Professional Documents
Culture Documents
NTE
MAHALL DARELERN VARLII N NEDENLER
Devletlerin ekonomilerde var olmas SYASAL , SOSYOLOJK ve TARHSEL
nedenlere dayanr.
Devletlerin amalar belirli bir toprak parasnda yaayan insanlarn toplu ve
ortak ihityalarn karlamaktr.
YEREL YNETM ( MAHALL DARELER ) = Merkezi devletin yannda , lke
ierisinde daha kk yerleim birimlerinden oluan , daha kk rgtlenmeler
bulunmaktadr.bunlar yerel ynetim veya mahalli idareler olarak adlandrlr.
Devletlerin var olmasnn tarihi sreteki temel gerekesi insanlarn toplu ,
ortakihtiyalarn karlamaktr.
MAHALL DARELERN VARLII N TARH NEDENLER
nsanlarn topluca ve ortak yaamlarndan kaynaklanan orunlarnn zm iin
rgt kurma ihtiyac kmtr.Kk topluluklarn ynetimi biiminde ortaya kan
bu rgtler LKOLARAK ORTAADA ARUPADA ortaya kmtr.
lk yerel ynetim birimi olarak kabul edilen rgtlenmeler ANTK ADA - STE ,
ROMA MPARATORLUU DNEMNDE YNETSEL ZERKL BULUNAN MUNCPE
ve ANTK YUNANDAPOLSlerdir.
MAHALL DARELERN VARLIIN SYAS NEDENLER
Yerel ynetimlerin varl iin gerekelere siyasi yaklam yerel ynetimlerce
retilen MAL VE HZMET lerin bileiminin saptanabilmesinde oylamayla aklanan
tercihlerin daha etkin olduunu ileri srmektedir.Kamu ekonomisi retim
birimlerinin faaliyet alanlar daraldka o alan iindeki bireylerinin tercihlerini
yanstmalar daha mmkndr.
Yerel demokrasi ve katlm uluslar aras dzeyde de tevik edilmektedir. AVRUPA
KENTSEL ARTI 1992 DE Kabul edilmitir. Bu artta belirlenen ilkeler ;
-
Devlet yaplanmalar kamu hizmetlerinin tek elden yani merkezi olarak retilmesi
ve sunulmas eklinde olan MERKEZYETLK ( merkezden ynetim ) denir.
YASAMA VE YARGI yetkilerin merkezi idarede bulunmasna SYASAL MERKEZYET ,
yrtme erkine ilikin yetkinin merkeze bal olmasna DAR ( YNETSEL )
merkeziyet denir. Merkezden ynetimin baz yetkilerini baz blgelerde kurduu
rgtlere aktarmasna ( yetki genilii denir.
Uygulama acsndan :
-
Hizmet yerinden ynetim : belirli bir hizmet ii kurulurlar ,Tzel kiilii olan
gelir kaynaklar ve bteleri vardr. ( tabiblerodas , ticaret odas , barolar )
Mahalli yerinden ynetim : Sadece o blenin ihtiyacn karlamak iin
idari zerklii bulunan ynetimlerdir. ( Kyler , belediyeler , il zel idaresi )
Eer yerel otoritelerin toplad vergi yknn tamamn yerel halk zerinde
kalmyor ve baka blgedeki halkn zerine yansyorsa ortaya kmaktadr. Bu
olay VERG HRACI olarak adlandrlmaktadr.
BELEDYELER
Gnmz belediyeleri Fransz devrimi ile kmtr. saylar ok fazladr.
SIVU : fransada ELEKTRK ime suyu ulam ve evre sal ve kentsel politika
gibi alanlarda faaliyette bulunmak zere kurulmu ( 1890 ) belediyeler aras
ibirlii rgtdr.
Yol ,elence ve park alanlar , anaokul ilkokul ,ime suyu ve atk su tesisi
yapmak.
Bayndrlk arazi kullanm ilemleri imar inaat ileri sosyal konut yapmak.
Spor tesis bakmlar ve belediyeler aras kalknma projeleri ve tamclk
hizmetlerini yrtmek.
L
l hem bir mahalli idare birimi hem de de merkezi ynetim in bir
basamadr.1871 e dayanan kuruluu ile Fransann EN ESK mahalli idare
birimidir.
l ynetimi her 6 ylda bir yaplan seimlerlere greve gelen L GENEL MECLS
ad verilen organ ile dzenlenir.1982 reformundan nce merkezi atamayla
atanrken uan meclis bakan LGENEL MECLS tarafndan seiliyor.
l ynetiminin karar organ il genel meclisidir. 6 ylda bir seilen yeler her 3 ylda
bir yenilenir.
BLGE
Fransada blgeler hem yerinden ynetim birimi hemde merkezi ynetimin yetki
genilii ilkesine gre faaliyet gsteren uzantsdr.
Merkezi ynetim tara uzants ynyle blge idaresinin en st temsilcisi VALdir.
Blge valisi bakanlar kurulu tarafndan atanr.
Blgenin karar alma organ olan BLGE MECLS blgeye bal illerden her 6 ylda
bir seilen kilerce oluur. Blge meclis bakan ve yardmclar meclis tarafndan
seilir.
Fransada blge idarelerinde ; Blge meclisi ve meclis bakan yan sra EKONOMK
SOSYAL KOMTE ad verilen yeleri tccar , serbest meslek erbaplar , sendikalar,
GELR VERGLER
Maliye politikasnn amalarndan biri olan istikrar salama ilevini yerine
getirmekte kullanlan en nemli aralar gelir zerinden alnan gelir ve
kurumlar vergileridir.
TKETM VERGLER
EMLAK VERGS
Emlak vergisi vergi snflandrmasnda KISM SERVET VERGS olarak
konumlandrlr.Emlak vergisi yerel ynetimlerin STKRARLI
,NGRLEBLR , BELRL VE ZGELRLERDR.
Birleik krallkta emlak vergisinin benzeri olan MECLS VERGS yerel
ynetimlere braklm tek vergidir.
sve de emlak vergilerini yerel ynetimler toplama yetkisine sahiptir.
Luksemburgda emlak vergisi yerel ynetimin geliri arasnda yer alr.
MOTORLU TAIT VERGS
Vergilerin genel snflandrmasnda ksm servet vergisi olarak yer alr.
Emlak vergisinde yer alan faydalanma ilkesi motorlu tatlar vergisinde de
geerlidir.
MESLEK VERGS
Meslek vergisi yerel vergi olarak kabul edilir. Kalabalkn belirttii
svirenin Cenevre kantonunda vergi gelirlerinin en nemlisi serbest
meslek sahiplerinden ve tzel kiilerden alnan belediye vergisi dier
adyla ticari vergi oluturur. Kuzey Kbrs ve fransada da ayn vergi vardr.
LKEMZDE 1987 YILINDA KALDIRILDI
Vergi paylar : Genelde merkezi idare tarafndan yerel idareye vergiden pay
verilirken en ok NFUS kriteri kullanlr. Dier kullanlan kriterler
Yzlm olarak orafi blgenin alan ,okula giden ouk says ,yollarn
uzunluu , blgeden toplanan gelirin gelirin toplam gelir iindeki pay
kriterleri kulanlr.
lkemizde yerel idarelere kurumlar ve gelir vergilerinin toplamndan %5
vergi pay verilir. Bulgaristanda % 6,5
VERG BENZER GELRLER
HAR, RESM, EREFYE VE HARCAMALARA KATILMA PAYI bunlara rnek
olup ; Vergiye benzeme sebebi zorunlu olmasdr. Ama
karlkldr.Faydalanma esasna gre alnr.