STANBUL KLTR NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

PROJE YNETM
BR NAAT PROJESNN PRIMAVERA ILE PLANLANMASI

YKSEK LSANS TEZ

Ceren ALPAY
0509010001

Anabilim Dal: naat Mhendislii

Program: Proje Ynetimi

Tez Danman: Prof .Dr. Turgut UZEL

OCAK 2007

NSZ
Bir inaat projesinin Primaveraya uygulanmas adl tezim inaat proje ynetiminde
bilgisayar destekli planlamann nekadar nemli ve kazanl olduunu anlatacam.
Benim bu program renmeme vesile olan Sn. Prof. Dr. Turgut Uzel e teekkr
ederim. Bu program renmeme yardmc olan Sn. Dr. Murat Kuruoluna teekkr
ederim. Ve tekrar stanbul Kltr niversitesi Fen Bilimleri Enstits NAAT
PROJE YNETM PROGRAMINDA BANA Yksek Lisans yapma imkan
salayan ayn zamanda tez tanmanm olan Sn. Prof. Dr. Turgut Uzel e teekkr
ederim.

OCAK 2007

Ceren ALPAY

NDEKLER
KISALTMALAR
TABLO LSTES
ZET
SUMMARY
1.

GR
1.1. Giri ve almann Amac

2.

PROJE YNETMNN TARHES

2.1. Trkiyede naat Proje Ynetiminin Tarihi
2.2. Proje Nedir?
2.3. Proje Ynetimi Nedir?
2.4. Proje Ynetimine Bilgi Ak

3.

PLANLAMA
3.1. Ana Hatlaryla Planlamaya Bilgi Ak
3.2. Planlama Departman
3.3. Planlamann Tarihesi

4.

PROGRAMI PLANLAMASI
4.1. Program Niye Yapmalyz?
4.2. Program Nedir?
4.3. Program Yaplrken Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar
ii

4.4. Proje Plannn Oluturulmas?

4.5. Proje Ynetiminde Yazlmlarn Karlatrlmas
5.

PROGRAMI UYGULAMA AAMALARI

5.1. Planlama Aamas
5.1.1. Proje ve Birleen yaps
5.1.1.1. Paketleri
5.1.1.2. Proje Organizasyonu
5.1.1.3. ebeke Yaps
5.1.2. Program ve Btenin Hazrlanmas
5.1.3. Program Balamadan nceki Planlama Aamas
5.1.4. Eylem Sreleri Saptanrken Gz nnde Bulundurulacak Baz
Noktalar
5.2. Zaman Analizi
5.3. Kaynak Analizi
5.4. Maliyet Analizi
5.5. Kontrol Aamas

6.

PROGRAMINDA KULLANILAN TEKNKLER

6.1. ubuk (Gannt) Diyagramlar
6.2. Devre Diyagramlar
6.3. ebeke Esasl Sistemler
6.3.1. CPM METODU
6.3.1.1. ebeke Hazrlamayla lgili Kurallar
6.3.1.2. ebeke Mantnn Temel Kavramlar
iii

6.3.1.3. Zaman Analiz Hesaplar

6.3.1.3.1. leri Gidi Hesaplar
6.3.1.3.2. Geri Gidi Hesaplar
6.3.1.3.3. Bolluk lemleri
6.3.1.3.4. Kritik Yrnge Belirlenmesi
6.4.
7.

Pert Metodu

PRIMAVERA
7.1. Kaynaksz Planlama
7.1.1. Proje Yaratmak
7.1.2. Takvim Tanmlama
7.1.3. Aktivite Kodlarnn Tanmlanmas
7.1.4. Aktivite Ekleme ve Dzenleme
7.1.5. Logic Ekleme ( Mantk Dizimi )
7.1.6. Proje Zaman Programlamas
7.1.7. Sergilenen Formatlanma, Filtreler ve Plan
7.1.8. Bask Raporlar
7.1.9. Projeyi Yaymlama
7.2. Yntemleri Kaynaksz Belirleme
7.2.1. Hedef Program
7.2.2. Sreci zleme, Takip Etme
7.3.

Kaynaklarla Beraber Projenin Zamann Planlanmas

7.3.1. Kaynaklar Kullanmak ve Yaratmak
iv

7.3.2. Aktivite Tipleri ve Kaynaklarn Kullanlmas

7.4.

Yntemleri Kaynak Zamanlar le Birlikte Belirlemek

7.4.1. Kaynak Durum Deerlendirilmesi

7.5.

Projeleri Yaratmak ve Veri Taban Oluturmak

7.5.1. Proje Dosya Yaps
7.5.2. Primavera yi altrma ve Ama
7.5.3. Proje Ekleme
7.5.4. Planlama nitelerini Belirlemek
7.5.5. Yeni Bir Proje in lk Aktiviteyi Tanmlamak
7.5.6. Proje in Giri Haklarnn Ayarlanmas
7.5.7. Yeni Bir Plan Yaratma
7.5.8. Grnler Arasnda Gei Yapmak
7.5.9. Mevcut Bir Planlamay Amak

7.6.

Aktivitelerle almak
7.6.1. Balantl Aktiviteler Eklemek
7.6.2. Sreleri Belirtmek
7.6.3. Aktivite Tiplerini Belirlemek
7.6.3.1.Task Aktivitelerini Belirlemek
7.6.3.2.Independent Aktivitelerini Belirlemek
7.6.3.3. Meeting Aktivitelerini Belirlemek
7.6.3.4. Kilometre Talarn ve Bayraklar Belirlemek
7.6.3.5. Hammock Aktivitelerini Belirlemek

7.6.3.6. WBS Aktivitelerini Belirlemek

7.6.4. Aktivite Kolonlarn Yenileme
7.6.5. Hcreler Aras Bilgi Kopyalama
7.6.6. Aktivite Formunun Kullanm
7.6.7. Detay Formunun Kullanm
7.6.8. Aktiviteleri Tamak
7.6.9. Aktiviteleri Silmek, Balar zmek veya Aradan karmak
7.7.

Pert Grn ve ubuk Diagram Arasnda Gei Yapmak

7.7.1. ubuk Diyagramna Gei
7.7.2. Pert Grntsne Gei

7.8.

Benzer Projelerde Ayn Aktiviteleri Kullanabilmek

7.8.1. Para Yaratmak

7.9.

Balantlarla almak
7.9.1. Pert Grntsndeki Aktiviteler Arasnda Balant Yaratmak
7.9.2. Balant trleri
7.9.3. ubuk Diyagramndayken Balant Eklemek
7.9.4. Balantlar Silmek ya da Dzenlemek

7.10. Mantk Dizimi

7.10.1. Pert Grntsnde Mantk Dizimi
7.11. Planlamann Ayarlanmas ve Hesaplanmas
7.11.1. Planlama statistik Listesini Yaratmak
7.12. Aktivite Kodlar ve Deerleri Yaratmak
7.12.1. Aktivite Kolonlarn Kullanarak Aktivite Kodlar Oluturmak
vi

7.12.2. Aktivite IDlerini Kodlama

7.13. zel Veri Ksmlar
7.13.1. zel Veri Ksmlarn Tanmlamak
7.13.2. Aktivite Kolonlarn Kullanarak zel Veri Ksmlarn
Belirlemek
7.13.3. Aktivite Formunu Kullanarak zel Veri Ksmlarn
Belirlemek
7.13.4. zel Veri Ksmlarn Kaynaa Ynlendirmek
7.14. Kaynaklar ve Masraflar Planlamak
7.14.1. Szle Kaynak Eklemek
7.14.2. Kaynak Eklemek
7.14.3. Kaynak Silmek
7.14.4. Kaynak Takvimini Tanmlama
7.14.5. Kaynaklar Transfer Etmek
7.14.6. Maliyet Tahmin Etmek
7.14.7. Mali Bte
7.14.8. Aktivitelere Kaynaklar Datmak
7.14.9. Maliyet Hesaplamalar
7.14.10. Sorunlu Blgeleri Belirlemek
7.14.11. Kaynak Dengeleme
7.14.12. Kaynak Mevcudiyetini Ayarlama
7.15. Aktiviteleri Gruplamak ve Sralama
7.15.1. Aktiviteleri Sralamak

vii

7.15.2. Aktiviteleri Gruplandrmak

7.16 Kaynak Maliyet Raporlar
8.

MEB OKUL PROJEM

8.1 Bilgisayar Yazlm Seilmesi, Verilerin Girilmesi, Programn
Oluturma Evresi
8.2 Primavera Project Planner

KAYNAKLAR
EKLER
ZGEM

viii

KISALTMALAR
P3:

Primavera Project Planner

AKTVTE ID:

Aktivite Sra Numaras

PRED:

Predecessors, ncl

SUCC:

Successors, Ardl

CPM:

Kritik Yol (Yrnge) Metodu

PERT:

Program Deerlendirme ve Denetim Teknii

S:

Start Date, Balang Tarihi

F:

Finish Date, Biti Tarihi

ix

TABLO LSTES

Tablo 4.4.1

Proje Planlama Aamas

Tablo 8.1

Planlama Tablolarnn Hazrlanmas ve Kullanm Sras

Tablo 8.2

Metrajar

Tablo 8.3

Yeil Defter (Kaynak Tablosu )

Tablo 8.4

Birim Fiyat Tablosu

Tablo 8.5

Aktiviteler ve Gn Tablosu

Tablo 8.6

Kodlama Tablosu

Tablo 8.7

Ekip Tablosu

Tablo 8.8

Aktivite Tanmlama Tablosu

EKL LSTES

SAYFA

ekil 4.2.1

Zaman Para Kaynak likisi

ekil 6.1

Bar Diyagram

26

ekil 6.2

Devre Diyagram

28

ekil 6.3.1

Ok Diyagram

ekil 6.3.2

SON BA likisi

ekil 7.1

Primavera yi altrma ve Ama

ekil 7.2

Proje Ekleme

ekil 7.3

Proje Grnts

ekil 7.4

Proje Ekleme

ekil 7.5

Planlama niteleri

ekil 7.6

lk Aktiviteleri Tanmlama

ekil 7.7

Proje Giri Haklar

ekil 7.8

Mevcut Plan Ama

ekil 7.9

Filtre Ayarlar

ekil 7.10

Aktivite IDleri Ayarlama

ekil 7.11

Aktivite Ayarlar

ekil 7.12

Aktivite Tipleri

ekil 7.13

Aktivite Form Kullanm

xi

ekil 7.14

Detay Form Grnm

ekil 7.15

Pert Grntsne Gei

ekil 7.16

Ba Kurmak

ekil 7.17

Balant Eklemek

ekil 7.18

Pert Mantk Dizimi

ekil 7.19

Pert Mantk Dizimi Ayarlar

ekil 7.20

ncl ve Ardl

ekil 7.21

Planlamann Hesaplanmas

ekil 7.22

Planlama statistik Listesi

ekil 7.23

Aktivite Kod Szl

ekil 7.24

Aktivite Gruplama

ekil 7.25

zel Veri Szl

ekil 7.26

zel Bilgi Ksmlar

ekil 7.27

zel Veri Ksmlar ve Kaynaklar

ekil 7.28

Kaynak Szl

ekil 7.29

Proje Maliyeti

ekil 7.30

Mali Bte

ekil 7.31

Kaynak Datm

ekil 7.32

Kaynak Profili Tablosu

ekil 7.33

Kaynak Mevcudiyetini Ayarlamak

ekil 7.34

Aktiviteleri Gruplandrmak

ekil 7.35

Aktiviteleri Organize Etme

ekil 7.36

Kaynak Maliyet Raporlar

xii

niversitesi

stanbul Kltr niversitesi

Enstits

Fen Bilimleri

Anabilim Dal

naat Mhendislii

Program

Proje Ynetimi

Tez Danman

Prof. Dr. Turgut UZEL

Tez Tr ve Tarihi

Yksek Lisans Ocak 2007

ZET
PROJE YNETM
Ceren ALPAY
Gnmzde bilgisayar destekli planlama ok yaygndr. Planlama bir iin
optimum sre ve maliyetle gerekletirilebilmesi iin, ile ilgili tm birimlerin,
sra, sre, yer, kapasite ve maliyet asndan zamana bal olarak koordine
edilmesi ilemidir.
Belirli bir zaman sresi iinde tamamlamak zorunda olduumuz ileri nasl
yapcamz ve hangi srayla yapacamza karar verir uygularz. Bu iler
gnlk yaptmz iler ise, hi sknt ekmeden ileri hangi srayla ve nasl
yapacamza karar verir yaparz.
Fakat iler her gn karlalmayan iler ise durum biraz daha zorlar. lerin
says ve aralarndaki ilikiler arttka i daha karmak bir hale gelir. Bunlarn
daha basit, karmak olmayan bir hale getirebilmek iin o ile ilgili eitli

xiii

dkmanlar hazrlanmaldr. Yaplan dkmanlar ngrlen hedefe yani iin

biti sresine ve mevcut koullara uygun bir biimde planlanmas gerek.
, ekonomik adan nemli boyutlar bulunan bir inaat projesi ise i program
ok byk nem tar. Byle bir projenin ncelikle ana ilemlerin yani
aktivitelerinin belirlenmesi gerekir. Daha sonra bu ilemlerin sra, sre, maliyet
asndan planlanmas gerekir. Kritik aktivitelerin belirlenmesi de projenin
istenilen srede bitirilmesine ve ekonomik olarak tamamlanabilmesine yardmc
olur. Aktiviteler arasnda koordinasyon salanrsa, kritik aktivitelerde daha
doru bir biimde belirlenebilir.
Bu gibi nedenlerden dolay artk ou inaat irketi hem ekonomik olmas
bakmndan hem de artnamelerde zorunlu olarak istendiinden dolay i
program kullanmaktadr. Bunlar dnyada en yaygn olan Primavera Project
Plannerdr.
leriki

blmlerde

Primaverann

kullanm

ve

planlamann

nemini

aklayacam. Son olarakta Primavera Project Planner ile Meb okul projesinin
planlanmasn anlatacam.

xiv

University

stanbul Kltr University

Institute

Institute of Science

Science Programme

Civil Engeneering

Programme

Project Management

Supervisor

Prof. Dr. Turgut UZEL

Degree Awarded and Date :

January 2007

ABSTRACT
PROJECT MANAGEMENT
Ceren ALPAY
Today computer supported planning is very widely used. Planning is the
coordination of every unit about the job; order time, place, capacity and cost
according to time management, within the optimum time and cost.
If the things we are required to accomplish are being done daily, we should be
able to decide in which order and how they should be done.
In the case of a rare job, it may be harder to manage that situation. As the
number of the jobs and their relation to each other mount up the job becomes
even more complicated.
To simplify these, various documents should be prepared. These documents
should fit the present conditions and also the finising time.
If the project carries an economical importance, this project becomes even more
important. In a plan like this main activities should be appointed earlier. These
activities should be planned according to order, cost and time. Determining
critical activities helps finish the project ecomomically within the the time that
is desired. If a corelation is created between the activities, it would be easier to
determine the more critical activities.

xv

Last but not least; because of reasons, like mentioned above now many
engineering companies prefer to use a job program ( project program ) . This is
also because it's more economical and it is required in the paratemeters.
The most widely used of these programs is, the primevera project planner. In
the upcoming sections, the use and importance of primevera will be expained.
And finally the Meb School project will be explained with the primevera project
planner.

xvi

KAYNAKLAR
[1] KURUOGLU M., 2002. naat Sektrnde Bilgisayar
Destekli Planlama Metot ve rnekleri, alayan Kitabevi stanbul
[2] ALBAYRAK B., Proje Ynetimi ve Proje Danmanl,
Beta Yaynevi.
[3] DELLEN R., naat Sektrndeki veren, Planlamac ve
Mteahhitlik Firmalarna Ynelik Kalite Ynetimi, Cemre Basn
Yayn
[4] ZIIK G. AHMET, Proje Planlama ve Kontrol Sistemleri,
Birsen Basn Yayn
[5] ZIIK G. AHMET, Proje Ynetim Teknikleri, Birsen
Yaynevi
[6] KURUOLU, M. Ve SORGU, D., naat iletmelerinde
ada Ynetim ve Deiim Modeli, stanbul Ticaret Odas
Yaynlar
[7] PANCARCI, A. Ve CAL, M. E., Yap letmesi ve
Malolu Hesaplar, Birsen Yaynevi
[8] KESKNEL, F., ebeke Bazl Bilgisayar Destekli Proje
Ynetimi, Birsen Yaynevi, stanbul 2000
[9] TEKR, G., Proje Ynetimi Kavramlar Metodolojisi ve
Uygulamalar, alayan Kitapevi.
[10] HARRIS, E.H., Plannig Using Primavera Project Planner
P3 Version 3.0, Eastwood Harris Pty Ltd
[11] AKALI, ., 2006 Yl naat Birim Fiyat Analizleri
[12] GALPOGLU, N., antiye Yneticileri in naat
Ynetimi 2001, Birsen Yaynevi
xvii

ZGEM
Alpay Ceren, 21.03.1983 stanbul doumludur. lk renimini stanbul Kltr Koleji
lkretim Okulunda tamamladktan sonra Orta renimini Kltr Koleji Orta
Okulunda ve lise eitimini Kltr Koleji Lisesinde tamamlamtr. 2005 ylnda
stanbul Kltr niversitesi, inaat mhendislii blmn tamamlam ve 2005
ylnda stanbul Kltr niversitesi naat Proje Ynetimi yksek lisans programna
kayt olmutur. uan aile irketlerinde antiye efi ve planlama uzman olarak
almaktadr.

xviii

xix

1.GR
1.1 Giri ve almann Amac
Trkiye ekonomisinin en nemli sektrlerinden bir tanesi inaat sektrdr. Sektr
bir yandan retimi ile lkesinin konut, imar, altyap, retim tesislerini dorudan
karlarken nakliyesinden camna, plastiinden aa rnlerine birok sektr
harekete geiren etki salamaktadr. Dorudan ve dolayl istihdama katks
tartlmaz boyutlardadr.
naat sektrnn bykl, bu sektr iinde i yapan insanlara byk kazanlar
salyordu. Ama yapy meydana getirmek hem pahal oluyordu hem de ortaya ziyan
edilen birok malzeme kyordu. Zamanla birok kurum, irket ve mteahhit bu
sektrde oalnca, karlarda azald. Bunun sonucunda i yapan kurumlar, irketler
ve mteahhitler maliyetlerini azaltp karlarn arttrma yoluna gittiler.
Bu dnce yolunda, ileri planlayp programlama en uygun zm olarak ortaya
kt. Bu sayede sre planlamas yaplyor, eldeki mevcut kaynaklarn analizi
yaplyor ve belirli bir maliyet ortaya karlarak; ilerin en ksa srede, en dk
maliyetle ve en iyi ekilde yaplmas ngrlyordu. O gnlerden bugnlerde
bilgisayar destekli planlama Trkiyede de yaygnlat. Artk ou devlet ihalelerinde
i program istenmekte.
Teknolojinin

gelimesiyle,

mevcut

sistemler

bilgisayarlara

aktarlarak

Programlama Yazlmlar gelitirilmitir. Bu sayede planlama ve programlama

aamasnda hz kazanlarak, deikenlerin kontrol daha kolay hale gelmitir. yi bir
i program yaratmak iin iyi bir planlamac, i nitelliklerine uygun bir bilgisayar
program ve kontrol gereklidir.
Tezim de biraz planlamadan ve Primavera Project Plannerdan bahsedicem. Dnyada
kullanm en yaygn programlardan biri olan Primavera bir planlamacnn ayn
zamanda hesap makinesidir. Teknolojiyi takip etmek gelien dnyay takip
edebilmek demektir.

2. PROJE YNETMNN TARHES

Piramitler, bilinen en eski Proje Ynetimi uygulamalar olarak kabul edilirler. M.
10.000 yllarna kadar eski olduu idda edilen bu devasal yaplarn nasl ina
edildiine dair bugn baz tahminler olsa da bu projelerin nasl planlandna ve
kontrol edildiine dair elimizde yeterli kant yoktur.
Bizim bugn kullandmz teknikleri ieren Proje Ynetimi uygulamalar aslnda en
fazla 1790lara uzanyor. 1790 larda Amerikada balayan sanayi devrimi rnlerin
zelliklerinde eitlilik, mterilerin beklentilerinde ve i yapma yntemlerinde
deiikliler oluturdu. Ulamn hzlanmas, pazarn yeniden ekillendirilmesi
anlamna geldi. Btn bu deiiklikler insanlarn i, ev ve sosyal hayat anlaylar
yeniden yaplanmasna sebep olmutur. Teknolojide, iletiimde, kanunlarda, mteri
davranlarnda, alveri yntemlerinde nne geilemeyen deiimler, kurumlar
iin de yeni frsatlar ortaya kard gibi tehditleride beraberinde getirmitir.
Bir kurumun deiikliklerden en az etkilenmesinin yolu, hzl ve etkin bir adaptasyon
srecini tamamlamasdr. Adaptasyon srecinde ncelikle hedeflerin doru
tanmlanmas, mevcut kaynaklar iyi kullanabilmek, sorumlular arasnda iletiimi iyi
koordine edebilmek, maliyetleri veya riskleri kontrol altnda tutabilmek, dikkat
edilmesi gereken en nemli sretir. Bu sreler aslnda Proje ve Proje Ynetimi nin
genel ieriini oluturmaktadr.
2.1 TRKYEDE NAAT PROJE YNETM TARH
Bu alanda en nemli gelimeler 1980li yllardan sonra zellikle 1990li yllarda
balam, birok niversite inaat mhendislii lisans programlarnda inaat
ynetiminde lisans programlarnda inaat ynetimi ile ilgili dersler konulmaya
balanmtr.
Gelimi lkelerde, 1950li yllardan nce planlama kavram dnlmeye
balanm, 1960l yllarda planlama ve zellikle bilgisayar destekli planlama
gelimi, 1970li yllardan sonra planlama yannda, evre, finansman gibi konular
nem kazanm, 1980li yllarda Proje Ynetimi bir ynetim tarz olarak
2

dnlmeye balanm ve 1990 sonras ve bugn inaat proje ynetimi vazgeilmez

olmutur. lkemizde son durum ise, 2001 ylnda inaat proje ynetimi konusunda
ABD deki standartlar ortaya koyan birlik (naat proje yneticileri birlii, CMMA)
ile yaplan almalar neticesinde, naat ( proje) ynetim hizmet ve uygulama
standartlar almas lkemize kazandrlmtr.
2.2. PROJE NEDR?
Belirli balang ve biti noktas olan, amac, kapsam, btesi aka tanmlanm ve
bir defaya mahsus gerekletirilen aktiviteler btnne PROJE denir.
Yukardaki tanma gre bir organizasyondaki her bir aktivite aslnda proje olarak
adlandrlabilir. Her aktivitenin belirli balang ve bir biti noktas, en az bir kayna
bulunmaktadr. Fakat projeler aadakilerden en az bir tanesini salayabilmelidir ki o
kurum Proje olarak kabul edilsin.

Deiiklik yaratmal,

Stratejik planlar hayata geirmeye ynelik olmal,

Taraflar arasnda szlemelerle mutabakat salamal,

Belli bal problemlerin zmnde etkili olmal.

Her projede mutlaka; Faliyetler, Kaynaklar ve Kstlar olarak belirlenmi faktr

mevcuttur.
Proje hedeflerinde, nceliklerinde, maliyet veya zaman kstlarndan dolay her proje
bir dierinden ynetimsel anlamda farkllk gsterecektir. Bu nedenle projelerin bir
defaya mahsus gerekletirildii sylenebilir. Fakat proje ynetiminde ama,
gemite yaplan projelerden dersler kararak, bir sonraki proje almasnda bu
derslerden yararlanmak olmaldr. Projelerin birbirinden farkl olmas esasnn
yannda bir takm zellikler her proje iin ortaktr.

Her projenin bir amac vardr ve her proje bir ihtiya gereksimini karlayabilmek
iin ortaya kar. Her projenin bir zaman program vardr. Projelerin balamas ve
bitmesi gereken belirli tarih aralklar vardr. Proje yneticisinin amac bu tarihlere
kadar gerekli faaliyetlerin bitirilmi olmasn salamaktr.Projede ihtiya duyulan
kaynaklarn organize edilmesi, koordinasyonu, projelerin baarsnda ok etkilidir.
Projelerin ynetilmesinde proje takm iindeki kiilerin yetki ve sorumluluklarnn
batan tanmlanmas hem iletiii kolaylatracak hemde kaynaklarn faliyetlere
kolayca atanmasn salayacaktr. Projelerde planlamann en nemli amacnn
kontrol etme ihtiyac olduu unutulmamaldr. Eer kontrolu zamannda ve doru bir
ekilde gerekletirebilcek bilgi ak sistemleri yoksa planlamann salayaca
faydalardan yararlanmak mmkn olmayacaktr.
2.3 PROJE YNETM NEDR?
Proje ynetimi, performans, maliyet ve zaman hedeflerine ulaabilmek iin eldeki
kaynaklar en verimli ekilde programlama ve proje aktivitelerini kontrol etme
srecidir. Bu amaca kaynaklarn verimli ve etkili kullanmyla ulalabilir.
Proje Ynetiminde baar kriterleri olarak gsterilen maliyet, kalite, zaman ve
kapsam faktrleri ise birbirine bal deikenlerdir.
Maliyet = f ( Kalite, Zaman, Kapsam )
Proje Ynetiminin Genel lkeleri ;

Projenin amacn belirlemek,

Amaca varmak iin gerekli aralar semek,

Plan ve programa gre bu amalara varmak iin eldeki mevcut kaynaklar

akllca tahsis etmek,

Projenin balangcndan sonuna kadar btn gidii kontrol etmek olarak

zetlenebilir.

2.4. PROJE YNETMNE BLG AKII

Proje ynetimi; projenin projeye ve kontrata gre uygulanmasn salar. Bu amaca
ynelik koordinasyonu dzenler.
Lojistik departmanna piyasa aratrmas ve sipari talimatyla, malzeme k
onayn verir. Stok ve sipari bilgilerini alr.
Muhasebeden istedii rapor ve bilgileri alr, deme onay talimat verir.
Saha eflerine hedefleri bildirir, ilerin yapl eklini anlatrve imalat talimatn
verir. Onlarn ihtiyalarn zerek imalatlarn aksamamasn salar.
Teknik ofise yaplan revizyonlar iletir ve yaplan deiikliklerin bilgilerini alr.
Proje planlama ve kontrol sistemleri departmanndan istedii raporlar alr. Hedefleri,
gelimeleri, revizyonlar ve stratejileri aktararak planlamann gelimelerden
kopmamasn salar.

3. PLANLAMA
Planlamada; imalatlar, imalatlarn birbiri ile olan ilikileri, maliyetler, sreler,
iilikler, taeronlar, malzemeler, makine ve tehizat ana faktrlerdir. Bunun dnda,
idare ile ilikiler, yerel artlar, gvenlik, corafi durum, iklim, ekonomik koullar,
ulam gibi dier kritik faktrler de gz nne alnmaldr. Kaliteyi en st dzeyde
tutma amacnda fedakrlk etmeden yerel kaynaklarn azami bir ekilde kullanlmas
maliyetleri olumlu ynde etkileyecektir.
Planlamann balang aamas santiye planlanmasdr. Mobilizasyon ncesi yaplan
planmada antiye tesislerinin yerleim tesbiti ok nemlidir.

Bir proje uygulamasnn planlanmas iin nce o projede hangi kriterlerin nemli
olduuna karar vermek gerekir. Daha sonra, projede nelerin kontrol edilmek istendii
dnlmelidir. Proje kontrol merkezlerine blmek gerekir.
Kontrol merkezleri baznda hesaplanan imalat miktarlar, iilik saatleri, malzeme
miktar, ekipman miktar ve saatleri, direkt ve indirekt maliyetler planlamann ana
detaylardr.
Yeni bir projede, i srasna karar vermek, adam dalmn zamannda yapabilmek,
malzeme, ekipman ve tehizat zamannda ve yeteri kadar sahaya getirebilmek ve i
ilerlemesini takp edebilmek, tecrbe, iyi bir planlama ve koordinasyon gerektirir.
in ortasnda en kritik malzeme bitiyorsa, ya da malzeme idarenin onayn
bekliyorsa, ya da dnlen kazancn yerinde yeller esiyorsa; ya da i bir trl
bitmek bilmiyorsa bu sorunlarn iinde proje planlama kontrol sistemleri
departmannn eksikliinin izleri kendini gsterecektir. Her iin kendine zg tahmin
edilemeyen engelleri olacaktr ama her projenin yaplabilcek bir planlamas vardr ve
yaplmaldr.
program, organizasyon emas, dizayn program, metraj program, i gc
program, malzeme ve ekipman program ile bte gibi planlama dkmanlar
hazrland zaman planlama iinin ciddiyeti salanm olur.
Planlama, youn bilgiyle uramak demek olduundan, bilgisayar kullanm arttr.
3.1. ANA HATLARIYLA PLANLAMAYA BLG AKII

Metrajlar; teknik ofisten

Puantajlar: Personel Departmanndan

ilerlemesi; malat ve retim eflerinden

Parasal Bilgiler; Muhasebeden

Malzeme Bilgileri; Lojistik Departmanndan

Ekipman Bilgisi; Atlyeden

Bilgi akn toplayp iyi analiz edersek salkl bir i program yapabiliriz.
Program yapabilmek iin herbir departmana ihtiya vardr. Salkl bilgiler alnd
takdirde gerek ve birebir sonular alnabilir. programnda sarkma olursa program
tekrardan revize edilebilir.
3.2 PLANLAMA DEPARTMANI
Proje ynetimi tarafndan belirlenen esaslara gre btn departmanlardan periodik
olarak bilgi alr ve hazrlad raporlar iletir.
Proje ynetiminde hedefleri, projeyi etkileyecek gelimeleri ve strateji deiiklii
bilgilerini alr. Yapt analizleri ve planlama almalarn aktarr.
Lojistik departmanna; proje iin nemli olan planlanan kritik malzeme ve ekipman
ihtiyalarn raporlar. Gereklemeleri alr.
Muhasebe departmanna; planlanan dnemsel ve toplam mailiyet ve miktar
bilgilerini verir. Hakedilerin bir kopyasn iletir. Gerekleen gelir ve maliyet
bilgilerini alr.
Satn alma departmanna; planlanan dnemsel ve toplam maliyet ve miktar bilgilerini
verir. Gereklemeleri alr.
Personel departmanndan; imalat ve retim efleriyle mhendisler tarafndan kontrol
edilmi puantajlar gnlk olarak alr.
Teknik ofisten; tasarmlarn son durumuna gre gncelleen metraj alr. Szleme ile
ilgili gelimeleri aktarr.
malat ve retim eflerinden; i ilerleme bilgilerini gnlk olarak alr. Hazrlad
raporlar ve planlamalar iletir.

3.3 PLANLAMANIN TARHES

Planlamann tarihini uygarlklar tarihine balamak yanl olmasa gerek. Gemiten
bugne gelen birok eserin nasl planlamayla ve hangi teknikle yapldklarn hala
aratrma konusudur. Resmi tarihte yer alan Smer, Maya, ve Msr uygarlklarnn
izlerini hissetmek mmkndr.
Toplam arl 6 milyon tonu geen talardan oluan, 146 metre yksekliinde, 2.5
milyon metrekp hacmindeki byk pramit nasl yaplabildi? Platoya gre, 20 ylda
ve 100 bin kiilik bir kadrosuyla ina edilen pramitin yapm nasl koordine edildi?
Sadece alanlarn barnma, beslenme ve koordinasyonu bile bugnk byk proje
boyutlarn amaktadr.
1980 lerden itibaren bilgisayar kullanmnn artmas planlamann gelimesindeki en
byk itici g olmutur. Bu gelimeyle beraber bilgisayarlar sadece niversitelerde
ve aratrma kurumlarnda kullanlan pahal ve byk sistemler olmaktan km,
kiisel aralar haline gelmeye balamlardr.
Planlama, gemite yaanan ve gelecekte yaanmas beklenen olaylar gnmz
boyutuna yanstarak projelerin ynetilebilecek hale gelmesini salar.

4. PROGRAMININ PLANLANMASI
Planlamadan genellikle ilk beklenen rapor, i programdr. program, eitli
isteklere cevap verebilcek ekilde hazrlanmaldr. Projenin tamam iin olduu
kadar, istenen bir blge, ksm, faaliyet, mekan, kontrol merkezi veya sorumlu kii
iin de ayrntl raporlar alnabilmelidir. Bylece, btn projeyi kontrol altnda
tutulur ve projede herkese iiyle ilgili bir programn verilebilmesi salanr.
agda proje planlamasnda en ok kullanlan CPM ( Critical Path Method ) ve
PERT ( Project Evolution and Review Techique ) metotlarnn tarihi 1957 ylna
kadar uzanr. Projeleri, faaliyetlere blerek sresel olarak analiz eden bu metotlar
gnmzde her trl kaynak kullanm ve maliyet hesaplaryla iyice gelitirilmitir.
8

Bu methodlar iin sonuna kadar yaplmas gerekli ilerin ilikileriyle beraber ortaya
kmasn salamakta ve projeyi etkileyen kritik yollar gstermektedir.
Bu methodlar kullanarak planlama yapabilmek sadece bir bilgisayar program
kullanmak deildir. Salam bir program yaps kurabilmek iin bilgi, tecrbe ve
nsezi gereklidir. Kullanlabilcek bilgileri salkl bir biimde toplayp koordine
edebilmek ise bal bana bir sistem sorunudur. Eer uluslararas piyasada i
yapmay hedefliyorsak onlarca yldr kullanlmakta olan methotlar anlayp
kullanmakta yarar vardr. Bu tekniklerin farknda bile olmadan d piyasaya i
yapmay dnmek dier irketlerin yannda prestij kaybna sebep olur.
program sayesinde, i gc dalmlarnda sreklilik kontrolu de yaplm olur ve
ekiplerin bo kalmamas salanr. zellikle, yurtd ilerde ekiplerin isiz kalmamas
ok nemlidir.
program genellikle proje ynetimi tarafndan kullanlr. Ancak, i programlar,
iverenler, kontrolluk tekilatlar ve irket ynetimleri iin de birer proje kontrolu
aracdr.
verenlerin kendilerine gelen i programlarnn gerekten uygulamann fiili
durumunu yanstp yanstmadn anlayabilmeleri iin bu konudan anlayan
elemanlar

kontrolluk

tekilatlarnda

grevlendirmeleri

gerekir.

irket

ynetimlerininde, kendilerine gelen i programlarnn gerekten fiili durumu yanstp

yanstmadn anlayabilmeleri iin i denetleme mekanizmalar oluturmalar
gerekir.
Denetleyiciler, denetlenen organizasyondan tamamen bamsz olmaldrlar. Aksi
takdirde ne iverenler ne de irket ynetimleri kendilerine gelmekte olan i
programlarnn doruluu konusunda salkl bir fikre sahip olamazlar.

4.1. PROGRAMINI NYE YAPMALIYIZ?

Bir yap retilirken ok sayda i yaplr. Her iin retim aamalarndaki yeri
farkldr. aknn dzenli olmas iin, ilerin birbirleriyle olan ilikisi ve retim
sreci iindeki yerleri dikkate alnarak sralanmas gerekir.
Her bir iin ve sonuta yapnn btnnn tamamlanmas iin insan ve makine gc
kullanlr. in zelliine gre kullanlacak insan gcnn nitelii, makinelerin
eitleri deiir. Bunun dnda bir i, istenirse sadece insan gc veya byk lde
makine gc ya da karma i gc kullanlarak yaplabilir. Bunlarn tercihi,
yklenicinin teknik eleman, vasfl, vasfsz ii gc ve makine park olarak gcne,
idarenin ( iveren kurumun ) ngrd i sresine baldr. nemli olan bir dier
hususta, i yerinde her hareketin para, i ve makine gc olarak bir kaynak
kullanmna neden olduudur. lerin retim iindeki nem ve zellikleri
gzetilmeden rasgele kaynak ayrlrsa, umulan verim alnamayaca gibi, kaynak
israfna ve maliyetin artmasna neden olunur. Bu olumsuz sonulardan kanmak
iin, daha ie balamadan planlanan ilerin ngrlen srede tamamlanmasn
salayacak ekilde uyumlu bir kaynak dalmnn yaplmas gerekmektedir. Bu
almaya programlama denir.
4.2. PROGRAMI NEDR?
naat sektr karmak yaps ve projelerin tek ve tekrarlanamaz nitelii ile kendine
zg bir sektrdr. Bu sektr karmak klan, her proje iin yeni batan rgtlenen
kii, kurum ve kurulular ile pek ok aamay bnyesinde barndrmas nedeniyle
karmak bir yap sergilemektedir. Oluan bu yapy analitik olarak zmlemek,
rgtlemek ve bir ama dorultusunda ynlendirmekte bir o kadar zor olmaktadr.
Bu noktada bu zorluun stesinden gelmek iin, iletme ve mhendisliin ortak
almas sonucu belirli modeller ortaya kmtr.
Temeline insan alan bu modelde sresel planlamann, maliyet planlamasnn ve
kaynak analizinin yaplmas bir i programnn temel aamalarn tekil etmektedir.

10

Zaman

nsan
Para

Kaynak

ekil 4.2.1 Zaman Para Kaynak likisi

Bu balamda i programn ve i programlamay ksaca tanmlamak gerekirse; bir
yatrmn ekonomik tamamlanma sresini bulmak ve bu sre iinde ii bitirebilmek
iin, mevcut kaynaklarn dengeli bir biimde dalmn yapmaktr diye
zetletebiliriz.
naat yaplarnda, ayn anda zaman paray ve kaynaklar ( insan gc, makine gc
ve malzemeyi ) doru bir ekilde kullanmann da nemli olduu dnlrse
yaplmas gereken i programlarnn ne kadar nemli olduu ortaya kacaktr.
4.3. PROGRAMI YAPILIRKEN DKKAT EDLMES GEREKEN
UNSURLAR
phesiz i programnn hazrlanmas bir balangtr. Asl olan o programn
gereklemesidir. Taraflarn (iveren ve yklenici) szleme ve artnamelere
uymalar, programn gerekleme ihtimalini arttran nemli bir faktrdr. Ancak
program hazrlanrken sre kestirim ve kaynak dalmlarnn, i yerinin corafi ve
iklim zelliklerinin ve yklenicinin gcde dikkate alnarak

geree uygun

yaplmas da ok nemlidir. Aksi halde i programnn hibir fayda salamayaca

gibi yanltcda olabilir.
Uygulanabilirlii olan bir i program yapabilmek iin program yapan kii veya
grubun programlama teknik ve yntemlerini iyi bilmesi ve uygulamaya dnk geni
i tecrbesinin bulunmas gerekmektedir.

11

4.4. PROJE PLANININ OLUTURULMASI

Proje plan, tabloda belirtilen aamalardaki gibi oluturulmaldr. Bu admlar
gereklediimiz zaman i program hazrlama aralar ile birlikte kullanacak bilgileri
hazrlam oluruz. Planlama abasnn programlamaya geii bu ekilde salanm
olur. leme balamadan nce aadaki sorularn yantn vermemiz ilemleri
hzlandrmak bakmndan yaral olacaktr. :

Projenin tamam iin ne kadar sre gerekli?

Ne kadar detayl alma yaplacak?

Kimlerle iletiim kurmal? Organizasyon nasl?

Ne tr raporlar hazrlanmal?

letiimde ne tr grafikler yardmc olabilir?

Proje Plannn birinci aamas projenin tanmlanmasdr. kinci aamada ismini

belirlediiniz projeniz iin ;
1. Aktivite detayl listesinin yaplmas,.
2. Listedeki i kalemlerinin metrajnn (belirli bir l birimiyle llmesi)
yaplmas,
3. Metraj yaplan i kalemlerinde kullanlacak malzemeler ile analizlerinin
hazrlanmas ilemlerini gerekletiririz.

12

Tablo 4.4.1 Proje Planlama Aamalar

4.5. PROJE YNETMNDEK YAZILIMLARININ

KARILATIRILMASI
Yaammzn her alannda karmza karak gndelik hayatmzn vazgeilmez
unsurlar arasnda artk kendine salam bir yer edinen bilgisayarlarn proje
ynetimindede kapsaml ve karmak projelerin yrtlmesinde nemli bir rol
oynadn sylemek yanl olmayacaktr. Proje ynetim sistemindeki almalarn
yrtlmesinde kullanlan bilgisayar yazlmlar kapasitelerine gre olduka ok
eitlilik gstermektedir. nemli olan ihtiyalarn doru ve somut bir ekilde
belirlenerek, eitli yazlmlar arasndan bu ihtiyalar optimum fayda ve maliyet
noktasnda

karlayabilen

yazlmn

seilmesidir.

Proje

ynetim

yazlm

seilmesinde ilk ve en nemli adm, rn kullanacak olaninsanlarn uzmanlk

13

seviyesinin saptanmasdr. Sonrasnda bir ihtiya analizi yaplr. Bu, ok basit bir
alma olabilecei gibi iki- hafta sreli kendi apnda bir proje de olabilmektedir.
Yazlm kullanacak olan kullanclar ile grlr ve bu kiilerin yazlmla ne
yapmak istedikleri net bir biimde ortaya karlmaya allr.
Genel olarak proje ynetim yazlmlar en genel anlamda drt konuda yardmc
olurlar:
Planlama
Ynetim
Organizasyon
Kontrol
Yazlmn raporlama yetenei nemli bir gstergedir. Bir rnn ihtiyacnz olan
raporlama kapasitesine sahip olup olmadn saptamada, retici firmann size
rnn yapabilecekleri hakknda syledikleri deil, sizin rnden yapmasn
istedikleriniz zerinde younlalmaldr. Hem yazl hem de grafik olarak raporlama
ok nemlidir. Hem yazlm ile hazr olarak gelen, hem de yazlmn hazrlanmasna
imkn tand rapor trleri dikkate alnmaldr. Gvenlik de dier bir nemli
husustur. Gnmz bilgisayar sistemleri, ok kullancl yaplar hakl olarak ortaya
koyduuna gre i programna kimin hangi kullanc hakkyla eriimi olacaktr?
Baz

yksek

seviyeli

yazlmlarda

bunun

kontrol

ok

detayl

olarak

yaplabilmektedir.
rn alma ortamnzla nasl btnletirilecektir? Kullanlmakta olan alma
platformunuza uyacak m? Yoksa alanlarn tamam ile yeni bir platforma
almalarm gerekecektir?
Primavera dnyada ok kullanlan bir programdr. naat i programlar arasnda
yaplan aratrmalarda primavera en stn programdr. Pogram iyi tanir, doru
verileri programa girebilirsek mkemmel bir i takibi salar. bitiminde inaat
firma inaattan kar eder, i sahibide enken veya sz verilen tarihte i bitirildiinde
memnun olur.
14

5. PROGRAMI UYGULAMA AAMALARI

5.1. PLANLAMA AAMASI
Planlama aamas, ebeke bazl i program uygulamas iinde en ok zaman
harcanan en nemli aamasdr. 1980 ylndan itibaren yaplan birok alma uygun
ve yeterli bir planlamann inaat projelerinin sonucuna ne kadar etki ettii
grlmtr. Byle bir alma unu gstermitir ki; iyi ve mantkl bir planlama
proje harcamalarnda %40lara varan kar salamakta, bunun yannda zayf bir
planlama ise %400lere varan ek harcamalara yol amaktadr. Tm bunlara ek olarak
zayf bir planlama iyi bir planlamaya gre ortalama %50 daha pahalya mal
olmaktadr.
Planlama

aamasnda,

ebeke

analizi

iin

gerekli

tm

girdiler

ve

iin

programlanmasna baz olan bilgiler gelitirilir. Bu nedenle planlama aamasnda

gerekli almalarnn, iin yapm yntemi, gerekli insan gc, malzeme, makineekipman ve taeronlarn belirlenmesi ilemleri, bunlar var olan bilgilerden
yararlanarak, veya sezgisel olarak doru ve gereki kestirebilecek ve karar
verebilecek, bu konuda deneyimli mteahhit ve/veya i programcs bilgi toplama
konusunda bakalarnn yardmna bavurabilirse de, ebeke bazl ynetim
uygulamasnn baarl olabilmesi iin bu aama ile ilgili sorumluluklarn kendinde
kalmas arttr.
Planlama aamasnn gerektirdii iler tamamlandnda hem i hakknda geni bilgi
edinilmi hem de bu bilgi inaat balamadan salanm olur. Ayrca proje ayrntlar
ve olas sorunlar hakknda, baka hibir ekilde salanmayacak n bilgiler elde edilir.
Mteahhit ve/veya i programcs planlama aamasnda inaat nasl yapacana, yani
yapm yntemine karar verir; matematik modeli gelitirir ve kat zerine izerek
anlatr. Anlatm ileri deiik ekillerde gerekletirilir. Anlatm iin kullanlan her
trl bilgi mteahhit ve/veya i programcs tarafndan deiik ekillerde retilebilir.
Verilerin bir ksmn oluturan proje ebekesi ve eylem zaman tahminleri son derece
nemlidir. Maliyet ve kaynak tahminlerinin kullanlmas istee baldr; planlama
aamasnda sistematik olarak yaplmaldr.
15

Planlama srasnda proje gruplar arasndaki ara yzleri belirlemek ve gerekli

kaynaklarn

kullanlabilir

durumda

olmasn

salamak

nemlidir.

ebeke

programnn ana amac projenin bir btn olarak grlmesini salayan paralar bir
araya getirmek ve proje ynetiminin her proje dzeyinde ne olduunu grmesini
salamaktr.
ebeke tekniklerinin yalnz planlama amac iin kullanlmas ve sonra proje
koordinasyonu ve izleme iin yararlanlmas, gncelletirme, gzden geirme ve
revizyon yolu ile proje kontrol ortam olarak kullanlmasna gre daha yaygndr.
Ancak bu olanaklar proje ynetimi iin, programda gecikme olmas durumunda
kaybedilen zamann kazanlabilmesi asndan yararldr. yi bir iletiimle, erken
uyar sistemleri gelitirilebilir; bylece gecikmeler telafi edilemez bir duruma
gelmeden bu sorunlar konusunda yneticiler bilgilendirilir ve yneticilerin dzeltici
eylemleri zamannda yapmas salanabilir.
Yeni planlama ve kontrol sistemleri dnrken:

Sistemlerin basit esaslar baz alnarak kurulmas, ekipler deneyim kazandka

gelitirilmesi ve geniletilmesi,

Tamamen yeni sistemler gelitirmektense, sistemlerin mmkn olduka

mevcut sistemler baz alnarak kurulmas,

Kimsenin anlamayaca karmak sistemler tasarlamak yerine, veri

kontrolnn

mevcut

zaman

leinde

srdrlebilecei

sistemler

tasarlanmas,

programna az katkda bulunacak, fakat projede zaman, kaynak ve para

sarfna neden olacak gereksinimlerden kanlmas,

Uygun olduu zaman, planlama sistemlerinin irketin dier sistemleri ile

btnletirilmesi

16

Hususlar gz nne alnmaldr. Her organizasyonda planlama-izleme-kontrol

maliyeti, yalnz zaman analizi, kaynak analizi, maliyet kontrol, bilgisayar kullanm
vb. salanan belli hizmetlere bal olarak, toplam proje bedelinin veya adamsaatlerinin bir yzdesi olarak dnlmeli ve bu maliyetleri etkileyen faktrler
belirlenmelidir. Bylece bunlarn gelecekteki projelerde alabilecekleri deerler daha
nceden belirlenebilir.
Proje bitirme sresine, en eski ve kaba bir yntem olan, bir masa etrafnda toplanp
basit bir ekilde karar verilmesi modern bilimsel yntemlerle badaamaz. leyen
ileri bir planlama yntemi iin, bu sistemi iletecek ve i programlama ekibinin
kuvvetli ve zayf yanlarn, ynetim, mhendislik ve teknik problemleri anlayacak,
yeterli yetenekte bir planlama mhendisi olmas gerekir. Yneticiler de temel
planlama ilkelerine inanmal ve planlama mhendisine gven duymaldr.
Organizasyon bu gereksinimlere uymaya hazr olmad srece, basit planlama
teknikleri ile yetinmeleri daha doru olur.
Bu bilgilerin nda i program iin ebeke tekniklerinin kullanlmasnn yararlar:

kapsamnn ve eylemler aras ilikilerinin ak tanm,

Bir karmak programn, kaynak kstlamalarn da gz nne alarak, kolay ve

mantksal olarak hazrlanmas,

Kilit tarihlerin ve tm zamanlamann belirlenmesi,

Projenin farkl ksmlar arasndaki ana ara yzlerin etkisinin tanmlanmas,

yi bir iletiim aracnn belirlenmesi,

Kaynak gereksinimlerinin deerlendirilmesi ve mevcut kaynaklarn, zellikle

kstl veya ortak kullanml ise, ekonomik kullanlmas,

Kritik eylemlerin ve olas sorun alanlarnn tanmlanmas,

lerlemenin

izlenebilecei

ve

planlanandan

sapmalarn

etkisinin

deerlendirilebilecei bir baz oluturulmas,

zellikle

balang

planlama

aamas

srasnda,

gelecekteki olas eylem durumlarnn benzeimi,

17

optimizasyon

iin

Nakit ak ve risk deerlendirme iin zamanlama yaplmasolarak

zetlenebilir.

ebeke bazl bir sistemi yeni kullanan kimseler, genelde ilk tepki olarak, tm srecin
yneticisi ve proje planlama mhendislerinin yapt eylem zaman tahminlerine
dayandn ve bu tahminler yaplrken bilimsel bir yntem kullanlmadn syler.
Ayrca ebeke bazl bir sistemin kullanmndan elde edilecek sonularn, veri
retiminde tmyle proje yneticisi ve/veya i proje planlama mhendislerinin
subjektif varsaymlarndan yararlanld iin, ubuk diyagram yaklam ile
bulunanlardan farkl olmayaca ileri srlr.
Gerekte ebeke bazl bir sistem, rnein CPM, ayrntl eylem zaman tahminleri
yapmak, projeyi ematik olarak izmek, eylemleri doru olarak sralamak ve proje
sresini hesaplamak iin kullanlan ve konulan kurallara tam olarak uyulmas
gereken bir yaklamdr. Bu nedenle ebeke analizinde, ubuk diyagram yaklamna
oranla, daha fazla ayrntya inilebilir. Ayrca eylemlerin sras ve karlkl ilikiler
daha iyi belirlenebilir. Dolaysyla her yntemde olduu gibi, sistem projeyi
hazrlayanlarn eylem zaman tahminlerine dayanmasna ramen, CPM yntemi ile
salanan bilgilerin uygulama asndan gerek ubuk diyagram, gerekse dier
yntemlerden daha duyarl olaca kans ok yaygndr. CPM sisteminde de uzman
kiilerin konuyla ilgili bilgileri iin temelini oluturuyorsa da, bilgilerin ilenmesinde
CPM sistemin kullanlmas, ktlarn kapsad bilgilerin daha duyarl olmasna
neden olduu sylenebilir.
Gerekte ebeke bazl bir sistem, rnein CPM, ayrntl eylem zaman tahminleri
yapmak, projeyi ematik olarak izmek, eylemleri doru olarak sralamak ve proje
sresini hesaplamak iin kullanlan ve konulan kurallara tam olarak uyulmas
gereken bir yaklamdr. Bu nedenle ebeke analizinde, ubuk diyagram yaklamna
oranla, daha fazla ayrntya inilebilir. Ayrca eylemlerin sras ve karlkl ilikiler
daha iyi belirlenebilir. Dolaysyla her yntemde olduu gibi, sistem projeyi
hazrlayanlarn eylem zaman tahminlerine dayanmasna ramen, CPM yntemi ile
salanan bilgilerin uygulama asndan gerek ubuk diyagram, gerekse dier
yntemlerden daha duyarl olaca kans ok yaygndr. CPM sisteminde de uzman
kiilerin konuyla ilgili bilgileri iin temelini oluturuyorsa da, bilgilerin ilenmesinde
18

CPM sistemin kullanlmas, ktlarn kapsad bilgilerin daha duyarl olmasna

neden olduu sylenebilir.
Mevcut verilerin ve n planlamann deerlendirilmesi:
Planlama aamasnda mevcut verilerin ve n planlamann deerlendirilmesi zellikle
karmak ve byk bir projenin ayrntl planlamasna balamadan nce yararldr. Bu
konudaki gayretler ayrntl planlamann daha basit ve etkin olmasn salar. Bu
yaplrken:

Projenin ne olduu ve o ana kadar ne yaplm olduunun teknik tanm,

programna ilikin amalar ve dnceler,

Organizasyon artlar, olas elemanlarn alma dzeni ve ngrlen yerleri,

veren veya st dzey ynetimce istenilen szleme artlar,

zellikle son rnle ilgili uyulmas gereken artnameler,

Tm i program ve kstlamalar,

ngrlen kaynak elverilii ve salanmas yntemleri,

Satclardan erken bilgi istenmesi gereken uzun sreli kalemlerin tanm,

verenin planlar onaylamas gerei; i program ve planlamann proje

btesinin bir paras olmas; proje sonuna ne tr belgeleme, iletme el
kitaplar, yedek para listeleri vb. verilecei gibi sorularn yantlar gz
nnde bulundurulmaldr.
5.1.1 Proje Birleen Yaps

Mevcut veri, proje ile ilgili ekiplerce yaplacak tartmalar ve yardmlarla,

deerlendirildikten sonra bir proje-bileen/i-bileen yaps hazrlanabilir. Bu, basit
anlamda, projenin teknik olarak artan ayrnt dzeylerine indirgendii ilikili eylem
bloklarna ayrlmasdr. Bu eitli biimlerde olabilir. Bloklar rne-ynelik ve anaekipman, ana bileenler vb. donanm dzeylerine indirgenmi; veya sisteme ynelik
ve organizasyonel disiplinlere indirgenmi olabilir. program sisteminin nemli
eleman bileen yapsndan gelitirilebilir.

19

1.

PAKETLER

2.

PROJE ORGANZASYONU

3.

EBEKE YAPISI ( PROGRAMLAR )

5.1.1.1 Paketleri

paketleri; proje bileen yapsn genileterek, planlama, kaynak ve maliyeti ayr

olarak ele alnabilecek ilgili rn ve fonksiyonlar bir araya getirip tanmlanabilir.
paketleri toplam proje dzeyinde maliyeti olan en kk byklkleri gsterir;
organizasyonun maliyet kontrol sistemlerine bal olarak daha da alt dzeye
indirgenmi bileen yaps mmkndr. paketi maliyeti(hesaplanan/gerekleen)
bir proje btesi oluturmak ve buna gre performans izlemek iin kullanlabilir.
Bir i paketi tek bir ebeke eylemi veya daha st dzey bir eylemin bir ksm olabilir;
veya daha alt dzey eylemlere blnebilir.
5.1.1.2 Proje Organizasyonu
Proje organizasyonu;

Sorunlar ktnda hemen zlmesi gerektii,

Doru kararlar verebilme deneyimi,

Deien durumlara abuk uyabilme,

Harcamalarn ve i ilerlemesinin etkili kontrol

Hususlarn ierir.
paketlerini ierecek ekilde geniletilmi proje bileen yaps ve buna gre ekiplere
ilerin tahsisi yine bir organizasyon yaps gerektirir. lerin yaplabilmesi iin her
dzeyde, tahsis edilen kaynaklar iin de sorumluluk isteyen ve kabul eden yneticiler
gerekir. Proje ekibinin her elemann projeye katlmas, i birlii, baarnn ve
etkinliin anahtardr. Bu, i programcsnn alma arkadalar ile projeyi
ilgilendiren politika, sorunlar vb. hususlar tartmasn ve danmasn; bunun
organizasyonun her alt dzeyde tekrarlanmasn gerektirir. Buna gre zmler
zerinde kararlar oluturulur ve iyi bir iletiim ile st dzeye ulatrlr.

20

5.1.1.3. ebeke Yaps

ebeke yaps; Proje bileen yaps ayn zamanda proje ilerinin gelecekteki
programlarn gsteren ebeke yapsn tasarlamaya baz oluturur. Bu zellikle
maliyet kontrol uygulandnda ve i paketi baznda planlanan veya gerekleen i
ilerlemesi ve maliyetlerin karlatrlmas durumunda nem kazanr. Birok
durumda, zellikle karmak projelerde, ebekeler eitli dzeylere ayrlabilir.
ebeke yaps proje i programnn, ayrnt dzeyi ve ara yzleri de ieren, eitli alt
projelere ve alt ebekelere teknik ayrmn gsterir.
5.1.2 Program ve Btelerin Hazrlanmas
Proje ile ilgili baz faktrler belirlendikten sonra, yaplacak iin planlarnn,
programlarnn ve btelerinin hazrlanmasna balanr. paketleri uygun bir bileen
yaps ile tanmlanmsa, ayrntl planlama, kaynak ve maliyet tahminleri bunlara
gre yaplabilir. paketlerini tm programla ilikilendirmek iin uygun ebeke
mantklar gelitirmek gerekir. Bunu yapmak iin deiik yntemler vardr: (a) Bir
zet programla balamak, muhtemelen ubuk diyagram biiminde, ve i paketi
dzeyine ulancaya kadar belirli eylemleri geniletmek ( yukardan aaya yntemi)
veya (b) daha yaygn kullanlan, eitli proje ekipleri ile tartmalar sonucu ayrntl
ebekeleri hazrlamak ve ara yzleri oluturarak tm ebekeyi ortaya karmak; bu
daha sonra zet planla karlatrmak iin zetlenir ( aadan yukarya yntemi ).
Her iki yaklamnda sakncalar vardr: (a) ynteminde ayrntl eylemleri bir tek st
dzey eyleme ilikilendirme sorunu vardr; st dzey ulalacak kilit aamalar
tanmlar, nasl ulalacan gz nnde bulundurmaz ve iki dzey arasnda
zamanlama uygunluunu salamak g olabilir, (b) ynteminde u durumlarla
karlalr:
Ayrntl bir plan oluturmak iin zaman gerekir; gerek durum planlanabileceinden
daha hzl deiir; yle ki, etkin bir program retmek iin kk bir ilerlemeye ( hatta
bazen hi ilerleme olmayabilir ) karlk byk bir aba harcanr.
Byk projelerde ebekeler birok alanda birden oluturulmaldr; bu ise farkl
kimselerin birbirine ok iyi uyum salamasn gerektirir. yi bir koordinasyon,

21

nceden ak talimat ve iyi bir proje bileen yaps olmad srece, bu tm

ebekenin paralar arasnda tutarszlklar ortaya karr.
Uygulamada en iyi tutum bu iki u durum arasnda bir dzeyde, programdaki kilit
olaylara bal olarak yeterli ayrntda, ancak srekli deiiklikler gerektirmeden esas
plann retilemeyecei kadar fazla ayrntya girmeden, projeyi kapsayacak bir
planlama yapmaktr.
5.1.3 Proje Balamadan nceki Son Planlama Aamas
Proje balamadan nceki son planlama aamasna gemeden nce ebekeler ilenir.
Bu kritik eylemleri ve proje zamanlamasn belirler. Bunlar daha sonra incelenir ve
gerekirse duruma gre deitirilir. Bu almalara gvenilmek isteniyorsa, mantn
salam, srelerin anlaml ve kaynaklarn elverili olduu konularda proje ekibi ile
ayn anlayta olmak arttr. ebeke ve kaynak planlamasnda, bteler vb. ilgili
planlar oluturulduktan, proje ekibi elemanlarnca tartlp zerinde anlamaya
varldktan sonra, programda kilit eylemler, zellikle ama., ara tarihler ve karar
noktalar belirlenir. Planlama srasnda planlama ve programlama kontrol listeleri de
hazrlanmal veya var olanlar kullanlmaldr. Bu listeler ilerleme planlamas ve
ilerleme grafikleri hazrlamadan nce yantlanmas gereken sorulardan oluur.
5.1.4 Eylem Sreleri Saptanrken Gz nnde Bulundurulacak
Baz Noktalar
Eylem zaman tahminlerinin saptamasnda duyarl olunabilmesi iin bu tahminleri
yapacak kimselerin dikkatle saptanmas gerekir. Genel kural, tahmin yaplacak
konuda en bilgili sorumlu kii veya kiilerin eylem zaman tahmini yapmasdr.
Planlama aamasnda konularnda hesaplama yapacak kiilerle sk sk toplantlar
yaplarak koordinasyon salanmaldr.
Her eylem iin yaplan zaman tahminine eylem sresi denir; bu sre eylemin belli bir
zaman birim cinsinden ne kadar zaman aldn belirler. Eylem sresi seilirken
zaman biriminin izlenecek olan iler iin en kk zaman birimi olarak alnmas
doru olur. naat tr ilerde zaman birimi dakika, vardiya veya yarm gn olarak da
22

seilebilir. Adam-saat gibi insan-gc miktarn saat cinsinden belirleyen i birimleri

iin eylem sresi deyimi kullanlmaz. Eylem srelerine yangn, sel, grev vb.
olaanst durumlardaki gecikme olaslklar katlmaz. Eylem sresi belirlenirken
sz konusu eylem bamsz olarak deerlendirilir. rnein, A eyleminde bir gecikme
sz konusu diye, bir b eylemi iin normal sresinden daha uzun bir zaman tahmini
yaplmamaldr.
Tahminler yaplrken insan-gc, malzeme, makine-ekipman ve dier kaynaklar iin
mantksal anlam olan deerler alnmaldr.
Bilinen baz kaynak kstlamalar, bu kaynaa baml eylemler iin deerlendirmeye
katlmal; paralel giden eylemler arasnda oluan kaynak paylam ile ilgili sorunlar
kaynak tahmini aamasnda bir lde gz nnde bulundurulmaldr.
naat projelerinde zamanlama yaplrken en nemli belirsizlik hava artlardr. CPM
sisteminde bu konuyla ilgili iki yaklam olduka yaygn olarak kullanlr.
lk yaklamda eylem sreleri saptanrken meteorolojik etkiler gz nne alnmaz;
ancak hava artlarnn projenin toplam sresini nasl etkiledii deerlendirmeye
katlr.
kinci yaklamda ise hava artlarnn etkisi her eylem iin ayr ayr deerlendirilir.
Her eylemin hava artlarna kar duyarll farkl olduundan, hava durumunun
eylem sresine yapt etki her eylem iin farkl olur. Bu yaklam, CPM sisteminin
detaya indirgedii bilgilerden de yararlanlr ve daha duyarl bir zamanlama
yaplmasn salar. Ancak hava artlar mevsimlere gre deiim gsterdiinden, bu
yntemde proje ebekesinde gsterilecek saysal ve simgesel bilgilerde nemli
oranda art olur. Bu da sakncal olabilir.

23

Gereki, ayrntl ve anlaml bir ebekenin hazrlanabilmesi iin, tanmlanacak iin

tam ve ayrntl bir analizin yaplmas arttr. Bir iin planlamasnda byle disiplinli
bir yaklam gstermek, proje hakknda baka trl elde edilemeyecek derinlikte
bilgi edinilmesi olanan dourur. yi bir ebeke hazrlamak iin yaplan almalar
sorun yaratacak noktalarn da saptanmasna yarar. Bylece akn planlayan
kimseler, inaatn sorun yaratacak aamasna gelmeden, gerekli nlemleri alma
olana bulurlar.
5.2. ZAMAN ANALZ
Projenin baaryla yrtlmesi iin gerekli planlama aamas

almalar

tamamlandktan sonra, yani ebeke bazl zaman analizi hesaplamalar iin gerekli
veriler toplandktan sonra zamanlama aamasnn zaman analizi almalar
balayabilir. Srasyla olduu srece, kullanc bazl bir sistemin, rnein CPM
sisteminin, tmn veya bir ksmn kullanmakta serbesttir. ebeke bazl sistem
esnek olduundan, ksmen de kullanlsa byk yarar salar.
Proje sresi ve tamamlanma tarihi ou zaman mal sahibinin ihtiyalar
dorultusunda karara balanr. Sahibin, tamamlanm inaat kullanm, kiralamas
veya burada yaamas proje tamamlanma tarihini belirlemede etkendir. Yklenici ise
geleneksel olarak projenin mal sahibinin istedii zaman erevesinde tamamlanmas
iin gerekli olan detayl plan ve programlama ile ilgilenir.
Zamanlama aamasnn en nemli blm olan zaman analizi almalarna veriler
hazrlandktan sonra balanabilir. Ancak verinin gvenilirlii iyice saptanmadan
zaman analizi yaplmamaldr. Bu adan ebekenin son durumunun i programcs
ve/veya planlama ekibince iyice gzden geirilmesi gerekir. Zaman analizi verileri,
projeye katks olacak kii, grup veya irketler tarafndan iyice kontrol edilmeli,
incelenmeli ve tm bunlardan sonra zaman analizi almalarna geilmelidir.
Proje eylemleri iin zaman analizi, planlama aamasnda derlenen bilgiler ve
bunlardan yararlanarak hazrlanan veriler kullanlarak yaplr. Zaman analizi
ilemleri iin basit aritmetik yeterlidir. Gerekli aritmetik ilemlerde bilgisayarlardan
yararlanlmas ilemlerin elle yaplmasna gre daha abuk, hassas, doru ve ucuz
24

olmasn salar. Bilgisayar kullanmnn, zellikle planlama ve iin gerekleme

aamasnda ortaya kan beklenmedik gelimelere abuk tepki gsterme olana
salamas ok nemlidir. Bu tr durumlarda kat kalem kullanarak gelimelere
uyum salamak son derece zordur ve ok miktarda insan gc gerektirdiinden
pahaldr.
Proje ebekesinin zaman analizi sonucunda, kritik yrnge zerindeki eylemler
belirlenir. Bilindii gibi, kritik yrnge zaman asndan ebeke iindeki en uzun
yrngedir; bu yrnge zerindeki eylemler projenin toplam sresini belirler. Kritik
yrnge zerindeki eylemlerde sz konusu olabilecek bir gecikme; projenin de
gecikmesine neden olur. Bu yrnge zerindeki eylemlerde yaplacak bir tasarruf ise
proje sresini ksaltr. Genellikle bu ebekedeki toplam eylem saysnn kk bir
blm kritik yrnge zerindedir. Olaanst durumlarda bile, kritik yrnge
zerindeki eylem says toplam eylem saysnn %30unu gemez. Bu durum birok
eylemin gerekletirilmesi iin ek zamann olduunu gsterir. programclar ek
zaman olan eylemleri en uygun zamanda gerekletirerek, projede bir gecikmeye
meydan vermeden, hava artlar, i gc, makine-ekipman gibi snrlayc faktrlerin
etkisinden kurtulurlar.
CPM ebekesinde mutlaka tek bir kritik yrnge olmas gerekmez; birden ok kritik
yrnge olabilir. Ayrca, proje sresini ksaltmak iin kritik yrnge zerindeki
eylemler hzlandrldnda, daha nce kritik olmayan bir yrnge kritik yrngeye
dntrlebilir.
Karmak ve byk ebekelerde tm yrngelerin zamann saptayarak kritik
yrngeyi bulmak kolay olmaz. Bu nedenle belli bir yntemle ebeke zerindeki
yrngeleri sistematik olarak incelemek doru olur. Bu amala CPM sisteminde
zaman analizi srecinde, nce ileri gidi sonra geri dn ilemleri yaplr. leri gidi
ilemleri sonucunda her eylem iin en erken balama ve en erken biti sre/tarihleri
bulunur; her olayn beklenen en erken gerekleme zaman belirlenir. Beklenen ve
gerek eylem gerekleme sreleri arasnda bir varyasyon sz konusudur ve gerek
zamanlar ancak eylemler tamamlandktan sonra saptanabilir. Bu nedenle eylem
gerekleme zamanlarnn, ilk kestirilen zamanlarla ayn olmas beklenmemelidir.
Geri gidi ilemleri sonucunda ise her eylem iin en ge balama ve en ge biti
25

sre/tarihleri bulunur; her olayn beklenen en ge gerekleme zaman belirlenir. leri

ve geri gidi ilemleri tamamlandktan sonra varsa, her eylemin bolluu kritik
yrnge ve ikincil kritik yrngeler saptanr.
5.3. KAYNAK ANALZ
ebeke zaman analizi sonucunda ynetimin uygulamas ve gelitirilmesi iin bir plan
retilir ve sonra kaynak analizine geilir. Bu hesaplamada gerekli btn kaynaklarn
varolduu varsaylr. Kaynak analizi insan gc, malzeme, makine-ekipman, zaman,
yer ve para kstlamalar olan bir iin planlamas; ve eldeki kaynaklarn eylemlere
tahsis edilmesi ilevidir. Para kaynaklardan yalnz biridir; ancak finansal ve maliyet
kontrol amacyla en yaygn kullanlan bir lttr. Bu nedenle kaynak analizi ve
maliyet kontrol konularnn ayr ayr incelenmesi gerekir. Projenin her aamasnda,
proje ynetimi tarafndan, maliyet ve maliyet kontrol ile kaynak ve kaynak kontrol
btnletirilmelidir.
Kaynak analizi, zaman/insan-gc/makine-ekipman/malzeme/para/yer kstlamalar
ile ilikilidir ve bunlar birbirleri ile etkileebilir.
Zaman kstlamalar btn projelerde varolan nemli bir sorundur. Belli yntemlerle
hesaplanan eylem sreleri kaynak analizi ilemlerinin bazn oluturur. Zaman analizi
sonucu retilen program ynetimce kabul edilebilir deilse, kaynak kstlamalarn
gz nne alan daha ileri ilemlerin yaplmasna gerek yoktur.
nsan gc ve makine-ekipman kstlamalar en ok rastlanan sorunlardr ve btn
eylemlerin yaplabilmesi iin insan gc ve makine-ekipman gereksinimden doar.
Bir tek disiplin sz konusu olduunda, birok proje durumunda bile, makul sayda
kaynak var ise, kaynak tahsisi yaplmas nispeten kolaydr. Ancak projelerin ounda
durum farkldr; deiik disiplinlerde snrl saydaki eleman, belirli zamanlarda bir
projedeki eylemler arasnda uygun kullanlmaldr.

Bunun en basit durumlarda bile el ile yaplabilmesi gtr; bu nedenle proje

gereksinimlerine uygun kaynak tahsisi yapabilme yetenei olan bilgisayar
26

yazlmlarnn hazrlanmas veya var olanlarn kullanlmas gerekir. Bu durumlarda

bile var olan bilgisayar donanmlar ile optimum kaynak tahsisi yapamayabilme
kstlamalar olabilir ve deneme-renme yntemleri kullanmak gerekebilir.
Para ve nakit ak kstlamalar, genelde her projede ortaya kan ve stesinden
gelinmesi gereken nemli bir sorundur. Bir projeyi veya projeleri ebeke artlarna
uygun olarak tamamlamak iin yeterli nakit yoksa, daha ounun istenmesi veya
srenin yeterli nakit salanabilecek ekilde uzatlmas veya projenin deitirilmesi
gerei aktr.
Malzeme kstlamalar, bir projenin yaplabilmesi iin gerekli malzemelere ilikin
kstlamalardr.

Malzemelerin

zellikle

organizasyon

dndan

salanmas

durumunda, bunlarn ne olduu, maliyet, ne zaman gerektii, vb. ayrntlarn

bilinmesi gerekir. Kaynak analizi, bir anlamda, proje iin gerekli malzemelerle ilgili
ne/ne kadar/nereden/ne zaman hususlarna aklk kazandrr. Bu bilgiler proje
zamanlamasnda deiiklikler gerektirebilir.
Yer kstlamalar her projede sz konusudur. Yalnz bir kiiye yeterli bir yerde
kii alamaz. Ancak proje yneticileri belli rn ve evrenin zorlad yer
kstlamalarn farknda olmaldr. Bilinli olarak ele alnmazsa bu tr kstlamalar
gzden kaabilir.
Kaynak analizinden elde edilen ilk sonular, zellikle bilgisayar ktlar, hemen
kabul

edilip

uygulanmadan

nce

sonular

deerlendirilmelidir.

Ynetimin

amalarnn karlanabilmesi iin yeniden deerlendirme ve ayarlama gerekebilir.

Kabul edilebilir sonularn elde edilebilmesi iin planlama ve analiz evrimlerin
tekrarlanmas gerekebilir.
Kaynak tahsisi almalar sonunda uygulamada glkler kabilir. Kaynak analizini
yapan kimse bunun sonularn organizasyona sunmak zorundadr. Organizasyonun
elemanlar proje ebeke teknikleri konusunda eitilmise uygulama glklerine
ilikin sorunlar azalr. Bu tekniklerle ilgili bilgi sahibi olmak, eitli kstlamalarn
bilince iinde kaynak analizi istenmesi ve kabul sonucunu dourur.

27

Kaynaklarda bir uyumazlk olmas durumunda proje planlamada kaynak analizi

gerekir. Bu uyumazlk, rnein;

Proje iinde kaynak yetmezlii,

Ayn kayna gerektiren projeler,

Mevcut plana yeni bir proje eklemek,

D etkenlerin projeye etkisi,

Durumlarnda ortaya kar. Zaman analizi ebekesi kullanmann amalar kaynak

analizi amalarndan farkl olduundan ebekede deiiklere yaplr. Kaynak analizi
iin ebekede gz nne alnmamas gereken bilgi ve eklenecek bilgi sz konusu
olabilir. Bir ebeke zaman analizi iin hazrlandnda, ynetim, modeli daha
gereki yapmak iin baz ltler kullanabilir. Bu bilgi ekseriye kaynak durumlarn
ngermede kullanlr. rnein, kaynaklarn elverili olmamas nedeni ile bir gecikme
varsaylr. Pratik bir zamanlama elde edilmesi iin bu tr kstlayc ltler mmkn
olduu kadar kaldrlmaldr. Zamanlama sz konusu olduunda bir zaman analizi
ebekesindeki eksik bilgi kaynak gereksinmesidir. Bir eylem iin zaman tahmini
yapldnda ak olarak belirtilmese bile, kaynak gereksinmesi gz nne alnr;
ancak

kullanlacak

her

kayna

belirtmek

istenmeyebilir.

Baz

balang

aamalarnda yalnz sorun olmas beklenen veya ayrntl izlenmesi gereken

kaynaklarn ebekeye eklenmesi gerekir.
Kaynak trleri i programlarn nemli lde etkiler. Kullanlabilecek kaynak
trleri; insan gc, malzeme, makine/ekipman/tesis, para, yer, dier soyut kaynaklar
olarak sralanabilir. Her tr kaynak elverilii gz nne alndnda, zamann da
bunun iinde olduu anlalr. Uygulama insan gc, malzeme, makine-ekipman ve
para genelde bunlarn iinde en nemli kaynak olarak dnlr.
Kaynak analizi yntemleri, kaynak toplam ve kaynak ymnn bulunmas, kaynak
tahsisi ve kaynak dzenlemesi yaplmas ilemlerini ierir.
Kaynak toplam ilemi proje sresini uzatmadan kullanlmas gereken maksimum
kaynak dzeylerini belirlemek iin yaplr. Her zaman aralnda gerekli kaynak

28

miktarn elde etmek iin, eylemlerin kaynak gereksinimleri, trlerine ve zaman

birimine gre toplanr. Hesaplarda kaynak elverilii limitleri gz nne alnmaz.
Kaynak toplama ilemi ile projenin zamannda bitirilebilmesi iin gerekli kaynaklar
elde edilir. Eylemlerin en erken balama zaman kullanlrsa, erken balama toplam
bulunur. Bu en erken balama durumunda gerekli kaynaklar gsterir. En ge
balama durumu kullanlrsa, ge balama toplam bulunur. Bu da en ge balama
durumunda gerekli kaynak dalmn belirler.
Kaynak ym, eylemlerin kaynak gereksinim trlerine gre toplanarak bulunur;
bylece proje sresi boyunca her tarihte gerekli kaynak miktar elde edilir.
Kaynak tahsisi, var olan kaynaklarn belirli bir dzende eylemlere atanmas ilevidir.
Bunun iin eylemler kaynak elverililii gz nnde bulundurularak belli bir
mantksal dzende zamanlanr. ki genel yntem vardr. Seri zamanlama; eylemler
bir tabloda nceliklerine gre sralanr. Bir eylem en erken balama zamannda
balatlmazsa, bunun yaplabilmesi iin yeterli elverili kaynak oluncaya kadar
geciktirilir. Paralel zamanlama; belli bir zaman dilimi iinde zamanlanabilecek
eylemler seilir. Bir tabloda nceliklerine gre sralanr; ve kaynaklarn elverili
olduu en ncelikli eylemlerden balayarak kaynak tahsisi yaplr. Kaynak tahsisi
yaplrken proje balang zaman T=0 alnr. T zaman eylemlerin tanmlad en
kk zaman birimi orannda ( saat, gn, hafta, ay ) arttrlarak kaynak tahsisi yaplr.
Kaynak tahsisi yaplabilmesi iin proje eylemleri ve bunlarn kaynak gereksinimleri
dnda aada belirtilen bilgilerde gereklidir.

Kaynak elverilii ve fazla alma, hafta sonu almas, alternatif kaynaklar

gibi gerekli fazla kaynaklar,

Projenin kabul edilen sresi,

Elle

yrtlen

bir

sistem

kullanldnda,

zamanlama

uyumazlk

noktalarnda verilen kararlar etkileyen ynetim faktrleri gz nnde

bulundurulmaldr.

29

Kaynak dzenleme srecinde ama, eylemlerin zaman kstlamalarna bal olarak,

proje eylemlerine kaynaklar sabit bir hzla vermektir. Bu yntem projenin daha nce
hesaplanan kaynak tahsisini balang noktas olarak kullanlr ve kaynak
kullanmnda zirve oluturan eylemleri daha az talep olan bir zamana kaydrmaya
gayet eder. Bu ardk yaklam yntem kriterleri karlnda sona erer.
Kaynak dzgnletirme zaman analizi aamasnda balar ve eylemleri en dk zirve
kaynak kullanm oluturacak ekilde eylem zamanlamas yaplr. Btn eylemler
zamanlandnda bu ilem sona erer.
Kaynak analizi ktsnn gzdem geirilmesi; Kaynak analizi sonucunda retilen
program mantksal bir biimde gzden geirilmelidir. Yneticiler bunun iin
organizasyonlarna ve projeye uygun bir soru kmesi oluturur. Zamanlama
srecinde ortaya kan btn hata mesajlarnn kontrol edilmesi gerektii aktr.
Baz bilgisayar yazlmlar kendi zamanlama hesaplamalar iin belli trde sorun
yaratan eylemleri bilerek devre d brakr. rnein bir yazlm, kaynak veya
alternatif kaynaklar bulamad eylemleri, ynetimin bunlar yeniden tanmlamas
iin devre d brakabilir. Primavera da kaynak analizi ktsn almak mmkndr.
Herhangi bir kaynak analizi modeli kullanmann sonular, nasl retilmi olursa
kaynak dengesi ve proje sresi bakmndan gzden geirilmelidir. Kaynak dengesi;
zamanlamann kaynak elverilii deiimlerine olan duyarl, kilit kaynak elverilii
deiiminin tm proje sresine etkisi, bir kaynan elverililiini azaltmann projede
douraca gecikmeler incelenerek deerlendirilebilir. Bu tr bilgi tretmek iin
projenin birka kez zamanlanmas gerekir. Bu ancak etkili bilgisayar yazlmlarnn
kullanlmas ile yaplabilir.
Uygulamada kullanlan tekniklerin klnn etkisinde kalarak, ktlarn ancak
girdiler kadar doru olabilecei gerei gzden kaabilir. Birok durumda projeye
ilikin bilgilerde belirsizlik vardr ve bu belirsizlik ebekeye yansr. Hesaplama
yntemlerinin stnl hibir ekilde girdilerin geerliliini yanstmaz.

30

Her bilgisayar bazl zamanlama ynteminin yeterli kullanc kontrol olmaldr;

bunlar yntemin gl ve kolay kullanlabilir olmas, projenin yrtld uygulama
kstlamalarn yanstmasdr. Ayrca kullanc kontrolleri tutarl sonular retmelidir;
kald ki bir deneme-gelitirme yntemi bir sonu retirse de bunun belli bir durumda
uygulanabilir olmas iin deitirilmesi gerekebilir. Bu kontrolleri kullanarak eitli
alma yntemleri benzeimi yaplabilir. Bu deerlendirmeler zaman veya elverili
kaynaklarn veya her ikisinin birden almas olana ve istei ile birlikte
dnlmelidir.
Eylem srelerini belirlemek iin kullanlan zaman biriminden bamsz olarak,
zamanlama sreci sonularn bir takvim baznda, rnein takvim yl iinde hafta
gibi, sunmak nemlidir. Bir takvim iinde her dnem allan veya allmayan
dnem olarak belirlenir.
ebeke ksmlara ayrlabilir durumda olmaldr. ebekenin bir ksm zaman kstl,
bir ksm kaynak kstl artlarda zamanlanm olabilir. Kaynaklar arasnda grsel
glk iyi tanmlanmal ve gerekirse ar ykleme yaparken daha az g olanlar
yaplabilir

olmaldr.

Kullanc

her

kaynaa

ar

ykleme

yapabilecei

tanmlayabilmelidir.

5.4. MALYET ANALZ

Kaynak analizlerinde nakit parann da ou zaman kstlayc bir kaynak
oluturabilecei unutulmamaldr. Nakit aknn ve gelir gider durumunun bilinmesi,
nakit skntlarnn oluaca zamanlarn nceden saptanmas ve gerekli nlemlerin
zamannda alnmas son derece nemlidir.
Kritik yrnge dndaki baz eylemlerin nakit durumuna gre de ayarlanmas ilk
akla gelen zmlerden biridir. Nakit sknts olumas beklenen srelerde genel
olarak nakit giriini arttrc, nakit kn azaltc baz nlemlerin alnmas gerektii
aktr. Bu tr ayarlamalarda zmlenemeyecek nakit aklarnn sz konusu olduu
durumlarda, kredi almak veya baka kaynaklardan bu a kapatmak yoluna gidilir.

31

uan Trkiyede yaplan baz inaatlarda yap, ilet, devret sistemiyle kredi alnarak
yrtlen projeler devam etmektedir.
Bir projenin maliyet analizi ve kontrol gereksinmesi ve bunun iin kullanlan
yntemler proje trne ve iveren veya yklenicinin grne baldr. veren
projenin zamannda ve belirli bir maliyetle bitmesini ister; nk projenin yapm
aamas uzun sreli bir iletmenin balangcdr. Projeyi gerekletirme maliyeti
projenin sonraki iletme maliyetinde nemli bir etkendir. Proje tamamlama sresi,
denecek faizleri ve iletmeye balama ve yatrmn karln almaya balamay
etkiler. Projenin ge kalmas demek iin cezaya girmesi demektir. e balamadan
nce taraflar szlemede i sresini nemli bir madde olarak szlemeye eklerler.
Herhangi bir gecikme olmamas iin i programnn ciddi bir ekilde planlanmas
gerekir.
Maliyet ve bunun kontrol, i programnn her aamasnda ve her dzeyinde,
kaynaklar ve kaynak kontrol ile btnletirilmelidir. Maliyet kontrol sisteminin
yaps, sistem tepki zamann en aza indirmek iin, basit olmaldr. Ancak, elde en
azndan ana maliyetleri de ieren bir n maliyet hesab bulunmaldr.
Maliyet kayd ile maliyet kontrol arasndaki fark belirtmek gerekir. Maliyet kayd,
gemile ilgili mmkn en doruluu vurgular. Maliyet kontrol ise, kararlar
herhangi bir ey yaplmadan nce vererek sonucu etkilemek iin yaplr. Bu nedenle
maliyet bilgisi toplama hz ok nemlidir.
Maliyet kontrol bilgisi, i programcsnn dorudan kontrolnde bulunan kalemlerin
maliyetini gstermelidir; kald ki kontrol d eylemler iin yalnz maliyet kayd
bilgisi edinmek yeterli olabilir.
Maliyet kestirme ve maliyet kontrol; proje maliyetini kestirme hesaplar proje
deerlendirmenin yaplabilmesi ve ayrntl proje maliyet kontrol iin gereklidir.
Yaplabilirlik almalar ve deerlendirmeleri iin maliyet kestirme hesaplar, olas
seenekler aras farklar ortaya karacak biimde, yeterli ayrntda olmaldr.

32

Proje maliyet kontrol amac ile maliyetlerin karlatrlabilecei bir onaylanm

ngrlen maliyet hesab gereklidir. Maliyet kayt ve maliyet kestirme hesab
sistemlerinin her ikisi de ayn bazda karlatrlabilecek deerler retmelidir. Bu,
ana maliyet hesab iindeki i paketlerinin, maliyet merkezi baznda, gerek projenin
gerekleen maliyetlerini yanstacak biimde yaplanmas ile salanr.
Maliyet merkezi kodlamas iin uygun bir kod sistemi kullanlmaldr. Bu kod
sistemi genelde alt ana maliyet trn belirtebilecek bir yapda olmaldr. Direkt
iilik maliyetleri, cretler, gndelikler ve dier personel maliyeti, zel olarak i iin
alnan direkt malzemeler, toplu olarak alnan genel malzemeler, kiralanan tesis ve
hizmetler, taeron maliyetleri, amortisman, spervizyon, sigorta, tama, faiz,
gvenlik ve dier endirekt masraflar olarak sralanabilir. Ayn sistem bu deiik
trdeki maliyetleri projenin belirli ana paralar ile ilikilendirebilmelidir. Bu husus,
tahsis kodunda ikinci bir elemana salanr. Bir kod sistemi tasarlanrken, bir yandan
kodlarn anlaml olmas iin maliyetlerin yeterli kklkte i alanlar ile ilgili
olmasna, dier yandan sistemi ok atl duruma getirmemek iin ok ayrntl
olmamasna zen gsterilmelidir. Gerek maliyet kontrol iin, tm proje boyunca,
projenin ama iinde ve fazla harcama yaplmadan yrtld konusunda gvenilir
bir deerlendirme yaplabilmesi gerekir. Bu, maliyet kestirmesinin ve gerek
maliyetlerin bir ekilde ebeke ile ilikilendirilmesiyle salanr.
Maliyet kontrol, proje ilerledike TL, $ vb. birimlerle belirtilen para kaynann
kontrol edilme yollarn gz nnde bulundurur. ebeke bazl maliyet durum
raporlar birok ekilde olabilir. Ancak bugnk durumla ilgili olarak;proje
maliyetlerinin ne olduu ve planlanan yani gerekleen maliyet karlatrmas,
projenin tamamlanan ksm ve tamamlanan belirli ksmlarn planlanan yani
gerekleen maliyet karlatrmas, projenin planlanan toplam maliyetin ne kadar
stnde veya altnda bir maliyetle tamamlanabilecei sorularna yant verebilecek
nitelikte bilgileri iermelidir.
ebeke maliyet analizi ve kontrol modelinde eylem maliyet-zaman ilikisi genelde
dorusal varsaylr. Bylece proje btesi eylemler arasnda blnrse, en erken ve
en ge eylem sresi baznda yml zaman-maliyet erileri hesaplanabilir. Bu iki
eri planlanan zaman baznda belirlenen zaman-maliyet erisini snrlar. Bu eri
33

planlanan bte maliyeti ve iin deeri olarak adlandrlr ve ilerleme lmn

karlatrmak iin kullanlr. lerleme, ardk iki gncelletirmedeki gerek
maliyetlerin farkdr.
Nakit ak ve proje finansman: Projenin nakit ak ve finansman, geni lde
bak asna gre deiir. veren veya i sahibi proje aamasnda sarfedilecek para
miktarnn olanaklar lsnde az olmasn ister; nk proje etkin iletme
aamasna gelinceye kadar yaplm demeleri gereksiz balanm para olarak
grmek eilimindedir. Proje yatrm, bir anlamda faizi denecek bir bor olarak
grlebilir. Proje gelir salamaya balayncaya kadar, proje sahibi proje ilerinin
gerek maliyeti ile ilgili yatrmn yansra borcun faizini de demek durumundadr.
Buna karlk yklenici projede kendi irketinin parasn mmkn olduka az
kullanmay dnr. Bunu salayabilmek iin;

in almnda iverenden avans demesi almak ve bylece bu paray ii finans

etmekte kullanmak,

Kendi taeronlarna, iveren deme yaptktan sonra deme yapmak olanan

salayacak ekilde i vermek,

verenle yaplan ilerin sk aralklarla denmesi salayacak dzenlemeler

yapmak, bylece kendi gerek net-negatif-para dengesini bir minimumda
tutmak

Hususlarn yerine getirme arzusunda bulunur. veren ve yklenici proje maliyeti ve

finansman konusunda, neredeyse kart grte olurlar. veren daha hzl
almasn ister; kald ki gittike daha ok paras bir kazan salamadan projeye
balanm olur. zellikle ok byk projelerde, gnlk faiz oranlar fazla alma
dzenini kullanmay gerektirebilen yksek deerlere ulaabilir. Buna karlk
yklenici projeye para giri ve k ile, dier bir deyile kendi nakit ak ile
ilgilenmek zorundadr; ve nakit akn pozitif tutmak iin gereken her eyi yapar.

34

5.5. KONTROL AAMASI

Profesyonel bir inaat yneticisi seildikten ve hatta adil ve eit koullarda kontrata
dair anlamalar proje ekibinin tm yelerini bir araya getirdikten sonra i
programnn en nemli blmyle kar karya kalacaktr; planlama ve kontrol.
Projenin planlama aamas ve bununla beraber zaman, kaynak, maliyet analizinin
yapldktan sonra, yapm aamasnda, gzden geirme, izleme gncelletirme
sreleri, genel bir deyile kontrol edilmesi, bunun hangi lde yapld, eitli
organizasyonlar arasnda deiir; ve bunlarn yeteneine veya deneyimine baldr.
Ayrca bu allan projenin trne ve bunun ulat aama ile de ilgilidir. Gzden
geirme ve kontrol, basit olarak planlara uygunluu izlemek ve zellikle gecikmeler
ve sapmalar stesinden gelinmeyecek bir noktaya gelip proje deitiinde mmknse
bunlar revize etmek veya proje mr boyunca programlar, kaynaklar, maliyetleri
srekli olarak kontrol etmek iin tam btnleik bir sistem kullanmak eklinde
olabilir. ebeke byklkleri snrl ise kontrol daha etkin olur; aksi takdirde
gncelletirme srasnda verinin ele alnmas byk sorun yaratr.
Proje kontrol sistemleri planlamas: Proje kontrol belgeleri tasarlanrken, zel
tekniklere younlamak yerine bir sistem yaklam kullanlmaldr. Szleme veya
ynetim tarafndan zorlanan koullar gz nnde bulundurulmaldr. Taeron
kullanldnda, bunlarn uzmanlklar ve projeye maliyetleri gz nne alnmaldr.
Ayrca herhangi bir kontrol sisteminin amalarn tanmlamak, bunun gereksiz yere
karmak duruma gelmesini nler.
ebeke bazl i program sistemi kullanclar her zaman en doru, en gereki
bilgilere sahip olamayacandan, grev, kt hava koullar, nakliyede oluan
gecikmeler vb. nedenlerle projenin bitirilme sresinde deimeler sz konusu
olabilir. Bazen ebekedeki baz eylemlerin hi gz nne alnmad durumlar ortaya
kabilir. Bu gerekelerden tr proje ebekesi ve bununla ilgili zaman analizi
gncelliini kaybedebilir. Byle bir durum ortaya ktnda ebeke bazl i program
uygulamasnn kontrol ve izleme aamas baaryla izleme aamas uygulandnda i
programcs giri bilgilerini hzla gzden geirip, gerekli deiiklikleri yaparak,

35

ebekeyi gncelletirir. Bylece ebeke bazl sistem hem projenin durumunu hem de
daha sonra gerekleecek olan eylemlerin gncelletirilmi yapsn verir.
Eylem bykl ve sresi; iin miktarna ve ait olduu ebekenin byklne
baldr. Eylem ieriinin belirli dzeyde tanm, grevleri belirlemek iin yeterli
ayrntda olmak ve bunlarn izleme ve kontroln daha pahal duruma getirecek daha
alt dzeyde bileen yaps gereksinmesi arasnda bir denge kurularak yaplr.
Eylemler arasndaki paralama nceki eylemlerin ilerlemesini kolaylkla lebilecek
bir noktada olmaldr. En yaygn kullanlan eylem sresi birimleri; hafta, gn, saat ve
vardiyadr.
Kodlama; aamasnda izilen ebekenin verisinin ve bilgisayar dosyalarnn
kodlamas nem kazanr. ebekede eylem ve olay kodlar belli bir dzende olmaldr.
Proje donanm, maliyet merkezleri, sorumluluklar, yerler, belgeleme vb. ile ilgili
kodlar da gerekir ve bunlar uygun ynetim verisini belirlemek iin kullanlr.
Projenin teknik ynlerine ilikin kodlarda zellikle yararl olur. ok sayda deiik
koddan kanlmal ve kod sistemi, olanaklar lsnde ortak olmaldr. Kod
sisteminde belli bir fazlalnn bulunmas, veri kontrol bakmndan ve her sistem
kendi zel uygulamas iin tasarlandnda, yararl olur. Ancak tamamen bamsz
kod sistemlerinden kanlmaldr.
Proje gzden geirme; orijinal planlardan sapmalarn belirlenmesi ve revize planlarn
deerlendirilmesi amac ile dzenli olarak yaplr. Proje gzden geirme, karmak
projelerde performans izlemek iin, tam btnleik bir kontrol sistemini ileterek ve
geri besleme ilemlerini kullanarak; i ilerlemesi, kaynaklar, maliyetleri, tasarm
ayrntlar vb. kontrol iin yaplabilir. Gzden geirme sreci standart ilemleri ve
belgeleri ieren formal bir dzendir; gemiteki performans ve gelecekteki nerilen
deiikliklerle ilgili gncel veri periyodik olarak toplanr, analiz edilir ve i
programyla ilgili kararlar verebilmek iin planlananla karlatrlr. Birok
durumda, koordinasyon ve kontrol amac ile programlar tmyle yeniden
deerlendirilebilir. Yalnz proje izleme istendii zaman bile, bu yararl olabilecek
belli bir disiplin ierdii iin, belli bir prosedre gre yrtlmelidir. Kk
projelerde istek zerine veya kilit karar aamalarnda gzden geirme, bunun dzenli
aralklarla yaplmasndan daha etkindir.
36

Proje gereksinimleri arasnda deiimlerin kontrol de sz konusudur; bunlar i

programn nemli lde etkiler. Kontrol etkenlerinden doan, Pazar gn
deiiklikleri, yasa deiiklikleri, endstri ilikilerinin etkisi, dviz kurlar
deiimleri

gibi

deiiklikler,

taraflarca

istenebilecek

dier

kapsam

deiikliklerinden ayr olarak tanmlanmaldr.

Gzden geirme srelerinin skl proje trne ve projede ulalan aamaya
baldr. Bunlarn ikisi de proje durumlarnn olas deime hzn etkiler.
Gncelletirilmi verinin kullanlma biimi de bir etkendir; rnein bir bakm projesi
gnlk olarak gncelletirilebilir ve revize kaynak listeleri de hazrlanabilir.
Proje ne kadar sk gzden geirilirse, o kadar yakn bir kontrol yaplabilecei aktr;
ancak bu i program hizmetlerinin maliyetini ve bu ile ilgili kii saysn arttrr.
Veri toplama; gzden geirme srecinin en nemli unsurudur. Toplanan bilgi, gerekli
kararlarn alnabilmesini salayan gelecekteki analizlere baz oluturur. Bu nedenle
proje ekipleri ve taeronlardan toplanan veri mmkn olduka doru olmal, hzl
toplanmal ve hemen ilenmelidir. Veri toplamann nemi; dier kiilerle, gerek
ilerleme, projenin her alanndaki deiiklikler ve eilimler konularnda bilgi
iletiimine girmek, bu verinin bir btn olarak analizini yapmak ve eitli alanlar
arasndaki ara yzleri koordine etmektir. Veri birok yolla toplantlar. Proje
belgeleri, zel belgeler, tartmalar, yazmalar, telefon konumalar, faks gibi
dkmanlar veri toplama yntemi tanmlanmaldr. Ardk gzden geirme
srelerinde retilen sre, kaynak, maliyet deerlerinin gerekleecek deerlerle
karlatrlmalar gelecekteki deerlerin daha iyi kestirilmesine olanak salar.
Proje izleme; harcanan parann ve ilerlemenin gerek durumunun planlanan ile
karlatrlarak izlenmesi, proje performansnn deerlendirilmesinin tek yolu
olabilir. Dier bir seenek olarak izleme, gncelletirmeler srasnda, bir sonraki
gncelletirmeyi beklemeden hemen nlem alnabilmesi iin, ortaya kan byk
sapmalarn saptamasnda yardmc bir gere olarak da kullanlabilir. Planlarn ve
programlarn deitirilmesi sz konusu deilse, yalnz izleme yeterlidir. Bu, basit ve
karmak olmayan projeler durumunda geerlidir.

37

zleme gerek ilerlemenin planlanan ilerleme ile karlatrlmas srecidir.

Kullancnn istedii ve gerekli grd sklkta yaplabilir. Yeni eylemlerle ilgili
veriler, yeni sre tanmlar, biten eylemler ve ebekedeki dzenlemeler, izlemeye
dahil olan konular arasndadr.
zlemeyi kolaylatrmak iin gerekli gncelemeler tam zamannda yaplmal
bylelikle projenin gidiat kontrol altna alnm olabilir. Gncelletirme almalar
yaplabilmesi iin ebekede yaplan eklentiler, eylemlerin gerek balama ve biti
tarihleri, eylem gerekleme yzdeleri dzenli olarak sisteme girilmelidir.

6. PROGRAMLARINDA KULLANILAN TEKNKLER

6.1.UBUK (GANTT) DYAGRAMLARI
Kullanlan ilk metoddur. 1900 ylnda Amerikal bir mhendis olan Henry GANTT
tarafndan gelitirilen bu metotta ilemler, zaman leine gre izilen bir dizi yatay
ubuk ile gsterilir. Her ubuk, projedeki bir ilemin balang tarihini, sresini ve
biti tarihini gsterir. ubuk diyagram, yatay dzlemde zaman belirtilmi, dey
dzlemde ise ismi belirtilmi aktivite topluluudur. Projede belirlenen balang ve
biti her aktivite iin belirtilmitir. Aktivitelerin sresi ise, soldan saa doru izilen
bir ubukla gsterilir. Diyagramn st ksmnda bulunan zaman lei ile de
aktivitelerin yaklak balang ve biti sreleri tayin edilir. ubuun uzunluu ise
aktivitenin mddetini gsterir. Normal olarak, aktiviteler balang tarihlerine gre
kronolojik listelenmitir.
Geleneksel planlama metodu olarak bilinen ubuk (Gantt) diyagramlar uzun yllar
yaygn bir biimde kullanlm olup bugn de baz basit ilerde kullanlmaktadr.
ubuk diyagram basitlii, hazrlama kolayl ve kolay anlalr format nedeniyle
daha ok inaat alannda kullanlmtr.

38

Zaman
Kaz
Kalp
Donat

kalemleri
ekil 6.1. Bar Diyagram

ou ubuk diyagramnda, her ubuk belirli bir aktiviteye ne zaman balanaca ve

bu aktivitenin ne zaman bitirileceini belirtir. Bu, ubuun, aktivitenin devaml
olarak yaplacan gsterecei anlamna gelmez. Daha ok, aktivitenin ilk alma
gnn ve bitirilmesi gereken gn temsil eder. Bu iki tarih arasndaki i gnlerinin
says belli deildir, ne var ki, bu srekli izgi, iin srekli olarak devam edecei
izlenimi verebilir. Tablo 4.1. de srekli ubuk kullanlan bir diyagram gsterilmitir.
Bir ubuk diyagram, kesik ubuklar kullanlarak, kesintiye uramas planlanan ileri
belirtmek iin de hazrlanabilir. Kesik ubuklarn kullanm, programlaycnn
niyetini daha ak bir ekilde ortaya koyar.
Bir ubuk diyagram basit birka adm izlenerek oluturur. lk adm, hangi
aktivitelerin listeleneceini belirlemektir. Bu, asl iin kk, sonlu inaat
aktivitelerine dntrlerek, ilgili aktivitelerin ubuk diyagramnda listelenmesi
eklinde olur. Bu ilem, CPM iin kullanlan ilemle ayndr fakat, sklkla, ubuk
diyagram aktiviteleri ilerin birbiriyle ilgisinden ok fiziksel konum veya
sorumlulua gre seilir. Birbirine bal iler zerine kurulmu bir ubuk diyagram
sistemi planlama ve ynetim arac olarak daha deerlidir. Seim, programlaycnn
planlama ve kontrol iin ne tasvir etmek istediine baldr.

39

Aktiviteler seildikten ve listelendikten sonra mddetler tayin edilir. Son olarak

programlayc bir dzen belirler ve ubuklar diyagrama aktarr. Dzen, genelde ok
kesin deildir fakat bir aktivitenin biti tarihiyle dierinin balang tarihinden
anlalabilir.
ubuk diyagram aktiviteleri aylarca ya da baz durumlarda yllarca srebilir. 3
aydan uzun sren aktiviteler daha ince detaylara ayrlmaldr.
Bir ubuk diyagramnda minimum olarak, proje konumunu belirten bir balk, her
aktivitenin ksa aklamas ve aktivitelerin sresini gsteren ubuk bulunmaldr.
Genellikle, ubuk diyagramlarnda belirli bir aktivite iin gsterilen tarih, o
aktivitenin en erken balama ve en erken biti zamann temsil eder. En ge balama
ve en ge biti zaman, kesik izgiler ya da ikonlar kullanlarak eklenebilir. Hazrlk
ve yenileme tarihleri diyagramda belirtilmelidir. Genel bir kural olarak, bir ubuk
diyagram 100 aktiviteden fazla aktivite iermemelidir. 100 aktiviteden fazla aktivite
ieren bir ubuk diyagramnn okunmas ve kullanlmas gleebilir. Bir ubuk
diyagram ek veri de ierebilir. Baz kullanclara gre ek veri diyagram daha yararl
hale getirir fakat diyagramn izilecei kdn lsn arttracandan, kullanm,
kopyalamay ve deitirmeyi zorlatrr. Gereinden fazla ek verinin varl
diyagram daha az anlalr hale getirir.
Balktaki bilgiler, proje yerini, konumunu, proje sahibini, proje planlaycsn, proje
numarasn, kontratn meblasn, v.b. ierebilir. Aktivite alamalar ise, aktivite
sreleri, aktivite kodlar, parasal deer, kazanlan deer, kaynak tipleri ve miktar
gibi bilgiler ierir. Bir ksm bitmi aktivitelerin o an ki durumu, aslnn
programlanandan nasl fark ettii ve herhangi bir deiikliin sebepleri gibi birok
bilgi diyagramda gsterilebilir.
ubuk diyagram hazrlamas kolay ve bu meslekten olamayan insanlar tarafndan
bile kolayca anlalabilecek bir programdr. ubuk diyagram projede kullanlacak
tek programlama arac olabilir. Ayrca, ubuk diyagramlar karmak programlama
metodlarn daha anlalr bir hale getirmektedir.

40

ubuk (Gantt) Diyagramlarnn nemli yetersizlikleri yle zetlenebilir:

lemler arasndaki ilikiler gsterilemediinden, ilem srasnn yeniden

dzenlenmesi gerektiinde sakncalar ortaya kmaktadr.

Miktarn ilemlere bal olarak gstermezler

Hangi ilemlerin sreleri toplamnn projenin sresini verdiini gstermezler.

Baka bir deile kritik ilemler yani kesin olarak ngrlen sresinde
bitmesi gereken ilemler belli deildir, byle ilemlerin tamamlanmasndaki
gecikme tm proje sresini geciktireceinden, ubuk diyagramlarndaki bu
yetersizlik ok nemlidir.

Tamamlanmalar iin fazla zaman (bolluu) olan, yani kritik olmayan

ilemleri gstermezler. Oysa bu bolluklarn bilinmesi kaynak dengelemesi
asndan ok nemlidir.

Yukardaki yetersizliklere bal olarak proje sresinin ksaltlmas ile maliyet

arasndaki bantnn nasl deiecei sorularna cevap alnamamaktadr.

ubuk diyagramlar olaslk arzeden ilerde kullanlamazlar.

Sonu olarak ubuk (Gantt) Diyagramlar ancak, basit ve olasl bulunmayan

projelerde kullanlabilecek niteliktedir.
6.2.DEVRE DYAGRAMLARI
Tren istasyonlarndaki hareket cetvellerine benzerler. Yatay eksen i sresini
gstermektedir. Dey eksen ise mterek bir birimle ifade edilebilecek (uzunluk,
hacm, alan) i miktarn gsterir. Yol, demiryol, boru hatlar v.b.projelerinde (i
miktar birimi ayn= uzunluk olduundan) baaryla uygulanabilir. Ancak i miktar
birimlerinin farkl olmas durumunda devre diyagramlarnn hazrlanmas zordur ve
karklklar meydana gelmektedir. Buna karn bina inaat gibi farkl i miktar
birimlerinin szkonusu olduu yatrmlarda (V) i miktar yerine her ilemdeki i

41

miktar, kendi toplamnn (%) si olarak alnmak suretiyle devre diyagramlar

kullanlabilir.

ekil.6.2 Devre Diyagram

Devre diyagramlarnda, ilemler arasndaki iliki trlerinin ortaya konulabilmesi, iki
boyutlu olmas nedeniyle ilem izgisinin eimi (V/T=miktar/zaman) hesaplanarak
ilemin gerekleme hznn bulunabilmesi hz deiiminin zaman ve yerlerinin
izlenebilmesi bu diyagramlarn avantajl ynleridir.
Devre diyagramlarnn yetersizlikleride vardr. lemlerin iliki tipinde, sra veya
srelerinde herhangibir deiiklik olduunda, diyagramn en azndan bir ksmnn
yeniden

izilmesi

gerekmektedir.

Kritik

ve

kritik

olmayan

ilemler

saptanamamaktadr. zellikle kaynak dengelemesine ve optimum proje sresinin

belirlenmesine olanak vermeyen bu yetersizlikler devre diyagramlarnn deerini
azaltmaktadr.
6.3. EBEKE ESASLI SSTEMLER
Matematiksel anlamda a(ebeke) diyagram dm noktalar ve oklardan oluan
izelge diye tanmlanmaktadr. A diyagramlarna dayal i program teknikleri iki
trl gruplandrlabilir.
1. CPM (Kritik Yrnge Metodu)
2.

Pert Metodu (Program Deerlendirme ve Denetim Teknii)

42

Modern planlama teknikleri olarak da anlan CPM ve PERT metodlar 1957-58

yllarnda ngiltere ve ABDde gelitirilmitir.
ABDde ilk kez 1958de Du Pont de Nemours Company adl kimyasal yatrmlar
yapan firma, byk bir yatrmn planlanmasnda CPM metodunu kullanm ve
byk tasarruf salamay baarmtr. 1959 da Dr.Mauchly CPM metodunu
basitletirerek endstri yatrmlarna tatbik edilir hale getirmitir.
6.3.1. CPM METODU
CPM :(Critical Path Method)
Kritik Yol (Yrnge) Metodu
CPM (Kritik Yrnge Yntemi), zellikle proje planlama amacyla yllardr etkin ve
baarl bir ekilde kullanlmaktadr. Yntemin inaat ve taahht sektr bata olmak
zere her trl mhendislik alannda yaygn olarak kullanlmasnn yannda,
endstride yeni rn gelitirme, pazarlama almalar, v.b. konularnda da baaryla
uygulanmaktadr. Bilgisayar donanm ve yazlmndaki byk gelimelerin doal bir
sonucu olarak, ebeke bazl bilgisayar destekli i programlama sistemlerinin
kullanm yaygnlamtr. Bu amala ve gelitirilen uygulamaya ynelik proje
ynetim yazlmlarnn retiminde ve kullanmnda genelde CPM yntemi baz
alnmtr.
Aktivitelerin Tanm
Bir projeyi oluturan elemanlara aktivite (ilem) denir. rnein bir bina inaat
szkonusu ise:
1. Proje yaplmas, ruhsat alnmas, malzeme siparii gibi sadece insan emeine
dayanan ilemler (faaliyetler) bulunduu gibi, kaz yaplmas, kalp
kurulmas, beton dkm v.b.gibi hem insan emei, hem malzeme ve hem de
gerektiinde makine gcne ihtiya gsteren ilemler szkonusudur. Hangi
ilerin veya i gruplarnn bir ilem nitesi olarak alnacan i programnn
niteliine gre programc tespit eder.
43

2. Byk yatrmlarda genellikle bir ana (master) program hazrlanr. Bir byk
binann yapm tek bir ilem olarak gsterilebilir. Daha sonra ayrntl (ara)
programlara geildiinde, ana programdaki bir ilem kendi iinde daha
ayrntl ksmlara blnerek, ana programa uygun ksmi programlar yaplr.

3. Ksm programlar birletirilerek UYGULAMA PROGRAMI

oluturulur.
4. Dm Noktalarnn Numaralanmas
a) Her dm noktasna farkl bir numara verilir. Ayn numaray tayan birden
fazla dm noktas olamaz.
b) Numaralar balang dm noktasna kadar genellikle artarak devam eder ve
yine genel olarak balang dm noktasna en kk numara verilir. Ancak
numaralama iin ngrlen kesin bir kural yoktur.
c) ebekeye sonradan baz ilemlerin eklenebilecei ihtimali dnlerek
dm noktalarna, say atlayarak da numara vermek mmkndr
5) Numaralama yapldktan sonra CPM diyagramndaki her ilem, balad ve
bittii dm noktalarnn numaralar ile tanmlanr tablo halinde gsterilir.
rnek: 0-1 temel kazs
1-2 kalp yaplmas
2-3 beton dkm

ekil 6.3.1

Ok Diyagram

44

CPM metodunda (genel olarak ok diyagramlarnda) her ilem bir ok ile gsterilir.
Her ilem bir dm noktas ile balar ve dier bir dm noktasnda biter.
Balang

Biti

Dm noktas

A(ilemin ad)

noktas

(lk Aama)

(Son Aama)
j

i
tij

A = lemin ad (rnein: beton dkm)

i = ilemin balang dm noktas
tij = ilemin sresi (gn,hafta,ay)
j = ilemin biti dm noktas

lemler Arasndaki likiler:

CPM metodunda temel iliki, bir ilem bittikten sonra onu izleyen ilemin veya
ilemlberin balayabilecei ilikisidir. Bir baka deile SON-BA ilikisi vardr.

ekil 6.3.2

SON BA likisi

A ve B (her ikisi birden)

A

tamamlandktan sonra C ve D

ilemleri balayabilir.
B

45

A ve B tamamlandktan sonra C

balayabilir.

B tamamlandktan sonra D

balayabilir.

A tamamlandktan sonra C

balayabilir.

A ve B tamamlandktan sonra D

balayabilir.

A ve B tamamlandktan sonra K

balayabilir.
B
C

B ve C tamamlandktan sonra L

balayabilir.

A ve B tamamlandktan sonra K

balayabilir.
B
C

B ve C tamamlandktan sonra L

balayabilir.
46

A tamamlandktan sonra K
balayabilir.

A ve B tamamlandktan sonra L

balayabilir.
C

A, B ve C tamamlandktan sonra

M balayabilir.

6.3.1.1. EBEKE HAZIRLAMAYLA LGL KURALLAR

Bir proje ebekesinin iziminde, nce projeyi tamamlamak iin yaplmas gereken
btn eylemler listelenir ve bu eylemler yapm metoduna gre mantksal teknolojik
yapm srasna konur. Her eylem bir okla gsterilir; okun balang ve bitii olaylarla
belirlenir. Bilindii gibi, bir olay bunda birleen btn eylemler bittii zaman
tamamlanr ve ancak bundan sonra bu olaydan balayan eylemler balayabilir.
Eylemlerin yaplabilmesi iin zaman ve kaynak gerekir. Ayrca ebeke izimi iin,
genelde zaman ve kaynak gerektirmeyen kukla eylemler de kullanlr. ebekenin
izimine proje balang eyleminden balanr ve eylemler arasnda ngrlen
mantksal sra ve ilikiler gz nnde bulundurularak ebeke izilir. ebeke,
mantksal iliki ve teknolojik kstlamalara gre izildiinde, projeyi tam yanstan bir
model olur ve ancak projede herhangi bir deiiklik olduu zaman deiir. Ayrca
kaynak kstlamalarna uygun olarak eylemlerin zamanlanmasnda da maksimum
esneklik gsterir.
Projenin balangcndan bitimine kadar mmkn olan tm yrngeler zerindeki
eylemlerin sreleri toplandnda, en uzun sreli yrngeye kritik yrnge denir.
Bu sre projenin beklenen sresidir. Kritik yrnge zerindeki herhangi bir eylemin
balama veya bitmesindeki gecikme tm projenin tamamlanmasn geciktirir. Dier
tm eylemlerin bolluklar vardr ve bu eylemler projenin bitimini dolayl olarak
etkiler.

47

6.3.1.2. EBEKE MANTIININ TEMEL KURALLARI

Her eylem tek bir okla gsterilir. Oklar ve ynleri yalnz mantksal ilikiyi
gsterir. Ok uzunluklarnn hibir anlam yoktur. Bir eylem ebeke iinde
yalnz bir kez gsterilir. Herhangi bir eylem, eer gerektiriyorsa birden ok
paraya blnebilir ve her bir para ayr bir eylem olarak ayr bir okla
gsterilebilir.

ki olay birbirine birden fazla eylemle direkt olarak balanamaz. Yani, iki
eylem ayn balang ve biti olaylar ile belirlenemez. Birbiri ile ilikili iki
eylem ayn anda yaplabildii zaman byle bir durumla karlalr. zm
iin gsterimde kukla eylem kullanlr. Kukla eylem kaynak ve zaman
gerektirmez. Kukla eylemler, ebekede mantksal ilikilerin kurulmasnda
yararldr. Belli bir projede A ve B eylemlerinin C eyleminden nce
yaplmas gerektii, dier taraftan E eyleminin yalnz B eyleminin bitiminden
sonra yaplabilecei varsaylrsa, bu mantksal iliki bir kukla eylem
kullanlarak ebekede ak bir ekilde gsterilir

Bir eylem balamadan nce ondan nceki tm eylemler sona ermelidir.

Ayn olay numaras ayn ebeke iinde yalnz bir kere kullanlr.

Primaveraya her eylem eklendiinde u sorular sorulmaldr. Bu eylemin

balamasndan hemen nce hangi eylemler bitirilmelidir? Bu eylemi hangi
eylemler izlemelidir? Hangi eylemler bu eylemle birlikte yaplabilir?

KURAL 1:
ki dm noktas arasnda birden fazla ilem varsa, bunlar krk izgi veya eri ile
gsterilemezler. lemlerin balang veya biti dm noktalarna kurla ilemler ve
yeni dm noktalar eklenir.

48

Zira, kritik yrnge hesabnda ve bilgisayar programlarnda her ilem, balang ve

biti dm noktalarnn numaralar ile tanmlanmaktadr. Her ebekede ayn say
ifti ile sadece bir ilemin gsterilmesi gerekmektedir

A
A
B

YANLI
DORU

A
B

C
DORU
KURAL 2:
Bir ilem, kendinden nce biten ilemlerin balang noktasna balanamaz.

YANLI

49

Grld gibi, B ilemi D ve Eden sonra balad halde D balamadan nce

bitmektedir. Bir mantk hatas szkonusudur.

KURAL 3:
Bir B ilemi, kendinden evvelki A ileminin yalnz bir ksmna bal ise, A ilemi
paralara ayrlarak B ileminin ne zaman balayaca aka belirtilmelidir.
A

A1

A2

YANLI

DORU

KURAL 4:
Btn dm noktalar, a diyagramnn balang ve biti dm noktalarna
balanmaldr.

YANLI

DORU

50

KURAL 5:
ANA programda bir okla gsterilben herhangibir A ilemini oluturan DETAY
ilemler kapal bir diyagram meydana getirmelidir. Bu detay diyagramn balang
ilemleri ana diyagramdaki A ileminin balang dm noktasndan balamal,
biti ilemleri A ileminin biti dm noktasnda bitmelidir.

6.3.1.3. ZAMAN ANALZ HESAPLARI

CPM uygulamalarnda genelde sonu olarak her eylemin balama ve bitirme
zamanlarnn tarihleri belirlenir. ebeke hazrlanmas bu amaca ulamak iin ilk
admdr. Deiik eylemler arasndaki ilikilerden dolay, eylemlerin balama ve
bitirme zamanlarnn belirlenmesi zel hesaplamalar gerektirir. Bu hesaplamalar,
basit aritmetik ilemler kullanlarak dorudan ebeke zerinde yaplabilir veya
bilgisayarlardan yararlanlabilir. Sonuta proje eylemleri kritik ve kritik olmayan
eylemler eklinde snflandrlr. Kritik eylem, balamasndaki bir gecikme proje biti
tarihinde gecikme douran bir eylemdir. Kritik olmayan eylem ise, eylemin en erken
balama ve en ge bitirme zamanlar arasndaki fark, bu eylemin gerek sresinden
fazla olan bir eylemdir. Kritik olmayan eylemde bir bolluk vardr. Kritik yrnge,
ebekenin balang ve biti olaylarn birletiren bir kritik eylemler zinciridir. Dier
bir deyile kritik yrnge, projenin tm kritik eylemlerini tanmlar. Zaman analizi

51

hesaplarnn amac, kritik yrngenin ve bunun sresinin belirlenmesi, ve dier

yrngelerdeki bolluklarn bulunmasdr. Zaman analizi hesaplar drt aamada
yaplr. Birinci amada ileri gidi, ikinci aamada geri gidi ilemleri yaplr; her
eylemin en erken balama, en erken bitirme ve en ge balama, en ge bitirme
zamanlar bulunur. nc aamada eylemlerin toplam ve serbest bolluklar
hesaplanr; drdnc aamada ise kritik yrnge belirlenir.
6.3.1.3.1. LER GD HESAPLARI
leri gidi ilemi, her faaliyet iin en erken gerekleme, en erken balama ve en
erken bitme zamann belirler. leri gidi ilemleri projenin balang olayndan
balar, son olaya doru gider. Bu ileme balamak iin projenin balang olayna bir
zaman deeri atanr. Bu deer genellikle sfr olarak alnr. leri gidi ilemlerinde
her eylemin mmkn olduu kadar erken, yani baml olduu daha nceki eylemler
biter bitmez balayaca varsaylr. Btn ebekenin, balang olay i, son olay
t, ve btn dier olaylar da i<j olacak ekilde numaralandrld varsaylrsa
ebekede her eylemin en erken balama ve en erken bitirme srelerinin hesab iin
ileri gidi ilemleri yle yaplr.

Bir j olaynn en erken balama zaman;

Ej = max (Ei + Dij)
bants ile hesaplanr. Burada Ei nceki olayn gerekleme zaman, Dij ise
i-j eyleminin beklenen sresidir. Genelde balang olaynn sfr zamanda
gerekleecei varsaylr; buna gre E1 = 0 olur.

Tm eylemlerin mmkn olduu kadar erken, yani baml bulunduklar daha

nceki eylemler biter bitmez balad varsaylr. Bir i-j eylemi iin Esij en
erken balama zaman
Esij = max (EFij)
eklinde bulunur.

52

Bir i-j eyleminin EFij en erken biti zaman, bu eylemin Esij en erken
balama zaman ile Dij eylem sresinin toplamdr. Buna gre tm eylemler
iin en erken biti zamanlar
EFij = Ei + Dij
veya
EFij = Esij + Dij (btn i-jler )
olarak hesaplanr.
6.3.1.3.2. GER GD LEMLER

Geri gidi ilemlerinin amac her olayn en ge gerekleme zamann, her eylemin
en ge balama ve en ge bitirme zamanlarn hesaplamaktr. Bu ilemler son
olaydan balar, ilk olaya doru gider. leri gidi ilemleri tamamlanmadan geri gidi
ilemlerine balanmaz. Geri gidi ilemleri admda hesaplanr.

Bir i olaynn Li en ge gerekleme zaman;

Li = min ( Lj Dij)
bants ile hesaplanr.
Projenin t son olaynn Lt en ge gerekleme zaman, varsa projenin Ts
biti zamanna / tarihine; Ts belirlenmemise ileri gidi ilemleri ile bulunan
Et en erken gerekleme zamanna eitlenir. Yani;
Lt = Ts veya Et
alnr. Buna sfr bolluk gsterilimi denir.

Bir i-j eykeminin LFij en ge bitirme zaman, kendini izleyen bal

eylemlerin Lsij en ge balama zamanlarnn en kne eittir. Buna gre
her eylemin LFij en ge bitirme zaman;
LFij = Lj
veya
53

LFij = min (Lsij)

bantlar ile hesaplanr.

Bir i-j eyleminin Lsij en ge balama zaman, bu eylemin LFij en ge bitirme

zaman ile Dij eylem sresinin farkdr. Buna gre, her eylem iin Lsij en ge
balama zaman;
Lsij = Lj Dij
veya
Lsij= LFij Dij olarak hesaplanr.
6.3.1.3.3. BOLLUKLARIN HESABI

Bir i-j eyleminin TFij toplam bolluu, bu eylemin en ge balama, en erken balama
veya en ge bitirme, en erken bitirme zamanlar arasndaki farktr. Buna gre TFij
toplam bolluu;
TFij = Lsij Esij = Lsij Ei
veya
Tfij = LFij Efij = Lj Efij
bantlar ile hesaplanabilir. Toplam bolluk, ebekenin bolluu olan bir yrngeden
ka zaman birimi daha ksa olduunu belirtir. Bir eylemin toplam bolluu, ayn
zamanda, bu eylemin tm projenin saptanan biti tarihini etkilemeksizin, en erken
balama zamanndan ne kadar ge balanabileceini de gsterir.
Bir i-j eyleminin FFij serbest bolluu, bu eylemi izleyen bal eylemin en erken
balama zaman ile sz konusu eylemin en erken bitirme zamannn farkna eittir.
Buna gre serbest bolluk;
FFij = Esij EFij
veya
FFij = Ej EFij

54

bantlar ile hesaplanr. Serbest bolluk, bir eylemin bitirme zamannn dier
eylemlerin ve olaylarn hi birinin balama zamann etkilemeksizin ne kadar
geciktirebileceini belirtir.
6.3.1.3.4. KRTK YRNGELERN BELRLENMES
leri gidi, geri gidi ve bolluklarn hesab ilemleri sonularn kullanarak ebekenin
kritik eylemleri belirlenir. Bir i-j eylemi;
Ei = Li
Ej = Lj
Ej Ei = Lj Li = Dij
artlarn salyorsa bu eylem kritik yrnge zerindedir. Bu artlar gerekte bir i-j
eyleminin en ge balama, en erken balama ve en ge bitirme, en erken bitirme
zamanlar arasndaki farkn yani toplam bolluun sfr olduunu gsterir. Kritik
eylemler ebekede bu oku tanmlayan okun balang ve biti noktalarndaki
olaylarn en erken gerekleme, en ge gerekleme zamanlar farknn Dij eylem
sresine olmas ile karakterize edilebilir. Kritik yrnge mmkn en ksa proje
tamamlama sresini de belirtir. Kritik yrnge ebeke balangcndan ebeke sonuna
kadar giden birbirine bal eylemlerden bir zincir oluturmaldr.
Genelde kritik yrnge hesaplar olarak da anlabilecek, ileri gidi ve geri gidi
ilemleri ile bolluklarn hesab sonular bir tabloda zetlenebilir. Bu tablo zaman
analizi ile ilgili tm bilgileri ierir ve kritik yrngenin bulunmasn kolaylatrr.
Yalnz kritik bir eylemin toplam bolluu sfrdr. Toplam bolluk sfr ise serbest
bolluk da sfrdr. Kritik olmayan bir eylemin de serbest bolluu sfr olabilir.
Kritik yrnge toplam bolluu sfr olan yrngedir. Lt
konvansiyonu kullanlrsa, kritik yrngenin bolluu sfr olur.

55

= Et sfr bolluk

Ancak son olay iin gerekleme zaman Ts > Et, Ts = Et ve Ts < Et olmasna gre;
pozitif, sfr veya negatif olabilir. Negatif bolluk bitiminin gecikeceini, yani proje
bitiminin belirtilen Ts sresinden sonra olacan gsterir. Bu genelde kabul
edilmeyen bir durumdur. Bu nedenle yeniden planlama gerekir. Yeniden planlamann
yaplmas iin, kritik yrngenin ve sresinin en az elle yaplan bir hesaplama
sonucu bulunmas yararldr. nce yalnz ileri gidi ilemleri yaplarak proje bitim
sresi bulunabilir; sonra istenirse, geri dn ilemleri de tamamlanarak bolluklarda
hesaplanabilir. Yeniden planlama iin elde edilen bu deerlerden yararlanlr.
6.4. PERT METHODU
PERT: Program Evaluation and Review Technique
(Program Deerlendirme ve Denetim Teknii)
PERT olaslk arzeden projeler iin kullanlan bir metoddur. Balangc, CPM gibi
Du Pont firmasnn almalarna dayanmaktadr. lk nemli uygulama, Polaris
fzeleri projesinde (ABD deniz kuvvetleri) olmutur. 3000 den fazla firmann
(mteahhit v.s.olarak) alt bu proje PERT metodunun baaryla uygulanmas
sonucu tahmin edilen sreden 2 yl nce tamamlanmtr.
PERTi CPM den ayran en nemli zellik, bu metodun sre ve maliyet bakmndan
kesinlik arzetmeyen projeler iin hazrlanm olmasdr. rnein, aratrmagelitirme projeleri, ilk kez gerekletirilen ve zellik tayan yatrmlar v.s.
CPMde her ilem iin belli bir sre tahmin edilir. in niteliine gemi
deneyimlere, eldeki olanaklara dayanlarak belirenen bu sre kesinmi gibi kabul
edilir ve genellikle de yaplan hata sonucu etkilemeyecek dzeyde kalr.
Pert metodu, gemi tecrbelerden kesin olarak tespit edilemeyen aktivitelerin,
hesaplanma sresi zorluunun tahmini iin planlanmtr. rnek olarak; inaatta
hafriyat ileri eitli durumlar altnda ve her trl toprakta tamamlanmaktadr. Bu

56

operasyonu idare etme tecrbesi, ok geni ve gelecekteki ii tamamlamak iin

gereken sreler hakknda birazck phe bulunmaktadr.
Pert bu eit bir i iin gelitirildi. CPMdeki bir aktivite iin srelerin daha
nceden belli olmas gerekir. CPMde olaslk faktr hibir zaman gz nnde
bulundurulmaz.
Aktivitelerin sresini tahmin etmek iin deiik bavurulardan farkl olarak, Pert
metodu EVENT-ORIENTATED metodu olarak da bilinir. Pert metodunda kesin
olaylar, program iin nemli bir olay(dnm noktas) olarak yer almas amacyla,
programn her yerinde belirtilir. Bu olaylar btn programda nemli bir yer tekil
eder ve genelde ilerleyen olaylarn belirlenmesini salar. Bu dnm noktalar
kendilerine zg bir balkla nitelendirilir. rnein; tesis (kurma, temel, esas, vakf,
kurum) iinin bitirilmesi CPM ile eilim aktiviteye intikal eder, olaya deil. Pert
Network teki dnm noktalar ya da olaylarn miktar tespit edildiinde bunlar
CPM Network teki yola benzer ekilde oklarla birbirine balanrlar.
Pert tekniinde sre hesaplama metodu, yaplm olan her olayn olasln lmek
iin basit olaslk teorisini kullanr. Basit olaslk teorisi bir figr, olas benzersiz
gibi durumlara koymak anlamna gelir. Hangi olasln lldnn ztt cetvelde
0dan 1e doru gidenidir. Cetvelin sonunda imknsz ve snrl olan bir durumu
gsteren 1 durumu vardr. Aralarnda olasl tanmlayan eitli dereceler
bulunmaktadr.
1 says genel olarak, spesifik alanlarda yaplan yzlm sonularn tantan eitli
balklarn frekans dalmn grr. Grafik, gemite olan iyi tanmlanm bir olayn
zamana bal dalmn gsterir. Grafiin dikey aknda herhangi bir sre iin
meydana gelen frekans gsterilmektedir. Yatay cetvelde ise sre gzlemlendii
gibidir. Aktivite 17 gn olarak srmtr. Dier sreler iin meydana gelen
olumalarn farkl saylarnn plan izilmitir. Eer aktivitelerin sreleri arasndaki
aralk azalm ise eri curve eklini alacaktr.

57

Byle bir frekans dalm Pert metodunun dzenleyicisi tarafndan yaplmtr ve bu

durumda o kii, aktivitelerin izimlerinin dalm erisine uygun olduunu
farzetmitir. Bu erinin karakteristik yaps istatistikiler tarafndan olduka iyi
bilinir. Bu srecin tahmini iin beta dalmnn kafi bir model olduunu tahmin
edersek, m in aktivitenin en olas sreci olarak tanmland bir denklem
oluturabiliriz. Bu denklemde;
a = Aktivitenin en ksa olarak kabul edildii zaman (optimist)
b = Her eyin kt gittii varsaylan aktivite sreci (pesimist)
olarak kabul edildi.
statiksel olarak, optimist ve pesimist srelerin ancak her yzde bir ihtimalle
gerekletii kabul edildi.
Eer belli bir aktivite srecinin gereklemesinin en uygun zamannn 10 gn olduu
tahmin edilirse, optimist sre 3 gn, pesimist sre 15 gn olduu kabul edilir ki
toplama ilemi uygulandnda forml;

te =

a + 4m + b
6

eklini alr.
Network tarafndan gsterilen btn proje iin standart bir sapma hesaplanabilir. ve
istatiksel olaslk tablolarnn yardmyla, btnyle ve networkn kullanmyla
hesaplanan projenin zaman takviminin tamamlanmas olasln verecek olandr.
rnein; 0.5 lik bir figre olaslk tablosunun kullanmyla bulunuyorsa, hedef
gnn baarlm olma ans % 50dir.
CPM ve Pertin gelitirildii gnlerden beri, iki metod kullanld sre iinde
birbirlerinin eksiklerini tamamlamtr. Bu yzdendir ki birinin kimlii dier
58

birininkinden uzun deildir. naat iinde, sre tahmincisi bu ii gz nne alabilir,

dorulukla yapabileceini dnr. Pert metodunun zaman tahmininin kullanm
inaat ii iin ok faydalanlan bir ey deildir.
7. PRIMAVERA
7.1. KAYNAKSIZ PLANLAMA

En basit planlama yntemidir. Kaynaksz planlamada fiyatlandrma yaplmaz.

7.1.1. PROJEY YARATMAK

Bir projeyi yaratmak ya da tasarlamak iin o projenin;

Proje ismi (Proje tanmnn yaplmas)

Firma ismi

Dier bilgiler yer gibi (Projenin nerede bulunduu)

Balang Tarihi (mnknse biti tarihi)

Programa ilenmelidir.
7.1.2. TAKVM TANIMLAMAK

Aktiviteleri girmeden nce, takvimi dzenlemek yaplcak en doru itir. Takvimler

her aktivite iin alma gnlerini yani haftada ka gn allcan modellemek
iin kullanlr. Mesela 6 gnlk bir takvimi, haftada 6 gn allcan gsterir.
Takvim ayn zamansa i nerede yaplyorsa orann tatillerine uygun olarak
dzenlenmelidir. Hangi lke olduu ok nemlidir. Mesela dini bayramlar veya
Trkiyede olduu gibi ou i yerinin kulland pazar gnleri tatilleri gibi.

59

7.1.3. AKTVDE KODLARININ TANIMLANMASI

Proje aktivitelerine deerler tayin edilir. Ama onlar gncellemek, analiz etmek,
raporlamak ve organize etmek iin kullanlr. Aktivite kodlarn tasarlamadan nce
kendimize bir ka tane soru sormalyz. Bu sorular projemiz hakknda daha dzgn
tespitler yapabilmemizi kolaylatrabilir.

Projede ka tane safha var? Ka tane evre var?

Ka tane blm var? Mesela inaat, mekanik, elektrik

Hangi ksmlar ve irketin hangi kollar bu projeye dahil. Mesela satn alma
ve muhasebe gibi.

Anlamada veya szlemede veya keifte ne iler yaplca veya hangi tr i

kalemlerinin yaplmas iin anlaldn tayin edip projeye uygulamak?

Ka tane antiye var ve alann bykl nekadar?

Bu sorular kendimize sorarak projemize uygun olarak aktivite kodlarn

tasarlayabiliriz.
Benim projemde 2 adet aktivite kod yazdm. Bunlar; Aama ve Kat diye ikiye
ayrlyor.
Aamayda kendi iinde (IO) imalat kodu, (IM) imalat, (IS) imalat sonras diye
3e ayrdm.
Katlar projede mevcut olan katlara bldm. Buna temeli de ekledim. Benim
Projem Milli Eitim Bakanlnn eitime fiziksel katk projesi erevesinde
2000/007nolu tip okul projesidir. Okul binas 1bodrum, 1zemin kat ve 3adet
normal kattan oluuyor. Primaverada bunlar values olarak dzenlenir.

60

Katlar

KB, Kattan bamsz

TM, Temel

BDR, Bodrum Kat

ZMN, Zemin Kat

1KT, 1.Kat

2KT, 2.Kat

3KT, 3.Kat

diye bldm. Bina Betonarme yapdr. Toplam Kullanm alanm 6100m2 dir. Bina
boyutlar dtan da 21,70x51,80 ve 29,50x51,80 boyutundadr. Sadece inaat ileri
projemde yer almtr. Toplam 16 derslik vardr ve her katta eitli iler iin
derslikler ve labarotuvar bulunmaktadr.
7.1.4. AKTVTE EKLEME VE DZENLEME

Aktiviteler programa girilmeden nce mutlaka belirlenmelidir. Aktiviteleri programa

girerken mutlaka aadakilerin gz nnde bulundurulmas nemledir.

Aktivitenin faaliyet alan,

Aktivitenin nekadar srecei ya da ka gnlk bir i olduu

Hangi ekip o aktiviteyi yapcak. Mesela hertrl kalp iini kalp ekibi
yapcaktr,

Her aktivite iin bir datm yaplmas gerekir. i blmlere ayrmak gerekir.
Ekip kurmak gerekir.

Projenin tahmini biti tarihini hesaplamak iin yaplan metrajlara baklarak bir kesif
hazrlanp daha sonra i kalemlerinin adam/saat hesaplar yaplarak o i kalemlerinin
teker teker ka gn srecei bulunabilir. Metrajlar tek tek inceleyip, i kalemlerinin

61

ka gn sreceini hesaplayp, aktiviteleri birbirine

baladmz zaman biti

sresinin hesabi yaplabilir.

Genelde proje raporlar her hafta ve her ay olarak hazrlanabilir. Primaverada haftalk
veya aylk rapor almak mmkndr. Dzgn ve doru bir aktivite asla iki zamanl
bir rapor vermemelidir. Buna zaten primavera izin vermez. Bu durumda aktivite
sadece bir zamanl olmaldr. ki zamanl bir i kalemi yani bir aktivite dier
aktiviteye balanamaz.
Biti noktas bilinen bir aktivite iyi bir egzersizdir. Balama noktas bilinen bir
aktivite dier aktiviteye balandnda bu aktivitenin balang noktasda belirlenmi
olur. Bunlarn hepsi yaplcak ilerin belgelenmesiyle olur. Yani metrajlar
oluturulup toplamlar yeil deftere geirilir. Ona uygun olarak bir i sras belirlenir.
Hangi iin nezaman ve ka gn srecei belirlenir. karlan hesaplar
belgelediimizde iimiz kolaylar. Baz konularn belgelenmesi rnek olarak unlar
syleyebiliriz;

izimlerin tek tek belli balklar altnda belgelenmesi,

Ayrntlarn bitirilmesi,

kalemlerinin bir sraya sokulmas

Yaplcak ilerin listesinin datmnn yaplmas

Malzemelerin sertifikalarnn kontrol edilmesi ve testten gemesi

Bylelikle aktiviteler programa eklenir ve onlarn aktivite kodlar tayin edilip

programa girilebilir. Bu ilem sonunda aktiviteler kendi aralarnda snflandrlabilir
ve gruplandrlabilir.
7.1.5. LOGIC EKLEMEK ( MANTIK DZN )

Logic yapilmasi taahht edilen btn ilerin i srasna uygun olarak aktivite olarak
dzenlendiinde bir sra iersinde olmasn salar. Bylelikle herbir aktivitenin biti
ve balang tarihleri belli olur. Bu seenek programda ileri geri hareket ederken
aktivite sralamasn incelemenize yardmc olur. Bu mantk herhangi bir aktivitenin

62

bolluunun (float) neden negatif grndn anlamanza yardmc olur. ( hibir

aktivite negatif bollua sahip olamaz ).
Birbirini takip eden yakn a rglerinde yani yakn a rglerinde btn aktiviteleri
bir veya birden fazla ncl ( predecessors ) veya ardllar ( successors ) vardr.
Ancak;

Balang dnm noktas veya ilk aktivitenin ncl yoktur,

Proje sresinin tamamlanmasn temsil eden aktivitenin ardl yoktur.

Bylece mantksal dizim doru biimde uygulandnda, aktiviteye olan bir gecikme
btn takip eden aktiviteleri geciktiricektir ve bu gecikmeyi dengelemek iin yetersiz
ekstra zaman olduunda ( bolluk, float ) proje biti tarihi etkilenir. Olaylarn
mantksal dizim dnda olan etkilerini doru biimde modellemek iin binann
msait olduu belli gnler gibi zamanlar belirleyerek snrlamalar getirebiliriz.
Snrlamalar dkmanlar destekleyecek ekilde karlkl referansl olmal.
7.1.6. PROJE ZAMAN PROGRAMLAMASI

Primavera i program projenin en ksa sredeki biti tarihini hesaplayabilir.

Primavera i program ayn zamanda kritik yollar da hesaplayabilir. Kritik yollar
uzun sren aktivitelerin bir zincirleridir bunlarda en erken proje biti tarihini gsterir.
Hesaplanm proje biti tarihi kritik aktivitelerin zamannda balamas ve bitmesine
baldr. Eer kritik aktiviteler zamannda balayp bitmezse projede gecikir.
Eer biti gnnde bolluk varsa o zaman aktivitelerin balamasnda ve bitmesinde
olan gecikmeler projeyi etkilemeyebilir.
Toplam bolluk, proje biti tarihini etkilemeksizin, aktivite balang veya biti
tarihinin ertelenebilecei toplam sre olup, bir aktivite mantk sras iindekilerin
tamamn kapsar.

63

Serbest boluk, bir aktivite geciktii zaman br aktivitenin balang tarihinin

gecikmemesini salayan fazladan ayrlm bir sredir. Hesaplanana proje biti gn
programa girilen aktivitelerde yani verilen bilgiler, programa ilenen bilgiler
dorultusunda dorudur.
7.1.7. SERGLENENLERIN FORMATLANMASI, FLTRELER VE
PLANLAR

Filtreler ve planlar program idare etmek ve aktivitelerin projelere uyumlu raporlar

verebilmesi iin uygulanan raporlardr.
7.1.8. BASKI VE RAPORLAR

Bilgiyi ak ve detayl bir ekilde sunmak iin baz kurumlar vardrki gereklilikleri
btn proje yelerine bilgiyi doru ekilde aktarabilsin.
7.1.9. PROJE YAYIMLAMA

Projenin btn alanlar proje plann tekrar tekrar gzden geirerek en uygun
yntem ve methodla program altrmal ve proje takip etmelidir.
Proje yeleri arasnda haberlemeyi kolaylkla ve doru bir ekilde salamalar iin
kolay bir haberleme sistemi kurulmaldrki sonular abuk ve biribirlerinde haberli
ve doru bir ekilde alnsn.
7.2. YNTEMLER KAYNAKSIZ BELIRLEMEK
7.2.1 HEDEF PROGRAMINI YARATMAK

lerlemeyi lmek iin, gerekleen i programyla karlatrlabilen bir proje

plandr. Hedef, temel i program veya henz gncelletirilmi i programnn
kopyas olabilir.

64

7.2.2. SREC ZLEMEK VE TAKIP ETMEK

Projenin zaman programlanmas belirli aralklarla gncellenmelidir ve eer yaplan

almada veya yntemde bir deiiklik varsa o noktada kaydedilmelidir. Deiiklik
yaplan srelerde gncelleme yapldnda gncellenmi tarih olarak dzeltilir. (
Date-Date ). Program hesaplamalarnn balangc olarak kullanlan tarihtir. Her bir
gncelleme sonras gncelleme tarihi olarak kullanlr.
programnn takibinin salamak iin aadaki baz aktivite bilgilerini toparlamak
gerekir:

Gerek balang tarihi, iin yzde kann tamamland, aktivitenin

tamamlanmas iin kalan sre

Bitmi aktiviteler iin gerek balang tarihi ve biti tarihi,

Bitmemi aktiviteler iin dzeltmeler,

Bilgileri toparlanmaldr.
Bu bilgiler toparlayp ve bilgisayara girildiinde yaplan i program tablolar gerek
primavera i programna dnr. Bylelikle uygun bir i program programna
dnm olur.
7.3

KAYNAKLARLA

BERABER

PROJENIN

ZAMANININ

PLANLANMASI
7.3.1. KAYNAKLARI KULLANMAK VE YARATMAK

Kaynak havuzu, proje kaynaklarn yan proje bilgilerini primavera girildii zaman
kurulmu olur. Daha sonra her aktiviteye gerekli miktarda kaynak atanr.
Fiyat orann her bir kaynak iin girdiimiz zaman bunlar fiyat analizine
tayabiliriz. Bylelikle proje teslim tarihindeki fiyat ile ilave edilmi fazla fiyatlar
veya fazla yklenmi kaynaklar karlatrlabilir.
65

Zaman evresinin nakit ak ve btesi, kaynak ve fiyat verilerinde otomatik olarak

meydana gelebilir.
7.3.2.

AKTVTE

TPLER

VE

KAYNAKLARIN

KULLANILMASI

Kullancy gerek hayata uygun, yakn ve doru olarak ynlendirebilecek nitelikte

ilave zellikler programda mevcuttur.
7.4.

YNTEMLER

KAYNAK

ZAMANLARI

ILE

BIRLIKTE

BELIRLEMEK
7.4.1. KAYNAKLARIN DURUM DEERLENDRMES

Kaynaklarn rollerini deerlendirebilmek ve oluturabilmek iin baz ilave bilgilere

ihtiyacmz olabilir:

Her aktivite iin, her geen gn iin harcanan fiyat miktar,

Her aktiviteyi tamamlamak iin gerekli miktar veya fiyat.

Bu bilgiyle beraber kaynaklarn i programna salkl bir ekilde aktarlabilmesi

salanabilir.
7.5 PROJELER YARATMAK VE VER TABANINI OLUTURMAK

Primavera da proje oluturmak iin iki trl yol vardr:

File ikonuna tklayarak, new menu blmnden proje yaratlabilir.

Yda tools ikonuna tiklayarak Project utilitiesden copy to copy seeneinde

mevcut bir projeyi aarak iinden amak istediimiz dosyay seip aarak
biraz deitirip yeni bir proje yaratabiliriz.

66

7.5.1 PROJE DOSYA YAPISI

P3 un standart bir format vardr. Bunlar;

Proje isimin kesinlikle 4 tane karakterli olmas arttr.

Projenin iindeki btn dosyalar her proje iinde ayn sayda retilir.

Btn dosyalar primavera dosyalar iindedir ve

Btn dosyalar drt karakterli dosyalar halinde saklanr.

7.5.2 PRMAVERAYI ALITIRMA VE AMA

P3 balatmak iin PRIMAVERA ikonuna ift tklayn. Kullanc adnz ve

ifrenizi girin. Mevcut bir projeyi balatmak iin FILE mensnden OPEN
seeneini tklayn.

ekil 7.1 Primavera yi altrma ve Ama

Bu aamada karmza kan ekranda amak istediimiz dosyay iaretledikten sonra

OVERVIEW seeneinden proje hakkndaki genel bilgileri girebiliriz. OPTIONS
seeneinden seilen projeyle ilgili filtre ilemlerini deitirebiliriz. ACCESS...
Seeneinden

projeye

girebilecek

kiilerin

67

listesini

ekleyebiliriz.

P3teki

DENGELEME ,AKTVTE TANIMLARI , GLOBAL DEKLKLER gibi

baz seenekler yalnzca tek kullancnn mdahalesine izin verir. Biz alrken
baka kullanclarn giriini engellemek iin bu ekrandaki EXCLUSIVE seeneini
iaretlememiz lazm.

ekil 7.2

Proje Ekleme

Bu yolla 4 projeyi ayn anda aabiliriz. Projeyi atmz zaman en son kaydettiimiz
duruma gre ekrana BAR GRAF ya da PERT EKRANI kacaktr.

ekil 7.3

Proje Grnts
68

7.5.3 PROJE EKLEME

VIEW mensnden NEW seeneini seip ve 4 karakter uzunluundaki proje adn

yazabiliriz. Genel bilgiler istee bal olarak doldurulabilir veya bo braklabilir.

ekil 7.4

Proje Ekleme

Proje biti tarihini eer tarihle ilgili bir kstlama yapmak istiyorsak belirtilmeliyiz.
Planlama nitesi ile ilgili bilgiler P3 tarafndan otomatik olarak ekrana kacaktr.
Eer projenizi bir gruba dahil ediyorsanz Add This New Project to a Project Group
kutusunu iaretleyiniz. Grubu ya bolua isim yazarak kendimiz belirtebiliriz ya da
6 tuuna basarak listeden seebiliriz.

7.5.4

PLANLAMA NTELERN BELRLEMEK

Bu nite proje programlamas yaparken kullanlacak zaman birimini seer (saat, gn,
hafta veya ay olarak). Projeye baladmz zaman P3 otomatik olarak pazartesiden
cumaya kadar olan bir alma haftasn seer ve birim de gn cinsindendir. alma

69

gnlerini ve haftada ka saat allacan projeye 4 karakterlik isim verdiiniz ilk

ekranda belirleyebiliriz. Daha sonra DATA, CALENDARS seeneini setikten
sonra STANDART seeneini seerek gerekli ayarlamalar yapabilirsiniz. Srasyla
OK ve CLOSE tularna basarak ileminizi tamamlayabilirsiniz.

ekil 7.5

Planlama niteleri

7.5.5 YEN BR PROJE N LK AKTVTEY TANIMLAMA

Yeni bir projeye baladmz zaman P3 ilk deer (default) olarak UBUK
Diyagram (bar chart) ekrann gsterecektir. Activity ID alanna tanmlayc
balnz yazp ve 4 tuuna basmalyz.

70

ekil 7.6

lk Aktiviteleri Tanmlama

7.3.6. PROJE N GR HAKLARININ AYARLANMASI

Yeni bir projeye baladmz zaman o projenin sahibi haline geliriz ve projeye
girmesini istediimiz veya bunu yapmasn istemediimiz kiileri de belirleme
hakkn elde edebiliriz. FILE mensnden OPEN seeneini seip istediimiz
projeyi iaretledikten sonra ACCESS seeneine tklarz.

ekil 7.7

Proje Giri Haklar

User (kullanc) kolonundayken sa tua basarak P3 bavuran kiiler listesinden

istediimiz kullanclar seebiliriz. Everyone seeneini tklayarak tm kullanclara
71

izin vermi olursuz. Birden fazla proje ile alyorsak ve bir projeye dardan giri
yapmak istiyorsak, EXCLUSIVE tuu iaretli deilse baka kimsenin bu projeyi
amam olmas gerekir. Eer bu tu iaretliyse ayn grupta alan bakalarnn
olmas bizim almamz etkilemez. Ayrca bir kullanc iin projenin baz
alanlarnda almay yasaklayabiliriz. ACCESS kolonundayken sa tua tklayp
RESTRICTED seeneine basmamz gerekir. Daha sonra RESTRICTIONS
seeneini seerek kstlama alanlarn belirleyebiliriz. Mevcut kullanclar grmek
iin F5 tuuna basp ya da VIEW, CURRENT USER seeneini tklarz.
7.5.7 YEN BR PLAN YARATMA

Bunun iin FILE seeneinde NEWi semeliyiz. Ekrana ilk deer olarak klasik
planlama ekran kacaktr. ubuk diyagram iin CLASSICAL LAYOUT
SCHEDULE (klasik planlama ) aktivite kolonunu ve bar grafiini ierir. PERT
iinse bu ekran ilk aktiviteden son aktiviteye kadar olan btn aktiviteleri dikdrtgen
kutular iinde gsterir. P3 projeleri otomatik olarak kaydeder. Ancak ubuk
diyagram ve PERT grntsn etkileyecek bir plan yaplrsa kaydetmeyi biz
yapmalsnz. Bunun iin FILE mensnden LAYOUT ve SAVE AS seeneklerini
seeriz.
7.5.8. GRNLER ARASINDA GE YAPMAK

PERT grntsnden ubuk diyagramna gei iin ya da tam tersi iin VIEW
mensne gelip gemek istediimiz ekran sememiz yeterlidir.

7.5.9. MEVCUT BR PLANLAMAYI AMAK

P3 her proje iin o projenin son kaydedilmi halindeki planlamay aar. Bir proje iin
sadece 1 planlama aabiliriz. VIEW mensnden LAYOUT, OPEN seeneklerini
seip istediiniz planlamaya ift tklamamz gerekmektedir.

72

ekil 7.8

Mevcut Plan Ama

Eer bir projeyi aarken ne tr bir planlama kullanacamz biliyorsak FILE

mensnden OPEN seeneini setikten sonra OPTIONS tuuna tklarz. stediiniz
planlamay seip OK tuuna basarz.
Yeni aktiviteler girip kaydetmeyi yaptktan sonra programa tekrar girdiimizde yeni
eklediiniz aktiviteleri gremezsek bunun sebebi bu aktivitelerin filtre kriterine
uygun olmamasdr. Gerekli filtre seeneini ayarladktan sonra bu aktiviteler de
ekrannzda belirecektir. Bunu yapmak iin VIEW, LAYOUT, OPTIONS
seeneklerini setikten sonra ORGANIZE seeneine tklayp ve gerekli ayarlamay
yaparz.

ekil 7.9

Filtre Ayarlar

73

7.6 AKTVTELERLE ALIMAK

Aktiviteler belirli bir sre ierisinde yaplmas gereken ileri temsil ederler.
Aktiviteler 10 karaktere kadar harf, numara ya da ikisinin bileiminden oluabilen
tanmlamalarla (ID) ifade edilirler. Yeni bir ID girildii zaman P3 bu IDnin daha
nceden girilip girilmediini kontrol
eder. Aktivite IDsini deitirmek iin projeye EXCLUSIVE giri salanmal.
Aktivite IDlerine iin blmn, aktivite tipini belli eden isimler vermeliyiz. ubuk
grafii grnmndeyken aktivite eklemek iin INSERT tuuna basarz. Aktivite
bilgisi girmek iin aktivite kolonundaki uygun hcreye tklayp ve istediimiz
aklamay yazarz.
Ayrca tuuna basp istediiniz aktiviteyi seebiliriz. Onaylamak iin 4 tuuna iptal
etmek iin 8 tuuna basarz. PERT grntsndeyken aktivite eklersek bu sayede
mantk ileyiini de grebiliriz. Bunu yapabilmek iin PERT ekranndayken yeni
aktiviteyi eklemek istediimiz alana ift tklayp ya da INSERT seeneinden
yararlanrz.
Eer aktivite IDlerini 10dan daha fazla karakter kullanarak tanmlamak istiyorsak
TOOL, OPTIONS, ACTIVITY INSERTING seeneklerini seip istediimiz art
deerini gireriz.

ekil 7.10

Aktivite IDleri Ayarlama

Eklediiniz her aktivite iin kendimiz bir ID yazmak istiyorsak yukardaki kutuyu
iaretlememeliyiz. nk bu kutu iaretli olduu takdirde P3 isimlendirmeyi kendi
yapacaktr.

74

ubuk diyagramndayken bir aktivite eklemek iin INSERT tuuna basabileceiniz

+ tuuna da basabilirsiniz. O an seili olan aktivitenin

gibi

altnda yeni bo bir alan alacaktr. Buraya kayt girebiliriz. tuuna basarak
aktiviteyi silebiliriz. Baka bir yol da TOOLS, OPTIONS, ACTIVITY INSERTING
seeneini seip en alttaki kutuyu iaretlemektir.

ekil 7.11

Aktivite Ayarlar

Bu seenek iaretli iken ve ubuk diyagramndayken aktivite eklemek istediimiz

zaman P3 ekrann altnda bizim iin bir aktivite formu aacaktr. Bu seenek PERT
grntsnde yoktur nk P3 PERT te iken bu formu zaten otomatik olarak
amaktadr.

7.6.1 BALANTILI AKTVTELER EKLEMEK

Oto link zelliini kullanarak aktiviteler arasnda START-FINISH ilikilerini

belirleyebiliriz. Bunu yapmak iin aktivitelerin PREDECESSOR (ncl) ve
SUCCESSOR (ikincil ardl ) aktivitelerini belirtmemiz gerekir.
7.6.2 SRELER BELRTMEK

Aktiviteyi mouse ile tutup uzatarak ya da aktivite kolonunda sre hcresini tklayp
iine sreyi yazarak bu belirlemeyi yapabiliriz. P3 (remaining) arda kalan sreyi
otomatik olarak orijinal sreye eitler.

75

7.6.3 AKTVTE TPLERN BELRLEMEK

P3 9 tip aktivite salamaktadr. P3 bu 9 aktiviteyi 3 grup halinde inceler. Birinci

gruptakiler iin sreyi biz belirleriz. kinci gruptakiler iin sreyi P3 belirler. Geriye
kalanlarn ise sreleri yoktur. lk iki gruptakiler TASK, INDEPENDENT,
MEETING isimleri altnda toplanrlar. Bu tipleri semek iin aktivite formundaki
TYPE ksmndan tuuna basarak tipi belirleyebiliriz.

ekil 7.12

Aktivite Tipleri

7.6.3.1. TASK AKTVTELER BELRLEMEK

Bir aktiviteyi TASK aktivite olarak tanmlamanz iin o aktiviteye kaynak

gstermemi olmanz ya da kaynak gsterseniz bile planlamann kaynak takvimine
deil Base (ana) takvime gre yaplm olmas gerekir. Mesela bir radyo
istasyonunun yayna balamasndan nce tamamlanmas gereken baz aktiviteler
vardr. Kaynaklar hazr olsa bile bu aktiviteleri kaynaklar deil, aktiviteler kaynaklar
idare eder.

76

7.6.3.2. INDEPENDENT AKTIVITELER BELRLEMEK

Bu tip aktiviteleri sadece ncl aktivite deil ayn zamanda kaynak takvimi idare
eder. Mesela bir izgi film projesinde her izer ve yazar kendi i programna gre
alr. Ve i ilk kaynak (yazar ve izerler) almaya balaynca balar ve son
kaynak ii bitirince biter. Burada tam olarak kaynaklarn ayn anda almalarna
gerek yoktur. Herkes kendi payna den devi tamamlaynca i tamamlanm olur.

7.6.3.3 MEETING AKTIVITELERI BELRLEMEK

Bu tip aktiviteler tm kaynaklarn takm olarak almasn gerektirir. Mesela bir

fabrika projesinde hem ekipman hem de alanlar ayn anda sahada olmaldr. Bir
aktivite meeting olarak tanmlanmsa P3 her iki kaynan da mevcut olduu
zamanda aktiviteyi balatr.

7.6.3.4.

KLOMETRE

TALARINI

VE

BAYRAKLARI

BELRLEMEK

Kilometre talarn nemli bir olay ya da safhann balang ve bitiini belirlemek

iin kullanlr. Bunlar gncellerken doru tarihleri girmek gerekir. Bayraklar da
aktivitelerin balang ve bitilerini iaretlemek iin kullanlr. Her iki seenek de
sre gerektirmez. Bunlarn grntlerini ubuk diyagramda iken FORMAT, BARS,
ENDPOINTS seeneinden PERTteyken de FORMAT, ACTIVITY BOX ENDS,
COLORS seeneinden ayarlayabiliriz.
7.6.3.5. HAMMOCK AKTVTELER BELRLEMEK

Bu aktiviteler bir grup aktivitenin balang ve bitii arasndaki geen zaman

grntlemek iin kullanlr. Eer st ste binmi olan bu tip aktiviteler varsa sre
ksa olandr.

77

7.6.3.6. WBS AKTVTELER BELRLEMEK

Hammock aktiviteler gibi wbs aktiviteler de en erken olan aktivitenin balangcndan

en ge olan aktivitenin bitiine kadar uzanrlar. Bir WBS aktivitesinin mutlaka bir
WBS kodu olmaldr.
7.6.4. AKTVTE KOLONLARINI YENLEME

stediimiz aktiviteyi setikten sonra F2 tuuna basarak ya da EDIT ubuunu

tklayarak istediimiz deiiklii yapabiliriz. Bilgi silmek iin de hcreyi setikten
sonra DELETE tuuna basarz.
7.6.5 HCRELER ARASI BLG KOPYALAMA

Bir hcreden ayn kolondaki baka hcrelere bilgi kopyalamak iin EDIT, FILL
CELL seeneini seeriz. Kopyalama ilemi sadece yazlabilir (editable) datalar iin
geerlidir. Planlama (schedule) ve bolluk (float) ksmnda ise kullanlamaz.
7.6.6 AKTVTE FORMUNUN KULLANIMI

ekil 7.13

Aktivite Form Kullanm

Yukardaki ikonu tklayabileceiniz gibi aktivite zerinde ift tklayarak ya da EDIT

mensnden EDIT ACTIVITY seeneini seerek ayn ilemi yaptrabiliriz.
almanz srasnda aktivite formunun ak kalmasn istiyorsak ya F7 tuuna
basarz ya da VIEW mensnden ACTIVITY FORM seeneini tklarz. Formu
kapatmak iin yine ayn ilemi tekrarlarz.

78

7.6.7 DETAY FORMUNUN KULLANIMI

Aktivite formunun stndeki butonlar kullanarak ihtiyacmz olan formlar aktif hale
getiririz. Mouse yardmyla bu formlarn boyutlarn ayarlayabiliriz. ubuk grafii ve
PERT grntleri arasnda gei yapsak bile bu formlar ak kalacaktr. Planlar
kaydettiimiz zaman bu formlar da kaydedilecektir.

Detay Form Grnm

ekil 7.14

7.6.8 AKTVTELER TAIMAK

Aktiviteleri ayn proje iinde mouse ile tutarak tayabiliriz. Bu ilem aktivitenin
balantlarn deitirmeyecektir.
7.6.9.

AKTVTELER

SLMEK,

BALANTILARINI

ZMEK veya ARADAN IKARMAK

Bu ilemleri yapmak iin istediimiz aktiviteleri setikten sonra EDIT mensnden

DELETE, DISSOLVE veya EXTRACT seeneini semeliyiz. Bu ilem
gerekletii zaman P3 otomatik olarak ncl ve ikincil aktiviteyi F-S ilikisiyle
balayacaktr.

79

7.7 PERT GRN VE UBUK DYAGRAMI ARASINDA GE

YAPMAK
7.7.1 UBUK DYAGRAMINA GE

PERT ekranndayken yeni aktiviteler ekleyip ubuk diyagramna gei yaparsak P3

bu aktiviteleri aktivite kolonlarnn sonuna ekler. Eer yeni eklenen aktivite dnda
bir aktivite seilmi ise P3 ekran deiimi srasnda yeni eklenen aktiviteyi bu
aktivitenin altna yerletirir. FORMAT mensnden REORGANIZE (yeniden
dzenle) seeneini seersek, imdi yeni eklenen aktiviteler daha nce belirlediiniz
grup kriterlerine uygun olarak yeniden dzenlenecektir. Eer ubuk diyagram ekran
otomatik olarak REORGANIZE seeneine ayarlanmsa gei srasnda bu ilem
zaten kendiliinden yaplacaktr.
7.7.2 PERT GRNTSNE GE

ubuk diyagramda iken eklediimiz yeni aktiviteler PERT grntsne geite

balantlarna uygun olarak yerletirilmelidir. Balants bulunmayan aktiviteler ise
en sona yerletirilecektir.
Eer bu geiler srasnda P3n btn aktiviteleri deil sadece yeni eklenenleri
yeniden dzenlemesini istiyorsak FORMAT mensnden ORGANIZE seeneini
seerek ayarlamalar yapabiliriz.

80

ekil 7.15

Pert Grntsne Gei

7.8 BENZER PROJELERDE AYNI AKTVTELER

KULLANABLMEK

Bir proje yaratlrken zaman kazanmak iin benzer baka bir projedeki aktivite seti
kullanlabilir.

TOOLS

mensnden

FRAGNET,

RETRIEVE

FRAGNENT

seeneini seeriz. stediimiz grubun zerine 2 kere tklarz.

Bylelikle bu grup esas projeye eklenir. Bu tamay yaptktan sonra tadmz
grupta gerekli deiiklikleri yapmak veya onu mevcut aktivitelere bir balant ile
balamak lazmdr.

Kaynak, Maliyet ve Maliyet Grubu Kategorisine gre

gruplanm planlarda bu tama yaplamaz.

81

7.8.1 PARA YARATMAK

nceki sayfada anlatlan tama ilemlerinde kullanmak istediimiz aktiviteleri

seelim. TOOLS mensnden FRAGNET, STORE FRAGNET seeneini tklarz.
Bir ID ve bu paray tanmlayacak bir balk yazarz. Bu paray yine TOOLS
mensnde FRAGNET , DELETE FRAGNET seenei ile silebiliriz. Daha nce bu
paray tadmz projeler bu silme ileminden etkilenmeyecektir.
7.9 BALANTILARLA ALIMAK
7.9.1. PERT GRNTSNDEK AKTVTELER ARASINDA
BALANTI YARATMAK

ki aktiviteyi mouse yardmyla birbirine balamak iin ncl aktivitenin sanda ya

da solunda iken mouseu tklayp ikincil aktiviteye kadar srkleriz. Mouse iareti
deiecektir. kincil aktivite ekranda grnmyorsa bile mouseu bo bir alan kadar
srklediimizde bir diyalog kutusu alacaktr ve buradan balant tr ile ikincil
aktivite kolaylkla seilebilecektir.

ekil 7.16

Ba Kurmak

ki kritik aktivite arasndaki balantya kritik balant denir. Kritik aktivite olarak
tanmlanan aktiviteler biti tarihlerinde bir gecikme olduu takdirde projenin biti
tarihlerini etkileyen aktivitelerdir. Baka bir deyile bolluklar 0 olan aktivitelerdir.

82

7.9.2 BALANTI TRLER

F----------S:

Finish

to Start=kincil aktivite ancak ncl aktivite bitince balayabilir.

F----------F:

Finish

to Finish=kincil aktivitenin bitii ncl aktivitenin bitiine baldr.

S----------S:

Start

to Start=kincil aktivite ancak ncl aktivite balaynca balayabilir.

S----------F:

Start

to Finish=kincil aktivite ncl aktivite balamadan bitemez.

7.9.3

UBUK

DYAGRAMINDAYKEN

BALANTILARI

BELRLEMEK

Bu ilemi mouse ile yapmak istiyorsak PERT grntsnde aklanan ilemleri

tekrar etmemiz yeterli olacaktr. Ayrca detay formlarndan da yararlanabiliriz.
VIEW mensnden ACTIVITY DETAIL seeneini setikten sonra ya da direk
olarak mouseun sa tuuna tklayarak PREDECESSOR ve SUCCESSOR
balklarn seeriz. Bir iliki eklemek iin art tuuna basarz. kincil aktiviteyi
semek iin 4 tuuna tklarz. Projede mevcut olmayan bir aktiviteyi ikincil aktivite
olarak yazmak iin yeni bir ID yazarz ve tuuna tklarz. Program bize aktivite
adn soracaktr. Bunu yazar ve OK tuunu seeriz.
7.9.4 BALANTILARI SLMEK YA DA DZENLEMEK

ubuk diyagram grntsndeyseniz ncelikle aktiviteler arasndaki balantnn

grndne emin olun. Bunun iin ya F3 tuuna basarz ya da VIEW mensnden
RELATIONSHIPS seeneini tklarz. Daha sonra ubuk diyagram zerinde bu
balant izgilerine tkladmz zaman alan diyalog kutusunda istediimiz
deiiklikleri yapabilirsiniz.

83

ekil 7.17

Balant Eklemek

7.10 TRACING LOGIC(MANTIK DZN)

Bu seenek programda ileri geri hareket ederken aktivite sralamasn incelemenize

yardmc olur. Bu mantk herhangi bir aktivitenin bolluunun (float) neden negatif
grndn anlamanza yardmc olur. ( hibir aktivite negatif bollua sahip
olamaz)
7.10.1 PERT GRNTSNDEYKEN MANTIK DZN

zleme iine balamak istediiniz aktiviteyi sein.

VIEW mensnden TRACE

LOGIC seeneini sein. Aktivitenizi iaretledikten sonra bo bir alanda mouseun

sa tuuna tklayarak da ayn seenei seebilirsiniz. Mantk dizinini PERT
grntsnn altnda ya da aktivite formunun stnde grlecektir. P3 istenilen
aktivitenin ncl ve ikincil aktivitelerini gsterecektir. Trace logic ekrannda
mouseun sa tuuna tklayp UNDOCK seeneini iaretlerseniz bu ekran
istediimiz yere tayabileceiz.

84

ekil 7.18

Pert Mantk Dizimi

Sergilenecek olan ikincil ve ncl aktivite saysn FORMAT mensnden TRACE

LOGIC seeneini tklayarak kontrol edebiliriz.

ekil 7.19

Pert Mantk Dizimi Ayarlar

Aktivite formunda iken istediiniz aktivite zerinde sa tua tklayp SUCCESSOR

ve PREDECESSOR seeneklerini seerek de ayn ilevi gerekletirebiliriz.

85

ekil 7.20

ncl ve Ardl

7.11 PLANLAMANIN AYARLANMASI VE HESAPLANMASI

P3 her aktivitenin erken balama ve biti tarihini batan sona doru; ge balama ve
biti tarihini ve bolluklar da sondan baa doru ilerleyerek hesaplar. Bunun iin
TOOLS mensnden SCHEDULE seeneini seerek ya da direk F9 tuuna basarak
bir data tarihi semeniz ve OK tuuna basmak yeterlidir.

ekil 7.21

Planlamann Hesaplanmas

86

7.11.1 PLANLAMA STATSTK LSTESN YARATMAK

Planlama hazrlandktan sonra P3 otomatik olarak proje hakknda bilgiler ieren

istatistik listesini hazrlar. Bu listede projede yer alan toplam aktivite says, balam
olan ve bitmi olan aktivite says, projedeki balantlarn says ve projenin %de
kann tamamland gibi bilgiler yer alr.

ekil 7.22

Planlama statistik Listesi

87

7.12 AKTVTE KODLARI VE DEERLER YARATMAK

Projelerde datalar organize edebilmek amacyla gruplama yapmak iin aktivite

kodlar gereklidir. Bu kodlar alan, safha, departman, sorumluluk, yerleim ve
yklenici gibi seeneklerden oluur. Aktivite kodlarn belirlemek iin DATA
mensnden ACTIVITY CODES seeneini tkladktan sonra yine ACTIVITY
CODES kutusunu iaretlenir. Tanmlamak istediimiz her kod iin 4 karakterden
oluan bir isim, 10 karaktere kadar olan bir uzunluk ve aklama yazn. P3 zaten
otomatik olarak yeni bir proje iin 6 kod belirlemitir. Bunlarn dnda da eer
isterseniz 20 taneye kadar yeni kod biz ekleyebiliriz. Bunun iin TOOLS
seeneinden OPTION, DEFAULT ACTIVITYCODES seeneini seilir.
7.12.1 AKTVTE KOLONUNU KULLANARAK AKTVTE
KODLARI OLUTURMAK

Ayrca aktivite kolonlar arasna CALENDAR COLUMNS diye bir kolon daha
eklemeniz mmkndr. FORMAT mensnden COLUMNS seeneini setikten
sonra : tuuna basp BLANK column yazsn grdnz Column Information
ksmndaki alanda ACTIVITY CODE olarak adlandrlan balklardan (rnein resp,
phase....) istediiniz balk gelene kadar o baln ilk harfini srekli basn ve sonra
4 tuuna basn. Bu deiiklii onayladktan sonra aktivite formunuza bu balk da
eklenmi olacaktr. ubuk diyagramdayken aktivite kodu hcresini tklayp F2
tuuna basn ve tuuna basarak listeyi an. Listeden bir kod seip enter a basarz.
7.12.2 AKTVTE IDLERN KODLAMA

Yaptnz planlamay daha dzenli bir hale getirmek iin aktivite IDlerinizi
kodlamanzda fayda vardr. DATA mensnden ACTIVITY CODES seeneini
tklayp ACTIVITY ID kutusunu iaretleyin.

88

ekil 7.23

Aktivite Kod Szl

Aktivite kodlar ubuk diyagramda iken aktiviteleri gruplayarak daha rahat bir
alma yapmanz salar. Bylelikle belli bir departmandaki ya da alandaki
aktivitelere odaklanabilirsiniz. Aktivite kodlarna gre gruplandrmay yapmak iin
FORMAT mensnden ORGANIZE seeneini sein. lk satrdaki GROUP BY
kolonundayken gruplamay hangi koda gre yapacanz belirtiyorsunuz. SORT BY
kolonunda ise bir grubun iindeki aktivitelerin ne ekilde dizilmesini istediinizi
belirtiyorsunuz.

89

Aktivite Gruplama

ekil 7.24
7.13 ZEL VER KISIMLARI

Bu zellik proje veri tabannza aktiviteleriniz ve kaynak/para hesaplamalarnz iin

kendi alanlarnz yaratma imkan verir.
7.13.1 ZEL VER KISIMLARINI TANIMLAMAK

Aktivitelerimize planlanm balama ve biti tarihleri, fabrikasyon, teslimat tarihleri,

satn alma sipari numaralar gibi eklemeler yapmak iin bu fonksiyonu
kullanabiliriz. DATA mensnden CUSTOM DATA ITEMS baln sein.
Diyalog kutusu karnza ktnda RESOURCE/COST seeneini sein. Her bilgi
ksm iin 4 karakterden oluan bir isim yazp aklamay girin. Her aktivite iin 8
bilgi ksm yaratabiliriz. Bu szlkteki hem aktivite hem de resource seeneklerinde
bulunan tipler yledir:

90

C - Character
N - Numeric (ondalk ksm yok)
P - Precision (ondalk ksm 2 hane)
S - Start Date
F - Finish Date
Bu balklar seilen ksm iin tanmlanan deerleri gsterir. rnein START olarak
tanmlanan bir balk sadece tarih deerlerini kabul eder.
Character bazl custom data itemlar 1 ile 20 karakter arasnda haneye sahiptir.
Numeric alan 1 ile 10 basamak arasnda deiir.
Precision ondalk hanesi de dahil olmak zere 4 ile 11 hane arasnda deiir.
Start ve Finish seenekleri seilmi olan planlama nitesine ve gn formatna bal
olarak deer giriine izin verir. Gn formatn deitirmek iin FORMAT
mensnden DATES seenei seilir.

ekil 7.25

zel Veri Szl

91

7.13.2 AKTVTE KOLONLARINI KULLANARAK ZEL BLG

KISIMLARINI BELRLEMEK

Veri ksmlarn yarattktan sonra aktivite formunu kullanarak bu ksmlar

aktivitelere ynlendirebiliriz. FORMAT mensnden COLUMNS seeneini seerek
zel veri ksmn APPROVED CHANGES adnda yeni bir kolon olarak eklenir.
Mouse ile bu kolona tklayp F2 tuuna basn ve EDIT barda oklarn yardmyla veya
direk yazarak bilgi ksm deerini girip, ENTER tuuna basarz.
7.13.3

AKTVTE

FORMUNU

KULLANARAK

ZEL

BLG

KISIMLARINI BELRLEMEK

Aktivite zerindeyken mouseun sa tuuna basp CUSTOM DATA seeneini

sein. ACTIVITY DATA seeneini iaretleyin ve VALUE ksmna deerinizi girin.

ekil 7.26

zel Bilgi Ksmlar

92

7.13.4 ZEL VER KISMINI KAYNAA YNLENDRMEK

F7 tuuna basarak veya bir aktivite zerindeyken ift tklayarak aktivite formunu
an. CUSTOM seeneini sein ve RESOURCE DATA y iaretleyin.

ekil 7.27

zel Veri Ksmlar ve Kaynaklar

7.14 KAYNAKLARI ve MASRAFLARI PLANLAMA

P3 kaynak ve maliyetlerden oluan bir kaynak plan ve etkili bir proje kontroln
gerekletirmeniz iin programlama yapmanza imkan salamaktadr. Projeyi
tamamlamanz iin gerekli bir kaynak szl oluturarak ie balayabiliriz. Her
kaynak iin mevcut snrlandrmalar, birim fiyatlar ve standart alma ve tatil
zamanlarn ayarladnz bir takvim hazrlayp bu kaynaklar aktivitelere
ynlendirmemiz yeterlidir.
7.14.1 SZLE KAYNAKLARI EKLEMEK

DATA mensnden RESOURCES seeneini sein. Kaynaklar insan, malzeme,

makine v.s olabilir.

93

7.14.2 KAYNAK EKLEMEK

Kaynak szln atktan sonra + tuuna basn. Kaynak ismini, bu kaynan

lm iin kullanlan birimi yerlerine yazn. DRIVE kutusunu bu kaynan aktivite
sresini ilk deer olarak etkilemesini salamak iin tklayn. BASE ksmna da
kaynak takvimi olarak kullanlacak olan takvim numarasn yazn.
7.14.3 KAYNAK SLMEK

Bir kaynak silmek iin tuuna baslr.

Kaynak Szl

ekil 7.28

94

7.14.4 KAYNAK TAKVMN TANIMLAMA

Kaynaklarn mevcut olmad durumlar (tatil gnleri gibi) kaydetmek ve

programlamak iin kaynak takvimi kullanlr. P3 her kaynak iin bir kaynak takvimi
hazrlanmasn salar. Her kaynak takvimi ablon olarak bir BASE (temel) takvim
kullanr. BASE takvime allmayan gnleri eklemek gibi istisna durumlar
ekleyerek deiiklikler yaplabilir. Bu deiiklikler kaynak takviminin bir paras
olacaktr ama BASE takvimi deitirmeyecektir. RESOURCE DICTIONARY
ald zaman CALENDERS seeneini seip RESOURCE kutusunu iaretleyin.
Gerekli iaretlemeleri ve hangi kaynaa hangi takvimi hazrladnz belirtin.
7.14.5 KAYNAKALARI TRANSFER ETMEK

Benzer kaynaklar birden fazla projede kullanabilirsiniz. Zaman kazanmak iin

kaynaklar bir projeden tekine kopyalayabilirsiniz. Bunun iin:
1)DATA mensnden RESOURCES seeneini sein.
2)Kaynak szlndeyken TRANSFER seeneini iaretleyin.
3)Proje ismini sein ve OK tuuna basn
7.14.6 MALYET TAHMN ETMEK

Eer kaynaklara fiyat tanmlar yaptysanz proje maliyetini tahmin edebilirsiniz.

FORMAT mensnden ORGANIZE seeneini seip GROUP BY ksmna COST
ACCOUNT (11) baln ekleyin. Yine FORMAT mensnden COLUMNS
seeneini seip COST ACCOUNT (11), BUDGETED COST, PERCENT
COMPLETE ve COST AT COMPLETION balklarn kolon olarak projenize
ekleyin.

95

ekil 7.29

Proje Maliyeti

Ayrca kaynak/masraf tablolarna da bakabiliriz. VIEW mensnden RESOURCE

PROFILE seeneini seip SELECT tuuna bastktan sonra ekrana RESOURCE
PROFILE SELECTION tablosu gelecektir.

7.14.7 MAL BTE

BUDGET SUMMARY veya COST formunu kullanarak maliyet hesabna bteyi

ynlendirebiliriz. Toplam aktivitenin bte miktarn ok sayda maliyet hesabna
ayrn. COST ACC/CATEGORY yi iki ksma bln. P3 bunu edit ubuunda
gsterecektir. Sol ksmda 11 hanelik masraf hesab sa ksmda da 1 halelik masraf
kategorisi yerleri olacaktr. Aktivite formunda COST seeneini sein.

ekil 7.30

Mali Bte

96

7.14.8 AKTVTELERE KAYNAKLARI DAITMAK

Aktiviteyi setikten sonra aktivite formundan RESOURCE baln seelim

.
ekil 7.31

Kaynak Datm

Bte miktar aktiviteyi tamamlamanz iin gerekli kaynak miktarn belirler. Kaynak
btesini tanmlarken kullanacanz birim kaynak szlnde kullanm olduunuz
birimle ayn olmaldr. Aktivitenin sresinden bamsz olarak kaynak srelerini de
belirtebiliriz. Bu sreler kaynaklarn hangi zaman periyotlar dahilinde mevcut
olacan gsterecektir. Eer bu sreyi belirtmezsekP3 aktivitenin geri kalan sresini
kullanacaktr. Ayrca kaynaklara gecikme deerleri de verebiliriz. Mesela bir
kaynan kullanmna 5 gn gecikme ve 10 gn kullanm sresi verdiysek bu kaynak
aktivite balangcndan 5 gn sonra aktif olacaktr ve 10 gn boyunca kullanlacaktr.
Bazen kaynak kullanmnn biti tarihi aktivitenin biti tarihini aabilir. Bunu
yapmamzdaki ama demedeki olas gecikmeleri ve umulmayan durumlar
yanstmak iindir.

97

7.14.9 MALYET HESAPLAMALARI

Maliyet deikenleri arasndaki iliki kaynak deikenleri arasndaki ilikiye benzer.

Biti maliyeti her zaman iin o gne kadar olan gerek maliyetle tahmini biti
maliyetinin toplamna eittir. Zaman aral bana den birim deikenleri olmad
iin maliyet hesaplar ok daha kolaydr. Maliyet ve bte zeti formlarn kullanarak
P3 sizin iin mali verileri hesaplayacaktr. Kaynak miktarlarna dayanan maliyeti
hesaplayarak P3 hem kaynaklara hem de alakal maliyetlere giri yapma gereini
ortadan kaldrr. 4 ve 5.kurallar kullanarak otomatik maliyet hesabn kontrol
edebilirsiniz. 4.kuraldaki kutulardan birini ya da birkan iaretlediiniz zaman P3
u formlleri kullanr:
bte maliyeti = bte miktar X birim bana den fiyat
gerek maliyet = o gne kadarki gerek miktar X birim bana den fiyat
biti maliyeti = biti miktar X birim bana den fiyat
Eer herhangi bir hesaplama biti maliyetini deitirirse:
Biti maliyeti = gerek maliyet + tahmini biti maliyet
gerek maliyet = bte maliyeti X tamamlanan yzde
biti maliyeti = gerek maliyet + tahmini biti maliyet
7.14.10 SORUNLU BLGELER BELRLEMEK

zet ubuk diyagram grnts kullanarak zet baznda maliyet ve program

tutarszlklarn analiz edebilirsiniz. Bte, kazanlan deer, program ve maliyet
tutarszlklar gibi kolonlar ekledikten sonra plannz aktivitelerini safha,
sorumluluk, departman gibi balklara gre gruplayarak organize edin. Sonra
FORMAT mensnden SUMMARIZE ALL seeneini sein. P3 tm kaynak ve
maliyet bilgilerini zetleyecektir.

98

Kaynak Profili Tablosu

ekil 7.32

Program ve maliyet tutarszlklarn bulmak iin kullanabileceiniz

dier bir ara da kazanlan deer raporudur. TOOLS mensnden
TABULAR REPORT, RESOURCES veya COSTS balndan
EARNED VALUE seeneini sein.
7.14.11 KAYNAK DENGELEME

Bu zellik kaynak ihtiyacnzn mevcut kaynanz amadn garantileyerek

program yapmanza yardmc olur. Dengeleme yaparken P3 aktiviteyi, aktivite yeterli
kaynaa sahip olana kadar erteler. Ayrca birim zaman bana den kaynak
miktarn azaltmak iin aktiviteyi uzatr ya da kaynak ylmas olan durumlarda
aktivite sresini azaltr.
7.14.12 KAYNAK MEVCUDYETN AYARLAMAK

Kaynak

dengeleme

kaynak

mevcudiyetine

dayanr.

DATA

mensnden

RESOURCES seeneini sein ve her kaynak iin gereken deerleri girin. Orada
bulunan kaynaklar dnda kaynak ekleyebilirsiniz. Kaynaklarn bulunabilecei
normal ve maksimum deerleri hatta fiyatlar da bu tabloya girebilirsiniz.

99

ekil 7.33

Kaynak Mevcudiyetini Ayarlamak

Kayna saat cinsinden belirttiimiz iin buradaki 24 saat 1 ubat 99 tarihi boyunca
3 yazarn mevcut olduunu belirtiyor. (24 saat / gnde 8 saat= 3 yazar).
TOOLS mensnden LEVEL seeneini seip tekrar RESOURCES seeneine
tkladnz zaman karnza LIMITS diyalog kutusu kacaktr. Burada istediiniz
bir kaynan limitlerini grebilirsiniz.
7.15 AKTVTELER GRUPLAMAK VE SIRALAMAK

Aktiviteleri mantkl gruplar iinde organize etmek.

7.15.1 . AKTVTELER SIRALAMAK

ubuk diyagram grnnde P3n aktiviteleri nasl sraya dizeceini belirler.

FORMAT mensnden ORGANIZE baln sein. Tablonun ikinci ksmnda
SORT BY baln greceksiniz. Burada aktivitelerin neye gre ve artan sraya m
yoksa azalan sraya gre mi dizilmesini istediinizi belirtip bir dzene sokabiliriz.
100

ekil 7.34

Aktiviteleri Gruplandrmak

7.15.2 AKTVTELER GRUPLANDIRMAK

FORMAT mensnden ORGANIZE seeneini sein. Aktiviteleri ya i dkm

yapsna gre ya da aktivite veri ksmna gre gruplandrabiliriz.

ekil 7.35

Aktiviteleri Organize Etme

101

Artalan renkleriyle, yaz byklkleri ile oynamamz mmkndr.

ekil 7.36

Kaynak Maliyet Raporlar

Aktivite kolonunda kaynak ve maliyet verisi ilemleri yapabilmek iin aktiviteleri

kaynak, maliyet hesab, maliyet kategorisi gibi balklara gre gruplamamz gerekir.
Bunu yapmadmz takdirde P3 bir aktiviteye ynlendirilmi olan btn kaynak
veya maliyeti zetler.
7.16 KAYNAK / MALYET RAPORLARI

TOOLS mensnden GRAFICAL REPORTS, REAOURCE/COST seeneinde

ADD tuuna ya da MODIFY tuuna basarak ya yeni bir grafik ekleyin ya da mevcut
grafiklerden birini deitirin.

102

8. MEB OKUL PROJEM

8.1.BLGSAYAR YAZILIMI SELMES, VERLERN GRLMES,
PROGRAMININ OLUMA EVRES

Kodlama Tablosu Hazrlanmas

Kodlama sistemini ve aklamalarn gsteren tablodur.

Kat Baznda Kullanlan Malzeme Miktarlarnn Belirlenmesi

Programa verilerin belirli bir sistem ierisinde girilmesi, antiyedeki iin akna
uygun, raporlarn en anlalabilir ekilde alnabilmesi, verim hesaplarnn
yaplabilmesi iin bir katta kullanlan beton, demir, kalp, tula, sva gibi malzeme
miktarlarn gsterir.

Birim Fiyat Tespitleri

Kullanlan malzemelerin ve yaplan imalatta kullanlan iilik fiyatlarnn birim

bedellerini gsterir.

Ak Srasnn Tespiti

antiyedeki imalatn hangi sra ile yrd tespit edilir. Daha sonra bu ileyiin,
amaca ynelik, daha verimli olmas iin toplant yaplarak gerekirse deitirilir. Ve
kararlatrlan sra ile yrmesi iin karar alnr.
103

altrlmas Gereken Ekip Byklnn Tespiti

in yrmesi iin gerekli ekip bykl, verim hesaplar da gz nne alnarak,

tespit edilir.

Primavera yardmyla Programn Oluturulmas

Toplanan bilgiler dorultusunda bilgisayar yazlm yardmyla imalatlarn

tanmlanmas.

Primavera yardmyla Kaynak Atamalarnn Yaplmas

Programdaki imalatlarn kaynaklar girilir.

Primaveraya Miktarlarn Girilmesi

Programa kaynaklarn imalat kalemlerine gre miktarlar girilir.

Primavera yardmyla Birim Fiyatlarn Girilmesi

Kaynaklarn, imalatta kullanlan gerek birim fiyatlar girilir.

Primavera Yardmyla Kalemleri Arasndaki Balantlarn Yaplmas:

ak srasna gre imalatlar arasnda ve bloklar arasnda balantlar girilir.

Yaplan malat Varsa Primaveraya Girilmesi:

Daha nceden tamamlanm ve devam eden imalatlar varsa programa girilir.

Bayndrlk Poz No Ve Birim Fiyatlarna Gre kinci Bir Programn

Oluturulmas:

in hakedileri bayndrlk birim fiyatlarna gre yaplyorsa kaynaklarn birim

fiyatlar ve poz numaralar bayndrla gre deitirilir.

104

Bilgi Toplama Evresi:

malat Kalemlerine Gre Metrajlarn Alnmas:

malatta kullanlan malzemelerin miktarlar metraj blmnden istenir ya da

hakkedilerden ve keiflerden hesaplanr
.

Kullanlacak Ekip Bilgileri:

malat yapan taeronun kim olduu, kapasitesi, ka ii ile alt ve ortalama

verimi tespit edilir.

Kullanlacak Ekipman Bilgileri:

antiyede mevcut ya da kullanlabilir vin, makine, ara, vibratr, elektrik, su tr

ekipman olup olmad, miktarlar, verimleri tespit edilir. Ayrca ulam, antiye ii
ve d yol durumu da aratrlr.

Kullanlacak Olan Malzemenin Bilgileri:

Ne tr kalp malzemelerinin kullanld, betonun cinsi, nereden, hangi artlarla

geldii, herhangi bir eksikliin olup olmad tespit edilir.

Muhasebe Kodlar:

Programn muhasebeye de bilgi verebilir nitelikte olmas iin muhasebeden alnr.

Stok Kontrol Bilgileri:

stok kontrol sisteminin nasl alt, mevcut ambar ya da deponun olup olmad,
stokta bulunan malzeme cins ve miktarlar alnr.

Satnalma Bilgileri;

Satn almann nasl iledii, satn almadaki karar verme, miktar belirleme, nakliye,
deme sistemleri bilgileri alnr.

105

antiye Tipine Gre Gnlk antiye Raporu Tipi Hazrlanmas:

Kullanlan gnlk antiye raporunun merkeze ve P3e uygun veri salayp

salayamad incelenir. Uygun ekilde yeniden dzenlenir.

antiye Krokisi:

antiye sahasndaki imalatn daha iyi takip edilebilmesi iin projelerden 1/500
lekli bir antiye krokisi hazrlanr.

Dosyalama Sisteminin Oluturulmas:

Bilgisayarda verilerin, raporlarn, analizlerin ve genel bilgilerin dzenli olarak

saklanabilmesi iin uygun bir dosyalama sistemi oluturulur.

8.1 Planlama tablolarnn hazrlamanmas ve kullanm sras

106

Tablo 1: Aktivite kodlama tablosu adn verdiimiz tablodur. Bu tablo aadaki

rnekte Tablo 1 olarak tanmlanmtr. Bu sistemde temel ana kodlar ve

onlarn aklamalarn ieren alt kodlar bulunmaktadr.
Tablo 2: Aktivite Tanmlama Tablosu olarak isimlendirilen ve proje plan srasnda

listesi yaplan aktiviteler ile kodlama tablosundan kar gelen kodun bir
arada olduu tablodur. Bu tablo verileri bir arada gsteren tablo olmas
dnda, metrajn yeterli yaplp yaplmadn ya da kodlama sisteminizin
yeterli detayda olup olmadn ortaya koymas bakmndan yardmcdr.
Tablo 3: Aktivite ilikilerini gsteren iliki tanmlama tablosudur. Bu tabloyu

oluturmak iin nce a diyagramn izmeniz tablonun oluturulmas

bakmndan yaraldr. Ayrca sresel hesaplar genelde bilgisayar ortamnda
yapldndan, bilgisayara tanmlanan mantksal ilikilerin veri girii
ileminde hata olup olmadn ancak bu tr bir tablo hazrlayarak kontrol
edebilirsiniz. Pek ok planlamac bu tabloyu hazrlamadan aktivite
ilikilerini bilgisayar ortamna direkt girmeyi tercih eder. Bu bence yaplacak
en byk hatadr. Ne kadar tecrbeli olunursa olunsun binlerce aktivite
tanm iinde yaplm bir mantksal iliki hatasn bulma abas pek ok
zaman gereksiz zaman kaybna yol amaktadr.
Tablo 4: Kaynak Tanmlama Tablosu adn verdiimiz tablo olup, temelde proje

kapsamnda kullanlacak kaynaklarn (i gc, makine, ekipman ve

malzemeler) tanmlarnn ve birim fiyatlarnn oluturulduu tablodur.
Tablo 5: Tanmlanan kaynaklarn hangi aktivitelerde hangi miktarda kullanlacan

gsteren tablo olup kaynak atama tablosu olarak isimlendirilir.

Yukardaki bahsi geen tablolarn yardmyla inaat planlamas, projeyi tmden
masaya yatrmay gerektirdii gibi bu ekilde yaplan hazrlk bir uzmanlk iidir. Bu
verilerin oluturulmasn takiben tablolarn herhangi bir planlama yazlmna veri
olarak girilmesi ise basit bir sekreterlii gerektirecektir. Ayrca pek ok yazlm,
birden fazla operatrn ayn anda veri girmesine destek salamaktadr. Bu ekilde
107

veriler bilgisayar ortamna organize, dzgn ve hzl biimde girilecek, bu da

sistemin ksa srede olumasna yardmc olacaktr.
8.2 PRIMAVERA PROJECT PLANNER
8.2.1 GR

Projede ilk olarak metraj almalar yaplmtr. Metraj sayesinde okul binasnda
kullanlacak malzemelerin ne kadar olduunun tespiti yaplmtr. naat balamadan
nce yaplan bu tespitler sayesinde maliyet, tedarik, planlama gibi almalarn
bilgileri ortaya kmtr. lk metraj proje zerinden karlm olup nihai metraj
deildir. Gerek metraj i bittikten sonra imalat zerinden yaplmaldr.
Metraj almasndan sonra iin nasl yaplacann planlanmas ve programlanmas
gerekmektedir. Bu sayede inaat balamadan belli kabuller erevesinde inaatn
tahmini biti sresi tespit edilebilmektedir. lerin bir dzen ve sra ile yaplabilmesi
iin, hangi iin hangi iten sonra, ne zaman yaplacann bilinmesi gerekmektedir.
Bu nedenlerden dolay eitli planlama ekilleri gelitirilmitir. GANT, PERT
(Program Evaluation Review Task), CPM (Critical Path Method) gibi programlar
sayesinde hangi ilerin sresinde bitmesi zorunluluu olduu, yatrmn toplam
sresine hangilerinin daha ok etkidii, en ekonomik srenin nasl bulunaca,
yatrm sresinin ksaltlmasyla maliyeti arasndaki balantnn nasl deitiinin
cevaplar alnmaktadr.
8.2.2 KAPSAM

Proje; Milli Eitim Bakanlnn Eitime Fiziksel Katk Projesi erevesinde

2000/007 nolu tip okul projesidir. Trkiyenin her blgesinde kullanlmak zere
tasarlanan okul binas;

108

1 bodrum, 1 zemin kat ve 3 adet normal kattan olumaktadr. Bina betonarme

yapdr. Toplam kullanm alan yaklak 6100 m dir. Bina boyutlar dtan da
21,70x51,80 ve 29,50x51,80 boyutundadr. Toplam 16 derslik ve her katta eitli
iler iin derslikler ve laboratuarlar mevcuttur. Binada ortak kullanm alanlar
simetrik olup, at ahap oturtma at eklinde yaplmtr.
8.2.3 METOT

Metraj yaplrken MS Office Excel program kullanlmtr. Standart bir metraj

cetveli vastasyla sonular formlize edilerek hesaplanmtr.
Programlanma aamasnda ise Primavera adl program kullanlmtr. Bu programn
kullanlmasnda u sra takip edilmitir;
A) Grevlerin Tespiti
i. Projenin tanmnn yaplmas,
ii. Projede kullanlacak takvim ve buna bal olarak alma gn ve saatlerinin
belirlenmesi (faaliyetlerin zaman birimi hep ayndr),
iii. Yaplacak ilerin sralanmas,
iv. lerin kesin balama, bitim tarihlerinin belirlenmesi ve kstlamalarn tespiti,
B) Kaynaklarn Tespiti
i. Projede kullanlacak ekip tespiti,
ii. Hangi kaynaklarn hangi grevlerde kullanlacaklarnn tespiti.
C) Kritik malatlarn Tespiti
Bu program kullanlmadan nce belirli kabuller yaplmtr. Bu kabuller
dorultusunda ekipler ve bu ekiplerin says belirlenmitir. naat yaplacak yer
bilinmediinden mevsimsel koullar dikkate alnmamtr.

109

Aadaki tabloda bu i iin ka ekip alt, ekiplerin ka kiiden olutuu ve

gnlk retim kapasiteleri gsterilmitir.

8.11 Kabuller
8.2.4 SONU

Proje 09/SEP/05 da balayp 30/SEP/06da tamamlanmtr.

110

ZGEM
Alpay Ceren, 21.03.1983 stanbul doumludur. lk renimini stanbul Kltr Koleji
lkretim Okulunda tamamladktan sonra Orta renimini Kltr Koleji Orta
Okulunda ve lise eitimini Kltr Koleji Lisesinde tamamlamtr. 2005 ylnda
stanbul Kltr niversitesi, inaat mhendislii blmn tamamlam ve 2005
ylnda stanbul Kltr niversitesi naat Proje Ynetimi yksek lisans programna
kayt olmutur. uan aile irketlerinde antiye efi ve planlama uzman olarak
almaktadr.

113