TRNG I HC S PHM K THUT

TP. H CH MINH

Contents

TI LIU HC TP V PHNG PHP DY HC

THEO HNG TCH HP
(chuyn bi dng s phm)

TC GI: TS. NGUYN VN TUN

MC LC

THNG 6 NM 2010

I. C S CHUNG CHO VIC O TO TCH HP............................................................3

1. CC QUAN IM V GIO DC.......................................................................................3
1.1. GIO DC NH HNG NI DUNG DY HC........................................................3
1.2. GIO DC NH HNG KT QU U RA..............................................................4
1.3. GIO DC NH HNG PHT TRIN NNG LC...................................................6
2. O TO THEO NNG LC (CBT) TRONG TRONG VIC PHT TRIN NGUN
NHN LC.........................................................................................................................12
II. DY HC TCH HP.........................................................................................................14
1. NI DUNG CHNG TRNH O TO C THIT K THEO MDUN NH
HNG NNG LC..........................................................................................................14
2. PHNG PHP DY THEO QUAN IM NH HNG GII QUYT VN V
NH HNG HOT NG............................................................................................17
2.1. DY HC NH HNG GII QUYT VN ........................................................17
2.2. PHNG PHP DY HC NH HNG HOT NG..........................................20
3. GIO N DY HC TCH HP.........................................................................................26

Page 2

I. C S CHUNG CHO VIC DY HC TCH HP

1. CC QUAN IM V GIO DC
1.1. GIO DC NH HNG NI DUNG DY HC
Trong khoa hc gio dc th chng trnh dy hc mang tnh hn
lm, kinh vin cn c gi l gio dc nh hng ni dung. c
im c bn ca gio dc nh hng ni dung l ch trng vic
truyn th h thng tri thc khoa hc theo cc mn hc c quy
nh trong chng trnh dy hc. Nhng ni dung ca cc mn hc
ny da trn cc khoa hc chuyn ngnh tng ng. Ngi ta ch
trng vic trang b cho HS h thng tri thc khoa hc khch quan v
nhiu lnh vc khc nhau. Tuy nhin chng trnh gio dc nh hng
ni dung cha ch trng y n ch th ngi hc cng nh n
kh nng ng dng tri thc hc trong nhng tnh hung thc tin.
Mc tiu dy hc trong chng trnh nh hng ni dung c a ra
mt cch chung chung, khng chi tit v khng nht thit phi quan
st, nh gi c mt cch c th nn khng m bo r rng v
vic t c cht lng dy hc theo mc tiu ra. Vic qun l
cht lng gio dc y tp trung vo iu khin u vo l ni
dung dy hc. u im ca dy hc nh hng ni dung l vic
truyn th cho HS mt h thng tri thc khoa hoc v h thng. Tuy
nhin ngy nay chng trnh dy hc nh hng ni dung khng cn
thch hp, trong c nhng nguyn nhn sau:
Ngy nay, tri thc thay i v b lc hu nhanh chng, vic quy
nh cng nhc nhng ni dung chi tit trong chng trnh dy hc
dn n tnh trng ni dung chng trnh dy hc nhanh b lc hu
so vi tri thc hin i. Ngoi ra nhng tri thc tip thu trong nh
trng cng nhanh b lc hu. Do vic rn luyn phng php
Page 3

hc tp ngy cng c ngha quan trng trong vic chun b cho

con ngi c kh nng hc tp sut i.
Chng trnh dy hc nh hng ni dung dn n xu hng vic
kim tra nh gi ch yu da trn vic kim tra kh nng ti hin
tri thc m khng nh hng vo kh nng vn dng tri thc
trong nhng tnh hung thc tin.
Do phng php dy hc mang tnh th ng v t ch n kh
nng ng dng nn sn phm gio dc l nhng con ngi mang
tnh th ng, hn ch kh nng sng to v nng ng. Do
chng trnh gio dc ny khng p ng c yu cu ngy cng
cao ca x hi v th trng lao ng i vi ngi lao ng v
nng lc hnh ng, kh nng sng to v tnh nng ng.

1.2. GIO DC NH HNG KT QU U RA

khc phc nhng nhc im ca chng trnh nh hng
ni dung, t cui th k 20 c nhiu nghin cu mi v chng trnh
dy hc, trong c nhiu quan nim v m hnh mi v chng
trnh dy hc. Chng trnh dy hc nh hng kt qu u ra ra
(outcomes based curriculum - OBC) hay ni rng hn l gio dc nh
hng kt qu u ra (Outcome-based Education OBE), cn gi l
gio dc iu khin u ra c bn n nhiu t nhng nm 90 ca
th k 20 v ngy ang nhn c s quan tm ca nhiu quc gia.
Gio dc nh hng kt qu u ra nhm m bo cht lng
u ra ca vic dy hc, thc hin mc tiu pht trin ton din cc
phm cht nhn cch, ch trng nng lc vn dng tri thc trong
nhng tnh hung thc tin nhm chun b cho con ngi nng lc
gii quyt cc tnh hung ca cuc sng v ngh nghip. Chng
Page 4

trnh ny nhn mnh vai tr ca ngi hc vi t cch ch th ca

qu trnh nhn thc.
Khc vi chng trnh nh hng ni dung, chng trnh dy hc
nh hng kt qu u ra tp trung vo vic m t cht lng u
ra, c th coi l sn phm cui cng ca qu trnh dy hoc. Vic
qun l cht lng dy hc chuyn t vic iu khin u vo sang
iu khin u ra, tc l kt qu hc tp ca HS.
Chng trnh dy hc nh hng kt qu u ra khng quy nh
nhng ni dung dy hc chi tit m quy nh nhng kt qu u ra
mong mun ca qu trnh o to, trn c s a ra nhng hng
dn chung v vic la chn ni dung, phng php, t chc v nh
gi kt qu dy hc nhm m bo thc hin c mc tiu dy hc
tc l t c kt qu u ra mong mun. Trong chng trnh da
trn kt qu u ra, mc tiu hc tp, tc l kt qu hc tp mong
mun thng c m t thng qua cc thuc tnh nhn cch chung
(Attributes) v cc kt qu yu cu c th (Outcomes) hay thng qua
h thng cc nng lc (Competency). Kt qu hc tp mong mun
c m t chi tit v c th quan st, nh gi c. HS cn t
c nhng kt qu yu cu quy nh trong chng trnh. Vic a
ra cc chun o to cng l nhm m bo qun l cht lng gio
dc theo nh hng kt qu u ra.
u im ca chng trnh dy hc nh hng u ra l to iu kin
qun l cht lng theo kt qu u ra quy nh, nhn mnh nng
lc vn dng ca HS. Tuy nhin nu vn dng mt cch thin lch,
khng ch y n ni dung dy hc th c th dn n cc l
hng tri thc c bn v tnh h thng ca tri thc. Ngoi ra cht lng

Page 5

gio dc khng ch th hin kt qu u ra m cn ph thuc qu

trnh thc hin.

Page 6

1.3. GIO DC NH HNG PHT TRIN NNG LC

a) Khi nim
Chng trnh dy hc nh hng pht trin nng lc c th coi l
mt tn gi khc hay mt m hnh c th ho ca chng trnh nh
hng kt qu u ra, mt cng c thc hin gio dc nh hng
iu khin u ra.
Trong chng trnh dy hc nh hng pht trin nng lc, mc tiu
dy hc ca chng trnh c m t thng qua cc nhm nng lc.
Khi nim nng lc (competency) c ngun gc ting La tinh
competentia. Ngy nay khi nim nng lc c hiu nhiu ngha
khc nhau. Nng lc c hiu nh s thnh tho, kh nng thc hin
ca c nhn i vi mt cng vic. Khi nim nng lc c dng
y l i tng ca tm l, gio dc hc. C nhiu nh ngha khc
nhau v nng lc. Nng lc l mt thuc tnh tm l phc hp,
l im hi t ca nhiu yu t nh tri thc, k nng, k xo,
kinh nghim, s sn sng hnh ng v trch nhim.
Khi nim nng lc gn lin vi kh nng hnh ng. Nng lc
hnh ng l mt loi nng lc, nhng khi ni pht trin nng lc
ngi ta cng hiu ng thi l pht trin nng lc hnh ng. chnh
v vy trong lnh vc s phm ngh, nng lc cn c hiu l: kh
nng thc hin c trch nhim v hiu qu cc hnh ng,
gii quyt cc nhim v, vn trong nhng tnh hung khc
nhau thuc cc lnh vc ngh nghip, x hi hay c nhn trn
c s hiu bit, k nng, k xo v kinh nghim cng nh s
sn sng hnh ng.
Trong chng trnh dy hc nh hng pht trin nng lc, khi nim
nng lc c s dng nh sau:
Page 7

 Nng lc lin quan n bnh din mc tiu ca dy hc: mc tiu

dy hc c m t thng qua cc nng lc cn hnh thnh;

Trong chng trnh, nhng ni dung hc tp v hot ng c bn

c lin kt vi nhau nhm hnh thnh cc nng lc;

Nng lc l s kt ni tri thc, hiu bit, kh nng, mong mun...;
Mc tiu hnh thnh nng lc nh hng cho vic la chn, nh

gi mc quan trng v cu trc ha cc ni dung v hot ng

v hnh ng dy hc v mt phng php;
Nng lc m t vic gii quyt nhng i hi v ni dung trong cc

tnh hung...;
Cc nng lc chung cng vi cc nng lc chuyn mn to thnh

nn tng chung cho cng vic gio dc v dy hc;

Mc i vi s pht trin nng lc c th c xc nh trong

cc tiu chun ngh; n mt thi im nht nh no , HS c

th / phi t c nhng g?
b) M hnh cu trc nng lc
Nng lc c nh ngha theo rt nhiu cch khc nhau, tu thuc vo bi cnh
v mc ch s dng nhng nng lc . Cc nng lc cn l nhng i hi ca cc
cng vic, cc nhim v, v cc vai tr v tr cng vic. V vy, cc nng lc c xem
nh l nhng phm cht tim tng ca mt c nhn v nhng i hi ca cng vic. T
hiu bit v nng lc nh vy, ta c th thy cc nh nghin cu trn th gii s
dng nhng m hnh nng lc khc nhau trong tip cn ca mnh:
(1) M hnh da trn c s tnh cch v hnh vi c nhn ca c nhn theo ui
cch xc nh con ngi cn phi nh th no thc hin c cc vai tr ca
mnh;

Page 8

(2) M hnh da trn c s cc kin thc hiu bit v cc k nng c i hi

theo ui vic xc nh con ngi cn phi c nhng kin thc v k nng g
thc hin tt vai tr ca mnh;
(3) M hnh da trn cc kt qu v tiu chun u ra theo ui vic xc nh
con ngi cn phi t c nhng g ni lm vic.
hnh thnh v pht trin nng lc cn xc nh cc thnh
phn v cu trc ca chng. C nhiu loi nng lc khc nhau. Vic
m t cu trc v cc thnh phn nng lc cng khc nhau.
Theo quan im ca cc nha s phm ngh c, cu trc chung
ca nng lc hnh ng c m t l s kt hp ca 4 nng lc
thnh phn sau:

Cc thnh phn cu trc ca nng lc

-

Nng lc chuyn mn (Professional competency):

Page 9

L kh nng thc hin cc nhim v chuyn mn cng nh kh nng

nh gi kt qu
chuyn mn mt cch c lp, c phng php v chnh xc v mt
chuyn mn. Trong bao gm c kh nng t duy l gic, phn tch,
tng hp, tru tng ho, kh nng nhn bit cc mi quan h h
thng v qu trnh. Nng lc chuyn mn hiu theo ngha hp l nng
lc ni dung chuyn mn, theo ngha rng bao gm c nng lc
phng
php chuyn mn.
-

Nng lc phng php (Methodical competency):

L kh nng i vi nhng hnh ng c k hoch, nh hng mc

ch trong vic gii quyt cc nhim v v vn . Nng lc phng
php bao gm nng lc phng php chung v phng php chuyn
mn. Trung tm ca phng php nhn thc l nhng kh nng tip
nhn, x l, nh gi, truyn th v trnh by tri thc.
-

Nng lc x hi (Social competency):

L kh nng t c mc ch trong nhng tnh hung x hi x hi

cng nh trong nhng nhim v khc nhau trong s phi hp s phi
hp cht ch vi nhng thnh
vin khc.
-

Nng lc c th (Induvidual competency):

L kh nng xc nh, nh gi c nhng c hi pht trin cng

nh nhng gii hn ca c nhn, pht trin nng khiu c nhn, xy
dng v thc hin k hoch pht trin c nhn, nhng quan im,
chun gi tr o c v ng c chi phi cc ng x v hnh vi.
M hnh cu trc nng lc trn y c th c th ho trong tng lnh
vc chuyn mn, ngh nghip khc nhau. Mt khc, trong mi lnh
Page
10

vc ngh nghip ngi ta cng m t cc loi nng lc khc nhau. V

d nng lc ca GV bao gm nhng nhm c bn sau: Nng lc dy
hc, nng lc gio dc, nng lc chn on v t vn, nng lc pht
trin ngh nghip v pht trin trng hc.
T cu trc ca khi nim nng lc cho thy gio dc nh hng
pht trin nng lc khng ch nhm mc tiu pht trin nng lc
chuyn mn bao gm tri thc, k nng chuyn mn m cn pht trin
nng lc phng php, nng lc x hi v nng lc c th. Nhng
nng lc ny khng tch ri nhau m c mi quan h cht ch. Nng
lc hnh ng c hnh thnh trn c s c s kt hp cc nng lc
ny.
M hnh nng lc theo OECD: Trong cc chng trnh dy hc hin
nay ca cc nc thuc OECD, ngi ta cng s dng m hnh nng
lc n gin hn, phn chia nng lc thnh hai nhm chnh, l cc
nng lc chung v cc nng lc chuyn mn.
Nhm nng lc chung bao gm:
Kh nng hnh ng c lp thnh cng;
Kh nng s dng cc cng c giao tip v cng c tri thc mt
cch t ch;
Kh nng hnh ng thnh cng trong cc nhm x hi khng ng
nht.
Nng lc chuyn mn lin quan n tng mn hc ring
bit.
V d nhm nng lc chuyn mn trong mn Ton bao gm cc nng
lc sau y:
Gii quyt cc vn ton hc;
Lp lun ton hc;
Page
11

 M hnh ha ton hc;

Giao tip ton hc;
Tranh lun v cc ni dung ton hc;
Vn dng cc cch trnh by ton hc;
S dng cc k hiu, cng thc, cc yu t thut ton.
Vit Nam t nm 2008 trong lnh vc dy ngh tin hnh nghin cu v
ban hnh cc tiu chun nng lc ngh trn c s phn tch ngh, t thit k
chng trinh khung hoc chng trnh o to chi tit.
c) Ni dung v PPDH theo quan im pht trin nng lc
Ni dung dy hc theo quan im pht trin nng lc khng ch gii
hn trong tri thc v k nng chuyn mn m gm nhng nhm ni
dung nhm pht trin cc lnh vc nng lc:

Page
12

Phng php dy hc theo quan im pht trin nng lc khng ch

ch tch cc ho HS v hot ng tr tu m cn ch rn luyn
nng lc gii quyt vn gn vi nhng tnh hung ca cuc sng
v ngh nghip, ng thi gn hot ng tr tu vi hot ng thc
hnh, thc tin. Tng cng vic hc tp trong nhm, i mi quan
h GV- HS theo hng cng tc c ngha quan trng nhm pht
trin nng lc x hi. Bn cnh vic hc tp nhng tri thc v k
nng ring l ca cc mn hc chuyn mn cn b sung cc ch
hc tp phc hp nhm pht trin nng lc gii quyt cc vn
phc hp.
Theo quan im pht trin nng lc, vic nh gi kt qu hc tp
khng ly vic kim tra kh nng ti hin kin thc hc lm trung
tm ca vic nh gi. nh gi kt qu hc tp cn ch trng kh
nng vn dng sng to tri thc trong nhng tnh hung ng dng
khc nhau.
2. O TO THEO NNG LC (CBT) TRONG TRONG VIC PHT TRIN
NGUN NHN LC
Nhc im ph bin ca thc tin gio dc, o to ca nhiu nc trn th
gii thi gian qua c rt nhiu ngi, nhiu gii trong x hi cp, t cc nh
nghin cu, cc nh gio dc, nhng ngi s dng lao ng, v thm ch cc bc ph
huynh. Nhc im l h thng v cc chng trnh gio dc v o to ca cc
trng hin nay:
(1) qu nng v phn tch l thuyt, khng nh hng thc tin v hnh ng;
(2) thu v yu trong pht trin k nng quan h qua li gia cc c nhn;
(3) thin cn, hn hp, khng c tip cn ton din tng th trong nhng gi tr
v t duy ca n; v
Page
13

(4) khng gip ngi hc lm vic tt trong cc nhm v i lm vic.

Trn c s nhiu nh nghin cu xut l cn: thit k mt cch cn thn
cc chng trnh gio dc v o to ch trng nh hng kt qu u ra v nh
hng nng lc c th xem l mt gii php t nhin gii quyt hu ht, nu khng
phi l tt c, nhng nhc im trn.
Vic pht trin ngun nhn lc rt c rt nhiu gii, ngnh, cc nh chnh tr,
kinh doanh, nghin cu, v gio dc quan tm trong thi gian gn y. im trung tm
ca nhng n lc pht trin ngun nhn lc c mi ngi nht tr v ch trng tp
trung vo 2 ch chnh l Hc tp v nng cao cht lng v hiu qu thc hin
nhim v. Bng vic ch trng vo vic nng cao cht lng v hiu qu thc hin
nhim v, tip cn da trn nng lc l rt ph bin trn ton th gii. Tip cn nng
lc c hnh thnh v pht trin rng khp ti M vo nhng nm 1970 trong phong
tro o to v gio dc cc nh gio dc v o to ngh da trn vic thc hin nhim
v, cc tip cn v nng lc pht trin mt cch mnh m trn mt nc thang mi
trong nhng nm 1990 vi hng lot cc t chc c tm c quc gia M, Anh, c,
New Zealand, x Wales, v.v...
Xy dng v o to theo cc tiu chun nng lc c thc y v khuyn
khch bi nhng p lc chnh tr ca cc nc, nh l cch thc chun b lc lng
lao ng cho nn kinh t cnh tranh ton cu. S d c s pht trin mnh m ny l do
rt nhiu hc gi v cc nh thc hnh pht trin ngun nhn lc xem tip cn ny l
cch thc c nh hng mnh m nht, cn bng gio dc, o to v nhng i hi
ti ni lm vic, v l cch thc chun b lc lng lao ng cho mt nn kinh t
cnh tranh ton cu, v mt cu tr li mnh m i vi cc vn m cc t chc v
c nhn ang phi i mt trong th k th 21.
C IM CA O TO DA TRN NNG LC

Page
14

Khi tng kt cc l thuyt v cc tip cn o to da trn nng lc trong gio

dc, o to v pht trin, Paprock (1996) ch ra nm c tnh c bn ca tip cn
ny:
1. Tip cn nng lc da trn trit l ngi hc l trung tm,
2. Tip cn nng lc p ng cc i hi ca hot ng ngh nghip,
3. Tip cn nng lc l nh hng cuc sng tht, hot ng ngh nghip tht,
4. Tip cn nng lc l rt linh hot v nng ng, v
5. Nng lc c hnh thnh ngi hc mt cch r rng. Cc nng lc l ni
dung ca tiu chun ngh.
Nhng c tnh c bn ny dn ti nhng u im ca o to theo tip cn da
trn nng lc l:
1. o to theo tip cn nng lc cho php c nhn ha vic hc: trn c s m
hnh nng lc, ngi hc s b sung nhng thiu ht ca c nhn thc hin nhng
nhim v c th ca mnh.
2. Tip cn nng lc ch trng vo kt qu (outcomes) u ra.
3. Tip cn nng lc to ra nhng linh hot trong vic t ti nhng kt qu u
ra, theo nhng cch thc ring ph hp vi c im v hon cnh ca c nhn.
4. Hn na, tip cn nng lc cn to kh nng cho vic xc nh mt cch r
rng nhng g cn t c v nhng tiu chun cho vic o lng cc thnh qu. Vic
ch trng vo kt qu u ra v nhng tiu chun o lng khch quan (tiu chun
ngh) ca nhng nng lc cn thit to ra cc kt qu ny l im c cc nh
hoch nh chnh sch gio dc, o to v pht trin ngun nhn lc c bit quan tm
nhn mnh.

Page
15

Do nhng c tnh v u im ca tip cn da trn nng lc, cc m hnh nng

lc v nhng tiu chun nng lc ngh nghip c xc nh v s dng nh l
nhng cng c cho vic pht trin rt nhiu chng trnh gio dc, o to v pht trin
khc nhau trn ton th gii.

II. DY HC TCH HP
Thc cht ca dy hc tch hp trong dy hc l va dy ni dung l thuyt v
thc hnh trong cng mt bi dy. Vi cch hiu n gin nh vy l cha m ng
sau n l c mt quan im gio dc theo m hnh nng lc. Tch hp cp n cc
yu t sau:
1. Ni dung chng trnh o to c thit k theo modun nh hng nng
lc.
2. Phng php dy hc theo quan im dy hc nh hng gii quyt vn
v nh hng hot ng

1. NI DUNG CHNG TRNH O TO C THIT K THEO

MDUN NH HNG NNG LC
Chng trnh o to c thit k da trn cc tiu chun nng lc ca ngh.
xc nh c cc NLcn thit i vi tng cp trnh ngh, ngi ta phi tin
hnh Phn tch ngh (Occupational Analysis). Vic phn tch ngh thc cht l nhm
xc nh c m hnh hot ng ca ngi lao ng, bao hm trong nhng nhim
v (Duties) v nhng Cng vic (Tasks) m ngi lao ng phi thc hin trong lao
ng ngh nghip t xc nh c cc tiu chun nng lc u ra t cc i hi ca
GIAI
ON
GIAIxc
ON
hot ng
ngh
nghip. Chun nng lc c
nhTHIT
da trn kt qu ca phn tch
CHUN B

K V

ngh, phn tch ch lm vic. Da trn cc chun

NHnng
GI lc ngh ngi ta thit k
Phn
tnh
k chng
chng trnh o
to.tch
Qui
trnh thit kThit
chng
trnh o theo nh hng nng lc
hung

trnh

c thit k nh sau: 1
Phn tch
2
ngh

Xc nh
Page
4 /cp
chun ngh
16
trnh
3
Phn tch cng
vic

7
nh gi iu
chnh

Thc
hin

Hnh 2. Qui trnh pht trin chng trnh o to ngh theo nh hng nng lc

Chng trnh c thit k nh vy gi l chng trnh dy hc nh hng

nng lc hay cn gi l chng trnh mdun. Trong chng trnh dy hc nh hng
pht trin nng lc, mc tiu dy hc ca mdun c m t thng qua cc nhm nng
lc.
Mt ngh gm nhiu lnh vc, hay nhim v ngh. Ni dung o to c xy
dng thnh cc m un o to tng ng vi cc lnh vc, nhim v ngh. Trong t
M un o to gm nhiu n nguyn hc tp/bi. Mi n nguyn/bi l mt tnh
hung gii quyt mt cng vic ngh hay mt k nng ngh nghip. Mi quan h gia
lnh vc ngh, m un o to NLTH v n nguyn hc tp (bi dy) c m t nh
hnh di.

Page
17

CC LNH VC, NHIM V NGH NGHIP (t trong qu trnh lao ng)

CC LNH VC, NHIM V NGH NGHIP (t trong qu trnh lao ng)
Cc lnh vc v cc cng vic ngh
Cc lnh vc v cc cng vic ngh
Cc vn , nhim v c tnh tng th lin quan n ngh nghip, c nhn v x hi
Cc vn , nhim v c tnh tng th lin quan n ngh nghip, c nhn v x hi

CC LNH VC O TO M UN O TO
CC LNH VC O TO M UN O TO
Cc m un o to tng ng vi cc lnh vc, nhim v ngh
M un o to tng hp gm nhiu cng vic ngh, m trong l cc tnh
hung hc tp hay cc n nguyn hc tp hng n nng lc thc hin

CC N NGUYN HC TP (bi dy hay m un con)

CC N NGUYN HC TP (bi dy hay m un con)
- n nguyn hc tp l cc tnh hung hc tp c th hng n gii quyt cc cng vic ngh
- n nguyn hc tp l cc tnh hung hc tp c th hng n gii quyt cc cng vic ngh

Hnh . Mi quan h gia lnh vc/nhim v ngh, m un o to NL v bi dy trong

modun. 1

Bader, R./Schfer, B.: Lernfelder gestalten. Vom komplexen Handlungsfeld zur didaktisch

strukturierten Lernsituation. In: Die berufsbildende Schule 50 , 1998, 7-8, S. 234

Page
18

2. PHNG PHP DY THEO QUAN IM NH HNG GII QUYT

VN V NH HNG HOT NG
2.1. DY HC NH HNG GII QUYT VN
Phng php dy hc nh hng gii quyt vn l cch thc, con ng m
gio vin p dng trong vic dy hc lm pht trin kh nng tm ti khm ph c
lp ca hc sinh bng cch a ra cc tnh hung c vn v iu khin hot ng ca
hc sinh nhm gii quyt cc vn.
c trng ca dy hc gii quyt vn :

Gm c bn c trng sau:
(a)

C TRNG C BN CA DY HC GII QUYT VN L XUT T

TNH HUNG C VN

Tnh hung c vn (THCV) lun lun cha ng ni dung cn xc nh, mt nhim

v cn gii quyt, mt vng mc cn tho g... v do vy, kt qu ca vic nghin cu v
gii quyt THCV s l tri thc mi, nhn thc mi hoc phng thc hnh ng mi i
vi ch th.
Tnh hung c vn c c trng bi mt trng thi tm l xut hin ch th trong
khi gii quyt mt bi ton, m vic gii quyt vn li cn n tri thc mi, cch thc
hnh ng mi cha h bit trc . C 3 yu t cu thnh THCV: Nhu cu nhn thc
hoc hnh ng ca ngi hc; S tm kim nhng tri thc v phng thc hnh ng
cha bit; Kh nng tr tu ca ch th, th hin kinh nghim v nng lc.

Tm li: c im ni bt ca tnh hung c vn l: to c nhu cu, hng th,

cha ng ci bit v cha bit, c kh nng gii quyt c.
(b) QU TRNH DY HC THEO PHNG PHP GQV C CHIA THNH
NHNG GIAI ON C MC CH CHUYN BIT.
C nhiu cch chia bc, chia giai on gii quyt vn e. V d:

John Dewey ngh 5 bc gii quyt vn : Tm hiu vn ; Xc nh vn ;

a ra nhng gi thuyt khc nhau gii quyt vn ; Xem xt h qu ca tng gi
thuyt di nh sng ca nhng kinh nghim trc y; Th nghim gii php thch
hp nht.
Page
19

Kudriasev chia 4 giai on: S xut hin ca chnh vn v nhng kch thch u
tin thc y ch th GQV; Ch th nhn thc su sc v chp nhn vn cn gii
quyt; Qu trnh tm kim li gii cho vn c chp nhn gii quyt, l gii,
chng minh, kim tra; Tm c kt qu cui cng v nh gi ton din cc kt qu
tm c

Sau y l mt s v d v cc bc thc hin dy hc gii quyt vn :

C nhiu tc gi cp n vn ny, c tc gi trnh by tin trnh theo 3, 4 hoc 5
bc v c tc gi chia dy hc gii quyt vn thnh 4 giai on.
Thc hin dy hc gii quyt vn theo 3 bc:
Bc 1: Tri gic vn
-

To tnh hung gi vn

Gii thch v chnh xc ha hiu ng tnh hung

Pht biu vn v t mc ch gii quyt vn

Bc 2: Gii quyt vn
-

Phn tch vn , lm r nhng mi lin h gia ci bit v ci phi tm

xut v thc hin hng gii quyt, c th iu chnh, thm ch bc b v chuyn

hng khi cn thit. Trong khu ny thng hay s dng nhng qui tc tm on v
chin lc nhn thc nh sau: Qui l v quen; c bit ha v chuyn qua nhng
trng hp gii hn; Xem tng t; Khi qut ha; Xt nhng mi lin h v ph
thuc; Suy ngc (tin ngc, li ngc) v suy xui (khu ny c th c lm nhiu
ln cho n khi tm ra hng i ng)

Trnh by cch gii quyt vn

Bc 3: Kim tra v nghin cu li gii

-

Kim tra s ng n v ph hp thc t ca li gii

Kim tra tnh hp l hoc ti u ca li gii

Tm hiu nhng kh nng ng dng kt qu

xut nhng vn mi c lin quan nh xt tng t, khi qut ha, lt ngc vn

v gii quyt nu c th.

Thc hin dy hc gii quyt vn theo 4 bc

Page
20

Bc 1: a ra vn
-

a ra cc nhim v v tnh hung; a ra mc ch ca hot ng

Bc 2 : Nghin cu vn
-

Thu thp hiu bit ca hc sinh; Nghin cu ti liu

Bc 3: Gii quyt vn
-

a ra li gii; nh gi chn phng n ti u

Bc 4: Vn dng:
-

Vn dng kt qu gii quyt bi tnh hung, vn tng t. (xem hnh di)

Page
21

Dy hc nh hng gii quyt vn

Cc nhim
vuDH
a ra cc nhim
v v tnh hung
a ra mc ch
ca hot ng

Thu thp hiu bit

ca HS
Nghin cu ti liu

a ra cc li gii
nh gi chn
phng n ti u

Vn dng kt qu
a ra cc tnh
hung tng t
ng dng

Cc bc

a ra vn

Nghin cu
V

Gii quyt
V

Vn dng

Cc yu t P.
php
Hnh thc t chc DH
Cc phng php D
Cc phng php H
Phng tin dy DH
Nguyn tc dy hc
Phng php logic
Hnh thc t chc DH
Cc phng php D
Cc phng php H
Phng tin dy DH
Nguyn tc dy hc
Phng php logic

Hnh thc t chc DH

Cc phng php D
Cc phng php H
Phng tin dy DH
Nguyn tc dy hc
Phng php logic
Hnh thc t chc DH
Cc phng php D
Cc phng php H
Phng tin dy DH
Nguyn tc dy hc
Phng php logic

Hnh : Cu tc tin trnh bi dy nh hng gii quyt

vn

(c) QU TRNH DY HC THEO PHNG PHP GQV BAO GM NHIU HNH

THC T CHC A DNG
Qu trnh hc tp c th din ra vi nhng cch t chc a dng li cun ngi hc
tham gia cng tp th, ng no, tranh lun di s dn dt, gi m, c vn ca thy; v d:
-

Lm vic theo nhm nh (trao i kin, khuyt khch tm ti...);

Page
22

Thc hin nhng k thut h tr tranh lun (ngi vng trn, chia nhm nh theo nhng
kin cng loi...);

Tn cng no (brain storming), y thng l bc th nht trong s tm ti gii quyt vn

(ngi hc thng c yu cu suy ngh, ra nhng hoc gii php mc ti a
c th c ca mnh);

Bo co v trnh by (thc hin nhiu cch lm, t c nhn vit, trnh by nhm nh, bo
co ca nhm trc c lp) ...
(d)CO NHIEU MC O TCH CC THAM GIA CUA HOC SINH
KHAC NHAU
Tuy theo mc o oc lap cua hoc sinh trong qua trnh giai

quyet van e, ngi ta e cap en cac cap o khac nhau,

cung ong thi la nhng hnh thc khac nhau cua day hoc giai
quyet van e:

- T nghin cu gii quyt vn

- Tm ti tng phn
- Trnh by gii quyt vn ca gio vin

2.2. PHNG PHP DY HC NH HNG HOT NG

Quan im i mi cht lng dy hc trong dy ngh l trang b cho hc sinh
cc nng lc thc hin nhiu hn nhng tri thc c tnh ti hin li. thc hin c
nh hng i mi ny phi cn n cc phng thc o to c tnh hot ng v c
tnh gii quyt vn . Ngi hc cn c trang b mt lng tri thc c bn ng thi
lin kt v nh hng ti cc nng lc. Mt vn t ra y l phng php dy v
hc no l mang li hiu qu hnh thnh c hc sinh cc nng lc. t lu ngi
ta nghin cu tip cn l thuyt hot ng thit k t chc dy hc hng n cc
nng lc trn. Bn cht ca kiu dy hc ny l ngi hc phi hot ng c tay chn
v tr c to ra mt sn phm hot ng. Hot ng hc tp ny l mt hot ng c
tnh trn vn.
Hot ng ni chung v hot ng hc tp ca hc sinh co cu trc sau:2
2

Xem N. Leochiep, hot ng ; thc, nhn cch. nh xut bn Gio dc, H ni 1989

Page
23

Mt hot ng bao gm nhiu hnh ng v bao gi cng nhm vo i

tng chim lnh n. Chnh i tng tr thnh ng c hot ng ca
ch th;
- Hnh ng c thc hin bng hng lot cc thao tc gii quyt nhng
nhim v nht nh, nhm t mc ch ca hnh ng;
- Thao tc gn lin vi vic s dng cc cng c, phng tin trong nhng
iu kin c th.
Trong bt k hnh ng c thc no, cc yu t tm l u gi nhng chc nng:
-

nh hng hnh ng;

Thc y hnh ng;

iu khin thc hin hnh ng;

Kim tra, iu chnh hnh ng.

Vn dng l thuyt hot ng vo hot ng dy hc tc l phi coi hc sinh l

ch th ca mi hot ng hc tp (hc l thuyt, hc thc hnh, thc tp sn xut, hc
cc hot ng vn ha, x hi...), gio vin cn phi xy dng nn ni dung hot ng
p ng yu cu ca mc tiu o to th hin thnh h thng nhng nhim v c th
v t chc hot ng ca hc sinh thc s c kt qu.
Bn cht ca dy hc nh hng hot ng l hng hc sinh vo hot ng
gii quyt cc vn k thut hoc cc nhim v tnh hung ngh nghip, nhm chun
b cho hc sinh tham gia vo gii quyt cc nhim v ngh nghip.
Trng tm kiu dy hc nh hng hot ng l t chc qu trnh dy hc m
trong hc sinh hot ng to ra mt sn phm. Thng qua pht trin c cc
nng lc hot ng ngh nghip. Cc bn cht c th nh sau:
Dy hc nh hng hot ng l t chc hc sinh hot ng mang tnh trn vn, m
trong hc sinh c lp thit k k hoch qui trnh hot ng, thc hin hot ng
theo k hoch v kim tra nh gi kt qu hot ng.
T chc qu trnh dy hc, m trong hc sinh hc thng qua hot ng c lp t
nht l theo qui trnh cch thc ca h.
Page
24

 Hc qua cc hot ng c th m kt qu ca hot ng khng nht thit tuyt i

m c tnh cht l m (cc kt qu hot ng c th khc nhau)
T chc tin hnh gi hc hng n mc tiu hnh thnh hc sinh k nng gii
quyt nhim v ngh nghip.
Kt qu bi dy hc nh hng hot ng to ra c sn phm vt cht hay
tng.
Sau y l bng phn bit gia hai quan im dy hc nh hng hot ng v
nh hng khoa hc:
Dy hc nh hng hot ng
Hot ng ngh qui nh ni dung dy

Dy hc nh hng khoa hc
Ni dung dy hc hng n cc ni

hc.
dung, cu trc ca mt b mn khoa hc.
Gm mt hoc nhiu nhim v ngh, c Tri thc v phng php khoa hc ca
chia nh thnh cc n v nh (cc cng

khoa hc l c s ca ni dung mn hc.

vic ngh). thc hin c cc cng

Ni dung hot ng ngh nghip b t

vic ny th cn trang b ni dung dy hc v tr th cp.

gm cc kin thc, k nng thi cn
thit.
Bn cnh nng lc cn o to l nng lc Yu cu nng lc chuyn mn l chnh.
v chuyn mn th cc cc lc khc nh
nng lc phng php, nng lc x hi
c khuyn khch.
Hc thng qua hot ng mang tnh trn

Ch c nhn thc v t duy cn hnh ng

vn: nhn thc t duy hnh ng v

v lin h ngc c th c hc vo thi

lin h ngc.

im khc do chng trnh o to theo

kiu mn hc (l thuyt v thc hnh tch

Nhim v by dy nh hng hot ng

bit)
Mc tiu dy hc ch tp trung xoay quan

hng n cc mc tiu dy hc v

mn hc.

chuyn mn ca nhiu mn hc truyn

Page
25

thng nh gm c ca mn hc ph thng,
c s nganh v chuyn ngnh.
Hc sinh xc nh tc hc tp ca mnh Ton b lp hc sinh hc theo mt tc .
ph thuc vo kh nng nng lc ca

Nhng em c bit, gio vin c th tr

mnh. Gio vin h tr t vn cho hc

gip thm.

sinh.
Hc thng qua s hp tc nhm: Trao i
thng tin, gii quyt nhim v hc tp v
t chu trch nhim.
T iu khin ca hc sinh: Gii quyt

Phn ln l gio vin truyn th v chun

nhim v v mc tiu hot ng c th

b sn cho hc sinh. Cn hc sinh th lm

qua nhng con ng khc.

Vai tr ca gio vin l t vn v t chc

theo.
Gio vin ng vai tr l trung tm, truyn

cho hc sinh t hc, t gii quyt nhim

th ni dung n hc sinh.

v hc tp.
V kha cnh phng php dy hc. Gi hc theo kiu nh hng hot ng c
t chc theo qui trnh 4 giai on nh sau:
(1) a ra vn nhim v bi dy Trnh by yu cu v kt qu hc tp (sn
phm)
giai on ny, gio vin a ra nhim v bi dy hc sinh thc c sn
phm hot ng cn thc hin trong bi dy v yu cu cn t c. Sn phm hot
ng cng phc tp th th kh i vi hc sinh cng ln. Thng thng, thng bt
u vi cc ni hc vi cc nhim v n gin. Trong giai on ny gio vin khng
ch giao nhim v m cn thng nht vi hc sinh v k hoch, phn nhm v cung cp
cc thng tin v ti liu lin quan hc sinh trong qua trnh thc hin nhim v tra
tm.
(2) T lp k hoch lao ng ca hc sinh
Page
26

Trong giai on ny hc sinh t thu thp thng tin qua cc ti liu, s tay cng
ngh lp qui trnh, cng ngh thc hin hot ng to ra sn phm.
(3) T thc hin theo k hoch, qui trnh hc sinh lp
Trong giai on ny hc sinh t thc hin theo k hoch lp ca mnh. Nhng
sn phm ty theo yu cu ca nhim v hot ng c th l mt bin bn, mt chi tit
c kh hay l mt h thng thy kh nn V hnh thc t chc hc tp, ty theo kh
nng c s vt cht m c th t chc theo nhm hoc c nhn.
(4) T nh gi ca hc sinh
Bc cui cng ca dy hc nh hng hot ng l hc sinh t nh gi li kt qu
hot ng t iu chnh.
2.3. BI DY TCH HP KT HP DY HC NH HNG GII QUYT
VN V NH HNG HOT NG.
Nh phn tch bn cht ca hai qua im v phng php dy hc, hai quan im v
phng php dy hc ny c kt hp vo trong bi dy tch hp m phng php
ch o l dy hc gii quyt vn . Do tnh cht ni dung bi dy l cc tnh hung
trong thc tin ngh nghip rt a dng ty vo ngnh ngh khc nhau nh tnh hung
thit k, ch to, sa cha... nn kiu bi dy hc tch cng rt a dng v nhiu phng
n khc nhau. Sau y l mt s phng n bi dy tch hp:

Cu trc bi dy theo nh
hng gii quyt vn
(1) t vn , gii thiu
vn

Dy hc nh hng hot ng
Phng n 1
Phng n 2
Gii thiu ni dung ch
cn gii quyt: yu cu k
thut, tiu chun, mu sn
phm
Page
27

Gii thiu ni dung ch

cn gii quyt: yu cu k
thut, tiu chun, mu sn
phm

(2) Phn tch vn

GV phn tch ni dung GV phn tch ni dung

l thuyt lin quan n
l thuyt lin quan n
gii quyt vn ;
gii quyt vn ;

(3) Gii quyt vn

HS hot ng gii quyt HS hot ng gii quyt

vn , a ra c kt
vn , a ra c kt
qu l bn thit k: qui
qu l bn thit k: qui
trnh, cu trc-cu to,
trnh, cu trc-cu to,
s nghuyn l,
s nguyn l,
chng trnh phn
chng trnh phn
mm...
mm...
HS thc thin thao tc
theo to ra sn phm
vt cht

(4) Kt thc vn

HS vn dng gii quyt Kim tra, nh gi kt qu

vn gii quyt gii quyt vn
vn tng t khc
Cng c gii quyt vn Cng c gii quyt vn

SN PHM Bn thit k: qui trnh, Sn phm vt cht tht hay

cu trc-cu to, s , dng m hnh m phng
chng trnh phn
mm...

Page
28

3. GIO N DY HC TCH HP

Trang ba 1

Mu s 7 ( Kh 19x26,5)
Ban hnh km theo Quyt nh s 62/2008/Q-BLTBXH

N V QUN L TRC TIP (nu c)

(phng ch: VnTime, in hoa, c ch: 14)
....................................................
C S DY NGH
(phng ch: VnTime, in hoa, c ch: 14, m)
...................................................

S GIO N

TCH HP
Mn hc/ M-un : ..
Lp : Kho :...
H v tn gio vin : .
Nm hc:.......................................................

Page
29

Mu s 7.
Ban hnh km theo Quyt nh s 62/2008/Q-BLTBXH
GIO N S:.............................

Thi gian thc hin:.................................................

Tn bi hc trc:.....................................................
..............................................................................
Thc hin t ngy........ n ngy ...........

TN
BI: .......................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.
MC TIU CA BI:

Sau khi hc xong bi ny ngi hc c kh

nng: .................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
....
DNG V TRANG THIT B DY HC
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
....
HNH THC T CHC DY
HC:.....................................................................................

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
.......
I. N NH LP HC:
Thi gian:..............................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
......
II. THC HIN BI HC.
TT

NI DUNG

HOT NG DY HC
HOT NG CA
GIO VIN

Dn nhp
Page
30

HOT NG CA
HC SINH

THI
GIAN

( Gi m, trao i phng
php hc, to tm th tch
cc ca ngi hc....)

..........................................
.........................................
.........................................
.........................................
........................................
Gii thiu ch
( Gii thiu ni dung ch
cn gii quyt: yu
cu k thut, tiu chun
kin thc k nng)
.........................................
........................................
..........................................
..........................................
.........................................
........................................
........................................
........................................
..........................................
Gii quyt vn
(Hng dn hc sinh rn
luyn hnh thnh pht
trin nng lc trong s
phi hp ca thy)
.........................................
.........................................
........................................
........................................
........................................
........................................
.........................................
........................................
........................................
........................................
.......................................
........................................
.......................................
........................................
........................................
Page
31

.......................................
4

Kt thc vn
- Cng c kin thc
.......................................
.......................................
......................................
- Cng c k nng rn
luyn
(Nhn xt kt qu rn
luyn, lu cc sai st v
cch khc phc, k hoch
hot ng tip theo)
........................................
......................................
.......................................
Hng dn t hc
......................................................................
....................................................................
....................................................................
.....................................................................

VI. RT KINH NGHIM T CHC THC

HIN: ....................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......
TRNG KHOA/ TRNG T MN

Ngy.....thng ........nm........
GIO VIN

Page
32