BR FTRA DAVASI

[1861 tarihli "Bir ftira Davas" balkl metninde Karl Marx, gnmzde artk olaan
karlanan fileme ve casusluk fiillerinin neliini ticari bir rnek zelinde gzler nne
sermektedir. .n.]
19 Aralk, Londra
Antik Msrllar -tikel atlyelere deil de toplumun btnne eildiklerindeniblmn yksek bir aamaya kadar gelitirmi olarak bilinirler. Onlarda, bedenin
her zgl paras kendine has bir hekime sahipti ki tedavisi yasalarla kendi alanyla
snrlanmt. Hrszlk zel ticari bir iti; iin efi resmi olarak tannm bir kimseydi.
Ne var ki Antik Msrn iblm u modern ngiltere ile kyaslandnda eksik kalr!
Londradaki kimi ilerin tuhaf doas, bizleri devam eden bymelerinden daha az
artmaz.
Bu tuhaf sektrlerden birisi de casusluktur. Kendisi iki byk kola ayrlr; sivil casusluk
ve politik casusluk. Burada ikincisini tmyle bir kenara brakalm. Sivil casusluk da
yine iki byk alt blme ayrlr resmi ve zel casusluk.
Resmi tr bir yandan, hkmet ya da yerel otoriler tarafndan beslenen detektiflerce,
dier yandan, kendi balarna casusluk yapan ve polis tarafndan yevmiye usul
beslenen muhbirlerce srdrlr.
zel casusluk ii ise balca iki balk altnda toplanabilecek birok alt blme ayrlr.
Biri ticari-olmayan zel ilikileri kapsar, dieri de ticari. Evlilik sadakatsizliine dair
casusluun nemli bir yer tuttuu ilk balk altnda, Bay Field vakas Avrupa apnda
bir n kazand. Ticari casusluk ii ise aadaki hadiseyle daha iyi anlalacaktr.
Geen Sal Mali Mahkeme yerel haftalk bir gazete olan Lloyds Weekly Newsin sank,
Stubbs ve Comp.un mteki olduu bir iftira davasyla ilgilendi. Stubbs ve Comp.
Stubbs Gazette balyla, Stubb Ticari Koruma irketinin bir organ olarak haftalk
bir blten yaynlar. Blten ylda 3 gine deyen abonelerine gizli bir ekilde gnderilir;
ancak dier gazetelerde olduu gibi durak maazalarnda, sokakta, tren
istasyonlarnda ve dier yerlerde tek bir kopya dahi satlmaz. Esasen o, yaamdaki
konumlar ne olursa olsun, fena borlularn kara listesidir. Stubbs Koruma irketi
tek tek bireylerin deme glerini renir ve Stubbs Gazette de onlar ak ve kara
olarak kaydeder. Abonelerin says hzla 20,000e doru ilerlemektedir.
Lloyds Weekly News iyi ki u aklamann yer ald bir makale yaynlad: Bu utan
verici casusluk sistemine bir son vermek her onurlu insann grevidir. Stubbs sz
konusu iftira zerine hukuki bir hesaplama talep etti.
Mteki vekili Serjeant Sheenin rlandal uzdilini konuturmasnn ardndan, mteki
Stubbs Lloyds Weekly Newsin vekili Serjeant Ballentine tarafndan apraz sorguya

(esasen tanklarn oturum srasnda maruz kaldklar bir apraz atee) alnd.
Aadaki u gln diyalog ortaya kt.
Ballentine: Abonelerinizden bilgi istiyor musunuz?
Stubbs: Aboneleri dolandrc olarak addettikleri kimselerin isimlerini bana
gndermeye davet ediyorum. Sonrasnda bu dosyalar aratryoruz Bunlar ben
kendim aratrmam. Londra ve dier byk ehirlerde casuslarm var. Londrada yllk
maa alan 9 ya da 10 casusum var.
Ballantine: Bu baylar istihbarat peine dmek iin ne kadar alyorlar?
Stubbs: "150-200 Pound-Sterlin aras."
Ballantine: Ve de yeni bir takm m? Peki sz konusu iyi cret alan baylardan birisi bir
dolandrc yakaladnda neler oluyor sonrasnda?
Stubbs: Onun ismini yaynlyoruz.
Ballantine: Eer kesinlikle bir dolandrcysa?
Stubbs: Evet.
Ballantine: Peki eer sadece yar dolandrcysa?
Stubbs: O zaman onu kendi kaytlarmza alyoruz.
Ballantine: Ta ki tam olana kadar; ve sonrasnda yaynlyorsunuz?
Stubbs: Evet.
Ballantine: Dolandrclarn otograflarn da yaynlyor musunuz?
Stubbs: Evet.
Ballantine: Ve ticaret yararna byk harcamalar dahi yapacak kadar ileriye
gidiyorsunuz. Dolandrclarn fotoraflarn yaynlyorsunuz?
Stubbs: Evet.
Ballentine: Gizli bir polis tekilatnz yok mu yani? Bay Field ile ilikili deil misiniz?
Stubbs: Hayr diyebileceim iin memnunum!
Ballentine: Peki fark nedir?

Stubbs: Buna yant vermeyi reddediyorum.

Ballentine: Yasal casuslarnz ile ne kastediyorsunuz?
Stubbs: Bu borlarn toplanmasndan oluuyor. Bununla tantmda belirtilmi
koullara bal olarak abonelerin ilerine gzkulak olan avukatlar (vekil ve icra
memuru arasnda bir ey) kastediyorum.
Ballentine: O halde siz ayn zamanda tahsildarsnz?
Stubbs: Borlar 700 avukat araclyla tahsil ediyorum.
Ballentine: Deerli Lordum, 700 avukatnz var ve dnya hl var! Siz mi avukatlar
tutuyorsunuz yoksa avukatlar m sizi tutuyor?
Stubbs: Kendilerini tutuyorlar.
Ballentine: Baka davalarnz var m?
Stubbs: Evet, yarm dzine kadar.
Ballentine: Onlara hi itiraz ettiniz mi?
Stubbs: Evet.
Ballentine: Karar hi lehinize oldu mu?
Stubbs: Bir kere.
Ballentine: Gazetenizin uzun bir isim listesinin elik ettii Adresler Aranyor
balyla ne kastediyorsunuz?
Stubbs: Ne bizim ne de abonelerimizin nerede olduklarn tespit edemedii kaak
borlular.
Ballentine: iniz nasl organize ediliyor?
Stubbs: Birmingham, Glasgow, Edinburg ve Dublindeki ube ofislerimizle beraber,
merkez ofisimiz Londradadr. Babam iini bana devretti. O aslen Manchesterda
srdrmekteydi.
Her koulda, beyan srasndaki glmsemesi ve rahat tavr, tad materyalin
pisliinden bir haber olan bokbceinden daha fazla fikri olmadn kantlayan vekil
Ballantine, savunmasnda Stubbsa amanszca saldrd. ngiliz ticareti eer bylesi bir
koruyucuya ihtiya duyuyorsa, yerin dibine girmelidir. Bu aalk casusluk sistemi
Stubbsa da hara, vb. iin korku salan bir silah vermektedir.

Hakim olarak bulunan Ba Lord Baron, jri iin zeti savunmay dengelemek zere
yapt. u szlerle toparlad:
Jri basn zgrlne ok ey borludur; ancak jriler basn zgr olduundan
dolay bamsz deildir; ama basn jriler bamsz olduklar iin zgrdr. Sizler
sulanan makalenin drst eletirinin snrlarn ap-amadna karar vermelisiniz.
Lloyds Weekly Newsin drst eletiri snrlarn atna m inanyorsunuz, yleyse
mtekiye biilmi zararlar karlamak da size kalmtr.
Jri yeleri tartmak zere jri odasna ekildiler. Bir saatin eyrei kadar tarttktan
sonra, jri kararyla beraber tekrar mahkeme salonunda belirdiler: Sada yer alan
mteki Stubbsn zarar gren haysiyeti iin bir farthing. Farthing; Fransz centime ve
Alman pfenningine karlk gelen en kk metal ngiliz parasdr. Stubbs hkmet
konan seyirci kitlesinin sesli glleri arasnda, srarl tezahratlar olan birka
hayrannn eliinde terketti sadece hzl bir ka mtevaz onurlarn kurtarabilirdi.
[19 Aralk 1861de kaleme alnm ve ilk defa 24 Aralk 1861de, Die Pressenin 353.
saysnda yaynlanmtr. .n.]