1

PROSES DNAM VE KONTROL

PROSES KONTROLE GR

RNEK PROSES KONTROL PROBLEMLER

SREKL PROSESLER
KESKL VE YARI- KESKL PROSESLER

AIKLAYICI RNEK BR KARITIRMA PROSES

PROSES KONTROL STRATEJLERNN SINIFLANDIRILMASI

PROSES KONTROL DYAGRAMLARI

DSTLASYON KOLONU

PROSES KONTROL AKTVTELERNN HYERARS

KONTROL SSTEM TASARIMINA GENEL BR BAKI

PROSES DNAM VE KONTROL

Bu dersin iki temel konusu proses dinamii ve

kontroldr.
Proses dinamik terimi yatkn
proses davrann ifade eder.

olmayan

Proses kontroln birinci hedefi, prosesi

istenilen iletme koullarnda gvenli ve verimli
bir ekilde tutmak ve bu arada evre ile rn
kalite gereksinimlerini salamaktr.
3

RNEK PROSES KONTROL PROBLEMLER

Proses kontroln temeli prosesin kavranmasdr.

Proses: kimyasal ve fiziksel ilemlerle ham

maddelerin rne dnmdr.

Bu tanm bilinen tip proses iin geerlidir.

Srekli prosesler
Yar- kesikli prosesler
Kesikli prosesler
4

SREKL PROSESLER

Boru iindeki proses akkan,

ceket tarafndaki soutma
suyu ile soutulur.

Borusal s deitirici

Giri scaklndaki ve proses

akkann
ak
hzndaki
deiimler, genel bozan etken
deikenleridir.

SREKL PROSESLER

Ham petrol yakt/ hava

karmnn yanmas ile
elde edilen s ile daha
hafif petrol fraksiyonlarna
paralanr.
Ham petrol bileimi ve
yaktn stma
kalitesi
genel
bozan
etken
deikenleridir.
Isl paralama frn
6

SREKL PROSESLER
Eer
reaksiyon
olduka
ekzotermik
ise,
reaktr
scakln, ceket iinde veya
soutma bobinindeki soutucu
ak hznn ayarlanmasyla
kontrol etmek gerekir.

Srekli kartrmal tank reaktr

Besleme koullar ayarlanan

deikenler
veya
bozan
deikenler olabilir..

SREKL PROSESLER
Distilasyon kolonu iin pek
ok farkl kontrol ekli
hazrlanabilir.
Distilat bileimi, geri dng
ak hznn veya distilat
ak hznn ayarlanmas ile
kontrol edilebilir.

ok bileenli distilasyon kolonu

Besleme koullar
deikenler olabilir..

bozan

Bu drt rnein her birinde, proses kontrol

problemi, nemli proses deikeni tanmlanarak
karakterize edilmitir.
Kontrol edilen deiken (CV): kontrol edilen
deikenin istenilen deeri set noktas olarak
tanmlanr.
Ayarlanan deiken (MV): kontrol edilen
deikenin set noktasnda veya yaknnda olmasn
salamak iin ayarlanabilen proses deikenidir.
Bozan etken deikeni (DV): kontrol edilen
deikenleri etkileyen ancak ayarlanamayan proses
deikenleridir.

KESKL VE YARI- KESKL PROSESLER

Yar-kesikli reaktr

Reaksiyon
koullarn
yerine
getirecek miktarda reaktantlar
balangta
yerletirilir
ve
reaksiyonlarn belirlenen sre ve
istenilen dnm elde edilinceye
kadar devam etmesi salanr.

Son deriim istenilen scaklk,

reaktantlarn ak veya dng
sresi ayarlanarak kontrol edilir.
10

KESKL VE YARI- KESKL PROSESLER

Bir kat deirmeninde

kesikli sindirici (digester)

Hem srekli hem de yarkesikli

digesterler
kat
retiminde sellozik liflerin
ekstraksiyonunda
odun
yongalarnn paralanmas iin
kullanlr.
Sindiricinin scakl, basn ve
dng sresi ayaralanarak,
istenilen bir deerde kontrol
edilir.
11

KESKL VE YARI- KESKL PROSESLER

Bu
cihazlar
bbrekleri
almayan
veya
bozulan
hastalarn kanlarndan atk
renin uzaklatrlmas iin
kullanlr.
Kan ak hz bir pompa
yardmyla ayarlanr.

Bbrek diyaliz cihaz

12

KESKL VE YARI- KESKL PROSESLER

Plazma syrc (etcher)

Mikroelektronik devre
tabakasndaki istenmeyen
materyal kimyasal reaksiyonla
seilerek uzaklatrlr.

Scaklk, basn ve syrc

gazlarn reaktre ak hzlar,
elektrikli stclar ve kontrol
vanalar ayarlanarak kontrol
edilir.
13

AIKLAYICI RNEK BR KARITIRMA

PROSES

Kartrmal- tank kartrma sistemi

14

15

16

Kartrma sistemi ve kontrol yntemi 1

17

Kartrma tank ve kontrol yntem 2

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

83