Avrupa Antantı

T.C.
ANKARA NVERSTES
TRK NKILAP TARH ENSTTS
ATATRK LKELER VE NKILAP TARH ANABLM DALI
AVRUPA BRLNN TARHSEL GELM

(1951- 1995)
Yksek Lisans Tezi
Emin TATOLU
Ankara- 2006
T.C.
ANKARA NVERSTES
TRK NKILAP TARH ENSTTS
ATATRK LKELER VE NKILAP TARH ANABLM DALI
AVRUPA BRLNN TARHSEL GELM

(1951- 1995)
Yksek Lisans Tezi
Emin TATOLU
00510102
Tez Danman
Prof. Dr. Cemalettin TAKIRAN
Ankara- 2006
NDEKLER
GR1
BRNC BLM
1. AVRUPA EKONOMK TOPLULUUNUN OLUUM SREC
1.1.
AVRUPA
BTNLEME
SRECNE
KATKIDA
BULUNAN
YAKLAIMLAR.3
1.1.1. Federalist Yaklam...3
1.1.2. Kurumsalc Yaklam.4
1.1.3. Konfederal Yaklam.4
1.1.4. Bamllk Yaklam.....5
1.1.5. Fonksiyonel Yaklam...5
1.1.6. Neo-Fonksiyonel Yaklam...5
1.1.7. Farkllklar Yaklam6
1.2
AVRUPA
EKONOMK
TOPLULUU
NCESNDE
AVRUPADA
SYASAL DURUM..........................7
1.2.1. Birinci Dnya Sava ncesi Dnemde Avrupadaki Siyasal Durum7
1.2.2. Birinci Dnya Sava ve Sonras
Dnemde
Avrupadaki
Siyasal
Durum......9
1.2.3. kinci Dnya Sava ve Sonras Dnemde Avrupadaki Siyasal Durum
....10
KNC BLM
2. AVRUPA BRLNE GDEN SRETEK TOPLULUKLAR VE
KURUCU ANTLAMALARIN TARHSEL GELM
2.1. AVRUPA KMR ve ELK TOPLULUU (AKT).13
2.1.1. Siyasi Faktrler15
iii
2.1.2. Ekonomik Faktrler.15

2.2. ROMA ANTLAMASI ...16
2.3. AVRUPA EKONOMK TOPLULUU (AET)...17
2.3.1.Avrupa Ekonomik Topluluunun Deerlendirmesi....18
2.4. AVRUPA ATOM ENERJS TOPLULUU (EURATOM)...21
2.4.1. Avrupa Ekonomik Topluluu ve Euratomun Ortak Deerlendirilmesi
21
2.5. BRKSEL (FZYON) ANTLAMASI..22
2.6. AVRUPA TEK PAZARI SRECNDEK AVRUPA TEK SENED.22
2.7. MAASTRCHT ANTLAMASI..30
2.7.1. Maastricht Antlamasna Getiren Sre.....30
2.7.2. Maastricht Antlamasnn Oluumu...31
2.7.3. Maastricht Antlamas Metninin Yaps..31
2.7.4. Maastricht Antlamas Amalar..32
2.7.5. Maastricht Antlamasnn Getirdii Deiiklikler ve Yenilikler....33
2.7.5.1. Stun Teorisi.33
2.7.5.2. Avrupa Vatandal Hakk....34
2.7.5.3. Ekonomik ve Parasal Birlik....35
2.7.5.4. Eitim ve Yeni Yetitirme Alannda Yeni Dzenlemeler..36
2.7.5.5. Kltr Alanndaki Yeni Dzenlemeler...36
2.7.5.6. Kalknmada birlii...36
2.7.5.7. Adalet ve ileri Alannda birlii...37
2.7.5.8. Tketicinin Korunmas...37
2.7.5.9. Trans-Avrupa ebekeleri ...38
2.7.5.10. Yeni rgtsel Dzenlemeler39
2.7.5.11. Parlamentonun Yeni Yetkileri ve Karar Alma Usullerinde
Deiiklikler40
2.7.5.12. nsan ve Aznlk Haklarndaki Dzenlemeler...41
2.7.5.13. kame Etme Prensibi (Subsidiarity)..41
2.7.5.14. Sanayi Alanndaki Dzenlemeler.42
iv
NC BLM
3. AVRUPA BRLNE GDEN SRETE ORTAK POLTKALARI
3.1.ORTAK TARIM POLTKASI.43
3.1.1. Karar Mekanizmas..45
3.1.2. Ortak Piyasa Dzenlemeleri45
3.1.3. Pazar ve Fiyat Mekanizmalar.46
3.1.4. Yapsal Politikalar47
3.1.5. Finansman Mekanizmas.48
3.1.5.1. 1968-1989 Dnemi..49
3.1.5.2. 1990-1995 Dnemi..50
3.2. ORTAK REKABET POLTKASI..52
3.3. ORTAK SANAY POLTKASI..52
3.4. ORTAK ENERJ POLTKASI...53
3.5. ORTAK SOSYAL POLTKA.54
3.6. ORTAK DI ve GVENLK POLTKASI....55
DRDNC BLM
4. AVRUPA EKONOMK TOPLULUUNDAN AVRUPA BRLNE
GENLEME
4.1. BRNC GENLEME: NGLTERE,
RLANDA ve DANMARKA
(1973)...57
4.2. KNC GENLEME: YUNANSTAN (1981)..60
4.3. NC GENLEME: SPANYA ve PORTEKZ (1986)..61
4.3.1.spanya..61
4.3.2. Portekiz63
4.4. K ALMANYANIN BRLEMES..64
4.5. DRDNC GENLEME : AVUSTURYA, SVE ve FNLANDYA
(1995)...65
BENC BLM
5. AVRUPA BRLNN ORGANLARI
5.1. AVRUPA KONSEY ......................................................................................67
5.2. AVRUPA KOMSYONU ...............................................................................74
5.3. AVRUPA PARLAMENTOSU .......................................................................77
5.4. AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DVANI (ATAD) ve LK DERECE
(BDAYET) MAHKEMES ..................................................................................83
5.5. AVRUPA EKONOMK ve SOSYAL KOMTES ........................................89
5.6. AVRUPA BLGELER KOMTES ..............................................................91
5.7. SAYITAY ......................................................................................................93
5.8. AVRUPA YATIRIM BANKASI ...................................................................95
5.9. AVRUPA PARA ENSTTS ve AVRUPA MERKEZ BANKASI ...........96
5.10. AVRUPA OMBUDSMANI (AVRUPA KAMU HAKEM).98
SONU.100
EKLER..102
KAYNAKA....184
vi
KISALTMALAR
AAET
: Avrupa Atom Enerjisi Topluluu
AB
: Avrupa Birlii
AET
: Avrupa Ekonomik Topluluu
AETR
: Accord Europeen sur les Transports Routiers (Avrupa Kara

Tamacl Anlamas
AEA
: Avrupa Ekonomik Alan
a.g.e.
: Ad Geen Eser
a.g.m.
: Ad Geen Makale
AGK
: Avrupa Gvenlik ve birlii Konferans
AKCT
: Avrupa Kmr ve elik Topluluu
AMB
: Avrupa Merkez Bankas
AMBS
: Avrupa Merkez Bankalar Sistemi
ASEAN
: The Association of Southeast Asion Nations (Gneydou Asya

Milletler Topluluu)
APE
: Avrupa Para Enstits
ASF
: Avrupa Sosyal Fonu
AT
: Avrupa Topluluklar
ABA
: Avrupa Birlii Antlamas (Maastricht Antlamas)
ATA
: Avrupa Topluluu Antlamas
ATAD
: Avrupa Topluluklar Adalet Divan
ATS
: Avrupa Tek Senedi
AURATOM
: Avrupa Atom Enerjisi Topluluu
AYB
: Avrupa Yatrm Bankas
vii
COREPER
: Committee des Representans Permanents des Etats Members

(Daimi Temsilciler Komitesi)
DT
: Dnya Ticaret rgt
ECU
: European Currency Fund. (Avrupa Para Birimi)
EEC
: European Economic Community (Avrupa Ekonomik Topluluu)
EFTA
: European Free Trade Area. (Avrupa Serbest Ticaret Blgesi)
EMC
: European Monetary System (Avrupa Para Sistemi Ticaret Birlii)
EPB
: Ekonomik ve Parasal Birlik
ERDF
: European Regional Develepment Fund (Avrupa Blgesel

Kalknma Fonu)
ESF
: European Social Fund (Avrupa Sosyal Fonu)
ESK
: Ekonomik ve Sosyal Komite
EUROPOL
: European Police Office (Avrupa Polis Tekilat)
FAO
: Food and Agriculture Organization (Gda ve Tarm Tekilat)
FEDER
: Avrupa Blgesel Kalknma Fonu
FEOGA
: Funds Europeen dOrientation et de Garantie Agricole

(Tarmsal Ynlendirme ve Garanti Fonu)
GATT
: The General Agreement on Tariffs and Trade (Gmrk

Tarifeleri ve Ticaret Genel Antlamas)
GSYH
: Gayri Safi Yurt i Hasla
IATA
: International Atomic Energy Agency (Uluslar aras Atom

Enerjisi Dernei)
ILO
: International Labour Organization (Uluslar aras alma rgt)
KOMSYON
: Avrupa Komisyonu
KONSEY
: Avrupa Konseyi
KOBI
: Kk ve Orta Boylu letmeler
viii
LEADER
: Krsal ekonomilerin eitlendirilmesi ve sosyo-ekonomik

yaplarnn gelitirilmesine ynelik topluluk program
md
: Madde
NATO
: North Atlantic Treaty Organization
OECD
: Organization for Economic Co-Operation and Development

(Ekonomik birlii ve Kalknma rgt)
OEEC
: Organization for European Economic Cooperation (Avrupa

Ekonomik birlii rgt)
NATO
: North Atlantic Treaty Organization
OGT
: Ortak Gmrk Tarifesi
ODSP
: Ortak D ve Gvenlik Politikas
OTP
: Ortak Tarm Politikas
PARLAMENTO
: Avrupa Parlamentosu
PASOK
: Panhelenic Socialist Movement (Birleik Yunan Sosyal

Hareketi simli Parti)
PHARE
: Pologne-Hongrie; Assistance a la Restructuration des

Economies (Polonya Macristan Ekonomilerinin Yeniden
Yaplanmasna likin Yardm)
UEF
: Union of European Federalists (Avrupa Federalistler Birlii)
UNCTAD
: United Nations Conference on Trade and Development

(Birlemi Milletler Ticaret ve Kalknma Konferans)
ix
GR
Avrupada bir Birlik kurmaya ynelik dnceler, bu ktada milli devletlerin
ortaya kmas ile e zamanldr. Kta Avrupasndaki lkelerin kendi aralarndaki
sava sonucunda imzalanan bar antlamalarnda, Avrupada bir Birlik veya
Federasyon kurma dnceleri gndeme gelmitir.
Ancak, Avrupada bir Birlik yaratma dncesi, ciddi olarak ancak
kinci Dnya Sava iinde ortaya kmtr. nk Avrupadaki milli devletler
arasndaki kar atmalar, Avrupada yeni bir genel savan kmasna yol
amtr. Sava sonrasnda Fransa Planlama Tekilatnn Bakan Jean MONNET,
Avrupa Kmr ve elik Topluluu isimli rgt kurma dncesini gndeme
getirmitir. Avrupa Birliinin kurulmasnda fikir babal yapan MONNETin
dncelerinden esinlenen dnemin Fransz Dileri Bakan Robert SCHUMAN, 9
Mays 1950 tarihinde, Fransa ile Almanya arasndaki kmr ve elik kaynaklarnn
birletirilmesini, sava sanayinin temel girdileri olan bu maddelerin retim ve
kullanmnn uluslar st bir organn sorumluluuna braklmasn nermi ve
Avrupa Birliinin maceras bylece balamtr.
Avrupa Birlii zaman ierisinde gelimi, nceleri ekonomik bir nitelik
tayan rgt, zamanla siyasi bir kimlie brnmtr. Bu sre ierisinde Topluluk,
akademisyenlerin ift vitesli bisiklet hareketi olarak nitelendirdikleri bir hareket tarz
izlemi, sorunlar kendi ierisinde almaya allmtr.
Avrupa Birliinin balangtan itibaren tarihsel geliimi incelemek
istediimizde, aslnda Avrupa Topluluklarn oluturan kurumlarn ve Topluluun
var
oluunu,
devamn
salayan
antlamalarn
incelenmesi
gerekmektedir.
Balangta kurucularnn bile bu kadar gelieceini tahmin edemedikleri Topluluk,

gnmzde bu kadar yol kat etmesine ramen yine de yetersiz kabul edilmektedir.
Avrupa Birliinin gelecei; aslnda tarihsel sre ierisindeki geliimi ile
dorudan ilgilidir. nk Avrupa Birlii ne kadar kendi ierisinde sorunlar yaam
olsa da; dnyada, halihazrda Avrupa Birlii ats altnda btnleme abalarna en
iyi rnek olma konumunu srdrmektedir.
Trkiyenin de yesi olmak iin gayret gsterdii ve tam yelik

mzakerelerini srdrd Avrupa Birlii aslnda geriye dnlp bakldnda ;
gerek kurumsal bazda, gerekse ekonomik ve siyasi btnlk abalar ierisinde ok
byk yol almtr.
MONNET ve SCHUMANn balangta hayal ettikleri bir Avrupa
Ekonomik Topluluu olmutur. Ancak, bu Topluluun, gnmzdeki Avrupa Birlii
olup olamad konusunda tahminde bulunmak zordur. Ayrca, gnmzn Avrupal
liderleri de; bu Topluluun ne amala yola kt konusunda o gnk artlar
ierisinde objektif deerlendirmelerde de bulunamaz. Deerlendirilebilecek tek
somut gelime, Avrupa Birliindeki kurumsal ilerlemeler ve genilemesidir.
Tarihsel geliimi kapsamnda incelenmeye allan Avrupa Ekonomik
Topluluu, belki de gemile gnmz arasnda bir kpr kurmamz salayacak,
yesi olmak istediimiz Avrupa Birliinin bir stunu olarak bizim Avrupa Birliini
tanmamza yardmc olacaktr.
Maastricht Antlamas ile birlikte Avrupa Ekonomik Topluluu Avrupa
Birlii olarak yeni bir ekil alm ve ekonomik birlikten siyasi birlie geen sre
balamtr. Bu nedenle, anlan srenin tam olarak tamamland 1995 ylna kadar
olan sre bu tezde ele alnmtr.
Sonu olarak, bu tez Trk nklap Tarihi Enstit bnyesinde yaplm bir
alma
niteliinde
olup,
okuyucularna;
balangta
Avrupa
Ekonomik
Topluluunun,1991 yl ve sonrasnda ise Avrupa Birliinin tarihsel gelimelerini

kronolojik olarak ortaya koyarak gnmzdeki Avrupa Birliinin 1995 yl sonu
itibariyle varm olduu aamalar sistematik bir tarihsel btnlk ak iinde ifade
etme amacn tamaktadr.
Unutulmaldr ki, 1995 yl sonras Avrupa Birliinin tarihsel geliimi
incelendiinde, Avrupa Topluluklar olarak ye olamadmz Avrupa Birliinin
zet geliimine bu kronolojiden faydalanarak ulamak mmkn olacaktr.
BRNC BLM
1. AVRUPA EKONOMK TOPLULUUNUN OLUUM SREC
1.1. AVRUPA BTNLEME SRECNE KATKIDA BULUNAN

YAKLAIMLAR
Avrupa Birliinin tarihsel geliimini incelemeden nce, Avrupada

btnleme srecine ivme kazandran yaklamlar incelemekte fayda vardr. Avrupa
Ekonomik Topluluu terimi kullanldnda, genel olarak siyasi balamda
anlalmas gerekenin ne olduuna ilikin deiik temel yaklamlar mevcuttur.
Bunlar aada ana hatlar ile incelenmeye allmtr.
1.1.1. Federalist Yaklam

Bu yaklamda, federal dzenleme; ulus-devletlerin baz politika belirleme
haklarnn kendilerinde kalmak zere merkezdeki ynetime balanmalarn ngrr.
Federal yaklamda yetki devri anayasal temellidir. Federal yaklamda ama, federe
devletlerin karlarn gzetmek kaydyla Birliin belirlenmi olan yasalara dayal bir
mekanizmasnn olumasn salamaktr. Federasyon yanls yaklam; yerel,
blgesel, ulusal ve Avrupa leindeki g odaklar arasnda diyaloga ve
tamamlayc bir iliki kurulmasna dayanr. Yasama organ, btnlemi federe
birimlerin temsil edildii bir ortak yaplanma eklindedir. Yrtme gc ise, ye
lkelerin katlmlar ile ortaya kmaktadr.
Federalist yaklam, ulus-devlet modeline bir alternatif olarak sunulmaktadr.
Federalistler, Amerika Birleik Devletlerini rnek olarak gstererek Avrupa Birleik
Devletlerinin de olabileceini savunmaktadrlar. Buna gre, Avrupada savalar
ancak bu ekilde bir btnleme ile sona erecektir. Bu yap; dengeli katlm,
demokratik temsil, sosyal oulculuk ve siyasi dzen zerine kurulmutur.1
1.1.2. Kurumsalc Yaklam

Kurumsalc teoride, ulus-devletlerin korunmas ve glendirilmesi esas
alnmaktadr. Bu modelde, ulus-devletlerin uluslararas politika belirleyicisi olduu
kabul edilmektedir. Bu modeli savunanlara gre, ulus-devletlerin tek bir btnleme
sreci ile yetkilerinin kstlanmas uygun olmayacaktr.
Bunlara gre Avrupa Ktas tarihsel olarak zaten oulcu bir yapya sahiptir.
Bu modele gre btnleme, farkl siyasi topluluklarn kendi varlklarn ve
zerkliliklerini koruduu bir iliki biimidir.2
Bu model, Avrupa Topluluklarnn mekanizmalarn 1960l yllarn
sonlarndan itibaren youn olarak etkilemeye balamtr.
1.1.3. Konfederal Yaklam

Sz konusu yaklam, federal yaklamn kart grn ifade etmektedir.
Bu model, hukuki temeli ulus-devletlerce uygun bulunan antlamalara dayandrlr.
Egemen bamsz devletler, nceden belirlenmi usuller ierisinde etkileim
halindedirler. Konfederal tartmann Avrupa entegrasyonunun merkezine oturmas,
birlik organlarnn etkinliklerini artrma abalarn gndeme getirmitir. Konsey
Bakanl kurumunun oluturulmas, Avrupa siyasi i birlii kavramlar Topluluun
uluslararas konumuna kayda deer katklar salamtr.
Siyasi birlii salayacak sert bir oluum, geiken tarihsel sreci olumsuz
etkileyebileceinden; sz konusu teori, bu noktada esnek geiinin hazrlaycs
olarak dnlmelidir.3
Bertil Emrah Oder, Avrupa Birliinde Anayasa ve Anayasaclk, Anahtar Yaynlar, stanbul,
2004,s.459.
2
Beril.Dedeolu, Adm Adm Avrupa Birlii, nar Yaynlar, stanbul, 1996,s.28.
3
a.g.e., s.140.
1.1.4. Bamllk Yaklam

Bu yaklam, Avrupa btnleme srecinin kontrol ve ynetiminin ulusdevletler baml ilikiler sistematii merkezli olduu varsaymna dayanmaktadr.
Modele gre, devletlerin ulusal tercihlerini gerekletirme serbestisi konusunda
mutlak zerklikleri snrlandrlmtr. Buna gre, yaklamn; ekonomik verilerinin
kresel dngnn sonular ile birlikte yorumlamas ve siyasi entegrasyon srecine
dahil etmesi nemlidir. 4
1.1.5. Fonksiyonel Yaklam

Bu model, ye lkeler arasnda siyasi uyumlatrma ve etkin ibirlii amal
bir modeldir. ncelikleri; siyasi anlamalar ve kurumsal yaplanmalar yerine,
btnleme idealine ynelik rgtl ilevsel uygulamalarla mevcut ihtiyalarn
karlanmasna ilikin ortaklklarn kurulmasdr.
Modele gre, uluslararas rgtler deiken artlara uygun grevler stlenerek
kapsaml dzen ve istikrarn gerekletirilmesini salayacaklardr.
Fonksiyonalist teorinin Avrupa btnlemesi tarihinde en gzel rneini
Avrupa Kmr ve elik Topluluu oluturmutur. Avrupa Kmr ve elik
Topluluunda yetkiler; ancak grevlerin yerine getirebilecei oranda tutulmu,
ulus-devlet tesi nitelik belli bir kesim (kmr ve elik) ile snrl tutulmutur.5
1.1.6. Neo-Fonksiyonel Yaklam

Bu model, srdrlebilir kalknma ve ekonomik refah iin pozitif
entegrasyonu gerekli grmektedir. Modele gre, entegrasyon; Topluluk ats altnda
birbirleriyle elien karlarn dengelendii, sosyal farklklarn uzlatrld siyasi
sretir. Federalizmin aksine, ncelikte; anayasal dzenleme deil, etkili siyasal
yaplanmann
bulunduu
ilevsel
ortaklklar
amalanmaktadr.
Bu
modeli
savunanlara gre, her karar aamasnda ortak bir deerlendirme yaplmaldr.
4
5
Yusuf Karaka, Avrupa Birliinde Siyasal Entegrasyon, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2002.s.34.
Armaan Emre akr, Avrupa Btnlemesinin Siyasal Kuramlar, Beta, stanbul, 2001, s.27-28.
Neo-Fonksiyonalizm Avrupa btnlemesinin farkl dinamiklerini ortaya koymasnn

yan sra, hem var olan durumu aklamakta hem de ilerisi iin yol gstermektedir.6
1.1.7. Farkllklar Yaklam

Bu yaklam, son dnem Avrupa Birlii entegrasyonunun gndemini
oluturmaktadr. Bu modeli savunanlar, Kta devletlerinin byklk, tarihi deneyim,
siyasi sistem ve ekonomik ynetim farkllklar nedeni ile Avrupann tmne
ynelik tek dzen bir entegrasyon modeli gereki olamayacaktr. Avrupa iin
ngrlen btnleme biimleri; la carte Avrupa, ki Vitesli Avrupa,
Derecelendirilmi Entegrasyon, Deiebilir Geometri, Ortak Merkezli Daireler
yaklamlar olarak snflandrlabilir.
la carte Avrupa modelinde, yaygnlatrlacak ortak politikalar devletlerin
tercihlerine braklmaktadr.7
ki vitesli Avrupada ise; Birlik yesi lkeler ekonomik durumlar ve
gelimilik esasna gre snflandrlmakta, ye lkelerin benzer geliim dzeylerine
gre snflandrlmalar ibirlii alannda ortaya kan farkllklarn engelleyici olma
risklerini ortadan kaldrmaktadr.8
Derecelendirilmi entegrasyonda ama; Topluluk temel politikalarna zarar
vermeden bunlarn korunmalarn salamaktr. Birlik kurallarnn devlet gruplar
dikkate alnarak derecelendirilmesi ve farkl younluk dzeylerinde hayata
geirilmesi entegrasyon iin gereklidir.
Deiebilir geometri anlaynda ama; zellikle enerji, endstri ve teknoloji
politikalarnda Topluluun artan siyasi sorumluluklar edinebilmesidir.
Ortak merkezli daireler anlayna gre; Topluluk i birliinin merkezi
konumundadr. Bunun iin en gzel rnekler Avrupa Para Birlii oluumu ve ye
olmayan devletlerle ilikilerdir. 9
a.g.e, s.39.
S.Rdvan Karluk, Avrupa Birlii ve Trkiye, Beta, stanbul, 2002, s.35.
8
a.g.e., s.36.
9
Sanem Baykal, Avrupa Birliinin Gelecei:Meruiyet Sorunu, Anayasalama Sreci ve
Btnlemenin Nihai Hedefi zerine, Uluslararas likiler, Cilt 1,Say:1,2004.s.130.
7
Avrupa entegrasyon teorileri deerlendirildiinde, hibirinin tek bana

belirleyici olmad grlmektedir. Deiik modeller; farkl entegrasyon modelleri
ile aklanmaktadr. Federal teori bunlarn en kapsaycs ve en son eklini almas
dnlen halidir.
1.2. AVRUPA EKONOMK TOPLULUU NCESNDE AVRUPADA

SYASAL DURUM
1.2.1 Birinci Dnya Sava ncesi Dnemde Avrupadaki Siyasal Durum

Ekonomik ve askeri g merkezlerinin eitliliine bal olarak, Avrupada
her zaman bir siyasal blnmlk grlmtr. Avrupadaki bu siyasal oulculuk
ya da eitlilik, sz konusu blgenin corafi koullarnn da bir sonucu olmutur.10
Ancak buna karlk, Avrupann birletirilmesi ve ktasal tek bir devlet
olmas dncesi, tarihin zamanlarnda var olmu ve gelierek gnmze kadar
gelmitir. Bu dncenin kkeni Eski Yunana kadar uzanmaktadr.11
Orta ada Avrupa iin birletirici etki Hristiyanlk dini ve bunun temsilcisi
olan Papalk olmakla birlikte, o dnemin siyasal niteleri olan dkalklar, prenslikler
ve kale-kentler btnyle papalarn denetiminde deildi. Ancak, tm yerel
yneticiler Papann temsilcisi ve Avrupada Manga Civitas Christiana (Byk
Hristiyan Vatanda) olarak kabul ediliyordu.
Orta ada Avrupadaki siyasal ynetim birimlerinin i ve d tehditlere kar
korunmalar amacyla oluturulan askeri rgtlenmeler; daha sonra Kilisenin bu
ynetim birimleri zerindeki etkisinin zayflamas ile birlikte, yerini yava yava
modern devlet sistemine hazrlayacaktr.12
10
brahim S.Canbolat, Uluslarst Sistem Avrupa Birlii, Alfa, stanbul, 1998, s.41.
Enis Cokun, Btnleme Srecinde Avrupa Birlii ve Trkiye, Beta,stanbul,2001, s.15.
12
Mehmet Gen, Avrupa rgtlenmesindeki Evreler, Uluda niv.ktisadi ve dari Bilimler
Fakltesi Dergisi, Cilt:X, Say,1-2,Nisan-Kasm 1989, s.90.
11
15. yzyl Avrupas iin byk bir tehdit olarak grlen Osmanl Devletine
kar Bohemya Kral Podebrad ile Papa II. Pius birleme ars yapm ve Kral
Podebrad stanbulun geri alnmas iin bir Konfederasyon oluturulmasn
nermitir. 13
1618-1648 yllar arasnda yaanan Otuz Yl Savalar, Fransz Devrimi
ncesinde Avrupay etkileyen nemli bir gelime olmutur. Westphalia Antlamas
ile Avrupada savaanlar arasnda ilk kez bir konferans dzenlenmitir. Bu Antlama
ile Avrupa devletlerinin snrlar belirlenmitir. Westphalia Antlamas, Avrupa
tarihinde egemen devlet esasna dayal ktasal diplomatik dzen kuran ilk baarl
giriimi oluturmutur.14
18. yzylda, ok sayda yazar, dnr ve politikac Avrupada Birlik
projeleri retmilerdir. Avrupann eitli kentlerinde, Avrupada birlik iin ok
sayda irili ufakl toplantlar yaplmtr. Bunlarn en nlleri; 1848de Brkselde,
1849ta Pariste, 1850de Frankfurtta, 1851de Londrada yaplmtr. Avrupa
Birleik Devletleri Konferanslar ad altnda yaplan bu toplantlarda Avrupada
birlik iin almalar yapl, planlar tartlmtr.15
19. yzylda, Avrupa Birlii dncesinde en etkili isim Victor Hugo
olmutur. Victor Hugo, Avrupa Parlamentosu, Alman Dietinin, Fransz Yasama
Meclisinin ve ngiliz Parlamentosunun yerini alacak ve ulusal oylarn sz konusu
olduu bir yasama organ oluturulacaktr. ngrsnde bulunmutur.16
20.
yzyla
kadar
Avrupada
Birlik
dncesi
fikri
uygulamaya
geirilememitir. Buna karlk, 1861de talya, 1871de Almanya bir araya gelerek
birliklerini salamlardr.
1870-1914 dneminde Avrupa devletleri kendi ilerine kapanmtr. 17
13
Dedeolu, a.g.e, s.26.

brahim S.Canbolat, Avrupa Birlii: Uluslarst Bir Sistemin Tarihsel, Teorik, Kurumsal ve
Jeopolitik Analizi ve Genileme Srecinde Trkiye ile likiler, Alfa Yaynlar, stanbul, 2002,s.63
15
Haydar akmak, Avrupa Birlii Trkiye likileri, Platin Yaynlar, Ankara, 2005,s.15.
16
Cokun, a.g.e,s.20.
17
Karluk, a.g.e, s.2.
14
1.2.2. Birinci Dnya Sava ve Sonras Dnemde Avrupadaki Siyasal

Durum
Avrupa btnlemesini hazrlayan koular incelendiinde, Avrupadaki
btnleme abalarnn; savalarn, atmalarn ve ekonomik krizlerin sonrasnda
hz kazand grlmektedir.18
Avrupada iki sava arasndaki dnem; glenme yar, bunalmlar ve
ekonomik kriz kavramlar ile nitelendirilebilir. Bu dnemde, toprak dzenine ilikin
deiiklikler meydana gelmi, Almanyann stratejik ve ekonomik neme haiz
kayplar olmutu.19
Fransa; nce Belika, Polonya ve daha sonra baz orta ve dou Avrupa
lkeleri ile Almanyann olas bir saldrsna kar antlamalar imzalad.20
1919 sonrasnda Avrupa devletleri abucak bozulabilir bir yap zerinde
bulunuyorlard. Avrupada ekonomik byme durmu, retim endstrisi ve tarm
retimi gerilemiti.
Birinci Dnya Sava sonrasnda Avrupada Almanyaya kar ittifak
politikas yrtlm, Almanyada uzlac politika izlememitir.
Birinci Dnya Savann hemen ardndan BRLEK AVRUPA fikri,
siyasiler tarafndan dile getirilmeye balanmtr. Bunun nde gelen rnekleri
unlardr:
- Avusturya Kontu ve Pan-Avrupa Hareketinin Lideri Caudenhove- Kalergi.
- Fransa Dileri Bakan Anistide Briand (1925 - 32).
- Alman Dileri Bakan Gustav Streseman (1923-29).
1923 ylnda Pan-Avrupa hareketi ile btnleme giriimleri tekrar
balamtr. Kont Richard Coudenhove-Kalergi (1894-1972) Pan-Avrupa isimli
kitab yaynlam ve Avrupada bir birliin olumas iin projeler nermitir. Pan
Avrupa rgtlenmesi, 1932de Fransa Babakan Briandn lmesiyle kapanmtr.
18
Beril Dedeolu, Avrupa Birliinin Btnleme Sreci I, Tarihsel Birikimler, Dnden Bugne
Avrupa Birlii, Boyut Kitaplar, stanbul, 2001,s.41.
19
Canbolat, Uluslararas Sistem Avrupa Birlii, s.53.
20
Fahir Armaolu,20.Yzyl Siyasi Tarihi, Trkiye s Bankas Kltr Yay., Ankara, 1983,s.154.
1930lu yllarn sonunda Avrupa tekrar gergin bir dneme girmitir. Her ne
kadar ngiltere, Almanya ile Fransa arasnda uzlatrc bir rol oynamaya alsa da;
Hitlerin iktidara gelmesinden sonra kendisinin de olaylarn iine ekilmemesini
arzulamtr.
ki sava arasnda 1922de Mussolininin, 1933de de Hitlerin iktidar olmas
Avrupada birlik fikrinin askya alnmasna neden olmutur.21
1.2.3. kinci Dnya Sava ve Sonras Dnemde Avrupadaki Siyasal

Durum
1940 ylnda Fransz Jean Monnet ve ngiliz Toynbee, Fransa ile ngilterenin
egemenliklerini birletirmelerini, savunma ve ekonomilerini ortak yrtmelerini ve
Avrupa vatandaln tesis etmelerini teklif etmilerdir.
talyan Federalist Altiero Spinelli; 1941 ylnda Ventonete Manifestosu adyla
bir Federal Avrupa tasla yaynlamtr.
Ardndan, talyan Federalistlerin Cenevrede yaptklar toplantlar ve
srdrdkleri dier faaliyetler; 1944 ylnda Avrupa Direni Hareketleri Taslak
Deklarasyonunu ortaya karmtr. Bu deklarasyon, bir supranational (ulus-st)
hkmeti, tek bir federal ordusu ve bir sper federal mahkemesi olan sava sonras
bir Federal Avrupa Birliinin kurulmasn nermekteydi.
kinci Dnya Sava sonras, Avrupaclk hareketi zel bir ivme kazanmtr.
Avrupaclk tartmas bu defa geni bir kamuoyu desteini arkasna almaya
balamtr. Souk sava sonras Avrupadaki yaygn anlay; Avrupada kurulacak
lkeler st federal bir yap ya da federal bir hkmet ile Avrupa lkeleri arasnda
ok teden beri devam ede gelen savalara ve dmanla bir son verecei
dncesiydi. Ancak tartmalarn yn daha ok belirsiz bir havada idi.22
Hollanda, ngiltere, Belika, talya, Lksemburg, svire ve Fransadaki
federal hareket temsilcileri, Aralk 1946 tarihinde Avrupa Federalistleri Birlii
21
akmak, a.g.e.,s.17.
a.g.e., s.17-18.
22
10
(UEF)ni oluturdular. UEFnin amac bir Federal Avrupa kampanyas yrtmekti.

Ayrca Eyll 1946da ise Uluslararas Avrupa Sorunlar alma Komitesi
kuruldu. Komiteyi, Belika, ngiltere, Danimarka, Fransa, Hollanda ve Norveten
gelen parlamenterler oluturdu. Komite bir rapor yaynlayarak ekonomik iyilemeyi
hzlandracak ve Sovyet Komnizmine kar kalkan olacak ekilde iki amaca hizmet
eden "Gevek Bir Konfederal Avrupa Birliinin" kurulmasn nerdi.
Belki bunun da etkisiyle dnemin ngiltere Babakan, Winston Churchill,
Eyll 1946 tarihinde Zrihte yapt mehur konumasnda Bir eit Avrupa
Birleik Devleti nerisini yapmtr. yle ki, bu tarihten itibaren Avrupa
entegrasyonu srecinde bu neri srekli olarak temel bir referans olarak
gsterilmektedir.23
Avrupaclk hareketleri artarak devam etti. Birleik Avrupa iin federalist ve
fonksiyonalist birok rgt ortaya kt. Bunlar;
- Avrupa Federalistler Birlii
- Churchill Birleik Avrupa Hareketi,
- Birleik Avrupa iin Fransz Konseyi,
- Sosyalist Avrupa Birleik Devletleri,
- Avrupa Ekonomik birlii Ligi,
- Hristiyan Demokrat Hareket (Les Nouvelles Equipes Internationates). Daha
sonra bu rgtler 1947de birleerek Avrupa Birlii Hareketi Uluslararas
Komitesini kurmulardr.24
Bu oluumlar ortak olarak, 7-11 Mays 1948 ylnda Hollandann Lahey
ehrinde Avrupa Kongresini topladlar. Bu kongreye 800 delege katld.
23

Veysel Bozkurt, Avrupa Birlii ve Trkiye, Uluda niversitesi Glendirem Vakf Yaynlar,
Yayn No:177. Bursa, 2001, s.56.
24
11
Kongreye katlanlar;
- Avrupa lkelerinin siyasi ve ekonomik btnlemelerine ynelik hazrlklar
yapmakla grevli bir Avrupa Danma Meclisi ve Avrupa zel Konseyinin
oluturulmasn,
- nsan haklar artnn kabul edilmesini ve bunun iin bir Adalet Divan
kurulmasn nerdiler.25
Sonu bildirgesindeki nerileri uygulamak zere hemen ardndan, Ekim 1948
tarihinde bu Avrupa Kongresi dorultusunda 4 devlet bakannn bakanlnda bir
yrtme komitesi oluturuldu.
Komite almalarnda; Fransz, talyan ve Belika Bakanlar bir ulus-st
Avrupa organizasyonu isterken, ngilizler bir hkmetler aras oluumu istemitir.
Sonuta, ngilizlerin nerisine yakn olan bir Avrupa Konseyi Mart 1949da
kuruldu. Avrupa Konseyi, federal bir yap olmayp, hkmetlerin gnll ibirliine
dayanan bir oluumdur.
Avrupa Konseyi, Avrupal devletlerin istedikleri sonucu vermemi, istenildii
gibi bir birlik iin gerekli artlarn salanabilmesinde yetersiz kalmtr.26
25
Devlet Planlama Tekilat , Avrupa Birlii Kronolojisi 1946-2002, Douum Matbaaclk, Ankara,
2002, s.4.
26
Taner Berksoy-A.Kadir Ik, Avrupa Birlii zerine Yazlar, SPK Yaynlar No 177,Ankara,
2006,s.17.
12
KNC BLM
2. AVRUPA BRLNE GDEN SRETEK TOPLULUKLAR VE

KURUCU ANTLAMALARIN TARHSEL GELM
2.1. AVRUPA KMR ve ELK TOPLULUU (AKT)

Bugn Avrupa Birlii olarak bilinen yapy oluturan ve Topluluktan ilki
olan Avrupa Kmr ve elik Topluluunun kurulmas ynndeki ilk giriim, 9
Mays 1950 tarihinde Fransz Dileri Bakan Robert Schumandan gelmitir.
Avrupa lkelerine yaplan arda, sava sanayinin ana maddeleri olan kmr
ve eliin retim ve kullanmnn uluslar st bir organn sorumluluunda
ynetilmesi teklif edilmitir.27
Schuman Plan esas alnarak yaplan grmeler sonucunda, Topluluk;
Federal Almanya, talya, Lksemburg, Hollanda, Belika ve Fransa arasnda 18
Nisan 1951 tarihinde Pariste bir antlama imzalanmtr.28
1951 tarihli Paris Antlamas ile kurulan AKTnin asl amac; Avrupadaki
gler ve bunlar arasndaki ihtilaflar ve Fransa ile Almanya arasndaki
anlamazlklar zmek, bunlarn sahip olduklar kmr ve elik gibi stratejik
endstri alanlarn ortak kontrol altna almak ve sava olasln ortadan
kaldrmaktr. Ekonomik entegrasyon, siyasi entegrasyona giden yolda en nemli
basamak olduu dnldnde; AKTyi oluturan asl nedenin siyasi olduu
sonucunu karmak olasdr. 29
27
Babakanlk D Ticaret Mstearl, Avrupa Birlii Genel Mdrl, Avrupa Birlii ve

Trkiye,Douum Matbaaclk, Ankara, 1999, s.10.
28
Berksoy-Ik, a.g.e., s.17.
29
Enver Bozkurt-Mahmut zcan-Arif Kkta,Avrupa Birlii Hukuku, Asil Yaynlar, Ankara,
2004.,s.15.
13
AKT kurulduunda be organa sahipti Bunlar; Yksek Otorite, Bakanlar

Konseyi, Danma Komitesi, Ortak Meclis ve Adalet Divandr. Gnmzde
AKTnin sadece Danma Meclisi bulunmaktadr.30
ngiltere bu antlamay imzalamaya davet edildii halde katlmad. Bunun
iin u sebepler ileri srlmektedir.
-ngiltere, kinci Dnya Savandan Fransa ve Almanyann aksine
glenerek kt. Bu ise, ngiltere hkmeti ve halknn milli gururunu daha da
artrd.
-ngilterede Churchillin erevesini izdii d politika hakimdi. Buna gre;
ngilterenin d politikas, i ie gemi 3 halkadan oluuyordu.
* ABD ile olan yakn ilikiler,
* Bamsz Devletler Topluluunun glendirilmesi.
* Avrupa ile etkin ilikiler.
Churchillin kendi ifadesine gre "ngiltere Avrupa ile beraberdir, ancak
Avrupann iinde deildir". Dolaysyla bu anlay, ngilterenin, Avrupada byle
bir antlamay imzalamasna engel tekil ediyordu.31
AKTnin sahip olduu ulus-st yaps ve hukuki yaptrm yetkileri, ona
esiz bir zellik kazandryordu. AKTnin en nemli hedefi, ye lkeler arasnda
kmr ve elikte ortak bir pazar oluturmak, etkili gmrk tarifelerini kaldrmak,
miktar
kstlamalarn
kaldrmak,
karlkl
kontrolleri
yapmak
ve
ifte
fiyatlandrmay ortadan kaldrmakt. Bu ise ye lkelerin sanayi politikalarnn

harmonizasyonu ve koordinasyonunu gerektiriyordu.32
Robert Schuman, AKTnin kurulmasn, Avrupada bar gerekletirecek
olan bir Avrupa Federasyonunun kurulmasnda ilk somut adm olarak nitelemitir.
30
Karluk, a.g.e, s.8.

Canbolat, Uluslarst Sistem Avrupa Birlii, s.67.
32
Mustafa Fine, Avrupa Birliinin Douu ve Geliimi, Avrupa Birlii Ortak Politikalar ve
Trkiye, Der:Muhsin Kar ve Harun Arkan, Beta, stanbul, 2003, s.59.
31
14
Schuman, AKT ile i birliini deil, birlikte ynetmeyi teklif

etmitir.33
Topluluun kurulmasnda, birok nemli faktr rol oynamtr. Ancak
bunlarn belli ballarn, siyasi ve ekonomik faktrler eklinde ikiye ayrmak
mmkndr.
2.1.1.Siyasi Faktrler
Ykc kinci Dnya Sava, Dnyada ve zellikle Avrupada nemli bir
gereklii dourmutur.
Dnyada, 1944 ylnda Birlemi Milletler kurulmutur. Avrupada ise 1949
ylnda Avrupa Konseyi kurulmutur. Ayn tarihte NATO kurulmutur.
Demir Perde ve Souk Savan ortaya kmas; dou ve bat arasnda
kamplamalarn netlemesine neden olmutur.
ABD, Avrupann kalknmas iin Marshall yardm gibi yardmlar yapmtr.
ABD, Avrupann; ekonomik ynden kalknmasn salayacak ve Sovyetlere kar
gvenlii artracak derin bir ibirlii iine girmesini istemitir.
Fransa-Almanya ekseninde bar temin etmek, Avrupada teden beri kavgal
olan ve byk sonulara nclk eden Almanya ve Fransann bir eksende
dengelenmesi ve uyumlu hale gelmesi ncelik arz eden bir problem olarak ortaya
kmtr.34
2.1.2. Ekonomik Faktrler

Avrupada ekonomik geliimin salamas iin 1948 ylnda OEEC (Avrupa
Ekonomik birlii rgt) kurulmutur. Hkmetler aras ibirliini ngren bu
kurulu, beklentileri ve byk projeleri gerekletirecek yapda deildi. Avrupada
ortaya kan problem, beklenti ve gereksinimleri karlamaktan uzak olmutur.
33
34
V.Bozkurt, a.g.e, s.63.

Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e. s.36.
15
Paris Antlamas sonunda oluan AKT, baz ekonomik alanlarla snrl

kalm
olsa
da;
Antlamay
imzalayan
ye
lkelerin
ksmen
de
olsa
bamszlklarndan vazgeerek uluslar st bir otoritenin ynetimi ve denetimini

kabul etmeleri ynnden ileriki yllarda Avrupa Birliine doru atlm nemli bir
adm olmutur. ye devletler, egemenlik anlaylarn rahatsz etmeyecek ekilde
kk bir alanda baarl bir btnleme rnei ortaya koymular, bu durumla
sonraki yllarda daha geni birlemelerin gereklemesi amalanmtr.
AKTnin baarl olmasndan sonra, Avrupa Savunmas kapsamnda
balatlan Avrupa Savunma Topluluu kurulmasna ilikin Fransz Parlamentosunun
ret karar; bir dnem Avrupada btnleme konusunda hayal krkl yaratmtr.35
2.2. ROMA ANTLAMASI

AKTnin kurulmasndan sonra AKTye taraf olan lkeler; ekonomik
btnlemeyi
gerekletirmeden
siyasi
btnleme
abalarnn
baarszla
urayacan anlamlar ve bu dorultuda ekonomik btnleme abalar younluk

kazanmtr.36
1955 ylnda Messinada toplanan AKTye ye alt lkenin Dileri
Bakanlar, kendi aralarnda bakanln Belika Dileri Bakan Paul Henry
Spaakn yapt bir komiteyi kurarak; Avrupa inasnda yeni admlarn atlmas iin
almalar yaplmasn kararlatrdlar.
AKTnin Danma Komitesi; 1956 ylnda Spaak Raporu diye bilinen
stratejisini aklad. Spaak Raporu, iki alanda daha entegrasyona gidilmesini nerdi.
1) Nkleer Enerji retimi.
2) Ortak bir pazarn oluturulmas.37
Hazrlanan rapor, bu lkeler tarafndan olumlu olarak karland. Bunun
sonucunda AKTye ye alt lke 25 Mart 1957 tarihinde talyann bakenti
Romada bir araya gelerek, Roma Antlamasn imzaladlar.38
35
Mehmet zcan, Avusturya Seimleri Inda Avrupa Birlii Btnlemesi Hakknda Bir
Deerlendirme, Yeni Trkiye Dergisi, Say 35, Eyll-Ekim 2000), s.561.
36
Bozkurt-zcan-Gkta, a.g.e, s.17-18.
37
www.ikv.org.tr/pdf/kronoloji1.pdf
16
Bu konferansta alnan kararlar nda, 1957 yl Mart aynda Roma

Antlamalar olarak bilinen, biri Avrupa Ekonomik Topluluunu (AET), biri
Avrupa Atom Enerjisi Topluluunu (EURATOM) yaratan antlamalar
imzalanmtr.
248
madde
ve
protokollerden
oluan
Roma
Antlamas
1 Ocak 1958'de yrrle girdi ve AET'ye hukuken uluslar st bir kurulu olma
nitelii kazandrd.39
2.3. AVRUPA EKONOMK TOPLULUU (AET)

AET'nin hedefi; mallarn, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolat bir
ortak pazarn kurulmas idi. Nihai hedef ise, AET'nin siyasi btnle ulamasyd.
Roma Antlamas'nn 2. maddesi AET'nin hedefini u ekilde aklar:
'Topluluun grevi, ortak pazarn kurulmas ve ye lkelerin ekonomik
politikalarnn giderek yaknlatrlmas suretiyle Topluluun btn ierisindeki
ekonomik etkinliklerin uyumlu olarak gelimesini, srekli ve dengeli bir yaylmay,
yaam dzeyinin hzla ykseltilmesini ve birletirdii devletler arasnda daha sk
ilikileri gerekletirmektir.40
AETnin amac, zetle; ulam, enerji, ticaretin nndeki engellerin kaldrlp
ortak pazarn kurulmasn, ekonomik politikalarn harmonizasyonunu, Avrupa
yatrm fonunun kurulmasn, baz sosyal politikalarn (alma saatleri, fazla mesai,
cretli tatiller) harmonizasyonunu gerekletirmekti.
AET Antlamas, Paris Antlamas'na olduka benzer bir yaklam zerine
ina edilmitir.
Topluluun hedef ve grevleri ise unlardr:41
- Bir ortak Avrupa Pazarn kurmak,
- yelerin ekonomi politikalarn yaklatrmak,
38
Berksoy-Ik,a.g.e, s.17.
http://www.ikv.org.tr/sozluk2.php?ID=1260
40
http://www.deltur.cec.eu.int/default.asp?lang=0&pId=3&fId=12&prnId=2&hnd=1&docId=334&ord
=1&fop=0
41
http://www.foreigntrade.gov.tr/ab/AB%20Sayfasi/tarhsel.htm
39
17
- yeler arasndaki ilikilerin ve yaam dzeylerinin dengeli ve devaml

gelimesini salamak,
- Ekonomik ve parasal birlik oluturmak,
- Birlik vatandal kavramn oluturmak,
- Hukuk ve i ileri alannda daha sk ibirliini gerekletirmek,
- nsan haklarn topluluk hukukunun genel ilkesi olarak kabul etmek.
Topluluun Faaliyetleri:
Hedeflere ulaabilmek zere;
- ye lkeler arasndaki ticarette vergi ve resimlerden arnmak;
- Miktar kstlamalarn kaldrmak;
- Bir ortak gmrk tarifesi (OGT) tesis etmek;
- retim faktrlerinin serbest dolamn salamak.
- Tarm, balklk, ulatrma, evre alanlarnda ortak politika belirlemek,
- Ortak pazarda rekabet ortam yaratmak,
- Ulusal mevzuatlarn uyumunu salamak,
- Bir Avrupa Yatrm Bankas kurmak,
- ye lkelerin ekonomi politikalarnda sk koordinasyonu salamak
amalanmtr.
2.3.1.Avrupa Ekonomik Topluluunun Deerlendirmesi

AET Antlamas'nda ekonomik amalarn alt izilirken, politik hedefler;
ulusalc engellere taklmamak kaygsyla olsa gerek, st kapal geitirilmeye
allmtr. Ancak buna ramen yine de, federalistlerin topyas, birlik fikrinden
sz etmeden de durulamamtr. Antlama'nn Dibacesi'nde; tm taraflar "Avrupa
halklar arasnda her zamankinden daha yakn bir birlik oluturmann temellerini ina
etmek" kararln da kabul etmilerdir. Gerekte ise bu hedef, bu Antlamay
hazrlayanlar iin; sadece byle bir atfla geitirilemeyecek kadar nemlidir.
18
Bu konuyu, P. Henry Spaak daha sonra ok ak bir biimde dile getirir.

Spaak'a gre, "Roma Antlamasn hazrlayanlar bunu esas olarak ekonomik belge
olarak dnmediler. Onlar iin, bu politik birlik yolunda sadece bir aama idi".
Onlar byle bir antlamann yaplmas ve yrrle konulmas ile, ekonomik
entegrasyonun yaylma iletkisi (spill-over effect) sayesinde, nihayetinde politik
birlie ulalacan dnmekteydiler.42
Fakat, tm bu abalar balangcndan beri yakn bir ilgiyle takip eden dier
Avrupa lkeleri ise aslnda olduka kayglydlar. zellikle de, bylesi bir
organizasyona hi katlmay dnmeyen baz lkeler AET'nin kendi konumlarna
olas etkileri konusunda pek de rahat deillerdi. Dou bir kenara, Bat Avrupa;
aslnda ta AKT'nin kurulmas ile birlikte kendi iinde de ayrmaya balamt.
1951'de Paris Antlamas'nn imzalanmasyla da resmen Altlar ve dierleri olmak
zere ikiye paralanmt. Fakat, AKT Antlamas ile oluturulan 1951'deki
organizasyon; daha nce de ifade edildii zere hem ok snrl bir alan iermekte,
hem de biraz fazla ie dnk bir yap arz etmekteydi. Oysaki 1957 Roma
Antlamalar; sadece entegrasyonun ieriini deitirmekle kalmyor, alann ve
boyutlarn da geniletiyordu. En bata da gmrk birlii oluturmakla, ortak gmrk
ve ticaret politikas takip etmeye ynelmek; pratikte Altlar ile dierleri arasnda ak
bir ayrmclk yapmay da kanlmaz olarak gndeme getirmiti.
zellikle bu konudan Altlar dnda kalan dier OEEC lkeleri rahatsz
olmular ve daha Roma Antlamalar henz imzalanmadan da bu konuyu ele almak
zere 1956 ylnda OEEC bnyesinde bir alma Grubu oluturmulard. Bu Grubu
oluturmann amac da; kurulmas dnlen, o dnemin tabiri ile Mterek Pazar'n
(Common Market) muhtemel etkilerini aratrmak ve Altlarla dierleri arasnda
ilerlik kazanabilecek bir ibirlii forml bulmakt.
Bu balamda, ne Altlara katlan, ne de serbest kalmaya niyetli olmayan
ngiliz Hkmeti; ba eken giriimlerde bulunmaya balamt. Neticede de
ngiltere, Londrada Altlar da dahil olmak zere tm OEEC lkelerini iine alacak
bir Avrupa Serbest Blgesi (Eurapean Free Trade Area-EFTA) kurulmas teklifinde
bulundu. Fakat ngilizlerin bu giriimleri iin banda baarszla mahkum bir
42
aban H. al, Trkiye-Avrupa Birlii likileri, Kimlik Aray, Politik Aktrler ve Deiim,
Nobel Yaynlar, Ankara, 2006, s.45.
19
teebbs olarak grnyordu. nk, teklifi yapanlarn bu hareketlerinde hi de

samimi olmadklar ve bu teklifin de zaten Altlarn giriimlerini baltalamak amacna
ynelik olduu iin bandan beri bilinen bir hakikatti. Samimiyetin yannda,
projenin iinin de bo olduu akt, ngilizlerin teklif ettikleri ey; uluslar st tm
zelliklerinden syrlm, kurumsal ve ilevsel ynleri bertaraf edilmi AET
Antlamas'nn ok kt bir kopyesi idi aslnda. Eer OEEC yesi lkeler bu teklife
itibar edip de EFTA'y kurmu olsalard byle bir rgtn olabileceinin en iyisi,
herhalde Avrupa Konseyi benzeri bir rgt olurdu.43
Bu yzden de bu teklife ilk kar kanlar; o dnemlerde en ateli entegrasyon
savunucusu lkelerden Fransa, talya ve Almanya'da da etkili bir evre oluturan
Federalist Pan-Avrupaclar oldu. Elbette Fransa'nn entegrasyon yolunda ngiltere'ye
liderlii kaptrmama gibi bir kaygyla hareket ettii iddia edilebilirdi. Fakat o
dnemlerde, etkili pek ok evrede; Londra'nn ii sulandrmaktan baka bir ama
tamad kanaati hakimdi. te yandan, sadece Altlarn iinde yer alan lkeler
deil, AET'nin dnda kalan dier lkeler de EFTA teklifine, kendilerine hi
sorulmad ve sadece ngiliz karlarna uygun grnd iin ok da scak
bakmadlar.
Sonuta da OEEC erevesinde yaplan grmelere Aralk 1958 ylnda son
verilmek zorunda kalnd. Bu arada da Altlar hi duraksamadan yollarna devam
etmi ve 1957'de Roma Antlamalarn imzalamlard. Antlamalar 1958'de
yrrle girdi. AET'nin 1 Ocak 1959 ylnda ilk defa olmak zere gmrk indirimlerine balamas EFTAya son darbeyi vurdu.
Bu tarihten sonra ise, Marshall Yardm'ndan bu yana birlikte olan OEEC
lkeleri arasnda; bir tarafta "Altlar", dier tarafta da ngiltere'nin ban ektii
"dardaki yediler" adyla kesin bir ikilik domu oldu. AET karsndaki ikinci grup
da daha fazla dayanamayp kendi aralarnda gmrk indirimleri uygulamay
amaladklar bir rgt, (EFTA) ayn yln Kasm aynda Stockholm'de kurdular. 44
43
44
a.g.e. s.46-47.
a.g.e. s.48.
20
2.4. AVRUPA ATOM ENERJS TOPLULUU (EURATOM)

Paris Antlamasn imzalayan alt lke arasnda, Avrupa Kmr ve elik
Topluluu ile snrl bir alanda balatlan btnleme abalarn eitli alanlara
yaygnlatrma giriimleri kapsamnda, dier bir giriim de Avrupa Atom Enerjisi
Topluluunu kurma giriimi olmutur. Topluluk, atom enerjisinin bar amalar
iin kullanlmasn amalamtr.
Messinada, 1-2 Haziran 1955 tarihlerinde dzenlenen konferansta Avrupa
Ekonomik Topluluunun yan sra, kurulmas kararlatrlan ikinci topluluk olan
EURATOMun kuruluu; uzun sre grmeler ve teknik almalardan sonra 25
Mart 1957 tarihinde bu kez Romada imzalanan Antlama ile salanmtr.
EURATOMun amac, atom enerjisinin barl amalar ile kullanmn gelitirmek
olarak belirlenmitir. Antlamann 1 nci maddesi erevesinde EURATOMun temel
hedefi, nkleer endstrinin sratle kurulmas ve gelimesi iin gerekli artlarn
gerekletirilmesi yolu ile ye lkelerin hayat seviyelerinin ykseltilmesi ve dier
lkeler ile ilikilerin gelitirilmesi olarak zetlenmektedir.45
2.4.1. Avrupa Ekonomik Topluluu ve Euratomun Ortak Deerlendirilmesi

AET ve EURATOMun kurumsal yaps, AKTye benzemekle birlikte tek
bir nemli fark getirmitir. AKTdeki Yksek Otorite yerine Komisyon
kurulmutur. Bu komisyon, bugnk komisyonun zn tekil etmektedir.
Paris Antlamas ile iki Roma Antlamas, Avrupa Ekonomik Topluluklar
(AET)nin kurucu antlamalardr. Bu antlamalar bugn bile genel olarak geerlidir
ve etkindirler.
Avrupa Federalistleri; AKT, AET ve EURATOM kurumlarnn ulus-st
yaplarndan etkilenerek daha ileri ve kapsaml bir entegrasyon iin cesaretlendiler.
Bu antlamalara; anayasal yapnn gelitirilmesi, metinlerin basitletirilmesi,
akla kavuturulmas, geniletilmesi, demokratikletirilmesi, glendirilmesi
amacyla sre ierisinde dzenlemeler ve ilaveler yaplmtr.
45
Treaty Establishing the European Atomic Energy Community.
21
2.5. BRKSEL (FZYON) ANTLAMASI

8 Nisan 1965 tarihinde Brkselde AET kurumlarnn birletirilmesine
ilikin bir antlama imzalanmtr. Bu antlama sonucunda, AKT, AET ve
EURATOM birletirilerek halihazrda kullanlan tek bir AET Konseyi, AET
Komisyonu ve AET Parlamentosu ihdas edilmitir.
Bu antlama ile ayrca, Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER-I,
COREPER-II) kurulmutur. Bu kurum, AET Konseyinin almalarna son eklinin
verilmesi grevini srdrmektedir.46
2.6. AVRUPA TEK PAZARI SRECNDEK AVRUPA TEK SENED

Avrupa Tek Pazarnn oluum seyri ile ilgili hukuki anlama, belge ve
raporlar srasyla;
- Roma Anlamas (25 Mart 1957, imzalanmas)
- Beyaz Kitap (28-29 Haziran 1985, onaylanmas)
- Avrupa Tek Senedi (1 Temmuz 1987, yrrle girmesi)
- Cecchini Raporu (1988de yaynland)
- Avrupa Komisyonu Raporu (1997de yaynland) dur.47
Tezde, Avrupa Tek Senedi bu geliim seyri ierisinde detayl olarak
incelenmitir.
ABnin gemideki en byk sorunu; milli pazarlarnn blnml ve bu
durumun maliyetlere olan arttrc etkisidir. Avrupada bir i pazarn yaratlmas,
Avrupa Topluluklarn kuran Roma Antlamasnn 2nci maddesinde (sayfa 17de)
belirtilmesine ramen, amaca hemen ulaamamtr.48
Avrupa Topluluklar, 1 Temmuz 1968de Roma Antlamasnda nceden
ngrlen takvimden 18 ay nce gmrk vergilerini ye lkeleri arasnda kaldrm,
nc lkelere kar da ortak gmrk tarifesini (OGT) uygulamaya koymutur.49
Balangta belirlenen programdan daha hzl ilerleme salanrken, 1970li
yllarda Avrupa Topluluklarnn ekonomilerinde belirgin yavalamalar olmutur.
46
Cokun, a.g.e, s.62.

Dura-Atk a.g.e. s.46
48
Karluk a.g.e., s.43.
49
Devlet Planlama Tekilat Avrupa Birlii le likiler Genel Mdrl, Avrupa Kronolojisi
(1946-2002), Ankara, 2002, s.32.
47
22
1973 ylndaki petrol krizi, skntl Avrupa Topluluklar ekonomisinin daha da

geriye gitmesine ve ye lkelerin birbirlerinden yaptklar ithalatlarn; endstrilerini
korumak amacyla nleme yoluna gitmeleri, kurduklar gmrk birliini olumsuz
etkilemitir.
Dier taraftan, sadece ABDnin rekabeti ile kar karya kalan Topluluk;
1970lerden sonra Japonya ile de rekabet etmek zorunda kalmtr.
Avrupa Topluluklarnda verimliliin artmamas, hzla gelien ve katma
deeri yksek olan elektronik donanm ve iletiim gibi sektrlerde pazar payn
koruyamamas, ABD ve Japonyaya gre eitli lkelerden olumasnn dezavantaj
da eklendiinde; 1980li yllara gelindiinde Avrupa Topluluklar ekonomik olarak
rakiplerinin gerisinde kalmtr. Avrupa Topluluklar, ayn zamanda da kendi i
pazarlarn ABD ve Japonyaya kar koruyamamtr.
Bu durumda yaplacak ncelikli ve etkili bir karar; blnm 12 ye lkenin
piyasalarn btnletirmek suretiyle Topluluk ekonomisine hz kazandrmak
olacaktr. Avrupa Tek Pazar gerekletirildii takdirde; 12 ye lkenin 320 milyon
nfusu iin byk lekte retim yaplacak, ayn zamanda rekabet asndan
Topluluk i pazarna sahip kacaktr.
Avrupa Topluluklarnn ekonomik skntlarn gidermede yetersiz kalan
Roma
Antlamasnn
gnn
art
ve
ihtiyalarn
karlayacak
ekilde
uyumlandrlmas ve uygulanmas zorunluluu ortaya km, bu durum ise Avrupa

Tek Pazarnn ana amacn oluturmutur. Bu kapsamda, hukuki bir belge olan
Avrupa Tek Senedi (ATS) ile ilgili faaliyetler; zmn bir aamas olarak takip
eden aamada aklanacaktr.50
1981den itibaren Almanya ve talya Genscher/Colombo nsiyatifi olarak
bilinen Avrupa Siyasi birliini canlandrmaya alrlar. Bu giriim Avrupa
Senedini gndeme getirir. Ama, Avrupa Siyasal birlii araclyla Avrupa
btnlemesinin temellendirilmesidir. Giriim olumlu sonu verince Avrupa
Topluluu yesi lkeler, Avrupa Birliine ynelik olarak 1983de Stuttgart
Deklarasyonu ile; d politika, iktisat ve para politikas, kltr, ye lkeler arasnda
ilgili Topluluk mevzuatlarnn uyumlatrlmas ve gvenlik alanlarnda daha sk
ibirlii yapacaklarn ilan ederler. 14 ubat 1984de Avrupa Parlamentosu; ABnin
50
Dura-Atik, a.g.e., s. 41-45.
23
Kurulmasna Ynelik Antlama Taslan onaylar. Spinelli nisiyatifi diye

adlandrlan bu taslak Avrupa Anayasasnn temeli olarak grlr.51
Akabinde 4 ay sonra, 7 Haziran 1984de Konsey ve ye devletlerin hkmet
temsilcileri; kiilere uygulanan snr kontrollerinin azaltlmasna ilikin bir ilke
kararn kabul ederler. Devamnda, snr kontrollerinin aamal olarak kaldrlmasna
ilikin Antlama; Saarbrckende (Almanya), Fransa ve Almanya arasnda 13
Temmuz 1984de imzalanr.52
pazarn oluturulmas gerei ilk defa 1983 Stuttgart Zirvesinde gndeme
gelmitir. pazar, bu zirvede alnan ekonomik reform programnn en nemli
unsurlarndan biri idi. Bu kararla, Avrupa Topluluklar Konseyi, Komisyondan i
pazarn 1992 yl sonuna kadar gerekletirilmesi iin somut nerilerde bulunmasn
istemitir. Komisyon, bu istek zerine; 14 Haziran 1985 tarihinde i pazarn
tamamlanmas ile ilgili olarak Komisyondan Avrupa Konseyine Beyaz Kitap
balkl raporunu Avrupa Konseyine (zirve) sundu.53
Ayn tarihte, snr kontrollerinin kaldrlmasna ilikin Schengen Antlamas;
Belika, Almanya, Fransa, Lksemburg ve Hollanda tarafndan Schengende
(Lksemburg) imzaland.
Komisyonun i pazarn oluumu ile ilgili Beyaz Kitap 28-29 Haziran
1985te Milanoda (talya) toplanan Avrupa Konseyindeki devlet ve hkmet
bakanlar zirvesinde onayland. Zirvede, bu konuda yaplacak kurumsal reform iin
Hkmetleraras Konferans toplanmas kararlatrld. 54
Beyaz Kitap olarak bilinen rapor ile; Avrupa Topluluuna ye lkeler
arasnda i snrlardan tamamen arndrlm gerek bir Topluluk i pazarnn 1992
yl sonuna kadar oluturulmas amacyla mal, hizmet, kii ve sermayenin serbest
dolam nndeki;
- Fiziki engellerin (Topluluk i snrnda kiiye uygulanan pasaport, bagaj ve
polis kontrolleri ile mallara uygulanan saysal kstlamalar; bunlarn zaman almas,
maliyetleri ykselterek rekabet gcn olumsuz etkilemesidir.),
51
Canbolat, Uluslararas Sistem Avrupa Birlii, s.93-94.

Devlet Planlama Tekilat, Avrupa Birlii le likiler Genel Mdrl, a.g.e., s.76-77.
53
Karluk, a.g.e., s.45.
54
Devlet Planlama Tekilat, Avrupa Birlii le likiler Genel Mdrl, a.g.e., s. 80.
52
24
- Teknik engellerin (Mallarn, kiilerin, hizmetlerin, sermayenin serbest

dolamn engelleyen ye lkelerin farkl milli standartlardr.),
- Mali engellerin (ye lkelerin katma deer vergisi, zel tketim vergisi gibi
dolayl vergileme sistemleri arasndaki farkllklardan kaynaklanan engellerdir.)
kaldrlmasna ynelik 300 civarnda yasa nerisi (sonra 279a drlmtr)
hazrlanm, i pazar oluumu dorultusunda kaydedilen ilerlemeleri lmek iin de;
her bir yasa nerisinin Komisyon tarafndan Konseye sunuluu ve Konsey
tarafndan kabul edilii ile ilgili bir takvim belirlenmitir.
Avrupa Topluluklar Komisyonu, Beyaz Kitaptan sonra; 26 Mays 1986, 11
Mays 1987, 21 Mart 1988, 20 Haziran 1989 ve 28 Mart 1990 tarihlerinde olmak
zere her yl i pazarn oluum srecindeki ilerlemeleri gsteren be rapor daha
yaynlanmtr. 55
pazarn oluumu asndan en az Beyaz Kitap kadar nem tayan bir baka
belge de Avrupa Tek Senedi (ATS) dir.
2-4 Aralk 1985 tarihinde Lksembourgdaki Avrupa Konseyi Zirvesinde, on
ye devlet; Avrupa entegrasyon srecinin canlandrlmas konusunda Roma
Antlamasnda deiiklik yaplmas ve bir Avrupa Tek Senedi hazrlanmas
konusunda anlamaya vardlar.
Roma Antlamasna deiiklik getiren ATS; 17-28 ubat 1986 tarihleri
arasnda Lksemburg ve Laheyde imzaland.
29-30 Haziran 1987de Brkselde yaplan Avrupa Konseyi Zirvesinde; ATS
ile ilgili bildirimin eitli ynleri ele alndktan sonra 1 Temmuz 1987 tarihinde
Avrupa Tek Senedi yrrle girdi.
4-5 Aralk 1987de Kopenhagda yaplan Avrupa Konseyi Zirvesinde,
ATSnin uygulamaya geirilmesi kapsamnda ngrlen plann eitli alardan
incelenmesine ubat 1988de devam edilmesi ynnde karar alnmtr.
11-13 ubat 1988de Brkselde yaplan Avrupa Konseyi Zirvesinde de;
Tek Senet: Yeni Bir Avrupa Perspektifi dosyas ile ilgili konularn tamam
zerinde anlama saland.56
55
56
Karluk, a.g.e., s. 43-45.

Devlet Planlama Tekilat, Avrupa Birlii le likiler Genel Mdrl, a.g.e., s.81-86.
25
Avrupa Topluluklarn kuran Roma Antlamas, genileyen Topluluun

salkl ilemesi asndan yetersiz kalmtr. Roma Antlamas, Avrupa Tek
Senedinde dzenlenen maddeler ile Topluluun ihtiyalarna uygun hale
getirilmitir.
Bu kapsamda, ATS ile birlikte aada belirtilen dzenlemeler ve
deiiklikler yaplmtr;
Avrupa Tek Pazarnn (i pazar) tamamlanmas ve ekonomik
btnleme ile ilgili dzenlemeler;

Roma Antlamasnn 236nc maddesine dayanlarak, Avrupa Tek Senedi
ile i pazarn 31 Aralk 1992ye kadar tamamlanmasnn hukuki yaps ve srkleyici
gc oluturulmutur.
Avrupa Tek Senedi; Roma Antlamasnn 8A, 8B ve 8C (ATS; madde
13,14,15) maddelerini deitirerek i pazarn tanmn yapm, pazarn kuruluu ile
ilgili prensipleri dzenlemitir.57
ATSnin 13nc maddesinde; Topluluun amacnn 31 Aralk 1992
tarihinde sona erecek dnem ierisinde Avrupa Tek Pazarnn (i pazar) aamal
olarak kuruluunu salamak olduu ifade edilmi ve Tek Pazarn; Mal ve
hizmetlerin, insan gc ve sermayenin serbest dolamna kavuturulduu i
snrlardan arndrlm bir alan olduunun tanm yaplmtr. ATSnin 14 ve
15inci maddelerinde ise; Komisyondan belirli tarihten nce bu tarihe kadar olan
gelimeler hakknda Konseye rapor sunmas istenmitir.58
Konseyde nitelikli ounlukla karar alma ilkesi kapsamnda baz
konularda yaplan deiiklikler;

Belirlenen hedeflerin gerekletirilmesi maksadyla Konsey tarafndan alnan
kararlarda oybirlii art;
- Tam yelik,
- Mali Konular,
- Kiilerin serbest dolam,
- ye lkelerde alanlarn hak ve karlar,
57
58
Karluk, a.g.e., s. 46.

26
konular dnda kalan alanlarda kaldrlarak nitelikli ounluk kural

getirilmitir.59
Roma Antlamasnn i pazar, sosyal politika, ekonomik ve sosyal birleme,
aratrma ve teknolojik gelime ve evre ile ilgili konularn ieren ilgili maddeleri
zerinde; ATS ile yaplan deiiklikle, artk Konseye bu konularda da nitelikli
ounlukla karar alma yolu almtr.60
Burada hedeflenen ama, genileyen Toplulukta Konsey tarafndan alnacak
kararlarda; oybirlii ynetimi yerine, kolay olmasa da nitelikli ounluk yntemini
kullanarak Topluluun karar alma srecini daha hzl bir ekilde etkinletirmektir.
Avrupa Parlamentosu ve Konsey arasnda yeni bir ibirlii srecinin
balatlmas
ve
Avrupa
Parlamentosunun
Topluluk
mevzuatnn
yaratlmasndaki etkinliinin arttrlmas;

Her iki topluluk organ arasndaki ibirlii; i pazarn sorgulanmas, sosyal,
siyasal, ekonomik ve sosyal birleme, aratrma ve teknolojik gelime zerinedir.
Avrupa Parlamentosunun grev alannn geniletilmesi, yetkilerinin
arttrlmas,
Tek Senet Parlamentonun Konsey zerindeki yetkilerini artrmtr. Buna
gre, Konsey baz konularda Parlamento ile ibirlii ierinde bulunacak, baz
konularda Parlamentonun onayn alacaktr.
Konsey, iilerin serbest dolam konusunda Parlamento ile ibirlii iinde
bulunacak, tam yelik bavurularnda ise Parlamentonun mutlak ounluunun
onayn olacaktr.61
ATS ile getirilen deiiklikler kapsamsnda;
Roma
Antlamasnn
237inci
maddesi
kapsamndaki,
Topluluun
geniletilmesi ve 238inci maddesi kapsamndaki ortaklk antlamalar konularnda;

Konseye kesin karar almadan nce, Parlamentonun grn almas art
getirilmitir.62
D Politika konusunda Avrupa ibirliinin salanmas;
59
Dura-Atik, a.g.e., s. 46.

61
62
60
27
ATSnin Roma Antlamasna getirdii dzenlemeler kapsamnda; Topluluk

yelerinin Avrupann d politikasnn oluturulmas ve uygulanmasnda ortaklaa
hareketlerinin tevik edilmesini (md. 30/1) gndeme getirilmitir. Bunun iin
danma ve enformasyon hkmleri belirlenmitir. Bu konuda ortak ama ve ilkeler
gelitirilecektir. ye lkelerin Dileri Bakanlar ile bir Komisyon yesi; Avrupa
Siyasi birlii konusunda ylda 4 defa toplanacaktr. Konsey Bakan ve Komisyon
uygulamalardan sorumludur. Bu ortak politika; uluslararas konferans ve kurulularla
olan ilikilerde de izlenecektir.
Tek Senet, siyasi ibirlii konusunda bir Bakanlk yaratm ve Konseye liderlik
eden lkenin bunu gerekletirmesini benimsemitir. yenin talebi zerine Siyasi
Komite (gerekirse bakanlar) talebin yapld andan itibaren 48 saat iinde toplanacaktr.
Brkselde bakanla yardm edecek bir sekreterya kurulacaktr.63
Sz konusu senedin 30uncu maddesinin 4nc paragraf; Avrupa
Parlamentosunun d politika alannda Avrupa ibirliine katlmasn ngrmektedir
(Yksek akit taraftarlar Avrupa Parlamentosunun Avrupa Siyasal birliine etkin
bir biimde katlmasn salar).
Bu amala Bakanlk, Avrupa Siyasal birlii erevesinde incelenen d politika
ile ilgili konularda Avrupa Parlamentosunu dzenli olarak bilgilendirir ve Avrupa
Parlamentosunun grlerini bu almalarda gerei gibi dikkate alnmasn salar.
Avrupa Siyasal birlii erevesi iinde; Parlamentonun d politika
alannda grlerini bildirmesi ve bu grlerin Avrupa Siyasal birlii (Kurulu)
tarafndan dikkatle gzetileceinin belirtilmi olmas; Parlamentonun ulusal
parlamentolara benzeme ynnde ve onlarn stnde bir adm daha ilerlemesini
gstermektedir.64
Genel olarak zetlersek, ATS ile alt yeni alanda yeni hedeflere ulalmas
amalanmtr. Bunlar;
- Snrlarn serbest bir pazar ierisinde kaldrlarak mal, hizmet ve sermaye
gibi alanda serbest dolamn salanmas,
- Ekonomik ve sosyal btnlemenin gerekletirilmesi,
- ilerin salk ve gvenlik artlarnn iyiletirilmesi,
- evrenin korunmas,
63
64

28
- Aratrma ve teknolojik gelimelerin hzlandrlmas,

- Ekonomik ve parasal birliin salanmasdr.
ATSnin getirdii uygulamalar kapsamnda ye lkelerin snrlarn
birbirlerine amalarndan dolay balca drt yararn gereklemesi beklenmektedir.
- Tm tarife ve tarife d engellerin kaldrlmasndan doan kazanlar,
- Optimum iletme byklklerinin oluturulmas dolaysyla lek
ekonomilerine salad yararlar,
- Rekabetin artmas ile tekel karlarnn azalmasndan ortaya kan tketicilere
ilikin faydalar,
- Toplam retimi etkileyen engellerin kaldrlmas sayesinde ekonomide
meydana gelecek refah artlar.65
1988 ylnda, Paola Cecchini Tek Pazardan beklenen yukardaki yararlar
mikro ekonomik adan beklenen kazanlar olarak analiz etmitir. Paola Cecchini
ayrca;
- Topluluun haslasndaki art,
- Tketici genel fiyatlarndaki dmeyi,
- Topluluktaki toplam istihdam artn,
- Topluluun D Ticaret dengesindeki iyilemeyi,
makro ekonomik adan beklenen kazanlar olarak ATSne ait uygulamalarn
salad imkanlar ortaya koyan bir rapor hazrlamtr.
Ayrca, Avrupa Komisyonu; ileriki tarihte, Tek Pazarn onuncu yl sonunda,
1997de, elde edilen kazanlar ortaya koyan bir aratrma raporu hazrlamtr.
Aratrmada elde edilen bulgular; makroekonomik faydalar, tketicilere salanan
faydalar ve iletmelere salanan faydalar balklar altnda toplanmtr.66
Bu kapsamda, tek para birimi EUROnun uygulamaya geecei 1 Ocak 1999
tarihine kadar; Tek Pazarn ileyiini iyiletirmek iin gerekli olan ncelikli
eylemlerin ayrntlarn ieren ve 4 Haziran 1997 tarihindeki Avrupa Komisyonu
toplantsnda
kabul
edilen
eylem
plannn
hazrlanmasnda67;
Komisyonunun bu aratrma raporundan faydaland deerlendirilmektedir.
65

67
66
29
Avrupa
2.7. MAASTRCHT ANLAMASI (AVRUPA BRL ANTLAMASI)

AETnin drdnc kurucu antlamas, ABnin Tarihsel Geliimi (19511995) konulu bu tezin son antlamas olmas ve stun teorisinin birinci
stunu kapsamnda daha nceki AKT, AET ve EURATOM ile ilgili antlamalarn
daha salam temellere oturtularak gelitirilmesi ve Topluluk mevzuatna ilave dier
yenilikler getirmesi, Avrupa Birliini Kuran Antlama olmas nedeniyle
Maastricht Anlamas daha kapsaml incelenmitir.
2.7.1. Maastricht Antlamasna Gtren Sre

Topluluu Maastricht Anlamasna gtren nemli neden vardr.
Bunlardan
ilki,
Avrupann
btnletirilmesi
kapsamnda;
Avrupa
Topluluklarnn kurumsal ve siyasal bakmdan yeniden canlandrlmasna ynelik

1980lerin ortalarndan sonra balatlan giriimlerdir. Akabinde, Berlin Duvarnn
yklmasndan sonra iki Almanyann 3 Kasm 1990da birden birlemesi, merkezi ve
dou Avrupa lkelerinin Sovyet denetiminden kurtularak demokratiklemeleri,
Aralk 1991de Sovyetler Birliinin zlmesi Avrupann siyasi yapsn batan
aa etkilemitir. ye lkeler arasnda ekonomik ve siyasal btnlemeleri ieren
Avrupa Tek Senedi bylece yetersiz kalmtr. Avrupada meydana gelen bu
gelimeler karsnda, Toplulua ye devletler ileri derecede btnleme iin siyasal
basklarn artrmaya balamlardr.
kincisi, 1980lerin ortalarnda Avrupa Topluluklarnn ekonomisi istikrarl
ve nemli gelimelere sahne olduysa da; Tek Pazarn tanmlanmas iin mali ve
sosyal koordinasyona ihtiya duyulduu ye lkeler tarafndan belirtiliyordu.
Bylece, ekonomik ve mali birlik alannda Hkmetleraras Konferans
gerekletirilmesi fikri dodu.
ncs ise, ye lke vatandalarnn gelinen aamadan memnun
olmamalar, daha baarl sonular veren bir btnlemeden yana tavr koyarak
hkmetlerine kamuoyu basks yaratmalardr.68
68
Bozkurt- zcan-Kkta, a.g.e. s.25-26.
30
2.7.2. Maastricht Anlamasnn Oluumu

Maastricht Anlamasn oluturan ilkeler, 1991 yl boyunca sren topluluk
yesi lkelerin katld hkmetler aras konferanslarda belirlenmitir. Bunlardan
biri Ekonomik ve Parasal Birlik (EPB), dieri siyasi birliktir. Hkmetleraras
Konferanslar, hukuki adan; ye devletlerarasnda yaplan ok tarafl mzakereler
eklinde gerekletirilmi, Avrupada btnlemenin ilerlemesi dorultusunda ulusal
karlar arasnda uzlama noktalar belirlenmeye allmtr. 1984 ylnda Altiero
Spinellinin giriimiyle Avrupa Parlamentosunda kabul edilen Avrupa Birlii
Projesi bir yana braklrsa, Avrupa Birliinin gelimesi konusunda en nemli unsur
Bakan Delorsun nderliindeki Topluluklar Komisyonu olmutur.69
10 ubat 1991 tarihinde kabul edilen ve 7 ubat 1992 tarihinde ABne ye
lkelerin Dileri ve Maliye Bakanlar tarafndan imzalanan Maastricht Antlamas,
1 Kasm 1993 tarihinde yrrle girmitir. Anlan Antlama; tek bir Avrupa
parasnn hayata geirilmesinin takvim ve koullarn saptamtr. Antlama da
ayrca, Avrupa Topluluklarnn bundan sonra da Avrupa Topluluu olarak
anlmas, ancak Antlama ile balatlan politik entegrasyon sreci vurgulanmak
istenildiinde, sz konusu kavramn Avrupa Birlii olarak ifade edilmesi
kararlatrlmtr. Avrupa Birlii Antlamas olarak da anlan Maastricht Antlamas,
drdnc kurucu antlama olarak kabul edilmektedir.70
2.7.3. Maastricht Antlamas Metninin Yaps

Antlama metni, bir ynden Roma ve Paris Antlamalarnda mevcut
hkmlerde yaplan deiiklikleri, dier yandan eklenen yeni blmleri ve hkmleri
iermektedir.
Anlama DBACEsinde;
- 1. Balk; A-F maddeleri; Bu ilk alt madde de antlamann bir tr zetini
veren genel hkmler yer almaktadr. Burada, Avrupa Birliinin; bu
antlama ile getirilen politikalar ve ibirlii trleriyle mkemmelletirilmi
69
mer Bozkurt, Maastricht Antlamas ve Avrupa Btnlemesi, Amme daresi Dergisi Cilt 26,
Say 1, Ankara, 1993, s. 9-10.
70
Babakanlk D Ticaret Mstearl Avrupa Birlii Genel Mdrl, a.g.e., s.9-13.
31
Avrupa Topluluklar zerine kurulduu belirtilmekte, tek paraya

kavuacak ekonomik ve parasal birlik, ortak bir savunma politikas ve d
politika, Avrupa Birlii yurttal, adalet ve iileri alannda ibirlii
saptanmakta, ilk kez ATS de yer alm olan Avrupa Kuruluna (Zirve)
birliin genel siyasi yneliini saptama ve gerekli ivmeyi kazandrma
grevi vermektedir.
- II. Balk, G Maddesi; 86. Fkra ile AET Antlamasnn yeniden
dzenlenmesini,
- III. Balk, H Maddesi; 21 fkra ile AKT Antlamasnn yeniden
dzenlenmesini,
- IV. Balk, I Maddesi; 29 fkra ile EURATOM Antlamasnn yeniden
dzenlemesini iermektedir.
- V. Balk, J Maddeleri (J1-J11); lk kez ATS ile 1987 de ortaya konulan
d politika alannda Avrupa Birliine ait hkmleri ortadan kaldrmakta,
yerine
Ortak
ve
Gvenlik
Politikasna
ilikin
hkmleri
getirmektedir.
- VI Balk, K Maddeleri (K1-K9); 9 madde ile adalet ve iileri alannda
ibirlii sreci dzenlenmektedir.71 Bunlar; iltica politikas, kiilerin
serbest dolam, Avrupa Birliinin d snrlarnn korunmas, g
politikas, uyuturucu baml ve uluslar aras sahtecilikle mcadele, ye
devletlerarasnda adli, gmrk ve polis yetkilileri arasnda ibirliini
yapmay kapsar.72
- VII Balk, L-S Maddeleri; son hkmleri iermektedir.
2.7.4. Maastricht Anlamasnn Amalar

Maastrich anlamasndan sonra topluluun amalarn yle sralayabiliriz.
- Dengeli ve srdrlebilir ekonomik ve sosyal ilerlemeyi salamak, bunun
iin zellikle i snrlardan arndrlm bir alan yaratmak, ekonomik ve
71
72
.Bozkurt, a.g.m., s. 10-11.

Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e., s. 29.
32
sosyal kaynamay glendirmek ve sonunda tek para birimini ierecek

ekonomik ve parasal birlii kurmak.
- Ortak bir d politika ve gvenlik politikas uygulayarak sonunda ortak bir
savunma politikas oluturmak ve bu konuda Avrupa Birliinin
uluslararas alana kendi kimlii ile kmasn salamak.
- Avrupa Birlii yurttal ile; ye devletlerde yaayanlarn hak ve
karlarnn daha gl biimde korunmasn salamak.
- Adalet ve iilerinde daha sk ibirliini gelitirmek.
- Topluluk mktesabatn eksiksiz muhafaza etmek ve gelitirmek.73
2.7.5. Maastricht Anlamasnn Getirdii Deiiklikler ve Yenilikler
2.7.5.1. Stun Teorisi

Maastricht Anlamasnn ortaya kard Avrupa Birliinin temelini Avrupa
Topluluklar oluturmasna ramen; Avrupa Birlii stun zerine oturtulmutur.
Avrupa Birlii; mevcut olan AKT, AET ve EURATOMu ortadan kaldrp onlarn
yerine gememi, aksine topluluun oluturduu stn ve ilave iki yeni stn
zerine kurulmutur. Buna stun teorisi denir.74
Bu stunlar;
1. Stun; Topluluk kurumlar olan ve ilgili politikalarn yrten AKT, AET
ve EURATOMun daha salam temellere oturtulmas, bunlara ilave olarak ekonomik
ve parasal birlik (EPB) konular eklenmitir.
2. Stun; ye devletler arasnda ortak bir d politika ve gvenlik politikas
(ODGP) zerinde ibirliinin gerekletirilmesi belirtilmitir. Bu politika ile, Avrupa
Birlii; kendi savunmasn salamada Bat Avrupa Birliinin glendirilmesini,
ilaveten d politikasn NATO ile birlikte yrtmeyi ilke edinmitir. ODGP ile ilgili
bilgiler tezin 3. blmnde aklanmtr.
73
74
Ayn yer.
Tekinalp/Tekinalp, Avrupa Birlii Hukuku, Beta Yaynlar, 2 Bask, stanbul, 2000, s. 15.
33
3. Stun; Adalet ve iileri konusunda ye devletler arasnda ibirliinin

gerekletirilmesi belirtilmitir.75
2.7.5.2. Avrupa Vatandal Hakk

Maastricht antlamasna gre AB vatandaln kazanabilmek iin ye devlet
vatandalna sahip bulunmak (bamllk ilkesi) gerekli ve yeterlidir. Bu
antlamann md 17(1)in ikinci cmlesinde Birlik vatandal, ulusal vatandal
tanmlar, fakat onun yerine gemez eklinde ifade edilmitir. Bu ilke, AB
vatandalnn; bamsz nitelikte olmadn, ulusal vatandalktan soyutlanm
birlik vatandalnn mmkn olmadn, yani sadece AB vatandalna sahip
olunamayacan gstermektedir.76
AB vatandal ile kiilere;
-
ye lkeler arasnda serbeste dolama ve baka lkeye yerleme hakk

(md. 18)
Baka lkelerde yaayanlara, yerel ve Avrupa Parlamentosu seimlerinde

ev sahibi lke vatandalar ile ayn koullarda aday olma ve oy kullanma
hakk. (Md. 19)
AB vatanda olan bir kiinin yaad veya bulunduu lkede; kendi

lkesinin diplomatik temsilcisi yoksa, o lkedeki herhangi bir ye lkenin
diplomatik veya konsolosluk korumasndan yararlanma hakk (m. 20). Bu
hak tzel kiileri de kapsar.
Toplulukla ilgili gerek ve tzel kiilerin dorudan menfi etkilendii

durumlarda, Avrupa Parlamentosu Ombudsmanna bavuru hakk
getirilmitir.77
75
Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e., s. 29-30.

Tekinalp/Tekinalp, a.g.e., s. 21.
77
Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e., s. 31
76
34
2.7.5.3. Ekonomik ve Parasal Birlik

Maastricht Antlamasnn 105-109 uncu maddeleri para politikasn
dzenlemektedir. Para politikasnn temel hedefi fiyat istikrarn salamaktr.78
Para
birliinin
1999
sonuna
kadar
aamada
gerekletirilmesi
ngrlmtr.
- 1990-1993 yllarn kapsayan ilk aamadan itibaren, lkeler parasal
politikalarnda uyumlatrma kriterlerine uygun tedbirlerini almlar, Avrupa Merkez
Bankas (AMB) etrafnda bamsz ulusal merkez bankalarndan oluan sistemi
kurmulardr.
- Ekonomik ve parasal birliin 1994-1998 yllarn kapsayan ikinci aamas 1
Ocak 1994te balamtr. lk i olarak; nc aama iin gerekli koullar
oluturmak iin merkezi Frankfurtta bulunan Avrupa Para Enstitsn (APE)
kurulmutur. APE; bir yandan milli merkez bankalar arasndaki ibirliini
glendirmek, dier taraftan ye lkelerin para politikalarn koordine etmek ve
Avrupa Para Sistemi (European Manetary System-EMS)nin ileyiini denetlemek,
ECUnun kullanm ve banknot haline getirilmesi hazrlklarn devam ettirmek,
danmanlk yapmak, zellikle ylda bir defa nc aamaya geile ilgili almalar
hakknda Avrupa Konseyine rapor sunmak, nc aama iin AMBSnin ve tek
para biriminin oluturulmas iin gerekli hazrlklar yapmakla grevlendirilmitir.
- Ekonomik parasal birliin 1996 yl sonundaki nc aamasna geilip
geilmeyeceine hkmetleraras konferanslarda alnan kararlar nda yaplan
deerlendirmeler ile karar verilecek, bundan sonra parasal birliin ileriki
aamalarnda, 1999 tarihinden itibaren; 11 ye lke EURO olarak adlandrlacak
ortak paray; kayd deer olarak ulusal paralarnn yannda 31.12.2002 tarihine kadar
kullanacak ve bu tarihten sonra EUROnun madeni para ve banknot olarak tedavle
kmas salanacaktr.79
78
79
rfan Kaya lger, Avrupa Birliinin ABCsi, Sinemis Yaynlar, Ankara, 2003, s.39.
Tekinalp/Tekinalp, a.g.e., s. 18-20
35
2.7.5.4. Eitim ve Yetitirme Alanndaki Yeni Dzenlemeler

Evvelce, Roma Antlamasnda; Avrupa Sosyal fonu (ASF) erevesinde
mesleki eitim ve iilerin yeniden eitimi konusunda hkmler vard.
Maastricht Antlamasnn 126 ve 127 nci maddeleri, eitim, mesleki
yetitirme ve genlik balklar altnda yeniden dzenlenmitir. Buna gre Avrupa
Birlii;
- Yksek nitelikli eitimin gelimesine katkda bulunacak,
- Bunun iin ye devletler arasndaki ibirliini destekleyecek,
- Gerekirse retimin ierii ve eitim sisteminin rgtlenmesi kapsamnda
dil ve kltr farkllklarna btnyle saygl kalarak ye lkelerin faaliyetlerini
destekleyecek,
- renci ve reticilerin corafi hareketliini eitim kurumlar arasnda
kolaylatracaktr.80
2.7.5.5. Kltr Alanndaki Yeni Dzenlemeler

Maastricht Antlamasnn yeni 128. maddesi, kltr alanna baz hkmler
getirmektedir. Buna gre, Avrupa Birlii; ortak kltrel miras vurgularken ulusal ve
blgesel eitlilie sayg gstererek ye devletlerin kltrlerinin geliimine katkda
bulunur ve bu konudaki faaliyetlerine destek olur.
- Avrupa halklarnn tarih ve kltrlerinin daha iyi renilmesi ve yaylmas,
- Avrupa apnda nemli kltrel mirasn saklanmas ve korunmas,
- Ticari olmayan kltrel deiimlerin, sanatsal ve edebi eserlerin yaratlmas;
bu konuda Avrupa Birlii faaliyetlerinin ynelecei alanlar belirtilmitir.81
2.7.5.6. Kalknmada birlii
Maastricht Antlamas, kalknmada ibirliine ait alandaki AB politikasnn;
ayn alandaki ye devletlerin politikalarn tamamladn belirterek, bu politikann
80
81
. Bozkurt, a.g.m., s.14.

Ayn Yer.
36
kalknmakta olan lkelerde; srekli bir ekonomik ve toplumsal kalknmay, bu

lkelerin dnya ekonomisiyle btnlemelerini, bu lkelerde fakirlikle mcadeleyi
desteklemeye ynelecei hkmn getirmektedir.82
2.7.5.7. Adalet ve ileri Alannda birlii

Bu alandaki faaliyetlerde, ye devletler; zellikle kiilerin serbest dolam
asndan, baz alanlarn kendilerini ortaklaa ilgilendirdiini kabul etmektedirler.
Bunlar unlardr.
- Snma politikas.
- Topluluun d snrlarndan kiilerin geiine ve bu geilerin denetimine
ilikin kurallar.
- ABnin nc lke uyruklarna uygulayaca g politikas.
- Zehirleyici madde alkanl ile mcadele.
- Uluslararas boyutta kaaklkla mcadele.
- Medeni hukuk alannda adli ibirlii.
- Ceza hukuku alannda adli ibirlii.
- Gmrk konusunda ibirlii.
- Birlik leinde, EUROPOL (Avrupa Polis rgt) bnyesinde bir bilgi
alveri sistemi kurulmas, gerekiyorsa gmrk ibirliinin baz ynleri de
dahil, terrizm, uyuturucu kaakl ve dier nemli uluslar aras
sularn nlenmesi ve bunlarla mcadele iin polis ibirlii (md. K.1).83
2.7.5.8. Tketicinin Korunmas

Roma Antlamasnda tketiciyi koruyan hkm bulunmamaktadr. AETde
tketicinin korunmasnda en nemli adm 1972 Paris Zirvesinde alnm, yaynlanan
bildiride ekonomik gelimenin temel amacnn hayat seviyesini ykseltmek olduu
82
83
a.g.m., s. 15
a.g.m., s. 17-18
37
bildirilmitir. Daha sonra 1975de Tketiciyi Korumaya Ynelik Eylem Program

kabul edilmi, 1981 ylnda benzer ikinci eylem plan da kabul edilmitir. 7 ubat
1992de kabul edilen Maastricht Antlamasnn 129/a maddesi ile tketicilerin
korunmas belirli bir ekilde korunmas ngrlmtr.
1993de i pazarn tamamlanmas ile birlikte tm mallarn AB iinde
dolam fiili olarak serbest hale gelmitir. pazarn oluumu, tketicilerin
korunmasnda en nemli fiili aamay simgelemektedir.84
2.7.5.9. Trans-Avrupa ebekeleri

Daha nceki antlamalarda, Avrupadaki ortak ulatrma politikas;
- ye devletlerin topraklarndan geen uluslararas tamalarda ortak
kurallarn tesisini,
- lke yurtta olmayan tamaclarn i tamalarda grev almalarn,
- Navlun fiyatlar trnden dzenlemeleri kapsamaktayd.
Maastricht Antlamas ile, Avrupa Birliinin; i snrlar kaldrlm bir
ekonomik alanda Trans-Avrupa ebekelerinin fiziki yapsna artk mdahalesi sz
konusu olacaktr. Maastricht Antlamasnn 129 B/1-2 maddesi gereince, AB;
ulatrma, haberleme ve enerji altyap alanlarnda Trans-Avrupa alarnn
kurulmasna ve gelitirilmesine katkda bulunmay stlenmekte, bu amala ulusal
sistemlerin birbirine balanmasn ve birlikte ileyebilirliklerini kolaylatrmay
hedeflemektedir.
Bunu gerekletirmek iin, AB; Maastricht Antlamasnn 129 C maddesi
kapsamnda, bir yandan ortak karlara hizmet eden hedef ve ncelikleri
belirleyecek, dier taraftan ye devletlerin bu tr profilleri iin mali abalarn
destekleyecek, bir sre sonra kurulacak Uyum Fonu kanalyla ye lkelerin
ulatrma altyapsnn finansmanna katlacaktr.85
84
85
lger, a.g.e., s.50-51.

. Bozkurt, a.g.m., s. 15
38
2.7.5.10. Yeni rgtsel Dzenlemeler

Maastricht Anlamasyla topluluun rgtsel yapsnda aadaki baz
deiikliklere gidilmitir.
lk olarak Hesap Divan (Saytay); Maastricht Anlamas ile birlikte Avrupa
Parlamentosu, Konseyi, Komisyonu ve Adalet Divanna ilaveten Topluluk
kurumlarnn beinci organ olmutur. Bu, ye devletlerden bazlarnn ABnin
faaliyetleri zerinde daha etkin bir denetim istediinin bir sonucudur.
Ayrca, Konsey ve Komisyona yardmc olmak zere bir Blgeler Komitesi
kurulmaktadr.
Avrupa vatandalar iin; bireysel ve tzel olarak ABnin kurumlar ve
ynetimi hakknda ikayette bulunma olana salayan bir ombudsman sistemi
kurulmu, Avrupa Parlementosu seildikten sonra kendi grev sresi boyunca bir
ombdusmann atanmasn salamtr.
Dier yeni rgtsel yap unsurlarndan bir de Adalet ve ileri Alannda
ibirlii ile ilgili kurulan Egdm Komitesidir. Bu komite, Avrupa Konseyi veya
kendi tarafndan; ye devletlerin ortak ilgi alanna giren konuda Avrupa Konseyi
almalar iin hazrlk yapmakla grevlidir.
Maastricht Antlamas ile AB Komisyonunda da baz deiiklikler olmutur.
Komisyonun Bakan Yardmclarnn says azaltlmakta (6 dan 1 veya 2ye
indirilmekte), Komisyonun grev sresi be yla karlarak Parlamentonun grev
sresiyle uyumlatrlmaktadr. Bu konudaki en nemli deiiklik Komisyonun
bakan ve yelerinin atanmasnda Parlamentoya verilen yetkilerdir. Bu kapsamda,
nce ye devletlerin hkmetleri; aralarnda anlaarak Komisyon Bakanlna
atamay ngrdkleri kiiyi Parlamentoya dantktan sonra belirleyecekler,
ardndan hkmetler tarafndan belirlenmi Bakana danarak Komisyona
atayacaklar dier yeleri belirleyeceklerdir. Bylece, Bakan ve yeler bir btn
halinde Parlamentonun onayna tabi olacaklardr.86
86
a.g.m., s. 19-21.
39
2.7.5.11. Parlamentonun Yeni Yetkileri ve Karar Alma Usullerinde

Deiiklikler
Maastricht Antlamas ile yetkilerinde nemli art olan kurum Avrupa
Parlamentosudur.
AET Antlamasnn kendisine verdii oylama ve denetim yetkilerine sahip
olan Parlamento, Maastricht Antlamasnn kendisine tand ilave yetkilerle; kural
koymaya katlma, mevzuatn yaratlmasnda yasamaya katlma eklinde bu
yetkilerini kullanacaktr.
Parlamentonun;
Ombudsman,
Komisyon
Bakann
ve
yelerini
atamasnda elde ettii yeni yetkilerine bir nceki maddede deinilmitir.

Maastricht Anlamas ile; bir yandan Konsey-Parlamento ibirlii ile
dzenlenen alanlar geniletilmekte, dier yandan da Konsey-Parlamento ile birlikte
karar alma usul tesis edilmektedir.
Ayrca
Parlamento,
Komisyondan;
antlamalarn tatbik edilebilmesi
kapsamnda gerekli grd konularda AB mevzuat yaratlmas iin teklif

hazrlanmasn isteyebilecek yetkiye kavumutur. Byle, Parlamento; yasamaya
katlmann yannda, giriim talebinde bulunma yetkisini de elde etmitir.
Maastricht Antlamas kapsamnda Parlamentoya salanan, KonseyParlamento ortak karar alma usul kapsamnda, Parlamento Konseyin kural koyma
yetkisini belli koullarda kesin olarak snrlamakta, paylaabilmekte, dier yandan
Konsey'in kendi iradesine uymad durumlarda oybirlii ile karar alarak AB
iindeki yerini glendirmektedir.
Bu Anlama ile Parlamentoya salanan dier bir yenilik, ODGP konusunda
Topluluk Konseyine soru sorma ve tavsiyede bulunma yetkileri verilmesidir.
Bylece Maastricht Anlamas sayesinde Parlamentonun yetkileri artrlm,
Avrupa Birlii dzeyindeki demokratik ak biraz daha kapatlm saylmaktadr.87
87
a.g.m., s. 21-23.
40
2.7.5.12. nsan ve Aznlk Haklarndaki Dzenlemeler

Maastricht Antlamasnn F(2) maddesi gereinde; insan haklar Avrupa
Birlii Hukukunun genel ilkesi olarak kabul edilmi ve ye lkelerin ortak anayasal
geleneklerinden kaynakland hali ile insan haklarna sayg gsterilecei
belirtilmitir.
nsan ve aznlk haklar soyut bir kavram olarak ele alnmakta, bunlara
Avrupa Birlii vatandalarnn haklar gz ile baklmaktadr.88
2.7.5.13. kame Etme Prensibi (Subsidiarity)

Subsidiarty (ikame etme) ilkesi, esas olarak kararlarn vatandaa en yakn
ynetsel dzlemde alnmas ilkesidir.89
Bu kelimenin sfat olarak anlam; bir kiiyi, kurumu glendirmeye yaryan,
ona destek ve yardmc olan; yerel, yedek, ikincil kavramlarla zdetir.
Bu ilke, AET bnyesinde 1970 ylnda ortaya kmasna ramen, ancak
Maastricht anlamas ile Avrupa Birlii Hukuku ierisinde tam anlamyla kendine
yer bulmutur.90
Maastricht Antlamasyla eklenen ve Subsidiarity lkesini tanmlayan
Avrupa Topluluu Antlamasnn 3B maddesinin 2 ve 3nc maddeleri aadadr.
- Topluluk, mnhasran kendi yetkisine girmeyen alanlarda, Subsidiarity
lkesine uygun olarak; tasarlanan eylemin hedefleri ye devletler
tarafndan
yeterince
boyutlar
ve
gerekletirilemeyecekse,
sonular
Topluluk
tasarlanan
dzeyinde
eylemin
daha
iyi
gerekletirilebilecekse mdahalede bulunur.

- Topululuun hedefi, bu Antlamann hedeflerine ulamak iin gerekli
olan dzeyi aamaz.
Hedeflerin yeterli bir biimde ye lkeler tarafnda gerekletirilebilmelerinin
belirgin bir lsnn olmamas, hangi eylem hedeflerinin hangi dzlemde
88

. Bozkurt, a.g.m., s. 23.
90
89
41
(Topluluk veya ye devlet dzlemlerinde) en etkin sonucu verecei, genel alan ile
blgesel ya da yerel alan arasndaki ayrmn nereden getii konularndan dolay bu
ilkenin yeterince ak saylmad ve allmadk kadar esnek olduu sylenebilir.91
2.7.5.14. Sanayi Alannda Yaplan Dzenlemeler

Maastricht Anlamasndan nce, Avrupa Topluluklarnda dorudan sanayi
alanna ilikin hkmler yoktu. Sanayi konusu, rekabet ve devlet yardmlarnn
denetimi balklar altnda ele alnmaktayd.
Maastricht Antlamasnn 130 uncu maddesi kapsamnda, Topluluk ve ye
devletler; Topluluk sanayisinin rekabeti iin gerekli artlarn salanmasn
gzetlemekle grevlendirilmitir. Bu erevede;
- Sanayinin yapsal deiikliklere uyumunun hzlandrlmas,
- KOBler bata olmak zere tm sanayi ve topluluk iletmelerinin
desteklenmesi,
- letmeler aras ibirliine uygun ortamlarn hazrlanmas,
- Teknolojik yeniliklerin, aratrma ve kalknma faaliyetlerinin ve sanayi
potansiyelinin harekete geirilmesi iin tevikler verilmesi gndemdeki
yerlerini almtr.92
Sonu olarak Maastricht Antlamas ile Topluluun derinlii hissedilir
biimde artmakta, eylem alan genilemektedir.
Evvelce ye devletler dzeyinde Topluluk tarafndan korunan ve kollanan
demokratik yap, bu kez uluslarst dzeyde korunur ve kollanr hale geldi. stelik
Avrupa Parlamentosunun da Avrupa Konseyi karsndaki yetkileri, ncesine gre
daha da artrlarak; uluslarst dzeydeki demokratik ak biraz daha kapatlm
oldu. AB kurumlarnda; Blgeler Komitesi, Hesap Divan (Saytay), Ombudsman,
Egdm Komitesi gibi yeni kurumlar yerlerini yasal olarak aldlar.
91
92
. Bozkurt, a.g.m., s. 19-20.

lger, a.g.e., s.46.
42
NC BLM
3. AVRUPA BRLNE GDEN SRETE ORTAK POLTKALAR

Avrupa
Ekonomik
Topluluuna
ye
lkeler,
entegrasyona
geii
kolaylatrabilmek amac ile ortak politikalar gelitirmilerdir. Bu konudaki esaslar

Roma
Antlamas
ile
ortaya
koyulmutur.
ye
lkeler,
ortak
politika
uygulamalarnda bir takm egemenlik haklarn devretmeyi kabul etmek zorunda

kalmlardr.
ye lkeler, bir anlamda ortak politikalar benimseyerek; uluslar st hukuk
kurallarnn geerli olduunu kabul etmilerdir93
Bu blm ierisinde ortaya koyulmaya allan ve ABnin tarihsel geliimi
ierisindeki ortak politikalarndan nemli olanlar;
Ortak Tarm Politikas, Ortak Rekabet Politikas, Ortak Sanayi Politikas,
Ortak Enerji Politikas, Ortak Sosyal Politika, Ortak D ve Gvenlik Politikas vb.
olarak nitelendirilebilir.
Tarm arlk bir lke olmamz ve Avrupa Birlii Tam yelik
Mzakerelerinde, karmza kacak en ciddi konulardan biri olacandan hareketle;
Ortak Tarm Politikasnn (OTP) tarihsel geliimine daha geni deinilmitir.
3.1. ORTAK TARIM POLTKASI

25 Mart 1957 tarihinde AETyi kuran Roma Antlamasnn 38 ile 47 nci
maddeleri, OTPye ilikin hkmleri ierir.94
Avrupa Birlii yesi lkelerin tarm politikalarnn; gerek ekonomik gerek
siyasi anlamda ortak bir erevede ynetilmesi esasna dayanan Ortak Tarm
Politikas (OTP), AET'nin ilk ortak politikasdr. Halen Birlik btesinin yarsn
oluturan OTP'nin, Avrupa Birlii'nin en nemli politikalarndan biri olduunu
93
94
a.g.e., s.38.
a.g.e., s.42.
43
sylemek
mmkndr.
Tarm
giderleri,
Topluluk
btesinin
45ini
95
oluturmaktadr.
Bu kapsamda, ABnin ortak politikalarnn tarihsel geliimine k tutmas ve

Trkiyeyi mzakere srecinde etkileyebilecei dnlerek OTP ayrntl bir ekilde
incelenmitir. kinci Dnya Sava srasnda yaanan ktln yaratt endienin yan
sra, sava sonrasnda AET aktif nfusunun ok nemli bir blmn oluturan tarm
sektr alanlarnn gelir dzeyinin korunmas ve ye lkelerin ulusal tarm
politikalar arasndaki derin farkllklarn giderilmesi gereklilii; Topluluu ortak bir
tarm politikas oluturmaya yneltmitir.
Tm bu etkenlerinin bir araya gelmesi ile ye lkeler tarafndan gerekliliine
karar verilen ve Roma Antlamasnn96 3847. maddeleriyle (Amsterdam
Antlamas'yla yeni 3238. maddeler) yasal erevesi belirlenen OTP, 1962 ylnda ilk
ortak piyasa dzeninin oluturulmas ile resmen hayata geirilmitir. 97
Ortak Tarm Politikas'nn amalar 33. maddede;
- Teknik ilerlemenin zendirilmesi, tarmsal retimin rasyonelletirilmesi ve
retim
faktrlerinin,
zellikle
igcnn
optimal
kullanmnn
ve
verimliliin artrlmas,
- Tarmsal nfusun yaam dzeyinin, zellikle tarmda alanlarn gelirinin
artrlmas yoluyla ykseltilmesi,
- Piyasalarda istikrar salanmas,
- Dzenli bir rn arznn garanti altna alnmas,
- Tarm rnlerinin tketicilere uygun fiyatlarla ulatrlmasnn salanmas
olarak sralanmtr.
OTP, temel ilke zerine yaplanmtr;
- Tek Pazar ilkesi; ye lkelerde tarm rnlerinin serbest dolamn
engelleyen tm kstlamalarn kaldrlarak bir Tek Pazar oluturulmasn
ngrmekte, bunun iin ortak fiyat ve rekabet kurallarn, ye lkelerde
95
www.ikv.org.tr/sozluk.2php?ID=1280
Avrupa Ekonomik Topluluunu Kuran Antlama (Roma Antlamas), ev.ve Der.,Haluk
Gnuur,Bar am Matbaaclk, Ankara 1988
97
www.deltur.cec.eu.int/abtarim.trf
96
44
istikrarl bir dviz kurunu ve d pazarlara kar snrlarda ortak bir

korumay gerektirmektedir.
- Topluluk tercihi ilkesi; Birlik iinde retilen rnlere ncelik tannmasn
amalamakta, bunun iin AB tarm rnlerinin ithalata kar korunmasn,
ihracatnn ise sbvanse edilmesini gerektirmektedir.
- Ortak mali sorumluluk ilkesi; OTP'ye ilikin tm harcamalarn Birlik
yeleri tarafndan ortaklaa stlenilmesini amalamaktadr. Bu balamda
Nisan 1962'de AB btesinde Tarmsal Ynlendirme ve Garanti Fonu
(FEOGA) oluturulmutur.98
3.1.1. Karar Mekanizmas

Ortak Tarm Politikas'nn karar alma srecinde, Birlik; ye devletler zerinde
dier politikalarda olmad kadar yetki sahibidir. Bu erevede OTP'nin fiyat ve
pazar mekanizmalarnn belirlenmesi, tmyle Birliin yetkisindedir.
Karar alma srecinde, Komisyon; yasa taslaklarn hazrlamann yan sra,
piyasalarn denetlenmesi ve gerekli yasa deiikliklerinin yaplmasndan sorumludur.
Konsey, Komisyon'un kendisine ilettii yasa tasarlar zerine karar almadan nce
Parlamento'ya danmaktadr. OTP'ye ilikin zorunlu harcamalarn miktar ve
ieriinin belirlenmesinde ise son sz Konsey'e aittir.99
3.1.2. Ortak Piyasa Dzenlemeleri

OTP'nin temelinde, rn baznda belirlenen Ortak Piyasa Dzenlemeleri
bulunmaktadr. Genel olarak, tm ortak piyasa dzenlemeleri; ortak bir fiyat
sistemini esas almaktadr. Bu sistem; i piyasada destek, d rekabete kar ise
koruma mekanizmalaryla srdrlmekte, ancak kullanlan koruma mekanizmalar
rnden rne farkllk gstermektedir. Ortak Piyasa Dzenlemeleri kategoride
incelenebilir:
98
www.turkab/abk/ab02kurulus.htm
Cihan Dura-Hariye Atik, Avrupa Birlii Gmrk Birlii ve Trkiye, Nobel Yaynlar, Ankara,
2003, s.262.
99
45
- piyasada mdahale, d kaynakl rekabete kar koruma

dzenlemeleri: Fiyatlarn belirli bir seviyenin altna inmesini engellemek
amacyla Topluluun mdahale kurumlar tarafndan yaplan mdahale
almlar ve dk fiyatl yabanc rnlere kar uygulanan ithalat vergileri
ya da ihracat iadelerini kapsamaktadr.
- D rekabete kar koruma dzenlemeleri: Dk fiyatl yabanc rnlere
kar oluturulan bu mekanizmada esasen gmrk vergileri, fiyatlarn belirli
bir dzeyin altna inmesi durumunda ise ek vergiler tahsil edilmektedir.
- rnlere dorudan destek salayan dzenlemeler: Gmrk Tarifeleri ve
Ticaret
Genel
Anlamas
(GATT)
gereince
rekabete
kar
korunamayan rnler ile retimi uzmanlk gerektiren ve baz blgelerin tek

geim kaynan oluturan rnler iin reticilere yaplan dorudan
yardmlar kapsamaktadr.100
3.1.3. Pazar ve Fiyat Mekanizmalar

Tarm rnleri fiyatlarnn dmesini ve reticilerin gelir dzeyinin
azalmasn engellemek amacyla; 1962 ylndan bu yana Ortak Piyasa Dzenlemeleri
kapsamnda yer alan rnler iin her yl ortak fiyatlar saptanmaktadr. Fiyatlarn
dmesi durumunda pazara mdahale edilmesi ve aradaki farkn desteklerle Birlik
btesinden karlanmas, OTP'nin pazar ve fiyat mekanizmasnn temelini
oluturmaktadr.
Piyasaya Ynelik Ortak Fiyat Politikas; hedef ve mdahale fiyatlar ile
salanmaktadr.
- Hedef fiyat, reticilerin gelir dzeyini en makul seviyede tutacak tavan
fiyat saptayarak, tketicilerin de ar fiyat artlarndan korunmasn
salamak amacyla oluturulan fiyattr.
- Mdahale fiyat ise, fiyatlarn hedef fiyat altna dmesi halinde reticilere
salanan en dk garanti seviyesini ifade eden taban fiyattr.
100
a.g.e., s.265.
46
Piyasaya
Ynelik
Fiyat
Politikalar, ithalat
ve ihracata gre
deimektedir.
- thalat politikas kapsamnda DT Tarm Anlamas'yla belirlenen tarife st
snrlar erevesinde gmrk vergileri alnmaktadr.
- hracat politikas kapsamnda ise Birliin genellikle dnya fiyatlar zerinde
olan yksek fiyatl tarm rnlerinde ihracatn tevik edilmesi amacyla
dnya fiyatlar ile mdahale fiyatlar arasndaki fark ihracat iadesi
(restitution) adl prim ile ihracatlara denmektedir. Dnya fiyatlarnn AB
fiyatlarndan yksek olduu nadir durumlarda ise, ihracatlardan aradaki
fark orannda vergi alnmaktadr.
Belirtilen fiyat politikalarnn yan sra OTP reformlar kapsamnda
gerekletirilen fiyat indirimleri ve getirilen eitli kstlamalara paralel olarak
iftilerin gelir dzeyi Dorudan demeler kapsamnda da desteklenmektedir.101
3.1.4. Yapsal Politikalar

ABne ye lkelerin tarm sektrleri arasnda corafi koullar, tarm
sektrnde faaliyet gsterenlerin nitelikleri, kullandklar yntemler gibi pek ok
noktada nemli lde farkllklarn bulunmas sebebiyle, OTP'nin pazar ve fiyat
mekanizmalar; ye lkeler zerinde ayn etkiyi yaratamamtr. Bu durum, AB'nin,
sz konusu farkllklarn giderilmesine ynelik yapsal politikalar oluturmasna
neden olmutur.
lk yapsal politikalar, 1970'li yllarda blgesel ve sektrel farkllklarn
giderilmesi amacyla gerekletirilen dzenlemelerdir. 1980'li yllarda; birden fazla
sektr ieren "btnletirilmi kalknma programlar" kapsamnda ok boyutlu
politikalar gelitirilmi; ayn yllarda Avrupa kamuoyunda evre bilincinin artmas
ile birlikte evre unsuru vurgulanmaya balamtr. Sz konusu giriimler, AB'nin
yapsal fonlar kapsamnda desteklenmitir.
1987 ylndaki Avrupa Tek Senedi erevesinde, 1992 yl sonuna dek bir Tek
Pazar oluturma hedefi; blgeler aras gelime dzeyi farkllklarnn giderilmesini
101
a.g.e., s.266-269.
47
ncelikli bir politika haline getirmitir. Bu balamda, Roma Antlamasna;

"Ekonomik ve Sosyal Btnleme" balkl yeni bir blm eklenmitir (madde 130a,
Amsterdam Antlamas ile madde 158). Bu gelime ile AB'nin yapsal politikalar
yeniden gzden geirilmi ve tarmsal alanda uygulanan yapsal fonlar kapsaml bir
biimde deitirilmitir. 1992 ylnda, Maastricht Antlamas ile birlikte; Roma
Antlamasnn ekonomik ve sosyal btnleme hedeflerine krsal blgelerin
durumunun iyiletirilmesi blm de eklenmi, bylece krsal kalknma politikasnn
yasal temeli glendirilmitir.102
OTP Reformlar bal altnda, Gndem 2000 erevesinde, yapsal fonlarn
ve bu kapsamda krsal kalknma politikasnn bir kez daha yenilenmesi gndeme
gelmitir. Yapsal fonlarn hedefleri e indirilmi, artk destekten yararlanmayacak
olan blgelere ise gei yardmnn verilmesi kararlatrlmtr. Ayrca, Topluluk
Giriimleri kapsamnda; krsal kalknmaya ynelik olarak kullanlan LEADER
giriiminin de srdrlmesi kararlatrlmtr.
3.1.5. Finansman Mekanizmas

OTP uygulamalarnn desteklenmesi iin temel kaynak, finansman AET
btesinden karlanan Tarmsal Ynlendirme ve Garanti Fonu'dur (FEOGA). 4
Nisan 1967 tarihinde oluturulan ve Birlik btesinin yaklak yarsna karlk gelen
FEOGA, farkl amalarda kullanlan "Garanti" ve "Ynlendirme" adl iki blmden
meydana gelmektedir.
FEOGA btesinin yaklak %90'n oluturan Garanti Blm; Ortak
Piyasa Dzenlemeleri erevesindeki fiyat ve pazar mekanizmalar ile ilgili tm
zorunlu harcamalarn karlanmasnda kullanlmaktadr. FEOGA btesinin kalan
%10'unu oluturan Ynlendirme Blm ise; tarm sektrnde yapsal politikalara
ilikin nlemlerin tm ve krsal kalknma tedbirlerinin bir ksmnn finansmannda
kullanlmaktadr. Ynlendirme blmn Garanti blmnden ayran temel fark,
Ynlendirme blmnde ye lkeler ile AB'nin ortak finansman salamasdr. 103
102
a.g.e., s.269.
Ebru Ekemen, 21.Yzyln Eiinde Avrupa Birliinde Ortak Tarm Politikas, ktisadi
Kalknma Vakf Yaynlar, No:158, stanbul, 1999.
103
48
Blgeler arasndaki kalknma farkllklarn gidermeyi hedefleyen Avrupa

Blgesel Kalknma Fonu (FEDER); AB apnda mesleki eitim, istihdam ve insan
kaynaklarnn gelitirilmesi amacyla oluturulan Avrupa Sosyal Fonu (ESF) ve
krsal kalknmay destekleyen faaliyetleri btnletirmeyi hedefleyen LEADER ise,
OTP'nin zellikle ynlendirme blm finansmanna katkda bulunan dier
fonlardr.
3.1.5.1. 1968-1989 Dnemi

OTP'ye ilikin ilk reform almas; OTP ile ilgili sorunun, talebin arz
karlayamamas olduu ynndeki eletiriyi dile getiren 1968 tarihli "Mansholt
Plan"dr. 104
Arz talep dengesini salamak iin; 5 milyon hektar arazinin ekilmemesi, 5
milyon iftinin retimden vazgemesi ve kk iletmelerin yerini byk
iletmelere brakmasn ngren reform plan, bata Fransa olmak zere ye
lkelerce eletirilmi ve kabul edilmemitir. Ancak sz konusu taslak zaman
ierisinde yumuatlarak dier reformlara temel oluturmutur.
1973 ylnda Topluluun genilemesi, retim artn dengelemeyi ve bte
harcamalarn azaltmay hedefleyen dar kapsaml baz reformlarn gereklemesine
neden olmutur. Reformlardan ilki, 1970'li yllarda, ncelikle st rnleri sektrnde
rn fazlalnn mali yknn reticiyle paylalmas dncesiyle uygulanmaya
balanan ve 1992 ylna kadar srdrlen "Ortak Sorumluluk Vergisi"dir.
kinci nemli reform, 1980'li yllarn banda uygulanan "Garanti Eii"dir.
Bu uygulamada, retim fazlas olan rnlerin; retim hacmi, tahmini tketim miktar,
ihracat potansiyeli gibi unsurlar dikkate alnarak maksimum retim eii saptanm,
eiin almas durumunda hedef veya mdahale fiyatnn art oranlar
snrlandrlm, ya da reticilerin fazla rnleri stoklamalar ve sat masraflarna
retim vergisi ile katlmlar salanmtr. Garanti eiklerinin yksek tutulmas,
eiin almas durumunda ise destek fiyatlarnn son derece snrl miktarda rn
iin kstlanmas nedeniyle bu uygulama da istenen sonucu vermemitir.
104
www.deltur.cec.eu.int/abtarim.trf
49
1983 ylnda FEOGA Garanti harcamalarnn artmas ve rn stoklarnn

ykselmesi nedeniyle daha kapsaml reformlarn yaplmas gerekmitir. Bu
balamda, FEOGA Garanti harcamalarnn %39'unu kapsayan st rnleri sektrne
ynelik kota uygulamas 1984 ylnda yrrle koyulmutur. Uygulamann baarl
sonular vermesi nedeniyle ileriki yllarda da srdrlmesine karar verilmitir.
1988 ylnda sr ve dana eti ile tahllara ynelik harcamalarn giderek
artmas, spanya ve Portekiz'in ye olmasyla Akdeniz meneli rnlerin bteye yk
tekil etmesi, Dnyada tarm fiyatlarnn dmesi ve AET ihracat maliyetlerinin
ykselmesi kapsaml reformlar gerektirmitir. Bu balamda, ncelikle 1975-1988
yllarnda ortalama %7,5 yllk art gsteren FEOGA Garanti harcamalarnn; 1992
ylna kadar ylda en fazla %1,9 orannda artmas karar alnmtr. Bunun dnda
bte kaynaklar artrlm, bylece OTP'nin AB btesindeki paynn nemli oranda
azaltlmas hedeflenmitir.
Bte disiplini kapsamnda; ilikin sz konusu sistemin ar retim ile
bozulmasn nlemek amacyla arz talep dengesini salamaya ynelik bte
dengeleyiciler oluturulmutur. Bu erevede en nemli bte dengeleme arac
olarak "Maksimum Garanti Edilmi Miktar" ile her bir rn iin retimin nceden
saptanan eii amas durumunda verilen destein otomatik olarak azaltlmas
ngrlmtr. Ancak, Konsey'in; retim eiklerinin almas durumunda btenin
dengelenmesi
iin
gereken
fiyat
indiriminden
kanmas
nedeniyle
1988
reformlarnn etkisi zayf olmu, stok birikimi de engellenememitir. Bununla

birlikte, OTP'nin yapsn esnekletiren bu reformlar; Garanti Fonu'nun FEOGA
iindeki payn nemli lde azaltmtr.105
3.1.5.2. 1990-1995 Dnemi

1980'li yllardan itibaren, tarm rnlerinde ABnin ithalat konumdan
ihracat konuma gemesi ve OTP'nin korumac yaps; Birliin 1963 ylnda dahil
olduu GATT bnyesinde, bata ABD olmak zere nemli tarm ihracats lkeler
tarafndan
eletirilere
uramasna
hedef
olmutur.
ABD,
AB'nin
ihracat
kapasitesindeki artn; rekabet gcnden deil, OTP kapsamndaki ihracat

105
Dura-Atik, a.g.e., s.274.
50
sbvansiyonlarndan kaynaklandn savunarak ihracata ynelik sbvansiyonlarn

artrmtr.
AB ile ABD'nin uygulad korumac politikalar, dnya piyasalarnda
ncelikle tarm rnleri ihracats lkelerin rekabet gcn zayflatmtr. Bu
noktada GATT erevesinde 1986 ylnda balatlan Uruguay Turu mzakerelerinde,
ilk kez ulusal tarm politikalarnn GATT sistemine uyumu tartlmtr. Bu
mzakerelerde; dnya tarm rnleri ticaretini engelleyecek ve sz konusu rnlerin
pazara giriini zorlatracak her trl tarm sbvansiyonunun ortak kurallar
erevesinde dzenlenmesi ve kademeli olarak kaldrlmas eklinde bir hedef
saptanmtr.106
1990'l yllarda, bu gelimelerin yan sra; evre bilincinin de gelierek bir
bask unsuru haline gelmesi de OTP'de yeni bir reformu gndeme getirmitir.
zellikle 1993-2000 yllar iin uygulamaya koyulan 5. evre Eylem Program;
AB'nin tm politikalarnn evre koruma ile btnletirilmesi iin bir ereve
oluturmutur.107
Bu kapsamda, 1992 ylnda uygulamaya koyulan MacSharry reformlar;
OTP'nin ileyiinden kaynaklanan sorunlarn yan sra, dnya ticaretindeki bu
gelimeleri ve evre unsurunu da dikkate alarak OTP'nin pazar ve fiyat
mekanizmalarnda nemli deiiklikler yaratmtr. MacSharry reformlar ile; OTP
btesinde byk yer tutan tahllar ve sr eti destek fiyatlar nemli oranda
indirilmi, iftilerin gelirlerinde oluan kayp ise dorudan yardm kapsamnda
"telafi edici vergiler" ile karlanmtr. Bu sistem, ayrca baz kapsaml yapsal
reformlarla desteklenmitir. Bu erevede; temel hedefi ekonomik ve sosyal
btnlemenin hzlandrlmas, topran daha rasyonel kullanlmas, bylece krsal
alanlarn dengeli kalknmasnn salanmas olan ek tedbirler alnm, daha nce
uygulanan baz nlemler ise srekliletirilmitir. Bu balamda; sz konusu ek
tedbirlerle salanan destekler artrlm, evre koruma ve ormanlatrmaya ynelik
baz giriimler ye lkeler iin zorunlu hale getirilmitir.108
106
Ayn yer.
a.g.e., s.275.
108
www.ordutb.org.tr/dokumanlar/AB%20ORTAK%20TARIM%20POLTKASI.doc
107
51
3.2. ORTAK REKABET POLTKASI

ABnin, ekonomik felsefesinin ve politikasnn temel talarndan birisi serbest
rekabettir. Bu nedenle, Roma Antlamasnn 81 ile 90nc maddeleri; rekabet
politikalarna ayrlmtr.109
ABnin rekabet politikas drt alanda younlamaktadr.
- Rekabeti snrlayan anlamalarn ve hakim durumun ktye kullanlmasnn
ortadan kaldrlmas.
- irketler arasndaki birlemelerin kontrol edilmesi.
- Tekelci ekonomik sektrlerin zeletirilmesi.
- Devlet yardmlarnn izlenmesi.110
Rekabet politikasnn temel amac; tketiciye kaliteli, ucuz mal ve hizmet
sunmak, reticiler arasnda rekabet salayarak uluslar aras ticarette nc lkelere
daha etkin, daha gl ve daha ileri rnleri daha makul fiyatlarla satabilmektir.111
Rekabet politikasnn uygulanmasndan Komisyon sorumludur. Komisyonun
verdii herhangi bir karara, Adalet Divannda itiraz edilme hakk mevcuttur.112
3.3. ORTAK SANAY POLTKASI

1957 Roma Antlamasnda ortak sanayi politikas ile ilgili herhangi bir
hkm mevcut deildir. ABnin ilk sanayi politikas; 1970de Komisyon tarafndan
ele alnm ve 1973 ylnda Bakanlar Konseyi sanayi politikasn aklamtr. 1980li
yllara gelindiinde; klasik sanayi dallar nemini kaybetmeye balamtr. 1992
Maastricht Antlamasnn 130 ncu maddesi ile, AB ve ye devletler; Birliin
sanayinin gelimesi ve rekabet gcnn artmas iin gerekli koullar yaratmakla
grevlendirilmitir.113
109
Treaties of Rome.
lger, a.g.e., s. 40.
111
Avrupa Birlii Komisyonu Trkiye Temsilcilii, AB Rekabet Politikas, Ankara, 2000, s.59.
112
113
Treaty of Maaastricht, Madde 130.
110
52
AB, Dnyann byk sanayi lkelerinin gerisinde kalmamak iin, bu

kapsamda Avrupa Teknolojik birlii Ajansn kurmu, ajans deiik programlar
uygulamaya sokmutur.
Ajans, bata kk ve orta lekli sanayi (KOB) iletmeleri olmak zere
sanayi irketlerine yardm etmektedir.114
Avrupa Birliinin sanayi politikas; bir yandan mevcut sanayi dallarnn
yeniden yaplanmasn salamak, dier yandan ileri teknoloji gerektiren sanayi
dallarn tevik etmektir.
leri teknoloji dalndaki baz projeler unlardr.
- Avrupa letiim Teknolojileri Program (ESPRIT; Europeon Strategic
Programme for Infermation Technologies)
- Avrupa Haberleme Teknolojileri Aratrma ve Gelitirme Program
(RACE; Research and Development in Advance Communication
Technologies for Europe)
- Avrupa Sanayi Teknolojilerinde Temel Aratrma Program (BRTE;
Basic Research n Industrial Technologies)
- Avrupa Ekonomik birlii Ajans (EUREKA; Eurepean Research
Coordination Agency)115
3.4. ORTAK ENERJ POLTKASI

Avrupa Topluluklarn kuran nemli antlamada da enerji konusunda
hkmler mevcuttur. AETde ilk enerji i pazar 1952 ylndaki AKT ile kurulmu
olan kmr pazardr. 116Ancak, AET gerek enerji politikasn 1973 petrol krizinden
sonra oluturmutur.16 Eyll 1986 ylnda Konsey, AETnin kendi kendine yetecek
kadar enerji retmesini ve enerji politikasn belirlemitir.
114
Avrupa Komisyonu Trkiye Temsilcilii, AB KOB Destek Politikas ekonomik bymenin

motoru Ankara, 2002, s.2.
115
116
Avrupa Birlii Komisyonu Trkiye Temsilcilii, AB Enerji Politikas, Ankara, 2000, s.5.
53
Enerji ve evre kirlilii konusunda, 1988de enerji i pazar oluturma, 1991

ylnda Avrupa Enerji artn, Aralk 1994 tarihinde AET lkeleri ile Trkiyenin de
dahil olduu 50 lke imzalamlardr.
Yaplan planlamaya gre; 2010 ylnda yenilenebilir enerjinin toplam enerji
kullanmndaki pay %15e karlacaktr.117
3.5. ORTAK SOSYAL POLTKA

ABnin sosyal politikasnn temelinde; ye lkelerin sosyal politikalarnda
uyum salanmas, alanlarn alma ve yaam kalitesinin ykseltilmesi,
ii-iveren arasnda diyalogun oluturulmas gibi amalar vardr.
Roma Antlamasnda sosyal politika ile ilgili ok sayda madde vardr.
Avrupa Topluluklar, 1974 ylnda ilk sosyal eylem plann hazrlamtr. Ancak, bu
eylem plan dar kapsamda olmutur. Avrupa Topluluklarnn ortak sosyal
politikasnn belirlendii tarih 1989 tarihinde kabul edilen Avrupa Sosyal artnn
kabul edildii tarihtir.1992 Maastricht Antlamas ile bir sosyal protokol
oluturulmutur. Bu Antlama ile Sosyal Fon yeniden tanmlanmtr. 118
1989da kabul edilen Avrupa Birlii Sosyal art ile;
- ye devlette alma,
- Adil cret alma,
- Daha iyi yaama, alma artlarna sahip olma,
- Sosyal gvenlik,
- rgtlenme ve toplu pazarlk,
- Mesleki eitim,
- Kadn, erkek eitliinin ayn ileme tabi olmas,
- Bilgilendirme, danma, katlm,
- yeri salk ve gvenlii,
117
Dura-Atik, a.g.e. s.291.

Avrupa Birlii Komisyonu Trkiye Temsilcilii, ABde stihdam ve Sosyal Politika, Ankara,
2000, s.10.
118
54
- ocuklarn, genlerin korunmas,

- Yallara emeklilikten sonra dzenli yaam salanmas,
- zrller iin sosyal ve mesleki uyum salama haklar tannmtr.
1992de imzalanan Maastrich Antlamasnn Ortak Sosyal Politikaya ilikin
protokol; yukarda belirtilen haklarn geniletilmesiyle oluturulmutur.119
3.6. ORTAK DI ve GVENLK POLTKASI

ABnin Ortak D Gvenlik Politikas (ODGP); teknik bakmdan balangta
hkmetler aras ibirlii boyutunda ilemeye balam, yani Topluluun karar
mekanizmas dnda tutulmutur.
7 ubat 1992deimzalanan Maastricht Antlamas ile ODGPnn snrlar,
ATSne ilaveten; d politikaya gvenliin eklenmesi, J4 maddesi ile Topluluun
savunma alannda karar ve eylemlerini hazrlamas ve Bat Avrupa Birliinden
istemesi kapsamnda geniletilmitir. Sz konusu anlamaya gre, Avrupa gvenlii
ve savunmas ile ilgili tm konular, ODGP kapsamndadr. Anlamann J.1. madde,
1. fkrasnda; ODGPnn tanm ve uygulamasnn birlik ve ye devletler tarafndan
nasl yerine getirilecei, J.1. madde, 2. fkrasnda ise; ODGPnin amalar
sralanmtr.
Bunlar;
- Birliin ortak deerlerini, temel karlarn, bamszln korumak,
- Birlik ve ye devletlerin gvenliini pekitirmek,
- Birlemi Milletler Ana Szlemesi, Helsinki Nihai Senedi Hkmleri ve
Paris art amalar ile uyumlu olarak uluslar aras bar ve gvenlii
korumak,
- Uluslar aras ibirliini glendirmek,
- Demokrasiyi, hukuk dzenini, insan haklarn, temel zgrlkleri
gelitirmek ve pekitirmektir.
119
55
Maastricht Anlamasna gre, ODGPsinde gndem belirleme; balangta

hkmetler aras yaplan danma ve grmelerde ekillenmektedir. Bu srete
temel aktr; devlet ve hkmet bakanlarndan oluan Avrupa Konseyidir. Zirve
toplantlarna ye lkelerin Dileri Bakanlar ve Komisyon Bakan da katlmakta,
ylda 2 kere yaplmakta olan zirve toplantlarnda ODGPna yn verecek temel ve
genel ilkeler belirlenmektedir.
ODGP srecinde, kararlar; Bakanlar Konseyi tarafndan alnmakta ve somut
hale getirilmektedir. ODGPde kararlarnn oybirlii ile alnmas genel kuraldr.
Fakat, Maastricht Antlamasnn J.3. madde, 2. fkrasnda belirtildii gibi nitelikli
ounluk ile de kararlar alnabilecei ngrlmektedir. Kararlarn uygulanmasndan
AB Dnem Bakan sorumludur. ODGPna giren uluslar aras anlamalar; AB
Dnem Bakan tarafndan imzalanmakta, bu faaliyetlere Avrupa Komisyonu da
destek vermekle ykmldr. Maastricht Antlamas ile, savunmaya ilikin
hususlarn yerine getirilmesinin sorumluluu Bat Avrupa Birliine verilmitir.120
AB, dier politikalarda olduu gibi, Ortak D ve Gvenlik Politikasnda da
ortak davranmak arzusundadr. Ancak, henz tam anlam ile byle bir ortakln
olduu sylenilemez. Bunun nedeni de; ulusal karlara sk skya bal olan bir d
politikada tam anlam ile ortak bir btnlemenin henz gereklememi olmasdr.
ODGPnin etikn bir ekilde hayata geirilmesi, ABne ye devletlerin ortak tutum ve
ortam eylemleri olarak adlandrlan hukuki aralar vastasyla olacaktr.121
120
121
lger, a.g.e., s.53-55.

akmak, a.g.e,s.63.
56
DRDNC BLM
4. AVRUPA EKONOMK TOPLULUUNDAN AVRUPA BRLNE

GENLEME
4.1.
BRNC
GENLEME:
NGLTERE,
RLANDA
ve
DANMARKA (1973)
Avrupa Topluluklarnn kuruluundan itibaren gstermi olduklar baarl
geliim; balangta ATye girmek istemeyen lkelerin, daha sonra Topluluklara
yelik bavurusunda bulunmalarna yol amtr. ngiltere Babakan Macmillan,
AETye giri mzakerelerine balanacan 31 Temmuz 1961'de ilan etmi ve Roma
Antlamasnn 237 nci maddesine gre ngiltere, bavurusunu yapmtr. ngiltere
Hkmeti, 3 Austos 1961 tarihinde Parlamentodan mzakerelere balama yetkisini
almtr. Yaplan oylamada i Partisi ekimser kalrken. Liberal Parti destek
vermitir. 10 Ekim 1961'de AET ile ngiltere arasnda katlma grmeleri
balamtr. Grmelerin uzamas zerine, 2-3 Haziran 1962'de Macmillan; De
Gaulle' ziyaret ederek ngiltere'nin Avrupa'da bir birlie inandn, ABD'den
bamsz olarak eit bir ekilde AETye katlmak istediini aklamtr.
18-21 Aralk 1962 tarihlerinde Nassau'da Macmillan ile ABD Bakan J. F.
Kennedy bir araya gelerek nkleer silahlar konusunda bir anlama imzalamlardr.
Bu konuda Fransa'nn duyarlln bilen ngiltere. Anlamaya Fransa'nn da
katlmasn istemitir. Fakat bu gelime, De Gaulle'n kukularn gidermemi ve
Fransz Cumhurbakan 14 Ocak 1963 tarihinde yapt basn toplantsnda, tek
tarafl olarak ngiltere'nin Roma Antlamas'nn artlarn uygulamaya istekli
olmadn belirtmitir. De Gaulle'e gre en iyi zm, bir "ortaklk" (associaon)
anlamasdr. Bylece, De Gaulle, ngiltere'nin AETye girmesini veto etmitir.122
122
57
ngiltere, Avrupa Topluluklarna ikinci bavurusunu 10 Mays 1967de

rlanda ile beraber yapm, akabinde 11 Mays 1967de Danimarkada Avrupa
Topluluklarna bavuruda bulunmutu. Ayn yl, 21 Temmuz 1967 tarihinde
Norvete Avrupa Topluluuna bavurmutur.
Fransa Cumhurbakan de Gaulle; bu lkelerin katlmlarn veto etmediini,
fakat ngilterenin Avrupa Topululuklarna katlmasyla Topluluun yapsal bir
deiiklie urayacan belirtmitir. De Gaullee gre, ngilizlerin Toplulua
katlmas; Avrupa Topluluklarnn niteliini deitirerek bir serbest ticaret alanna
dnmesine yol aacakt. De Gaulle, 27Kasm 1967de yapt aklamada
ngilterenin ikinci bavurusunu da reddetmitir.
ngilterenin tam yeliinin De Gaulle tarafndan iki kez veto edilmesi, siyasi
ve ekonomik olmak zere iki nedene dayanmaktadr. Siyasi nedeni; General De
Gaullen II. Dnya Sava srasnda Alman igaline kar hazrlad donanmann
ngilizler tarafndan batrlmasnn neden olduu antipatik eilim, ekonomik neden
ise; Avrupa Topluluklar btesinin yeniden yaplandrlmas aamasnda lkeler
arasnda ortaya kan gr ayrlklardr.123
Seim kampanyasnda De Gaulle'c bakan aday George Pompidou farkl bir
izgide seim almalarn yrtm ve seimleri kazand takdirde ngiltere'nin
Avrupa Topluluklarna katlm mzakerelerini balatacan sylemitir. Bakan seildikten sonra, 22 Temmuz 1969'da yaplan Bakanlar Konseyi toplantsnda, yl
sonu iin bir zirve toplants ars yapm ve 1 Aralk 1969 La Haye Zirvesi
gerekletirilmitir. Zirve ncesinde Avrupa Hristiyan Demokrat Partileri bir araya
gelerek; La Haye Zirvesi'nden, Avrupa'nn ekonomik ve siyasal birliinin temelini
atmasn istemilerdir. La Haye Zirve'sinden sonra ngiltere, Avrupa Topluluklarna
katlma konusunda pek istekli davranmamtr. 1967'de giri iin bavuran i Partisi Hkmeti olaya scak bakmamtr. Parti Bakan Wilson, seimleri ne alarak
daha gl olarak iktidara gelmek isteyince, 1970 Haziran aynda seimlere gitmitir.
Seimi, beklentilerin tesinde muhafazakarlar kazanm ve onlarn kurduu Edward
Health Hkmeti'nde Avrupa Topluluklarndan yana olanlar ounluu salamlardr. Bylece, 30 Haziran 1970'te Lksemburg'ta Avrupa Topluluklarna
123
58
katlma mzakereleri balamtr. Grmeler, 23 Haziran 1971'de Lksemburg'ta

tamamlanm ve be yllk bir "gei" sresi benimsenmitir. 28 Ekim 1971'de Avam
Kamarasnda Avrupa Topluluklarna giri, 244 oya karlk 356 oyla kabul edilmi
ve Katlm Anlamas 22 Ocak 1972'de Brksel'de imzalanmtr.
rlanda, Danimarka ve Norve ile de benzer antlamalar imzalanarak Avrupa
Topluluklarna ye lkelerin says 6'dan 10'a ykselmitir. 10 Mays 1972'de
rlanda'da yaplan halk oylamasnda "evet" oylar byk ounluk salam,
Danimarka'da 2 Ekim 1972'de yaplan halk oylamasnda "evetler" kk bir farkla
ne kmtr. Danimarka halk, 18 Mays 1993 tarihinde yaplan ikinci halk
oylamasnda AB Antlamas lehine oy kullanmtr. Fakat Danimarkallar, 28 Eyll
2000'de tek para birimi EURO'ya gei iin yaplan halk oylamasnda ret oyu
vermilerdir. 25 Eyll 1972'de Norve'teki halk oylamasnda "hayr" oylar (%53)
ounlukta idi. Bunun zerine Norve Hkmeti, 9 Ekim 1972'de katlmn
onaylanmasna ilikin yasay Parlamento'ya sunmaktan vazgemitir. Bylece, 1
Ocak 1973'te yrrle giren Katlm Antlamalar ile Avrupa Topluluklarna ye
lkelerin says 6'dan 9'a ykselmi ve Norve Topluluun dnda kalmtr,
ngiltere, rlanda ve Danimarka'nn yelikten doabilecek ykmllkleri; zellikle
ticaretin serbestletirilmesi ve mali katklar konularnda 5 yllk bir "uyum dnemi"ni
gerektirmitir.124
Avrupa Topluluklarnn ilk genilemesi, ekonomik gelimesi belli seviyeye
gelmi ve birbirine yakn lkelerden olutuundan entegrasyon srecinin balangta
sorunsuz olaca dlmtr.
Fakat, 1970li yllarda ortaya kan dolar ve petrol oku gibi dnya
ekonomisinde meydana gelen deimeler; ye lkelerin koruyucu politikalar
izlemesine ve birbirleriyle olan ticareti azaltmasna yol am ve yeni yelerin de
katlm ile birlikte sorunlar daha da arlamtr. Dier taraftan, Avrupa
Topluluklar Kurumlarnn; ou kararlarn oybirlii ilkesi ile alnmas, ilk
genileme ile ye lke saysnn 6dan 9a kmas ve oalmas ile karar alma sreci
daha yava iletmeye balamtr. Ayrca, 1970li yllardaki Avrupa Topluluklar
btesinin; arlkl olarak ortak tarm politikasn finanse etmek amacyla
124
59
dzenlenmi olmas, ngilterenin dier ye lkelere nazaran ekonomisindeki tarm

sektrnn paynn dk olmas, buna karlk Commenwealth lkeleriyle yapt
ithalattan alnan gmrk vergilerinin Avrupa Topluluklar btesine, zellikle
ekonomisindeki tarm sektrnn pay yksek olan ye devletlere katk salamas;
ortak gmrk tarifesi yoluyla nemli katklar salayan ngiltereyi bteden en az
pay alan duruma drmtr. Bu yzden, ngilterenin Avrupa Topluluklar btesi
ile ilgili eletirileri ciddi tartmalara neden olmutur.
ngilterenin Avrupa Topluluklar iindeki federal eilimlere kar ulusal
egemenlii tercih eden yaklamlar da sorunlarn arlamasnda etkili olmutur.125
4.2. KNC GENLEME: YUNANSTAN (1981)

Yunanistan, Roma Antlamasnn yrrle girmesinden yaklak 1.5 yl
sonra; 8 Haziran 1959'da AET'ye "ortak ye" olmak iin bavurmutur. Bu lke. bir
Avrupa lkesi olduu iin Roma Antlamas'nn 237 nci maddesine gre AET'ye
"yelik", 238 nci maddesi uyarnca da "ortaklk" iin bavuru hakkna sahip idi. Bu
hakkn 238 nci madde erevesinde kullanarak, AET'ye giri iin ilk bavuruda
bulunan lke olmutur. Yunanistan ile AET arasnda ortaklk mzakerelerine 10
Eyll 1959 tarihinde balanlmtr. Yaplan grmelerden sonra Yunanistan ile
AET arasnda 9 Temmuz 1961'de Atina'da bir Ortaklk Anlamas (Atina Anlamas:
Association Agreement) imzalanmtr. 1 Kasm 1962'de yrrle giren Atina
Anlamas ile Yunanistan, AET'ye 22 yl sonra tam ye olabilecektir. 126
Yunanistanda 21 Nisan 1967 tarihinde meydana gelen askeri darbe, bu
lkenin Toplulukla olan ilikisini dondurmasna neden olmutur. Yunanistanda 20
Temmuz 1974de Albaylar Cuntasnn ynetimden dmesi, lkenin demokratik
rejime geiini hzlandrm, Topluluk ile olan ilikiler yeniden balamtr. Bu
gelimeler sonunda Yunanistan 12 Haziran 1975 tarihinde Toplulua tam yelik
bavurusunda
bulunmutur.
Yunanistann
bu
bavurusu
127
Komisyonun gr; ekonomik gerekelerle olumsuz olmutur.
125

Karluk, a.g.e., s. 15
127
126
60
ile
ilgili
olarak,
Komisyon'un teknik adan hazrlad olumsuz gr, Konseyde 9 ubat

1976da grlm ve siyasi tarafn ar basmas sonucunda olumlu ynde deitirilmitir. Bat kart politikalar izleyen zamann muhalefet partisi PASOK'n iktidara
gelme ihtimali Yunanistan'n tam yelik srecini hzlandrmtr. Grmeler, 27
Temmuz 1976'da balam ve 28 Mays 1979'da Atina'da Yunanistan'n tam yelii
ile ilgili Katlm Anlamas imzalanmtr. Bylece, Yunanistan, 1 Ocak 1981'den
itibaren AT'nn 10 ncu yesi olmutur. Katlm Antlamas, 5 yllk bir "uyum
dnemini" ngrm ve bu sre iinde gmrk tarifelerinin kaldrlmas ve
Topluluun ortak gmrk tarifesine uyumun salanmas amalanmtr. Ondrt
rnde; gei dnemi boyunca kota uygulamasna devam edilmesi kabul edilmi,
serbest dolam hakk ise 1988 de tannmtr.128
Yunanistann tam yeliinin yaratt siyasal sorunlar; Albaylar Cuntas
rejiminden kurtularak demokrasiye geiin salamlatrlmas, Kbrs ve Trkiye ile
olan ilikileri yznden her zaman ekonomik sorunlardan daha ar basmtr.
Yunanistann ekonomik bakmdan tam yelik iin gerekli artlar
tamamas; nfus ve yzlm bakmndan kk olmas nedeniyle tam yelikten
sonraki yllarda ok fazla sorun yaratmamtr. Fakat, Topluluk nezdinde
Yunanistanla ilgili ekonomik problemler 1990l yllarda belirginlemitir.
Komisyon ve Avrupa Para Enstits tarafndan yaplan deerlendirmelerde, Euroya
gei iin belirlenen kriterleri yerine getiremeyen tek lkenin Yunanistan olduu
belirtilmitir.129
4.3. NC GENLEME: SPANYA ve PORTEKZ (1986)
4.3.1. spanya
spanya, 1962 ylndan itibaren Topluluklar ile btnlemeyi nihai hedef
olarak benimsemi ve bu amala etkin ibirlii iin aba harcamtr. 1964-1970
yllar arasnda Avrupa Topluluklar ile spanya arasndaki grmeler, ierii
128
129
Karluk, a.g.e., s. 16
Dura-Atik, a.g.e., s. 210
61
tamamen ticari nitelikte olan bir anlama zerinde srmtr. 29 Haziran 1970'de,
spanya ile Topluluklar arasnda Roma Antlamas'nn 113 nc maddesine gre
Tercihli Ticaret Anlamas imzalanm ve bu Anlama 1 Ekim 1970'de yrrle
girmitir.
spanya, 20 Kasm 1975'te diktatr Franco'nun (Bahomonde Francisco
Franco) lm sonucunda demokratik rejime yeniden geince; Haziran 1977
seimlerinden sonra 28 Temmuz 1977'de Avrupa Topluluklarna tam ye olmak iin
bavurmutur.130
Bununla birlikte, tam yelik mzakereleri; zellikle corafi bykl ve
nfusu nedeniyle spanya bakmndan etin gemitir. O dnemde, spanyann gelir
yaps; Avrupa Topluluklar ortalamasnn ok gerisinde idi. Tam yelik grmeleri
bu nedenle birka kez kesilme noktasna gelmi, bu glklerin almasnda;
spanyollarn tm sosyo-ekonomik kesimlerinin Avrupa Topluluklar tam yeliine
drt elle sarlmalar byk rol oynamtr.131
Konsey, 20 Eyll 1977 tarihinde; spanya dosyasn Komisyon'a havale
ederek Roma Antlamas'nda ngrlen srecin balatlmasna karar vermitir. 29
Kasm 1978'de; Komisyon olumlu gr bildirerek kararn Konsey'e iletmitir.
Bunun zerine, Konsey; 18 ve 19 Aralk 1978 tarihlerinde yapt oturumlarda
Komisyon'un grlerini benimsemitir. 5 ubat 1979'da grmeler Brksel'de
alm, fiilen Kasm 1979'da balamtr. 12 Haziran 1985 tarihinde Madrid'te
imzalanan Katlm Antlamas ile; spanya 1 Ocak 1986'da Avrupa Topluluklarna
tam ye olmutur.
Katlm Antlamas, 7 yllk bir "uyum dnemini ngrmtr. spanya baz
hassas rnlerde 3 veya 4 ylda ithal kotalarn kaldrmay kabul etmitir. Buna
karlk, AT iin hassas olan demir-elik ve tekstil rnlerinde; spanya yl gnll ihracat kstlamas uygulamasn taahht etmitir. Tarm kesiminde ise 10 yllk
bir gei dnemi ngrlmtr. Serbest dolam hakk ise 1992'de elde edilmitir.
130
131
Karluk, a.g.e., s. 16-17

62
AT iinde spanya'nn destekiliini, Yunanistan'da olduu gibi Valery Giscard

d'Estaing yapmtr.132
spanyann bir tarm lkesi olmas, OTPn dorudan etkilemi ve AT
btesine yk getirmitir.133
4.3.2. Portekiz
Portekiz'de, 25 Nisan 1974'de; hkmeti devirerek ibana gelen Antonio
Sebestiao Ribeiro Spinola istifa etmek zorunda kalmtr. AT, yeni kurulan rejime
kararllk kazandrma politikas erevesinde bu lkeye 150 milyon ECU'luk bir acil
yardmda bulunmutur. 27 Haziran 1974 tarihli AT-Portekiz Karma Komisyon
toplantsnda, Portekiz; Topluluklardan acil mali yardm istemitir. Bunun zerine,
ad geen lkeye 20 Eyll 1976'da imzalanan Katma Protokol ile Ek Mali Protokol
erevesinde ticari ayrcalklar tannm, yeni bir mali yardm yaplm ve tarm
alannda dnler verilmitir. Ayrca, Portekiz'li gmen iilere baz haklar
tannmtr.134
Portekiz'in Toplulua katlma bavurusu, bu lkede nemli kalknma
abalarn ve ekonominin yeniden dzenlenmesini zorunlu klmtr. Bu amala,
ATdan ek mali ve teknik yardm talebinde bulunulmutur. 1972 Anlamas ile, 1976
Katma Protokol gzden geirilerek yeniden dzenlenmi, Tamamlayc Protokol 19
Aralk 1979'da imzalanm ve 10 Ocak 1980'de yrrle girmitir. Bu Protokol,
Portekiz sanayi iin ek korunma nlemleri ngrmtr. Ayrca, 3 Aralk 1980de
taraflar arasnda imzalanan ve 1 Ocak 1981 tarihinde yrrle giren bir dier
Anlama ile, Portekize katlm ncesi 275 milyon ECU tutarnda ekonomik ve mali
yardm yaplmas kararlatrlmtr. 17 Ekim 1978de balayan grmeler 12
Haziran 1985 tarihinde Lizbonda imzalanan Katlm Antlamas ile sonulanmtr.
Bylece, Portekiz; 1 Ocak 1986da Topluluun tam yesi olmutur. Katlm
132
Karluk, a.g.e., s. 16-17

134
133
63
Antlamas ile Portekize 7 yllk bir uyum dnemi sresi verilmitir. Serbest
dolam hakk 1992de elde edilmitir.135
Topluluun spanya ve Portekizin katlmasyla gneye doru ikinci defa
genilemesi baz tepkilere yol amtr. Genilemeye taraf olmayanlar; ATnn
bylece serbest bir ticaret alanna dneceini, birlik ilkesinden uzaklaacan,
niteliinin deieceini savunuyor, birliin corafi bymeye feda edilmemesini
belirtiyorlard. Genilemeden yana olanlar ise; ATnn bir Zenginler Kulub
olmadnn kantlanacan, bymenin birliin bymesini geciktirmeyeceini,
Avrupada demokrasinin bylece daha da gleneceini savunuyorlard.
spanya ve Portekizin katlm ile, ATnn balangtaki ye saysnn iki
katna kmas; oybirlii ile karar alnmas srecini gletirirken, bu lkelerin
ekonomilerindeki tarm sektrnn paynn yksek olmas da Topluluun OTPnda
uyum sorununu gndeme getirmitir. Ortaya kan bu problemler nedeniyle; ATnn
genileme politikasnn yerini, derinleme politikas almtr.136
4.4. K ALMANYANIN BRLEMES

23 Ekim 1955 tarihinde Saarland'n Almanya'ya katlmas sonucunda
AKT'de Almanya'nn arl artm idi.137
ATlar, iki Almanya'nn 3 Kasm 1990 tarihinde birlemesiyle birlikte fiili
bir genilemeye maruz kalmtr. II. Dnya Sava sonrasnda Almanya ikiye
blnmt. 13 Austos 1961 tarihinde iki Almanya arasndaki snrlar kapatlm ve
Berlin Duvar'nn yapmna balanmt. W. Churcill, bu duvar "demirperde" olarak
tanmlam ve duvar iki blok arasndaki souk savan bir simgesi olmutur.
Yaplndan 28 yl sonra, Sovyetler Birlii ve Dou Avrupa'daki demokratikleme
hareketleri sonucunda; Berlin Duvar 9 Kasm 1989'da yklm ve iki Almanya
duvarn ortadan kaldrlmasndan bir yl sonra, 3 Ekim 199O'da birlemitir. 1990
ylnda AT'nn ye says 12'den 13'e kmamtr. Ama, AT organlarnda
Almanya'nn arl artmtr. Avrupa Parlamento'sunda Almanya'nn milletvekili
135
a.g.e., s. 18.
137
Devlet Planlama Tekilat, Avrupa Birlii ile likiler Genel Mdrl, a.g.e., s.10.
136
64
says 81'den 99'a ularken; dier byk lkenin parlamenter says ancak 81'den
87'e ykselmitir. Birleme ile birlikte, Dou Almanya "de facto" olarak gmrk
birliine girmi ve bu lkenin nc lkelerle ticaretinde Topluluk mevzuat
uygulanmaya balanmtr. Ayrca, Dou Almanya'nn Avrupa Yatrm Bankas
kredilerinden ve yapsal fonlardan yararlanabilmesi de mmkn olmutur. Birleme,
bteye mali yk getireceinden. Komisyon tarafndan hazrlanan 1991 ve 1992
bte tekliflerinde; taahhtler ve demeler fasllarnda artlar ngrlmtr.
Birleme maliyetinin % 80'ni, F. Almanya tarafndan karlanmtr.138
4.5.
DRDNC
GENLEME:
AVUSTURYA,
SVE
ve
FNLANDYA (1995)
Avusturya, 17 Temmuz 1989 tarihinde ATye katlmak iin Konsey'e bavurmutur. lk aamada, lkenin 1955 ylndan bu yana izledii tarafszlk politikas ve
Anayasasnda ngrlen bamszlk prensibi dolaysyla; Avusturya'nn Topluluun
son hedefi olan siyasi birlie katlamayaca Belika tarafndan ileri srlmtr.
nk, Avusturya bavuru mektubunda, bamszlk konusuna deinerek; Roma
Antlamas'nn bamszla engel olmadn belirtmitir. Bunun zerine, Belika;
bavurunun ileme konulmamasn istemi ve Konsey Roma Antlamas'nn 237 nci
maddesinde ngrlen sreci hemen uygulayamamtr. Bavurunun ileme
konulmas iin, Brksel'de ye lkelerin bykelilerinden oluan Daimi Temsilciler
Komitesinin (COREPER) yazl bir tasar hazrlamas ve bunun Dileri
Bakanlar'nca onaylanmas gerekmekte idi. Fakat, daha sonra Belika bu itirazndan
vazgemi ve tam yelik iin gerekli olan sre ilemeye balamtr.139
1992 Edinburg Zirvesi'nde nemli bir adm atlm ve Maastricht Antlamas'nn onay srecinin tamamlanmasn beklemeksizin, Avusturya, Finlandiya ve dier
bir kuzey lkesi olan sve ile katlm mzakereleri l ubat 1993'de balamtr.
Avrupa Parlamentosu, 4 Mays 1994 tarihinde alm olduu tarihi karar ile;
Avusturya, Finlandiya, Norve ve sve'e yeil k yakm ve AB'nin kapsn bu
drt lkeye amtr. Avrupa Parlamentosu'ndan 80 milletvekili; drt lkenin hemen
138
139
Karluk, a.g.e., s. 18-19.

65
yelii konusunda olumsuz veya ekimser oy kullanm, buna karlk 374

milletvekili bu lkelerin tam yeliklerine evet oyu vermitir. 24-25 Haziran 1994
deki Korfu Zirve'sinde; drt yeni yenin Katlm Antlamalar imzalanmtr.
Finlandiya'da 16 Ekim 1994'de gerekletirilen halkoylamasnda Finliler % 57 oy
oran ile AB'ye katlmaya evet demitir. Halkoylamasna katlm oran % 74
olmutur. Oylamada Finli iftiler aleyhte oy kullanmlardr. sve'te 13 Kasm
1994 tarihinde yaplan halkoylamasnda evet oyu % 52.2 kmtr. Katlm oran ise
% 80 olmutur. Avusturya'da 12 Haziran 1994 tarihindeki halkoylamasna katlan
Avusturyallarn te ikisi [%66.39) lehte oy kullanmlardr. Katlm oran,
%81.27'dir.
17 Temmuz 1989 tarihinde Avusturya, 1 Temmuz 1991de sve, 18 Mart
1992 tarihinde Finlandiya ABne tam yelik bavurularn yaptktan sonra en ksa
srede 1 Ocak 1995te ABne tam ye olmulardr. Bu EFTA lkesinin ABne
katlmas ile EFTA zlme srecine girmitir.140
sve, Finlandiya ve Avusturyann ekonomik gelimelerini tamamladktan
sonra ABne katlmalar; drdnc gelimeye en sorunsuz gelime zellii
kazandrmtr. svein EURO Alanna girmekten kanmas bu gelimenin tek
prz olmutur.141
Balangta 6 yeden (Belika, Hollanda, Lksemburg, Fransa, Almanya,
talya) oluan Topluluun ye says; drdnc genilemeyle birlikte 15 ye devlete
ulam oluyordu.
140
141
a.g.e., s. 19-20.
66
BENC BLM
5. AVRUPA BRLNN ORGANLARI
5.1. AVRUPA KONSEY

Avrupa Konseyi, Topluluk politikalarnn belirlenmesinde ve kararlarnn
alnmasnda en yetkili organdr. Konsey, toplantda bulunanlarn kimliine gre AB
Konseyi (Avrupa Zirvesi) veya AB Bakanlar Konseyi ismini almaktadr. 142
Bu kurum, bazen Avrupa Konseyi adyla da anlrak karkla neden
olunmaktadr. Yabanc metinlerde ve ngilizcede; European Council (Avrupa
Konseyi) tabiri AB Devlet veya Hkmet Bakanlar Konseyi, ye lkelerin ilgili
bakanlarndan meydana gelen AB Bakanlar Konseyi ise Council of the European
Union olarak yazl Avrupa metinlerinde gemektedir.143
Konsey sfatla toplanr.144
- Avrupa Birlii Devlet ve Hkmet Bakanlar Konseyi (Avrupa
Zirvesi); Kurucu Antlamalarda ngrlmeyen, fakat 1970lerin ikinci yarsndan
itibaren fiilen etkili olmaya balayan, 1986 imzalanan Avrupa Tek Senedi ile resmen
onaylanan, ye lkelerin Devlet veya Hkmet Bakanlarnn ve Avrupa
Komisyonu Bakannn bir araya gelmesi ile toplanan, Topluluk politikalarnn
genel ilkelerini belirleyen en st dzeydeki politik kurumudur.
AB zirvelerinde, Topluluk ve d dnya ile ilgili olarak; politik, ekonomik ve
dier ana konularda gr al veriinde bulunularak ortak tutum alnmaktadr.
Ayrca
AB
Bakanlar
Konseyinde
zlemeyen
konular
burada
sonuca
balanmaktadr.
- AB Bakanlar Konseyi; her ye lkeden bir Bakann katlmasyla 15
yeden tekil eder (1995 yl kapsamnda). Her ye lkenin bir oyu vardr.
142
Nurettin Bilici, Trkiye-AB likileri, Sekin Yaynlar, Ankara, 2004, s. 47.

Canbolat. Avrupa Birlii, Uluslarst Bir Sistemin Tarihsel, Teorik, Kurumsal ve Jeopolitik
Analizi ve Genileme Srecinde Trkiye le likileri, s. 152-153.
144
a.g.e., s. 208.
143
67
Bakanlarn kimlii grlen konuya gre deiir ve toplanan Bakanlar Konseyi

konuyla ilgili veya ona ilikin adlar alrlar. rnein; Dileri Bakanlarndan oluan
AB Genel ler Konseyi, Ekonomi ve Maliye Bakanlar Konseyi (ECOFIN), Tarm
Bakanlar Konseyi, Sanayi Bakanlar Konseyi gibi145
- nc olarak, Konsey; Hkmetler Konferans nitelii tayan
toplantlar yapar. Bu konuda alnan kararlarn Konsey karar olup olmad
tartlabilir.146
10 Aralk 1974 tarihinde gerekletirilen Paris Zirvesinde alnan karar
dorultusunda, ye lke Devlet ve Hkmet Bakanlar ile Topluluk Komisyonu
Bakan Avrupa Topluluklar Konseyi ad altnda dzenli olarak bir araya
gelmektedirler. Konseye Dileri Bakanlar ile bir Komisyon yesi yardmc
olmaktadr. Konsey ylda en az iki kere toplanarak, gerek siyasi i birlii, gerekse
Topluluk faaliyetleri konularnda politika seeneklerini tartmakta ve baz konularda
nclk grevini stlenmektedir.
Avrupa Topluluklar Konseyi, 1987 ylnda yrrle giren Tek Avrupa
Senedi ile hukukilemitir. Maastricht Antlamas ile Avrupa Konseyine Ortak D
Politika ve Gvenlik Politikasn oluturma grevi de verilmitir.
Konsey, karar alma srecinde, Komisyon tarafndan hazrlanarak kendisine
sunulan tasarlar inceler ve karara balar. Bir tasarnn yasalamas konusunda karar
verecek tek organ Konseydir.
Her Konsey, Dnem Bakanln yrten lkenin arsyla dzenli
toplantlar gerekletirir. Konsey toplantlarna;
- Komisyon,
- Konsey Genel Sekreterlii,
- Konsey Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER Comite de Representonts
Permanents) yeleri de katlabilmektedir.
145
146
Bilici, a.g.e., s. 47.

68
COREPER, ye lkeleri AB kurumlar nezdinde Brkselde temsil etmek

zere;
ye
lkelerin
bykelilikleri
veya
temsilcilerinden
olumaktadr.
COREPERe;
- Konsey toplantlarnn planlamasn yapmak,
- Grlecek konularla ilgili olarak; ye lkelerle gr aykrlklarn
gidermeye almak,
- Uzlama yollar aramak gibi nemli grevler verilmitir.147
alma konular asndan iki COREPER vardr.
- Daimi temsilci yardmclarndan oluan ve genellikle teknik konular
inceleyen COREPER-I,
- Daimi temsilcilerden oluan ve siyasi konular inceleyen COREPER-II.148
Konsey ve COREPERn yannda, ye lkelerin st dzey memurlar ve
uzmanlarndan oluan ve eitli konularla ilgili toplanan gruplar, Komisyon
tarafndan hazrlanan teklifleri grmekte, ye lkeler arasnda ortak gr birlii
salamaya almaktadrlar.149
ABnin temel politikalarnn koordinasyonunun yapld ve kanunlarla ilgili
karar organ olma ilevini yrten Konsey; ayn zamanda Topluluun ODGPnn
Troika araclyla ekillendii kurumdur.
Troika; mevcut Bakanl yrten lke ile bir nceki Bakan ve gelecek
dnem bakanln stlenecek lkenin Dileri Bakanlarndan olumaktadr.
Adalet ve iileri konularnda yrtlecek ortak politikalarn koordinasyonu da
Konsey tarafndan yaplmaktadr.150
Konsey Bakanl, ye lkeler tarafndan dnml olarak alt aylk sreler
halinde stlenilmekle olup Konsey Bakannn grevleri;
- Konseyin toplantya arlmas,
- Gndemin belirlenmesi,
147

Babakanlk D Ticaret Mstearl Avrupa Birlii Genel Mdrl,, a.g.e., s. 21.
149
150
a.g.e., s. 48.
148
69
- Konseyin Avrupa Parlamentosunda temsili,

- Konsey tasarruflarnn imzas,
- Tzklerin yrrle sokulmas,
- Ynergelerin, kararlarn ve tavsiyelerin muhataplarna bildirilmesidir.
Konsey, Bakan dnda; bir yenin talebi veya Komisyon tarafndan da
toplantya arlabilir. Konseyin almalarn, Avrupa Birlii Konseyi Usul
Kurallar belirler.151
Konseyin grev ve yetkileri;
- Hukuk koyma, komisyona uygulama etkisi verme,
- ye lkelerin ekonomik politikalarnn egdm,
- ODGP ve D ilikiler,
- Ekonomik ve Parasal Birlik konularna ilikin yetkiler,
- Gzetim, komisyondan neri isteme, uyumlatrma,
- nc lkelerle ve uluslar aras rgtlerle antlamalar yaplmas,
- Bte,
- Topluluun eitli kurumlarna ye atama ve zlk haklar kararlarn
kullanma yetkisi,
- Toplulukta alanlar ile ilgili personel haklar konusunda gerekenin
yaplmasdr.152
Konseyin balca karar alma yntemleri;
- Danma yntemi,
- birlii yntemi,
- Ortak karar yntemi,
- Balayc gr olarak ifade edilebilir.153
151

a.g.e., s. 209-212.
153
152
70
Konseyde kararlar farkl konulara gre;

- Basit ounluk (salt ounluk, mutlak ounluk)
- Nitelikli ounluk
- Oybirlii almak zere ekilde alnmaktadr.
* Basit ounluk; bir karar alnrken kar olanlarn daha fazla kabul oylarna
sahip olmas demektir.
Basit ounlukla alnan kararlarda her ye lkenin bir oyu vardr. Basit
ounlukta karar alrken yeter say; toplantya katlanlarn yarsndan bir fazlas
deil, ye lkelerin toplamnn yarsnda bir fazlas olan say yeter saydr.
Oybirlii ile karar almak ye devletlerin egemenlik haklarndan bazlarn en
az dzeyde devretmelerine yol aarken, basit ounlukla Toplulukta karar almak ye
devletlerin egemenlik haklarndan bazlarn en fazla dzeyde devretmelerine yol
aar. Konseyde;
-
Konseyin Komisyondan aratrma ve neri yapmasn isterken,
Prosedrde, Kurucu Antlamalarda deiiklik yapmaya ilikin gr

belirtme faaliyetlerinde,
Komisyona bilgi toplama ve inceleme yetkisi verilmesinde,
Avrupa Topluluu Antlamasnn 209ncu maddesine gre, Komitelerin

statlerinin belirlenmesinde basit ounlukla kararlar alnmaktadr.154
* Nitelikli ounluk; Basit ounluktan daha fazla bir ounluu

gstermektedir.
Maastricht, Amsterdam ve Nice Antlamalar ile nitelikli ounlukla karar
almak arlkl olarak kural haline gelmitir.155
1995 ylndan sonraki 15 yeli Toplulukta nitelikli ounlukla alnacak
kararlarda toplam 87 olan oy says ye lkeler arasnda u ekilde datlmtr.
154
155
Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e. s. 89.

a.g.e., s. 87-91.
71
lkeler
Oy Says
Oy Toplamlar
10ar
40
Hollanda, Belika, Yunanistan, Portekiz
5er
20
sve, Avusturya
4er
Danimarka, Finlandiya, rlanda
3er
Almanya, ngiltere, Fransa, talya

spanya
Lksemburg
TOPLAM
87
Nitelikli ounlukla alnacak kararlarda gerekli oy says 62 olarak

belirlenmitir.
Kar
ynde
26
oy
kullanlmas
durumunda
karar
bloke
edilmektedir.156
15 AB yesi lkenin toplam nfuslarnn % 70ine sahip Almanya, ngiltere,
Fransa ve talyann Konseydeki oy katsaylarnn toplam bu sistemde sadece %
46dr. Byk devletler aleyhine olan durumun telafisi iin Komisyonda kendilerine
2 komiser hakk tannmtr.157
leride Nice anlamas ile alnacak kararla; 27 yeli Toplulukta Konseyde
nitelikli ounlukla alnan kararlardaki oy dalm 1 Ocak 2005 ten geerli olmak
zere aadaki eklide deitirilmitir.158
156

Bozkurt, zcan, Kkta, a.g.e., s. 90
158
lger, a.g.e. s. 27.
157
72
Oy says
lkeler
Oy
toplamlar
Almanya, ngiltere, talya, Fransa
29ar
116
spanya ve Polonya
27er
54
Romanya
14
14
Hollanda
13
13
Belika, Yunanistan, Portekiz, ek Cumhuriyeti,

Macaristan
Bulgaristan, sve, Avusturya
12er
10ar
60
30
Litvanya, Slovakya, Finlandiya, rlanda, Avusturya
7er
35
Kbrs, Estonya, Slovenya, Letonya, Lksemburg
4er
20
Malta
Toplam
345
Bu durumda, Komisyon tarafndan teklif edilen bir kararn alnabilmesi iin;

gereken oy says 255 ve ye lkelerin yarsndan bir fazlasnn olumlu oyu
gerekmektedir.
Dier durumlarda ise; en az 255 oy ve lke baznda ise toplam ye saysnn
2/3 nn olumlu oyu gereklidir.
Ayrca, yine olumlu oy kullanan lkelerin nfuslar toplamlarnn;
Topluluun toplam nfusunun %62 olmas kayd da bulunmaktadr.159
* Oybirlii Usul : Az sayda, fakat ok nemli konulardaki kararlar
Konseyde oybirlii ile alnmaktadr. ekimser kalnmas, kar oy olarak
deerlendirmedii iin; ye bir lkenin destekledii karar, dier btn ye lkelerin
ekimser kalmas halinde kabul edilebilir.160
Konsey tarafndan oybirlii ile karara balanmas gereken konulardan bazlar
aadadr.
159
160
Bozkurt-zcan Kkta, a.g.e. s. 93.

Bozkurt-zcan Kkta, a.g.e. s. 94.
73
Topluluk vatandalarnn; yerleme, yerel ve Avrupa Parlamentosu

seimlerinde seme ve seilebilme haklarnn dzenlenmesi,
Toplulua yeni ye almas,
Topluluun nc devletlerle ve kurumlarla yapaca uluslararas

anlamalar,
Ulusal hukukun uyumlatrlmas,
Mesleki eitim, sosyal gvenlik, d politika, vergilendirme, devlet tevikleri,
Topluluk vatandalarnn serbest dolamlarnn, istihdam edilenlerin

haklarnn dzenlenmesi,
Komisyona yetki devri,
lk Derece Mahkemelerinin kurulmas ve ATADn usul kurallar,
Ekonomik Sosyal Konsey, Blgeler Komitesi yelerinin atanmas,
Topluluun finansman, z kaynaklar; sosyal, blgesel, tarmsal fonlarn

dzenlenmesi,
Ortak pazarda paritelerin tespiti,
Endstride rekabet ile ilgili temel hususlardr.161
5.2. AVRUPA KOMSYONU

Avrupa Komisyonu, Topluluun yrtme organ olup; faaliyetlerinin merkezi
Brkseldir. ABnin kurumlarnda alan 20.000 civarndaki personelin yaklak
15.000i Komisyon ve bal birimlerinde grev yapmaktadr. Bu kadrolarn yaklak
%20si mtercim ve tercmandan olumakta, 11 resmi dili olan Topluluun bu
konudaki i ykn karlanmaktadr.162
Komisyondaki toplam Komiser says; Roma Antlamasnn 157 nci
maddesine gre balangta 17 iken, drdnc genileme ile birlikte Avusturya,
Finlandiya ve svein Toplulua katlmasyla 15 yeli ABde; 1i bakan, 2 si
161
162
Tekinlap/Tekinalp, a.g.e. s.213-214.

74
bakan yardmcs, 17 ye olmak zere toplam 20 bamsz Komiserden

(bakandan) olumaktadr. Almanya, Fransa, ngiltere, talya, spanyann 2, dier
ye lkelerin 1er yesi bulunmaktadr. Komiserler, Avrupa Parlamentosunun da
onay alnmak artyla ye lkeler tarafndan belirlenmektedir. Komisyon Bakann
ise; Konseyin nerisi zerine Avrupa Parlamentosu atamaktadr. Komiserler; ye
lkelerin temsilcileri deil, Topluluun memurlardr. Komiserlerin grev sreleri 5
yl olup Komisyon iinde saylar 23 bulan (1999 sonu itibariyle 26 ya
karlmtr) Genel Mdrlkleri (Direction Generale-PG) idare etmektedirler.
leriki tarihteki Nice Antlamasna eklenen Avrupa Birliinin Genilemesi
ile lgili Protokole gre, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren;
-
Yeni katlan her lke Komisyona 1er temsilci verecektir.
Komisyon says 27 ile snrlanmtr. Bunun anlam, Komisyonda halen

2 er yesi bulunan byk devletlerin birer temsilcileri azalacaktr.
Topluluun ye says 27i bulduunda; 27 olan Komisyon ye saysnda

azalmaya gidilecek, lkeler arasnda eitlik esasna dayal rotasyon
usulne geilecektir. Kesin ye says ve rotasyon usulnn ayrntlar bu
aamada Konseyin oybirlii ile alaca kararla belirlenecektir.
Komisyonun bnyesinde ayrca; bir statistik Brosu ve Hukuk Servisi

bulunmaktadr.163
Avrupa Komisyonu haftada bir kez toplanmaktadr. Kendisine gr bildirmekle
ykml eitli komiteleri vardr. Bunlar; D likiler, Mali ve Ekonomik ler, Sanayi,
Rekabet, stihdam-Sanayi-Sosyal ler, Eitim-Mesleki Eitim-Genlik, Tarm,
Ulatrma, Kalknma, Audiovizel-letiim-Enformasyon ve Kltr, Tketici Politikas,
Bilim-Aratrma ve Gelitirme- Telekomnikasyon-Enformasyon Pazar ve Aratrma
letmeleri, Balklk, Pazar ve Mali Servisler, Blgesel Politikalar, Enerji, Bte,
statistik Ofisi, Gmrkler ve Dolayl Vergilendirme, irket Politikalar-Ticaret-Turizm
ve Sosyal Ekonomi Komiteleridir.164
163
164

Karluk, a.g.e., s. 146-149.
75
Komisyon; Kurucu Antlamalarn koruyucusudur. Kurucu Antlamalarn ve

Organlarn alm olduu kararlarn usulnce uygulanp uygulanmadn, ilgili
taraflarn ykmllklerini yerine getirip getirmediini izlemek, yrtme yetkilerinin
yan sra ortak politikalarn oluturulmas ve yrtlmesini stlenmektedir. 165
Komisyon, ayrca; i pazarn almas ve gelimesinden, Topluluun finansal
ilerinin yrtlmesi ve ynetilmesinden, grevlerin ifas iin gerekli bilgileri alan,
gerektiinde inceleme yapan, Konsey tarafndan karlan hkmleri uygulayan ve
bu hususta Konsey tarafndan verilen grevleri ifa eden, politikalarn-inisiyatifin
kayna olan, uluslararas mzakereleri yapan, Topluluu temsil eden, ye lkelerin
menfaatlerini koruyan, yrtme-koruma-kollama grevlerini yrten bir Topluluk
organdr. 166
Komisyon grevleri, genel bir ekilde Avrupa Topluluu Antlamas (ATA)
md. 211de ngrlmtr. Bunlar;
-
Giriimi balatmak, neride ve tavsiyede bulunmak,
ATAsnda belirtilen bir alanlarda tavsiye karar almak ve gr vermek,
ATAya uygun olarak kendi yetkisi dahilinde kararlar vermek,
Konsey ve Avrupa Parlamentosunun tasarruflarna katlmak,
ATAya dayanarak organlar tarafndan alnm olan tasarruflarn

uygulanmasna nezaret etmek, bu kapsamda Topluluk Hukukunun
uygulanmasn gzetmek ve salamak,
Konsey tarafndan konulan hkmlerin icras iin, Konseyce kendisine

verilen yetkileri kullanmak,
165
166
Uluslar aras ilikileri yrtmek,
Btenin n tasarsn hazrlamak ve kabul edilen bteyi uygulamak,
Toplulua ilikin faaliyetlerin raporlarn her yl hazrlayp yaynlamak,
Toplulua ait fonlar ynetmek,
Topluluu mahkemelerde temsil etmek,

Tekinalp/Tekinalp, a.g.e., s.221-222.
76
Topluluk hukukuna uygunluu salama davas amak,
ye devletlerin desteklerinin ATAnn 93 nc maddesine (Topluluk

hukukuna uygun hareket edilmesi hakknda alacak davalarla ilgili)
uygun olup olmadn incelemek ve gerektiinde ihlal (Topluluk
Hukukuna Uygunluk) davas amak,
ye devletlerin, ATAn 100 a maddesine (Ortak D ve Gvenlik

Politikas ile lgili) uygun hareket edip etmediini incelemek ve gereinde
ihlal davas amak,
Ortak D Gvenlik Politikas kapsamndaki grevleri yerine getirmek,
Ekonomik ve Parasal Politikalar ile ilgili grevleri yerine getirmek,
Sanayi ve Aratrma Faaliyetleri ile ilgili grevleri yerine getirmek,
Konseyden hukuk koyma yetkisini ald hallerde bu grevlerini yerine

getirmek,
Konsey Daimi Temsilciler Komitesinde (COREPER) yer almak,
Konsey tarafndan devredilen Blok stisna Dzenlemeleri (Patent,

datmclk, know-how szlemeleri gibi....) yetkisini kullanmak,
Topluluun rekabet hukukuna aykr olan konularda; bireysel ve blok

istisnalara ilikin kararlar almaktr.167
5.3. AVRUPA PARLAMENTOSU

Avrupa Parlamentosu, AET ve EUROTOMu kuran Roma Antlamasnn
25 Mart 1957 imzalanmas ile 1 Ocak 1958 de yrrle girmesine bal olarak
Roma Szlemesinin kapsamnda kurulan Meclis ile, 25 Temmuz 1952 tarihinde
Paris Anlamas ile yrrle giren AKTnun Ortak Meclisinin birlemesi sonucu
kurulmu, ilk toplantsn 19 Mart 1958de Strazburgta yapm, ismi Avrupa
Parlamenter Meclisi olarak deitirilmitir. 30 Mart 1962de Avrupa
Parlamentosu ismi benimsemitir. 1 Temmuz 1967 tarihinde; AKT, AET,
EURATOM gibi Avrupa Topluluklarnn Konsey ve Komisyonlarn birletiren
167
Tekinalp/Tekinalp, a.g.e, s. 223-229.
77
Fzyon Antlamasnn yrrle girmesinden sonra Avrupa Parlamentosu bu

topluluk iin tek bir Parlamentoya dntrlmtr.168
lk
toplantsn
Strazburgta
gerekletiren
Meclis
(bugnk
adyla
Parlamento), 6 ye lkenin 78 temsilcisinden oluuyordu. 1958 ylnda Roma

Antlamas yrrle girince Meclisin ye says 147ye ykselmitir. 1972 ylnda
Danimarka, rlanda ve ngilterenin katlm ile Parlamento ye says 198e
ykselmitir.169
9-10 Aralk 1974 tarihinde gerekletirilen Paris Zirvesinde; Avrupa
Parlamentosu iin 1978den sonra seim yaplmas kararlatrlmtr. 1979 ylna
kadar milli parlamentolarn temsilcilerinden oluan Avrupa Parlamentosu iin ilk
defa 7-10 Haziran 1979da dorudan seimler yaplm ve parlamenter says 410a
ulamtr.170
ye says, Yunanistann 1981 ylnda Toplulua girmesiyle 434e, spanya
ve Portekiz 10 Ocak 1986 tarihinde Toplulua katlmasyla 518e ulamtr. 11-12
Aralk 1992 tarihinde yaplan Edinburg Zirvesinde; Haziran 1994 seimlerinden
sonra parlamenter saysnn 567 ye karlmas karara balanmtr. 1995te birlie
katlan Avusturya, Finlandiya ve sve ile parlamenter says 626 olmutur. Tez
konusunun kapsam dna kan ileriki tarihte; 1 Mays 2004 10 yeni lkenin
katlmyla parlamenter says 732 olacaktr.171
Ayrca,
Avrupa
Anayasas
Tasla
kapsamnda;
ilerde
Avrupa
Parlamentosunun ye says 750 olarak belirtilmitir.172

1979 tan sonra, 1984, 1989, 1994te ve ileriki tarihlerde 1999 ve 2004te
dorudan parlamento seimleri yaplmtr.173
Avrupa Parlamentosu, Avrupa Topluluu iinde Komisyon ve Konsey
arasnda paylalm yasama ve yrtme yetkilerinin kullanlmasnn demokratik bir
biimde denetlenmesi amacyla kurulmutur. 174
168

Tolga Ssl, Batlama Hareketi ve AB-Trkiye Btnlemesi, Piramit Yaynclk, Ankara, 2004, s.46
170
171
Ssl, a.g.e., s.46.
172
173
169
78
Bata bir danma organ olarak dnlen Avrupa Parlamentosu, yetkileri

gittike karar organ olma ynnde geniletilmitir.175
ATS ve ATA; Parlamentoya veto ve geciktirme yetkileri vererek
Parlamentonun yasama srecindeki etkisini arttrmtr.176
zellikle Maastricht Antlamas ve Ortak Karar Usulnn kabul
sonucunda Parlamentonun yasama alanndaki rol gittike glenmitir.177
Tez konusu kapsam dndaki 1997 Amsterdam ve 2001 Nice Anlamalar ile
Avrupa Parlamentosu, hzla danma meclisinden, ulus-devletlerde mevcut bulunan
yasama meclisine doru ilerlemektedir. Ortak Karar Alma Prosedr kapsamndaki
yasalarn kabul konusunda Konsey ile eit statye gelmitir.178
Toplulua yeni yelerin alnmas, uluslar aras antlamalar, birlik
vatandalarnn ikamet hakk gibi nemli kararlarda; Konseyin Parlamentonun
onayn almas gerekmektedir.179
Parlemento Konsey kararlarnda etkilidir. Konsey ve Komisyonu denetler.
Bu iki kuruma Topluluk ileri hakknda sorular ynetebilir. Danmanlk yapar.
Yasal dzenlemeler hakknda gr bildirir. Komisyon Bakannn ve yelerinin
atanmasnda rol oynar. Gvensizlik oyu vererek Komisyonu istifaya zorlayabilir.
Avrupa Parlamentosu, Avrupa vatandalar ile dorudan iliki ierisindedir.
Hakszla uradn dnen Avrupa vatandalar Parlamentoya bavurma hakkna
sahiptir.180
Avrupa Topluluu vatandalarnn sesi kabul edilen Parlamento, ayn
zamanda
btnlemenin
motoru
saylmaktadr.
Bununla
Parlamento;
-
ye lkelerin snrlarnda kontrollerin kaldrlmas,
pazarda sosyal dengenin salanmas,
174

Bilici, a.g.e., s.45.
176
177
178
179
V.Bozkurt, a.g.e., s.94.
180
Dura Atik, a.g.e,168.
175
79
balantl
olarak,
sizliin nlenmesi,
Topluluk dzeyinde dengeli bymenin gerekletirilmesi gibi herkese

yarar salayc baz gelimeler iin harekete gemekte, ekonomik
entegrasyonun yannda siyasi btnlemeyi de tevik edici bir kurum
olarak grlmektedir.181
Parlamentonun tek bir at altnda toplanamamasnn tarihsel nedenleri

vardr. AKTn 1952de Lksemburgda, genel anlamda AET ve EURATOMun
1958de Brkselde kurulmas, Strazburgun balangta Avrupa Konseyinin
alma merkezi iken, sonra 1952de Avrupa Parlamentosunun alma merkezi
olmas; Parlementoyu merkezli yerde almaya zorunlu klmtr.
ye devlet hkmetlerinin 1992 Edinburg Zirvesinde ald karara gre;
-
Bte ve Genel Kurul grmelerine Strazburgta devam edilecektir.
Komiteler Brksel de toplanacak, ek toplantlar burada yaplacaktr.
Parlamento Sekreteryas ve dari birimleri Lksemburgta kalacaktr.182
Dorudan seimle oluan Parlamentoda ye lkelerin arl nfuslarna

gredir. Parlamento yeleri, Parlamentoda lkelerine gre deil, siyasal grlerine
gre gruplar olutururlar. Gnmzde bu gruplarn saylar bamszlar hari
sekizdir. Bunlar;
-
Avrupa Halk Partisi (Hristiyan Demokratlar) ve Avrupa Demokratlar,
Avrupa Liberal Demokrat ve Reform Partisi Grubu,
Yeiller ve Avrupa zgrlk ttifak,
Avrupa Yeiller Solu ve skandinav Yeiller Solu Konfederal Grubu,
Uluslarn Avrupas in Birlik Grubu,
Bamsz-Kark yeler Teknik Grubu,
Demokrasi ve Frakllarn Avrupas Grubudur.183
181
Canbolat, Avrupa Birlii: Uluslararas Bir Sistemin Tarihsel, Teorik Kurumsal, Jeopolitik
Analizi ve Genileme Srecinde Trkiye ile likiler, S.158.
182
183
V. Bozkurt, a.g.e., s.92-93.
80
Parlamento yeleri be yl sreyle grev yapmak zere dorudan halk

tarafndan seilirler. Bu haliyle, Parlamento yeleri; Dnyada halklar tarafndan
seilen tek uluslar aras kurumdur. Avrupa Parlamentosu yeleri, Parlamento
Bakann ve Bakan Yardmclarn kendi aralarndan gizli oyla seerler, Seilen
Bakan ve Bakan Yardmclarnn grevleri 2,5 yl ile snrlandrlmtr.
Parlamentoda oylama Basit ounluk Yntemi ne gre yaplr. Toplulua yeni
ye kabulnde Mutlak ounluk, Komisyonun grevden alnmasnda 2/3
ounluk, bte oylamalarnda nitelikli ounluk yntemiyle kararlar alnmaktadr.
Parlamento, Topluluk dzeyinde alnan kararlara drt usul iinde katlr.
-
Kimi mevzuat nerileri (rnein tarmsal fiyatlar) hakknda Konseye

gr bildirirken Danma Usul ile,
Mevzuat nerilerini deitirirken ve dzeltirken birlii Usul ile,
Kendisinin (Parlamentonun) mutabakat alnrken (rnein yeni yelerin

kabulne) Uygun Gr Usul ile,
Parlamento, ilgili mevzuatn kabul (rnein i Pazar) konusunda

Konsey ile ortaklaa ve eit koullarda hareket etme yetkisine sahip iken
Ortak Karar Usul n kullanarak ilgili karara katlr.184
Avrupa Parlamentosunun zamanla artan grev ve yetkileri 6 ana balk

altnda toplanabilir.
-
Yasama srecine ilikin yetkileri,
Ynetim zerindeki kontrol yetkisi,
Denetim grevi,
Yeni ye almnda ve ortaklk antlamas imzalanmasnda onay yetkisi,
Bteye ilikin yetkileri,
Adalet Divanna bavurma yetkisi.185
Avrupa Parlamentosunun grev ve yetkileri daha ayrntl olarak aada

belirtilmitir.
184
185
Ssl, a.g.e., s. 47-48.

81
Yasama srecine ve Topluluun eitli tasarruflarna katlr. Ayrca onay

vererek, Konsey ve Komisyonla birlikte ortak aklamalarda bulunur.
Topluluk tasarruflarnn gereklemesine itirak eder. Komisyona arzu
ettii soruyu sormak yetkisine haizdir. Bu soru gensoruya da dnebilir.
Parlamentonun Komisyona soru sorma yetkisinin olmas, Komisyon
zerinde gzetim (nezaret) imkan salar.
Parlamentonun Konseye soru sorma yetkisi yoktur. Yalnz Avrupa

Birlii Antlamasnn (ABA) 21.39.maddesine gre, Parlementoya ortak
d gvenlik politikalar ile cezai hususlarda, polise ait ve adli konulardaki
ibirlii hususlarnda Konseye sorular yneltmek yetkisi tannmtr.
Parlamentoya, oylarnn en az 2/3 nn varl ve Parlamento yelerinin

tam
saysnn
ounluu
ile
Komisyon
zerinde
gerektiinde
Gvensizlik nergesi verme yetkisi tanmtr.

-
Komisyon, her yl yeni dnem balamadan en az bir ay nce Topluluun

faaliyetlerine ait genel raporu Parlamentoya sunmak zorundadr. Genel
Raporun tartlmas Parlamentonun geleneklerine uygun bir yetkinin
kullanlmasdr.
Parlamento; btenin kabulne katlmak ve zorunlu olmayan giderlere

kar son sz sylemek, gerektiinde bteyi ret etmek yetkisine
sahiptir.
Parlamento; Komisyonun, Konseyin eylemi sonucu oluan ihlallerde,

dier organlar kavram iinde Hareketsizlik Davas aabilme yetkisine
sahiptir.
Parlamento, yelerinin 1/4 nn talebi zerine, Topluluk Kurumlarnn

ihlal nitelii tamad konularda, konunun mahkeme ile karara
balanm ve halen mahkemelerde devam ettii durumlarn haricinde;
kurum ve organlarn grevlerini yerine getirmemeleri olgusuna ilikin
Geici nceleme Komisyonlar oluturarak, altrmak yetkisine
sahiptir.
82
Parlamentoya, Topluluk yeleri, gerek ve tzel kiilerin ikayet

dilekelerini incelemek grevi de verilmitir.
Parlamento, Topluluun eitli faaliyetlerine katlabilir. Toplulukla

ortaklk ilikisi bulunan ve henz Toplulua tam ye olmam lkelerle
Ortak Parlamento Komiteleri kurulabilir.
Parlamento, hukuki dzenlemeler iin, Komisyondan neri sunmasn

isteme yetkisine sahiptir.
Komisyon Bakan ve yelerinin (Komiserlerinin) atanmasn onaylar.
Konsey Bakanl; ODGP, Ekonomik ve Parasal Politikalarla ilgili

olarak Avrupa Parlamentosuna danr ve Avrupa Parlamentosunu
bilgilendirir. Ancak bu danmann; sonular itibariyle balayc nitelii
olmasa da Avrupa Parlamentosu bu istiare faaliyetlerinde bulunmaktadr.
Avrupa Parlamentosu Bakan tarafndan baz hukuki tasarruflarn

imzalanmas (rnein ATAnn 251 inci hkmlerine gre kabul edilen
Topluluk tzkleri, ynergeleri ve kararlarnn Konsey Bakan ile
birlikte imzalamas) grev ve yetkileri kapsamndadr.186
5.4. AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DVANI (ATAD) VE LK

DERECE (BDAYET) MAHKEMES
Topluluun Anayasa Mahkemesi olarak nitelendirilen ve en yksek
bamsz yarg organ olan Divan, 18 Nisan 1951 tarihli Paris Antlamas ile 1952de
kurulmu, daha sonra 1 Ocak 1958 de yrrle giren Roma Antlamas ile tek bir
Avrupa Topluluklar Adalet Divan (ATAD) olarak tesis edilmi ve 7 Ekim
1958 tarihinde Lksemburgta, alma dili Franszcay kullanarak faaliyetine
balamtr.187
ATADnn dava yk zamanla artmtr. ATAD, bu ykn azaltmak ve ana
konularda younlamak maksadyla; lk Derece Mahkemesinin kurulmasn
Avrupa Konseyinden talep etmitir. Avrupa Konseyi; Avrupa Komisyonu ve
186
187
Tekinalp/Tekinalp, a.g.e., s. 201-206.

83
Parlamentosundan olumlu gr alarak, 24 Ekim 1988 tarihli Konsey kararyla lk

Derece Mahkemesinin kurulmasna karar vermitir. lk Derece Mahkemesi fiilen 1
Kasm 1989 tarihinde faaliyete balamtr.188
ATAD, 15 yarg, 9 Danmandan (Hukuk szcs-savc, 1995 yl iin)
oluur. Toplam yesi 24 kiidir. ATADnn istei zerine, Konsey oybirlii ile
yarg ve savc saysn arttrabilir. Savclar, ATADa gelen uyumazlklar
konusunda zm yollar nerirler. Yarglar aralarndan 3 yllna ATAD
Bakann seerler. Bu Bakan, yeniden seilebilir. Yarg ve savclarn grev
sreleri 6 yldr. Grevdeki sreklilii salamak iin her 3 ylda bir savclarn hepsi
deil, bir ksm yenilenir.189
ATADda her ye devletten 1 yarg ye bulunur ve toplantlar kural olarak
Genel Kurul halinde yaplr.
Ancak, ATAD Daireler (Odalar) eklinde toplanabilir. ATADda; 2 adet be
yargl, 4 adet yargl Daire vardr. (zamanla say deiebilir).
Eer davann veya soruturmann taraflarndan biri Topluluk Kurumu veya
ye devletlerden biri ise ATAD Daire eklinde toplanmaz. Genel Kurul yelerinin
salt ounluu ile toplanr ve basit ounluk ile karar alr.
ATAD; baz davalarn n soruturmas, Topluluk memurlarnn at davalar
ve n karar gereince Divann nne gelen davalarda Daireler olarak toplanr ve
kararlar basit ounlukla alnr. ATADn iyk arttka kararlarn ou Daireler
tarafndan alnmaya balamtr.
Topluluk mevzuatnda yasallaan ve tm yeleri balayan; Topluluk
hukukunun ye lkelerde dorudan doruya uygulanmas ve Topluluk hukukunun
ulusal hukuktan stn olmas hususlar ATADn almalaryla oluan ok nemli
iki temel yasadr.190
ATAD, Topluluk Hukuku erevesinde ortaya kan uyumazlklar, yine
Topluluk Hukuku normlarn uygulayarak zen yarg organdr. Dolaysyla
Topluluk Hukukunu yorumlama yetkisi mnhasran ATADna aittir. Ancak ileride
188
Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e., 128-129.

Bozkurt-zan-Kkta, a.g.e., 115.
190
189
84
imzalanacak Nice Antlamasyla bu yetkisini lk Derece Mahkemesi ile

paylaacaktr.
ATAD, Topluluk kurumlar ile ye devletlerin ilem ve tasarruflarnn;
Topluluk hukukuna uygun olup olmadn, yetkilerini ap amadklarn, Topluluk
hukukunu ihlal edip etmediklerini tespit edip karara balar.
ATAD, ayrca Topluluk hukuku erevesinde bu hukukun sjeleri arasnda
kacak ihtilaflar zmekle grevlidir. ATADn ald kararlar kesin olup temiz
imkan yoktur.191
lk Derece Mahkemeleri zerk bir kurulu olmayp ATADn yarglama
prosedr iindedir. Bu mahkemenin kararlarna kar ATAD nnde, yasal
sorunlarla snrl olmak kaydyla temyiz yolu aktr. lk Derece Mahkemelerinin
oluumlarnn ATADdan fark; savclk kurumunun olmamas ve sadece daireler
eklinde almasdr. Eer dava kark ise, ilgili savc almalara grevlendirilir.192
ATADnn, Topluluun tarihsel geliimi boyunca ald kararlar; her ne
kadar siyasal karar olmasa da, bu kararlarn Avrupann btnleme srecine ok
nemli katklar olmutur. ATAD, bu katky; genellikle n karar prosedr
erevesinde nne gelen davalarda vermi olduu kararlarla gerekletirmitir. Bu
kararlarn tarihsel geliimleri srasyla aadadr.
-
Van Gend en Loos Karar : 5 ubat 1963 tarihinde, ATAD; Topluluk

hukuk kurallarnn ye devlet mahkemelerinde dorudan uygulanabilir
olduunu ve ye devletlerin egemenlik haklarnda kstlamaya gitmeyi
kabul ettikleri yeni bir hukuk dzeni oluturulduunu vurgulad.
Costa/ENEL Karar : 15 Temmuz 1964de, ATAD; sz konusu kararla;

Topluluk Hukukunun ulusal hukuka stnl ilkesini getirdi.
Dekker Karar: 1 Aralk 1965de, ATAD; sz konusu kararla; gmen

iilerin sosyal gvenlik ile ilgili baz sorunlarn akla kavuturdu.
Stauder Karar; 12 Kasm 1969da, ATAD; ilk kez bireylerin korunmas

sorununu inceledi. Topluluk Hukukunun genel ilkelerinin bireyin temel
191
192

85
haklarn korunmasn da kapsadn, ATADnn grevinin buna

uyulmasn salamak olduunu syledi.
-
Internationale Handelsqesellschaft Karar : 17 Aralk 1970 tarihinde,

ATAD; sz konusu kararla; Topluluk Hukukunda Temel Haklar
kavramn akla kavuturdu. Temel haklarn korunmasn, Topluluun
yaps ve amalar erevesinde ortaya koydu.
Avrupa Kara Tamacl Antlamas (AETR) Karar: 31 Mart 1971

tarihinde, ATAD; sz konusu kararla; Topluluun yetkileri ile ye
devletlerin yetkileri arasndaki snrn belirlenmesini salayan ilkeleri
ortaya koydu. ATAD, ortak kurallar getirildii lde, Topluluk hukuk
dzeninin uyguland alann btn bakmndan nc lkelere kar,
sadece Topluluun ykmllkler stlenme ve yerine getirme durumunda
olduunu akla kavuturdu.
Defenne Karar: 25 Mays 1971 tarihinde, ATAD; sosyal gvenlik

sistemi kapsamnda verilen emeklilik aylklarnn, iverenin iiye ii
dolaysyla demi olduu dolayl bir yardm olmadna karar verdi.
Continental-Can Karar: 21 ubat 1973 tarihinde, ATAD; irketlerinin

birleerek rekabeti ortadan kaldracak lde gl konuma gelmesinin,
AET Antlamas erevesinde ktye kullanma saylacan kabul etti.
Reyners Karar : 21 Haziran 1974 tarihinde, ATAD; bir ye lke

vatandann, dier bir ye lkede i kurmak istemesi halinde; o ye
lkenin kendi vatandalar ile ilgili kii arasnda ayrmclk yapabilecek
kanun, tzk, idari dzenleme ve uygulamalardan kanmak ykmll
altnda bulunduunu hkme balad.
Binsbergen Karar : 3 Aralk 1974 tarihinde, ATAD; hizmet sunma

serbestisi ile ilgili Topluluk Hukuku hkmlerinin, bu hkmler; hizmet
sunan
kiiye,
vatandalk
esasna
veya
hizmet
sunumunun
gerekletirilecei lkeden baka bir ye lkede yerleik olma

gerekesine dayal ayrmclk yaplmasn kaldrmay amalad lde,
ulusal mahkemeler nnde ileri srebileceini hkme balad.
86
Defrenne Karar: 8 Nisan 1976da, ATAD; kadn ve erkek iin eit cret
ilkesinin dorudan uygulanabilir olduu hkme balad.
Kramer Karar: 14 Temmuz 76da, ATAD; balklk alannda

Topluluun ve ye lkelerin rollerini belirledi.
Simmenthal Karar: 9 Mart 1978de, ATAD; Topluluk Hukukunun

stnl ilkesini teyit etti.
Cassis de Dijon Karar; 20 ubat 1979da, ATAD; tketicilerin, dier

lke lkelerinin gda rnlerine; ye devlette yasalara uygun olarak
retilmi ve piyasaya srlm olmas, bu rnn ithalatna engel tekil
edecek salk ve evre konularn ilgilendiren bir sorunun olmamas
kaydyla ulalabileklerine karar verdi.
Gravier Karar: 13 ubat 1985de, ATAD; Belikada eitim gren bir

Fransz renciden, Belikal rencilere gre daha fazla har paras alan
Belikaya; vatandalk esasna gre ayrmclk yaplmamas ilkesini
uygulanarak, Fransz rencinin daha fazla har dememesine karar
verdi.
Marshall Karar: 26 ubat 1986 da, ATAD; kadn ve erkek arasndaki

muamele eitliine, iten karma durumunu da kapsyacak ekilde aklk
getirdi.
Nouvvelles Frontieres Karar: 30 Nisan 1986da, ATAD; rekabete

ilikin olanlar da dahil olmak zere, antlama hkmlerinin hava
tamaclna da uygulanacan karara balad.
Cowan Karar: 1 ubat 1989da, ATAD; Paris Metrosunda saldrya

urayan bir ngiliz Turistin, Fransz vatandalar ile eit miktarda
tazminattan yararlanacan hkme balad. Bylece vatandalk esasna
dayal ayrmclk yaplmamas ilkesini uygulad.
GB-nno-BM Karar : 7 Mart 1990da, ATAD; alc ye lkede, alnan

mala ilikin olarak yaplan yasalara uygun reklam engelleyen ulusal
mevzuatn; Mallarn Serbest Dolam lkesine aykr olduunu karara
balad.
87
Stoeckal Karar: 25 Temmuz 1991de, ATAD; sanayi sektrnde

kadnn gece almasn yasaklayan Fransz Mevzat hkmlerinin,
istihdama erime asndan, kadn ve erkek arasnda muamele eitlii
ilkesine aykr olduunu hkme balad.
Francovich Karar: 19 Kasm 1991de, ATAD; Topluluk Hukukunu

ihlal ederek bir kiiye zarar veren ye devletin bu zarar tazmin etmekle
ykml olduunu hkme balad.
Faccini-Dori Karar : 14 Temmuz 1994de, ATAD; bir direktifi i

hukukuna aktarmay ihmal etmek suretiyle bir kiinin zarara uramasna
neden olan ye devletin; belli koullarn mevcudiyeti halinde, meydana
gelen zarar karlamakla ykml olduunu hkme balad.
Bordessa Karar; 23 ubat 1995de, ATAD;
Toplulua ye lke
vatandalarnn, nceden izin almakszn banknot, madeni para ve ekleri

lke dna karabileceklerini hkme balad.193
-
Kalenka Karar; 17 Ekim 1975 de, ATAD; terfi konusunda kadnlara

otomatik ncelik tanyan bir uygulamann kadn-erkek arasnda muamele
eitlii ilkesine aykr olduunu ve cinsiyete dayal ayrmclk tekil
ettiini hkme balad.
Bosman Karar; 15 Aralk 1995 de, ATAD; sz konusu kararla; yabanc

oyuncu saysn snrlayan futbol federasyonlarnn dzenlemelerini
Topluluk Hukukuna aykr olduunu hkme balad.
ATADnn vermi olduu kararlarla ilgili sorumluluk alan 6 husustan oluur. Bunlar;
193
ye lkeler arasndaki antlamazlklar,
AB ile ye lkeler arasndaki antlamazlklar,
Kurumlar arasndaki antlamazlklar,
Topluluk ile ahslar arasndaki antlamazlklar,
Uluslar aras antlamalar hakknda grler,
lk grlerdir. (Preliminary rulings).194
Devlet Planlama Tekilat, Avrupa Birlii ile likiler Genel Mdrl, a.g.e. s. 22-108.
88
5.5. AVRUPA EKONOMK VE SOSYAL KOMTES

AETyi kuran Roma Antlamasnn 4 nc maddesi, Avrupa Konseyi ve
Komisyonuna yardmc olmak amacyla danma organ niteliinde Ekonomik ve
Sosyal Komite (ESK) kurulmasn ngrmtr. Komite yeleri; reticiler,
iftiler, tamaclar, sendikalar, kk esnaf ve sanatkarlar, iiler, serbest meslek
sahipleri, gibi ekonomik ve sosyal hayat ilgilendiren tm sivil toplum gruplarnn
karlarn temsil edenlerden olumaktadr.195
ESK, temsil ettii sivil toplum kurulularnn karlarn ilgilendiren eitli
konulardaki ortak politikalarn oluturulmasnda; Avrupa Parlamentosu, Avrupa
Konseyi ve Komisyonuna danma organ olarak grlerini bildirerek Topluluun
karar alma srecinde rol almaktadr. Birlik Kurumlarda, kararlarn vermeden nce
ESKye danmak zorundadr.
ESKdaki yelerin miktar lkelerin nfus oranlarna gredir. ye lkeler
kendi kontenjan snrlarnn iki kat kadar aday belirlemekte, Komite yeleri de; bu
adaylar arasndan Bakanlar Konseyi tarafndan 4 yllna atanmaktadr.196
ESK, Bakann yeleri arasndan 2 yllna seer. ESK, Konsey ve
Komisyonun talebi zerine toplant yapmakla beraber, kendi inisiyatifi ile de
toplanabilir. ESK, grlerinin hazrlanmasnda uzmanlam blmlere sahiptir. Alt
komiteler kurabilir. ESKnin kendi sekreteryas vardr.197
15 yeli ABde, ESK toplam 222 yeden olumaktadr. Komite yelerinin
ye lkelere gre dalm aadaki gibidir.198
194

lger, a.g.e, s. 29.
196
197
Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e., s.134.
198
lger, a.g.e, s. 29.
195
89
lkeler
Oy says
Oy toplamlar
Almanya, Fransa, ngiltere, talya
24er
96
spanya
21
21
12er
72
9ar
27
Belika, Yunanistan, Hollanda, Portekiz,

Avusturya, sve
Danimarka, rlanda, Finlandiya
Lksemburg
Toplam
222
Uygulamada 222 yenin; 78i iileri, 65 ye ivereni, 77 yede dier

kesimleri (iftiler, tketiciler, ticaret kesimi) oluur.199
leriki tarihlerde Nice Zirvesinde alnacak kararla, ye lke saysnn 27 ye
kaca dikkate alnarak ESK yelerinin says 344e ykseltilecektir.200
ESK, 1972 ylndan bu yana Toplulua ilikin her konuda gr (avis)
hazrlamakta ve bu grler ABnin Resmi Gazetesinde yaynlanmaktadr.
ESKnn danma organ olmas nedeniyle, Topluluun karar alma srecindeki etkisi
azdr. Bununla birlikte, Avrupa Komisyonu; 9 Kasm 1988 tarihinde, Topluluklar tarihinde
ilk defa ESKden Avrupa Topluluu Temel Sosyal Haklar artn hazrlamasn talep
etmitir. Aslnda bu durum, Toplulua ait srecin dnda bir durumdur. Hazrlanan taslak
ESKde 22 ubat 1989 da oylanm ve bir gr durumuna gelmitir.
Antlamalarda
belirtildii
durumlarda;
ESKya
zorunlu
olarak
danlmaktadr. Avrupa Konseyi ve Komisyonu, herhangi bir konuda hazrlk yapp

karar vermeden en az 10 gn nce ESKdan bilgi talebinde bulunur.
ESK, konu ile ilgili grlerini rapor eklinde dzenleyerek; Konseye,
Komisyona, gerektiinde Parlamentoya bildirir. Bu sre iinde ESKden gr
gelmemi ise Konsey ve Komisyon kendini bal saymamaktadr.201
Konsey, Komisyon ve Parlamento; ESKden herhangi bir konuda istee bal
gr de isteyebilir.
199

201
200
90
5.6. AVRUPA BLGELER KOMTES

Blgeler Komitesi, ABnin oluumuna blgesel ve yerel kimlikleri yanstma
gereksiniminden domu bir danma organdr. Vatandaa en yakn kamu
yneticilerinin (Belediye bakanlarnn, il ve ile meclis yelerinin....) Topluluun
karar alma srelerine katlmlarn salamak iin kurulmutur.202
Toplulua ye birok federal yapdaki Avrupa lkesinin yapsnda daha nce
bu ekilde kurulmu ve etkin olarak alan komiteler vard.
Federal yapdaki ye lkeler, bu tip komitelerin AB baznda da oluturulmas
iin Topluluk kurumlarna youn bask yapm ve sonuta 1 Kasm 1993 tarihinde
yrrle giren Maastircht Anlamas ile Blgeler Komitesi kurularak Topluluun
kurumlar arasna katlmtr. 203
Blgeler Komitesinin Maastircht Anlamasna dahil edilmesinde Almanya
ve spanyann nemli rolleri olmutur. Burada Blge kelimesi sadece corafi
deil, ayn zamanda siyasi bir mlki bir anlam tamakta ve merkezi ynetim
dndaki yerel ynetimleri de kapsamaktadr. Nitekim, Blgeler Komitesi yelerinin,
ye lkelerin blgesel ve yerel ynetim temsilcilerinden olumas bu aklamay
glendirmektedir. Blgeler Komitesinde, ye lkelerin 1995 ylndaki toplam ye
says ESKde olduu gibi toplam 222 dir. yelerin lkelere gre dalm ve seim
esaslar da ESKde olduu gibidir.204
leriki tarihlerde Nice Zirvesinde alnacak kararla Topluluun 27 yeye
kabilecei
dikkate
alnarak
Blgeler
Komitesi
yelerinin
says
344e
ykseltilecektir. Blgeler Komitesi yeleri kimseden talimat almazlar. Grevlerini,

Topluluun menfaatine olarak tarafszca yerine getirirler. 205
Blgeler Komitesinin merkezi Brkseldedir. Blgeler Komitesinin
toplantlar ylda 5 defa genel kurul eklinde yaplr. Ayrca 8 komisyon ve 4 alt
komisyon Blgeler Komitesinin faaliyetlerini yrtmekle grevlidir.206
202

204
Tekinalp/Tekinalp, a.g.e., s.279.
205
206
203
91
Blgeler Komitesi u hedefleri gerekletirmeyi hedefler;

-
Avrupa halklar arasnda daha sk birlik oluturma srecini srdrmek,
Avrupa Kurumlar kararlarnn, vatandalarla yakn iliki iindeki kamu

mercileri tarafndan alnmasn gerekletirmektir,
Blgeler Komitesi bu hedeflere ulamay amalarken vatandalara olan

hizmetini iki yoldan gerekletirir.
-
ABnin politika belirleme srecinde, vatandalarn karlarnn dikkate

alnmasn salamak suretiyle,
Topluluun ileriye ynelik oluum aamalarndaki gelimelerinden

vatandalar bilgilendirmek suretiyle gerekletirir.207
Blgeler Komitesinin grev ve yetkileri kapsamndaki ilikilerine gelince;

-
Maastircht Anlamasna gre blgesel karlarn ve ihtiyalarn sz

konusu olduu; eitim, genlik, kltr, toplum sal, ekonomik ve
toplumsal btnleme, Avrupa leinde ulam, telekomnikasyon ve
enerji hatlar gibi konularda Bakanlar Konseyi ve Komisyonun Blgeler
Komitesinin grne bavurmas mecburidir.208 Blgeler Komitesi
grn bir ay iinde bildirmez ise, bu organlar kararlarn Blgeler
Komitesi olmadan verirler.209
Ayrca, ileriki tarihlerde; 1997 de imzalanan ve 1999da yrrle giren

Amsterdam
Antlamas
ile
Blgeler
Komitesine;
Konsey
ve
Komisyonca zorunlu olarak danlmas gereken konulara; evre, sosyal

fon, mesleki eitim, snr tesi ibirlii ve ulatrma alanlar da dahil
edilmitir. Bu Antlama ile Avrupa Parlamentosuna da Blgeler
Komitesine danma kural getirilmitir.210
-
Avrupa Komisyonu, her 3 ylda bir hazrlad; Avrupa Parlamentosu,

Konsey ve ESKye verdii, Ekonomik ve Sosyal birlii Alanndaki
207

lger, a.g.e., s.31.
209
210
lger, a.g.e., s.31.
208
92
Gelimeleri Gsteren Raporunu Blgeler Komitesine gndermek

zorundadr.
-
Avrupa
Blgesel
Kalknma
Fonunun
oluturulmasnda
Blgeler
durumlarda
Blgeler
Komitesinin grnn alnmas zorunludur.

-
Avrupa
Kurumlar,
zorunlu
olmayan
da
Komitesinden gr isteyebilirler.
-
Blgeler Komitesi hibir kurumun talebi olmadan da gr bildirebilir.211
5.7. SAYITAY
1977 ylna gelinceye kadar, Topluluk; AET Anlamasnn 206, EURATOM
Antlamasnn 180 ve AKT Anlamasnn 78 d maddeleri erevesinde bte ve
mali denetim konularnda faaliyet gsteren bir Denetim Brosu (Audit Board)
tarafndan kontrol edilmitir. Zamanla Topluluun mali denetim ihtiyalarnn
artmas ve bte harcamalarnn genilemesi sonucunda bamsz bir hesap
mahkemesi ihtiyac ortaya kmtr. Avrupa Hesap Mahkemesinin (The
European Court of Auditiors), dier bir deile Saytayn, 22 Temmuz 1975
tarihli
Brksel
Antlamas
ile
kurulmas
karar
alnm,
Ekim
1977de
Lksemburgda almalarna balamtr. Saytay, 1 Kasm 1993 te yrrle giren

Maastircht Anlamas ile ABnin temel organlar arasndaki yerini almtr.212
Saytay yeleri (denetiler), her ye lkeden bir ye olmak zere, Nice
Antlamasndan nce Konsey tarafndan oybirlii ile, 1995ten sonraki tarihte
imzalanan Nice Antlamas ile Avrupa Parlamentosuna danldktan sonra Konsey
tarafndan nitelikli ounluk ile 6 yllk sre iin atanrlar. Saytay yeleri, 3
yllna kendi bakanlarn seerler. Bakan yeniden seilebilir. Saytay yeleri,
ATAD yarglarnn sahip olduklar yarg bamszlna ve dokunulmazlna
sahiptirler.213
211
Tekinalp/Tekinalp a.g.e., s.280.

213
212
93
Saytayn grev ve yetkileri unlardr;

-
ABnin mali denetim organdr. Kimilerine gre Saytay, ABnin mali

vicdan, parasnn bekisi, Topluluun hesap mahkemesidir. Topluluun
tm gelir ve giderlerini inceler. Gelirlerin tam olarak toplanp
toplanmadn, harcamalarn yasalara uygun olup olmadn kontrol
eder.
ABnin btesini ve hesaplarn izler. Bte gelir ve giderlerinin

yasalln, usule uygunluunu denetler. AB btesinin mali ynden
salamln kontrol eder. Mali ynetim hedeflerinin gerekleme
durumunu izler.
Saytay, AB fonlarn kullanan her kurumu ya da organ mali ynden

denetler. Her yl, fonlarn ynetimi ile ilgili gzlemlerini, sunduu bir
raporla Topluluun Resmi Gazetesinde yaynlar. Raporda, iyiletirilmesi
gereken alanlara dikkat eker.214
Topluluk organlar ve milli kurulular; Saytayn talebi zerine gerekli

olan btn dokman ve bilgileri kendisine vermek zorundadr.
Saytayn dier Topluluk kurumlarndan, ye lkelerden bamsz

olmas, denetleme iini ne ekilde ve nasl yapaca, raporlarn nasl
yaynlayaca konusunda serbest yetkilere sahip olmas; grevini objektif
yapmasn garanti altna alr.215
Saytay, Topluluk kurumlarnn talebi zerine mali konularda gr de

bildirir.
Saytay, Avrupa Parlamentosuna ve Konseye; bte uygulamasnn

denetimi ilevlerinin yerine getirilmesinde de yardmc olur.216
214
Dura-Atik, a.g.e., s.170-171.

Bozkurt-zcan-Kkta, a.g.e.,s. 131.
216
V.Bozkurt, a.g.e., s.99-100.
215
94
5.8. AVRUPA YATIRIM BANKASI

AYB, AETyi oluturan ve 1 Ocak 1958 de yrrle giren Roma
Anlamasnn 129 ve 130. maddelerinde yer alan hkmler kapsamnda
kurulmutur.
Anlan anlamann 129. maddesi; tzel kiilii olan AYBnin kurulduu,
yelerinin AETye ye devletler olduu, bankann ana szlemesine ait protokol
hatrlatr.
Roma Anlamasnn 130 maddesi ise; AYBnin grevlerine ilikin
hkmleri ierir. AYBnin grevi; sermaye piyasalarna ve z kaynaklara bavurarak
AETnin yararna Ortak Pazarn dengeli bir biimde ve aksaksz kalknmasna
yardm etmektir. Bu amala, ekonominin btn kesimlerine kazan gayesi
gtmeksizin borlar vererek ve garantiler salayarak az gelimi blgelerin
kalknmasna,
iletmelerin
modernlemesine,
yeni
iletme
faaliyetlerinin
kurulmasna, ye devletler tarafndan tam olarak karlamas mmkn olmayan

projelere finansman salar.217
AYB, ABnin; azami 20 yl kredi veya garanti veren bir mali kuruluu
niteliindedir.218
AYBnin esas szlemesine 1994 ylnda eklenen 30. madde ile Bankaya
mali zerklik verilmitir. Ekli protokole gre; Bankann banda ye lkelerin
Maliye Bakanlarndan oluan bir Guvernrler Kurulu bulunur. Bankann kredi
politikasnn esaslar bu kurul tarafndan belirlenir. Bankada ayrca; kredi ve
garantileri karara balayan 22 asil, 12 yedek yeden oluan Ynetim Kurulu ve
gnlk ynetimlerden sorumlu 7 yeden meydana gelen bir Mdrler Kurulu
(Direktorium) vardr.219
Avrupa Yatrm Bankas tzel kiilie ve mali zerklie sahiptir. Banka
yeleri ABye ye devletlerdir. Bankann merkezi Lksemburgdadr.
AYBnin
ncelikli hedefi; ABnin dengeli geliimine katkda bulunmak, bunun yan sra;
Trans-Avrupa ulam ve telekomnikasyon alarnn gelitirilmesine, evrenin
217
Seluk Cingi, Avrupa Yatrm Bankas, Ankara Ticaret Odas, Yaynlar, Ankara, 1984, s.15-16.
219
Tekinlap/Tekinalp, a.g.e., s.300.
218
95
korunmasna, enerji kaynaklarnn devamllnn salanmasna, endstri ve kk

iletmelerin uluslararas dzeyde rekabet gcnn artrlmasna ynelik projelere
finansman salamaktadr. Banka, Topluluk haricindeki lkelerle olan i birlii
politikasnn hayata geirilmesine yardmc olmakta; Afrika, Karayipler ve Pasifik
lkelerinde, Akdeniz havzasnda, Orta ve Dou Avrupada, Latin Amerikada ve
Asya'da faaliyette bulunmaktadr.
Avrupa Yatrm Bankas, kaynaklarnn byk bir blmn sermaye
piyasalarndan dn alr. Sermaye piyasalarnda Avrupa Yatrm Bankas
hisselerinin deerinin yksek olmas (AAA); en uygun koullarda, ok yksek
miktarlarda kaynak bulabilmesini salamaktadr. Kar amac tamayan bir kredi
kurumu olan Avrupa Yatrm Bankas; mali piyasalardaki konumunun salad
stnlklerden giriimcileri yararlandrr.220
5.9. AVRUPA PARA ENSTTS ve AVRUPA MERKEZ BANKASI

Ekonomik ve Parasal Birlik (EPB) kapsamnda; Avrupa Para Enstits
(APE), Avrupa Merkez Bankas (AMB) ve Avrupa Merkez Bankalar Sistemi
(AMBS) olmak zere organ ngrlmtr. Tez konusu kapsamnda, EPBin
ikinci aamasnn amac; nc ve son aamaya gemeden nce gerekli tm
altyapy hazrlamaktr.221
Maastircht Anlamasnda ngrlen usule gre; bir AMBS, Antlama ve
Antlamaya ekli AMB Esas Szlemesinde yer alan yetkilere haiz bir AMBnn
kurulduu belirtilmitir.222
Bu hedefleri gerekletirmek amacyla; 1 Haziran 1994 tarihinde, Frankfurtta
Avrupa Para Enstits (APE) kurulmutur. APE; kurulmadan nceki oluum
safhasnda ve 1 Ocak 1994 tarihinde, ortak para politikasn koordine etmekle grevli
Merkez Bankalar Guvernrler Komitesi nin grevlerini devralmtr.
220
http://eib.eu.int/
222
221
96
APEnun en st dzey organ, kendi Konseyidir. APE Konseyi karar verme

organdr. APE Bakan, APE Konseyinin nerisi zerine Bakanlar Konseyi tarafndan 3
yllk dnem iin atanr. Genel Direktr ve 4 ana depertman; ynetimin temelini oluturur.
APEnun grevleri aadadr:
-
ye lkeler arasnda para politikasnn egdmn, merkez bankalarnn

ibiriliini glendirmek, fiyat istikrarn salamak,
Ortak para politikasn yrtmek, nc aamaya gei iin gerekli

hazrlklar yapmak ve nc aama sonunda tek parann dolama
girmesini salayacak artlar hazrlamak.
Kullanlmakta olan ECU sepetini kolaylatrmak ve EUROya gei

srecini yrtmek.
ye lkelerin, Maastircht Anlamas ile belirlenen kriterlere uyumlarn

gzetmek ve dzenli raporlar hazrlamak, zellikle ye lkelerin merkez
bankalarnn finansmann ve finansal kurumlardan ayrcalkl imkanlar
salamamas konularn izlemektir.
Tez konusunun kapsam dnda, ileriki tarihte, 1 Haziran 1998de APE tasfiye
edilerek grevini AMBsna devretmitir. lk toplantsn da 2 haziran 1998 tarihinde Wim
Duisenberg ynetiminde yapmtr. AMBs; 1 Temmuz 1998de resmen greve
balayarak EPB ve AMBSne gei hazrlklarnn sorumluluunu zerine almtr.
AMBsnn grevleri unlardr.
-
Her trl para politikalarn; ye lkelerin merkez bankalar ile ibirlii

yaparak salamak.
223
Birliin parasal istikrarn korumak,
Birliin kur politikasn belirlemek,
Tek parann tedavln salamak,
Dviz ilemlerini ynetmek,
Resmi dviz rezervini tutmak ve ynetmek,
deme ilemlerini dzenlemektir.223
97
5.10. AVRUPA OMBUDSMANI (AVRUPA KAMU HAKEM)

sve Kral XII Karln Osmanl lkesinde yaamak zorunda olduu 17091714 yllarnda; lkesindeki ynetici ve yarglar, mevcut yasalara gre kendi adna
gzetecek birini atamas (hogst ombudsman) ve bu faaliyetin 1809 ylnda sve
Anayasasnda anayasal bir kurum olarak yerini almas, Avrupada ombudsmanln
balangc kabul edilir. 110 yl sonra 1919da Finlandiyada, akabinde 1954 ylnda
Danimarka da, 1957 ylnda Fransada ombudsmanlklar kurulmutur.224
Avrupa Konseyi stiari Komitesi, 1975 de 457 sayl tavsiye karar ile
dier ye lkelere ombudsman kurmalarn tavsiye etmitir. Avrupa Konseyi
tarafndan 30 Ekim 1982de Siennede (talya) gerekletirilen nsan Haklarnn
Korunma ve Gelitirilmesinde Yarg D Araclar; Ombudsman konulu
seminerde alnan kararlar; Topluluun ombudsman kurumuna bak asndan ok
nemlidir. Bu kararlar neticesinde;
-
Henz ombudsmanl uygulamayan ye lkelerin, buna benzer grevleri

yerine
getiren
tekilatlarn;
ulusal,
yerel,
blgesel
dzeyde
isimlendirmelerini,
-
Avrupa Konseyi bnyesindeki ombudsmanlarn yetki ve ilevlerinin;

insan haklarnn korunmas konusundaki yasal dzenlemelerde gr
bildirecek ekilde geniletilmesini,
Avrupa Konseyinin; bir yandan ye lkelerin ombudsmanlar, dier

taraftan da Avrupa nsan Haklar Mahkemesi yarglar ve Avrupa
Komisyonu yeleri arasnda bilgi merkezinin koordinasyon merkezi
olacan,
Avrupa nsan Haklar Mahkemesi ve Avrupa Komisyonu kararlarnn

ombudsmanlarn yararlanmalarna almas ve bu konuda vatandalarn
bilgilendirilmeleri konularnda ilerlemeler salanmtr.225
224
Zekeriya Temizel, Ombudsman, Uluslararas Yerel Ynetimler Birlii Yaynlar, Kent Basmevi,
stanbul, 1997, s.34-35.
225
B.Zakir Afar, Ombudsman (Kamu Hakimi), Hak- Eitim Yaynlar, No:38, Ankara, 1997,
s.46-47.
98
1988 ylnda Polonyada Yurtta Haklar Koruyucusu ad altnda

ombudsmanlk kurulmutur.226
7 ubat 1992 de imzalanan Maastircht Anlamasnn 138/E maddesiyle
Topluluk dzeyinde bir ombudsman ihdas kararlatrlm, Avrupa Ombudsman
ad verilen kuruma; 1994 yl Avrupa Parlamentosu seimlerinden sonra ilk
Ombudsman atanmtr.227
Avrupa Ombudsman, Avrupa Parlamentosu tarafndan atanr. ATAD ile ayn
statde bulunmaktadr. almaya balamadan nce, herhangi bir birim tarafndan
grevlendirilmesine ihtiyac yoktur. ATAD, Ombudsmann yetki alan dnda kalr.
Avrupa Ombudsman, Topluluun kurum ve kurulularndaki ynetim bozukluklar
ile ilgili ikayetleri inceler. Hakknda aratrma yaplan birim ve bireyler; gizlilik
gerektiren konular da dahil olmak zere ombudsmana her trl bilgiyi salamak
zorundadr.228
Ombudsman,
ilgili
aratrma
raporunu;
ilgili
kuruma
ve
Avrupa
Parlamentosuna gnderir. ikayetiye de bilgi verir.229

Avrupa Ombudsman; soruturmalarn genellikle ikayet zerine yrtse de,
resen de soruturma aabilir.
Avrupa Ombudsman; konu Toplulukla ilgili olsa bile ulusal, blgesel ya da
yerel ynetimlerle ilgili ikayetleri inceleyemez. Devlet daireleri, devlet kurumlar ve
yerel parlamentolar bu kapsamda deerlendirilir. Ombudsman, ulusal mahkemelere
ait kararlarn temyizi iin bavurulacak bir makam deildir. Ombudsman, iyerleri ya
da zel kiilerle ilgili ikayetleri de incelemez.230
226
Temizel, a.g.e., s.35.

Afar, a.g.e., s. 49.
228
Temizel, a.g.e., s.30.
229
Afar, a.g.e., s. 49.
230
www..euro-ombudsman.eu.nt
227
99
SONU
Gnmzde Blgesel Entegrasyon kavram, belirli corafyay paylaan

lkelerin pazarlarn, ekonomilerini, retim srelerini, hatta siyasi ve stratejik
glerini birletirme ynnde harcadklar abalar tanmlamak iin kullanlmaktadr.
Baz Blgesel Entegrasyonlar; taraf lkeler arasndaki ilikilerin son derece
youn olmas nedeniyle nce uygulamada ortaya kmakta, zaman iinde
glenmekte ve daha sonra hkmetlerin devreye girmesi ve antlamalarn
imzalanmas ile resmiyet kazanmaktadr. Dier entegrasyonlar ise, belirli bir
blgedeki lkelerin; aralarndaki fiili entegrasyon ve karlkl bamllk
bulunmamasna ramen; ticari, ekonomik ve siyasi alanda glerini birletirerek
pazarlk marjlarn artrabilmek amac ile aldklar bilinli kararlar sonucu ortaya
kmaktadr.
Entegrasyonlarn ortaya k biimleri, hedeflerine ulamadaki baarlarn
da nemli lde etkilemektedir. Avrupa Topluluklar da; gmrk birlii ile balayan
ve siyasi birlik olma yolunda byk aama kaydeden bir entegrasyon olmutur.
kinci Dnya Sava sonrasnda Avrupa btnlemesinin nedenlerine
bakldnda, halihazrda baarl bir ekilde devam eden bu fikrin;
-
Avrupada refah ve bar kalc klmak,
Almanya ile Fransa arasndaki sorunlar kalc zme kavuturmak,
Sovyet tehdidine kar bir btnleme oluturmak,
Marshall Yardmlarnn etkin biimde datmn salamak,
- kinci Dnya Sava sonras ykm ortadan kaldrmak olduu

anlalmaktadr.
Trkiye
olarak
yesi
olmak
istediimiz
bulunduumuz Avrupa Birliinin tarihsel geliimi;

- Avrupa Kmr ve elik Topluluu (1951)
- Avrupa Atom Enerjisi Topluluu (1957)
- Avrupa Ekonomik Topluluu (1957)
- Avrupa Topluluu (1965)
100
ve
mzakere
srecinde
- Avrupa Birlii (1991- Maastricht Anlamas) aamalarndan geerek

bugnk yapsna kavumutur.
Tez konusu kapsamnda, Avrupa Birliinin ye lkeler asndan tarihsel
genileme sreci;
- Birinci Genileme (1973)
ngiltere, rlanda, Danimarka
- kinci Genileme (1981)
Yunanistan
- nc Genileme (1986)
spanya, Portekiz
- Drdnc Genileme (1995)
sve, Avusturya, Finlandiya ile srmtr.
Avrupa Birliinin yaps, kurumlar ve genileme srecinin analizi;
Topluluun 1995 yl sonundaki yapsna nasl geldiini aklamaktadr. Bu analiz;
Avrupa Birliinin gelecekteki geliiminin ve neminin atan bir ekilde devam
edecei ynnde kanaatler vermektedir.
Avrupa Birlii; gnmzde artk ekonomik bir dev olmann yan sra, global
bir aktr olmak iin de abalarn srdrmektedir. zellikle Avrupa Gvenlik ve
Savunma Politikas kapsamnda, Solana Strateji Belgesi ile balayan Avrupa
Topluluklarnn d politika felsefesi; Avrupa Birliini artk gnmzde tm Dnya
sorunlar ile ilgilenmek zorunda brakmaktadr.
Avrupa Birlii; atma blgelerinde genellikle sava dorudan nlemek
yerine, Petersburg Grevleri olarak adlandrlan insani yardm amal operasyonlar
icra etmek istemektedir. Ayrca, askeri mdahalenin yannda; Grcistanda ilk rnei
ile balatm olduu Hukukun stnl Misyonu ile de demokrasi ve insan
haklarn tesis etmek istediini de belirtmektedir.
Sonu olarak, Avrupa Birlii; askeri ynden kuvvetli olmamas, ortak bir d
politikasnn tam oluturulamamas nedeni ile eletiri de alsa, tarihsel sreci
ierisinde beklenenden daha hzl bir ekilde kurumsallam ve gelimeye devam
etmektedir.
101
EKLER
AVRUPA BRLNN TARHSEL GELMNN KRONOLOJS

(1946-1995)
19 Eyll 1946
Winston Churchill, Zrih niversitesinde yapt bir konumada, bir tr
Avrupa Birleik Devletleri kurulmas iin arda bulundu.
17 Aralk 1946
Avrupa Federalistler Birlii, Pariste (Fransa) kuruldu.
14 Mays 1947
Winston Churchillin nclk ettii Birleik Avrupa Hareketi hayata
geirildi. Uluslar st kurumlara kar olan bu hareket, hkmetler aras ibirliinden
yanayd.
1 Haziran 1947
Ren Courtin, daha sonra Avrupa Hareketinin (1953) bir paras haline
gelen Birleik Avrupa iin Fransz Konseyini kurdu. Hristiyan Demokratlar
tarafndan destek gren ve daha sonra Hristiyan Demokratlar Avrupa Birlii (1965)
ad ile anlan Nouvelles Equipes Internationales (Uluslararas Yeni Ekipler)
oluturuldu.
3 Haziran 1947
Avrupa Sosyalist Birleik Devletleri Hareketi oluturuldu. 1961 ylnda bu
hareket Avrupa Solu adn ald.
5 Haziran 1947
Avrupann ekonomik adan kalknmasn hedefleyen Marshall Plan
akland.
102
27-31 Austos 1947

Avrupa Birlii Federalistler Kongresi, Montrde (svire) yapld.
13-14 Aralk 1947
Federalist
ve
Birliki
rgtler;
Birleik
Avrupa
Hareketlerinin
Koordinasyonuna ilikin Uluslar aras Komite bnyesinde topland.

1 Ocak 1948
Belika, Lksemburg ve Hollanda arasnda yaplan gmrk szlemesi
yrrle girdi.
17 Mart 1948
Belika, Fransa, Lksemburg, Hollanda ve Birleik Krallk arasnda Bat
Birlii Antlamas (Brksel Antlamas) imzaland.
16 Nisan 1948
Marshall Plannn koordine edilmesi amacyla, Avrupa Ekonomik birlii
rgt (OEEC) kuruldu.
7-11 Mays 1948
Avrupa Kongresi, Birleik Avrupa Hareketlerinin Koordinasyonuna ilikin
Uluslararas Komitenin himayesinde, Lahey.de (Hollanda), Winston Churchillin
bakanlnda topland. Toplantya 800 delege katld. Kongreye katlanlar, Avrupa
lkelerinin siyasi ve ekonomik btnlemesine ynelik hazrlklar yapmakla grevli
bir Avrupa Danma Meclisi ve Avrupa zel Konseyi oluturulmasn nerdi.
Kongre, ayrca; bir nsan Haklar artnn kabul edilmesini ve bu arta uyulmasn
salamak iin bir Adalet Divan kurulmasn nerdi.
28 Ocak 1949
Fransa, Birleik Krallk ve Benelks lkeleri; bir Avrupa Konseyi kurulmas
konusunda karara vardlar. Danimarka, rlanda, talya, Norve ve svireden bu
Konseyin statsnn hazrlanmasna katkda bulunmalarn talep ettiler.
5 Mays 1949
Avrupa Konseyi Stats, Londrada (Birleik Krallk) imzaland.
103
3 Austos 1949
Avrupa Konseyi Stats yrrle girdi.
10 Austos 1949
Avrupa Konseyi Danma Meclisinin ilk oturumu Strazburgda (Fransa)
yapld. Meclisin federalist yeleri, Avrupa dzeyinde bir siyasi otoritenin
oluturulmasn talep etti.
9 Mays 1950
Fransa Dileri Bakan Robert Schuman, Jean Monnetden ilham ald bir
konumasnda, Fransa ve Almanyann ve onlara katlmak isteyen dier Avrupa
devletlerinin kmr ve elik kaynaklarnn, tek bir havuzda toplanmas teklifinde
bulundu (Schuman Deklarasyonu.).
3 Haziran 1950
Belika, Fransa, Lksemburg, talya, Hollanda ve Almanya, Schuman
Deklarasyonunu imzaladlar.
26-28 Austos 1950
Avrupa Konseyi Meclisi, Schuman Plann onaylad.
19 Eyll 1950
Avrupa demeler Birlii kuruldu.
4 Kasm 1950
Avrupa nsan Haklar ve Temel Haklar Szlemesi Romada (talya)
imzaland.
15 ubat 1951
Pariste (Fransa), Avrupa Savunma Topluluunun kurulmasna ynelik bir
toplant yapld. Belika, Fransa, talya, Lksemburg ve Almanyann yan sra, alt
gzlemci lke de (ABD, Kanada, Danimarka, Norve, Birleik Krallk ve Hollanda)
bu toplantya katld.
104
18 Nisan 1951
Altlar (Belika, Fransa, Almanya, talya, Lksemburg ve Hollanda), Avrupa
Kmr ve elik Topluluunu (AKT) kuran Paris Antlamasn imzalad.
10 Aralk 1951
Paul-Henri Spaak, Birleik Kralln Birleik Avrupa dncesine scak
bakmamasn protesto etmek amacyla, Avrupa Konseyi Danma Meclisi
Bakanln brakt.
27 Mays 1952
Altlar (Belika, Fransa, Almanya, talya, Lksemburg ve Hollanda), Paris.te
(Fransa) Avrupa Savunma Topluluu Antlamasn imzalad.
23 Temmuz 1952
AKT Antlamas yrrle girdi. Yksek Otorite Bakanlna Jean
Monnet, Ortak Asamble Bakanlna ise Paul-Henri Spaak seildi.
30 Temmuz 1952
Lksemburg, AKTnin geici merkezi olarak belirlendi.
10 Austos 1952
AKT Yksek Otoritesi greve balad.
10 Kasm 1952
Gmrk
Tarifeleri
ve
Ticaret
Genel
Anlamas
(GATT),
AKT
Antlamasndan kaynaklanan ykmllklerini yerine getirmeleri amacyla,

Altlara, en ok kayrlan lke uygulamas bakmndan bir istisna getirdi.
1 Ocak 1953
lk Avrupa vergisi olan AKT vergisi yrrle girdi.
10 ubat 1953
Kmr ve demir cevheri ortak pazar kuruldu. Altlar, bu ham maddelerle
ilgili tm gmrk vergilerini ve miktar kstlamalarn kaldrd.
105
7 Mart 1953
Avrupa Adalet Divan Tz, AKT Resmi Gazetesinde yaymland. Bu
tarihten itibaren, Paris Antlamas kapsamna giren uyumazlklar Divana
gtrlebilir hale geldi.
9 Mart 1953
10 Eyll 1952 tarihinde kurulmu olan Geici Asamblenin bakan PaulHenry Spaak, AKT Konseyi Bakan Georges Bidaulta; Avrupa Siyasi Topluluu
oluturulmasna ilikin bir antlama tasla sundu. Sz konusu antlama taslanda,
Topluluun kurulu amac, insan haklarnn ve temel zgrlklerin korunmas,
saldrlara kar ye devletlerin gvenliinin temin edilmesi, ye devletlerin d
politikalarnn koordinasyonunun salanmas ve aamal biimde bir Ortak Pazarn
kurulmas belirlenmekteydi. Taslak antlamada; Avrupa Yrtme Konseyi, iki
kamaral bir Parlamento, Bakanlar Konseyi, Adalet Divan, Ekonomik ve Sosyal
Komite olmak zere be kurum ngrlmekteydi.
15 Mart 1953
Hurda demir iin bir ortak pazar kuruldu.
12 Austos 1953
AKT ve Uluslararas alma rgt (ILO) arasnda bir ibirlii anlamas
imzaland.
11 Mays 1954
Alcide de Gasperi, Avrupa Parlamenterler Asamblesi Bakanlna seildi.
20-23 Austos 1954
Altlar, Brkselde (Belika) topland. Fransz devlet adam Pierre Mends
Francen, Avrupa Savunma Topluluunun uluslar st niteliinin hafifletilmesi
talebi kabul edilmedi.
30 Austos 1954
Avrupa Savunma Topluluu Antlamas Fransa Ulusal Meclisi tarafndan
reddedildi.
106
20 Ekim 1954
Londra Konferansn takiben, Brksel Antlamasna deiiklikler getiren
anlamalar Pariste (Fransa) imzaland ve Bat Avrupa Birlii (BAB) oluturuldu.
10 Kasm 1954
Jean Monnet, Avrupa Savunma Topluluu giriiminin baarszla
uramasndan sonra, AKT Yksek Otoritesi Bakanlndan istifa etti.
21 Aralk 1954
Avrupa Adalet Divan ilk kararn verdi.
1 Haziran 1955
Ren Mayer, AKT Yksek Otoritesi Bakanlna seildi.
1-2 Haziran 1955
Altlarn Dileri Bakanlar, Mesinada (talya) topland ve ekonomik
btnlemeyi hedefleme konusunda anlatlar.
23 Ekim 1955
Saarland, yaplan referandum sonucunda, zerk statsnden vazgeerek
Almanyaya katlma karar verdi.
8 Aralk 1955
Avrupa Konseyi Bakanlar Konseyi, stnde on iki altn yldz bulunan mavi
bayra amblemi olarak kabul etti.
7 Ocak 1956
AKT Yksek Otoritesi, nc lkelerden ithal edilen elik rnlerinin
Topluluk iinde serbest dolam ilkesini teyit etti.
6 Mays 1956
Belika Dileri Bakan Paul-Henri Spaak, AKT yelerinin Dileri
Bakanlarna; bir Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) ve bir Atom Enerjisi
Topluluu (Euratom) kurulmasn ngren Topluluk Antlamalar taslana ilikin
bir rapor sundu.
107
29 Mays 1956
Spaak Raporu onayland. Venedikte (talya) toplanan Dileri Bakanlar,
AET ve EURATOMun kurulmasna ilikin iki antlamann akdedilmesi iin
hkmetler aras mzakerelerin almasna karar verdiler.
26 Haziran 1956
AET ve EURATOMun kurulmasna ilikin metinlerin hazrlanmasna
ynelik grmeler, Brkselde (Belika) balad.
25 Mart 1957
Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluunu
(EURATOM) kuran Antlamalar, Altlar (Belika, Fransa, Almanya, talya,
Lksemburg, Hollanda) tarafndan Romada (talya) imzaland ve bu tarihten itibaren
Roma Antlamalar olarak anlmaya baland.
17 Nisan 1957
Avrupa Topluluklarnn yararlanaca imtiyaz ve dokunulmazlklara ve
Avrupa Topluluklar Adalet Divannn statsne ilikin protokoller Brksel.de
(Belika) imzaland.
8 Ekim 1957
AKT Konseyi, AKT Yksek Otoritesini; enerjiye ilikin genel bir politika
oluturmas konusunda grevlendirdi.
27 Kasm 1957
Hans Furler, AKT Ortak Asamblesi Bakan seildi.
1 Ocak 1958
Roma Antlamalar yrrle girdi. AET ve EURATOM, Brkselde
(Belika) faaliyete geti. Parlamenterler Asamblesi ve Adalet Divan, her
Topluluun da ortak kurumlar oldu.
7 Ocak 1958
Walter Hallstein AET Komisyonu Bakanlna, Louis Armand EURATOM
Komisyonu Bakanlna ve Paul Finet AKT Yksek Otorite Bakanl'na seildi.
108
26 Ocak 1958
Altlar, Topluluun Konseylerinin almalarn hazrlamak iin bir Daimi
Temsilciler Komitesinin (COREPER) kurulmasn kararlatrd.
10 ubat 1958
ye devletler, kmr ve elik rnleri iin; uyumlatrlm bir gmrk
tarifesini uygulamaya koydu. Fransa ve talya iin istisna getirilerek, bu iki lkeye,
iki yllk bir sre boyunca baz rnler iin daha yksek vergi talep etme hakk
tannd.
19 Mart 1958
Avrupa Parlamenterler Asamblesinin al oturumu Strazburgda (Fransa)
yapld. Robert Schuman, AKT Asamblesinin yerine geen bu Asamblenin
bakanlna seildi.
15 Nisan 1958
lk Konsey tznde, Almanca, Franszca, talyanca ve Flamanca,
Topluluklarn resmi dilleri olarak belirlendi.
20 Nisan 1958
Avrupa Topluluklarnn Resmi Gazetesi ilk kez yaymland. Bu Resmi
Gazete, AKT Resmi Gazetesinin yerini ald.
22 Nisan 1958
Konsey, Ekonomik ve Sosyal Komitenin yelerini belirledi.
13 Mays 1958
Parlamenterler Asamblesi yelerinin oturma dzeni; ilk kez milliyetlerine
gre deil, bal bulunduklar siyasi gruplara gre belirlendi.
19 Mays 1958
Brkselde (Belika), Ekonomik ve Sosyal Komitenin oluturulmas
amacyla bir toplant yapld.
109
21-27 Mays 1958

Parlamenterler Asamblesi Tzn kabul etti.
3-11 Temmuz 1958
Stresada (talya) yaplan bir konferansta, Ortak Tarm Politikasnn temelleri
atld.
7 Temmuz 1958
AET ile Uluslararas alma rgt (ILO) arasnda ibirliini ngren bir
anlama, Walter Hallstein tarafndan Cenevrede (svire) imzaland.
7 Ekim 1958
AKT Adalet Divannn yerini alan Avrupa Topluluklar Adalet Divan,
Lksemburgda yerleik olarak grevine balad.
4 Aralk 1958
Avrupa Yatrm Bankasnn (AYB) kredi politikalar ile ilgili ilk be direktifi,
AYB Guvernrler Kurulu tarafndan kabul edildi.
29 Aralk 1958
Avrupa Para Anlamas yrrle girdi.
1 Ocak 1959
AET iinde gmrk vergilerinin ve miktar kstlamalarnn aamal olarak
kaldrlmasna ilikin ilk admlar atld.
7 Ocak 1959
Robert Schuman, Parlamenterler Asamblesi Bakanlna yeniden seildi.
2 ubat 1959
Etienne Hirsch, EURATOM Komisyonu Bakanlna seildi.
3 Mart 1959
Avrupa Topluluklar Adalet Divan, Tzn kabul etti.
110
20 Mart 1959
Avrupa Yatrm Bankas (AYB) ilk kredilerini verdi.
5 Mays 1959
Avrupa Konseyi, ABDnin ok tarafl ticaret mzakerelerine ilikin Dillon
Teklifini (GATT erevesi) kabul etti. Bu mzakerelerin, Konseyin atad zel bir
Komitenin desteiyle, Komisyon tarafndan yrtlmesi kararlatrld.
8 Haziran 1959
Yunanistan, AETye katlmak iin bavuruda bulundu.
22 Haziran 1959
AET
lkelerinin
maliye
idareleri,
dolayl
vergi
mevzuatnn
uyumlatrlmasnn mmkn olup olmadn incelemek zere alma grubu

oluturdu.
25-26 Haziran 1959
ye devlet uzmanlar, damping konusundaki ilk toplantlarn yapt. Bu
toplantda, damping uzmanlar; Topluluk ii dampingi engellemek iin uygulamaya
konulacak dzenlemeleri gzden geirdi.
20-21 Temmuz 1959
Avrupa Ekonomik birlii rgtnn yedi lkesi olan; Avusturya,
Danimarka, Norve, Portekiz, sve, svire ve Birleik Krallk Avrupa Serbest
Ticaret Ortakln (EFTA) kurmaya karar verdi.
31 Temmuz 1959
Trkiye, AETye katlmak iin bavuruda bulundu.
10 Eyll 1959
Yunanistan ile AET arasnda ortaklk mzakereleri balad.
11 Eyll 1959
AKT Yksek Otoritesi Bakanlna Piero Malvestiti seildi.
111
27 Eyll 1959
Trkiye ile AET arasnda ortaklk mzakereleri balad.
13 Ekim 1959
Belika Dileri Bakan Pierre Wigny, AKT Yksek Otoritesi ve Roma
Antlamas ile kurulan iki Komisyonun (AET ve EURATOM Komisyonlar) tek bir
kurumda birletirilmesini teklif etti.
4 Ocak 1960
Avrupa Serbest Ticaret Ortakl (EFTA) Szlemesi; Avusturya, Danimarka,
Norve, Portekiz, sve, svire ve Birleik Krallk tarafndan, Stokholmde (sve)
imzaland.
3 Mays 1960
Avrupa Serbest Ticaret Ortakln (EFTA) kuran Stokholm Szlemesi
yrrle girdi.
11 Mays 1960
Konsey, Avrupa Sosyal Fonu hakkndaki tz kabul etti. Fonun amac,
Topluluk iinde iilerin istihdamn, corafi ve mesleki hareketliliini tevik
etmektir.
20 Eyll 1960
Avrupa Sosyal Fonu hakkndaki tzk yrrle girdi.
13 Aralk 1960
Avrupa Hava Seyrsefer Gvenlii rgtn Kuran Szleme (Eurocontrol),
Brkselde (Belika) imzaland.
14 Aralk 1960
Avrupa Ekonomik birlii rgt (OEEC), Ekonomik birlii ve Kalknma
rgt (OECD) adn ald.
112
10-11 ubat 1961

Pariste (Fransa), salkl bir siyasi ibirlii kurulmasnn gereklilii
konusunda bir Zirve Konferans yapld.
7-10 Mart 1961
Hans Furler, Parlamenterler Asamblesi Bakanlna yeniden seildi.
27 Haziran 1961
Hollanda hkmeti; Topluluklar iin tek bir Konsey ve bir Avrupa Yksek
Komisyonunun kurulmasna (yrtme organlarnn birletirilmesi) ynelik bir
szleme vastasyla, Roma ve Paris Antlamalarnda deiiklik yaplmasn
ngren bir taslak sunma giriiminde bulundu. Bu taslak hakknda, Avrupa
Parlamentosunun ve iki Komisyonun gr alnd. Reformun kapsamna ilikin
olarak, ye devletler arasnda gr ayrllklar bulunmas sebebiyle; yrtme
kurumlarnn birlemesi gereklemedi.
18 Temmuz 1961
Avrupa Zirve toplants Bonnda (Almanya) yapld. Altlar, bir siyasi birlik
oluturma ynndeki isteklerini ifade etti.
31 Temmuz 1961
rlanda, Avrupa Topluluklarna ye olmak iin resmen bavuruda bulundu.
9 Austos 1961
Birleik Krallk, Avrupa Topluluklarna ye olmak iin resmen bavuruda
bulundu.
10 Austos 1961
Danimarka, Avrupa Topluluklarna ye olmak iin resmen bavuruda
bulundu.
1 Eyll 1961
ilerin serbest dolamna ilikin ilk tzk yrrle girdi.
113
20-21 Kasm 1961

Strazburgda (Fransa), AET kurumlar arasnda bir kolokyum dzenlendi.
Kolokyumda, Ortak Pazarda birinci aamadan ikinci aamaya gei ve denizar
lkelerle iliki konular tartld.
20 Aralk 1961
Walter Hallstein, AET Komisyonu Bakanlna yeniden seildi.
10 Ocak 1962
Yeni AET Komisyonu, Hallstein bakanlnda greve balad. Pierre
Chatenet, EURATOM Komisyonu Bakanlna seildi.
14 Ocak 1962
Konsey, Tarmsal Ynlendirme ve Garanti Fonu (FEOGA) vastasyla mali
dayanma salanmas ve tarm rnleri iin bir ortak pazar kurulmas amacyla
oluturulan Ortak Tarm Politikas konusunda ilk tzkleri kabul etti.
5-6 ubat 1962
Konsey, Avrupa Sosyal Fonunun i tzn onaylad.
27-30 Mart 1962
Gaetano
Martino,
Parlamenterler
Asamblesi
Bakanlna
seildi.
Parlamenterler Asamblesi, adn Avrupa Parlamentosu olarak deitirmeye karar

verdi.
4 Nisan 1962
Ortak Tarm Politikas ile ilgili tzkler ve temel kararlar kabul edildi.
30 Nisan 1962
Norve, Avrupa Topluluklarna ye olmak iin resmen bavuruda bulundu.
1 Temmuz 1962
ye devletler arasnda sanayi rnlerine ilikin gmrk vergileri 1957
seviyesinin % 50 altna indirildi.
114
30 Temmuz 1962
Ortak Tarm Politikasn oluturan tzkler yrrle girdi.
13 Ekim 1962
Konsey,
gda
maddelerinde
kullanlabilecek
renklendirici
maddeleri
belirleyerek; gda maddeleri alanndaki mevzuata ilikin ilk direktifi kabul etti.
1 Kasm 1962
Yunanistan ile Topluluk arasndaki ortaklk anlamas yrrle girdi.
14 Ocak 1963
Fransa Cumhuriyeti Bakan General De Gaulle, Birleik Kralln Toplulua
ye olmak istediinden kuku duyduunu dile getirdi. Bir ka gn sonra, adaylk
bavurusunda bulunan lkelerle ilgili mzakereler askya alnd.
5 ubat 1963
Van Gend en Loos karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divannn sz konusu
kararnda; Topluluun, ye devletlerin egemenlik haklarnda kstlamaya gitmeyi
kabul ettikleri yeni bir hukuk dzeni oluturduu vurguland.
25-29 Mart 1963
Gaetano Martino, Avrupa Parlamentosu Bakanlna yeniden seildi.
4 Mays 1963
GATT ticaret mzakereleri (Kennedy Turu) resmen balad.
1 Temmuz 1963
Gmrk birliinin kurulmasn hzlandrmaya ynelik karar uyarnca,
Topluluk ii gmrk vergileri altnc kez indirildi ve ortak d tarifenin
gerekletirilmesine ynelik ikinci uyumlatrma yapld.
20 Temmuz 1963
Topluluk ile 17 Afrika lkesi ve Madagaskar arasnda, Yaundede
(Kamerun), be yl sreli bir Ortaklk Anlamas(Yaunde Szlemesi) imzaland.
115
4 Eyll 1963
Robert Schuman ld.
23-24 Eyll 1963
Konsey, yrtme organlarnn birlemesi sorununa ilikin olarak prensipte
anlamaya vard.
8 Ekim 1963
Dino del Bo, AKT Yksek Otoritesi Bakanlna seildi.
10 Ocak 1964
Walter Hallstein, AET Komisyonu Bakanlna yeniden seildi.
20 Mart 1964
Jean Duvieusart, Avrupa Parlamentosu Bakanlna seildi.
4 Mays 1964
GATT kapsamnda, ok tarafl ticaret mzakerelerine ilikin Kennedy Turu
resmen balad. Topluluk toplantya katld.
23 Mays 1964
Ticaret ve Kalknma konusundaki Dnya Konferans; Cenevrede (svire)
yapld.
1 Haziran 1964
Yaunde Szlemesi yrrle girdi.
1 Temmuz 1964
Avrupa Tarmsal Ynlendirme ve Garanti Fonu (FEOGA) faaliyete geti.
15 Temmuz 1964
Costa/ENEL karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla;
Topluluk Hukukunun ulusal hukuka stnl ilkesini getirdi.
116
18 Eyll 1964
Konsey, bir gei dnemini mteakip, dokuz yeden oluacak tek bir
Komisyonun bileimi konusunda anlamaya vard.
1 Aralk 1964
AET ve Trkiye arasnda imzalanan Ortaklk Anlamas yrrle girdi.
15 Aralk 1964
Konsey, Komisyondan; Ortak Tarm Politikasnn finansmanna ve tarmsal
rnlerden alnan vergilerin (prelevman) Topluluk btesine aktarlmasnn
uygulama koullarna ilikin neriler hazrlamas talebinde bulundu.
2 Mart 1965
Jean Duvieusart, Avrupa Parlamentosu Bakanlna yeniden seildi.
8 Nisan 1965
Topluluun (AKT, AET ve EURATOM) Konsey ve Komisyonlarn
birletiren ve 1 Temmuz 1967 tarihinde yrrle girmesi ngrlen Antlama
(Fzyon Antlamas) Brkselde (Belika) imzaland.
26 Haziran 1965
Fransa, tek bir Avrupa Topluluklar Konseyi ve Komisyonu kuran
Antlamay onaylad.
30 Haziran 1965
Almanya, tek bir Avrupa Topluluklar Konseyi ve Komisyonu kuran
Antlamay onaylad.
1 Temmuz 1965
Fransa, Ortak Tarm Politikasnn finansmanna ilikin grmeleri yarda
kesti. Fransz Hkmeti, daimi temsilcisini geri ekti. Bu dnemde, Fransz
delegasyonu, Konseyin ve Daimi Temsilciler Komitesinin toplantlarna katlmad.
117
22 Temmuz 1965
Komisyon; Ortak Tarm Politikasnn finansman ve Topluluun z
kaynaklar konusunda Konseye bir memorandum sundu.
26-27 Temmuz 1965
Konsey; Komisyonun Ortak Tarm Politikasnn finansman konusunda
sunmu olduu memorandumun mzakereler iin salam bir temel tekil ettiini
kabul etti.
20 Eyll 1965
Komisyon; ye devletlerin teknik nitelikte mevzuat karrken, Topluluk ii
ticareti zedeleyecek engeller yaratmaktan kanmalar konusunda bir tavsiye karar
ald.
1 Aralk 1965
Dekker karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla;
gmen iilerin sosyal gvenlii erevesinde ki .ayn yardmlarn; gmen iinin
salk sigortasnn finansmanna katkda bulunmaya ynelik emekli maana ek
olarak verilen yardmlar kapsamadn akla kavuturdu.
1 Ocak 1966
AET, Ortak Pazarn kurulmasna ilikin gei dneminin nc ve son
evresine girdi. Konsey kararlarnn ounluunda; oybirlii sisteminden oy okluu
sistemine geildi.
20 Ocak 1966
Avrupa Topluluklar Kurumlarnn ortak yllk toplants Brkselde
(Belika) yapld. Ele alnan konular, zellikle iki kurumsal sorunla ilgiliydi:
Komisyon ile Konsey arasndaki ibirlii ve Konseyde oy okluu ile karar alma
usul.
28-29 Ocak 1966
Lksemburg Uzlamas. Yedi ay boyunca bo sandalye olarak adlandrlan
politikay uygulayan Fransa; temel ulusal karlar sz konusu olduunda oybirlii
sisteminin muhafaza edilmesi karlnda, Konseydeki yerini yeniden ald.
118
7 Mart 1966
Alain Poher, Avrupa Parlamentosu Bakanlna seildi.
31 Mart 1966
Komisyon, Konseye; Ortak Tarm Politikasnn finansman, Topluluun z
kaynaklar ve Avrupa Parlamentosuna daha geni yetkilerin verilmesi konusundaki
nerisini sundu.
5 Nisan 1966
Belika, tek bir Avrupa Topluluklar Konseyi ve Komisyonu kuran
Antlamay onaylad.
29 Nisan 1966
talya, tek bir Avrupa Topluluklar Konseyi ve Komisyonu kuran Antlamay
onaylad.
11 Mays 1966
Konsey, Ortak Tarm Politikasnn takvimi ve finansmanyla ilgili kararlara
ait ilke kararlarn kabul etti ve ortak karlara ilikin dier konulardaki hedefleri
belirledi.
30 Haziran 1966
Lksemburg, tek bir Avrupa Topluluklar Konseyi ve Komisyonu kuran
Antlamay onaylad.
25 Ekim 1966
Hollanda, tek bir Avrupa Topluluklar Konseyi ve Komisyonu kuran
Antlamay onaylad.
28 Kasm 1966
Avrupa Topluluklar Kurumlarnn ortak yllk toplants yapld. Toplantda,
Topluluun ekonomik birlik kurulmas ynnde kaydettii ilerlemeler ve gelecee
dnk hedefler tartld.
119
9 ubat 1967
AET Bakanlar Konseyi, Topluluktaki dolayl vergilere ilikin mevzuatlar
uyumlatrmaya, ilke olarak katma deer vergisi sistemini kabul etmeye ve gelecek
yllara ilikin olarak Topluluun ekonomik politikasnn amalarn tespit eden ve
tanmlayan ilk orta vadeli ekonomik politika programn onaylamaya karar verdi.
13 Mart 1967
Alain Poher, Avrupa Parlamentosu Bakanlna yeniden seildi.
11 Mays 1967
Birleik Krallk, Toplulua katlmak iin tekrar bavuruda bulundu. Birleik
Kralln ardndan; rlanda, Danimarka ve bir sre sonra da Norve bavuruda
bulundu. General De Gaulle, Birleik Kralln Toplulua katlma isteini kabul
etme konusundaki olumsuz tutumunu srdrd.
2-30 Mays 1967
AET ve EURATOM Antlamalarnn imzalanmasnn onuncu yl dnmn
kutlamak zere, Romada (talya) bir zirve konferans dzenlendi. Hkmet ve
Devlet Bakanlar; Topluluun Konsey ve Komisyonlarn birletiren
Antlamann (Fzyon Antlamas) 1 Temmuz 1967 tarihi itibaryla yrrle
girmesi ynndeki niyetlerini akladlar.
30 Haziran 1967
Komisyon, GATT ok tarafl mzakereleri (Kennedy Turu) nihai kararn
imzalad.
1 Temmuz 1967
Avrupa
Topluluklarnn
(AKT,
AET,
EURATOM)
Konsey
ve
Komisyonlarn birletiren Fzyon Antlamas yrrle girdi. Bylece, Avrupa

Topluluklar tek bir Komisyon ve tek bir Konseye sahip oldu. Bununla birlikte, sz
konusu iki kurum, her bir Topluluk iin geerli kurallar erevesinde karar almaya
devam etti.
3 Temmuz 1967
Avrupa Topluluklar Konseyi, ilk oturumunu Almanya bakanlnda yapt.
120
6 Temmuz 1967
Jean Rey bakanlndaki yeni Komisyon greve balad.
13 Eyll 1967
Komisyon; Birleik Krallk, Danimarka, rlanda ve Norvein Avrupa
Topluluklarna yelik bavurular konusunda grn bildirdi.
28 Kasm 1967
Topluluk Kurumlar; Konsey ve Komisyonlarn birlemesi sonrasnda
Topluluklarn geleceinin tartld yllk ortak toplantlarn yapt.
1 Ocak 1968
Fransa, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
12 Mart 1968
Alain Poher, Avrupa Parlamentosu Bakanlna yeniden seildi.
1 Temmuz 1968
talya, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald. Gmrk
birlii yrrle girdi. Topluluk ii ticarette halen alnmakta olan gmrk vergileri,
Roma Antlamasnda ngrlen takvimden 18 ay nce kaldrld ve nc
lkelerle ticarette; ulusal gmrk vergilerinin yerine Ortak Gmrk Tarifesi
uygulanmaya baland.
23 Ekim 1968
Avrupa Topluluklar Adalet Divan, 10.uncu yl dnmn kutlad. Topluluk
kurumlarnn temsilcileri ile ye devletlerin hkmetleri, adli ve idari yksek
mahkemelerinin temsilcileri bu mnasebetle yaplan resmi toplantya katld.
27 Kasm 1968
Konsey, Parlamento ve Komisyon; Topluluklarn gelecei konusunda gr
al veriinde bulundu. Bu erevede, Topluluklarn kurumsal mekanizmasnn
demokratiklemesi, Topluluklarn glendirilmesi ve geniletilmesi, EURATOMun
geleceinin gvence altna alnmas ve parasal alanda sk bir ibirliinin
salanmasnn gereklilii ortaya konuldu.
121
1 Ocak 1969
Lksemburg, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
6-7 ubat 1969
Bat Avrupa Birlii (BAB) Konseyi toplants, Lksemburgda yapld.
1 Temmuz 1969
Hollanda, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
6 Temmuz 1969
Jean Rey, Komisyon Bakanlna yeniden seildi.
16 Temmuz 1969
Komisyon, Konseye, ye devletlerin mali katklarnn yerini Topluluk z
kaynaklarnn
almasna
ve
Avrupa
Parlamentosunun
btesel
yetkilerinin
artrlmasna ilikin bir memorandum sundu.

22-23 Temmuz 1969
Konsey; Birleik Krallk, Danimarka, rlanda ve Norvein Avrupa
Topluluklarna
yelik
bavurularn
yeniden
incelemeye
ald.
Konsey,
Komisyondan; konu hakknda Eyll 1967de bildirdii grn gncelletirmesini

talep etti.
29 Temmuz 1969
kinci Yaunde Szlemesi imzaland.
10 Austos 1969
Komisyon, Konseyin talebi zerine Birleik Krallk, Danimarka, rlanda ve
Norvein
Avrupa
Topluluklarna
yelik
bavurularna
ilikin
grn
gncelletirdi.
26 Austos 1969
Birlemi Milletler Ticaret ve Kalknma Konferansnn (UNCTAD) 9.uncu
oturumu Cenevrede yapld. Grmeler, zellikle, UNCTADn, Birlemi
Milletler kinci On Yllk Kalknma Dnemine yapt katklar zerinde younlat.
122
1 Ekim 1969
Komisyon; Birleik Krallk, Danimarka, rlanda ve Norvein Avrupa
Topluluklarna yelik bavurularna ilikin ek grn bildirdi.
15 Ekim 1969
Komisyon, Konseye; bir blgesel kalknma politikas gelitirilmesi iin
Toplulua gerekli aralarn verilmesi konusunda bir karar tasla sundu.
12 Kasm 1969
Stauder karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, ilk kez bireylerin
korunmas sorununu inceledi ve Topluluk Hukukunun genel ilkelerinin bireyin
temel haklarnn korunmasn da kapsadn ve Divann grevinin buna uyulmasn
salamak olduunu belirtti.
1-2 Aralk 1969
Laheyde (Hollanda), bir zirve toplants yapld. Bu zirvede, Devlet ve
Hkmet Bakanlar; gerek bir ekonomik ve parasal birliin oluturulmas yolunda
ilerleme kaydedilmesi ve sosyal politikalarn bu birliin gerekli kld lde
uyumlatrlmas dorultusundaki niyetlerini ortaya koydular ve Topluluun
genileme ilkesi konusundaki mutabakatlarn teyit ettiler.
11 Aralk 1969
Komisyon Bakan Rey, Avrupa Parlamentosunda; Topluluun gelitirilmesi
ve glendirilmesine ilikin olarak zirvede alnan kararlar tatmin edici bulduunu
aklad.
31Aralk 1969
Ortak Pazarn hayata geirilmesi konusunda, Avrupa Ekonomik Topluluu
Antlamasnda ngrlen 12 yllk gei dnemi sona erdi.
1 Ocak 1970
Belika, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
123
4 Mart 1970
Komisyon, Konseye; bir ekonomik ve parasal birliin kurulmasna ilikin
plan hazrlanmas konusunda bir memorandum sundu.
6 Mart 1970
Konsey, bir ekonomik ve parasal birliin oluturulmasna ynelik neriler
hazrlamak
zere,
Pierre
Werner
bakanlnda
bir
uzmanlar
komitesini
grevlendirdi. Konsey, ayrca; Etienne Davignon bakanlnda ikinci bir uzmanlar

komitesine de siyasi ibirlii konusunda neriler hazrlama grevini verdi.
10 Mart 1970
Mario Scelba, Avrupa Parlamentosu Bakanlna yeniden seildi.
22 Nisan 1970
Lksemburg Antlamas imzaland. Konsey, bir z kaynaklar sisteminin
aamal olarak oluturulmasn kararlatrd. Bu sistem uyarnca; nc lkelerden
ithal edilen rnlerden alnan tm gmrk vergilerinin, tarm rnlerinden alnan
tm vergilerin ve katma deer vergisi gelirlerinin Topluluk tarafndan toplanmas
ngrlyordu. Konsey, ayrca, Avrupa Parlamentosunun btesel yetkilerinin
geniletilmesi konusunda da karar ald.
13 Mays 1970
Schuman Deklarasyonunun 20.nci yl mnasebetiyle bir anma toplants
yapld.
30 Haziran 1970
Lksemburgda, aday devletlerle (Danimarka, rlanda, Norve ve Birleik
Krallk) yelik mzakerelerine baland.
1 Temmuz 1970
Almanya, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
2 Temmuz 1970
Franco Maria Malfatti bakanlndaki yeni Komisyon greve balad.
124
8 Ekim 1970
Konsey; Komisyonun bir ekonomik ve parasal birliin oluturulmasna
ilikin memorandumu konusunda, nihai bir rapor yaymlad.
26 Ekim 1970
Konsey, blgesel politikalar alanndaki Topluluk eyleminin uygulanmasnn
ilke ve usulleri konusunda anlamaya vard.
27 Ekim 1970
ye devletler, siyasi ibirlii konusundaki Davignon Raporunu onaylad.
Raporda ngrlen ama; nemli tm uluslar aras meselelerde Avrupann ortak bir
tutum benimsemesine imkan salamakt.
26 Kasm 1970
Konsey, sosyal politikalar ile dier ortak politikalar arasndaki ilikinin
kurulmasn salamak amacyla; Avrupa Sosyal Fonunun yeniden yaplandrlmasn
kararlatrd.
17 Aralk 1970
Internationale Handelsgesellschaft karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan,
sz konusu kararla; Topluluk Hukukunda, temel haklar kavramn akla
kavuturdu. Divan, ye devletlerde geerli ortak anayasal teamllerden esinlenilmi
olsa bile, sz konusu temel haklarn korunmasnn, Topluluun yaps ve amalar
erevesinde salanmas gerektiini ortaya koydu.
01 Ocak 1971
Fransa, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald. kinci
Yaunde Szlemesi ve Arusha Anlamalar yrrle girdi.
11-13 Ocak 1971
AET-Afrika Devletleri ve Madagaskar Ortaklnn yllk Parlamenterler
Konferans, Yaundede (Kamerun) yapld.
125
12 ubat 1971
Avrupa
Parlamentosu,
yerleme
ve
hizmet
sunma
serbestsinin
gerekletirilmesi konusundaki Konsey Direktiflerinin uygulanma durumuna ilikin

Komisyon raporu hakknda bir ilke karar kabul etti. Bu ilke kararnda; ye
devletlerin
karlan
direktiflere
uymasnn
ve
sz
konusu
direktiflerin
uygulanmasnn Komisyon tarafndan denetlemesinin nemi vurguland.

22 Mart 1971
Konsey, ekonomik politikalarn koordinasyonun glendirilmesine ilikin
Werner Plann kabul etti. Bu Plan, ye devletlerin; bte politikalarnn
uyumlatrlmasn ve para birimleri arasndaki dalgalanmalarn azaltlmas amacyla
tedbirler almasn ngryordu.
31 Mart 1971
Avrupa Kara Tamacl Anlamas (AETR) karar. Avrupa Topluluklar
Adalet Divan, Topluluun yetkileri ile ye devletlerin yetkileri arasndaki snrn
belirlenmesine imkan salayan ilkeleri ortaya koydu. Divan, ortak kurallar getirildii
lde; Topluluk hukuk dzeninin uyguland alann btn bakmndan, nc
lkelere kar sadece Topluluun ykmlkler stlenme ve yerine getirme
durumunda olduunu akla kavuturdu.
12 Mays 1971
Konsey, ortak tarm pazarnn birliini korumak amacyla, ye devletler
arasndaki tarm rnleri ticaretinde telafi edici nakdi miktarlar belirleyen bir sistem
kabul etti.
25 Mays 1971
Defrenne karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, yasal bir sosyal
gvenlik sistemi erevesinde verilen emeklilik aylklarnn; iverenin iiye ii
dolaysyla demi olduu dolayl bir yardm olmadna karar verdi.
126
3 Haziran 1971
Lksemburgda, Topluluk yesi devletlerin Adalet Bakanlar ilk kez topland.
Toplantda, ye devletler tarafndan onaylandktan sonra Adalet Divanna yeni
yetkiler salayacak olan iki protokol imzaland.
7 Haziran 1971
Avrupa Parlamentosu; rekabet kurallar ve Topluluk iletmelerinin Ortak
Pazar ve Dnya ekonomisi iindeki yeri konusunda bir ilke karar kabul etti. Bu
kararla,
Komisyon;
rekabet
politikasndaki
gelimeler
konusunda
Avrupa
Parlamentosuna her yl zel bir rapor sunmaya davet edildi.

30 Haziran 1971
Avrupa Topluluklarna yelik bavurusunda bulunan lkeler (Danimarka,
rlanda, Norve ve Birleik Krallk), kendi mzakere pozisyonlarn belirledi.
1 Temmuz 1971
talya, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
21-28 Eyll 1971
Atom enerjisi konusundaki 15. Genel Konferans Viyanada (Avusturya)
topland. Konferansta, ye devletlerin stlenmi olduu ykmllklerin yerine
getirilmesinin salanmas hakkndaki anlamann; Uluslar aras Atom Enerjisi
Dernei (IAEA) ile mzakere edilmesi iin Komisyonun Konsey tarafndan
grevlendirildii akland.
1 Ocak 1972
Lksemburg, Avrupa Topluluu Konseyi Dnem Bakanln devrald.
22 Ocak 1972
Danimarka, rlanda, Norve ve Birleik Krallk, Avrupa Topluluklarna
Katlm Antlamalarn imzalad.
14 Mart 1972
Walter Behrendt, Avrupa Parlamentosu Bakanlna yeniden seildi.
127
21 Mart 1972
Komisyon Bakan Franco Maria Malfatti istifa etti ve yerine Bakan
Yardmcs Sicco Mansholt geti. Konsey, Komisyon tarafndan ekonomik ve parasal
birliin birinci aamasnn gerekleme koullarna ilikin olarak yaplan genel
deerlendirmeye dayanarak bir ilke karar kabul etti.
24 Nisan 1972
Para ylan oluturuldu: Altlar, para birimleri arasndaki dalgalanmay %2.25
ile snrlandrmay kabul etti.
24-25 Nisan 1972
Konsey, Mauritus adasn; AET ile Birleik Afrika lkeleri ve Madagaskar
arasndaki Szlemeye dahil eden Ortaklk Anlamasn onaylad.
1 Mays 1972
1 ubat 1971 tarihli Konsey Karar uyarnca yeniden yaplanan Avrupa
Sosyal Fonu faaliyete geti.
10 Mays 1972
rlandada, lkenin Avrupa Topluluklarna katlm konusunda referandum
yapld. Halkn byk ounluu katlm lehinde oy kulland.
5-6 Haziran 1972
Konsey, genelletirilmi tercihler sisteminin kapsamn 1 Ocak 1973
tarihinden itibaren geerli olmak zere; yetmi yediler grubu yesi gelimekte olan
lkeler ile baz dier lke ve blgelere geniletmeye karar verdi. Konsey, ayrca,
GATT Katlm Antlamasnn incelenmesinde izlenecek genel ilkeleri belirledi.
1 Temmuz 1972
12 Eyll 1972
Altlarn ve yelik bavurusunda bulunan drt lkenin Maliye Bakanlar,
Romada (talya) topland. Bakanlar, ekonomik ve parasal birliin birinci aamasnda
bir Avrupa Parasal birlii
128
Fonunun oluturulmasnn gereklilii hususunda anlamaya vard.

18 Eyll 1972
Msr ve Lbnan ile tercihli ticaret anlamalar imzaland.
19 Eyll 1972
Kbrs ile tercihli ticaret anlamas imzaland.
25 Eyll 1972
Norvete, lkenin Avrupa Topluluklarna katlm konusunda referandum
yapld. Halkn ounluu aleyhte oy kulland.
2 Ekim 1972
Danimarkada,
lkenin
Avrupa
Topluluklarna
katlm
konusunda
referandum yapld. Halkn ounluu katlm lehinde oy kulland.

9 Ekim 1972
Olumsuz referandum sonucunu takiben, Norve hkmeti, katlmn
onaylanmasna ilikin yasay parlamentosuna sunmayacan bildirdi.
16 Ekim 1972
Avrupa Parlamentosu, Topluluk ii snrlarda kontrollerin kaldrlmasna
ynelik somut neriler ve talepler ieren bir ilke karar kabul etti.
19-21 Ekim 1972
Birleik Krallk, Avrupa Topluluklarna katlm ile ilgili yasalar onaylad.
19-21 Ekim 1972 de Pariste (Fransa) bir zirve toplants yapld. Bu zirvede,
Hkmet ve Devlet Bakanlar, Topluluk eylemleri iin yeni alanlar (evre, enerji,
sanayi, blgesel ve sosyal politikalar ile ilgili) tanmlad ve ekonomik ve parasal
birliin tamamlanmas iin vade olarak yine 1980 yln belirledi.
1 Ocak 1973
Danimarka, rlanda ve Birleik Krallk, Avrupa Topluluklarna katld. Topluluk ile
Avusturya, svire, Portekiz ve sve arasnda akdedilen Serbest Ticaret Anlamalar
yrrle girdi.
129
6 Ocak 1973
Francois Xavier Ortoli, Avrupa Komisyonu Bakanlna seildi.
8 ubat 1973
Avrupa Sendikalar Konfederasyonu (ETUC) kuruldu.
21 ubat 1973
Continental-Can karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan; irketlerin
birleerek rekabeti ortadan kaldracak lde gl bir konuma gelmesinin, AET
Antlamas erevesinde ktye kullanma saylacan kabul etti.
13 Mart 1973
Cornelis Berkhouwer, Avrupa Parlamentosu Bakanlna seildi.
1 Nisan 1973
Topluluk ile zlanda arasnda sanayi alannda akdedilen Serbest Ticaret
Anlamas yrrle girdi.
6 Nisan 1973
AET-spanya Ortak Komitesinin nc toplants Madridde (spanya)
yapld. spanya delegasyonu, zellikle yeni bir anlama iin yaplacak mzakerelere
ynelik olarak; spanyol Hkmetinin, spanya ve Topluluk ilikilerinin gelecei
konusundaki grlerini bildirdi.
1 Haziran 1973
Topluluk ile Kbrs arasndaki Ortaklk Anlamas ve Katma Protokol
yrrle girdi.
1 Temmuz 1973
Danimarka, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
Topluluk ile Norve arasnda sanayi alannda akdedilen Serbest Ticaret Anlamas
yrrle girdi.
130
3-7 Temmuz 1973

Avrupa Gvenlik ve birlii Konferansnn al oturumu Helsinkide
(Finlandiya) yapld.
5 Ekim 1973
Topluluklar ile Finlandiya arasnda sanayi alannda bir Serbest Ticaret
Anlamas imzaland.
15 Ekim 1973
Konsey, Avrupa Parlamentosu ile ilikilerini gelitirmek iin bir dizi tedbir
kabul etti. Bu tedbirler, ticaret anlamalarnn akdedilmesinde; Konseyin,
Parlamentonun almalarna daha geni lde katlmn ve Parlamento ile
gelitirilmi bir danma usuln ngryordu.
20 Kasm 1973
Konsey, 1977 sonunda uygulamaya konulmas ngrlen Ortak Tarm
Politikasnn yeniden organize edilmesi konusunda Komisyon tarafndan nerilen
tedbirleri ayrntl olarak ele ald.
14-15 Aralk 1973
Kopenhagda (Danimarka) bir zirve toplants yapld. Zirve toplantsnda;
ye devletler enerji krizi nedeniyle ortak bir enerji politikas oluturma konusunda
anlamaya vardlar. Ayrca, Avrupa kimlii konusunda; siyasi ibirlii erevesinde
gelitirilen ve Dileri Bakanlar tarafndan onaylanan bir bildiri yaymland.
1 Ocak 1974
Avrupa Kmr ve elik Topluluu (AKT) ile Avusturya, Portekiz, svire ve sve
arasnda akdedilen anlamalar yrrle girdi. Finlandiya ile Topluluklar arasnda
akdedilen sanayi alanndaki Serbest Ticaret Anlamas yrrle girdi.
31 Ocak 1974
Komisyon, Hkmet ve Devlet Bakanlarna Topluluun durumu hakknda
bir bildiri sundu. Bildiride; ortak politikalar oluturmak ve ulusal politikalar
yaklatrmak suretiyle Toplulua yeni bir ivme kazandrlmas ihtiyac vurguland.
131
Parlamento; Topluluk Kurumlarnn gerek bir Avrupa dayanmas zerine kurulu

politikalar izlemedikleri srece, Avrupa Birliinin gerekleemeyeceini aklad.
11-12 ubat 1974
Konsey, Ekonomik ve Sosyal Komitenin, kendi inisiyatifiyle gr bildirme
yetkisini resmen tand. Konsey, ayrca; Komitenin grlerini yaymlayabileceini
de kabul etti.
1 Nisan 1974
Birleik Krallktaki hkmet deiikliini takiben, ngiliz Dileri Bakan,
Konseye; yeni hkmetin Toplulua ynelik politikalar konusunda bir aklamada
bulundu. Bakan, Ortak Tarm Politikas konusunda kapsaml deiiklikler, Topluluk
btesinin finansmannda daha adil yntemler ve parasal sorunlara zm talep etti.
2 Nisan 1974
Konseye, Topluluun durumu hakknda ortak bir bildiri sunuldu. Konsey ve
Komisyon Bakanlar, nemli konularda ilerleme kaydedilmesi ve Topluluun
ilemesinin uzun vadede gvence altna alnmas iin; karar alma mekanizmalarnn
iyiletirilmesi gereini kabul ettiler. Ayrca, bir dizi somut neride bulunuldu.
29-30 Mays 1974
Ekonomik birlii ve Kalknma rgt (OECD) Konsey Toplants;
Bakanlar dzeyinde yapld. Komisyon Bakan Yardmcs Sir Christopher Soames,
uluslararas
ibirliinin
glendirilmesi
ve
dnya
ticaretinin
giderek
serbestletirilmesine ynelik almalarn srdrlmesi gereini vurgulad. OECD

Konseyi, ye devletlerde; zellikle d ticaret ana bal ekonomik glklerin
ciddiyetinin vurguland bir bildiriyi kabul etti.
4 Haziran 1974
Konsey, Birleik Krallk tarafndan ortaya atlan sorunlarn ele alnmasna
ynelik usulleri inceledi ve Topluluk kurumlarnn alma yntemlerini tartt.
Karar alma mekanizmasnda yaplacak baz iyiletirmeler konusunda anlamaya
varld.
132
10 Haziran 1974
Konsey, engelli kiiler ve gmen iilere ynelik olarak alnacak baz zel
tedbirler konusunda; Avrupa Sosyal Fonunun da katk salamasna ilikin iki karar
ald.
21 Haziran 1974
Reyners karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla; bir
ye devlet vatandann dier bir ye lkede i kurmak istemesi halinde, o ye
devletin; kendi vatandalar ile ilgili kii arasnda ayrmclk yaratabilecek kanun,
tzk ve idari dzenleme veya uygulamalardan kanmak ykmll altnda
bulunduunu hkme balad.
1 Temmuz 1974
15 Temmuz 1974
Avrupa Topluluklar Adalet Divan, dier Topluluk kurumlarna, Avrupa
Birlii konusunda bir dokman sundu. Divan, 1972 ylnda Pariste (Fransa)
gerekletirilen zirve toplantsnda yaplan davete uyan ilk kurum oldu.
25-26 Temmuz 1974
Avrupa Topluluu ile Afrika, Karayip ve Pasifik (AKP) lkeleri Ortak
Bakanlar Konferans Kingstonda (Jamaika) topland. Konferansta, AKP lkeleri ve
Topluluk; Yaunde Szlemesinin ve Arusha Anlamasnn sona ermesinden sonra,
ngrlen sre snrlar iinde szleme yaplmas hususundaki siyasi kararllklarn
vurguladlar. Ayrca, baz konularda ilerleme salayacak siyasi ilkeler konusunda
anlamaya varld.
17 Eyll 1974
Konsey; spanya, srail, Cezayir, Fas ve Tunus ile yaplacak kapsaml
anlamalarn mzakeresine ilikin direktifleri ve Malta ile yaplm olan anlamann
ibirlii ve tarm da kapsayacak ekilde geniletilmesini resmen onaylad.
133
14-16 Kasm 1974

Dnya Gda Konferans Romada (talya) yapld. Gelimekte olan birok
lkenin kar karya bulunduu gda krizinin bilincinde olarak, Topluluk; gda
yardm konusundaki abalarn artrd ve gda sorununa orta ya da uzun vadeli bir
zm bulunmas iin Konferansn almalarna katkda bulundu.
26 Kasm 1974
Konsey,
Avrupa
Topluluklar
Adalet
Divannn
artan
ykn
karlayabilmesi iin alma usulnn iyiletirilmesi amacyla; Divana ilikin

Antlama hkmlerinin gzden geirilmesine karar verdi. Bu erevede, ye
devletler itiraz etmedii ve Topluluk Kurumlar davann Divan tarafndan
incelenmesini talep etmedii srece; teknik nitelikteki sorunlara ilikin olan veya
daha nce hakknda yerlemi bir itihat bulunan n karar taleplerinin, Divan iinde
oluturulmu dairelere havale edilebilecei ngrld.
30 Kasm 1974
Avrupa Kmr ve elik Topluluu ile Finlandiya ve Norve arasnda yaplan
anlamalar, tm ye devletler tarafndan onayland. Bu anlamalarn 1 Ocak 1975
tarihinde yrrle girmesi ngrlyordu.
3 Aralk 1974
Konsey, Avrupa Parlamentosunun btesel yetkilerine ve bir Saytay
kurulmasna ilikin Antlama Taslann ierii konusunda mutabakata vard.
Binsbergen karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla;
hizmet sunma serbestisi ile ilgili Topluluk Hukuku hkmlerinin; bu hkmler,
hizmet sunan kiiye vatandalk esasna veya hizmet sunumunun gerekletirilecei
ye lkeden baka bir ye lkede yerleik olma gerekesine dayal ayrmclk
yaplmasn kaldrmay amalad lde, ulusal mahkemeler nnde ileri
srlebileceini hkme balad.
9-10 Aralk 1974
Pariste (Fransa) bir zirve toplants yapld. Topluluk Hkmet ve Devlet
Bakanlar; Avrupa Konseyi (Zirve) eklinde ylda kez toplanma karar ald.
134
Avrupa Parlamentosuna dorudan seim konusunda mutabakata vard, Avrupa

Blgesel Kalknma Fonunun kurulmasn onaylad. Ekonomik ve parasal birliin
oluturulmas ynndeki kararllklarn vurgulad. Zirvede, ayrca, Belika
Babakan Leo Tindemansdan, 1975 yl sonuna kadar Avrupa Birlii konusunda bir
zet rapor sunmas talep edildi.
1 Ocak 1975
rlanda, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
22 Ocak 1975
Konsey, uluslararas fiyat artlarndan en ok etkilenen gelimekte olan
lkeler iin; Acil Yardm Program erevesinde, Topluluk tarafndan stlenilmi
bulunan toplam 500 milyon dolar tutarndaki meblan, 100 milyon dolar tutarndaki
ikinci dilimini serbest brakmaya karar verdi.
28 ubat 1975
Topluluk ile 46 Afrika, Karayip ve Pasifik lkesi arasndaki Yaunde
Szlemelerinin yerine gemek zere; Lome I olarak adlandrlan bir szleme
Lome de (Togo) imzaland.
10-11 Mart 1975
Avrupa Konseyi (Zirve), ilk toplantsn Dublinde (rlanda) yapt. Zirvede,
Birleik Krallk Hkmetinin ngiliz halkna, Topluluk yeliini srdrme ynnde
tavsiyelerde bulunmasn destekleyen nemli kararlar alnd. Zirvede, ayrca, Avrupa
Gvenlik ve birlii Konferansna ilikin bir bildiri kabul edildi.
11 Mart 1975
Georges Spenale, Avrupa Parlamentosu Bakanlna seildi.
18 Mart 1975
Konsey tarafndan Avrupa Blgesel Kalknma Fonu ve bir Blgesel
Politikalar Komitesi kuruldu. Konsey, ye lkelerin para birimlerinden oluan para
sepetine dayanan; bir Avrupa Hesap Birimini kabul etti. Bu birimin, balangta
Lome Szlemesi erevesinde ve Avrupa Yatrm Bankas ilemlerinde kullanlmas
ve aamal olarak Topluluun dier faaliyet alanlarna yaylmas ngrlyordu.
135
ngiliz Babakan Harold Wilson, Avam Kamarasnda; hkmetin ngiliz halkna,

Birleik Kralln Topluluk yeliini srdrmesi konusunda yaplacak referandumda
evet oyu kullanmalar ynnde tavsiyede bulunacan aklad.
20 Mart 1975
Floransa Avrupa niversitesi Enstits, Yksek Konseyin ilk toplantsnda
resmen kuruldu ve rektr atand.
27 Mart 1975
Birleik Krallk Hkmeti, yeniden balatlan mzakerelerin sonucuna ilikin
bir Beyaz Kitap yaymlad.
9 Nisan 1975
Avam Kamaras yelerinin 369u Birleik Kralln Toplulukta kalmas
lehinde, 170i ise aleyhinde oy kulland.
14 Nisan 1975
Konsey, tketicinin korunmas ve bilgilendirilmesi hakknda bir n program
kabul etti.
28 Nisan 1975
AET-Yunanistan Ortaklk Anlamasnn uygulama alann; yeni ye
devleti de kapsayacak ekilde genileten Katma Protokol ve bu Protokoln ticarete
ilikin hkmlerinin uygulanma tarihlerinin ne alnmasna ilikin geici anlama
imzaland.
11 Mays1975
AET ile srail arasnda, 1970 Anlamasnn yerine geen ve ticaret
hkmlerinin yan sra, ibirliine ilikin hkmler de ieren yeni bir Anlama,
Brkselde (Belika) imzaland.
5 Haziran 1975
Yaplan referandumda, ngiliz halknn % 67.2.si Birleik Kralln
Toplulukta kalmas lehinde oy verdi.
136
12 Haziran 1975
Yunanistan, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
23-27 Haziran 1975
Topluluk, 1974 Dnya Gda Konferansn takiben kurulan Dnya Gda
Konseyinin Romada (talya) yaplan ilk toplantsna katld.
24-25 Haziran 1975
Konsey, Lome Szlemesinin resmi olarak yrrle girmesinden nce;
Afrika, Karayip ve Pasifik (AKP) lkelerinin, sz konusu Szlemenin ticarete
ilikin hkmlerinden 1 Temmuz tarihi itibaryla yararlanmalarn salayacak
tzkleri kabul etti.
1 Temmuz 1975
15 Temmuz 1975
Topluluk ile Meksika arasnda bir ticaret anlamas imzaland.
16-17 Temmuz 1975
Avrupa Konseyi (Zirve), Romada (talya) topland. Zirve, Dileri Bakanlar
Konseyinden; Avrupa Parlamentosu yelerinin dorudan genel seim usul ile
seilmesi konusunda bir rapor hazrlamasn talep etti. Sz konusu raporun en ge yl
sonuna kadar yaymlanmas ngrlyordu.
22 Temmuz 1975
Avrupa Parlamentosunun btesel yetkilerinin geniletilmesine ve bir
Saytay kurulmasna ilikin Antlama imzaland. Bu Antlamann Haziran 1977de
yrrle girmesi ngrlyordu.
1 Austos 1975
Avrupa Gvenlik ve birlii Konferans Nihai Senedi, Helsinkide
(Finlandiya) 35 lke tarafndan imzaland.
137
15 Austos 1975
IMF ve Uluslararas Yeniden Yaplandrma ve Kalknma Bankas
Guvernrleri yllk toplantsn yapt. Komisyon, toplantya gzlemci olarak katld
ve Konsey Bakan Colombo, Topluluk adna bir aklama yapt.
16 Austos 1975
Topluluk ile in arasnda resmi ilikiler kuruldu.
13-16 Ekim 1975
Topluluk, Uluslararas Ekonomik birlii Konferansnn Pariste (Fransa)
yaplan hazrlk toplantsna katld. Konferansn al tarihi, 16 Aralk 1975 olarak
belirlendi.
15-17 Kasm 1975
Rambouilletde (Fransa) bir zirve toplants yapld. Federal Almanya
Cumhuriyeti, Fransa, talya, Birleik Krallk, Amerika Birleik Devletleri ve
Japonyann Hkmet ve Devlet Bakanlar; sanayilemi lkelerin acil ekonomik
iyileme ihtiyacn vurguladlar ve uluslararas ibirliini younlatrmaya hazr
olduklarn ifade ettiler.
18 Kasm 1975
Brkselde (Belika), Topluluk yesi dokuz lkenin ekonomik ve sosyal
ilerden sorumlu Bakanlarn, ii ve iveren temsilcilerini ve Komisyonu bir araya
getiren ekonomik ve sosyal duruma ilikin l bir konferans yapld. Katlmclar,
Komisyondan, tartlan konular ayrntl bir ekilde incelemesi ve bir sonraki
toplant iin hazrlk yapmas talebinde bulundular.
26 Kasm 1975
Komisyon, talyan araplarnn ithalatna vergi getirerek Antlamay ihlal
ettii gerekesiyle Fransa aleyhine Adalet Divannda bir dava at.
1-2 Aralk 1975
Avrupa Konseyi (Zirve) Romada (talya) topland. Zirvede, Avrupa
Parlamentosu yelerinin dorudan genel seimle seilmesi, pasaport birlii ve
138
Kuzey-Gney diyalogunda Topluluun tek bir taraf olarak temsil edilmesi

konularnda karar alnd.
15 Aralk 1975
Ortak Pazar in Avrupa Patenti (Topluluk Patenti) konusundaki Topluluk
szlemesi imzaland. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, eker sanayi ile ilgili
kararnda; uyumlu davrann kurucu unsurlarn belirledi ve Topluluk rekabet
hukukunun geliimi bakmndan nem tayan baz temel meseleleri karara balad.
15 Aralk 1975
Uluslararas Ekonomik birlii Konferans, Pariste (Fransa), Bakanlar
dzeyinde yapld. 27 yenin (yedi sanayilemi lke, Topluluk ve on dokuz
gelimekte olan lke) katld Konferansta; enerji, ham madde, kalknma ve finans
konularnda drt komisyon kurulmasna karar verildi.
1 Ocak 1976
Lksemburg, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.7
Ocak 1976 tarihinde Belika Babakan Leo Tindemans, Hkmet ve Devlet
Bakanlarnn talebi zerine, Avrupa Birliine ilikin bir rapor yaynlad.
2-16 ubat 1976
Komisyon, Barselonada (spanya), Akdenizin korunmas iin bir szleme
taslann kabul edildii bir konferansa katld.
9 ubat 1976
Konsey, Yunanistann Toplulua yelik bavurusuna destek verdi.
4 Mart 1976
Malta ile iki Protokol imzaland. Bu Protokol ile, 1970 tarihli Ortaklk
Anlamasnn kapsamna; tarm ve ibirlii de dahil edildi.
15 Mart 1976
Konsey, Topluluun ekonomik durumunu; Komisyon tarafndan hazrlanan
iki bildirimi esas alarak inceledi. Bunlardan birinde, 1975 ylnda izlenen ekonomik
139
politikalara ilikin bir zet rapor, dierinde ise ekonomik politikalarn ana
izgilerinin 1976 ylna uyarlanmas yer alyordu.
1-2 Nisan 1976
Avrupa Konseyi (Zirve), Lksemburgda topland. Hkmet ve Devlet
Bakanlar, Avrupa Birliine ilikin 7 Ocak 1976 tarihli Tindemans raporu
konusunda ilk gr al veriinde bulundu.
6 Nisan 1976
Komisyon, GATT ok tarafl ticaret mzakereleri Tokyo Turunda; tropikal
rnlere ilikin olarak, gelimekte olan lkeler lehine imtiyazlar tannmasn teklif
etti.
8 Nisan 1976
Defrenne karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, kadn ve erkek iin eit
cret ilkesinin dorudan uygulanabilir olduunu hkme balad.
14 Nisan 1976
Komisyon, rlanda Hkmetinin; kadn ve erkek iin eit cret ilkesinin
uygulanmasndan muaf tutulmalar ynndeki bavurusunu resmen reddetti.
25-27 Nisan 1976
Topluluk, Marip lkesi (Fas, Cezayir, Tunus) ile ibirlii anlamalar
imzalad.
6-7 Mays 1976
6-7 Mays 1976da, Avrupa Yaam ve alma Koullarn yiletirme Fonu
ynetim kurulunun ilk toplants, Dublinde (rlanda) yapld.
1 Haziran 1976
AET ile Pakistan arasnda bir ticari ibirlii anlamas imzaland.
16 Haziran 1976
Parlamento; 13 Mays tarihinde Komisyon hakknda verilen, belli bir konuda
Parlamentoya danlmasna ilikin gensoru nergesini tartt ve oylamaya sundu.
140
Oylamaya sunulan ilk gensoru nergesi olan sz konusu nerge, 18 lehte, 109
aleyhte ve 4 ekimser oy ile reddedildi.
24 Haziran 1976
Lksemburgda, ekonomik ve sosyal duruma ilikin l bir konferans
dzenlendi. Konferansa, Komisyon ile ye devletlerin hkmet temsilcileri, ii ve
iveren temsilcileri katldlar.
1 Temmuz 1976
6 Temmuz 1976
Ottawada (Kanada), AET ile Kanada arasnda bir ekonomik ve ticari ibirlii
ereve anlamas imzaland.
12-13 Temmuz 1976
Avrupa Konseyi (Zirve), Brkselde (Belika) topland. Zirvede; 1979
ylnda dorudan genel oyla seilecek olan Parlamentonun sandalye says ve bu
sandalyelerin dalm konusunda mutabakata varld. Konsey, ayrca Roy Jenkinsi
Komisyon Bakan olarak atad.
14 Temmuz 1976
Kramer karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla;
uluslar aras balklk alannda Topluluun ve ye devletlerin rollerini belirledi.
27 Temmuz 1976
Yunanistann Toplulua katlm mzakereleri resmen balad.
13 Eyll 1976
Topluluk,
Akdenizin
kirlilie
kar
korunmasna
ilikin
Barselona
Szlemesini imzalad.
20 Eyll 1976
Avrupa Parlamentosu yelerinin dorudan genel oyla seilmesine ilikin
belgeler imzaland.
141
3 Kasm 1976
Konsey, 1 Ocak 1977 tarihinden itibaren, Kuzey Denizinde ve Kuzey
Atlantik kylarnda, ye devletlerin balk avlama blgesi snrnn 200 mile
karlmasna karar verdi. Bu kararlar, ortak balklk politikasnn balangcn
tekil etti.
29-30 Kasm 1976
Avrupa Konseyi (Zirve) toplants Laheyde (Hollanda) yapld. Zirvede,
ekonomik durum deerlendirildi. Kuzey-Gney diyalogu konusundaki sorunlara
duyulan ilgi teyit edildi ve Avrupa Birliinin oluturulmasna ilikin bir aklama
yapld.
13 Aralk 1976
ye devletlerin hkmet temsilcileri; 6 Ocak 1977-5 Ocak 1981 dneminde
grev yapacak yeni Komisyon yelerini belirledi. Komisyonun, mali denetim
biriminin malt sektrne ilikin bir raporunu; Parlamento Denetim Alt Komitesine
gndermeyi reddetmesi zerine, Komisyon hakknda bir gensoru nergesi verildi.
nerge, oylamaya sunulmadan geri ekildi.
1 Ocak 1977
Birleik Krallk, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
Kuzey Denizi ve Atlantikte balk avlama blgesi snrn 200 mile karan Dokuzlar
Karar yrrle girdi.
18 Ocak 1977
6 Aralk 1976da Jenkins bakanlnda atanan yeni Komisyon greve
balad.
23 Mart 1977
Komisyon hakknda 10 Mart 1977 tarihinde Parlamentoya sunulan gensoru
nergesi iin yaplan oylamada gerekli ounluk salanamad.
25 Mart 1977
Topluluk, Roma Antlamalarnn imzalanmasnn 20. yl dnmn kutlad.
142
25-26 Mart 1977

Avrupa Konseyi (Zirve), Romada (talya) topland.
28 Mart 1977
Portekiz, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu. Sao
Tome ve Principe, Cabo Verde ve Papua Yeni Gine; Lome Szlemesine katlmak
iin Topluluk ile anlamalar imzaladlar.
5 Nisan 1977
Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon; temel haklar konusunda ortak
bir bildiri imzaladlar.
3 Mays 1977
Akdeniz politikas erevesinde, Topluluk ile Lbnan arasnda birlii
Anlamas imzaland.
1 Haziran 1977
Parlamentonun btesel yetkilerini artran antlama yrrle girdi.
15 Haziran 1977
Komisyon, yapsal nitelikteki yatrmlarn finansman iin; yeni bir Topluluk
kredi sisteminin oluturulmasn nerdi.
29-30 Haziran 1977
Avrupa Konseyi (Zirve), Londrada (Birleik Krallk) topland.
1 Temmuz 1977
19-23 Eyll 1977
Ortak Gmrk Tarifesi (OGT), yeni ye devletleri (Danimarka, rlanda ve
Birleik Krallk) kapsayacak ekilde geniletildi. spanya, Avrupa Topluluklarna
yelik iin resmen bavuruda bulundu.
143
26 Eyll 1977
Komisyon, stanbulda (Trkiye) yaplan Dnya Enerji Konferansna katld.
BM Genel Kurulunun 32. oturumunda; Konsey Bakan Simonet, Topluluun d
politikasnn genel ilkelerini ortaya koydu.
4 Ekim 1977
Avrupada Gvenlik ve birliine ilikin Helsinki Konferansnn devam
niteliindeki Belgrad Konferans balad.
25 Ekim 1977
Denetleme Kurulunun (AET ve EURATOM) ve Denetinin (AKT) yerini
alan Avrupa Topluluklar Saytay; al toplantsn Lksemburgda yapt. Konsey,
kontroll nkleer fzyona ilikin .Joint European Torus (JET). projesinin Culhamda
(Birleik Krallk) gerekletirilmesine karar verdi.
9 Kasm 1977
Micheal Murphy, Saytay Bakanlna seildi.
9 Kasm 1977
Avrupa Konseyi (Zirve), Brkselde (Belika) topland.
1 Ocak 1978
2 ubat 1978
Cibuti; Lome Szlemesine katlm belgelerini Konsey Genel Sekreterliine
teslim etti.
6 ubat 1978
ubat 1976 da imzalanan Akdenizin Korunmasna ilikin Barselona
Szlemesi yrrle girdi.
13 ubat 1978
Topluluk ve Yugoslavya arasnda; 30 Austos 1978 tarihinde sresi dolan
yrrlkteki ticaret anlamasnn yerini alacak ibirlii anlamasnn mzakereleri balad.
144
6-11 Mart 1978

Simmenthal
karar.
Avrupa
Topluluklar
Adalet
Divan,
Topluluk
Hukukunun stnl ilkesini teyit etti.

22-24 Mart 1978
AET ile Japonya arasnda Tokyoda (Japonya) yaplan grmelerin sonunda;
Japonyann Topluluk ile ticaret dengesindeki fazlalnn neden olduu sorunlarn
zm iin alnmas gereken nlemlerle ilgili olarak ortak bir bildiri yaymland.
28 Mart 1978
Topluluk; Birlemi Milletler nc Deniz Hukuku Konferansnn 7.
oturumuna gzlemci olarak katld.
3 Nisan 1978
Topluluk ile in Halk Cumhuriyeti arasnda, 1 Haziranda yrrle girecek
olan bir ticaret anlamas imzaland.
7-8 Nisan 1978
Avrupa Konseyi (Zirve), Kopenhagda (Danimarka) topland. Zirvede,
Avrupa Parlamentosu iin dorudan genel oyla yaplacak ilk seimler konusunda
mutabakata varld. Ayrca, Devlet ve Hkmet Bakanlar tarafndan; Parlamento,
Konsey ve Komisyonun insan haklar konusundaki ortak bildirisine destek verildi.
19 Mays 1978
Komisyon, Portekizin yelik bavurusu konusunda olumlu gr bildirdi.
6 Haziran 1978
Konsey, Portekizin Toplulua yelik bavurusu konusunda olumlu karar ald
ve mzakereleri balatt. Toksik Maddelerin Kontrol Yasasnn Topluluk
rnlerine uygulanmasndan kaynaklanan sorunlara ilikin olarak; Topluluk ile ABD
arasnda mzakerelere baland.
1 Temmuz 1978
145
6- 7 Temmuz 1978
Avrupa Konseyi (Zirve), Bremende (Almanya) topland. Zirvede, ekonomik
bymenin artrlmas ve isizliin azaltlmas amacyla ortak bir strateji kabul edildi.
Ayrca, bir Avrupa Para Sisteminin oluturulmas ngrld.
16-17 Temmuz 1978
Topluluk, Bonnda (Almanya); ikinci defa toplanan Bat Ekonomik
Zirvesine katld.
26 Eyll 1978
Konsey; Fas, Cezayir, Tunus, Msr, Suriye ve rdn ile yaplan birlii
Anlamalarn ve srail, Portekiz ve Malta ile yaplan ek mali protokolleri kabul etti.
9 Ekim 1978
Medeni ve Ticari Konularda Yarg Yetkisi ve Kararlarn Tenfizi Hakkndaki
Szlemeye Danimarka, rlanda ve Birleik Kralln Katlmna likin Szleme;
Topluluk yesi devletlerin hkmet temsilcileri tarafndan imzaland.
1 Kasm 1978
Marip (Fas, Cezayir, Tunus) ve Mark (Msr, Suriye, rdn, Lbnan)
lkeleriyle yaplan birlii Anlamalar ile srail, Portekiz ve Malta ile yaplan ek
mali protokoller yrrle girdi.
9 Kasm 1978
Maliye, ekonomi ve alma bakanlar ile ii ve iveren temsilcilerinin
katld drdnc l Konferans Brkselde (Belika) yapld. Katlmclar, genel
bir strateji ortaya koyan ve zellikle bymenin hzlandrlmasn, yapsal uyumun
glendirilmesini, baz i dalm nlemlerini ve gelecekte hizmetler sektrne daha
fazla rol verilmesini ele alan Komisyon bildirimini incelediler.
29 Kasm 1978
Komisyon, spanyann yelik bavurusu iin olumlu gr bildirdi.
Mzakerelerin 5 ubat 1979 tarihinde balamas ngrld.
146
4-5 Aralk 1978

Avrupa Konseyi (Zirve), Brkselde (Belika) topland. Zirvede, bir Avrupa
Para Birimine (ECU) dayanan Avrupa Para Sisteminin kurulmasna ve genileme
perspektifinde kurumsal mekanizmalara getirilecek deiiklikler konusunda gr
oluturmak zere bir Komitenin toplanmasna karar verildi.
19 Aralk 1978
ye devletlerin hkmet temsilcileri, Komisyon Bakan Roy Jenkins.in
grev sresini 6 Ocak 1979-5 Ocak 1981 dnemi iin uzatt.
1 Ocak 1979
5 ubat 1979
spanyann katlm mzakereleri Brkselde (Belika) resmen balad.
6 ubat 1979
Konsey, Topluluun blgesel politikasnn ana ilkelerini ve Avrupa Blgesel
Kalknma Fonunu (ERDF) kuran 1975 tarihli tze getirilen deiiklikleri resmen
kabul etti.
20 ubat 1979
Cassis de Dijon karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, tketicilerin;
dier ye devletlerin gda rnlerine, sz konusu rnn belli bir ye devlette
yasalara uygun olarak retilmi ve piyasaya srlm olmas ve bu rnn ithalatna
engel tekil eden salk veya evre konularn ilgilendiren nemli bir sorun olmamas
artyla eriebileceklerine karar verdi.
6-7 Mart 1979
Komisyon, Avrupa Konseyi yesi lkelerin sosyal gvenlikten sorumlu
bakanlarn bir araya getiren ilk Konferansa gzlemci olarak katld.
147
12-13 Mart 1979

Avrupa Konseyi (Zirve), Pariste (Fransa) topland. Zirvede, Avrupa Para
Sisteminin yrrle giri tarihi 13 Mart 1979 olarak kabul edildi. Ayrca,
ekonomik ve sosyal durum, ortak tarm politikas ve enerji sorunlar tartld.
13 Mart 1979
Avrupa Para Sistemi yrrle girdi.
16 Mart 1979
Jean Monnet ld.
4 Nisan 1979
Komisyon,
Avrupa
Topluluklarnn;
nsan
Haklarnn
ve
Temel
zgrlklerin Korunmas Hakknda Avrupa Szlemesine katlm konusunda bir

memorandum kabul etti.
7 Nisan 1979
Topluluk, Manilada (Filipinler) yaplan Birlemi Milletler Ticaret ve
Kalknma Konferansna (UNCTAD) gzlemci olarak katld.
28 Nisan 1979
Yunanistann, Toplulua katlmna ilikin belgeler; Atinada (Yunanistan)
imzaland.
7-10 Haziran 1979
Avrupa Parlamentosunun dorudan genel oyla ilk seimleri yapld.
15 Haziran 1979
spanyann katlm mzakerelerinin ilk oturumu milletvekili dzeyinde
yapld
21-22 Haziran 1979
Avrupa Konseyi (Zirve), Strazburgda (Fransa) topland.
148
28 Haziran 1979
Zirvede, ortak bir enerji stratejisinin belirlenmesi konusunda mutabakata
varld ve ye devletlerin ekonomik performanslarnn yaklatrlmas ile ilgili
sorunlar ele alnd.
1 Temmuz 1979
rlanda, Avrupa Topluluklar Dnem Bakanln devrald.
17-20 Temmuz 1979
Dorudan genel oyla seilen Parlamentonun ilk oturumu, Strazburgda
(Fransa) yapld. Simone Veil, ikinci turda salt ounluk ile Bakan seildi.
31 Temmuz 1979
Komisyon, ye devlet vatandalarnn; dier bir ye lkede daimi olarak
ikamet etme haklarna ilikin bir Direktif nerisini Konseye sundu.
18 Eyll 1979
Birlemi Milletler Genel Kurulunun 34.nc oturumu ald. Konsey
Bakan, Topluluk yesi devletlerin, balca gndem konularna ilikin olarak
benimsedii tutum hakknda zet bir aklama sundu. Bu aklamada, Konsey
Bakan, Topluluk ve ye devletlerin; gelimi lkeler ile gelimekte olan lkeler
arasndaki diyalogun srdrlmesi konusundaki tutumuna deindi ve Avrupa
Parlamentosu dorudan seimlerinin ve Avrupa Para Sisteminin nemini vurgulad.
19 Eyll 1979
Topluluk ve ye devletler, Avrupada Doal Hayatn ve Habitatn
Korunmas hakknda bir Avrupa Konseyi Szlemesi imzalad.
4 Ekim1979
Avrupa Topluluklar Adalet Divan, doal kauuk konusundaki istikrar
anlamasyla ilgili olarak; Topluluun uluslararas anlama akdetme yetkisine ilikin
grn bildirdi.
20 Kasm 1979
Konsey, GATT ok tarafl ticaret mzakerelerinin sonularn onaylad.
149
29-30 Kasm 1979

Avrupa Konseyi (Zirve) Dublinde (rlanda) topland. Zirvede; ye
devletlerin ekonomik performanslarnn yaklatrlmas, btesel konular, kurumsal
mekanizmalara getirilecek deiiklikler konusundaki kil Adamlar Komitesinin
raporunun incelenmesi ile ilgili usuller ve tarm piyasalarnn dzenlenmesine ilikin
neriler tartld.
13 Aralk 1979
Parlamento, Tokyo Turu sonularn ve ticaret politikasna ilikin bir dizi
Komisyon nerisini grt.
17 Aralk 1979
Topluluk, Tokyo Turu anlamalarn imzalad.
1 Ocak 1980
7-8 Mart 1980
AET-ASEAN (Gneydou Asya Milletler Topluluu) birlii Anlamas
imzaland.
27-28 Nisan 1980
Avrupa Konseyi (Zirve), Lksemburgda topland. Zirvede, yaklatrma ile
ilgili sorunlar ve Birleik Kralln Topluluk btesine katks tartld.
30 Mays 1980
Konsey, Birleik Kralln Topluluk btesine katks konusunda uzlamaya
vard.
12-13 Haziran 1980
Avrupa Konseyi (Zirve), Venedikte (talya) topland. Birincisi Orta Dou,
ikincisi Avrupa-Arap diyalogu, ncs Lbnan ve drdncs Afganistan
konusunda olmak zere drt bildiri yaymland.
150
1 Temmuz 1980
18 Eyll 1980
Topluluk ile Brezilya arasnda ereve ibirlii anlamas imzaland.
29-30 Ekim 1980
AET-ASEAN (Gneydou Asya Milletler Topluluu) birlii Anlamas
yrrle girdi.
12-13 Kasm 1980
Avrupa-Arap Diyalogu, Lksemburgda siyasi dzeyde yeniden balatld.
1-2 Aralk 1980
Avrupa Konseyi (Zirve), Lksemburgda topland. Zirvede, deprem sonras
yeniden ina amacyla talyaya yaplacak yardm, Dou-Bat ilikileri, Orta Dou
ilikileri ve Polonyaya yaplacak yardm konularnda kararlar alnd.
1 Ocak 1981
20 Ocak 1981
Yunanistan, Avrupa Topluluunun 10. yesi oldu.
12 Mart 1981
Avrupa Parlamentosu; i ileyiini iyiletirmeyi; grlerinin ve deiiklik
nerilerinin daha fazla dikkate alnmasn amalayan yeni Tzn kabul etti.
23-24 Mart 1981
Avrupa Konseyi (Zirve), Maastrichtde (Hollanda) topland.
30 Mart 1981
Zirvede, esas olarak, ekonomik ve sosyal perspektifler tartld. Konsey,
Avrupa Topluluklar Adalet Divannn hakim ve hukuk szclerinin saysn
151
artrmay kararlatrd. Buna gre, Adalet Divannda 11 hakim ve 5 hukuk szcs

grev yapacakt.
23 Mays 1981
Topluluk ile Hindistan arasnda bir ticaret ve ekonomik ibirlii anlamas
imzaland.
29-30 Haziran 1981
Avrupa Konseyi (Zirve), Lksemburgda topland.
1 Temmuz 1981
Birleik Krallk, Avrupa Topluluklar Konseyi dnem bakanln devrald.
1 Ocak 1982
19 ubat 1982
Pieter Dankert, Avrupa Parlamentosu Bakanlna seildi.
23 ubat 1982
Danimarkann bir paras olarak Avrupa Topluluunun yesi olan
Grnland; yaplan bir referandum sonucunda Topluluktan ekildi.
29-30 Mart 1982
28-29 Haziran 1982
1 Temmuz 1982
1 Ekim 1982
Topluluk ile Brezilya arasndaki ereve ibirlii anlamas yrrle girdi.
152
24 Aralk 1982
Avrupa Konseyi (Zirve), Kopenhagda (Danimarka) topland. Zirvede,
ekonomik ve sosyal alanlardaki baz ncelikli hedefler belirlendi. Topluluun
genilemesi lehindeki siyasi tutum teyit edildi.
1 Ocak 1983
7 ubat 1983
Komisyon, Avrupa Konseyine; Topluluun gelecekteki finansmanna ilikin
bir Yeil Kitap sundu.
10 ubat 1983
Avrupa Topluluklar Adalet Divan, Lksemburg Hkmetinin; Avrupa
Parlamentosunun kendi alma yerleri ile ilgili bir ilke kararnn iptaline ilikin
talebini reddetti.
21-22 Mart 1983
Avrupa Konseyi (Zirve) Brkselde (Belika) topland. 1982 Kopenhag
Zirvesinde belirlenmi olan ncelikler (ekonomik ve sosyal alanlardaki hedefler ve
Topluluun genilemesi lehindeki siyasi tutum) teyit edildi.
27-28 Nisan 1983
Avrupa Parlamentosunun isizlik konulu zel oturumu Brkselde (Belika)
yapld.
17-19 Haziran 1983
Avrupa Konseyi (Zirve), Stuttgartta (Almanya) topland. Zirvede, Devlet ve
Hkmet Bakanlar ile Dileri Bakanlar; Avrupa Birlii hakknda resmi bir bildiri
imzaladlar.
28 Haziran 1983
Avrupa Kmr ve elik Topluluu (AKT) Yksek Otoritesinin tarihi
arivlerinin kamuya al treni Brkselde (Belika) yapld.
153
1 Temmuz 1983
Yunanistan, ilk kez, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln
devrald.
25 Temmuz 1983
Konsey; Topluluun aratrma, gelitirme ve tantm faaliyetleri ile ilgili
ereve programlarn ve 1984-1987 dnemini kapsayan ilk ereve programna
ilikin bir ilke kararn kabul etti.
4-6 Aralk 1983
Avrupa
Komisyonun
Konseyi
gelecekteki
(Zirve)
Atinada
finansman,
(Yunanistan)
bte
topland.
dengesizlikleri,
Zirvede;
Ortak
Tarm
Politikasnn yeni artlara uyarlanmas, Yapsal Fonlarn glendirilmesi ve yeni

Topluluk politikalarnn gelitirilmesine ilikin baz seenekler ortaya konuldu.
14 Aralk 1983
Konsey, ortak balklk politikas konusunda genel bir anlamaya vard.
1 Ocak 1984
14 ubat 1984
Avrupa Birliinin kurulmasna ilikin Antlama Tasla (Spinelli Projesi);
Avrupa Parlamentosu tarafndan byk bir ounlukla kabul edildi.
19-20 Mart 1984
Avrupa Konseyi (Zirve) Brkselde (Belika) topland. Zirvede baz
konularda anlama saland. Ancak, Birleik Kralla; Topluluk btesine olan
katksn azaltmak amacyla verilecek telafi edici miktarn hesaplanmasnda ortaya
kan uyumazlklar nedeniyle, zerinde anlama salanan konularn ou karara
balanamad.
154
9 Nisan 1984
Atom enerjisinin barl amalarla kullanlmasna ilikin aratrmalar
kapsamndaki Joint Economic Torus. (JET) projesi; Culhamda (Birleik Krallk)
balatld.
7 Haziran 1984
Konsey ve ye devletlerin hkmet temsilcileri, kiilere uygulanan snr
kontrollerinin azaltlmasna ilikin bir ilke kararn kabul etti.
14-17 Haziran 1984
Avrupa Parlamentosunun dorudan genel oyla yaplan ikinci seimleri
gerekletirildi.
19 Haziran 1984
Konsey, Blgesel Fonun yeniden yaplandrlmasna ilikin bir tz kabul
etti.
25-26 Haziran 1984
Avrupa Konseyi (Zirve) Fontainebleauda (Fransa) topland. Zirvede,
Birleik Kralla; Topluluk btesine katksn azaltmak amacyla verilecek telafi
edici miktar konusunda on lke arasnda anlama saland.
28 Haziran 1984
Komisyon, Avrupa Konseyine (Zirve); telekomnikasyon hizmetleri ve
ekipmanlar ortak pazarnn gelitirilmesi konusunda bir Yeil Kitap sundu.
1 Temmuz 1984
13 Temmuz 1984
Snr
kontrollerinin
aamal
olarak
kaldrlmasna
Saarbrckende (Almanya) Fransa ile Almanya arasnda imzaland.
155
ilikin
anlama,
26 Eyll 1984
in ile Topluluk arasnda bir ekonomik ve ticari ibirlii anlamas parafe
edildi.
9 Ekim 1984
Brkselde (Belika), Topluluk ile Yemen Cumhuriyeti arasnda bir ibirlii
anlamas imzaland.
14 Kasm 1984
Avrupa Parlamentosu, Topluluklarn 1982 btesinin yrtlmesiyle ilgili
olarak; ilk kez Komisyonu aklamay reddetti.
3-4 Aralk 1984
Avrupa Konseyi (Zirve), Dublinde (rlanda) topland. Zirvede, Avrupa Para
Sisteminin glendirilmesi ve ECUnun daha nemli bir konuma getirilmesi
kararlatrld.
1 Ocak 1985
talya, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald. ye
devletlerin byk ounluunda; ilk Avrupa pasaportlar verildi.
1 ubat 1985
Grnland, Topluluktan ayrld. Ancak, deniz ar toprak olarak balants
devam etti.
13 ubat 1985
Gravier karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, vatandalk esasna dayal
ayrmclk yaplmamas ilkesini uygulayarak; Belikada izgi film renimi
grmek isteyen bir Fransz rencinin, Belika vatanda rencilerden daha fazla
har dememesi gerektiine karar verdi.
13 ubat 1985
Avrupa Konseyi (Zirve), Brkselde (Belika) topland. Zirvede, spanya ve
Portekiz.in Topluluklara katlm kabul edildi. Entegre Akdeniz Programlar
konusunda Komisyonun nerdii ekilde anlama saland.
156
7-11 Mays 1985

Bat Ekonomik Zirvesi Bonnda (Almanya) topland. Komisyon, biri kinci
Dnya Savann sona ermesinin krknc yl dnm nedeniyle siyasi, dieri
srdrlebilir byme ve istihdam konusunda ekonomik; iki bildiri sundu.
22 Mays 1985
Avrupa Topluluklar Adalet Divan, ortak tamaclk politikasna ilikin
olarak Avrupa Parlamentosu tarafndan Avrupa Konseyine kar alan hareketsizlik
davasnda karar verdi.
10 Haziran 1985
ye devletlerin Merkez Bankalar Guvernrler Komitesi; Avrupa Para
Sisteminin glendirilmesine ynelik nlemleri kabul etti.
12 Haziran 1985
spanya ve Portekizin Katlm Antlamalar imzaland.
14 Haziran 1985
" Pazarn Tamamlanmas: Komisyondan Avrupa Konseyine Beyaz Kitap"
balkl Beyaz Kitap, Komisyon tarafndan Avrupa Konseyine (Zirve) sunuldu.
Snr kontrollerinin kaldrlmasna ilikin Schengen Anlamas; Belika,
Almanya, Fransa, Lksemburg ve Hollanda tarafndan Schengende (Lksemburg)
imzaland.
28-29 Haziran 1985
Avrupa Konseyi (Zirve) Milanoda (talya) topland. Zirvede, Devlet ve
Hkmet Bakanlar; Komisyonun i pazar hakkndaki Beyaz Kitabn onaylad ve
kurumsal reform iin bir Hkmetleraras Konferans toplanmasn kararlatrd.
1 Temmuz 1985
20 Temmuz 1985
ye devletlerin Bakanlar ve Merkez Bankalar Guvernrleri tarafndan;
Avrupa Para Sistemi kapsamnda merkezi oranlar ayarland.
157
22 Temmuz 1985
Konsey; Avrupa Ekonomik Topluluu Antlamasnda deiiklik yaplmas
ve ortak d ve gvenlik politikasna ilikin bir antlama tasla hazrlanmas
amacyla, bir ye Devletler Hkmet Temsilcileri Konferansnn toplanmasn
kararlatrd.
23 Temmuz 1985
Komisyon, Avrupa Konseyine; ortak tarm politikas perspektiflerine ilikin
bir Yeil Kitap sundu.
9 Eyll 1985
Hkmetler aras Konferansn ilk toplants; on ye lke ile spanya ve
Portekizin Dileri Bakanlarnn katlmyla gerekletirildi.
12 Kasm 1985
Avrupa Ekonomik Topluluu ile, Orta Amerika Ekonomik Entegrasyon
Genel Antlamasna taraf lkeler ve Panama arasnda; bir ibirlii anlamas
imzaland. Ekonomik ve Sosyal Komite, i pazarn tamamlanmas konusunda bir
gr kabul etti (Komisyonun Pazarn Tamamlanmasna ilikin Beyaz Kitab).
2-4 Aralk 1985
Avrupa Konseyi (Zirve) Lksemburgda topland. Zirvede on ye devlet,
Avrupann entegrasyon srecinin; Roma Antlamasnda deiiklik yaplmas ve bir
Avrupa Tek Senedi hazrlanmas suretiyle canlandrlmas konusunda anlamaya
vard.
1 Ocak 1986
spanya ve Portekiz, Avrupa Topluluklarna katld.
17-28 ubat 1986
Roma Antlamasna deiiklik getiren Avrupa Tek Senedi, Lksemburg ve
Laheyde imzaland.
158
26 ubat 1986
Marshall karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla;
kadn ve erkek arasnda muamele eitlii ilkesine, iten karma durumunu da
kapsayacak ekilde aklk getirdi.
30 Nisan 1986
Nouvelles Frontires karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu
kararla, rekabete ilikin olanlar da dahil olmak zere, antlama hkmlerinin hava
tamaclna da uygulanacan karara balad.
29 Mays 1986
Topluluk kurumlar tarafndan kabul edilen Avrupa bayra, Berlaymont
binas nnde Avrupa mar eliinde ilk kez gndere ekildi.
11 Haziran 1986
Irklk ve yabanc dmanlna kar; Avrupa Parlamentosu, Konsey ve
Komisyon tarafndan ortak bir bildiri imzaland.
26-27 Haziran 1986
Avrupa Konseyi (Zirve), Laheyde (Hollanda) topland.
1 Temmuz 1986
5-6 Aralk 1986
Avrupa Konseyi (Zirve) Londrada (Birleik Krallk) topland. Zirvede,
terrizm ile mcadele, yasa d g ve uyuturucu trafii konular ele alnd.
1 Ocak 1987
25 Mart 1987
Roma Antlamalarnn imzalanmasnn otuzuncu yl dnmnde, Romada
(talya) resmi bir kutlama yapld.
159
14 Nisan 1987
Trk hkmeti, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda
bulundu.
13 Mays 1987
spanya Merkez Bankas, Avrupa Para Sistemine katlmak iin bir anlama
imzalad.
26 Mays 1987
rlandada, Avrupa Tek Senedinin onaylanmas konusunda yaplan
referandumun olumlu sonulanmasn takiben, rlanda Anayasas; Tek Senedin
onaylanmasna ve onay belgelerinin teslim edilmesine imkan verecek ekilde
deitirildi.
29-30 Haziran 1987
Avrupa Konseyi (Zirve) Brkselde (Belika) topland. Zirvede, Tek Senet
konusundaki bildirimin eitli ynleri ele alnd.
1 Temmuz 1987
Avrupa Tek Senedi yrrle girdi.
20 Temmuz 1987
Konseydeki oylama prosedrnn balatlmasna ilikin olarak; Konsey
Tznde deiiklik yapld. Bu deiiklik uyarnca, oylama prosedrnn
Konseyin inisiyatifi ile balatlmas dnda; Konsey yelerinin ounluunun kabul
etmesi halinde, bir Konsey veya Komisyon yesinin inisiyatifi zerine Konsey
Bakannn oylama prosedrn balatmas zorunlu hale getirildi.
12 Ekim 1987
Ekonomi ve Maliye Bakanlar, Avrupa Para Sisteminin glendirilmesi
ynnde tedbirleri kabul etti.
160
28 Ekim 1987
Konsey, 1987-1991 dnemini kapsayan aratrma ve teknolojik gelime
ereve programn kabul etti.
10 Kasm 1987
Portekiz Merkez Bankas, Avrupa Para Sistemine katlmak iin bir anlama
imzalad.
4-5 Aralk 1987
Avrupa Konseyi (Zirve), Kopenhagda (Danimarka) topland. Zirvede, Tek
Senedin
uygulamaya
geirilmesi
iin
ngrlen
plann
eitli
alardan
incelenmesine ubat 1988de devam edilmesi ynnde karar alnd.

1 Ocak 1988
2 ubat 1988
Topluluk, ye devletler ve Avrupa Serbest Ticaret Birlii (EFTA) lkeleri
arasnda; Brkselde (Belika), Bakanlar dzeyinde Pazar konulu bir toplant
yapld.
11-13 ubat 1988
Avrupa Konseyi (Zirve), Brkselde (Belika) topland. Zirvede, Tek Senet:
Yeni Bir Avrupa Perspektifi dosyas ile ilgili konularn tamam zerinde anlama
saland.
29 Mart 1988
Tek pazarn avantajlarnn deerlendirilmesi iin; bamsz bir grup uzman
tarafndan, Komisyonun talebi zerine yaplan Avrupa 1992-Genel Hedef
almasnn sonular yaymland.
27-28 Haziran 1988
Avrupa Konseyi (Zirve) Hannoverde (Almanya) topland. Zirvede, 1992
hedeflerine ynelik ilerlemenin sosyal boyutunun nemi vurguland. evreyi tehdit
eden tehlikeler zerinde duruldu ve parasal birlie nclk edecek bir Komite tayin
161
edildi. Ayrca, Jacques Delorsun yeniden Komisyon Bakan olarak atanmasna

karar verildi.
1 Temmuz 1988
Yunanistan, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
Bte usulnn iyiletirilmesi ve bte disiplini ile ilgili olarak Haziranda
onaylanan Kurumlar aras Anlama yrrle girdi.
1 Eyll 1988
Brkselde (Belika), Topluluk ile Macaristan arasnda, ekonomik ibirlii ve
ticaret anlamas imzaland. Avrupa Konseyi (Zirve) tarafndan, ticaret ve rekabet
gcne ilikin Amerikan Yasas (Ticaret Yasas) ile ilgili bir bildiri kabul edildi.
Bildiride, sz konusu yasann korumac ynne ilikin ekinceler yer ald.
7 Ekim 1988
Topluluk, ozon tabakasnn korunmasna ilikin Viyana Szlemesini
onaylad.
24 Aralk 1988
Avrupa Konseyi (Zirve) Rodosta (Yunanistan) topland. Avrupa Konseyi
(Zirve); bir Avrupa Topluluklar lk Derece Mahkemesinin kurulmas konusunda
karar ald. Zirvede, evrenin korunmasna ilikin almalarn ve Avrupann grseliitsel kapasitesinin gelitirilmesinin nemi vurgulanarak, 1992 tek pazar hedefi
dorultusunda kaydedilen gelimeler deerlendirildi.
1 Ocak 1989
spanya, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
1 ubat 1989
Cowan karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararda,
vatandalk esasna dayal ayrmclk yaplmamas ilkesini uygulad ve Paris
metrosunda saldrya urayan bir ngiliz turistin, Fransz vatandalar ile eit
miktarda tazminattan yararlanacan hkme balad.
162
15-18 Haziran 1989

Avrupa Parlamentosunun dorudan genel oyla seimi nc kez yapld.
19 Haziran 1989
spanyol Pesetas, Avrupa Para Sistemi dviz kuru mekanizmasna dahil oldu.
spanyol Pesetas ve Portekiz Eskdosunun dahil edilmesinden sonra, ECUnun
kompozisyonunda ayarlama yapld.
26-27 Haziran 1989
Avrupa Konseyi (Zirve), Madridde (spanya) yapld. Zirvede, ekonomik ve
parasal birlie ilikin kararlar alnd. pazarn kurulmas srecinde sosyal ve
ekonomik veheler arasnda denge gzetilmesi ihtiyac vurguland. evrenin
ncelikli bir konu olduu teyit edildi. Ayrca, siyasi ibirlii usulleri erevesinde;
Orta Dou ve indeki durum ile ilgili iki nemli bildiri kabul edildi.
1 Temmuz 1989
Fransa, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem bakanln devrald.
14-16 Temmuz 1989
Pariste (Fransa) toplanan Bat Ekonomik Zirvesinde; Polonya ve
Macaristanda ekonominin yeniden yaplandrlmas srecine yardm iin alnmas
gereken nlemleri koordine etme grevi Komisyona verildi.
17 Temmuz 1989
Avusturya, Avrupa Topluluuna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
19 Eyll 1989
Varovada (Polonya), Topluluk ile Polonya arasnda ticaret ve ekonomik ve
ticari ibirlii anlamas imzaland.
8-9 Aralk 1989
Avrupa Konseyi (Zirve) Strazburgda (Fransa) topland. Zirvede, ekonomik
ve parasal birliin son aamalarna ilikin olarak Antlamada deiiklik yapmak
zere, 1990 yl sona ermeden nce bir hkmetler aras konferans toplanmasna
163
karar verildi. Ayrca, 11 lkenin Devlet ve Hkmet Bakanlar; ilerin Temel

Sosyal Haklar Szlemesini kabul ettiler.
18 Aralk 1989
Brkselde (Belika), Topluluk ile Sovyetler Birlii arasnda ticaret ve
ekonomik ve ticari ibirlii anlamas imzaland.
1 Ocak 1990
1 Mart 1990
Komisyon, bininci toplantsn yapt.
7 Mart 1990
GB-nno-BM Karar. ATAD; alc ye lkede, alnan mala ilikin olarak
yaplan yasalara uygun reklam engelleyen ulusal mevzuatn; Mallarn Serbest
Dolam lkesine aykr olduunu karara balad.
28 Nisan 1990
Avrupa Topluluu ile Arjantin arasnda, bir ekonomik ve ticari ibirlii
ereve anlamas imzaland. Dublinde (rlanda) zel bir Avrupa Konseyi (Zirve)
yapld. Zirvede, iki Almanyann birlemesi ve Topluluun Merkezi ve Dou
Avrupa lkeleri ile ilikileri konusunda ortak bir yaklam benimsendi.
7 Mays 1990
Konsey, Avrupa Eitim Vakfnn kurulmasna karar verdi ve Avrupa evre
Ajansnn kurulmasna ilikin bir tzk kabul etti.
22 Mays 1990
Avrupa Topluluklar Adalet Divan; kurumlar aras dengenin korunmas
kapsamnda, dier Topluluk Kurumlar tarafndan Avrupa Parlamentosu aleyhine ve
Avrupa Parlamentosu tarafndan da dier kurumlar aleyhine Adalet Divanna dava
alabileceine karar verdi. Bu ilke, daha sonra Maastricht Antlamasnda da yer
ald.
164
19 Haziran 1990
Snr kontrollerinin kaldrlmasna ilikin Schengen Anlamas; Benelks
lkeleri, Fransa ve Almanya tarafndan imzaland.
20 Haziran 1990
Avrupa Ekonomik Alan oluturulmasna ilikin resmi mzakereler; AET ile
EFTA arasnda balad.
25-26 Haziran 1990
Avrupa Konseyi (Zirve), Dublinde (rlanda) topland. Zirvede, biri ekonomik
ve parasal birlik, dieri siyasi birliin veheleri ile ilgili ve birbirine paralel olarak
yrtlecek iki hkmetler aras konferans toplanmasnn gereklilii teyit edildi.
1 Temmuz 1990
4 Temmuz 1990
Ekonomik ve Parasal Birliin ilk aamas yrrle girdi. Drt ye lke
(spanya, Portekiz, Yunanistan ve rlanda) iin; mali entegrasyon ynnde
kaydettikleri ilerlemenin yetersiz olduu gerekesiyle istisnai bir rejim ngrld.
16 Temmuz 1990
Kbrs, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
3 Ekim 1990
Malta, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
27-28 Ekim 1990
ki Almanya birleti. Romada (talya) zel bir Avrupa Konseyi (Zirve)
topland. Zirvede, biri ekonomik ve parasal birlik, dieri siyasi birliin veheleri ile
ilgili iki hkmetler aras konferansn toplanmasna ilikin hazrlklar tamamland.
165
19-21 Kasm 1990

Pariste (Fransa) otuz drt lkenin Devlet ve Hkmet Bakanlarnn
katld Avrupa Gvenlik ve birlii Konferansnda (AGK); Yeni Bir Avrupa in
art imzaland.
27 Kasm 1990
talya, Schengen Anlamasn imzalad.
4 Aralk 1990
Konsey, Almanyann birlemesi erevesinde; zerinde anlama salanan
gei nlemlerini kabul etti.
14-15 Aralk 1990
Avrupa Konseyi (Zirve), Romada (talya) topland. Biri ekonomik ve parasal
birlie, dieri siyasal birlie ilikin iki hkmetler aras konferans balad.
1 Ocak 1991
8 Nisan 1991
Avrupa Konseyi (Zirve), Orta Douda Krfez Krizinin neden olduu
sorunlar incelemek zere Lksemburgda gayri resmi olarak topland. Zirvede,
Krtlere ve dier mltecilere acil insani yardmda bulunulmas kararlatrld.
14 Nisan 1991
Avrupa Yeniden Yaplandrma ve Kalknma Bankas, Londrada (Birleik
Krallk) faaliyete geti.
28-29 Haziran 1991
Avrupa Konseyi (Zirve) Lksemburgda topland. Zirvede, ekonomik ve
parasal birlik ve siyasi birlik konularnn ele alnd iki hkmetler aras konferans
almasnn; birbirine paralel olarak ve Konsey Dnem Bakanl tarafndan
hazrlanan antlama tasla temelinde srdrlmesi gerei teyit edildi.
166
1 Temmuz 1991
Hollanda, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald. sve,
Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
22 Temmuz 1991
Konsey, sraile ve igal altndaki topraklarda yaayan Filistin halkna mali
yardm salanmasn kararlatrd.
25 Temmuz 1991
Stoeckel karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla,
sanayi sektrnde kadnlarn gece almasn yasaklayan Fransz Mevzuat
hkmlerinin; istihdama erime asndan kadn ve erkek arasnda muamele eitlii
ilkesine aykr olduunu hkme balad.
7 Ekim 1991
Yugoslavyaya ilikin Bar Konferans Laheyde (Hollanda) balad.
21 Ekim 1991
Konsey, Avrupa Ekonomik Alannn (AEA) oluturulmas konusunda
anlamaya vard.
6 Kasm 1991
Komisyon, bir Avrupa nsani Yardm Ofisi kurulmasn kararlatrd.
19 Kasm 1991
Francovich karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla;
Topluluk hukukunu ihlal ederek bir kiiye zarar veren ye devletin, bu zarar tazmin
etmekle ykml olduunu hkme balad.
26 Kasm 1991
Topluluk, Gda ve Tarm Tekilatna (FAO) katlarak; Birlemi Milletlerin
uzmanlam bir kuruluuna tam ye olan ilk ekonomik entegrasyon rgt oldu.
167
9-10 Aralk 1991

Avrupa Konseyi (Zirve) Maastrichtte (Hollanda) topland. Zirvede, taslak
Avrupa Birlii Antlamas hakknda mutabakata varld.
16 Aralk 1991
Polonya, Macaristan ve ekoslovakya ile Avrupa Anlamalar imzaland.
17 Aralk 1991
Avrupa Enerji art imzaland.
1 Ocak 1992
Portekiz, Avrupa Topluluklar Konseyi Dnem Bakanln devrald.
3 ubat 1992
Konsey; Hrvatistan, Slovenya ve Yugoslav Cumhuriyetleri Bosna Hersek,
Karada ile Makedonyaya yardmda bulunmak iin aktif nlemler kabul etti.
7 ubat 1992
Avrupa Birlii Antlamas, ye devletlerin Dileri ve Maliye Bakanlar
tarafndan Maastrichtte (Hollanda) imzaland.
19 ubat 1992
Tamacln evre zerindeki etkisine ilikin Yeil Kitap, Komisyon
tarafndan kabul edildi.
18 Mart 1992
Finlandiya, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
4 Nisan 1992
Portekiz Eskdosu, Avrupa Para Sistemi dviz kuru mekanizmasna dahil
oldu.
2 Mays 1992
Avrupa Ekonomik Alan (AEA) Anlamas Portoda (Portekiz) imzaland.
168
20 Mays 1992
svire, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
2 Haziran 1992
Danimarkada yaplan referandumda, Danimarka halk, Avrupa Birlii
Antlamasn onaylamay reddetti.
3-14 Haziran 1992
Topluluk, Rio de Janeiroda (Brezilya) yaplan; Birlemi Milletler evre ve
Kalknma Konferansna katld. Kresel iklim deiiklii ve biyolojik eitlilik
konusunda baz uluslararas szlemeler imzalad.
18 Haziran 1992
rlandada yaplan referandumda, rlanda halk Avrupa Birlii Antlamasn
onaylad.
26-27 Haziran 1992
Avrupa Konseyi (Zirve) Lizbonda (Portekiz) topland. Zirvede, Avrupa
Birlii Antlamasnn onaylanma takvimine uyulmasnn nemi vurguland.
1 Temmuz 1992
2 Temmuz 1992
Lksemburg, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
31 Temmuz 1992
Yunanistan, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
7 Austos 1992
Konsey tarafndan; ekonomik yardm programnn (PHARE) Slovenyay da
kapsayacak ekilde geniletilmesine ilikin bir tzk kabul edildi.
20 Eyll 1992
Fransada yaplan referandumda, Fransz halk Avrupa Birlii Antlamasn
onaylad.
169
7 Ekim 1992
Komisyon, Eski Yugoslavyadaki sava madurlarna acil ek yardm salad.
12-13 Ekim 1992
Topluluk, Cenevrede (svire) yaplan; Somaliye Yardm in Bata
Bulunanlar Konferansna, gelecekte yardmda bulunacan gz nnde tutarak
katlm salad.
16 Ekim 1992
Avrupa Konseyi (Zirve) Birminghamda (Birleik Krallk) olaanst
topland. Zirvede, Vatandalarna Yakn Bir Topluluk.balkl bir bildiri kabul
edildi.
26 Ekim 1992
talya, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
4 Kasm 1992
Belika, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
25 Kasm 1992
Norve, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
spanya, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
2 Aralk 1992
Komisyon tarafndan; ortak tamaclk politikasnn gelecekteki geliimine
ilikin bir Beyaz Kitap kabul edildi.
6 Araklk 1992
svirede yaplan referandumda, svire halk Avrupa Ekonomik Alan
Anlamasn onaylamay reddetti.
11 Aralk 1992
Portekiz, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
170
11-12 Aralk 1992

Avrupa Konseyi (Zirve) Edinburgda (Birleik Krallk) topland. Zirvede,
Avrupa Birlii Antlamasn onaylamas iin ikinci bir referandum yapmasna
imkan salamak amacyla, Danimarkaya zel ayrcalklar tannmas kabul edildi.
Ayrca, Delors II Paketi onayland. 1 Ocak 1993 tarihi itibariyle; Avusturya, sve ve
Finlandiya ile yelik mzakerelerinin balatlmas kararlatrld.
15 Aralk 1992
Hollanda, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
18 Aralk 1992
Almanya, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
1 Ocak 1993
Avrupa Tek Pazar yrrle girdi.
1 ubat 1993
Avusturya, Finlandiya ve svein yelik mzakereleri Brkselde (Belika)
balad.
8 Mart 1993
Romanya ile ticarete ilikin konularda bir anlama imzaland.
8 Nisan 1993
Bulgaristan ile ticarete ilikin konularda bir anlama imzaland.
5 Mays 1993
Norvein yelik mzakereleri Lksemburgda balad.
14 Mays 1993
Komisyon, evreye verilen zararlarn tazmin edilmesi konusunda bir Yeil
Kitap kabul etti.
171
18 Mays 1993
Danimarka halk, yaplan ikinci referandumda Avrupa Birlii Antlamas
lehinde oy kulland.
19-24 Haziran 1993
Topluluk, insan haklar konusunda Birlemi Milletler Dnya Konferansna
katld.
21-22 Haziran 1993
Avrupa Konseyi (Zirve) Kopenhagda (Danimarka) topland. Zirvede,
Komisyona; byme, rekabet gc ve istihdamn desteklenmesi iin uzun vadeli bir
strateji ngren bir Beyaz Kitap hazrlamas grevi verildi. Ayrca; Avusturya,
Finlandiya, Norve ve svein yeliklerinin en ge 1995 ylnda gereklemesi
gerektii vurguland. Ortaklk ilikisi bulunan Merkezi ve Dou Avrupa lkelerinin,
gerekli ekonomik ve siyasi kriterleri yerine getirir getirmez ye olacaklar teyit
edildi.
1 Temmuz 1993
Belika, Avrupa Topluluklar Konseyi Bakanln devrald.
19 Temmuz 1993
Konsey, eski Sovyetler Birliinin bamsz devletleri iin yeni bir TACIS
program kabul etti.
2 Austos 1993
Birleik Krallk, Avrupa Birlii Antlamasn onaylad.
29 Eyll 1993
Komisyon, eitimin Avrupa boyutuna ilikin bir Yeil Kitap kabul etti.
8-9 Ekim 1993
Topluluk, Avrupa Konseyi tarafndan dzenlenen Viyana Zirvesine katld.
172
20 Ekim 1993
Komisyon, tketim mallarnn garantisi ile sat sonras hizmetler konusunda
bir Yeil Kitap kabul etti.
25 Ekim 1993
Lksemburgda kurumlar aras bir konferans topland. Konferansta; Konsey,
Komisyon ve Avrupa Parlamentosu demokrasi, effaflk ve subsidiarity konularnda
bir bildiri kabul etti. Ayrca, sz konusu kurumlar; Ombudsmann grevlerine ilikin
genel artlar hakkndaki taslak Parlamento kararn, ortak karar usul erevesinde
Uzlama Komitesinin alma usullerine ilikin belgeyi onayladlar.
29 Ekim 1993
Avrupa Konseyi (Zirve) Brkselde (Belika) topland. Zirvede, Avrupa
Birlii Antlamasnn yrrle girmesi mnasebetiyle bir bildiri kabul edildi.
Ekonomik ve parasal birliin ikinci aamasnn 1 Ocak 1994 tarihinde yrrle
girmesi teyit edildi. Ortak D ve Gvenlik Politikas erevesinde Birlik tarafndan
stlenilecek ortak eylem konular belirlendi. Ayrca, baz Topluluk ofis ve
ajanslarnn yerleri tespit edildi.
1 Kasm 1993
Avrupa Birlii Antlamasnn onaylama usulleri tamamland ve yrrle
girdi.
16 Kasm 1993
Komisyon, tketicilerin hukuk yollarna bavurmas ve tketicinin korunmas
alanndaki anlamazlklarn halli konusunda bir Yeil Kitap kabul etti.
17 Kasm 1993
Komisyon, Avrupa Sosyal Politikas: Birlik iin Seenekler balkl bir
Yeil Kitap kabul etti.
5 Aralk 1993
Komisyon, Byme, Rekabet Gc, stihdam, 21. Yzyla Girerken
Zorluklar ve zm Yollar balkl bir Beyaz Kitap kabul etti.
173
6 Aralk 1993
Konsey ve Komisyon; kamunun, Topluluk kurumlarna ait resmi belgelere
eriimine ilikin kurallar konusunda anlamaya vard.
10-11 Aralk 1993
Avrupa
Konseyi
(Zirve)
Brkselde
(Belika)
topland.
Zirvede,
Komisyonun; byme, rekabet gc ve istihdama ilikin Beyaz Kitabna dayanan

ksa ve orta vadeli bir eylem plan ile, Adalet ve ileri alannda bir ilk eylem plan
kabul edildi. Zirvede, ayrca; Merkezi ve Dou Avrupa iin bir istikrar pakt
imzalanmas amacyla bir konferans toplanmasna karar verildi.
13 Aralk 1993
Konsey, Avrupa Ekonomik Alann (AEA) kuran antlamay onaylad.
1 Ocak 1994
Yunanistan, Avrupa Birlii Konseyi Dnem Bakanln devrald. Avrupa
Para Enstitsnn kurulmasyla, ekonomik ve parasal birliin ikinci aamas
balad. Avrupa Ekonomik Alann (AEA) kuran antlama yrrle girdi.
19 ubat 1994
Saytay, tarm alanndaki yolsuzluk ve usulszlklerin kontrolne ilikin
zel bir rapor yaymlad.
9 Mart 1994
Avrupa Birlii Antlamasyla kurulan Blgeler Komitesi, ilk toplantsn
yapt. Jacques Blanc, Komitenin bakanlna seildi.
30 Mart 1994
Avusturya, Finlandiya, Norve ve sve ile srdrlen yelik mzakereleri
Brkselde (Belika) sona erdi.
31 Mart 1994
Macaristan, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
174
5 Nisan 1994
Polonya, Avrupa Topluluklarna yelik iin resmen bavuruda bulundu.
6 Nisan 1994
Komisyon, Avrupa Birliinin grsel-iitsel politikas konusunda bir Yeil
Kitap kabul etti.
19 Nisan 1994
Konsey, Ortak D ve Gvenlik Politikas erevesinde; Orta Dou bar
srecine destek vermek amacyla bir ortak eylem karar ald.
26 Nisan 1994
Avrupa Parlamentosu ve Konsey; aratrma, teknolojik gelime ve tantm
konusundaki 4.nc ereve Program (1994-1998) kabul etti.
25 Mays 1994
Avrupa Yatrm Bankas Guvernrler Konseyi; Avrupa Yatrm Fonunu
kurdu.
26-27 Mays 1994
Merkezi ve Dou Avrupa iin stikrar Pakt Al Konferans Pariste
(Fransa) topland.
9-12 Haziran 1994
Avrupa Parlamentosu yelerinin dorudan genel oyla seimi drdnc kez
yapld.
12 Haziran 1994
Avusturya halk, yaplan referandumda; Avusturyann Avrupa Birlii yelii
lehinde oy kulland.
14 Haziran 1994
Lksemburgda, Avrupa Topluluklar ve ye devletleri ile Ukrayna arasnda
bir ortaklk ve ibirlii anlamas imzaland.
175
24-25 Haziran 1994

Avrupa Konseyi (Zirve) Korfuda (Yunanistan) topland. Zirvede; byme,
rekabet gc ve istihdama ilikin Beyaz Kitapn izlenmesi balca gndem konusu
olarak ele alnd. Avusturya, Finlandiya, Norve ve sve ile katlm antlamalar
imzaland. Zirvede, ayrca; Avrupa Topluluklar ve ye devletleri ile Rusya arasnda
yeni bir ortaklk ve ibirlii anlamas imzaland.
1 Temmuz 1994
Almanya, Avrupa Birlii Konseyi Dnem Bakanln devrald.
14 Temmuz 1994
Faccini-Dori karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla;
bir direktifi i hukukuna aktarmay ihmal etmek suretiyle bir kiinin zarara
uramasna neden olan bir ye devletin, belli koullarn mevcudiyeti halinde,
meydana gelen zarar karlamakla ykml olduunu hkme balad.
15 Temmuz 1994
Avrupa Konseyi (Zirve), Brkselde (Belika) olaanst topland. Zirvede,
Komisyon Bakanlna, Jacques Delorsdan sonra Jacques Santern gemesi
kararlatrld.
18 Temmuz 1994
Brkselde (Belika); Estonya, Letonya ve Litvanya ile serbest ticaret
anlamalar imzaland.
19-26 Temmuz 1994
Yeni
Avrupa
Parlamentosunun
ilk
toplants
Strazburgda
yapld.
Parlamentonun bakanlna Klaus Hnsch seildi. Jacques Santer, Avrupa

Komisyonunun gelecek bakan olarak resmen atand.
27 Temmuz 1994
Komisyon, Avrupa Sosyal Politikasna ilikin bir Beyaz Kitap kabul etti.
176
10 Ekim 1994
Avrupa Topluluu ile Gney Afrika arasnda bir ibirlii anlamas
imzaland.
16 Ekim 1994
Avrupa Gvenlik ve birlii Konferans (AGK) izleme toplants
Budapetede (Macaristan) yapld.
25 Ekim 1994
Finlandiya halk, yaplan referandumda; Finlandiyann Avrupa Birliine
yelii lehinde oy kulland.
13 Kasm 1994
sve halk, yaplan referandumda, svein Avrupa Birliine yelii lehinde
oy kulland.
15 Kasm 1994
Avrupa Para Enstits Konseyi Frankfurt.ta (Almanya) ilk toplantsn
gerekletirdi.
28 Kasm 1994
Norve halk, yaplan referandumda; Norvein Avrupa Birliine ye
olmasn reddetti.
29 Kasm 1994
Avrupa Parlamentosu, Konsey ve Komisyon; genileme hedefini gz nnde
tutarak, 1995-1999 dnemine ilikin mali perspektifleri kabul etti.
30 Kasm 1994
Konsey tarafndan, Adalet ve ileri Alannda birlii konusundaki ilk ortak
eylem kabul edildi.
6 Aralk 1994
Konsey, mesleki eitim alannda Leonardo da Vinci programn ve sosyal
politika konusundaki protokol erevesinde ilk ilke kararn kabul etti.
177
9-10 Aralk 1994

Avrupa Konseyi (Zirve) Essende (Almanya) topland. Zirvede; isizlikle
mcadele ve trans-Avrupa alarnn uygulamaya geirilmesi konularna nem
verilmek suretiyle byme, rekabet gc ve istihdama ilikin Beyaz Kitapn
stratejisinin gelitirilmesine ynelik eylemin balca unsurlar ortaya konuldu.
Zirvede, ayrca; Merkezi ve Dou Avrupa lkelerinin Avrupa Birliine
yaklatrlmasn hedefleyen global bir strateji kabul edildi. Bir Avrupa-Akdeniz
ortakl kurulmas ynndeki kararllk teyit edildi. Kuzey rlandaya ynelik ok
yll bir yardm program ilke olarak onayland.
15-16 Aralk 1994
Konsey tarafndan; karbondioksit emisyonlarnn azaltlmas konusundaki
Topluluk stratejisi ile; evre ve tamaclk alanlarna ilikin sonular kabul edildi.
Konsey; ayrca, ozon tabakasn zayflatan maddelere ilikin bir tzk ile tehlikeli
atklarn yaklmasna ilikin bir direktif kabul etti
17 Aralk 1994
Avrupa Enerji art Lizbonda (Portekiz) imzaland.
1 Ocak 1995
Fransa, Avrupa Birlii Konseyi Dnem Bakanln devrald. Avusturya,
Finlandiya ve sve Avrupa Birliine ye oldular.
23 Ocak 1995
Avrupa Komisyonu Bakan ve yeleri; Avrupa Parlamentosunun 18 Ocak
1995 tarihindeki onayn takiben, ye devletlerin hkmet temsilcileri tarafndan, 5
yl sreyle atand.
25 Ocak 1995
Komisyon, telekomnikasyon alt yapsnn ve kablolu televizyon alarnn
serbestletirilmesine ilikin Yeil Kitapn ikinci blmn kabul etti.
1 ubat 1995
Avrupa Birlii ile Bulgaristan, Romanya, Slovakya ve ek Cumhuriyeti
arasnda ortaklk kuran Avrupa Anlamalar yrrle girdi.
178
23 ubat 1995
Bordessa karar, Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla; ye
lke vatandalarnn nceden izin almakszn banknot, madeni para ve ekleri lke
dna karabileceklerini hkme balad.
25-26 ubat 1995
Bilgi Toplumu konusunun ele alnd G-7 Konferans, Bakanlar dzeyinde
Brkselde (Belika) topland. Bu toplant vesilesi ile, Avrupa Birlii web sitesi
EUROPA hizmete sunuldu.
8 Mart 1995
Saytay, kaynamaya ilikin mali enstrman konusundaki zel raporunu
yaymlad.
14 Mart 1995
Avrupa Parlamentosu ve Konsey; eitim alanndaki Sokrates programn
kabul etti.
20-21 Mart 1995
Merkezi ve Dou Avrupa iin stikrar Pakt Pariste (Fransa) imzaland.
26 Mart 1995
Schengen Anlamas; Belika, Fransa, Almanya, Lksemburg, Hollanda,
Portekiz ve spanyada yrrle girdi.
4 Nisan 1995
Komisyon, Avrupa Birliinin turizm alanndaki rolne ilikin Yeil Kitab
kabul etti.
9 Nisan 1995
Lihtentayn halk, yaplan referandumda, Lihtentaynn Avrupa Ekonomik
Alanna katlm lehinde oy kulland.
179
10 Nisan 1995
Konsey,
1996
Hkmetler
aras
Konferans
iin;
Avrupa
Birlii
Antlamasnn ileyiine ilikin bir rapor kabul etti.

21 Nisan 1995
Blgeler Komitesi, kendi insiyatifiyle 1996 Hkmetleraras Konferans
hazrlklarna ilikin bir gr sundu.
28 Nisan 1995
Avusturya, Schengen Anlamasn imzalad.
1 Mays 1995
Lihtentayn, Avrupa Ekonomik Alanna katld.
3 Mays 1995
Komisyon, gelimekte olan bilgi toplumunda; multimedya ierikli bir Avrupa
sanayinin geliimini tevik etmeyi amalayan Info 2000 programn kabul etti.
3-10 Mays 1995
Komisyon, Merkezi ve Dou Avrupa lkelerinin Avrupa Birlii i pazaryla
btnlemelerine ynelik hazrlklar konusundaki Beyaz Kitap kabul etti.
11 Mays 1995
Ortak D ve Gvenlik Politikas alannda; ortak eylem konusu olan nkleer
silahlarn yaylmasn nlenmesine ilikin Antlama, sresiz olarak uzatld.
12 Haziran 1995
Estonya, Letonya ve Litvanya ile Avrupa Anlamalar imzaland.
15 Haziran 1995
21inci Bat Ekonomik Zirvesi (G-7) Halifaksda (Kanada) topland.
22 Haziran 1995
Romanya, Avrupa Birliine yelik iin bavuruda bulundu.
180
27 Haziran 1995
Slovakya, Avrupa Birliine yelik iin bavuruda bulundu.
26-27 Haziran 1995
Avrupa Konseyi (Zirve) Cannesda (Fransa) topland. Zirvede, d finansman
konusunda, AKP lkelerine ynelik 8inci Avrupa Kalknma Fonunun finansman
usullerini de ieren genel bir anlamaya varld. Zirvede, ayrca; 1 Ocak 1999 tarihi
itibariyle tek para birimine geilmesi teyit edildi.
1 Temmuz 1995
spanya, Avrupa Birlii Konseyi Dnem Bakanln devrald.
12 Temmuz 1995
Avrupa Parlamentosu, Avrupa Birlii Ombudsman olarak Fin uyruklu Jacob
Sderman atad.
17 Temmuz 1995
Rusya ile geici anlama, Tunus ile Avrupa-Akdeniz ortaklk anlamas ve
Vietnam ile ibirlii anlamas imzaland.
19 Temmuz 1995
Komisyon; Bilgi toplumunda telif hakk ve balantl haklar ile, faydal
model (fikri mlkiyet haklarnn korunmas) konularnda iki Yeil Kitap kabul etti.
26 Temmuz 1995
ye devletler, polis ibirliine ilikin EUROPOL Szlemesini imzaladlar.
25 Eyll 1995
ye devletler tarafndan, Avrupa Birliine girite vatandalarndan vize
istenecek nc lkeler belirlendi.
17 Ekim 1995
Kalanke karar. Avrupa Topluluklar Adalet Divan, sz konusu kararla; terfi
konusunda kadnlara otomatik ncelik tanyan bir uygulamann kadn ve erkek
181
arasnda muamele eitlii ilkesine aykr olduunu ve cinsiyete dayal ayrmclk

tekil ettiini hkme balad.
27 Ekim 1995
Letonya, Avrupa Birliine yelik iin resmen bavuruda bulundu.
20 Kasm 1995
Nepal ile bir ibirlii anlamas imzaland. srail ile bir Avrupa-Akdeniz
Ortaklk Anlamas imzaland.
27-28 Kasm 1995
Avrupa-Akdeniz Konferans Barselonada (spanya) topland.
27 Kasm 1995
Estonya, Avrupa Birliine yelik iin resen bavuruda bulundu.
29 Kasm 1995
Komisyon, vatandalar a (ehir ulam) konusunda bir Yeil Kitap, genel
eitim ve mesleki eitim konusunda bir Beyaz Kitap kabul etti.
12 Aralk 1995
Litvanya, Avrupa Birliine yelik iin resmen bavuruda bulundu.
13 Aralk 1995
Komisyon, Avrupa Birlii iin bir Enerji Politikas balkl bir Beyaz Kitap
kabul etti.
14 Aralk 1995
Eski Yugoslavyada bar salanmasna ilikin Dayton Anlamas Pariste
(Fransa) imzaland.
182
15 Aralk 1995
Bosman karar. Avrupa Topuluklar Adalet Divan, sz konusu kararla; futbol
takmlarnda yabanc oyuncu saysn snrlayan futbol federasyonlar dzenlemeleri
ile oyuncu transferine ilikin kurallarn Topluluk Hukukuna aykr olduunu hkme
balad.
15-16 Aralk 1995
Avrupa Konseyi (Zirve) Madridde (spanya) topland. Zirvede, hkmetler
aras konferansn balang tarihi 29 Mart 1996 olarak belirlendi ve 1 Ocak 1999
tarihi itibariyle tek para birimine (EURO) geilmesi teyit edildi.
20-21 Aralk 1995
Avrupa Komisyonu ve Dnya Bankas; Bosna-Hersekin yeniden inas iin
yardmda bulunan lke ve kurulularn katlmyla, Brkselde (Belika) bir toplant
dzenledi.
183
KAYNAKA
DOKMANLAR
1. Avrupa in Bir Anayasa Oluturan Antlama
YARARLANILAN KAYNAKLAR (KTAP, DERG, MAKALE)
1. Afar, Zakir B.; Ombudsman (Kamu Hakimi), Hak- Eitim Yaynlar, No:38,
Ankara, 1997.
2. Armaolu, Fahir; 20.Yzyl Siyasi Tarihi, Trkiye Bankas Kltr Yaynlar,
Ankara, 1983.
3. Avrupa Ekonomik Topluluunu Kuran Antlama (Roma Antlamas),
eviren ve Derleyen Haluk Gnuur, Bar Can Matbaaclk, Ankara, 1988.
4. Avrupa Birlii Komisyonu Trkiye Temsilcilii, AB Rekabet Politikas, Ankara,
2000.
5. Avrupa Birlii Komisyonu Trkiye Temsilcilii AB KOB Destek Politikas
Ekonomik Bymenin Motoru Ankara, 2002.
6. Avrupa Birlii Komisyonu Trkiye Temsilcilii, AB Enerji Politikas, Ankara,
2000.
7. Avrupa Birlii Komisyonu Trkiye Temsilcilii, ABde stihdam ve Sosyal
Politika, Ankara, 2000.
8. Babakanlk D Ticaret Mstearl, Avrupa Birlii Genel Mdrl, Avrupa
Birlii ve Trkiye, Ankara, 1999.
9. Baykal, Sanem; Avrupa Birliinin Gelecei: Meruiyet Sorunu, Anayasalama
Sreci ve Btnlemenin Nihai Hedefi zerine Uluslararas likiler, Cilt 1.
Say:1, 2004.
10. Berksoy, Taner- Ik, Kadir; Avrupa Birlii zerine Yazlar, SPK Yaynlar No
177, Ankara, 2006.
11. Bilici, Nurettin; Trkiye-Avrupa Birlii likileri, Ankara, Sekin Yaynclk,
Ankara, 2004.
184
12. Bozkurt, Enver-zcan, Mahmut-Kkta, Arif; Avrupa Birlii Hukuku, Asil

Yaynlar, Ankara, 2004.
13. Bozkurt, mer; Maastricht Antlamas ve Avrupa Btnlemesi, Amme
daresi Dergisi, Cilt. 26, Say:1, Ankara, 1993.
14. Bozkurt, Veysel; Avrupa Birlii ve Trkiye, Uluda niversitesi Glendirme
Vakf Yaynlar, Yayn No:177, Bursa , 2001.
15. Canbolat, brahim S.; Avrupa Birlii ve Genileme Srecinde Trkiye le
likiler, Alfa Yaynlar, stanbul, 2002.
17.
________________; Uluslarst Sistem Avrupa Birlii, Alfa Yaynlar,
stanbul, 1998.
18. _________________; Avrupa Birlii: Uluslarst Bir Sistemin Tarihsel,
Teorik, Kurumsal ve Jeopolitik Analizi ve Genileme Srecinde Trkiye ile
likiler, Alfa Yaynlar, stanbul, 2002.
19. Cokun, Enis; Btnleme Srecinde Avrupa Birlii ve Trkiye, Beta
Yaynlar, stanbul, 2001.
20. akr, A. Emre ; Avrupa Btnlemesinin Siyasal Kuramlar, Beta Yaynlar,
stanbul, 2001.
21. akmak, Haydar; Avrupa Birlii Trkiye likileri, Platin Yaynlar, Ankara,
2005.
22. al, aban H.; Trkiye-Avrupa Birlii likileri, Kimlik Aray, Politik
Aktrler ve Deiim, Nobel Yaynlar, Ankara, 2006.
23. Dedeolu, Beril; Adm Adm Avrupa Birlii, nar Yaynlar, stanbul, 1996.
24. ____________; Avrupa Birliinin Btnleme Sreci I, Tarihsel Birikimler,
Dnden Bugne Avrupa Birlii, Boyut Kitaplar, stanbul, 2001.
25. Devlet Planlama Tekilat, Avrupa Birlii Kronolojisi 1946-2002, Douum
Matbaaclk, Ankara, 2002.
26. Dura, Cihan Atik, Hayriye; Avrupa Birlii Gmrk Birlii ve Trkiye,
Nobel Yaynlar, Ankara, 2003.
185
27. Ekemen, Ebru; 21.Yzyln Eiinde Avrupa Birliinde Ortak Tarm

Politikas, ktisadi Kalknma Vakf Yaynlar, No:158, stanbul, 1999.
28. Fine, Mustafa; Avrupa Birliinin Douu ve Geliimi, Avrupa Birlii Ortak
Politikalar ve Trkiye, Derleyen:Muhsin Kar ve Harun Arkan, Beta Yaynlar,
stanbul, 2003.
29. Gen, Mehmet; Avrupa rgtlenmesindeki Evreler, Uluda niversitesi
ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi Dergisi, Cilt:X, Say,1-2, Bursa, 1989.
30. Karaka, Yusuf; Avrupa Birliinde Siyasal Entegrasyon, Siyasal Kitabevi,
Ankara, 2002.
31. Karluk, Rdvan S.; Avrupa Birlii ve Trkiye, stanbul, Beta Yaynlar,
stanbul, 2002.
32. Oder, Bertil Emrah; Avrupa Birliinde Anayasa ve Anayasaclk, Anahtar
Yaynlar, stanbul, 2004.
33. zcan, Mehmet; Avusturya Seimleri Inda Avrupa Birlii Btnlemesi
Hakknda Bir Deerlendirme, Yeni Trkiye Dergisi, Say 35, Eyll-Ekim 2000).
34. Ssl, Tolga; Batlama Hareketi ve AB-Trkiye Btnlemesi, Piramit
Yaynclk, Ankara, 2004, s.46.
35. Tekinalp/Tekinalp; Avrupa Birlii Hukuku, Beta Yaynlar, 2. Bask, stanbul,
2000.
36. Temizel, Zekeriya; Ombudsman, Uluslararas Yerel Ynetimler Birlii
Yaynlar, Kent Basmevi, stanbul, 1997.
37. Treaties of Rome.
38. Treaty Establishing the European Atomic Energy Community.
39. Treaty of Maaastricht, Madde 130.
40. lger, rfan Kaya; Avrupa Birliinin ABCsi, Sinemis Yaynlar, Ankara, 2005.
186
YARARLANILAN KAYNAKLAR (NTERNET ADRESLER)

1. http://www.abgs.gov.tr
2. http://www.abm-istanbul.org
3. http://www.belgenet.com
4. http://www.curia.eu.int
5. http://www.deltur.cec.eu.int
6. http://www.deltur.cec.eu.int/default.asp?lang=0&pId=3&fId=12&prnId=2&hnd
=1&docId=334&ord=1&fop=0
7. http://www.deltur.cec.eu.int/abtarim.trf
8. http://www.die.gov.tr
9. http://www.dtm.gov.tr
10. http://www.ecb.int
11. http://www.eib.eu.int
12. http://www.euro-ombudsman.eu.nt
13. http://europa.eu.int/dg06/fin/index_en.htm
14. http://www.foreigntrade.gov.tr
15. http://www.foreigntrade.gov.tr/ab/AB%20Sayfasi/tarhsel.htm
16. http://www.ikv.org.tr/pdf/kronoloji1.pdf
17. http://www.ikv.org.tr/sozluk2.php?ID=1260
18. http://www.legalisplatform.net/ozel_dosyalar/ORTAK%20REKABET%20POL
TKASI.pdf
19. http://www.metu.du.tr
20. http://www.ordutb.org.tr/dokumanlar/AB%20ORTAK%20TARIM%20POLTKASI.doc
21. http://www.stradigma.com
22. http://www.tusiad.org/yayin/gorus/53/5.pdf
23. http://www.turkishweekly.net
24. http://www.turkab/abk/ab02kurulus.htm
187

Avrupa Antantı

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Avrupa Antantı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

AVRUPA BRLNN TARHSEL GELM

Yksek Lisans Tezi

AVRUPA BRLNN TARHSEL GELM

Yksek Lisans Tezi

2.1.2. Ekonomik Faktrler.15

: Avrupa Atom Enerjisi Topluluu

: Avrupa Ekonomik Topluluu

: Accord Europeen sur les Transports Routiers (Avrupa Kara

: Avrupa Ekonomik Alan

: Avrupa Gvenlik ve birlii Konferans

: Avrupa Kmr ve elik Topluluu

: Avrupa Merkez Bankas

: Avrupa Merkez Bankalar Sistemi

: The Association of Southeast Asion Nations (Gneydou Asya

: Avrupa Para Enstits

: Avrupa Sosyal Fonu

: Avrupa Birlii Antlamas (Maastricht Antlamas)

: Avrupa Topluluu Antlamas

: Avrupa Topluluklar Adalet Divan

: Avrupa Tek Senedi

: Avrupa Atom Enerjisi Topluluu

: Avrupa Yatrm Bankas

: Committee des Representans Permanents des Etats Members

: Dnya Ticaret rgt

: European Currency Fund. (Avrupa Para Birimi)

: European Economic Community (Avrupa Ekonomik Topluluu)

: European Free Trade Area. (Avrupa Serbest Ticaret Blgesi)

: European Monetary System (Avrupa Para Sistemi Ticaret Birlii)

: Ekonomik ve Parasal Birlik

: European Regional Develepment Fund (Avrupa Blgesel

: European Social Fund (Avrupa Sosyal Fonu)

: Ekonomik ve Sosyal Komite

: European Police Office (Avrupa Polis Tekilat)

: Food and Agriculture Organization (Gda ve Tarm Tekilat)

: Avrupa Blgesel Kalknma Fonu

: Funds Europeen dOrientation et de Garantie Agricole

: The General Agreement on Tariffs and Trade (Gmrk

: Gayri Safi Yurt i Hasla

: International Atomic Energy Agency (Uluslar aras Atom

: International Labour Organization (Uluslar aras alma rgt)

: Kk ve Orta Boylu letmeler

: Krsal ekonomilerin eitlendirilmesi ve sosyo-ekonomik

: North Atlantic Treaty Organization

: Organization for Economic Co-Operation and Development

: Organization for European Economic Cooperation (Avrupa

: North Atlantic Treaty Organization

: Ortak Gmrk Tarifesi

: Ortak D ve Gvenlik Politikas

: Ortak Tarm Politikas

: Panhelenic Socialist Movement (Birleik Yunan Sosyal

: Pologne-Hongrie; Assistance a la Restructuration des

: Union of European Federalists (Avrupa Federalistler Birlii)

: United Nations Conference on Trade and Development

Balangta kurucularnn bile bu kadar gelieceini tahmin edemedikleri Topluluk,

Trkiyenin de yesi olmak iin gayret gsterdii ve tam yelik

Topluluunun,1991 yl ve sonrasnda ise Avrupa Birliinin tarihsel gelimelerini

1. AVRUPA EKONOMK TOPLULUUNUN OLUUM SREC

1.1. AVRUPA BTNLEME SRECNE KATKIDA BULUNAN

Avrupa Birliinin tarihsel geliimini incelemeden nce, Avrupada

1.1.1. Federalist Yaklam

1.1.2. Kurumsalc Yaklam

1.1.3. Konfederal Yaklam