You are on page 1of 28

[Bu dosyada yer alanlar 2015 KPSS Eitim Bilimlerine

ynelik bilgilerdir. Sz konusu bilgiler KMS-KPSSde


km sorular dikkate alnarak hazrlanmtr.
KPSSde kan sorular temele alnarak, konularn
anlatmnda ayrntya girilen yerler olduu gibi, zet
geilen yerlerde olmutur.]
Hata ve nerilerinizi ltfen bildiriniz!
Mail: civelek.murat@gmail.com
Web Site: http://www.rehberlik.biz.tr
m
ma

RETM
Mail:
YNTEM VE TEKNKLER

MURAT CVELEK REHBERLK VE ETM BLMLER UZMANI

ANLATIM YNTEM

ZELLKLER
Sunu stratejisinde kullanlr.
- Bilgi dzeyindeki davranlarn kazandrlmasnda,
- Dersin giri blmnde dikkat ekmede,
- Dersin sonunda zet ve tekrar yapmada kullanlr.
Alt yap bilgilerin olumasnda kullanlr.
retmen aktiftir (retmen merkezlidir).
Basit ksa ve z ifadelerle sunulmaldr.
Anlatm aamal ekilde gereklemelidir.
Ara, gere ve bolca rnek kullanlmaldr.
Beden dili ve ses tonu etkili kullanlmaldr.
retmen ayakta ve hareketli olmaldr.
Soru-cevap ve tartma teknii kullanlmaldr.
Soyut konularn ilenmesinde en uygun yntemdir.
iterek renme temellidir.

YARARLARI
Bu yntem herkese bilindii iin renci ve
retmene yakndr.
Ekonomiktir (Ksa srede ok bilgi verilebilir. Ayn
anda ok sayda renciye ok bilgi verilebilir.).
Bilgilerin derli toplu sunulmasn salar.
rencilerin kontrol kolaydr. Bu nedenle kalabalk
snflardaki en etkili metottur.
retmen anlatm renci dzeyine gre
ayarlanabilir.
Dinleme ve not alma becerisi kazandrr.
Kontrol retmende olduu iin retmen
gvendedir ve hedeften saplmaz, konu dalmaz.

RNEK OLAY YNTEM

ZELLKLER
Bulu stratejisinde kullanlr ve renci merkezlidir.
Kavrama ve zeri (analiz, sentez) dzeydeki
davranlarn kazandrlmasnda kullanlr.
Gerek yaamda karlalm veya karlalmas
muhtemel problemlerin, rencilerin katlmyla snf
ortamnda tartlarak zm nerilerinde bulunulduu
yntemdir.
rencilere bir konuyu, beceriyi kazandrmak ve o
konuda uygulama yaptrmak iin de kullanlr.
Kalabalk snflarda gruplar oluturulur.
Her gruba ayn veya farkl rnek verilebilir.
rnek olayn aamalar yledir:
- rnek olay retmen tarafndan; metin olarak, grsel
olarak veya szel olarak aktarlr ve gerekli sre verilir.
- rencilerin problemle ilgili sorular varsa yantlanr.
- rencilerden alternatif zmler retilmesi istenir.
- renciler bulduu alternatif zm yollarn sunar.
- Byk grup tartmas yaplr.
- En ok benimsenen grler belirlenir.

YARARLARI
rencilerin rendiklerini kullanabilmesini salar.
rencilerde st dzey becerilerden bazlar
(eletirel dnme, problem zme, karar verme
becerisi) geliir.
rencilerin
evrelerine
kar
duyarllklar
geliebilir.
rencilere rendiklerini uygulamay ve bir
problemi zmeyi retir.
renciler srece aktif olarak katld (grerek,
iiterek, syleyerek renme temellidir) iin kalc
ve st dzey renmeler edinmi olurlar.

SINIRLILIKLARI
renci pasiftir.
lgi ksa sreli olabilir, dikkat ksa srede dalabilir.
Ezbere dayal olduu iin bilgiler kalc deildir.
Geri bildirim yetersiz olduundan eksik ve yanl
renmeye sebep olabilir.
itsel yn gelimemi olanlara uygun deildir.
Psikomotor ve uygulama gerektiren renmelerde
kullanlamaz. Tm renme ihtiyalarn karlayamaz.

2012 KPSS: Metin retmen rencilerinin, konuyla


ilgili organize bilgilere sahip olmas gerektiini, n
hazrlk asndan bunun nemli olduunu ve rencilerin
karmaa yaamalar hlinde kavram yanlglar gibi baz
sorunlarla karlaabileceklerini dnmektedir. Bu
durumda Metin retmenin, hangi yntem veya
teknii kullanmas daha uygundur? Cevap: Anlatm

SINIRLILIKLARI
Temel bilgilere sahip olunmas zorunludur. renci
bu temel bilgilere sahip deilse zm retemez.
Dersin hedefleri dna klabilir.
Kalabalk gruplarda etkili olarak kullanlamaz (Bu
nedenle renciler gruplara ayrlr).

2012 KPSS:
retmen, bir trafik kazas sonras yaanan kavgayla
ilgili olarak be dakikalk video grntsn snfla
birlikte izler ve rencilerin, olayn nedenlerini ve
sonularn tartmalarn isteyerek bu srete onlara
rehberlik eder.
Bu etkinlikte kullanlan yntem/teknik ve beceri
aadakilerin hangisinde doru olarak verilmitir?
Cevap: rnek olay Analiz etme

PROBLEM ZME YNTEM

ZELLKLER
Aratrma-inceleme stratejisinde kullanlr.
Gerek yaamda yaanan veya yaanmas muhtemel
ilgi ekici ve merak uyandrc sorunlara kar, bilimsel
basamaklarn srayla kullanlarak zm bulunmasn
salayan yntemdir.
Uygulama, analiz, sentez ve deerlendirme
dzeyindeki davranlarn kazandrlmasnda kullanlr.
renci merkezlidir (retmen rehberdir).
Yaparak-yaayarak renme temellidir.
lerlemecilik ve yaplandrmacla dayanr.
Bilimsel yntemi/basamaklar kullanmay gerektirir.
Tmevarm ve tmdengelim metotlar kullanlr.
Problem zme ynteminde; alt apkal dnme,
beyin frtnas, gr gelitirme, argmantasyon, 5N1K
gibi teknikler kullanlr.
Bilimsel basamaklar: Problemin farkna varma,
problemi snrlama, zmle ilgili kaynaklar tarama ve
bilgi toplama, zmle ilgili hipotezler (denenceler)
kurma, hipotezler iin veri toplama ve ara hazrlama,
hipotezleri test etme, zme ulama-deerlendirme

YARARLARI
Daha kalc renmeler gerekleir.
rencide ilgi ve gdlenmeyi artrr.
st dzey (Uygulama, analiz, sentez ve
deerlendirme) davranlarnn kazandrlmasnda
en etkili yntemlerden biridir.
Problem zme, bilimsel yntem, karar verme,
sorgulama becerileri kazandrr.
Eletirel, yaratc, yanstc, analitik dnme
becerilerini gelitirir.
rencilere kavram ve ilkeleri kefetme olana
tanr.
renci yaparak-yaayarak ve uygulayarak
renme etkinliine katld iin tmyle
etkindir.
Grupla almay (ibirlii) renmeye katk
salar.

SINIRLILIKLARI
Temel bilgi ve kavramlar iyi retilmelidir. Yoksa
bu yntem uygulanamaz.
rencilerin aratrmas, tartmas ve bylece kendi
kendine renmesi adna yani uygulanmas zaman
alcdr.
Tm aamalar renciden beklendii iin renci
motivasyonunu salamak zordur. Bu nedenle
renci motivasyonu (ilgi ve merak) salanamazsa
etkili kullanlamaz.
Her zaman problemin zmne ulalamayabilir.
Her renci ayn dzeyde renemeyebilir.
Deerlendirme srecinde zorluklar ortaya kabilir.

GSTERP YAPTIRMA YNTEM

ZELLKLER
retmenin bir beceriyi aamal olarak gstermesi ve
anlatmas, daha sonra renciye bu beceriyi uygulama ve
altrma yaptrmas yntemidir (Gster-uygulat).
1. aamada retmen, 2. aamada renci merkezlidir.
Uygulama dzeyindeki davranlarn ve psikomotor
becerilerin kazandrlmasnda kullanlr.
Yaparak-yaayarak renme temellidir.
Gvenlik salanmal, kullanlacak ara gereler nceden
retmen tarafndan hazrlanmaldr.
Tm rencilerin gsteriyi izleyebilmesi gerekir.
Gsteriler srayla ve aamal olarak gerekletirilmelidir.
Bir beceri tam anlalmadan dierine geilmemelidir.
renci uygulama ve altrma yaparken, retmen
tarafndan dnt ve dzeltme annda yaplmaldr.
Meslek liselerindeki teknik derslerde, beden eitimi,
mzik, teknoloji tasarm gibi derslerde ok kullanlr.

YARARLARI
Yaparak-yaayarak renme temelli olduu iin
kalc renmeler salar.
Uygulama dzeyindeki davranlarn ve psikomotor
(devinisel) becerilerin kazandrlmasnda en uygun
yntemdir.
Birok duyu organn kullanma imkn verir. Bu
nedenle etkili renmeler gerekleir.
2010 KPSS
Metin retmen beden eitimi dersinde rencilerine
halk danslarn retmektedir. Kazandrmak istedii
becerileri nce kendisi kolaydan zora doru
rencilerine gsterir. Her renciye, istenilen
beceriyi kazanmas iin yeterli zaman ve tekrar etme
ans verir. Metin retmen hangi retim yntem,
tekniini kullanmtr? Cevap: Gsterip yaptrma

SINIRLILIKLARI
Ara gere kullanm zorunludur.
Maliyetlidir.
Her bir rencinin uygulama yapmasn gerektirdii iin
zaman alcdr.
Kalabalk gruplarda etkili deildir.
2013 KPSS
Esra retmen, bir dersinde aadaki ilemlere yer vermitir:
I. rencilerin tm duyu organlarna ynelik etkinlikler
kullanmtr.
II. Yaparak, yaayarak renme amal altrmalar yaptrmtr.
III. Uygulamalarda renci katlmn serbest brakmtr.
IV. rencilerinde, st dzey dnme becerilerini
gelitirmeye almtr.
Esra retmenin bu dersinde yaptklarndan hangileri,
gsterip yaptrma tekniine uygundur? (Cevap: I ve II)

GSTER (DEMONSTRASYON) YNTEM

ZELLKLER
retmenin rencilerin nnde bir becerinin,
ilemin vb. nasl yaplacan grsel, iitsel aralar
kullanarak gstermesi yntemidir (Gster-izlet).
Anlatmn grsel halidir.
retmen merkezlidir.
Becerilerin retiminde etkilidir.
iterek ve grerek renme temellidir.
retmen gsterimi iyi planlamal, gsterimi daha
nce denemeli, gsterimi snftaki btn rencilerin
grebilecei yerde yapmal, gsterinin amacn
rencilere aklamal, srete rencilere sorular
sormal, gsteri sonunda nemli noktalar zetlemeli,
rencilerin sorularna cevap vermeli ve varsa
yanllar dzeltmelidir.

YARARLARI
renme sresini ksaltr ve zamandan tasarruf
salar.
Ksa zamanda ok kiiye bilgi verme olana
salad iin ekonomiktir.
renenlerin dikkatini ve ilgisini ektiinden
renciyi renmeye gdler.
Becerilerin daha kolay renilmesini salar.
retimin verimliliini artrr.
rencilerin konuyu, bilgiyi veya olguyu gerek
durumu ile grme ve szel olarak da duyma olana
tanr (iterek ve grerek renirler).

SINIRLILIKLARI
ok fazla hazrlk ve plan gerektirir. Bu nedenle iyi
planlanmamsa gsteri etkili olmayabilir.
Gster-izlet ilkesi uygulanp, dntler alnmazsa
etkisiz olabilir.
Kalabalk snflarda uygulanmas zordur. nk tm
rencilerin gsterimi grmesi salanamayabilir.
Her zaman her rencinin ilgisini ekemeyebilir.
nk renci srete daha ok pasiftir
Karmak gsterilerde renende eksiklik duygusu
yaratr.
renci retim srecine katlmad iin gsterip
yaptrma
ve
benzetimdeki
gibi
kalclk
salanamayabilir.

PROJE YNTEM

ZELLKLER
Aratrma-inceleme stratejisinde kullanlr.
Proje yntemi, herhangi bir konunun retiminde
dorudan bir uygulama olarak deil, bu retime
destek olmak amacyla kullanlan bir metottur.
Birden fazla disiplini kapsayan (disiplinler aras) bir
soruna kar yeni bir rn ortaya koyulmaya allr.
Proje yntemi bir sretir; bu nedenle sonu
(rnden) kadar sre de nemlidir.
renci merkezlidir. retmen srece rehberlik eder.
Proje yntemi bireysel ve grupla renmeye, okul ile
gerek hayat arasnda ba kurulmasna nem verir.
Hem snf iinde ve hem de dnda uygulanabilir.
renciler ilgi ve isteklerine gre konular seerler.
Konular ilgi ekici, gerek hayatla ilgili ve bireysel
farkllklar ortaya karc olmal, rencilerin
ibirlii iinde almalarna imkn tanmaldr.
rnler gerek dnya ile ilgili (gereki) olmaldr.
rnler pano, gazete, sergi gibi yerlerde sergilenir.
Problem zme ve bilimsel yntem kullanlr.
Deerlendirmeyi retmen-renci birlikte yaparlar.
Yaparak-yaayarak renme temeline dayanr.

YARARLARI
Kalc renmeler gerekleir.
Bireysel ve grupla alma alkanl kazandrr.
lgi ve gdlenmeyi artrr.
renciler renme etkinliinde tmyle aktiftir.
zgveni gelitirir.
Proje; bilimsel yntem, eletirel dnme, karar
verme, sorgulama, bamsz, yaratc ve yanstc
dnme gibi st dzey dnme becerilerini
kazandrr.
Aratrma ve st dzey dnme becerilerini
gelitirir.
rencilerin farkl zek alanlarn gelitirir.
Aratrma yapmay, insanlarla iyi iletiim kurmay,
bir arada almay (ibirliini), bilgiyi paylamay,
sorumluluk almay, sorumluluklar yerine getirmeyi,
liderlik yapmay retir ve gelitirir.
rencilerin disiplinler aras bir alma
yapmalarn destekler, projenin odakland
konularn iyice renilmesini ve ilgili konuda
uzmanlamay salar.

SINIRLILIKLARI
retmenin iini ve sorumluluunu artrr. nk
ynetilmesi ve yrtlmesi g bir yntemdir.
Konudan sapma grlebilir.
Proje sresi planlanan sreden ok daha fazla
olabilir.

2012 KPSS
Elif retmen, snfndaki rencilerden bir grubun
gribe yakalanmas zerine Saln koruma
sorumluluunu
stlenir.
Kazanmn
gerekletirmek iin bir alma yapmaya karar
verir. rencilerinden gribin sebepleri, yaylmas,
tedavisi ve gripten korunma yollar hakknda
aratrma yapmalarn, bulgularna eletirel
dncelerini de katarak snfta paylamalarn
ister.
Elif retmenin, rencilerden yapmasn
istedii alma aadakilerden hangisine
rnektir? Cevap: Proje

BREYSEL ALIMA YNTEM

ZELLKLER
rencinin kendi bana bir konuyu renmek veya
alma yapmak istedii zaman kulland metottur.
Bireyin bir konuyu yaparak-yaayarak renmesinde ve
aratrma yoluyla retime uygun durumlarda kullanlr.
Her hedef ve renme dzeyine sahiptir. zellikle bilisel
alann uygulama, analiz ve sentez dzeyindeki
davranlarn kazandrlmasnda kullanlr.
renci merkezlidir.
renciler renme durumlarn kendilerine gre ayarlar.
Bilgisayar destekli retim ile programl retimde ska
kullanlr.

YARARLARI
Bireyin kendi renme yoluna, stiline ve biimine
uygun ortam hazrlayabilmesine imkn salar.
Sorumluluk ve sistemli alma zellii kazandrr.

SINIRLILIKLARI
Hedeften sapma olasl yksektir.
rencinin
isel
motivasyonunun
salamak gtr.

devamn

TARTIMA YNTEM

ZELLKLER
Tartma yntemi; rencilerin bir konunun kavranmas
amacyla karlkl grler reterek o konuyu kapsaml
ve detayl olarak incelemeleridir.
Kullanm amac ise; bir konu zerinde rencileri
dnmeye yneltmek, iyi anlalmayan noktalar
ortaya karmak, dzeltmek ve anlalan bilgileri
pekitirme ve geniletmektir.
Tartma
iyi
planlanmal,
tartma
srasnda
kullanlacak sorular nceden oluturulmal, tartma
balklar lider tarafndan sunulmal, lider ve renciler
konulara nceden iyi hazrlanmal ve zgr ortam
salanmaldr.
retmen-renci etkileimi vardr. kisi de aktiftir.
Hem bilisel hem de duyusal hedeflere yneliktir.
Bulu yoluyla retim yaklamnda ve kavrama
dzeyindeki davranlarn kazandrlmasnda kullanlr.
rencilerin kendi dncelerini sylemesine ve yorum
yapmasna imkn verir.
iterek ve syleyerek renme temellidir.
Analiz, sentez ve deerlendirme gc kazandrr.
Grlerin (bilgilerin) incelenmesini (analizi) ve daha
nceki retilenlerle iliki kurmay salar.

YARARLARI
Demokratik tutum kazandrr.
Dil becerilerini gelitirir.
Sosyal becerileri gelitirir.
Dinleme alkanl kazandrr.
Kendini ifade etme gcn gelitirir.
Konularn tekrar ve pekitirilmesiyle renmenin
kalcln salar.
rencilerin
birbirlerinin
deneyimlerinden
yararlanma imkn verir.
Eletirel ve yaratc dnme becerisini gelitirir.

Tartma tekniklerinin bazlar unlardr:


- Mnazara
- Sempozyum
- Panel
- Zt Panel
- Kollegyum
- Forum
- Ak Oturum
- Beyin Frtnas
- ember
- Vzlt
- Fikir Taramas
- Seminer
- Workshop
- alma Grubu
- Brifing
- Phillips 66
- Konferans
- Akvaryum
- Byk Grup Tartmas - Kk Grup Tartmas

SINIRLILIKLARI
Hedeften uzaklama ve konunun dalma olasl
vardr.
Zaman alcdr.
rencilerin konuya ilikin temel bilgilere sahip
olmas gerekir. renciler konuda hakknda
yeterli nbilgilere sahip deilse tartma etkili
kullanlamaz.
Tartma uzadka ortam gerginleebilir ve snf
hkimiyeti zorlaabilir.
Konumalarn ve tartmalarn uzamas ve
tartmann
belli
kiiler
arasnda
gerekleebilmesi olasl nedeniyle dier
dinleyicilerin sklmasna, ilgisinin ve gdsnn
kaybolmasna sebep olabilir.
Baz renciler tartmaya katlmak istemeyebilir,
bazlar da kendilerini kontrol edemeyip baz
olumsuz davranlarda bulunabilirler.
Somut deneyimler kazandrmada etkisizdir.

TARTIMA TEKNKLER1

5
MNAZARA TEKN
Zt grl iki grup oluturulur.
Gruplara hazrlk iin gerekli sre verilir.
Gruplar grlerini tarafsz bir dinleyici gruba ve
jriye sunar.
Ama kendi tarafnn grlerinin doru, dier
tarafn grlerinin yanl olduunu gstermektir.
Tartma fazla bilimsel olmaz; sz ustal, kvrak
zek ve mantk yrtme n plandadr.
Dinleyici
grup,
beendikleri
konumaclar
alklayarak jriyi etkilemeye alrlar.
Jri fikirlerini etkili ekilde savunan taraf belirler.
Kar gr iyi bilmek gerekir.
nanlmayan (istenmedik) dnceler savunulmak
zorunda kalnabilir.
Mnazara yoluyla tartma ve iletiim becerileri
gelitirilir.

ZIT PANEL TEKN


Ksmen tartlm, ancak yeterince akla
kavumam konularn ilenmesi iin uygulanr.
nceden ilenilen bir konunun tekrar, pekitirilmesi
ve yanl anlamalarn dzeltilmesi iin kullanlr.
nce bir lider seilir. Daha sonra snf soru soran
grup ve cevap veren grup diye ikiye ayrlr.
Gruplarn hazrlk yapmalar iin 15-50 dakika
(genelde 20 dk) sre verilir. Bu hazrlk srecinde
soru soran grup sorular, cevap verecek grup
kendisine sorulabilecek sorulara tahmini cevaplar
hazrlar. Daha sonra konu gruplar arasnda tartlr.
Soru soran ve cevap veren grubun rolleri deiebilir.
Soru soran ve cevap veren gruplar kendi iinde
tekrar 4-6 kiilik gruplara ayrlr.
BRFNG TEKN
Bir kurumun yapsnn ve ileyiinin yetkili bir kii
tarafndan ilgili kiilere bilgilendirme ve zetleme
yoluyla sunulmasdr.
Okul uygulamalarnda ise, bir konunun ya da projenin
ayrntlarnn, hazrlkl bir renci tarafndan snftaki
dier rencilere sunulmasdr.

SEMPOZYUM (BLG LEN) TEKN


Akademik bir konu (bilimsel, sanatsal, felsefi)
zerinde, uzman kiilerce konunun deiik ynlerinin
sunulmasdr.
Sunumlar bildiri veya tebli niteliindedir.
Sempozyum srasnda bildiriler veya tebliler
zerinde tartma olmaz.
Sempozyum dier tekniklere gre daha ilmi ve ciddi
bir havada geer.
Sempozyumu bir bakan ynetir ve konumaclarn
says 3-6 kii, konuma sreleri 5-20 dakika arasdr.
Sempozyum, oturumlar halinde, ayr salonlarda
birka gn boyunca da srebilir.
Sunumun
ardndan
forum
dzenlenerek,
dinleyicilerin sorularna cevap verilebilir.
Dinleyiciler sunum yaplan konu hakknda genelde
bilgi sahibi olan kiilerdir.

KOLLEGYUM TEKN
Panelle benzerlik gsteren bir tekniktir. Ancak
panelden fark bu teknikte bir deil, iki panel grubu
vardr. Birinci grup uzman grubu (kaynak kiiler),
ikinci grup ise renci grubudur (tartmac grup).
Her iki gruptaki kii says 3-5 kii arasndadr.
Dinleyicileri temsil eden renci grubu konuyu sunar
ve daha sonra gerekirse uzman gruba sorular sorar.
Sunumlar tamamlandktan sonra dinleyici renciler
de sorularn sorarak yantlar alr.
Paneli yneten lider, dinleyicileri soru sorma
konusunda zendirir ve tartmalar zetler.
SEMNER TEKN
Uzmanlk ve bilgi gerektiren bir konuda uzman bir
kiinin ilgili gruba sunu yapmasdr.
Daha ok Yksek Lisans ve Doktora dzeyindeki
eitim kademesinde kullanlr.
En yaygn kullanm biimi yazl bir tez ya da alma
zerinde grupa tartlmasdr.
zerinde grlecek yazl materyal iki- hafta
nceden grup yelerine datlr ve n alma yaplr.
Seminerler genellikle akademik zellik tarlar.

PANEL TEKN
Panel, toplumu ilgilendiren yaanan bir konunun
dinleyicilerin nnde, uzmanlar tarafndan
samimi bir havada tartlmasdr.
Bir bakan ve 3-5 kiilik uzman gruptan oluur.
Panel grubu, rencilerden oluacaksa renciler iyi
bir hazrlk yapp, uzman bilgisi ile tartma
yapmaldr.
Bakan konumaclar tantarak, konuma sresini ve
sralarn belirler.
Ama bir konuyla ilgili farkl grleri ortaya
koyarak konuyu derinlemesine incelemektir.
Panel sonucunda izleyiciler isterse soru sorabilirler.
Tartma dinleyicilere de geerse o zaman forum
ekline dnr.

AIK OTURUM TEKN


Geni kitleleri ilgilendiren gncel bir konunun
uzmanlarnca, bir bakan ynetiminde dinleyicilerin
nnde tartld bir yntemdir.
Bakan nce konuyu aklar, sonra konumaclar
tantr ve sz verir.
Konumalar belli bir sraya gre deil yneten
kiinin tercihine gre (sz alnr) gerekleir.
Konumaclar birok defa sz alarak konuabilirler.
Bakan konu hakknda bilgi sahibi olmal, tartma
boyunca tarafsz olmal, konumaclara eit sz
hakk vermelidir.
Bakan konumaclara bir takm sorular yneltir ve
gerektiinde ksa bir deerlendirme yapar.
rnek: Siyaset Meydan
FORUM TEKN
Kk bir grubun dinleyicilere bilgi vermesi ve bu
sunumun ardndan dinleyici gurubun konumaclara
(uzmanlara) soru sorduklar veya dncelerini
paylatklar tekniktir.
Panel, ak oturum ve sempozyumdan sonra
gerekleebilecei gibi ayr bir sre olarak da
dzenlenebilir.
Forumun sonunda ortak bir karar metnine ulalr.

TARTIMA TEKNKLER2
PHLLPS 66 TEKN
Fikir retme gruplardr.
Altar kiilik gruplarn alt dakika boyunca
tartmalarna ve problemin en uygun zmlerini
bulmalarna dayanr.
Gruplar bir dakika iinde bir szcs seer. Bir
dakikann sonunda, tartlacak sorun retmen
tarafndan tahtaya yazlr.
rencilere sorunun en iyi zm konusunda grup
yeleri arasnda bir anlamaya varmalar iin alt
dakika sre verilir. Sre sonunda grup ortak kararn
belirler. Ortak toplantda her szc kendine en uygun
grn toplantda aklar.
Bu yntemle konunun gzden geirilmesi,
deerlendirilmesi ve karar verme becerisi gelitirilir.

FKR TARAMASI TEKN


Ders srasnda snfa canllk getirmek, ilgi-dikkati
toparlamak amacyla herhangi bir konuda
rencilerin fikirlerinin alnd ksa sreli bir
tartma tekniidir.
renci merkezlidir ve eletirisiz bir ortam
gereklidir.
4-9 kiiden oluan gruplarda 5-10 dakika belli bir
konuda kendi aralarnda fikir taramas yapabilir.
Tekniin amac yaratc dnceyi gelitirme ve
soruna deiik zmler getirmedir.
st dzey dnme becerileri kazandrmada ve n
bilgileri eksik olan rencilere uygulamada uygun
bir teknik deildir. Ayrca hedef dna da klabilir.

SYLEV TEKN
Herhangi bir konuda bir kiinin duygusal yn baskn
ve dinleyicileri coturmak amacyla yapt bir
konuma trdr.
Sylevin ksa olmasna dikkat edilmelidir.
Anma gnlerinde, bayramlarda renciler bu tr
konuma yapabilir.

ALITAY (WORKSHOP) TEKN


Konusunda
deneyimli,
uzmanlam
veya
aratrma ile deneyim kazanacak kiilerin belli bir
yerde toplanp aralarnda tartarak, ksa srede
(hzl) ortak zm yollarn bulmalarn salayan
tekniktir.
Katlmclar genelde 6-8 kiiliktir.
Bu tekniin kullanabilmesi iin katlmclarn ele
alnacak problemlerle ilgili olarak KAVRAMA
dzeyinde bir yeterlilie ulam olmas gerekir.
Hem teorik hem de uygulamaya dayaldr.

KK GRUP TARTIMASI TEKN


Gruplarn 2-6 kiilik olduu tartma tekniidir.
Ama, daha fazla renci katlmn salamaktr.
Gruplar bir bakan ynetiminde ilgili konuyu
tartrlar.
Bu yntem sayesinde st dzey dnme ve iletiim
becerileri geliir.
Ayrca liderlik yetenei ve tartma yetenei de
geliir.
Kk grup tartmalarna rnek: Phillips 66, Vzlt
gruplar, panel, seminer,
KOMSYON TEKN
Bir konunun rencilerden oluan kk bir grup
(komisyon grubu) tarafndan derinliine incelenerek
snfa szl veya yazl bir rapor halinde sunulmasdr.
Sempozyum yntemine benzer. Sempozyumdaki
uzmanlar yerine konuya hazrlanm renciler vardr.
DEME TEKN
Yetkili bir kiinin yayn organlarna yapt
aklamalar olarak ele alnabilir.
Okulun al ve kapannda, diploma ve karne
trenlerinde ynetici ve retmenler bu tr konuma
yapabilirler.

VIZILTI GRUPLARI TEKN


retmenin ders sunumundan ya da byk grup
tartmasndan sonra kullanlan ksa sreli tartma
gruplardr. Amac yaratcl gelitirmektir.
Gruplarn renci says kadar konuma sresi ile
snrland tartmadr (Vzlt 22 = 2 renci 2er
dakika, Vzlt 33 = 3 renci 3er dakika).
Tartma sresi 4 ile 36 dakika arasnda srebilir.
Konu gruplar iinde sessizce tartlp sonuca
varldktan sonra grup liderleri, sonular retmene
ve snfa yazl veya szl olarak bildirilir.
Szl etkileim en st dzeydedir.
renciler tartma kurallarn, bakalarnn
dncelerine sayg duymay ve dinlemeyi
renirler.

KONFERANS TEKN
Sanatsal, bilimsel, toplumsal, eitsel vb. konularda
eitli uzmanlarca aklama yapmak, bilgi vermek
amacyla yaplan bir konuma trdr.
Bilimsel bir dnceyi, akademik bir konuyu,
orijinal bir gr anlatmak en belirgin amalardr.
Konferansya renciler soru sorabilirler. retmen
buna imkn vermelidir.
Snfta nceden; ne zaman ve hangi konuda
konferans verilecei ve kimin gelecei belirtilmeli,
rencilerin soru hazrlamalar istenmelidir.
ARGMANTASYON
Bir fikri, hipotezi veya dnceyi deliller ve ispatlar
kullanarak savunma ve aklamaya almadr.
Bu aklamalarda kullanlan ispat ve deliller ise
argmanlardr (kantlar, ispatlardr).
rnein; evre kirliliinde en nemli etmen atk
malzemelerdir. grn WHO (Dnya Salk
rgt)nn verilerine dayandrmak argmantasyon
becerisi gelitirecektir.
Argmantasyon
eletirel
dnce
ile
yakndan ilikilidir.

TARTIMA TEKNKLER3
AKVARYUM TEKN
rencilerin ilgi duyduu veya zerinde anlamaya
varamad konularn retiminde uygulanr.
rencilerin
tartma
ve
grupla
alma
becerilerinin gelitirilmesi iin kullanlr.
Analiz, sentez ve deerlendirme gc kazandrr.
Aktif renme yaklamna uygundur.
renci merkezlidir.
rencilerin empati yetisini gelitirir.
Snf ii tartmalara canllk katar.
rencilerin bakalarnn grlerine sayg
duymasn salar.
Tm rencilerin tartmaya katlmasn salar.
Kalabalk snflarda uygulamak zordur.
rencilerin tartma konusunda n bilgileri yok ise
hedef dna klabilir.

EMBER TEKN
Genellikle 10-15 rencinin katld, ember
eklinde oturarak lider ynetiminde kendilerine
sorulan sorular cevapladklar bir tartma eididir.
Lider, tartma konusu ile ilgili al konumasn
yaptktan sonra katlanlara srayla sorularn yneltir.
Her bir konumacya 1-2 dk konuma sresi verilir.
Konumalar sekreter tarafndan not alnr.
Doru yantlar yoksa rencilere ipucu verilmelidir.
Konumalar srasnda hatal cevaplar olursa liderin
dzeltmesinde yarar vardr.
Tartmann sonunda ana noktalar vurgulanmaldr.
Gerekli grlrse ikinci bir tur daha yaplabilir.
Genelde dersin banda veya sonunda uygulanr.

1. Uygulama:
renciler i ie iki ember oluturacak ekilde
oturtularak gerekletirilirse buna akvaryum denir.
emberdekiler tartrken d emberdekiler
tartmay izler ve i emberdekilere soru
sorabilirler. emberdeki rencilerle d
emberdeki renciler yer de deiebilir.

BYK GRUP TARTIMASI TEKN


Tm snfn katlmyla gerekleen tartma
tekniidir.
Bu tekniin etkili kullanabilmesi iin retmenin ok
yetkin, bilgili, etkili snf ynetimine sahip olmas
gerekir.
retmen tartmay hedef dna karmamal,
snftaki herkesin sylenenleri dinlemesini salamal.
Bu teknikte herkese eit sz hakk verilmeli,
retmen bazen konuyu toparlama amal
zetlemelidir.
12-15 kiilik snflarda daha iyi uygulanabilir.
Bu teknikte katlm ve etkileim azdr.

2. Uygulama:
Snfn uygun bir yerine bir ember izilir.
emberin ortasna bir bo sandalye konur.
Snfn tm emberin dndadr.
Konu hakknda yorum yapmak isteyen sandalye
oturur, dncesini syler ve emberin dna kar.
emberin dndaki dier renciler tartmay
izlerler, dnr ve katlmclara dntler verirler.
Tartmay yaplandrmak ve srdrmek iin
nceden bir soru listesi hazrlanmaldr.
Gzlemciler tartma srasnda not almal, tartma
sonunda snfa tartmann zeti sunulmaldr.

GDML TARTIMA
rencilerin hedef davranlar kazanmalar iin
yaant ve grlerini paylatklar, retmenin
gzetiminde yaplan grup kontrol srecidir.
Serbest tartmada renciler akllarna geleni
syleyebilirler. Gdml tartma ynteminde
retmen dersi, hedef davranlar gerekletirecek
biimde dikkatlice planlar.
Yani gdml tartma hedeflerin nceden
belirlendii ve tek ynl dnmeyi gelitiren bir
tekniktir.
Soru ve yantlara, renciler etkin bir biimde
katlmal, retmen ise, genellikle yol gsterici bir
grev stlenmelidir.
renciler, birbirlerinin dnce, yaant ve
grlerini
paylamal,
hedef
davranlar
kazanmalar iin yreklendirilmelidirler.
Gdml tartma yntemi bilisel alann
kavrama, analiz ve deerlendirme, duyusal alann
tepkide bulunma ve deer verme basamaklarndaki
hedef
davranlarn
kazandrlmasnda
kullanlabilir.
Gdml tartma yntemi; bulu yolu stratejisiyle
yakndan ilgilidir. Bu yntemde; byk grup
tartmas, kk grup tartmas, ember, zt
panel, mnazara, ak oturum vb. teknikler
kullanlabilir.

2013 KPSS
Sosyal bilgiler dersinde 10 rencisi bulunan bir retmenin, byk grup tartmas yntem
veya tekniini kullanrken aadakilerden hangisini yapmas uygun deildir?
Tartmay, rencileri gruplara ayrmadan balatmas
Sunulan problemin ardndan tartmaya, gnll rencilerden balamas
Daha nceden konuyu aratrma grevi verdii renciyi lider olarak semesi
Aratrma grevi verdii renciyi, tartmay deerlendirmek iin jri olarak
belirlemesi
E) Planlama yaparak rencilerin tartlacak konu hakknda bilgi sahibi olmalarn salamas
A)
B)
C)
D)

8
BEYN FIRTINASI TEKN

ZELLKLER
Bir grup insann ksa zamanda, bir probleme
zm getirmek ve karar vermek amacyla hayal
glerini ve yaratclklarn kullanarak zm ve
fikir retmeleridir.
Beyin frtnas hem bir problem zme yolu hem de
bir tartma eididir. Bu nedenle problem zme ve
yaratc dnme becerisi gerektirir.
renci merkezlidir.
Dikkat edilecekler:
Beyin frtnas oturumlarna izleyici alnmamaldr.
Sre herhangi bir kayt cihazna kayt
edilmemelidir.
Fikirler sylendii srada eletirilmemeli, alay
edilmemeli,
deerlendirme
ve
ynlendirme
yaplmamaldr.
Ancak grlerin toplanmas tamamlandktan sonra
deerlendirme yaplmaldr.
Deerlendirmeyi retmen snfla beraber yapmal.
Serbest, rahat ve demokratik bir ortam yaratlmal.
Her trl ilgin ve farkl fikirlerin ifade edilmesine
izin verilmelidir (retilen gr nicelii nemlidir).
retmen
kendi
fikirlerini de syleyerek
katlmclar (rencileri) yreklendirmeli.
Uygulanmas:
Lider (retmen) tarafndan nce problem sunulur
ve bu problem tahtaya yazlr.
rencilerden, kendilerine tannan ksa sre iinde
(bu sre esnek olmal) grlerini belirtmeleri istenir
ve bu grler ayrt edilmeksizin tahtaya yazlr.
Sre bitince tahtaya yazlan fikirleri retmen,
snfla beraber analiz edip deerlendirmeye alr
(benzer fikirler birletirilerek numaralandrlr,
sraya konulur ve gruplandrlr).
Ve ortak bir sonu karlr (en etkili fikir veya
zm yolu belirlenir).

YARARLARI
Tartma eidi olmas nedeniyle;
- rencinin kendini ifade etme becerisini gelitirir.
- Fikirlerle alay etmeme becerisi kazandrr.
- Demokratik tutum kazandrr.
- Dil ve iletiim becerilerini gelitirir.
- Sosyal becerileri gelitirir.
Problem zme yolu olduu iin rencilere
problem zme becerisi kazandrr.
Hayal gcne dayal yaratc grlerin retilmesini
saladndan yaratc dnmeyi gelitirir.
Bamsz dnmeyi salar.
Bir soruna ok farkl adan zm gelitirmeye
katk salar.
Benzer veya farkl grlerin gruplandrlarak
tahtaya veya bir yere not edilmesiyle analiz gc
geliir.

Beyin frtnasnda kullanlan yardmc teknikler


- Proje iin tevik etmek
- Elenti
- Hzl beyin frtnas
- Mektup daveti
- Benzerlerinden yararlanma
- Fikir balantlar kurma
- Zarardan kar elde etme

SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr.
Hedeften saplabilir ve konu dalabilir.
Deerlendirme uzun srebilir.
Her zaman sonuca ulama durumu olmayabilir, bu
nedenle rn elde edilemeyebilir.
Psikomotor etkinliklerde uygulanamaz.

2012 KPSS
Deniz kirliliini nasl engelleriz? sorusuna
rencilerinin zm retmesini isteyen bir
retmenin, beyin frtnas uygulama ilkelerine
gre aadakilerden hangisini yapmas yanltr?
Rahat bir konuma ortam oluturmas
Yeni fikirler retmeye cesaretlendirmesi
Doru sonucu bulmaya zendirmesi
ne
srlen
dncelerin
eletirilmesini
engellemesi
E) Fikirlerin deerlendirilmesini en sona brakmas
A)
B)
C)
D)

2013 KPSS
Bir retmen rencilerine Nehirler tuzlu olsayd
ne olurdu? sorusunu ynelterek 10 dakika
boyunca rencilerden gelen fikirleri tahtaya yazp
bu
fikirlerin
tartlp
deerlendirilmesini
salamtr.
Bu
retmen,
aadaki
yntem veya
tekniklerden hangisini kullanmtr?
A)
B)
C)
D)
E)

Soru-cevap
ember
Forum
Ak oturum
Beyin frtnas

9
GR GELTRME

ZELLKLER
rencilere daha nceden retilen, ztlk ve eliki
ieren konularda, dnceleri bu ztlklarn iki ucunda
ya da aralarnda bir yerlerde olan rencilerin,
eilimlerini gerekelendirdikleri, btn snfn etkin
katlmn gerektiren bir tartma tekniidir.
Aktif renme tekniklerindendir ve renci merkezlidir.
Bu teknik eliki ve ztlk ieren konularda rencilere
kendi grlerini ifade etme, bu grleri gerekeleriyle
savunma ve fikir deiiklii yapma olana tanr.
Ztlk ve eliki ieren konu seilir ve konuya ilikin
soru tahtaya yazlr ve rencilere soruya ilikin setii
seenei sorulur ve neden bu seimi yaptn da sorar.
Seenekler: Tamamen katlyorum, katlyorum,
kararszm, katlmyorum, kesinlikle katlmyorum gibi
ara seenekleri de iermelidir.

YARARLARI
rencilerin bir konuya ilikin deiik bak
alarn oluturmalarn ve konuya eletirel olarak
yaklaabilmelerini salar.
rencilere demokratik tutum kazandrr.
Hogr, birbirine katlanma, konuma, dinleme,
ikna, kant bulma ve deiime aklk becerilerini
gelitirir.
Grlerin gerekeleriyle aklanmasn salar ve bu
sayede analiz gc kazandrr.

SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr.
Hedeften saplabilir ve konu dalabilir.
Kalabalk snflarda etkin kullanm zordur.
retmenin snf ynetim becerileri yeterli deilse
etkili kullanlamayabilir.
Tartma srasnda her renci kendi fikrini
savunmaya kalkarsa amacndan uzaklalabilir.

2012 KPSS: Bir corafya retmeni Trkiyede su kaynaklarnn verimli kullanm iin hidroelektrik
santrallerinin kurulmas doru bir uygulama mdr? sorusuyla derse balayarak konuyu, rencilerinin
tartmasn ister. Tartma, snfa aslan bir grsel tutum formu kullanlarak gerekleir. renciler
tutumlarn bu grsel tutum formunun nnde gerekeleriyle aklar. retmen bu yolla rencilerine
kant bulma, dinleme, eletiriye ak olma gibi zellikleri kazandrmay hedefler.
retmenin bu uygulamas aadakilerden hangisine uygun bir rnek oluturur?
Cevap: Gr gelitirme

Gr Gelitirme ile Mnazara Tekniklerinin Karlatrmas


ki metotta da ztlk ve eliki ieren konu vardr.
Gr gelitirme de ztlk ieren iki fikir arasnda ara fikirler varken, mnazara tekniinde bu iki zt fikrin arasnda orta (ara) bir fikir yoktur.
Gr gelitirmede seyirciler ve jri yoktur (tm snf teknii uygular), fakat mnazara da vardr.
Gr gelitirmede fikirler deitirilebilirken mnazara da fikirler deitirilemez.
Gr gelitirme bireysel bir tekniktir ve tm snf katlr, mnazara ise grupsal bir tekniktir ve sadece 2 grup teknii uygular.
Gr gelitirmede kazanan-kaybeden yoktur, oysa mnazara da kazanan-kaybeden vardr.
Gr Gelitirme ile Beyin Frtnas Tekniklerinin Karlatrlmas
Gr gelitirme ztlklar ieren konularn retimine (eletirel) uygunken, beyin frtnas zgn (yaratc) dnce bulmak iin uygulanr.
Gr gelitirmede fikir says bellidir (genelde 5 ile snrldr), oysa beyin frtnasnda birok fikir vardr ve fikir says belli deildir.
Gr gelitirmede fikirlerin gerekelendirmesi gerekirken beyin frtnasnda bu gerekelendirme aranmaz.
ki metotta bireyseldir, renciler fikirlerini deitirebilir ve renciler bir konuya farkl adan bakmay renirler.

10
ALTI APKALI DNME

ZELLKLER
rencinin bir durumun, konunun ya da sorunun farkl
ynlerini grmesi (6 yn), ok ynl dnmesi, analiz
etmesi ve bunlarn sonucunda karar vermesini salayan
bir tekniktir.
Bu teknik Lateral (yanal) dnceye (alternatifli
dnme) dayanr.
renci merkezlidir.
Bu teknik karlkl tartma yaplmadan bireye kendisi
ya da bakalar adna dnebilecei ve dncelerini
ayrtrabilecei bir ortamda dnmesini salamak
amacyla karar verilecek her durumda kullanlabilir.
Bu teknik eletirel (mavi), yaratc (yeil), empatik ve
analitik dnme becerilerini gelitirmek iin kullanlr.
zellikle doru karar vermeyi retmek iin uygun bir
metottur.
Bu teknikte 6 farkl renkte ve ekilde apka vardr.
apkalara yklenen anlam da renklere bal olarak
deimektedir.
Her apka tek tek taklarak o apkann rengine gre
dnlmektedir.

YARARLARI
ok ynl (Lateral) dnmeyi retir. Yani bir
konunun farkl ynlerini grmeyi retir.
Etkin katlmdan dolay kalc renmeler salar.
Eletirel (mavi apka), yaratc (yeil apka),
empatik ve analitik dnme becerilerini gelitirir.
Doru karar vermeyi retir.
Bilinli dnmeyi retir ve dnme etkinliini
belli bir dzene sokar.
Bu teknik bir konuya ait 6 deiik adan bakmaya
olanak salad iin sistematik dnme
yeteneini gelitirir ve tek bir noktaya taklp
kalmay engeller.

Beyaz apka: Ak ve tarafsz olunur. Net bilgiler,


saysal veriler ortaya koyulur. Yorum yaplmaz,
nesnel olunur.
Krmz apka: Duygusal tepkiler aklanr. Korku,
sezgi, phe, beeni gibi duygular dile getirilir.
Siyah apka: Tehlikeler ve riskler bilinir. Olumsuzluklar,
dezavantajlar dile getirilir. Karamsarlk
ve
ktmserlik apkasdr.
Sar apka: Avantajlar ve faydalar sralanr. Karar
alnmas durumunda salanacak yararlar, avantajlar,
olumlu ynler ortaya koyulur. yimserlik apkasdr.
Yeil apka: Yaratclk ve retkenlik kullanlr. Kararn
alnamamas durumunda alternatif ve yeni fikirler
ortaya koyulur.
Mavi apka: Serinkanl bir ekilde sonular toparlanr,
zmler nerilir. Dier apkalarda ortaya koyulan
fikirler bu apkada bir arada ele alnr. Tarafszlk
apkasdr ve en son taklacak apkadr.

Krmz apka:

APKA

Beyaz apka:

Siyah apka:
Sar apka:

Yeil apka:
Mavi apka:

SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr.
Hedeften saplabilir ve konu dalabilir.
Kalabalk snflarda kullanm zordur.
Farkl renciler ayn konuya ilikin farkl duygu,
tutum ve inana sahip olabileceinden tm snfla
ortak karar alnamayabilir.

ANLAMI

apka ren

Ak ve tarafsz olunur. Net bilgiler, saysal veriler ortaya koyulur.


Yorum yaplmaz, nesnel olunur.
Duygusal tepkiler aklanr. Korku, sezgi, phe, beeni gibi duygular
dile getirilir.
Tehlikeler ve riskleri bilinir. Olumsuzluklar, dezavantajlar dile
getirilir.
Karamsarlk, ktmserlik apkasdr.
Avantajlar ve faydalar sralanr. Karar alnmas durumunda
salanacak yararlar, avantajlar, olumlu ynler ortaya koyulur.
yimserlik apkasdr.
Yaratclk ve retkenlik kullanlr. Kararn alnamamas durumunda
alternatif ve yeni fikirler ortaya koyulur.
Serinkanl bir ekilde sonular toparlanr, zmler nerilir. Dier
apkalarda ortaya koyulan fikirler bu apkada bir arada ele alnr.
Tarafszlk apkasdr ve en son taklacak apkadr.

11
ALTI AYAKKABILI UYGULAMA

ZELLKLER
Bu teknik alt apkal tekniinin gelitirilmesiyle ortaya
kmtr.
rencilerin daha nce karlamadklar farkl
durumlara uyum salamasn ve nasl davranmalar
gerektiini reten tekniktir.
Bu teknik sayesinde insanlar belli bir durum iin
gerekli olabilecek davran trn renirler.
Problemlere uygulamal zmler aranr.
Farkl davran biimlerini retir.
Bu teknik Lateral (yanal) dnceye (alternatifli
dnme) dayanr.
renci merkezlidir.
Bu teknikte 6 farkl renkte ve ekilde ayakkab vardr.
Ayakkablara yklenen anlam da renklere bal olarak
deimektedir.
Bu teknikte ayn olay karsnda farkl iki ayakkab
uygulanabilmektedir.
Lacivert (resmi) ayakkab: Resmiyeti ifade eder.
Kurallara, resmi prosedrlere gre eylemde bulunulur.
Gri (spor) ayakkab: Net olmayan durumlar, resmi
dl, sessizlii, rahatl ifade eder. Problemle ilgili
objektif bilgiler aratrlp toplanr ve bunlar kullanlr.
Kahverengi (yry) ayakkabs: Karmak durumlar
ifade eder. Zor koullarda kullanlabilecek pratik ve
salam ayakkabdr. nisiyatiflerden yararlanmay,
esnekliklerden faydalanmay ifade eder.
Turuncu (lastik) izme: Tehlikeyi, aciliyeti, krizi ifade
eder. Duygular n plandadr. Tehlikeyi azaltmay
ngrr. Uygulamaya gemek iin cesaret gerekir.
Pembe (ev) terlikleri: nsancll, scakl, duyarll,
empatiyi ifade eder. nsanlar korumay, insanlarn duygu
ve hassasiyetlerine kar duyarl olmay anlatr.
Mor (binici) izmeler: Yetkiyi ifade eder. Liderlik ve
hkimiyetlik sz konusudur. Resmi bir yetkiye dayanarak
liderlik rolnn oynand ayakkabdr.

YARARLARI
rencinin ilgi ve gdlenme dzeyini artrr.
renciye bir olay karsnda farkl davran
biimlerini reterek, belirli bir davran kalbna
taklp kalmasn engeller.
rencinin
evresini
alglayp
anlamasn
salayacak bir dizi hazr kalp sunar.
Ayn durumda birden fazla davran biimi (birden
fazla ayakkab) kullanld iin analitik dnmeyi
ve yaratcl gelitirir.

2010 KPSS: Lale retmen derste haberleme ile ilgili


konu ilerken rencilere Televizyon hi olmasa
hayatmz nasl olurdu? sorusunu sorar. renciler
olay tarafsz, olumlu, olumsuz gibi ok ynl olarak
dnrler. Soruya ilikin yeni zmler bulurlar,
duygularn tanmlarlar, analiz ederler ve farkl fikirleri
empati yaparak deerlendirirler.
Lale retmenin bu rnekte kulland retim
teknii Alt apkal dnmedir.
2013 KPSS: retmen, snfnda alt dnce apkas
tekniini uygulamak istemektedir. Bu amala snfa
getirdii yars dolu bir su bardan masasna koyar.
Dnce apkalarn da rencilere datarak
rencilerinden apkalarn rengine uygun yorumlar
yapmalarn ister. Buna gre, aadaki renci
yorumuapka rengi eletirmelerinden hangisi
yanltr?
A) Bardan yars botur. Siyah
B) Bu gzel bardan iindeki su, hayat temsil
etmektedir. Krmz
C) Bu su temiz deildir. Yeil
D) Bardan yars doludur. Sar
E) Bardan yars dolu, yars botur. Mavi

SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr.
Hedeften saplabilir ve konu dalabilir.
Kalabalk snflarda kullanm zordur.

2011 KPSS
Ar yamurun olduu, sellerin byk evresel
zararlara yol at gnlerde, Mustafa retmen,
Yamurlar sayesinde bu yl kurak gemeyecek.
der.
Mustafa retmenin yukardaki davranndan yola
karak alt apkal dnme tekniinden hangi
apka rengine uygun davrandn bulan renciler,
ders boyunca ayn apka rengine uygun tepkiler
vereceini bilmektedirler.
Buna gre, Mustafa retmenin ders boyunca
ayn apka rengine uygun olarak aadaki
davranlardan hangisini gstermesi beklenmez?
A) Sanayilemenin neminden ve bunun doann
yararna olduundan bahsetmesi
B) Yaanm nkleer santral kazalarn rnek
gstererek olas riskler zerinde durmas
C) Okunan hikyedeki kt adamn iyi ynlerinin
de olduunu sylemesi
D) Buzullarn erimesiyle yeni petrol rezervlerine
ulalacan ve bunun enerji kaynaklar
asndan yararl olacan belirtmesi
E) Sera
gazlarnn
salnmna
snrlama
getirilmemesinin ekonomik kalknmaya katk
getireceini ifade etmesi
Cevap: Srekli taklan apka iyimserlik ve olumlu
apka olan sar apkadr. Oysa B kknda risk,
tehlikeleri n plana alan, karamsarlk ve olumsuz
apka olan siyah apkadr. Cevap B kkdr.

12
BENZETM (SMLASYON)

ZELLKLER
rencilerin snfnda iinde veya dnda bir konuyu,
olay, durumu yapay ortamda gerekmi gibi ele alp,
zerlerinde alma yapabildikleri bir tekniktir.
renmeyi desteklemek amacyla kullanlr.
nemli olan, gereine uygun bir ortam oluturmaktr.
Psikomotor (devinisel) becerileri kazandrmak ve
rencileri ileride alacaklar tehlikeli ve riskli rollere
hazrlamak amacyla kullanlr.
Tehlikeli ve karmak durumlarda kullanlr. rnein
parat, astronot, dalg, src, pilot, doktor
eitiminde, deprem ve yangn tatbikatnda kullanlr.
Maliyetlidir. Fakat gerek durumuna gre maliyeti azaltr.
Yaparak-yaayarak renme temellidir.
renci merkezlidir.
Benzetim teknii bilgisayarda hazrlanm yazlmlar ile
(simlasyon) bilgisayarda da kullanlabilir.

YARARLARI
Maliyetlidir. Fakat gerek durumuna gre
maliyeti azaltr (ekonomiklik salar).
Gvenlii salar (i kazalarn nler).
Gdlenmeyi artrr.
Analiz ve sentez gcn gelitirir.
Yaratclk ve psikomotor becerileri gelitirir.
Gerek yaam becerileri kazandrr.
Kiiler aras iletiim becerilerinin gelitirilmesine
ve sosyallemeye katk salar.
Yaparak-yaayarak renme temelli olduu iin
renilenler daha kalc hale gelir.
Bireyin ileride alabilecei riskli rollere daha iyi
hazrlanmasn salar ve bylece bireyin kendine
gven duygusunun artmasna katk salar.

SINIRLILIKLARI
Dier metotlara gre daha maliyetlidir.
yi hazrlanmam benzetim ortamlar gereini
yanstamayabilir.
Kendine gvenen rencilerin dierlerine gre daha
aktif rol olmasna neden olur ve dierlerinin daha
pasif bir durumda kalmasna da neden olur.
2011 KPSS: Olas bir savata hava bombardman
birliklerinde grev alacak askerler iin sanal sava
ortamlar oluturulmu ve sava annda ne zaman ne
yapmalar gerektiine ilikin bilgi ve beceri
kazanmalar iin eitim verilmitir.
Bu rnekte askerlere eitim verilirken hangi
retim yntem ya da tekniinin kullanld
sylenebilir? Cevap: Benzetim

ANALOJ

ZELLKLER
Bir olguyu kavramak veya bilgiye ulamak iin, bilinen
bir kavram ile bilinmeyen kavram arasnda benzerlikleri
ve farkllklar ortaya koyarak gerekletirilen
kavramsal benzetmelerdir.
Analoji yabanclk ekilen bir kavramn, yabanclk
ekilmeyen kavramlara benzetilerek aklanmasdr.
Analojiler daha ok ekilde kullanlr. Basit analoji
dorudan bir eyin baka bir eye benzetilmesidir.
rnein; beynin ceviz iine benzetilmesidir. Hikye
analojilerinde benzetilecek olan hikye eklinde sunulur.
Resimli analojilerde bir olay aklamak iin konuyla
benzetme yaplacak resim ve ekiller sunulur. rnein,
hcre bir fabrikaya ekil zerinde benzetilerek sunulur.
renci srete aktif ve katlmc olur.
rencilerin kavramlar anlaml hale getirmesine
yardmc olur.

YARARLARI
rencilerin soyut ve bilimsel kavramlar daha kolay
renmelerini salar.
Kavram yanlglarnn nlenmesine yardmc olur.
renmeyi somutlatrarak konularn daha iyi
anlalmasn salar.
rencilerin yaratclk, analiz etme ve ilikilendirme
becerilerini gelitirir.
2010 KPSS: Trke dersinde kompozisyon yazarken
giri blmnn nemini vurgulamak isteyen bir
retmen rencilerine Kompozisyonumuzun giri
paragraf bel kemiimiz gibidir; bel kemiinde problem
olan bir insan nasl yryemezse, giri paragraf
yeterince ilgi ekici olmayan bir kompozisyonu da
kimse okumak istemez. der.
Bu derste retmen Analoji tekniini kullanmtr.

SINIRLILIKLARI
Benzetilecek olan kavram ile benzetilen kavram
arasnda iliki yoksa rencilerde yanl renmeler
ve kavram yanlglar oluabilir.
Yanl iliki kurulan analojilerde istenmeyen
durumlar grlebilir.

UYARI: Analoji ve benzetim benzer tekniklerdir. Analojide


kavramsal benzetimler vardr. rnein bir retmenin
vcuttaki kan dolamn ehrin trafik ileyiine benzetmesi
analojidir. Benzetim de ise geree benzetmek (yapay ortam
oluturmak) ve uygulama vardr.

13

SORU-CEVAP YNTEM

ZELLKLER
Dersin banda rencilerin konuya ilikin n renmelerini kontrol etmek, retim srecinde rencilerin ilgisini
ekmek ve rencileri renmeye kar gdlemek, ders boyunca konunun anlalp anlalmadn kontrol etmek ve
retim srecinin sonunda zet ve deerlendirme yapmak iin bu teknik kullanlr.
Sorular retmenle renciler arasnda retken iletiim sreleri olumasn salar ve renmeyi artrr.
Soru-cevap ynteminde dikkat edilecek hususlar
- retmen soruyu sorduktan sonra herkesin cevab bulabilmesi iin ksa bir bekleme sresi vermelidir.
- Sorular rencilere rastgele yolla sorulmaldr. Gnll rencilere ncelik verilmelidir.
- Soruya doru cevap verenler pekitirilmeli, yanl cevap verenlere ipucu, dnt ve dzeltme verilerek rencilerin
doru cevaba ulamas salanmaldr. Yanl cevap verenler rencide edilmemelidir ve aalanmamaldr.
- Sorular, rencilerin dzeyine uygun olmaldr. rencilerin doru cevaplayabilecei dzeyde sorular sorulmaldr.
- Dersin banda dk dzeyli daha sonra yksek dzeyli sorular sorulmaldr.
- Sorular ak, net ve anlalr sorulmal, bir defada bir soru sorulmal, sorular mantkl bir sra ile sorulmaldr.
- Soru ve cevaplar gerekmedike tekrar edilmemelidir ve evet-hayr cevab olan sorulara sklkla bavurulmamaldr.
- Mmkn olduunca farkl rencilere sz verilmelidir ve rencilere isimleriyle hitap edilmelidir.
- retmen soru sorarken ve cevaplar alrken yumuak, lml, gven veren bir grnt vermeli, rencileri
cesaretlendirmeli ve rencilerin retmene soru sormasna imkn verilmelidir.
2013 KPSS: Derste soru-cevap yntem veya tekniinin kullanlmasnda uyulmas gereken en temel kural:
Kazandrlacak niteliklerle tutarl sorular sormadr.

YARARLARI
Kalabalk gruplarda da kullanlabilir.
rencini dnmeye, konumaya sevk ederek
renciyi aktif klar ve renci katlmn salar.
retmen-renci ile renci-renci etkileimini
salar ve artrr.
renme durumlaryla ilgili geri bildirim salar.
Her dersin retimine ve renme dzeyine
uygundur.

SINIRLILIKLARI
Srekli kullanm dersi skc hale getirebilir ve
rencilerin gergin olmasna neden olabilir.
rencinin dzeyine uygun sorular sorulmas
zaman zaman mmkn olmayabilir.
Soru cevap tekniini kullanmay retmen iyi
bilmezse yntem etkili olarak kullanlamaz.
Uygulanmas srasnda ok zaman kaybedilebilir.

ETSEL OYUN

ZELLKLER
renilen bilgilerin pekitirilmesini ve rahat ortamda tekrar
edilmesini salayan, yetenekleri ortaya karan bir tekniktir.
retimin alt kademelerinde (okulncesi, ilkokul) etkilidir.
Dersin giri ksmnda daha etkilidir.
renci merkezlidir.
Oyunun belli bir amac (hedefe ynelik) olmaldr.
Ortam neeli, elenceli ve rahat olmaldr.
Oyun rencilerin olgunlama seviyesine uygun olmaldr.
Oyun kurallar snftaki herkesin katlmna izin vermelidir.
Oyun kurallar ak ve net bir ekilde anlatlmaldr.
Oyunlarda yarmalar dzenlenebilir, kazanan-kaybeden
olabilir.
retmen oyunda danma hizmeti verir, gerekirse hakem
olabilir.
Ska kullanlan eitim oyunlar: kukla, tahta, kart, izgi,
yapbozlar, bulmacalar, Legolar ve bilgisayar oyunlardr.

YARARLARI
renciye neeli ve rahat bir ortam yaratarak,
dersin monoton gemesini engeller.
Konular oyunlarla ilgi ekici hale getirilir.
Sosyallemeyi salar.
ok ynl geliim salar.
Problem zme, kritik dnme, kavram
retimi, strateji gelitirme gibi becerileri
kazandrr.
Yaratclk, paylama ve empati becerileri geliir.
Kural koymay, kurallara uymay, oyun
kurallarna uyulmamas durumunda yaptrmlara
raz olmay, katlanmay ve sonucunda denecek
bir bedel varsa bunu demeyi retir.

SINIRLILIKLARI
Hedeften saplabilir, konu dalabilir.
Ayrlan zaman yetmeyebilir.
Her oyun tm rencilerin ilgisini eit dzeyde
ekmeyebilir.
2011 KPSS: Cemil retmen, snfn zeminine bir
gen izer ve bu genin kelerini mutluluk
kesi, mutsuzluk kesi ve kzgnlk kesi eklinde
isimlendirir. Daha sonra rencilere birka rnek
durum verir. Verilen durumlarda hangi duyguyu
hissederlerse genin o kesine gitmelerini ve
hissettikleri duyguyu ifade eden bir cmleyi yksek
sesle sylemelerini ister. Bu rnekte Cemil
retmenin kulland yntem veya teknik
nedir? Cevap: Eitsel oyun

14

ROL OYNAMA (YAPMA)

ZELLKLER
rencilerin rnek olarak verilen bir problem durumundaki insann yerine kendisini koyarak o
insann hissettii duygular ve davranlar anlamasn salayan bir tekniktir. Yani empati
becerisini gelitirmeye ynelik bir tekniktir.
Bu teknik bir kavram ya da beceriyi retmek ve gelitirmek, rencileri tanmak, rencileri
derse katmak amacyla da kullanlabilir.
rencileri gerek yaamda karlalabilecek sorunlara nceden hazrlamaya imkn tanr.
retmen, ynlendirici konumdadr ve gerekirse rol alr.
Btn retim kademelerinde kullanlabilir.
renci merkezlidir.
Yaparak-yaayarak renme temellidir ve kalc renmeler gerekleir.
retmen rencilere senaryoyu verir (senaryo rencilerle birlikte seilebilir), senaryodaki
roller snfn katlmyla ve grleriyle datlr (ncelik gnll rencilerde olmal). Sonra
rencilere hazrlk iin yeterli sre ve imkn salanmaldr. rencilerin bir ksm oyuncu,
bir ksm seyirci olur. Snfn nnde oyunun oynanmas salanr. Son olarak, oyun dersin
amalar ve ierikleri dorultusunda snf ortamnda tartlr ve deerlendirme yaplr (Rol
alanlar rolne brndkleri kiilerin yerine getiinde neler hissettiini snfta anlatr.
Deerlendirme de psikolojik analizlere girilmemeye zen gsterilir).

YARARLARI
rencilerin sosyallemesine katk salar.
letiim becerilerinin (empati ve grup etkileimi) gelimesine katk salar.
Jest ve mimiklerini kullanan bireyin, psikomotor becerilerini gelitirir.
retmenlere rencilerini tanma frsat verir.
rencilerin etkin katlmn artrr.
rencilerin hem kendi hem de bakalarnn grlerini ve duygularn
anlamasn salar.
rencilerin problem zme becerisini gelitirir.
rencilerin farkl durumlarda olas zmleri grmesini salar.
renme ortamn daha elenceli hale getirerek ilgiyi ve gdlenmeyi artrr.
Oynanan rol zerindeki duygu ve dncelerin tartlarak gelimesini salar.

SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr ve snf kontrol zorlaabilir.
Hep ayn rencilerin gnll olmas sz konusu olabilir.
Sosyal becerileri gelimemi rencilerin katlmn salamak zordur.

DRAMA

ZELLKLER
Bir olayn renciler tarafndan yaratclk, taklit yapma, davranlar yanstabilme becerilerine dayal olarak izleyiciler
nnde tmyle canlandrlmasdr. Yani drama, bir olayn taklit ve canlandrma esasna dayal olarak anlatlmasdr.
Bu teknikle renciler hangi durumlarda nasl davranmalar gerektiini yaayarak renirler.
renci merkezlidir, tm snfn katlmn gerektirir ve bu sayede snfn canll arttrlm olunur.
Dramada roller retmen tarafndan datlr ve roln nasl gerekletirileceini renci belirler.
Dramada olaylar, akna braklr, drama bitmeden sonucu kimse bilemez, drama bitince konu rencilerce tartlr.
Genelde uygulanan 5 trl drama vardr.
- Psikodrama: Psikolojik tedavi amaldr. Ama; insanlarn dnce ve davranlarnda tutarl olmalarna yardmc
olmaktr. Kiinin kendi uygulad, konunun kiiye ait olduu ve uygulanmasnn uzmanlk gerektii dramadr.
- Sosyodrama: Kiinin problemle ilgili bir bakasn oynad dramadr. Sosyal sorunlarn irdelenmesinde kullanlr.
- Eitici drama: stendik niteliklerin rencilere kazandrlmasnda kullanlan dramadr.
- Biimsel (formal) drama: rencinin oynayaca rol tamamen retmene ve senaryoya baldr. nceden plan
gerektirir. Yetikin renci gruplarnda uygulanr rnein; okul piyesleri, pandomim, Karagz ve Hacivat oyunlar.
- Yaratc (informal-doal) drama: Belirli karakterleri renciler hazrlk yapmadan; hemen canlandrrlar. Senaryo
nceden belli deildir. rencilere kendi szckleriyle aklama yapma olana verilir. Doalama becerisi en
yksek dzeyde kullanlr. Amac rencilerin, yeni bir ey retmelerini gelitirmektir. rencilerin kendilerini ifade
etmelerine, sahip olduu bilgi ve yaantlar zerine hayal ettikleri dnyay oluturmalarna olanak salar.

YARARLARI
Var olana farkl bakarak yeni ilikiler kurmay ve yeni bir
rn ortaya koymay salar (yani yaratcl gelitirir).
Bireylerin problem zme becerilerini gelitirir.
Sosyallemeyi salar ve zgven duygusunu gelitirir.
letiim ve dil becerilerini (kendini ifade etme, etkili
dinleme ve anlama becerilerini) gelitirir.
Bilgilerin kullanlmasn salayarak, bilgilerin tekrar
edilmesini salar, bilgiler pekitirilir ve geniletilir.

SINIRLILIKLARI
Hedeflerden saplabilir.
rencilerin syleyeceklerini nceden kontrol etmek sz
konusu deildir (Yaratc drama).
Sosyal becerileri gelimemi rencilerin katlmn
salamak zordur ve bu nedenle bu rencilerde dramann
etkili kullanlmas mmkn deildir.

15

MKRO RETM

ZELLKLER
retmen adaylarnn eitiminde, hazrladklar ders planna
uygun olarak iledikleri dersin videoya kaydedildii (5-20
dakika), dersi verenin ve dier retmen adaylarnn video
kaytlarnn bir retim elemanyla birlikte izlenerek
deerlendirildii tekniktir.
Deerlendirme sonularna gre retmen adaylarna dnt
ve dzeltme imkn verilir, retmen aday dzeltmelerden
sonra tekrar dersi iler (ret-tekrar ret ak).
Daha ok retmen yetitirmede (hizmet ncesi ve hizmet
ii eitimde) kullanlr.
Deneyim, uygulama ve psikomotor hedef alanlarna
yneliktir.
Dnt sistemi zerine kurulu bir tekniktir.
Yaparak-yaayarak renme temeline dayaldr.

YARARLARI
Uygulamay yapan retmen aday eletirilirken
eletiriye tahamml ve deneyimlerden ders
karmay (yanstc dnmeyi) gelitirir.
Uygulamay deerlendiren retmen adaylar ise
deerlendirme (eletirel dnme) becerisini
kazanr.
Mesleki deneyim kazandrma ve uygulama
olana verir. Bylece gelecek deneyimler iin
kaygy da azaltr.
Kayt cihazlar kullanlrsa, retmen adayna z
deerlendirme imkn salar.
Annda geribildirim imkn salar.

SINIRLILIKLARI
Zaman alcdr ve kalabalk snflarda etkisi azdr.
Teknolojik olanaklar asndan kstl olan
kurumlarda video kamera bulunmayabilir.
lte gre ve iletiim kurallarna gre
yaplmayan eletiriler krc olabilir.
Uygulama srasnda uygulamay yapan retmen
aday heyecanlanabilir ve gerek performansn
sergilemeyebilir.

2010 KPSS
Mikro retim yntem ya da tekniinin kullanld
bir snfta, Meral snf arkadalarna rnek bir ders
anlatm yapacaktr.
Aadakilerden hangisi Meralin mikro retim
uygulamasnda en fazla neme sahiptir?
Cevap: rnek ders anlatmnn grntl kayt
edilmesini salama

DENEY VE LABORATUVAR

ZELLKLER
Bilimsel bir gerei rencilere kantlamak ya da gstermek
ii kullanlr.
Ayrca kuramsal (teorik) bilgileri uygulamaya dntrmek
iin kullanlr.
renci merkezlidir.
Tm rencilerin deneye ve laboratuar almasna katlmas
mmkn
deilse
retmenin
yapt
uygulamay
rencilerin izlemesi salanmaldr.
renciler bireysel veya gruplar halinde kurulan
dzeneklerde alabilirler.
Koullar nceden belirlenmeli ve gvenlik nlemleri
alnmaldr.
retmen nceden gerekli denemeleri ve hazrlklar
yapmaldr.

YARARLARI
Tehlikeli uygulamalarda gvenlik nlemleri almay
retir.
Bilgiyi kullanmay retir.
Bireysel veya grupla ara-gere ve materyal
kullanmn retir.
Psikomotor,
uygulama,
planlama-ynetme,
aratrma, dnme, karar verme, problem zme,
gzlem ve deerlendirme becerisi kazandrr.

SINIRLILIKLARI
Gerekli nlemler alnmazsa tehlikeli olabilir.
yi bir planlama yaplmam ise amaca
ulamayabilir.
Ara-gere temini asndan maliyetlidir.
Her renciye ara-gere temin edilemeyebilir.

16

STASYON

ZELLKLER
Btn snfn her aamada (her istasyonda) e zamanl alarak bir nceki grubun yaptklarna
katk salayarak bir basamak ileri gtrmeyi, yarm kalan ii tamamlamay reten bir
yntemdir.
Farkl etkinliklerden yararlanarak tm rencilerin ortak bir rn ortaya koymas iin kullanlr.
renci merkezlidir Her renci dzeyi iin uygundur.
Tm snfn katlmn gerektirir ve rencilere birlikte alma olana verir.
Uygulanmas:
- Tek bir konu belirlenir ve retmen snfn tamamn 3, 4, 5 veya 6 istasyona bler.
- stasyonlarn isimleri yaptrlmak istenen etkinlie gre deiir (Afi, slogan, yk, iir, drama,
rnek olay vb.).
- Her istasyonda etkinliin gerei ara gereler nceden hazr olarak yer alr.
- Her istasyona gidecek renciler belirlenir.
- Her gruba bir gzlemci ya da istasyon efi atanr (retmen de olabilir).
- ef gruba klavuzluk yapar, i bitince rnleri toplar.
- Oluturulan istasyon says kadar istasyonlar renciler srayla gezer ve yaklak 10ar dakika o
istasyonlarda daha nceden yaplan etkinlii (eksik kalan) tamamlamaya alrlar.
- Tm gruplarn tm istasyonlarda almas salanr. lk istasyona gelindiinde teknik sona erer.
- Sre sonunda tm gruplarn ileri toplanr. Yaplan almalar sergilenir, iirler okunur, afiler
aslr.

YARARLARI
rencilerde ilgi ve gdlenmeyi artrr ve z gven duygusunu gelitirir.
ekingen rencilerin retim srecine aktif olarak katlmn salar.
Tm snfn katld birikimli bir rn ortaya konulur.
Etkinlik temelli bilgiler ve beceriler kazanlmasn salar.
rencilerde ibirlii, yaratclk, balanm bir ie katk getirme ya da ii
bitirme, zel yetenekleri ortaya karma, kurallara uyma, iletiim gibi yetenek
ve becerileri gelitirir.
SINIRLILIKLARI
stasyon daha ok snf ii uygulamadr. Ama tm snfta uygulamak zordur.
nk snfta grlt, kargaa gibi durumlar olabilir. stasyon snf dnda
kurulursa bu renme merkezini ve rencileri denetlemek zordur.
Gruplardaki btn rencilerin etkin olmasn salamak gtr.
2013 KPSS: rencilerini drt gruba ayran bir retmen, snfnda drt keye
yerletirdii masalara srngenlere, balklara, kulara ve memelilere ait resimler
koymutur. Her bir grubun, masalar dolaarak her bir masada belirtilen hayvan
grubuna ynelik bir pano hazrlamalarn istemitir. Gruplar daha nceden
belirlenen plana gre tm masalardaki almalar tamamlamtr. retmenin bu
uygulamas istasyon tekniidir.

KONUMA HALKASI

ZELLKLER
Bir olay, konu, durum ya da ykdeki bir kiinin yerine rencilerin srayla kendilerini koyduklar ve
byle bir durumda neler hissedeceklerini ve nasl davranacaklarn paylatklar bir tekniktir.
renci merkezlidir.
rencilere farkl grlere sayg gstermeyi ve baz duygular anlayabilmeyi retmek iin kullanlr.
Ayrca renciler arasndaki ilikileri ve iletiimi gelitirmek iin de bu teknik kullanlr.
retmen ho geldin konumasyla al yapar ve olay, konuyu veya problemi snfta paylar.
renciler daire eklinde oturur (2-12 kii) ve Sizce ne hissetmitir? , Ne dnmtr? gibi sorular
karsnda dairedeki renciler srayla grlerini bildirir.
Cevap vermek istemeyen renciler atlanabilir fakat daha sonra onlara tekrar dnlmelidir.
rencilerin kendilerini rahat hissedebilecei bir ortam yaratlr ve bu nedenle eletiri yoktur.
renciler birbirleri zerine deil, fikirler zerine tartrlar.
Herkes fikrini paylatktan sonra retmen de grlerini aklar ve alma zetlenir.

YARARLARI
rencilere empati becerisi kazandrr ve gelitirir.
letiim, kendini ifade etme, grup iinde konuma, dikkatli dinleme,
farkl grlere sayg gsterme gibi becerileri gelitirir.
Duygular ve dnceleri ayrt etmeyi retir.
SINIRLILIKLARI
Kalabalk snflarda kullanlmas gtr ve snfta halka dzeni
oluturmak iin fiziki ortam her zaman uygun olmayabilir (kk snf).
Halkada konumak istemeyenlerin sorun karabilme ihtimali olabilir.
rencilerin uzun sre dinlemelerini gerektirdiinden, rencilerin
dikkati dalabilir.
Tm derslerde uygulanmas gtr.

17

SOKRAT TARTIMASI

ZELLKLER
Bu yntem soru-cevap eklinde geen iki aamal diyalektik
(diyalog) bir metottur.
ki aamal bu metodun ilk aamas olan ironi (alayc konuma)
aamasnda; diyaloglar yoluyla insanlarn iyi bildiklerini sandklar,
kesin emin olduklar konularda onlara eitli sorular sorarak bu
bilgilerin hi de kesin olmad hissettirilerek pheye drlr.
kinci aama olan dourtma aamasnda ise: sorularn tipini
deitirerek (konuyla ilgili ipucu ieren sorular sorarak) onlarda var
olan bilgileri ortaya karmay amalar.
retmen rencisine eitli sorular sorarak rencilerin eski
bilgilerini kullanarak yeni bilgilere ulamasn amalar.
retmen bilgiyi rencilere buldurur. Kendisi kesinlikle sylemez.
nk Sokratese gre Tm bilgiler doutan insan zihninde vardr.
retmenin grevi ise bu bilgileri hatrlamasn (dourtmay)
salamaktr.
renci merkezlidir.
Kavrama ve daha st dzey hedef davranlar iin kullanlr.
Bulu yoluyla retim yaklamna temel oluturur.

YARARLARI
Sorularla ynlendirilen rencinin bilgiyi
kefetmesini salar.
rencinin renmeyi renmesini salar.
renciye eletirel dnme ve tartma
becerilerini kazandrr.
Dnme ve iletiim becerilerini gelitirir.
rencinin yeni bilgileri n bilgileriyle (eski
bilgileriyle) ilikilendirmesine yardmc olur.

SINIRLILIKLARI
Kalabalk snflarda uygulanmas zordur.
Ya kk rencilerde uygulanmas zordur.
Her
konu
iin
uygun
sorular
hazrlanmayabilir.
Bu yntemi uygulamak iin soru-cevap
ynteminin iyi bilinmesi gerekir.
rencilerin st dzey anlama ve tartma
becerilerinin gelimi olmas gerekir.

UYARI
Bu yntem soru-cevap yntemiyle benzerlik tamaktadr, fakat ikisi ayn metot deildir.
Soru-cevap teknii; n renmelerini kontrol etmek, retim srecinde rencilerin ilgisini ekmek ve
rencileri renmeye kar gdlemek, ders boyunca konunun anlalp anlalmadn kontrol etmek
ve retim srecinin sonunda zet ve deerlendirme yapmak iin kullanlr. Soru-cevap teknii,
Sokrates tartmasnda rencinin ne bildiini ortaya karmak ve ona dorular buldurmak amacyla bir
yol olarak kullanlabilir.

SOKRAT SEMNER

ZELLKLER
Bu teknik bir tartma tekniidir ve Sokrat tartmasn temele alr.
rencilerin ar, anlalmas zor ve st dzey dnme becerisi
isteyen bir metin zerinde almasn gerektiren bir metottur.
renci merkezlidir.
Uygulanmas:
retmen tarafndan verilen bir konu ardndan (metin zerinden)
sorular yoluyla bir tartma alr.
Tartmada herkesin kendini ifade edebilmesi iin bir daire
(ember) oluturulur. Kalabalk snflarda i ie daireler
oluturulabilir. Bu durumda d daireler gzlem yapar.
Seminer kurallar belirlenir, seminer srasnda retmen daha ok
soru sorarak rehber grevini yapar.
Tartma sonunda bireysel veya grupla birlikte sre ve rn
deerlendirilmesi yaplr.

YARARLARI
Analiz ve daha st dzey davranlar
kazandrabilir.
rencilerin eletirel, analitik ve lateral
dnme becerilerini gelitirir.
rencilerin mantkl ve tutarl konumasn
salar.
rencilerin bakalarnn grlerine sayg
gstermesini ve toplumsallamasn salar.
rencilerin tartma yntemini kullanmasn
salar.
Bu teknik, dnmeyi ve i birliini gelitiren
ak ulu bir tartma ortam salar.

SINIRLILIKLARI
n
bilgileri
eksik
olan
rencilere
uygulanmas zordur.
Semineri ynetecek retmen ynetimi iyi
gerekletiremezse hedeften uzaklalabilir ve
disiplin sorunlar yaanabilir.
Kalabalk snflarda uygulanmas zordur.
Kullanlacak metin rencilerin seviyelerinin
zerinde olmadnda istenilen renmeler ve
hedefler gereklemeyebilir.
Kk yataki ocuklar zerinde uygulanmas
gtr.

18

BALIK KILII (NEDEN-SONU DYAGRAMI)

ZELLKLER
Bir problemin nedenlerini ve alt nedenlerini tanmlama
srecini yaplandrmaya yardm eden tekniktir.
Tm rencilerin derin ve nesnel bir gr kazanmalarn
ve problemin eitli blmleri arasnda ki nemli ilikileri
grmesini, rencilerin daha derin bir ekilde bir problem
zerinde younlamasn salar.
Problem zme tekniklerinden biri olan bu teknik,
rencilerin dncelerini organize etmeye yardm eder;
ancak, problem iin zmler salamaz.
Belirli bir sorunun ya da durumun olas nedenlerini
belirlemek iin kullanlr.
renmesi ve uygulanmas kolaydr.
Balk kl tekniinin admlar;
1. Problemi tanmlama: Ele alnacak problem hakknda
ksa bir bilgi verilir.
2. Nedenler retme: Yaplandrlmam beyin frtnas
tekniini kullanma (bu probleme neden olan faktrler
nelerdir? Bu nedenler arasndaki ilikiler nelerdir?).
Yaplandrlm beyin frtnas tekniini kullanma:
(Round Robin 6-3-5,6 kii 5 dakikada 3 fikir sunmas).
3. Diyagramn oluturulmas:
- Sorun, balk klnn omurgasna veya bana yazlr.
- Sorunun olmasna sebep olan nedenler nem srasna
gre tek tek balk klnn yan klna yazlr.
- Yazlan nedenler iin bu neden olutu? sorusu sorulur ve
altna alt nedenler olarak sralanr, incelenir.
Balk kl tekniinin etkili kullanlabilmesi iin;
1. Teknie balamadan nce herkesin problem zerinde hem
fikir olduundan emin olun.
2. Ksa ve z szckler kullann.
3. Nedenlerin ne olabileceini dnn ve onu oklarn
zerine ekleyin.
4. Nedenlerin ayrntlarn zerine ekleyin.
5. Herkesin birbirinin grne saygl olmasn salayn.

YARARLARI
Birlikte almay, gerei aramay, deiik
grlere ak olmay ve kart grlerin ortaya
kmasn salar.
Derin dnme ve nesnel dnme gibi becerileri
gelitirir.
Bir problemi oluturan neden, alt neden ve zel
nedenlerin ortaya koyulmasyla rencide analitik
dnceyi gelitirir.
alma
grubunun
sorunun
ieriine
odaklanmasn salar ve ayrntl neden-sonu
ilikiyi karmay salar.

SINIRLILIKLARI
rencilerin problemlere zm retmesini
salamaz.
rencilerin problemle ilgili n bilgileri yetersiz ise
bu teknii uygulamak mmkn olmayabilir.
st dzey dnme becerileri gereklidir.
Kk ya grubu rencilere uygulamak zordur.

19

BLSEL IRAKLIK

ZELLKLER
rencinin bir uzman gzlemleyerek balad ve
uzmann giderek azalan destei ile o ii kendi bana, hatta
kendi biemiyle yapar duruma geldii renme srecidir.
Bilisel raklk, renciye bilgiye nasl ulalacan, onu
nasl kullanabileceini ve uygulayabileceini yol gsterici
bir uzman rehberliinde kazandrma srecidir.
6 aamas vardr:
- Model Olma: Uzmann, renilecek ii rencilerin
gzleyebilecei biimde yapmas
- altrma: Uzmann gzetiminde rencinin beceriyi
sergilemesi
- Destekleme: Uzmann renciye yardm etmesi (pucu
verme, ara nerme, yapamad ksmlar yapma)
- fade Etme: rencilerin yaptklar etkinliin, akl
yrtmenin ya da zd problemin aamalarn
anlatmas
- Yanstma: rencinin sergiledii beceriyi uzmann ya
da dier rencilerin sergiledikleri ile karlatrmas
- teleme: Gitgide azalan destein kalkmas. rencinin
beceriyi kendine zg ekilde sergilemesi

YARARLARI
Bilisel raklk uygulamalar motive edici ve
renciler iin ilgi ekici bulunmaktadr.
rencilerin uzmanlar gibi dnmelerini salar
ve onlar aktif hale getirir.
rencilerin doal grevleri stlenmesini salar.
renilen bilgilerin kalc olmasn salar.
birlii ierisinde alma becerilerini gelitirir.
Yanstc ve eletirel dnme becerilerini
gelitirir.

SINIRLILIKLARI
Uzun zaman alabilir. Bu nedenle de rencilerin
srete sabrl olmasn gerektirebilir.
Ara gere ve kaynak bulmada skntlar
yaanabilir.
Yetenekli ve tecrbeli uzman reticilerin
bulunmasnda eitli zorluklar yaanabilir.
rencilerde baarsz olma durumunda daha st
dzeyde kayg ve hayal krklna sebep olabilir.

2012 KPSS
Okuma yazma retmeye alan 1. snf retmeni, yazma gl eken iki rencisine her gn
rettii iki harfin yazln nce izletir, sonra yardm ederek parmaklaryla havada, masada ve
defterde bu harfleri yazmalarn salar. retmen rencilere, yapamadklar durumda yardmc olur.
Daha sonra rencilerin yazma becerisi ilerledike verdii destei yava yava eker.
retmenin bu uygulamas aadakilerden hangisine en uygun rnektir? Cevap: Bilisel raklk

20
DN-ELE-PAYLA
Bu teknik ibirlikli renme tekniidir.
Tekniin amac; rencilerin bilgiyi ilemelerine,
iletiim becerileri gelitirmelerine ve zihinsel
becerilerini kullanmalarna yardmc olur.
Uygulanmas:
rencilere bir soru, problem veya bir konu verilir.
Verilen konu zerinde renciler 1-2 dakika bireysel
olarak dnr.
Bireysel dnme tamamlannca renciler 2-3 kiilik
gruplar oluturarak aralarnda tartrlar.
Grup tartmalar bitince grup szcleri ulatklar
sonucu snfa sunarlar.
Yararlar:
letiim kurma, kendini ifade etme, giriimcilik,
yaratc
ve
eletirel
dnme
becerilerini
kazandrmaya dnk bir tekniktir.
YAZ-ELE-PAYLA
Bu teknik ibirlikli renme tekniidir.
Dn-ele-payla tekniinin sadece ilk aamasnn
(dnme aamas) farkl uyguland bir tekniktir.
Dier kalan uygulama dn-ele-payla tekniiyle
ayndr.

KARTOPU
nce bireysel daha sonra iki kiilik gruplar ardndan
drtl,
sekizli gruplar eklinde kademeli olarak
ilerleyen (kartopu gibi byyerek) ve sonunda
karsnda sunum yaplan tartma tekniidir.
renci merkezlidir ve renci katlmn salar.
ok zaman alabilmesi bu tekniin nemli snrlldr.
RENME GALERS
Bu teknik, rencilerin bir konuda neler rendiklerini
tespit etmek ve deerlendirmek amacyla kullanlr.
Snfta genelde 4er kiilik gruplar oluturulur ve
onlardan konuyla ilgili rendiklerini yazp snf
panolarna asmalar istenir.
Daha sonra btn gruplar panoya aslan btn listeleri
inceleyerek eksik olduklar yerleri not etmeleri salanr.
Bylece bir konudaki hedeflerin ka renci tarafndan
renilip renilmedii tespit edilir.

KOMTE GRMES
retmen tarafndan grevlendirilen bir grup
rencinin, belli bir konuyu inceleyip snftaki dier
rencilere ve retmene yazl ve/veya szel olarak
rapor hazrlamak amacyla ie kotuklar ve
konuma trdr.
Rapor hazrlanp snfa sunulduktan sonra zerinde
snfa tartlmaldr.
renci merkezlidir.
Uygulama olarak panele benzer.
Bir ii baarmak iin birlikte almay gerektirir.
Aratrma ve sorgulama becerilerini gelitirir.
rencilerin tartma, iletiim becerilerini gelitirir.
Zaman alcdr.
Hedef dna klabilir.
Konunun daha ok sunuyu yapan renciler
tarafndan renilmesine neden olur.
Konuyla ilgili temel bilgiler yeterli olmadnda en
sonda yaplan tartma etkili olmayabilir.

PAZAR YER
rencilerin birbirlerini tanmas, grlerini ve
zmlerini birbirleriyle paylamalar amacyla
kullanlr.
renci merkezlidir.
Kalabalk snflarda uygulanmas zordur.
Uygulamas zaman alcdr.
rencilerin birbirlerini tanmasna, grlerini
birbirleriyle paylamalarna olanak salar.
Uygulanmas:
1. rencilere nce kk kt paracklar datlr.
2. Daha sonra rencinin bu ktlara bir soruna
ilikin kendi zm, deneyimleri, kafasna taklan bir
soruyu, gr veya bildiklerini yazmas istenir.
3. Ktlar stlerine takmalar ve snfta birbirlerinin
stndekini okuyarak dolamalar istenir.
4. renciler yazlanlarla ilgili sorular varsa
birbirlerine sorarlar ve beendikleri kart olursa
birbirleriyle deitirirler.
5. En son snf tekrar toplanr, hangi kt
deiikliklerin yapld tespit edilir ve kt
deitirenlerin
neden
deitirdiklerini
snfa
aklamalar istenmesiyle teknik son bulur.

BEYN ESER (BEYN RN)


rencilerin bireysel veya grupsal olarak grlerini
gelitirmelerini salayan ve tevik eden ve beyin
frtnasna benzeyen tekniktir.
zellikle retim yl banda snf kurallar
oluturulurken kullanlmaktadr.
Uygulanmas:
Bir konu veya problem belirlendikten sonra snftaki
renciler 6-7 kiilik gruplara ayrlr ve her renciye
bir konunun farkl ynleriyle ilgili 3 kart verilir.
renciler bu kartlara konuyla ilgili dncelerini
yazar ve kartlarn masalarnn zerine koyarlar.
Sonra her renci srayla kart eker ve o kart sesli
olarak okunur.
Benzer fikirler gruplandktan sonra grler snfla
paylalr ve tahtaya yazlr.

KELEME (KELENME)
Genellikle net bir yant olmayan ve eliki ieren
sorular/problemler zerinde alrken kullanlr.
renci merkezlidir.
rencilerin eletirel, analitik, lateral dnme ve
kendilerini ifade etme becerilerini gelitirir.
Uygulanmas zaman alcdr.
Kk ve kalabalk snflarda uygulanmas zordur.
Yanl kullanmda hedef dna klabilir.
Uygulanmas:
1. Uygun problemin seilmesi ve aklanmas
2. Olas zmlerin arasndan zellikle tartmal
olanlarn seilmesi
3. Seilen zmlerin kartonlara yazlarak snfn
eitli kelerine aslmas
4. rencilerin kendilerine en uygun gelen zmn
asl olduu keye gitmeleri ve orada toplanmalar
Uyar: renciler grlerini deitiremezler (Gr
gelitirme tekniinden fark)
5. Ayn keyi seenlerin oluturduu gruplarda o
zm seme nedenlerinin kendi ilerinde
tartlmas ve gerekelerin hazrlanmas
6. Hazrlanan gerekelerin snfa sunulmas
7. Snf tartmas ve snf kararlarn alnmas yer
almas

21

SINIF DII RETM TEKNKLER


GEZ
ZELLKLER
Gezi teknii, okul ve snf iinde yaplan eitsel
almalar tamamlamak, nitede geen konular doal
ortamnda grmek ve okul ile yaam arasndaki ba
kurmak amacyla yaplan planl ziyaretlerdir.
Materyalin snfa getirilemedii, gerek ortama ulama
olanann bulunamad durumlarda daha ok yaplr.
Gezi mutlaka eitsel bir deer tamal ve dersin amacna
uygun olmaldr.
Gezi sonras tartmalar, geziyle ilgili deerlendirmeler,
etkinlikler de mutlaka yaplmaldr.
Bu teknik bir konunun ya da nitenin balangcnda ve
sonunda uygulanabilecei gibi, bazen bir konu sadece gezi
teknii ile de ilenebilir.
Aamalar; rencilerle birlikte gezinin amac belirlenir,
gezi yaplacak yer belirlenir, izin alnr, gezi plan
hazrlanr, gezi plana gerekletirilir ve retmen-renci
katlmyla snfta tartlarak deerlendirilir.
Geziler, sanal bir ekilde dzenlenirse sanal gezi adn
alr. Sanal geziler, teknolojik ortamlarda tm alan
grlebilecek ekilde 360 bir ayla izlenerek gerekleir.

GZLEM
Bir ama dorultusunda varlklar/olaylar doal koullarnda
ya da yapay ortamlarda (laboratuvar) planl ve dikkatli
izlemektir.
Gzlem yoluyla daha ok duyu organ renmeye katlr ve
renmeler hem desteklenmi olur hem de kalc hale gelir.
Yaayarak renme temellidir. evreden dorudan bilgi
edinilir. Bilimsel aratrma ve inceleme becerileri kazandrr.
Gzlem yaplrken dikkat edilecek hususlar unlardr:
- Sistematik olmal ve bir format olmaldr. Gzleme
balamadan nce hedefler nceden belirlenmelidir.
- rencilere gzlenecek durum veya olay ile ilgili nceden
bilgi verilmelidir.
- renciler ayn olay gzlemeli, sonular karlatrlmaldr.
- Gzlemci gzlemi yaparken doal ortam bozmamal, byle
bir durum gerekleirse gzlem de gizli gerekletirilmelidir.
- Gzlem sonular vakit kaybetmeden kaydedilmelidir.

YARARLARI
Var olanlar, olaylar, sreleri gerek ortamda
gzleme olana salar.
rencilerin okulda rendiklerinin gerek
yaamda olanlarla iliki kurmalarn salar.
rencilerin ilk elden tecrbe yaamalar (somut
renme yaantlar) salanr.
Okul-evre ilikisi geliir ve gerek yaam
becerileri kazanlr.
renciler ok sayda duyu organlarn kullanarak
daha kalc renmeler gerekletirir.
rencilere kurallara uyma, sorunlar irdeleme,
eletirel dnme, ibirlii, grupla alma
becerilerini kazandrr ve gelitirir.

SINIRLILIKLARI
yi planlanmamas sonucu ortaya eitli
olumsuzluk kabilir.
Maliyetlidir ve masrafldr.
Gezi srasnda rencilerin kontrolnn
zorluu nedeniyle disiplinsiz davranlarn
oluabilmesi
Kurallara uymama durumlarnn oluabilmesi
Baz yaamsal tehlikelerin oluabilmesi
Gezi tekniinin uygulanmasnn zorluu
nedeniyle uygulama kurallarna uymada
glklerin ekilmesi

2012 KPSS
Ktahyada grev yapan bir snf retmeni rencileriyle birlikte Beylikten Devlete nitesi kapsamnda
Bilecikin St ilesine bir gezi plan yapar. Gerekli n hazrlklar tamamladktan sonra ilgili izinleri alarak
geziye giderler. Geziden sonraki ilk derste retmen geziyle ilgili gzlemlerini paylar ve snfa bir
deerlendirme yaplr. Bu etkinlikte yaplan en nemli hata aadakilerden hangisidir?
Cevap: Gzlem faaliyetlerinin deerlendirilmesinin gezi sonrasna braklmas
SERG
rencilerin, renim srecinde rettikleri rnlerin
(resim, iir, heykel vb.) deerlendirildii ve
paylamay salayan bir tekniktir.
Hazrlanan rnler; snf sergileri, iir, kitap, resim,
heykel sergileri gibi etkinliklerle ortaya konulur ve
incelemeye sunulur.
Hem rn hem de sre deerlendirmeye olanak
tanr.
rencilerin etkin katlmyla yaparak renmesini
ve dier rnleri grerek renmesini salar.
rencilerin yaratcln, sorumluluk duygusunu,
sanat anlayn, alma ve deerlendirme becerisini
gelitirir.
Grup bilincini ve grup alma alkanln gelitirir.
rencilerde renme gdsn (motivasyon) artrr.
Tekniin snrllklar; zaman alc ve masrafldr.

EV DEV
retmenlerce rencilerin ders d zamanlarda
hazrlamalar iin verilen; bazen derse hazrlk
ve ou kez de derste renilenleri pekitirme
(tekrar), geniletme ve tamamlamay bazen de
deerlendirmeyi amalayan almalardr.
devler; yazl, szl, bireysel veya grup
halinde verilebilir.
devler kullanmna gre, grupla alma ve
bamsz alma alkanl kazandrabilir.
rencilerde sorumluluk duygusunu gelitirir.
devler mutlaka eitsel bir deer tamaldr.
dev ceza iin kullanlmamaldr.
devler bo zamanlarn deerlendirilmesi iin
verilmez.
Dersde renilmeyen ve yetitirilemeyen
konularla ilgili dev verilemez.

KAVRAM RETM

22

KAVRAM YANILGILARI
rencilerin rendii kavramlarn bilimsel
olarak kabul edilenlerle uyumamasdr.
Kavram
yanlglar;
rencinin
kavram
hakkndaki n yarglar, bilimsel olmayan
inanlar, retmen tarafndan yanl retilmesi,
gnlk hayatta ve bilimsel alanda kavramlarn
farkl anlamlarda kullanlmas, bilgi eksiklii gibi
nedenlerle oluabilir.
Kavram yanlglarnn hem tespitinde hem de
giderilmesinde kavram haritalar ve kavram
karikatrleri kullanlr.
Sadece kavram yanlglarnn tespitinde: TGA
(tahmin-gzlem-aklama), mlakatlar, izimler,
kelime ilikilendirme, talih izgileri, tanlayc
dallanm aa, yaplandrlm grid, tehis testleri
Sadece kavram yanlglarnn giderilmesinde:
Analoji (benzetim), kavramsal deiim metinleri,
anlam zmleme tablolar, rehber materyaller,
alma yapraklar, vee diyagram, kavram a
kullanlr.

KAVRAM ALARI (SEMANTK A)


Kavram alar mevcut bilgilerin kategorize edildii
bir grafik uygulamasdr.
Kavram alar kavram haritalarnn zel halleridir.
Kavram alarnda merkezde ana kavram, etrafnda
ise konu ile alakal dier kavramlar vardr. Birden
ok ana kavramn yer ald durumlarda ise
kavram haritalar kullanlr.
Kavram
alar,
rencilerin
izlenim
ve
dncelerini ders materyallerindeki kavram ve
ilkelerle uyumlu bir biimde sergileyen
grafiklerdir.
rencilerin n bilgilerini harekete geirmek,
kavramlar aras yeni ilikiler kurmak, yeni
kavramlar gelitirmek ve kavramlar yeniden
dzenlemek gibi zihinsel etkinliklerle yazl
metinleri daha iyi anlamalarna kolaylk salar.
Kavram alar; nitenin/temann banda, ileni
srecinde veya sonunda kullanlabilir.

KAVRAM HARTALARI

ZELLKLER
lgili kavramlarn genelden zele doru, aralarndaki
ilikiye gre bir ema eklinde gsterildii grsellerdir.
Bir kavram haritas daha geni bir kavram bal altndaki
kavramlarn birbirleriyle ilikilerini gsteren iki boyutlu
bir emadr.
Kavram haritalar; rmcek, zincir, balk kl ve
hiyerarik olmak zere 4 farkl ekilde hazrlanabilir.
Anlaml renmeyi kolaylatrmak, renmenin kalitesini
lmek ve bilgilerin organize edilmesini salamak amal
kullanlan bir renme-retme tekniidir.
Kullanl Amalar
1. rencilerle kavramlarn anlamlarn tartmada,
2. Kavram yanlglarnn tespitinde ve giderilmesinde,
3. Yksek seviyeli dnme yeteneinin gelitirilmesinde,
4.rencilerin
konuya
ilikin
n
renmelerini
(hazrbulunuluunu) ortaya karmada
5. Bir konunun (ieriin) retiminde, zetlenmesinde
ve/veya llmesinde (deerlendirilmesinde) kullanlr.

YARARLARI
Bilginin zihinde nasl organize edildiini gsterir.
Kavram yanlglarn nlemede etkilidir.
Dersin her aamasnda farkl amalarla kullanlabilir.
retimin her kademesinde kullanlabilir.
Bilgilerin genelden zele (tmdengelim), zihinde
yaplandrlmasnda yardmc olur.
renmelerin anlaml ve kalc hale gelmesini salar
renciler arasndaki renme stratejilerini ve bireysel
farkllklar ortaya karabilir.
rencilerin motivasyonlarn, ilgisini ve derse kar
tutumunu artrr.
rencilerin yaratclklarn kuvvetlendirir.
lgili olduu konudaki kavramlarn ieriini
btnletirir ve konuyu zetler.
Kavramlar arasndaki ilikileri ortaya koyar.
Kavramlar
grselletirdii
iin
kavramlar
somutlatrr.
.

SINIRLILIKLARI
Kavram haritalar zihinsel bir gayret
gerektirmektedir. rencilere sklkla verilen
kavram haritalar rencilerde bkknlk
yaratabilir ve haritalarn amac dnda
hazrlanmasyla sonulanabilir.
Tek bir kavramn detayl olarak incelenmesinde
kullanlabilecek bir teknik deildir.
yi yaplandrlmad takdirde rencilerin
kavramlar
arasndaki
balantlardaki
eksiklikleri ortaya koyamayabilir.
Puanlamann ok iyi yaplmad durumlarda
retmene yanl bilgi verebilir.
Yalnzca bilisel alan gelitirmede etkilidir.

23
KAVRAM KARKATRLER
ZELLKLER
Bu teknik, rencilerin derse ilikin bilgi ve becerilerini
pekitirmek ve kalcln salamak amacyla kullanlr.
rencilerin konuya ilikin kavram yanlglarn ortaya
karmak, rencilerin konuya odaklanmalarn salamak,
tartma ortam yaratmak, rencilerin kendi dncelerini
sorgulamalarn salamak amacyla da kullanlr.
Bu teknik yaplandrmac renme stratejilerine dayanr.
Teknik, birbirinden farkl grlerin yer ald bir grup
tartmasn oluturma fikrini temel almaktadr.
renciler, ncelikle dersin temel kavram ve ilkelerine
dayal bir konu ile ilgili yanl ve doru ifadeleri
oluturmaktadr. Belirlenen bu ifadeler, insan veya hayvan
figrleri kullanlarak bir poster zerinde resimlendirilmekte
(genellikle konuma balonlar eklinde) ve renciler,
tartmalarn bu poster zerinde yapmaktadrlar. Tartma
sonrasnda oluan sonular hazrlanan alma kd
zerinde belirtilmektedir.
alma kdnda, posterde belirtilen ifadelerden hangisinin
doru olduu iaretlenmekte daha sonra yantn gerekesi
belirtilmektedir.

YARARLARI
Yaratc dnmeyi gelitirir.
Kavram yanlglarnn tespitini ve giderilmesini salar.
rencilerin konuya odaklanmasn salar.
rencilerin var olan bilgi ve dncelerinin ortaya
karlmasn salar.
Karikatrlerin mizah yn sayesinde farkl fikirlerin kolaylkla
savunulmasn salar.
Grsellie dayal zengin bir renme ortam oluturur.
rencinin farkl dnce ve fikirlerinin farkna varabilmesine
ve farkl grlere sayg duymasna imkn verir.

SINIRLILIKLARI
rencilerin n bilgileri eksik olduunda bu teknik verimli bir
ekilde (tam anlamyla) kullanlamayabilir.
Tartma srasnda renciler arasnda gerginlikler kabilir.

24
ZHN HARTALARI
ZELLKLER
Kelimeleri ve dnceleri birbirine balamak ve bunlar bir anahtar
kelime/dnce etrafnda toplamak iin kullanlan diyagramdr.
Zihin haritalama, temel bir dnce ve dnceye bal fikirleri
detaylandrarak, ilikiler kurma yntemidir.
Tm bunlar, kiiye zel anahtar kelimeler ve simgeler kullanlarak
gerekletirilir. Uzun uzun cmleler yerine konuyla ilgili akllarna
ilk gelen (serbest arm) en fazla kelimeden oluan anahtar
kelimeler kullanlr. Ardndan, oklar, dallar ve balayclar aracl
ile fikirler birletirilir. Fikirler, bellekteki gibi birbirine balanarak,
yeni bilgilerin anlalmas ve hatrlanmas salanr.
Zihin haritalar bir not alma ve yaratc dnme tekniidir.
Notlarnz daha yaratc biimlerde almanz, daha kolay
hatrlamanz ve zerinde altnz konuyu net bir ekilde
anlamanza yardmc olur.
Beynin bilgiyi alglama ve saklama biimine en uygun yntemdir.
Zihin haritas beyinde saklanan bilgilerin grsel bir resmini yaratr.
Bu yntemle beyniniz bilgileri daha kolay hafzada tutmann
yannda kolay bir ekilde kda aktarmanza yardmc olur.
Ders almada, dersi planlamada, problem zmede, zet
kartmada, not tutmada, konuma hazrlamada ve sunumda, beyin
frtnas yapmada sklkla kullanlr.

YARARLARI
Yaratc dnceyi ortaya kartr ve kiiye zaman kazandrr.
nemli konular zerinde rencinin younlamasn salar.
Detaylarn daha iyi grlmesini salar ve hatrlama gcn artrr.
Bilginin btn olarak grlmesini salar.
Beynin iki lobunun (sa ve sol lob) birden kullanlmasn salar.
Dncelerin kda dkld en somut ve en hzl hatrlama
tekniidir.

2012 KPSS: Sosyal paylam sitelerinin toplum zerindeki etkileri


nelerdir? sorusunu tahtaya yazarak dersine balayan bir retmen,
rencilerinden konuyla ilgili akllarna ilk geleni sylemelerini ister.
rencilerin rettii ksa cmle ve kelimeleri, tahtaya yazd soru
etrafna dairesel bir dzen ierisinde yazar. Daha sonra hep birlikte bu
fikirleri deerlendirirler. retmenin bu uygulamas, aadakilerden
hangisine en uygun rnektir? Cevap: Zihin haritas

25
VEE (V) DYAGRAMI
ZELLKLER
renme-retme srecinde baz kritik sorular cevaplandrarak, bilisel
dzeyde, daha anlaml ve kalc renmenin gerekleecei varsaymna
dayanan tekniktir.
Gowin tarafndan gerekletirilen V diyagramnda byk bir V harfi izilir.
Diyagramn ortasnda odak soru, sol tarafndan planlama, sa tarafnda ise
deerlendirme yer alr.
V diyagramlar, etkinlik ncesi rencileri aratrmaya sevk etmesi, kavram
retimine yardmc olmas, kavram yanlglarn tespit etme ve giderme
amacyla kullanlabilir.
Ayrca V diyagramlar geleneksel laboratuar raporlarna alternatif olarak da
kullanlabilir.
rencilere bilgilerini/aratrmalarn daha kapsaml ve daha iyi organize etme,
daha etkili bir biimde aratrma yapma ve renmelerini salama iin
kullanlan bir lme deerlendirme uygulamasdr.

YAPILANDIRILMI GRD
ZELLKLER
Bu tekniin en nemli amac rencilerin bilgi seviyesini, eksiklerini ve kavram
yanlglarn tespit etmektir.
Bu teknikte rencinin seviyesine uygun olarak 9, 12 ya da 15 kutucuktan oluan bir
tablo hazrlanr ve tablodaki her bir kutucuk sras ile numaralandrlr.
Gridi hazrlamak zere retmen, konu ile ilgili bir soru hazrlar ve sorunun yantn
rastgele kutucuklara yerletirir.
Daha sonra ikinci soruyu hazrlar ve yine kutucuklara yantlar yerletirir. kinci
sorunun yantnn verildii kutucuklardan bir ksm birinci soru iin de geerli olabilir.
rencilerden, her soru iin doru kutucuu bulmalar ve kutucuk numaralarn
mantksal ve ilevsel olarak sralamalar beklenir.
rencilerin verdii cevaplar o konudaki bilgi seviyelerini, bilgi eksikliklerini,
kavramsal balar veya yanl kavramlar gsterir.
Snrll: Bu teknikte soru hazrlanmas balangta retmenler iin biraz zahmetli
olabilmektedir.
2013 KPSS: Yaplandrlm grid uygulamasnda rencilerin;
I. her cevap iin uygun kutucuklar bulma,
II. kutucuktaki cevabn doru ya da yanl olmasna gre ilerleme,
III. kutucuklardaki anahtar kavramlarn artrd kelimeleri yazma
ilemlerinden hangilerini yapmalar istenir? (Cevap: Yalnz I)

26
TANILAYICI DALLANMI AA
ZELLKLER
Belli bir konuda rencilerin neleri rendiini
ve neleri renmediini belirlemek iin kullanlan
tekniklerdendir.
zellikle rencilerin yanl alglamalarn ve
yanl stratejilerini ortaya karmak iin
kullanlr.
Bu teknikte temelden ayrntya giden bir sraya
gre, doru veya yanl ifadeler verilerek
renciden doru seimi yapmas istenir. Bylece
8 veya 16 seimlilik bir ifadeler listesiyle
sonlanan dallanm aa oluturulur.
Uygulamada rencinin verdii balantl
cevaplarla birbirinden farkl puanlara denk gelen
klar yer almaktadr.
Aslnda geleneksel doru yanl tipindeki bir
deerlendirmedir ama tanlayc dallanm aa
tekniinde bir karar bir sonraki karar etkiler. Bir
nceki soru bir sonraki soruyla balants yoktur
ama rencinin ald yani k noktasn etkiler.
Yararlar (Avantajlar)
rencinin kafasndaki yanl balantlar, yanl
stratejiler ve sonuta yanl bilgiler ortaya
karlr.
Doru yanl testlerine gre ans faktrn iyice
azaltr.
Bu teknik elle olduu kadar bilgisayar ortamnda
da uygulanabilir ve her atallaan soru daha da
gelitirilebilir.
Snrlklar
Sentez ve deerlendirme gibi st dzey renme
dzeylerinin llmesinde yeterli olmayabilir.
renciler tahminle doru cevaba ulaabilir.
Birbiri ile ilintili D/Y tipinde ifadelerin
hazrlanmas, ilk defa kullanan retmenler iin
biraz zaman alc olabilir.
Baz nermeleri renci dikkate almayabilir.

27
TGA (TAHMN-GZLEM-AIKLAMA)
rencilerin dncelerinin altnda yatan asl
nedenlerin ortaya karlmasn salamak amacyla
aamal uygulanan tekniktir.
Bir kavramn anlalp anlalmadn ve kavram
yanlglarn ortaya karmada kullanlabilir.
zellikle fen bilgisi dersinde kullanlmaktadr.
Uygulanmas:
1. Aama (Tahmin): Seilen rnek, nce renciye
teorik olarak yaplan aklama ile anlatlr, daha
sonra gerekleecek olayn sonucu ile ilgili
tahminde (nedeniyle beraber) bulunmas istenir.
2. Aama (Gzlem): renci tahminleri alndktan
sonra
rnek,
rencinin
gz
nnde
gerekletirilir ve meydana gelen olaylar ve
deiimleri gzlemlemesi salanr.
3. Aama (Aklama): Gzlem ilemi bittikten sonra
renciden nceki tahmini ile gzlemleri
arasndaki benzerlii/farkll aklamas istenir.
METAFOR (MECAZ, ERETLEME)
Bir kavramn gsterilemedii ya da tam olarak
alglanamad durumlarda rencilere daha nceden
bildikleri bir kavramdan yola karak bilmediklerini
kavratmak amacyla kullanlan bir tekniktir.
Bir kavram, olgu veya olayn baska bir kavram, olgu
veya olaya benzetilerek aklanmasna metafor denir.
Yani metafor, bir bireyin yksek dzeyde soyut,
karmak veya kuramsal bir olguyu anlamada ve
aklama da ise kosabilecei gl bir zihinsel aratr.

K AAMALI TEHS TESTLER


rencilerdeki yanl kavramalar ve kavram
yanlglarn tehis etmek iin kullanlr.
Genellikle bu testlerin ilk ksm bilinen oktan
semeli ve snflama gerektiren testlerle ayndr.
Yani bu testlerde nce bir soru maddesi ya da bilgi
nermesi, daha sonra eldiricilerle birlikte doru
yantn yer ald seenekler vardr.
ki aamal testleri oktan semeli testlerden farkl
klan onun ikinci ksmdr. Bu blmde,
rencinin ilk aamada iaretledii seenei,
iaretleme gerekesini belirtmesi istenmektedir.
Testin ikinci aamas, literatr incelemesi ya da
mlakatlardan elde edilen bulgulara bal olarak
belirlenen renci yanlglarn ieren oktan
semeli veya bir kk ak ulu-oktan semeli bir
formda olabilmektedir.
Ayrca bu ikinci blm, rencilerin muhakeme
yeteneini daha iyi lebilmek ve daha nce
belirlenen
yanlglardan
farkl
alternatif
kavramlarn olup olmadn tespit edebilmek
amacyla
ak
ulu
bir
yapda
da
dzenlenebilmektedir
2013 KPSS: Fen ve teknoloji dersinde Bahar
retmen, beynin grevlerini anlatrken Trkiye
haritas zerinde Ankaray beynin yerine koyarak
anlatmaya almtr. Bahar retmenin bu
uygulamas metafor tekniidir.

AT (Konu: Su hayvanlarnn zellikleri)


ANLAM ZMLEME TABLOLARI (AT)
Bir boyutunda zellikleri zmlenecek olan
varlklarn/kavramlarn yer ald, dier boyutunda
ise zelliklerin sraland iki boyutlu grsellerdir.
AT arac, kavramlarn tanmlayc ve ayrt edici
zelliklerinin renilmesinde kullanlr.
renci, bu ara hazrlanrken rendii szcklerin
anlamlarn daha nceden bildii szcklere balar;
bylece kavram gelitirmi olur.
AT bir defa hazrlandktan sonra kavramlar
pekitirmek iin de kullanlabilir.

zellikler

Kavramlar

Su
Memeli Solungal
Hayvan

Yunus
Sazan
Kurbaa
Kunduz

X
X

Tatl
Denizde
suda
yaar
yaar

X
X
X
X

KAVRAMSAL DEM METNLER


rencilerin kavram yanlglarn ortaya karan,
yanlglarn neler olduunu belirleyen ve bu yanl
kavramalarn yetersiz olduunu rneklerle aklayan
metinlerdir. Posner tarafndan ortaya atlmtr.
rencileri kavram yanlglarna kar ikna edici bu
metinlerde nce rencilerin kavram yanlglarnn neler
olduu belirtilir, sonra bu yanlglarn yanll
aklamalar ve rneklerle ispat edilir, ardndan da
konuyla ilgili yeni bilgiler ve rnekler verilir.
Byle rencinin kendi bilgisinin yanllnn farkna
varmas salanarak kavramlarn doru olanlarnn
retimi salanr.

KELME LKLENDRME
Bu teknik testler yoluyla yaplr.
Kelime ilikilendirme testleri rencilerin zihninde
oluturduu bilgi an ortaya karmaya ynelik,
zihindeki kavramlar aras ilikilerin yeterli ve anlaml
olup olmadn belirlemede kullanlr.
Bu teknikte, retmen belirli bir sre iinde (genelde 30
saniye) rencilerden, belirledii (5-10 aras anahtar
kavram) anahtar kavramlarn artrd kelimeleri
cevap olarak ister. retmen her bir anahtar kelime iin
kelime ilikilendirme sayfalar/yapraklar oluturur.
rencilerin anahtar kelimelere karlk yazdklar
cevaba, kelime saysna ve nitelie gre puan verilerek
deerlendirme yaplr.

TEKZP (RTME) METNLER


Bir kii baka birinin hakknda bir eyler demi kar
taraf da bunun doru olmadna dair bir yaz yani
onun grn rtme yolunda yazm yani
yalanlam olmasdr.
rencilerin sahip olduklar kavram yanlglar ile
uyumayan, onlar tersi deliller ieren metinlerle
almasn gerektiren tekniktir.
Bu teknikte; ders kitaplarndaki metinlerde eitli
kavram yanlglar tarif edilebilir ve ardndan bu
kavram yanlglar rtlp yerine daha aklayc
bir kavramn varl ortaya konulabilir.

You might also like