BURDUR GL HAVZASI

MERMER OCAKLARI RAPORU

Burdur Gl Havzas Mermer Ocaklar Raporu

1. Bask
Haziran 2014
ISBN: 978-605-01-0623-7
Tasarm
Dijle Gksoy Konuk
Teknik Hazrlk:
Patika Ajans Mat. Rek. Org. Tic. Ltd. ti.
Merutiyet Cad. 54/16 Kzlay Ankara
Tel: 0.312 431 22 11
Faks: 0.312 431 22 66
Bask:
Eflal Ajans & Matbaaclk San. Tic. Ltd. ti.
Adres: Kazm Karabekir Cad. Koyunlu han No: 95/1-A skitler Ankara
Sertifika No: 29527
Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii
Selanik Cad. No:19/1
Yeniehir 06650 ANKARA
Tel: 0312 418 12 75
Faks: 0312 417 48 24
Web: www.tmmob.org.tr
E-Posta: tmmob@tmmob.org.tr

NDEKLER
TABLOLAR DZN

HARTALAR DZN

EKLLER DZN

FOTORAFLAR DZN

SUNU

GR

11

I. NCELEME ALANININ TRKYE VE BLGESNDEK

YER
14

I.1. Corafi Konumu ve dari Yaps 14

I.2. lke Ulam Andaki Yeri

16

II. BLGENN DOAL ZELLKLER

16

II.1. klim 16

II.1.1. Meteoroloji stasyonlar

II.1.2. Basn

II.1.3. Scaklk 19

II.1.4. Nispi (Bal) Nem

II.1.5. Ya

II.1.6. Rzgar 24

II.1.7. Buharlama 26

II.2. Jeolojik Yap

II.2.1. Stratigrafi

II.2.2. Tektonik

II.2.3. Depremsellik 34

16
17

20
21

26
27
32

II.3. Jeomorfolojik Yap

38

II.4. Su Kaynaklar 40

II.4.1. Burdur Gl Havzasnn Hidrolojik zellikleri

II.4.2. Burdur Gl Su Btesi 45

II. 5. Madencilik 52

II.3.1. Burdur Havzasnn Snrlar 38

40

II.5.1. Trkiyede Doal Ta ve Mermer Madencilii 52

II.5.2. Burdur li Mermer Madencilii ve Mevcut Durumu 54

II.5.3. Burdur Mermer Ocaklar ve Saha Gzlemleri 57

II.6. Toprak zellikleri 60

II.7. Biyolojik Yap

61

II.7.1. Flora

61

II.7.2. Fauna 62

III. NCELEME ALANINI ETKLEYEN YERLEMLER,

BLGENN SOSYO EKONOMK YAPISI
64

III.1. Burdur Havzasnda Yeralan Yerleimler 64

III.2. Nfus, Nfus Younluu 64

III.3. Ekonomik Yap

III.4. Mlkiyet Durumu 67

III.5. Sosyo-Kltrel Yap 67

66

IV. NCELEME ALANI ve EVRESNN

GENEL ARAZ KULLANIM

ZELLKLER VE YERLEM KARAKTERST
68
V. NCELEME ALANINI ETKLEYEN PLAN, PROJE VE

UYGULAMALAR
70

VI.

EVRESEL ETKLER

VII. YASAL EREVE

82
91

VIII. EVRESEL ETK VE DEERLENDRME SRECNDE

MADEN LETMELER
92
IX. DEERLENDRME -SORUN TANIMLAMASI

99

X. SONU- NERLER

104

KAYNAKA

108

EKLER

110

TABLOLAR DZN
Tablo.1.

Balca Merkezlere Uzaklklar 16

Tablo.2.

MGM ve DS Meteoroloji Gzlem stasyonlar. 17

Tablo.3.

Thiessen Yntemine Gre Burdur Havzas Ortalama Ya. 21

Tablo.4.

zohiyet Yntemine Gre Burdur Havzas Ortalama Ya. 22

Tablo.5.

Burdur ve Tefenni stasyonlarnn Rzgr Deerleri. 24

Tablo.6.

Burdur Blgesinin Aletsel Dnem ncesi Deprem Etkinlii 35

Tablo.7.

Burdur Blgesinin Aletsel Dnem Depremleri Ms 5 36

Tablo.8.

Burdur Havzas AG ve GG Bilgileri. 41

Tablo.9.

DS Tarafndan Gelitirilen Sulama Projeleri (DS). 44

Tablo.10. KHGM (l zel daresi) Tarafndan Gelitirilen Sulama Projeleri 44

Tablo.11. DS Tarafndan Gelitirilecek Sulama Projeleri (DS). 45
Tablo.12. Burdur Gl Seviye, Alan ve Hacim Deerleri. 47
Tablo.13. 2013 Ylnda Dzenlenen Ruhsatlarn Gruplarna Gre Dalm 52
Tablo.14. Ham Blok retimleri 53
Tablo.15. Isparta Burdur 2001-2012 Yeralt Suyu Sondajlar 56
Tablo.16. Yeralt Suyu Sondaj Arama zni Verilen le-Kyler 56
Tablo.17. Maden-Mermer Ocaklarna Tahsis Edilmesi ngrlen

Yer Alt Suyu Sondaj Miktar 57
Tablo 18. leler tibariyle Adrese Dayal Nfus Saym

Sonularna gre Nfus Dalm 65
Tablo 19. ED Ynetmelii Kapsamnda Proje Tantm Dosyas

Hazrlanp Valilike ED Olumlu/ ED Gerekli

Deildir Karar Verilen letmeler 95

HARTALAR DZN
Harita 1.

Trkiye ve Blgesindeki Yeri 14

Harita 2.

dari Bln 15

Harita 3.

Isparta Jeoloji haritas 33

Harita 4.

Burdur Blgesinin Tarihsel Dnem Deprem Etkinlii 34

Harita 5.

Burdur Blgesinin Aletsel Dnem Deprem Etkinlii 35

Harita 6.

Deprem Blgesi 37

Harita 7.

Trkiye Havzalar 39

Harita 8.

Burdur Gl Havzas 40

Harita 9.

Burdur Gl Havzas ve Alt Havzalar 42

Harita 10. Burdur Gl Havzasnda Gln Su Kaynaklarnn

Yok Edilmesine Sebep Olan lemler 84
EKLLER DZN
ekil 1.

Burdur stasyonu Basn Deerleri. 18

ekil 2.

Tefenni stasyonu Basn Deerleri. 18

ekil 3.

Burdur Meteoroloji stasyonu Scaklk Grafii. 19

ekil 4.

Tefenni Meteoroloji stasyonu Scaklk Grafii. 20

ekil 5.

Burdur ve Tefenni stasyonu Nispi Nem Deerleri. 21

ekil 6.

Burdur Gl Havzas Ya Ykseklii-Alan Erisi. 22

ekil 7.

Burdur Havzas Yllk Toplam Yalar. 23

ekil 8.

Burdur Havzas Aylk Ya Ortalamalar. 24

ekil 9.

Burdur stasyonu Rzgar Gl. 25

ekil10. Tefenni stasyonu Rzgar Gl 25

ekil 11. Burdur stasyonu Ortalama Ak Yzey Buharlamas. 26
ekil 12. Burdur Havzas Yllk Toplam Doal Akmlar. 43
ekil 13. Burdur Gl Aylk Seviye Deiimi. 46
ekil 14. Burdur Gl Uydu Grntleri 46
ekil 15. Burdur Gl Su Snrnda Zamanla Meydana Gelen Deiim 47
ekil 16. Burdur Gl Yllk Hesaplanan Su Hacmi

ve Mevcut Gl Hacmindeki Deiim 50

ekil 17. Burdur Gl Yllk Hesaplanan Su Btesi ve Mevcut

Gl Hacmindeki Deiim 51

ekil 18. 2013 Ylnda Dzenlenen Ruhsatlarn Gruplarna Gre Dalm 53

FOTORAFLAR
Fotoraf 1. Gl Kenar Maden Ocaklar 58
Fotoraf 2. Maden Ocaklarnda Kuralsz letme Anlay Sonucu

Ortaya kan Toz rts 58
Fotoraf 3. Maden Ocann Kenarnda Yaplan Pasa Dkm 59
Fotoraf 4. Burdur Revizyon Ynetim Plan Kararlar ile Madencilik
Faaliyetlerine Alacak Blge 77
Fotoraf 5. Aalandrma Alanlar zerindeki

Madencilik Faaliyetinin Etkileri 86
Fotoraf 6.

Kapu Burnu Yamacnda Orman Aalandrmas

Klclar Kynn Tarm Alanlarn
ve Gl Selden Koruyor (Makineli Toprak lemesi
ve Dikim 2008)1. 86

1 Doan KANTARCI, Burdur Gl Havzasnda Barajlar ve Gletler le Ta Ocaklarnn Su

Akna Olumsuz Etkileri zerine Bir Deerlendirme.

SUNU
Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii, meslek rgt olmann sorumluluu
ierisinde lkemizin ve halkmzn geleceini etkileyen kamuyu ilgilendiren
enerji, kentleme, evre gibi konular zerine uygulanan politikalar ve yaanan
sorunlarla ilgili olarak tespitlerini ve zm nerilerini dnem dnem
yaymlad teknik raporlarla ortaya koymaktadr.
Birliimiz bugne kadar madencilik konularnda hazrlad deiik raporlarda
kontrolsz madencilie ilikin yaklamn aka ortaya koymutur. lkemizde
izlenen neoliberal politikalarn sonucu olarak ormanlarmz, kylarmz,
suyumuz, topramz gibi madenlerimiz de piyasa koullarna terk edilmitir.
Madenciliin serbest piyasa koullarna terk edilmesi ile zellikle ormanlar, su
havzalar, sulak alan gibi doal alanlarda ortaya kan kontrolsz madencilik
uygulamalarnn yol at olumsuzluklar giderek artmaktadr.
Uluslararas nitelikte sulak alan olan Burdur Gl Havzasnda srdrlen
mermer oca iletmecilii faaliyetleri, madencilik sektrnn lkemizde
i cinayetleri ile gndeme gelmesine yol aan kuralsz, kontrolsz ve yanl
faaliyetlerine bal olarak ortaya kan evre felaketine dnen madencilik
uygulama rneklerinden birisidir.
Son yllarda Burdur Gl Havzasnda yrtlen mermer madencilii
uygulamalarnn krsal yerlemeler, ormanlk alanlar, tarm alanlar ve gl
zerindeki olumsuz etkilerinin giderek artmakta olduu, gnlk yaam tehdit
eder boyutlara ulat gerekesiyle yre halknn talebi zerine, Burdur Gl
Havzasnda yrtlen mermer madenciliinin incelenmesi amacyla TMMOB
Ynetim Kurulu yelerinden oluan bir komisyon kurulmutur.
Toplumun iinde yer alan ve onun bir paras olarak mhendislik, mimarlk
ve ehir plancln toplum yararna kullanma ilkesiyle; TMMOB Ynetim
Kurulunun, birikimini bilimsel, teknik ve hukuk erevesinde topluma
sunma sorumluluunun bir gerei olarak hazrlanan bu raporda, Burdur
Gl havzasnda bulunan ve Burdur Beji olarak da adlandrlan mermer
yataklarnn mevcut iletilme biiminin ekonomik, evresel ve toplumsal
etkileri ulusal madencilik politikalar ile birlikte blge ve lke ekonomisine
katk salamas asndan deerlendirilmitir.
Mhendislik bilim ve tekniinin yol gstericiliinde halkn karlarn esas
alanmadencilik politikalar yerine, kresel sermaye gdmnde,kamu yarar
gzetmeyen madencilik politikalarnn uygulama sonularnn deerlendirildii
bu raporun hazrlanmasnda emei geen Ynetim Kurulu yelerimiz, H.Can
Doan, Aye Ik Ezer, A. Deniz zdemir, Ali Fahri zten, Ercan Bayrak, Murat
Frat, Mehmet Deniz, Osman Sungur Ecemi, Ayegl Orukaptan, Zeyneti
9

Bayr nal, Tevfik Kzgnkaya ve Teknik Grevli Dersim Gl arkadalarmza

teekkr ediyorum.
TMMOBnin sz insana, yaama ve gelecee dairdir. Bu raporumuz da yle
alglanmaldr.
Mehmet SOANCI
TMMOB Ynetim Kurulu Bakan

10

GR
Burdur Glnn lke ve Dnya leinde neme sahip sulak alan nitelii,
1993 ylnda Su Kular Koruma ve retme sahas, 1994 ylnda da Ramsar
Alan ilan edilerek tescillenmitir. Her yl sonbahar ve k mevsimlerinde
300.000nin zerinde su kuunu barndran Burdur Gl sahip olduu hidrolojik
ve ekolojik zellikleri nedeniyle su kular iin tercih edilen klama alann
oluturmaktadr. Doal zellikleri yan sra, M 7000 yllarna tarihlenen
yerleimlere ev sahiplii yapan blge, tarihi, arkeolojik ve kltrel zenginlie
de sahiptir.
Geleceimizin garantisi olan doal varlklarmz, ormanlar, kylar, sulak alanlar,
akarsular, gller, tarm alanlar, biyogenetik rezerv alanlar ayn zamanda
yaammzn devamll iin de gerekli kaynaklardr. Yaam iin gerekli olan
su, toprak, orman gibi doal varlklarn devamllnn salanmas, kaynak
olarak kullanmna ynelik politikalarla dorudan ilgilidir.
Neoliberal politikalarn bir sonucu olarak dnya pazarna eklemlenen
lkemizin doal kaynak potansiyeli su ve toprak, yerst - yer alt suyu, deniz, gl,
akarsu, sulak alanlar, orman, ayr, mera, yayla, maden rezervleri ve buna baml
tarm, enerji ve evre2; hem kalknmann temel sektrleri olarak hem de
doal kaynak olarak yok edilmektedir.
Tm bu sreler, lkelerin kalknmasnda nemli sektrlerden birisi olan
Madencilik Sektrne de retilen madenlerin u rn haline getirilmeden
yalnzca hammadde olarak ihra edilmesi olarak yansmaktadr. Bu retim
biimi madencilik faaliyetinin blge ve lke kalknmasna katksn azaltt
gibi evresel etkilerini katlanarak artmaktadr.
Madencilik faaliyeti kalknmann bir arac olarak blge ve lke ekonomisi
asndan vazgeilmez nemde olmakla birlikte madencilik faaliyetinin
uygulama biimine bal olarak, gerek su kaynaklar, ormanlar, meralar ve
tarm alanlar gibi doal evreye, gerekse tarihi arkeolojik evreye olas olumsuz
etkileri ile birlikte insan sal asndan da nemli riskleri beraberinde
getirmektedir.
Bu nedenle madencilik sektrnn kalknmann nemli sektrlerinden
birisi olmasnn temel koulu, madencilik faaliyetlerinin bilimsel ve teknik
bilginin kullanm ile kaynak kaybna yol amadan, evreyle uyumlu, aklc
ve ekonomik kurallara gre ve i gvenlii- ii sal esaslar erevesinde
yrtlmesidir. Maden kaynaklarnn ulusal ekonomiye kazandrlmas ile
birlikte doal niteliklerinin devamllnn salanmas havza da yaayan yerel
halkn sosyo-ekonomik kltrel yaamnn devamll iin de gerek arttr.
lkemizin birok yerinde olduu gibi Burdur Gl Havzasnda madencilik
2 TMMOB Doal Kaynaklar, Orman, evre ve Maden, http://www.tmmob.org.tr/genel/
bizden_detay.php?kod=3215&tipi=16

11

faaliyetlerine bal olarak yaanan sorunlarn nedeni, genel anlamda madencilik

politikasnn ve planlamann olmamas, sektre yatrm yaplmamas, kamu
yararnn gzetilmemesinin sonulardr.
Blgede yrtlen madencilik uygulamalarnda, Madencilik Sektrnn
lkemizde i cinayetleri ile gndeme gelmesine yol aan uygulamalar da
grmek mmkndr. yle ki, kapitalizmin temel argman olan en ksa srede
maksimum kar etme hrs halen retim yaplan yada terkedilmi iletmelerde
geliigzel, ev kenarna ylm yada yamaca braklm pasa alanlar, ocaklara
nizami olmayan giri k dzenlemeleri, yerleim alanlarna bitiik ak ocak
iletilmesi gibi i Sal ve Gvenlii nlemlerine ynelik yatrmlarn
yaplmad da grlmektedir.
Bu raporda, Burdur Gl Havzasnda yrtlen mermer madencilii
faaliyetlerinin bir rnei olan Burdur li Merkez lesi Kumluca Ky Eren
Tepesi Mevkiinde R:20054600 Ruhsat Nolu sahada Sevim Altn tarafndan
iletilen II. Grup mermer oca iletmesi incelenmitir. Sz konusu mermer
oca iletmesi iin verilen Burdur Valiliince 17.09.2010 tarih ve 160 sayl
evresel Etki Deerlendirmesi Gerekli Deildir karar ile ilgili olarak
yrtmesinin durdurulmas ve iptali istemi ile bir ky sakini ve Kumluca
Ky Muhtarl tarafndan Isparta dare Mahkemesinin E.2011/242 sayl
dosyasnda dava almtr. ki kez yrtmenin durdurulmas karar verilen
dava temyiz aamasndadr.
Burdur Gl havzasnda bulunan ve Burdur Beji olarak tannan mermer
yataklarnn mevcut iletilme ekli ulusal maden politikalar, ulusal
kaynak olarak blgenin ve lkenin ekonomisine katk salamas asndan
deerlendirilmitir.
Burdur Gl Havzasndaki maden ocaklar ile ilgili inceleme yapmak ve teknik
rapor hazrlamak zere 11.08.2012 tarihli TMMOB Ynetim Kurulu kararyla
TMMOB Ynetim Kurulu yelerinden Aye IIK EZER, H.Can DOAN,
A.Deniz ZDEMR, Ali Fahri ZTEN, Ercan BAYRAK, Murat FIRAT,
Osman Sungur ECEM, Mehmet DENZ, Zeyneti BAYRI NAL, Ayegl
ORUKAPTAN, Tevfik KIZGINKAYA ve TMMOB Teknik Grevlisi Dersim
GLn katlmyla Burdur Gl Havzas Raporu alma Grubu kurulmasna
karar verilmitir.
Burdur Gl alma Grubu inceleme heyetinde bulunan TMMOB Ynetim
Kurulu yeleri Aye IIK EZER, A.Deniz ZDEMR, H.Can DOAN,
Ercan BAYRAK, Bahattin AHN, Zeyneti BAYRI NAL, Ayegl
ORUKAPTANn ve Trk Tabipleri Birlii (TTB) Hukuk Brosu Avukat ve
inceleme alanna alan davada davac vekili Ziynet ZELKin katlmyla
26-27 Nisan 2013 tarihlerinde bir teknik gezi dzenlenmitir. Teknik gezide
Burdur Gl Havzasnda Kumluca Kynde ve blgedeki dier mermer
12

ocaklarna giderek incelemelerde bulunulmutur. Arazi incelemesinden sonra

yerel yetkililer ile birlikte genel deerlendirme toplants yaplmtr. Burdur
li Kumluca Kynde alan mermer ocann yaratt sorunlar zerinden
hareketle Burdur Gl Havzasnda yrtlecek almalar ve rapor sreci
zerine deerlendirmeler yaplmtr.
alma Grubunun toplantsnda ve teknik gezi srasnda davac vekili Ziynet
ZELK de bilgilerini paylamtr.
Raporun hazrlanmasnda; alma grubu yelerinin (arazide yaptklar tespit
ve gzlemler, literatr almas, raporlama vb) dorudan katksnn yannda,
resmi kurumlardan alnan bilgiler, Maden Mhendisleri Odasnn veri
tabanndaki bilgiler ile literatr verileri kullanlmtr.

13

I. NCELEME ALANININ TRKYE VE BLGESNDEK YER

I.1. Corafi Konumu ve dari Yaps
Burdur Gl corafi olarak Gney-Bat Anadoluda Gller Blgesi olarak
adlandrlan, Bat Akdeniz Blgesinde yer alr. Akdeniz Blgesinin batsnda
Antalya, Isparta ve Burdur llerini kapsayan toplam 36.672 km alana sahip
Akdeniz Blgesinin i bat blmnde yer almaktadr. Gller Blgesini
oluturan Beyehir, Acgl, Eridir, Kovada, Kestel, Sula olmak zere birok
glden birisi olan Burdur Gl blgenin en byk glleri arasndadr.
Burdur Gl lkemizin 135 uluslararas neme sahip sulak alanlarndan
birisidir3.
Gln kaplad alan 25.096 km2, Gln corafi koordinatlar (eylem/boylam):
N 37 44 09.06, E:30 10 22.77, deniz seviyesinden ortalama ykseklii;
835 880 marasndadr4.
Harita 1. Trkiye ve Blgesindeki Yeri

nceleme Alannn Konumu

nceleme alann oluturan R:20054600 ruhsat numaral sahada II. Grup
maden iletmesi Burdur li Kumluca Ky Eren Tepe Mevkiinde Burdur
Glne 3 km mesafede, Eren Tepesinde yama zerinde konumlanmtr.
3 Anonim, evre ve Orman Bakanl, Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012)
4 Orman ve Su leri Bakanlnn resmi web sayfas

14

Eren Tepenin hemen eteklerinde Kumluca Ky yeralmakta ve tarmsal

retim yaplan alanlar yerlemenin devamnda bulunmaktadr. Mermer oca
Kumluca Kyne ku uuu 400m uzaklktadr. Mermer bloklarn tand
ulam yolu Kumluca Ky iinden gemektedir. Kullanlan gzerghn
devamnda Yarky ve Yazky yerleimleri bulunmaktadr.
dari Yap
Burdur Gl idari olarak, Burdur ve Isparta olmak zere iki l snrlar iinde
kalmaktadr. Gln kuzey ksm Isparta l snrlar iine girmektedir. Keiborlu
ve Gnen leleri gl havzas iindedir. Keiborlu lesine bal Kl, Senir,
Ardl ve Senirin Mahallesi olan Tepecik, Gneykentin Mahallesi olan
Gmgn gle yakn konumlanmtr.
Harita 2. dari Bln

Burdur Merkez, Kemer, Karamanl ve Tefenni ileleri ile Ispartann Keiborlu

ve ksmen Gnen ilesi havza snrlar ierisinde yer almaktadr. Burdur kent
Merkezi ile Burdur Merkez leye bal Akyaka, Aa Mslmler, Boazii,
endik, Der, Gkeba, Haclar, lyas, Karaal, Karakent, Kocapnar,
Kumluca, Kuruay, Suludere, Yarky, Yassgme, Yazky, Yeilova lesine
bal Harmanl, Yarl yerleimleri gle yakn konumlanmtr.
15

I.2. lke Ulam Andaki Yeri

Burdur Bat Akdeniz Blgesinde Afyon ile Ege Blgesi, Isparta ile Anadolu
Blgesine, Denizli ile ise Marmara Blgesine alan karayollar balantlarn
salayan bir konumdadr.
Burdur Gl havzasna karayolu ulam olarak, Gln dousundan geen,
stanbul-Ankara balantsn salayan, D650 karayolu ve gln gneyinden
geen, Antalya balantsn salayan, D330 numaral devlet karayolu ile lke
ulam ana balanmaktadr (Tablo 1).
Burdur, stanbul-Antalya ve Ankara-Antalya karayolu zerindedir.
Tablo:1. Balca Merkezlere Uzaklklar
Ankara
stanbul
zmir
Antalya
Isparta
Denizli
Afyon

422 km
602 km
374 km
122 km
51km
150 km
170 km

Blgeye hava ulam 25 km. uzaklkta bulunan Isparta Sleyman Demirel

Hava Liman ile salanmaktadr. Farkl dnemlerde randan charter seferleri
dzenlemektedir.
Dier hava ulam 130 km uzaklkta bulunan Antalya Hava Limanndan
salanmaktadr.
II. BLGENN DOAL ZELLKLER
II.1. klim
Burdur Gl Havzas Ege, Akdeniz ve Anadolu arasnda bir gei alanndadr.
Havzann etrafnda ykselen dalar, denizden gelen lk ve nemli havann i
ksmlara girmesine ksmen engel olur ve iklimi biraz sertletirir. Havza iklimi
yazlar scak ve klar souk karasal iklim zellii gsterir. Havza her ne kadar
corafi olarak Akdeniz Blgesi iinde kalsa da havzadaki yllk ortalama ya
ve scaklk deerleri Akdeniz Blgesine gre olduka dk olup Anadolu
Blgesi deerlerine daha yakn olarak gereklemektedir.
II.1.1. Meteoroloji stasyonlar
Havzada Meteoroloji Genel Mdrl (MGM) ve Devler Su leri Genel
Mdrl (DS) tarafndan iletilen istasyonlar olmakla birlikte bu
16

istasyonlarn bazlar kapal durumdadr (Tablo 2). Havzaya ilikin ortalama

yan belirlenmesinde aadaki istasyon verileri kullanlm, dier
meteorolojik parametrelerin deerlendirmesinde de havzay temsil etmesi
asndan ak olan Burdur ve Tefenni istasyonlarnn verileri kullanlmtr.
Tablo 2. MGM ve DS Meteoroloji Gzlem stasyonlar
stasyon
No

stasyon Ad

Kurum

Al/
Periyot

Rakm
Durum
(m)

6676

Keiborlu

MGM

Isparta

1951-1990

990

Kapal

7707

Kemer (Serta)

MGM

Burdur 1964 -1998

1150

Kapal

17238

Burdur

MGM

Burdur

1929

967

Ak

17892

MGM

Burdur

1952

1142

Ak

10-004

DS

Isparta

1967

1000

Ak

10-007

DS

Burdur

1963

865

Ak

10-010

DS

Burdur

1972-1996

980

Kapal

10-011

Tefenni
Baladz
(Gmgn)
Yazky
Boazii
(Kepekli)
Bedirli

DS

Burdur

1973

1300

Ak

II.1.2. Basn
Meteorolojide basn, herhangi bir yerdeki birim alana atmosfer arlnn
yaratt kuvvet olarak tanmlanmaktadr. Yeryz civarnda atmosfer basnc
ykseklik arttka azalr. Ancak souk havann younluu daha fazla olduu
iin basncn ykseklikle birlikte azalma oran souk blgelerde daha yksek
olur.
Burdurda yllk ortalama basn 905,7 hPa, en yksek aylk ortalama basn
Kasm aynda 908,5 hPa, en dk aylk ortalama basn Temmuz aynda
903,2 hPa olarak gereklemitir.Burdur istasyonunda yllk maksimum
basn ortalamas 916,1 hPa, en yksek aylk maksimum basn ortalamas
Ocak aynda 923,4 hPa olarak, en dk aylk maksimum basn ortalamas
ise Austos aynda 910,2 hPa olarak gereklemitir.Yllk minimum basn
ortalamas ise 890,7 hPadr. En yksek aylk minimum basn ortalamas
Austos aynda 897,8 hPa olarak, en dk aylk minimum basn ortalamas
ise Ocak aynda 879,0 hPa olarak gereklemitir(ekil 1).

17

ekil 1. Burdur stasyonu Basn Deerleri

Tefennide yllk ortalama basn 885,0 hPa, en yksek aylk ortalama basn
Kasm aynda 887,9 hPa, en dk aylk ortalama basn Nisan ve Temmuz
aynda 883,0 hPa olarak gereklemitir.Tefenni istasyonunda yllk maksimum
basn ortalamas 895,3 hPa, en yksek aylk maksimum basn ortalamas
Ocak aynda 902,1 hPa olarak, en dk aylk maksimum basn ortalamas
ise Austos aynda 889,3 hPa olarak gereklemitir.Yllk minimum basn
ortalamas ise 870,3 hPadr. En yksek aylk minimum basn ortalamas
Austos aynda 877,3 hPa olarak, en dk aylk minimum basn ortalamas ise
Ocak aynda 857,5 hPa olarak gereklemitir(ekil 2).

ekil 2. Tefenni stasyonu Basn Deerleri

18

II.1.3. Scaklk
Havzann yllk ortalama scakl 12,5oC civarndadr. Havzann nispeten
yksek kotlara sahip gney blm biraz daha souktur. Havzann kuzey
blmnde yer alan Burdur istasyonunda yllk ortalama scaklk 13,1oC
iken,gney blmndeki Tefenni istasyonunda bu deer 11,8 oCdir. K,
ilkbahar, yaz ve sonbahar scaklklar srasyla; Burdur istasyonunda 3,3oC,
11,7oC, 23,4oC ve 14,1oC, Tefenni istasyonunda ise 1,9oC, 10,4oC, 22,0oC
ve 12,7oCdir. En yksek aylk ortalama scaklk Temmuz aynda Burdurda
24,6oC, Tefennide 23,2 oC, en dk aylk ortalama scaklk Ocak aynda
Burdurda 2,5oC, Tefennide 1,1 oCdir (ekil 3, 4).

ekil 3. Burdur Meteoroloji stasyonu Scaklk Grafii

Burdur istasyonunda yllk maksimum scaklk ortalamas 19,4 oC, yllk

minimum scaklk ortalamas ise 7,4 oCdir. En yksek aylk maksimum scaklk
ortalamas Temmuz ve Austos aynda 32,0 oC olarak, en dk aylk minimum
scaklk ortalamas ise Ocak aynda -1,0 oC olarak gereklemitir (ekil 3).
Burdur istasyonunda gnlk maksimum scaklk 27.07.2007 tarihinde 40,7
o
C olarak, gnlk minimum scaklk ise 21.01.2000 tarihinde -14,0 oC olarak
gereklemitir.

19

ekil 4. Tefenni Meteoroloji stasyonu Scaklk Grafii

Tefenni istasyonunda ise yllk maksimum scaklk ortalamas 18,5 oC, yllk
minimum scaklk ortalamas 5,5 oCdir. En yksek aylk maksimum scaklk
ortalamas Austos aynda 30,7 oC olarak,en dk aylk minimum scaklk
ortalamas ise Ocak aynda -3,1 oC olarak gereklemitir (ekil 4). Tefenni
istasyonunda gnlk maksimum scaklk 08.08.2008 tarihinde 39,4 oC
olarak, gnlk minimum scaklk ise 16.01.1974 tarihinde -20,0 oC olarak
gereklemitir.
II.1.4. Nispi (Bal) Nem
Nispi nem, havadaki belli bir hacimde bulunan nem miktarnn, o hacmi
doymu hale getirecek nem miktarna orandr. Nispi nem mutlak nemin
artmas ya da hava scaklnn azalmas nedeniyle artar.
Nispi nem deerleri Burdur ve Tefenni istasyonlarnda birbirlerine olduka
yakndr. Burdurda yllk ortalama nispi nem deeri %58,8, Tefenni
istasyonunda ise %59,9 dur. En yksek aylk ortalama nispi nem deeri
Burdurda Aralk aynda %75,9, Tefennide ise yine Aralk aynda %76,3, en
dk aylk ortalama nispi deeri Burdurda Temmuz aynda %42,0, Tefennide
ise Temmuz ve Austos aynda %44,1dir (ekil 5).

20

ekil 5. Burdur ve Tefenni stasyonu Nispi Nem Deerleri

II.1.5. Ya
Havzalarn yllk ortalama yann belirlenmesi konusunda eitli yntemler
mevcuttur. Burdur Gl Havzasnda Tablo 1de verilen tm istasyonlarn
1970-2010 yl periyodu iinde mevcut olan yllarn ortalamas kullanlarak
mukayeseye imkan vermesi asndan alansal ya hesaplamalarnda ska
kullanlan yntemlerden Thiessen Poligonu Yntemi ve zohiyet Yntemi
kullanlmtr.
lk ynteme gre havza ortalama ya 408,4 mm (Tablo 3), ikinci ynteme
gre 407,2 mm (Tablo 4) bulunmutur. zohiyet Yntemine gre hesaplanan
ya ykseklii-alan erisi ekil 6da verilmitir.
Tablo 3. ThiessenYntemine Gre Burdur Havzas Ortalama Ya
stasyon

Ya Ykseklii Pi (mm)

Poligon Alan Ai (km2)

Pi Ai

Tefenni
Kemer
Bedirli
Boazii
Yazky
Burdur
Baladz
Keiborlu
Toplam
Ortalama Ya

454,7
375,7
400,3
360,0
368,6
415,8
422,3
468,8

407,33
490,54
267,17
389,81
280,31
709,54
411,71
306,59
3263,00

185195,9
184278,8
106942,0
140345,0
103318,6
295060,6
173854,8
143725,7
1332721,4
408,4

21

Tablo 4. zohiyet Yntemine Gre Burdur Havzas Ortalama Ya

zohiyetler

Ya
Ykseklii
Pi (mm)

Poligon
Alan
Ai (km2)

Pi Ai

450-480

465,0

644,65

299763,3

420-450
390-420
360-390
330-360
Toplam
Ortalama Ya

435,0
405,0
375,0
345,0

609,33
265058,0
724,13
293272,6
909,58
341091,7
375,31
129482,4
3263,00 1328668,0
407,2

Kmlatif
Alan
(km2)

Kmlatif
PiAi

Ortalama
ya
(mm)

644,65

299763,3

465,0

1253,98
1978,11
2887,69
3263,00

564821,3
858093,9
1199185,6
1328668,0

450,4
433,8
415,3
407,2

ekil 6. Burdur Gl Havzas Ya Ykseklii-Alan Erisi

Aritmetik Ortalama Yntemine gre istasyonlarn ortalama yalar ise 411,7

mm olarak hesaplanmtr. Hesaplama yaplan yntemlere gre deerlerin
birbirine yakn olmas nedeniyle Burdur Gl Havzas yllk ortalama ya
411,7 mm olarak kabul edilmitir. Havza yllk toplam yalar aadaki
grafikte verilmitir (ekil 7).

22

ekil 7. Burdur Havzas Yllk Toplam Yalar

Havzada yllk toplam yalarda bir eilim olup olmadna bakmak amacyla
Mann-Kendall testi kullanlarak eilim (trend) analizi yaplmtr.
Genellikle Kendall istatistii olarak da bilinen Mann-Kendall testi (Mann
1945, Kendall 1975) verilerin eiliminin rastgele olup olmadnn belirlenmesi
iin hidroloji ve klimatolojide yaygn olarak kullanlmaktadr. Bu test nonparametrik bir test olduundan verilerin dalmndan bamszdr. Bu test
ile zaman serisinde eilim (artma veya azalma) olup olmad sfr hipotezi ile
Ho:Eilim Yok ile kontrol edilmektedir (Bayazt 1996).
Havza yllk toplam ya verilerindeki olas gidi test edilerek, = 0,10 nem
dzeyinde z=1,08 bulunmutur. (1,28 z 1,28) olduundan yalarda bir
art veya azal eilimi olmad tespit edilmitir.
Havzada hakim iklim zellikleri nedeniyle k yalarnn fazla olduu
grlmektedir. Mevsimlere gre havza ortalama yalarna baktmzda kn
146,50 mm (%35,6), ilkbaharda 128,52 mm (%31,2), sonbaharda 87,24 mm
(%21,2) ve yazn 49,40 mm (%12,0) ya gereklemitir.
En yksek aylk ortalama ya Aralk aynda 52,4 mm, en dk aylk ortalama
ya Austos aynda9,5 mm olmutur (ekil 8).
Burdurda yllk ortalama yal gn says 89,0, kar yal gn says 13,9
gndr. Tefennide ise yllk ortalama yal gn says 89,5, kar yal gn
says ise 18,9 gndr. Burdurda yan %15,6s, Tefennide ise yan %21,1i
kar eklinde dmektedir.

23

ekil 8. Burdur Havzas Aylk Ya Ortalamalar

II.1.6. Rzgar
Burdurda rzgar daha kuvvetli olup ortalama rzgar hz 2,1 m/sn, Tefennide
ise 1,5 m/sndir. Burdurda en hzl rzgar Aralk aynda SE (gneydou)
ynnden 50,0 m/sn hzla, Tefennide ise en hzl rzgar Mart aynda S (gney)
ynnden 26,2 m/sn hzla esmitir (Tablo 5).
Tablo 5. Burdur ve Tefenni stasyonlarnn Rzgar Deerleri
Burdur
Ort.Rzgar Hz
(m /s)
En Hzl Esen
Rzgarn Yn
En Hzl Esen
Rzgarn Hz (m /s)

Tefenni
Ort.Rzgar Hz
(m /s)
En Hzl Esen
Rzgarn Yn
En Hzl Esen
Rzgarn Hz (m /s)

Ocak

ubat

Mart

Nisan

Mays

2,1

2,4

2,6

2,5

2,1

Haziran Tem m uzAustos

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

Yllk

2,0

1,8

1,7

1,8

2,0

2,0

2,1

1,9

SE

SSE

SSE

SSE

SE

SSE

SE

SE

SE

30,0

27,2

28,6

28,2

26,9

22,5

18,2

18,6

21,0

24,2

47,7

50,0

50,0

Ocak

ubat

Mart

Nisan

Mays

Eyll

Ekim

Kasm

Aralk

Yllk

1,3

1,6

1,7

1,8

1,5

1,3

1,2

1,3

1,2

1,5

Haziran Tem m uzAustos

1,6

1,7

1,5

SW

SSW

NE

SE

NW

NW

NW

23,3

19,5

26,2

22,5

13,6

18,8

18,6

16,1

19,3

17,6

20,5

18,5

26,2

Burdur istasyonunun hakim rzgar ynlerine baktmzda SE (gneydou )

yn n plana kmaktadr. 61.573 (%16,8) esme says ile SE (gneydou)
yn hakim rzgar yn olup ortalama rzgar hz 1,9 m/sndir, bunu 55.617
(%15,1) esme says ile SSE (gney-gneydou) yn izlemekte olup ortalama
rzgar hz 2,1 m/sndir. En az rzgar 3.634 (%1,0) esme says ile SW (gneybat)
ynnden esmekte olup ortalama rzgar hz 1,8 m/sndir (ekil 9).
24

Burdur stasyonu Rzgar Gl

NNW (1,6)
NW (1,5)

N (1,7)
70000
60000
50000
40000
30000

WNW (1,5)

20000

NNE (1,6 )
Rzgar Esme
NE (1,5)
Says
Rzgar Yn ve
Hz (m/s)

ENE (1,3)

10000
W (1,6)

E (1,1)

WSW (1,7)

ESE (1,1)

SW (1,8)

SE (1,9)

SSW (1,8)

SSE (2,1)
S (1,9)

Rzgar Esme
Sas

Rzgar Yn ve Ort.
Hz (m/s)

ekil 9. Burdur stasyonu Rzgar Gl

Tefenni istasyonunun hakim rzgar ynlerine baktmzda ise N (kuzey) ve W

(bat) ynleri n plana kmaktadr. 41.556 (%18,0) esme says ile N (kuzey)
yn hakim rzgar yn olup ortalama rzgar hz 2,3 m/sndir, bunu 35.047
(%15,1) esme says ile W (bat) yn izlemekte olup ortalama rzgar hz
1,6 m/sndir.En az rzgar 1.968 (%0,9) esme says ile SSE (gneygneydou)
ynnden esmekte olup ortalama rzgar hz 1,2 m/sndir (ekil 10).

ekil 10. Tefenni stasyonu Rzgar Gl

25

II.1.7. Buharlama
Atmosferdeki su buharnn (nemin) byk blm yeryzndeki su
ktlelerinden meydana gelen buharlama sonucunda olumaktadr. Serbest
su yzeyinden oluabilecek buharlamann oran bir ok faktre baldr fakat
bunlardan en nemlisi yksek scaklk ve dk buhar basncdr. Scak ve
kuru iklimlerde buharlama daha fazla gereklemektedir.
Havza genelinde ak yzey buharlamas sadece Burdur istasyonunda
llmektedir. Yllk ortalama buharlama 1179,4 mmdir. Havza ortalama
ya ile karlatrldnda havzada yan yaklak kat fazla bir buharlama
olduu ifade edilebilir. En fazla buharlama 247,6 mm (%21,0) ile Temmuz
aynda gereklemitir (ekil 11).

ekil 11. Burdur stasyonu Ortalama Ak Yzey Buharlamas

II.2. Jeolojik Yap5

Burdur Gl evresinde KB-GD ekseninde farkl istiflenmelerle tanmlanan
jeolojik yap(Harita 3), tutturulmu, tutturulmam tortullar ile mamatik
kayalardan olumaktadr. Yerinde ve tanm ktleler olarak ayrtlanan
tutturulmu ve Permo-Triyasta kelmi otokton sedimanter ve mamatik
kayalardan, genellikle s denizel zellikli Beydalar karbonat kayalardr.
Alpin orojenezi denizel derinlemeyi izlemi ve Beydalar otoktonunu
bindirmeli bir ekilde zerlemitir. Paleosen-Pliyosen arasnda ise denizel
zellikte, tutturulmam, krntl ve karbonatl kel kayalar olumutur.
5 enel, M., 1/100000 lekli Trkiye Jeoloji Haritalar Isparta J-10 Paftas Aklama Raporu,
MTA Yayn, 18 sayfa, Ankara, 1997,

26

Pliyosen-Holosen arasnda amurta-kumta ardalanmal Burdur formasyonu

olumutur. Travertenler, Glck volkanizmas rn olan volkanitler ve
volkanik krntl kayalar ise tutturulmu en gen gl ve kara kelleri
olup, zellikle yerleim yerlerinin bulunduu alanlarda eski Burdur Glne
ait plaj ve glsel tortullar ile farkl kel alanlarda olumu gevek tortullar
ise jeolojik anlamda son bir milyon yl ierisinde gelimi tortullar olarak
tanmlanmaktadr.6
Burdur Gl ise ok eski kellerin Burdur fay hatt ile yukarya ykselen dalar
zerinde kalmasyla olumu, ste doru traverten ve volkanik malzemelerle
ardkl gelimitir. Travertenlerin fazlal, karasallama ve su kaynaklar ile
ilgili geliimi gstermektedir.
II.2.1. Stratigrafi
Beydalar Otoktonu
Bat Toroslarn otokton kaya birimlerini oluturan Beydalar otoktonu,
alma alannda Jura - Kretase yal neritik kiretalar (Beydalar), Alt
Paleosen (Daniyen) yal olistostrom (amldere olistostromu), st PaleosenEosen yal karbonat ve krntl kayalar (Sbtepe), st Ltesiyen-Priaboniyen
yal karbonat ara dzeyli krntl kayalar (Kkky), Alt Miyosen yal algli
kiretalar (Karabayr) ve Burdigaliyen yal krntl kayalar (Karakutepe) ile
temsil edilir.
Jura-Kretase
Beydalar Formasyonu (Kb): st Kretase yal neritik kiretalar eklinde
yzeylenen Beydalar formasyonu orta-kaln tabakal, bej, gri, krem, ak
kahve renklerde, yer yer rudist yama resiflidir. Formasyon iinde dolomit,
dolomitik kirecta ve rekristalize kiretalar da bulunur. Sk erime boluklu
olan Beydalar formasyonunda karstlama yaygndr. zerinde ok sayda
dolin, dden ve geni polyeler gelimitir.
Paleosen
amldere Olistostromu (Tp): Altta killi kireta, kilta, marn ve kumta,
stte ise eitli bloklar ieren birim, altta ince-orta tabakal, bej, krem, gri,
yeilimsi gri, pembe, kirli sar vb. renklerde mikrit, killi mikrit, kilta, marn,
kalkarenit, kumta vb. Kayatrlerini kapsar. stte Antalya naplarna (ofiyolit,
radyolarit, rt, kireta, kumta vb.) ve Beydalar otoktonuna (st Kretase)
ait paralar ieren olistostromla sonlanr.

6 Grm, M., Yamurlu, F., entrk, M., Uysal, K., Jeolojik Sentez: Burdur Gl evresi, 1.
Burdur Sempozyomu Bildiriler Kitab, Cilt II, s.558-568, MAE ni., Burdur, 2007

27

st Paleosen Alt Eosen

Sbtepe Formasyonu (Tpes): Degiik kaya trleri kapsayan Sbtepe
formasyonu, bazen ince-orta-kaln tabakal, bej, krem, gri, ak kahve, kirli
sar vb. renklerde kiretalar ile temsil edilir. ou alanda ise ince-orta-kaln
tabaka, gri, yeil, krem, pembe, krmz, kirli sar, bej, krem, vb. renklerde
kireta, killi-kumlu kireta, marn, kiltai, silttai, kumtai vb. Kaya
trlerinden oluur. Birim iinde yer yer kaba krntllar da bulunur. Birimin
kalnl anma nedeniyle 0-400 metre arasnda deiir.
Eosen (orta-st)
Kkky Formasyonu (Tek): nce-orta-kaln tabakal, kirli beyaz, kirli sar,
gri, krem, bej, yeilimsi gri, pembe vb. renklerde marn, kilta, kireta, killi
kiretalarndan oluur. Kalnl en fazla 500 metreye ular.
Miyosen
Karabayr Formasyonu (Tmk): Birim orta-kaln tabakal gri, bej, krem, kirli sar,
yerel olarak koyu gri renkli algli kiretalarndan oluur. Birimin tabannda yer
yer konglomeratik kireta ve breik kiretalar bulunur. Yer yer bol mercan
kapsar. st dzeyinde ince killi kireta dzeyi ile Karakutepe formasyonuna
geer. Kalnl en fazla 400 metredir.
Karakutepe Formasyonu (Tmkt): nce-orta-kaln tabakal, gri, yeilimsi gri,
yeil, bej, krem, ak kahve renkl kumtai, kilta, siltta ardalanmasndan
oluur. Birim iinde kumlu-killi kireta ile konglomera, marn vb. dzeyler de
grlr. Kalnl en fazla 600 metredir.
Gneyyayla Paraotoktonu
Senomaniyen-Turoniyen Kireta (Kst): Birim orta-kaln tabakal, gri, bej,
krem, ak kahve renkli, yer yer rudistli kireta, dolomitik kireta ve yari
pelajik karakterde kiretalarndan oluur. En fazla 750 metre kanlk gsteren
birim, Sbtepe formasyonu olarak ayrtlanmtr.
Senoniyen Kireta (Kse): Birim ince-orta, yersel kaln tabakal, bej, krem,
gri, kirli sar, yeilimsi gri vb. renklerde, yer yer rtl ve globotruncanali
mikritik kiretalarndan oluur.
Eosen (Eo): nce-orta-kaln tabakal, gri, bej, krem, pembe vb. renklerde killikumlu kireta, kireta ve mamlardan oluur. Orta Eosen yal kabul edilen
formasyonun kalnl 100-150 metre arasmda deiir.
Yeilbarak Nap
Beydalar otoktonu ile Likya Naplar arasnda, Beydalar otoktonu zerinde
rt olarak yer alan, yanal ynlerde sreklilik gsteren Yeilbarak nap altta
Gmbe birimi, stte Yavuz birimi olarak iki yapsal birimden oluur.
28

Elmal Formasyonu (Te): nce-orta-kaln tabakal, gri koyu gri, bej, yeilimsi
gri, yeil, kahve vb. renklerde kumta ve eyllerden oluur. Birim iinde kumlukilli kireta, kalkarenit vb. seviyeler bulunur. Yaklak 750 m. kalnlktadr.
Likya Naplar
Kuzey/kuzeybat ynden, Alt Langiyende Beydalar otoktonu zerine
yerlemi olan Likya naplar, blgede Tavas nap, Bodrum nap, Marmaris
ofiyolit nap, Glbahar nap ve Domuzda nap ile temsil edilir.
Tavas Nap
Tavas nap, Likya naplarnn en alt yapsal birimi olmas, Dogger-Kretase yal
pelajik/yar pelajik keller kapsamas ve Paleosen (st)-Eosen yal flile
sonlanmas ile diger naplardan ayrlr.
Kapda Kireta (Kkp): Altta 30-40 metre kalnlkta, orta-kaln tabakal,
bol rudist paral, kirli beyaz, gri, ak gri, krem renkli, yer yer mikrit ara duzeyli
kalsiturbiditlerle balar. stte, ince-orta-kaln tabakal, gri, krem, bej, yeilimsi
gri, kirli beyaz, pembe renkli, yer yer ince kalsitrbidit ara dzeyli planktonik
foraminiferli mikrit ve rtl mikritler kapsar. Kalnl 30-190 metre arasmda
deimektedir.
Uluborlu Formasyonu (Tpeu): nce-orta-kaln tabakal, gri, yeil, bej,
kremn, kirli sar, pembe vb. renklerde, kalkarenit, mikrit, killi-kumlu kireta
ara dzeyli kumta, kilta, siltta ve konglomeralardan oluur. Yaklak 1000
metre kalnlktadr.
Bodrum Nap
Yanda Kireta (JKya): Formasyonun tabannda pembemsi gri renkli, kalnorta tabakal kireta ve dolomitik kiretalar yer alr. Daha stte ince-ortakaln tabakal, gri, bej koyu gri yersel oolitli, genelde mikritik dokulu, ste
doru rt yumrular artan kiretalar yer alr. Birim daha stte ise kzl renkli,
tabakal rtlere geer. Yaklak 450 metre kalnlktadr.
Karabrtlen Formasyonu (Kka): Yer yer bloklu flile temsil edilen birim
ince-orta-kaln tabakal, gri, siyahimsi gri, yeilimsi gri, siyah, ak kahve, kirli
sar vb. renklerde kumta, kilta ve silttalarndan oluur. Yer yer kumlukilli kireta, mikrit, rtl mikrit, kalsiturbidit, marn gibi dzeyler, yer yer
ise serpantinit, bazik volkanit, kiretalar bloklar kapsar. Yaklak 150 metre
kalnlndadr.
Marmaris Ofiyolit Nap
Marmaris ofiyolit nap, yapsal olarak genelde Bodrum napn oluturan yapsal
birimler zerinde, Glbahar ve Domuzda naplar altnda bulunur.
29

Marmaris Peridoditi (Kmo): Yer yer serpantinlemi ultramafik kayalardan

olusur. Dier kaya trlerine oranla daha yaygn olan harzburgitlerin anma
yzeyleri kzl, kzl kahve, yeilimsi gri, krlma yzeyleri siyahimsi yeil,
yeilimsi gri, koyu gri, koyu yeil renklidir.
Kzlcada Melanj ve Olistostromu (Kkzm): Serpantinit, serpantinlemi
harzburgit, dunit vb. Kaya trlerinden oluur. Genelde bazik volkanit, neritik
kireta, pelajik kireta, radyolarit, rt, dolomit vb. blokludur.
Glbahar Nap
Glbahar nap yapsal olarak Marmaris ofiyolit nap zerinde, Domuzda
nap altnda bulunur. Glbahar nap Turun birimi ile temsil edilir. Turun
birimi altta Orta-st Triyas yal Orluca formasyonu, stte Jura-Kretase yal
Orhaniye formasyonu ve st Senoniyen yal Karabrtlen ve Karanasflar
formasyonlarn kapsar.
Orhaniye Formasyonu (JKo): nce-orta tabakal, anma yzeyi gri, ak gri,
krlma yzeyi gri, yeilimsi gri, bej, krem, kirli sar, yersel pembe renkli, ok
sk kvrml, yer yer bazik volkanit ve radyolarit-rt-ey ara dzeyli rtl
mikritlerden oluur. Yaklak 400 metre kalnlndadr.
Domuzda Nap
Dutdere Kireta (TrJd): Birim orta-kaln tabakal, yer yer masif, anma
yzeyi gri, ak gri, krlma yzeyi beyaz, kirli beyaz, krem, bej, ak gri, gri,
yer yer megaladonlu yada algli rekristalize kiretalarndan oluur. Birimin st
dzeyinde orta-kaln tabakal, gri, krem renkli kiretalar bulunur. Yaklak
700 metre kalnla ulaabilir.
Paraalloktonlar
Likya naplar zerinde Paleosen, Orta Eosen, Oligosen ve Miyosende olmak
zere 4 kez transgresiyon gelimitir. Bu transgresiyonlara bagl olarak Mamatlar
formasyonu (Paleosen), Varsakyayla formasyonu (st Ltesiyen-Priaboniyen),
Acgl grubu (Oligosen) ve Kavak formasyonu (Alt Miyosen) gelimitir.
Paleosen
Mamatlar Formasyonu (Tpm): Genelde masif veya kaln tabakal, ak
kahve, sarms kahve, gri, bej, krem renklerde, bol algli kiretalarndan oluur.
Baz alanlarda konglomeralar uzerinde kumta ve siltta ara dzeyli, yumrulu
kiretasi, killi-kumlu kiretalar yer alr. En fazla 200 metre kalnlktadr.
Eosen
Varsakyayla Formasyonu (Tev): Birim ince-orta-kaln tabakal, bej, gri,
yeilimsi gri, ak kahve, kirli sar vb. renklerde kireta, kumlu-killi kireta
aradzeyli kumta, kilta ve silttalarndan oluur. En fazla 100 metre kalnla
ular.
30

Oligosen
Acigl Grubu (Toa): Acgl gurubu masif ya da kaln tabakal polijenik
konglomeralardan oluur. Kalnl 1000-1500 metre arasnda deiir.
Delikarkas Formasyonu (Toad): Orta-kaln tabakal, gri, bej renkli
bol nummulitli kiretalarndan oluur. Yanal yonde Acgl grubu iinde
kamalanan formasyon yaklasik 50 metre kalnlktadr.
Sarayck Formasyonu (Toas): nce-orta-kaln tabakal, bej, gri, beyaz, krem,
yeilimsi gri renklerde kumta ve amurtalarndan oluur. Yanal ynde Acgl
grubunun konglomeralar ile giriklik gsteren birimin kalnl 50-150 metre
arasnda deiir.
Alt Miyosen
Kavak Formasyonu (Tmkv): Orta-kaln tabakal, gri, koyu gri renkli
kiretalarndan. ou kumlu kireta karakterindedir. Birim yaklak 50
metre kalnlktadr.
Neootokton rt Kayalar
Aksu Formasyonu (Tma): Birim masif, kaln, yerel olarak orta tabakal,
orta-iyi boylanmal, yer yer kt boylanmal, yuvarlak, yar yuvarlak, bazen
keli akll ve yer yer bloklu konglomeralardan oluur. Kalnl en fazla 1500
metredir.
Pliyosen
ameli Formasyonu (pl): nce-orta-kaln tabakal, beyaz, kirli beyaz,
kirli sar, ak gri, yeil vb. renklerde kilta, kumta, marn, konglomera ve
kumtalarndan oluur. inde yer yer tf ve tfit dzeyleri izlenen birim, Burdur
evresinde orta-kaln tabakal, bej, krem renkli, gzenekli karbonat dzeyleri
ile stte ince-orta-kal tabakal, kirli sari, bej, krem, ak kahve renkli kireta
ve travertenler olarak izlenir. Birimin kalnl 0-650 metre arasnda deiir.
Pliyo-Kuvarterner
Glck Formasyonu (plQg): nce-orta, yer yer kaln tabakal, bazen apraz
tabakalanmal, beyaz, kirli beyaz bej, krem, gri, kirli sar renklerde kumta,
kilta, siltta, andezitik ve traki-andezitik volkanik bre, aglomera, tf,
tfit, pomza vb. kaya trlerinden oluur. Kalnl 0-600 metre arasnda
deimektedir.
Dzaa aklta (Qd): Orta-iri akll gevek tutturulmu konglomeralardan
oluur. Eski yama molozu ya da akarsu kelleridir.
Traverten (Qtr): Kirli sar, gri, kirli beyaz, sarms kahve renkli, gzenekli
traverten ve kiretalardr.
31

Eski Akarsu Taraa Dolgular (Qt): Gevek tutturulmu akl, blok ve ok az

oranda kum ve amur birikintileridir.
Alvyon Yelpazeleri (Qay): Akarsu, ova kenarlarnda ve Burdur Gl
kenarnda yaygn olarak bulunur. Blok, akl ve amur birikintilerinden oluur.
Yama Molozu ve Birikinti Konileri (Qym): Yer yer tutturulmu, ounlukla
gevek, da yama ve eteklerinde bulunur. akl ve blok birikintilerinden
oluur.
Alvyonlar (Qal): Nehir yataklarnda, dzlklerde ve gl kenarlanndaki
akl, kum ve amur birikimleridir.
II.2.2. Tektonik
st Kampaniyen - Maastrihtiyende okyanus kabuk parasnn ktasal kabua
bindirmesine bal olarak bir araya gelmi Likya Naplar, Eosen sonu yatay
hareketleri ile tekrar gneye doru hareketlenmilerdir. Bu yatay hareketlere
Tavas nap da katlarak gneye doru yer deitirmitir. Blgedeki kayalar, Alt
Langiyende gerekleen yatay hareketlerle gneye doru tekrar aktarlmlardr.
Pliyosende ve sonras blgede byk apta krlmalar gereklemitir. Bu krk
sistemlerin bir ounun hareketlilii gnmzdede sz konusudur.
Burdur ve civar, Toros Nap olarak adlandrlan birimin yreye yerleimi
srasnda skma tektonii ve Pliyosen sonrasnda balayan ekme tektonii
etkisi altnda kalm ve deiik ynl ekim faylaryla kesilmitir. Yassgme
Kynn 1.5 km dousunda K-D ynl, diri normal fay buyunca Pliyosen yal
karasal tortullar ile ofiyolitli kark tektonik dokana getirilmitir. Blgedeki
dier nemli bir fay da Burdur Faydr. Fayl dokanaklarda ileri derecede
deformasyon ve bre zonu gelimitir.

32

Harita 3. Isparta Jeoloji Haritas,

33

II.2.3. Depremsellik
Burdur ve yakn evresi depremsellik asndan Trkiyenin en aktif
blgelerinden birisidir. Blgede ok fazla miktarda aktif fay bulunmaktadr ve
blge youn fay paralar (zon) ile evrilidir. Bu bakmdan Burdur ili ve evresi
gerek tarihsel dnemde, gerekse aletsel dnemde meydana gelmi depremlerden
etkilenmitir. Aletsel dnemde meydana gelen ykc depremlerde can ve mal
kayb yaanmtr.
Burdur li Gneybat Anadoluda Gller Blgesi olarak adlandrlan Bat
Akdeniz Blgesinde yer alr. Sismotektonik adan Alp-Akdeniz orojenik
kuan en aktif zonlarndan biri zerinde bulunmaktadr. Blgenin en aktif fay
zonlarndan biri olan Fethiye-Burdur Fay Fethiye Krfezi ile Keiborlu arasnda
yaklak 300k uzunlukta KD-GB gidiatl bir faydr. Burdur Fay ile Gller
Blgesinin dier nemli fay olan Dinar Fay Keiborlu civarnda kesimektedir.
Fethiye Krfezi aklarnda Girit ve Kbrs yitim zonlarn birbirinden ayran
Burdur fay ayn zamanda Ege levhasnn gney snrn oluturur. Blge komu
iller ile birlikte deerlendirildiinde Beyehir gl fay, Sultanhisar fay, Dinar
fay, Eirdir gl kuzeyindeki Tatarl ve Kumdanl faylar nemli sismotektonik
unsurlar olarak dikkat ekmektedir.
Harita 4. Burdur Blgesinin Tarihsel Dnem Deprem Etkinlii

34

Tablo 6. Burdur Blgesinin Aletsel Dnem ncesi Deprem Etkinlii

Milat
M.S
M.S
M.S
M.S
M.S
M.S

Yl
53
1842
1849
1858
1875
1876

N
38
38
38
37
38
38

E
30
30
31
31
30
30

Yer
Dinar ve yresi
Isparta, Burdur
Isparta Yresi
Antalya
Dinar, ivril, Denizli, Uak
Burdur Yresi

Harita 5. Burdur Blgesinin Aletsel Dnem Deprem Etkinlii

35

iddet
VIII
VI
VI
V
IX
VI

Tablo 7. Burdur Blgesinin Aletsel Dnem Depremleri Ms 5

Gn

Ay

Yl

Saat

Dak.

San.

Lat

Lon

Ref

Km.

Ref

Ms

Ref

10

1914

22

2,4

37,70

30,40

14

6,9

10

1914

15

50

0,0

38,00

30,00

15

5,0

11

10

1914

45

38,00

30,00

15

5,2

16

1918

13

28,5

38,34

29,48

10

5,7

1925

38,10

29,80

30

5,0

1925

46

37,0

38,10

29,80

20

5,9

16

1925

20

58

24,0

38,00

30,00

15

5,1

1925

16

30,4

37,56

29,17

130

5,4

18

12

1925

28

42,0

37,40

30,40

15

5,1

10

1926

20

0,4

37,03

29,43

50

6,1

11

1926

58

40,0

37,00

29,40

30

5,0

12

19

1933

20

9,8

38,19

29,79

40

5,7

13

19

1934

18

43

15,6

37,86

31,13

50

5,3

14

12

1936

22

24

28,1

37,44

29,44

130

5,0

15

11

1963

27

24,2

37,96

29,14

40

5,5

16

30

1964

17

45

57,0

37,41

29,89

59

5,7

17

13

1965

20

50,8

37,85

29,32

33

5,7

18

28

1968

57

54,7

38,10

31,00

10

5,0

19

1969

47

25,8

36,98

31,04

109

5,2

20

22

1971

14

27

44,9

37,24

30,30

47

5,1

21

12

1971

25

15,4

37,64

29,72

30

5,9

22

12

1971

10

10

25,4

37,51

29,71

29

5,2

23

12

1971

12

57

25,0

37,58

29,60

33

5,2

24

1971

15

10

6,7

37,34

30,18

49

5,3

25

11

1991

18

33

43,3

37,01

30,96

113

5,1

26

10

1995

15

57

12,6

38,06

30,15

6,1

Blgede Etkili Olan Depremler7:

3 Ekim 1914 Burdur Depremi
Koordinatlar =37.70oK- 30.40o D, M=6.6, iddet=IX
Burdur Ovasnda, Isparta yaknlarnda ve Dinarda ar hasarlar olmutur, ok
sayda insan hayatn kaybetmitir. Burdur ukurluunda gl kenarna kout
GB-KD dorultulu ve 40 km uzunluunda bir krk olumutur. Sarsnt geni
bir blgede alglanmtr. Episantr Burdur Ovasndan geen krk boyunca
olabilir. 300 can kayb ve 6000 hasarl bina vardr.
7 B. Kandilli Rasathanesi Ulusal Deprem zleme Merkezi Veri Bankas

36

22 Kasm 1963 Tefenni (Burdur) Depremi

Koordinatlar =37.07o K- 29.68o D, Ms=4.7, iddet=VII
Birer saat arayla ayn byklkl iki ok biiminde olan bu deprem, Burdurun
gneybatsndaki Tefennide dar bir alanda hasara neden olmutur. Saha
gzlemleri deerlendirildiinde Tefenni, Karamanl ve Hyk Kyn iine
alan dar bir sahada hasara neden olmutur. 39 ev hasar grm, can kayb
olmamtr.
30 Ocak 1964 Tefenni (Burdur) Depremi
Koordinatlar =37.41o K - 29.89o D, Ms=5.7, iddet=VIII
Can kayb olmayp, 39 konutta hasar vardr.
12 Mays 1971 Burdur Depremi
Koordinatlar =37.60o K - 29.68o D, Ms=5.4, iddet= VIII
Burdur Glnn gney kylarnda Kla, Yarl ve Budz Kyleri arasndaki
alanda hasar yapmtr. 57 kii hayatn kaybetmitir. Blgedeki konutlarn
3227si hasarldr.
29 Temmuz 1978 Burdur Depremi
Koordinatlar =37.57o K - 30.02o D, Mb=4.6, iddet=VII
Deprem birbirini izleyen iki ok eklinde gelimitir. Can ve mal kayb
olmamtr.
Harita 6. Deprem Blgesi

37

Blgenin I. Derece deprem blgesi olmas asndan blgede yaayanlarn

her zaman depreme kar hazrlkl olmas ve depreme dayankl konutlarda
oturmalar gerekmektedir.
II.3. Jeomorfolojik Yap
II.3.1. Burdur Havzasnn Snrlar
Burdur Gl Havzas, Trkiyenin gneybat kesiminde, Bat Akdeniz
Blmnde, 37 8 38 2 kuzey enlemleri ile 29 39 30 33 dou
boylamlar arasnda yer alr. Kapal havza olan Burdur Gl Havzas Trkiyede
belirlenen 25 havzadan birisidir (Harita7, 8).
3263 km2 alana sahip olan Burdur Gl Havzas, Burdur ve Isparta l snrlar
ierisinde yer alr. Burdur Merkez, Kemer, Karamanl ve Tefenni leleri ile
Ispartann Keiborlu ve ksmen Gnen lesi Havza snrlar ierisinde yer
almaktadr8.
Kuzey ve kuzeydouda Bykmenderes Nehir Havzas, gneyde Bat Akdeniz
Havzas ve bat -gneybatda Antalya Havzas ile komudur.

8 ATAOL, M. 2010, Burdur Gl Havzas in Yeni Bir Su Ynetim Modeli nerisi, Doktora
Tezi, T.C. Ankara niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits, Corafya (Fiziki Corafya) Anabilim
Dal

38

Harita 7. Trkiye Havzalar (Kaynak: DS, 2012)9

9
Anonim, T.C. Orman ve Su leri Bakanl, Ulusal Havza Ynetim Stratejisi, (2012-2023)
(Taslak)

39

II.4.

Su Kaynaklar

II.4.1.Burdur Gl Havzasnn Hidrolojik zellikleri

Yzeysel Sular
Burdur Gl Havzas havzadaki akarsularn denize ulamayp Burdur Glne
dkld kapal bir havzadr. Havzadaki en nemli su kayna Bozaydr.
Dier nemli sular Burdur Glne doudan dklen Suludere ve kuzeyden
dklen Keiborlu Deresi ile Soanl Kaynadr. Bozayn ya alan havza
ya alannn yaklak yars olup (yaklak 1611,0km2) havzann gneyindeki
sular bu ay vastasyla Burdur Glne iletilmektedir (Harita 8).
Harita 8. Burdur Gl Havzas

40

Akarsulardan gle ulaan su miktarlar Devlet Su leri Genel Mdrlne ait

Akm Gzlem stasyonlar (AG) vastasyla izlenmektedir. Havzadaki mevcut
akarsulardan sadece Bozay ve kollar ile Suludere zerinde AG kurularak
gzlem yaplmtr.
Havzada Bozay zerindeki Karamanl Baraj Giri (10-035) ile Yazky (10013) AG ve Suludere zerindeki Suludere (10-027) AG faal durumda olup
bu istasyonlarda akm gzlemi yapmaktadr.
Burdur Glnde 1969 ylndan itibaren 1012 nolu Gl Gzlem stasyonu
(GG) vastasyla gln su seviyesi izlenmektedir. Havzadaki AG ve GGna
ait bilgiler aada verilmitir (Tablo 8).
Tablo 8. Burdur Havzas AG ve GG Bilgileri.

Havzann su potansiyelinin belirlenmesi almasnda 1003 ve 10-27 nolu

AGlerin membalarndaki tketimler, dnen sular da dikkate alnarak eklenmi
ve doal akmlar hesaplanmtr. Havzann sular llemeyen blm iin de
bir alan oran yaklam ile havza su potansiyeli belirlenmitir.
Yaplan almada havzann yllk ortalama doal akm yaklak 146,0 hm3
olarak bulunmutur. Yllk toplam doal akmlar; 1970-1971, 1978-1988 yllar
ile 1993, 1998 ve 2003-2004 yllarnda ortalamann stnde, 1972-1977, 19892010 yllarnda (1993, 1998 ve 2003-2004 yllar hari) ortalamann altnda
kalmtr. Havzann yllara gre toplam doal akmlar aada verilmitir (ekil
12).

41

Harita 9. Burdur Gl Havzas ve Alt Havzalar10.

10 Ataol, M. 2010.

42

ekil 12. Burdur Havzas Yllk Toplam Doal Akmlar.

Havza yllk toplam doal akmlarndaki olas gidiin belirlenmesi amacyla
Mann-Kendall testi uygulanmtr. = 0,10 nem dzeyinde z = -3,13
bulunmutur. (1,28 z 1,28) olduundan doal akmlarda bir azal
eilimi olduu tespit edilmitir.
Havzadaki en nemeli su kaynaklarndan biri de Karata Gldr. Doal
bir gl olan Karata Gl, DS tarafndan 1982 ylnda gelitirilen proje
kapsamnda gl evresine yaplan seddeler ile yzey alan yaklak 11,5 km2,
ortalama derinlii 4,0 m ve hacmi yaklak 61,0 hm3 olan bir depolamaya
dntrlmtr.
Havzada Karaal Baraj ina edilmi olup 2009 ylndan itibaren su tutmaya
balamtr. Barajn depolama hacmi 76,0 hm3tr. Sulama inaat halen
devam etmektedir, sulama devreye girdiinde yaklak 30,0 hm3 su sulamaya
verilecektir. Ancak Karaal Baraj sulama alannda KHGM tarafndan yaklak
13,0 hm3lk mevcut yerst sulamas yaplmaktadr. Bu proje alan iine
alnacandan Karaal Baraj sulamasnn getirecei ilave tketim miktar geri
dnen sular dldnde yaklak 15,0 hm3 olacaktr.
Burdur Gl Havzasnda tarmsal faaliyetler nemli yer tutmaktadr. Havzada
DS ve mlga Ky Hizmetleri Genel Mdrl (KHGM) (l zel daresi)
tarafndan gelitirilen sulama projeleri yer almaktadr.
DS tarafndan havzada 1975 ylndan itibaren sulama projesi gelitirilmeye
balanmtr. Gelitirilen sulama projeleri ile brt 11.579 ha alan sulamaya
almtr. Karaal Baraj sulamas devreye girdiinde bu rakam brt 16.585
43

haa ulaacaktr. Havzada DS tarafndan gelitirilen mevcut depolama tesisleri

ile toplam 172,0 hm3 su depolanabilmektedir.
DS tarafndan gelitirilen sulama projelerine ilikin zet bilgiler aada
verilmitir. (Tablo 9).
Tablo 9. DS Tarafndan Gelitirilen Sulama Projeleri (DS).

KHGM (l zel daresi) tarafndan da havzada 13 adet glet ve sulama projesi

gerekletirilmitir. Gelitirilen sulama projeleri ile brt 3,700 ha alan sulamaya
almtr. Havzada KHGM (l zel daresi) tarafndan gelitirilen mevcut
depolama tesisleri ile toplam 26,0 hm3 su depolanabilmektedir. Gelitirilen
sulama projelerine ilikin bilgiler aada verilmitir (Tablo 10).
Tablo 10. KHGM (l zel daresi) Tarafndan Gelitirilen Sulama Projeleri
(l evre Durum Raporu, 2011).

Bununla birlikte havzada KHGM (l zel daresi) tarafndan gelitirilen yzey

sulamas projeleri, eitli kaynaklardan alnan merkez ve beldelerin imesuyu
tketimleri ile birlikte mnferit halk sulamalar da mevcuttur.
Havzada DS tarafndan sulama yatrmlarna devam edilmektedir. Aada
Burdur Gl Havzasnda gelitirilecek olan glet ve sulama projelerine ilikin
bilgiler verilmitir. (Tablo 11).
44

Tablo 11. DS Tarafndan Gelitirilecek Sulama Projeleri (DS).

II.4.2.Burdur Gl Su Btesi
237 km2 yzey alanna sahip olan Burdur Glnn 57 km2si Isparta, 180
km2si Burdur il snrlar ierisinde yer almaktadr. Glde;
Fiili maksimum su seviyesi
Fiili maksimum su seviyesi yzey alan
Fiili maksimum su seviyesi hacmi
Fiili minimum su seviyesi
Fiili minimum su seviyesi yzey alan
Fiili minimum su seviyesi hacmi

: 857,56 m
: 237 km2
: 7413,20 hm3
: 845,11 m
: 165,69 km2
: 4890,02 hm3tr.

Burdur Glnn derinlii 80 metredir. Gl besleyen sular: Bozay, Suludere,

Keiborlu Deresi ve gln kendi ya havzasdr11.
Burdur gl, Gller Blgesi ierisinde yer alan, Trkiyenin en derin
gllerinden birisidir. D-GB dorultulu tektonik bir gldr. Kapal bir havza
niteliinde olan gln beslenimi; ya, yzeysel aklar ve akiferlerden yeralt
suyu akm ile olmaktadr. Boalm ise sadece gl alanndan buharlama yoluyla
gereklemektedir12.
Burdur Gl sular yksek buharlama oran dolaysyla ok yksek miktarda
znm iyon konsantrasyonuna sahiptir. Burdur Gl sular iilemez kalitede
sular snfna girmektedir ve Na-Mg-(Cl)-SO4-HCO3 tipi sulardr13 ().
Gldeki seviye deerleri DS tarafndan 1969 yl Mart ayndan beri srekli olarak
izlenmektedir. Literatre bakldnda; GRELOLU tarafndan Burdur
Gl Su Seviyesindeki Ykselme zerine Havzadaki Toprak Tanmalarnn
ve Siltasyonun Etkileri isimli makalede 1960 - 1971 yllar arasndaki yllk
maksimum seviye deerleri verilmitir. Bu verileri de kullanmak amacyla 19601969 ylarnn maksimum seviye deerleri alnarak aylk deerler enterpole ile
hesaplanm ve mevcut DS aylk seviye deerlerine eklenerek 1960-2010 yl
arasndaki gldeki seviye deiimi aadaki ekilde gsterilmitir (ekil 13).
11 l evre Durum Raporu, 2011.
12 Ataol, M. 2010.
13 Ataol, 2010 zgr ve ark., 2003dan aktaranATAOL.
45

ekil 13. Burdur Gl Aylk Seviye Deiimi.

Glde en yksek seviye deeri 5.5.1970 tarihinde 857,6 m olarak gereklemitir.

Bu seviyeye karlk gelen glalan 237,26 km2, gl hacmi ise 7422,0 hm3tr.
Gl yl iindeki en yksek seviyeye genellikle Mays ve Haziran aynda
ulamaktadr.
Burdur Glnde 1970 ylndan itibaren hacim kaybna bal olarak bir seviye
d yaanmakta ve bu da gl alannda daralma meydana getirmektedir
(ekil 14,15).

ekil 14. .Burdur Gl Uydu Grntleri14

14 Ataol, M. 2010.

46

ekil 15. Burdur Gl Su Snrnda Zamanla Meydana Gelen Deiim15

Burdur Glnde 1960 ve 1965 su yl iin en yksek seviye deeri ile 1970
ylndan itibaren ardk beer yllk olarak, su yllar itibariyle Ekim ay ba
seviye, alan ve hacim deerleri aada verilmitir (Tablo 12).
Tablo 12. Burdur Gl Seviye, Alan ve Hacim Deerleri

15 Orman ve Su leri Bakanl, Burdur Gl Su Seviyesinin Ekolojik Adan Deerlendirilmesi

Raporu, 2013.

47

Burdur Glndeki seviye deiimine baktmzda Burdur Glnde baz

yllarda art olmakla birlikte 1971 ylndan itibaren su seviyesinde nemli bir
dn balad grlmektedir. Burdur Glnde su yl ba esas alnarak (1
Ekim) 1970-2010 yllar arasndaki seviye d 13,3 m olup buna ilikin gl
hacmindeki kayp 2607,3 hm3 (%35,1)tr. Seviyedeki de bal olarak gl
alanndaki klme ise 77,95 km2 (%32,9) olmutur.
Gl su seviyesindeki deiime bakldnda akmlarla paralellik gsteren genel
bir d eilimi olmakla birlikte baz yllarda seviyede art gzlenmitir. Su
seviyesinde gzlenen bu deiim alt farkl periyoda ayrlabilir. 1960-1971,
1979-1985 ve 2003-2005 yllar arasnda su seviyesinde art, 1972-1978, 19862002 ve 2006-2010 yllar arasnda su seviyesinde d meydana gelmitir.
Greliolu tarafndan gerekletirilen ve Burdur Glnn gemi yllardaki
durumuna k tutmas asndan nemli olan almada Burdur Glnde
1960-1971 yllar arasndaki su seviyesinin ykselmesi konusunda aadaki
deerlendirmelerde bulunulmutur. Sz konusu almada; Burdur Havzasnn,
oluum bakmndan tektonik bir depresyon olduu, ancak evrede kalker
formasyonun yaygn olmas nedeniyle depresyonun oluumunda tektonik
olaylarn yansra karstik olaylarn da nemli lde katks bulunduu, Burdur
Glnn su seviyesinin uzunca bir sredir ykselmekte olduu bu durumun
yredeki halkn sosyal ve ekonomik yaantsn olumsuz ynde etkiledii
belirtilmitir.
1960-1971 yllar arasndaki iklim verilerinin deerlendirilmesi sonucunda da
glden bir ylda buharlaan su miktarnn gln yzeysel aktan salad su
miktarndan fazla olduu, dolaysyla Burdur Glnn esas itibariyle karstik
yeraltsuyu ile beslendiinin anlald, seviye ykselmesinin evredeki iklim
koullaryla ilikisi olmad ifade edilmitir.
Bununla birlikte gl seviyesindeki ykselmeye ilikin olarak da Havzann
yukar ksmlarndan anp tanarak gle kadar gelen topraklar, yalnz gldeki
su dengesini salayan gidegelenleri tkamakla kalmamakta, ayn zamanda
gln tabann da yava yava doldurarak su seviyesinin ykselmesine yardmc
olmaktadr. denilmitir.
Burdur Glnn Sorunlar, zmleri, Ynetimi ve Ekonomik Potansiyeli
projesi kapsamnda da Atayeter ve ark., tarafndan Burdur Gl tektonik bir gl
zelliindedir. Bu gln ana zerinde tektonizma dnda volkanizma ve karstlama
gibi farkl jeomorfolojik sreler de etkili olmutur. Tektonik kkenli bir
oluuma sahip olan gln zellikle 1971 byk depremi sonras seviyesinin srekli
dmesi, tektonizma etkisi ile gl su seviyesi zerinde oluan sreksizliklerin nemli
bir etkisinin olduunu dndrmektedir. denilmektedir16.
16 Aktaran Ataol,M 2010.

48

Yukarda yaplan deerlendirmeler de dikkate alnarak gl su dengesindeki

bu deiimin belirlenmesine ynelik olarak gl su btesi hesaplanmaya
allmtr.
Su dengesi; bir ekosistemde belirli bir sre iinde sisteme giren su ile kan ve
depolanan suyun denge durumu yani birbirine eit olmas eklinde tanmlanabilir.
Bir sistemin su dengesi genel olarak aadaki denklemle ifade edilebilir.

Giren Su = kan Su Depolama Fark

Burdur Glne giren ve kan sular dikkate alnarak aadaki gl su btesi
hesaplama almas yaplmtr.

( A + Y + YASbes ) ( B + YASbo ) = Depolama Fark

A
Y
B
YASbes
YASbo

: Gle giren yzey akm

: Gl aynasna den ya
: Glden olan buharlama
: Yeraltsuyu beslenimi
: Yeraltsuyu boalm

Havzaya ilikin YAS beslenimi ve boalmna ait veri bulunmadndan ve

havza kapal havza olduundan YAS hesaplamaya dahil edilmemitir.
1970-2010 ylar esas alnarak yaplan almada; havzadaki yzey akmlar
yaklak ortalama 146,0 hm3 olup mevcut tketimler dldkten sonra
(yaklak ortalama 73,0 hm3) gle giren yzey akmlar yaklak ortalama
73,0 hm3tr. Gl aynasna den ya hesaplamasnda Burdur Meteoroloji
stasyonu verileri su yl esas alnarak kullanlmtr. Buna gre gl aynasna
den ya yaklak ortalama 83,0 hm3tr.
KESKN ve ark. tarafndan hazrlanan Aylk Tava Katsaylarnn Penman
Metodu Kullanlarak Belirlenmesi: Eirdir Gl Uygulamas isimli makalede, tatl
su gl olan Eirdir Gl iin hesaplanan tava katsaylarnn aylara gre 0,52
ile 0,72 arasnda deitii belirtilmitir. Bilindii zere ayn hava artlarnda
tuzlu su yzeyinden olan buharlama oran tatl su zerindeki buharlama
oranndan daha azdr.
Bu nedenle Eirdir Gl ile benzer iklim koullarna sahip Burdur Gl
buharlamas hesaplanrken Burdur Meteoroloji stasyonu verileri su yl esas
alnarak kullanlm ve tava katsays 0,6 olarak alnmtr. Bylece gre glden
olan buharlamann 142,0 hm3 olduu tespit edilerek hesaplama yaplmtr.
Buna gre;
( A + Y ) B = Depolama Fark
( 73,0 hm3 + 83,0 hm3 ) 142,0 hm3 = 14,0 hm3 bulunur.
YAS beslenimi ve boalm olmad varsaym ile yaplan bu hesaplama
sonucunda yllk ortalama 14,0 hm3 bir su fazlas olduu ortaya kmtr.
49

Hesaplama sonularna bakldnda; 1970-2003 yllar arasnda hesaplanan

seviye deiimi ile glde gerekleen seviye deiiminin benzer salnma sahip
olduu ancak hesaplanan gl hacminin gzlenenden yksek olduu, 2004
ylnda ise gzlenen hacmin hesaplanandan fazla olduu ve sonraki yllarda
da benzer olduu grlmektedir. Yaplan su btesi hesaplamasna gre 19702003 yllar arasnda glden kan ve 2004 ylnda gle giren ilave bir su olduu
sonucunu ortaya kmaktadr. 2005 ylndan itibaren ise hesaplamalar ile
gzlenen deerler birbirine olduka yakn seyretmektedir.
Burdur Gl iin yllara gre hesaplanan su hacmindeki ve mevcut gl
hacmindeki deiim aada verilmitir (ekil 16).

ekil 16. Burdur Gl Yllk Hesaplanan Su Hacmi

ve Mevcut Gl Hacmindeki Deiim.

Hesaplanm olan yllk ortalama depolama farknn (14,0 hm3), 1970-2010

ylar arasndaki 41 ylda gl su btesinde kmlatif olarak yaklak 580,0
hm3lk bir hacim artna sebep olmas gerekmektedir. Buna bal seviye
artnn da maksimum su seviyesine gre yaklak 3,0 m olmas gerektii ortaya
kmaktadr. Dier bir deyile gldeki seviyenin 1960-1971 periyoduna benzer
biimde bir art eiliminde olmas gerekmektedir. Ancak yaplan gzlemlere
bakldnda mevcut durumda seviye dnn 13,3 m olduu ve gldeki
hacim kaybnn kmlatif olarak yaklak 2600,0 hm3 (yaklak yllk ortalama
63,5 hm3) olduu grlmektedir (ekil 17).

50

ekil 17. Burdur Gl Yllk Hesaplanan Su Btesi

ve Mevcut Gl Hacmindeki Deiim.

Bununla birlikte deerlendirme yaplan son on yllk periyot olan 20012010 yllar dikkate alndnda; havza ortalama yllk akmlarnda bir d,
tketimlerde ise bir art grlmektedir.
Bu periyot iinde havzadaki yzey akmlar yaklak ortalama 102,0 hm3 olup
mevcut tketimler dldkten sonra (yaklak ortalama 93,0 hm3) gle giren
yzey akmlar yaklak ortalama 9,0 hm3, gl aynasna den ya yaklak
ortalama 76,0 hm3 ve glden olan buharlama 125,0 hm3 alnarak hesaplama
yaplmtr. Gl buharlamas hesaplanrken tava katsays yine 0,6 alnmtr.
Gl yzeyine den ya ve glden olan buharlamadaki azaln byk blm
gl yzey alannn klmesine baldr. Buna gre;
( A + Y ) B = Depolama Fark
( 9,0 hm + 76,0 hm3 ) 125,0 hm3 = - 40,0 hm3 bulunur.
3

YAS beslenimi ve boalm olmad varsaym ile 2001-2010 ylndaki periyot

iin yaplan bu hesaplama sonucunda da son on ylda kmlatif olarak yaklak
400,0 hm3 bir su a ve gl seviyesinde de 2000 ylna gre yaklak 2,0 mlik
bir d ortaya kmtr.
Bu deerlendirmeler nda Burdur Gl iin 1970-2010 yl deerleri
esas alnarak yaplan su btesi hesaplamasnda; gl besleyen havza doal
akmlarnda bir azalma eilimi olduu ve son on yllk dnem olan 20012010 yllar arasnda su seviyesinde de bir d olduu grlmekle birlikte
gl hacmindeki deiimi gsteren depolama deerlerinin kmlatif toplamna
51

bakldnda gl seviyesinde bir azal deil maksimum su seviyesine gre

yaklak 3,0 mlik bir artn olmas gerektii ortaya kmaktadr. Ancak mevcut
durumda glde yaklak 13,3 mlik bir seviye d olmutur. Karlalan
durum gl su btesindeki bu farkn havzann ve gln jeolojik yapsndan
kaynaklanabilecei sonucunu dourmaktadr17.
II. 5. Madencilik
II.5.1 Trkiyede Doal Ta ve Mermer Madencilii
Dnyann en zengin doal ta oluumlarnn bulunduu Alp kuanda yer alan
Trkiye, ok eitli ve byk miktarda mermer rezervine sahiptir. Trkiye, bu
kaynaklara ilaveten gelimekte olan sanayisi ve retimde kulland teknoloji
ile dnyann en nemli doal ta reticileri arasnda yer almaktadr. Bu nemli
rezervler Anadolu ve Trakya boyunca geni bir blgeye yaylmtr. Afyon,
Bilecik, Balkesir, Denizli, Mula, Burdur, Amasya, Elaz ve Diyarbakr
rezervlerin younlat illerdir. lkemizde 80nin zerinde deiik yapda,
120nin zerinde deiik renk ve desende mermer rezervi belirlenmitir.
Sektrde 500den fazla ocak, 900n zerinde fabrika ve 5000 civarnda atlye
faaliyet gstermektedir.
Maden letmesi Genel Mdrl verilerine gre, 2013 yl ierisinde
dzenlenen ruhsatlarn maden gruplarna gre dalm bakldnda mermer
madenciliinin de iinde olduu II-B Grup (Mermer, Traverten, Granit,
Andezit, Bazalt gibi blok olarak retilen talar ile dekoratif amala kullanlan
doal talar.) maden iletme ve arama ruhsatlandrmasnn en fazla olduunu
grebilmekteyiz (Tablo 13. , ekil 18.).
Tablo 13. 2013 Ylnda Dzenlenen Ruhsatlarn Gruplarna Gre Dalm

Maden Grubu
I-B Grubu
II-A Grup
II-B Grup
III. Grup
IV. Grup
V. Grup
VI. Grup
Toplam

letme
35
339
440
4
318
1
2
1139

Arama
0
0
313
2
286
23
4
628

Toplam
35
337
753
6
604
24
6
1767

retimin tamamna yakn ksm zel sektr tarafndan gerekletirilen mermer

madenciliinde yllk blok retimi 4.500.000 m civarnda olup ileme
tesislerinin toplam plaka retim kapasitesi 13 milyon m2 civarndadr. Dnya
mermer rezervi bakmndan nemli bir yeri olan Trkiye, 400e varan renk ve
doku kalitesine sahip mermer eitleri ile pazar ans ok yksek bir lkedir.

17 Ataol, M.2010

52

1980li yllarn banda 4 milyon dolar civarnda olan mermer ihracatmz 1985
yl sonras nemli oranlarda art gstermitir. Mermer sektrndeki altyap
ve teknoloji maden mhendislerinin sektr iinde yeterince yer alamamas
ve eitilmi ara eleman sorunlar, sektrn geliiminin gecikmesinde nemli
faktrler olmutur.

ekil 18. 2013 Ylnda Dzenlenen Ruhsatlarn Gruplarna Gre Dalm

Doal talarn, yap ve dekorasyon malzemesi olarak kullanlmaya balanmas

dnya doal ta retiminin artmasna neden olmutur. zellikle son on
ylda grlen art, kazanm ve ileme teknolojisindeki gelimelere paralellik
gstermektedir. Giderek daha mkemmel hale getirilen ileme teknikleri ile
ta, daha kolay ve ekonomik olarak istenen ekilde ilenmekte ve birok yeni
kullanm alan bulmaktadr.
Doal tatan yaplan malzemelerin mimar ve dekoratrler tarafndan daha
fazla tercih edilmesi dnyadaki tketici saysnn artmasna neden olmutur.
Bunun yan sra piyasa fiyatlarnn nemli lde dmesi, ekolojik ve estetik
grnml malzemelere olan ilginin artmas tketimin artmasna yardmc
olan faktrlerdir. Uzmanlar gelecek yllarda bu geliimin sreceini tahmin
etmektedir. Gnmzde yedi nemli doal ta reticisi lke, dnya retiminin
% 70ini gerekletirmektedir (Tablo 14.).
Tablo. 14. Ham Blok retimleri
lkeler
1 in
2 talya
3 spanya
4 Hindistan
5 Brezilya
6 Kore
7 - TRKYE

retim Miktarlar (Ton)*

11.000.000
8.700.000
4.500.000
4.500.000
2.000.000
2.000.000
2.000.000
53

Dnya retim miktarlar incelendiinde en nemli bymeyi son yllarda

granit ve mermer retiminin yarsn ham blok olarak ihra eden inin yapt
grlmektedir. Avrupa dndaki lkeler arasnda birinci sralarda dikkati
eken in, lkenin her tarafna yaylm 8.000 ocaktan kartlan 1.000
eit doal taa sahiptir. Sanayinin ou 9 ilde ve 13.000 iletme atlyesinde
younlamtr.
Trkiyede doal ta sektr, son on yllk dnemde nemli gelimeler
kaydetmitir. Trkiye zengin rezervleri ve gelimekte olan mermer ileme sanayi
ile dnyann en nemli doal ta reticileri arasnda yerini almtr. zellikle
son dnemde byk firmalarn yapm olduklar yatrmlar, uygulanmaya
balanan modern ocak retim yntemleri ve son teknikler sayesinde ilenmi
mermer retiminde byk art kaydedilmitir.
Trkiye dnya doal ta sektrnde nemli bir yere sahiptir. Dnyadaki tm
mermer rezervlerinin %33nn baz kaynaklara gre ise %40nn Trkiyede
olduu tahmin edilmektedir. Toplam rezervi 13.9 milyar ton (yaklak 5,1
milyar m) olan Trkiyenin, 1,6 milyar ton civarndaki grnr rezervi, dnya
tketiminin yaklak 80 yllk ihtiyacn karlayacak durumdadr.
Dnya doal ta rezervlerinin yaklak % 40na sahip olan Trkiye dnya
doal ta sektrnde retimde % 3,1lik bir payla dokuzuncu, ihracatta ise
% 2,3lk bir payla sekizinci srada yer almaktadr. Rakamlar arasndaki bu
dengesizliin en nemli nedenlerinden biri, doal ta ve mermer ihracatmzda
zellikle katma deeri yksek olan ilenmi rnlere nem verilmemesi ve
blok olarak ihra edilmesinden kaynaklanmaktadr. Bu durum Burdur Gl
Havzasnda yrtlen mermer iletmelerinde de grlmektedir. Blok mermer
retimi hammadde olarak ihra edilmektedir.
II.5.2. Burdur li Mermer Madencilii ve Mevcut Durumu
Blge jeolojik yaps nedeniyle zengin maden eitliliine ve nemli maden
yataklarna sahiptir. Trkiyenin en nemli mermer merkezlerinden biri
olan Burdur Burdur Beji olarak markalam mermeriyle bilinmektedir.
Burdurun hemen hemen tm ilelerindeki dalarnda mermer bulunmaktadr
ve rezerv bakmndan olduka zengindir. Blgede Burdur beji olarak dnya
literatrne gemi bej, kahverengi, krem, siyah ve mavimtrak mermer
eitleri bulunmaktadr. Burdur beji, sert ve dayankl olmas sebebiyle
aranlan ve talep gren bir mermer eididir. Trkiyenin pek ok blgesinde
mermer retimi bulunduundan dolay dier blgelerle rekabetin salanmas
iin kalitede standardizasyonun salanmas ve mermerin ilenerek ihra
edilmesi gerekmektedir. Blgeden ihra edilen mermerlerin byk oran blok
eklinde olup herhangi bir katma deer oluturulmadan pazarlanmaktadr.
Blge olarak mermer ihracatndan salanan geliri artrmak iin iletmelerde
modern teknolojilerin kullanmnn tevik edilmesi ve katma deer
54

kazandrldktan sonra ihra edilmesi gerekmektedir. Mevcut tesislerde gelen

bloklar este ismi verilen makinelerle kesilmekte olup, esteler en fazla 65 cm
derinlie kadar ta kesebilmektedir. leme tesislerinde katrak ismi verilen
hattn kurulmas durumunda ise 150 cm derinlie kadar ta kesebilme imkn
szkonusu olmakta ve bu endeki talar estelerle kesilen talarn 2-3 kat fiyata
satlabilmektedir. Sz konusu teknolojik yatrm ile 3 kata kadar daha fazla
katma deer oluturulmas mmkndr18.
Burdur Glnn gneybatsnda yer alan mesozoik kire talarnda yaklak
45-50 tane mermer oca almtr (404,8 ha = 4048 dnm = 4 048
000 m2 ). Bu mermer ocaklarnn 28-30 tanesi Yarl Gl- Burdur Gl
izgisinin kuzeyinde yer alan Dumluca Da-Doanmermer -Soanl Sivrisi
Ktlesindedir. Bu ktlenin sular kuzeyde Ulu Derenin yan kolu ile gneyde
Uz ay ve douda ksa derelerle Burdur Glne akmaktadr. kinci mermer
oca grubu 10dan fazla olup, Bozayn gney kesiminde Karaal Barajnn
havzasnda yer almaktadr. Burdur Glnn gneybatsnda yeralan Mesozoik
kire Talarnda yaklak 45-50 adet ta oca almtr. 400 hektarlk alan
kapsayan taocaklarnn 30unun Yarl ve Burdur Gl izgisinin kuzeyindeki
blgede, 16snn ise Karaal Baraj havzasnda yer ald grlmektedir19.
Kumluca Ky iin ciddi bir risk oluturan incelemeye konu mermer ocann
konumuyla ayn durumda, yerleim alanlarna bitiik yada ok yakn durumda
olan mermer oca iletmelerini havzann birok yerinde grmek mmkndr.
Ayn ekilde bir ok yerlemede de iletilen maden ocaklar meskun alan ile
i ie olup okul alanna bitiiktir. Hammadde amal blok mermer karmna
ynelik olarak iletilen mermer ocaklarnda, blok halindeki mermere ulancaya
kadar st malzeme geliigzel karlmakta ve pasa olarak atlmaktadr.
Mermer retimindeki bu yaklam nedeniyle, blge ekonomisine olduu kadar
lke ekonomisine de rezerv kayna orannda katk verememektedir.
Bat Akdeniz Kalknma Ajans tarafndan hazrlanan TR 61 Blgesi (Antalya,
Isparta, Burudur) Blge Plan (2010-2013)nnda mermerin ilenmeden
blok olarak ihra edilmesi, retimde eitim eksiklikleri, Ar-Ge ve inovasyon
almalarnn yetersizlii, nitelikli eleman eksiklii, Zayf ynler iinde
saylmtr.
Ekonomiye gereken katk verilememesinin yansra yerseimi, kuralsz iletme
anlay ve zellikle ky yollarnn ar tonajl aralar tarafndan kullanlmas,
geliigzel pasa dkm, toz oluumunun toprak ve su kaynaklar zerindeki
etkileri giderek artmaktadr.
18 Bat Akdeniz Kalknma Ajans TR 61 Blgesi (Antalya,Isparta,Burudur) Blge
Plan 2010-2013
19 Kantarc, Doan.
55

Madencilik Amal Su kullanm

2001 -2002 yllar arasnda Isparta- Burdur da verilen toplam 3500 adet ime,
tarmsal sulama, inaat yap kooperatifi kamu kurulularnn kullanmas amal
sondaj arama ruhsatlar iinde verilmi olanlardan mermer-maden sanayi ile
ilgili olan 78 ruhsatla ilgili belgelerin dzenlendiini gsteren sondaj arama
ruhsatlarnn dkm aadaki Tabloda verilmitir20.
Tablo 15. Isparta Burdur 2001-2012 Yeralt Suyu Sondajlar
Tarih
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Toplam

Yeralt Suyu Sondaj Arama Belgesi Says

2
6
2
3
5
3
11
7
8
13
11
2
78

Tablo 16. Yer Alt Suyu Sondaj Arama zni Verilen le-Kyler
Yeilova

20 Bucak

21 Karamanl 14 Tefenni

3 avdr

eltek

Merkez

16 Merkez

10 Merkez

1 Blmepnar 2 Merkez

Merkez

Karaeski

Manca

Yuvalak 1 Bayr

1 Yaylabeli 2

Bakuyu

Seydiky

Klcan

Zafer

1 Haclar

Niyazlar

Pazaravdan 1

Kalck

Kocapnar 2

Karapnar

Bayrba

Karaaliler

ardak

dir

Sazak

Yarl

1 St
Merkez

5 Merkez

8 Alasun 7
3 anakl

1 Boazii

Yakaky

Birden fazla yer alt suyu sondaj arama izni belgesi alan maden-mermer sanayi
irketi says 27 adettir. Yer alt suyu sondaj kullanma belgesi alan mermer
irketi says 31, alamayan irket says 27, bir yl sre uzatm verilen irket
says 1 dir. Bu irketlerden 5 i sulama amal 71 i kullanma amaldr. Toplam
yllk tahsis edilen yer alt suyu miktar 1.082.061 metrekptr.
20 Bilirkii Raporu, Burdur 2001-2012 Yeralt Sular Sondaj Ruhsatlar Ek-6.

56

Tablo 17. Maden-Mermer Ocaklarna Tahsis Edilmesi ngrlen Yer Alt Suyu Sondaj
Miktar
Tahsis edilen su miktar m3

Adet

0-1.000

1.000-10.000

28

10.000-15.000

15.000-30.000

30.000-45.000

45.000-200.000

200.000- 360.000

Tahsis edilen su miktar m3

Adet

1000-1500

1200-2500

2500-4500

4500-6000

6000-10.000

II.5.3.Burdur Mermer Ocaklar ve Saha Gzlemleri

Mermer madencilii, dier madencilik faaliyetlerinde olduu gibi; arama,
iletme ve maden kapatma olmak zere safhada ele alnabilir. Gerek arama
faaliyetlerinde, gerekse ak iletme mermer madenciliinde evresel etkinin
en az indirilmesi madencilik faaliyetlerinin ayrlmaz parasdr.
Arama faaliyetleri ve sondaj ilemleri srasnda kullanlan i makineleri ve
atklar, sahaya ulam iin alan yollar, deneme retimleri ve sahann terk
edilmesi sonrasnda rehabilite almalarnn yaplmamas salk, gvenlik ve
evresel etki asndan ciddi olumsuzluklar yaratmaktadr. Arama faaliyetleri
kapsamnda yer alan bu ilemlerin yaratt olumsuzluklar, eitli muafiyetler
ne srlerek giderilmemekte, ou zaman geride muhatap bulunamayarak bu
haliyle birer ucube olarak kalmaktadr. Burdur blgesinde yaplan incelemelerde
bu olumsuz rneklerle ska karlalmtr. Bu rneklerden bazlar aadaki
fotoraflarda ve ek: 3 de grlmektedir.
Ak ocak mermer iletmecilii i makineleri ile byk ebatta blok elde
edebilme, kesme, cilalama gibi ilemlerden olumaktadr. Bu ilemler srasnda
kullanlan yntemler gerei eitli evresel etkiler meydana gelmektedir. Bu
olumsuz etkilerin en aza indirilebilmesi yine maden mhendislii ve madencilik
iletme yntemlerinin olmazsa olmaz bir parasdr. Mermer madenciliinde
ocaklarn iletilmeye alabilmesi iin ncelikle uygun alanlarn seilmesi ve
sonrasnda bitki rtsnn syrlp, yeryz eklinin yeniden ekillendirilmesi
gerekmektedir. Bylece iletilen blgenin doal ekolojik yaps ve grnm
deimektedir. Bu tahribatn yarataca olumsuzluklar ve kamu yarar dengesi
Burdur havzas iin olumsuz ynde iledii grlmektedir. (Fotoraf 1)

57

(H.Can DOAN)

Fotoraf 1. Gl Kenar Maden Ocaklar

Toz oluumu, mermerin ocaktan bloklar halinde kesilerek alnma ileminden

itibaren balayan bir olaydr. Toz kontroln salamak amac ile toz emici
sistemler, filtreleme ve bol su kullanlmas gerekmektedir. Burdur Blgesi
ve su havzas her eyden nce korunmas gereken bir alan olarak n plana
kmalyken, iletme izni verilen farkl ocaklarda yaplan incelemelerde doal
yaam, insan ve evre zerinde yaratlacak olumsuzluun en aza indirilmesi
iin yaplmas gereken bu almalarn ve nlemlerinin hibirinin yaplmad
plak gzle dahi grlmektedir. (Fotoraf 2)
(H.Can DOAN)

Fotoraf 2. Maden Ocaklarnda Kuralsz letme Anlay Sonucu

Ortaya kan Toz rts
58

letme srecinde ortaya kan atn (pasa) en uygun yere tanarak

depolanmas ve sonrasnda maden kapama srecinde tekrar dolgu malzemesi
olarak kullanlmas gerekirken, kan pasa iletmeci iin en az maliyet
oluturacak ekilde ocaklarn dna dklerek, iletmenin yaratt evresel
tahribat alannn bykln kat be kat artmaktadr. ncelenen tm ocaklarda
bu durum tm aklyla grlmektedir. (Fotoraf. 3)

Fotoraf 3. Maden Ocann Kenarnda Yaplan Pasa Dkm

Sre bu ekilde yrrken, proje onaylar erevesinde hazrlanm ve

onaylatlm olan maden kapama ve rehabilite projelerinin i bitiminde hayata
geirilmesi sadece birer hayal rndr. Gerek yerleim alanlarnn hemen
yaknnda faaliyet yrtm olan iletmeler ve gerekse korunmas gereken
doal alanlarda terk edilmi ocaklarda bu rehabilitasyonla ilgili hibir ilemin
yaplmad ortadr.
Genel olarak madencilik sektrnn ve zelde de Trkiye Madenciliinin
nemli sorunlarndan biri olan evresel etkilerin, kamu yarar dorultusunda
irdelenerek ele alnmas meslek etii gereidir. Trkiye mermer rezervleri
konusunda dnya madenciliinde en n sralarda yer almaktadr, maden
ihracatnn nemli bir ksmn mermer zerinden srdrlmektedir. Ancak
yaratt katma deer ve olumsuzluklar dengesine bakldnda kamu yararndan
bahsetmenin olduka g olduunu sylenebilir. ok ciddi salk, gvenlik ve
evre problemleri yaratarak karlan mermer, ilenmeden ucuza blok halinde
yurtdna satlmakta, yaratt olumsuzluklar nesiller boyunca halkn srtnda
miras olarak kalacaktr. Doru madencilik stratejileri ve planlar oluturmadan,
madenciliin bilim ve tekniine uygun olmayan, kamu yarar gzetmeksizin
yaplan bu almalarn srdrlebilir olmad Burdur Blgesi iin bugnden
59

net olarak gzlemlenmitir. Bu yanltan biran nce vazgeilerek, uygun

alanlarda, madencilik tekniine uygun ve kamu yararn en ne alan bir
anlayla mermer madenciliinin planlanmas ve hayata geirilmesi lkemizin
bugn ve gelecek nesiller iin hayati sorumluluktur.
II.6. Toprak zellikleri 21
Aratrma alann ierisinde; alvyal topraklar, alvyal sahil bataklklar,
hidromorfik alvyal topraklar, kolvyal topraklar, tuzlu, alkali ve tuzlu-alkali
(orak) topraklar, organik topraklar, kahverengi orman topraklar, kestanerengi
topraklar, plak kaya ve molozlar, rmak-takn yataklar olmak zere toplam
on farkl toprak grubu bulunmaktadr.
Burdur Gl evresi arazilerinin oluturduu alt havzada, iklim-vejetasyon
ve ana materyal-toporafya kombinasyonunun dominant etkileri sonucu
oluan Zonal ve ntrazonal topraklar olduka byk bir alan kapsamaktadr.
Bu topraklar ierisinde Kahverengi Orman Topraklar gl evresinin kuzeybat ve gney-dou ksmlarnda yaylm gstermektedirler. Kestane Renkli
Topraklar, btn kuzey, bat ve dou ksmlarnda yaylm gsterirler. Kiresiz
Kahverengi Orman Topraklar, arlkl olarak gln bat ksmnda yaylm
gstermilerdir. Alviyal Topraklar, gl evresinin kuzey-bat ve gney
ksmlarnda yaylm alan bulmulardr. Mineral bileimleri, horizon zellikleri,
jeoloji, erozyon ve birikim devrelerine bal olarak farkllk gstermektedir.
Yksek taban suyu nedeniyle tuzluluk, alkalilik veya her iki sorunu birlikte
ierebilirler. Hidromorfik Alvyal Topraklar, yetersiz toporafik koullar
nedeniyle taban suyu srekli yzeye yakn ve alt katmanlar devaml yatr.
Doal vejetasyonlar ayr ve mera otlar, saz ve kamlklar ile sulak bitki
trleridir. Gln gney ucunda dar bir alanda tuzlu-alkali topraklarla birlikte
yaylm gstermilerdir. Tuzlu-Alkali (orak) Topraklar, Yetersiz toporafya
ve yksek taban suyu, fazla buharlama nedenleriyle tuzluluk ve alkalilik
sorunlarnn ba gsterdii ve dominant olduu alvyal orijinli topraklardr.
Bu zellikli topraklar, havaalannn yer ald gln kuzey u ksm ile gln
gney u ksmlarnda yaylm gstermilerdir. Kolvyal Topraklar, dik eimli
arazilerin eteklerinde yer ekimi, toprak kaymas, yzey ak veya yan dereler
ile ksa mesafelerde tanarak birikmi kolvyum ana materyali zerinde oluan
gen topraklardr. Toprak karakteristikleri, evreden tanan yksek arazi
topraklarnn zelliklerini kark bir ekilde yanstrlar. Tekstrlerinin kaba
daneli olmas ve eimli araziler zerinde yer almalarndan dolay drenajlar iyi
olup, tuzluluk ve alkalilik sorunu iermezler. Gl evresinde genellikle yksek
arazilerin eteklerinde, eimin azald deiik sahalarda yaylm gstermilerdir.

21 Anonim, 2008. Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012). Anonim, 1996. Burdur li Arazi
Varl.

60

II.7. Biyolojik Yap

II.7.1.Flora
Trkiyenin yedinci en byk gl ve ikinci en byk ac gl olan Burdur
Gl, Trkiyedeki 305 nemli Doa Alannda biridir. Burdur Gl
evresinin floras aratrmasnda, aratrma blgesinden toplanan yaklak
1005 bitki rneinin deerlendirilmesi sonucu 70 familya, bu familyalara ait
275 cins ve bu cinslere ait 465 takson tespit edilmitir. Aratrma alannda
takson says bakmndan en zengin familya Compositae (Asteraceae) familyas,
takson says bakmndan en zengin cins ise Centaurea L. cinsidir. Tespit edilen
endemik takson says 49 olup toplam takson saysna oran % 10,53dr.
Taksonlarn fitocorafik blgelere gre dalmlar u ekildedir: ran-Turan
Elementi 55 takson (% 12,04), Avrupa-Sibirya Elementi 23 (% 4,95) takson,
Akdeniz Elementi 98 takson (% 21,07), 289 takson (% 61,95) geni yayll
(ok blgeli) ve fitocorafik blgesi tanmlanmam olanlardr22.
Tespit edilen trlerden 20 tanesinin blgede endemik tr olduu belirlenmitir23.
Alanda step vejetasyonu, bozuk orman vejetasyonu, kaya vejetasyonu, tuzcul
(halofitik) vejetasyon ve sucul vejetasyon tipleri grlmektedir. Step vejetasyonu
alann genellikle kuzey, kuzeybat ve bat blgesinde baskn formasyon olarak,
gney blgelerinde seyrek olarak ortaya kmaktadr. Astragalus angustiflorus
C. Koch subsp. angustiflorus C. Koch, Cardopatium cormybosum (L.) Pers. ve
Cota coelopoda Boiss. var. bourgaei Boiss. gibi taksonlar da bulunmaktadr. Step
vejetasyonu blgesinde Pyrus eleagnifolia Pallas subsp. eleagnifolia Pallas ve Rosa
canina L. gibi odunsu taksonlara da rastlanmaktadr. Bozuk orman vejetasyonu
alannn kuzeyinde Quercus coccifera L. tr yaygndr. Quercus aucheri Jaub.
Et Spach trne de rastlanmaktadr. Ayrca alanda kark ve dank yayl
gsteren orman ve al formasyonu olarak Juniperus oxycedrus L. subsp.
oxycedrus L., Crataegus monogyna Jacq. subsp. monogyna Jacq. ve Amygdalus
communis L, gibi taksonlara da rastlanmaktadr. Kaya vejetasyonu aratrma
alannn kuzeybats ile kuzeyi arasndaki blgede yer almakta ve ykseklik
845-910 m, eimin %60-%90 arasnda olduu kayalklara rastlanmaktadr.
Step vejetasyonu ile iie girmektedir. Kayalk alanlarda Jasminum fruticans L,
Valeriana dioscoridis SM., Paronychia argyroloba Stapf gibi bitki topluluklarna
da rastlanmaktadr. Tuzcul (halofitik) vejetasyon alann gle yakn her
blgesinde, gln ekilmesiyle oluan alvyal alanlarda genellikle vejetasyon
sucul vejetasyon ve kaya vejetasyonu ile iie grnmektedir.

22 ETN, Abdullah, ERDOAN, Neslihan, GEN, Hasan, Burdur gl evresi Floras,

Mehmet Akif Ersoy niversitesi Fen ve Edebiyat Fakltesi, Biyoloji Blm, Burdur, Trkiye,
Biological Diversity and Conservation Cilt:6, Say:2, S, 55-76, 2013.
23 Anonim, 2008. Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012).

61

Tuzcul vejetasyon blgesinde; Atriplex tatarica L. var. pseudo-ornata Aellen,

Suaeda cucullata Aellen, Salsola soda L., Chenopodium murale L., Frankenia
hirsuta L. gibi taksonlara da rastlanmaktadr. Sucul vejetasyon aratrma
alannn da bir sulak alan olmasna da bal olarak tuzcul vejetasyon ile iie
bulunmaktadr. Sucul vejetasyon blgesinde; Veronica anagalloides Guss. subsp.
anagalloides Guss., Typha domingensis Pers., Juncus subnodulosus Schrank,
Scirpoides holoschoenus (L.) Sojak, Calamagrostis pseudophragmites (Haller Fil.)
Koeler, Ampelodesmos mauritanica (Poiret), Tamarix parviflora DC., Tamarix
smyrnensis Bunge gibi taksonlar bulunmaktadr24.
Burdur Gl bitki corafyas bakmndan Akdeniz filoristik blgesinde yer
almaktadr. Gl sularnn sodyum slfat ve klorr miktarnn olduka yksek
olmasnn yansra arsenikli olmas nedeniyle bitki topluluklarna sadece
gney kesimdeki Yazkent-Karakent kyleri arasnda akarsularn gle kart,
tuzluluun daha az olduu blgelerde rastlanmaktadr. Bu alanlardaki hakim
bitki rtsn Cyperacea (Vensotu) familyasna ait 6 tr (Cyperus sp.,
Carex diluta), Schoenoplectus lacustris, Bulboschoenus maritimus, Eieocharis
palustris), Juncaceae (tuzcul hasrotu) familyasna ait iki tr (Juncus
heldreichianus subsp., Juncus gerardi subsp.), Typhaceae (saz) familyasna ait iki
tr (Typha laxmannii lepechin, Typha domingensis) ve Poaceae familyasndan
Phragmites australis (kam) temsil etmektedir25.
Gl evresinde orman ve allklarla kapl tepeler ve dalar bulunmaktadr.
Gln kuzeyinde yer alan dalarn yksek blgelerinde ise karaam orman
hakim bitki rtsn oluturmaktadr. Mevcut Orman Amenajman planlarna
gre BKBt1-2 mecere tipinde (bozuk verimsiz muhtelif yaprakl aa trleri)
tarif edilmitir. Havza da genellikle al grnmnde ard, mee, al, ahlat
vb trler mevcuttur26.
II.7.2. Fauna
Burdur Gl yaban hayat nitelii nedeniyle Su Kular Yaban Hayat Koruma
Sahas ilan edilmi ve RAMSAR listesine dahil edilmitir.
Gln verimlilii ok az olmasna karn, su kular iin nemli bir konaklama
ve yaama ortam oluturmas nedeniyle ekolojik ynden ok nemlidir. Bu
nem; gln en nemli ku populasyonunu oluturan ve son yllarda (2004)
saylar %50ye varan oranlarda azalan Fulica atra (Sakar Meke) ve Bat
Akdenizden Orta Asya Steplerine kadar uzanan bir alanda ok dzensiz dalm
gsteren ve dnya apndaki populasyonu kk olan, saylar giderek azalmas
nedeniyle Uluslararas Doa ve Doal Kaynaklar Koruma Birlii (IUCN)ince
Ender Kategorisine dahil edilen Dikkuyruk (Oxyura leucacephala)larn
24 ETN, Abdullah, ERDOAN, Neslihan, GEN, Hasan, 2013.
25 Anonim, 2008. Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012).
26 M. Doan KANTARCI, Burdur Gl Havzasnda Barajlar ve Gletler le Ta Ocaklarnn
Su Akna Olumsuz Etkileri zerine Bir Deerlendirme. Makalesinden alnmtr.

62

populasyonlarnn %70ten fazlas klama alan olarak gl tercih etmeleri

nedeniyle, gl korunmas ynnde uluslararas bir deer kazanmaktadr27.
Burdur Gl ve evresinde 210 farkl ku tr, 19 srngen ve iftyaaml tr
ve 7 memeli tr yaamn srdryor. Blgede varl bilinen 12 farkl kelebek
tr vardr ve bunlardan Pseudochazara lydia (Lidya yalanc cads) endemik
bir trdr. Burdur dili sazanc (Aphanius sureyanus) dnyada sadece Burdur
Glnde yaar28.
Burdur Gl Dikkuyruk iin dnyadaki en nemli klama alandr ve k
aylarnda tm dnya poplasyonunun en az %60n barndrmaktadr. ubat
1991de glde 10.927 Dikkuyruk saylmtr. Burdur Glnde Nisan 1997
dneminde 121 ku tr kaydedilmitir. Glde Ocak 1999da 1.451 dikkuyruk
saym yaplmtr. 20072008 yllarnda 800 civarnda, 2009 ylnda 1223,
2010 ylnda 920 adet dikkuyruk rdek saym yaplmtr.
Burdur Gl, ku varl ynnden Trkiyenin en nemli gllerinden
birisidir. Gln gneybat, kuzeydou blmndeki Eski Yaz, Karakent,
lyas Kyleri ile zkpr, Kumluca, Gkeba ve eker Plajnn bulunduu
s kesimler ve kylardaki amur dzlkleri zengin besin varl ile kularn
beslenmesine imkan veren bu blgeler, gln habitat zellii ynnden verimli
sulak alan zelliindedir. Bu alanlar, omurgal trleri ve zellikle amfibi, baz
bcekil, kemirici ve karnivor memeli hayvanlar ile srngenlerin yaam
alanlarn oluturmaktadr. ok farkl omurgal trn ieren bu blgeler
yal, nemli hava koullarnda ve gle ulaan derelerin sularnn etkisiyle
batak hale gelmektedir. Biyolojik zelliklerini aratrdmz bu alanlardaki su
kesimlerinde, amur dzlklerindeki zengin besin kaynaklar kulara ve dier
organizmalara klama, konaklama olanaklar salamaktadr. Her yl sonbahar
ve k mevsimlerinde 300.000nin zerinde su kuu barndran Burdur Glnn
derin, geni ve ak su yzeyine sahip olmas, k aylarnda suyunun donmamas
su kularnn gvenlii ve beslenmesi ynnden ok nemli bir zelliktir. Bu
nedenle gl, su kular iin tercih edilen klama alann oluturmaktadr29.
Gl sularnda arsenik bulunduu iin su ii faunas olduka fakirdir. Akarsularn
gle kart blgelerde gle zg kk bir balk tr olan Aphanius burduricus
bulunmaktadr. Aphanius burduricusun yansra, yine gl iin endemik olan
Arctodioptomus burduricus zooplankton trnn mevcudiyeti gln fauna
asndan nem kazanmasna neden olmutur.

27 KESC Erol, GNL Ali, TURNA . smail Burdur Sempozyumu 5 0 3 Ramsar

Alanlarnn Koruma- Kullanmna Burdur Gl rnei http://sempozyum.mehmetakif.edu.
tr/1burdursempozyumu/cilt4/4.5.pdf I
28 Anonim, 2008. Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012).
29 KESC Erol, GNL Ali, TURNA . smail.

63

Gl sularnda arsenik bulunduu iin su ii faunas olduka fakirdir. Akarsularn

gle kart blgelerde gle zg kk bir balk tr olan Aphanius burduricus
bulunmaktadr. Aphanius burduricusun yansra, yine gl iin endemik olan
Arcodioptomus burduricus zooplankton trnn mevcudiyeti gln fauna
asndan nem kazanmasna neden olmutur. Burdur dili sazanc (Aphanius
sureyanus) dnyada sadece Burdur Glnde yaamakta ve Gln yok olmasyla
birlikte nesli tehlike altna girmitir30.
Gl evresi srngenler bakmndan olduka zengindir. Yrede grlen
balca srngen trleri; tosbaa, iri gri kertenkele, kaya kertenkelesi, tarla
kertenkelesi, mahmuzlu ylan, kr ylan, ok ylan, uysal ylan, sar ylan,
ukurba ylan, kpeli ylan ve alaca engerekdir. Gl evresinde ska rastlanan
dier bir hayvan tr ise kurbaalardr. Ova kurbaas ve gece kurbaas en
fazla grlen trlerdir.
Gl evresinde yer alan allk ve ormanlk alanlar ise memeliler asndan
eitlilik gstermektedir. Yrede grlen balca memeliler; kirpi, kstebek,
tavan, kurt, akal ve tilkidir.
III. NCELEME ALANINI ETKLEYEN YERLEMLER, BLGENN
SOSYO- EKONOMK YAPISI
III.1. Burdur Havzasnda Yeralan Yerleimler
Burdur Gl Havzasnda gl ile dorudan ilikili olan ve mermer ocaklarnda
etkilenen yerleimler Tablo 16da verilmitir. Buna gre Burdur kent merkezi
olmak zere toplam 27 adet yerleme Burdur Glne yakn konumlanmtr.
nceleme alann oluturan R:20054600 ruhsat numaral sahada II. Grup
maden iletmesi Burdur li Kumluca Ky Eren Tepe Mevkiinde Burdur
Glne 3km mesafede, Eren Tepesinde yama zerinde konumlanmtr.
Kumluca Ky Eren Tepenin hemen eteklerinde yeralmaktadr. Mermer oca
Kumluca Kyne 400m mesafededir. Mermer bloklarn tand ulam yolu
Kumluca Ky iinden gemektedir. Gzergh daha sonra Yarky ve Yazky
yerleimlerinin bulunmaktadr.
III.2. Nfus, Nfus Younluu
Burdur Merkez, Kemer, Karamanl ve Tefenni ileleri ile Ispartann Keiborlu
ve ksmen Gnen ilesi havza snrlar ierisinde yer almaktadr. Burdur kent
Merkezi ile Burdur Merkez leye bal Akyaka, Aa Mslmler, Boazii,
endik, Der, Gkeba, Haclar, lyas, Karaal, Karakent, Kocapnar,
Kumluca, Kuruay, Suludere, Yarky, Yassgme, Yazky, Yeilova lesine
bal Harmanl, Yarl yerleimleri gle yakn konumlanmtr.
Burdur Gln etkileyen ve gle en yakn konumlanan yerleimlere ait
nfus deerleri 2013 yl TUK Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi sonular
kullanlarak hazrlanan aadaki Tabloda verilmitir.
30 Anonim, 2008. Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012).

64

Tablo 18. leler tibariyle Adrese Dayal Nfus Saym Sonularna gre Nfus
Dalm31
l
Isparta

le
Gnen

Bucak

Belde/Ky

Merkez

Glba
(B)
Gneykent
decik
Kzlck
Ardl
Kl
(B) Senir

Keiborlu

Merkez

le
Merkez

Bucak

Toplam

l
Burdur

Merkez

Yeilova

Merkez

Erkek

Kadn

Toplam

295

326

621

1.091

1.174

2.265

147
85
108
781
1.189
3696

151
74
108
795
1.246
3874

298
159
216
1.576
2.435
7570

Belde/Ky
ehir
Akyaka
Aa
Mslmler
Boazii
endik
Der
Gkeba
Haclar
lyas
Karaal
Karakent
Kocapnar
Kumluca
Kuruay
Suludere
Yarky
Yassgme

Erkek
37.153
204

Kadn
37.527
220

Toplam
74.680
424

109

106

215

83
223
317
626
231
344
140
147
145
60
127
191
214
276

74
196
362
650
237
362
154
153
185
66
131
207
244
288

157
419
679
1.276
468
706
294
300
330
126
258
398
458
564

Yazky
Harmanl
Yarl

328
248
302
41468

316
250
314
42042

644
498
616
83510

45164

45916

91080

Toplam

Genel
Toplam

Gl evresinde toplam 91.080 kii yaamaktadr.

31 Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi (ADNKS) Veri Taban, ehir, Belde ve Ky Nfuslar
- 2013

65

III. 3. Ekonomik Yap

Burdur Gl evresindeki yerleim yerlerinin ana ekonomik geim kaynan
tarm ve hayvanclk oluturmaktadr. Tarm alanlarnn byk bir ksm yeralt
suyuyla sulanmaktadr. Balca rnler, hububat, zm, meyve, sebze, badem,
ekerpancar, susam, haha ve kendirdir. Yreye zg dier bir tarmsal etkinlik
glclktr. Gln ok deerli ya parfm ve besin endstrisinde kullanlr.
Gl civarndaki tarm alanlar, Burdur ehir merkezi hari tm gln evresine
yaylm durumdadr. Burdur tarm arazileri tarla bitkileri yetitirmek amacyla,
ba bahe olarak kullanlmakta ve bir ksm da nadasa braklmaktadr. Blgede
hayvanclk da yaygndr. Tepelik ksmlarda ve gl kysndaki dzlklerde
kkba hayvan otlatlr. Burdurda et ve st verimi yksek bykba hayvan
poplsyonu arlkldr. Fakat 1980 sonras Burdurda hem St Fabrikas hem
de Etbalk Kurumu zelletirilmi ve daha sonra da kapanmtr. Bugnlerde
Burdurda retilen stn sat, eitli st firmalarnn tek tek kylerden st
toplamas yoluyla gereklemektedir. Glde ekonomik balk tr bulunmad
iin ticari balklk yaplmamaktadr32.
nceleme alann oluturan Kumluca Ky Havza iinde yer alan ve gl
evresinde konumlanan dier krsal yerlemelerde yrtlen ekonomik
faaliyetler iin rnek olarak deerlendirilebilir. Kyn ekonomisi bitkisel ve
hayvansal retime dayanmaktadr. 600 adet st hayvan, 1000 adet koyun
bulunmaktadr. Arpa, buday, yonca, fi, msr, zm, eitli sebze ve meyve
retimi yaplmaktadr. Kumluca ky arazilerinin byk ksm hemen gle
komu-snr oluturduundan belli dnemlerde arazilerin nemli bir ksm
sular altnda kalmaktadr. Kyn, srtlarda kalan tarm arazileri de mermer
ocann pasa alnnn hizasnda yer almaktadr.
Bilirkii almasnda alnan rneklemelerde, mermer atklarnn 150 m uzana
ekim yaplmayan bir alandan (Eren tepesi mevki) ve ky iinde srekli ekilen
bir alandan (Kokar mevkii) alnan toprak rneklerinin tahlil sonularna gre:
Eren tepesinde alnan rnekte kire miktar kokar mevkiinden alnan rnekten
yksek bulunmutur. Her iki rnekte hafif alkali zellii grlmektedir. Ancak
eim ynnde depolanan mermer oca pasalarnn zellikle toz halindeki
ksmlar- zaman iinde rzgr ve yalarn etkisiyle kyn dier alanlarna
da yayldnda topraktaki kire miktar ve orannn artaca byle bir olayn
gereklemesi halinde bitkisel retimin olumsuz ynde etkilenebilecektir33.
Sanayi
Gl kenarnda organize sanayi blgesi vardr. Bununla beraber, zellikle son
dnemde sanayi madenlerinden mermer sektrndeki geliimi dikkat ekicidir.
Gl evresinde zellikle tarm ve hayvancla dayal endstri de vardr.
32 http://www.burdur.gov.tr/ekonomi.asp
33 Bilirkii Raporu

66

Burdur linde sanayi tesislerinin sektrlere gre dalm iinde 177 adet ile
maden, tarm ve topraa dayal sanayi birinci sradadr. kinci srada 69 adet
ile Gda ve Yem Sanayi gelmektedir. Burdur ilinde mermercilik en nemli
ihracat sektr olarak belirtilmektedir. Sektrde faaliyet gsteren firma says
90 olup, 60 mermer oca bulunmaktadr. Yllk 4.000.000 m mermer retimi
yaplmaktadr. hracat bata Amerika Birleik Devletleri olmak zere Avrupa,
Orta Dou, Krfez lkeleri, Trki Cumhuriyetler, Rusya, Hindistan ve ine
yaplmaktadr. lde ki adet Organize Sanayi Blgesi bulunmaktadr. Her
ikisi de Sulak Alan Tampon Blgesi iindedir. 1. OSB Sanayi Parseli olarak
kullanlan alan bykl: 57.78 Hektardr. 57 parselin 53nde retime
geilmitir. Burdur II. Organize Sanayi Blgesi yeri kuzeyde Burdur Mensucat
Fabrikas, douda Burdur - Isparta Karayolu, batda eski Isparta yolu, gneyde
Gkeba Ky geliim alan snr olmak zere yaklak 96 Hektarlk olan
Burdur II. Organize Sanayi Blgesi yeri olarak kesinlemitir. 85.00 Hektar
byklndeki OSB alannda 76 parselin 27sinde retime geilmitir.
Dier parsellerde inaat faaliyeti srmektedir. Ayrca Bucak Organize
Sanayi Blgesinde 100 hektarlk ilave alan ile ilgili yer seimi kesinlemitir.
Kamulatrma almalarna balanm ve 45 hektar kamulatrlm, kalan
65 hektarn kamulatrma ve imar almalar devam etmektedir. Jeolojik ett
raporu onay aamasndadr34.
Sleyman Demirel Organize Sanayi Blgesi de, Gmgn mevkiinde, 160
hektar ilave rezerv ve 252 hektar alanda kurulmutur.
Isparta Sleyman Demirel Organize Sanayi Blgesinde; tekstil, ahap, metal,
gda, plastik sektrleri, Burdur Organize Sanayi Blgesinde gda, tarm aletleri
ve makineleri, tekstil, mobilya sektrleri, Burdur Bucak Organize Sanayi
Blgesi mermer, metal, kereste, gda sektrleri ne kan balca sektrlerdir35.
III.4. Mlkiyet durumu
Ynetim Plannda, Gl alannn tamamnn devletin tasarrufu altnda olduu,
Gl evresindeki arazilerin devlet, zel mlkiyet ve ky tzel kiiliine ait
olduu belirtilmektedir.
III.5. Sosyo-Kltrel Yap
Blgenin doal zelliklerinin yansra M 7000 yllarna tarihlenen yerlemelere
ev sahiplii yapan blge tarihi arkeolojik adan da zengindir.
Burdur Gl Havzasnn iinde bulunduu Pisidia, batda ve kuzeyde Frigya
ile, douda saura (Lycaonia) ve gneyde Likya ve Pamphylia ile evrili, genel
hatlaryla Gller Blgesini ve Antalyann kuzeyindeki dalar iine alan
blgedir. 19.yyn sonlar ile 20.yyn balarnda yaplan aratrmalar, Gneybat
34 http://www.burdur.gov.tr/ekonomi.asp

35 Bat Akdeniz Kalknma Ajans TR 61 Blgesi (Antalya,Isparta,Burudur) Blge Plan 20102013

67

Anadolunun bu ksmlarnn Prehistorik devirlerden bu yana iskan edildii

blgede bulunan Haclar, Kuruay ve Hycek Hyklerinde yaplan kazlarda
ortaya kmtr.
Yerleim tarihi M..7000lere kadar gitmesi sadece blge asndan deil,
Anadolu kltr tarihi asndan da nemlidir. Gller Blgesinde ilk tarih
alarndan gnmze kadar btn dnemlerin yaandn, gnmze kadar
gelen medeniyet eserlerinden anlalmaktadr. Bu dnemlerden gnmze
kadar gelen 50ye yakn hyk ve Tmls ile 25ten fazla ren yeri ve antik
kent yerleim yeri bulunmaktadr.
Blgenin tarihi neolitik aa kadar gitmektedir. Dnya Arkeolojisinde nemli
bir yeri olan Haclar Hyk, Burdurun 24 km. batsndaki Haclar Ky
snrlar ierisinde bulunur. Hyk, Bat Anadolunun bilinen en eski yerleme
yeridir. 19571960 l yllarda Prof J.MELLART tarafndan yrtlen kaz
almalarnda 9 yerleim tabakas bulunmu olup; kltr devri saptanmtr.
Bunlardan;7000e tarihlenen Keramiksiz Neolitik, M. 5600-5400e
tarihlenen Ge Neolitik ve M. 5400-4750ye tarihlenen Erken Kalkolitik
olarak adlandrlan devirlerdir. Haclar kltr devrinin en eskisi Keramiksiz
Haclar kltrdr. Bu yerleim tabakalar yedi kltr kat olarak ortaya
kmtr. En yeni tabaka olan I-V tabakalarda ilk kalkolitik devir kalntlarna
rastlanlmtr. Bu kalntlar krem zemin zerine krmz ve kahverengi boya
ile geometrik bezeklerle ok renkli stilize anak mlekler, bereketin simgesi
olarak cinsel uzuvlar abartal yaplm Ana Tanra figrinleri, Gebelik
ve toplayclktan ekip bimeyi renen insan olu bu dnemde eitli
malzemelerden kesici aletler yapmay da renmiler. Haclarn karektiristik
figrinleri, genellikle pimi topraktan yaplm kadn tasvirleri olup oranlar
abartldr.
Burdur kent merkezinde ve havzada yeralan dier yerlemelerde gnmze
kadar gelen sivil mimari rnekleri kltrel zenginlii gstermektedir.
Trkmen geleneklerini anlatan Teke Yresi olarak adlandrlan zengin kltre
sahip blge iindedir. Teke Yarmadas, olarak adlandrlan blge, Antalya
Krfezi ile Fethiye Krfezi arasnda Akdenize doru uzanan yarmadadr.
Gller Blgesiyle kuzeyden snrlanr. Eski alarda Likya olarak adlandrlan
blgenin ismi blgeye Anadolu Seluklu Devleti dneminde yerletirilen Teke
Boyundan gelmektedir. .
IV. NCELEME ALANI ve EVRESNN GENEL ARAZ KULLANIM
ZELLKLER VE YERLEM KARAKTERST
nceleme alann oluturan mermer ocann alt kotunda yer alan Kumluca
Ky gln gney batsnda hafif eimli yama zerinde yersemitir. Mermer
ocann bulunduu tepenin alt kotlarnda tarlalar, ar kovanlar, elektrik hatt
ve Aamslimler ky ulam yolu yeralmaktadr.
68

Burdur Gl ve evresinde genel arazi kullanm karakteristiini gle yakn

kesimlerde dz dze yakn eime sahip arazilerde tarm alanlar ile nispeten
eimli yamalarda konumlanm krsal yerleimler oluturmaktadr. Gl
evresindeki ana kullanm desenini kuru tarm alanlardr. Yer alt sulamasnn
artna bal olarak kuru tarm arazileri yerini sulu tarm alanlarna brakmaya
balamtr.
Arazideki en nemli peyzaj elemanlar, gl ve gl besleyen derelerin
oluturduu su varldr. Su, hem grsel hem de ekolojik adan yaam destek
sisteminin en nemli elemandr. Burdur Glnn ykselip alalmasna maruz
kalan kylarda ve taban suyu yksek yerlerde sazlklar ve dier habitatlar
suyun ortaya koyduu drdnc boyut ile birleerek grsel deeri ok yksek
bir gl peyzaj ortaya koymaktadr. Sosyo-ekonomik yap ve doal kaynak
zelliklerinin belirledii yerleim karakteri ise krsal peyzaj ile btnlemekte
grsel peyzaj deerini eitlendirmektedir36. Gl, topografya krsal arazi
kullanmn ekillenmesinde belirleyici olmutur.
Genel olarak sulu tarm Burdur l merkezi evresi ile gln kuzeyinde yer alan
II. ve III. snf arazilerde yaplmaktadr. Tarmsal faaliyet yaplmayan alanlar
doal haline braklm, otlak amal kullanlmaktadr. Gln kuzey ve kuzeydousundaki genellikle dik eimli yerlerde VI. ve VII. snf araziler mera
olarak kullanlmaktadr. Toprak derinliinin artt dz dze yakn kesimlerde
tarmsal faaliyetler yaplmaktadr. Gln kuzey ve gney ky kesimlerine
yakn alanlarda da tuzluluk ve alkalilik sorunlarndan etkilenen VI. ve VII.
snf arazilerin kullanm ekli ayr ve meradr. Gln evresinde orman ve
allklarla kapl tepeler ve dalar vardr. Dou ve gneyde byk aalandrma
sahalar bulunmaktadr. Kuzeydeki dalarn yksek blgelerinde ise karaam
(pinus nigra) ormanlar vardr37.
Genel olarak tarm alan dnda kalan alanlarda doal bitki rtsne sahiptir.
Burdur il merkezi dnda kalan yerleim birimlerinin tamam krsal niteliklidir.
Gln kuzeybatsnda yeralan havaalan 1997 ylnda faaliyete gemitir.
Havaliman ok youn bir ekilde farkl okullar tarafndan pilotaj eitimi
amacyla kullanlmaktadr.
Havaalannn birka kilometre kuzeyine, sulama projelerinin ngrld
(Gnen-Keiborlu Projesi) tarm alanlar zerine, tekstil arlkl 160 fabrika
kapasiteli Isparta 6. organize sanayi blgesi kurulmutur.
Dier OSB alan da, Burdur I.OSB alandr kurulmu ve Burdur II.OSB
kurulmas iin yer seimi almas tamamlanmtr38. Burdur Organize Sanayi
Blgesi, ehir imar plan iinde Ankara - Antalya karayolu zerinde 85
36 Anonim, 2008. Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012).
37 Age.
38 Bilirkii Raporu

69

hektar byklnde bir alana kurulmutur. Parsellerin tamam tahsis edilmi

olup, 51 firma retime gemitir. OSB alannda tm altyap almalar (yol,
kanalizasyon, ime ve kullanma suyu, yamur suyu drenaj ve elektrik ebekesi)
tamamlanmtr.
Yaplan arazi almas srasnda Gl havzas iinde incelemeye konu mermer
oca gibi yerleim alanlar ile bitiik neredeyse ii ie olan mermer ocaklar
yaygn olduu tespit edilmitir. Gle yakn, ulam gzerghlar zerinde,
orman alanlar iinde tarm alanlarnn ortasnda hemen her yerde maden
oca grmek mmkndr. Geliigzel olarak ald izlenimi veren mermer
ocaklarnn yer seiminde tarmsal faaliyetler, ulam gzerghlarnn kullanm,
toz oluumu, ar tonajl aralarn trafikte yaratt risk, doal alanlarn, orman
alanlarnn paralanmas, hafriyatlarn dzensiz depolanmas gibi gzlemsel
olarak dahi tespit edilebilen olumsuzluklar nedeniyle hangi kriterlere gre
maden- mermer oca izni verildii belli deildir.
Maden ocaklarndan blok mermer tayan aralar ky ulam yollarn
kullanmaktadr. Krsal nitelikli alanda mevcut yollarn altyaps ar tonajl bu
aralar iin de uygun deildir.
Gl kuzey dou gney bat ynl konumlanmtr. evresinde Gl sularnn
ekilmesiyle ortaya kan alvyon dzlkleri bat ve gney ynndeki
ykseltiler ile evrelenmektedir.
Gln dou ve kuzey kesimlerinde arazi kullanm biimleri kentsel niteliklidir.
Gln batsnda konumlanan Burdur kent merkezinden kuzeye doru
Senirin Mahallesi olan Tepecik, Gneykentin Mahallesi olan Gmgn
yeralmaktadr. Gln gney ve bat kesimlerindeki yerleimler ve genel arazi
kullanmlar krsal niteliklidir.
V. NCELEME ALANINI
UYGULAMALAR

ETKLEYEN

PLAN,

PROJE

VE

nceleme alannn bulunduu Burdur Gl Havzasnda sulak alan nitelii

ile madencilik faaliyetlerine ynelik uygulamalar belirleyen ve ynlendiren
planlar, projeler ve yatrmlar olarak Antalya Burdur-Isparta Planlama
Blgesi 1/100.000 lekli evre Dzeni Plan, Burdur Gl Ynetim Plan,
Ulusal Havza Ynetim Stratejisi, Trkiye Turizm Stratejisi, Burdur linde
Doa Turizmi Master Planna yer verilmitir. Ayrca su sistemini etkileyen su
yaplar aktarlmtr. Plan proje ve dokmanlarda yer alan kararlar, hkmlerin
madencilik uygulamalar ile ilgili olanlarna yer verilmitir.
Antalya-Burdur-Isparta Planlama Blgesi 1/100.000 lekli evre Dzeni
Plan
03.09.2009 tarihinde Mlga evre ve Orman Bakanlnca onaylanan
Antalya-Burdur Planlama Blgesi 1/100.000 lekli evre Dzeni Plan
70

(DP) Plan Hkmlerinde yer verilen sulak alanlar, madencilik faaliyetlerine

ilikin dzenlemelerde;
Plann 3.1 KORUMA LKELER bal altnda,
3.1.8. Flora ve fauna asndan zengin sulak alanlar, gller, sazlk, bataklk
vb. ekolojik adan zellikli alanlar korunacaktr. .
3.1.10. Sulak alanlarda Sulak Alan Ynetim Planlar hazrlanarak sulak alanlarn
korunmas salanacaktr.
3.1.11. 2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu uyarnca
belirlenen ve belirlenecek olan sit alanlar (Kentsel, Arkeolojik, Doal v.b.)
korunacaktr
3.1.13. zerinde yetien zel rnler asndan nem tayan, sera alanlar, kesme
iekilik, elma, kiraz, gl, zeytin, zm, incir vb. zel rn arazileri korunacaktr.
3.1.14. Doal deerlerin, Srdrlebilir ve Dengeli Geliim yaklam
dorultusunda, insan sal ve doal dengeyi koruyacak srekli ve srdrlebilir bir
ekonomik kalknmaya olanak verecek biimde korunmas ve doa turizmine ynelik
olarak kullanlmas esastr...
ilkelerine yer verilmitir.
DPnin Tanmlar bal altnda 4.53 numaral hkmnde Uluslararas neme
Sahip Sulak Alanlar .. 3958 sayl Kanunla uygun bulunup 17/5/1994 tarihli
ve 21937 sayl Resm Gazetede yaymlanan zellikle Su Kular Yaama Ortam
Olarak Uluslararas neme Sahip Sulak Alanlar Hakknda Szleme (Ramsar
Szlemesi)nin Taraflar Toplantsnda kabul edilen Uluslararas neme Sahip
Sulak Alan Kriterlerinden en az birine sahip olan alanlar ifade eder
4.55 numaral plan hkmnde ..Ak su yzeyleri, lagnler, nehir azlar,
tuzlalar, geici ve srekli tatl ve tuzlu su bataklklar, sulak ayrlar, sazlklar ve
turbalklar gibi habitatlarn oluturduu blgeler sulak alan blgesi olarak;
.Sulak alan ekosistemi ile ilikili ve sistemi destekleyen deniz, kumul, kumsal,
allk, aalk, orman, ayr, mera ve eltik alanlar gibi habitatlarn oluturduu
blgeler. Ekolojik Etkilenme Blgesi olarak; ..Sulak alan havzasnn
corafi durumu, topografik zellikleri ve arazinin mevcut kullanm durumuna
gre; sulak alan ekosistemini korumak maksad ile ayrlan ve su toplama havza
snrn gememek ve snrlar varsa ekolojik etkilenme blgesinden yoksa sulak
alan blgesinden itibaren 2500 metreden az olmamak zere ayrlan blgeler.
Tampon Blge olarak; .Koruma Blgeleri ierisinde yer alan, su kularnn
youn ve toplu olarak kuluka yapt ve geceledii alanlar; nadir ve nesli tehlikedeki
ku trlerinin nemli reme blgeleri ile nesli tehlikede veya dar yayll sulak alana
baml doal bitki trlerinin bulunduu alanlar .. Mutlak Koruma Blgesi
olarak tanmlanmtr.
71

Bu ilkeler dorultusunda gelitirilen Genel Hkmler bal altnda sulak

alanlara ve sulak alan ynetim plan ile ilgili olarak;
5.7 Bu plan kapsamnda kalan alanlarda, ulusal ve uluslararas mevzuat
erevesinde belirlenen/belirlenecek olan milli parklar, tabiat parklar, sulak alanlar
vb. gibi koruma alanlar iin onaylanm olan her tr ve lekteki planlar, bu planda
deiiklie gerek kalmakszn geerli olacaktr.
5.27 Alt lekli planlarda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl, Devlet Su leri
Genel Mdrl ve ilgili Blge Mdrlnce belirlenmi takn alan snrlar ve
uygulama hkmleri koullarna uyulacaktr. Sulak alan niteliindeki nehirlerin
tampon blgelerinde, dier blgelerinde sanayilerin kurulmasna izin verilemez.
5.52 Sulak alan niteliindeki, ancak henz sulak alan stats kazanmam alanlar,
ilgili kurum ve kurulularca, ilgili mevzuat erevesinde korunacaktr.
5.53 Sulak alan ilan edilen alanlarda, .. ynetim plan hkmleri geerli
olacaktr.. dzenlemelerine yer verilmitir.
DPnin 6. numaral plan hkmnde dzenlenen zel Kanunlara Tabi
Alanlar-Koruma Statsne Sahip Dier Alanlar iinde saylan Sulak Alanlar
iin gelitirilen plan hkmlerinde ..her tr ve lekteki planlar, ilgili kanunlar
uyarnca yrrlkte.. olduu, Bu alanlarda, . bu planda belirlenen orman,
tarm vb. alanlarn sorumlu kurumca srekliliinin salanmas.., .bu
plan ile belirlenmi/belirlenecek, hassas alanlarn ve ekosistem btnlnn
devamllnn salanmas., .hassas alanlar, orman alanlar, tarm alanlar,
sulak alanlar, kumullar vb. alanlar tehdit edici ynde ve younlukta yaplama
karar getirilemez...., ..evre kirliliini nlemek iin her trl tedbirin alnmas
zorunludur. , .ime ve kullanma suyu ve yzeysel su kaynaklarnn korunmas
esastr.., ..hibir atk, nlemler alnmadan alc ortama verilemez. .
Sulak Alanlarda Ulusal Sulak Alan Komisyonu (USAK) tarafndan belirlenen
hkmler geerlidir.. dzenlemelerine yer verilmitir.
8. numaral plan hkmnde de Ulusal Sulak Alan Komisyonu (USAK)
tarafndan belirlenen Burdur 1. Organize Sanayi Blgesi (OSB) zel Hkm
Blgesi lkelerine ilikin dzenlemeler aktarlmtr. Buna gre, Organize
Sanayi Blgeleri Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmeliine gre tampon blgede
gerekletirilemeyecek faaliyetlerden olmasna karn Ynetmelik ncesi faaliyetine
balam olmas sebebiyle gerekli evresel tedbirleri almak kaydyla. HB
olarak tanmlanm ve .Burdur 1. OSB zel Hkm Blgesi snrlar
geniletilemez.. hkm getirilerek OSBnin genilemesi nlenmi ve bu
niteliini kaybettiinde de HB dna kartlabilecei hkme balanmtr.
Ayrca .HB snrlar ierisinde, Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmelii Ek
1 listesinde yer alan yeni bir faaliyetin gerekletirilmesi halinde Doa Koruma
ve Milli Parklar Genel Mdrlne bildirilebilecei belirtilmitir. OSB
Mdrlne Ulusal Sulak Alan Komisyonunun ngrecei evresel tedbirleri
72

alma. ykmll getirilmitir. Bu dzenlemelere karn DPde Burdur

2. OSB ile ilikin elikili dzenlemeye de dikkat ekicidir. .Kentsel Geliim
asndan baka alternatifi olmad ve corafi-jeolojik koullarla snrlandrld.
gerekesiyle Gl e paralel dz bir hatta yaylan Burdur kenti iin planlanan
2. OSB, yukarda anlan zorunluluklar nedeniyle, HB olarak tanmlanmtr.
DPnin 9. numaral Plan Uygulama Hkmleri bal altnda 9.13. numaral
Su Toplama Havzalar, me ve Kullanma Suyu Koruma Kuaklar, Yeralt
Suyu Kaynaklar bal altnda, ..Suyun dengeli kullanm esastr
hkmne ilikin grevi Su Kirlilii Kontrol Ynetmelii erevesinde l evre
ve Orman Mdrlne vermitir. Ayrca ..me ve kullanma su kaynaklarnn
srdrlebilir koruma ve kullanmna ynelik zel hkm belirlenecek.suyun
verimli kullanlmas iin gerekli tedbirler (suyun fiyatlandrlmas, vergilendirilmesi,
su kullanm yntemleri, geri kazanm vb.) ilgili idarece alnacaktr. dzenlemesi
getirilerek,
9.13.6. DS Genel Mdrlnce su datm konusunda sistem kurulmasna
ilikin entegre proje retilecektir. Yeralt sularnn geliigzel kuyular alarak
kullanm nlenecektir.
9.13.7. Yeralt su kaynaklarnn fiziksel, kimyasal, biyolojik ve bakteriyolojik
zelliklerini olumsuz ynde etkileyecek atksu dearjna izin verilemez.
9.13.8. me ve kullanma suyu temin edilen yeralt su kaynaklarnn korunmas
amacyla kuyunun evresi ilgili mevzuatta belirtilen mesafeler kapsamnda evrilerek
bu alan Tapu kaydna ilenir. Yeralt su kaynaklarnn mevcut miktarnn korunmas
iin her trl kullanma ilikin olarak ilgili kurum ve kurululardan izin ve tahsis
belgesi alnmas zorunludur.
9.13.9. Yeralt suyunda bir kirlilik olutuunun ilgili idarece yaplan izleme ve
denetimler sonunda belirlenmesi durumunda gerekli tedbirler alnacak ve evre ve
Orman Bakanlna bildirilecektir.
9.13.10. Yeralt su seviyesinin tehlikeli boyutlara dmesini engellemek iin, yeralt
su potansiyeli DS Genel Mdrlnce belirlenir. DS Genel Mdrlnce
belirlenen yeralt su potansiyelini korumak amacyla verilen tahsisler iptal edilir veya
yeniden dzenlenir.
9.13.11. Su kaynaklarnn mutlak koruma alan iindeki btn yaplar dondurulmu
olup, kanalizasyon ebekesine balanacak, toplanan kanalizasyon suyu havza
dndaki artma tesisine boaltlacaktr..
hkmleri getirilmitir.
Yukardaki dzenlemeler dorultusunda, madencilik uygulamalar iin verilen
yeraltsuyu kullanm izinleri DP hkmlerine aykrdr.
lgili plan hkmlerinde Sulak Alanlar balkl dzenlemede 5491/2872 sayl
evre Kanunu ile ilgili Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmelii hkmleri
73

dorultusunda uygulama yaplaca hkme balanmtr. 9.40.1. numaral

Burdur Gl ve evresi bal ile alana zel dzenleme getirilmitir.
Bu dzenlemeler dorultusunda Burdur Gl Ynetim Plan (2007-2013)
yaplmtr. 9.40.1.3 numaral hkmde Ynetim Plan sonulanana kadar,
Ulusal Sulak Alan Komisyonu alma Grubu tarafndan belirlenen, Isparta
Havaalan, Isparta Sleyman Demirel Organize Sanayi Blgesi (OSB) zel
Hkm Blgesi olarak belirlenmitir. Bu alanlarda aadaki koruma - kullanma
ilkeleri geerli olacaktr. Bu plan zerinde de iaretlenmi olan zel Hkm
Blgesinin snrlar geniletilemeyecei, zel Hkm Blgesinin geerliliinin
havaalan ve OSB faaliyetlerinin sresiyle eit olduu, Faaliyetlerin sona
erdii ya da nitelii deitiinde zel hkm alannn geerliliinin sona
erdii, zel Hkm Blgelerinin Tampon Blge uygulamalarnda ngrlen
kstlamalardan muaf olduu, zel Hkm Blgeleri snrlar ierisinde, Sulak
Alanlarn Korunmas Ynetmelii Ek:1 Listesinde yer alan faaliyetlerden biri
zorunlu olarak gerekletirilecek olursa, Doa Koruma ve Milli Parklar Genel
Mdrl planlama aamasnda bilgilendirilecei, Faaliyetleri yrten kurum
/ kurulu veya kii, Ulusal Sulak Alan Komisyonunun ngrecei evresel
nlemleri almakla ykml olduu hkm altna alnmtr.
DPnin madencilik ile ilgili hkmlerinde aadaki dzenlemelere 9.19.
Maden letme Tesisleri, Geici Tesisler, Maden Sahalar ve Ocaklar bal
altnda, Madencilik faaliyetlerinde Maden Kanunu ve buna bal ynetmelik
hkmlerine uyulur. genel hkm getirilmi olsa da,
..me ve kullanma suyu rezervuarlarnn uzun mesafeli koruma alannn yatay
olarak ilk 3 km. geniliindeki blmnde; galeri yntemi patlatmalar, kimyasal
ve metalrjik zenginletirme ilemleri yaplamaz. Madenlerin karlmasna,
salk asndan saknca bulunmamas, mevcut su kalitesini bozmayacak ekilde
kartlmas, faaliyet sonunda arazinin doaya geri kazandrlarak terk edilmesinin
taahht altna alnmas, koullaryla izin verilebilir.Uzun mesafeli koruma
kuaklarnn ikinci blmnde, ilk 3 km.lik blmnn bittii yerden balayarak
su toplama havzasnn snrna kadar olan alandaki faaliyetlere, oluan atksularn
Su Kirlii Ynetmeliindeki Tablo-5ten Tablo-21e kadar olan dearj standartlarn
salayarak havza dna karlmas veya geri dnml olarak kullanlmas artyla
izin verilebilir.. koullar getirilmitir.
Ayrca,
. 9.19.2.Maden ruhsat sahasnda kurulmak istenen geici tesis iin Maden
leri Genel Mdrlnden geici tesis olduuna dair belge alnmas zorunludur.
9.19.3.Maden ruhsatl sahalarda, ihtiya duyulan geici tesisler ilgili kurum ve
kurululardan izin almak kayd ile yaplabilir.
9.19.4.Geici tesislerin kullanm maden ruhsatnn veya maden rezervinin iletme
sresi ile snrldr. Geici tesisler kullanm sresinin bitmesi durumunda kaldrlr.
74

9.19.5.Maden iletme ruhsat alnan alanlar, bu evre Dzeni Plannn veri tabanna
ilenmek zere, Maden leri Genel Mdrlnce, 1/25.000 lekli, koordinatl
haritalara ilenerek, saysal olarak Bakanla gnderilir.
9.19.6.Madencilik faaliyet sahalarnda ED Ynetmelii ve dier mevzuat
hkmlerine uyulacaktr.
9.19.7.Geici tesis niteliinde olmayan ve ED ynetmelii kapsamnda kalan maden
sanayileri, ncelikle bu planda yer alan sanayi alanlarna ynlendirilecektir. Ancak
iletme izni alnan maden sahalarnda karlan madenlerin ilenmesi amacyla,
gerek duyulacak sanayi tesislerinin zorunlu olarak maden sahas iinde yer almasnn
gerektii durumlarda bu kullanmlar ilgili kurum, kurulu, grleri dorultusunda
Bakanln uygun grmesi halinde gerekli izin ve onaylar tamamlanarak maden
sahas iinde yaplabilir.
9.19.8.Madencilik faaliyetlerinde evreye zarar verilmemesi iin her trl nlem
tesis sahiplerince alnacaktr.
dzenlemeleri havza btnnde yrtlecek madencilik faaliyetleri iin
geerlidir.
DP karar ve hkmleri asndan genel olarak deerlendirildiinde Burdur
Gl ve havzas doa koruma alan stats gerei ekolojik asndan korunmas
ngrlmektedir.
Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012)
Ynetim plan kararlarnda madencilik faaliyetleri ile ilgili dzenlemeler de
madencilik faaliyetleri
1. Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmelii hkmleri erevesinde Doa
Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrl koordinasyonunda, USAKn
gr alnarak Orman ve Su leri Bakanl tarafndan onaylanan Burdur
Gl Koruma Blgelerini gsteren 1/25.000 lekli harita, ynetmelikte
tanmlanan uygulama esaslar ve ynetim plan bir btndr.
2. Burdur Glnn kuzeyinde kalan veyik Tepeden, Isparta Havaalan
arasnda kalan hat boyunca tampon blge snrlar ierisindeki alanlarda onayl
ky yerleik alanlar dnda, yrrlkteki mevzuata aykrlk tekil etmemek
artyla tarmsal ve hayvanclk faaliyetleri gerekletirilebilir. Ancak bu alanda
ky snrlar ierisinde o ky nfusuna kaytl olanlara yaplacak tarmsal ve
hayvanclk faaliyetlerinde bu madde hkmleri uygulanmaz.
3. Burdur Glnn gneyinde Burdur li zel Hkm maddesi snrndan
itibaren Yarky, Yazky, Kumluca, Aamslimler, Karakent, lyas hattndan
Isparta Havaalan arasnda kalan hat boyunca tampon blge snrlar iindeki
alanlarda yaban hayatnn korunmas, gln peyzaj btnln bozmas
nedeniyle daha nce izin alm tesislerin dnda madencilik faaliyetleri ile
75

tesislemeye gidilemez. Ayn hatta kalan dier faaliyetler de Bakanlk iznine

tabidir.
Ynetim Plan Plan Kararlarnn 3. Maddesinde dzenlemesi getirilerek yeni
madencilik faaliyetleri yasaklanmtr.
Burdur Gl Ynetim Plan Revizyon Plan (2013 2018) 39
2013 2018 dnemi Ynetim Plan revizyon kararlar iinde madencilik
faaliyetlerinin yaplaca alann geniletilmesi ngrlmektedir. yle ki;
Burdur Glnn Gneyinde Burdur li zel Hkm Blgesi snrndan
itibaren Yazky, Yarky, Kumluca, Aamslmler, Karakent, lyas hattndan
Isparta Sleyman Demirel Havaalan arasnda kalan hat boyunca tampon
blge snrlar ierisindeki alanlarda gerekletirilmek istenen madencilik
faaliyetleri; rapor format, raporu hazrlayacak ilgili bilim dallar ile benzer
hususlar, ynetmeliin 21. Maddesine uygun olarak Bakanlk tarafndan
belirlenerek talep sahibi firma tarafndan hazrlattrlacak; Verimlilik,
Ekosistem ve Rehabilitasyon Deerlendirme Raporunun Bakanlk tarafndan
uygun grlmesi artyla gerekletirilebilir(Fotoraf 4).
Bu dzenlemenin yaplmas halinde yerleim alanlar ile bitiik ak ocak
madencilik iletmelerinin yaplmasna olanak salanacaktr.

39 Burdur Gl Ynetim Plan Revizyonu (2013-2018)

76

Fotoraf 4. Burdur Revizyon Ynetim Plan Kararlar

ile Madencilik Faaliyetlerine Alacak Blge

77

 Bakanlka gerekli grlmesi halinde alann hassasiyetine gre izin verilecek

alanlarda ekosistem izlemesi ve denetlemesine ynelik ara-gere ve uzman
altrma art istenebilir. Bakanlk; alma alan, alma mevsimi, alma ekli,
kaybolan habitatn ikamesi, habitat rehabilitasyonu, hedef trlerin izlenmesi gibi
konularda yatrmc kii ya da kurululara ek artlar getirebilir.
Verimlilik, Ekosistem ve Rehabilitasyon Deerlendirmesi Kapsamnda
stenebilecek Raporlar:
- Rezerv tespiti, rezerv atlak yaps, ocak ilerleme yn vb. parametreleri ieren
Jeolojik-Jeofizik Rapor
- Pasa dkm sahasna ait koordinat bilgilerini ieren topografik harita ve
mlkiyet belgesi (Tapu, Kira Szlemesi vb.)
- evre Ynetimi Genel Mdrl'nn 2012/12 sayl (Inert Maden Atklarnn
Alan Islah, Restorasyon, Dolgu Maksad ile Kullanm veya Depolanmas)
Genelgesi kapsamnda hazrlanacak Rapor.
- Faaliyetin tamamlanmasna mteakip alma alannda uygulanacak
Rehabilitasyon alma Raporu.
- Faaliyete ynelik hazrlanacak takvimi vb.
Senir ve Kl Belediyelerinin planl kentsel gelimelerini temin etmek amacyla
mcavir alanlar iindeki talepler Orman ve Su leri Bakanlnn iznine tabidir.
Bu hat iinde kalan Karakent, lyasky, Ardl ve Tepecik kylerinde tampon
blge esaslar geerlidir.
Orman ve Su leri Bakanl VI. Blge Mdrl Burdur ve Isparta l ube
Mdrlklerince, Burdur Gl Koruma Blgeleri ierisinde kalan ve bugne
kadar yaplm tm izinli ve izinsiz tesislerin tespit edilmesi ve tesislerin tamamnn
envanterinin karlarak 1/25000 lekli Koruma Blgeleri snrlarn gsteren
haritaya revize ynetim plannn onaylanmasn mteakip 1 yl iinde ilenmesi
salanacaktr. 17.05.2005 tarihli Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmeliinden
nce faaliyete geen izinsiz ve EK-1 kapsamnda olan tesisler tespit edilmelerini
mteakip getirilecek artlarla mevcut hallerini koruma kaydyla izinlendirilecek
olup kapasite artrmna gitmelerine izin verilmeyecektir.
1/25000 lekli Burdur Gl Koruma Blgeleri Tampon Blge snrlar iinde
kalan dier kylerin gelime konut alan talepleri, Sulak Alanlarn Korunmas
Ynetmelii kapsamnda Orman ve Su leri Bakanlnca (Doa Koruma ve
Milli Parklar Genel Mdrl) deerlendirilerek karara balanr.
Burdur Gl Koruma Blgeleri Haritasnda, ynetmelikte ve bu plan
kararlarnda yer almayan dier alanlar ve faaliyetler Orman ve Su leri
Bakanlnn iznine tabidir. zne tabi faaliyetler iin Bakanlk ihtiya duymas
halinde Yerel Sulak Alan Komisyonunun grn alabilir.
78

 Burdur Gl Tampon Blge Snrlar iinde kalan alanlarda yeralt suyu

kullanmna ynelik taleplerde (ahs/kurum) yrrlkteki mevzuat gereince
uygun grlenlere DS Blge Mdrlnce Yeralt Suyu Arama Belgesi
dzenlenecektir.
Burdur Gl Yaban Hayat Gelitirme Sahas iinde 4915 sayl Kara Avcl
Kanunu hkmleri geerlidir.
Dzenlemeleri ile halihazrda ekosisteme olumsuz etkisi nedeniyle mevcut
madencilik faaliyetlerinin dondurulduu ve yeni madencilik faaliyetine kapal
olan Burdur Glnn gneyinde kalan kesimlerinde, Tampon Blge iinde
madencilik faaliyetine izin verilmi olacaktr. Bu durumda, ekolojik olarak
korunmas, srdrlebilir kullanm koullarnn belirlenmesi temel ilkesi
dorultusunda gelitirilen 1/100.000 lekli DP karar ve hkmlerine aykr
bir dzenleme olacaktr. Ayrca, arazi almas srasnda da gzlemlendii gibi,
halihazrda iletilen mermer ocaklarndaki kuralszln yaygnlamasna yol
alacan da sylemek mmkndr.
Yerel Sulak Alan Komisyonu Kararlar
Burdur Valilii Yerel Sulak Alan Komisyonunun 05.12.2013 tarihli ve 2013/2
sayl karar ile Isparta Valilii Yerel Sulak Alan Komisyonunun 06.12.2013
tarihli ve 2013/2 sayl kararnda Burdur Glnn Gneyinde Burdur li zel
Hkm Blgesi snrndan itibaren Yazky, Yarky, Kumluca, Aamslmler,
Karakent, lyas hattndan Isparta Sleyman Demirel Havaalan arasnda kalan
hat boyunca tampon blge snrlar ierisinde Karaken Kavack Karayolunun
Bats ile Aamslmler-Yarky, Kumluca ve Karakent Ky Karayolunu
iine alan blgede yaplmak istenilen madencilik faaliyetleri; faaliyet esnasnda
oluacak pasa ve atklarn, dere yataklar ve ya sular ile havzaya ve gle rusbat
tamasn engelleyecek ekilde yaplabilir. eklinde deitirilerek onaylanmasna
oybirlii ile karar verilmitir (EK1-Ek 2).
Ulusal Havza Ynetim Stratejisi, (2012-2023) (Taslak)
Ulusal Havza Ynetim Stratejisinin Amac; 25 nehir havzamz ve onun alt
havzalarndan oluan havzalar sisteminin srdrlebilir ynetimi lkemizin srdrlebilir
kalknmasnn nemli bileenlerinden birini oluturmaktadr. Havza ynetimi, corafi
olarak ayrk bir drenaj alanndaki hidrolojik hizmetlerin srdrlebilirliini, topran,
bitki rtsnn ve su ve dier doal kaynaklarn ve varlklarn havza alanlarnda
yaayanlarn yararna entegre korunmas, gelitirilmesi ve yararlanlmas ve bu suretle
lkemizin srdrlebilir kalknmasna katk salamay amalamaktadr. Srdrlebilir
havza ynetiminin temelini; mevcut arazi ve su kullanm, bu kullanmn ekoloji ve
biyoeitlilie nasl bir tesiri olduu, sosyo ekonomik ve evresel etkilerin ve bu etkilerde
deiimin nasl sonular dourabileceinin anlalmas oluturmaktadr. Havza ynetimi
genel anlamda nehir havzas, alt havza ya da mikro havza seviyesinde bir ynetim
anlamna gelebilmektedir eklinde belirtilmitir.
79

Trkiye Turizm Stratejisi 2023

Burdur ili, Kltr ve Turizm Bakanlnn Trkiye Turizm Stratejisi 2023
almasnda belirlenen 9 tematik geliim blgesinden birisi olan; VI. Gller
Blgesi Eko Turizm Geliim Blgesi ierisindedir. Bu almada eko turizm,
doaya ve ekolojiye saygl olduu kadar ayn zamanda ekim blgesindeki
(destinasyondaki) kltrel dokuya saygl olan bir turizm anlayn ifade etmektedir.
Eko turizm, doa temellidir; yerel halkn refahn destekler. Turistik hizmetler, blgedeki
kk ve orta lekli iletmeler tarafndan sunulur. Turizm ynetimine yerel dzeyde
katlm nemsenir, istihdam ve tm girdiler blgeden salanmaya allarak ekonominin
da szmas engellenir. Yerel halk iin i olanaklar ve giriimcilik alanlar yaratlr.
eklinde ifade edilmi olup burdur gl ve evresi Ekoturizm Gelime Blgesi
iinde deerlendirilmitir.
Burdur linde Doa Turizmi Master Plan (2013 2023)
Orman Su leri Bakanl Orman Genel Mdrl tarafndan hazrlanan
Planda, Burdur ili iin aadaki deerlendirmeler yaplmtr40.
..Burdur ilinin, sahip olduu doal ve kltrel deerleri ile blgede turizmin geliimini
ve srdrlebilir olmasn salayan belirli unsurlar (corafi konum, blgenin sosyal ve
kltrel yaps, ulam olanaklar, kapal turizm blgesine yaknlk, demografik yap vb.)
asndan yaplan deerlendirmeler neticesinde Burdur ilinin, 17 eko turizm tr iin
nemli dzeyde potansiyele sahip olduu grlmtr. Bununla birlikte, blge genelinde
sz konusu turizm trleri kapsamnda snrl dzeyde turizm hareketinin ve faaliyetinin
gerekletii ya da hi gereklemedii grlmtr..
Planda, Burdur Glnn yksek ekoturizm potansiyeline ynelik tespitler
aadaki tabloda verilmitir.
Belirlenen Eko Turizm Trlerine Ynelik Mevcut Durum
Turizm Tr
1.Av Turizmi
2.Ku Gzlemcilii
3.Da Turizmi
4.Yayla Turizmi
5.Maara Turizmi
6.pek Yolu Turizmi
7.Tarm ve iftlik Turizmi
8.Doa Yryleri (Trekking)
9.K Turizmi
10.Yama Parat
11.Kltr Turizmi
12.Sportif Olta Balkl
13.Sualt Dal Turizmi
14.Bisiklet Turizmi
15.Kamp ve Karavan Turizmi
16.Genlik Turizmi
17.Oryantiring Turizmi

Potansiyel
Yksek
Yksek
Yksek
Yksek
Yksek
Yksek
Yksek
Yksek
Yksek
Orta
Yksek
Orta
Orta
Orta
Orta
Yksek
Yksek

40 Burdur linde Doa Turizmi Master Plan (2013 2023)

80

Faaliyet
Zayf
Orta
Zayf
Orta
Orta
Zayf
Zayf
Zayf
Zayf
Zayf
Orta
Zayf
Zayf
Zayf
Zayf
Zayf
Zayf

lave olarak Master Planda, Burdur li Turizm Planlamas vastasyla; blge

turizmine ynelik politika ve stratejilerin belirlenmesi ve pazarlama karmasna
ynelik (btnleik paket turlar, tantm imaj oluturma, acenteler, ulatrma aralar
vb.) almalarn gerekletirilmesi gerekmektedir
Planda: Doa Turizmi; blgenin kendine ait olan doal ve kltrel mirasn
harekete geirmesi, giriimciliin tevik edilmesi, blgenin gelir ve istihdamn
artrmas, yaamsal standartlarn iyiletirilmesi bakmndan blgesel kalknmann
odak noktasdr. Sosyal, ekonomik ve fiziki alardan gerekletirilecek etkili bir
planlamayla ve yerel nceliklerin de ayrntl bir ekilde analiz edilmesiyle doa
turizmi, blgeleraras dengesizliin giderilmesinde ve blge kalknmasnda yararl bir
sektr durumundadr.
Bir lkenin veya blgenin tarihi deerlerini, folklorunu, el sanatlarn, dinlenmeye
ynelik potansiyelini, corafi avantajlarn, dini kurumlarn tantmaya ve bu yolla
blge kalknmasna katk salayan sektr doa turizmidir. Burdur linin Turizm
Merkezi olan Antalya line yakn olmas doa turizmi aktiviteleri asndan yksek
potansiyel iermektedir.
lin corafi konumu, tarihi miras, doal kaynaklar, kltr gibi birok bakmdan
zenginliinin tantlmas gerekmektedir. Kamu ve zel sektr, politika aralar
arasnda doa turizmine de yer vermelidirler.. tespit ve kararlar Burdur Gl
ve evresinin doal, kltrel ve tarihi zellikleri nedeniyle sahip olduu turizm
potansiyelini gstermektedir.
Projeler
Blgedeki uygulamalar etkileyen dier bir konu da su rejimini etkileyen
barajlar ve sulama projeleridir.
Burdur Glnn en nemli su kaynan oluturan ve gln ky kesiminde
biyolojik eitlilii salayan Boz ay zerine 1975 ylnda, Karamanl Baraj,
Kara ay Baraj, Tefenni ile Beleni Gletleri (1991) ve aydan Karata
Glne su depolanmtr. Keiborlu Deresinin zerine Gneykent Uzundere
Gleti (1994), Kemer, Akpnar, Kozluca, Elmack, Gkeba ve Teffenni
Hasan Paa Gletleri yaplmtr. Bu nedenle bir ok dere ve yzey sular gle
ulaamamakta, dere yataklar kurumaktadr. Bu oluumlar; Burdur Glnn
bugnk kt durumunun temel nedenlerindendir.
Yukarda aktarlan planlarda ve strateji belgelerinde genel olarak, havzann
ve Burdur Glnn ekolojik zelliklerinin korunmas, srdrlebilir kullanm
salayacak uygulamalarn yaplmas, blgenin doal ve kltrel zelliklerinin
oluturduu turizm potansiyelinin gelitirilmesi gerektii vurgulanmaktadr.

81

VI. EVRESEL ETKLER

1)

Doal Su Rejimine Yaplan Mdahaleler

Burdur Gl Havzas su rejimi konusunda eitli almalar bulunmaktadr.

Yiitbaolu ve Kantarc tarafndan yaplan almalardaki bulgular aada
verilmektedir.
Burdur Gln besleyen dere ve aylarn sularnn barajlarda tutulmas, tarmsal
amal kuyu suyu kullanm, gl su rejimine yaplan nemli mdahaleler olarak
saylabilir. Burdur Gln besleyen su kaynaklar zerine kurulmu gletleri,
kaynak sularnn tarm alanlarna verilmesi ve sondaj kuyular sonucunda su
yzeyi hzla dm ve doal olarak ac bir gl iken tuzluluk oran son yllarda
yaklak iki katna kmtr.41.
Gln ekilmesi iki ayr dneme ve iki ayr sebebe baldr. 1988 ylnda
balayan kurak dnem nedeniyle 1995 ylna kadar olan ekilme temelde
iklimsel nedenler belirleyici olmakla birlikte 1995 ylndan itibaren ise Burdur
Gl havzasnda yal dneme geilmi olmasna ramen gl seviyesinde bir
ykselme gzlemlenmemitir. Buradaki temel nedenin doal faktrlerden ok
gl su sistemine yaplan mdahalelerden kaynakland sylenebilir. Gl
besleyen hemen hemen btn dereler zerine 1995e kadar barajlarn yaplm
olmas ve dolaysyla Burdur Gln besleyen nemli akarsularn suyunun gle
ulaamamas gl alanndaki dn devam etmesine neden olmutur(Harita
10).
yle ki; Havzaya den ya ile Havzadan gelen su (llm) miktarlar
arasndaki fark (Yllk ortalama 217,4 hm3) karstlam kireta arazisinin
atlak sistemine szmakta, yer alt suyuna ve ddenlere gitmektedir.
Burdur Glnn klmesine sebep olan olay, karstlam araziye szan
suyun gle aknn engellenmesidir. nk atlak sistemine szan sular bir
yerlerde kaynaklardan yzeye kmakta, ilerde dere vadilerinde yeniden
atlak sistemine szmakta, s taban sular veya yer alt sularn (akiferleri)
beslemekte ve nihayet Gle ulamaktadrlar. Bozay Havzasndaki barajlar
ile gletler ve seddelenmi olan Karaglde tutulan su, ovadaki paralanm
(Allokton) kire ta akiferinde toplanan suyun kuyulardan su ekilmesi ile
birlikte kaak kuyulardan su ekilmesi sonucunda Burdur Glne ulaan su
miktar iyice azalmaktadr. Gln bir dier su kayna olan Senir kaynandaki
suyun Burdur Kentinin ime suyu olarak kullanlmaya balanmas gln su
seviyesinin daha fazla de gemesine neden olacaktr42.

41 Yiitbaolu ve Uur, 2005; Ataol, 2010

42 M. Doan KANTARCI.

82

Gl su seviyesini etkileyen dier bir kullanm da kuyu suyu kullanmdr.

Kuyu suyu kullanmnn gl seviyesinin dmesine olan etkisi bilinmektedir.
Son yllarda alvyon akifer ierisinde olduka fazla sayda ve bir ksm yasal
olmayan sondaj kuyusu almas nedeniyle, gl besleyen yeralt suyu akmlar
da byk oranda kesilmektedir. Sonu olarak, kurulan barajlar, gletler, sondaj
kuyular ve ime suyu kullanm sonucunda gln su seviyesinde gzle grlr
bir azalma sz konusudur43.
alma grubumuz tarafndan yaplan deerlendirmeye gre; Burdur Glndeki
seviye deiimine baktmzda Burdur Glnde baz yllarda art olmakla
birlikte 1971 ylndan itibaren su seviyesinde nemli bir dn balad
grlmektedir. Burdur Glnde su yl ba esas alnarak (1 Ekim) 1970-2010
yllar arasndaki seviye d 13,3 m olup buna ilikin gl hacmindeki kayp
2607,3 hm3 (%35,1)tr. Seviyedeki de bal olarak gl alanndaki klme
ise 77,95 km2 (%32,9) olmuturBu deerlendirmeler nda Burdur Gl iin
1970-2010 yl deerleri esas alnarak yaplan su btesi hesaplamasnda; gl
besleyen havza doal akmlarnda bir azalma eilimi olduu ve son on yllk
dnem olan 2001-2010 yllar arasnda su seviyesinde de bir d olduu
grlmekle birlikte gl hacmindeki deiimi gsteren depolama deerlerinin
kmlatif toplamna bakldnda gl seviyesinde bir azal deil maksimum su
seviyesine gre yaklak 3,0 mlik bir artn olmas gerektii ortaya kmaktadr.
Ancak mevcut durumda glde yaklak 13,3 mlik bir seviye d olmutur.
Karlalan durum gl su btesindeki bu farkn havzann ve gln jeolojik
yapsndan kaynaklanabilecei sonucunu dourmaktadr.

43 Age.

83

Harita 10. Burdur Gl Havzasnda Gln Su Kaynaklarnn Yok Edilmesine Sebep

Olan lemler44

44 Age

84

Burdur Gl Su Seviyesinin Ekolojik Adan Deerlendirilmesi Raporunda

gl seviyesinin dmesi ve gl alannn klmesinin sosyal ve ekonomik
etkileri aadaki ekilde belirtilmitir:
- Gln klmesine bal olarak bal nemin dmesi, gln mikro klimaya
etkisinin azalmas nedeniyle, Burdur Kent merkezi ve gl evresinde klarn daha
sert ve yazlarn daha scak olmas.
- Tarmsal verimliliin dme olasl.
- Gln ekilmesiyle yer alt suyu kullanmnda art bal olarak, yer alt suyunun
azalmas.
- Toz frtnalar araclyla zellikle ince tanecikli toz paralarnn ehre ve gl
kenarndaki yerleim alanlarna tanmasyla solunum yolu hastalklarnda art;
gln dip tozlarnda bulunabilecek ar metal tozlarnn yaylmas.
- Gln ekilmesiyle yararl bceklerin ve arlarn says azalrken, gln ekildii
orak ve bozkr alanda ekirge saysnda art yaanacaktr.
- Gln estetik deeri derken, koku sorunu ve grnt kirlilii oluabileceinden,
blgenin turizm potansiyelinin azalmas sz konusu olacaktr..
2)

Habitat Bozulmas ve Trlerin Kayb

Gl su rejimine yaplan mdahaleler ile havzada yrtlen dier faaliyetlerin

habitatlar zerinde olumsuz etkileri bulunmaktadr. Gl su dzeyindeki dle
birlikte su kular iin nem tayan s alanlarn kurumasyla birlikte nemli
boyutta habitat kayb ortaya kmaktadr. Ayn zamanda barajlarda su tutulmasna
bal olarak gl besleyen derelerden gle su giriinin azalmasna bal olarak akarsu
azlarnda oluan kk deltalarn klmesi de nemli habitat kayplardr.
Burdur Gl ile Soanl Gl arasndaki kk bir yapay kanalla salanan balant,
gle su, besin ve organizma akn engellemektedir. Hidrolik yapdaki bu mdahaleler
gldeki tuz orannn artmasna ( 21), atk maddelerinde buna katksyla Acgl
olarak bilinen Burdur Glnn Tuz Glne dnm sz konusudur. Bu da
glde ekolojik yap bata olmak zere ok eyin deieceinin gstergesidir45. Ayrca
Gln ekilmesiyle ortaya kan arazilerin tarmda kullanlmas dier nemli habitat
kayplarna neden olmaktadr.
Arazideki mee trleri ve ormann allam yaps da dikkati ekmektedir. Havzada
hayvancln gerilemesi ve otlatmann azalmas ile allam meeler ve dier trler
boylanmaa, bymee balamlardr. Bu mee trlerinin canlandrma kesimleri
ile yaygnlatrlmas ve aalandrmalar ile alanlarn sel retmekten kurtarlp, su
retmee dntrlmesi gerekmektedir.

45 KESC Erol, GNL Ali, TURNA . smail.

85

Fotoraf 5. Aalandrma Alanlar zerindeki Madencilik Faaliyetinin Etkileri46

Fotoraf 6. Kapu Burnu yamacnda orman aalandrmas Klclar Kynn tarm

alanlarn ve gl selden koruyor (makinal toprak ilemesi ve dikim 2008)47
46 Age
47 Age.

86

3)

Tarmsal Faaliyetlerden Kaynaklanan evresel Sorunlar

Gl, sanayi atklar, evsel atklar ve tarm alanlarnn drenaj sular iin doal
bir alc ortam durumundadr. Alann sit alan, uluslararas korunan alan
zelliklerine sahip olmasna ramen ar otlatma basks, tarla ama/geniletme
faaliyetleri, alanda hayvan allar/iftliklerinin ok sayda olmas, zararl tbbi
atklar ve molozlar gibi olumsuz durumlar ok youn grlmektedir.
Burdur Gl etrafndaki hayvanclk iletmelerinden kaynaklanan gbre
sorununun yansra Gln Ekolojik Etkilenme alan ierisinde youn otlatma
faaliyetleri yaplmaktadr. Bu durum hem vegetasyon tahribine, hem ky
peyzajnn bozulmasna, hem de su kirliliine neden olmaktadr. Gl
besleyen irili ufakl dere ve aylarla gerekleen yzeysel akla tanan
bcek ldrc kimyasal madde ve sedimanlar da gln kirlenmesine yol
amaktadr. zellikle aa havzadaki su tketimi azaltmak iin, ok su isteyen
yem bitkileri yerine, daha az su tketen yem bitkilerin ekimi yaplmaldr48.
Sulama teknii olarak damlama sulamaya geilememi olmas da tarmda
nemli bir sorun olarak ortaya kmaktadr. Meyve ve sebzecilikle uraanlarn
ok kk bir ksm damlama sulamaya gemi olmakla beraber, tarmda hakim
olan sulama vahi sulamadr. Barajlar ve bireysel olarak alan sondaj kuyular
da ok byk su kaybna sebebiyet vermektedir.
Tarmsal faaliyetlerden kaynaklanan dier bir sorun da blgedeki dier kk
gllerin son yllar ierisinde tarm amal kurutulmalar ve yol yapmlar, sularn
gle ulamlarnn engellenmesi sonucunda havzada su rejimi deiiklie
uramasdr.
4)

Erozyon

Burdur Gl Havzasnn % 17,7sinde az, % 22,3de orta ve % 31,4de

ise iddetli ve % 28,6snda ise ok iddetli erozyon saptanmtr. Burdur
Gln besleyen en nemli dere olan Bozayda 196668 yllarndaki DSnin
lmlerine gre, suda asl yk olarak, gnde 820 ton, ylda 300 ton sediment,
gle tanmtr. Buna rakam yatak yk ile birlikte ylda 344 tona ular. Havzann
tamamndan Burdur Glne tanan miktar da ylda 673 450 tonu bulur. Bu
miktar 481 040 m3/yl olarak da hesaplanabilir. Sadece bu neden bile Burdur
Gl ekosisteminin ne denli olumsuzluklarla kar karya olduunun belirgin bir
gstergesidir49.

48 Proje zet Kitap Burdur Glnn Sorunlar, zmleri, Ynetimi ve Ekonomik

Potansiyeli
49 KZROLU, lhami, TURAN Levent, ERDOAN Ali, Burdur Gl Havzasnn
Entegre Koruma ve Kullanm Planlamas zerine Bir Aratrma Hacettepe
Oniversitesi Eitim Fakltesi Dergisi 11: 37-48 f1995l ttp://www.efdergi.hacettepe.edu.
tr/199511%C4%B0LHAM%C4%B0%20K%C4%B0Z%C4%B0RO%C4%9ELU.pdf

87

Ayrca, erozyon sorunu, Gl seviyesindeki ykselmeye ilikin olarak yaplan

Havzann yukar ksmlarndan anp tanarak gle kadar gelen topraklar, yalnz
gldeki su dengesini salayan gidegelenleri tkamakla kalmamakta, ayn zamanda
gln tabann da yava yava doldurarak su seviyesinin ykselmesine yardmc
olmaktadr50 tespitinde de grlmektedir.
5)

Sanayi Kaynakl Kirlilik

Burdur Gln kirleten nemli sanayi kuruluu eker Fabrikasdr. eker

Fabrikasnn atk su miktar 214 l/s olup suyun asiditesinin artmasna yol aar.
Isparta Sleyman Demirel Organize Sanayi Blgesinin artma tesisi bulunmakla
birlikte aratrma alanna yakn olan Burdur Organize Sanayi Blgesinin herhangi
bir artma tesisi bulunmamaktadr.
Burdur Glnn kapal havzada yer almas ve gln su kalitesi nedeniyle gln
kendisini yenileme potansiyeli yksek deildir. Bu zelliine ramen, IspartaBurdur
Organize sanayi blgelerinin atk sular ve Burdur ilinin kanalizasyon atklarnn
dorudan gle braklmas gln ekolojik yapsn nemli oranda etkilemektedir.
6)

Evsel atklar

Gl dorudan doruya evreleyen birincil derecedeki blgede bulunan

yerleim biriminden kaynaklanan kirleticiler de gle ulamaktadr.
7)

Madencilik faaliyetleri

nceleme rnei asndan deerlendirildiinde;

nceleme alann oluturan mermer ocann sulak alan tampon blge iinde
olmas nedeniyle ED Ynetmeliine gre duyarl yre zellikleri tamaktadr.
ED srecinin anlatld blmde akland zere, faaliyet orman alan iindedir
ve aalandrma almalar hemen maden ocann alma alanna bitiiktir.
Gerek ocak, gerekse iletimden kaynaklanan uygulamalar ormanlk, mera ve
tarm alan niteliindeki alanlarn elden kmakta olduu, arazi kayplarnn nasl
telafi edilecei belli deildir. Kumluca Kynn yerald yamalarn st kotunda
olan maden ocandan kan hafriyat, pasa ve atklar tepenin ky ynndeki
yamalarnda depolanmtr. Bunun sonucunda, kyde yaplan tarmsal retime,
kyn toprak yapsna ve kye su salayan kaynaa zarar verdii, eim ynnde
depolanan mermer oca pasalarnn zellikle toz halindeki ksmlar- zaman iinde
rzgar ve yalarn etkisiyle kyn dier alanlarna da yayldnda topraktaki kire
miktar ve orannn artaca byle bir olayn gereklemesi halinde bitkisel retimin
olumsuz ynde etkilenebilecektir. Proje hazrlanrken keif srasnda belgelenen bu
uygulamalarn teklif edildii ve resmi makamlarca uygun bulunduunu dnmek
teknik ve idari olarak mmkn deildir51.
50 Ataol,M.2010
51 Bilirkii Raporu

88

Burdur 1. Derece deprem blgesinde yer almaktadr. Blgede daha nceki

depremlerde yklm yaplar da grmek mmkndr. Maden ocann yamata
olmas nedeniyle, konumundan kaynaklanan bir sonu olarak kaya dmesi,
heyelan riskleri de bulunmaktadr.
Madencilik faaliyetinin deerlendirilmesi:
Ocakta masif nitelikte bir mermer ktlesi bulunmamaktadr. Yap olduka
krkl olup krkl yap iinde mstakil blok oluumu mevcuttur. Derin kotlarda
mermerin yaps belirlenmeden retim sistematik olarak devam etmek olduka
zordur. Daha ok sondaj yaplarak mermer varlnn miktar ve zellikleri
mutlaka belirlenmeli ve sonrasnda yaplacak planlamaya uygun faaliyete
geilmelidir52.
Arazi incelemeleri srasnda grld zere, ocakta karlan dev hafriyatn
dkld ev tehlike oluturmaktadr. evden aa aaya byk boyutlu
bloklar kontrolsz bir ekilde atlmtr. Bu bloklarn ev dibinde bulunan
tarlalarn zerinde bulunmaktadr. Burada oluabilecek youn yalar ve
zelikle bir deprem srasnda evde kritik konumda bulunan bloklar hareket
ederek tehlike yaratabilecektir.
Ocak retiminin madencilik bilim ve tekniine uygun olarak yaplmad, vahi
saylabilecek bir retim biimiyle ok nemli miktarda yaplan kaz ve hafriyat
yapld grlmtr.
Blge asndan deerlendirildiinde;
Madencilik faaliyeti, tek bir ocan iletilmesi etkisini tek bana deerlendirmek
yanltcdr. Gl havzas iindeki maden ocaklarnn kmlatif etkisinin tarm,
orman, mera zerindeki etkileri, ve bunlarn sosyo-kltrel-ekonomik etkilerinin
dev hesaplanmas gerekmektedir.
ncelenen mermer oca, havzada bulunan dier maden ocaklarnn yerseimi,
nasl iletildii ve bunlarn evresel etkileri, insan sal ve can gvenlii ile
doal ekosisteme etkilerinin ne olduunu anlamak asndan nemli veriler
sunmaktadr.
Gl havzas iinde incelemeye konu mermer oca gibi yerleim alanlar ile
bitiik neredeyse ii ie olan mermer ocaklar bulunmaktadr. Yerleim alanlarna
bitiik konumlanmas ile birlikte, yerleimleri birbirine balayan gzergahlarn
neredeyse hibir nlem alnmadan mermer tamaclnda kullanlmas toz
etkisi dnda trafik asndan da nemli bir risk oluturmaktadr. Havza iinde
gle yakn, ulam gzerghlar zerinde, orman alanlar iinde, tarm alanlarnn
ortasnda hemen her yerde maden oca bulunmaktadr. Maden ocaklarnn
yerseiminde yaayanlarn can gvenliinin dahi gzetilmedii grlmektedir.
Hangi kriterlere gre maden mermer oca izni verildii anlalamamaktadr.
52 Age.

89

Ayrca, madende ihtiya duyulacak suyun nasl karlanaca nemlidir.

Yeraltsuyunun kullanld kuyular yada kaynak sularnn kullanlmas Gl
su sistemi asndan da olumsuz etki yaratacaktr. Ayrca, kullanmdan sonra
ortaya kan mermer tozu ieren suyun toz halindeki mermerin toprak zerinde
yarataca etki benzeri etkiye yol aaca muhakkaktr.
Mermer bloklarn karlmas ile doal yap deiime uramaktadr. Bu deiim
ve etkilerinin ne olabilecei ile bunlarn en aza indirilmesi iin ocak iletim
planna gerek vardr.
Bu oluumlarn dier bir yansmas da, gllerin kysndaki delta kellerindeki
binlerce yllk alvyonlarn kum oca iletmesine dntrlmesidir. naat
sektrne hammadde salamak amacyla olumu mermer ocaklar ve ayn
sektrn bir uzants olan moloz dkm alanlar; doal ve tarmsal peyzaj
zelliklerini grsel ve ekolojik adan olumsuz ynde etkilemektedir.
Mermer Ocaklarnn Orman Alanlarna ve Burdur Glne Etkisi
Blok madencilik faaliyetinde yar kristalize olmu veya ham kire talar
bloklar halinde kesilip, yurt iinde veya daha ok yurt dna satlmaktadr.
Bu ilem sreci deerlendirildiinde Kantarc aadaki tespitleri yapmtr53;
Ham madde olarak deeri olan ksma ulancaya kadar ortaya kan Pasa
materyalinin kalnl, hacmi, kaz ve yma maliyeti ne kadardr?
Pasa materyalin yld alann aa yetimesine uygun deildir. Pasa iin
gereken alan ne kadar olacaktr, dier bir deile aa yetimeyecek alanlar ortaya
kmaktadr. Ta lne dnen bu alanlarn orman ekosistemine ekolojisine
olumsuz etkileri nelerdir
Pasa materyalinin evresindeki dier ekosistemlere (Orman, tarm, otlak, yol, su
ekosistemleri vd.) asrlarca srecek olan fiziksel ve kimyasal etkileri nelerdir? Nasl
giderilecektir?
Doal yapnn bu kadar temelden tahribatnn grnt (Peyzaj) maliyeti nedir?
Mermer ocan ileten firma kestii hammaddeyi satp, bir kr elde edecektir.
Elde edilen kr sebep olunan ve asrlarca kalc olacak olan tahribatn bedelini
deyebilecek lde midir?
Yoksa mermer ocaklarnn yerleri orman dna kartlp, satlp, konut veya otel
mi yaplacaktr?
Mermer oca alan alanlar ile pasa materyalin dkld alanlarn
aalandrlmas artk mmkn deildir. Oluturulan kayalkta 1 cm topran
yeniden olumas iin 1000 yla yakn bir zaman gerekmektedir. Alan mermer
ocaklar vazgeilemez bir kamu hizmeti iin deil, kr amac ile iletilmektedir.
53 M. Doan KANTARCI.

90

 Bu alanlardaki orman, retim asndan verimsiz olarak nitelendirilse de,

allam ta olsa dklen yapraklar humuslamakta, humus topraa kararak
gzeneklerin miktarn ve apn arttrmaktadr. Kk sistemlerinin yzlerce yl
boyunca gelitii anakaya atlaklarnda ya sular da hzla szmaktadr. Orman
topraklar ve anakayalar bu zelliklerinden dolay sel oluumunu nlemekte, su
retmektedirler.
Mermer ocaklarnn ald alana den yan kayann atlak sistemine
szp Gl beslemesi beklenmemelidir. Mermer ocaklarna den yan tamam
yzeysel aka geecek, sel dnecek ve nne gelen her eyi de srkleyip, tayp
gtrecektir.
Mermer ocaklarnn nemli bir blm Yarl Gl-z ay havzasnda almtr.
Bu mermer ocaklarna den yan sellere dnmesi ksa mesafede Burdur
Glne nemli miktarda materyali de tanmas demektir.
Mermer ocaklarnn Karaal Barajnn yaknndaki yamalarda almas den
yan srkledii, tad materyal ile Karaal Baraj glnn dolmasna yol
aacaktr. Uzun dnemde tarmsal sulamada skntlar beklenmelidir.
Mermer ocaklarnda yzeysel aka geen ya sular tadklar ince kum, toz,
kil, p vb materyaller ile gl ve akarsu ortamlar bulanklatrarak akarsularda ve
gllerde yaayan canllarn (Balklar, bitkiler ve mikroorganizmalar) lmne sebep
olacaktr.
Mermer ocaklarndan elde edilen gelir byle bir ekolojik maliyeti karlayamaz.
nk yeniden yetitirilmesi mmkn deildir.
VII. YASAL EREVE
Burdur Gl ve havzas sahip olduu zellikleri ve statleri nedeniyle su
mevzuat ve doa koruma mevzuat kapsamndadr. Yaplan uygulamalara gre
de mevzuat deimektedir. Ancak alann zellikleri nedeniyle zel kanunlara
tabi olmas genel nitelikli kanunlara ilikin uygulamay snrlamaktadr. lgili
mevzuat ayn zamanda sorumlu kurum ve kurulular da belirlemektedir.
Burdur Gl ve evresi, Yaban Hayat Koruma Sahas (1993), RAMSAR
Alan (1994) ve I. Derece Doal Sit (1999) statlerine sahiptir.
evre Kanunu, Orman Kanunu, Sular Hakknda Kanun, Mera Kanunu, Orman
ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararname, Devlet Su ileri Umum Mdrl Tekilat ve Vazifeleri Hakknda
Kanun, Tarm ve Kyileri Bakanlnn Kurulu Ve Grevleri Hakknda
Kanun Hkmnde Kararname, 644 Sayl evre ve ehircilik Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname, Sulakalanlar
Ynetmelii, Korunan Alanlarda Yaplacak Planlara Dair Ynetmelik ve taraf
olduumuz uluslararas Ramsar Szlemesinin kapsamndadr. Uygulamalar
asndan deerlendirildiinde ED Ynetmelii de uygulamalar belirleyen
dzenlemelerdir.
91

Bu dzenlemeler temelde Burdur Gl ve Havzasnn doal zelliklerinin

devamllnn salanmasna, korunmasna ynelik hkmler iermektedir.
Alandaki tm uygulamalar ynlendiren belirleyen temel dzenleme istisna
nitelikli sulak alanlar ynetmelii ve buna bal olarak hazrlanan Burdur
Gl Ynetim Plandr. Sulak Alanlar Ynetmeliini dayanak alan, srekli
kurul olan, Ulusal Sulak Alanlar Komisyonu ile Yerel Sulak Alan Komisyonu
kararlar sulak alanda her trl uygulama iin ilke kararlarn oluturmaktadr.
Burdur Gl ve evresi, lkemizin 135 uluslararas neme sahip sulak alanndan
birisi olup, ilk olarak, 1993 ylnda Kara Avcl Kanununa gre Mlga Orman
Bakanlnn 19.07.1993 tarih ve 54 sayl Olurlar ile Su Kular Yaban Hayat
Koruma Sahas (38125 ha) ilan edilmitir. 2006 ylnda Burdur Gl Yaban
Hayat Gelitirme Sahas olarak deitirilmitir. Daha sonra Bakanlar Kurulunun
28.05.1994 tarih ve 94/ 5434 sayl karar ile 28.05.1994 tarihinde gln
yaklak yars (12.600) 1998 ylnda ise tamam 21943 sayl Resmi Gazetede
yaynlanarak Ramsar Szlemesi listesine dahil edilmitir. Trkiyenin ilk be
Ramsar Alanndan biri ilan edilmesiyle uluslararas doa koruma stats
kapsamna girmitir. Anayasann 90. maddesinde yer alan Usulne gre
yrrle konulmu milletleraras antlamalar kanun hkmndedir. Bunlar hakknda
Anayasaya aykrlk iddias ile Anayasa Mahkemesine bavurulamaz dzenlemesi
dorultusunda Ramsar Szlemesi kapsamnda sulak alan ekosistemlerinin
korunmas gerek ulusal, gerekse uluslararas dzeyde taahht edilmitir. Burdur
Glnn Sulak Alanlarn Korunmas Ynetmeliine gre belirlenen koruma
blgeleri snrlar 2006 ylnda yrrle girmitir. Ayrca, alan 1998 ylnda
Kltr ve Turizm Bakanl tarafndan I. Derece doal sit alan ilan edilmitir.
Ayrca Avrupa Birlii snrlar ierisinde belirlenmi bir doal evre koruma a
olarak adlandrlan Natura 2000 Korunan Alanlar Ekolojik A kapsamnda
Trkiyedeki iki pilot blgeden birisi olarak belirlenmitir.
Su kularnn yannda, Dikkuyruk (Oxyura leucocephala) adl rdek
populasyonun yaayabildii Dnya apndaki en nemli klama merkezidir.
Trkiyenin Avrupa Birliine katlm ve uyumu srecinde Su ereve
Direktifinin adaptasyonu ve uygulamaya konulmas ykmllklerden biridir.
SDnin amac kta ii sularn, gei sularnn, ky sularnn ve yeralt sularnn
korunmasna ynelik havza temelli bir ynetim yaklam oluturmaktr.
VIII. EVRESEL ETK VE DEERLENDRME SRECNDE MADEN
LETMELER
ncelemeye konu faaliyet 17.09.2010 tarihli evresel Etki Deerlendirmesi
Gerekli Deildir kararnn verildii zaman geerli olan Ynetmelik hkmleri
asndan deerlendirildiinde; nceleme alanndaki mermer oca ile ilgili
olarak yrtlen ilemlerde 17.07.2008 tarihli ve 26939 sayl resmi gazetede
yaymlanarak yrrle giren ED Ynetmeliine gre ilem gerekletirilmitir.
92

Ad geen ynetmelik maddelerine gre 4. Maddesinin (g) fkrasnda yer

verilen;
.g) evresel etki deerlendirmesi gerekli deildir karar: Seme Eleme Kriterlerine
tabi projelerin evresel etkilerinin incelenerek, nemli evresel etkilerinin olmad ve
evresel Etki Deerlendirmesi Raporu hazrlanmasna gerek bulunmadn belirten
Bakanlk kararn,
) evresel etki deerlendirmesi gereklidir karar: Seme Eleme Kriterlerine tabi
projelerin evresel etkilerinin incelenerek, evresel etkilerinin daha detayl incelenmesi
amacyla evresel Etki Deerlendirmesi Raporu hazrlanmasnn gerektiini belirten
Bakanlk kararn,ifade eder.. dzenlemeleriyle Ynetmelikte EDe
konu faaliyetlerin evresel etki dzeylerine gre nemli evresel etkileri olan
ve olmayan ayrm getirilmitir.
Ynetmeliin 5. Maddesinde .. Bu Ynetmelie tabi projeler hakknda
evresel Etki Deerlendirmesi Olumlu, evresel Etki Deerlendirmesi Olumsuz,
evresel Etki Deerlendirmesi Gereklidir veya evresel Etki Deerlendirmesi
Gerekli Deildir kararlarn verme yetkisi Bakanla aittir. Ancak Bakanlk gerekli
grd durumlarda evresel Etki Deerlendirmesi Gereklidir veya evresel
Etki Deerlendirmesi Gerekli Deildir kararnn verilmesi konusundaki yetkisini,
snrlarn belirleyerek Valiliklere devredebilir.. dzenlemesi ile bu yetki bakanla
verilmi olmakla birlikte ayn maddedeki yetki devri de olanakl klnmtr.
Ynetmelik kapsamnda nemli evresel etkisi olmayan faaliyetler iin iki
ayr deerlendirme ngrlmtr. Faaliyetin nitelii ve kapasitesine gre
Ynetmeliin EK:1 evresel Etki Deerlendirmesi Uygulanacak Projeler
Listesi ve EK-2 Seme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesinde olmak
zere gruplandrma yaplmtr. Bu gruplandrmada madencilik blok ve para
mermer faaliyetleri iin ed gerekli deildir karar verilebilmesi iin ncelikle,
EK-2 Seme-Eleme Kriterleri Uygulanacak Projeler Listesinde, Madencilik
bal altnda ..42- Madencilik projeleri bal altnda Ruhsat hukuku ve
aamasna baklmakszn;
a) Madenlerin karlmas (Ek-Ide yer almayanlar),
b) 5.000 m3/yl ve zeri kapasiteli blok ve para mermer, dekoratif amal talarn
kartlmas, ilenmesi ve yllk 250.000 m2 ve zeri kapasiteli mermer kesme, ileme
ve sayalama tesisleri.. kapsamnda olmas gerekmektedir. Bu kapasitede
olan faaliyetlerin nemli evresel etkilerinin olup olmad Ek- IV Proje
Tantm Dosyasnn Hazrlanmasnda Esas Alnacak Seme Eleme Kriterleri
ile EK- 5 Duyarl Yreler kapsamnda olup olmadna gre deerlendirilerek
karar verilmesi ngrlmektedir. Ek- 5 Duyarl Yreler bal altnda korunan
alanlar saylmtr. Buna gre 1. lkemiz mevzuat uyarnca korunmas
gerekli alanlar ile 2. lkemizin taraf olduu uluslararas szlemeler uyarnca
93

korunmas gerekli alanlarn iinde kalp kalmadnn da deerlendirilmesi

gerekmektedir.
ncelemeye konu Burdur li Kumluca Ky Eren Tepe Mevkiinde R:20054600
ruhsat nolu sahada II. Grup mermer oca iletmesi ile ilgili olarak Burdur l
evre Orman Mdrlnce verilen ed Gerekli Deildir kararna itiraz
edilmitir. Yarg tarafndan da ED gerekli deildir karar uygun bulunmamtr.
Mahkemeye sunulan bilirkii raporunda:
1. Eleme kontrol listesinde EK:V listesinde istenilen bilgi, proje ve veya yakn
evresinde duyarl yre olup olmaddr. Ek: V Burdur Gl proje alanna 3
km uu mesafesindedir. Bu durum gerekli tm tedbirlerin faaliyet sahibince
alnaca taahht edilmitir olarak yantlanmtr.
Proje tantm dosyas incelendiinde de gerekli tm tedbirler teknik
bir kavram deildir. Teknik bir raporda hassas bir blgede yer alan mermer
ocann olas sorunlar ve alnacak tedbirlerin teknik olarak aklanmas
gerekmektedir.
Eleme kontrol tablosu yetersizdir.
2. Eleme kontrol listesinde proje alannda nfus younluunun olup
olmadnn belirtilmesi istenmektedir. Tabloda sadece proje alannn Kumluca
kyne 750m mesafede olduu belirtilmitir.
Oysa Kumluca kyne 400 m mesafededir. Ayrca mermer bloklarn tand
ulam yolu Kumluca ky iinden gemektedir. Gzergh daha sonra Yarky
ve Yazky yerleimlerinin bulunmaktadr (PTD Ek:6). Mermer bloklarnn
tanmas srasnda oluacak tehlikelerin belirtilmesi ve alnmas gereken
nlemlerin yer verilmemitir (gei hz, kamyon tonaj, gei saatleri, gei
skl vb).
Eleme kontrol tablosu yetersizdir.
3. Projenin alan personel ve yakn evresi iin yksek risk olturup
oluturmad konusu: maden oca almasnn yksek risk ieren bir alam
PTD sayfa 8 de mermer retimi srasnda orman yangnna kar alnacak
tedbire yer verilmemitir.
4. heyelan kaya dmesi vb tehlikeler olmad sorusuna hayr yant
verilmitir.
Mermer ocann bulunduu tepenin alt kotlarnda tarlalar, ar kovanlar,
elektrik hatt ve Aamslimler ky ulam yolu yeralmaktadr.
Maden ocann yamata olmas nedeniyle, konumundan kaynaklana bir
sonu olarak, kaya dmesi, heyelan riskleri bulunmaktadr. Gerek ocak,
gerekse iletimden kaynaklanan uygulamalar ormanlk, mera ve tarm alan
94

niteliindeki alanlarn elden kmakta olduu, arazi kayplarnn nasl telafi

edilecei belli deildir. Kumluca kynn yerald yamalarn st kotunda
olan maden ocandan kan hafriyat, pasa ve atklar tepenin ky ynndeki
yamalarnda depolanmtr. Bunun sonucunda, kyde yaplan tarmsal
retime, kyn toprak yapsna ve kye su salayan kaynaa zarar verdii,
eim ynnde depolanan mermer oca pasalarnn zellikle toz halindeki
ksmlar- zaman iinde rzgar ve yalarn etkisiyle kyn dier alanlarna
da yayldnda topraktaki kire miktar ve orannn artaca byle bir olayn
gereklemesi halinde bitkisel retimin olumsuz ynde etkilenebilecektir.
Proje hazrlanrken keif srasnda belgelenen bu uygulamalarn teklif edildii
ve resmi makamlarca uygun bulunduunu dnmek teknik ve idari olarak
mmkn deildir54.
Tablo 19. ED Ynetmelii Kapsamnda Proje Tantm Dosyas Hazrlanp Valilike
ED Olumlu/ ED Gerekli Deildir Karar Verilen letmeler
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Toplam
Sanayi
Maden

16

Turizm

13

47

34

13

Tarm
gda
Atk
kimya
Enerji

Toplam 8

18

18

57

52

18

44

38

55

307
4

39
2

17

53

59

51

53

70

387

ED ynetmelii gerei mermercilik faaliyetlerinde yllk retim miktar

5000m3n altnda taahht edilmesi durumunda Proje Tantm Dosyas (nceki
adyla N ED) hazrlanmaktadr.
nceleme Alannn ED Sreci55
nceleme alanna yaplan teknik gezi srasnda Kumluca Ky sakinleri ve dier
ky sakinleri ile grlm alnan bilgilere gre ncelemeye konu mermer
oca faaliyetine ilikin olarak Kumluca Ky sakinlerinin yrtt mcadele
sreci aada aktarlmtr:
Burdur li Merkez lesi Kumluca Ky Eren Tepesi Mevkiinde 2010 yl
son baharnda bir mermer oca sahas almtr. Btn kyl bu ocan
almalarnn durdurulmas ve kapatlmas iin Ky Muhtar ile birlikte
Burdur Valiliine yazl olarak bavurmutur.
54 Bilirkii raporu
55 Bu blm Kumluca ky sakinleri ile Avukat Ziynet zelikten alnan bilgilerden
aktarlmtr.

95

Ayrca Ky Muhtarl ve baz ky sakinleri Burdur Valiliine 23.11.2010 tarihli

dileke ile Burdur ili Merkez ilesi Kumluca Ky ile komu kylerin snrlar
iinde kalan dalardaki mermer iletmeleri ve evresel etki deerlendirmeleri
hakknda Bilgi Edinme Yasas uyarnca bilgi istemilerdir. Dilekelerinde
Kumluca ky ve komu kylerin snrlar iinde kalan dalarda verilen;
letme ruhsatlar ile arama ruhsatlarnn says ve sresi,
Ruhsat verilen alanlarn metrekare olarak ne kadar alana karlk geldii,
Ruhsatlarn snr noktalarnn koordinat deerleri,
haleye alan blgeleri,
Ruhsatlar verilirken evresel etki deerlendirmesi yaplp yaplmad
hakknda
Bilgi Edinme Yasas uyarnca bilgi verilmesi talep edilmitir. Burdur Valilii l
evre ve Orman Mdrl 4091 say ve 10.12.2010 gnl cevabi yazsnda
Kumluca Ky Eren tepesi mevkiinde mermer oca iletmesinin, Valilie
evresel Etki Deerlendirmesi (ED) Ynetmelik kapsamnda Proje Tantm
Dosyas hazrlayarak mracaat ettii, iletmeye 17.09.2010 tarihinde ED
Gerekli Deildir Karar verildii ifade edilmitir.
Burdur li Merkez lesi Kumluca Ky Eren Tepesi Mevkiinde R:20054600
Ruhsat Nolu sahada Sevim Altn tarafndan iletilen II. Grup mermer oca
iletmesi ile ilgili olarak Burdur Valiliince verilen 17.09.2010 tarih ve 160
sayl evresel Etki Deerlendirmesi Gerekli Deildir kararnn yrtmesinin
durdurulmas ve iptali istemi ile bir ky sakini ve Kumluca Ky Muhtarl
tarafndan Isparta dare Mahkemesinin E.2011/242 sayl dosyasnda dava
almtr.
Mahkeme be kiilik bir bilirkii heyeti oluturmu, rapora dayanarak
E.2011/242 sayl dosyada 23.01.2012 gnl karar ile yrtmenin
durdurulmasna karar vermi arkasndan da K.2012/797 say ve 10.07.2012
gnl karar ile de; uyumazla konu mermer oca iin verilen ED gerekli
deildir kararn iptal etmitir.
Yarg kararlarna ramen anlan mermer oca iletmesi faaliyetlerini
srdrm, Burdur Valilii l evre ve ehircilik Mdrlnn 10.07.2012
gn ve 2012/34 sayl yazs ED Gerekli Deildir karar ikinci kez
verilmitir. kinci kez verilen ED Gerekli Deildir kararnn iptali iin
dava almtr Isparta dare Mahkemesi bu kez E.2012/809, K.2013/1309
sayl ve 4.12.2013 gnl karar ile ilemin hukuka uygun olduuna karar
verip davay reddetmitir. Karar temyiz edilmi olup temyiz incelemesi henz
sonulanmamtr.
96

Bu uzun yarglama seyrinde, kyllerden mermer ocaklarndan yaylan toz,

yoldan geen kamyonlarn kard toz, grlt gibi nedenlerle Valilie ok
sayda bavuru olmutur. Burdurdaki sivil toplum kurulular platformunun
sz konusu ocaklardan kaynaklanan sorunlara ilikin pek ok bavurusu,
aklamas, ikayetleri de bulunmaktadr. Ancak bu giriimlerin hibiri
sorunlarn zerine yeni sorunlarn eklenmesine engel oluturamamtr.
Ret kararnn gerekesinde, bilirkii raporunun mevzuat hkmleriyle birlikte
deerlendirildii ve ilemin hukuka uygun olduu ifade edilmitir. Mahkeme
nceki E.2011/242 sayl dosyasnda verdii yrtmeyi durdurma ve iptal
kararlarnn uygulamayarak dava konusu ilemin yapldn dikkate almam,
kararda bu iddiaya ilikin hibir aklama yapmamtr.
Oysa ilk alan iptal davasnda 17.9.2010 tarihli ED Gerekli Deildir
kararna ilikin;
- Ruhsat sahas,
- Proje iin seilen yerin koordinatlar
- ED raporunu hazrlayan kurul
- Proje sahibi,
- Kullanlan teknoloji
ayndr. Her iki karara konu ruhsat sahas Burdur li Merkez lesi Kumluca
Ky Eren Tepesi Mevkii IR:200554600 ruhsat numaral alandr. Tek fark yeni
hazrlanan dosyada retim kapasitesinin 40.000den 50.000e karlmasdr.
Bir dier anlatmla 40.000 retim kapasiteli proje hukuka aykr bulunmu,
hukuka aykr bu proje aynen korunarak ancak retim kapasitesi artrlarak
idareye sunulmu, idare yine ED Gerekli Deildir karar vererek retime
olanak tanmtr.
Mahkemenin E.2011/242 sayl dosyasnda ayn sahadaki mermer oca
iin ED Gerekli Deildir karar verilebilmesi koullarnn bulunmad,
evre, orman, mera ve tarm alanlar ile etkileiminin ve insan salyla olan
potansiyel etkilerinin ED srecine tabi tutulup deerlendirilmesi gerekli
olduu sonucuna varlmtr. Anayasann 138. maddesi ile 2577 sayl
Yasann 28. maddesi gereince darenin yarg kararndaki gerekede belirtilen
hukuka aykrlklar gidererek ilem tesis etmesi gerekirken kararda belirtilen
deerlendirmeler yaplmakszn dava konusu ilem tesis edilmitir.
Nitekim daval idarelerin i yazmalar da yarg karar dorultusunda ilem
yaplmasndan kanldn aka gstermektedir. Davallar tarafndan yarg
karar sonrasnda mermer ocann iletmesi durdurularak ruhsat sahibinden
ED deerlendirme srecini balatmas istenmemitir. Dosya ierisinde yarg
97

kararnn uygulandn gsterir hibir bilgi ve belge bulunmamaktadr.

Dahas Burdur Valilii tarafndan Bakanla yazlan 21.05.2012 tarihli yazda
mahkeme kararnda ED raporunun hazrlanmas gerektiinin belirtildii,
bu kapsamda mermer oca ile ilgili olarak ED raporu veya kapasite artrm
kapsamnda proje tantm dosyas hazrlanp hazrlanmayaca sorulmutur.
Daval Bakanlk tarafndan verilen yantta ise; ED Ynetmelii erevesinde
sz konusu mermer oca projesi iin proje tantm dosyas hazrlanp
sunulabilecei belirtilmektedir. Grld gibi idare, yarg kararna uygun
ilem tesis etmemi olup dosya ierisindeki bilgi ve belgeler de bu durumu
teyit etmektedir.
Mahkeme,2008 Yl Kasm aynda kabul edilen ve karar verildii srada
da yrrlkte olan Burdur Gl Ynetim Plann da dikkate almamtr.
Ynetim PlanndaBurdur Glnn gneyinde Burdur li zel Hkm
maddesi snrndan itibaren Yarky, Yazky, Kumluca, Aamslimler,
Karakent, lyas hattndan Isparta Havaalan arasnda kalan hat boyunca
tampon blge snrlar iindeki alanlarda yaban hayatnn korunmas, gln
peyzaj btnln bozmas nedeniyle daha nce izin alm tesislerin dnda
madencilik faaliyetleri ile tesislemeye gidilemez. Ayn hatta kalan dier
faaliyetler de Bakanlk iznine tabidir. karar alnmtr. 56 Ynetim plannda
havza ierisinde kalan alanda madencilik faaliyetine izin verilmesinin
olanaksz olduu ve maden iletmelerinin bu havzadaki doal kaynaklarn
tahribatna yol at vurgulanm ve kabul edilmitir.
evre ve ehircilik Bakanlnn bir taraftan ok sayda mermer ocana olur
vererek doay tahrip ederken o blgedeki halkn evresinden yararlanma
hakkn ortadan kaldrd ifade edilmektedir. rnein, Bakanlk tarfndan
05.01.2010 tarihinde Kumluca Ky Muhtarlna yazlan yazda mermer
oca ruhsat verilen alanlarn orman iyiletirme sahas olduu, her trl
hayvann otlatlmasnn yasak olduunun belirtildii sylenmitir. Kylnn
ekonomik geim kayna olan, keisine, koyunlarna, koruma amac ile
dalarn yasaklanmas kamu yarar nedeniyle anlayla karlanrken, insanlar
hayvanlarn satp bu nedenle geim skntsna dmeye katlanrken, imdi
kylnn gz bebei aalar kendilerine hibir yarar olmadan, geri dnsz
bir ekilde harap edilmekte, yre halknn bunu izlemek zorunda brakld
belirtilmitir. Gemite orman blgelerinin korunaca ve rehabilite edilecei
gerekesi ile hayvanlarn satmak zorunda braklan kyllerin, imdilerde
mermer ocaklarnda toz ve grlt altnda ar ii olarak i bulup karnn
doyurmak zorunda brakld ifade edilmitir.

56 Burdur Gl Ynetim Plan Kararlar / 3 Nolu karar

98

IX. DEERLENDRME -SORUN TANIMLAMASI

Burdur Gl ve havzas 305 nemli Doa Alanndan ve Dnyada uluslararas
neme sahip 2.169 (2013 yl verileri) Trkiyenin 14 Ramsar Alanndan,
birisidir. Blge iinde tarm ve hayvancln merkezi olan Burdurda yaamn
can damar Burdur Gl ve besleyen su kaynaklarnn oluturduu doal
ekosistemidir.
Burdur gl, Gller Blgesi ierisinde yer alan, Trkiyenin en derin
gllerinden birisidir. D-GB dorultulu tektonik bir gldr. Kapal bir havza
niteliinde olan gln beslenimi; ya, yzeysel aklar ve akiferlerden
yeraltsuyu akm ile olmaktadr. Boalm ise sadece gl alanndan buharlama
yoluyla gereklemektedir
Derin bir gl olmasna ramen her yl sonbahar ve k dnemlerinde yzbinin
zerinde sukuunu barndrmaktadr.
Gln kuzey bat kesiminde, doal bitki rtsnn youn olduu St
Dalarn yksek kesimlerinde karaam ormanlar, alt kesimlerinde ard
orman bulunmaktadr. St Yaylasnda Ulu Ard Tabiat Ant ilan edilmitir.
St Dalarnn st ksmlar nesli tehlike altnda olan akkuyruklu kartal
da dahil yrtc kularn reme ve barnma alandr. Gle yakn ksmlar da
nesli tehlike altnda olan dikkuyruk da dahil yzlerce su kuunun barnma
alandr.
Nesli dnya apnda tehlikede olan Dikkuyruk rdein (Oxyuraleucocephala)
toplam dnya poplasyonunun ~%70i Burdur Glnde klamaktadr.
Burdur Yosun Bal, Aphanius burduricus ilk olarak F. Akiray (1948)
tarafndan tanmlanmtr. Wieldkamp (1993a) Aphanius burduricusu
Aphanius sureyanus olarak isimlendirmitir. Burdur dili sazanc(Aphanius
sureyanus) dnyada sadece Burdur Glnde yaar
Burdur Gl ve evresinde 210 farkl ku tr, 19 srngen ve ift yaaml
tr ve 7 memeli tr yaamn srdryor.
almalar sonucunda glde ve evresinde yaayan 90 bitki familyasna ait
463 doal bitki tr bulunmutur. Bunlardan 17 tanesi endemiktir.
Blgede varl bilinen 12 farkl kelebek tr vardr ve bunlardan
Pseudochazaralydia (Lidyayalanc cads) endemik bir trdr.
Burdur Gl ve havzasnn sahip olduu doal ekosistemin olumasnda temel
unsur olan su rejimine yaplan mdahaleler, gl besleyen dere ve aylarn
sularnn barajlarda tutulmas, tarmsal amal kuyu suyu kullanm, gl su
rejimini deitirmitir. Burdur Gln besleyen su kaynaklarnn barajlar ile
kontrol edilmesinin yan sra kaynak sularnn tarm alanlarna verilmesi ve
sondaj kuyular sonucunda su yzeyi klmtr.
99

Burdur Glnde 1971 ylndan itibaren su seviyesinde nemli bir dn

balad grlmektedir.
Gl seviyesinin dmesi ve gl alannn klmesi srecinin sosyal ve
ekonomik etkilerinin de olaca da unutulmamaldr. Uzmanlara gre gln
ekilmesi srecinde; iklimin daha sert gemesi, tarmsal verimin dmesi, bu
srete daha fazla yeraltsuyu kullanm talebinin olaca, yeraltsuyunun
azalmas ve yer altndan su ekiminin daha maliyetli hale gelmesi, suyun
ekildii ksmlarda kuruyan kil, amur ve tuz tabakasnn pudra ekeri haline
gelmesiyle, toz frtnalar araclyla zellikle ince tanecikli toz paralarnn
ehre ve gl kenarndaki yerleim alanlarna tanmas, turizm potansiyelinin
azalmas sz konusu olacaktr57.
Blge bu doal zenginlik ile birlikte jeolojik yapnn salad bir dier zenginlie
de sahiptir. Burdur beji olarak da tanmlanan mermer yataklar ynnden
de zengindir. Ekonomik gelir iinde nemli bir paya sahip olan mermercilik
faaliyetinde bugn srdrlen anlayla Burdur Gl ve evresi, mermer
ocaklarnn tehdidi altndadr.
Burdur Gl Ynetim Plan revizyonu alma srecinde yaplan altaylarda
Burdur Glnn en nemli tehditleri belirlenmitir. Yaplan almada
Havzadaki tarmsal faaliyetler; hayvanclk ve otlatma; madencilik ve ta
ocaklar; barajlar, hidrolojik deiiklikler ve su ynetim / kullanm; korunan
alan iinde artan habitat paralanmas; evsel kanalizasyon ve kentsel atk
su; tarm uygulamalar sv atklar (r. ar gbreleme veya bcek ilalar
57 Age

100

kullanm). Bunlara ek olarak blgenin depremler ve kuralklardan da

etkilenebilecei en nemli tehditler olarak belirlenmitir58.
Mermer madencilii, dier madencilik faaliyetlerinde olduu gibi; arama,
iletme ve maden kapatma olmak zere safhada ele alabiliriz. Gerek
arama faaliyetlerinde, gerekse ak iletme mermer madenciliinde evresel
etkinin en az indirilmesi madencilik faaliyetlerinin ayrlmaz parasdr.
Mermer madenciliinde ocaklarn iletilmeye alabilmesi iin ncelikle
uygun alanlarn seilmesi ve sonrasnda bitki rtsnn syrlmas
gerekmektedir. Bu ilemler srasnda faaliyetin gerei, iletilen blgenin
doal topografyas, ekolojik yaps ve grsel olarak da grnm
deimektedir. Ak ocak mermer iletmecilii i makineleri ile byk
ebatta blok elde edebilme, kesme, cilalama gibi ilemlerden olumaktadr.
Bu ilemler srasnda kullanlan yntemler gerei eitli evresel etkiler
meydana gelmektedir. Bu olumsuz etkilerin en aza indirilebilmesi yine
maden mhendislii ve madencilik iletme yntemlerinin olmazsa olmaz
bir parasdr. Ak mermer iletimi srasnda ortaya kan evresel etkilerin
banda gelen toz oluumu, mermerin ocaktan bloklar halinde kesilerek
alnma ileminden itibaren balayan bir olaydr. Tozun doal bitki rts
ile tarmsal alanlardaki bitkisel retim zerinde birikim yapmas ile yerleim
alanlarn kaplamas, solunum asndan ortaya kmaktadr. Toz kontroln
salamak amac ile toz emici sistemler, filtreleme ve bol su kullanlmas
gerekmektedir.
Dier evresel etkiler olarak, arama faaliyetleri ve sondaj ilemleri srasnda
kullanlan i makineleri ve atklar, sahaya ulam iin alan yollar, deneme
retimleri, nakliye srasndaki riskler, pasa atlmas olarak saylabilir.
Dier bir nemli evresel etkiye dnen durum da sahann terk edilmesi
sonrasnda yaplmayan rehabilite almalar nedeniyle salk, gvenlik,
grsel olarak ortaya kan evresel etkilerdir.
Arama faaliyetleri kapsamnda yada iletme aamasnda yer alan bu ilemlerin
yaratt olumsuzluklar, eitli muafiyetler ne srlerek giderilmemekte,
ou zaman geride muhatap bulunamayarak bu haliyle birer ucube olarak
kalmaktadr.
Dier nemli evresel etki yerleim alanlar asndan ortaya kan risklerdir.
Yerleim alanlarna yaknlk ile birlikte grlt, toz ve pasalarn oluturduu
riskler nemli yaamsal etkiler olarak ortaya kmaktadr. Dier nemli risk
ve evresel etki yaratan durum nakliye srasnda ortaya kmaktadr. Ar
tonajl aralarn trafik asnda ve tozun yaygnlamas asndan yaratt
olumsuzluklar bulunmaktadr.
58 http://www.burdur.gov.tr/

101

Mermer ocaklarnn kmlatif etkisi de olduu gz ard edilmemelidir.

Mermer ocaklarnn younlat blgelerde olas evresel etkiler katlanarak
artmaktadr.
Burdur Havzas in Gzlemsel Arazi almas in Deerlendirme;
Burdur blgesinde yaplan incelemelerde bu olumsuz rneklerle ska
karlalmtr. Arama, iletme ve iletme sonras aamalarda olan
madencilik faaliyetinin yapld alanlarda yukarda belirtilen evresel
etkilerin tamam youn bir ekilde grlmekte, yaanmaktadr.
En nemli risk ak mermer iletmelerinin yerleim alanlarna bitiik olarak
yaplmasdr.
letme izni verilen farkl ocaklarda yaplan incelemelerde doal yaam, insan
ve evre zerinde yaratlacak olumsuzluun en aza indirilmesi iin yaplmas
gereken almalarn ve nlemlerinin hibirinin yaplmad plak gzle
dahi grlmektedir. letme srecinde ortaya kan atn (pasa) en uygun
yere tanarak depolanmas ve sonrasnda maden kapama srecinde tekrar
dolgu malzemesi olarak kullanlmas gerekirken, kan pasa iletmeci iin
en az maliyet oluturacak ekilde ocaklarn dna dklerek, iletmenin
yaratt evresel tahribatn alan kat be kat artmtr. Yerleim alanlarna
neredeyse bitiik olarak yer alan bu terk edilmi mermer ocaklar yaamsal
adan byk bir risk oluturmaktadr.
Doal bitki rts, tarm alanlar ile yerleim alanlar zerinde toz birikimi
beyaz bir renge dntrm dzeydedir.
Hali hazrda olduka sk/youn bir ekilde, ayn zamanda geliigzel,
snrsz ve kuralsz iletme izni verilmesi en byk risk olarak ortaya kt
sylenebilir. Maden ocaklar ile birlikte mermer nakliyesi iin alan yollar
ekosistem yrtlmalarna da yol amaktadr. Su sistemi asndan dier bir
ifadeyle gl asndan dorudan ve ksa dnemde etki grlmeyebilir. Ancak
orta ve uzun dnemde mermer iletmeler ile bitki rtsnn tamamen yada
byk oranda ortadan kalkmas gl dorudan etkileyecektir.
Maden iletmecilii iin izin verilecek alanlar iin doal yaam ve insan
yaam asndan risk oluturacak blgeler ile su sistemini etkileyecek
blgelerin belirlenmesi nem arz etmektedir.
Mevcut durumda, sre bu ekilde yrrken, proje onaylar erevesinde
hazrlanm ve onaylatlm olan maden kapama ve rehabilite projelerinin
i bitiminde hayata geirilmesi sadece birer hayal rndr. Gerek
yerleim alanlarnn hemen yaknnda faaliyet yrtm olan iletmeler
ve gerekse korunmas gereken doal alanlarda terk edilmi ocaklarda bu
rehabilitasyonla ilgili hibir ilemin yaplmad ortadr.
102

Trkiye mermer rezervleri konusunda dnya madenciliinde en n sralarda

yer almaktadr, maden ihracatnn nemli bir ksmn mermer zerinden
srdrlmektedir. Ancak yaratt katma deer ve olumsuzluklar dengesine
bakldnda kamu yararndan bahsetmenin olduka g olduunu
syleyebiliriz.
Doru madencilik stratejileri ve planlar oluturmadan, madenciliin
bilim ve tekniine uygun olmayan, kamu yarar gzetmeksizin yaplan bu
almalarn srdrlebilir olmad Burdur Blgesi iin bugnden net
olarak grlmektedir.
Bugnk anlayla ok ciddi salk, gvenlik ve evre problemleri yaratarak
karlan mermer, ilenmeden, ucuza, blok halinde yurtdna satlmakta,
yaratt olumsuzluklar nesiller boyunca halkn srtnda miras olarak
kalacaktr.
zetler raporun ilgili blmlerinde ayrntl olarak yer verildii ekilde,
mermer ocaklarnn mevcut yer seimi, kuralsz uygulamalarnn neden
olduu topografyada bozulma, bitki rts, hava, su sistemi, habitat kayb
olarak ortaya kmakta, bunun sonucunda da fauna zerinde olumsuz
etkilere yol amaktadr. Yrede yaayanlar iin yerleime yaknlktan
kaynaklanan risk, yaamsal tehdit oluturmaktadr.
Burdur Gl Ynetim
deerlendirildiinde;

Plan

kararlar

madencilik

asndan

Burdur ve Isparta Yerel Sulak Alan Komisyonlarnn ald karar ile

Ynetim Plannn 3nolu kararnda deiiklik nerisiyle Sulak Alan Tampon
Blgesi iinde madencilik faaliyetlerine izin verilmek istenmektedir.
Ynetim Plannn revizyon almalarnda, Burdur Gl Ynetim
Plannn 3 nolu kararnn deitirilmesi halinde Burdur Glnn
Gneyinde Burdur li zel Hkm Blgesi snrndan itibaren Yazky,
Yarky, Kumluca, Aamslmler, Karakent, lyas hattndan Isparta
Sleyman Demirel Havaalan arasnda kalan hat boyunca tampon
blge snrlar ierisindeki alanlarda dier bir ifadeyle St Dalarnda
madencilik faaliyetleri gerekletirilebilecektir. Madencilik faaliyetlerinin
yaplabilmesi iin Verimlilik, Ekosistem ve Rehabilitasyon Deerlendirme
Raporunun hazrlanmas zorunluluu, ekosistem izlemesi ve denetlemesine
ynelik ara-gere ve uzman altrma, trlerin izlenmesi gibi birtakm
prosedrler tanmlanmaktadr. Bakanlk tarafndan uygun grlmesi
koulunun, mevcut kontrolsz iletme anlaynn yaygnl, idari ileme
dntrlen ED srelerine bakldnda bu prosedrlerin pratikte bir
ey ifade etmeyecei de aktr.
103

 Oysa madencilie almak istenilen blge, St Dalarnn eteklerinde,

blgenin en nemli tarm alanlarn oluturmakta, ayn zamanda bu blgede,
yamurla gelen su, dalardan yzey akyla ve yeraltna szarak Burdur
Gln beslemektedir. Mermer tozunun yaylmas ve toprakta birikmesi
yeralt suyollarnn bloke olmasna yol aaca, buna bal olarak da yeralt
su seviyesinde dme beklenmelidir. Yer alt suyunun azalmas Burdur
Glnn kurumasn daha da hzlandracaktr. Ayrca mermer tozunun
topraktaki birikimine bal olarak tarmsal verimlilikte de bir de yol
amas beklenmelidir.
St Dalarnda mermercilie izin verilmesi halinde, doal karaam
ormanlar ve ard ormanlar yok olacak; habitat kaybna bal olarak nesli
tehlike altnda olan akkuyruklu kartallarn yaam alan ortadan kalkmas
kanlmaz olacaktr.
Burdur Gln evreleyen St Dalarndaki bu doa tahribat, gln
ve blgenin peyzaj gzelliini de ortadan kaldracaktr.
Burdur Gl Sulak Alan Koruma Blgeleri haritasnda snrlar gsterilen
zel hkm blgeleri (Isparta Havaliman zel Hkm Blgesi; Isparta 6.
Organize Sanayi Blgesi (OSB) zel Hkm Blgesi; Burdur 1. Organize
Sanayi Blgesi (OSB) zel Hkm Blgesi; Burdur 2. Organize Sanayi Blgesi
(OSB) zel Hkm Blgesi ve Burdur Belediyesi Mcavir Alan zel Hkm
Blgesi) Sulak Alan Tampon Blgesinde olmalarna ramen bu alanlarda
yaplacak uygulamalar istisna olarak dzenlenmitir.
Mermer madencilik faaliyetlerine, Ynetim Plan almasnda sorunlar
iinde tespit edilmekle birlikte plan kararlar iinde yer verilmemitir.
Ayrca hedefler iinde madencilik ta ocaklarna ilikin herhangi bir
hususa yer verilmemitir.
X. SONU- NERLER
Genel olarak madencilik sektrnn ve zelde de Trkiye Madenciliinin
nemli sorunlarndan biri olan evresel etkilerin, kamu yarar dorultusunda
irdelenerek ele alnmas meslek etii gereidir.
Burdur Gl Trkiyenin 14 uluslararas neme sahip Ramsar alanndan
birisidir. Burdur Gl havzas sadece insan iin deil, yzlerce farkl
tr canlnn da yaam alandr. Nesli kresel lekte tehdit altnda
olan dnyaca nl ku tr dikkuyruk (Oxyuraleucocephala), Burdur
Glnde klamaktadr. Adn glden alan Burdur Dili Sazanc
(Aphaniussureyanus) da dnyada sadece Burdur Glnde yaamaktadr.
Ayrca, dier nemli trler olarak 194 farkl ku trnn ve 10 tr srngenin
Burdur Gl ve evresinde yaamn srdrd belirtilmektedir. Birka
104

ku yada srngenin deil insan yaamnn devamll iin, blgenin canl

hayatnn devam Burdur Gl ekosisteminin devamllna baldr.
Blgeye ynelik olarak hazrlanan tm planlarda, blgenin uluslararas
nemde doa koruma statsne sahip olmasnn gerekesi olan gl
ekosistemi ve bu ekosistemin sunduu biyolojik zellikler nedeniyle; doal
ekosistemin devamllnn salanmas, blgenin kalknmasnda turizm
potansiyelinin deerlendirilmesi, tarmsal faaliyetlerde, sanayi kullanmnda
Burdur Gl ve evresinin korunmas iin evresel etkilerin nlenmesine
ynelik dzenlemeler getirilmitir. Hibir plan kararnda sulak alan koruma
blgelerinde madencilik faaliyetine izin verilmemitir. Blgenin sulak alan
nitelii nedeniyle, zel kanuna tabi olan ksm iin, koruma amacyla st
lekli planlarda arazi kullanm karar getirilmemi sulak alan ynetim
planna atf yaplmtr. Buna karlk sulak alan ynetim plannda herhangi
bir hkm olmamasna karn madencilik faaliyetlerine izin verilmesi
ynetim planna ve dier planlara aykrdr.
Halen yrrlkteki plan kararlarna aykr olarak, havzada uyguland
biimde kontrolsz, katma deeri dk, yre halknn can gvenliini
tehdit eden, blge ve lke ekonomisine gerek katk sunamayan, doal
evrede geri dnlmez tahribata yol aan madencilik faaliyetlerine son
verilmelidir.
Bu kapsamda, kamu yarar temelinde blge ve lke ekonomisine yksek
katma deer salayacak madencilik uygulamalarnn yaplabilmesi iin
gelitirilen neriler aada verilmitir.
Bugn Burdur Gl ve havzasnn ulusal ve uluslararas nemde doa
koruma statsnn gerekesini oluturan doal zelliklerin oluturduu gl
ekosisteminin devamll iin ncelikle:
Burdur Gl havzas su btesine ilikin hesaplamalar; havzadaki barajlar
ve gletler, sulama, imesuyu vb. amal yzey ve yeraltsuyu kullanm
miktar ile birlikte havzann jeolojik-meteorolojik srelerinin de gln su
btesi zerinde olumsuz etkide bulunabileceini ortaya koymaktadr.
Bu nedenle Gldeki seviye dnn acilen engellenebilmesi ve gldeki su
dengesinin salanmas amacyla;
- Havzadaki yzey ve yeraltsuyu potansiyelinin belirlenmesi,
- Havzadaki mevcut su tketimlerinin tespit edilmesi,
- Havzadaki sektrel su taleplerinin gle zarar vermeden ne ekilde
karlanacann belirlenmesi iin kapsaml bir jeolojik, jeofizik, hidrolojik
ve hidrojeolojik aratrma almasnn yaplmas gerekmektedir.
105

 Burdur gl ekosisteminin devamllnn havza btnnde korunmasna

bal olduu gereinden hareketle, alann etkin ynetimi iin havza dzeyinde
planlama yaplmaldr. Entegre Havza Ynetimine gei salanmaldr.
Burdur Glnde yaayan 2 endemik balk trnn yaam alannn korunmas
iin Gl ekosisteminin srdrlebilirliinin salanmas zorunludur.
Sulak alan tampon blgesi iinde madencilik faaliyetlerine izin veren
Ynetim plan deiikliinden vazgeilmelidir.
Tampon Blge iinde istisna uygulamalardan vazgeilmelidir.
yle ki; Burdur Gl su kalitesinin korunabilmesi iin zel Hkm
Blgeleri olarak belirlenen (Isparta Havaliman zel Hkm Blgesi, Isparta
6. Organize Sanayi Blgesi (OSB) zel Hkm Blgesi, Burdur 1. Organize
Sanayi Blgesi (OSB) zel Hkm Blgesi, Burdur 2. Organize Sanayi Blgesi
(OSB) zel Hkm Blgesi ve Burdur Belediyesi Mcavir Alan zel Hkm
Blgesi) ve Burdur kent merkezi bata olmak zere yerleim birimlerinin atk
sular artlmaldr. Yeni yaplama alanlarna izin verilmemelidir.
Sulak alan nitelii, Ramsar Alan, Doal Sit stats, Yaban Hayat Gelitirme
Sahas korunan alan statlerinin koordineli ve etkin ynetimi salanmaldr.
Burdur Gl Havzas iin nemli sorunlar iinde tespiti yaplan madencilik
faaliyetlerine Burdur Gl Ynetim Plan iinde ayr bir balk altnda yer
verilmeli ve ak kararlar getirilmelidir.
Mermer ocaklarnn evresel etkilerinin belirlenmesinde her bir mermer
ocann ayr ayr deil, gl havzas bir btn olarak ele alnarak evre
zerindeki kmlatif etkisi belirlenmelidir.
Trkiye madencilii iine nemli bir yere sahip olan Burdur mermer
yataklarnda yrtlen madencilik faaliyetlerine ynelik olarak;
- Kamu yarar ncelikli olarak gz nnde tutulmaldr. Sulak alan koruma
blgeleri her trl madencilik faaliyetine kapatlmaldr.
- Madenciliin bilim ve tekniine uygun olmayan, gerek yerleim birimleri
iin gerekse doal evre iin risk oluturan iletmeler kapatlmaldr.
- Rehabilite edilmeden braklm, terk edilmi ocaklarn yaratt risklere
kar nlem alnmaldr.
- Geliigzel pasa dkm gibi hem evresel risk oluturan hem de Gl
ekosisteminin devamlln tehdit eden uygulamalara son verilmelidir.
- Ar tonajl ara trafii nedeniyle yerleim birimlerini birbirine balayan
gzergahlarda ortaya kan riski azaltacak ulam plan yaplmaldr.
106

- Ulam altyaps ar tonajl trafie uygun olarak yaplmaldr.

- Mermer madencilii sektrne ilikin olarak uluslararas nemde doa
koruma statsnn gerekesi olan gl ekosistemi, orman varl, doal
yaam, yeralt suyu gibi evresel deerler ile insan yaam asndan riskleri
gzeten yaklam benimsenmelidir. Bu yaklam dorultusunda mermer
madenciliinin bilim ve tekniine uygun uygulama kurallar belirlenmelidir.
- Blok mermer retiminden vazgeilmeli lke ve blge ekonomisine yksek
katma deer getirecek uygulamalar tercih edilmelidir.
- Madencilik sektrne ilikin alnacak kararlara ilgili yre halknn katlm
salanmaldr.
- Sz konusu taraflarn dorudan katlmlar olmakszn hazrlanacak herhangi
bir sektr plannn ya da plan uygulamasnn baarl olmas mmkn
grlmemektedir.
Havza btnnde izleme sistemi kurulmaldr. Gl seviye ve alan
deiimlerinin, su kalitesi ve meteorolojik verilerin, mermer tozunun
birikiminin izlenmesi habitat kayb, toprak nitelii vb ekolojik deiimlerin
izlenmesi iin izleme sistemi oluturulmaldr.
SON SZ
evre faktr gzard edilerek madencilik faaliyetlerinin yrtlmesi, iinde
bulunduumuz yzylda mmkn deildir. Madenciliin evreye etkilerini
de yadsmak mmkn deildir. Ancak, madencilik sektrnde, evre
dostu teknoloji ve yntemlerin kullanlmas, madencilik srelerinde ya da
sonrasnda evrenin korunmasna ya da yenilenmesine ynelik nlemlerin
alnmas, sektrn geliimini engellemeyecek, aksine genel anlamda sektrn
geliimine ynelik katky yapacaktr
Sonu olarak, her tr ekonomik faaliyette olduu gibi madencilik
faaliyetlerinde de ama, insann refah ve mutluluudur. nsan onuruna ve
emeine sayg, madencilik faaliyetlerinin planlama ve uygulanmasnda
hareket noktas olmaldr. Kamu yarar ncelikli olarak gz nnde
tutulmaldr. Madencilik sektrne ilikin alnacak kararlara ilgili yre
halknn katlm salanmaldr. Toplumsal, ekonomik ve evresel bakmdan
srdrlebilir bir madencilik sektrnn geliimi; devlet, sektrde faaliyet
gsteren kurum ve kurulular ile demokratik kitle rgtleri ve sivil toplum
rgtlerinin yapc ibirlii ile mmkndr. Sz konusu taraflarn dorudan
katlmlar olmakszn hazrlanacak herhangi bir sektr plannn ya da plan
uygulamasnn baarl olmas mmkn grlmemektedir.
107

KAYNAKA:

Anonim, 1972. Burdur li Toprak Kayna Envanter Haritas. Raporlar Serisi:

52. Ky Hizmetleri Genel Mdrl-Topraksu Genel Mdrl Yaynlar,
Ankara.
Anonim, 1996. Burdur li Arazi Varl. l Rapor No: 15. Ky Hizmetleri Genel
Mdrl-Topraksu Genel Mdrl Yaynlar, Ankara.
Anonim, 2008. Burdur Gl Ynetim Plan (2008-2012). T.C. Orman
Bakanl Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrl, Doa Koruma
Dairesi Bakanl, Sulak Alanlar ube Mdrl, Burdur l evre ve Orman
Mdrl, Burdur.
Anonim, 2008. Sulak Alan Koruma Blgeleri Haritas. Burdur Gl Ynetim
Plan (2008-2012). T.C. Orman Bakanl Doa Koruma ve Milli Parklar Genel
Mdrl, Doa Koruma Dairesi Bakanl, Sulak Alanlar ube Mdrl,
Burdur l evre ve Orman
Anonim, Burdur linde Doa Turizmi Master Plan (2013 2023) T.C. Orman
ve Su leri Bakanl, Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrl, VI.
Blge Mdrl, Antalya ube Mdrl.
Anonim, T.C. Orman Ve Su leri Bakanl, Ulusal Havza Ynetim Stratejisi,
(2012-2023) (Taslak)
Anonim, Biyolojik eitlilik Sempozyumu Bildiri zetleri Kitab (22-23 Mays
2012),
Anonim, Adrese Dayal Nfus Kayt Sistemi (ADNKS) Veri Taban, ehir,
Belde ve Ky Nfuslar 2013
Anonim, Bat Akdeniz Kalknma Ajans TR 61 Blgesi (Antalya,Isparta,Burudur)
Blge Plan 2010-2013
ATAOL, M. 2010, Burdur Gl Havzas in Yeni Bir Su Ynetim Modeli
nerisi, Doktora Tezi, T.C. Ankara niversitesi, Sosyal Bilimler Enstits,
Corafya (Fiziki Corafya) Anabilim Dal.
ATAYETER, Y., GLLE, ., 2012, Burdur Glnn Sorunlar, zmleri,
Ynetimi ve Ekonomik Potansiyeli, BAKA Proje No: TR61-11-DFD-46,
WMDA Project No: TR61-11-DFD-46.
BAYAZIT, M., 1996, naat Mhendisliinde Olaslk Yntemleri, I. Bask,
stanbul Teknik niversitesi, naat Fakltesi Matbaas, stanbul.

108

B. Kandilli Rasathanesi Ulusal Deprem zleme Merkezi Veri Bankas

Burdur 2001-2012 Yeralt Sular Sondaj Ruhsatlar Ek-6
Burdur l evre Durum Raporu, 2011, T.C. Burdur Valilii, evre ve ehircilik
l Mdrl.
ETN, Abdullah, ERDOAN, Neslihan, GEN, Hasan, Burdur gl
evresi Floras, Mehmet Akif Ersoy niversitesi Fen ve Edebiyat Fakltesi,
Biyoloji Blm, Burdur, Trkiye, Biological Diversity and Conservation
Cilt:6, Say:2, S, 55-76, 2013, http://www.arastirmax.com/bilimsel-yayin/
biological-diversity-and-conservation/6/2/55-76_burdur-golu-cevresi-florasi,
DOA DERNE, Gl Yoksa Burdur Da Yok .
GRELOLU, E., Burdur Gl Su Seviyesindeki Ykselme zerine
Havzadaki Toprak Tanmalarnn ve Siltasyonun Etkileri, Orman Fakltesi
Dergisi, Seri A-15.
GRM Muhittin, YAMURLU Fuzuli, ENTRK Murat, UYSAL
Kubilay, Jeolojik Sentez: Burdur Gl evresi, 1. Burdur Sempozyomu
Bildiriler Kitab, Cilt II, s.558-568, Mehmet Akif Ersoy niversitesi Yayn,
Burdur, 2007
KANTARCI, Doan, Burdur Gl Havzasnda Barajlar ve Gletler le
Taocaklarnn Su Akna Olumsuz Etkileri zerine Bir Deerlendirme
balkl rapor.
KESC Erol, GNL Ali, TURNA . smail Burdur Sempozyumu 5 0 3
Ramsar Alanlarnn Koruma-Kullanmna Burdur Gl rnei.
http://sempozyum.mehmetakif.edu.tr/1burdursempozyumu/cilt4/4.5.pdf I
KESKN, M., E., ORMAN, A., ., TERZ, ., 2005, Aylk Tava Katsaylarnn
Penman Metodu Kullanlarak Belirlenmesi: Eirdir Gl Uygulamas, MO
Teknik Dergi, 3395-3403.
KZROLU, lhami, TURAN Levent, ERDOAN Ali, Burdur Gl
Havzasnn Entegre Koruma ve Kullanm Planlamas zerine Bir Aratrma
Hacettepe niversitesi Eitim Fakltesi Dergisi 11: 37-48 f1995l
ttp://www.efdergi.hacettepe.edu.tr/199511%C4%B0LHAM%C4%B0%20
K%C4%B0Z%C4%B0RO%C4%9ELU.pdf
ZGR, N., KARAGZEL R., ERTUN, A., ALTINKALE, S., YAMAN,
D., 2003, Isparta ve evresinde Jeotermal Enerji Olanaklarnn Aratrlmas,
Sleyman Demirel niversitesi Aratrma Projeleri Ynetim Birimi Aratrma
Projesi Raporu (Proje numaras: 300).

109

ENEL, Mustafa, 1/100000 lekli Trkiye Jeoloji Haritalar Isparta J-10

Paftas Aklama Raporu, MTA Yayn, 18 sayfa, Ankara, 1997
ENER, E., DAVRAZ, A., SMALOV, T., 2005, Burdur Gl Seviye
Deiimlerinin ok Zamanl Uydu Grntleri ile zlenmesi, Trkiye
Kuvaterner Sempozyumu, T Avrasya Yer Bilimleri Enstits.
T.C. evre ve Orman Bakanl Burdur l evre Durum Raporu(2010)
TMMOB, DOAL KAYNAKLAR, ORMAN, EVRE VE MADEN, http://
www.tmmob.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=3215&tipi=16
TBTAK MAM evre Enstits Proje: Havza Koruma Eylem Planlarnn
Hazrlanmas - Burdur Havza, http://www.cygm.gov.tr/CYGM/Files/
Guncelbelgeler/HAVZA_FiNAL/Burdur/Burdur_Havzas%C4%B1.pdf
www.dsi.gov.tr
www.mgm.gov.tr
http://www.burdur.gov.tr/
http://haber.sol.org.tr/kent-gundemleri/burdurda-ceza-skandali-haberi-80760
EKLER
1-Burdur Valilii Yerel Sulak Alan Komisyonunun 05.12.2013 tarihli ve 2013/2
sayl karar.
2-Isparta Valilii Yerel Sulak Alan Komisyonunun 06.12.2013 tarihli ve 2013/2
sayl karar.

110

BURDUR GL HAVZASINDA YAPILAN TEKNK GEZ

(Fotoraflar: Aye Ik Ezer, H. Can Doan)

ARAZ ALIMALARI

BURDUR TARIM ALANLARI

111

MERMER OCAKLARI GENEL GRNM

112

KUMLUCA KY DEERLENDRME TOPLANTISI

YERLEM ALANLARINA BTK MERMER OCAI

113

KONTROLSZ PASA DKM ALANLARI

114

OKUL ALANINA BTK MERMER OCAI

KARAMANLI YERLEMES

115

KARAMANLIDA YEREL HALK LE GRME

GL ALANI EVRESNDE MERMER OCAKLARI

116

KUMLUCA ERENLER TEPE MERMER OCAI

117

ANA ULAIM GZERGAHLARI KENARINDA MERMER OCAI

118