You are on page 1of 3

ANAYASA

Anayasa bir devletin yapısını işleyişini devletin temel organlarını(yasama,yürütme,yargı) ve bu organların birbirleriyle olan
ilişkilerini ve devlet karşısında vatandaşları temel hak ve hürriyetlerinin düzenleyen belgedir.
Anayasaların Sınıflandırılması:1)Yazılı-Yazılı Olmayan 2)Çerçeve-Düzenleyici-Kazuistik 3)Katı-Yumuşak
Yazılı olmayan anayasa, bir ülkede anayasa adını taşıyan özel resmi belge veya belgeler bütünlüğünün olmaması durumunda
söz konusudur.Yazılı anayasa, bir devletin kuruluş ve işleyişini düzenleyen özel belge veya belgeler topluluğunun resmi bir
metin halinde yayımlanmış şeklidir.Katı ve yumuşak anayasa ayrımı, yazılı anayasalar için bir ayrımdır.Katı anayasa, normal
kanunların tabi olduğu usul ve şekil kurallarından farklı yöntemlerle yüyürlülük kazanabilme ve değiştirilebilmeyi ifade eder.
Yumuşak anayasa, anayasa adı altında toplanmış metinlerin yürürlülük ve değiştirilebilme açısı bakımından normal
kanunlara uygulanan prosedürleri tabi olmaları halinde söz konusu olurlar.*Yumuşak anayasa kanunlar gibi,sert anayasa
kanunlardan farklı usul ve şekil kuralları uygulanarak değiştirilebilir.Çerçeve anayasa, kısa ve öz hükümlerden oluşan
anayasalara denir.Düzenleyici anayasa, uzun ve ayrıntılı kurallardan oluşan anayasalara denir. (1982.Anayasası).Kazüistik
anayasa, aşırı düzenleyici anayasalara denir. (1961.Anayasası)
1876 Tarihli Kanun-i Esasi:
*Türk tarihindeki ilk yazılı anayasa.
*Mutlak monarşi yıkılarak meşruti monarşi kurulmaya çalışılmış.
*Yasama yetkisi Meclis-i Umumiye.
*Parlemento Heyet-i Mebusan Heyet-i Ayan’dan oluşur.
*Heyet-i Mebusan üyeleri halk tarafından Heyet-i Ayan üyeleri padişah tarafından seçilen kişilerden.
*Kanun yapma yetkisi parlementoya ait fakat önce padişahtan izin alınması gerekliydi.Her iki meclisçe kabul edilen tasarılar
padişah onayı olmadan yürürlüğe giremez.
*Yürütme yetkisi padişaha ait ve bu yetkisini Vekiller Heyeti eliyle kullanırdı.
*Padişah parlementoya karşı sınırsız yetkiye sahipti.
*Yargı gücü, Şeriye Mahkemeleri ve Nizamiye Mahkemelerinden oluşurdu.Şeriye Mahkemeleri İslam Hukukunun
uyguladığı anlaşmazlıkları,Nizamiye Mahkemeleri ise Batı kökenli kanunların uygulandığı ticaret, ceza ve benzeri
konulardaki anlaşmazlıkları karara bağlamaktaydı.
*Anayasaya göre yargı bağımsızlığı vardı ve hakimler görevlerinden alınamazdı.
1909 Değişiklikleri:
*Padişahın yetkileri daraltılarak Mebusan Meclisinin yetkileri genişletilmiştir.
*Bakanlar Kurulunun meclise karşı sorumlu olduğu açıkça belirtilmiştir.
*Padişahın meclisi feshetme hakkı ayan meclisinin onayı ve 3ay içinde yeni seçimlerin yapılması şartlarına bağlandı. Kanun
teklif edebilmek için padişahtan izin alma zorunluluğu kaldırıldı.
* Meclislerce kabul edilen bir kanunun padişah tarafından 2ay içinde onaylanması veya tekrar görüşülmek üzere ilgili
meclise geri gönderme hükmü konuldu.
*Sansür yasaklanmış,haberleşmenin gizliliği hakkı, dernek hakkı ve toplanma hakları getirilmiştir.
*Padişahın sürgün yetkisi kaldırılmış ve kanun dışı tutuklanmalara karşı kişiler korunmuştur.
***Bu değişikliklerle Osmanlı Meşruti Monarşiye geçmiştir.
1921 Anayasası:
*Milli egemenlik ilkesini benimsemekte olan bu anayasa yeni Türk Devleti’nin kuruluş beyannamesidir.
*1.TMBB döneminde(1920-1923) 2anayasa birden yürürlüktedir.(1876Kanun-i Esasi,1921Teşkilat-ı Esasiye)
*En önemli yeniliği Milli Egemenlik İlkesidir.
*Yerinden Yönetim ilkesini kabul etmiştir.
*Güçler Birliğ ilkesini benimsemiştir.
*Anayasada milletvelliği seçimlerinin 2 yılda bir yapılması öngörülmüştür.
*2.TBMM(29Ekim 1923) döneminde ‘’Türküye Devleti’nin hükümet şekli Cumhuriyettir’’ hükmünü kabul etmiştir.Ayrıca
yapılan değişiklikle Türkiye Cumhurbaşkanı, TBMM genel kurulu tarafından ve üyeleri açısından bir seçim dönemi için
seçilir,Cumhurbaşkanı meclis üyeleri arasından başbakanı seçecektir.
1924 Anayasası:
*Hürriyetler konusunda tabii hak anlayışını kabul etmiştir.(Başkasına zararı olmayacak şekildeki her türlü davranış,
hürriyettir.)
*Güçler Birliği sistemini kabul etmiştir.Anayasaya göre yasama ve yürütme gücü TBMM’de belirir ve toplanır.
*Hükümet sistemi olarak karma hükümet sistemini benimsemiştir.
*Çoğunlukçu demokrasi anlayışını benimsemiştir.
*1924 Anayasasında 1928değişikliği ile ‘’T.C.’nin dini islamdır’ hükmü kaldırılmıştır.
*1934 yılında yapılan değişiklikle kadınlarında erkekler gibi seçme ve seçilebilme hakkına sahip oldukları kabul edilmiştir.
*1937 tarihinde ise laiklik ilkesi benimsenmiştir.Ayrıca 1937 değişikliği ile cumhuriyetçilik,milliyetçilik,
halkçılık,devletçilik ve inkilapçılık ilkeleride anayasaya girmiştir.
*1924 Anayasası, anayasanın üstünlüğünü benimsemiş fakat bu üstünlüğü sağlayacak mekanizmaları belirtmemiştir.
*Hem tek partili hemde çok partili dönemde uygulanmıştır.27Mayıs 1960 Darbesiyle kaldırılmıştır
1961 Anayasası:
*Bakanlar kuruluna kanun hükmünde karaname çıkarma yetkisi tanınmıştır.
*Üniversite özerkliği kaldırılmış ve TRT’nin özerkliğine son verilmiştir.
*Temel hak ve hürriyetler sınırlanırılmıştır.Devlet memurlarının sendika kurma hakkı kaldırılmıştır.
*Yargı denetimine sınırlamalar getirilmiş,Askeri Yüksek İdare Mahkemesi ve DGM kurulmuştur.
*Yürütme görevi kanunlar çerçevesinde Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kurulu tarafından yerine getirilir ibaresi.
*Bütünüyle Anayasanın üstünlüğü ilkesi üzerine inşa edilmiştir. 
*Anayasa Mahkemesinin kurulması ve kanunların anayasaya uygunluğunun yargısal denetimi.
*Kuvvetlerin Yumuşak Ayrılığı ilkesini benimsemiştir.
*Yargı bağımsızlığının gerçekleştirilebilmesi için Yüksek Hakimler Kurulu Kurulmuştur.
*Temel hak ve hürriyetlerdeki sınır: 1.Kanunla yapılabilmesi 2.Anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olması
*Hakkın özü güvencesi denilen 3. bir sınırlama da sonradan getirilmiştir.
*Sosyal Devlet düşüncesi ve onun kurumları en önemli değişiklerdendir.
1982 Anayasası:
*1982 Anayasası 1961 Anayasasına göre daha kazüistik bir yöntemle hazırlanmıştır.Ayrıca daha katıdır.
*Asla değiştirilmeyecek ve değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek hükümlerin kapsamı genişletilmiş; anayasa sürecine
‘onay’ safhası eklenmiştir.
*Otorite-hürriyet dengesinde otoritenin ağırlığını artırmıştır.Yürütmeyi yasama ve yargı karşısında daha da güçlendirmiştir.
*Daha az katılımcı bir demokrasi modelini benimsemiştir.=’saf milli irade’teorisi.
*Siyasi partilerin teşkilatlanmaları ve kadın kolu, gençlik kolu, yan kuruluşlar kurabilmeleri yasaklanmıştır. *Derneklerin,
sendikaların, vakıfların ve meslek kuruluşlarının siyasi partilerle siyasi ilişki ve işbirliği yapmaları yasaklanmıştır.
(1995tarihinde bu hükümler değiştirilmiştir.)
*Hükümet Sistemi olarak parlamenter sistemi benimsemiştir.
1982 ve 1961 Anayasası Benzerlik ve Farklılıkları:
*Her 2anayasada askeri müdahale sonucu gelmiştir.
*1kanadı Milli Birlik Komitesi diğer kanadı Danışma Meclisi olan Kurucu Meclisler tarafından hazırlanmışlardır
*1961 Temsilciler Meclisi daha temsilcidir.
*1961 Anayasasında, halkoyuna sununlan anayasa tasarısının kabul edilememesi durumunda ne yapılacağı açıkça belirtildiği
halde(yenir bir kurucu meclis oluşturulacaktı) 1982 sisteminde herhangi bir açıklık yoktu.
*1961 anayasasında siyasi partiler kamuoyu oluşturabilmişlerdir fakat 82de oluşturamamışlardır.
1982 Anayasasının Temel İlkeleri:
1}Cumhuriyetçilik ilkesi 2}Üniter Devlet ilkesi 3}İnsan Haklarına Saygılı Devlet ilkesi 4}Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı
Devlet ilkesi
5}Demokratik Devlet ilkesi 6}Laik Devlet ilkesi 7}Sosyal Devlet ilkesi 8}Hukuk Devleti ilkesi 9}Eşitlik ilkesi
YASAMA ORGANI:TBMM 550 milletvekilinden oluşur.
Milletvekili seçilmenin şartları:
*TC vatandaşı olmak(çifte vatandaşlarda olabilir.) *25Yaş *En az ilkokul Mezunu *Askerlik hizmetini yapmış *Kısıtlı
olmamak.*Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak *Belirli suçlardan hüküm giymemiş olmak
--Hüküm giymek 2şekilde olur=1)Alınan ceza önemlidir.Buna göre toplam 1yıl ve daha fazla hapis cezası alanlar milletvekili
olamazlar.2)Verilen ceza değil suçun niteliği önemlidir.Buna göre anayasada sayılan suçlarda mahkum olanlar milletvekili
olamazlar.Anayasa76.Mad. Bu Suçlar:zimmet, ihtilas, irtikap, rüşvet, hırsızlık, doladırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye
kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı şuçlarla, kaçakçılık resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devletin sırlarını
açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, AFFA
uğramış olsalar bile milletvekili olamazlar.
-TMBB seçimleri 4yılda 1yapılır(yasama dönemi)Milletvekillerinin görev süresi 4yıldır.Yasama dönemi seçimlerin
ertelenmesiyle uzar.Seçimler SAVAŞ halinde uzar. Önce 1 yıl ertelenir savaş bitmezse 1 yıl daha ertelenir.
*-*4yılda 1yapılan seçimler GENEL SEÇİM, 4yıldan önce yapılan seçimler ERKEN SEÇİMdir.
\\4 YILLIK SÜREDEN ONCE SEÇİM YAPILMASI DURUMLARI\\
1:Erken Seçim:Meclis karar verir.Meclis kendi kendini fesh eder.Meclis erken seçim tarihine karar verebilir.Salt çoğunlukla
karar alınır 2:Cumhurbaşkanının meclisi fesh etmesi durumunda. 3:Cumhurbaşkanı Seçilmezse.(Kaldırıldı.Önemsiz)
NOT:Milletvekilliği sıfatı mazbata alınca olur.Yemin etmek zorunlu değildir.Yemin edilmezse oy kullanamaz kanun teklif
edemez, millervekilliği sıfatının yetkilerini kullanamaz.
ARA SEÇİM:Tüm ülke genelinde olmaz meclis üye sayısında azalma olduğunda yapılır.
-Genel seçimden 30ay geçmemişse yapılamaz. -Eğer boşalan üyelerin sayısı %5i bulmuşsa ara seçim yapılması zorunlu(28)
-Seçimlere 1yıl kala ara seçim yapılamaz %5 boşalma olsa bile yapılamaz. -Bir ilin mecliste temsilcisi kalmamışsa
yapılır(her türlüüü)
Sorumsuluk:milletvekilinin yasama görevi ile ilgili olarak mecliste kullandığı oy, söylediği sözler ve ileri sürdüğü
düşünceler nedeniyle meclis dışındaki herhangi bir maka karşı sorumlu olmamasıdır.Meclis çalışmaları, meclis genel kurul
toplantıları, komisyon toplantıları, siyasi parti grup toplantıları, meclis soruşturması ve meclis araştırması komisyonlarının
çalışmaları sırasında yapılan eylemlerde meclis çalışmasına dahildir.*Meclis çalışmaları sırasında bir milletvekilinin diğer
milletvekilini dövmesi, yaralaması veya öldürmesi yasama sorumsuzluğunun kapsamı dışındadır.Fakat hakaret veya sövme
fiilleri meclis çalışmaları sırasında işlenmiş olmak şartıyla milletvekilliği sorumsuzluğu kapsamındadır.NOT:Başbakanlık
divanı tarafından söylenen söz ve açıklanan düşüncelerin meclis dışında tekrarlanmaması veya açığa vurulmaması yönünde
bir karar alınmışsa ve bunların meclis dışında tekrarlanması halinde sorumsuzluk ortadan kalkar.
-Milletvekiline karşı ceza davası açılamaz, tazminat davası açılabilir. *Bu sorumsuzluklardan milletvekili olmayan
bakanlarda yararlanır.
YasamaDokunulmazlığı:m.vekilinin tutuklanmama hürriyetidir*tutuklanamaz*tutulamaz*yargılanamaz*sorguya çekilemez
Dava açılabilir fakat yargılama yapılamayacağı için vekilliğin sona ermesi beklenir.2istisnası vardır. 1)ağır ceza gerektiren
suçüstü hallerde dokunulmazlık yok.2)milletvekili seçilmeden önce soruşturma başlamışsa dokunulmazlıktan faydalanamaz.
--milletvekili dokunulmazlığından vazgeçemez.meclis kaldırabilir.dokunulmazlıktan vekil olmayan bakanlarda yararlanır.
Milletvekilliğinin sona ermesi:1)istifa:meclisin kabul etmesi gerekir(1/2+1) 2)Kesin hüküm giyme kısıtlanma:1 yıl veya
daha fazla hüküm giyme durumunda olur.bu bilginin meclise sunulması gerekir. 3)Milletvekillliğiyle bağdaşmayan görev
yapma:oylama gerekir(1/2+1). 4)Devamsızlık:meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içinde toplam 5
birleşim günü katılmayan vekilin durumu meclis başkanlık divanınca tespit edilirse genel kurulca üye salt çoğunluğunun
oyuyla vekillik düşer. 5)Partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep olma:vekillik resmi gazedede
yayınlandığı gün sona erer. 6)Ölüm 7)Cumhurbaşkanı seçilme 8)Yasama döneminin bitmesi.
TBMM’nin Görev ve Yetkileri:
1)Kanun koymak,değiştirmek,kaldırmak. 2)Bakanlar kurulu ve bakanları denetlemek 3)Bakanlar kuruluna belli konularda
kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek. 4)Bütçe ve kesin hesap kanun tasarılarını görüşmek, kanul etmek.
5)Para basılmasına,savaş ilanına karar vermek(ani durumda Cumhurbaşkanı) 6)Milletler arasın andlaşmaların onaylanmasını
uygun bulmak. 7)TBMM üye sayısının 3/5inin kararı ile genel ve özel affa karar vermek. 8)İçtüzük yapmak. 9)Kanun
hükmündeki kararnameleri onaylamak veya reddetmek. 11)Meclis başkanı seçmek. 12)Olağanüstü hal veya sıkıyönetim
ilanına ilişkin kararları onaylamak(Cumhurbaşkanlığı başkanlığında toplanır bakanlar kurulu ilan eder.) 13)Olağanüstü hal
veya sıkı yönetim ilan süresini her defasında 4 ayı geçmemek üzere uzatmak. 13)Anayasayı değiştirmek.
NOT:meclis sadece orman suçlarını affetmez.Meclis Af Kararı Kanunu çıkarma sayısı 3/5tir.(333)
Meclisin karar yeter sayısı en az ¼+1=139dur.
**Bir milletvekilinin imzası ile kanun teklifi verilirken, kanun tasarısı için bütün bakanların imzası gerekir.Meclis başkanı
tasarıları doğrudan komisyona havale eder.Bunu tutanak dergisine ve ilan tahtasına yazdırır.Komisyonlar şartlarına uygun
olmayan kanun tekliflerini sahiplerine tamamlatmaya yetkilidir.
***TBMM tarafınfan reddedilmiş olan kanun tasarısı veya teklifleri red tarihinden itibaren bir tam yıl geçmedikçe TBMM
aynı yasama dönemi içinde yedinen verilemez.
Meclisin Görevleri:1-)Teklif ve tasarıların kanunlaşması için ½+1 oy gerekir.bir teklif veya tasarı bir yasama döneminde
kanunlaştırılamazsa hükümsüz olur.Buna kadik olma denir.Kanun kabul edildikten sonra Cumhurbaşkanına gönderilir
cumhurbaşkanı 15gün içinde ya onaylar yada geri gönderir onaylarsa resm, gazetede yayınlanır.Reddederse bir daha
görüşülmek üzere TBMMye geri gönderir.TBMM aynen kabul eder yada değiştirir aynen kabul ederse Cumhurbaşkanı
onaylamak zorunda değiştirilirse Cumhurbaşkanı tekrar geri gönderebilir.*tarih yoksa r.gazetede yayımdan sonra 45gün.
2-)Bakanlar kurulu bakanları şu yollarla denetler:Soru,gensoru,genel görüşme,meclis araştırması veya soruşturması.
3-)Bakanlar kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verir.KHK,kanun gibi hüküm doğurur.Hüküm ve sonuç
bakımından kanundan farkı yoktur.Farkı kanunu meclis yapar,KHKyı bakanlar kurulu.
OLAĞAN DÖNEMDE ÇIKAN KHK OLAĞANÜSTÜ DÖNEMDE ÇIKAN KHK
-Bakanlar kurulu tarafından çıkarılır -Cumhurbaşkanlığı başkanlığında toplanan bakanlar
-Meclisin Bakanlar Kuruluna yetki vermesi gerekir kurulu tarafından çıkarılır.
-Sadece sosyal haklar konusunda çıkarılır -Yetkiye gerek yoktur.
-Anayasa mahkemesi tarafından denetlenir -Konu sınırladırması yoktur, Denetlenemez.
**Her 2side Bakanlar kurulu tarafından çıkarılır.Resmi gazetede yayınlandığı gün yürürlüğe girer.Resmi gazetede
Yayınlandığı gün meclisin onayına sunulur.Meclis 3şey yapabilir.-onaylar –reddeder –kısmen onay kısmen red
YÜRÜTME ORGANI:Cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulundan oluşur.(Düalist yürütme)
Cumhurbaşkanı:Hem devletin hemde yürütmenin başıdır.2temel görev:temsil ve gözetme
Cumhurbaşkanı TC’nin ve Türk milletinin birliğini temsil eder.Gözetme;anayasanın uygulanmasını ve devlet organlarının
Uygun çalışmasını gözetir.Anayasaya göre Cumhurbaşkanı tarafsızdır.Cumhurbaşkanı seçilebilmek için;
*TC vatandaşı olmak(Çifte vatandaşta olur.) *yüksek öğrenim *40yaş *milletvekili olmak yada m.vekili yeterliliğine sahip.
--Cumhurbaşkanlığına aday olunmaz aday gösterilir.En az 20milletvekili 1kişiyi aday gösterebilir.
--Partiler aday gösterebilirler(en son genel seçimlerde aldıkları oy %10u geçen partiler)
--Cumhurbaşkanı seçim süreci 60gündür. –Halk tarafından seçilecektir 2turlu çoğunluk sistemiyle seçilecektir.
-1.turda seçilmezse 2.turda seçilir(2.turda tek aday varsa referanduma gidilir)
-1.turda seçilebilmesi için kullanılan geçerli oyların %50si yeterlidir hiç bir aday bu oyları almamışsa 2.tura geçilir en yüksek
Oy alan 2 aday katılır.Basit çoğunluğa göre geçilir.çok oy alan alır makamııı.
*Cumhurbaşkanı kişisel suçlardan sorumludur görev süresi bitince yargılanır görevle ilgili suçlardan sorumsuzdur.
}}}Vatana ihanetten yargılanabilmesi için 1/3(184)milletvekilinin teklifi 3/4 (413) kişinin kabulu gerekir.
Cumhurbaşkanı yüce divaba anayasa mahkemesine sevkedilir berat etse bile cumhurbaşkanlığı sıfatını geri alamaz.
Bakanlar Kurulu:-Yürütmenin en önemli organıdır.Başbakan ve bakanlardan oluşmaktadır.
Başbakan Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri arasından atanır.Bakanlar TBMM üyeleri veya milletvekili seçilebilme
Yeterliliğine sahip olanlar arasından Başbakanca seçilir Cumhurbaşkanınca atanırlar. –Kollektif bir organdır.
*Cumhurbaşkanı istediği partinin başkanını Başbakan olarak seçer.Önemli olan Cumhurbaşkanının seçeceği kişinin
Güvenoyu alması gerekir. Güvenoyu salt çoğunlukla alınır.
Bakanlar Kurulunun Görev ve Yetkileri:
1)Kanun hükmünde kararname çıkarmak. 2)Tüzük çıkarmak 3)Olağanüstü hal rejiminin ilanı 4)Kanın teklif etmek
5)Bütçeyi hazırlamak 6)Genel Kurmay Başkanının atamasını teklif etmek 7)TBMMnin toplantıya çağrılmasını istemek
**Tüzük düzenleyici bir işlemdir.Kanunların uygulanmasını göstermek veya kanunların emrettiği işleri belirlemek için çıkar.
Bakanlar kurulu tarafından çıkarılır.Danıştay tarafundan incelenir.Cumhurbaşkanı imzalar.Bütün tüzükler Resmi Gazetede
yayımlanır.Dava Danıştayda açılır.
**Yönetmelik çıkarma yetkisi Başbakanlık,Bakanlar kurulu ve kamu tüzel kişilerine aittir.Bütün yönetmeliklerin Resmi
Gazetede yayımlanması gerekmez Ülke genelinde geçerli olan yönetmeliklerin resmi gazetede yayımlanması
gerekir.Cumhurbaşkanı imzalamaz.Ülke genelinde çıkan yönetmelikler için Danıştay mahkemesine açılır.Ülke genelinde
olmayan yönetmelik için idari mahkemelere dava açılır.

You might also like