Sra No / Konu

Konunun genel
amac

14 / Hijyeni
Katlmclarn, iyerinde hijyen tanm, lm metotlar ve
sorumluluklar konusunda temel bilgilere sahip olmalarn
salamaktr.

renme
Hedefleri

Bu dersin sonunda katlmc;

hijyeninin tanmn yapar, kapsam ve boyutlarn syler.
hijyeni konusunda sorumluluklar ve ilikileri sralar (iyeri
hekimi, i hijyenisti, i gvenlii uzman vb.).
lm ve kontrol yntemlerini sralar.

Alt balklar

Yz yze / toplam
ders saati
Eitici

hijyeni tanm,
hijyeni konusunda i gvenlii uzmannn sorumluluklar
lm ve kontrol yntemleri
lgili mevzuat

A Snf
B Snf
C Snf
1/2
1/2
1/2
U-3, U-4*, U-11**
*Teknik
**Kimya mhendisi, kimyager, eczac, biyolog, halk sal
uzman veya i sal bilim doktoru

Konunun Genel Amac

Katlmclarn, iyerinde hijyen tanm, lm
metotlar ve sorumluluklar konusunda temel
bilgilere sahip olmalarn salamaktr.

renme Hedefleri
Bu dersin sonunda katlmc;
hijyeninin tanmn yapar, kapsam ve
boyutlarn syler.
hijyeni konusunda sorumluluklar ve
ilikileri sralar (iyeri hekimi, i hijyenisti,
i gvenlii uzman vb.).
lm ve kontrol yntemlerini sralar

Konunun Alt Balklar

hijyeni tanm,

hijyeni konusunda i gvenlii uzmannn

sorumluluklar,
lm ve kontrol yntemleri.

lgili mevzuat

 HJYEN
Dnya Salk rgtne gre; gelimekte olan lkelerde ortaya

kan bulac hastalklarn %80ninden sanitasyon ve hijyen

konusundaki yetersizlik sorumludur.
Sanitasyon: Salk iin uygun koullarn yaratlmas ve

srdrlmesi ilemidir.
Riskli davranlarn nlenmesi, hijyen eitimleri ve

uygulamalarna ek olarak toplum temelli programlarn

hazrlanmas ve yrtlmesi de olduka nemlidir

 HJYEN
Hijyen= salam= salkl.
Hygieia, Yunan ve Roma mitolojisinde Hygieia veya Hygeia
olarak gemektedir ve tp tanrs Asklepios'un kzdr.

Salk ve temizlik tanrasdr.

Sal korumak zere alan bilim dalna hijyen ad
verilir.
nsan salnn korunmas ve gelitirilmesi, ykseltilmesi,
salkl dzeyde uzun sure devam etmesi iin gerekli olan
uygulamalar yapan bilimdir.

 Hijyeni nedir?
Hijyeni;
iyerinde hastala neden olabilecek,
salk ve iyilik halini bozabilecek,

iiler ve toplumdaki bireyler arasnda nemli

lde huzursuzluk ve verimsizlik yaratabilecek
evresel tehlikeleri ve stresleri nceden gren,
deerlendiren ve kontrol altna alan
bir teknik ve sosyal bilim ve sanattr

BOHS: British Occupational Hygiene Society

(BOHS, 2010).

 hijyeninin amalar
hijyeninin amac, sal tehdit eden her trl tehlikenin
ortamdan uzaklatrlmas ya da yok edilmesi olarak
tanmlanabilir.

Tm alanlarn fiziksel, ruhsal ve sosyal iyilik hallerini en

yksek dzeye getirmek ve bu dzeyi srdrmek,
alma ortam ve alma koullarnn yol aabilecei salk
sorunlarn ortaya koymak ve sal bozabilecek her trl
etkene kar alanlar korumak,
yerlerinde teknik korunma nlemlerinin alnmas ve kiisel
etkinliin-konforun salanmas, alma ortamnda bulunan
salk risklerine kar teknik tedbirler dahil korunma
tedbirlerinin alnmasdr.

Endstriyel Hijyenin Konular

Toksikoloji
Sal Standardlar
Havadan bulaan
hastalklar
ortam hava kalitesi
Cilt bozukluklar
Grlt
Radyasyon
Termal stres

Anatomi
Biyolojik etmenler
Kimyasal etmenler
Aydnlatma
Kiisel Koruyucu Donanm
Havalandrma
Titreim
Numune alma ve izleme

Endstri hijyeni, iyeri ve evresi ile ilgili temizlik bilimidir.

alma ortamndaki temizlik daha ok iin niteliine bal
olarak iyeri ve evresini sala zararl hale getiren
etmenlerin temizliidir.

SG uzman ve iyeri hekiminin sorumluluklar

yeri ortamnn salk ve gvenlik asndan tad riskler

konularn aratrmal, eitli kimyasallarn maruziyet

lmlerini koordine etmeli, bunun iin metot ve stratejiler
gelitirmelidir.
yerlerinde risk tekil eden tehlikeli maddelerin ve proseslerin

tanmlanmas, tehlike ve zararlarnn belirlenmesi ve bu

tehlikelerin nlenmesi iin risk deerlendirmesi yapmaldr.
alma ortamnda zararl olabilecek koullar saptayp onlar

kontrol altna almak yada bunlar bertaraf etmee ynelik

giriimleri olmaldr.

SG uzman ve iyeri hekiminin sorumluluklar

Hijyeni salamada yardmc malzemeler rn. solunum

maskeleri kullanm ve bunlarda kullanlan absorban maddeler

hakknda bilgi sahibi olmaldr.
Zarar etkenlerden korunmak iin gvenilir ve ekonomik

yollarn seilmesinde karar verebilir.

alma ortam ss, ventilasyon, aydnlatma ve grlt

sorunlar hakknda bilgili olmaldr.

Ergonomi almalar yapabilmelidir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

Kanserojen ve Mutajen Maddelerle almalarda Salk ve

Gvenlik nlemleri Hakknda Ynetmeliin
7. maddesi e bendi 8:
"zellikle iyeri taban, duvarlar ve dier yzeyler
dzenli olarak temizlenecek ve hijyen artlar
salanacaktr" denilmektedir.
12. maddesi:
"hijyen ve kiisel korunma"; maddesinde kiisel hijyen
nlemleri belirtilmitir.
13. maddesi: Eitim
"hijyen kurallar" konusunda alanlara eitim verilmesi
16. maddesi: Salk gzetimi
yerinde kiisel ve mesleki hijyen nlemlerinin derhal
alnabilmesi mmkn olacak ekilde gerekli dzenleme
yaplacaktr denilmektedir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmeliin
6. maddesi:

"veren tarafndan, i sal ve gvenlii kurulu

yelerine ve yedeklerine "endstriyel hijyenin
temel ilkeleri" konularnda eitim verilmesi
salanr ifadesi yer almaktadr.

 Hijyeni Program admlar

1. Salk tehlikelerinin belirlenmesi

2. Salk tehlikelerinin deerlendirilmesi

3. Salk tehlikelerinin kontrol
4. Kayt tutulmas

5. alanlarn eitimi
6. Periyodik gzden geirme.

SALIK
Ruhen, bedenen ve sosyal
bakmdan tam bir iyilik
halidir.

 sal ve i gvenlii asndan LK ve

TEMEL ADIM;
alma ortamndaki TEHLKELERN,

RSKLERN tannmasdr.

KSEL HJYEN ETKLEYEN FAKTRLER

o Kltr
o Sosyal Durum
o Ekonomik Durum

o Aile
o Kiilik
o Hastalk

NN PERSONEL HJYEN?

ALIAN PERSONEL DAKKADA

10.000-100.000
mikroorganizmay yayabilir.

Kiisel Hijyen
Tm i kazalar ve meslek hastalklar nlenebilir.
Sal ve gvenlii korumak iin belirtilen kurallara eksiksiz

uyulmaldr.
Kurallara isteyerek ve yeterince uyulmad takdirde iyeri

alma ortamnda bulunabilecek zararl ve zehirli, gaz, toz,

duman, mist eklindeki kimyasal maddeler alanlar
etkileyebilir.
yi bir hijyen (temizlik, salk bilgisi) daima gereklidir.
yerindeki lavabolar, dular, tuvaletleri, soyunma odalarn en

iyi ekilde kullanmak alann sorumluluudur.

Zehirli kimyasal maddelerle, scakta ve kirli ilerde alan

iiler iin iyi bir hijyen (temizlik) temel arttr.

NN PERSONEL HJYEN?
SOLUNUM

SALAR

KSRME
HAPIRMA
TIKSIRMA

DER

GIDA

KRL ELLER
bandan, kesiklerden

KIYAFETLERDEN

Sigara dumanndan

Taklarndan
SNDRM
DIKI LE
TEMAS

PERSONEL HJYEN NASIL SALANIR?

Trnaklar ksa ve trnak dipleri temiz olmaldr.
Gda ile temas eden personelin trnaklar ojeli ve
cilal olmamaldr.
Salarn gdalarn iine dklmesinin
engellenebilmesi iin kep veya bone giymelidir.
alma srasnda ellerin, yz, sa, kyafet ve para
gibi yabanc maddelere srlmemesi, eer srld
ise ellerin derhal ykanmas gerekir.

PERSONEL HJYEN NASIL SALANIR?

Kirli giysilerle allmamaldr.
banda sigara iilmemelidir.
banda sakz inenmemelidir.
Personel, kyafetlerini havlu olarak kullanmamaldr.
Gda hazrlama ve serviste alan personelin

mcevherat (tak, yzk vs) kullanmamas gerekir.

Gda hazrlanrken veya servis yaplrken ellerle az,
burun ve kafann kanmamas gerekir.
Tezgahlara oturulmamaldr.

PERSONEL HJYEN NASIL SALANIR?

Aksrmak, ksrmek veya esnemek gdalara
mikrop saabileceinden yiyeceklere ters
dnlerek veya az burun kapatlarak yaplmal

sonra eller ykanmaldr.

Yiyecekle ilgili alanlara tkrlmemelidir.
Personel hasta ise doktor uygun grmedike

almamaldr.
Trk Gda Mevzuatna gre Ateli hastal, cilt
hastal yada ishali bulunan personelin derhal

salk kuruluuna tetkike gitmesi gerekir.

EL HJYEN
El ykamann nemi ok iyi anlalmal
Ellerin nasl ve ne sklkla ykanaca
tm personel tarafndan bilinmeli
Dzenli el ykama alkanl
kazanlmal

ELLER NE ZAMAN YIKANIR?

e balamandan nce
Tuvaletten sonra

Mendil kullandktan sonra

Sigara itikten sonra
Salar ellendikten sonra

i yiyeceklerle temastan sonra

ksrp haprdktan sonra
Kirli ara-gere, alma yzeyleri vb. dokunduktan

sonra
Para ellendikten sonra

Hijyenik el ykama ilemi

2. Sv temizleyicilerin
dezenfektanl olanlar
1.Eller su ile slatlr
Elleri temizlemek iin sv seilmeli ve bir dispenser
kullanlmaldr.
temizleyiciler kullanlr.

5. Parmak ular
temizlenir.

10. Kurulama ilemi iin

mutlaka kat havlu
kullanlmal.

6. Parmaklar kapal hale

getirilerek ilem
srdrlr.

11. Yan ksmlar dahil

eller kurulanr.

2. Sv sabun
bilekler
dahil, elin her
yerine
yaylr.

3. Avu ileri
ovuturulur.

7. Baparmaklar avu ile8. Parmak ular

avu ii yardm ile
ovuturulur.

temizlenir.

12. Parmak ular ve

trnak evreleri
kurulanr.

13. Musluk
ellerin
kuruland kat
ile kapatlr.

4. Parmak aralar
temizlenir.

9. Bileklerden
balanarak elller
durulanr.

14. Katlarn atld

p
kutusuna ellerle
dokunulmamaldr.

yi Bir Hijyen Uygulamas in-1

Temiz, iilebilir su kullanlmal,
Soyunma odasnda, tuvaletlerde veya tehlikeli maddelerin

kullanld yerlerde hi bir ey yenmemeli,

Eller ve vcudun kimyasal maddelere maruz kalan blmleri

dzenli olarak ykanmal ve gnlk du yaplmal,

Diler ve az her gn temizlenmeli ve dzenli (periyodik) olarak

di hekimine kontrol ettirilmeli,

Uygun i elbisesi ve i ayakkabs (gvenlii) giyilmeli
elbiseleri ile ve i dnda giyilen giysiler kartrlmamal,
Zehirli, zararl maddelerle kirlenmi i elbiseleri, havlular vb.,

dier amarlarla kartrlmadan temizlettirilmeli,

Koruyucu maskeler, gzlkler, eldivenler, kulak koruyucular, vb.,

uygun ekilde kullanlmal,

yi Bir Hijyen Uygulamas in-2

Dzenli eksersizlerle salk korunmaldr.
Tehlikeli tozlarla alanlar , iten sonra du almal ve salarn da

ykamaldr.
Kirli i elbiseleri dzenli olarak deitirilmelidir (temizletilmelidir)
te ve i dnda farkl elbiseler giyinmelidir.
Tuvaletler, lavabolar, dular v.b. dzenli olarak temizlenmelidir.
Grip ve barsak ikayetleri bir iiden dierine hzla yaylabilir. Grip
olanlar, kuvvetli (akut) barsak ikayetleri olanlar veya bulac bir
rahatszl olanlar hemen iyeri hekimine durumu bildirmelidir.
yi bir personel hijyeninin en nemli blm herhangi bir eyi
yemeye oturmadan nce, tuvaleti kullandktan sonra ve yaplan
i tamamlannca eller ykanmaldr.
zcler, tinerler, alkaliler veya makine yalar gibi maddeler
asla cildin temizlenmesi iin kullanlmamaldr.

 hijyeni uygulamalar temel adm kapsar;

1.

Mesleksel tehlikelerin belirlenmesi,

2.

Deerlendirilmesi ve

3.

Kontrol altna alnmasdr.

Sal tehdit eden tehlikelerin snflandrlmas

A) Kimyasal Tehlikeler:
Zehirli veya tahri edici maddeler (dorudan doruya vcuda girerler)
Gaz, buhar, sv, kat, toz veya bunlarn karmlar.
Metaller (Pb, Hg, Cr,Cd, Ni), zcler (Benzen, toluen, triklor etilen,

hegzan), kimyasallar (Zehirli gazlar, pestisitler, asitler, alkaliler)

B) Fiziksel Tehlikeler
Grlt, aydnlatma, titreim (sarsnt), n saan enerji (radyasyon),

s-scaklk.

C) Biyolojik Tehlikeler
Bakteriler, virsler, mantarlar, kfler, bcekler, parazitler, bitkiler, hayvanlar

D) Ergonomik Tehlikeler
Fiziksel Stresler: Tekrarlana hareketler, ar kaldrma, uygunsuz veya

statik (deimeyan) duru, yorgunluk, ar g uygulama, dorudan

basn,
Psikolojik Stresler: Monotonluk, ar i yk.

E) Sosyal problemler.

Fiziksel faktrler

Havalandrma, aydnlanma, scaklk, souk, nem, grlt, nlar, titreim

Kimyasal faktrler Toksin gazlar, tozlar, buharlar, svlar

Biyolojik faktrler Mantar, virs,bakteri,parazit yumurtalar vb.
Psiko-sosyal
faktrler
retim srecine
bal faktrler
Aydnlatma

Grlt
Souk
Scak

yeri rgtlenme yaps ile ynetsel sorunlar,ynetim denetim ve i deerlendirme

yntemleri vb.
Ruhsal,bedensel yorgunlua neden olacak
zorlanmalar,sorumluluklar,monotonluk,vcut pozisyonu vb.
Grme fonksiyonunda zorlanma,hata olaslnda artma,huzursuzluk,psiko-somatik
sorunlar
Huzursuzluk, sinirlilik, iletiim glkleri,iitme kayb,kaza ve yaralanmalara
yatknlk
Periferik dolam bozukluu,becerilerde azalma ,kazalara yatknlk,souk algnl,kas
ve eklem hastalklar ,verim dkl
Terleme,vcut snda artma,tuz ve sv kayb

Nem, rutubet

Solunum skntlar,beden slakl me,genel huzursuzluk,romatizmal

hastalklar,kas ve eklem arlar,hastalklar
Titreim
Denge bozukluklar ,el hareketlerinde azalma , souk parmak hastal,periferik
dolam bozukluklar,
Inlar
Cilt ve gz problemleri
Toksin maddeler Genel salk sorunlar, bilin kayplar, yeteneklerde azalma , akut-kronik zehirlenme
tablosu
Tozlar
Akcier doku harabiyeti,solunum fonksiyonu kayb,solunum sknts,gl, akcier
fonksiyonlarnda azalma
Radyasyon
Doku jenerasyonu, kansorojen etki, radyasyon hastal
Monotonluk

Dikkat azalmas, gerginlik, yorgunluk, bitkinlik, i doyumunda azalma

Sal tehdit eden tehlikelerin

snflandrlmas
I. Sal tehdit eden tehlikelerin snflandrlmas

Biyolojik etmenlere ynelik hijyen nlemleri

1. Periyodik taramalarla duyarl kiilerin saptanmas,
2. Personel eitimi,

3. alrken uyulacak hareket tarzlarnn belirlenmesi,

4. Laboratuvar mimari yaplarnn ilevlerine uygunluu,
5. Uygun yaltm ve dezenfeksiyon nlemleri,

6. Enfeksiyon taramas iin epidemiyolojik sistem,

7. Aktif immnizasyon.

Vcuda Giri Yollar

A) Solunum Yolu le: iler sanayide en ok bu yolla etkilenir.

Gazlar: Cl2, CO, H2S, NH3, NO2, Br2 , O3

Buharlar: Benzol, alkol, toluen vb.
Sisler(mistler): Elektro metal kaplama, kesme ve talama, sprey - tabanca boyalama
Tozlar: Tahri Edici, zehirli, Fibrosis Yapan, Skc nert, alerik
Dumanlar: Hidroklorik asit ve amonyak buharlar

B) Deriye Temas Yolu le: Emilme, temas ile meydana gelir.

ldrc zehirlenmeler: ok az miktarlardaki zehirli maddeler absorbe

edebilirler. Anilin, kurun tetra etil, hidrojen siyanr asidi
Tahri edici maddeler: Dorudan doruya deriye etki ederler. Asitler, bazlar
zcler: Dorudan doruya deriyi tahri etmezler ancak, bakterilere
kar derinin direncini azaltrlar. Benzin, Gazya ve Alkol vb.

C) Sindirim Yolu le: yutmak, yemek, imek, inemek, tttrmek,

Tozlar
ok ince kat madde paracklarnn havada dalmas ile

meydana gelirler.
Organik (pamuklu dokuma, tarm ve hayvanclk) ve inorganik
(madencilik, dkmhane, asbest endstrisi) partikllerden
oluur.
Partikl byklne gre solunabilir, ya da st solunum
yollar ile atlabilir olmalarna gre snflandrlabilir.
zlebilen tozlar akcierin nemine znrler ve sonra
absorbe olurlar. (Pnmokonyoz hastal)
Tahri edici tozlar, solunum yollarnn i yzeylerine etki
ederler.
zellikle 0,1 ila 5 mikron () arasndaki tozlar son derece
tehlikelidir.
Delme, kesme, tme, ezme gibi bir ok ilem sonucu tozlar
alma ortamna yaylmaktadr.

a) Tahri Edici Tozlar: Deriyi tahri ederler.

Sodyum hidroksit, potasyum hidroksit, kire tozlar.
Bazlar, tahri edici olmadklar halde cildin gzeneklerini tkayarak,
mikroplarn yerlemelerine neden olarak tahrie yol aarlar.
Hububat, eker ve un tozlar.

b) Zehirli Tozlar: Akcier, deri veya sindirim yollarndan kana geerek

zehirlenmelere neden olurlar.
Kurun, arsenik, civa, kadmiyum, fosfor ve birok kimyasal madde tozlar.
Tahrie veya zehirlenmeye birlikte neden olabilirler.

c) Fibrosis Yapan Tozlar: Akcier hcrelerinde, fibros yapan serbest

silika ve asbest tozlardr.

Kmr madencilii ve dkm sanayisi gibi sektrler iin bu risk zellikle
ok nemlidir.

d) Skc - nert Tozlar: Tahri edebilen fakat zehirlenmeye ve fibrosis'e

neden olmayan, rahatszlk verici tozlardr.

e) Allerji Yapan Tozlar: Baz kimselere etki eden, polen, pamuk, yn,
krk, ty , sa tozlar ile baz cins odunlarn kesilmesinde meydana gelen
tozlardr.

Salk Riski Oluturan Tehlikelerin

Deerlendirilmesi
1. Sal etkileyen evresel faktrler:
a. Psiko-sosyal, ekonomik ve kltrel faktrler: Stres, ar i
koullar, bireyler aras ilikiler.
b. Kaza faktrleri: Tehlikeli durumlar, hz, alkol ve uyuturucu
c. Biyolojik faktrler: Bakteri, virs ve parazitler
d. Fiziksel faktrler: Grlt, iklim, radyasyon, ergonomi
e. Kimyasal faktrler: Kimyasallar, tozlar, uyuturucu, sigara,
deri irritanlar, gda katk maddeleri
2. evresel faktrlerin etkisini deitirebilen ya da evresel
faktrler etkisiyle deiebilen bireysel zellikler:
Genetik faktrler
Beslenme
Yas
Fizik kapasite ve egzersiz durumu
Cinsiyet
Hastalk
Kiilik

Mesleki, evresel ve bireysel faktrlerin hastalk

oluumundaki etkileimleri.

Etken-hastalk ilikisini etkileyen bala unsurlar.

Salk Riski Oluturan Tehlikelerin Deerlendirilmesi

1) Madde'nin Yaps veya Maddenin Zararl Etkileri : Salk riski
oluturma derecesini, kullanlmasn ve zelliklerini
2) Maruziyet'in Arl: iddetli maruziyette zarar grme, ksa srede
meydana gelir. Zehirli maddelerin az miktarlar bile zarara neden olabilir.

3) Maruziyet'in Sresi: a) Bir kere maruziyet:ok ksa bir sre de olsa,

maruziyet zararl olabilir. b) Tekrar eden maruziyet: Baz maddeler,
birikerek oluturacaklar etkileri ile sala zararl olabilirler.
4) Kiisel Duyarllk: Kiilerin, eitli zararl maddelere olan dayankll
deiik olmaktadr. Bazen, bir kere olan ar maruziyet, nceleri yksek
dayankllk gsteren ahslarda bile duyarllk meydana getirebilir.
Herkes, fazla zehirli maddelere kar duyarldr.
5) Havann Kirliliini lme (Ortama ait faktrler): Havadaki zararl
madde miktar alnacak numunelerin analizi ile llebilir. Kat madde
veya tozlarda, belli bir hava hacminde, taneciklerin bykl ve adetinin
llmesi yntemi uygulanmaktadr.
6) Salk Riski Oluturan Tehlikelerin Kontrol

Salk Riski Oluturan Tehlikelerin Kontrol

a) Risk deerlendirmesi: Kullanlan, retilen sala zararl
maddelerin listesi hazrlanmal. Ayn zamanda, depolarda veya
iyeri sahasnda bulunan nceden satn alnm malzemenin
kontrol de yaplmaldr.

b) retimde uygulanan btn yntemlerin sala zararl olup

olmadklar kontrol edilmeli.

Herhangi bir retim ynteminde toz, duman veya sisin meydana

gelip gelmedii incelenmeli.

Asitlerin, bazlarn, duman karan, tahri edici svlarn ve

katlarn, zclerin tanmalar sala zararllk ynnden

kontrol edilmeli.
Bu konuda yaplan kontrollerin deerlendirilmesi, baz

deiikliklerin yaplmasna gereksinim gsterebilir.

Yan rnler ve zellikle atklar genellikle mamul malzemeden

daha ok tehlikeli olabilir.

Tehlikeleri nleyici Kontrol Yntemleri

A) Havay Kirleten Kaynaklar Gidermek
1. Tesisat ve techizat deiiklii: yerinde veya tehizatta meydana gelecek
deiiklikleri ve havay kirleten nedenleri saptamakla olasdr.
2. Zehirli Olmayan veya Daha Az Zehirli Olan Maddelerin Kullanlmas:
3. retim Yntemini Deitirme: retim yntemlerinin sk sk deitirilmesi,
meslek hastalklarn meydana getiren tehlikeleri ksmen veya tamamen
ortadan kaldrabilir.
4. yeri Dzeni: yerinin dzenli olmas, havann toz veya dumanlarla
kirlenmesini nleme bakmndan hayati nem tar.

B) Kirli Havann Dalmasn nlemek

1. Tehlikeli retim yaplan iyerini - ii dierlerinden ayrmak (tecrit etmek).
2. Tehlikeli retim yaplan makine ve tesisat tamamen kapal duruma getirmek.
3. Islak (ya) yntem uygulamak.
4. Yerel olarak kirli havann emilerek alma ortamndan uzaklatrlmas.
5. i eitimi

C) ileri Korumak: 1. Genel Havalandrma, 2. Solunum yollar koruyucu

donanmlarn kullanma.

Kullanma
Amac

Kullanlan
MalzemeMadde

Daha ok Gvenilir
Malzeme - Madde

Polisaj (Parlatma)

Kum

elik kum (bilya)

tme, talama
Vernik

Adi ta

Sun'i ta
Petrol Esasl solvent

Makine Temizlii

Benzin

Gazya, hatta motorin

Boya

Kurun oksit

znmez kurun
bileikleri

Solunum yollar koruyucu donanmlarn

(tehizatlarn) kullanma.

Koruyucu solunum donanmlarn zel kullanm koullar:

1.

Duruma gre solunum yollar koruyucularnn

kullanlmas iin ii ile anlama,

2.

Dikkatli ve zel balant,

3.

Donanmn - tehizatn temizlii ve bakm iin gerekli

malzeme ve yer.

4.

Donanmn zel kullanlmas ve koruyuculuk snr

hakknda retim.

5.

Eitimi, verimli ve akllca yaplacak kontrol.

 Hijyeni Uzmanl
Kanunun 82. maddesi ile i gvenlii uzmanl yasal bir
zemine kavumutur.
gvenlii uzman bir i hijyenisti gibi "yerinde oluan,
hastala neden olan, salk ve iyilik halini bozan, iiler ve
toplumdaki bireyler arasnda nemli lde huzursuzluk ve
verimsizlik yaratan evresel faktrleri, deerlendirebilmeli ve
kontrol altna alabilmelidir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

i Sal ve Gvenlii tz Madde:26
yerlerindeki atlyeler, geit, depo ve ambarlar ile bakm odalarnn
duvar, taban, tavan, pencere, kap ve dier yerleri, her zaman iin
temiz ve bakml bir ekilde bulundurulacaktr.
allan yerler, gnde en az bir kere temizlenmi olacaktr.
Gndz ve gece devaml olarak allan iyerlerinde bu temizlik, ya
iin balamasndan nce veya bitiminden sonra yahut yaplan iin
gereine gre ara dinlenmelerinde yaplacak ve her halde alma
srasnda yaplmayacaktr.
Temizlik, ister aspirasyon yoluyla, ister dier yollarla yaplsn, toz
kaldrlmamas iin, gerekli tedbirler alnacak, bunun iin, nce
alma artklar atldktan sonra, ykama, fralama yaplacak veya
slak bezler kullanlacaktr.
Duvarlar ve tavanlar, sk sk temizlenecektir. Gerektiinde sva, badana
ve boyalar yenilenecektir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

i Sal ve Gvenlii tz Madde:27
Deien ve kokuan organik maddelerle allan iyerlerinde;
maddelerin paraland, aykland, tarand ksmlarnn
taban, su geirmez bir maddeden ve her trl birikintiyi
nleyecek ekilde yaplm olacak ve duvarlar, kolayca ykanacak
bir sva ile svanp boyanacak, duvarlar ve taban, en az ayda bir
defa dezenfekten bir solsyonla temizlenecektir.
Paavralarn ilendii veya tarand yerlerde temizlik, mekanik
aspirasyon yoluyla da yaplabilir.
Deien ve kokuan maddeler, allan yerlerde braklmayacak,
biriktirilmeyecek, iyice kapanan kapakl metal kaplarda
toplanacak ve bunlar gnde en az bir kere boaltlp ykanacaktr.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

i Sal ve Gvenlii tz Madde:28
Atlyeler ile iilerin alt dier yerler; fosseptiklerden, koku
karan her trl ukur ve yerlerden ve enfeksiyon
kaynaklarndan yeteri uzaklkta bulunacak ve bunlarn
kokularndan korunacaktr.
yerlerinde atk ve birikinti sularn akt ve topland yerler,
zel veya genel bir kanalizasyona veya fosseptie balanacak ve
buralar, uygun bir kapak ile rtlecektir.
Bu kapak, gnde en az bir kere bol su ile ykanp temizlenecektir.

Boaltma borular, su geirmez ve szdrmaz maddelerden

yaplacak ve szdrmayacak ekilde iyice balanacaktr. Ak
dorultusunda, bir eim verilecek ve koku kmasn nleyecek
tedbirler alnacaktr.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

i Sal ve Gvenlii tz Madde:29

Demelere duvarlara ve dier yerlere tkrmek, sprnt

atmak yasaktr.

Uygun yerlere ve duvarlara, bu yasa belirten yazlar ve

zararlarn anlatan afiler aslacaktr.

Gereken yerlere p kutular, uygun nitelikte tkrk hokkalar

konacak ve bunlar, her postada temizlenip dezenfekte
edilecektir.

Fazla balgam karan iiler iin kullanlmak zere, st kapal

plastik, emaye, parafinli mukavva ve benzeri maddelerden
yaplm kiisel tkrk hokkalar bulundurulacak, kat
hokkalar kullanldktan sonra yaklacak ve dierleri ykanp
dezenfekte edilecektir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

i Sal ve Gvenlii tz Madde:30
yerlerinde ve mtemilatnda haarat, bcek ve kemirici
hayvanlarn bulunmamas iin her trl tedbir alnacak,
yok edilmesi iin gereken insektisit, rodentisit maddeler
kullanlacak, remeyi kolaylatran artlar yok edilecek,
yuvalar yaklarak bozulacak, uygun aralklarla ensektisit
uygulamas yaplacak, sineklere kar kap ve pencerelere
tel kafes konacaktr.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

i Sal ve Gvenlii tz Madde:57
1) yerleriyle mtemilatnn ve zellikle ii konutlarnn ve
helalarnn temizlii artrlacak ve buralarda kullanlan ime ve
kullanma sular, gerektiinde sterilize veya dezenfekte
edilecektir.
2) yerleri ile ii konutlarnda sivrisinek, sinek, tahtakurusu, pire
ve benzeri zararllarn yok edilmesi iin, sk sk gereken
temizleme tedbirleri alnacak ve fenni usullere gre, gerekli
emniyet kurallarna uyularak insektisit, rodentisit uygulamas
yaplacak ve bunlarn yuvalar yaklacak ve yok edilecektir.
Farelere kar da, dier etkili rodentisitler kullanlacak ve
gerektiinde bunlar, fenni usullerle yok edilecektir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

i Sal ve Gvenlii tz Madde:57 (devam)
3) iler, sk sk temizlik ve zellikle muayenelerine tabi tutulacaklar,
bekar iilere zg binalardaki yataklar v.b. eya ayn ekilde kontrol
edilecektir.
4) yerleri ve mtemilat ile ii konutlar etrafnda gbre, sprnt ve
benzeri pislik biriktirilmeden kaldrlacak, haaratn remesine
yarayacak su birikintileri aktlacak veya kurutulacaktr.
5) Bulama ihtimali olan iyerlerinde ve ilerde, iilere, uygun koruyucu
elbise, izme ve benzeri gerekli malzeme verilecek, maden ocaklar,
yeralt ve benzeri ilerde derinden bulama tehlikesine kar, plak
ayakla alma nlenecektir.
6) Bulac hastalklarn kmasna yol aan yiyecek maddelerinin,
iyerlerinde bulundurulmas ve tketilmesi, iveren veya iveren
vekillerince nlenecektir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

Kimyasal Maddelerle almalarda Salk ve Gvenlik
nlemleri Hakknda Ynetmelik
7. Madde b bendi;
7) yerleri ve eklentileri her zaman dzenli ve temiz bulundurulacaktr.
8) ilerin kiisel temizlikleri iin uygun ve yeterli artlar salanacaktr.

9) Tehlikeli kimyasal maddelerin, atk ve artklarn en uygun ekilde

ilenmesi, kullanlmas, tanmas ve depolanmas iin gerekli dzenlemeler
yaplacaktr.
Denilmektedir.

 hijyeni ile ilgili mevzuat

Asbestle almalarda Salk ve Gvenlik
nlemleri Hakknda Ynetmelik
ilerin veya Temsilcilerin Bilgilendirilmesi

Madde 18 Asbest veya asbestli malzemeyle yaplan

almalarda;
a) ilere ve temsilcilerine aadaki konularda yeterli bilgi
verilecektir:
1) Asbest veya asbestli malzemeden yaylan tozdan doacak
salk riskleri,
2) Ynetmelikte belirtilen limit deerler ve ortam havasnda
srekli yaplmas gerekli lmler,
3) Sigara iilmemesi de dahil uyulmas gereken hijyen
artlar,

Laboratuarda alnmas gerekli nlemler

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Azla pipet kullanlmamas,

Pipetle alrken baloncuk olumasna dikkat edilmesi,
Pipet yerine ine ve rnga kullanlmamas,
zelerin kullanlmadan nce soutulmas,
Tp kapaklar aldnda tp aznn alkoll bez ile rtlmesi,
Tm tehlikeli ilemlerin Biyolojik Gvenlik Kabininde yaplmas,
Santrifj ileminin iyi havalandrlan bir odada yaplmas, salam plastik
tp kullanlmas
8. Parenteral enjeksiyon ve aspirasyon inesi kilitlenen enjektrle yaplmas,
ine enjektrden ayrlrken alkoll bezle tutulmas,
9. Kullanlm ine ve enjektrlerin doruca dar azl salam kaplara
atlmas,
10.Tm kontamine materyalin atlmadan nce otoklavdan geirilmes
11.Tm kontamine cam ve pipetlerin otoklava gitmeden nce dezenfektanl
kaplara alnmas,
12.Laboratuvarlarda yemek, imek ve sigara imenin yasaklanmas,
13.karken ellerin ykanmas, nlklerin laboratuvarlarda braklmas,
14.Serum veya rnek saklanan buzdolabnda yiyecek bulunmamas.

HJYEN BLM LABORATUVARLARINDA

KULLANILAN ANALZ CHAZLARI
Gaz Kromatografi
Gaz Kromatografi-Ktle Spektrometresi
yon Kromatografi
Atomik Absorpsiyon Spektrometre

Yksek Basnl Sv Kromatografi

Faz Kontrast Mikroskobu
Tarama Elektron Mikroskobu (SEM)-Enerji Dalm

Spektrometresi (EDS)