AKRLK AST-AKRLAMD-POL(VNL ALKOL)

EREN YARI-IPN TP HDROJELLERN

ME ZELLKLER VE LPAZ SALIM DAVRANILARI

Hediye rem ZGNDZ

YKSEK LSANS TEZ

KMYA

GAZ NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS

TEMMUZ 2006
ANKARA

ii

Hediye rem ZGNDZ tarafndan hazrlanan AKRLK AST-AKRLAMDPOL(VNL ALKOL) EREN YARI-IPN TP HDROJELLERN ME
ZELLKLER VE LPAZ SALIM DAVRANILARI adl bu tezin Yksek
Lisans Tezi olarak uygun olduunu onaylarm.

Prof. Dr. Mehlika PULAT

Tez Yneticisi

Bu alma, jrimiz tarafndan Kimya Anabilim Dalnda Yksek Lisans tezi

olarak kabul edilmitir.

Bakan

: ______________________________________

ye

: ______________________________________

ye

: ______________________________________

ye

: ______________________________________

ye

: ______________________________________

Bu tez, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits tez yazm kurallarna

uygundur.

iii

TEZ BLDRM
Tez iindeki btn bilgilerin etik davran ve akademik kurallar erevesinde
elde edilerek sunulduunu, ayrca tez yazm kurallarna uygun olarak
hazrlanan bu almada orijinal olmayan her trl kaynaa eksiksiz atf
yapldn bildiririm.

H.rem zgndz

iv

AKRLK AST-AKRLAMD-POL(VNL ALKOL)

EREN YARI-IPN TP HDROJELLERN
ME ZELLKLER VE LPAZ SALIM DAVRANILARI
(Yksek Lisans Tezi)
Hediye rem ZGNDZ
GAZ NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
Temmuz 2006
ZET
Sunulan almada, farkl bileimlerde akrilamid (AAm), akrilik asit (AA)
ve poli(vinil alkol) ieren yar-IPN yapdaki hidrojeller, amonyum
perslfat/sodyummetabislfit [(NH4)2S2O8/Na2S2O5] kimyasal balatc
ifti ve etilen glikol dimetakrilat (EGDMA) apraz balaycs kullanlarak
serbest

radikal

polimerletirilmesi

ile

sentezlenmitir.

retilen

hidrojellerin ime davranlar deien sreye kar incelenmitir. Tm

hidrojellerin % ime deerlerinin zamanla artt ve yaklak 24 saat
sonra dengeye ulat gzlenmitir. AA ieren hidrojellerin ime
deerleri dier hidrojellere gre daha yksek bulunmutur. PVA nn jel
yapda yer almasnn ime deerlerini azaltt gzlenmitir. 37,0 C ve
pH=7,4 de en ok ien hidrojelin PAA olduu belirlenmitir.
Hidrojellerin ime davranlarnn scaklkla deiimleri incelenmitir.
Scaklk artyla ime deerlerinin artt ve 40,0 C civarnda en
yksek

deerine

ulat

gzlenmitir.

PAAm/PVA

hidrojelinin

imesine scakln etkisi dier hidrojellerden daha fazla olmutur.

PAA/PVA hidrojelinin ime deeri 40,0 C de yaklak % 1700 deerine
ulamtr. Ayrca hidrojellerin ime davranlarnn pH ile deiimleri
de incelenmitir. PAA/PVA ve P(AA-ko-AAm) hidrojellerinin ime
deerlerinin pH deiimlerinden olduka etkilendii buna karn

PAAm/PVA
grlmtr.
salayan

hidrojelinin

ise

Yar-IPN

yapdaki

P(AA-ko-AAm)/PVA

pH

deiimlerinden

hidrojellerden

hidrojeline

lipaz

etkilenmedii

optimum

koullar

immobilizasyonu,

adsorpsiyon, 1-siklohekzil-3-(2-morfolin-etil) karbodiimidle (CDI) ile

aktifletirilmi ulara kovalent balanma ve hapsetme yntemleri ile
gerekletirilmitir.

Lipaz

immobilize

edilmi

ve

hapsedilmi

hidrojellerden enzim salm UV Spektrofotometresi ile takip edilmitir.

Tm serbestleme almalar pH=7,4 ve 37,0 C de yrtlmtr.
Serbestleme almalarna bakldnda, adsorbe edilen hidrojelden
lipaz salmnn, CDI ile aktifletirilerek lipaz immobilize edilen hidrojele
gre daha fazla olduu bulunmutur. Lipaz hapsedilmi hidrojelin salm
deerleri incelendiinde ise enzimin %100 e yakn oranlarda salnd
gzlenmitir. Hapsedilmi lipazn serbestlemesine ait kinetik veriler
Fick yasasndan yararlanlarak bulunmu; k ve n parametreleri srasyla
6,5x10-4 ve 1,1772 olarak hesaplanmtr. Lipaz Ykl P(AA-koAAm)/PVA hidrojelinin aktivasyon tayini iin zeytin ya almalar
yaplmtr.

Bilim Kodu
: 201.1.117
Anahtar Kelimeler : Hidrojel, yar-IPN, akrilik asit, akrilamid,
poli(vinil alkol)
Sayfa adedi
: 94
Tez Yneticisi
: Prof. Dr. Mehlika PULAT

vi

SWELLING PROPERTIES OF SEMIIPN TYPE HYDROGELS

CONTAINING ACRYLIC ACID-ACRYLAMIDE-POLY(VINYL ALCOHOL)
AND LIPASE RELEASE BEHAVIORS
(M. Sc. Thesis)
Hediye rem ZGNDZ
GAZI UNIVERSITY
INSTITUE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
July 2006
ABSTRACT
In the presented study, semi-IPN hydrogels containing different
compositions of acrylamide (AAm), acrylic acid (AA) and poly(vinyl
alcohol) (PVA) were synthesized by free radical polymerization using
ammonium persulphate/sodium methabisulphite [(NH4)2S2O8/Na2S2O5] as
a chemical initiator pair and ethylene glycol dimethacrylate (EGDMA) as
a crosslinker. The swelling behaviors of the produced hydrogels were
investigated as a function of time. The percentage swelling (% S) of all
hydrogels were increased with time and after 24 hours constant
percentage swelling was observed. It was found that the swelling
values of hydrogels that contain AA were higher than the swelling of
other hydrogels. The presence of PVA in gel matrix decreased the
swelling percentages. PAA was determined as the most swollen
hydrogel at pH=7,4 and 37,0 C. The swelling behaviors of hydrogels
were also investigated by changing the temperature. The swelling
values increased with temperature and maximum swelling percentage
were observed around 40,0 C for all the hydrogels. The effect of
temperature on swelling of PAA/PVA hydrogel was found to be higher
than the other hydrogels. % S of PAA/PVA hydrogel had reached about
% 1700 at 40,0 C. The swelling studying of hydrogels by changing pH

vii

were investigated. It was found that in spite of the swelling values of

PAA/PVA and P(AA-co-AAm) hydrogels were rather affected by pH
change, the PAAm/PVA hydrogel didnt affected. Lipase immobilization
was made via adsorbation, covalent binding to point activated by 1cyclohexyl-3-(2-morpholino-ethyl) carbodiimide (CDI) and entrapment
methods

into

P(AA-co-AAm)/PVA

hydrogel

geting

the

optimum

conditions in semi-IPN type hydrogels. Hydrogels immobilized and

entrapped lipase enzyme releasing has been followed by UV
spectroscopy. All of the release studies were carried out at pH=7,4 and
37,0 C. When the release study was investigated, it has been seen that
lipase releasing of adsorbed hydrogel is too more than activated with
(CDI) of immobilized hydrogel. When the release values were
investigated, it has been seen that releasing of enzyme is around 100%.
The release of entrapped lipase kinetic data has found by make using
from Fick law than k, n parameter were calculated 6,5x10-4 and 1,1772
respectively. Olive oil studies have been made for determination of
activity of lipase entrapped P(AA-co-AAm)/PVA hydogel.

Science Code : 201.1.117

Key Words
: Hydrogel, semi-IPN, acrylamide, acrylic acid,
poly(vinyl alcohol)
Page Number : 94
Adviser
: Prof. Dr. Mehlika PULAT

viii

TEEKKR
almalarmn her aamasnda bilgi ve tecrbeleriyle bana yol gsteren,
tezimin ynlendirilmesi ve yrtlmesi srasnda byk emei geen ve yakn
ilgisiyle beni srekli destekleyen sayn hocam Prof. Dr. Mehlika PULATa,
yksek lisans eitimim boyunca her trl zorlukta yanmda olan, dostluuna
ok deer verdiim sevgili arkadam Nilay KARAHANa, desteini hep
hissettiim sevgili arkadam Dilek ASILa, her trl skntlarmda ve
sevinlerimde hep yanmda olan, benden desteklerini ve sevgilerini hibir
zaman esirgemeyen ok sevdiim sevgili aileme ve anneanneme sonsuz
teekkr ederim.

ix

NDEKLER
Sayfa
ZET ............................................................................................................. iv
ABSTRACT.................................................................................................... vi
TEEKKR.................................................................................................. viii
NDEKLER ................................................................................................ ix
ZELGELERN LSTES.............................................................................. xii
EKLLERN LSTES.................................................................................. xiii
SMGELER VE KISALTMALAR .................................................................... xv
1. GR ..........................................................................................................1
2. GENEL BLGLER.......................................................................................3
2.1. Hidrojeller ...........................................................................................3
2.1.1. Hidrojellerin snflandrlmas ..................................................4
2.1.2. Hidrojellerin hazrlan yntemleri...........................................9
2.1.3. Hidrojellerde suyun konumu ..................................................11
2.1.4. Hidrojellerin imesi...............................................................12
2.1.5.Hidrojellerin kullanm yerleri....................................................14
2.2. Akll Polimerler.................................................................................19
2.2.1. Scaklk duyarl hidrojeller......................................................19
2.2.2. pH-duyarl hidrojeller..............................................................21
2.3. la Salm Sistemleri .........................................................................23
2.3.1. Kontroll salm sistemlerinin snflandrlmas........................25
2.3.2. Difzyon davranlar ve fick yasalar ....................................27
2.4. Enzim mmobilizasyonu ....................................................................31

Sayfa
2.4.1. Enzim immobilizasyon yntemleri..........................................34
2.5. almada Kullanlan Temel Kimyasal Maddeler .............................38
2.5.1. AAm.......................................................................................38
2.5.2. AA..........................................................................................39
2.5.3. PVA .......................................................................................40
2.5.4. Lipaz ......................................................................................41
3. DENEYSEL ALIMA ..............................................................................44
3.1. Kullanlan Kimyasal Madde ve Malzemeler ......................................44
3.2. Hidrojellerin Hazrlanmas.................................................................45
3.3. Hidrojellerin Jelleme Yzdelerinin Gravimetrik
Olarak Tayini ....................................................................................45
3.4. Hidrojellerin ime Davranlar .......................................................46
3.4.1. Hidrojellerin ime deerlerinin zamanla deiiminin
incelenmesi...........................................................................46
3.4.2. Hidrojellerin ime deerlerinin scaklkla deiiminin
incelenmesi...........................................................................47
3.4.3. Hidrojellerin ime deerlerinin pH ile deiiminin
incelenmesi.. .........................................................................47
3.5. Lipaz mmobilize Edilmi Hidrojel retimi .........................................47
3.6. mmobilize Hidrojellerden Lipaz Salmnn Takibi .............................48
3.7. Lipaz Tutuklu P(AA-ko-AAm)/PVA Hidrojelinin Aktivasyon
Tayini ................................................................................................50
3.8. Hidrojellerin SEM (Scanning Electron Microscope) ncelemeleri ......50
4. DENEYSEL BULGULAR VE YORUM ......................................................51
4.1. Hidrojel Oluumu ..............................................................................51

xi

Sayfa
4.2. Hidrojellerin Jelleme Yzdeleri........................................................53
4.3. Hidrojellerin ime Davranlar .......................................................53
4.3.1. Hidrojellerin ime deerlerinin zamanla deiimi .................53
4.3.2. Hidrojellerin ime deerlerinin scaklkla deiimi................55
4.3.3. Hidrojellerin ime deerlerinin pH ile deiimi .....................57
4.4. P(AA-ko-AAm)/PVA Hidrojeline mmobilize Edilmi Lipazn
Salm ...............................................................................................59
4.4.1. Adsorbe ve kovalent bal lipazn P(AA-ko-AAm)/PVA
hidrojelinden salm ...............................................................60
4.4.2. Tutuklu lipazn P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden
salm ....................................................................................61
4.5. Lipaz Tutuklu P(AA-ko-AAm)/PVA Hidrojelinin Zeytin Ya ile
Aktivasyon Tayini.............................................................................63
4.6. Hidrojellerin Sem Analizleri...............................................................65
5. SONULAR ..............................................................................................67
KAYNAKLAR ................................................................................................70
EKLER ..........................................................................................................83
EK-1 pH=2,0; 4,0; 6,0; 8,0; 10,0; 12,0; BrittonRobinson Tampon (BRT)
zeltilerinin hazrlanmas.....................................................................84
EK-2 pH=6,9 fosfat tamponunun hazrlanmas .............................................85
EK-3 pH=7,4 fosfat tamponunun hazrlanmas .............................................86
EK-4 Hidrojellerin zamana kar ortalama % deerleri ..............................87
EK-5 Hidrojellerin scakla kar ortalama % deerleri.............................88
EK-6 Hidrojellerin pH ya kar ortalama % deerleri..................................89
EK-7 P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinin zamana kar toplam lipaz
salm deerleri .....................................................................................90
EK-8 P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden tutuklu lipazn zamana kar
% salm deerleri .................................................................................92
EK-9 P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden tutuklu lipazn zamana
serbestleme kinetiinin deerleri........................................................93
ZGEM...................................................................................................94

xii

ZELGELERN LSTES
izelge

Sayfa

izelge 2.1. pH-Duyarl hidrojellerin hazrlanmasnda kullanlan

monomerler ...............................................................................22
izelge 2.2. Difzyon ile serbestleme mekanizmasnn analizi ...................29
izelge 2.3. AAm in kimyasal yaps ve baz zellikleri.................................38
izelge 2.4. AA nn kimyasal yaps ve baz zellikleri..................................39
izelge 3.1 Hidrojellerin hazrlanmasnda kullanlan
maddelerin miktarlar..................................................................45
izelge 4.1. Hidrojellerin % jelleme oranlar................................................53
izelge 4.2. Zamana kar harcanan NaOH miktar......................................64

xiii

EKLLERN LSTES
ekil

Sayfa

ekil 2.1. Hidrojelin ematik gsterilii ............................................................3

ekil 2.2. Hidrojeller iindeki drt temel molekler etkileimin
sistematik olarak gsterilmesi .........................................................4
ekil 2.3. IPN tipi bir hidrojelin ematik gsterimi............................................7
ekil 2.4. Tampon ieren ime ortamndaki ince bir iyonik hidrojel diskin
ime kinetiinin ematik gsterimi.................................................8
ekil 2.5. imi bir hidrojeldeki suyun bulunma eitleri .............................11
ekil 2.6. Sulu ortamda farkl davran gsteren polimer zincirlerinin jel
ve hidrojel oluturmas ..................................................................14
ekil 2.7. pH-duyarl anyonik ve katyonik hidrojellerin imesi .....................22
ekil 2.8. eitli ila salm biimlerinin etken madde kan dzeyi-zaman
erileri trleri .................................................................................24
ekil 2.9. ime kontroll salm sisteminden ila salm ...............................27
ekil 2.10. Bir hidrojele su difzyonunun ematik gsterimi .........................29
ekil 2.11. mmobilizasyon yntemleri ..........................................................34
ekil 2.12. mmobilizasyon yntemlerinin bazlarnn ematik gsterimi.......35
ekil 2.13. Aktifleme yoluyla kovalent bal immobilize enzim retimi.........36
ekil 2.14. PVA nn kimyasal yaps..............................................................40
ekil 2.15. Lipazn etkiledii hidroliz reaksiyonu ...........................................42
ekil 3.1. 1250,0 g/mL lipaz zeltisinin 190-800 nm arasndaki tam
spektrumu .....................................................................................49
ekil 3.2. Lipazn kalibrasyon dorusu (mak=206,0 nm, pH=7,4) .................49
ekil 4.1. AAm ve AA ya ait kopolimerleme tepkimesi ................................51

xiv

ekil

Sayfa

ekil 4.2. PVA ile P(AA-ko-AAm) kopolimeri arasnda olutuu

varsaylan H-balar......................................................................52
ekil 4.3. Hidrojellerin ortalama % deerlerinin zamanla
deiimi (37,0 C, pH=7,4)............................................................54
ekil 4.4. Hidrojellerin ortalama % deerlerinin scaklkla
deiimi (pH=7,4 , 24 saat) ...........................................................57
ekil 4.5. Hidrojellerin ortalama % deerlerinin pH ile
deiimi (37,0 C, 24 saat)............................................................59
ekil 4.6. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinin CDI ile olas aktifletirilme
mekanizmas.................................................................................60
ekil 4.7. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden zamana kar toplam lipaz
salm grafii (37,0C, pH=7,4).......................................................61
ekil 4.8. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden hapsedilmi lipazn
zamana kar % salm grafii (37,0 C, pH=7,4) ...........................62
ekil 4.9. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden hapsedilmi lipazn zamana
kar serbestleme kinetii............................................................63
ekil 4.10. Lipazn zeytinya hidroliz tepkimesi ...........................................64

xv

RESMLERN LSTES
Resim

Sayfa

Resim 4.1. Hidrojellerin kuru ve slak yzey fotoraflar ...............................66

xvi

SMGELER VE KISALTMALAR
Bu almada kullanlm baz simgeler ve ksaltmalar aklamalar ile birlikte
aada sunulmutur.
Simgeler

Aklama

ztlenmi jel ktlesi

m0

ztlenmemi jel ktlesi

imi jel disk ktlesi

w0

imemi jel disk ktlesi

Mt

t zamannda salnan etken madde miktar

zamanda salnacak etken madde miktar

Salm hz sabiti

Salm mekanizmasn belirleyen sabittir

Ksaltmalar

Aklama

AAm

Akrilamid

AA

Akrilik asit

PVA

Poli(vinil alkol)

EGDMA

Etilenglikol dimetakrilat

BRT

Britton-Robinson tamponu

CDI

1-siklohekzil-3-(2-morfolin-etil) karbodiimid

IPN

Interpenetrating network

1. GR
Hidrojeller, suda znmeyip kendi kuru ktlesinin en az % 20 den fazlas
miktarlarda su absorplayabilen, apraz bal, boyutlu, hidrofilik polimerik
yaplardr [1]. Homopolimer veya kopolimerlerden oluabilirler ve kimyasal
(kovalent veya iyonik) veya fiziksel apraz balarn (kristalinite) varl
nedeniyle znmezdirler. Hidrojellerin boyutlu yaps kimyasal balar
yada iyonik etkileim, hidrojen ba, fiziksel etkileimler, Van der Waals
kuvvetleri, hidrofobik etkileimler gibi kohezyon kuvvetleri araclyla
gerekleir [2].
Hidrojeller, biyouyumluluklarnn yan sra sahip olduklar su ierii, doal
dokulara benzer kauuumsu yaplar ve dk yzey gerilimlerinden dolay
insan dokusuna benzer yapda olmalar nedeniyle tpda ve farmastik alanda
pek ok uygulama alan bulmuturlar [3-5]. Kontak lens, biyosensrler iin
membran, yapay kalp, kas ve deri materyalleri, kontroll ila salm sistemleri
ve enzim immobilizasyonlar iin destek materyal olarak kullanmlar bu
uygulamalardan bazlardr [6-8].
apraz bal iki ayr sentetik veya doal polimerin fiziksel olarak birleerek
iie gemesiyle oluan a yapl polimerler (Interpenetrating Polymer
Network, IPN) tipi hidrojeller olarak tanmlanrlar. Bu yaplardan en az biri
dierinin varlnda sentezlenir ve/veya apraz balanr [9]. Yar-IPN tipi
hidrojellerde ise polimerlerden biri apraz ba ierirken dieri dorusal
yapdadr [10-12]. Bu tr hidrojellerde misafir polimer zincirleri, ev sahibi a
yapnn iinde kovalent bal veya kovalent basz olarak yer alabilirler.
Hidrojeller

evreye

bal

olarak

ime-bzme

davran

gsterebilirler. D evrede meydana gelen pH, scaklk, iyonik g, zc

bileimi ve elektromanyetik radyasyon deiimlerine kar ime oranlarnda
byk deiimler gsteren bu hidrojeller uyar-cevap hidrojelleri olarak
adlandrlrlar [13].

Gnmzde biyoteknolojik alanda zerinde en ok durulan konulardan biri

hidrojellerin enzim ve hcre immobilizasyonunda tayc olarak kullanmna
ynelik almalardr [8]. Enzim immobilizasyonu, katalitik proseslerde enzim
molekllerinin katalitik aktifliini koruyarak tekrar ve srekli kullanmn
salamak amacyla bir destek maddesine fiziksel ve kimyasal tutulmas
olarak tanmlanabilir [14].
Akrilamid (AAm) ve akrilik asit (AA) monomerleri hidrojel retiminde sk
kullanlan monomerlerdir [15,16]. Kolayca polimerleebilmeleri, kopolimer
oluturabilmeleri, biyouyumluluklar bu polimerlerin tercih edilmesine yol
amaktadr. AA yapsndaki karboksil grubu bu monomerin hidrofilik ve iyonik
hidrojel retiminde kullanlmasn salamaktadr.
Poli(vinil alkol) (PVA), biyoteknik ve biyomedikal alanda IPN materyallerinin
dizaynnda kullanlan hidrofilik bir polimerdir. Toksik olmamas, kanserojen
olmamas, biyouyumluluunun iyi olmas ve sulu zeltilerde yksek
derecede iebilmesi ve elastik olmas gibi arzu edilen fiziksel zelliklerinden
dolay biyomedikal uygulamalar da ana materyal olarak kullanlabilir [17].
Sunulan almada serbest radikal polimerlemesi yoluyla deiik oranlarda
AA, AAm ve PVA ieren yar-IPN tipi hidrojellerin hazrlanmas ve bu
hidrojellerin ime davranlarnn belirlenmesi amaland. Kimyasal balatc
olarak amonyum perslfat/sodyum metabislfit [(NH4)2S2O8/Na2S2O5] ve
apraz balayc olarak da etilen glikol dimetakrilat (EGDMA) seildi. Ayrca
ime

verilerinden

immobilizasyonunda

yola

karak

kullanlmasna

seilecek
ynelik

uygun

almalar

hidrojelin
da

lipaz

hedeflendi.

Buradaki esas ama, lipaz ieren hidrojelin vcudun yal blgelerine

etkisinin aratrlmasdr. Lipaz immobilizasyonu; adsorpsiyon, 1-siklohekzil3-(2-morfolin-etil) karbodiimidle (CDI) ile aktifletirilmi ulara kovalent
balanma

ve

hapsetme

yntemleri

ile

gerekletirildi.

mmobilize

hidrojellerinin aktifliine zeytinyal ortamlarda yrtlecek deneylerle

baklmasna karar verildi.

2. GENEL BLGLER
Bu blmde alma konumuzla ilgili genel bilgiler alt balklar halinde
sunulmutur.
2.1. Hidrojeller
Hidrojeller, su ierisinde znmeden iebilme zelliine sahip , apraz
bal, boyutlu a yapl polimerlerdir [18,19]. Su ierii kendi ktlesinin
%100 nden fazla olan hidrojellere de sper absorbant denir [20,21]. Su
dnda zclerde en az % 20 ve daha fazla miktarlarda iebilen jeller ise
kserojel olarak adlandrlr [22,23]. Hidrojellere ait genel bir ematik gsterim
ekil 2.1 de sunulmutur.

ekil 2.1. Hidrojelin ematik gsterilii

Hidrojellerin boyutlu yaps kimyasal balar yada iyonik etkileim, hidrojen
ba, fiziksel etkileimler, Van der Waals kuvvetleri, hidrofobik etkileimler
gibi kohezyon kuvvetleri araclyla gerekleir. Bu etkilemeler ekil 2.2 de
sunulmutur [2]. Hidrofobik etkileimler, fiziksel apraz ba benzeri
etkileimler olduundan jelin ime davrann dorudan etkilemektedir.

Fiziksel apraz bal jellerin d evre deiimine fazlaca duyarl olduklar

bilinmektedir [2,24-28].

ekil 2.2. Hidrojeller iindeki drt temel molekler etkileimin sistematik

olarak gsterilmesi
Hidrojeller, yaplarnda ok fazla miktarda su bulundurmalar, yumuak ve
esnek yaplar gibi tadklar birok fiziksel zellikler asndan canl
dokularla karlatrldklarnda byk bir benzerlik gstermektedirler [3-5].
2.1.1. Hidrojellerin snflandrlmas
Polimerik hidrojeller, hazrlama yntemlerine, iyonik yklerine, fiziksel
yaplarna ve apraz balanma durumlarna bal olarak snflandrlabilirler
[2,13,29]. Bu snflandrma aada ematik olarak gsterilmi ve nemli
hidrojel trlerinden bazlar alt balklar halinde aklanmtr.

Hazrlama yntemine gre

Homopolimer hidrojeller
Kopolimer hidrojeller
oklu polimer hidrojeller
IPN (interpenetrating networks) hidrojeller
erdikleri yan gruplara gre
Ntral (iyonik olmayan) hidrojeller
yonik hidrojeller
Anyonik (negatif ykl) hidrojeller
Katyonik (pozitif ykl) hidrojeller
Poliamfolitik hidrojeller
Fiziksel yaplarna gre
Amorf hidrojeller
Yar - kristalin hidrojeller
Hidrojen bal hidrojeller
apraz balanma durumlarna gre
Fiziksel hidrojeller
Kimyasal hidrojeller
Kaynaklarna gre
Doal hidrojeller
Sentetik hidrojeller
Su ieriklerine gre
Dk ime dereceli (20-50 %) hidrojeller
Orta ime dereceli (50-90 %) hidrojeller
Yksek ime dereceli (90-99,5 %) hidrojeller
Sper-absorbant (>99,5 %) hidrojeller
Kimyasal kararllklarna gre
Biobozunur hidrojeller
Biobozunmayan hidrojeller

Homopolimer hidrojeller
Tek tr hidrofilik monomerden oluturulan hidrojellerdir. Poli(2-hidroksi etil
metakrilat) (PHEMA), poli(gliseril metakrilat), poli(3-hidroksi propil metakrilat)
ieren poli(hidroksi alkil metakrilat)lar bu tr hidrojellere verilebilecek
rneklerdendir [29]. Yumuak kontak lens yapm ve kontroll ila salm
aparatlar gibi nemli uygulama alanlar vardr [30].
Kopolimer hidrojeller
ki komonomerin apraz balanmas ile hazrlanrlar; ancak monomerlerden
en az bir tanesi hidrofilik yapda olmaldr. Kopolimerik hidrojellerde apraz
balanma kovalent yada iyonik olarak gerekleebilir [10]. En ok aratrlan
kopolimerik hidrojellere poli(HEMA-ko-AA) ve poli(HEMAko-metilmetakrilat)
[poli(HEMA-ko-MMA)] rnek olarak verilebilir [31,32].
oklu polimer hidrojeller
veya daha fazla monomerden oluan yaplardr [33]. Bu tr hidrojellere,
hem pH ya hem de scakla duyarl olan poli(N-izo-propilakrilamit-ko-AA-koHEMA) [poli(NIPA-ko-AA-ko-HEMA)] ve poli(sodyum akrilat-ko-NIPA-koAAm) hidrojelleri rnek olarak verilebilir [34,35].
IPN veya i ie gemi polimerik a yapl hidrojeller
apraz bal iki polimerik rgnn fiziksel olarak birlemesi ile oluur. Bu
yaplardan en az biri dierinin varlnda sentezlenir ve/veya apraz balanr
[9]. rnein polioksietilen ve PAA den hazrlanan IPN yaplar mevcuttur.
ncelikle apraz bal polioksietilen hazrlanr, daha sonra bu rg AA,
balatc ve apraz-balayc ieren karmda iirilirken polimerizasyonda
gerekleir [33]. IPN yi oluturan iki polimerik rgnn birbiriyle uyumlu
olmas IPN oluumunu artrr, faz ayrmn engeller.

Ayrca IPN yi oluturan polimerler arasnda kimyasal ba bulunmadndan

her iki bileen de kendi zelliklerini korur ve aranan artlara sahip bir yap
oluumunu salayabilir [10,29]. IPN yapsnda hidrofobik ikinci bir polimerin
kullanm hidrojelin mekanik dayanklln artrr [10]. Yar-IPN tipi
hidrojellerde polimerlerden biri apraz ba ierirken dieri iermez [10-12].
Bu tr hidrojellerde misafir polimer zincirleri, ev sahibi a yapnn iinde
kovalent bal veya kovalent basz olarak yer alabilirler. Kitosan ve trevleri
gibi polisakkaritler, PVA, poli(etilen oksit), poli(metakrilik asit) (PMAA), PNIPA
gibi polimerlerden IPN ve yar-IPN hidrojelleri elde edilebilir [36]. IPN
hidrojellerin tm tiplerine ait bir ematik gsterim ekil 2.3 de sunulmutur.

TAM IPN

KOVALENT BASIZ
SEM-IPN

1inci polimerin apraz balanma

noktalar
2inci polimerin apraz balanma
noktalar

KOVALENT BALI
SEM-IPN
misafir polimerin ev sahibi polimere
kovalent balanma noktalar

ekil 2.3. IPN tipi hidrojellerin trleri

yonik olmayan hidrojeller
Yaplarnda ykl gruplar bulundurmayan homopolimerik veya kopolimerik
ntr hidrojellerdir. zcnn ozmotik basnc yan zincirin gerilme enerjisi ile
dengelendii zaman denge deerine kadar ierler. Bu hidrojellerin ime ve
bzme durumlar genellikle evre scaklndaki deiimin bir sonuu
olarak meydana gelir [29,37].

yonik hidrojeller
Polielektrolitler

olarak

da

bilinen

iyonik

hidrojeller,

iyonik

ykl

monomerlerden hazrlanrlar. Bu hidrojeller monomer yklerinin pozitif yada

negatif olmasna gre katyonik ve anyonik hidrojeller olarak adlandrlrlar.
Ayrca pozitif ve negatif yklerin her ikisinin de bir arada bulunduu
poliamfolitik hidrojeller mevcuttur [38-41]. yonik hidrojellerin ana zincirinde
ykl gruplarn bulunmas uyarlara duyarlllklarn artrr [42]. Bu iyonik a
yaplar hem asidik hem de bazik gruplar ierirler. Uygun pH ve iyonik
iddetteki sulu ortamda bu gruplar iyonize olur ve jelde sabit ykler oluur. Bu
yklerin elektrostatik itme kuvvetlerinin sonucunda a yap ierisine daha ok
zc girebilir ve ime dereceleri artar. Bu durum ekil 2.4 de gsterilmitir
[43].

ekil 2.4. Tampon ieren ime ortamndaki ince bir iyonik hidrojel diskin
ime kinetiinin ematik gsterimi
Anyonik hidrojeller
Anyonik hidrojeller, genellikle negatif ykl asidik veya anyonik monomerlerin
homopolimerlerinden yada bir anyonik monomerle bir ntr monomerin

kopolimerinden oluur. Bunlar d ortam pH sna bal olarak denge ime

davranlarnda ani deiimler gsterirler [42,43].
Ortam pH s iyonlaacak grubun pKa deerinin zerinde olduu zaman,
polimer stndeki ykl gruplarn says artar ve buna bal olarak zincirler
arasndaki elektrostatik itme kuvvetleri glenir. Bu da a yapnn hidrofilik
zelliini arttrarak yksek ime deerlerine ulalmasn salar [13].
Anyonik hidrojellerin hazrlanmasnda, AA, krotonik asit, itakonik asit yaygn
olarak kullanlan monomerlerdendir [29].
Katyonik hidrojeller
Katyonik hidrojeller, pozitif ykl bazik veya katyonik monomerlerin
homopolimerlerinden yada bir katyonik monomerle bir ntr monomerin
kopolimerinden oluurlar. Katyonik hidrojellerin hazrlanmasnda yaygn
olarak kullanlan monomerlerden bazlar aminoetil metakrilat ve trevleri, 4vinil piridindir [29]. Bu hidrojellerde ortamn pH s iyonlaacak grubun pKb
deerinin

altnda

olduu

zaman

iyonlarlar

ve

zincirler

arasndaki

elektrostatik itme kuvveti artar. Bu da a yapnn artan hidrofilik zellie sahip

olmasna ve yksek ime deerlerine neden olur [13].
2.1.2. Hidrojellerin hazrlan yntemleri
Hidrojellerin hazrlanmas kimyasal balatcl serbest radikal polimerlemesi
ile veya yksek enerjili nlar ile balatlan radikalik zincir polimerlemesi ile
gerekletirilir [44].
Kimyasal apraz balanma ile hidrojel hazrlanmas
Kimyasal apraz balanma ile hidrojel hazrlanmas, dorusal veya dallanm
homopolimer yada kopolimerin az miktarda apraz balayc kullanlarak
dorudan apraz balanmas ile gerekletirilir [11]. Bu tepkime zelti iinde

10

(genellikle

biomedikal

uygulamalar

iin

sulu

zelti)

sspansiyon

polimerizasyonu ile yrtlr. apraz balayc olarak, hidroksil grubu ile

birlikte iki yada daha fazla fonksiyonel grup ieren maddeler kullanlr. En ok
kullanlan apraz balayclara gluteraldehit, formaldehit ve asetaldehit gibi
aldehitler, maleik asit, okzalik asit, dimetilre, poliakrolein, diizosiyanatlar,
divinilslfat, EGDMA, etilenbisakrilamid, seryum ieren redoks sistemler, 1,3butandiol diakrilat, N,N-metilen bisakrilamid rnek olarak verilebilir.
Kimyasal apraz balanma ile hidrojel hazrlanmasnda balatc olarak
anyonik ve radikalik balatclarn her ikisi de kullanlabilir. En yaygn
kullanlan balatclar, azobisizobutironitril (AIBN) ile benzoil yada kmil
peroksit gibi peroksitlerdir [2]. Kimyasal yolla hidrojel hazrlanmas drt
basamakta oluur: balama, zincir bymesi ve apraz balanma, birleme
veya blnme ile sonlanma. lk nce apraz balayclar varlnda birbirine
kimyasal olarak balanan monomerler polimerleri oluturur ve daha sonra
monomerlerin bazlarnn apraz balayc ile yer deitirip polimer
zincirlerinin birbirine balanmasyla da hidrojel oluur [45].
Yksek enerjili nlar ile balatlan radikalik zincir polimerlemesi ile hidrojel
hazrlanmas
Yksek enerjili nlar ile balatlan radikalik zincir polimerlemesinde,
uyarlma , ve nlar, elektronlar, protonlar ve ntronlar gibi
hzlandrlm taneciklerin etkisi ile yaplr ve zellikleri itibari ile fotokimyasal
polimerlemeye benzer. Bu ynteminin stnlkleri, polimerlemenin kat,
sv, gaz fazlarndan istenen fazda yaplabilmesi ve baka yntemlerle
polimerletirilmesi zor olan monomerlerin kolayca polimerletirilebilmesidir
[45]. yonlatrc radyasyon, elektron yaynml nm ile yaynm gibi suda
ve havada basit moleklleri iyonlatracak kadar yeterli enerji tayan
elektromagnetik nlardr [29,46].

11

2.1.3. Hidrojellerde suyun konumu

Bir jelin hidrojel olabilmesi iin yapsnda OH, NH2, COOH, COOR, vb.
gibi polar ve hidrofilik fonksiyonel gruplar iermesi gerekir [43,47]. Bu gruplar
su ile etkileerek hidrojen balarn olutururlar. Bal durumuna geen su ile
evrilen, hidrofilik gruplardan jelin hacmi ve ktlesi artar ve jel imeye
balar. Bir jeldeki hidrofilik gruplarn fazlal imeyi daha da artrr [45].
imi bir hidrojelde ekil 2.5 de gsterildii gibi tr su bulunmaktadr
[48].

Serbest su

Bal su

Hidrofobik gruplar

ekil 2.5. imi bir hidrojeldeki suyun bulunma eitleri

Bal su: Polimerin polar gruplar ile hidrojen balar yapan sudur.

Ara yzey suyu: Polimerin hidrofobik grubu evresinde toplanan sudur.

Bal su gibi skca bal deildir.

Serbest yada ktle suyu: Polimerin gzeneklerini dolduran bu su,

normal su gibi davranr ve polimerle etkilemez.

Bir imi hidrojelin yzeyi ok farkl davran gsterir. Bu yzey blgesi;
yksek zincir hareketlilii, deiim gradienti, heterojen zincir uzunluklar,

12

dipolar zellik ve deiik su yaps ile karakterize edilir. Bu zellikler hidrojel

yzeylerinin analizini ve karakterizasyonunu zorlatrr.
Bir hidrojel yzeyinde yryebilecek karmak olaylar hakknda unlar
sylenebilir:

Suyun konumu ve sistemdeki kimyasal bileenlerin etkileri gibi evresel

etkilere kar yant veren polimer zincirleri hareketlenir.

yonlar, kk mol ktleli organik bileikler ve proteinler, jel iindeki

zeltide bir deriim gradienti olutururlar.

Serbest su, polimer zincirine, polimer molekllerine balanr ve buz

benzeri bir yap oluturur. Suyun yaps sistemdeki polimer zincirleri yada
dier molekllerin etkisiyle deiebilir [22,49,50].
2.1.4. Hidrojellerin imesi
ime, polimer yapsndaki belirli bir hacmin ani deiimidir. ime, gzenekli
absorbanlar tarafndan sv veya buharlarn tutulmasnda olduu gibi,
yalnzca kk zc molekllerinin polimerin gzenek ve boluklarna
dolarak polimer fazna girmesi olay deildir.
ime kk molekll bir svnn polimer yapsnda bir deime ile birlikte bir
polimer tarafndan sourulmas prosesidir. zc moleklleri yapsal
boluklara girerken polimerin sper molekler yaplarnn arasn zorla aar.
Buna yaplar aras ime denir. Eer zc moleklleri yaplarn iine
girerse, makromolekller zorla alr. Buna da yap ii ime denir. zc
ierii artarken, polimer yaps yava yava birbirinden ayrlr ve zeltide
iinde zc bulunan oynak bir polimerik a yap meydana gelir [45].
ime, polimer molekllerinin ok byk olmasndan dolay tek ynl
karmadr. Kk molekll bir svnn polimerdeki bir zeltisi olan imi
polimer, saf haldeki kk molekll sv tabakas ile belli bir sre iin birlikte

13

bulunur. Biraz sonra, polimer zincirleri yeterli bir miktarda birbirlerinden

uzaklatklar zaman, zc moleklleri polimer iine yava yava
difzlenmeye balarlar. Burada daha deriik bir zelti tabakas ile daha
seyreltik bir zelti tabakas bir arada bulunur. Bir sre daha getikten sonra,
bu iki tabakann deriimleri birbirine eit olur ve tek fazl homojen bir sistem
ortaya kar.
ime snrl veya snrsz olabilir. Snrsz ime kendiliinden zeltiye
dnen

imedir.

Byle

bir

olaya

znme

denir.

Bir

polimerin

znmesinde gzlenen temel zellik, polimer ve zc molekllerinin

byklk bakmndan birbirlerinden binlerce kez farkl olmalar ve bu nedenle
farkl hareketlilie sahip olmalardr. Kk molekll bir svnn hareketlilii
ok yksek, makromolekllerin hareketlilii ise tersine ok dktr. Bu
yzden byk molekller bir zc fazna gemekte zorlanrlar ve bir
polimer znmeden nce iine ok miktarda sv alarak ier .
Snrl ime kk molekll svlar ile polimerlerin etkilemesidir. Svlarn
polimer

tarafndan

tutulma

aamas

snrland

zaman,

polimerin

kendiliinden znmesi mmkn olmaz yani polimer zincirleri tam olarak

ayrlamazlar. Sonuta birisi kk molekll svnn polimerdeki zeltisi ve
dieri saf haldeki kk molekll sv olmak zere iki faz bir arada bulunur.
Bu fazlar aka gzle grlebilir bir ara yzey ile ayrlmtr ve dengededir.
Eer polimer kimyasal balardan meydana gelen bir a yapya sahipse,
polimerin ssal bozunma scaklnn altndaki herhangi bir scaklkta zincirler
birbirinden ayrlamaz. Bu nedenle, apraz bal polimerler doal olarak
znmez ama jel oluturarak iebilirler. Bir polimerin imesi ve znmesi
arasndaki fark aandaki ekil 2.6 da gsterilmitir [19].
ime, polimerik a yaplarnn karakteristik bir zelliidir. apraz balanma
miktarna bal olarak polimerik alar znmeden ok yksek miktarda sv
absorplayabilirler [50].

14

Bir polimerik jelin ime yeteneini ierdii fonksiyonel gruplarn birbiriyle ve

zcyle etkileimi belirlemektedir. Zincirler aras itme ve ekme, kovalent
olmayan elektrostatik, hidrofobik, Van der Waals ve hidrojen bandan
etkilenmektedir. Hidrofobik etkileimler bu tr fiziksel apraz ba benzeri
etkileimlerdir ve bu da jelin ime davrann etkilemektedir [27,48,51].

ekil 2.6. Sulu ortamda farkl davran gsteren polimer zincirlerinin jel ve
hidrojel oluturmas
kovalent apraz balar,
polimer
zincirleri arasndaki fiziksel etkileim noktalar
2.1.5. Hidrojellerin kullanm yerleri
Hidrojeller; iyonik iddet, elektromagnetik ma, pH ve scaklk gibi d evre
koullarndaki deiimlere hacimlerini yzlerce kat artp azaltarak kontroll bir
ekilde cevap verebilmeleri sayesinde biyomedikal, farmastik, teknoloji ve
tarmsal alanda geni kullanm alanlar bulmutur [3,13,30].
Hidrojeller, endstriyel adan son derece nemli olan seyreltik sulu
zeltilerden

byk

molekllerin

ayrlmasnda

da

kullanlmaktadrlar.

Minnesota niversitesinden Edward Cussler Jr. ve arkadalar, imi bir

15

jelin suyu emerken, su iersinde znm maddeleri darda tuttuunu

gstermilerdir. Ayrca hidrojeller, jel elektroforezi ve jel kromatografisi gibi
molekler ayrma ilemlerinde molekler elek grevini stlenirler [52].
Robotlarla allan bilim dalnda uyar-cevap hidrojelleri, yk kaldrma
fonksiyonunu

yerine

getirmek

amacyla

kullanlmaktadr.

Uyar-cevap

hidrojelleri eitli sinyallere cevap olarak bzr veya ierken bir kuvvet
retir. Bylece bu hidrojeller, robotu harekete geirici veya sensr olarak
robot teknolojisinde kullanm alan bulur [53]. Hidrojellerin, iskelet kaslaryla
kyaslanabilir bir g rettikleri gzlenmitir [33].
Son yllarda hidrojellerin, g retiminde kullanlmas fikri zerinde de srarla
durmaktadrlar. Hidrojellerin bulunduu asidik ortamn pH s deitirilerek
genleme veya bzme olay salanm ve bylelikle ilk kemo mekanik
sistem gelitirilmitir ve bu sistemlerle, kimyasal enerjinin dorudan mekanik
ie evrimi (kemo mekanik sistem) mmkn olmutur. Bu tr sistemler g
elde etmek iin kullanlan konvansiyonel cihazlarn kullanmnn snrl veya
zor olduu yerlerde rnein denizaltnda, uzayda veya insan vcudunda
kullanlabilmektedir [52].
Smart jel adyla 1996 ylnda piyasaya srlen ticari jel, oda scaklnda
yumuak ve esnek olup, vcut ssna maruz brakldnda katlaan bir
yapdr. Bu jel, ayakkablarn (zellikle patenlerin) iine yerletirilerek, ayaa
gerekli destei ve konforu salamak amacyla kullanlmaktadr [54].
Hidrojeller yksek oranda su tutucu olmalar ile peete, ocuk bezi gibi
temizlik rnlerinin yapmnda [26], gbrelerin ve tarm ilalarnn denetimli
salmlarnda [8,18], endstride ya ve petrol ierikli sulu atklardan
saflatrma

ve

suyun

uzaklatrlmas

ilemlerinde

[55]

ve

hastane

atklarndan suda zlebilen yada hidrojele uyumlu olarak sourulabilecei

baz fizyolojik (kan ve re vb.) svlarn ayrlmasnda da kullanlrlar [56,57].

16

AAm/MA

hidrojelleri

sulu

zeltilerden

baz

ar

metal

iyonlarnn

adsorpsiyonunda kullanlmaktadr [58]. Ayrca bu hidrojeller ve AAm/itakonik

asit hidrojelleri sulu zeltideki baz bazik boyalarn adsorpsiyonunda ve
tekstil endstrisinin nemli evresel problemlerinden biri olan zme
ileminde de kullanlrlar [2,59].
Hidrojellerin biyomalzeme olarak kullanmlarndaki avantajlar aadaki gibi
verilebilir [33]:

Hidrojeller suda znen maddeler iin geirgen olduklarndan atk

monomerler, balatclar, katalizrler, stabilizatrler ve dier safszlklar

yapdan kolaylkla ayrlabilir.

Hidrojeller, vcut svlarna kar az yada ok geirgen olduklarndan,

besin, oksijen gibi yararl maddelerin geiine engel oluturmazlar.

Hidrojeller yumuaktr. Hidrojel implant etrafnda oluan doku, kapsl

(tabaka) ince ve dayankldr, kalnlama eilimi yoktur.

Hidrojellerin evredeki dokularla srtnmesi azdr. Bu, zellikle fazla

miktarda su ieren hidrojeller iin geerlidir.

Hidrojeller, mukoza zar ve dokulara dk yapma gsterirler.

Kuru hidrojeller, baz yollarla, belli miktarda su absorplayabilirler. Bu

zellik, ar miktardaki vcut svlarnn atlmasnda kullanlmaktadr.

Hidrojeller ierek sadece hacimlerini artrmazlar, ayrca absorpladklar

su, plastikletirici gibi davrandndan daha yumuak olurlar. Bu zellikten,

hidrojellerin proses edilmesi srecinde veya implant yerletirilmesinde
yararlanlabilir.

imi hidrojellerdeki suyun bir ksm, polimer yapda belli byklkteki

molekller (zellikle ilalar) iin difzyon yollar salar. Ayn zamanda

polimerik yap, sahip olduu rg nedeniyle byk molekller, hcreler ve
bakteriler iin bariyer gibi davranmaktadr.
Hidrojellerin biyomalzeme olarak ilk uygulamas kontak lensler olmutur.
Mekanik kararllnn iyi oluu, yksek oksijen geirgenlii ve uygun refraktif

17

indise sahip olular, kontak lenslerde kullanmlarnn temel nedenidir.

PHEMA ve kopolimerleri yumuak kontak lens yapmnda kullanlmaktadr
[60]. Suda imi HEMA-etilenglikolmetakrilat kopolimeri de yumuak kontak
lens olarak kullanlmaktadr [52]. Tedavi amal gz damlalar da hidrojellerin
bir baka kullanm alandr. Gz damlalar gz ya tarafndan seyreltilerek
ksa srede akar. Bu alanda kullanlan hidrojel gze sv rn olarak
dmesine ramen, gzdeki scakla maruz kaldnda daha viskoz bir hale
gelir. Kaymaya kar duyarllndan dolay da gz her krplnda sv hale
gelir ve jelin btn gze eit miktarda yaylmasn salar. Bu yntem benzer
ekilde burun spreyleri iin de kullanlabilir. zellikle inslin gibi ilalarn bu
tr bir sistemden burun yoluyla salm konusunda almalar yaplmakta ve
bylece enjeksiyon ynteminin yerini alabilecei dnlmektedir [54].
Hidrojellerin, diki ilemleri iin kaplama uygulamalar, elektrot, elektroforez
hcre ve yapay organ yapm, kornea, doutan gelen kemik hastalklarnn
tedavisi gibi uygulama alanlar vardr. Ayrca homojen materyal olarak; kulak
zar tkac, sentetik kkrdak, safra ve yemek borusu yapm gibi biyotp
alanlarnda, biyomhendislik, eczaclk, veterinerlik, gda endstrisi ve
denetimli salm teknolojisinde kullanlrlar [8,18,61,62].
Hidrojellerin sensr olarak kullanmna dayal eitli almalar da vardr.
Sheppard ve arkadalar biyoaktif tabakas duyarl bir hidrojel olan ve
iletkenlik lmne dayal olarak alan bir biyosensr gelitirmitir. Sensr
olarak kullanma bir baka rnek ise Sun-Tek firmas tarafndan gelitirilen
a duyarl pencereler dir. Bu hidrojeller scaklk ykselince opaklama
gstermektedir.
Gnmzde biyoteknolojik alanda zerinde en ok durulan konulardan biri
hidrojellerin enzim ve hcre immobilizasyonunda tayc olarak kullanmna
ynelik almalardr [8]. Fiziksel enzim tutuklama yntemi iin kullanlan
apraz bal poliakrilamid bunlar iin iyi bir rnektir. Normal yada kimyasal
olarak modifiye edilmi kalsiyum aljinat hidrojel de bu tr materyallere bir

18

dier rnei oluturmaktadr. Hidrojellerin kontroll ila salm iin tayc

olarak kullanld eitli uygulamalarda gelitirilmitir [63]. Bu tr sistemlerde
hidrojelin, uyarc bykl ile orantl ime-bzme cevab, salm
sisteminden ila k hznn ayarlanmas amacyla kullanlmaktadr.
Kontroll ila salm alanndaki en g ama en ilgin problem kendi kendine
ayarlanan (z ayarl) inslin salm sistemleridir. Kendi kendine ayarlanan
inslin salm sistemleri, glukoz alglama kabiliyeti ve otomatik kesme
mekanizmas gerektirirler [18]. Bunun iin en iyi rnek, Horbett tarafndan
eker hastalar iin gelitirilen inslin salm sistemleridir. Bu sistem inslin
rezervuarn

evreleyen

ve

bir

uyar-cevap

hidrojelinden

yaplm

membrandan olumaktadr.
Aratrmaclar, ilalar veya dier biyomoleklleri elektriksel alandaki
deiime bal olarak salacak hidrojelleri de gelitirmilerdir. rnein zayf
apraz bal polielektrolit hidrojellerden oluan sisteme elektrik akm
verildiinde inslinin dar difzlenmesine izin vermekte, fakat akm
kesildiinde ak derhal durdurmaktadr. Bu hidrojel vcudas implante
edilebilen

ve

hareketli

ksm

olmayan

inslin

pompasnn

temelini

oluturmaktadr [52].
Bir baka kullanm alan ise yank tedavisidir. Hidrojeller, esnek olmalar,
dayankllklar,

antijenik

olmamalar,

su

buhar

ve

metabolitleri

geirebilmelerinden dolay bu sahada kullann alan bulmulardr. O2 ve su

bazl ila geiine izin veren poliretan membran destekli hidrojeller yapkan
olmayan yank sarglar olarak kullanlmaktadrlar. Yank tedavisinde
kullanlan bir baka hidrojel sarg ise, effaf olup yaradan rahatlkla
temizlenebilen, yaraya yapmayan alginat sarglardr [64].
Metilselloz hidrojelleri, cilt testlerinde alerjen salm iin kullanlrlar. Test
alerjenleri hidrojel iine salnr bylece cildin tahri olma olasl der.
PHPMA hidrojelleri, antibiyotik ve antitmr ilalarnn denetimli salmnda,
reter protezlerinde, hemodiyalizde, kornea cerrahisinde, hcre yzey

19

almalarnda kauuk tabakas olarak kullanlabilmektedir [22,65]. PVA

yaygn olarak ftk tedavilerinde, kalp-damar ve plastik cerrahide Ivalon ismi
ile kullanlmaktadr. PVA-heparin hidrojelleri hemodiyaliz membran olarak
kullanlrlar. PVA/PAA nn ise yapay kas, sensr, kemomekanik sistemler ve
ila salm sistemlerinde kullanm alanlar mevcuttur [66].
PNIPA-PAAm hidrojelleride Jel el olarak adlandrlan ve scaklk deiimi ile
eitli nesnelerin tutulmas amacyla kullanlan bir tr cmbzdr. Laboratuvar
cmbzlarnn yaklak milyonda biri boyutunda olan bu jel tutucular sulu
zeltilerden kk nesneleri almak iin son derece uygun aletlerdir [54].
2.2. Akll Polimerler
eitli uygulamalarda kullanlacak polimerlerin, gerek sistemlere benzer
olarak d ortamdan gelebilecek uyarlara cevap verebilecek zelliklere sahip
olmas gerekmektedir. Bu amala hazrlanan ve d ortamdan gelen herhangi
bir uyar sonucunda yapsal deiime urayarak tersinir fiziksel veya
kimyasal zellikler gsteren polimerlere uyar-cevap polimerleri yada akll
polimerler ad verilmektedir [67,68]. Polimerlerden retilen uyar-cevap
polimerleri uyar trne gre aadaki ekilde snflandrlabilirler:

Scaklk-duyarl hidrojeller

pH-duyarl hidrojeller

Elektrik alan-duyarl hidrojeller

Ik-duyarl hidrojeller

Manyetik alana duyarl hidrojeller

2.2.1. Scaklk duyarl hidrojeller

Scaklk jellerin faz davrann etkileyen en nemli parametrelerden biridir.
Scaklk-duyarl hidrojeller ila serbestletirme aratrmalarnda evre-duyarl
polimer sistemlerinin en ok allan snfdr [52,69]. Scaklk duyarl

20

hidrojeller, scaklk duyarl apraz balayc ajanlar kullanlarak da yaplabilir.

Scaklk deiimi ile hidrofilik ve hidrofobik gruplar arasndaki dengenin
deimesiyle hidrojelleri oluturan hidrofilik ve hidrofobik gruplarn su ile
etkileimi scakla bal olarak hacim-faz deimelerine sebep olmaktadr.
Bu hidrojellerin genel zellii; metil, etil ve propil gruplar gibi hidrofobik
gruplarn varldr [18].
Scaklkla ien hidrojeller AAm, AA, ve MAA gibi hidrofilik monomerler
kullanlarak da elde edilirler. Bunun yan sra, ssal olarak bzlen hidrojeller
N-metilakrilamit,

N,N-dimetilakrilamit

gibi

monomerler

kullanlarak

da

sentezlenebilir [24].
Scaklk duyarl hidrojellerde; polimer sistemini oluturan bileenlerden en az
biri zc ortamnda (genelde su) scakla bal bir znrle sahip
olmaldr. Sudaki ime derecesinde belirgin bir deiiklik gsteren scakla
duyarl bir hidrojel elde etmek iin, bu jeli oluturan bileenlerin belli bir
scakln altnda veya stnde znmez olmalar gerekir. Bu scaklkta
grlen hacim deiimi polimer zincirinin bileenlerine ve hidrojelin
iyonizasyon derecesine bal olarak geri dnmldr. Scaklk kritik bir
deere ulanca polimerde faz deiimi olur ve polimeri zen bu en dk
zc scaklna Alt Kritik znme Scakl, AKS (Lower Critical
Solution Temperature, LCST) ve en yksek zc scaklna ise st Kritik
znme Scakl, KS (Upper Critical Solution Temperature, UCST)
denir [70].
la salm uygulamalarnda kullanlan polimerler AKS deerinin altnda
znrler. AKS deeri, scakla duyarl ve yan zincirlerinde iyonize
gruplar

olan

polimerlerde

pH

ya

da

baldr.

Ayrca

polimerin

hidrofilik/hidrofilik dengesi de AKS deerini etkiler [71]. Birok polimerin

suda znrl scaklk artmasyla artar. AKS gsteren polimerlerin
scaklk arttka suda znrlkleri azalr. Bu zellie sahip polimerlerden
yaplm hidrojeller AKS nn stnde scaklk artmasyla bzrler. Bu tr

21

ime davran kart scaklk-bamll olarak bilinir. Dk scaklklarda,

polimer zincirinin hidrofilik halkalar arasndaki hidrojen ba ve su moleklleri
suda znmeyi iyiletirmeye yardmc olur. Scaklk artarken hidrofobik
halkalar arasndaki hidrofobik etkileimler; hidrojen balar zayflarken
kuvvetlenir. Kesin sonu hidrofobik etkileimlerle polimerler aras zincir
ayrmasndan tr hidrojellerin bzmesidir [18].
2.2.2. pH-duyarl hidrojeller
Eer bir jel iyonlaabilen grup ieriyorsa pH-duyarl jel olarak adlandrlr,
nk iyonlama pH tarafndan belirlenir [52]. pH-duyarl hidrojeller, pH
deiimine kar iyonlamay ve bu sebeple jelin zelliklerini deitiren
karboksilik asit ve primer aminler gibi asl (pendant) asidik veya bazik gruplar
veya slfonik asit ve kuarterner amonyum tuzlar gibi gl asit ve bazlar
ierirler [18]. Uygun pH ve iyonik iddetli sulu ortamda, asl gruplar iyonlar
ve polimer anda sabit ykler ortaya kmaya balar.Bylece elektrostatik
itici g oluturarak, hidrojelin imesine veya bzmesine neden olur.
Bunun sonucunda da ila salmn kontrol eder [19,72-74].
pH-duyarl hidrojeller, polielektrolit yapsnda olup, ortam pH sna bal olarak
tersinir iyonlama zellii gsterirler. yonlama polimerin polaritesini ve
fonsiyonel gruplar arasndaki etkileimleri deitirir, dolaysyla polimer
zellikleri deiir [24,75,76]. Bununla birlikte, polielektrolitlerde iyonlama
dier bitiik iyonlam gruplarla kullanlan elektrostatik etkileri yznden
daha zordur. Bu eilim grnen ayrma sabitini (Ka); karlk gelen monoasit
veya monobazdan farkl yapmak iindir [18].
Anyonik hidrojellerin asl gruplar, polimerik an pKa snn altnda
iyonlamaz stnde iyonlar. yonlarn varlyla yksek ozmotik ime gc
yznden polimer pKa snn stndeki pH da hidrojelin imesine yol aar.
Katyonik hidrojeller iin ise tam tersi olur, polimerik an pKa sndan daha

22

dk pH da ime sz konusudur. yonik hidrojellerin; asidik ve bazik

tamponlardaki farkl imeleri ekil 2.7 de gsterilmitir.

ekil 2.7. pH-duyarl anyonik ve katyonik hidrojellerin imesi

En ok allm pH-duyarl hidrojeller PAA, poli(dietilaminoetilmetakrilat),
PMAA ve poli(dimetilaminoetilmetakrilat) ierir [19]. izelge 2.1 de ise pH ya
duyarl hidrojellerin hazrlanmasnda kullanlan monomerler verilmitir
[72,77].
izelge 2.1. pH-Duyarl hidrojellerin hazrlanmasnda kullanlan monomerler
Tr

Katyonik

Anyonik

Monomer

pH-duyarl grup

AA, Metakrilik asit,

-COOH

Sodyumstirenslfonat

-SO-3 Na+

Slfoksietilmetakrilat

-SO-3 H+

Aminoetilmetakrilat

-NH2

N,N-dimetilaminoetilmetakrilat

-N(CH3)2

N,N-dietilaminometakrilat

-N(CH2CH3)2

Vinilbenziltrimetilamonyumklorr

-N(CH3)3 + Cl-

Vinilpiridin

_ __ --N

23

2.3. la Salm Sistemleri

Uzun yllar ila alanndaki almalarn balca amac, eitli hastalklar
tedavi edici yeni bir molekl gelitirmek olmutur. Ancak aratrmalarn uzun
zaman almas, ekonomik yk ve her zaman beklenilen sonucu vermemesi
alternatif araylar balatmtr. la dozunu azaltma, dozlama araln
uzatma, yan ve zararl etkilerden arndrma hatta ilac hedef blgeye
gnderme almalar bu amaca yneliktir ve bu beklentilere en iyi yant
veren

kontroll

salm

sistemleridir

[78].

Kontroll

salm

sistemleri

gelitirilmeden nce, uzun etki salayan, ila salmlar birbirinden farkl olan
deiik isimlerle ifade edilen birok sistem vard. Bilinen yntemlerin genel bir
ematik gsterimi ekil 2.8 de sunulmutur.
Geleneksel yntemlerden farkl olan salm sistemleri (modified release
systems) iki grup altnda toplanr: Geciktirilmi salm sistemleri (delayed
release systems) ve uzatlm salm sistemleri (extended release systems).
Uzatlm salm sistemlerini ise iki alt balk altnda toplayabiliriz: Kontroll
salm sistemleri (controlled release systems) ve srekli salm sistemleri
(sustained release systems).
Salm sistemleri ile ilgili genel baz zellikler yle sralanabilir:

Tekrarlanan doz ieren sistemler (repeat action systems): Dozaj iinde

etken maddenin birden fazla (iki veya ) dozu vardr ve bu dozlar belli
zaman aralklar ile salnrlar.

Geciktirilmi salm sistemleri: Etken maddenin sistemden salm belli bir

blgede olmaktadr. Genellikle enterik kapl tabletler iin kullanlr.

Srekli salm sistemleri: Bu sistemler etken maddenin plazma veya

doku dzeyini allm ekillere gre daha uzun devam ettirebilirler. Ancak
sistem bulunduu ortam artlarndan etkilenebildii iin salm mekanizmasn
nceden belirlemek gtr. Genelde salm hz birinci derecede kinetik
uyumludur.

24

Kontroll salm sistemleri: Kontroll salm sistemlerinin salm hzlarnn

nceden planlanabilmesi ve sfrnc derece kinetikle etken madde salmn

gerekletirebilmesi srekli etkili sistemlerden ciddi farklar olduunu gsterir.
Her ilacn kan serumundaki tedavi edici deriiminin alt ve st snrlar vardr.
Bu iki deriim deerinin arasndaki deer teraptik aralk olarak tanmlanr.
la maksimum serum deriimi zerinde toksik etki gsterirken, minimum
serum deriimi altnda ise etkisiz kalmaktadr. Geleneksel ila verme ekilleri,
etken maddeyi aniden salveren sistemlerdir. Dzenli bir dozlama aral ile
ilacn uygulanmas srasnda srekli olarak teraptik aralkta kalmas
salanmaya allr. Ancak geleneksel ila verme ekillerinde her doz
uygulamas ile serum deriiminde dalgalanmalar olur. Bu dalgalanmalarn
giderilmesi iin etken maddenin salm hznn yavalatlmasna allmtr
[75,79]. deal olarak ila tayc sistemleri, etken maddeyi istenen doku veya
organa istenen hzda tamaldr. Etken maddeyi istenen doku veya organa
tayan sistemlere hedeflendirilmi ila tayc sistemler denir [80].

ekil 2.8. eitli ila salm biimlerinin etken madde kan dzeyi-zaman
erileri trleri: enjeksiyon (
), standart dozaj (
), kontroll
salm (
), srekli salm (
), geciktirilmi salm (
)

25

2.3.1. Kontroll salm sistemlerinin snflandrlmas

Kontroll salm sistemlerinin snflandrlmalar aada verilmitir.

Salm mekanizmasna gre

Difzyon kontroll sistemler

Membran sistemler

Matriks sistemler

Kimyasal kontroll sistemler

Vcutta anan sistemler

Zincire takl sistemler

zcnn harekete geirdii sistemler

ime kontroll sistemler

Ozmotik kontroll sistemler

Dier sistemler

Manyetik kontroll sistemler

Midede ien sistemler

Uygulama yerine gre

Okler, nazal, oral, bukal, transdermal, implant,

Vajinal, servikal, intrauterin, rektal sistemler

Difzyonla kontroll matriks sistemler

Matriks tipi preparatlarda etken madde znmeyen bir polimerin oluturduu
iskelet yap iinde znm veya dalmtr. Genellikle tablet eklinde
hazrlanr

ve

hazrlannda

etken

madde

toz

haldeki

znmeyen

polimerlerle kartrlp dorudan veya granlasyondan sonra veya polimer ile

kat dispersiyonu hazrlandktan sonra tablet baslr. Tablet basma esnasnda

26

partikler veya granler basnla birbirine kaynar ve homojen (gzeneksiz)

bir matriks oluur. Membran sistemlerde olduu gibi burada da serbestleme
hzn kontrol eden basamak ilacn polimer matriks iindeki difzyonudur.
Matriks sistemlerin yapm her ne kadar kolay ve ucuz olsa da ilacn polimer
yapda dalm nedeniyle genellikle sfrnc derece serbestleme kinetiine
ulalamaz.
Matriks geometrisi salm profili zerinde etkilidir [75]. Genellikle, membran ve
matriks yapl sistemler birka yz veya daha daha kk molekl arlkl
ilalarn kontroll salm iin tasarlanmtr. Proteinler gibi makromolekllerin
bu sistemlerden serbestlemesinin, bu molekllerin kullanlan polimerdeki
geirgenliinin ok dk olmas nedeniyle, pratik neme sahip olmayaca
dnlmtr. rnein normal olarak byk moleklleri geirmeyen etilen
vinil asetat kopolimeri gibi polimerlerden, metilen klorr gibi uucu bir zc
kullanlarak

zc

dkm

yntemiyle

hazrlanan,

toz

halinde

makromoleklleride ieren matrikslerde, makromolekllerin serbestlemesi

iin yeterli byklkte gzeneklerin olutuu bildirilmitir [78].
ime kontroll sistemler
ime kontroll sistemlerde etken madde bir hidrojel iinde zlr veya
datlr. Bu sistemlerde bata hidroksipropilmetil selloz olmak zere
hidroksipropil selloz gibi selloz trevleri ok kullanlmaktadr. PVA da stn
ime zellii nedeniyle bu sistemlerde kullanlmaktadr [81]. Son yllarda
toksik

olmaylar

nedeniyle

doal

polimerler

bu

tr

sistemlerin

hazrlanmasnda tercih edilmeye balanmtr. rnein formaldehitle apraz

bal kitosandan Ritampisin tabletleri ve Metoklopramit ieren kitosan
mikrokreleri hazrlanmtr.
Hidrojellerin dinamik ime davran polimerik an yaps ve polimer-zc
etkileimleri ile kontrol edilebilir. la cams polimerik an iine alnd
zaman ekil 2.9 da grld gibi su geii ila salm ile ilikili olarak kontrol

27

edilir. Cams ve kauuumsu alarn her ikiside karakteristik ime

kinetiklerine sahiptir. ime kontroll ila salm aparatlar bu prensip ile
oluturulur. la balangda ien jel iinde dalm yada znm
durumdadr. zcnn buharlatrlmas ile iinde dalm bir ekilde
biyolojik ajan bulunduran cams polimerik matriks elde edilir. Bu sistem tipik
iebilen kontroll salm sistemidir [82].

ekil 2.9. ime kontroll salm sisteminden ila salm D: la molekl

ime

kontroll

sistemlerin

salm

mekanizmalar

Fick

yasalar

ile

aklanabilmektedir.
2.3.2. Difzyon davranlar ve fick yasalar
Salm mekanizmalar genel olarak Fick difzyon yasalar ile ele alnr. nk
ila salm, ime olay gibi temel olarak bir difzyon meselesidir. Genel
olarak, sistemlerin ime davranlar Fick tipi (difzyon kontroll ime) ve
Fick olmayan tip (relaksasyon kontroll ime) olarak snflandrlr [13].
Balangta etken madde cams polimer iinde dalm ve znm olarak

28

bulunmaktadr. Ancak zc matrikse girince, cams gei scakl deney

scaklnn altna der ve polimer ier. Polimer etken maddenin
difzyonuna izin verir [83].
Cams bir polimer tabakasndan zc difzyonuyla ayn anda fakat ters
ynde oluan etken madde salm aadaki eitlikle ifade edilir [68,84,85]:
Mt/M=k.tn

(2.1)

Mt, t annda serbestleen etken madde miktarn; M, sonsuz zamanda

serbestleen madde miktarn; k, ila-polimer sisteminin yapsal ve geometrik
karekteristiklerini ieren kinetik sabit (salm hz sabiti); t, serbestleme
zamann ve n etken madde serbestleme mekanizmasn karakterize eden
stel sayy gsterir.
E. 2.1 cams polimerlerden Fick yasasna uyan ve uymayan sistemler iin
difzyonla salm mekanizmalarnn birletirilmi halidir. E. 2.1 in trevi
alndnda salm hz aadaki ekilde elde edilir.
dMt / dt = A.n.Cd. k.t n1

(2.2)

Bu eitlikte A, rnein serbestleme yzey alann; Cd, madde deriimini

gsterir. izelge 2.2 de n stelinin alabilecei deerler ve bunlarla ilikili
difzyon mekanizmalar grlmektedir [86].
Kauuumsu ya da cams polimerlerdeki etkili gei, sistemin scaklna ve
termodinamik aktivitesine bal olarak Fick, Fick olmayan (anormal), Durum II
veya Sper Durum II geii olarak snflandrlabilir. Molekl arl, apraz
balanma derecesi,

polimerin dallanma derecesi,

zcnn termal

genleme katsays gibi parametreler gei mekanizmasn etkiler [85-87].

Polimer imesinin dinamiine bal olarak su ve ilacn bal hareketlilii Fick
ve Fick olmayan ila geiine neden olabilir.

29

izelge 2.2. Difzyon ile serbestleme mekanizmasnn analizi

n

deerleri

Gei mekanizmas

nce Film

Silindir

Kre

0,5

0,45

0,43

0,5<n<1.0

0,45<n<0,89

0,43<n<0,85

1,0

0,89

0,85

Durum II

n>1,0

n>0,89

n>0,85

Sper Durum II

Fick difzyonu
Ficke uymayan
(anormal) difzyon

dMt/dt
t -0.5
t n-1
0. derece
salm
t n-1

Geveme hz (Rgeveme) difzyondan (Rdif), daha hzl ise ise Fick difzyonu
gzlenir. Bu hidrojelin kauuumsu halde olduu Tg scaklnn stnde
meydana gelir [43]. Yani Fick difzyonunda, su molekllerinin hareketlilii
polimer zincirlerinin geveme hzndan daha yavatr. Ayrca difzyon hz
(Rdif), dzlemsel geometride src konsantrasyon hznn devaml azalmas
yznden srekli zaman ile azalr. Fick ve Fick olmayan difzyon ekil 2.10
da ematize edilmitir:

ekil 2.10. Bir hidrojele su difzyonunun ematik gsterimi

30

znme ortamnn (su, biyolojik sv vb.) polimer matriks iine nfus

etmesiyle zc iermeyen matriks imeye balar ve i ksmda cams d
tarafda ise ien kauuumsu faz olmak zere iki farkl faz meydana gelir.
Eer polimer znme ortam ile termodinamik olarak dengede ise matriksin
cams gei scakl ortam scaklnn altna der ve matriks kauuumsu
duruma

geer.

makromolekler

Bu

olay

hareketliliin

polimerik

an

plastiklemeden

nemli

derecede

artmasna

ve

dolay
hacim

bymesine neden olur. Ara yzeyin her iki tarafda bu ime davran ile
karakterize edilir. Kauuumsu blgeden cams blgeyi ayran bu yzey
ime ara yzeyi olarak adlandrlr. la moleklleri polimerin kauuumsu
blgesinden dar difzlenebilir. la salm, ime ara yzeyinin pozisyonu
ve ak hz ile kontrol edilir [13].
Fick olmayan difzyon ile Durum II difzyonu ise srasyla n steli deerleri
izelge 2.2 de verilmitir. Fick olmayan ve Durum II geileri difzyon ve
geveme mekanizmalarnn arasndaki ilikinin gstergesidir. Geveme,
kauuumsu

durumdan

cams

duruma

geile

ilikilidir.

Geveme

mekanizmas ime boyunca polimerde oluan gerilim sonucu oluur. Durum

II geiinde suyun hareket kabiliyeti, segmental relaksasyon hzndan daha
byktr. Relaksasyon imi ve plastiklememi olan polimer arasnda
keskin bir snrdadr ve bu da hz belirleyen basamaktr. Durum lI geii
tamamen polimer yapnn gevemesine baldr ve zamanla doru orantldr
E. 2.1 de aka grld gibi, n=1 ise ilacn salm hz zamandan
bamszdr. Bu durum sfrnc derece kinetie uygundur [43]. Birok
uygulamada arzu edilen mekanizma n stelinin 1,0 olduu sfrnc
dereceden serbestlemedir [86]. la serbestlemesini kontrol etmek iin
Durum ll difzyon mekanizmasn kullanan aratrmaclarn almalarnda,
ila imemi matrikste bulunmakta, ime snr ilerledike ve polimer
itike ila serbestleme hz artmaktadr. Bylece ila serbestlemesi
matriksin

ime

hzna

uymakta,

serbestleme gstermektedir [87,88].

polimer

yap

sfrnc

dereceden

31

izelge 2.2 de grld gibi Durum II Difzyonu, geometrik faktrler

nedeniyle kre ve silindirlerde grlmez. Bu nedenle kre ve silindirlerde n=1
olmas basit olarak Fick yasasna uymayan difzyonu ifade eder [84,86].
Sper Durum II geilerinde, zc ile polimerin temas etmesi durumunda
src g olan osmatik basnta ok byk artlar olmaktadr. Bylece
difzyon hz zamanla stel bir biimde artmaktadr [31,68,89].
2.4. Enzim mmobilizasyonu
Enzimler, canl hcrelerde meydana gelen kimyasal tepkimeleri lml
koullarda (fizyolojik pH ve scaklk) kendileri herhangi bir deiiklie
uramakszn katalizleyen veya dzenleyen protein yapsndaki biyolojik
katalizrlerdir. Organizmadaki organik molekllerin yapm, ykm, kas
hareketleri

ve

solunum

gibi

fizyolojik

olaylar

enzimlerin

yardmyla

yrtlmektedir. Bununla beraber yeterli koullarn salanmas durumunda

etkilerini gsterebiliyor olmalar, enzimlerden doal ortamlar dndaki pek
ok alanda yararlanabilme imkan salamaktadr [90,91].
Enzimlerden

gnlk

hayatta

yararlanma

olgusu

oldukca

eskilere

dayanmaktadr. nsanlar farknda olmadan enzimleri; ekmek, peynir, bira,

arap vb. maddelerin yapmnda kullanmlar ayrca ila olarak da
yararlanmlardr.
Karmak canl sistemlerinde alan enzimler, spesifiktirler, toksik etki
gstermezler, suda znebilirler, ok dk deriimlerde bile substrat
reaksiyonlarn katalizleyebilirler ve yan rn oluumuna neden olmadan
yksek verim salarlar. Enzimlerin bu zellikleri, onlarn biyokimyasal,
endstriyel ve analitik alanlarda uygulanmalarna yol amtr [92].
Enzimlerin endstriyel ve biyomedikal alanlardaki kullanmlarn aadaki gibi
sralayabiliriz [93]:

32

Enzimler elektrokatalizr yani spesifik biosensr olarak kullanlar.

Spesifik metabolitlerin yeniden retiminde ve bunlarn bileiminin analitik

olarak llmesinde kullanlrlar.

Kozmetikde ve koku iyiletirmede kullanlrlar.

Gda sanayisinde tat ve aroma iyiletirmede kullanlrlar.

Pestisit kalntlarnn zehrini gidermede kullanlrlar.

Yiyecek ve sulardaki zararl kimyasal maddelerin seviyesini gzlemede

kullanlrlar.

Yem endstrisinde besinlerin sindirilebilirliini artrmak amac ile eitli

yem bileenlerinin ykmnda kullanlrlar.

Enzim yenileme terapilerinde kullanlrlar.

Kanser tedavisinde kullanlrlar.

Dental uygulamalarda kullanlrlar.

Birok avantaja sahip olmalarna karn endstriyel uygulamalarda enzim

kullanmlar

snrldr.

Enzim

kullanmlarn snrlayan

etkenleri

yle

sralayabiliriz:

Enzim izolasyonu ve saflatrlmas ok pahaldr. nk enzimlerin

zarar grmeden hcrelerden ayrlmas iin zel ayrma yntemleri gerekir.

Enzimlerin pek ou canl organizma dnda kararszdrlar.

ou enzimlerin kayna bitkiler, hayvanlar ve mikroorganizmalar gibi

canl hcrelerdir. Fakat enzim izolasyonunda bakteriler, mantarlar ve kfler

gibi mikrobiyal kaynaklar, bitkisel ve hayvansal kaynaklara tercih edilirler.
nk mikroorganizmalar mevsimlere bal olmakszn geliirler.

Enzimlerin ounun zelti eklinde kullanlmas proses sonunda

enzimin geri kazanlmasn zorlatrr bu da maliyeti artrr.

Serbest

enzimlerle

gerekletirilen

endstriyel

uygulamalarda

tepkimelerin durdurulmas ortama spesifik inhibitr katlmasyla olur. Bu da

tepkime rnlerine yeni bir kirlilik unsuru katm olur.

33

Bu nedenlerden dolay enzimlerin bir kez kullanm yerine immobilize edilerek

tekrarlanabilir kullanmlara girmeleri ve termal kararllklarnn salanmas
ekonomik adan byk nem tamaktadr [94,95]. Enzim immobilizasyonu,
katalitik proseslerde enzim molekllerinin katalitik aktifliini koruyarak tekrar
ve srekli kullanmn salamak amacyla bir destek maddesine fiziksel ve
kimyasal tutulmas olarak tanmlanabilir [14].
Enzim immobilizasyonunda genellikle sentetik kimyasal maddeler ve sentetik
makro

molekller

destek

materyali

olarak

kullanlmaktadr.

Destek

materyalinde hidroksil, karboksil ve amino gruplar gibi aktif gruplar

bulunmaktadr. Enzimlerin immobilizasyonu srasnda bu gruplar korunmal
ve enzim aktifliini yitirmemelidir. Bununla birlikte, destek iin kullanlan
kimyasallar, baz durumlarda enzimleri ksmen veya tamamen alamaz
hale getirebilir. Enzim immobilizasyonun da kullanlan eitli sentetik
malzemelere

AAm

ve

akrilat

esasl

polimerler,

polipeptitler;

doal

malzemelere ise agaroz, dekstran, selloz, kollajen, cam verilebilir [96].

Enzimlerin

immobilize

edilmelerinin

en

nemli

avantajlar

aada

zetlenmitir [97-99]:

mmobilize enzimin kararll yksektir, srekli yada tekrarlanabilir

kullanm mmkdr, enzim rnlerden kolayca ayrlabilir.

mmobilize enzimler

s, pH ve organik reaktiflere kar daha

dayankldrlar.

mmobilize enzimler substrat ve rnn inhibisyonuna kar koyarlar ve

enzimin aktifliini uzun sre korumasn salarlar.

mmobilize enzim sistemlerinin kimyasal ve fiziksel zellikleri seimli

olarak deitirilebilir. eitli dzenek ve proseslere uygulanabilir.

Membrana bal enzimler invivo doal sistemleri iin model olarak

seilebilir.

Tepkime sresi ksalr ve ok basamakl tepkimelere uygunluu artar.

34

mmobilize enzimlerin zellikleri, hem enzim hem de tayc materyalin

zelliklerine baldr. Bu ikisi ile immobilize enzim kimyasal, biyokimyasal,

mekanik ve kinetik zellikler kazanr.
Enzimlerin immobilizasyonunun bu avantajlara ramen aada saylan baz
dezavantajlar da mevcuttur [100]:

mmobilizasyon ilemi boyunca enzim aktiflii azalabilir veya kaybolabilir.

ok basamakl immobilizasyon ilemlerinde enzim kararll snrldr.

Enzim tayclarnn maliyeti yksektir.

2.4.1. Enzim immobilizasyon yntemleri

mmobilize enzim sistemleri genellikle balanma yntemlerine gre ekil
2.11 de snflandrlmaktadr [101]. Bu yntemlerin bazlarnn ematik
gsterimi ekil 2.12 de sunulmutur.

ekil 2.11. mmobilizasyon yntemleri

Sunulan almada lipaz enziminin retilen hidrojellere adsorbsiyon, kovalent
balanma

ve

hapsetme

yoluyla

immobilizasyonu

yntemler aadaki balklarda ayrca anlatlmtr.

alldndan,

bu

35

ekil 2.12. mmobilizasyon yntemlerinin bazlarnn ematik gsterimi

Adsorpsiyon ile immobilizasyon
Enzim immobilizasyonunda kullanlan en eski ve en basit yntemdir. Bu
yntem, suda znmeyen kat matriksin (adsorbans) enzim zeltisi ile
kartrlmas ve enzimin arsnn ykanarak uzaklatrlmas temeline
dayanr. Fiziksel adsorpsiyonda immobilizasyondan sorumlu kuvvetler;
hidrojen balar, Van der Walls kuvvetleri ve hidrofobik etkilemelerdir [102].
Kovalent balanma yoluyla immobilizasyon
Kovalent balanma, genellikle enzim yapsnn ve fonksiyonel gruplarnn
bilindii durumlarda kullanlr. Enzim immobilizasyonunda, enzimin zellikleri,
aktif ucunun yaps, pH, scaklk ve organik zcler gibi faktrlerden dolay
snrl sayda yntem kullanlabilir.
Kovalent balanma ile immobilizasyon iki basamakta gerekleir. Birinci
basamak destek maddesinin aktifletrilmesi, ikinci basmak enzimin kovalent

36

balanmas eklindedir. Destek maddesi; karboksil, hidroksil, amino gibi

fonksiyonel gruplar tamaldr. Bu fonsiyonel gruplarn yapsna bal olarak
epiklor hidrin, karbodiimit (CDI), gibi eitli aktifleyici maddeler kullanlabilir.
lgili ematik gsterim ekil 2.13 de sunulmutur.

ekil 2.13. Aktifleme yoluyla kovalent bal immobilize enzim retimi

Kovalent balanma ynteminin en byk avantaj, balar ok kuvvetli olmas,
bylece her trl ak ortamnda kullanlabilirliidir. Enzim destek materyali
zerinde yer aldndan substrat ile temas kolaydr. Ayrca enzim molekl ve
destek materyali birlikte genellikle sl kararllk gsterirler. Yntemin
dezavantaj; destek materyali ile enzim arasnda sk etkileim enzimin doal
konformasyonunu bozmasdr [103].
Hapsetme ile immobilizasyon
Bu metot polimerik matriks yapsnda veya yar geirgen membranlarda
enzimin hapsedilmesine dayanr. Polimerik matriks yapsnn, substrat ve
rnn difzyonuna izin verirken enzimin difzyonunu engellemesi iin yeterli
derecede

sk

olmas

gerekir.

Bu

yntem

her

eit

enzimi,

dier

biyokatalizrleri, btn hcreleri veya farkl aptaki mikroorganizmalar

hapsetmek iin kullanlabilir [104].
Bu yntemi, kovalent balama ve apraz balama ile immobilizasyondan
ayrlan en nemli zellik enzim moleklnn fiziksel ve kimyasal olarak

37

herhangi

bir

taycya

balanmam

olmasdr.

Hapsetme

yntemi

mikrokapsl ve kafes tipi olmak zere iki gruba ayrlr.

Yksek derecede apraz bal bir polimerin enzim zeltisi iinde
oluturulmas yoluyla immobilizasyon tr kafes tr hapsetme olarak
adlandrlr. Bu amala en ok kullanlan polimer N,NI-metilenbisakrilamid ile
apraz balanm PAAm dir. Polimerleme sonucu enzim moleklleri apraz
balar

arasnda

tutuklanmakta

ve

bylece

zeltiye

gemeleri

engellenmektedir. Kafes tipi immobilizasyonda; apraz ba yzdesi yle

ayarlanmaldr

ki,

enzim

moleklleri

tutuklanabilsin

ama

substrat

molekllerinin enzim molekllerine ulamasna engel olmasn. apraz ba

yzdesinin ar olmas substratn enzim aktif merkezlerine ulamasn
engellemekle kalmayp enzimin zincir yapsn da zorlayp aktivite kaybna
neden olabilir. Bu oran enzime ve taycya bal olarak deiir. Bu
yntemle immobilize edilecek enzimin substratnn kk molekll olmas
gerekir.
Bu yntemin avantajlarn yle sralayabiliriz:

ok kolay kullanlabiliyor olmas.

Gerek bir fiziksel yntem olmas.

ok az miktar enzim ile gereklemesi.

apraz ba oluumunda kullanlan gama ve UV nlar enzim yapsn

ve aktifliini kimyasal ilemlerden daha az etkilemesi.

Ortamdaki apraz balayc ve monomer deriimini deitirmek

suretiyle farkl byklkte gzenek ieren polimerik kafes retebilmesi.

Polimerlemenin genelde hem kolay hem de hzl bir ekilde

gereklemesidir [105].
Yntemin dezavantajlar ise; immobilizasyon ileminde, jel oluumu
srasnda yryebilecek kimyasal olaylarn ve reaksiyon scaklnn enzimi

38

inaktif hale getirmesi olaslnn bulunmasdr. Ayrca apraz bal polimerin

a rgsnden enzimin szma ihtimali de vardr.
2.5. almada Kullanlan Temel Kimyasal Maddeler
2.5.1. AAm
Renksiz ve kokusuz bir madde olan AAm, oda scaklnda kristal yapdadr.
Su, metanol, etanol, dimetil eter ve aseton ierisinde znebilirken
benzende ve heptanda znmez. Monomeri erime noktasnda veya UV
altnda annda polimerleir. Kat AAm oda scaklnda kararl haldeyken,
eridiinde veya ykseltgen ajanlarla etkiletirildiinde iddetle polimerleir.
Ayrtrmak iin stld zaman, zehirli bir gaz, keskin bir duman ve eitli
NO gazlar yayar. Eer yksek scaklklara kadar stlrsa patlayabilir [106].
Akrilonitrilin slfrik asitle tepkimesinden elde edilen AAm in kimyasal yaps
ve baz zellikleri izelge 2.3 de sunulmutur.
izelge 2.3. AAm in kimyasal yaps ve baz zellikleri
Kimyasal yaps

CH2 CH C NH2

Molekl arl (g/mol)

71,1

Erime noktas (C)

85,0

Younluk (g/mL) (25C)

1,13

Normal kaynama noktas (C)

125,0

Sudaki znrl (g/100mL)

216,0

AAm, banyo retiminde, yaptrclarda, kat ve tekstil sanayisinde atk

artma ilemlerinde, cevher ilemede, eitli reaksiyonlarda apraz balayc
olarak kullanlr [107]. eitli polimerlerin modifikasyonlarnda a kopolimer
olarak yer almaktadr [108,109]. Ayrca kontroll ila salm sistemlerinde ok
geni bir uygulama alanna sahiptir [110].

39

2.5.2. AA
AA, oda scaklnda renksiz ve kokulu bir svdr. Su ve birok organik
zc ile karabilir. AA ticari adan iki snfta incelenir: esterleme
reaksiyonlar iin olan teknik snf (%94 lk) ve suda znen reine retimi
iin olan deriik snf (ktlece %98,0-99,5 ve ktlece maksimum %0,3 su)
tr. AA sya, a veya metallerle maruz brakldnda ok kolay
polimerleir. Bu yzden kuvvetli bir ekzotermik polimerlemeden korunmak
iin ticari AA ierisine polimerleme inhibitr eklenir [111]. AA nn kimyasal
yaps ve baz zellikleri izelge 2.4 de sunulmutur.
izelge 2.4. AA nn kimyasal yaps ve baz zellikleri
Kimyasal yaps

CH2 CH C OH

Molekl ktlesi (g/mol)

72,0

Donma noktas (oC)

13,5

Younluk (g/mL)

1,045 (25,0 oC )

Normal kaynama noktas (oC)

141,0

Refraktif indeksi

1,4185 (25,0 oC )

Kinematik viskozitesi (cks)

1,1 (25,0 oC)

Kolayca polimerlemesi ve hidrofilik zelliklerinden dolay pek ok uygulama

alanna sahiptir. AA nn kullanm alanlarna; tekstil materyallerinin modifiye
edilmesinde, plastiklerde, kt imalatnda, d cephe boyalarnda, zemin
cilalarnda, zemin ve duvar kaplamalarnda, otomobil, ara-gere ve mobilya
verniklemede, eczaclkta kontroll ila salm sistemlerindeki gibi rnekler
verilebilir.
PAA in hiyolronikasit sodyum tuzundan retilen hidrojeller, bioadhesive
olarak hem mukozaya yapan hem de viskozite arttrma zelliine sahiptir
[112,113]. Vajinal lezyonlarn tedavisi amacyla PAA, metilselloz ,karboksi

40

metilselloz, hidroksi propil selloz ve hidroksipropil metil selloz kullanlarak

asiklovir ieren bioadhesive tabletler hazrlanmtr.
2.5.3. PVA
PVA, hidrofilik, suda znebilen, biyobozunur, toksik etki gstermeyen,
biyouyumlu, film, tp ve lif olarak ekillendirilebilen, beyazms sert bir
polimerdir [114]. PVA nn poli(vinil asetat) n etil yada metil alkol ile
sabunlamas yoluyla elde edildii ilk defa Herman ve Haehnel tafndan
belirtilmitir [115,116]. PVA nn kimyasal yaps ekil 2.14 de sunulmutur.
[ CH2 CH ]n

OH
ekil 2.14. PVA nn kimyasal yaps
PVA, hidrokarbon zclere olduka dayankldr. Zincirinde hidrofilik OH
grubu bulunduu iin suyun ve sulu zeltilerin etkisi byktr. Bu yzden
PVA suda znebilen ve su ile tamamen karan zclerde nispeten
znebilen bir polimerdir. Su ile karmayan zclere ise olduka
direnlidir. Hidrokarbon zclerden ve yadan etkilenmez.
PVA, tamamen suda znebildii iin baz sspansiyon ve emlsiyonlarda
inceltici olarak kullanlabilir. Genellikle ekilsiz (amorf) olmasna ramen yarkristalin film halinde ekilebilir. Bununla birlikte kristal halinin erime noktas
termal bozunma scaklnn zerindedir [117].
PVA nn sulu karmlarda karall dk olduu iin dehidrasyona urama
olasl yksektir. Bu yzden kararll apraz balama reaksiyonu ile
kimyasal yaps modifiye edilerek gelitirilebilir [118]. Farmastik ve medikal
alandaki uygulamalarda kullanlan PVA nn ya fiziksel yada kimyasal olarak
apraz balanmas gerekir. PVA membranlar, metanol, asetik asit yada

41

slfirik asit varlnda iki fonksiyonel grup ieren gluteraldehit ile kimyasal
olarak apraz balanr [119-122].
PVA nn vcuda alnmasnn etkileri F.D.A. tarafndan (U.S. Food Drud
Administration) henz aydnlatlmam olmasna ramen fazla toksit bir
madde olmad grlmektedir.
PVA filmlerinin su buhar ve nem geirebilme zellikleri hakknda almalar
yaplmaktadr. Bu bilgiler yapay bbrek dializlerinin gelitirilmi zarlarnn
daha da gelitirilmesine yardmc olmaktadr. PVA nn en ok retildii yer
olan Japonyada, balca sentetik lif ve filmlerinin imalinde balang maddesi
olarak kullanlr. Bir homopolimer ve kopolimer olarak sucuk ve sosis
barsaklarnn hazrlanmasnda kullanlr.
PVA yaygn olarak ftk tedavilerinde, kalp-damar ve plastik cerrahide Ivalon
ismi ile kullanlmaktadr. PVA-heparin hidrojelleri hemodiyaliz membran
olarak kullanlrlar. PVA/PAA nn ise yapay kas, sensr, kemomekanik
sistemler ve ila salm sistemlerinde kullanm alanlar mevcuttur [66].
2.5.4. Lipaz
Yalarn hidrolizini salayan lipaz, karboksilik ester hidrolazlar snfndan bir
enzimdir. Ya asitlerinin gliserol veya baka alkollerle yapm olduu ester
balarn hidrolize ederler [123,124]. Lipazn etki ekli spesifiktir. Tri, di ve
monogliseridleri hidrolizlerler. Hidroliz etme hzlar; aadaki ekilde
gsterilmektedir:
trigliserid>1,2-digliserid>1,3-digliserid>1-monogliserid>2monogliserid
>gliserol.
Etkin olduu hidroliz reaksiyonu genel olarak ekil 2.15 de verilmektedir
[125].

42

ekil 2.15. Lipazn etkiledii hidroliz reaksiyonu

Lipazlar; hayvansal, bitkisel ve mikrobiyolojik kaynaklardan elde edilebilirler.
Memelilerde Lipaz pankreas tarafndan sentezlenir. Bitkisel lipazlar; hint ya,
gene otu gibi bitkilerin yal tohumlarnda bulunur. Mikroorganizma kaynakl
lipazlar ise bakteri, maya ve mantarlardan elde edilebilir.
Lipaz, suda znen bir enzim olup yalarn ancak yzeyine tesir eder.
Emlsifiye olmu uzun zincirli trigliseridler zerinde aktiflik gsterirler. Lipazn
aktivitesi iin pH nemlidir. ok yksek scaklk, pH deerlerine ve organik
zclere kar yksek kararlla sahiptir. pH=9,0 da kararl, pH<4,0
olduunda ise paralanabilir. Optimumu pH=8,0 olarak belirtilmitir. Lipazn
maksimum aktivite gsterdii scaklk aral ise 30,040,0 Cdir. Hayvanlar
ve bitkilerden elde edilen lipazlar, genellikle mikrobiyal kaynakl lipazlara gre
daha az termal kararllk gsterir [125].
Gda endstrisinde lipaz genellikle katk maddesi retiminde ve yap
iyiletirmede kullanlmaktadr. rnein merubat berraklatrlmas, bira
retimi, dk laktozlu st retimi, ekmek retimi gibi kullanm yerleri
mevcuttur. Lipaz; peynirin tadn artrmada, olgunlatrlmasnda ve zel
peynir eitlerinin retiminde kullanlmaktadr. Farkl kaynaklardan elde
edilen lipazlarn her biri de peynire farkl karakteristik bir tat verir [126]. Ayrca
lipaz, -amilaz ve pentonaz ile kartrldnda ekmein raf mrn 2 gn
uzatrken, ekmek iinin sertliini de azaltr.
Lipaz ayrca deri endstrisinde evresel olarak uygun olmayan ve yzey aktif
maddeler ieren zclere alternatif olarak kullanlr. Derinin su geirmeme

43

zelliini azaltan gres yann ayrlmasn salar. Derideki bu enzimatik

iyileme araba camlarnn ve dier i yzeylerin sislenmesini azaltr. nk
sislenmeye araba iindeki deriden yaylan ve buharlaabilen organik
bileikler ve kimyasallar neden olmaktadr [127].
Lipazlarn deterjan endstrisinde en nemli uygulama alan ev, sanayide
amar ve bulak ykama deterjanlarna katlmalardr. Her sene tahmini
olarak retilen yaklak 13 milyar ton deterjana 1000 ton lipaz katlmaktadr.
Deterjana suyun eklenmesi ile birlikte deterjandaki lipaz, amilaz, sellaz ve
proteaz enzimleri deterjandaki kimyasal balarn paralanmasna katalizrlk
yaparlar [128-130].
Kt endstrisinde; retilen kt hamurundan, trigliseridler ve balmumu
olarak adlandrlan aacn hidrofobik bileenlerini ayrmak iin de lipaz
kullanlr [129]. Parfmlerin ana ieriini oluturan srfaktanlar ve aroma
retimindeki aktiviteleri nedeniyle kozmetik ve parfm endstrisinde de
kullanlmaktadrlar [128].
Lipazlar; sindirim bozukluklarna ilikin ilalarda etken madde olarak, atk
sularn artlmasnda ve kirli borularn temizlenmesinde de kullanlrlar [125].

44

3. DENEYSEL ALIMA
Bu blmde yrtlen deneysel almalar ayrntlar ile alt balklar halinde
anlatlmtr.
3.1. Kullanlan Kimyasal Madde ve Malzemeler
AAm, (Aldrich)
AA, (Aldrich)
PVA, (Aldrich) (72 000 g/mol)
EGDMA, (Aldrich)
Na2S2O5, (Merck)
(NH4)2S2O8, (Merck)
Borik asit, (Merck)
Fosforik asit, (Merck)
NaH2PO4.2H2O, (Merck)
NaOH, (Merck)
Lipaz, (Fluka, Lipase from Candida Rugosa )
CDI, (Merck)
Zeytinya, (Kristal riviera)
Arap zamk, (Aldrich)
Etv, (Ultralab U_120)
Terazi, (Scaltec)
Termostatl ve alkalaycl su banyosu, (Memmert)
Manyetik kartrc, (imek laborteknik)
pH metre, (Cyberscan 500)
UV/Visible spektrofotometre, (UNICAM UV2 100)
Sputter coater, (Polaron SC502)
Scanning electron microscope, (SEM) (Jeol, JSM-6060LV)

45

3.2. Hidrojellerin Hazrlanmas

izelge 3.1 de sunulan oranlarda AA-AAm-PVA ieren yar-IPN tipi hidrojeller
radikalik

polimerletirme

yoluyla

hazrland

[68,131,132].

Hidrojel

hazrlamadaki ilk basamakta her jelde sabit miktarda kullanlan PVA dan 0,3
g tartlarak yeterli miktarda su iinde stlarak zld. Elde edilen zeltiye
deiik miktarlarda AA ve AAm monomerleri katld. apraz balayc olarak
her karma 0,01 mL EGDMA ve 0,05 g/0,05 g (NH4)2S2O8/Na2S2O5 redoks
balatc ifti ilave edilerek karm hzlca tplere aktarld. 24 saat oda
artlarnda beklendikten sonra tepkime sonunda silindir bloklar eklinde elde
hidrojeller cam tpler krlarak dar karld, 0,5 cm kalnlnda diskler
halinde kesilerek sabit tartma gelinceye kadar nce havada, daha sonra
37,0 C de etvde 48 saat kurutuldu [133].
izelge 3.1 Hidrojellerin hazrlanmasnda kullanlan maddelerin miktarlar
Bileen

PVA(g)

AA/AAm (mol/mol)

Yorum

P(AA-ko-AAm)

3/3

Krlgan

P(AA-ko-AAm)-2/PVA

0,3

4/2

Jelleme olmad

PAA/PVA

0,3

5/-

Salam

P(AA-ko-AAm)-4/PVA

0,3

2/4

Jelleme olmad

PAAm/PVA

0,3

-/5

Salam

P(AA-ko-AAm)/PVA

0,3

3/3

Salam

PAA

6/-

Salam

PAAm

-/6

Salam

Hidrojel

3.3. Hidrojellerin Jelleme Yzdelerinin Gravimetrik Olarak Tayini

Blm 3.2 de belirtilen ekilde hazrlanan hidrojeller sabit tartma gelene
kadar etvde kurutulup ilk tartmlar alndktan sonra (m0), 30,0 mL saf su
iine konularak ve su banyosu srekli tazelenerek 48 saat boyunca oda

46

scaklnda bekletildi. Bu sre sonunda sudan karlan hidrojeller tekrar

sabit tartma gelene kadar kurutuldu ve tartld (m). Her bir hidrojelin jelleme
yzdeleri E. 3.1 kullanlarak hesapland [134]. Deneyler er rnek ile
tekrarland.

3.4. Hidrojellerin ime Davranlar

Bu

blmde

hidrojellerin

zaman,

scaklk

ve

pH

ya

kar

ime

davranlarnn incelenmesi anlatld. Tm deneyler jellemeye girmeyen

bileenlerinden ykanarak arndrlm er rnek zerinden yrtld.
3.4.1. Hidrojellerin ime deerlerinin zamanla deiiminin incelenmesi
Hidrojellerin ime deerlerinin zamanla deiimi 37,0 C de 24 saat sreyle
incelendi. Etvde kurutulup sabit tartma getirilen disk eklindeki kuru
hidrojeller ilk tartmlar alndktan sonra (w0), 30,0 mL Britton-Robinson (BR)
tamponu (Bkz. Ek-1) (pH=7,4) ieren az kapal ielere konuldu. Belirli
zaman aralklarnda ortamdan alnan hidrojeller, yzeyleri hafif bir ekilde
katla kurulanarak tartld (w) ve tekrar ime ortamna konuldu. Bu ileme
hidrojeller denge ime deerine ulancaya kadar devam edildi ve disklerin
ktlelerindeki deiimler kaydedildi. Her bir hidrojelin yzde ime (% )
deeri E. 3.2 kullanlarak hesapland [28,135].

47

3.4.2. Hidrojellerin
incelenmesi

ime

deerlerinin

scaklkla

deiiminin

Hidrojellerin ime deerlerinin scaklkla deiimi pH=7,4 de denge ime

sresi olan 24 saat boyunca incelendi. Etvde kurutulup sabit tartma
getirilen disk eklindeki kuru hidrojeller tartldktan sonra (w0), 30,0 mL BR
tampon zeltisi ieren az kapal ielere konuldu. +4,0 C ve 20,0 C 60,0 C scaklklar arasnda 10 ar derece farkl scaklklardaki tampon
ortamlarnda 24 er saat bekletildikten sonra karlan jeller zerlerindeki fazla
su kurulanarak tartld (w). Hidrojellerin % deerleri E. 3.2 kullanlarak
hesapland [136].
3.4.3. Hidrojellerin ime deerlerinin pH ile deiiminin incelenmesi
Hidrojellerin ime deerlerinin pH ile deiimi 37,0 C de 24 saat sreyle
incelendi. Etvde kurutulup sabit tartma getirilmi olan disk eklindeki
hidrojeller tartlarak (w0) 30,0 ar mL pH=2,0; pH=4,0; pH=6,0; pH=8,0;
pH=10,0; pH=12,0 BR tampon zeltilerine konuldu. 37,0 C scaklkta 24
saat bekletildikten sonra ortamdan karld, kuruland ve tartld (w).
Hidrojellerin % deerleri E. 3.2 kullanlarak hesapland [4].
3.5. Lipaz mmobilize Edilmi Hidrojel retimi
Sunulan almada lipaz ieren hidrojelin vcudun yal blgelerindeki
etkisinin aratrlmas amaland. Bu nedenle lipaz immobilizasyonu pH=7,4
de ime verileri tatminkar olan, dayankl, kararl, bileenli ve de yar-IPN
tipi hidrojel tanmna uyan P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojeli iin farkl yntemle
gerekletirildi.
lk olarak, P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojeli 24 saat 25,0 mL pH=6,9 fosfat
tamponunda iirildi ve bu ortamdan alnarak % 1,0 lik (1,0 g lipaz/100,0 mL
pH=6,9 fosfat tampon zeltisi) (Bkz. Ek-2) 20,0 mL lipaz zeltisine brakld

48

[137]. 2 saat 25,0 C de oda koullarnda bekletildikten sonra +4,0 C de 24

saat daha bekletildi. Daha sonra zeltiden karlan hidrojel oda scaklnda
kurumaya brakld.
kinci olarak, P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinin CDI ile aktifletirilmesi saland
[95,137,138]. nce hidrojel rnek 24 saat 25,0 mL pH=6,9 fosfat
tamponunda iirildi ve 20,0 mL CDI zeltisine (1,0 g CDI/100,0 mL pH=6,9
fosfat tampon zeltisi) brakld. 25,0 C de 4 saat boyunca alkalamal su
banyosunda daha sonra ise bir gece boyunca oda artlarnda bekletildi. CDI
zeltisinden alnan hidrojel rnekler 2 kez pH=6,9 fosfat tamponunda
ykand. Bylece tepkimeye girmeyen karboksiller uzaklatrld. CDI ile
aktifletirilmi olan hidrojel rnekler % 1,0 lik (1,0 g lipaz/100,0 mL pH=6,9
fosfat tampon zeltisi) 20,0 mL lipaz zeltisine konuldu ve 2 saat oda
koullarnda bekletildikten sonra +4,0 C de 24 saat daha bekletildi. Daha
sonra zeltiden karlan rnekler oda scaklnda kurumaya brakld.
nc olarak, 1,0 g lipaz P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinin retimi srasnda
dorudan tpe konuldu ve 24 saat oda artlarnda beklendikten sonra cam
tpler krlarak silindir bloklar eklinde lipaz tutuklu hidrojeller dar karld.
0,5 cm kalnlnda diskler halinde kesilip sabit tartma gelinceye kadar oda
koullarnda kurutuldu. Jel disk bana ortalama 72,0 mg lipaz tutukland
hesapland [139].
3.6. mmobilize Hidrojellerden Lipaz Salmnn Takibi
Salnan lipaz deriimini tayin etmek iin nce lipazn fosfat tampon
zeltisinin (pH=7,4; 1250,0 g/mL) (Bkz. Ek-3) 190,0-800,0 nm arasnda
UV-spektrofotometresi ile tam spektrumu alnd ve ekil 3.1. de sunuldu.
Maksimum absorbans mak=206,0 nm de gzlendi. Daha sonra farkl
deriimlerdeki

hazrlanan

lipaz

zeltilerinin

mak=206,0

nm

deki

absorbanslar llerek elde edilen kalibrasyon dorusu ekil 3.2 de sunuldu.

49

ekil 3.1. 1250,0 g/mL lipaz zeltisinin 190,0-800,0 nm arasndaki tam

spektrumu (pH=7,4)

Absorbans

1,6

1,2

0,8

0,4

200

400

600

800

1000

1200

1400

Deriim (g/mL)
ekil 3.2. Lipazn kalibrasyon dorusu (mak=206,0 nm, pH=7,4)

1600

50

Her yntemle de lipaz immobilize edilmi P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojel

rnekler 37,0 C deki 60,0 mL pH=7,4 fosfat tampon zeltisine brakld.
Srekli alkalanan ortamdan birer saat arayla 48 saat boyunca rnekler
alnarak UV spektrofotometresinde mak=206,0 nm de absorbanslar okundu
ve bu ekilde lipaz salm takip edildi.
3.7. Lipaz Tutuklu P(AA-ko-AAm)/PVA Hidrojelinin Aktivasyon Tayini
200,0 mL zeytinya iine 0,5 cmlik disk eklindeki lipaz tutuklu hidrojel
konuldu. 1 saat sonra yadan alnan 9,0 mL numune 15,0 mL %12,0 lik
(m/V) arabik gum zeltisiyle mekanik kartrc yardmyla kartrld ve
emlsiyon olumas saland. Oluan emlsiyon 0,01M NaOH zeltisiyle
titre edildi ve harcanan baz miktarndan ortamdaki serbest ya asitleri
deriimi hesapland. Bu ilem eitli zamanlarda tekrarlanarak lipazn ya
molekllerine

etkisi

takip

edildi.

Kontrol

olarak

jel

disk

iermeyen

zeytinyana da ayn ilemler uyguland [140,141].

3.8. Hidrojellerin SEM (Scanning Electron Microscope) ncelemeleri
AA-AAm-PVA ieren yar-IPN tipi hidrojellerinin kuru ve imi hallerinin
morfolojik zellikleri, SEM ile ekilen yzey ve kesit fotoraflarndan
belirlendi. imi hidrojellerin gzenek yapsnn gzlenebilmesi iin rnekler
nce 20 C deki bir derin dondurucuda 24 saat bekletildi ve daha sonra 85
C daki bir freeze-dryer da (Christ-Alfa 2-4 Model) 1 hafta tutuldu. Tm
rnekler yzeylerinin iletken hale getirilmesi iin 200 A kalnlnda altn ile
kapland ve SEM incelemeleri gerekletirildi.

51

4. DENEYSEL BULGULAR VE YORUM

Bu blmde deneysel ksmda aklanan yntemlerin uygulamalarndan elde
edilen sonular yorumlar ile beraber alt balklar halinde sunulmutur.
4.1. Hidrojel Oluumu
retilen hidrojellere ait olas bir tepkime ekil 4.1 de sunulmutur. Bu
tepkimede AAm ve AA in, (NH4)2S2O8/Na2S2O5 balatclar ve EGDMA
apraz balaycs eliinde kopolimerletii nerilmektedir [142].

ekil 4.1. AAm ve AA ya ait kopolimerleme tepkimesi

52

PVA nn yar-IPN tipi hidrojelde misafir polimer olarak yer ald dnlen
rneklerimizde, PVA ile evsahibi kopolimer a yap arasnda olas H-balar
da sz konusu olabilir [133,143]. Bu duruma ait nerilen tepkime ekil 4.2 de
sunulmutur.

ekil 4.2. PVA ile P(AA-ko-AAm) kopolimeri arasnda olutuu varsaylan

H-balar

53

4.2. Hidrojellerin Jelleme Yzdeleri

Hidrojellerin jelleme yzdeleri Blm 3.3 de anlatld ekilde incelenmi ve
sonular izelge 4.1 de verilmitir. En yksek jelleme yzdesi PAA/PVA
hidrojelinde, en dk jelleme yzdesi ise PAAm/PVA hidrojelinde
gzlenmitir. Bunun nedeni EGDMA apraz balaycsnn AA iin ok uygun
olmas ve PAA hidrojelini kolaylkla oluturabilmesidir. Gerekte de PAA
hidrojelinin olumasnn dierlerine gre ok daha hzl olduu gzlenmitir.
Benzer ekilde P(AA-ko-AAm) hidrojelinin jelleme yzdesi olduka yksek
bulunmutur.

te

yandan

P(AA-ko-AAm)/PVA

ve

P(AA-ko-AAm)

hidrojellerine bakldnda yapya PVA girmesinin jelleme yzdesini azaltt

saptanmtr. Burada daha karmak bir yap olan kopolimere, misafir polimer
olarak PVA nn girmesinin jellemeyi zorlatrd dnlebilir.
izelge 4.1. Hidrojellerin % jelleme
Hidrojel

% Jelleme

PAA/PVA

98,0 1,2

PAAm/PVA

61,1 1,5

P(AA-ko-AAm)/PVA

79,3 1,3

P(AA-ko-AAm)

96,2 1,2

4.3. Hidrojellerin ime Davranlar

Bu blmde, Blm 3.4 de anlatld ekilde yrtlen ime testlerinin
sonular alt balklar halinde sunulmutur.
4.3.1. Hidrojellerin ime deerlerinin zamanla deiimi
Hidrojellerin ime yzdelerinin zamanla deiimi Blm 3.4.1 de anlatld
ekilde incelenmi, sonular Ek-4 de verilmi ve ayrca ekil 4.3 deki grafikte
sunulmutur.

54

Sonulardan grlecei gibi, tm hidrojeller ilk saatlerde hzla imi , ime

on alt saat civarnda yavalam ve yaklak 24 saatten sonra sabit kalmtr.
% deerinin sabit kald bu sre daha sonra yaplan deneylerde denge
ime sresi olarak kullanlmtr. En yksek ime PAA hidrojelinde, en
dk ime ise PAAm hidrojelinde gzlenmitir. AA ieren hidrojelin ime
deerlerinin daha yksek olmas beklenen bir sonutur. nk karboksilli asit
grubu ieren AAin hidrofilik zellii AAme gre daha fazladr [131,144,145].

2000
PAA
PAA/PVA
P(AA-ko-AAm)

1600

P(AA-ko-AAm)/PVA
PAAm/PVA
PAAm

1200

800

400

0
0

10

15

20

25

30

35

Zaman (Saat)

ekil 4.3. Hidrojellerin ortalama % deerlerinin zamanla deiimi

(pH=7,4, 37,0 C)
PAA, PAA/PVA, P(AA-ko-AAm) hidrojelleri karlatrldnda, AA miktarnn
azalmas ile ime yzdelerinin de azald grlmektedir. nk AA miktar
arttka hidrojel iersindeki iyonlama artm bu da zincir ii ve zincirler aras
yk younluunu artrmtr. Artan yk younluu zincirlerde itmelere yol
am ve su difzyonunu kolaylatrmtr [6].

55

Yapya AAm in girmesi ile ime deerlerinin dt ayr bir neticedir.

Bunun sebebi AAm in hidrofilikliinin AA e gre daha az olmasdr. PVA
ilavesi AAm li hidrojellerin imesini arttrrken, AA li hidrojelin imesini
azaltmtr. PVA n AAm e gre daha hidrofilik olmas nedeniyle bu durum
beklenebilir.
PVA ilavesi tm hidrojelleri daha sk ve salam yapl bir jel haline getirmitir.
Bu da PVA nn genel olarak imeyi azaltmas eklinde sonu vermitir.
Benzer sonu P(AA-ko-AAm)/PVA ile P(AA-ko-AAm) hidrojellerinde de elde
edilmitir. nc bir maddenin yapya girmesi a yapy daha youn ve sk
bir hale getirmi ve bu nedenle ime deeri bir miktar dmtr. PVA nn
yapya girdii durumlarda daha dayankl jellerin olutuu literatrde de
verilmektedir [68]. Bu, PVA nn bizzat kendisinin bir polimer olarak yapya
katlmasndan kaynaklanyor olabilir. Bu grmz izelge 4.1 de sunulan
jelleme oranlar verileri ile destekleyebilmekteyiz. Genel olarak PVA ieren
hidrojellerin dierlerine gre daha salam yapda olduklarn syleyebiliriz. Bu
yzden PVA iermeyen hidrojeller PVA ierene gre fazla imi olabilir.
Bu almadan, temel olarak PVA ieren yar-IPN tipi hidrojeller incelemeye
alndndan daha sonraki ime almalar PAA ve PAAm hidrojelleri hari
tutularak yrtlmtr.
4.3.2. Hidrojellerin ime deerlerinin scaklkla deiimi
Hidrojellerin ime yzdelerinin scaklkla deiimi Blm 3.4.2 de anlatld
ekilde incelenmi, sonular Ek-5 de verilmi ve ayrca ekil 4.4 deki grafikte
sunulmutur.
Sonulardan grlecei gibi, tm hidrojellerin scaklk artyla ime
deerleri artm ve 40,0 C civarnda en yksek deerine ulamtr. Bu
durum AAm, AA ve PVA arasnda gerekleme ihtimali bulunan H-balar ile
aklanabilir. Yksek scaklklar olas H-balarnn krlmasna neden

56

olmakta ve imeyi kolaylatrmaktadr. Literatrde PAA ve PAAm ieren

IPN yapsndaki hidrojelin KS dan daha dk scaklklarda H-balar ile
molekller aras kompleks oluturduu bu yzden de bzt ve ayrca
KS dan daha yksek scaklklarda ise oluan H-balarnn krlmasndan
dolay idii belirtilmitir. Bu duruma ait olas tepkime aadaki ekilde
verilmitir [146].

Bu mekanizma incelendiinde kendi hidrojellerimizde olas H-balarnn

scaklk art ile krldn ve bylece ime yzdelerinin arttn
sylememiz mmkndr.
Ayrca tm hidrojeller de scaklk art ile ime deerlerinde gzlenen
artn, scaklk art ile hidrojel iersindeki polimer molekllerinin termal
hareketliliklerinin artmasndan da kaynakland dnlebilir [147].
ekil 4.4 den karlan dier bir sonu, ime deerlerinin jelleme oranlar
ile uyumlu olduudur. Scaklk deiimi en az PAAm/PVA hidrojelini en fazla
ise PAA/PVA hidrojelini etkilemitir. P(AA-ko-AAm) ve P(AA-ko-AAm)/PVA
hidrojellerine bakldnda ise yapya PVA katlmasyla jelin scakla kar
tepkisinin azald grlmtr. Bu beklenen bir sonudur. nk PVA nn
scakla kar negatif duyarl hidrojel retiminde kullanld bilinmektedir
[148]. Ayrca bu almada PVA nn eklenmesi yapy salamlatrd iin
scakln

etkisiyle

polimer

zincirlerinin

birbirinden

uzaklamas

ve

57

dolaysyla alan zincirler arasna su (tampon zeltisi) difzyonu

zorlamtr. Ayrca bu iki hidrojel arasndaki jelleme oranlar farknn fazla
olmas bu sonucu beraberinde getirmi olabilir.

2000
PAA/PVA
P(AA-ko-AAm)
P(AA-ko-AAm)/PVA
PAAm/PVA

1500

1000

500

0
0

10

20

30

40

50

60

70

Scaklk (C)
ekil 4.4. Hidrojellerin ortalama % deerlerinin scaklkla deiimi
(pH=7,4 , 24 saat)
4.3.3. Hidrojellerin ime deerlerinin pH ile deiimi
Hidrojellerin ime yzdelerinin pH ile deiimi Blm 3.4.3 de anlatld
ekilde incelenmi, sonular Ek-6 de verilmi ayrca ekil 4.5 deki grafikte
sunulmutur.

58

Sonulardan grlecei gibi, pH deiimlerinden en ok etkilenen hidrojeller

PAA/PVA ve P(AA-ko-AAm) hidrojelleridir. PAA polimeri iyonik ve hidrofilik
bir polimerdir. Bu polimerin pKa deerinin (pKa=4,25) stndeki ve altndaki
pH deerlerinde polimerin ime oranlar nemli deiiklikler gsterir [149151]. nk AA gibi karboksilli asit grubu ieren hidrojellerdeki bu gruplar,
yksek pH lar da kolaylkla iyonlarken dk pH lar da daha az
iyonlaabilirler.

Bylece

hidrojeller

zerindeki

yk

younluu

artar.

Hidrojelde oluan iyonlam gruplar birbirlerini iterek yapnn gevemesini

arttrr. Ayrca hidrojel iindeki ve dndaki hareketli iyonlarn deriim
farkllklar da iyon ozmotik ime basncn etkileyerek jellerin ime
derecelerini arttrr ve imeyi kolaylatrr [150,152,153]. Ayn durum P(AAko-AAm) hidrojeli iin de gzlenmitir. pH deiimlerine duyarsz olduu
bilinen PAAm in yapsna AA girmesi ime deerlerini pH deiimlerine
kar duyarl hale getirmitir [154].
PAAm/PVA hidrojelinin ime verilerine bakldnda pH deiimlerinden
etkilenmedii grlr. Bu beklenen bir sonutur. Gerek AAm ve gerekse VA
yaplarnda iyonlaabilen gruplar iermezler ve bu nedenle pH duyarl
davranmazlar [6]. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinde bu durum daha barizdir.
nk yapya bir miktar AA ilavesi ile ime deerleri pH deiimi ile derhal
farkllk gstermeye balamtr. Dier yandan PVA nn hidrojel yapy
salamlatrd ve sklatrd ve bylece ime deerlerini drc
etkisini de bu verilerden gzlemleyebilmekteyiz. Khare, Peppas ve Hariharan,
Peppasn ime davranlarna pH n etkisini ieren almalarnda da
benzer davranlar gzlemlenmitir [155].
ncelenen hidrojenlerin dk pH deerlerinde daha az imesinin bir baka
sebebi ise AA AAm ve PVA ieren hidrojellerde olutuu dnlen Hbalar olabilir. pH arttka iyonlaan karboksil gruplar arasndaki
elektrostatik itmeden dolay H-balar krlarak hidrojel imeye balam
olabilir [132].

59

2000
PAA/PVA
P(AA-ko-AAm)
P(AA-ko-AAm)/PVA

1500

PAAm/PVA

1000

500

0
0

10

12

14

pH
ekil 4.5. Hidrojellerin ortalama % deerlerinin pH ile deiimi
(37,0 C, 24 saat)
4.4.

P(AA-ko-AAm)/PVA Hidrojeline mmobilize Edilmi Lipazn Salm

P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelline lipaz immobilizasyonu Blm 3.5 de

anlatld gibi yntemle gerekletirilmitir:
-

Adsorpsiyon

CDI ile aktifletirilmi ulara kovalent balanma

Hapsetme

Aadaki alt balklarda bu yntemle immobilize edilen lipazn salm deney

sonular yorumlar ile birlikte sunulmutur.

60

4.4.1.

Adsorbe ve kovalent
hidrojelinden salm

bal

lipazn

P(AA-ko-AAm)/PVA

P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden lipaz salm Blm 3.6 da anlatld

ekilde incelenmi sonular Ek-7 de verilmi ayrca ekil 4.7 deki grafikte
sunulmutur.
Sonulardan anlalaca gibi adsorpsiyonla immobilize edilen hidrojelden
lipaz salm olduka fazla olmutur. Yaplan n testlerden, 200,0 mg lipaz
ieren zeltide 26 saat bekletilen hidrojelin adsorbsiyon yoluyla ortalama
70,0 mg lipaz immobilize ettii ve yaklak olarak bunun 60,0 mg n sald
hesaplanmtr.
P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinin CDI ile olas aktifletirilme mekanizmas
ekil 4.6 daki gibidir [137,138]:

ekil 4.6. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinin CDI ile olas aktifletirilme

mekanizmas
Adsorbe lipaz ieren hidrojelden lipaz salm olduka fazla olmutur. nk
dorudan adsorpsiyon yoluyla immobilize edilen hidrojelde, enzim ve hidrojel
arasndaki etkileimler adsorpsiyon kuvvetleridir. Bu etkileimler zayf

61

kuvvetler

olduklar

ve

lipaz

immobilizasyonu

hidrojelin

yzeyinde

gerekletii iin bu hidrojelden lipaz salm yksek olmutur. CDI ile

aktifletirilerek lipaz immobilize edilen hidrojelde immobilizasyon kovalent
balanma ile gerekletirilmitir. Buna ramen bu hidrojenden lipaz salm
istediimiz dzeyde yava olmad iin yorumlarda hari tutulmutur.

70
adsorbe

60

Toplam Salm (mg)

50
40
30
20
10
0
0

12

16

20

24

28

32

36

40

44

48

Zaman (Saat)
ekil 4.7. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden zamana kar toplam lipaz salm
grafii (37,0 C, pH=7,4)
4.4.2. Hapsedilmi lipazn P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden salm
Lipaz hapsedilmi P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden lipaz salm Blm 3.6
da anlatld ekilde incelenmitir. Sonular Ek-8 de verilmi ayrca ekil
4.8 deki grafikte sunulmutur.

62

Sonulardan grlecei gibi ilk saatler de P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden

hapsedilmi lipazn salm olduka hzl olmu, 8.saatten sonra ise azalarak
% 100 salma yaklalmtr.

120
100

% Salm

80
60
40
20
0
0

10

15

20

25

30

Zaman (Saat)

ekil 4.8. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden hapsedilmi lipazn zamana

kar % salm grafii (37,0 C, pH=7,4)
Lipaz salmna ait kinetik verilere gemek iin Ek-9 daki verilerden ve E. 2.1
den yararlanlarak ln(Mt/M)lnt grafii izilmi ve buradan k= 6,5x10-4 ve n=
1,1772 deerleri hesaplanmtr [156]. n>1 olduu iin lipaz salm
mekanizmasnn Sper Durum II mekanizmasna uyduu grlmtr.
Deneysel ortam olan pH=7,4 de P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojeli iindeki AA nn
karboksil gruplar iyonlam bu da ortamdaki iyon deriimini ve dolaysyla
da osmatik ime basncn artrmtr. Ayrca hidrojelde makromolekl
zincirleri boyunca oluan karboksilat gruplar arasndaki elektrostatik itmede

63

zincir gevemesine neden olmutur. Bu iki faktrden dolay lipaz salm

davrannn Sper Durum II mekanizmasna uyduunu syleyebiliriz
[31,152].

ln t
0

ln (Mt / M)

-0,5
-1
-1,5

y = 1,1772x - 7,3387
2
R = 0,9223

-2
-2,5
-3

ekil 4.9. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden hapsedilmi lipazn zamana

kar serbestleme kinetii
4.5. Lipaz Hapsedilmi P(AA-ko-AAm)/PVA Hidrojelinin Zeytin Ya ile
Aktivasyon Tayini
Lipaz hapsedilmi P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinin zeytin ya aktivasyon
tayini Blm 3.7 de anlatld ekilde yrtlm, zamanla harcanan NaOH
miktar

aadaki

izelge

4.2

de

sunulmutur.

Lipaz,

zeytinyan

(trigliseridlerdeki ester balarn) hayvansal yalarda olduu gibi, serbest

ya asitleri ve gliserine hidroliz eder [157]. Ortaya kan bu ya asitlerinin de
NaOH ile tepkime vermesi beklenir. Olas tepkimeler ekil 4.10 da
verilmitir.

64

izelge 4.2. Zamana kar harcanan NaOH miktar

Zaman (Saat)

Titrasyonda harcanan NaOH (mol)

0,133

0,136

0,142

10

0,140

24

0,145

26

0152

30

0,159

32

0,163

ekil 4.10. Lipazn zeytinya hidroliz tepkimesi

izelge 4.2 incelendiinde, ya ile temas eden lipaz hapsedilmi hidrojelin,
zaman

iinde

yan

hidrolizlenmesine

katkda

bulunduu

grlr.

Karlatrma yapmak zere ayn zeytinya rneinin eitli zamanlarda

65

NaOH ile titrasyonu yaplm ve harcanan NaOH miktarnn 0,138 mol

civarnda

kald

belirlenmitir.

Bylece

zeytinya

ierisinde

mevcut

olabilecek serbest ya asitlerinin deney sonucuna etkisi ortadan kaldrlmtr.

Sonu olarak, lipaz hapsedilmi hidrojelin, ya ortamnda belirli bir aktivite
gsterdii sylenebilir. Ancak bu etkileim, sz konusu hidrojelden lipaz
salm ok abuk olduundan olduka hzl gereklemitir. Dolays ile lipaz
ieren bu hidrojelin belli bir blgeye yerletirilerek uzun srede ya
paralamaya ynelik kullanmnn uygun olmayaca sylenebilir. Bu ama
dorultusunda ime ve lipaz salm daha yava malzemelerin hazrlanmas
daha baarl sonular verecektir. Deneysel verilerden, hazrlanan bu
sistemin, lipaz hapsetmek ve yal ortamda tepkime oluturmak konusunda
netice verdii sonucuna ulalmtr.
4.6. Hidrojellerin Sem Analizleri
PAA/PVA, PAAm/PVA, P(AA-ko-AAm), P(AA-ko-AAm)/PVA ve lipaz tutuklu
P(AA-ko-AAm)/PVA rneklerinin SEM fotoraflar Blm 3.8 de anlatld
ekilde gerekletirilmi ve elde edilen fotoraflar Resim 4.1 de sunulmutur.
Hidrojellerin SEM fotoraflar incelendiinde, slak ve kuru jeller arasndaki
morfolojik yap farkllklar aka grlmektedir. Bu hidrojeller arasnda en
ok ien PAA/PVA hidrojelinin slak halinin dier hidrojellere gre daha ok
gzenekli olduu ve gzeneklerin olduka homojen olarak dald ortaya
kmdr. En az ien PAAm/PVA hidrojelinin gzenek saysn ise olduka
az olduu gzlenmidir. P(AA-ko-AAm) ve P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojellerinin
slak halleri incelendiinde ise P(AA-ko-AAm) hidrojelinin gzenek saysnn
daha fazla fakat gzenek byklnn daha kk olduu sngerimsi bir
yap gzlenmidir. Buna kan P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinde ise yapya
PVA girmesiyle gzenek saysnn azald fakat gzenek boyutunun art
bylece daha sk yap oluduu ortaya kmdr.

66

(a) Kuru-P(AA-ko-AAm)

(b)Lipaz ykl P(AA-ko-AAm)/PVA

(c) imi-PAAm/PVA

(d) imi-P(AA-ko-AAm)

(e) imi-PAA/PVA

(f) imi-P(AA-ko-AAm)/PVA

Resim 4.1. Hidrojellerin kuru ve slak yzey fotoraflar

67

5. SONULAR

Amonyum perslfat/sodyummetabislfit balatcs ve etilen glikol

dimetakrilat aprazbalaycs eliinde, serbest radikal polimerleme teknii

AA/AAm/PVA bazl kopolimerik ve/veya yar-IPN tipi 4 tr hidrojel
hazrlanmtr. Hazrlanan hidrojellerin jelleme yzdeleri, gravimetrik yntem
kullanlarak hesaplanm ve en yksek jelleme yzdesi PAA/PVA
hidrojelinde, en dk jelleme yzdesi ise PAAm/PVA hidrojelinde
gzlenmitir. Dier hidrojellere bakldnda yapya PVA girmesinin %
jelleme deerini azaltt saptanmtr.

Hidrojellere zamana kar ime testleri uygulanm, en yksek ime

deeri PAA hidrojeli iin yaklak olarak % 1800, en dk ime deeri ise
PAAm hidrojeli iin yaklak olarak % 400 olarak elde edilmitir.

Hazrlanan hidrojellere scakla kar ime testleri uygulanmtr.

Scaklk artrldka tm hidrojellerin % deerlerinin artt ve 40C civarnda

en yksek % deerlerine ulald grlmtr. PAA/PVA hidrojeli iin %
deeri yaklak olarak %1700, PAAm hidrojeli iin ise yaklak olarak %400
olarak bulunmutur. Scaklk deiiminin en az PAAm/PVA hidrojelini en fazla
ise PAA/PVA hidrojelini etkiledii saptanmtr.

Hazrlanan hidrojellere pH ya kar ime testleri uygulanm ve tm

hidrojellerin % deerlerinin pH ile nce hzla artt ve daha sonra fazla

deimedii gzlenmitir. pH deiiminden en ok PAA/PVA ve P(AA-koAAm) hidrojellerinin etkilendii, PAAm/PVA hidrojelinin ise pH deiiminden
etkilenmedii grlmtr.

ime davran optimum koullar salayan P(AA-ko-AAm)/PVA

hidrojeline lipaz immobilizasyonu; CDI ile aktifletirilmi ulara kovalent

balanma, adsorpsiyon ve hapsetme yntemleri ile gerekletirilmitir. %
salm deerleri incelendiinde adsorpsiyon yoluyla immobilize edilen

68

hidrojelden lipaz salm olduka hzl olmutur. CDI ile aktifletirilerek lipaz
immobilize edilen hidrojenden lipaz salm ise bizim amacmz olan bu
hidrojelin,

implant

olarak

kullanma

uygun

olmad

grld

iin

yorumlanmamtr.

Hapsetme

yntemi

ile

immobilize

edilen

P(AA-ko-AAm)/PVA

hidrojelinden ise lipaz salmnn oldukca hzl gerekletii ve neredeyse ilk 8

saatte %100 salma ulald bulunmutur.

Lipaz hapsedilmi P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojeli iin ln(Mt/M)lnt grafii

izilmi ve bu grafikten yararlanlanarak k= 6,5x10-4 ve n= 1,1772 deerleri

hesaplanm ve ila salm mekanizmasnn Sper durum II difzyonuna
uyduu belirlenmitir.

Lipaz immobilize edilmi hidrojellerin aktivasyonlarn takip etmek iin

zeytinya ile etkileimleri incelenmitir. Lipaz hapsedilmi hidrojelin, zaman

iinde yan hidrolizlenmesine katkda bulunduu ve ya serbest ya
asitlerine ve gliserine hidrolizledii gzlenmitir.

Zetin

ya

ile

lipaz

arasndaki

etkileim,

P(AA-ko-AAm)/PVA

hidrojelinden lipaz salm ok abuk olduu iin olduka hzl gereklemitir.

Dolays ile lipaz ieren bu hidrojelin belli bir blgeye yerletirilerek uzun
srede ya paralamaya ynelik kullanmnn uygun olmayaca fakat daha
ksa sreli almalarda kullanlabilecei saptanmtr.

Hazrlanan hidrojellerin yzey SEM fotoraflar ekilmi ve bu hidrojeller

arasnda en ok ien PAA/PVA hidrojelinin dier hidrojellere gre daha ok

gzenekli olduu belirlenmitir. Ayrca gzeneklerin olduka homojen olarak
dald bulunmutur.

En az ien PAAm/PVA hidrojelinin ise SEM fotoraflarndan gzenek

saysnn az olduu ve gzeneklerininde olduka kk olduu saptanmtr.

69

P(AA-ko-AAm) ve P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojellerinin slak hallerine

bakldnda ise yapya PVA girmesiyle gzenek saysnn azald fakat

buna karn gzenek byklnn artt ve sgerimsi bir yapnn oluduu
gzlenmitir.

Btn hidrojellerin kuru hallerinin morfolojik yaplarnn birbirine

benzedii saptanmtr. Bu yzden sadece P(AA-ko-AAm) hidrojelinin kuru

halinin sem fotoraf karlatrmak amac ile verilmitir.

70

KAYNAKLAR
1.

Bryne, M.E., Park, K., Peppas, N.A., Molecular imprinting within

hydrogels , Adv. Drug Deliver. Rev., 54: 149-161 (2002).

2.

Duran, S., olpan, D., Gven, O., Synthesis and characterization of

acrylamide-acrylic acid hydrogels and adsorption of some textile dyes ,
A Thesis of Master of Science, The Institute for Graduated Studies in
Pure and Applied Sciences of Hacettepe University, Ankara, 6-8
(2000).

3.

Tadelen, B., Kayaman, N., Gven, O., Baysal, B.M., Anticancer drug
release
poli(N-isopropylacrylamide/itaconic
acid)
copolymeric
hydrogels , Radiat. Phys. Chem., 73: 340-345 (2005).

4.

Elvira, C., Mano, J.F., Roman, J.S., Reis, R.L., Starch-based

biodegradable hydrogels with potential biomedical applications as drug
delivery systems , Biomaterials, 23: 1955-1966 (2002).

5.

Karada, E., Saraydin, D., etinkaya, S., Gven, O., In vitro swelling
studies and preliminary biocompatibility evaluation of acrylamide-based
hydrogels , Biomaterials, 17: 67-70 (1996).

6.

Peppas, A.N., Wright, S.L., "Drug dissolution and binding in ionizable

interpenetrating networks from Poly(vinyl alcohol) and Poly(acrylic acid)"
, Eur. J. Pharm. Biopharm., 46: 15-29 (1998).

7.

Arslan, F., Tmtrk, H., aykara, T., en, M., Gven, O., The effect of
gel
composition
on
the
adsorption
of
invertase
on
poly(acrylamide/maleic acide) hydrogels , Food Chem., 70: 33-38
(2000).

8.

Roseman, T.J., Carderelli, N.F., Monolithicpolymer devices , Control.

Release Tech., Florida, 11: 46-49 (2001).

9.

Zhang, J., Peppas, N.A., Synthesis and characterization of pH- and

temperature-sensitive poly(methacrylic acid)/poly(N-isopropylamide)
interpenetrating polymeric Networks , Macromolecules, 33: 102-107
(2000).

10. Park, K., Shalably, S.W.W., Park, H., Biodegradable hydrogels for drug
delivery , Technomic Publishing Co. Inc., 1-12, 35-66 (1993).
11. Peppas, N.A., Mikos, A.G., Preparation methods and structure of
hydrogels , Hydrogels Med. and Pharm., 1: 1-25 (1986).

71

12. Alvarez-Lorenzo, C., Concheiro, A., Dubovik, A.S., Grinberg, N.V.,

Burova, T.V., Grinberg, V.Y., Temperature-sensitive chitosan-poly(Nisopropylacrylamide) interpenetrated networks with enhanced loading
capacity and controlled release properties , J. Control. Release, 102:
629-641 (2005).
13. Peppas, N.A., Bures, P., Leobandung, W., Ichikawa, H., Hydrogels in
pharmaceutical formulations , Eur. J. Pharm. Biopharm., 50: 27-46
(2000).
14. Worsfold, P.J., Classifications and chemical characteristics of
immobilized enzymes , Pure & Appl. Chem., 67 (4): 597-600 (1995).
15. Karada, E., Saraydn, D., Gven, O., Interaction of nicotine and its
pharmaceutical derivatives with acrylamide/itaconic acid hydrogels , J.
Appl. Polym. Sci., 66: 733-739 (1997).
16. Rodriguez, E., Katime, I., Behaviour of acrilic acid-itaconic acid
hydrogels in swelling, shrinking and uptakes of some metal ions from
aqueous solution , J. Appl. Polym. Sci., 90: 530-536 (2003).
17. Hassan, C.M., Peppas, N.A., Cellular PVA hydrogels produced by
freze/thawing , J. Appl. Polym. Sci., 76: 2075-2079 (2000).
18. Qui, Y., Park, K., Environment-sensitive hydrogels for drug delivery ,
Adv. Drug Delive. Rev., 53: 321-339 (2001).
19. Gupta, P., Vermani, K., Garg, S., Hydrogels from controlled release to
pH-responsive drug delivery , Drug Discov. Today, 7: 569-578 (2002).
20. Gven, O., en, M., Preparation of characterization of poly(N-vinyl-2prolidone) hydrogels , Polymer, 7634-7652 (2001).
21. Mahdavinia, G.R., Pourjavadi, A., Hosseinzadeh, H., Zohuriaan, M.J.,
Modified chitosan 4. Superabsorbent hydrogels from poly(acrylic acidco-acrylamide) grafted chitosan with salt- and pH-responsiveness
properties , European Polymer Journal, 40: 1399-1407 (2004).
22. Akakaya,
.,
yonik
poli(N,N
dimetilakrilamid-ko-akrilamid)
hidrojellerinin sentezi ve ime davranlar , Yksek Lisans Tezi, Gazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 3-5, 13-17 (2005).
23. Huglin, M.B., Zakarai, M.B., Swelling properties of copolimeric
hydrogels prepared by gama irradiation , J. Appl. Polym. Sci., 31:
457-475 (1986).

72

24. Bulut, M., Makrogzenekli poli(akril amit) hidrojellerinin hazrlanmas ve

farkl ortamlardaki ime davranlarnn incelenmesi , Yksek Lisans
Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 5-14, 16-19
(2005).
25. Chen, J., Park, K., Superporous hydrogels fast responsive hydrogel
systems , Pure & Appl. Chem., 36: 917-930 (1999).
26. Wu, S.X., Hoffman, S.A., Yager, P., Synthesis and characterization of
thermally reversible macroporous poly(N-isopropyl acrylamide)
hydrogels , J. Polym. Sci. Part A, Pol. Chem., 30: 2121-2129 (1992).
27. Zhang, X.Z., Yang, Y.Y., Chung, T.S., Ma, K.X., Preparation and
characterization of response macroporous poly(N-isopropyl acrylamide)
hydrogels , Langmuir, 17: 6094-6099, (2001).
28. Duran, S., olpan, D., Gven, O., Synthesis and characterization of
acrylamide-acrylic acid hydrogels and adsorption of some textile dyes ,
Nucl. Instrum. Meth. Phys. Research B: 151: 196-199 (1999).
29. Swami, S.N., Radiation synthesis of polymeric hydrogels for swellingcontrolled drug release studies , Doctor of Philosophy, University of
Western Sydney New South Wales, Australia (2004).
30. Hoffman, A.S., Hydrogels for biomedical applications , Adv. Drug
Deliver. Rev., 54: 3-12 (2002).
31. Brazel, C.S., Peppas, N.A., Mechanisms of solute and drug transport in
relaxing, swellable, hydrophilic glassy polymers , Polymer, 40: 33833398 (1999).
32. Ende, M.T. am, Peppas, N.A., Transport of ionizable drugs and
proteins in crosslinked poly(acrylic acid) and poly(acrylic acid-co-2hydroxyethyl methacrylate) hydrogels 2. diffusion and release studies ,
J. Control. Release, 48: 47-56 (1997).
33. Uysal, ., Poli(vinil eter) bazl ampifilik hidrojellerin sentezi ve kontroll
ila salm uygulamalar , Yksek Mhendislik Tezi, Hacettepe
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 5-7 (2001).
34. Vakkalanka, S.K., Brazel, C.S., Peppas, N.A., Temperature and pHsensitive terpolymers for modulated delivery of streptokinase , J.
Biomed. Materials Sci. Polym. Edn., 8: 119-129 (1996).
35. Bag, D.S., Alam, S., Mathur, G.N., Terpolymer smart gels: synthesis
and characterizations , Smart Mater. Struct., 13: 1258-1262 (2004).

73

36. Zhang, J., Peppas, N.A., Morphology of poly(methacrylic acid)/poly(Nisopropyl acrylamide) interpenetrating polymeric Networks , J. Biomat.
Sci.-Polym. E., 13: 511-525 (2002).
37. Ostroha, J., Pong, M., Lowman, A., Dan, N., Controlling the collapse /
swelling transition in charged hydrogels , Biomaterials, 25: 4345-4353
(2004).
38. Sutani, K., Kaetsu, I., Uchida, K., Matsubara, Y., Stimulus responsive
drug release from polymer gel.-Controlled release of ionic drug from
polyampholyte gel , Radiat. Phys. Chem. , 64: 331-336 (2002).
39. en, M., Gven, O., Radiation synthesis of poly(N-vinyl 2-pyrrolidone /
itoconic acid) hydrogels and their controlled release behaviours ,
Radiat. Phys. Chem. , 55: 113-120 (1999).
40. English, A.E., Mafe, S., Manzanares, J.A., Yu, X., Grosberg, A.Y.,
Tanaka, T., Equilibrium swelling properties of polyampholytic
hydrogels , J. Chem. Phys., 104: 8713-8720 (1996).
41. English, A.E., Tanaka, T., Edelman, E.R., Polimer and solution ion
shielding in polyampholytic hydrogels , Polymer, 39: 5893-5897
(1998).
42. Am Ende, M.T., Hariharan, D., Peppas, N.A., Factors influencing drug
and protein transport and release from ionic hydrogels , React. Polym.
, 25: 127-137 (1995).
43. Peppas, N.A., Khare, A.R., Preparation, structure and diffusional
behavior of hydrogels in controlled release , Adv. Drug Deliver. Rev.,
11: 1-35 (1993).
44. Hennink, W.E., Van Nostrum, C.F., Novel crosslinking methods to
design hydrogels , Adv. Drug Deliver. Rev., 54: 13-36 (2002).
45. Basan, S., Polimer kimyas , Cumhuriyet niversitesi Yaynlar,
Sivas, 1-57 (2001).
46. Internet: Radikal Zincir (Katlma) Polimerizasyonu http://tanrisever
balikesir.edu.tr/dersler/polimer kimyas/polimerizasyon/radikal zincir
polimerizasyon.html (2006).
47. Ouz, O., Sayl, ., Macroporous poly(N-isopropylacrylamide) network
formation conditions , Polymer, 7639-7652 (2001).

74

48. Ayman, M., Atta and K.F. Arndt., New crosslinkers to synthesize pH
and temperature-sensitive ionic hydrogels , Macromolecules, 14: 671674 (1994).
49. Turan,
E.,
Scaklk
duyarl
poli(N-t-btilakrilamit-ko-akrilamit)
hidrojellerinin ime davranlarna apraz balayc tr ve miktarnn
etkisi , Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri
Enstits, Ankara, 10-20 (2005).
50. Tanaka, T., Phase transition in polymer gels , Sci. Am., 7: 110-112
(1985).
51. Kim, J.J., Lee, M.Y., Kim, S.X., Preparation and characterization of
thermosensitive poly(N-isopropylacrylamide)/poly(ethylenoxide) semiinterpenetrating polymer Networks , J. Appl. Polym. Sci., 90: 30323036 (2003).
52. Ar, A., Scaklk ve pH duyarl poli(vinil eter) hidrojellerinin sentezi ve
biyolojik karakterizasyonu , Yksek Mhendislik Tezi, Hacettepe
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 4-12, 19-22 (1998).
53. iek, H., Poliakrilat bazl hidrojel matrislerin sentezi ve enzim
immobilizasyonunda kullanm , Doktora Tezi, Hacettepe niversitesi
Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 26-30 (1998).
54. Gmdereliolu, M., Kesgin, D., Akll polimerler , Bilim ve Teknik,
52-55 (2001).
55. Ohara, N., Sakai, N., Water-solvent polymer gels as controlled release
agrochemical carriers , Chemical Abstract, 103: 214P26q, 801 (1985).
56. Shibana, T., Ho, K., Toyama, S., Highly water-absorbing polymer ,
Chemical Abstract, 106: 33625t, 11 (1987).
57. Chmelir, M., Dahmen, K., Hoffman, G., Werner, G., Absorbentsfor
blood and serous body fluids , Chemical Abstract, 98: 11379r, 391
(1983).
58. Saraydn, D., Karada, E., Gven, O., Adsorption of some heavy metal
ions in aqueous solutions by acrylamide/maleic acid hydrogels , Sep.
Sci. and Tech., 30 (17): 3291-3302 (1995).
59. Karada, E., Saraydn, D., Gven, O., Behaviors of acrylamide itaconic
acid hydrogels in uptake of uranyl ions from aqueous solutions , Sep.
Sci. Techno., 30 (20): 3747-3760 (1995).

75

60. Ylmaztrk, N.B., Temperature and pH responsive hydrogels

Hacettepe niversitesi Fen Bilimleri Enstits, 20-24 (1998).
61. Peppas, N.A., Hydrogels and drug delivery , Curr. Opin Colloid In., 2:
531-537 (1997).
62. Carderilli, N.F., Monolithic elastromic materials , Controlled Release
Technologies, CRC Pres, Florida 1: 55-127 (1980).
63. Bayhan, M., Scakla duyarl hidrojel matrislere -kemotripsin
immobilizasyonu
ve
reaktr
koullarnn
immobilize
sistem
performansna etkisi , Yksek Mhendislik Tezi, Hacettepe
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 14-17 (1997).
64. Canolu, S., Ykselolu, M., Salk tekstilleri 1: Biyomedikal
uygulamalarda kullanlan testiler , Marmara niversitesi Yaynlar,
stanbul, 9-11 (1999).
65. Oh, K.S., Oh, J.J., Chai, H.S., Bae, Y.C., Effect of crosslinking density
on swelling behaviour of NIPA gel particles , Macromolecules, 31 (21):
7328-7335 (1998).
66. Jianqi, F., Lixia, G., PVA/PAA thermo-crosslinking hydrogels fiber:
preparation and pH-sensitive properties in electrolyte solution , Eur.
Polym. J., 38: 1653-1658 (2002).
67. Kim, S.J., Park, S.J., Kim, S.I., Properties of smart hydrogels
composed of poly(acrylic acid)/poly(vinyl sulfonic acid) responsive to
external stimuli , Smart Mater. and Struct.,13: 317-322 (2004).
68. Bajpai, A.K., Giri, A., Swelling dynamics of a macromolecular
hydrophilic network and evaluation of its potential for controlled release
of agrochemicals , React. Funct. Polym., 53: 125-141 (2002).
69. Bromberg, L.E., Ron, E.S., Temperature-responsive gels and
thermogelling polymer matrices for protein and peptide delivery , Adv.
Drug Deliver. Rev., 31: 197-221 (1998).
70. Bromberg, L.E., Ron, E.S., Temperature-responsive gels and
thermogelling polymer matrices for protein and peptide delivery ,
Medicine 39 (2): 19-24 (2003).
71. Bae, Y.H., Stimulisensitive drug delivery, controlled drug delivery
challenges and strategies , ed: K. Park., Chem. Soc., Washington
D.C., 147-162 (1997).

76

72. Kesgin D., pH ya duyarl poli(vinileter) bazl amfifilik hidrojellerden

protein salm kinetiinin incelenmesi , Yksek Mhendislik Tezi,
Hacettepe niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 5-7 (2004).
73. Skouri, R., Schoesseler, F., Munch, J.P., Candau, S.J., Swelling and
elastic properties of polyelectrolyte gels , Macromolecules, 28: 197210 (1995).
74. Rubinsteinm, C.R.H., Dobrynin, A.V., Joanny, J.F., Elastic modulus and
equilibrium swelling of polyelectrolyte gels , Macromolecules, 29: 398426 (1996).
75. Orhan, E., Poli(vinil alkol) / Poli(vinil pirolidon) ve (PVAa1Vinil2Pirolidon) salisilik asitin kontroll salm , Yksek Lisans Tezi, Gazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 16-18 (2004).
76. Siegel, R.A., Firestone, B.A., pH-dependent equilibrium swelling
properties of hydrophobic polyelectrolyte gels , Macromolecules, 21:
3254 3259 (1988).
77. zyrek, C., Maleik asit ve itakonik asit esasl poli(2hidroksietilmetakrilat) hidrojellerinin hazrlanmas karakterizasyonu ve
uranil iyonlarnn adsorpsiyonunda kullanm , Doktora Tezi, Gazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 25-32 (2004).
78. Grsoy, A.Z., Kontroll salm sistemleri , Marmara niversitesi
Eczaclk Fakltesi Yaynlar, stanbul, 40-110 (2002).
79. Klaslan, M., Verapamil HCl in kontroll salm yapan ok birimli oral
ila eklinin hazrlanmas , Doktora Tezi, Ankara niversitesi Salk
Birimleri Enstits, Ankara, 1-13 (1999).
80. Lazarus, J., Cooper, J., Absorption, testing, and clinical evaluation of
oral prolonged-action drugs , J. Pharm. Sci., 50: 715-725 (1961).
81. Morita, R., Honda, R., Takahashi, Y., Development of oral controlled
release preparations, a PVA swelling controlled released system
(SCRS) I. design of SCRS and its release controlling factor , J.
Control. Release, 63: 297-304 (2000).
82. Edwards, D.A., Non-fickian diffusion in thin poymer films , J. Polym.
Sci. : Part B: Pol. Phys., 34: 981-997 (1996).
83. Peppas, N.A., Gurny, R., Doerler, E., Buri, P., Modelling of diffision
through swellable polymeric systems , J. Membrane Sci., 7: 241-250
(1980).

77

84. Peppas, N.A., Analysis of fickian and non-fickian drug release from
polymers , Pharmaceutical Acta Helvetica, 60: 110-115 (1985).
85. Tsuchida, E., Abe, K., Interactions between macromolecules in solution
and intermacromolecular complexes , Adv. Polym. Sci., 45: 1-119
(1982).
86. Peppas, N.A., Peppas, L.B., Water diffusion and sorption in amorphous
macromolecular systems and foods , J. Food Eng., 22: 189-210
(1994).
87. Brazel, C.S., Peppas, N.A., Modeling of drug release from swellable
polymers , Eur. J. Pharm. Biopharm., 49: 4-58 (2000).
88. Colombo, P., Bettini, R., Massimo, G., Catallani, P.L., Santi, P. and
Peppas, N.A., "Drug diffusion front movement is important in drug
release control from swellable matrix tablets" , J. Pharm. Sci., 84: 991997 (1995).
89. Bajpai, A.K., Bajpai, J., Shukla, S., Water sorption through a semiinterpenetrating polymer network (IPN) with hydrophilic and hydrophobic
chains , React. Funct. Polym., 50: 9-21 (2001).
90. Telefoncu, A., Enzimoloji , Ege niversitesi Fen Fakltesi, zmir, 1243 (1997).
91. Zaborsky, O., Immobilized enzymes in food and microbial process ,
A.C. Olson and C.L. Conney, Eds. Plenum Publ. Corp., New York, 28
(1974).
92. Betigeri, S.S., Neau, S.H., Immobilization of lipase using hydrophilic
polymer in the form of hydrogel beads , Biomaterials, 23: 3627-3636
(2002).
93. Park, T.G., Hoffmann, A.S., Thermal cycling effects on the bioreactor
performances of immobilized - Galactosiade in temparature sensitive
hdrogel beads , Enzyme Microb. Tech., 15 (1556): 476 (1993).
94. Pencreach, G., Leullier, M., Baratti, J.C., Properties of free and
immobilized lipase from Pseudomonas cepacia , Biotechnol. Bioeng.,
56: 181-9 (1997).
95. Chiou, H.S., Wu, W.T., Immobilization of candida rugosa lipase on
chitosan with activation of the hydroxyl groups , Biomaterials 25: 197204 (2004).

78

96. Yahi, A., Aljinat jel boncuklar ve poli(akrilamit-ko-akrilik asit)

hidrojellerle tirosinaz enziminin binari yntemi ile immobilizasyonu ,
Yksek Lisans Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits,
Ankara, 17-25 (2005).
97. Pitcher, W.H., Ford, Jr., Immobilized lactase for whey hydrolysis;
stability and operating strategy , Enzyme Engineering, Ed. By Brown,
G.B., Ganecke, Wingard, L.B., Jr., Plenium Press, New York, 4 (1978).
98. Zaborsky, O., Adsorption immobilized enzyme , Ed by Weast, R.C.,
CRC Press, Ohio, 75 (1973).
99. Mosbach, K., Methods in enzymology , Academic Pres, New York, 44
(1976).
100. Trevan, M.D., Techniques of immobilization , Immobilized Enzyme,
John Wiley and Sons, New York, 1-11 (1980).
101. Hzr, M., Poli(2-hidroksi etil metakrilat-itakonik asit) taneciklerine
kovalent balanma ile invertazn immobilizasyonu , Yksek Lisans
Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 7-14 (2006).
102. Cabral, J.M., Kennedy, J.F., Covalent and coordination immobilization
of proteins in immobilized proteins , Plenum Pres, New York, 30,
(1991).
103. zkaya, A., Monodispers poli(akrilamid) jel mikrokrelere -kemotripsin
immobilizasyonu ve immobilize enzim sisteminin kesikli ve srekli
sistem performans , Yksek Mhendislik Tezi, Hacettepe niversitesi
Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 10-22 (1999)
104. Dumitriu, S., Popa, M., Dumitriu, M., Polymeric biomaterials as enzyme
and drug carriers , J. Bioact. Compat. Pol., 3: 243-312 (1988).
105. Arca, Y.M., Hasrc, V.N., mmobilization for the prouction of
membranes , Biomaterials., 439-445 (1987).
106. Internet:
(2006).

Acrylamide.

http://www.nsc.org/ehc/chemical/Acrylami.htm

107. Hawley, G.G., The condensed chemical dictionary Van Nostrand

Reinhold, USA, 47-60 (1977).
108. anl, O., Pulat, E., Solvent-assisted graft copolymerization of acrylam
PET films using benzoyl peroxide initiator , J. Appl. Polym. Sci., 47: 16 (1993).

79

109. Ghosh, P., Dev, D., Samanta, A.K., Graft copolymerization of AAm on
cotton cellulose in a limited aqueous system following pretreatment
technique , J. Appl. Polym. Sci., 58: 1727 (1995).
110. Lim, Y., Kim, D., Lee, D.S., Drug releasing characteristics of tyermoand pH-sensitive IPN based on poly(N-sopropylacrylamide) , J. Appl.
Polym. Sci., 64: 2647 (1997).
111. Internet:
International
Programme
on
Chemical
http://www.inchem.org/documents/ehc/ehc/ehc191.htm (2006).

Safety.

112. Robinson, J.R., Ocular drug delivery mechanisms of corneal drug

S.T.P.
transport
and
mucoadhesive
delivery
systems
,
Pharmasciences, 5: 839-846 (1989).
113. Gen, L., Ouzlar, C., Gler, E., Studies on vaginal bioadhesive tablets
of acyclovir , Pharmazie, 55: 297-299 (2000).
114. Matsumura, S.C., Tomizawa, N., Toki, A., Nishikawa, K., Toshima, K.,
Macromolecules, 32: 7753-7761 (1999).
115. nternet: Poly(vinyl alcohol) http://www.azom.com/details.aps (2006).
116. nternet: Poly(vinyl alcohol) http://www.pslc.ws/macrog/pva.htm (2006).
117. nternet: Poly(vinyl alcohol) http://www.polymerprocessing.com/polymer/
PVOH.htm (2006).
118. Hilmiolu, N.D., Tulbentci, S., Seperation of IPA/water mixture by
pervaporation: sorption and pervaporation results , Vacuum, 72: 35-40
(2004).
119. Gholap, S.G., Jog, J.P., Badiger, M.V., Synthesis and characterization
hydrophobically modified poly(vinyl alcohol) hydrogel membrane ,
Polymer, 45: 5863-5873 (2004).
120. Kim, S.J., Yoon, S.G., Lee, Y.M., An, K.H., Kim, S.I., Water sorption of
poly(vinyl
alcohol)/poly(diallyldimethylammonium
chloride)
interpenetrating polymer network hydrogels , Inc. J. Appl. Polym. Sci.,
90: 1389-1392 (2003).
121. Xiao, C., Zhou, G., Synthesis and properties of degradable poly(vinyl
alcohol) hydrogel , Polym. Degrad. Stabil., 81:297-301 (2003).
122. Hassan, C.M., Stewart, J.E., Peppas, N.A., Diffusional characteristics
of freze/thawed poly(vinyl alcohol) hydrogels:application to protein

80

controlled release from multilainate devices , Eur. J. Pharm.

Biopharm., 49: 161-165 (2000).
123. Vecchia, R.D., Sebrao, D., Nascimento, M.G., Soldi, V.,
Carboxymethylc ellulose and poly(vinyl alcohol) used as afilm support
for lipases immobilization , Process Biochem., 40: 2677-2682 (2005).
124. Hung, T.C., Gridhar, R., Chiou, S.H., Wu, W.T., Binary immobilization
of candida rugosa lipase on chitosan , J. Mol. Catal. B-Enzym. 26: 6978 (2003).
125. Ko, L., Kat yalarn serbest ve immobilize lipazla hidrolizi , Yksek
Lisans Tezi, Hacettepe niversitesi Fen bilimleri Enstits, Ankara,
17-19 (1994).
126. internet: Lipaz http://www.au-kbc.org/beta/bioproj2/uses.htmt (2006).
127. nternet : Lipaz http://www.mapsenzymes.com/Enzymes_Leather.asp
(2006).
128. Pandey, A., Benjamin, S., Soccol, C.R., Nigam, P., Krieger, N., Soccol,
V.T., The realm of microbial lipases in biotechnology , Biotechnol.
Appl. Bioc., 29: 119-131 (1999).
129. Jeager, K.E., Reetz, M.T., Microbial lipases from versatgile tools for
biotechnology , Trends Biotechnol., 16 (9): 396-403 (1998).
130. nternet :
(2006).

Lipaz

http://www.Isbu.ac.uk/biology/enztech/detergent.html

131. Burshe, M.C., Sawant, S.B., Joshi, J.B., Pangarkar, V.G., Dehydration
of ethylene glycol by pervaporation using hydrophilic IPNs of PVA, PAA
and PAAm membranes , Sep. Purif. Technol., 13: 47-56 (1998).
132. Zhang, Y., Wu, F., Li, M., Wang, E., pH switching on-off semi-IPN
hydrogel based on cross-linked poly(acrylamide-co-acrylic acide) and
linear polyallyamine , Polymer, 46: 7695-7700 (2005).
133. Hernandez, R., Perez, E., Mijangos, C., Lopez, D., Poly(vinyl
alcohol)poly(acrylic acid) interpenetrating networks. Study on phase
separation and molecular motions , Polymer, 46: 70667071 (2005).
134. Abd El-Rehim, H.A., Swelling of radiation crosslinked acrylamide-based
microgels and their potential applications Radiat. Phys. Chem., 74:
111117 (2005).

81

135. Gudeman, L.F., Peppas, N.A., Preparation and characterization of pHsensitive, interpenetrating networks of poly(vinyl alcahol) and
poly(acrylic acid) , J. Appl. Polymer Sci., 55: 919-928 (1995).
136. Kim, S.J., Park, S.J., Kim, S.I., Swelling behavior of interpenetrating
polymer network hydrogels composed of poly(vinyl alcohol) and
chitosan , React. Funct. Polym., 55: 5359 (2003).
137. Bayramolu, G., Kaar, Y., Denizli, A., Arca, M.Y., Covalent
immobilization of lipase onto hydrophobic group incorporated poly(2hydroxyethyl methacrylate) based hydrophilic membrane matrix , J.
Food Eng., 52: 367-374 (2002).
138. Aksoy, S., Tmtrk, H., Hasrc, N., Stability of amylase immobilized
on poly(methylmethacrylate-acrylic acid) microspheres , J. Biotechol.,
60: 37-46 (1998).
139. Nam, S.H., Walsh, M.K., Covalent immobilization
phospholipase A2 , J. Food Biochem., 29: 1-12 (2005).

of

bovine

140. Kilin, A., nal, S., Telefoncu, A., Chemical attachment of porcine
pancreatic lipase to crosslinked poly(vinyl alcohol) by means of
adipolydichloride , Process Biochem., 38 : 641-647 (2002).
141. Arca, Y.M., Kaar, Y., Ergene, A., Denizli, A., Reversible
immobilization of lipase on phenylalanine containing hydrogel
membranes , Process Biochem., 36: 847-854 (2001).
142. etin, M., Krotonik asit-akrilamid-akrilik asit iern hidrojellerin ime
davranlar
ve
pantoprazol-Na
nn
kontroll
salmda
kullanlabilirliklerinin incelenmesi , Yksek Lisans Tezi, Gazi
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara, 57-58 (2006).
143. Jin, L., Bai, R., Mechanisms of lead adsorption chitosan/PVA hydrogel
beads , Langmuir, 18: 9765-9770 (2002).
144. Saraydn, D., nver-saraydn, S., Karada, E., Koptagel, E., Gven, O.,
In vivo biocompatibility of radiation crosslinked acrylamide copolymers
, Nucl. Instrum. Meth. Physics Research B., 217: 281-292 (2004).
145. Warren, S.J., Kellaway, I.W., The synthesis and in vitro
characterization of the mucoadhesion and swelling of poly(acrylic acid)
hydrogels , Pharm. Dev. Technol., 3(2): 199-208 (1998).
146. Xiao, X.C., Chu, L.Y., Chen, W.M., Zhu, J.H., Monodispersed
thermoresponsive hydrogel microspheres with a volume phase

82

transition driven by hydrogen bonding , Polymer, 46: 3199-3209

(2005).
147. Rodriguez, D.E., Garcia, J.R., Vargos, E.R., Synthesis and swelling
characteristics of semi-interpenetrating polymer network hydrogels
composed of poly(acrylamide) and poly(-glutamic acid) , Mater. Lett.,
60: 1390-1393 (2006).
148. Szilagyi, A., Zrnyi, M., Temperature induced phase transition of
interpenetrating polymer networks composed of poly(vinyl alcohol) and
copolymers of N-isopropylacrylamide with acrylamide or 2-acrylamido-2methylpropyl-sulfonic acid , Polymer, 46: 1001110016 (2005).
149. Jabbari, E., Nozari, S., Swelling behavior of acrylic acid hydrogels
prepared by -radiation crosslinking of polyacrylic acid in aqueous
solution , Eur. Polym. J., 36: 2685-2692 (2000).
150. Jin, X., Hsieh, Y., pH-responsive swelling behavior of poly(vinyl
alcohol)/poly(acrylic acid) bi-component fibrous hydrogel membranes ,
Polymer, 46: 5149-5160 (2005).
151. Handbook of tables for organic compound identification 3rd ed. , Crc
Pres, Hebrev University of Jerusalem, Israel, 432-433 (1967).
152. Gudeman, L.F., Peppas, N.A., pH-sensitive membranes from poly(vinyl
alcohol)/poly(acrylic acid) interpenetrating Networks , J. Membrane
Sci., 107: 239-248 (1995).
153. Bajpai, S.K., Sonkusley, J., Hydrogels for oral drug delivery of peptides:
synthesis and characterization , J. Appl. Polymer Sci., 83: 1717-1799
(2002).
154. Bajpai, S.K., Swelling-deswelling behavior of poly(acrylamide-co-maleic
acid) hydrogels , J. Appl. Polymer Sci., 80: 2782-2789 (2001).
155. Khare, A.R., Peppas, N.A., Swelling / deswelling of anionic copolymer
gels , Biomaterials, 16: 559-567 (1995).
156. Katime, I., Novoa, R., Diaz de Apodaca, E., Mendizabal, E., Puig, J.,
Theophylline release from poly(acrylic acid-co-acrylamide) hydrogels ,
Polymer Testing, 18: 559-566 (1999).
157. Fadlolu, S., Sylemez, Z., Kinetics of lipase-catalyzed hydrolysis of
olive oil , Food Res. Int., 30: 171-175 (1997).

83

EKLER

84

EK-1 pH=2,0; 4,0; 6,0; 8,0; 10,0; 12,0; BrittonRobinson tampon (BRT)
zeltilerinin hazrlanmas
2,3 mL asetik asit, 2,7 mL %85 lik fosforik asit ve 2,5 g Borik asit kartrlp
saf su ile 1L ye tamamland. Bu ilem ile pH yaklak 2,5 olan tampon zelti
hazrland. Hazrlanan bu zeltinin pH=2,0 oluncaya kadar ayarlama deriik
HCl ile yapld.
pH=2,0 zeltisinden yeterli miktarlarda alnarak ve ayarlama iin 2,0 M
NaOH zeltisi kullanlarak pH=4,0, pH=6,0, pH=8,0, pH=10,0 ve pH=12,0
tampon zeltileri hazrland.
Tm ayarlamalar pH metre eliinde yrtld.

85

EK-2 pH=6,9 fosfat tamponunun hazrlanmas

7,80 g NaH2PO4.2H2O, 30,5 mL 1M NaOH zeltisi kartrlp saf su ile 1L
ye tamamland. Bu ilem ile pH yaklak 7,0 olan tampon zelti hazrland.
Hazrlanan bu zeltide pH=6,9 olabilmesi iin ayarlama 1M NaOH zeltisi
ile yapld.
Tm ayarlamalar pH metre eliinde yrtld.

86

EK-3 pH=7,4 fosfat tamponunun hazrlanmas

15,60 g NaH2PO4.2H2O, 61 mL 1M NaOH zeltisi kartrlp saf su ile 1L ye
tamamland. Bu ilem ile pH yaklak 7,0 olan tampon zelti hazrland.
Hazrlanan bu zeltinin pH=7,4 oluncaya kadar ayarlama 1M NaOH zeltisi
ile yapld.
Tm ayarlamalar pH metre eliinde yrtld.

87

EK-4 Hidrojellerin zamana kar ortalama % deerleri

izelge.4.1. Hidrojellerin zamana kar ortalama % deerleri (37,0 C,
pH=7,4)
Hidrojel
PAA

PAA/PVA

270,01,9

162,02,3

130,02,6

118,02,0

117,02,5

116,01,9

394,02,0

287,02,5

230,01,8

198,02,2

180,02,6

169,02,1

500,01,8

412,02,7

320,02,3

293,02,5

249,02,2

207,02,4

630,01,6

518,03,2

410,01,9

383,02,8

300,02,8

241,02,6

738,02,0

611,02,8

500,02,5

478,02,7

345,02,1

264,01,8

840,02,5

698,02,5

590,02,0

555,03,2

378,02,6

282,02,4

910,02,8

777,02,3

680,02,4

630,02,5

397,03,1

293,02,9

980,02,1

827,02,8

750,03,1

677,02,2

419,02,7

306,01,8

Zaman

P(AA-ko-AAm) P(AA-ko-AAm)/PVA PAAm/PVA

PAAm

(saat)

1067,02,9

908,02,6

830,02,8

729,02,6

430,02,2

311,02,2

10

1150,02,8

982,03,4

900,02,5

757,01,8

438,02,8

315,02,7

11

123,02,7

1055,02,9

960,02,2

762,02,4

448,03,1

327,01,6

12

1309,02,6

1130,02,8

1032,02,9

780,02,6

459,02,8

332,02,2

13

1382,02,2

1234,03,1

1110,03,1

809,03,1

474,02,5

350,02,5

14

1450,03,5

1311,02,5

1178,02,6

827,02,3

486,02,6

361,01,9

15

1560,03,9

1366,02,7

1230,02,2

863,02,6

495,02,1

372,02,8

16

1610,03,0

1406,03,3

1280,02,9

879,01,7

502,02,9

385,02,2

17

1650,02,8

1450,02,8

1320,02,4

888,02,4

506,02,6

390,02,8

18

1680,02,8

1481,02,4

1358,01,9

901,02,8

512,03,2

392,02,1

19

1710,03,4

1519,02,9

1390,02,6

922,03,3

516,03,1

400,02,7

20

1730,03,4

1538,03,2

1410,03,3

927,02,6

521,02,7

401,02,3

21

1754,03,2

1580,02,5

1435,02,5

936,02,7

527,02,1

401,01,7

22

1770,03,5

1596,02,9

1458,02,8

947,01,6

531,03,2

402,02,4

23

1783,04,0

1613,03,3

1472,02,7

951,02,1

533,02,4

402,02,5

24

1792,04,4

1650,03,0

1490,02,3

953,02,7

536,02,7

404,02,9

25

1800,04,6

1660,02,5

1496,01,9

962,01,8

541,03,1

399,02,1

26

1803,04,0

1662,02,1

1500,02,6

963,02,2

543,02,2

414,02,6

27

1809,04,2

1664,02,9

1516,02,4

962,02,8

547,03,4

416,01,8

28

1810,04,2

1663,02,5

1518,01,9

962,03,3

551,03,2

417,02,2

29

1810,04,1

1664,03,2

1520,02,5

962,02,5

551,02,5

417,02,7

30

1810,04,2

1664,02,2

1520,02,8

962,02,3

551,02,2

417,02,4

88

EK-5 Hidrojellerin scakla kar ortalama % deerleri

izelge 5.1. Hidrojellerin scakla kar ortalama % deerleri
(pH = 7,4 , 24 saat)

Hidrojel

PAA/PVA

P(AA-ko-AAm)

465,01,7

218,02,4

355,02,1

120,02,7

20

1110,02,6

830,02,9

722,01,7

275,02,1

30

1418,02,0

1163,01,9

920,02,6

337,02,4

37

1650,02,5

1424,02,2

1012,02,1

404,02,7

40

1673,03,4

1528,03,2

1030,02,7

396,03,1

50

1580,02,9

1513,02,7

1011,02,5

380,03,0

60

1470,02,5

1425,03,0

912,02,4

Scaklk

P(AA-ko-AAm)/PVA

PAAm/PVA

(C)

89

EK-6 Hidrojellerin pH ya kar ortalama % deerleri

izelge.6.1. Hidrojellerin pH ya kar ortalama % deerleri
(37,0 C, 24 saat)
Hidrojel
PAA/PVA

P(AA-ko-AAm)

P(AA-ko-AAm)/PVA

PAAm/PVA

pH
2

307,01,8

171,02,2

109,02,1

270,02,6

754,01,4

538,02,3

308,02,9

291,02,5

1332,02,2

1218,03,3

748,02,3

324,03,1

7,4

1650,02,3

1423,02,9

953,02,1

404,03,4

1703,03,1

1486,03,4

992,02,7

446,03,0

10

1752,02,7

1575,02,1

1016,02,7

12

1476,03,0

1638,02,6

1010,03,2

90

EK-7 P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojellerinden zamana kar toplam lipaz salm

deerleri
izelge.7.1. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojellerinden zamana kar toplam lipaz
salm deerleri (mg) (37,0 C, pH=7,4)
Adsorpsiyon yoluyla

CDI ile aktive ederek

immobilizasyon

immobilizasyon

14,2

12,0

18,3

15,8

22,3

19,0

27,0

22.0

31,2

24

33,6

26,6

36,6

29,0

39,0

31,8

10

41,4

33,2

11

43,4

34,8

12

45,2

36,4

13

47,0

37,2

14

48,3

38,4

15

49,4

40,2

16

50,4

42,0

17

52,6

43,5

18

52,8

45,1

19

54,0

46,6

20

55,1

48,0

21

55,4

48,6

22

56,1

49,3

23

56,4

49,4

24

57,0

49,8

Zaman (Saat)

91

EK-7 (Devam) P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojellerinden zamana kar toplam

lipaz salm deerleri
izelge.7.1. (Devam) P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojellerinden zamana kar
toplam lipaz salm deerleri (mg) (37,0 C, pH=7,4)
28

57,8

839,7

33

58,8

842,0

34

58,9

843,0

35

58,9

846,0

40

59,4

852,4

45

60,9

855,0

46

61,2

855,7

47

61,2

855,0

48

61,2

855,0

92

EK-8 P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden tutuklu lipazn zamana kar

% Salm deerleri
izelge.8.1. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden tutuklu lipazn zamana kar
% Salm deerleri (37,0 C, pH=7,4, M=71,4 mg)
Zaman (Saat)

Mt (mg)

% Lipaz Salm

4,0

5.6

15,2

21.3

23,9

33.4

40,0

56.0

48,0

67.2

57,9

81.1

10

61,8

86.6

12

63,9

89.5

16

66,7

93.4

20

68,7

96.2

22

69,6

97.5

24

71,4

100.0

93

EK-9 P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden tutuklu lipazn zamana kar

serbestleme kinetii deerleri
izelge.9.1. P(AA-ko-AAm)/PVA hidrojelinden tutuklu lipazn zamana kar
serbestleme kinetii deerleri
Zaman (Dakika)

lnt

ln(Mt/M)

60

4,09

-2,88

120

4,79

-1,55

180

5,19

-1,09

240

5,48

-0,58

300

5,70

-0,40

480

6,17

-0,21

600

6,39

-0,14

720

6,58

-0,11

960

6,87

-0,07

1200

7,09

-0,04

1320

7,19

-0,03

1440

7,27

94

ZGEM
Kiisel Bilgiler
Soyad, ad

: ZGNDZ, rem

Uyruu

: T.C.

Doum tarihi ve yeri

: 20.10.1979 Ankara

Medeni hali

: Bekar

Telefon

: 0 (312) 282 73 15

Faks

e-mail

: iremozgunduz@gmail.com

Eitim
Derece
Yksek lisans

Eitim Birimi
Gazi niversitesi /Kimya Blm

Mezuniyet tarihi
2006

Lisans

Gazi niversitesi/ Kimya Blm

2003

Lise

Cumhuriyet Lisesi

1997

Deneyimi
Yl

Yer

Grev

2002

Trk Standartlar Enstits

Stajyer

Yabanc Dil
ngilizce

Yaynlar

Hobiler
Kitap okumak, Tak tasarm,Yzmek.