ALIMA EKONOMS NTE -5

CRET TEORLER VE CRET FARKLILIKLARI

CRET TEORLER
almann karlnn cret olarak denmesinin balangcndan bu yana cret konusunda
eitli dnemlerde ortaya kan cret teorileri farkl ekillerde snflandrlmtr.
En yaygn snflandrma geleneksel (klasik) ve ada (modern) cret teorileridir.
Geleneksel cret Teorileri
Klasik Teori veya Emein Tun Yasas
Laselle tarafndan insafsz bir Tun Kanunu olarak nitelendirilmitir. Doal cretin ancak asgari
fizyolojik gereksinimleri karlayaca ve nfusun, zellikle fakir aileler iinde hzla artmasndan dolay
ykselemeyecei bir durumda,doal cretinin en ok cret saylmas gerektii ortaya konulmutur.

A.Smith,D. Ricardo, R. Malthus,Turgot gibi ayn dnemde yaam olan ve klasik olarak
dnrlerin derinlemesine grleri bulunmaktadr.
R. Malthusa gre nfus art snrlandrlmas yaplmad dnemde cret dzeyinin daha da
aalara ekileceini ifade etmektedir.
Bu dnrlerin iinde en tutarl ve en sistematik temsilci Ricardo olmutur.
Ricardo emein deerini belirleyenin cret deil,bizzat emein kendisi olduunu, bir maln retimi iin
gerekli olan emek miktarnn deeri oluturduunu ifade etmitir.
## Ricardo, emein harcanmas ile cretin belirlenmesini birbirinden kesin olarak koparan ilk
dnrdr.
cret Fonu Teorisi
J. Stuart Mill tarafndan ileri srlmtr. Bu teoriye gre, cret dzeyini, isgc hacmi ile cretlerin
denmesine ayrlan ve deimeyen fon arasndaki iliki belirler.
Artk Deer Teorisi
Karl Marks tarafndan hazrlanmtr. Marksa gre emein kullanm deeri ile deiim deeri
arasndaki farktr.Bu teoride yaplan asl vurgu iinin,alma saatinin bir ksmnn,iverene
karlksz olarak aktarlmas (smr) esasna dayaldr.

ada cret Teorileri

Marjinal Verimlilik Teorisi ( Neoklasik cret Teorisi)
Belirli bir istihdam dzeyinde cretlerin kabilecei en yksek dzeyi yani taban belirtir. Bu taban
verimlilie baldr, verimlilik artmad srece cret dzeyide artmaz.
# cilerin retime yapt katky esas alarak deme yaparlar.
Pazarlk ve Satn Alma Gc Teorisi
lk kez J. Davidson tarafndan ileri srlmtr.i ve veren ayr br taraftr.
Karlkl pazarlk sonucu cretlerin belirleneceini kabul eden teoridir.
erdekiler ve Dardakiler Modeli
erdekiler firmadaki istihdam edilen iilerdir, dardakiler ie bavuran isizlerdir. Firmalar yeni ii
kiralamay alt kademelere yaparken dier pozisyonlar iin firma iinden alanlar kaydrlarak yaplr.
Ama: Dk sorumluluk gereken ilerde yeni ii alr karakterleri zaman iinde kefedilmeye
allr.

Etkin cret Teorisi

ilere eitli nedenlerle piyasa cretinin zerinde bir cret verilmesi durumunda emek verimlilii
artacak dncesi vardr. Fazla cret demesi maliyeti artrsada verimlilik ykselecei iin krlar
artacak ve kolaylkla telafi edilecektir.
CRET FARKLILIKLARI
cretlerin neden farkl olutuu bireye ve yaplan ie gre deiir. Smith, rekabeti alma
koullarnn ayn olmas durumunda cretlerin eitleneceini kabul eder.
Telafi Edici cret Farkllklar
lerin istenmeyen ynlerini tazmin etmek amacyla alanlara yaplan fazla demedir.
Telafi edici cret farkllklarnn uyguland nedenlerin banda lm ve yaralanma riski gelir.
Yaplan in Tad Risk Unsuru
Telafi edici cret farkllklarnn eitli nedenlerden uyguland bilinmektedir. Bu nedenlerin banda
lm ve yaralanma riski gelmektedir. Her meslein tad risk unsuru deikendir.lkemizde Dou ve
Gney Dou Anadolu blgelerinde grev yapan kamu personeline daha yksek cret verilmesi buna
rnek
gsterilebilir.
Yaplan in Stats ve Prestiji
Emek piyasalarndaki baz iler yksek stat ve prestij verirken baz ilerin ise toplum nazarnda
stats dktr.lerin toplumsal stat ve prestijleri ile cretleri arasnda her zaman bir balant
bulunmayabilir. Farkllk yaratan cret d unsurlardan biri olan prestij faktr elde edilen geliri
deitirmektedir. Mesleklerin prestiji, bireysel tercihlere gre deien zellikler gstermektedir.
Bireyden Kaynaklanan cret Farklar: Sahip Olunan Nitelikler
Mesleki nitelikleri arttrmaya ynelik abalar daha fazla beer sermaye yatrm gerektirmektedir.
Neoklasik beer sermaye modeline gre, kiilerin mesleki nitelik kazanmak iin daha ok beer
yatrm yapmas meslek kazancnda arttracaktr.
cret Farkll ve Bireyin Kdemi
cretleri kendi aralarnda farkl hle getiren ve bireye bal olarak ortaya kan unsurlardan biri de
kdem ile ilikisidir. Yani bireyin yapt ne sredir yapmakta olduu bir lde kazand tecrbe
alt srelerle ilikilidir.Uzun yllar alan bireyin creti, meslee yeni balayana gre daha yksek
olacaktr.
cret farkllklarn etkileyen unsurlar;
Mesleklerin arz fonksiyonlarna eklini veren unsurlar, bireyler arasndaki bo zaman tercihleri,
risklerden kanma dereceleri ve prestij gibi cret d unsurlara verdikleri deerler arasndaki
farkllklardr.
cret farkllklarn ele alrken yaplan deerlendirmeler genel olarak iki meslek grubu iin
alnmaktadr.
cretler arasndaki farkll belirlemede bir dier aklayc etken beer sermaye yatrmlar
arasndaki oluan farklardr.
Emek piyasalar gerekte tam rekabet piyasasnn varsayd gibi mkemmel ilemez.

- NTE -6ETM EKONOMS

Eitimin getirisi, eitim politikas ve eitimin kalitesi, eitim ve sanayinin etkileimi, eitimin
ekonomik bymeye etkisi ve eitimin finansman gibi konular kapsayan ve iktisadn olduka geni
kapsaml ve gittike gelien bir alt disiplini eitim ekonomisidir.
EiTiM TALEB: Eitim, salk gibi her eyden nce uluslararas yasalarla teminat altna alnan,
evrensel insan haklar arasnda saylan ve kendine has zellikleri olan bir hizmet trdr. eitim genel
olarak birikimli bir srece kar gelir, iine doduumuz cahillik dzeyinin gelitirilmesini hedefler.
Toplumsal koullara ve eitim/salk hizmetlerinin yaplanmasna bal olarak ortaya kan
farkllklardan birisi ise standartlamadr;standart bir tedavi ieren salk bakm byk lde kiiye
gre farkllk arz ederken, eitim hizmeti greli olarak daha standartlamtr, tektipleme daha
belirgindir.
Bourdieu eitim sisteminin ve bu sistemin kurumu olan okulun kendisinin eitsizlik rettiini ileri
srmektedir.
BEER SERMAYE YATIRIMI OLARAK ETiM: Neo klasik modelde; ilave bilgi elde etmenin
marjinal faydasn, bu bilgiyi elde etmek iin harcadklar zaman asndan marjinal maliyetine ya da
frsat maliyetine eitleyerek optimal eitim talebini yaratrlar.
ikago ktisat Okulu: Beer Sermaye Modeli
Becker ile birlikte ikago niversitesinde gelitirilen beer sermaye modelinin ilk versiyonlarnda,
eitimharcamalar, aynen makine, tehizata yaplan yatrm harcamalar gibi ele alnd. Temel
varsaymlar;
1. iler ve iverenler rasyoneldir ve tam rekabeti igc piyasas etkin alr. iiler, kendi kiisel
donanmlarn(rnein, eitim dzeyi ve i tecrbesi), kstlarn (rnein, bakma muhta kk ocuk)
ve tercihlerini (rnein dzgn alma ortam) dikkate alarak en yksek cretli ileri ararlar.
2. cret beer sermayenin bir fonksiyonudur:
W = r. H
r = beer sermeye yatrmnn getirisi,
H = beer sermaye stoku
3. Beer sermaye yatrm fiziksel sermaye yatrm gibidir, yani makine ve tehizata yaplan yatrma
benzer.
4. Beer sermaye yatrm, verimlilik ve cret/kazan dzeyi arasnda, doru orantl ve kuvvetli bir
iliki vardr.
rnein birkiinin mhendislik eitimi almas onun gelecekteki gelir dzeyini olumlu ynde etkilerken
toplum da bu bireyin verdii mhendislik hizmetinden bir fayda salayacaktr. Dier taraftan, bu eitim
srasnda kiinin katland maddi ya da maddi olmayan maliyetler sz konusudur. Bunun yannda
kamu da eitli sbvansiyonlarla bu maliyete ortak olmaktadr.
yerinde Eitim
Beer Sermaye Teorisi, bireylerin verimliliklerini sadece zorunlu eitimle deil, i banda eitli i
becerilerinigelitirerek de artracan ileri srer.
Genel Amal Eitim
Genel amal eitim, tanm gerei, eitimi salayan firmadan bir baka firmaya kolaylkla transfer
edilebilir; rekabeti bir piyasada iverenin bu tip bir yatrmn getirisini elde etmesine olanak yoktur; bu
nedenle eitimi alan iiye dier firmalarda denen cret denecektir.

yerinde eitime yaplan yatrmda, eitimde kullanlan materyal ve eitimcinin creti gibi dolaysz
maliyetlerin yan sra, iinin ya da mesai arkadalarnn ya da efin retim yerine eitime harcadklar
zaman ve emek maliyetinden oluan dolayl (alternatif) maliyetler sz konusudur.
Firmaya zg Eitim
Firmaya zg eitimin, sadece o eitimi veren firmada iinin verimliliini artraca ve bu nedenle
transferedilemeyecei varsaylr.
Eitim - stihdam ilikisi
Btn dnyada son 30 yldr, eitimle ilgili sylemlerin hemen hepsi, beer sermaye donanmn
artrmak ve daha iyi i olanaklar iin veya ekonomik bymeyi hzlandrmak zere eitime yatrm
yapmak eklinde zetlenebilecek bir gndemi dayatmaktadr; yani ile ilgili beceriler iin ve ekonomik
gelime yararna hayat boyu eitim, eitim politikalarnn bata kavramsal erevesi olmutur.
Eitim sisteminin emek piyasalaryla ilgili drt ana fonksiyonundan sz edilebilir. Bunlar:
igcn toplumun ihtiyac olan ilere gre yetitirmek, ekonomide yapsal deiime uyum salamak,
ekonomik performans arttrmak ve bireylerin kendilerini gelitirmelerine imkn vermek suretiyle
istihdam konusunda frsat eitlii salamak.
BEER SERMAYE TEORiSiNE YNELTiLEN ELETiRiLER
Eleme Yaklam
verenlerin cret-d igc maliyetleri arasnda ie alma ve kariyer anlamnda dllendirme maliyeti
bata gelmektedir. SLM teorisyenleri, beer sermaye modelinin eitim ve iyerinde mesleki eitim
yatrmnn, beklendii gibi yoksulluu azaltmadn vurgularlar, gelir dalmndaki adaletsizliin
artna dikkat ekerler.
Feminist Teoriler
Feminizm, her eyden nce, kadnlarla erkekler arasndaki mevcut iktidar ilikilerini deitirmeyi
amalayan birpolitikadr. Feminist teoriler, toplumsal cinsiyet, patriyarka (ataerki), erkek egemen
ideoloji/sistem, yeniden retim, hiyerarik ikilikler (zel alan/kamusal alan gibi) ve cinsiyete dayal
iblm gibi farkl kavramlarla topluma ve hayata bakarlar.
Radikal-Marksist Eletiriler
Marksist Teori, kapitalist sistemi snf, smr, sermaye birikim sreci, art deer ve toplumsal yeniden
retim gibi kavramlarla analiz eder. Marksistlere gre, eitimin ilevleri kapitalist toplumdaki
gelimelerden bamsz ele alnamaz.
BiLGi EKONOMS VE HAYAT BOYU EiTiM
Eitimdeki paradigma deiiklii, globalleme sreleri ile dnen global ekonominin ihtiyalar
dorultusunda gndemi belirleyen bilgi ekonomisi balamnda ele alnmaktadr.
rencilerin dnm;
Bilgiyi temel alan eitim programlar izlenecektir.
ocuklara daha fazla dnme, tartma ve aratrma ortam hazrlanacak; bylece, serbest
dnen, tartan,aratran ve bulduklarn deerlendirebilen bir toplum yaps oluturulacaktr.
Yetikinler eitim sreci dnda braklmayacak; eitim ve teknolojiye uyumlar konusunda srekli
eitilmeleri gerekecektir.
Dersler ansiklopedik bilgileri yklemek yerine, konular ve olaylar derinliine anlamay ve eletirel
dnmeyi esas alacaktr.
Okullar, rencileri gelecek iin gerekli bilgiyle yklemek yerine, okulda verilen bilgilerin yaam boyu
yetmeyecei grnden hareketle renmeyi renmeye geilecektir.
Eitimde sadece szel ve saysal zekay gelitirmek yerine, grsel, ritmik ve benlik geliimini de iine
alan ok ynl zihin geliimi hedeflenecektir.

Dijital ekonomi ya da Tekonomi olarak da deerlendirilen bilgi ekonomisinin zellikleri

1. Yeni Ekonomi Bilgi Ekonomisidir.
2. Yeni Ekonomi Dijital Bir Ekonomidir.
3. Yeni Ekonomide Sanallama nemli Rol Oynamaktadr.
4. Yeni Ekonomi Molekler Bir Ekonomidir.
5. Yeni Ekonomi Bir A Ekonomisidir.
6. Yeni Ekonomide Araclar Byk lde Ortadan Kalkacaktr.
7. Yeni Ekonominin Hakim Sektr l Bir Oluumdur.
8. Yeni Ekonomi Yenilik Temelli Bir Ekonomidir.
9. Yeni Ekonomide retici ve Tketici Fark Belirsizlemektedir.
10. Yeni Ekonomi Bir Hz Ekonomisidir.
11. Yeni Ekonomi Kresel Bir Ekonomidir.
12. Yeni Ekonomi Baz Sosyal Problemleri Beraberinde Getirmitir.
Memoranduma gre yaam boyu renme;
1. rgn eitim - Okullarda
2. Yaygn eitim Destekleyici eitim
3. Enformel eitim kendi kendine renme
Hayat boyu eitimin hayata geirilmesinde;
1. herkes iin yeni beceri
2. beer sermayeye daha fazla yatrm
3. retim ve renme yntemlerinde yenilik
4. renmeye deer verme
5. rehberlik ve danmanlk hizmetlerinin yeniden yaplanmas
6. eitim hizmetlerinin mekansal olarak hanehalklarna yaknlatrlmas (yerel STKlar eliyle)
gerekmektedir.
EMEK PYASASI VE SENDKALAR NTE -7i sendikalarnn hangi karlar temsil ettii Hyman a gre;
1. cret ve istihdama ilikin alma saatleri gibi dier unsurlar,
2. yerinde stat, i yknn dalm, kariyer ilerlemesi, iyerinde eitim vb. unsurlar,
3. Sosyal cretin yaps, sendikal rgtlenme ve eylemin siyasal-hukuki erevesi, igc piyasasnn
koullarn ekillendiren makroekonomik politikalar,
4. Bireysel ve toplumsal hayatla ilgili, evre, yerel sorunlar, tketim vb. konular.
Trkiyede sendikalama oran 2010 ylnda % 6 dolaynda olup toplu i szlemesinden yararlanan
iiler sadece 800.000in biraz zerindedir (toplam cretli 13.7 milyon); ikolu dzeyinde 3 ii
sendikas konfederasyonu, Trk-i (en geni ye tabanna sahip), DiSK ve Hak -i ile kamu
alanlarnn rgtlendii KESK, Kamu-sen ve Memur-sen st kurumlardr.
Marksist analiz, sendikal ye saysn, sendikalarn gcnn birincil kayna olarak ele alarak, toplu
szleme sisteminin varln, bu sistemin dzgn ilediini ve bu sistemin ii snfnn politik ve
ekonomik etkisinin kurucusu olarak ele alnabileceini varsayar.
Marksistlere gre, ok sayda aratrma, azalan sendikal ye saysn vurgulayarak analizine
balamakta veemein zayf konumunun giderilmesi iin, ncelikle sendikalarn ye saysnn
artrlmas gerektiini sylemektedir.

SENDiKAL HAREKETiN EKONOMiK ETKiLERi

Tekel Yaklam
Neo klasik yaklam, tam rekabeti bir ekonomide, sendikalarn sendika yesi olmayan alanlara
gre, kendiyeleri iin daha yksek cret, daha iyi alma koullar elde etmede baarl olmalarnn
yaratt bozukluklarn toplumsal maliyetine odaklanr. Sendikalar, rekabeti koullarda olsalar, elde
edemeyecekleri kazanlar elegeirdiklerinde, topluma tekel maliyeti olarak adlandrlan bir maliyet
yklerler. Tekel yaklam, sendikalarncretleri rekabeti dzeyin stne kard varsaymna
dayanr. Toplumsal retimin nedenden tr azaldna inanlr:
Birincisi, sendikann yol at cret artlar, firmalarn istihdam azaltp, igc bana daha ok
sermaye kullanmasna yol aar ve toplumsal olarak etkin olmayan (nk tam rekabeti dengeden
uzaklalmtr), bir kaynak dalmna yol aar.
kinci olarak, toplu szleme maddeleri, belirli sermaye/igc orannn kullanlmasnayol aarak,
irket kaynaklarnn yanl dalmna neden olur. nc olarak da toplu szlemelerdeki
artlar,retimi veri sermaye/igc miktarndan elde edilebilecek retim dzeyinin altna drr.
Kolektif Ses-Kurumsal Tepki Yaklam
Freeman ve Medoff (FM), sendikann tekel davranna ynelik mevcut analizlerin sonularnn, tekel
konumundabir iletmenin analiz sonularndan daha az doyurucu olduunu ifade ederler. Freeman ve
Medoff, sendikalarn ikiyz olduunu ileri srer; Tekelci yz (cretleri artran tekelci glerle
donanm) ve kolektif ses/kurumsal tepkiyz (iletme iinde rgtlenmi iilerin temsil gc ile
belirlenen).
SENDiKALARIN G VE ETKiNLiK KAYBI
Yapsalc, Marksist analizlere gre, sendikal gcn deerlendirilmesinde saysal ifadelerden ok daha
nemli olan,sendikal hareketin igcn harekete geirebilme kapasitesidir. Liberal yaklamlar
sendikasz endstri ilikileriad altnda teorik model gelitirmilerdir. Liberal tezlere gre, bu deiimin
ncln mikro elektronik teknolojiler yapmaktadr. Sendikasz iyerlerini glendiren Japon Tarz
Ynetim, Yaln Ynetim, son dnememek sreci dzenlemeleri olarak karmza kmaktadr.
TOPLU PAZARLIK, MODELLER VE STRATEJiLER
Toplu pazarlk, iveren ve alanlarn temsilcileri arasndaki pazarlk sreci olarak adlandrlabilir. ILO
154 saylSzlemesinde, toplu pazarl u ekilde tanmlar:
Bir tarafta bir iveren veya bir ya da birden fazla iverenrgt ile dier taraftan iileri temsil eden
bir veya birden fazla ii rgt arasnda;
alma koullar ve istihdam ilikisinin belirlenmesi ve/veya
iiler ve iverenler arasndaki ilikilerin dzenlenmesi ve/veya
iveren veya onlarn rgtleriyle iilerin rgt veya rgtleri arasndaki ilikileri dzenlemek
konusunda giritikleri btn grmelerdir.
Toplu Pazarlk Modelleri
Toplu Pazarlk (TP) srecini ele alan modeller Neo klasik varsaym ve metodolojiyi yanstan
modellerdir. Toplupazarlk modelleri, daha genel olarak Neo klasik sendikal hizmetler analizinin genel
erevesini temel alr.Sendika yelii talebi ya da sendika hizmetleri talebi;
1. Sendika hizmetleri fiyat
2. Sendika yeliinin net faydas

Sendika yesi olmann faydalar;

i) Bireyin pazarlk gcnn artmas

ii) Daha adil cret yapsnn salanmas
iii) alma hayatnda gvence

Sendika yesi olmann maliyetleri;

i) Grevin maliyetleri
ii) ten atlmann maliyeti
iii) veren tarafndan cezalandrlma korkusu

3. ilerin gelirleri
4. ilerin tercihleri
Sendika hizmeti arzn belirleyen faktrler;
1. Sendikal hizmetlerin fiyat ile doru orantldr.
2. Sendikal hizmetlerin maliyeti ile ters orantl olarak deiir.
J. Hicks Modeli
Hicksin modelinde, cret pazarlnda, iverenin taviz verme eilimi ile grevin beklenen sresi
arasnda doru orantl;sendikann direnme eilimi ile grevin sresi arasnda ters ynl bir iliki
vardr.
Hickse gre We cret dzeyi TP esnasnda sendikann elde edebilecei en yksek crettir. Buna
ramen sendikann niin bu cret dzeyinden iverenle anlamadn ve belirli bir sre grev
sonucu anlama yapld eklinde bir soruya iki neden gsterilmektedir:
1. Taraflarn birbiri hakknda nceden bilgi sahibi olmamalar,
2. Grev olmazsa sendika yesi iilerin sendikalarn sulayaca dncesine sahip olmalardr.
R. Walton-R. McKersie Modeli
Toplu pazarlk srecinde davransal teorilerin ilki Walton-McKersie tarafndan gelitirilmitir. Bu model
ii iveren ilikilerinde davransal teori ad ile yaymlanmtr. Bu analiz, toplu pazarl tek bir sre
olarak deil,birbirleri ile btnleen farkl sreler olarak ele almtr.
Bu sreler;
i. dl datc pazarlk,
ii. Btnletirici pazarlk,
iii. Davransal yaplanma,
iv. rgt ii pazarlk
Chamberlaine Pazarlk Gc Teorisi
Pazarlk gc nn kavramsal adan en iyi aklan Chamberlaine tarafndan yaplmtr. Bu
modelde grmeye katlanlarn temel motivasyonlarn, kendi beklentilerine gre fayda salamak ile
farkl uyumazlk biimleri oluturur.
Toplu pazarlk gcn belirleyen faktrlerin belki de en nemlisi ekonomik faktrlerdir.
lkenin iinde bulunduu ekonomik durum ve hkmetler tarafndan izlenen ekonomi politikalar
taraflarn toplu pazarlktaki gcn nemli lde etkiler. rnein, bir sendikann grev gc, grevci
iilerin ve onlar destekleyen aile bireylerinin iinde bulunduklar ekonomik koullarla yakndan ilgilidir.
lkedeki isizlik oran ykseldike grevci iiler ve aile bireylerinin i bulma olaslklar da
azalacandan, bu durum sendikann toplu pazarlktaki gcn
olumsuz ynde etkileyecektir.

sizlik ve Emek Piyasas Politikalar NTE -8-

sizliin artmas makroekonomik dengelerin bozulmasna da sebep olur.

SiZLiiN TANIMI VE LLMESi
sizlik, iktisatlar tarafndan genellikle, alma istek ve yeteneinde olduu hlde cari cret
haddinden i bulamama durumu olarak tanmlanr. referans dnemi iinde istihdam hlinde olmayan
(kr karl, yevmiyeli,cretli ya da cretsiz olarak hi bir ite almam ve byle bir i ile balants
da olmayan) kiilerden i aramak iin son ay iinde i arama kanallarndan en az birini kullanm ve
2 hafta iinde iba yapabilecek durumda olan tm kiiler isiz nfusa dahildirler.
i yok: Bu kriter, referans dnemi iinde istihdam edilmemi olanlar kapsar.
aryor: Son ay iinde i arama kanallarndan en az birini kullanm olmay gerektirir.
e balamaya hazr: iki hafta iinde iba yapabilecek durumda olmay gerektirir.
sizlik Oran
gc iinde isizlerin nispi arln gsteren isizlik oran, nemli bir makroekonomik istikrar
gstergesi olarak da kabul edilir. sizlik oranlarndaki art, genel olarak dier makroekonomik
gstergelerdeki teki deiikliklerle birlikte deerlendirildiinde, ekonomide bir daralmay; tersi bir
durum ise ekonomideki genilemeyi gstermektedir.
Issizlik Oran=Issizler/gc 100 (Issizler = IsgcIstihdam Edilenler)
isizlik Oran:
Toplam igc ierisinde isiz olanlarn yzdesidir.
Doal isizlik olarak adlandrlan isizlik, emek piyasasnda emek arz ve talep fazlasnn olmad
durumda, yanipiyasa dengede iken var olan isizlik orandr.
rnek; siz saysnn 3 milyon, istihdam edilenlerin de 12 milyon kii olduu bir ekonomide isizlik
Oran; Bu ekonomideki isizlik oran %20dir.
SiZLiK TRLERi
Gizli sizlik
retim teknolojisinin sabit kalmas kouluyla, herhangi bir retim aamasnda bulunan igcnn,
retim dnaalnmas durumunda, retim hacminde bir azalma sz konusu olmuyorsa, gizli isizlikten
bahsedilebilir.
Ak sizlik
alma istek ve yeteneinde olduu hlde, niteliklerine uygun cari cret dzeyinde almaya raz
olma ancak i bulamama durumudur.
Geici isizlik
ilerin ksa sreli yer ve i deitirmelerinden kaynaklanan isizliktir.
Yapsal sizlik (bnyevi veya strktrel isizlik)
Yapsal isizlik, bir piyasada talep edilen ve arz edilen beceriler arasnda bir uyumsuzluk olmas
durumunda ortayakan bir isizlik trdr.
Konjonktrel sizlik
Devri isizlik ya da yetersiz talep isizlii olarak da adlandrlan konjonktrel isizlik, piyasa
ekonomilerinde ekonomik faaliyetlerin dnemsel dalgalanmalar gstermesinin bir sonucu olup,
ekonominin daralma dnemlerinde artmakta, genileme dnemlerinde ise toplam talebe bal olarak
azalmaktadr.
Konjonktrel isizlik: Ekonomik faaliyetlerdeki dnemsel dalgalanmalarn yaratt bir isizlik trdr.
Mevsimlik isizlik

Mevsim koullar ve deimeleri sonucu baz mal ve hizmetlerin retiminin azalmas ya da baz mal ve
hizmetlerin talebinde meydana gelen dler neticesinde ortaya kan isizlik trdr.
Sonu olarak; Mevsimlik, yapsal ve gizli isizlik daha ok gelimekte olan lkelerde
grlrken, konjonktrel ve geici isizlie ise gelimi lkelerde sklkla rastlanr.
iSiZLiK VE ENFLASYON iLiKiSi: PHILIPS ERiSi
ktisat politikasnn temel amalarndan birisi fiyat istikrar iken bir dieri de tam istihdamn
salanmasdr.
Philips erisinin tarihsel olarak farkl aamadan getiini syleyebiliriz.
Birincisi, enflasyon oran ile isizlik arasnda ters ynl ve istikrarl bir ilikinin bulunduu
varsaymndan hareketle,Philips ve Lipsey tarafndan Philips erisi kavramnn ekillendirildii ilk
aamadr.
kinci aamay, Philips erisinde ksa ve uzun dnem ayrm yapan Friedman ve Phelps tarafndan
yneltileneletiriler oluturmaktadr.
nc aamada ise Philips erisine rasyonel beklentiler okulunca yaplan ve enflasyonla isizlik
oran arasnda sistematik bir ilikinin olmadn iddia eden eletiriler yer almaktadr.
Philips ve Lipsey Modelleri Philips Modeli
Philips erisi olarak ifade edilen negatif eimli eri, isizlik oran ile enflasyon oran arasnda bir dei
tokuolduunu ve dolaysyla da daha yksek bir enflasyon oran karlnda isizlii azaltmak ya da
tam tersiniyapmann mmkn olduunu ifade etmektedir.
Lipseyin Talep Fazlas Modeli
Emek talep fazlas bydke cret haddindeki art hzlanacaktr.
Emek talebi ve arz eitken, yani emek talep fazlasnn sfr olduu durumda, parasal cret sabit
kalacaktr. Lipsey, modelinde emek talep fazlas ile isizlik oran arasnda ters ynl bir iliki kurmu,
tm isizliin geici (friksiyonel) isizlikten ibaret olduu isizlik orann tamistihdam durumu kabul
ederek, bu isizlik durumunda talep fazlasnn sfr olduunu varsaymtr.
Philips ve Lipsey ModelleriPhilips Modeli
Philips erisi olarak ifade edilen negatif eimli eri, isizlik oran ile enflasyon oran arasnda bir dei
tokuolduunu ve dolaysyla da daha yksek bir enflasyon oran karlnda isizlii azaltmak ya da
tam tersiniyapmann mmkn olduunu ifade etmektedir.
Lipseyin Talep Fazlas Modeli
Emek talep fazlas bydke cret haddindeki art hzlanacaktr. Emek talebi ve arz eitken, yani
emek talepfazlasnn sfr olduu durumda, parasal cret sabit kalacaktr. Lipsey, modelinde emek
talep fazlas ile isizlik oranarasnda ters ynl bir iliki kurmu, tm isizliin geici (friksiyonel)
isizlikten ibaret olduu isizlik orann tamistihdam durumu kabul ederek, bu isizlik durumunda talep
fazlasnn sfr olduunu varsaymtr.
Doal sizlik Oran Hipotezi ve Philips Erisi
M. Friedman ve E. Phelps tarafndan, enflasyonist beklentilerin etkilerini gz nne almayan Philips
erisiyorumuna karlk, deien enflasyonist beklentilerin hesaba katlmas hlinde, Philips erisinin
uzun dnemdeistikrarl olmayaca, eri zerinde bir noktann seilmesi ile belirlenen enflasyon
orannn, bir uyum dnemindensonra yeni bir beklenen enflasyon oranna ve Philips erisinin
kaymasna neden olaca ileri srlmtr.
Doal isizlik oran hipotezi, zetle: Ksa dnemde isizlik ve enflasyon oranlar arasnda bir dei
toku olabilir.
Rasyonel Beklentiler ve Philips Erisi

Rasyonel beklentiler hipotezine gre, insanlar enflasyonu tahmin ederken, uyarlanabilir beklentiler
teorisinde ifade edildii gibi, yalnzca gemi yln enflasyon orann gz nnde tutarak, basit bir
biimde dnmezler. Sonuolarak, Rasyonel Beklentiler Hipotezine gre, para ve maliye
politikalarndaki isizlii azaltmaya ynelik sistematikve tahmin edilebilir genilemeler hibir fayda
salamad gibi daha yksek bir enflasyonu da beraberinde getirecei iin ekonomiye byk oranda
zarar verir.
Enflasyonu Hzlandrmayan sizlik Oran (NAIRU)
Eer bir ekonomide isizlik oran, istikrarl bir enflasyon orann salayan NAIRUdan daha dkse,
enflasyonykselme eilimine girecek, tersine cari isizlik oran NAIRUdan daha yksek bir dzeyde
ise enflasyon dmeeilimi gsterecektir.
SiZLiK SORUNUNA YAKLAIMLAR VE EMEK PiYASASI POLiTiKALARI
sizlik sorunuyla mcadelede en etkin ve bilinen yntem kukusuz ekonomik bymenin
salanmasdr. Pasifpolitikalar, isiz bireylere i bulmak ya da istihdam yaratmak ve isizlik oranlarn
azaltmak yerine; isizliin bireysel ve toplumsal adan yaratt olumsuzluklar gidermeyi
amalamaktadr.
Pasif Emek Piyasas Politikalar
sizlii nlemekten ziyade isizliin yaratt bireysel ve toplumsal alandaki olumsuz sonular
gidermeye ynelikpolitikalar olan pasif emek piyasas politikalar genel olarak isizlik sigortas ve
isizlik yardmlarndan olumaktadr.
Aktif Emek Piyasas Politikalar
Ekonomik birlii ve Kalknma rgt (OECD) aktif emek piyasas politikalarn, emek piyasasn ve
iilerin ileilgili niteliklerini gelitirmek ve daha etkin bir emek piyasasn tevik etmeye ynelik
nlemler olarak tanmlamaktadr.
Bilgilendirme ve e Yerletirme Hizmetleri
sizler ve iverenlerin piyasa hakknda bilgilendirilmeleri zaman tketimini azaltabilir. Ayrca, ak iler
ve i arayanlarn doru karlamalarna da yardmc olur. e yerletirme hizmetlerinde kamunun
yetersiz kalmas ve bu hizmetlerde kamunun yannda, yine onun gzetim ve denetimi altnda faaliyet
gsterecek, zel istihdam brolarnn var olmas gereini ortaya karmtr.
stihdam ve Eitim Programlar
Yapsal isizlikle mcadelede izlenecek daha ksa vadeli politika, yapsal isizleri tespit ederek bunlar
meslekieitim programlarna tabi tutmaktr.
stihdam Sbvansiyonlar
istihdam sbvansiyonlar zellikle yapsal ve konjonktrel isizlikle mcadelede etkili olmaktadr.
stihdamsbvansiyonlarnn amac, ekonominin daralma ve gerileme dnemlerinde, emek piyasasnda
i bulma ans okzayf olan isiz gruplarnn (genler, niteliksiz iiler, zrller gibi) istihdam
olanaklarnn arttrlmasdr.

Yaratma Programlar
yaratma programlarnn balca amac, igc talebini artrmaktr. i yaratma programlar, ou
lkede genlerinalma hayat ile iliki kurmalar ve bir deneyim kazanmalar amacna ynelik,
tamamlayc bir politika arac olarak kullanlmaktadr.

Giriimciliin Tevik Edilmesi

sizlerin kendi ilerini kurmalarnn tevik edilmesi, bu amala teknik yardm ve dk faizli kredi
salanmas,giriimcilik eitimi verilmesi, yeni bir iletme kurabilmek iin gerekli prosedrn daha ksa
bir srede tamamlanmasnn salanmas, giriimcilii engelleyen hukuki ve idari dzenlemelerin,
zellikle kk ve orta boy iletmeler asndan nemli bir sorun tekil eden muhasebe ve vergi
prosedrlerinin basitletirilmesi, giriimcilik kltrnn oluturulmas, giriimciliin tevik edilmesine
ynelik nlemler arasnda saylabilir.
TRKiYEDE iSiZLiKLE MCADELE VE EMEK PiYASASI POLiTiKALARI
1960l yllarn bandan 1980e kadar geen dnemde Trkiyenin endstriyel gelime stratejisi ithal
ikamesiesasna dayandrlmtr. hracata ynelik stratejide ekonomik byme, esas olarak d
ticarette rekabet imknlarnn gelitirilmesine baldr. iKUR, Trkiyede gerek aktif gerekse pasif
emek piyasas politikalarn yrtmekle ykml kamu kuruluudur. Aktif emek piyasas politikalarnn
Trkiyedeki bir dier uygulama alan da zelletirme kapsamndadr. lkemizde aktif emek piyasas
programlarnn yaygn olarak uygulanmasna 2009 ylndan itibaren balanlmtr. Bu programlarn
finansmann salamak amacyla sizlik Sigortas Fonuna bir nceki yl iinde aktarlan devlet paynn
%30unun Trkiye Kurumunca bu amala harcanmasna izin verilmitir.
Trkiyede isizlik sorunuyla mcadelede hereyden nce isizlik ve istihdam politikas konusunda bir
zihniyet deiikliine gereksinim bulunmaktadr. Bunun iin de isizliin doal kabul edilemeyecei,
kamusal politikalarla zm bulunmas gereken nemli bir toplumsal sorun olduu gereinin
ncelikle kabul gerekmektedir.
stihdam politikalar ancak byle bir zemin zerinde uygulama olana bulabilir.

1 - Aktif nfus iinde i gcnn nispi arln gsteren oran aadakilerden hangisidir?
A. Bamllk oran
B. Eksik istihdam oran
C. sizlik oran
D. stihdam oran
E. gcne katlma oran
2- cret d gelirdeki bir art emek arz erisini nasl etkiler?
A. Emek arz erisi zerinde yukarya doru hareketlenmeye yol aar
B. Emek arz erisinde herhangi bir deiime neden olmaz
C. Sola kaymasna neden olur
D. Emek arz erisi zerinde aa doru hareketlenmeye yol aar
E. Saa kaymasna neden olur

3-Son ie alnan iinin toplam rnde salad artn parasal deerinin karl
aadakilerden hangisidir?
A. Emein Toplam Maliyet
B. Emein Marjinal rn Geliri
C. Emein Marjinal Fiziki rn
D. Emein Ortalama Maliyeti
E. Emein Toplam Fiziki rn

4- E maliyet dorusun eimi aadakilerden hangisine eittir?

A. i cretlerinin bir birine oranna
B. Tketici gelirlerinin bir birine oranna
C. Zevk ve tercihlere
D. Mal fiyatlarnn birbirine oranna
E. Faktr fiyatlarnn bir birine oranna
5- Tekelci bir firmann rnne olan talep erisi ayn zamanda aadaki erilerden hangisine
eittir?
A. toplam gelir erisi
B. marjinal gelir erisi
C. piyasa talep erisi
D. emek talep erisi
E. marjinal rn erisi
6-Artk deer teorisi aadaki iktisatlardan hangisi tarafndan ortaya atlmtr?
A. Turgot
B. Robert Barro

C. Adam Smith
D. David Ricardo
E. Karl Marks
7- lk kez J. Davidson tarafndan ileri srlen teori aadakilerden hangisidir?
A. Emei Tun kanunu
B. Artk Deer Teorisi
C. Etkin cret teorisi
D. Pazarlk Teorisi
E. Marjinal verimlilik teorisi
8- Ortodoks iktisat teorisine gre eitim ve salk hizmetlerinin ortak zelliklerinin en
nemlisi aadakilerden hangisidir?
A. dsallklar yaratmas
B. zaman isteyen bir sre olmas
C. yan nemli olmas
D. kiiye gre farkllk arz eder
E. kamu mal olmamas
9 - Aadakilerden hangisi beeri sermaye modelini gelitirmitir?
A. Toplumsal koullar
B. zel sektr
C. Neo-klasik model
D. ikago iktisat okulu
E. Ortodoks iktisat teorisi
10- Neo- Klasik yaklama gre sendikalarn toplum zerine ykledikleri maliyet nasl
adlandrlr?

A. lave Yk
B. Smr Maliyeti
C. Ar Maliyeti
D. lave Maliyet
E. Tekel Maliyeti
11-Aadakilerden hangisi sendikalarn g ve etkinlik kaybna yol aan nedenlerden
birisi deildir?
A. Emek piyasalarnn esneklemesi
B. Uluslararas rekabetin artmas
C. Sendikalarn gereksiz rgtler olarak alglanmas
D. gc gnn artmas
E. Enformalleme
12 - Enflasyonu hzlandrmayan isizlik orannn ksa ifadesi aadakilerden
hangisidir?
A. NAIRU
B. SPRC
C. MPL
D. LPRC
E. MRPL
13 - Ekonomik faaliyetlerdeki dnemsel dalgalanmalarn yaratt isizlik tr
aadakilerden hangisidir?
A. Yapsal isizlik
B. Geici sizlik
C. Ak isizlik
D. Gizli sizlik

E. Konjonktrel isizlik
14 - Beeri sermaye yatrm yapan bireylerin igc piyasasnda, iyeri eitimine nasl
yatrm yaptklarn, bireylerin ya-kazan profillerini ve kadn-erkek cret farkllklarn
analiz eden teori aadakilerden hangisidir?
A. Ortodoks iktisat yaklam
B. Beer sermaye modeli
C. Eleme teorisi
D. Radikal-Marksist yaklam
E. Feminist yaklam
15 - Eitimle byme arasnda dorudan bir iliki olmadn, eitimin i verenler tarafndan
doru ie doru insan yerletirmede bir filtre grevi stlendiini ileri sren iktisat
aadakilerden hangisidir?
A. Adam Smith
B. David Ricardo
C. Arrow
D. Robert Barro
E. Turgot
16 - Sendikal hareketlerin tarihsel sorumluluu fonksiyon etrafnda tartlmaktadr. Bu
fonksiyonlar aadakilerden hangisidir?
A. Ekonomik dari Siyasal
B. Ekonomik-Demokratik Temsil Siyasal
C. Demokratik Temsil Siyasal Sosyal
D. Ekonomik Demokratik Temsil Sosyal
E. Ekonomik Sosyal Siyasal
17- Aadakilerden hangisi eitim sisteminin emek piyasalaryla ilgili ana fonksiyonlarndan
birisi deildir?

A. ekonomide yapsal deiime uyum salamak

B. ekonomik performans arttrmak
C. igcn toplumun ihtiyac olan ilere gre yetitirmek
D. istihdam konusunda frsat eitliini bozmak
E. bireylerin kendilerini gelitirmelerine imkn vermek
18- Aadakilerden hangisi Trkiye statistik Kurumuna gre istihdam edilenler arasnda yer
almaz?
A. Hayr kurumlarnda para veya mal karl gelir elde etmek iin alanlar
B. Referans dneminde kendi hesabna alanlar
C. i olan ancak referans dneminde iinin banda bulunmad halde ileri ile ilikileri
devam edenler
D. Para veya mal karl bir gelir elde etmeksizin alan raklar
E. retici kooperatifi yeleri
19 - Aadakilerden hangisi oligopolc bir firmann emek arz erisi ile ilgili doru olarak
verilmitir?
A. belirli bir istihdam dzeyine kadar sonsuz esnek, sonra pozitif eimlidir
B. pozitif eimlidir
C. belirli bir crete kadar sfr esnek, sonra negatif eimlidir
D. belirli bir crete kadar sfr esnek, sonra pozitiftir
E. negatif eimlidir
20- Doal cret teorisi aadaki iktisadi ekollerden hangisi tarafndan ileri srlmtr?
A. Yeni Klasik
B. Klasik
C. Keynesyen
D. Neo Klasik

E. Yeni Keynesyen
21- Aadakilerden hangisi cret d i gc maliyetleri arasnda nemli bir yer tutar?

A. Ekstra cretle dllendirme

B. Tatille dllendirme
C. yerinde eitim
D. Kariyer anlamlnda dllendirme
E. Genel amal eitim
22 - Neoklasik modelde eitim nasl ele alnr?
A. Bir tketim mal olarak
B. Bir yatrm mal olarak
C. Dk mal olarak
D. Giffen mal olarak
E. Bir servet olarak
23- Aadakilerden hangisi toplu pazarln unsurlarndan biri deildir?
A. Kanuna dayanmas
B. Toplu bir hareket oluu
C. Kurumsal bir nitelik tamas
D. Pazarla dayanmas
E. Dinamik bir sre oluu
24 - ILOnun hangi szlemesinde toplu pazarlk tanmlanmaktadr?
A. 154 sayl szlemesi
B. 156 sayl szlemesi

C. 157 sayl szlemesi

D. 158 sayl szlemesi
E. 155 sayl szlemesi
25 - ilerin ksa sreli yer ve i deitirmelerinden kaynaklanan isizlie ne ad verilir?
A. sizlik
B. sizlik sabiti
C. sizlik oran
D. Geici isizlik
E. sizlik kapasitesi
26 - Neoklasiklerin, sendikalarn tekel gcne sahip olduklarn ileri sren tekel
yaklam aadaki varsaymlardan hangisine dayanr?
A. Emek talebi sabittir.
B. Sendikalar tekelleme eilimindedirler.
C. Emek arz sabittir.
D. Alc ve satclar piyasa hakknda tam bilgiye sahiptir.
E. Sendikalar cretleri rekabeti dzeyin stne karrla
27 - Walton-McKersienin toplu pazarlk modeline verilen isim aadakilerden
hangisidir?
A. Politik model
B. Davransal model
C. Pazarlk gc modeli
D. verenin taviz modeli
E. Sendikann direnme modeli
28 - Beeri sermaye modelini aadakilerden hangisi gelitirmitir?

A. ikago iktisat okulu

B. Neo-klasik model
C. Ortodoks iktisat teorisi
D. zel sektr
E. Toplumsal koullar