TİCARİ İŞLETMENİN

TEŞKİLATI
 KAVRAM

 Ticari işletmeyi işleten kişi, tek bir

mekanda faaliyette bulunabileceği
gibi, daha çok müşteriye ulaşabilmek
veya daha iyi hizmet verebilmek için
ilave birimler açma yoluna da
gidebilir.
 KAVRAM

 Bu durumda, aynı kişiye ait birden

fazla işletme ortaya çıkacağından, bu
işletmeler arasındaki ilişkinin
belirlenmesi gerekir.
 KAVRAM

 Hukuki açıdan ticari işletmeler,

merkez ve şube olmak üzere iki kısma
ayrılabilir.
 MERKEZ
 Her ticari işletmenin bir merkezi
bulunur.
 Merkez, işletmenin, idari, hukuki ve
ticari faaliyetlerinin toplandığı ve
yürütüldüğü yeri gösterir.
 İşletmelerin “idare merkezi” ve
“faaliyet merkezi” olmak üzere iki tür
merkezi bulunabilir:
 MERKEZ
–Idare Merkezi: İdare (işletme)
merkezi, işletmenin yönetildiği,
faaliyetlerine ilişkin temel kararların
alındığı yerdir. Örneğin, inşaat
işleriyle uğraşan bir işletmede, idari
faaliyetler Ankara’dan yürütüldüğü
halde, aldığı ihalelere göre başka
şehirlerde bir çok şantiyesi
bulunabilir. Bu durumda, işletmenin
idare merkezi Ankara olarak kabul
edilir.
 MERKEZ
–Faaliyet Merkezi: Faaliyet
(üretim) merkezi ise, fabrika, depo,
imalathane veya şantiye gibi ticari
işletmeye bağlı diğer birimlerin
bulunduğu yerleri gösterir.
 MERKEZ

 İdare merkezinden ayrı bir faaliyet

merkezinden bahsedebilmek için,
işletmenin üretim faaliyetleri veya
depolama işlerinin yapıldığı yerdeki
birimlerin üçüncü kişilerle herhangi bir
ilişkiye girmemesi gerekmektedir.
 MERKEZ

 Faaliyet merkezi, işletmenin yardımcı

birimi olmalı ve üçüncü kişilerle işlem
yapmamalıdır.
 ŞUBE
 Tanımı: 5174 sayılı Ticaret ve Sanayi
Odaları ve Borsalar Kanunu’nun 9.
maddesinde, şube şu şekilde
tanımlanmıştır: “Bir merkeze bağlı olduğu
halde ister merkezin bulunduğu odanın
isterse başka odanın çalışma alanı içinde
olan, müstakil sermayesi ve müstakil
muhasebesi bulunan ve/veya muhasebesi
merkezde tutulduğu ve müstakil sermayesi
bulunmadığı halde kendi başına sınai
faaliyet ve ticari muamele yapan yerler ve
satış mağazaları şube sayılır”.
 ŞUBE

 Unsurları: Bu tanımdan hareketle bir

yerin şube sayılması için, aşağıdaki
unsurları taşıması gerektiği kabul
edilir:
–Merkeze Bağlılık
–Dış İlişkide Bağımsızlık
–Mekan Ayrılığı
–Muhasebe Ayrılığı
 ŞUBE OLMANIN SONUÇLARI

 Bir yerin şube olarak nitelendirilmesinin

bazı hukuki sonuçları vardır:
– Ticaret Siciline Tescil
– Merkezin Ticaret Unvanını Kullanma
– Ticaret Odasına Kaydolma
– Dava ve Takiplerde Merkezi Temsil Etme
– Banka Şubelerine Ciro Yapılabilmesi
 ÖRNEK OLAY ÇALIŞMASI
 Market işletmeciliği ile iştigal eden Migros T.A.Ş. muhtelif
şehirlerde “Migros Market” adıyla açtığı satış
mağazalarından sonra Adana’da da bir mağaza açmış,
ancak bu mağazanın şube olarak tescilini yaptırmamıştır.
 Adana Ticaret Sicili Memurluğu, şirkete ait mağazanın
şube vasfı taşıdığı halde, Ticaret Siciline tescilinin
yaptırılmadığını tespit ederek, tescile davet yazısı
göndermiş, şirket ise cevabi yazısında bu mağazaların
şube sayılan yerlerden olmadığını ve bu nedenle
tescilinin gerekli olmadığını ileri sürerek bu daveti
reddetmiştir.
 Bunun üzerine Adana Ticaret Sicili Memurluğu, TTK.m.35
gereğince şubenin hükmen tescili amacıyla dava açmıştır.
 SORULAR
 Olayda Migros T.A.Ş. Vekili tarafından ileri
sürülen aşağıdaki hususları, Türk Ticaret
Kanunu hükümlerine göre değerlendiriniz:
1. Adana’daki “Migros Market” bir satış mağazası olup,
şube adını taşımamaktadır.
2. Markete ait bütün mal alışları Merkez tarafından
yapılmaktadır.
3. Mağazanın kendisine ait bir sermayesi yoktur.
4. Mağazaya ait işlemler merkez tarafından
yürütülmekte, muhasebe merkezde tutulmaktadır.