Professional Documents
Culture Documents
Yol yapm yol projesinin hazrlanmas ve yolun yapm olmak zere iki aamadan oluur.
Yol projesinin hazrlanmas srasnda aadaki almalar yaplr:
1-Yol gzergahnn etd
2-Kesin gzergahn aplikasyonu
3-Yol gzergahnda poligon ann oluturulmas.
4-Yol gzergahnda eritvari halihazr haritann karlmas
5-Boyuna ve enine kesitlerin izimi ve hesaplanmas
6-Hacim hesaplar ve brkner erisi ile toprak datm
7-Yol maliyetinin hesaplanmas
Bir yol gzergahnn etd yolun arazide nereden geeceinin aratrlmasdr.Zorunlu iki noktay birbirine balayacak
gzergah says ilk bakta pek ok gibi grnse de gerekte eitli engel ve snrlamalar sebebiyle bunlarn says
fazla olmaz.Hatta baz durumlarda arazinin yapsna gre en uygun olann bulmak amacyla karlatrma yapmaya
imkan verecek ikinci bir seenek bulunamaz.Bir gzergah etd genel olarak iki aamada yaplr.
* lk ett
* Kesin etd
lk etd
Projeye balamadan nce yolun geecei arazi hakknda gerekli bilgileri toplamak gerek arazide ve gerekse broda
alma ve karlatrmalar yaparak yolun geecei arazi eridini tespit etmek iidir.
lk etd genel olarak iki aamada yaplr
a- istikaf (n aratrma)
b-n proje
Yol maliyeti az ve standartlar salayan bir ekilde ina edilmelidir.Yolun temel zelliklerini belirten bu standartlara Proje
Standartlar denilir.Balca proje standartlar unlardr:
a-Proje hz
b-Maksimum eim
c-Minumum kurb yarap
d-Enkesit tipi
Bir yol projesinde dier proje standartlarnn tesbiti ve dzenlenmesi bakmndan bir proje hz seilir.
a-Proje hz:Baka tatlarn etkisi sz konusu deilken normal hava koullarnda gvenle yaplabilecek en yksek hz olarak
tanmlanr.proje hznn seilmesinde yolun snf,arazinin toporafik durumu,trafik karakteristikleri gibi etkenler gz nnde
tutulur.
b-Maksimum eim ise :yolun snf,arazinin toporafik durumu,kaplama cinsi ile yoldan faydalanacak trafikteki hakim tat
cinsine gre belirlenir.Dalk arazide bu eim daha yksek tutulur.
c-Minumum kurb yarap:Tatlar bir kurbda hareket ederken merkezka kuvvetinin etkisiyle kurbun dna doru itilir.Proje
hz arttka merkezka kuvvetinin byyecei dnlerek kurb yarap seiminde proje hznn
gz nnde tutulmas
gerekir.
d-Enkesit tipi:Yolun geniliinin,evlerin st yap cinsinin ve dolaysyla kaplamann belirlenmesi iin nceden bilinmesi
gereken bir zelliktir.Kurblarda standartlara gre deverde saptanmaldr.
Proje standartlar belli olan bir yolda teknik etd genellikle ynden yaplr.
A-Trafik etd
B-Jeolojik ve zemin etd
C-Proje standartlar ve arazi engebesi bakmndan gzergah etd
A-Trafik etd :
Yol trafii ile ilgili bilgilerin ve tatlarn yol zerinde gvenli hareketinin salanmas iin gerekli etdlerin yaplmasdr.Bu etd de :
1-Tat says
2-Tatlarn cinsi ve arlklar
3-Tatlarn hz ve buna gre dever
4-Trafik hacmi gnlk,haftalk,aylk ve yllk deiimler
5-Duru gei gr uzunluklar
B-Jeolojik Etd ve zemin etd
Yolun geecei arazi zerinde jeoloji ve zemin mekanii bakmndan gerekli etdlerin
yaplmasdr
C-proje standartlar ve arazi engebesi bakmndan etd :Uygun proje standartlarn salayan ve arazinin toporafik durumunu
gznnde tutarak yaplacak bir teknik etdde aada belirtilecek zellikler salanmaldr.
1-Geki zorunlu noktalar birbirine balanmaldr.Bunlarn yannda daha kk yerleme merkezleri ,byk bir sanayi veya
turistik merkez,demiryolu,deniz yolu,yada hava ulam ile ilgili bir terminal,dalk veya batak bir blge yada bir nehrin almas
srasnda bulunabilecek en uygun gei yerleri de baz durumlarda ara zorunlu nokta durumunda olabilirler.
2-Maksimum boyuna eim,proje hzna,arazi cinsine ve kaplama eidine uygun seilmelidir.Bu koullar salayan maksimum
eimin mmkn olduu kadar kk seilmesi istenir.Bu bakmdan yolun byk eimler gerektirmeyen yerlerden geirilmesi
uygun olur.
3-ki zorunlu nokta arasnda yer alan yolda,eim kayb olmamaldr.rnein ykselerek
giden bir araziden geecek bir yolda ykselerek gitmelidir.
4-Tek eimli devaml klar uygun deildir.Devaml k yapan bir tat byk bir hz kaybna urayacaktr.Bu bakmdan
byle yerlerde tatn hz kazanabilcei sahanlklar yaplmaldr.En fazla 2-3 km de bir 300-400 m sahanlklar oluturulmas
yeterlidir.
Ana Yol: Ana trafie ak olan ve bunu kesen karayolundaki trafiin, bu yolu geerken veya bu yola
girerken, ilk gei hakkn vermesi gerektii iaretlerle belirlenmi karayoludur.
Ariyet: Yarmadan kan malzemenin dolgu iin yeterli miktarda veya uygun nitelikte olmamas halinde
uygun bir malzeme ocandan alnan malzemedir.
Aliyman: Yolun proje yatay hattndaki dorusal ksmdr.
Alt geit: Karayolunun dier bir karayolu veya demir yolunu alttan gemesini salayan yapdr.
Aplikasyon: Yol ekseninin araziye uygulanmasdr.
Ayrc (Ayrtman): Tat yollarn veya yol blmlerini birbirinden ayran, bir taraftaki tatlarn dier
tarafa gemesini yasaklayan, engelleyen veya zorlatran karayolu yaps, trafik tertibat veya gerecidir.
Ayrlma eridi (Yavalama eridi): Bir platformdan ayrlacak olan bir tatn hzl trafik akmndan
ayrldktan sonra ilerideki kurba gvenle girmek iin yavalamasn salayan bir hz deitirme erididir.
Banket: Yaya yolu ayrlmam karayolunda, tat yolu kenar ile ev ba veya hendek i st kenar arasnda
kalan ve olaan olarak yayalarn ve hayvanlarn kullanaca, zorunlu hallerde de aralarn faydalanabilecei
ksmdr.
Bombe (Yol at Eimi): Yol platformundaki sularn yzeysel drenajn salamak amacyla yol enkesitinde
eksenden iki kenara doru uygulanan negatif eimdir.
Bordr: Kaplama ile tretuvar veya refj arasndaki kot farkn salamak iin yaplm ayrc elemanlardr.
Blnm Yol: Bir yndeki trafie ait tat yolunun bir ayrc ile belirli ekilde dier tat yolundan
ayrlmas ile meydana gelen karayoludur.
Boykesit (Profil): Yol ekseninin dey dzlemdeki iz dm veya kotlu yol eksenidir.
-Boykesit yolun geki ekseni boyunca alnan kesittir. Boykesitte arazi siyah izgiyle, yol krmz izgiyle gsterilecektir.
-Plan zerinde, her enkesitin eksendeki arazi kotu okunarak boykesite siyah kot olarak iaretlenecek ve siyah kotlarn
birletirilmesiyle siyah izgi elde edilecektir.
-Boykesitte yol ekseni yapm sonras krmz izgi ile belirlenir ve krmz izgi birden fazla eime sahip olabilir.
-Minimum krmz izgi eimi 0.005 ve maksimum eim 0.08 dir.
Brkner: Yarmadan dolguya veya ariyetten dolguya ve yarmadan depoya yaplacak en ekonomik
tamalarn ve bunlarn mesafelerinin grafik bir gsterimidir.
ok eritli yollar (Kent d): Herbir yndeki trafik iin en az iki eridi bulunan ve 3 kmden daha ksa
olmamak koulu ile trafiin periyodik olarak kesintiye uratlabilecei eriim kontrolsz veya yar kontroll
karayollardr.
evre yolu: Transit trafiin kent merkezine girmeksizin geiini salamak amacyla yaplan ve kenti
kuaklayan karayoludur.
Depo (D): Yarma fazlas veya niteliksiz kaz malzemesinin hacmidir.
Dever: Yatay kurplarda merkezka kuvveti nedeniyle tatlarn darya savrulmalarn nlemek iin yol
platformuna uygulanan enine eimdir.
Drenaj: Yeralt ve yzeysel sularn yol gvdesine zarar vermeden uzaklatrlmasdr.
Dolgu: Yol gabarisinin proje dey hat (Krmz hat) kotlarna uygun olarak tekil edilebilmesi amacyla
yaplan ve doal zemin ile yol styaps arasnda kalan ksmdr.
Duru gr mesafesi (DGM): Srclerin bir tehlikeyi fark edip durabilmeleri iin gerekli mesafedir.
Dey kurp: Birbirini izleyen farkl eimlerdeki proje dey hatlarn birletiren parabolik veya dairesel
dey yol kesimidir.
Dzeltilmi proje (As-Built, Uygulanm Proje): Kesin ve uygulama (tatbikat) projelerine gre yapm
almalar sonucunda oluan deiiklikleri de iine alan ve en son durumu yanstan projelerdir.
Enkesit:Yol gvdesi tabakalar ve elemanlarnn yeterli genilikte bir arazi kullanmn da kapsayacak
ekilde eksene dik dey dzlem ile arakesitidir.
Eitlik(Msavat): Ripaj, varyant veya lm farkllklar nedeni ile kotta veya kilometrede yaplan deiikliklerin geri
(G) ve ileri () olarak belirtilmesidir. (rnein 6+845.12G/6+840.33 gibi)
Gei erisi: Kurplarda merkezka kuvvetinin tata olan etkisine kar ani olmayan dzenli bir gei
salamak amacyla aliynman ile kurp arasna yerletirilen eri parasdr.
Geometrik standart:Yolun; genilik, eim, kurp yaraplar, proje hz ve trafik says gibi lleridir.
Gr mesafesi: Karayolu gvenlii asndan srclerin, kendi eridinde seyir halinde iken ilerisinde
beklemedik bir objeyle karlatklarnda kontroll manevra yapabilmelerini salayacak mesafedir.
Gei gr mesafesi: ki eritli yollarda bir tatn dier bir tat gvenli bir ekilde geebilmesi iin zt
ynde seyreden tatlar arasndaki emniyetli mesafedir.
Gzergah (Geki): Karayolunun harita zerinde takip etmi olduu yatay hattr.
Halihazr harita: Yerleme alanlarnn mevcut yap ve arazi kullanm durumlarn gsteren eykselti erili,
kot ve koordinatl, detayl ve farkl lekli haritalardr.
Hendek: Karayolunda platformdan veya evlerinden gelen yzeysel sular toplayp uygun yerlere dearj
eden yzeysel drenaj yapsdr.
ntikal ve reaksiyon mesafesi: Srcnn grd engeli alglamas, tanmas ve alnacak nlemi
tasarlamas ile fren uygulamas iin gerekli zaman sresinde tatn alm olduu mesafedir.
Kafa hendei: Yarma kesimlerinde yzeysel sularn yarma evlerine ve yol gvdesine zarar vermesini
nlemek amacyla yarma evi ile doal topografyann kesime izgisinden (ev kaz izgisi) yama yukar
tarafta alan drenaj yapsdr.
Kavak: ki veya daha fazla karayolunun kesimesi, birlemesi ve ayrlmas ile oluan ortak alanlardr.
Kaplama: Yol styapsnn kaymaya, trafiin andrmasna ve iklim koullarnn ayrtrma etkisine kar
koyarken ayn zamanda yk tayan en st tabakasdr. (Asfalt betonu, beton, parke vb.)
Kilometre: Yol zerinde herhangi bir noktann proje balangcna olan uzaklnn kilometre (+) metre
olarak ifadesidir (15+225.05 gibi).
Kot: Herhangi bir noktann belirli bir dzleme gre alaklk veya yksekliidir.
Kprl kavak: ki veya daha fazla yolun hareket halindeki trafii etkilemeden farkl dzlemde kavak
kprs ile meydana getirilmi balant yolu sistemidir.
Kpr: Hesap akl 10m'den byk (10m dahil) akarsu, vadi, karayolu, demiryolu gibi engelleri gemek
amacyla kullanlan karayolu yapsdr.
Kurp (Yatay ve dey kurp): Proje yatay ve dey hattndaki dorusal kesimleri birletiren erisel veya
dairesel karayolu kesimidir.
Lase: Ksa mesafede ykselmek gerektiinde birbirini ksa aralklarla izleyen ok saydaki kk yatay
kurplar ile oluturulan yol kesimidir.
Menfez: naas yaplacak yol yaps ile akm izgileri kesilen mecra, dere ve akarsulardaki ak uygun
ekilde devam ettirmek ve mcavir alanlardan yola gelecek her trl suyu, yolun iletme sresi boyunca
yerine getirecei fonksiyonu zedelemeyecek ekilde yoldan geirerek uzaklatrmak iin yerel trafik ile yaya
ve hayvan geileri iin yol gvdesi altnda ina edilen ve akl 10 metreye kadar olan sanat yapsdr.
Nivelman: Noktalar arasndaki ykseklik farknn belirlenmesidir.
n Ett (stikaf): Balang ve sonu tespit edilen iki nokta arasnda grecei hizmet (yerleim, sosyal ve
ekonomik) bakmndan uzunluk, toprak ileri, drenaj, jeolojik ve toporafik yap ile trafik ve gelime faktrleri gibi
hususlar gznnde tutularak, karayolu geometrik standartlar ile trafik gvenliini teknik ve
ekonomik olarak karlayacak yol gzergahnn veya gzergahlarnn haritalar zerinde veya arazide
aratrlmasdr.
Palye hendekleri: Palyeli olarak yaplan yarma ve dolgularda eve ve palyeye gelen yzeysel sularnn
toplanp dearj edildii drenaj yapsdr.
Peyzaj: Karayolunun doal evre zerindeki olumsuz etkilerini en aza indirebilmek, ev stabilitesine katkda
bulunmak, grlt ve egzos gazlarna kar engel oluturmak, yolun monotonluunu krmak ve yola estetik
bir grnm kazandrmak amacyla yaplan tasarm ve uygulama almalardr.
Proje gabarisi: Aralarn ykl veya yksz olarak karayolunda gvenli seyirlerini temin amacyla karayolu
yaplarnn (kpr, tnel vb.) uzunluk, genilik ve yksekliklerini belirleyen llerdir.
Platform: Karayolunun, tat yolu (kaplama) ile yaya yolu (kaldrm) veya banketinden oluan ksmdr.
Plankote: Herhangi bir kavak, tesis veya sanat yapsnn yaplaca arazi blmnn kotlu, tesviye erili ve
detayl plannn karlmasdr.
Rakortman: Yn veya eim deiikliklerini gvenlik ve konfor gereksinimlerine uygun bir sreklilik ve
hzda gerekletirmek amacyla kullanlan doru ve eridir.
Refj: Blnm bir yolda zt ynlerde hareket eden trafii birbirinden ayran ksmdr.
Ripaj: Yap ve toprak ilerini azaltmak amac ile yol ekseninin enine kesit iinde saa veya sola
kaydrlmasdr.
Rgar: Yol yzey sularnn yer yer ana drenaj kanalna dearj etmek iin bordr kenarna yaplan tesisdir.
Rper: Yol boyunca en fazla 500m'de bir dzenlenen ve gidi-dn nivelman ile koordinatlar belirlenmi
sabit noktalardr.
Sanat yaplar: Kpr, tnel, menfez, istinat/iksa duvar, tahkimat vb. mhendislik yaplardr.
Some noktas: Aliymanlarn kesime noktasdr.
erit: Tatlarn bir dizi halinde gvenli seyredebilmeleri iin tat yolunun ayrlm blmdr.
ev: Yarma ve dolgularda, platform kenarnn doal zeminle balantsn salamak amacyla oluturulan
eimli zemindir.
st geit: Karayolunun dier bir karayolu veya demiryolunu stten gemesini salayan yapdr.
Varyant: Yolun bir ksmnn veya tamamnn eitli nedenler ile deitirilmi ksmdr.
Yarma: styap alt kotunun zerinde kalan kaz hacmidir.
Yarma hendei: Yarmalarda platform ve evlerden gelen sular toplayp uygun yerlere boaltan yaplardr.
Yatay kurp: Yolun aliymanlar birletiren erisel ksmdr.
10
ntikal zaman ise: Tehlikenin grld andan itibaren gerek olup olmad kararna varncaya kadar geen zamandr. Bu
zaman srcnn dikkatine baldr.zellikle yksek hzlarda,dikkat younlat iin intikal zaman ksadr.Buna karlk yava
hzlara uzundur.Yaplan gzlemler sonuncunda intikal zamannn 0.25-2.50 saniye arasnda deitii grlmtr.Tablo 2 de
deiik hzlara gre fren intikal ve reaksiyon zamanlarnn toplam verilmitir.
Fren uzakl :Dz yolda seyreden bir tatn fren uygulad andan itibaren durabilecei uzaklk.
D=v2/254,2xf
D:fren mesafesi (m)
V:hz (km/st)
f:Yol yzeyi ile bandaj arasndaki srtnme katsays.
srtnme katsays kuru havaya gre dikkate alnmsada(yal ve buzlu havalarda srcnn hzn
drecei sebebiyle )emniyet bakmndan srtnme katsaylar proje iin %20 azaltlmtr.tablo 2 de deiik proje hzlarna
gre ,dz yolda (meyilsiz) hesaplanan emniyetli duru uzaklklar gsterilmitir.Gr uzakl hibir zaman proje hzna karlk
olan emniyetli duru uzaklndan az olmamaldr. Yollarn eimli olmas durumunda fren uzakl d=v2/254,2(f+g) formulne
gre hesaplanmas gerekirse de yol projesinde bu hususun dikkate alnmasna gerek yoktur.
ndeki tat gei iin gr uzakl:iki eritli yollarda nde yava giden tatlarn geebilmesi iin gerekli gr uzaklnn
devaml olarak salanmas veya mmkn olmuyorsa yol boyunca sk sk salanmas gerekir.Deiik proje hzlarna gre ndeki
tat gemek iin gerekli gr uzunluklarnn ne ekilde hesapland ve ne gibi kabllerin yapld ynetmelikte mevcuttur.
11
12
13
Some noktalar
14
Tf
To
To
Tf
15
16
Klotoid hesab
17
18
19
20
21
Boykesitte yol
22
boykesit
23
Enkesitte yol
24
25
26
27
28
29
30
Enkesit rnei
31
Nivelman
32
Nivelman
33
34
35
Semt hesab
36
37
38
DNLEDNZ N
TEEKKR EDERM
39