GEBZE YKSEK TEKNOLOJ

ENSTTS
Deprem ve Yap Bilimleri Anabilim Dal

BAHAR SEMNERLER
ZEMNLERDE KARILAILAN PROBLEMLER VE
ZEMN YLETRMES
30 Mays 2008

Prof.Dr. H.Turan Durgunolu

durgunoglut@zetas.com.tr

Boazii niversitesi

naat Mhendislii Yaplar

Bina (konut, i
iyeri, e
eitim tesisi, hastane v.b.)
Yksek Yap
Yaplar
Al
veri Merkezleri
Alveri
End
Endstriyel Tesisler
Depolama Tesisleri
UNUTMAYIN!
Milli Savunma Tesisleri
Ula
m Yap
Ulam
Yaplar
lar (karayolu, demiryolu, havaalan
havaalan) GEOTEKNK MHENDSL
ehiri
m (metro, LRTS)
ehirii Ula
Ulam
TM BU YAPILARLA TGAL
Deniz Yap
Yaplar
lar (r
(rht
htm, tersane, dalgak
dalgakran)
Hidrolik SantrallerSantraller-Barajlar
Sulama Seddeleri
Su Temini (su alma a
zlar, pompa istasyonlar
azlar
istasyonlar, boru hatlar
hatlar)
Kirli Su Tesisleri (Su ar
artma, kanalizasyon boru hatlar
hatlar)
Kat
Kat At
Atk Depolama Tesisleri
Spor ve K
Klt
ltr Tesisleri (stadyum, kapal
kapal spor salonu, konferans ve konser salonlar
salonlar v.b.)
Termik Santraller
Akaryak
Akaryakt Depolama Tesisleri
Boru Hatlar
Hatlar
Rafineriler
Altyap
Altyap (elektirik, gaz, TV v.b.)
Kule Yap
Yaplar
lar (su deposu, TV, anten, r
rzgar v.b.)
Viyad
Viyadk, Dere K
Kpr
prleri, Altge
Altgeit, stge
stgeit K
Kpr
prleri v.b.
Yeralt
Yeralt Yap
Yaplar
lar, T
Tnel, Galeri
stinat Yap
Yaplar
lar
Zemin Yap
Yaplar
lar

EDER!

naat Mhendislii Yaps Planlama-naat

Safhasnda

LGL TARAFLAR
VEREN MALSAHB
FNANSMAN KURULUU-MODEL
SGORTA KURULUU
MHENDS TASARIM-RKET
MTEAHHT UYGULAMA
KONTROL TEKLATI

VEREN MAL SAHB

KAMU MERKEZ

FNANSMAN MODEL

ZEL

KAMU BTES

YEREL YNETM BTES

Bakanlklar, TOK, TCK, DS, ller Bankas, Vb.

ZEL YABANCI SERMAYE

YABANCI KRED
DNYA BANKASI FONU
AVRUPA KALKINMA BANKASI FONU

KAMU YEREL YNETMLER

ZEL VEREN
KEND KAYNAKLARI
Ve / Veya

YAP LET DEVRET

(BOT)

ZEL KRED

ALL RISK
SGORTA
NC AHISLAR

YAP

PAZARLA

SAT

MHENDS
TASARIM RKET

MTEAHHT
UYGULAMA

MMAR
ST YAPI
GEOTEKNK

TAERON

ELEKTRO MEKANK
Ve Dierleri

ALT TAERONLAR

MAVR
UYGULAMA KONTROL
SONU KALTE KONTROL
(QUALITY ASSURANCE)
METRAJ-STHAK KONTROLU
DAVRANI-TASARIM KRTERLER KONTROL
(LMLEME-ALETSEL GZLEM)

TASARIM
GRUBU
KALTE KONTROL
(QUALITY CONTROL/QC)
METRAJ-STHAK

TASARIMDA LGL DSPLNLER

Harita

Mhendislii Toporafya, Metraj, Aplikasyon

Mimari
Fikir, n Uygulama Projeleri Ve Detaylar,
Plan+Kesit
st yap
Statik Sistem Seimi, Analiz ve Tasarm
Malzeme Seimi
Tasarm+Uygulama, Malzeme Mhendislii
Depremsellik
Yerel artnameler
zel Yaplar Detay almalar
Deprem Mhendislii
Zemin Temeller Geoteknik Mhendislii
Jeomorfoloji, jeoloji
Jeofizik Mhendislii Jeolojisi
Zemin ve Kaya Mekanii
Temel Mhendislii
zel Projeler
Ulam Projeler Yol, Demiryolu, Havaalan, Rhtm vb.
Teknolojik niteler Teknolojik Projeler Tasarm Ve Uygulama Kriterleri.
Su Yaplar Hidrolik
evre Mhendislii Yaplar - evre

Geoteknik Mhendislii-Tipik

ZEMN ETD

DAVRANI-TAHKK

PROBLEML ZEMNLER

GZLEM VE ALETSEL
LM

GEOTEKNK MODELLEME

ARTNAMELER YAPIM
METODLARI KALTE
KONTROL

DEPREMSELLK

GEOTEKNK
MHENDSL
UYGULAMA

RSKLERN TARF

GEOTEKNK ANALZ
GEOTEKNK
MHENDSL TASARIMI

TASARIM KRITERLER
GEOTEKNK
MHENDSL
DEERLENDRME
RAPORU

LAVE TEDBR, MALAT v.s.

STYAPI NDEK DER NTELER

TASARIMDA DEKLK

PLANLANAN ST YAPI

Planlanan Yapnn Tarifi

1.
2.

Yapnn Tanm ve Yap indeki

nitelerin Fonksiyonu
Geometrik Veriler
Topo
Toporafya
Yerle
Yerleim
Boyutlar
Kotlar

3.

4.

zostatik, sabit mesnetli

Hiperstatik, m
mtemadi
5.

Yapsal Malzeme
Betonarme
elik
Ah
Ahap
Beton
Kargir

Ykler
Zati Y
Ykler
Hareketli Y
Ykler
Kar, R
Rzgar Y
Ykleri
Hidrostatik y
ykler, y
yk veya kald
kaldrma
kuvveti olarak
Zemin bas
basnc
nc, d
dey yatay
Deprem

Yapsal Strktr ve Malzeme

6.

zel Tasarm Kriterleri

Yap
Yapnn veya yap
yap iindeki
nitelerin fonksiyonuna
ba
bal

ZEMN ETD PROGRAMI

KAPSAM
YER
ADET
DERNLK
ARTNAMELER
SONDAJ
NUMUNE ALMAK
Temsili indeks zellikler
rselenmemi mekanik zellikler
LABORATUVAR DENEYLER
ndeks zellikler
Dane dalm
Atterberg limitleri
Snflandrma
Sktrma kompaksiyon
Mekanik zellikler
Kayma mukavemeti
Skabilirlik
Hidrolik iletkenlik

ZEMN ETD

ARAZ DENEYLER
SONDAJ KUYUSU NDE
SPT, Standard Penetrasyon Deneyi, N
PT, Presiyometre Deneyi, Ep, Pl
VT, Vane kanatl kesme deneyi, fu
Lefranc, permeabilite, k
Lugeon, Basnl su deneyi, k, Lv
Jeofizik, vp, vs, dalga hzlar
SONDAJ KUYUSU DIINDA
CPT, Statik Penetrasyon Deneyi, qc, fs, FR
Plaka ykleme deneyi, (q s) bants
Pompaj deneyi permeabilite, k
Jeofizik deneyler, vp, vs ve vR = f(derinlik)

Zemin Etd-Kritik Sualler

Zemin Etd Programn kim Hazrlar?
Zemin Etdnn Uygulamasn kim Yapar?
Zemin Etdnn Uygulamasn kim Denetler?
Zemin Etd Raporlanmas-Factual Report

PROBLEML ZEMNLER

SUYA DOYGUN, YUMUAK KLLER,

Dk Tama gc
Yksek kabilirlik
Kaz Taban gmesi
Genel Stabilite
Svlama Dk Plastisite Ip<12

SUYA DOYGUN GEVEK KUMLAR VE NP SLTLER

Svlama

YARI DOYGUN YKSEK PLASTSTEL KLLER

Yksek hacim deitirme, ime ve bzlme

AIRI KONSOLDE KLLER

Uzun vadeli stabilite

NP SLTLER

Basn altnda su ile temasta ar deplasman, hydrocompression

Dona kar yksek hacim deitirme

NP DISPERSIF SILT VE KILLER

Borulanma ve ykanma

ORGANK ZEMNLER

Zamana bal oturma

Geoteknik Modelleme

Saha ve arazi hakknda daha nce yaplm etd sonular

Mevcut toporafya, arazi lm noktalar kotlar
Yeraltsuyu lmleri, max YASS / min YASS
Arazi lm sonularndan, zeminin geoteknik parametereleri (ampirik
bantlar-benzer zemin artlar)
Laboratuvar deney sonular-geoteknik parametreler, kabul edilmeyecek
deney sonular?
Yerinde lmlerle laboratuvar deney sonularnn ayn parametre iin
mukayesesi
lm says, yeterlilii, lmlerin gvenilirliliini deerlendirme
Deiik tasarmlarda kullanlan geoteknik modellemeler, rnek:

Statik ykler
Dinamik-tekrarl ykler
Ksa vadeli davran
Uzun vadeli davran

Depremsellik

Gemi deprem yl, lokasyonu, manyitt ve aktif olan fay

mekanizmas
Yap mr boyunca, ilgili sahada meydana gelebilecek tasarm
depreminin tayini-risk analizi, ivme spektrumu
Taban kayada meydana gelebilecek bir deprem kayd hazrlanmas
Zemin bytme analizi
Zemin yzeyi max. ivme hesab
artnamelerdeki ilgili hususlar

GEOTEKNK RSKLER-SORUNLAR ZEMN LKS

ZEMN

GEOTEKNK PARAMETRE

TEMEL SORUNU

Drenajsz kayma
mukavemeti, su
Kompresibilite, Cc
Konsolidasyon katsays,
cv, ch
Hidrolik geirgenlik,
kv, kh

Tama gc
Oturma
Stabilite
Taban gmesi
Plastik deformasyonlar
Kazklar zerinde negatif
srtnme

YKSEK PLASTSTEL Atterberg limitleri, LL, PL,

IP=LL-PL, ws
KLLER
Aktivite, A
(kil yzdesi)

Yksek hacim deitirme

potansiyeli
ime ve bzlme
Hafif yaplar ?

YUMUAK NORMAL
KONSOLDE KLLER

AIRI KONSOLDE
KLLER

Drenajl kayma mukavemeti,

(c, ) (cd-d)
Residel kayma mukavemeti,
cr, r

Uzun vadeli ev
stabilitesi

TEMEL SORUNLARI ZEMN LKS

ZEMN

LSS ZEMN

GEVEK SLTL VE
KUMLU ZEMNLER

KALIN ALVYON

GEOTEKNK PARAMETRE
Birim hacim arl
Boluk oran
zel odometre deneyinde
suya boulma halindeki
dey deplasman
SPT darbe says, N1,60-SPT
penetrasyon u mukavameti,
qc1 CPT
Srtnme oran, FR(%)
Jeofizik lmler,
vp, vs, vR dalga hzlar derinlikle
deiimi

GEOTEKNK SORUN
Islanmadan doan oturma
ve farkl oturmalar
Kazklar zerinde negatif
eper srtnmesi

Svlama

Zemin Bytmesi

Geoteknik Analiz
Zemin ve Temel Mhendislii Deerlendirmesi

DEERLENDRME RAPORU KAPSAMI

Toporafya ve Yapya Bal Kaz Dolgu ve stinat Yaplar Tarifi (Geici

ve Kalc)

Depremsellik

Zemin Bytmesi

Zemin Svlamas

Problemli Zemin artlarnn Deerlendirilmesi

Geoteknik Analiz
Zemin ve Temel Mhendislii Deerlendirmesi

DEERLENDRME RAPORU KAPSAMI

Dolgular Altnda Oturma Miktar ve Zamanlamas

Zemin Islah, Yntemi, Maksad, Boyutlar ve Zamanlama

Yap Yzeysel Temel Tipi, Derinlii, Boyutlar

Tama gc Zemin Emniyet Gerilmesi

Oturmalar, Farkl Oturmalar

Zemin Emniyet Gerilmesi

Geoteknik Analiz
Zemin ve Temel Mhendislii Deerlendirmesi

DEERLENDRME RAPORU KAPSAMI

Kaz ve Dolgu, Ksa ve Uzun Vadeli Stabilite

Kaz ve Dolguda ksa Sistemlerine likin Deerlendirmeler, Tipleri

Derin Temeller, Dey ve Yatay Kapasite, Grup Faktr, Dey ve

Yatay Deplasman

Drenaj ve zolasyon

Toprak leri

Malzeme Kriterleri ve Teknik artnameler

Tasarm Kriterleri ve Analiz Sonularnn Kriterle Mukayesesi

Alternatif zm rnekleri, Tartlmas

GEOTEKNK MHENDSL ZEMN ETD

KAPSAM-TASARIM SONU LKS

YAPININ ZELLKLER
nemi

ZEMN
ARTLARININ
DEKENL

Boyutlar

ZEMN ARTLARININ
GETRD
SORUNLARIN
BOYUTLARI

Derinlii

VER BANKASININ
KALTES VE
GVENRLL

ZEMN ETD
KAPSAM, METODLAR,
KALTE VE KONTROL

SONU LKS
ALINAN
RSK

TASARIM N SELEN
GVENLK FAKTRLER

ANALZ
TASARIM

MALYET
RSKN
SONULARI

SRE, PLANLAMA, SGORTA

PROJE
KRITERLER

GEOTEKNK
MHENDSL
TASARIMI-RNEK

MAKSADI

GEC
KALICI

DERN KAZI
BOYUTLAR

YER ALTI SU DURUMU

DEPREMSELLK
MALYET
SRE
TEKNOLOJ

TASARIM
KRTERLER
ANALZ

Temeller

KOMU YAPI /
ALTYAPI
LKLER

DEY ELEMAN MALATI

Palplan
Ayrk Kazk
Kesien Kazk (Jetgrout)
Mini Kazk
Betonarme Perde
Yerinde dkme
Diyafram duvar
Freze

Kotlar
Mesafeler
Ykler

YAPILABLRLK
RSK

KAPSAM

ZEMN ARTLARI

ALTERNATF ZMLER

KSALI YAPI
Ankastre
ten destekli
Ankrajl
Zemin ivisi
KISMEN KSALI YAPI VE
YUKARIDAN AAI
BODRUM YAPISI NAATI

KSASIZ YAPI
Geometri
Stabilite
ev-Palye
Uzun Vade
Ksa Vade
Kazlabilirlik
Sudan Arnma

KISMEN
SERBERST
KAZI + KSALI
YAPI

Problemli zeminler-Yumuak N.C. killer

1. Dk kayma mukavemeti-toptan gme
problemi
qult=Nc.su

su=f(Il) 0<Il<1

Likidite ndisi

Il =

0 p
l

Problemli zeminler-Yumuak N.C. killer

2. Yksek kompressibilite
nce daneli zeminlerde yk altnda boluk suyunun drene olmas,
zamana bal,
logv

G.S.
vO

S. Doygun
Siltli Kil

eo, o

Virgin
Dorusu

cc

B
1

A
e,
A

B v

, e,

Kompresibilite
ndeksi,

Cc=f(w0,Il)

cc =

e
'
(log v )

1.
2.

rselenmemi Numune
Odometre Deneyi,

vO
eo

logv

Laboratuvar

Numune
rselenmesi

rselenme

cc

x
cr

boaltma

x
0,42eo
e,

Gemiteki maksimum jeolojik

basn, vp Casagrande Yntemi ile bulunur.

Normal konsolide killer

Cc

Ar konsolide killer

Cr

cc
x

Erisi

x
1

1
x

x
x

Mhendislik Sonular:
vf
Cc
e
(
)

H
=

log
S
oturma
=
Normal Konsolide killer = c ult
o
o
1 + eo
1 + eo
vo '
'

Ho =

Sktrlabilir tabaka kalnl

vf = vo + v
'

eo =

'

Son efektif ykleme (ykleme sonras)

Arazideki boluk oran

vf ' < vp '

vf
Cr
H o log '
1 + eo
vo

iin oturmann eimi Cr olup, Cc ye gre

Normal Konsolide

' > '

Ar Konsolide

vp

vp

'

Ar Konsolide killer = S c ult =

' = '
vo

vo

' < '

vp

vo

Eksik Konsolide

1/7dir.

Sonu:
1) Ar konsolide killer normal konsolide killerin takribi %15i kadar
oturur.
2) Konsolide killerde daha yap yaplmadan, saha oturmaktadr. Bu
durumda eksik miktarda oturmaya yap tarafndan gelen ykler
altndaki oturma ilave edilerek bulunur.

Oturma Zaman Bants

Etki Eden Faktrler
t

t, zaman

x
Sct

Sc

x
Sc ult=nihai konsolidasyon oturmas
Sct= t zamanndaki oturma

S
U(%)= ct
Scult
U f (T )
v

Konsolidasyon yzdesi

ct
T = v
v
2
H
d

t = zaman

k (1+ e)
;
cv=konsolidasyon katsays = v
a
(deney)
vw

cV kv

Dolgu

Siltli Kil

Ho

Hd =

Hd = Ho

Geirimsiz

t = verilmi

k 0

Ho
2

Geirimli k
C
v

k , cv Tv U
Sct =U Scult

Ct
T = v
v
2
H
d

t
H
d

T
v

ZEMN ISLAHI
NYKLEME VE DRENLER
LE OTURMAYI HIZLANDIRMA
n Ykleme + dren
Dren

n Ykleme Dolgusu

k
Siltli Kil

Hd= Ho

Yalnz Dey Drenaj

2u u
CV 2 =
t
z

Ho

Dey ve Radyal Drenaj

1 2u u
2u
CV 2 + Ch . 2 =
r r
t
z

CV
Ch

kV
kh

s << Hd

H0
2
s
Rd =
2

Hd =

ok daha hzl konsolidasyon !

NYKLEME LE YAPI OTURMASINI AZALTMA

V = h
GS

1. n Ykleme - U= 90%

2.Dolguyu kaldr
Yap nas

n Ykleme

Sre

SC ult

3. Yapy koy

Zaman

2
U=90%

SC ult
Ykl halde
Yapnn oturmas
n ykleme sonras.

Yapnn oturmas
n yklemesiz.

V
k

Problemli Zeminler-Suya Doygun

e
max eo
Gevek Kumlar

(0 1)
Dr =

zafi sklk,

e max e min
e
max eo
Dr (%) = e max e min (0 100%)
Dr =

ok sk
100%

e min
d max

Sk
85%

1d min 1do

1d min 1d max
Orta sk

70%

Gevek
40%

ok gevek
20%

0%

Dr

e max
d min

ZEMN ISLAHI-SIKITIRMA

Dr

Dr

Dr

e min

d max
100

Sktrma kompaksiyon, Dr
f

mukavemet art
f
u<0
svlama yok
v
Es
,
oturma azalr

eo

do

e max

d min d

kompaksiyon
Yseysel Sktrma ekipmanlar vibrasyonlu
Derin - * zel sktrma propla vibroflotasyon
* Dinamik kompaksiyon

Dr

ZEMN ISLAHI- MODL KONTROLLU KOLON

TEKL

RJT KOLON-KAZIK
MALZEME : BETONBETONARME

YKSEK MODLL
KOLON-JETGROUT

DEFORME OLABLR
KOLON-TAKOLON

MALZEME : SOILCRETE

MALZEME : TA

E = 25,000 MPa

E = 500 - 12,000 MPa

E = 40 - 80 MPa

RFS : Rigid Foundation Systems, u

u veya
srt
rtnme kaz
kaz

CMFS : Controlled Modulus Foundation

systems, Jetgrout ve Deep Mix

DFS : Deformable Foundation Systems, Ta

Ta
kolon

YKSEK MODLL KOLON

CMFS : Controlled Modulus Foundation Systems
Kolon Malzemesi : Zemin + imento erbeti karm (Soilcrete)
Uygulama Metodlar : Jetgrout

veya

Deep Mix

Ezemin = 4 20 MPa,

Esoilcrete/Ezemin = 10 250+
RFS iin E oran = 1000 6000

Soilcrete Basn Mukavemeti, Rf

DFS iin E oran = 4 - 10

Soilcrete Deformasyon Modl, E

00
=9
f
R
E/

Kum-akl
Silt

nce Kum

akl

Kum

Kum
nce Kum

Kil

00
f=6
R
/
E

E/R

00
f=3

Silt
0
f=20
E/ R

Basn mukavemeti, MPa

=150
E/Rf

YKSEK MODLL KOLON

CMFS : Controlled Modulus Foundation Systems
JETGROUT MALATI
imento
Cement
silosu
silo

Karm
Batching
nitesi
plant

Drilling
Delgi
makinas
rig
High
Yksek
pressure
basn
pompas
jet pump

Su pompas

Blinder
pump

Hava
Air
komprosr

compressor

JETGROUT MALAT AAMALARI

DELG

DELGNN SONA
ERMES

JETLEME

JETGROUT
KOLON

JETGROUT EKPMANLARI

imento silosu

Mixer unitesi

Pompa unitesi

JETGROUT EKPMANLARI

Yksek basn pompas

Delgi makinas

MALAT PARAMETRELER
JET SSTEM (JET-1, JET-2, JET-3)

TJ

ENJEKSYON BASINCI (bar)

TJ EKME HIZI (cm/dak)

NOZUL SAYISI VE API (adet, mm)

SU / MENTO ORANI

DNME HIZI (rpm)

POMPA KAPASTES (lt/dak)

SSTEM

ENJEKSYON
TP

BASIN

NOZUL
ADED VE
API

JET 1

MENTO

400 - 550

1-2 X 2-5

15 -100

5 - 15

1.0 - 1.5

70 - 600

JET 2

MENTO

400 - 550

1-2 X 2-5

10 - 30

4-8

1.0 - 1.5

70 - 600

HAVA

10 - 12

10 - 30

4000 - 10 000

MENTO

50 - 100

1-2 X 4-5

6 - 15

4-8

1.2 - 1.5

80 - 200

HAVA

10 -12

6 - 15

4000 - 10 000

6 - 15

40 - 100

JET 3

SU

EKME
HIZI

DNME
HIZI

SU/MENTO
ORANI

POMPA
KAPASTES

JETGROUT KOLON KALTE KONTROLLER

KOLON API

Figure 5. The photographs from the exhumed jet grout columns

JETGROUT KOLON KALTE KONTROLLER

KOLON BOY KONTROLU

Integrity deneyi
KOLON UCU

JETGROUT KOLON BOYU - m

JETGROUT KOLON KALTE KONTROLLER

KOLON BASIN MUKAVEMET, fjg (MPa)

Ya jetgrout kolonda piston numune alc ile numune alm

Prizini alm kolondan karot numune alm

Numuneler zerinde laboratuvarda tek eksenli basn dayanm ve

deformasyon modl lm

Yerinde tek kolon zerinde basn/ekme yklemesi deneyi

Yerinde kolon grup basn ykleme deneyi

KOLON KAYMA MUKAVEMET, jg (MPa)

jg = 0.3 fjg '

Eksenel Basn Deneyleri

Yerinde tek kolon zerinde basn/ekme yklemesi deneyi

Yerinde kolon grup basn ykleme deneyi

Yk (kN)

Oturma (mm)

0
0
2
4
6
8
10
12
14

500

1000

1500

2000

2500

3000

PROJE KRTERLERNN SAHADA N KALBRASYON KONTROLU - OPTMZASYONU

MALAT PARAMETRELER

KOLON AP VE MEKANK
DEERLER

JET SSTEM (JET-1, JET-2, JET-3)

KOLON API

ENJEKSYON BASINCI (bar)

KAROT BASIN MUKAVAMET

NOZUL SAYISI VE API (adet, mm)

KAROT DEFORMASYON MODL

TJ DNME HIZI (rpm)

KAROT KAYMA MUKAVEMET

TJ EKME HIZI (cm/dak)

YERNDE BASIN MUKAVEMET

SU / MENTO ORANI
POMPA KAPASTES (lt/dak)

PROJE KRTERLER
OPTMZASYON

60

60

40

Hedeflenen ap, 80 cm

30
20
10
0
50

60

70
80
90 100 110
soilcrete kolon ap, cm

120

JET - 2

JET - 1

basn mukavameti, kg/cm

BAT TRE
SGARA
FABRKASI
JETGROUT
UYGULAMASI

basn mukavameti, kg/cm

JET - 2

50

130

JET - 1

50
40
30
20

Hedeflenen min. Basn

Mukavameti, 1 MPa

10
0
100

200

300

400

500

600

700

800

im ento dozaj, kg/m 3

Set / jg
no

Jetleme
methodu

Su/
imento
oran

imento
Dozaj
kg/m3

Basn bar

ekme hz
cm/min

Dnme hz
rpm

nozul
ap mm

n
ykama

1/C

Jet-2

1.0

300

400

67

20

2x2.5

No

2/E

Jet-2

1.2

300

450

91

20

2x3.0

No

3/F

Jet-1

1.0

300

500

48

20

2x2.0

No

4/G

Jet-1

1.0

350

500

50

20

2x2.2

No

5/H

Jet-2

1.0

325

400

63

20

2x2.5

No

6/I

Jet-2

1.0

350

400

56

20

2x2.5

Yes

1/C

Jet-2

1.0

300

400

67

50

2x2.5

Yes

6/I

Jet-2

1.0

350

400

56

50

2x2.2

Yes

7/O

Jet-2

1.5

300

350

45

50

2x2.5

Yes

8/P

Jet-1

1.5

250

550

43

50

2x2.0

Yes

JETGROUT KOLONLARIN
TEMEL MHENDSLNDE KULLANIMI - 1
Svlama riskine kar gvenlik saysnn arttrlmas,
zeminde oluan kayma gerilmelerinin bir ksmnn
tanarak deprem sonucu oluabilecek dey ve yanal
deplasmanlarn snrlandrlmas
Temeller altnda, dey ykler iin basn eleman
olarak tama gc ve deplasman kontrolu
Demeler altnda dey ve zelikle yksek yayl
ykler altnda basn eleman olarak tama gc ve
deplasman kontrolu
Dolgular

altnda basn eleman olarak tama gc ve

deplasman kontrolu

JETGROUT KOLONLARIN
TEMEL MHENDSLNDE KULLANIMI - 2
Kprlerde yaklam dolgular altnda dey dolgu
yklerinin tanmas, dolgu altnda oturma kontrolu ve
kenar ayak kazklarna negatif eper srtnmesi
intikalinin nlenmesi
Havuzlarda, yeraltsu depolarnda ve su yaplarnda,
donat ile techiz edilerek ekme eleman olarak
Kazlarda, arlk tipi istinat yaps tekili ile yanal
zemin itkilerinin alnmas
Kazlarda donat ile techiz edilerek dey eilmeye
maruz iksa eleman olarak

JETGROUT KOLONLARIN
TEMEL MHENDSLNDE KULLANIMI - 3
Kazlarda ve ankrajl istinat yaplarnda zel donat ile
ankraj eleman olarak
Geirimli zeminlerde ve yksek YASS ile kazlarda
tayc elemanlar arasnda (kazklar) batardo kapama
eleman olarak
Yumuak killerdeki kazlarda kaz ncesi kaz taban
seviyesi altnda tekil edilen payanda eleman olarak
Kaz tabanndan kazya gelecek yeralt suyunun
kontrolu iin tka eleman olarak

JETGROUT KOLONLARIN
TEMEL MHENDSLNDE KULLANIMI - 4
Yumuak zeminde alan yzeye yakn tnellerde tnel
stndeki zeminin iyiletirmesi amac ile

Yumuak zeminde alan tnellerde tnel iinde ve

ayna nnden yaplarak, kaz ncesi tnel kesiti
zerinde tayc bir emsiye oluturulmas amac ile
nemli ve ar yaplarda svlama gvenlik says
dk olan yerlerde kazkl temellere gelecek yatay
yklerin ve oluacak deplasmanlarn kontrolu iin,
birlikte
Svlama sonucu oluacak zemin yanal ve dey
deplasmanlarnn snrlandrlmas iin yap etrafnda
veya altnda kapama elemanlar olarak

YKSEK MODLL KOLON KULLANIMI

Svlama riskine kar gvenlik
saysnn arttrlmas, zeminde oluan
kayma gerilmelerinin bir ksmnn
tanarak deprem sonucu oluabilecek
dey ve yanal deplasmanlarn
snrlandrlmas

Gemite svlama ne zaman meydana geldi?

Alaska (1964)

Loma Prieta (1989)

Niigata (1964)

Kobe (1995)

Kocaeli (1999) depreminden baz rnekler

Temel
izolasyonu
etkisi

Svlaan tabaka

Niin svlama etkilerini azaltmaya alyoruz?

Svlaan Zemin

styapdan gelen
dinamik ykler

Svlamaya
Mukavim Tabaka

Kazklar
zerinde
zemin
deplasman
ykleri

Deme ve temel alt

farkl oturmalarn
azaltmak
Yatay zemin
telenmesi etkilerini
azaltmak
Kazkl temeller
zerinde gelen yatay
ykleri azaltmak
styap yklerini
gvenli bir ekilde
tayc zemine
aktarmak

SIVILAMAYA KARI GVENLK FAKTR, FSl

FSl = CRR/CSR
CRR = DEVRSEL DREN ORANI
CSR = DEVRSEL GERLME ORANI
Seed & Idriss (1971) ASCE,
Alaska ve Niigata 1964 Depremlerine Gre Basitletirilmi Yntem
Teorideki gelimeler;
Seed (1979), ASCE
Seed & Idriss (1982), EERI
Seed ve di. (1985), ASCE
Whitman Workshop NRC (1985)
Youd & Idriss Workshop (1996), NCEER
NCEER/NSF Workshop, 1998
Youd ve di., Nisan 2001 tarihli makale, ASCE, (21 yazar)
Idriss & Boulanger, 2004, 3. ICEGE

SIVILAMA GVENLK PARAMETRELER

CSR-CYCLIC STRESS
CRR-CYCLIC
RATIO :
RESISTANCE RATIO :
DEVRSEL GERLME
ORANI
DEPREMDE ZEMN
TABAKASINA
UYGULANAN SSMK
ETK

DEVRSEL DREN
ORANI

ZEMNN SIVILAMAYA
DAYANIM KAPASTES

CSR-DEVRSEL GERLME ORANININ TAYN

Seed & Idriss (1971)
CSR = av/vo = 0.65 (amax/g) (vo/vo) rd
av ortalama devirsel kayma gerilmesi;
amax zemin yzeyinde oluan maksimum yatay deprem ivmesi;
g=9.81m/s2 yerekimi ivmesi;
vo ve vo toplam ve efektif dey zemin gerilmeleri
rd derinlie bal olarak gerilme azaltma katsays

(Liao ve Whitman, 1986)

rd = 1.0 - 0.00765z z < 9.15 m
rd = 1.174 - 0.0267z z = 9.15 to 23 m

CRR : DEVRSEL DREN ORANININ TAYN

CRR=f(Dr) Dr=f(N1)60 SPT YAKLAIMI - Seed ve di. (1985)

(N1)60 = 60% ahmerdan enerji

oranna ve 100 kPa dey
gerilmeye gre normalize
edilmi darbe says
nce tane yzdesi < 5%, 15%,
35% M=7.5 byklk iin
geerli

CRR : DEVRSEL DREN

CRR=f(Dr) Dr=f(qc1N) ORANININ TAYN - CPT

ZEMN PROFL SREKL

OLARAK
BELRLENEBLMEKTE
CPT VERLER TUTARLI VE
GVENLR
ROBERTSON VE WRIDE
(1998)
qc1N: birimsiz, 100 kPa ile
normalize edilmi,dzeltilmi
CPT u mukavemeti deeri
(qc1N)cs = Kc. qc1N
CRR7.5=0.83[(qc1N)cs/1000]+
0.05 (qc1N)cs
< 50
CRR7.5=93[(qc1N)cs/1000]3+
0.08 (qc1N)cs
> 50

Killerde Devirsel Diren Oran

Fsl rnekleme
qqc1N

F(%)

50

100

150

200

IcI

FC
(%)
apparent
FC(%)

F(%)

c1N

a=0.40 g

10

20

40

60

Kc

(qc1N)cs

80 100

250

500

0.2

0.4

0.0

GWT

Depth (m)

10

10

10

10

10

10

10

10

11

11

11

11

11

11

11

11

12

12

12

12

12

12

12

12

13

13

13

13

13

13

13

13

14

14

14

14

14

14

14

15

15

15

15

15

14

F=0.5%
15

15

Cutoff Ic=2.6
15

0.5

1.0

1.5

FSM=7.5
FSM=7.5

0.6

Depth (m)

CRR7.5

0.0

Depth (m)

Depth (m)

Depth (m)

Depth (m)

CRR7.5

(qc1N)CS

Kc

Depth (m)

7.5

Depth (m)

CPT No :CPT-2

MARMARA NVERS
VERSTES
TES
GKSU ANADOLU H
HSARI KAMP
KAMPS

GWT

2.0

CHINESE CRITERIA ZERNE SON GELMELER

Kil ierii (%<5) < 15%
Likit limit < 35%
Svlaabilir
n > 0.9L
NCE TANEL ZEMNLER
Sancio ve di. (2003), Bray ve di. (2004)

SIVILAABLR
SIVILAAMAZ

SIVILAAMAZ
SIVILAABLR

YEN KRTER, Sancio ve di. (2003), Bray ve di (2004)

Svlamayan
Ara deer
Svlaan
SIVILAAMAZ
20
DENEY

12
SIVILAABLR

0.9

BYKLK DZELTME FAKTRLER

CRR erileri (SPT- (N1)60, CPT-qc1N, Vs - Vs1)

M=7.5 byklnde bir depreme gre gelitirilmitir. Bu erileri deiik bykle

gre dzeltmek iin byklk dzeltme faktr MSF gelitirilmitir.

CRR7.5
FSl =
CSR
CRR7.5

x MSF
CSR

: Deprem esnasnda oluan hesaplanan devirsel gerilme oran

: M=7.5 iin devirsel diren oran

Idriss (1999)
MSF = 6.9exp(-M/4) 0.058

JEOLOJK YK VE EME GRE DZELTMELER

CRR7.5
FSl =

.MSF.K.K
CSR

K = Yksek

dey jeolojik yk dzeltme faktr

Hynes ve Olsen (1999)
K

= (vo/Pa)f-1

= f() =st/vo zel deney

SIVILAMAYA KARI TEMEL MHENDSL UYGULAMALARI

METODOLOJ

PREFABRK
DREN

AIRI BOLUK SUYU

BASINCI OLUUMUNA
MAN OLUNMASI

ZEMNN YERNDE
SIKITIRILMASI - ZAF
SIKILIININ
ARTTIRILMASI

ZEMN NDE RJT

KOLON
OLUTURULMASI
SURETYLE KAYMA
GERLMELERNN
ALINMASI

ZEMNN YANAL
HAREKETNE MAN
OLMAK ZERE ZEMN
NDE ZEMN
HAPSEDECEK
ELEMANLARIN TEKL

VRBRO
FLOTASYON
VBRO
KOMPAKSYON

KOMPAKSYON
KAZIKLARI
(COMPACTION
PILES)

TA
KOLON

DNAMK
KOMPAKSYON

(5)

(4)

DEEP
MIXING

JET
GROUT

(3)

- (1)

(2)

4
5

STYAPININ DAHA RJT VE FARKLI OTURMA VE YATAY DEPLASMANLARDAN DAHA AZ

ETKLENECEK TARZDA TEKL VEYA TAKVYE EDLMES

(4) ENERJNN DAHA DERNE LETLMES

(1) HMAL EDLEBLR
N TA KESON / STONE PLLAR
(2) YANLIZ KUMLARDA FC < 5%
UYGULAMASI
(3) NCE DANEL ZEMNLERDE 5% < FC < 35% (5) UCU KAPALI TAPA LE BORU
AKILARAK VEYA VBROREPLACEMENT
METODU LE

Yksek kayma modll zemin imento karm

kolonlar iin nerilen hesap yntemi
Teori: Zemin matrisi ierisinde deprem srasnda oluan kayma
gerilmeleri yksek kayma modll kolonlar zerinde younlar ve bu
durum kolonlar evreleyen gevek kumlu-siltli zemin tabakalarna gelen
gerilmelerin azalmasna neden olur (Hayden & Baez, 1994).
Jet Grout ve Deep Mixing
Zemin Yzeyi
kolonlarnn ve onlar
evreleyen zeminin serbest
Depremden
zemin deplasmanlar
kaynaklanan
kayma gerilmeleri
yaklak olarak ayn
mertebede olduundan
Gevek
oluacak deprem kayma
zemin
gerilmeleri aralarndaki
Vs200m/s
Serbest zemin
kayma modl farkndan
deplasmanlar
Yksek kayma
dolay kolonlar zerinde
modll kolonlar
Salam zemin Vs760m/s
younlaacaktr.

Birim Hcre Metodu (zsoy,

Durgunolu, 2003)
AS
SV

AJG
ar =
A

AJG

A
SH
SV, SH : Dey ve yatay
kolon aral.

Yaplan zemin deitirmesi miktarn

tanmlamak iin Jet Grout kolon
kesit alannn birim hcre toplam
alanna oran (ar) tanmlanmaktadr.

lave olarak arta kalan alann toplam

birim hcre alanna oran (aS)
hesaplanabilir:

AS
as =
= 1 ar
A

Bu durumda birim hcre kavramnn kare veya eit kenar gen

konfigrasyona sahip zemin imento karm kolon gruplar zerinde
ksmen uniform yk dalmlar iin geerli olduu varsaylmaktadr.

= S aS + JG ar
Yukardaki eitliklerin gerilme konsantrasyon orannn yerine konularak
zlmesi durumunda tekrarl gerilme azaltm faktr olarak tanmlanan
SR deeri bulunacaktr.

S 1
SR =
=

Gr

1
ar +
(1 ar )
Gr

Burada Gr deeri kolon elemanlarn kayma modlnn onlar evreleyen

zeminin kayma modlne oran olarak tanmlanmaktadr.

Yksek modll kolonlarn etkisini almak iin kolonlar arasnda kalan

zemin zerine etkiyen kayma gerilmeleri SR faktrleri ile azaltlabilir.
Benzer ekilde bu azaltm faktr Seed & Idrissn nerdii yar ampirik
frmllerde CSR deerlerine uygulanarak svlamaya kar gvenlik
faktrnn artm gsterilebilir.

CSRdesign = S R CSR
SR = f (ar , Gr )
CRR
CRR
FSl =
=
CSRdesign SR CSR
Kullanlan kolonlarn da kendilerine gelen kayma gerilmelerini gvenle
karlayabilmeleri gerekmektedir.

Sonuta direkt formlasyona gitmek yerine optimum kolon aral ve ap

deerleri aadaki grafik yardmyla seilebilecektir:

nerilen hesap admlar

BALA

Balang JG
apn ve
araln se

amax
(Probabilistic veya
Deterministic)
Site Response
Analysis
(Shake)

quc tanmla

Zemin kayma
modl arazi
deneyleriyle
(Gs)

Evet

JG apn ve
araln deitir

max Profilini
hesapla
avg=0.65xmax

Uygun deil

Svlama
Hayr

SON

Uygun

Hesapla
EJG, GJG, Gr, ar
SR grafikten
alnr
Bul
a) Azaltlm CSR
b) JG kesme kapasitesi

Performans Kontrol
a)Gvenlik Fakt.
b)Oturmalar

VAKA ANALZLER

CARREFOURSA ZMT (1)

PEKKAIT KARAMRSEL (2)
FORD OTOSAN GLCK (3)

17 AUSTOS 1999, Mw=7.4

KOCAEL DEPREM

CARREFOURSA ZMT
Durgunolu vd. (2001)
Martin vd. (2004)

Deprem sonras gzlenen hasarlar ile slah edilmi

ve edilmemi alanlar gsteren Carrefoursa
alveri merkezi yerleim plan

YAKLAIK 55,000
m2 ALAN ZERNDE
TCARET MERKEZ
KAFA 5 KM
MESAFEDE

CARREFOURSA ZMT ZEMN ARTLARI

USCS

LL
(%
)

PL
(%)

> #4 elek
(%)

< #200 elek

(%)

< 5 mm (%)

< 2 mm
(%)

Ic
CPT*
deneyinden
Ic deerleri

0 ila 3

Dolgu (GC)

3 ila 6.5

ML/CL

33

23

88

47

38

3.0

6.5 ila 9

SM w/ SP, SC
mercekler

NP

NP

30

16

14

2.2

9 ila 10

ML/CL

35

24

95

55

42

2.9

10 ila 35

CH w/ SM, ML
mercekler

66

29

100

74

61

3.3

Tabaka
derinlii
(m)

qc (MPa)
0
0

ZEMN ETDLER VE
TEMEL MHENDSL
DEERLENDRMELER
TAIMA GC VE
SIVILAMA
TEHLKESNE KARI
ISLAH GEREKL (ZETA,
1998)

10 0 1 2 3 4 5 6 7

0
GC (Fill)
ML / CL

ML / CL
10

CH

15

20

25

30

35

Vs (m/s)

N (blows/ft)

SP / SM

Depth (m)

FR (%)

CH with some
sand lenses

10

15 0

100

200

300

400

CARREFOURSA ZMT
Islah Yntemi
Yksek Modll
jetgrout kolon uygulamas
Jet-grout sistemi

Jet-1

Kolon ap

60 cm

Nozul says

Nozul ap

2 mm

Tij ekme hz

50 cm/min

Dnme hz

20 rev/min

Basn

450 bars

Su/imento oran

1/1

SM-SP iin ar=7%, Gr=30-50

SR = 0.22 ila 0.32

Carrefoursa sahas alveri merkezi yaps altnda
uygulanan slah ilte jetgrout yerleimi. lave kolonlar
ilave tama gc amacyla uygulanmtr. Bina
altndaki ortalama deitirme oran SM tabakada %7
stteki tabakada ise %2dir.

ML-CL iin ar=2%, Gr=100

SR = 0.28

ZEMN ISLAH LER ESNASINDA

17 AUSTOS 1999, Mw=7.4 KOCAEL

DEPREM MEYDANA GELMTR!

Otopark yaps
sahas deprem
sonras yzeye kan
su altnda

0
GWT

Islah sonras CSR

depth from original ground surface (m)

GC (Fill)

2
3

Cyclic Resistance Ratio

before surcharge

ML-CL

5
6

Cyclic Resistance Ratio

after surcharge

7
8
9

SM - SP

10
11
12

Induced Cyclic Stress Ratio

Islah ncesi CSR

ML-CL
CH

13
0.00

0.05

0.10

0.15

0.20

0.25

0.30

CSREQ and CRRSOIL

Carrefoursa sahasnda temsili zemin koullar altnda svlama analizi sonular. Kesikli zigi
ile gsterilen devirsel diren oran nykleme yaplmayan alanlar iindir, dz izgi ile
gsterilen ise 3.3 m yksekliinde nykleme dolgusu yklenen ve kaldrlan nykleme
sonucu ar konsolidasyon oran sonras artan svlama direncidir.

qc (MPa)
0

Friction Ratio (%)

Ring 1

10

0
GC (Fill)

A
ML/CL

SP/SM

Ring 2

ML/CL

Depth (m)

10

Ring 3

CH

Ring 4

15

20

Ring 5

E
25

Ring 6

Oturmalarn lld Lot C SE2 noktas yaknnda (slah edilmeyen zeminde) zemin koullar
CPT sonular ile birlikte A-E tabakalarndaki oturmalarn lld manyetik halka konumlar
gsterilmitir.

0
E
1.1 cm

Vertical compression (cm)

5
3.6 cm

10

15
Settlement
Extensometer 2

H = 4.6 cm

20
2.5 cm

Jul/27

Kocaeli EQ
August 17, 1999

25
Aug/3

Aug/10

Aug/17

Aug/24

Aug/31

Sep/7

Sep/14

Time (days)

Lot C sahasnda nykleme dolgusu altnda bir nceki ekilde gsterilen A-E tabakalarndaki
oturmalarn zaman ile deiimi. 17 Austos 1999 depremi esnasnda llen ani oturma

ZEMN ISLAHININ DEPREM ESNASINDA

GZLENEN ETKNL
Ksm

Uygulanan Islah
Aamas*

Islah olmakszn
ngrlen davran

Gzlenen davran

Islahn Gzlenen
Etkinlii

Spermarket
yaps
(60%
tamamlanm)

Siltli kum seviyesinde

deitirme oran %7 st
seviyelerde %2 Jet-grout
kolonlar

Svlama FS 0.6
Kum kaynamalar
beklenmiyor
H 6 ila 10 cm

Yapsal veya zemin

hasar yok
Kum kaynamas veya
oturma yok

Svlama ile ilgili hasar

nlendi; Devirsel
kayma birim
deformasyonlar azald,
boluk suyu basnc
art nlendi.

Otopark yaps

3.3 m ykseklike
nykleme dolgusu
yklenmi ve kaldrlm
Sentetik drenler mevcut,
sahann sadece
%10unda jetgrout
imalat yaplm

Svlama FS 0.7
Kum kaynamalar
beklenmiyor
H 7 ila 11 cm

Lot C

Deprem esnasnda
sentetik drenler
yerletirilmi, 3.3 m
ykseklikte nykleme
dolgusu mevcut. Jetgrout
yok.

Svlama FS 0.75
(dolgu altnda)
Kum kaynamalar
beklenmiyor
H lld,
Tahmine gerek yok

10 ila 12 cm oturma
lld
Kum kaynamas yok

Komu depolar
ve binalar

Yok

Svlama FS 0.6**
H 6 ila 12 cm**
(varsaylan)

Binalar altnda 5 ila

10 cm oturmalar
Kum kaynamas yok

Oturmalar 7 ila 10 cm
(tahmin)
Kum kaynamas yok

nykleme dolgusu
svlama direncini bir
miktar arttrd.
Sentetik drenler
deprem esnasnda
boluk suyu basnc
artn azaltmad ancak
kum kaynamasn
nlemeye yardmc
olmu olabilir
Sentetik drenler
deprem sonras
konsolidasyonda kum
kaynamasn nlemeye
yardmc oldu.
--

* Kocaeli depremi esnasnda; ** Zemin koullarnn Carrefour sahas ile benzer olduu varsaym ile

ZET VE SONULAR
1. 17 Austos 1999 ve 12 Kasm Dzce depremleri sonucunda ve
lkemizde mevcut sismik aktivite dolaysyla, eitli inaat
mhendislii yaplarnn yer seiminde, mevcut zemin artlar
ve bunlarn deprem ykleri altndaki davranlar byk nem
tamaktadr.
2. Bu yaplarn temel mhendislii tasarmlarnda, tasarma esas
zemin artlarnn belirlenmesi iin yeterli ve gvenilir bir
geoteknik modelleme yaplmas art ve kanlmazdr.
3. Jetgrout yntemi ile ilgili lkemizdeki yaygn kullanmdan
rnekler verilmi, kolon tekili ile ilgili uygulama parametreleri
ve kalite kontrol yntemleri tartlmtr.
4. Sismik parametrelerin belirlenmesi halinde geoteknik modeli
kullanmak suretiyle deprem ykleri altnda zemin ve temel
davranlar ile ilgili riskler mevcut metodlarla
deerlendirilebilir ve gvenlik faktr iyi bir yaklamla
nceden hesaplanabilir.

ZET VE SONULAR (devam)

5. Gvenliin yeterli olmad yerlerde, eitli temel mhendislii
zemin iyiletirme ve/veya takviye yntemleri ile, ilerideki
potansiyel depreme kar gvenlik istenilen seviyeye
ykseltilebilir.
6. Bu temel mhendislii tasarmlar,
mevcut zeminin sktrlarak, sismik ykler altndaki kayma
dayanmnn arttrlmas, vibroflotasyon, dinamik kompaksiyon,
vb. gibi;
deprem ykleri altnda ar boluk suyu basncnn sratle
drenaj ile zeminin tekrarl ykler altndaki kayma dayanmnn
azalmasn nlemek, akl dren, prefabrik dren gibi;
zeminin hem sktrlarak, hem de ar boluk suyu basncnn
sratle drenajna imkan tanyan, vibroreplacement metodu ile
ta kolon tekili gibi;
zemin iinde rijitlii deformasyon modl byk elemanlar
tekili ile jetgrout ve deep mix yntemleri ile zemine gelen
deprem kayma gerilmelerinin azaltlmas gibi...

ZET VE SONULAR (devam)

7. Yksek modll kolonlarn sistematik olarak yap altnda belirli
aralklarla tekil edilmesi halinde tasarm iin bir yntem
gelitirilmitir.
8. Bu yntemin uygulanmas ile, zmit Carrefoursa rneinde,
uygulamann 17 Austos 1999 depremindeki davran ile ilgili
bilgiler verilmi ve yntemin geerlilii kantlanmtr.
9. Yksek modll kolonlar eitli dier geometrik tasarmlarla
uygulanabilmekte ve bu taktirde bir snrlama yaps
oluturularak, zeminin yanal yaylm ve dey deplasmanlarn
snrlayabilmektedir.
10. Yksek modll kolonlarn, yeni yaplarda olduu kadar,
mevcut yaplarda da sonradan uygulanabilir olmas, dier
metodlara gre byk bir avantaj salamaktadr.