lme ve Deerlendirme

lme:Nesnelerin ya da zelliklerin miktarlarnn belirli bir yntemle gzlenip gzlem

sonularnn say ya da sembollerle ifade edilmesidir.
1. Dorudan lme: llmek istenen zellik ya da nesne evrende varolduu ekliyle
llr. Yani zelliin ya da nesnenin kendisi llr.
2. Dolayl lme: Baz zellikleri ya da nesneleri ekliyle deil de eserleriyle leriz.
(zeka gibi)
lek: Belirli bir zellii lmek iin hazrlanm ve zerinde birimleri hep ayn olan lme
aralardr.
1. snflama lekleri:benzerliklere gre (kadn erkek gibi)
2. sralama lekleri:belirli bir lekle sralama(birinci, ikinci)
3. eit aralkl lekler:bir nokta sfr alnr (takvim gibi)
4. oranl lekler: birimler arasnda oran vardr (terazi, saat gibi)
Deerlendirme: lme ilemiyle elde edilen sonulara bir anlam yklemek (snavdan 50
almak deil geip gemedii bilgisi deerlendirme.)
lme aralarnn sahip olmas gereken nitelikler
Geerlilik
Bir lme aracnn lmeyi amalad zellii lp baka zellikleri lmemesidir. Bir
lein geerliliini belirlemek iin eitli yntemler gelitirilmitir. Bu yntemler gelitirilen
lein ne amala kullanlacana bal olarak deiir.
1.kapsam geerlilii
2.yordama geerlilii
3.yap geerlilii
4.grn geerlilii
kapsam geerlilii: deerlendirme amacyla hazrlanan testlerin o derste kazandrlmaya
allan davranlarn hepsini belirli bir oranda kapsamas gerekir. Bir konuyla ilgili binlerce
madde yazlabilir, soru karlabilir. Bunlarn azaltlmas gereklidir elbette, kapsam geerlilii
bu az saydaki maddenin o konuyla ilgili yazlabilecek binlerce maddeyi ne kadar temsil
ettiini belirler. 2 farkl yol vardr: rasyonel yaklam, istatistiksel yaklam.
Rasyonel yaklam: testler, konular ve kazandrlmak istenen davranlar ieren
belirtke tablosuna gre gelitirilir. Bu tabloya baklarak testteki sorularn her bir davranta
belirli oranda yer almas salanarak kapsam geerlilii iin alma yaplr.
statistiksel yaklam: eer biz bir alanda gelitirilmi olan ve kapsam geerlilii
yksek olduunu bildiimiz bir testle kendi gelitirdiimiz testi ayn rencilere uygulayp
rencilerin bu testlerden aldklar puanlar arasndaki ilikiyi hesaplarsak ortaya kan iliki
deerini kendi testimizin kapsam geerlilii derecesi olarak yorumlayabiliriz.
yordama geerlilii:yordama belirli bilgilere dayanarak ve belirli teknikler uygulayarak
gelecee ilikin tahminde bulunmaktr. Eitimde yordama bir rencinin ya da bir renci
grubunun gelecekte ne derecede baar gstereceini tahmin etmek iin kullanlr. Okula
henz balamam rencinin zeka testine bakarak, okuldaki baar durumunun ne olacan
tahmin etmeye ynelik bir alma yordama almasdr. Yordama geerlilii ise bir testin
kiilerin o alanda gelecekteki baarsn ne derecede doru olarak tahmin ettiidir.

yap geerlilii: yap, birbiriyle ilikili olduu dnlen belirli elerin ve bu eler aras
ilikilerin oluturduu bir rntdr. Zeka, bir yapdr. Kendine zg alt eleri vardr ve bu
eler birbirleri arasnda ilikilidir. Biz bu eler arasnda olduunu dndmz ilikinin
aynsn o zellii len testten elde ettiimiz veriler arasnda da grmek isteriz. Bir anlamda
yap geerlilii almasnda lmeye altmz zellii nasl tanmladysak testin de bize
bu tanma uygun veri salamasn bekleriz.
grn geerlilii:bir testin, ne lyor grnd o testin grn geerliliidir. Sorularn
tm matematikle ilgili olan bir matematik testinin grn geerlilii vardr diyebiliriz.
Gvenilirlik
Bir lme aracnn, lme sonularna hata kartrmadan lme yapabilmesi gvenilirliktir.
Hata, lme aracnn lmek istedii zellik dndaki zellikleri lmesidir. Gvenilirlik,
lme aracnn hatalardan arnk olmas yeterliliidir.
Hata kaynaklar:
1.lmeciden kaynaklanan hatalar
2.lme aracndan kaynaklanan hatalar
3.lmenin yapld ortamdan kaynaklanan hatalar
4.lm alnan kiilerden kaynaklanan hatalar
Hata trleri:
1.sabit hatalar: lmeden lmeye hep ayn miktarda karan hatalardr.
2.sistemli hatalar: puanlama yapann yanll durumu.
3.rasgele hatalar:dikkatsizlik sonucu oluur.
Gvenilirliin Anlamlar
Gvenilirlik katsaysnn belirlenmesi;
1.tekrarl lmle gvenilirlik kestirimi: bu yntemde gvenilirlik katsays tahmin edilecek
test ayn gruba belirli bir zaman aralyla 2 kez uygulanr. Korelasyon katsays 1 ile +1
arasnda deiir fakat gvenilirlik katsays 0 ile +1 arasnda deiir. Eer iki lm arasnda
hi iliki yoksa gvenilirlik katsays 0 olacaktr. Bu durum lmelerimizin tamamen hatal
olduunu gsterir.
2.paralel testler: bu yntemle gvenilirlik katsays hesaplanrken bir testin edeer formu
gelitirilir. Edeer form=madde says, maddelerin lt davranlar ve maddelerin nitelii
bakmndan testlerin birbirine denk olmas. ki paralel test ayn renci grubuna ayn zamanda
verilir ve bu iki testten elde edilen puanlar arasndaki korelasyona baklr. Bylece bu
testlerin edeerlik katsays hesaplanm olur. Ayn testler ayn renci grubuna farkl
zamanlarda verilirse hem testlerin edeerlii hem de llen zeliin ne derecede kararl
olarak lldne ilikin bilgi toplanm olur.
3.testi yarya blme yntemi: bu yntemin temel varsaym testin iindeki tm maddelerin
ayn psikolojik zellii lt ynndedir. Bu nedenle hepsi ayn eyi len sorularn 2eit
yarya blnmesi ve bu yarlar arasndaki korelasyonun hesaplanmas, testi oluturan
maddelerin testin genel amacna bal olarak kendi ilerinde ne derecede tutarl lme
yaptklarn gsterecektir.
Gvenilirlii etkileyen faktrler
Gvenilirlii testin uzunluu, testin ynergesi, testi oluturan maddelerin homojenlii gibi
etmenler etkiler. Test uzatlrsa gvenilirlik artar ama belirli bir yerden sonra gvenilirlik ok
byk artlar gstermez.
Gvenilirlik ve geerlilik arasndaki iliki

Gvenilirlik geerlilik iin yeterli koul deildir. Bir test iin geerlilik en fazla gvenilirliin
karekkne eit olabilir.
Testlerin snflandrlmas
ltkleri davranlarn ieriine gre
1.tipik tepki testleri
2.maksimum performans testleri
Uygulama ekillerine gre
1.bireysel testler
2.grup testleri
test ve madde istatistikleri
test ve madde istatistikleri test zerindeki bilgilerimizi ve testin gcn artrmaya ynelik bir
almadr.
Gvenilirlik katsays: test puanlarndaki lm hatasnn etkileri hakknda bir eyler syler
Geerlilik katsays: test puanlarna dayal kaba bir yordama yapabilmeyi salar.
Medyan: puanlar bykten ke sralannca ortadaki rakam
Mod: en ok tekrarlanan puan
Normal dalm (sir francis galton-1800)
Normal dalm varsaymna gre evren, her bir zellik ya da madde iin (zeka, kiilik,
yetenek, boy, kilo vs) bu zelliklere ya da maddeler dahil olan elerin birbirine yakn
deerlerde veya benzerlikte olmasna zen gsterilmektedir. Yani herhangi bir zelliin ya da
maddenin iindeki elerin ok az bir ksm ar ularda deerler alr.
lmlerimizin normal dalma olan benzerlii ne kadar artarsa bu lmlerin evrene ait
lmler olduuna dair kesinlii de artar.
lmlerimizin evrene olan benzerlii bu lmlerden yola karak yapacamz tahminlerin,
yordamalarn ve bu yordamalara ilikin tm giriimlerimizin daha ayaklar yere basar ekilde
yaplmas demektir.
Eer mod ayn zamanda ortalamaysa elde ettiimiz puanlarn normal dalm gsterdiini
syleyebiliriz.eer medyan da bu puanlara eitse mkemmel bir dalm erisi vardr.
Mod>ort veya medyan>mod ise normal dalmdan uzaklama vardr.
Varyans, standart kayma(sapma)
En nemli test istatistiklerinden ikisi varyans ve standart kaymadr. Herhangi bir deikenin
alabilecei tm deerlerin bulunduu arala o deikenin deiim alan denir.
Deiim alan= varyans
Varyans biz elimizde bulunan sabit bir lme aracna rnein bir metrelik bir ubua
benzetebiliriz. Buyo bir metre veya bir metrenin katlar olan hereyi lebiliriz. Fakat boyu
tam bir metre olmayan ya da bir metreden daha uzun olup ta tam iki metre olmayan cisimlerin
boylarn tam olarak belirleyemeyiz. Bunu yapabilmek iin ubuumuzun zerinde bu ubuu
eit paralara blen baz iaretlere gereksinim duyarz. Bu iaretlere denk gelen yerleri kanc
iaret olduuna bakarak rnein 3iaret ya da 4iaret uzunluunda diyebiliriz. Elde ettiimiz
puanlarn zerine yerletii yere de dalm deriz. Ve bu dalmn iki ucu arasnda kalan yeri
tpk ubukta olduu gibi bir lme arac dnrz. Bu dalm da eit paralara blebilmek
iin de biz bir formlden yararlanrz ve dalm eit paralara bleriz. Bu blnen paralarn
her birisi bizim dalmmzn birimleri olur ve bu birimin ad da standart kaymadr