Garajımdaki Ejder / Carl Sagan

Varsayın çok ciddi bir iddiada bulunuyorum. Hayatınızın fırsatlarından birini sunuyorum.
Size hakkında binlerce hikaye yazılmış ama asla kimsenin göremediği ejderhalardan bir
tanesini gösterebileceğimi söylüyorum.

"Haydi Göster!" diyorsunuz, ben de sizi garajıma kadar götürüyorum. İçeride bir merdiven,
boş boya tenekeleri ve eski bir üç tekerli bisiklet var ama ejder yok. "Hani bu ejder nerede?"
diye soruyorsunuz.

"İşte tam orada" diyerek , ileride bir yeri işaret ediyorum. "Söylemeyi unutmuş olmalıyım , o
görünmez bir ejder"

Ejderin ayak izlerini görebilmek için yere un serpmeyi öneriyorsunuz.

"İyi fikir" diyorum , "ama bu ejder havada uçuyor"

O halde görünmez alevini saptamak için kızılötesi alıcı kullanmaya kalkıyorsunuz.

"İyi fikir ama bu görünmez alevin ısısı da yok."

Peki öyleyse, siz de sprey boya sıkarak ejderi görünür yaparsınız.

"İyi olurdu ama bu ejderin cismi de yok ki! Boya tutmaz."

Bana önerebileceğiniz daha çok yöntem var. Ancak önerdiğiniz her türlü fiziksel testi, neden
işe yaramayacağını açıklayan bir bahane ile savuşturabilirim.

Peki, ısısız alev püskürten , görünmez , cisimsiz , havada uçan bir ejder ile aslında hiç
var olmayan bir ejder arasında ne fark var? Savımı çürütmenin , aksini göstermenin bir
yolu yoksa, ejderimin var olduğunu söylemenin ne anlamı var? Hipotezimi geçersiz kılma
yeterliliğinden yoksun olmanız ile doğru olduğunun kanıtlanması arasında çok fark var.
Denenemeyen iddialar, çürütülmeye karşı bağışıklığı olan önermeler bize esin vermek
ya da merakımızı uyandırmak bakımından ne türlü bir değere sahip olurlarsa olsunlar,
gerçekliğe uygunluk terazisinde ağırlıkları sıfırdır. Bu durumda, ejder konusunda sizden
isteyebileceğim tek şey kanıt olmadığına göre, benim dememe bakarak bana inanmanız.

Garajımda bir ejder olduğu yolundaki ısrarımdan yola çıkarak varabileceğiniz tek sonuç,
kafamın içinde komik bazı fikirlerin barınmakta olduğudur. Hiç bir fiziksel testin
uygulanamadığı bu sava beni inandıranın ne olduğunu merak edersiniz. Gördüğümün
bir düş ya da sanrı olması olasılığı geçer aklınızdan. Peki ama neden bunu ciddiye
alıyorum? Belki de yardıma gereksinmem vardır. En azından, insanın yanılabilme payını
hafife almış olabilirim.

Varsayalım ki yaptığınız testlerin tümü başarısız olmasına karşın, iyi niyetinizi yitirmeyecek
denli duyarlı davranıyorsunuz. Yani, garajımda alev soluyan bir ejder olması fikrini hemen
reddetmiyorsunuz. Yalnızca, aklınızın bir köşesine kaldırıyorsunuz. Mevcut kanıt aksini
gösterse de, yeni bir veri elde edecek olmanız durumunda inceleyip ikna edici olup
olmadığına bakmaya hazırsınız. Kuşkusuz, bana inanmadığınız için kendimi hakarete uğramış
saymam size haksızlık olur; sırf İskoç mahkemelerinin söyleminde yer alan
"kanıtlanamamıştır" hükmüne vardığınız için sizi can sıkıcı ya da düş gücünden yoksun
olmakla suçlamak da öyle.
Diyelim ki işler tersi yönde gelişti. Tamam, ejder görünmez; ama yere döktüğünüz unun
üzerinde ayak izleri bıraktığını görebiliyorsunuz. Kızıl ötesi alıcı, normalin üzerinde sinyal
alıyor. Sıktığınız sprey boya, havada ileri geri sallanan ejder başını gözler önüne seriyor.
Ejderlerin -bırakınız görünmez olanlarını- varlığı konusunda ne denli kuşkucu olursanız olun ,
şimdi kabul etmelisiniz ki garajda bir şeyin varlığı söz konusu ve ilk bakışta görünmez, alev
soluyan bir ejder olduğunu düşündürüyor.

Şimdi bir başka senaryo yazalım: Diyelim ki ejderin varlığında söz eden yalnızca ben değilim.
Diyelim ki aramızda birbirlerini tanımadıklarından emin olduğunuz kişiler de olmak üzere,
tanıdığınız bir grup insan olarak size garajlarımızda birer ejder olduğunu söyleyip duruyoruz.
Ne var ki hiç birimiz geçerli bir kanıt gösteremiyoruz. Hepimiz de size, fiziksel kanıtın
desteğinden yoksun böylesine garip bir durumun varlığına ikna olmuş olmaktan son derece
rahatsız olduğumuzu söylüyoruz. Hiç birimiz deli değiliz. Dünyanın heryerinde insanların
garajlarında görünmez ejderler saklı olabileceği, bizimse daha yeni yeni fark ettiğimiz
konusunda spekülasyonlar yapıyoruz. Doğru olmamasını yeğleyeceğimi söylüyorum size.
Ama ejderler ilişkin tüm o eski Avrupa ve Çin öyküleri söylence değildi belki de ...

Una ejder ayağı büyüklüğünde ayak izleri alındığı yolunda raporlar gelmeye başlaması
memnun edici değil mi? Demek ki aynı şey başkalarının da başına gelmiş Ne var ki ortamda
kuşkucu bir bilim adamı varken yere serpilen unlarda bir değişiklik gözlenemiyor.
Alternatif bir açıklama çıkıyor: Yakından incelendiğinde , ayak izlerinin sahte olabileceği
anlaşılıyor. Ancak, bir başkası çıkıp, yanık parmağını göstererek ejderin üzerine doğru alev
püskürttüğünden yakınıyor. Ama başka olasılıklar da var. İnsanın parmağını, görünmez
ejderlerin soluğundan başka alev kaynaklarıyla yakabileceğini biliyoruz sanırım. Bu tür bir
"Kanıt" -ejderin varlığına inanlar ne denli güçlü bulurlarsa bulsunlar- ikna edici olmaktan çok
uzak.

Bir kez daha , duyarlı tek yaklaşım, ejder hipotezini reddetmek; gelecekte sunulması
olası fiziksel veriye açık kapı bırakmak ve aklı başında olduğu ortada bunca insanın
aynı garip yanılgıya kapılmasının nedenini araştırmak olacak.