A Z I Z

N E S N

ZBUK
Kan Glgesindeki It
ROMAN

BESNC

BASM

TEKN YAYINEV

Zbk'n
1961

ilk

basm

kinci

basm

ylnda

yapld.

n c basm
ylnda

1967

(6000) 1969

basm

(8000)

ylnda y a p l d .

Tekin
beinci
sunar.

(6000)

yapld.

Drdnc
1971

(6000)

ylnda y a p l d .

Yaynevi
basmn

Zbk'n
vnle

-T,

KANI

YDRR

DE

GLGESNDE

KEND

GLGEM

SANIRMI
Atasz

Bir e s k i E r m e n i evi olan katl

de

kasabann

anayolu

geniler.

postane nn

Burada yol,

yazn

t o z l u , baharn a m u r l u , kn karl bir k k alan o l u r .

Saat
lenler,

16'ya

doru

tozlu

kolkola gezenler

liyorlard.

Postay

alanda

ikier-er dine-

grld.

d a tayan

Kaptkaty

kaptkat

bek

bu saatlerde

gelirdi.
Balar,

kaptkatnn

t . Ama yolu deil,

nn

tozu-duman,

geli yoluna,

batya d n k

havay g z l y o r l a r d .

kendisinden

Kaptkat

ok nce

havada

rnrd.
A l a n d a , alan

stndeki

iki

k a h v e d e bir kprdan

o l d u . K a s a b a n n e n u c u n d a k i evin g k l e k e s i t i i yer
d e k k bir t o z b u l u t u y k s e l m i t i .

Geliyor...

Hey a s l a n ,

man k e n d i n d e n

h a b e r c i s i n i salm g e n e ;

tozu-du-

nde gelir.

Bugn

gazete gn

Gnlerden

Perembe

m?
deil

mi?

Evet,

gazete

gn...
Havadaki
geldi,

kara

postanenin

b u l u t yayla y u v a r l a n a
nnde durdu.

byyerek

Yava y a v a k e n

toz

bulutunun,

rs

dalan

duman/n

k a p t k a t kt o r t a y a .

lukta

stne trmand.

altndaki gazete

altndan

Branda

paketini

kanarya

Gazetecinin

ra

bezinin

aaya

sa

b i r so

iplerini

zp

att.

K a p t k a t d a n inen y o l c u l a r d a n b i r i n i , o r a d a t o p laanlar y a b a n s d l a r .
ranndan

besbelli

valiz* y e r e , s o l

Giyiniinden,
bural

elindeki

deil.

duruundan,
Sa

dergilerle

elindeki
kitab

dav
mavi

d a valizin

stne k o y d u . Salar, kalar, kirpikleri toza b e l e n miti.

stn

ban

silkeledi

eliyle.

Sonra

valizini

y e r d e n a l p , yann y r e s i n i t a n m a k iin b a k n d . K a p
tkatnn g e l d i i y n e , i l e n i n
Sal

sollu

karaya
ile

tabellara

boyal,

Modern

iine

bakyordu.

doru yneldi.
Yol

yol

kontraplktan tabelsnda

Palas O t e l i yazl

kapdan

MERHABA KAYMAKAM

atlam,

beyaz

boya

girdi.

BEY

Akl Evvel Bedir Hoca'nn

Kara

Zbkzde
Hamza Bey'in
Belediye

braam
evine

Reisiydi.

Bel

Bey'in

bitiiktir.

olu

yle

anlatyordu :

evi,

iftverenolu

O zamanlar Hamza B e y

Zbkzde

braam

Bey'le

aralar

iyice ak. kisi d e bir p a r t i d e n a m a , o n a n e b a k a r s n

sen,

birbirlerine

Belediye

Reisi

can

olmak

dman
ister.

olmular.

Hamza

Bey

Zbkzde,
de

Belediye

Reisliini e l i n d e n k a p t r m a k i s t e m e z . B i r b i r l e r i n e d
manlklar

ite

bundan...

B i r s a b a h e r k e n d e n H a m z a B e y ' i n o l u b i z i m eve
geldi :
8

'
Frla arkada, frla!.. Seyir var, grmeler is
ter...
Ulan ne seyiri, sabahn bu vakti seyir mi olur
mu?'
De ki sinema, de ki t i y a t r o . . . Gel de bir gr
hele arkada...
Ben hemen davrandm, pantolu ayama ekip
ardna dtm.. Bunlarn evine gittik. Beni odunlua
soktu :
u delie gzn uydur da dikizle!
Badadiye tahtalarn skp, iki evin ara duva
rna bir delik am. Zbkzde'lerin mutfa tabak
gibi grnyor. braam Bey'in kars, anas, kzkardei, mutfakta harl harl bir iler yapyorlar.
Beni bunun iin mi ardn? Elin nmahre
mini gzetlemek delikanlla yarar m? diye buna
ktm.
Dur hele arkada... Bunda nmahremlik yok.
Gzn ayrma, seyir nerdeyse balar...
Demee kalmad, Zbkzde'nin sesini duyduk.
Yukar kattan baryor:
Karn, k a n . . . Ulan
larndan asarm. Ulan, ben
gelecek demiyor muyum?
misafiri... N'olacak imdi?
virmesi nerde?

kar! art olsun seni sa

sana bir haftadr hkmet
Hkmet, Zbkzde'nin
Kebaplar hani? Toklu e

Zbkzde braam bara bara merdivenlerden

indi. Karsn brakp kzkardeine d n d :
Kz akn, ne dinelip duruyorsun?.. Ayan
eteine dolatrp ortada dolanma! Hkmet, aann
evinde konaklyacak diyorum sana. Hallar, kilimleri
sil spr. Misafir odasn derle topla. Yorgan, dei
hep elden geir.

Cebinden yazl bir kt

kartp kzkardeine
uzatt :
Sen bunu grdn m, sen bunu yavrum?
Kz,
Grdm, dedi.
Hamza Bey'in olu kulamn dibine girmi,
Bir haftadr bu i byle ite. Her sabah kza
bu mektubun baln okutur... diye fsldad.
Zbkzde, kardeine bard:
Oku unu!... Yoksa biz seni
ilk'in drdne
kadar bouna m mektebe gnderttik? Oku da bak,
aa'na mektup nerden geliyormu...
Kz ald eline mektubu, okumaa alyor ama
bir trl skemiyor.
Tbmm... diye bir ses kard.
Zbkzde braam ok kzd:
Doru oku!.. Sana ben bunu ezberletmedim
mi?
Tbmm myd, tebemim miydi, neydi?
Elinin kryd. Avanak! Ulan, burda grdn, hkmetin ba harfleri. Syle pekiy, nesi?
Hkmetin ba harfleri...
Bak iyi,dinle.
Yarn sabah gene soracam.
Bizmezsen gzn patlatrm. Bak buraya... Te de
mek Trkiye demek. Be demek,
Byk demek...
Me demek, Millet demek...
Tekrar Me demek,
Meclisi demek... Tebememe
demek,
Trkiye'nin
Byk Millet Meclisi demek... Yni, hkmet demek,
devlet demek, vatan ve millet ve her biey demek,
hkmetin ba harfleri... Ben unu sana her sabah
retmiyor muyum? Syle imdi. Aana nerden mek
tup geliyor?
Hkmetten!
Aferin. Hkmetin ba harfleri ne?
10

Tebememe...

yi. Ne d e m e k , s y l e bir b i r . . .

Te

demek,

byk demek,
memleket

Trkiye

Me d e m e k ,

demek,
meme,

Be

demek,

meme...

millet

demek...

Zbkzde

braam

kzd,

kendi

kendine sylen

m e e balad :

Hey A l l a h m , s e n b i l i r s i n . . .

rlarla

n'ideceim

b e n i m . Yarn

yahu?

B e n bu aklsz ka

stikbalimle

oynuyor

bunlar

m i l l e t v e k i l i o l d u k d i y e l i m . A n k a r a ' y a g

t r r d e b u karlar k i m e g s t e r i r i m . . .
Bu sefer de

anasna

dnd:

A n n e , a n n e , s e n hi h k m e t g r d n m?

Grmedik, sayende greceiz onu da...

S e n d e i l , d a h a bu k a s a b a bite g r m e d i h

kmeti.

Olunun

s a y e s i n d e b u r a n n f a k i r f u k a r a mil

leti h k m e t g r e c e k .
Mektubu,

pijama ceketinin cebine koyup,

Kahvemi getirin benim,

diye

barp s o k a a

kt.
Hamza

Bey'in

Arkada,

oluna,
herif pijamayla frlad,

nereye gider

byle? diye s o r d u m .
Hamza B e y ' i n

olu,

Asl s e y i r b u n d a n s o n r a . . .

dedi.

Z b k z d e bizi g r m e s i n d i y e , i f t v e r e n o u l l a r nn

evinin

Efendi'nin
ladk...
m.

arka

kapsndan

dkknnn

Zbkzde,

ktk.
nne

b i r i n e ayan

d a r u g a n t e r l i k , srtnda p i j a m a ,
Kahveyi iip fincan
gara,

akrts,

iki

omuzunda

Zbkzde

kasabann
11

sandalye

dayam.

iskemleye koymu.

bir elinde t e b i h . . .

tebihinin

Emin

k e s i n e s i p e r o l u p s e y r e ba
kapsnn

Birine o t u r m u ,

Tccardan

at

Ayan
ceket...

Bir e l i n d e c braam

tey bandan

Bey'in

duyulur.

 Bu deiiyi mi seyredeceiz?.. Brak unu, kah

veye gidelim, dedim.
Dur arkada, b e k l e . . . Esas seyir, bundan
sonra balyacak. Sen burdan kprdama...
Ben bir
kou gidip kahvedeki arkadalar araym...
Seirtti g i t t i . ok gemedi, be-on delikanl t o p lamlar, soluya soluya
koarak geldiler.
Duvarn
kesine hep siper olduk. Zbkzde'nin srt bize
dnk olduundan siperimiz gayet iyi...
N'olacak? diye Reis'in oluna soruyoruz.
Durun durun, bekleyin az, simdik g r r s
nz... diyor.
Derken Zbkzde braam Bey, yerinden d o r u
lup, sa eliyle de yerden bir temann akarak,
Ve aleykmselm Hkim Bey... diye var se
siyle barmaz m?
Aman bu ne i?.. Karsnda kimse yok, herif ha
vaya selm veriyor.
Zbkzde'nin evini bilirsiniz.
Kar srasnda ev mev yok... Yolun kar yan, Ka
mlk ayna inen yama...
Kime selm verir bu herif? dedikse de o, eli
ni dudana g t r p ,
Susun arkadalar, bizi duymasn... Seyir ba
lad, arkasn g r n . . . dedi.
Derken Zbkzde bir daha yekinip,
Ve aleykmselm Reis Bey... diye feryad
bast.

Kimi selmlyor yahu? diye sorduk.

Hamza Bey'in o l u ,
Belediye Reisini selmlyor... d e d i , babama
selm v e r d i , duydunuz ya... Babam yataktan kma
d , arkada. Bu Zbkzde evliya olmu, gzleri du
var tesindekileri, yorgan altndakileri grr.
Zbkzde, durup durup selm basyor:
12

 Merhaba baktip bey...

M e r h a b a . . . Olur
baktip bey... Bir bo vaktim olursa rahatsz ede
rim. Gle gle...
Bizi bir glmedir ald. Herif gz gregre ha
vay selmlyor.
Vay mdr bey, sabah erifin hayr oisun...
yilik salk, seni sormal. Olur olur, hi merak etme,
senin o iini halledeceiz...
Reis'in olu,
Ortaokulun mdrn selmlad, dedi.
Nerden bildin?
Ben artk altm olum, selmn dinliye din
liye ben de, Zbkzde gibi, hayallerini grmeye ba
ladm.
Zbkzde, yerden bir temenna daha akp ha
vay bir daha selmlad:
Merhabaaa kaymakam bey, merhaba...
Ne
var ne yok... Bizde iyilik salk... Olur olur...
Sen
hi merak etme o ii... Ankara'ya yazdm, cevabn
bekliyorum.

Zbkzde braam Bey, kasabada ad geen a

dam brakmad, hepsinin selmn ald, kabul etti.
Demek bizim kasabann ileri gelenleri, her sabah bu
Zbkzde'nin kaps nnden asker bl gibi ge
er, tekmil verip selm durur.
Neden mi havay selmlar? Allah Allah, besbelli
canm... Zbkzde'nin itibar yksek denecek. Bak
sana Bey, kasabann memuru miri, aas eraf sa
bah sabah kapsnn nnden geiyor. Hepsi de Zbkzde'yi sayp ona selm veriyor. te Salk Merkezi'nin doktoru g e t i , Posta Mdr g e t i , Maarif
Memuru g e t i . . . Selm vermeyen mi kald? Ve aleykm selm... diye karga gibi baryor ki, ierde
kars, anas, kzkardei duysun. Evin sokaa bakan
13

pencerelerinin perdelerini sk sk kapattrm. Kar

lar, sokak stndeki odalara sokmaz k i , biri de pen
cereden bakp, Zbkzde'nin havay selmladn
g r s n . . . Zbkzde'nin selm verirken sesini, arka
sokan evlerinde oturanlar bile duyarlar.
Bey, bu bizim Zbkzdemiz, byle bir Zbkzde... Ankara'ya gidip de bilmedii bir otelde kal
sa, sabah sabah ban pencereden sokaa sarktr,
Ve aleykm selm, bavekil bey diye barr d a ,
otelciyi d e , oradakileri de bavekilin arkada oldu
una inandrr.
Bu Zbkzde, memleketimizin bir yzkaras a
ma, neylersin bey, bir kere mevcut bulunmu; atsan
atlmaz, satsan satlmaz. ster istemez ekeceiz bu
namussuzu. Baka hibir umarmz yok...

HKMET GELYOR
A l l a h ' n kulu s m a i l Efendi
yle a n l a t y o r d u :

Deryalar mrekkep, ormanlar kalem olsa, bu

rz krn vasfna yetmez, Bey. Hangi birini anlatsak

ki...
Gnlerden bir g n , r e t m e n l e r Dernei'nde
oturuyoruz. Bizim burada teki kazalarda olduu gi
bi ehir k u l b , tccar k u l b , avclar kulb ne yok
tur. Bir avu yerin iki elin parma kadar adam... Na
sl olsa oluyor. Ondan tr, gidecek bir t e k yerimiz
var, r e t m e n l e r Dernei... Bir akam orda oturuyo
ruz. Akl Evvel Bedir Hoca derler, burada nadide y e t i 14

ir cinsten gayetle kymetli bir namussuzumuz daha

var. Velkin ne de olsa alaklk mesleinde Zbkzde ibraam Bey'in eline su dkemez. Bu Akl Evvel Be
dir Hoca'nn Kara Bel derler bir olu var ki dman
bana... Biz r e t m e n l e r Dernei'nde otururken, bu
Kara Bel kapy yel gibi ap gmp diye odann or
tasna dt.
Daylar,
emiceler,
hemeriler, arkadalar,
duyduk duymadk demeyin haaa! diye telll gibi
rmaya balad.
Tahrirat Ktibi Rza Bey ok kzd, bunu bir g
zel t e r s l e d i :
Dur yiit, dur!.. Dur k o u m , yava hele... S
r bile srken yaylm dn, ahrnn kapsna gel
di mi bir brr. Bura nere? Muallimler bir karar
karp buraya admn attrmasalar yeri ya... Sen bu
terifatszl baban olacak katmerli gavattan m tah
sil eyledin? Bir selm ver bakalm yle efendi gibi..
Tahrirat Ktibi Rza Bey'den ekinirler. Kayma
kam olmad zaman,
kaymakam vekillii yapar da
ondan. Yapt kaymakam vekilliini toplasan alt-yedi
yl bulur ha... Szn de saknmaz bir herif...
Olan tersi yiyince,
Selmnaleykm, d e d i .
Ve aleykmselam... Di buyur bakalm, ne ol
mu, imdi anlat!
Aman Rza Bey emice, havadisler var.
Hem
de ne havadis... Elli yl konuulacak da, sonra da
unutulmasn diye tarihlere geecek.
Koum, sen Akl Evvel Hoca'nn olu deil
misin? Var git, tez babana syle, gayri anandan hi
bir phesi kalmasn iinde. Sen babann has olu
olduunu aha imdi isbat ettin. Cinsini sevdiimin,

nasl d a c i n s i n e e k m i . O l u m , sizin s o y u n u z u y d u r
mada birinci. Sizde havadis o o o k . . .

Uydurmaysa

surdan

sa

kmyaym,

Rza

Bey emice.

Havadis

olsa

Rum'a v a r a n s e n i n
bamzn
ra

belsndan

serpilmi

bu

kmyacak da,

olsa,

alaklkta

nam

diyar-

p e d e r i n l e bir d e Z b k z d e d e n e n
olur.

O n l a r d a o l m a s a l t o p

kasabada

kimsenin

memleket haritasndan

sesi soluu

silinip

gide

ceiz.

Havadisi

senin

Heyri

( * ) , h a v a d i s , h a v a d i s d e r s i n , sakn

havadis

kara'dan

pi e t t i n i z ya s o n u n d a . . .

dediin, Zbkzde

gelecek hkmet

sa o m u ? O c a n

bu

b r a a m B e y ' e An
olmasn...

Yok

batsn h e y r i , o n u sar s u l t a n

habercisi

bile

duydu.

Z b k z d e gnlerdir telll

vilyete

koup,

kartt.

belediyenin hoparlrnden

Nerdeyse
iln

etti

recek.

Hakikat

Hkmet habercisi

lir M a l i y e V e k i l i
bkzde'ye

gelecek
gelecek.

edip

yzmze

Hkmetten,

Biz b u

gzmze

bir aydr Z -

M e k t u p t a Aman
ileri

ib-

karman orman

bulatrdk.

ler

orbaya

i n d e n kamaz o l d u k . Yedi d v e l e v e c m l e

ecnebiye
gayri

n e d e m e k h e y r i , A l l a h bi

m e k t u p yazarlarm.

raam Bey d e r l e r m i .
dnd.

miymi?

milletine

rezil olacaz.

medet senden.

Evelallah,

Aman
sonra

Zbkzde,
sana

gve-

(*) Heyri : Bu k o n u m a l a r n getii yerlerde ok sk

k u l l a n l a n bir nlemdir. Hieri, hieri gibi syle
nir. Hey a r k a d a , birader, yahu gibi bir nlemdir.
Herif y a d a hey herif, hey oul dan bozma ol
duu sanlr. n k o d o l a y l a r d a bu nlemler de ko
n u m a a r a s n d a ok sk geer.

rtiyoruz. Bizi garip koma! Seninle meverete gayetle

ihtiyacmz var, lk tirene atla, acele Ankara'ya gel.
Yeti Z b k z d e braam Bey...
Evet, benim de duyduum aynen byle. H
kmet Zbkzde'ye yazm, yazm, bir cevap ala
maynca, sonunda ibraam Bey'e eli gnderesiymi...
Koca bir memleketin biricik akldnes u bi
zim Zbk...
Hele bak u bizim Zbkzdemize... Koca
bir hkmetin mektuplarna neden iki satr cevap ver
mezmi? Ulan, hkmeti kzdrp bizi baba oca
ndan srgn ettirecek, grdn m rezili sen...
Ne? Kim srgn edecek? Hkmetin haddine
mi kalm Zbkzde'ye kar gele...
Anladk, iyi. Yalnz, ne de olsa bamzda h
kmet diye bulunmular bir kere... nsan iki satr ce
vap da m veremez hkmet mektubuna?
Vermez ya, vermez. Sen bu bizim Zbmz az m belledin heyri... Vaktinde hkmete b
tn bu olacaklar bir bir yazp anlatm. Hkmete
aynen Etmen, eylemen arkadalar demi, bunun
sonu boka varacak demi. Siz gelin beni dinleyin,
bu kafay deitirin demi. Demi her bieyi demi
ya, gelgelelim hkmette anlayacak zihin olmadn
dan, dinletememi. Bunun zerine bizim Zbmz
hkmete ksm. Hkmete Bundan kelli ne der
diniz varsa grn, benimle de selm sabah kesin
demi. Gel zaman git zaman hkmet ii sarpa sar
drnca, Zbkzde'ye amana dm.
Sen bize
hibir vakit ks olamazsn. Bu bir memleket vazifesi
dir. Bize acmasan da memlekete ac. Madem sen,
buraya gelmem dedin, yleyse biz oraya geliriz di
ye haber iletmi. te bizim Zbkzde'mize gelen
misafir, byle bir misafirdir; hkmet elisi...
17

Alay e d i n ,

alay

edin

bakalm...

Hkmetin

m e k t u b u , Zbkzde'nin elinde. M e k t u b u g r e n , o
kuyan var, sen

Yaa...

ne diyorsun heyri?

Acep Zbkzde'ye

g e l e c e k olan

vekil

miymi?

Tvbe d e ! Vekil

bkzde

kafiyen

bavekil

ister.

geldi

kabul

gelirse,
etmez,

bildiim

Z-

kapsndan koar.

benim

lle

H e y r i , gz g r e g r e , evime
diyerekten

btn

kasabay

h k m e t erkn

kandracak, he

mi?

S o n r a d a h k m e t e akl v e r d i m d i y e g e r t g e r t g e r i
necek.

Ulan, senin v e r d i i n

aklla k k s u

dkme

e g i d e n , kademhanenin ukuruna der be...

Heyri, Zbkzde

l e c e k bir akl...

m? K a s a b a k u r u l d u
ya

demi

braam'daki

Demitir.

gidermi.

kele s r

k u r u l a l , t o p r a m z a bir v e k i l a

midir acep?
Hilaf s y l e m e k

o l d u u n u z d a n bilmezsiniz.
huriyetin

ne

u y a l a n l a r a i n a n a c a k bir a v a n a k kar

ilnnda

bir v e k i l

Baka yol

olmaz.

Rza B e y iyisini
gelmitir.

olmadndan,

Siz

gen

bilir. C u m

arka

bir y e r e

ne yapsn fkara,

otomobille buradan geti mecburi.

Grdn m

ite,

o n u n d a aya

dememi

topramza, otomobilinin tekeri demi.

Hayr,

imdikinden
dkknnn

aya

da d e m i t i r .

besbeter.

imdi

olduu yer var ya...

m.

Ortalk amur batak.

m,

i i n d e k i l e r rp

miz.

Paalar

svayp

O zamann

kalayc

Kr

te orasn s u

Bir o t o m o b i l
duruyor.

daldk

amura

bataa,

vardk

iinden ekip

Srtmza alp

geirdik.

te

soktuk. Efendi, nerden geli,

bas
bat

Delikanllk v a k t i

yanma. Efendiyi o t o m o b i l i n
amurdan

yollan

Nuri'nin

Bunu

bunlarn
kardk.
kahveye

nereye gidi, kimsin,

n e s i n , necisin? d i y e s o r u p d u r u r k e n , bir d e r e n -

dik ki,

herif v e k i l d e i l m i y m i . B a k a r s a n , s e n i n be

nim gibi
fese

bir a d a m .

bakma,

Bakarsan
ya

herife vekil

bir a d a m .

k i ! aya
kr

Neden

d e m i l e r Sen

k e p e n e k altnda

psklsz

er yatyor...

diye...

mekil demezsin canm,

te b i z i m t o p r a m z a

basba

bir o v a k i t v e -

demitir. Ve ondan sonra da Allah'a o k

topramz

vekil

vkel

aya

inememitir.

N e d e n d e r s e n ; n k , i m d i kalayc K r N u r i ' n i n dk
knnn o l d u u y e r d e k i
Gelen
zr

batak k u r u t u l d u , yol onarld.

otomobiller amura

gider-gelirler,

burda

saplanmadndan
elenmeden

vzr v

geip

gider

ler.

Unuttunuz ite.

vekil geldiydi de,

Ha...

te b y l e
duunu

Geen

seimlerden

nce

bir

bir n u t u k e k t i y d i y a . . .

O vekil deil,
Bey,

bu

mebustu.

Zbkzde'nin

biz d a h a o z a m a n d a n s e z i n l e d i k .

lan k i m d e v a r ? B e l l e ki

herifteki

ne alak ol
B u n d a k i ya

ngiliz a k l . . .

Evime

h k m e t g e l e c e k d i y e d e y a l a n s y l e n i r mi? B u Z bkzde
Yarar.

syler.

Hem

girdi

mi,

kar.

Vekil

de

B u y a l a n l a r hi
nasl...

Herif,

mi

iine y a r a m a z ?

hkmetin

glgesine

b u k k y e r d e bir h k m e t d e o o l u r
glgesine

snnca,

. yanndaki

vekil

ka

para eder.

YA

MEBUS

OLURSA...
Ebe

Hayriye

Hanm

yle

anlatyordu :
Ah "evldm,
Sen

yen!

geldin,

ondan yaka

silkmeyen

d e d i k o d u yapm

mi var...

olmyaym.

b i r g n s e n i d e kandrr d i y e a n l a t m a m

lzm.

Ama

Ben

de artk bural

senedir buradayz,
s vatanyrm.

o l d u m saylr o l u m .

insann

Sekiz

n e r d e karn d o y a r s a , ora

Bizimkiyle

stanbul'da

evlenmitik.

H a s t a l a n d . B u r d a ba b a h e s i v a r m , b a b a d a n kal
m a evi v a r m .

Hep syler d u r u r d u .

Hastalannca,

h e m h a v a t e b d i l i o l u r , h e m d e g e i m i m i z e bir m e d a r
olur diye kalktk, geldik buraya...
sonra da lmedi mi...
topra

ekmi.

bir d a h a d a

Rahmetliyi

buradan

bu

Kzm

da r e t m e n

sonra,

Demek,

buradan

K o c a d a n biraz b a

ev k a l d .

ay

topraa verdikten

a y r l m a d k ite.

suyumuz, yiyecek ekmeimiz

Ksmet ite...

Geliimizden

Demek, doup byd yerin

iecek

kesilmemi.

b a h e , bir d e ite
kt.

O da

burada

ilkokul retmeni.
Fakir f u k a r a y e r i d i r a m a ,
una.

nsanlar

masa...

ok

iyidir.

bakmayn

Yalnz

byle

oldu

Zbkzde

ol

Ah o Z b k z d e , ah o Z b k z d e . . .

B i r t a r i h t e b u a d a m a h e r naslsa yz lira b o r
vermitim.

Daha

a r a m z d a n su
ken

zaman

szmyor.

evlenmemi.

Gece

gndz

beraberiz.

bir d e d u y d u k k i e v l e n m i y o r m u . . .

lklarna

balamlar.

biliyor.

Dn

sn v e r s i n

nce.

maandan

bir bir

kaldk.

Anasna

Benim

kzm, o

biriktirdi

Paray v e r m e d i l e r .

kzmn
paray

dedim.

Biz

Lkin

buna haber yolladm:

verecekse v e r s i n , y o k s a , onu

btn

da
Der

D n hazr
evlenmesini
yz

lira

retmenlik
dediimizle

Zbkzde de evlendi.

yapalm, Allah mesut etsin...

lacak? Ben

Olun

dernek yapacana

Anasyla

Ne

bizim p a r a n e o
Kzmn

parasn

memlekete

rezil

ederim.
Benimkisi

d e akl

ite.

utanacak gibi deil. Hatt,

Herif yle

rezilliklerden

rezil e d e b i l s e k aman n e

i y i , p r o p a g a n d a m y a p t l a r . B i r de. ste n e v e r s e k d e
h a k l a r n d e s e k ! . . d i y e c e k . . . O t a k m d a n bir r e z i 20

lin rezili... Ben haberi gnderir gndermez hemen o

gn anasyla kzkardei bize geldi. Belli ki kendisi
gndermi. Bizi dne armadklarn
hi yzlemedim. Suratm iyice astm. Yarm azla yle,
Ho geldiniz... Nasl oldu da byle bizi hatr
ladnz... Souk sular m dkelim,
scak sular m?
diye bir gzel alay ettim.
Ben daha para lfn amadan anas,
Aman hi sorma Hayriyanm, dedi, bamza
gelenleri bir bilsen... Hkmet bizim evde konuklayacak. Duymadn m yoksa? Ayol gnlerdir bizim ev
de dur durak yok.
Kzm bana bir gz etti.
Ne hkmetiymi bu?
Bir anas sylyor, bir kz:
Basbaya, bildiimiz hkmet ite... Hk
metin hepsi, bizim olann can beraber arkada.
Mektup geldi Hayriyanm teyze... Hkmetin
mektubu. Aabeyim mektubu okuttu bana. Vallahi
gzlerimle g r d m .
Kz, sylesene ne yazyordu hkmetin mek
tubunda?
Mektupta ne yazar ite, selm kelm diyor.
Shhat ve afiyette olmanz be vakitte
niyaz ede
rim diyor. Biz bu ilerden son derece darda kal
dk. Yaknda sana danmaa geleceiz diyor.
Baka bir ey daha diyordu ya, kz?
Baka Okuyan efendiye ve mektubu dinle
yenlere mahsus selm diyor.
Ana-kz bir baladlar, ben azm ap para lf
edemedim. Anas,
Hayriyanm, dedi, bu gelin bizim olann is
tikbalini krietti. Benim braam yle diyor. Hkmet
teki arkadalar Seni ille mebus karacaz. Sen bu
21

memlekete ok lzmsn. Vcudundan istifade edece

iz diye benim braam zorluyorlarm. braamck, bu
kar yznden bir trl mebusluu kabul edemiyor.
Kan benden besbeter c a h i l , stelik kubat... Hi me
bus kars olacak bir hali yok. Ben bu kary Anka
ra'ya nasl gtrrm diyor braam. Sonunda bu ka
ry boyacak. Biri ikisi yok Hayriyanm, boayacak.
Deve boynundaki an bile dengi dengineee, dengi
dengineee! dermi. Bu bizim gelin soyhas, mebus
dengi mi?
Btn kasaba eraf, ileri gelenleri her sabah
aabeyime selm verir, hepsi sayar, hatrn sorar,
y l e y a , mebus olacak bir adam. Sabahlar kapmzn
nnden geip geip dururlar. Ama aabeyim yz
vermiyor yoksa...
Hibirine deil d e , u iftverenolu Hamza'nn selmn almaz m, cinim bama toplanr.
Syledi ya anne, aabeyim ne dedi?
yle y a , dedi. Brak drzy ana, selmn
almyacam y a , selm Allahndr. Ondan kabul edi
yorum dedi. yi. O neyse. Ya Rza Beye ne demeye
selm verir?
Anne, sana katr syier aabeyim.
Brak
selm verilecek herif deil a, burda kaymakam kti
bi bulunmu biyol. Selmn almamak olmaz demez
mi?
Biz artk yz lira alacamz unuttuk. Azm
z ap da, ne oldu bizim yz lira diyemiyoruz. Evet,
inanmaya inanmyoruz ama, ya doruysa...
nsann
iine bir kurt dyor. Kaymakamndan, belediye re
isinden, hkimine kadar, her sabah kapsnn nnde
geit yaparlarm. Olacak i deil. Ama olmaz d e m e ,
olmaz olmaz demiler. Bizim memlekette olmayacak
i mi var? Sahiden hkmette bir tand var da, b u 22

nu mebus yapacaklarn da duymularsa, inanrm,

bu Zbkzde denen adamn nnde, selm vermek
deil, takla atarlar. imdi yz liray istesek, olma
yacak... Olur da, dedikleri doru kar, mebus olur
sa, bize buralarn dar eder. Biz, ana-kz iki garip ka
dn...

Belki de karsn boayaca d dorudur. Alt ya

n grgsz, cahil kadn.
Kadn dediin, erkein elinin k i r i . . . Boayp eli
ni ykad m, b i t t i . Okumu-yazm bir kz alr, yle
ya... Bu adam bikere siyasete gzn dikmi. Bylesinden korkulur. Bunun yapmyaca ktlk yoktur.
Uzatmyalm olum, biz alacamz isteyemedik,
elimizi azmza kapatp sustuk.
Aradan iki- gn g e t i . Bir akamst Zbkzde bizim sokaktan gidiyor. Halbuysa yolu buras de
il. Selm verdi.
Naslsn Hayriyanm Teyze? dedi.
Ayakst biraz konutuk.
ok skntdaym.
Bir-iki gne kadar nerdeyse hkmet kendisine adam
gndrecekmi. Hkmeti arlamak kolay m? im
diden dnyann mesarifini yapm...
Kendim iin biey deil. Kendimi dnd
m yok, velkin kazamzn erefini dnyorum.
Hkmet bizi bir adam saym, deil mi ya...
Ona
gre arlamak ister. Bu i esas belediyenin, kayma
kamn, partinin vazifesi... Hangisinde hayr var k i . . .
Ama bu, resm bir ziyaret deil, husus, ahsma ge
liyorlar. Eh, bugne bugn...
Cebinden kartp mektubu da g s t e r d i . Benim
kz mektuba bakt. Sahiden resm bir mektup deil
miymi? stnde resm balk var.
Aman braam Bey, bu i hepimize der. Be
nim kzn diinden trnandan artrp biriktirdii biraz
23

paras v a r .
sa...

Elin

Bir y a n a

beyz

alnca v e r i r s i n .

lirack

Ne

koymuuz

olacak...

kar s e n i

m a h c u p e t m e k bize d e a y p . . .

istemem...

Aman teyze,

e d e c e k k e n , nasl o l u r ! . . .
aresine

bakarm.

size

yardm

Sen brak allasen, ben

u bizim

var? Ben m e b u s olsam,

Ben

nasl

Hkmete

bir

a d a m l a r m z d a akl m

k i m i n iin o l a c a m ? K e n d i m

iin m i , b u r a insan iin mi? Hi b u n u d n e n y o k . . .

Paray almaz.
Nerden

Biz yalvarrz,

aman al,

diye...

bilirsin i yzn? Anas gelir der,

kasaba

nn ileri g e l e n l e r i h e r s a b a h o l u m a s e l m verir. Kzkardei

gelir der,

Kendisi,

aabeyim

karsn

boayacak.

H k m e t m i s a f i r i m olacak d e r .

Mektubu

d a c e b i n d e , g s t e r i r . n a n m a m a k m m k n m? nan
lacak gibi deil ama,

i n s a n , y a o l u r s a , d i y e inanyor

ite...

Aman

al!

diye yalvarrm.

Paray

almaz.

Bu

nu zorla kapdan s o k t u m ieri.

b r a a m Bey, al u p a r a y ! . .

Tbe, almam...

Canm,

Aman

kasabann erefini d n .

Al,

diyo

rum.
H a y r i y a n m Teyze,

Ayp o l u r c a n m ,
Bir d u y a n

bir d u l

karsn.

biz s a n a v e r e c e k k e n , o l u r m u h i . . .

olursa,

Ayol

sen

kim

kepazelik...
duyacakm.

Aramzda

bir sr.

Kr

olaym k i m s e c i k l e r e s y l e m e m .

Olmaz.

bankada

Bankadan

paramz

ekerim.

kr

Allah'a,

var.

Bir t r l almaz.

Nerdeyse sasaa,

babaa d -

eceiz.

A! d i y o r u m o l u m .

Neyse efendim,

Biz s e n i n y a b a n c n

o iti-kak

arasnda,

myz?

be tane

yzl ben bunun ceket cebinden ieri attm. B u n 24

can nceki
Paray

y z liray v e r i r k e n d e

byle o l m u t u .

zoria palto c e b i n e tkmtm.

Biz

buna

bylece

beyz

daha kaptrdk m ! . . .

D n o l u m , o zamann b e y z l i r a s , i m d i n i n b e bini e d e r . O y z l e ,

o beyzle

b i t s e ne l . . .

Biz

iki g a r i p k a d n , b u a l a k h e r i f e d a h a n e p a r a l a r kap
trdk,

stelik,

gelenler,

vay

kary

da

boamad

A h , a r a d a n k a yl g e t i . . .
dik,

ne beyz...

Zbkzde

m!

Vay

bama

bama...

mi,

Daha da

Ne o yz alabil
ka yzler

ondan yaka silkmeyen

kaptrdk...

mi var?

KO YT KT YOLA!
Tccardan

Emin

Efendi

yle a n l a t y o r d u :

Alucan'l
Nuri'nin

Sabri

Aa

Nuri Efendi,

zn o k lf y a p m a z .
acam,

gelmi.

burdan

Kalayc

Kr

konuurken,

s e n a d a m n hassn.

n k a

B u n d a n t r sana bir akl dan

demi.

Kalayc N u r i ' n i n ,
Velkin

pazara

dkknnda surdan

o gn

h i de

hakikat,

az

kalabalk deildir.

konumuyor.

Azn

b a k a

myor.

Bir e m r i n

mi vard Sabr'aa,

Alucan'l Sabri Aa'nn

Sevcen'lilerle yayla
lar ak.

derdi

meselesinden

ki k y y a y l a y

bitrl

ri der benim, br der benim...

25

buyur! demi.

byk.

Komu

oldum

olasya ara

blemiyorlar.

ky
Bi

Bu yzden arada-

bir v u k u a t d a kyor.

ki k y d e n d e d a m a d e n de

likanllar var. M a h k e m e d e r s e n s r g i t . . . A l u c a n
tar

Sabri Aa dnyor,

koysa

koysa,

Efendim,

Zbkzde

tanyor,
braam

bu Zbkzde

bu

Muh

ii y o l u n a

Bey koyar,

k e n d i l i i n d e n adn

diyor.
karm.

Herif h e r m k l h a l l e d i y o r , h e r h a c e t i g r y o r . Zo
ra

den,

kapsna v a r y o r :

Aman

Zbkzde

bra-

am Bey, ne o l u r s a s e n d e n o l u r . . .
y l e ya canm,
liri y o k ,

b u h e r i f n e r d e n g e i n i r ? Bir ge

gideri dersen ook...

Ba

bahesi

i f t i u b u u m u var,

mal m l k m var,

luu,

Hibir

maa

m var?

eyi yok.

m i var,

bir memur
Bu

bir z i b i d i

Zbkzde

braam'n

Zbkzde...
Alucan
namn

Muhtar

duymu,

bir d e s t i p e k m e z ,
zde'nin

hacet

Sabri Aa,

adamnn
kapsna

Herkes bilir ki,

kalma... Ad
leyken,

iki

tulum

varm.

Aman

braam

bu y a y l a

bile A l u c a n Yaylas...

bizimdir,
Hli

ktye varacak.
Aman

Zbkzde

ki

kyn

braam

Bey...

alm

Bu z a m a n ,

ecdattan

k e y f i y e t by

karlar.

lursa s e n d e n olur, a m a n o c a n a d t k . . .
nu

Bey,

byle...

S e v e n c e l i l e r yaylamza s a h i p

krlacak.

peynirle,

bir b a k r a d a y a y k l e y i p , Z b k -

d e m i , vaziyet byleyken

srtna

Ne

B u n u n so

delikanllar

h a r p ap

sz :

namussuz zaman...

Kimse do

r u l u k zere i g r m y o r . D o r u a d a m h i b i r iin ba
na g e i r m i y o r l a r .
u

ie,

deniyor. Bu
han...

ie

Gazetelerde

okumusundur belki;

m s a b a k a imtihanyla m e m u r a l n a c a k

imtihan d e d i k l e r i

Namusu

d k olan

ne? N a m u s s u z l u k imti
seilip

imtihan

y o r . A l a k l k t a s t n olan t e r f i e d i p e n
iyor.

Belli,

sizin

ky

h a k l . Yayla s i z i n . . .
26

kazan

ba y e r e ge
Velkin,

- a k nerde? Bu

iin

u c u n d a p a r a d n e r s e o l u r . Ver

gini v e r m e , r v e t i n i v e r ; b u z a m a n b y l e bir z a m a n . . .
3en

size

acdm.

Ankara'da

tandm

ok.

Velkin

bu sizin i, m e k t u p l a , t e l e f o n l a o l m a z . Ben kalkp se

vabma Ankara'ya g i t s e m gerek.
direceiz.

Baka trl

Alucanl

Bu
te

kt

Ne

kadarlk

kzyor :

yaylann t a p u s u n u

ray

Oras

b a n a ait.

Karmayn

hemerilik yapmyacak

a r k a d a m z var,

Sabri

Sabr'aa.

i bize k a a patlar? d e y i n c e Z b k -

demek?

bunca

p a r a ye

Sabr'aa,

A c e p bu

zde o k

olmaz

Saa sola

Aa,

myz?

yapr

siz.

Hkmet

yakalarna,

sizin

alr g e l i r i m .
keseye

davranyor.

art olsun, selm sabah

Zbkzde,

keseriz...

d i y e pa

almyor.

duun

Aman
gibi

ibraam

Bey,

nasl

olur

canm.

Buyur

bir n a m u s s u z z a m a n a kaldk. Rvet d n

meyince i gren yok...

' O

da

gariplerden

Yol

Canm,

paras

bizden...

anmza y a k m a z

sizin

gibi

masarif a l m a k .
ta

Ankaralara...

Orda

kalnr e d i l i r .

ne...

Olmaz d e d i m .

Vallaha

iinizi y a p a m a m .

N e r d e y s e b i r b i r l e r i n e g i r e c e k l e r . Para o r t a d a . O
i t e r t e , b r iter b e r i . . .

Sahipsiz para,

i k i b i n lira,

lf d e i l . Parann b y l e k e p a z e o l d u u g r l m m?
Sonunda Alucan

Muhtar,

ikibin

liray y a v a t a n ,

Z-

b k z d e ' y e g s t e r m e d e n , p e y k e m i n d e r i n i n altna s
ryor.

A l l a h s e n d e n raz o l s u n . . . d i y e d u a l a r e d e r e k

gidiyor.
Aradan

bir zaman geer. Alucanl

27

Sabri Aa yay-

la ii ne oldu, diye gider sorar. Zbkzde, salt bu

i iin Ankara'ya gitmimi. A kpek ok. Alan her
a aza para tkm... bin mi yedirmi, be bin
mi, hesab belli deil.
Benden yana hell ho olsun. Maksadm,
hemerilere bir hizmet.
Fakat bunlar yemeyle doy
maz. Kalkp gene bir gitmeli. N'oldu bizim yayla ii
diye sormal... Bunlar hep mideci...
Gene kesenin
azn amal...
Alucan'l Sabri Aa pangnotlar karyor.
yiliiniz iyilik... Tuttuun altn olsun. Velkin
hi deilse mesarifi olsun demek bize farz. Borcu
muz?
O nasl sz? Bir duyan olur da aman, Zbkzde hemerilerine parayla m i grr, vay kya
met kopacak, ite almet!.. der.
Alucan'l Sabri Aa peyke minderinin altna bu se
fer bin daha koyuyor.
Aradan aylar geer, gene bir haber kmaz. Sabri Aa, arkasndaki adamnn srtnda hedaya, gider
Zbkzde'ye. Zbk balar:
Aman Sabri Aa yanllkla olsun i banda
namuslu tek kii brakmamlar, ne dersin... Gnden
gne ahlk bozuluyor. Geende sizin yayla ii iin
ar bir mektup yazdm ki, itin nne bir satrn at
san da koklasa, it iken kudurur. Hemi de kime yaz
dm, bildin mi? Mstearn ta kendisine... Pek muh
terem godo diye baladm mektuba. Benim gayetle
yaknmdr. tiimiz su ayr gitmez.
Samimiyetimiz
oktur. Yahu ne dersin, cevap bile vermedi. Sizin
iin kalkp gene yola dmek var. Ne yapalm, bir
kere stmze aldk. Hemerilik kolay deil arkada.
Sevabmza yapacaz bu ii...
Alucan'l Sabri Aa ite bylece git gel, git gel,
28

bu Zbkzde denen
yor.

Parann

n a m u s s u z a o n i k i b i n iira kaptr

b e b i n i n i , yaylay

kye orta

mal y a p a

caz d i y e k y l d e n t o p l a m a m m? K y l de ya pa
ramz, y a t a p u y u , d e m i . . . n k , balar b e l y a g i
recek;

S e v c e n i i l e r yaylay

Alucan
Kr Nuri

Muhtar

ite

d e san

brakmyorlar.
bylece anlatrken,

ban y o l a r ,

Kalayc

dnr dururmu.

Sonunda Sabri Aa szn bitirince,

Kalayc K r N u

ri'ye s o r m u :

imdi

dolandrd.

sana

Gidip

danmaa

paray

vermezse vuracam bu
bu

bu

h e r i f bizi

Verirse verir,

namussuzu. Syle,

ne dersin

ie?..
O s r a d a Terzi

Cemal

yz m o r a r m , az

de

Cemal

ieri

giriyor.

Cemal'in

k p r m , gz d n m :

Aman Cemal Efendi,

Terzi

ne hal o l d u sana?

anlatyor:

A r k a d a , s e r i d e n bir akl a l m a a g e l d i m .

b u Z b k z d e d e n e n ala
Beni ya

idam ederler, ya

ederler.

Bunlar

var.

geldim,

isteyeceim.

hep

bugn

m e b b e t hapse

biliyorum.

Yalnz

Geride o l u k - o c u k kalacak.

"de'nin v c u d u n u

mahkm

bilmediim

Ben

bu Zbkz-

ortadan kaldrmakla memleketi

mazarrattan kutaryorum. A c e p ,

Ben

temizleyeceim.

bir

b u mill v a z i f e y i yap

tm d i y e , hidemat- v a t a n i y y e d e n a i l e m e maa b a
larlar m, y o k s a hakkm y e r l e r mi?

te b u n a bir ce

v a p v e r N u r i E f e n d i k a r d e i m . B u bir.
zibidi Z b

bosam

m gerek,

kincisi d e ,

bakiasam

bu

m ge

rek? n k , a r k a d a , o n u n leini s e r m e k iin harca

nan

k u r u n a yazk...

Bana i m d i l i k bir akl v e r arka

da...
Kalayc K r N u r i ' d e akl v e r e c e k k a f a m kalm...
Dizini y u m r u k l a r ,
hl m i o l d u ,

ban

iki y a n a sallar d u r u r m u .

Bir

n e d i r b u d v n m e , d e r k e n Terzi C e m a l
29

anlatm. Olan kardei burann ortaokulunu bitirin

ce, ille de lise mektebinde de okuyacam diye tut
turmu... Fakir terzi, vilyete gndertip de kardeini
lisede nasl okuta? Herif geiminden acizlik getirmi.
Garip terzinin banda yedi nfus... Birisi buna yol
gstermi:

" Hkmetin bedava yatl mektepleri var. G n dert oraya okusun.

Yol-yordam bilmeyiz aam. Bu ie iltimas is
ter, arka ister...
Yahu Zbkzde braam
Bey'den iyi iltimas
m olurmu... Hkmet onun bir dediini iki etmez.
Yeter ki istesin yoksa... Dilerse eer, imdi olan,
lise mektebine deil, niversiteye gndertir de hoca
kartr. Zbkzde gibi var m heyri?
Hangi ta kaldrsan altndan Zbkzde kyor.
Herifin her bir yerde eli var, hkmetle mektuplayor, vekillerle sabah akam telefonlayor; daha da
var m tesi?
Terzi Cemal
evine gidiyor:

bir kou Zbkzde braam Beyin

Aman braam Aabey, hl keyfiyet byle,

gayri olan senden olur...
Zbkzde de,
Sen, diyor, hi kasavetlenme. Vekil sk ahba
bm ki aramzdan su szmaz. Senii benli konuuruz.
Hatt beni her nerde grse Vay len Zbk, nerden
ktn byle? diyerekten boynuma sarlr da p
rz. Byle ki samimiyetimiz var. Senin kardein be
nim kardeim demek. Yazarm vekile... Bu iimi yap
mazsan suratna bakmam, derim. Sen bana brak o
ii...

Terzi Cemal, sz

salam ald ya,

30

Zbkzde

braam'a, kuma da kendinden, kat elbise dik

mi. Ibraam paray veriyor, Terzi Cemal,
Aman ne demek, senden de mi para alaca
z braam Bey? O para benim cierime yapr. Biz
senin iyiliinin hep mi altnda kalacaz...
diyerek
paray almyor. Zbkzde kzyor:
Vay, biz her iyiliimizi parayla m satyoruz?
Ulan dzenbazlar, benim bu memlekete iyiliklerimi
demeye kalksanz, knzda don bile kalmaz. Al u
paran! Bir daha da byle ey duymyaym...
Terzi Cemal, Zbkzde'den ald paray gene
onun, yeni diktii elbisesinin cebine gizlice koyuyor,
elbise byle gidiyor... Ama Ankara'dan haber yok.
Terzi Cemal,
Aman ibraam Bey, mektep vakti geecek...
diye yalvaryor.
Ne, daha olann mektep ii iin Ankara'dan
bir cevap gelmedi mi size? Dur yleyse, u vekil ola
caa bir iyi deneyim...
Eline kd kalemi alyor, balyor yazmaya, yaz
dn da yksek sesle okumaa: Pek sevgili karde
im Cibilliyetsiz Osman...
Kime bu mektup, affedersin braam Bey...
Kime olacak, mstearn ta kendine... Sami
miyiz demedim mi len?
Sonra ne dnyorsa dnyor,
Mektupla olmayacak, ben kalkp gideyim An
kara'ya da senin iini yaptraym, diyor.
,Terzi Cemal, Ankara'ya yolcu etmeden Zbkzde'ye bir de palto dikiyor ki, halis mebus paltosu, tam
Ankaralk.
Terzi Cemal, bunlar anlattktan sonra, cebinden
terzi makasn karm, syleniyor:
Ulan ben bu herifi, u makasmla kaput bezi
31

g i b i d o r a m a z mym?

Sen

l u m , kat e l b i s e g i t t i ,

bir akil v e r K r N u r i

palto g i t t i . . .

g r e g r e dolandrd heyri...

H e r i f bizi g z

B u g n y a r n , b u g n ya

rn d e r k e n , m e k t e p zaman d a g e t i . U l a n biz b u elbi

selerin,
nn

paltonun

parasiyle

mektebinde okutamaz

Kr Nuri,
hipsiz

ben

mebus ocuklar
Syle

Nuri,

syle

b u Z b k z d e ' n i n n f u s czdann sa

braksam, yeri

Kalayc

olan
mydk?

mi?

Kr Nuri'nin

D i i arr g i b i ,

konuacak derman

m var?

ban s a a s o l a d n d r r d u r u r .

So

n u n d a a a r azn :

Aman

h e m e r i l e r , ' biz

hep

dolandrlmam

myz? Y a h u , b i z d e h i m i akl k a l m a m ? C e n a b Al
lah bizim f e r a s e t i m i z i h e p mi bamzdan a l d .
zibidi Zbk'n
bilmez
Vah

miyiz d e ,

yandm,

namussuz,

bu

Biz bu

ne vicdansz olduunu

dzenbaza gene

para

kaptrrz?

vah...

Meersem,
parasn
nn

ne

zavall

kaptrmam

Kr Nuri

m?

grmsnzdr.

de zibidi

Zbk'e

Kalayc K r N u r i ' n i n

st

dkk

ak d r t d u v a r .

Kaps

biie y o k d a , f u k a r a kap d e l i i n e u v a l g e r m i . Hava

karlad

m,

Kr Nuri

dkknnn

bir k e s i n e

stne de tavan yerine ul-aput,

teneke,

snr,

meneke,

eline n e g e e r s e r t e r , k a l a y d , b a k r a y a m a s y d , le
himdi,

g e i n i r g i d e r elin f a k i r i .

geldiinden

knn b o a l t ! d e m i .
Kime

gitsin?

raam

Bey,

babassm,

sen
sen

Kr Nuri'nin etekleri t u t u m u .

bizim
bu
iin

aamzsn,

sen

b-

fakir fukarann

kasabann...
neyin z o r l u u var...

D u r o l u m , a l a m a . . . O i kolay, d e m i , Be

l e d i y e Reisi
ak.

stne

H e m e n dk

Komu Zbkzde Ibraam'a: Aman

Zbkzde

Dkkn yol

B e l e d i y e stimlk e d e c e i z .

olacak

Ben bu s e n i n

iftverenolu
iini t e p e d e n
32

Hamza

ile

aram

inme y a p t r r m . Ya

valiye sylerim, ya da.. , Olmazsa Ankara'ya gideriz

senin hatrn iin. Sen zme cann h e y r i . . .
Kr Nuri, lmlk kalmlk diye kuann arasn
da saklad, kat kat bkl btn elli liray karp
uzatm :
ok veren maldan, az veren candan aam...
Senin Ankara'ya yol. paran bile deil a, bir kahve
iersin ite. Bu dkkn gitti mi elimden, ben ldm
braam Bey...
Zbkzde bir kzm, bir kzm:
Ulan Kr, imdi br gzn de kr ederim.
Ykl h u z u r u m d a n !
Paray Nuri'nin suratna arpm da sylemedik
sz komam:
Biz bu memleketin bir Zbkzdesi olup da,
yabann garip krnden yolluk mu alacaz? Sen git
iine, padiah ferman olsa, dkknn ykamazlar.
Kalayc Kr Nuri, ellilii geri alm ama, Zbkzde hanesinin
krksekiz para
bakr kap-kacan
kalaylam ki, elli deil, yzelli liraya yaplmaz. Ayr
ca da bakrdan bir hamamtas, bir ibrik-Ieen takm,
bir de kazan hediye etmi. De ki, Kr Nuri'ye bu iler
beyz liraya patlam. grlse hell olsun. Bir de
bu sabah renmi ki, Belediye yarn dkknn is
timlk edecek, ykmaa gelecekler.
Kalayc Kr Nuri, br yanklar da grnce, o
caktan demir ubuu, tezghndan da demir keskiyi
kapp,
Yryn
arkadalar!
Gayri i baa dt,
ksz ksm gbeini kendi kesermi. Bu mlevvesi
temizlemeyince bu memlekete rahat yz yok. B u ,
askerlikten bile ileri bir vatan vazifesidir.
Yryn,
u iblisin iini bitirelim de millet rahata ersin!... Hay
din hemeriler!...
diye bir nara vurup atlyor ne.
33

 b r l e r i daha durur mu? Hepsinin can yanm, c i

erleri kz kz olmu. lerinin yan dlarnda t
terek, birinin elinde saldrma, brnn elinde terzi
makas, tekinin elinde demir keski, bunlar, efendime
syliyeyim, kfrn binibir para, sp sayarak y
ryorlar. Bunlar bu heyette gren ardlarna takl
yor.
O zamann Belediye Reisi iftverenolu Hamza
da, Zbkzde'nin can dman ya... Duymu habe
ri, hemen seirtmi.
Alucan Muhtar Sabr'aa,
Terzi Cemal, bir de
Kalayc Kr Nuri, gzleri dnm bu yiit, Zbk
zde'nin kapsn yumrukla, tekmeyle douyorlar, y
le ki, Zbk'n kaps deil, kale kaps olsa, ykp g i
recekler.
Derken kap alyor, silhl yiit ieri
dalyor.
Millet kap nne m, olaca
bekliyor.
iftverenolu Hamza,
Tamam, demi, bunlar Zbk' doram d o
ram dorarlar ya, tulum mu karrlar, kuba edip
tuza m basarlar, oras belli deil...
yiitin ierde kalmas yarm saat kadar sr
yor. erde ts yok. Ne baran var, ne aran...
iftverenolu Hamza,
Grdn m bak, dedi, herife bir eyvah diye
cek zaman da vermedi gaddarlar. Demek birden en
sesine binip, ba aldlar...
O byle derken kap alyor, yiit balan n
lerinde.
Allah senden raz olsun...
Allah eksikliini gstermesin aam...
m r n uzun olsun...
Diyerek, Zbkzde'ye dualar
ederek, yryp
gidiyorlar.
34

Benim

dkkna

karlarken,
Bana,

gelip bunlar

byle byle oldu

anlattlar.

Kapdan

yiidin ellerindeki silhlar da y o k m u .

diye anlatlnca,

N a s l , b e n size d e m e d i m m i y d i , h e y r i ? d e d i m .

Bu Zbk benim
mee gelen

bildiim Zbkse,

yiidin

kendisini ldr

klarndan donlarn da g n l

rzasiyle alr, s o n r a d a : Haydf k o l a r m , g l e gle..

d i y e b u n l a r k a p d a n salar. B e n d e m e d i m m i size?
Hakikat de
biteni

byle olmu.

bir h a f t a

sorsak,

kimseye

sktrsak d a ,
yinin

bir insan

kadri

m var...

Zbkzde'yi

Bu

ko yiit, olan

anlatmadlar.

stnkr

bilinmezmi,
Hasedinden

Her ne

kadar

yle diyorlar:
u

bizim

kazamzda

atlyacak hepsi.

ekemiyorlar yahu...

Neymi sanki,

Bir
ev

liya g i b i bir a d a m . Fakire f u k a r a y a iyilik e d i y o r , g n a

h da b u . . .
Bir hafta g e e n d e ,

K r N u r i olan

biteni anlatt,

k o y i i t e l d e silh k a p d a n

ieri g i r i n c e , Z b k -

zde

gryor.

merdiven

azlarn

banda

bunlar

Daha

onlar

amadan,
H o g e l d i n i z aalar,

dan s i z d e n a z n c e g e l d i .
B i r h a c e t i var b e s b e l l i .

diyor,
u

lkin

candarma kuman

odada beni

onun

bekliyor.

iini g r e l i m , sizi

de dinleriz.
Bu ko y i i d i , c a n d a r m a kumandannn bekle
d i i odann

b i t i i i n d e k i o d a y a alyor. K r N u r i d i y o r

ki:

Yahu,

der demez,

bir
benim

kere

herif

ayaklarmn

kar d a bizi e l l e r i m i z d e k e s k i ,

candarma
ba

kumandan

zld.

Yzba

koca makas, saldrma

g r r s e , i z m e s i n i n altna alr, eze eze y o l k e e s i e

d e r . A l u c a n M u h t a r S a b r ' a a y a b a k t m k o r k u d a n he
r i f i n e n e s i atyor. D i l e r i d e t a k m a o l d u u n d a n , a
znn

i i n d e zngr zngr b i r s e s . . .
35

Terzi C e m a l ' i

der-

s e n , b e n z i kl g i b i o l u p , k u r u d e m e t a h t a s n a k
m.

Anladm

adn

duyar duymaz

ramarn.
ruz.

doruysa,

Yandaki

odadan

alttan

me...

kapy

ayakta

kapadk,

konumalar

du-

bekliyo

geliyor.

B e y d i k d i k k o n u u y o r , yz

alyor.

Peki y z b a m ,

sen

hususu

hi

m e r a k et

Ben s e n i d e d i i n y e r e t a y i n e t t i r e c e i m Yaza

rm a r k a d a l a r a .
Ankara'ya-*sem

onlarn

braam

kumandannn

kardndan,

Biz o d a y a g i r d i k ,

Zbkzde
ba

altna

candarma

Daha o l m a d , kalkar kendim giderim

Gzmn

iine

bakyorlar ki,

de yapsnlar d i y e . . / Hepsi

hatrm

b i r i

de

sayar...

Eh,

p a r t i y e e m e i m i z o k g e t i . B e n s e n i n d e d i i n i yapa
rm.
bir

Seni tayin
isteim

e t t i r e c e i m . Yalnz b e n i m d e s e n d e n

var...

Ne d e m e k , ibraam Bey, buyur, emret allak-

n a . . . C a n ba s t n e . . .
: Bak yzba!
muamele yok.

hibiey istemem.
bylece syle.

Bu

stemem.

bizim

Anladn

Burann

m?"

hibir sert

iin

kanunsuz

Bunu gedikline de

insan g a r i p t i r .

te bu k a d a r ! . . S e n o k e n d i
oldu bil.

insanmza

Ben b u r a d a y k e n ,

Ezdirmem.

iin hi sklma. O n u

Hatt b u r d a n g i d i n c e ban skrsa, o l u r a

insan h l i , bana bir d e r t g e l i r s e , h e m e n bana b i l d i r .

Bir hakszla

urarsan,

Yaz.

Yaptrmak

boynuma

Saol

braam

Hadi imdi

hacetleri

terfiin

Bey...

gle gle...

Hemeriler

gelmi,

var.

Yzba, d u a e d e e d e g i t m i .
numay

merfiin gecikirse...

bor...

bylece

e r d e k i l e r , b u ko

duyunca,

Aman, demiler,

Bey'imiz c a n d a r m a
ne demez... Tuuu...

biz

ne ettik y a h u . . .

kumandanna

braam

byle, derse,

bize

Alucan'l

Sabr'aa,

saldrmasn

kuann

aras

n a s o k m u h e m e n . K r A l i , u p u z u n d e m i r k e s k i y i so
kacak

bir y e r

bulamaynca,

kapnn

mi.. Terzi C e m a l a k n l k t a n
de,

arkasna

gizle

k o c a t e r z i m a k a s elin

kalakalm.

Ho

geldiniz aalar!

diye

Zbkzde

ieri

g i r m i , bir d e e l i n d e k o c a m a k a s g r n c e ,
r Ulan Terzi C e m a l ,

o e l i n d e k i ne?

mu.

,
Terzi

diye. sor

Cemal;

Elbisen

ney e s k i m i t i r b r a a m B e y , l n al

maa g e l d i m , demi.
B a k s e n u aknla,

makasla l alacak hey-

r i . . . Zbk,

B e n elbise

m yatracaz?
O n a d i k iyi
Sonra

ver.

anam

bir m a n t o . . .
Alucanl'ya

Senin

Yaylay

istemem,

Lkin

btn

kazancmz

sana

kadna

bir m a n t o

ister.

demi.

dnm:

i o l u y o r S a b r ' a a . . .

kyn

Sabr'aa,

mal

Kylye

mjdeyi

bilsinler.

yavaack,

kimseye

gstermeden,

p e y k e m i n d e r i n i n altna b e y z liray s r m m . K r
Nuri'yi dersen,

yor,

B e n i m hibir d e r d i m y o k braam

hemeriler

hatr s o r a y m
iyisin y a . . .
biz

o,

daha

ziyaretine

diye

ben

de

gelirken
onlara

Bey'im,

grdm,
katldm.

O h o h , A l l a h d a h a iyi e t s i n . S e n

di

b i r hal
Naslsn,
iyiysen,

iyiyiz...

B u n l a r klarna

bakarak evden kyorlar.

Biz

bu

iin nasl o l u p b i t t i i n i g e n e r e n e m i y e c e k t i k y a , bir

tesadf...

Svari candarma askerinin biri, Kr Nuri'

nin d k k n n a g e l m i ,
onartrm.
izinli

mahmuz demiri bozulmu, onu

Lf a r a s n d a ,

olduunu

syleyince,

candarma

kumandannn

K r N u r i aym.

Alucan'l
na

sokmu

kaak

Sabr'aa,
hemen:

bir y e r

saldrmasm

Kr Ali,

bulamaynca,

m i . Terzi C e m a l a k n l k t a n
de,

kuann

aras

upuzun

demir keskiyi

kapnn

arkasna

so~

gizle

koca terzi makas elin

kalakalm.

Ho

geldiniz aalar!

diye

Zbkzde

ieri

g i r m i , bir de elinde koca makas g r n c e ,

Ulan Terzi C e m a l ,

o elindeki

ne?

diye. sor

mu.
Terzi

Cemal,

Elbisen

ney e s k i m i t i r b r a a m B e y , l n al

maa g e l d i m , demi.
Bak

sen

aknla,

makasla

alacak

hey-

r i . . . Zbk,

Ben elbise

m yatracaz?
O n a d i k iyi
Sonra

ver.

anam

bir m a n t o . . .
Alucanl'ya

Senin

Yaylay

istemem,

Lkin

btn

kazancmz

sana

kadna

bir m a n t o

ister.

demi.

dnm:

i o l u y o r S a b r ' a a . . .

kyn

Sabr'aa,

mal

Kylye

mjdeyi

bilsinler.

yavaack,

kimseye

gstermeden,

p e y k e m i n d e r i n i n altna b e y z liray s r m m .

Kr

Nuri'yi d e r s e n , o,
,

Benim hibir d e r d i m y o k braam

yor,

hemeriler

hatr s o r a y m
iyisin y a . . .
biz

daha

ziyaretine gelirken

diye

ben

de

onlara

B e y ' i m , di

grdm,
katldm.

O h o h , Allah d a h a iyi e t s i n .

bir hal
Naslsn,

Sen iyiysen,

iyiyiz...

B u n l a r klarna

bakarak evden kyorlar.

Biz bu

iin nasl o l u p b i t t i i n i g e n e r e n e r n i y e c e k t i k y a , bir

tesadf...

Svari c a n d a r m a askerinin

b i r i , Kr Nuri'

nin d k k n n a g e l m i , m a h m u z d e m i r i b o z u l m u , o n u
onartrm.
izinli

Lf a r a s n d a ,

candarma

kumandannn

o l d u u n u s y l e y i n c e , Kr Nuri aym.

'

A m a n zinli mi? D e m e . . .

Ne yenisi,

zine y e n i mi g i t t i ?

bugn yirmialtr gn

oldu.

Bir ay

izinli. N e r d e y s e d n e c e k . . .

Yahu,

geen

hafta

Zbkzde

b r a a m .Bey'in

evindeydi...

Sen ya esrar imisin,

ya rya g r m s n . . .

G r d n m sen Z b k ' n hnerini. erki o d a d a ,

kendi

kendine

mahsustan

bara

bara

konuurmu

-Bey. S z d e c a n d a r m a k u m a n d a n ile k o n u u y o r . S o n
r a set.ni d e i e n i - ,

c a n d a r m a k u m a n d a n olur,

kendiyle konuum.u.

Cann a l m a a g e l e n

kendi

bizim

k o y i i d i ite b y l e k a n d r m . H e r i f l e r h a k i s t e m e e '
gitmiler?

Bir d e

ste v e r m e m i l e r mi? Terzi

Z b k ' n anasna bir m a n t o d i k m i .

minderin

altna

beyz

d r t tane kapakl sahan

Cemal,

Alucan Muhtar,

daha srm.

Kr Nuri

de

hediye etmi.

Yni uzun lfn k s a s , d i y e c e i m u k i , b i r o r d u

asker stne yrse,

Aman

bu Zbkzde:

aslanlar,

sizin

kumandan

paanz

be

n i m c a n c i e r a h b a b m , s y l i y e y i m d e hepinizi o n b a
yapsn...

diyerek askerlerin ellerindeki silhlar,

de kendisi istemeden

hem

r v e t d i y e braktrr. A z r a i l ,

h e r i f i n cann a l m a a g e l s e ,

kendi

cann

iin p a b u c u n u n t e k i n i brakr da zor kaar.

bu.

kurtarmak'
Bey,

by

l e b i r n a m u s s u z u n ei b e n z e r i n e r d e g r l m . . .

Y C E YERDEN GELEN HEDYE

Otelci

Satlm

Bey

yle a n l a t y o r d u :'.
Gnlerden cumartesi...
Z b k z d e braam

Bey,

Cumartesi oldu muydu,

ilkin r e t m e n l e r D e r n e i ' n e

gelir.
ni...

B i r - i k i lf a t a r . B i z i m d e i y i c e k a f a m a kzd y
Yahu,

nedir bu

den ektiimiz...
vatsz v a r l m y o r .

Herifin

bilmekteyiz. Velkin
hikmetse,

herifin

cakasndan, iinmesin

Elin z i b i d i Z b k ' n n y a n n a s l a namussuzluunu

kar

karya g e l d i k m i ,

h e r i f b i z i m azmz, d i l i m i z i

m a a b i l i y o r s u n karsnda? E n
kel...

cmlemiz

Alakgnlll

her ne

balyor.

Az

k k l f , v e k i l v

t u t a r s a , vali

szn

azna

alyor. V a l i d e n aasna k e n d i s i r t b e v e r m i k i , ha
a h u z u r d a n , m e c l i s t e n d a r , s y l e n e c e k bir sz de
i l . A r t k i y i c e kzdk...-Atmas
O akam

retmenler Dernei'nde,
d e r s v e r i p akln
Tahrirat ktibi

Rza

Efendi o r d a . . .

enolu

u zibidi

Zbk'e

bir iyi

bana g e t i r e c e i z .

Hoca o r d a , tccardan
san

dayanlr g i b i d e i l .

iin s z b i r l i i e t t i k . H e p t o p l a n a c a z

Bey o r d a ,
Emin

Akl

Evvel

Bedir

E f e n d i o r d a , G e d i k l i h

Hep toplanmz. Az sonra i f t v e -

Hamza B e y ' l e A l l a h

Selmet Versin

Murtaza

Efendi de g e l d i .
Akl

Evvel
Biz bu

Bedir

Hoca,

alan

afur

t a f u r u n a ses

etmezsek,

b u bizim bamza k a r , d e d i .
T c c a r d a n Emin

Efendi d e ,

Evet, d e d i , A l l a h

k o r u s u n , imdi ba edemi

y o r u z , s o n r a hi b a a klmaz. yisi m i , b u n u n b u r n u
nu

zamannda

iyice

krmal.

Bir d a h a

insan

g i r e c e k s u r a t k a l m a s n . . . Yahu n e d i r b e !
bamza?
leti

Evime

kandrr.

hkmet eli

Hkmet iinde

h e r k e s i aldatr.
danyor

Hkmet u

diye yalan

iftverenolu

srasna

B u n e bel

g n d e r e c e k diye

mil

arkadalarm var diye

meselede

benden

akl

syler...

Hamza

Bey,

" - B u n d a h n e r o k h e y r i , d e d i , kapsnn n n
de; sandalyeye

karulur,

durup dururken

Merhaba

Kaymakam Bey, Ve aleykmselam kumandan bey

diye havay-selmlarm.
Bizim olanlar grmler
canim. Delikanllarn maskaras o l d u .
Allah Selmet Versin Murtaza Efendi,
imdi, dedi, buna iyi bir ders verelim ki ku
lana kpe olsun. Bunu nmze alalm, Ulan sen
hi utanmaz msn bre alak? diye balayp, btn
edepsizliklerini bir bir nne serip dkelim.
y l e olmaz.
Ya nasl olur?
O imdi buraya gelecek. Geldi mi g e l d i . . . A
dam gibi de duramaz. Atmaa halar... Hkmet di
yecek, efendim, bavekil diyecek,
Beni Ankara'ya
aryorlar. Bilmem, gitsem mi ki... diyecek, filnca
vekilden mektup geldi, diyecek, diyecek olu diye
cek... ite o zaman, daha azn', aar amaz... Ulan,
sen hi utanmaz msn Zbk olu Zb, kimi kan
dryorsun? diye buna hep bitden girielim...
Gedikli hsan Efendi,
: sterseniz, una iki tokat da ataym, m? dedi,
huzurunuzda una iki asker amar ekeyim ki, ben
den ebed bir htra olarak acsn cannda tasn.
Ne dersiniz?
o k mnasiptir...
Kaymakam ktibi Rza Dey sz ald:
Yalnz ben bu ie fi/len
karamam,
nk
devlet memuruyum. Ama kalben sizinle beraberim.
Hani karrsam, politika yapyor filn derler. Darl
mayn, siz de particisiniz. Bu particilerden e k m e d T
imiz mF kald? imdi bu Zbkzde, size di geire
mez, memur olduumdan benimle uramaya kalkar.
te o zaman, t b e , bu herifi keserim. Bana domuz
kasapl ettirmeyin.

ok

doru.

Amlvgeliyor... Tetik d u r u n . . . . -- .
Zbkzde braam geldi; selm bast:.
Selmnaleykm...
Herkes yzn edi, yarm azla fslad: i
Ve aleykmselam...
Susuk duruluyor. Gedikli hsan Efendi, yannda
ki Akl Evvel Bedir Hoca'ya,
Kalkp elimin tersiyle iki tokat arpaym m?
diye fsldad.
Akl Evvel Bedir Hoca da,
Aman, dedi, durup dururken olmaz. Sabrl ol,
imdi balar o...
Balad da :
Gnn syleseler ya... Gn belli deil. Ge
leceksin madem, bilelim ne zaman geleceini de ona
gre hazrlanalm.
Hamza Bey,
Aman braam Bey, ne diyorsun olum, hangi
makamdan tutturdun gene, anlayalm... dedi.
Canm hi.".. Ankara'dan mektup aidiydim
da... Buraya adam gndereceklermi. Ka kii gele
cek, ne zaman gelecek, yazmamlar k i . . . Bunlar es
sek be... Bunlar iki kaz gdemez. Aklnca, bizim e
raflmz snayacaklar. Heheeey, senin gibi be t a
km birden gelse kapmza, Zbkzde ibraam'n sof
rasnda yer bulur.
Tccardan Emin Efendi alayl alayl,
Neymi o Zbk braam, gelen kim? diye
sordu.
Drzler... Ankara'dan... M e k t u p yazmlar.
Cebinden kartp da mektubu
Emin Efendi'ye
uzatmaz m? Vayyy!.. M e k t u b u eline alnca Emin Efendi'nin ka gz oynamaa balad. M e k t u b u oku
duka, gzleri-fincan fincan byd. Yannda oturan

Gedkh ihsan'a uzatt. Aman o Gedikli hsana bir gr

sen Bey. Herifin besbelli mektubu okurken askerlii
aklna g e l d i , nerdeyse kalkp esas vaziyete g e e c e k
de mektuba selm duracak. O da mektubu bana'uzatt. Aldm. Baladm okumaa. Ellerim titremee ba
lamaz m? Elimin titremesinden mektubu okuyamyo
r u m . Yalnz m e k t u p kdnn balk damgasn gr-,
d m : Trkiye Byk Millet M e c l i s i . . .
Bir de imzaya baktm k i . . . Trkiye Byk Millet
Meclisi Dileke Komisyonu Reisi.
Uzattm Akl Evvel Hoca'ya.
Zbkzde braam,
Gayet samimi arkadamdr... dedi.
Nee? Bre aman... Arkada da kim? Daha b u Zbkzde'nn nnde durulur mu? Tccardan<; Emin~,
Efendi,: iftverenolu Hamza Bey'e Haydi giri, ba
la sze! gibilerden imar e t t i . O da ona Sen nden
bala, ben arkadan gelirim demee gz e t t i . O mek
tubu grdkten sonra kim ne diyebilirmi?
Akl Evvel Bedir Hoca, yle bir doruldu otur
duu yerde, yan deitirdi. Belli ki sze giriecekti.
Bir de k s r d . Azn'aacakken, kapdan ieri pos
tac g i r d i . lkin toptan bir selmnaleykm deyip
Zbkzde'ye y n e l d i : Elinde ssl psl sarp sar
malanm b i r ' k u t u .
- B i r paketin var braam Bey.
Zbkzde suratn e k i t t i :
Gene ne paketiymi o?
Vallha b i l m e m . . . Eve g t r d m . Bulamayn-'
ca... Burda olduunu syledi teyzem... u kd im
zalayacaksn, evet, urasn..'.
Kim gnderiyor? Hele oku u kd. Benim
gzm semez. Gzl de almamm yanma...
Gedikli hsan Efendi, postayla gelen paketin"*s-

Hindeki

adpes

kekelyerek

okudu;

r a a t Vekaleti - Ankara

.G&Jerefl:,-Zr
-

Zbkzde,

Eksik o l m a s n

u vekil

beni

sayar.

iyi h e r i f t i r y n i . . .

Paketi

Sizden

iyi o l m a s n ,

dedi.

gnderenin kim olduunu

iyice anlyama-

..dtm. V e k i l m i g n d e r i y o r , v e k l e t m i , h e r n e y s e , yk
sek yerden

geliyor.

Zbkzde
gm
:

liray

Bir z a h m e t ,

Postac

braam

Bey,

postacya

bahi

diye

uzatt,
eve brakver...

kapdan

Dur h e y r i ,

c e k olur d a . . .

karken

dur...

dedi.

arkasndan

Aman

seslendi :

iinde yiyecek miye-

A u n u , y e n e c e k bir eyse,

buradan

eve mi g n d e r i l i r ?
Paket a l d .
n e kmaz m !

inden renk renk

Oku unu

hsan
Aziz

eker,

ukulata

Bir d e p u s u l a .
hsan

Efendi.

Efendi o k u d u :
kardeim

Zbkzde

ibraam

Bey,

sensiz

boazmdan g e m e d i i n d e n , o b a n armaan am sa
kz,

bir kutu e k e r l e m e g n d e r i y o r u m .

t u p t a yazdn

ii,

dim.

hazretleri

Bavekil

bavekil

Z b k z d e d e i l . mi?
minki yaplacak?
yoksa gcenirim.
zarsan,

hazretlerine

"Ne d e m e k canm,
Onun

Bir d a h a

dorudan

ptm syle" dedi.

Ben

emrin

o l u r s a yaz,

tt.,Belli
makl

bu

nasl

gzlerinden

ki-

M e k t u p ya

s t m d e kalmasn . d i y e s a n a y a z y o r u m .

Ulan

bizim

bana yazsn,

selm
'

mek

ii y a p l m a y a c a k d a

Olmazsa t e l e f o n etsin.

gzlerinden

Senin

bizzat s y l e

de
Bir

perim.

mektup? Zbkzde ekerleri

ki h k m e t c a n i b i n d e n

gnderilmi,

dakay

eker...

Postac

knca,

Gedikli

hsan

Efendi, yavatan

braam Beyin yanna yanap, kulana fsr fsr bireyler sylemee balad. Ne kadar da fsrdasa, yaw
nbamda oturduklarndan, konutuklarn duyuyo
rum.

braam Bey, senden baka kimimiz var kar*;

da... Kimi kimsesiz kalmz. Bir hakkmz ariyan
m var mesel? te ben, diyelim, yirmidokuz yl bu
vatana hem de bilfiil hizmet ettim. Yahu, emekliye
ayrlrken gz gregre hakkm yediler de yllk
vatan.vazifemi saymadlar, ne dersin? Uramadm
m? stida vermedik yer komadm. Hibirine cevap
yok. Benim gibi bir garibin hakk yenir mi efendi?-Neye? nk bir arkamz yok. Bouna m sylenmi bir
sz: ksze amar atmlar da, vah arkam, demi...
braam Bey, senin tandn ok. ok ne demek ca"
mm, byklerin hepsi akadasn mesel. Bak ite ah
sna mahsus hedya gnderiyorlar. Ne demek u? Az
bir eref mi? Vallaha, seninle bir hemeri, olaraktan,
memleketim namna gsm kabaryor. u memleket
kuruldu kurulal, burdan bir f e r d e , vekletten hedya
gelmi mi birader? Sen iyi bilirsin braam Bey, ldr
Allah, ben hatr iin konuan bir namussuz deilim.
Amma velkin, sen, u memlekete heykeli dikilecek
bir adamsn. te yzne kar dobra dobra bir lf sa
na... imdi, u benim- derdime bir are bulabilir mi
sin? Ne demek? u bendeki kafaya bak yahu? Bu
labilir misin diye bir de sorarm... Sen de bulamazsan, kim bulacak?-Yeter ki, sen iste...
Gedikli hsan E f e n d i y i . d i n l e d i k e patlayacam
hrsmdan. Deminden beri Msaade edin de, elimin
tersiyle u namussuza iki amar arpaym diyen ah
ak bu deil mi? Tuu... Vay rezil!
Zbkzde, Gedikli hsan Efendi'nin srtn svaz
lad da,

 O i kolay, d e d i , sen o ii oldu b i l . . . Yalnz

sen bana eve gel biyol, knyeni bana yazdrt Ben
onu yaptrrm! Paray verince ne olmaz? Onu bana
brak. Memlekette ahlk diye bir bok kalmad emin
o l . . . Yahu, hakkn almak iin rvet vereceksin...
Namussuzluk diz boyu.
Bunun harc borcu ne gider, bir bilsek de...
Hani, atan yznden pahal kar diye korkarm...
..-r- Sus! Ne demek o? te bunu senden bekle
mezdim hsan
Efendi. Biz arkada
canls insanz.
Dost iin yaarz. Tek, bir hemerimize iyilik edelim
de, birka kuruumuz da rvet yolunda g i t s i n . . . Sen,
eve gel, eve...
Gedikli hsan Efendi,
\
Asalet baka biey... Asalet gibi var m? di
ye diye kn kn gidip yerine o t u r d u . Tccardan E
min Efendi arkada hazr beklermi.
Hemen yanat.
Onun da Zbkzde ile grlecek bir haceti var...
Kimin yok ki? Onun ardnda Akl Evvel Bedir Hoca
bekler.
imden Ulan, gidi namussuzlar!.. diyorum.
Asl dert bende. Sra vermezler ki, Zbkzde
braam Beyimize biz de mracaatmz yapalm. Be
nim derdim byk. Madenin iletme imtiyazn bitrl
alamyoruz. Onca para dktk, yedirmediimiz adam
kalmad. Gene de imtiyaz kartamadk. mtiyaz bir
alsak...
Zbkzde'ye anlattm. Benim lfm yardayken,
Bana msaade... Hoa kaln! diyerek ayaa
kalkt, gidiyor.
Lfm yarda kalm, durur muyum? Yolda buna
iyice anlattm hereyi.
ok iyi olur, yaparm senin iini de, dedi, ne
mi de kasabaya bir gelir kaps alr. Velkin bu za-

man y l e bir z a m a n k i ,
dnya

batsa da,

danszlk!
larndan
Kimde

Daha

rvetsz a d m m allyor? Su

k a l a n l a r k u r t u l s a . . . Yahu
h k m e t kapsndan

rvet akacak.
n a m u s kalm?

Dnyann s o n u
Namuslu

bu

n e vic

girerken,

diye

paa

geldi,
birini

heyri;

bilseler;

eline deli r a p o r u v e r i p tmarhaneye tkacaklar" c"rtep*

batakiler...

N e d e n d e m i l e r , balk b a t a n

kokar, d r

y e . . . K o k u ba s a r d d a k u y r u a b i l e g e t i .
Para

versem

m grecek?
nim

iin

olmaz.

kzacak.

y l e ya,

hemeri

Acaba

hesab

:
sonradan

hemerilik, anladm ama,

diyerek cebinden

be

rvet vermesi,

B a k t m , c e p l e r i n d e c g a r a aryor. H e m e n c g a -

ra paketinin iine binlii k o y u p uzattm:

Bu

paket sende

kalsn.

Bende baka

paket

var.
Neyse,

Zbkzde'yi

selametledim,

gerisin

geri

r e t m e n l e r D e r n e i ' n e g i t t i m k i , A l l a h S e l m e t Ver
sin Murtaza Efendi,
tuk

insanlk z e r i n e o k i d d e t l i

nu

ekiyor:

Biz

de

insan

myz a c a p ?

Bouna

dememi

ler, e f e n d i , i n s a n o l u i s t e m m i t i r d i y e . K i m d e n
iyilik g r m s e k o n a
Zbkzde
t

iyilik,

braam

kemlik ederiz. M e s e l u ' b i z i m ;

Bey...

Yahu u a d a m n

ha? H e r k e s e y a r d m a k o a r ,

bize. yap

hemeri

diye

c a n atar. G e n e d e k a d r i n i b i l m e y i z d e a r k a s n d a n sy
lemedik
sanlk

Hep

ve

sz

brakmayz.

bizim yaptimz

da

in*

m?
katldk

Murtaza

Efendinin

Evet,

Zbkzde gibi adam

insanlmzda

dncesine:

e k s i k l i k var...
bu

memlekete gelmedi

gelmez...

Evliya

canm...

H e r i f i v e v e bir o l d u k , i i r e i i r e g k l e r e l -

kardk.

Devrisi

gun

ler-Dernei'hde

oldu.

/Gene

be-on

ktiretmen-;

o t u r m a k t a y z . T c c a r d a n . Eroin Efen

d i , kanat rpan

horoz

gibi,

iki e l i n i b u t l a r n a v u r a

vura geldi:

Aman,.bu

sizlik...

aalk herif
z i m yz

ne

cibilliyet

memleketin toprandan

namussuzluk,

byle" b i r

nasl y e t i t i

karamz.

myz d i y e
de.

ne

Yahu b i z i m

insan

hemeriler?

Admz

batrd.

arasna

g i r e c e k yz

Dnyann taaa b r

diye sorsalar,

k- snrlarmzdan
mi

diyorlar.

alak,

desen,

bi
ada

brakmad

ucuna gitsen de,

biz

nerelisin,

hemen

Bil

m e m l e k e t i d e i l ,mi? a b u k

dar.

Pekiy

Bu

u k a s a b a n n

sen de uralym,

d i k b i l d i k , -u Z b k ' n
me!

bu

Aman

buralarn

n'olcak?

da

kirlet

Hep yzmz y e r d e

gezeceiz?

Ne o l m u Emin E f e n d i ,
Daha ne o l a c a k ?

Kaptkatnn

ne var?

Dnyadan

z d e ' n i n g e n e bir o y u n l a r v a r y a ,
Ne

h a b e r i n i z mi var?

ofryle yrenlik ediyorduk.

oyunlar

olabilirmi?

b a k a l m ne?

dedim.

k o k u s u s o n r a d a n kar d e d i .

Zbk-

Eh

ben

dedi.

bilmem,

O l a n z o r l a y n c a sy

ledi; Z b k namussuzu, g e e n l e r d e b i r g n , kaptka

tya -binip v i l y e t e

gitmi.

ofr

olana,

Ankara'ya

y o l a k m a d a n g e l , o t e l d e b e n i gr d e m i .
ofr de otele gidince, buna, stnde kendi ad
resi yazl

bir k u t u y e r m i .

yu Ankara'dan
ayr,

p o s t a y a ver

Aman,

unutma, bu

demi.

kutu

Posta p a r a s n d a n

b i r d e o f r e o n lira v e r m i . o f r d i y o r k i n

san k e n d i a d r e s i n e k e n d i s i p a k e t p o s t a l a r m? B u n d a
bir o r o s t o p o l l u k var ya,
riler,

bakalm

ne? Yahu,

heme-

b u o r o s t o p o l l u k , d n e i n biz b u r a d a o t u r u r k e n

o r t a y a k m a d m? Postacnn g e t i r d i i e k e r l e m e p a keti-neydi? Bu ne dzmeci, bu ne oyuncu bre hemeriler...

Bavekilin

de

selm

var

diye

bize

burda

v e k i l m e k t u b u o k u t m a d m?- K e n d i k e n d i n e v e k i l v
kel azndan

m e k t u p yazar.

Eek.yerine, ne demek...
ne

Bizi

eek yerine

Biz e e i z b e . . .

kor.

Hem de

eek!
Gedikli

hsan

Efendi,

Eolu eeiz hem d e . . .

diye

hu u bizim bildiimiz zibidi Z b k ' e ,

vekil,

Gzlerinden

perim

koum,

aman

bildir. Telefonunu da beklerim

b a r d , ya

k o c a b i r ba

bir emrin olursa

d i y e y a z a r m?

Biz b u k u y r u k l u y a l a n a nasl inandk? K e n d i m i z e e e k

d e s e k , e e e ar h a k a r e t o l m a z m?
B e n i m azm

bak amyor.

Kime ne diyebili

rim? Bin liray k a p t r m m . S y l e s e m , b i n l i k g i t t i k t e n

b a k a , bir d e s t e l i k m e m l e k e t e d e s t a n o l u p d i l e d
eceiz de, torunlarmz, ahvalimizi bu destandan
renecek. Artk betim

benzim

nasl

atmsa,

Akl

Ev-

vet Bedir Hoca,

Haydi,

biraz kalm

dar da

hava a l a l m . . .

derman

k a l m dar

dedi.
Dizlerimde
Kzmm

k i , ah d a m a r m k e s s e l e r ,

akmyacak;
A h bey,

kanm,
ah...

kacak...

b i r d a m l a kanm

iliim kurumu.
Sen

bu

Zbkzde

namussuzunu

b i l i r misin? B i l m e z s i n , n e r d e n b i l e c e k s i r t ? D n y a ku
rulal,

a n a l a r b y l e b i r rezil d a h a d o u r m a m . . .

GZEL,

DE BRBRNDEN GZEL
Kaymakam

Ktibi

Rza Bey

yle a n l a t y o r d u :
Nasl b u l d u n u z k a z a m z . m u a l l i m b e y ? .
tur,

Evet,

ho

g z e l d i r . Kyda, s a p a d a k a l d n d a n bakmsz,

ne

yapalm.-..
bo.

imdi

Sahipsiz

ran-osesi

kalmz,

geiyorsa d,

gene-de

bakanmz; edenimiz yok.

a r k a kanmz o l s a y m ,

ne re...

Bir

A d a m , kt de

o l s a , m e m l e k e t i m i z b u l u n m u b i r k e r e , bize g z l ge
lir. S u r d a n ' b i r h a f t a ayl sam," i i m e bir a t e t i r d e r
de,

bir y e r l e r d e d u r a m a m ,

i y i d i r insanlarmz,

koar gelirim.

kalpleri .temiz...

lle

Gzeldir,

u-Zbkz-

d e . a l a : d o m a s a y m . . . Bu h e r i f i n bir bak b i l e
btn m e m l e k e t i mundar e t m e e yeter. Bir.yaka silkm e y e n m i kald n a m u s s u z d a n , . .
duymusunuzdur.

Duyulmaz

O n u n bize e t t i k l e r i n i

olur

mu,

yedi

dvele

n a m sald a l a k . A m a e n k t s n bizim M u h a l i f Ka
d i r E f e n d i y e y a p t . B e n d e n i z m e m u r o l d u u m d a n , res
m e n , h i b i r p a r t i y i t u t m a m . A m a m e m u r l u k i c a b , ma
a az,

g e i m zor,

ister i s t e m e z ,

Kadir Efendinin muhaliflii,

lii d e i l .

M a l m ya,

korkusuyla,
da

Allah

derse

de,

A l l a h alsn

yle

neye saklamal.
liflii,

kolunun

byle

deil

eksik etmesin
yenine

hkmeti

mi? Allahn

Gelgelelim bu

m e m u r takmnn

aktan aa,

H e r k e s i n yann

bamzdan

kalnca

bamzdan

memursunuz,

d k a r a c a d r .

hkmeti

yalnz

Yklaslar,

der.

Siz

bildiini

de

kuldan

K a d i r E f e n d i n i n muha

muhalifliinden

gz g r e g r e muhalif...

kat o c u k l a r m i s a l i ,

Bu

m e m u r ksm, e k m e i n d e n o l u r

ii a l a c a ,

bu

daim muhalifiz.

b i z i m g i b i m e m u r muhalif

deil.

Herif

D o m a l k sa

herif a n a d a n d o m a muhalif.

Biz

o n u b y l e g r d k , b y l e b i l d i k . . . H a n g i h k m e t ba
a gese; onun muhalifi.

Bak, anla k i , b u r d a k e n d i

k u r d u u p a r t i i k t i d a r a g e t i i g n , h e r i f h e m e n o sa
bah p a r t i s i n d e n i s t i f a e d i p m u h a l e f e t e g e t i .
n u "duyunca
Aman

Biz bu

hemen vardk yanna:

Kadir

Efendi,

sen

ne y a p t n ?

p a r t i i k t i d a r a g e s i n d i y e b u n c a yl

Yahu

ekmediin

bu
kal

m a d . O l m a d k bel bana g e l d i . i m d i e n azgn m u -

h a i i f f e r bile t e r s yz e d i p h k m e t t e n y a n a o l u p kp
lerini d o l d u r m a a a l r k e n , s e n i n b u y a p t n n e d i r ?
Ne dese beenirsin:
Bu da o, u da o . . .

Bunlarn h a m u r u n u n ma

yas bir. H a n g i s i n d e n h k m e t k u r s a n , b r n d e n a
yrd, o l m a z h e y r i . . .
man yoldalarm.

Kalayc

k z n .sald y e r d e k i
c e , fky

ikiye

Kr Nuri

nlerinden giden
taze fknn

blm.

m a n ' a Bak a a fkya

Kr Nuri
demi,

ile

K a s a p Os

kannn t e k e r i ,
stnden
hemen

birken

gein

K a s a p Os

iki

oldu.

Bu

d a o, u d a o...
Byle sze ne denir?
savurur.

Biz

Bir d u y a n o i u r s a k l m z

m e m u r insanz v e

de

kaymakam ktibi

kannda,

iliinde muhalefet

yiz.
Yni

Bey,

bu

herifin

z e h i r i var. A l l a h v e r m i y e , c g a r a g i b i ,
halefete tiryaki

olmu.

kahve gi,bi mu

Muhaliflik etmezse duramaz,

ba d n e r .
Gel z a m a n

git zaman,

bu

nin bana bir b e l d o l a n d k i ,

Muhalif

K a d i r Efendi

hi s o r m a . . .

N e bip

b e l s , bir d e i l , iki d e i l , t a m b e l . . . M u h a l i f Ka
dir Efendinin hi olu
adn

Yekdne

bir d a h a . . .
olan

olmad,

koymu.

O da kz.

kz var.

Arkadan

bir d a h a . . .

mi? n c n n ad da G l d n e . . .
araan

kz.

Bylesi

diye
Gene

O da kz d e i l

kz, de bir

dilber,

acem

mlknde

bulunmaz.

Buraya bir zamanlar,

ti

lk kznn

olacak

O n u n ad da D r d n e . . .

olur diye ardndan

b i r i n d e n gzel

olan

naslsa.

Terzi

hocas

gezici terzilik kursu gelmi

kary,

mad. e n g i gibi bir kari;

hibirimizin

g z tut

E n t a r i s i n i n e t e M e r i , dizka

p a n d a n y u k a r d a . Rzgr f r p , e t e k s a v r u l d u muy
d u , ardndaki delikanllar yere

kapanp,

s z d e dr

d k l e r i t e b i h t a n e s i n i a r y o r l a r . T e r z i l i k hocasn d e -

likanllar o k t a n d a a k a l d r a c a k l a r d y a , o z a m a n b i r
c a n d a r m a k o m u t a n v a r d k i p e h p e h p e h . . . O n u n kor
kusuna
nna

delikanllar

uzaktan

karya

imar

akp,

ya

sokulamyorlar.
Hikimse

karsn,

kzn

terzilik kursuna

gnder

m e d i . Kar b u r d a b i r h a f t a k a l d , n e r d e y s e g i d e c e k . . .
B u bizim K a d i r E f e n d i ;

h e r b i r ie m u h a l i f y a , s a l t m u

haliflik inadndan, t u t t u ,
suna g n d e r d i .

kzn d a b u t e r z i l i k kur

Kzlar d r t a y i i n d e b i r o l d u l a r ,

parmanda on

hner...

on

stanbul'un* m a r i f e t l i g e l i n i ,

bunlarn yannda ka para eder?

D i k i - n a k , her bir

i b u n l a r d a . D i k i n d i k l e r i e l b i s e l e r i g r m e l e r ister. Halis-muhlis tango b i i m i . . .

B i z i m b u r a m i l l e t i , kar s

t n d e y l e bir g i y i m g r m e m i .
nen

stanbul

yinmee
koca

kars,

hibir fark yok.

balaynca,

bunlar

olarak beenmez

isteyecek olsa,

kzlar mrn

larn

bir kere
ok

m?

Evet,

stanbul'a atsa,

paras

delikanl

Kziarn

gn

M u h a l i f K a d i r E f e n d i kz
kzlar evvel Allahn

kocalar bulacaklar ya,

biri,

delikanllarn
Hangi

krn e d i y o r .

Kadir Efendide

lar stanbul'a g t r e c e k para y o k .

muhalifin

Kzlar b y l e g i

burann

oldular

l s t a n b u l e r k e i n d e .
niyle

Biz h e p ardk. Ay

Dedim ya,

nerden olsun?

Partisi

iz
kz

garip,
iktidara

g e i n c e , d i i n i skp d a k i g n m u h a l e f e t e g e m e yip dayanabilse

parann

anasn

kin,

herif m u h a l i f o l m a y n c a

sun,

bir k t h u y i t e . . .
Uzatmyalm,

kzlara

alatacak.

edemiyor.

koskoca

Amma

Huyu

kazada

ve

kuru
kaza

mzn n a h i y e s i ile u k a d a r p a r a k y n d e bir de

likanl

beendiremedik.

demiler.

Ama

Kz s a k l a d n

Sakla

Sakla s a m a n ,

kz,

g e l i r zaman

kurur gider,

buldu yirmiyi, yirmibei...

g e l i r zaman
dememiler.

bir ie y a r a m a z .

Yalar

Onlarn e m s a l i n i n b o y l a r n

ca o u l l a r kzlar y e t i t i . i t e n g e t i k t e n s o n r a , kz51

laf da, Muhalif Kadir Efendi de Eyvaaahi

diyerek
bir ellerini dizlerine, bir ellerini, balarna vurdular ya,
neye yarar... Kzlar <-Koca, aman koca! diye, Muha
lif Kadir Efendi dersen Damat, aman damat!' diye
dnp duruyorlar. oktan da bandaki yarm akll
obana da raz oldular ya, oban bir dnp baksa...
Bizim burda kz, krpeliini eskitti de yirmibei bul
du mu, artk evde kald demektir.
Bizim avratlardan duyduumuza gre v kzlar ko
ca derdinden yana yana mum gibi .erimee"balam?.:
lar. Babalar dersen, damat diye diye yanyor. Kz"
l a r r b i r everse, maln mlkn, nesi var; nesi yok
hep damatlara verip bir de keyfinden damat evlerin?
de rgatlk edecek.
Derken efendim, bir de baktk gnn birinde;
bu bizim Zbkzde braam Bey'le Muhalif Kadir E
fendinin arasndan su szmyor.-Geceleri, gndzleri
bir geiyor, can-cier olmular.
O sra Zbkzde
braam daha
evlenmemi.
Anlalmayacak ne var,
belli. Zbk, kzdan birini alacak. Zbkzde'nin
ne namussuz olduunu bilmez deil ya, bilir.
Bilir
ama netsin herif?.. Zbkzde braam, Muhalif Ka?
dir Efendinin evine girip kmaya balaynca, ne der
sin, kzlarn bir ksmeti alsn... Demek, kzlarn ks
meti balym, Zbk'ten sonra ald. Bura erafn
dan Eref a Yekdne'yi oluna istedi. Olan, gn
dz hlyasnda,
gece ryasnda
Yekdne'm, Yekdne'ml diye sayklar dururmu. Ne dersin Bey, ol
maz, diye dnr ters yz evirmemiler mi? Olan
yanyor, bir babann bir o l u . . . Baba dersen Karun
gibi zengin. Biz, birka arkada gittik Muhalif Kadir
Efendi'ye:
Aman Kadir Efendi, olan senin kz iin ya
np tutuur. Namuslu delikanl. Hli vakti yerinde.

Mrn
evlerine

krn
girip

e d i n c e , - biz ii
kyor ya,

anladk.

Yekdne,

alr d i y e u m u t l a n m , b r o l a n ,

Zbkzde,

Zbkzde

c u u . . . Z b k z d e ' y e g e l i n c e , bir b a k s a n ,
beyi

sanrsn.

Kravat t a k m a m

b o y a l , ayna g i b i . P a n t o l ,
Biz

Zbkzde'yi

stanbul

gezmez.

Kunduralar

kalptan k m a t l .

Muhalif Kadir Efendi'ye,

leme, Yekdne'yi

beni

bildiimiz bura o

o l a n a ver

Aman

diyoruz,

vyor:

etme,

o bize

ey

boyuna

<.

-rrr B u o l a n d a akl v a r e f e n d i , a k l . . .

Grecek

siniz bu b r a a m Bey, b i z i m b u r a l a r a smaz.

Halis An

kara'nn a d a m .
rn,

te b u r a y a d a y a z y o r u m ,

tikbali gayetle parlak...

ye Zbk'

b u r a l a r d a n k u r t u l a c a k l a r . Kz

bir zaman sonra,

birbirlerinin aleyhinde
gelmiyorlar.
fk

nasii

Bu

ald.

konuuyorlar ama,

d a r g n l k ..uzun

Yekdne'yi o l u n a

srmedi.

Muha
Evet,

yzyze de
Eskisinden

isteyen

adam,

O l u m ra g i b i y a n y o r .

versin

Kadir Efendi'ye

Demi ki:

mu yakmasn.

olduysa,

aras

oldular.

haber*vermi.

iki

ze-

o terzilik hocas...

Derken,

yi

damat di

kary alp b y k e

lif K a d i r E f e n d i y l e Z b k z d e ' n i n

godo,

M e b u s o l a c a k d a , Yek-

kars o l a c a k d a ,

hirlere g t r e c e k ,
hrliyen

Koca

kestirmi gzne.

dne de onun

A n l a l m a y a c a k n e var.

sk

siz d e g

bu Z b k z d e m e b u s olmazsa gelin yanma.

Benim civan olu

M a d e m , Yekdne'yi v e r m e d i , D r d n e ' -

oluma.

Yekdne'yle

Drdne,

bir elmann

yans...
M u h a l i f K a d i r Efendi i l k i n ,
K z a bir s o r a l m . . .

Kzn

gnl yok...

Eref A a ,

civan

diyor,

:
iki g n s o n r a d a ,

diye cevap veriyor.

olunu

bu

sevda,

derdinden

kurtarmak iin kyd paraya, hacya, hocaya, -byc

ye yedirdi paray. Sonunda Zbkzde'yle,
Muhalif
Kadir Efendi'nin aras bir daha ald... ok srmedi,
bir de duyduk ki, Muhalif Kadir Efendi, partisinden
kp hkmet partisine girmemi mi? Ulan bu ne i...
Zbkzde, tutmu yakasndan Kadir Efendi'yi, gt
rp partiye yazdrm.
Eyvah, dnyann sonu geldi! dedik.
Tccardan Emin Efendi, Kadir Efendi'nin candan
ahbabdr. Emin Efendi,
Herif ne yapsn yahu, dedi,
hep kzlarnn
derdine bu iler bana geldi. Bana anlatrken koca
herif zrl zrl alad iinin acsndan.
Emin Efendi'ye diyesiymi ki:
Zbkzde braam Bey'in istikbli parlak.
Bak greceksiniz, ok ykselecek. Benimle ahbaplk
ediyor diye, olan mimlemiler. Dman ok... Her
kesin gz stnde... Ben"muhalefetten sabkal bir
herifim. Benimle ahbap diyerek ba derde girecek.
Benim yzmden istikbali kararacak gencin. Yazk...
Acdm, benim yreim yufkadr, hi dayanamam. Eh,
bizde ya geldi, altma dayand. Bundan sonra mu
halif olmusun ne kar, muvafk olmusun ne hayr
gelir. Hi deilse braam Bey'in istikbalini kurtaralm
dedim hani...
Hem byle syler, hem alarm. Emin Efendi,
stne varmayn herifin, dedi, dertlinin b i r i . . .
t e yandan da Eref Aa'nn olu yamyor. E
ref Aa bir daha haber salm:
Etmesin Kadir Efendi, eylemesin Kadir Efen
d i , bir yiit olanmdan olacam. Yekdne'yi istedik,
vermedi. Drdne'yi istedik vermedi, Gldne'yi ver
sin. Arlk isterse arlk, balk isterse'balk, pa
raysa para, malsa mal...

Dnre,

'

Eref A a ' y a

kzmz y o k . . .

diye

Herifin

selm
kapy

kz d a

syle,

bizim

everecek

gsteriyorlar.
Aman

koca...

diye yanp

kl o l u r k e n , n e o l d u b u n l a r a i m d i b y l e ? B u ite bir
bit y e n i i v a r y a ,

ne?

in i y z n o f r ri N u r i ' d e n d u y u n c a a t k
da

kaldk.

ri

kulak asma...

Nuri'ye o f r denir ya,

Ad ofr,

direksiyon

ofrlne

b a n d a bir g

ren olmam. Serseriliin b t n artlar s t n d e t o p

lanm.

k i c i l i k b u n d a , , kar sat

dam vurmak bunda,

da...

bunda,

her b i r rezillik, t r l d o l a p b u n

Kazamzda p e k d u r d u u y o k t u r .

kara'da,
maz.

p a r a y l a a

stanbul'da;

zmir'de y a a r .

Burda elenip de ne edecek,

U z a k l a r d a , An
Aas

kurtar

bura fakir fukara

y e r i . K i m d e n n e k o p a r a c a k . . . ri N u r i , h a p i s t e n kur
t u l d u m u , b a b a o c a diye. m e m l e k e t e a r a d a b i r slaya
gelir.
O g n l e r d e i r i N u r i g e n e g e l m i . Bir g e c e v a k t i
Muhalif Kadir Efendi,
diyor.

Gzleri

N u r i ' n i n anasnn evine g i

N u r i Efendi o l u m , d e m i , k u r t b i l e , k u r t k e n ,

komusunu yemez,

Yemez

Ehl-i

kz o l a n
s

ri

akmak akmakm.
deil

Kadr'efendi
i f f e t ve ehl-i

kz

ifal

mi?
amca.
rz ve de ehl-i

n a m u s bir

e d e n e e r k e k d e n i r mi?

/ Denilmez Kadr'efendi amca.

-Peki;

i n s a n d a n dar

yapmak gerek Nuri

vermek

byle

b i r canavar

ne

Efendi o l u m ?

Leini s e r m e k ,

daa

sryp,

kurda

kua

gerek.
Ulan o l u m N u r i E f e n d i , b a k bu akln b e e n

dim. Aferin

ulan o l u m N u r i E f e n d i .

Peki,

bylesinin

leini s r m e k s e v a p m? Bir d e o n u s y l e b a k a y m . . .

' Anrtdmaz,bir sevap,

ium,

Kadr'efendi amca.

B u - d a iyi. i m d i s y l e ulan

Nuri Efendi o - '

s e n bir s e v a b a g i r m e k ister misin?

Bendeki

gnahn

y o k Kadr'efendi amca.

baka

trl

_ temizlenecei

Aman abuk syle,

hayrl.bir

i ktysa hi d u r a m a m , y o k s a bana b i r s e v a p m i
leteceksin?
ri N u r i , bize b u n l a r a n l a t r k e n ,
. Ben o s s a t d a l g a y a k t m , d e d i ,

h e r i f i n karn

ars b e l l i . . . lc d a b e n d e . . .

Neymi

Ne o l a c a k ,

karn

ars?

kzlar...

Biz bu ii o l d u m olas bk

liriz d e M u h a l i f K a d r ' e f e n d i , l e m i

kr,

h e r k e s i sar

sanr...
Muhalif Kadir Efendi'nin,
gre,

Zbkzde

braam

lerin

evine

emri

peygamberin

gndertip,

ofr Nuri'ye

Bey,

byk

kavliyle

anasn
kz

dediine

K a d r i Efendi

Yekdne'yi

Alah'n

istemi.

Kadri Efendi,'ri Nuri'ye diyesiymi ki:

ziline

Biz k a t i y e n
kz v e r i l i r

Bir d a h a , kzmn
tar,

apndan

raz g e l m e d i k , y l e b i r rezilin re

mi? Anasn

huzurumdan

adn azna

ikiye ayrrm,

alrsa,

kodum.

bacandan

dedim. Ah,

ri

tu

Nuri

f e n d i o l u m , k t y l e ba m e d i l i r ? B u Z b k d e n e n
rz krk, y e d i v i l y e t d o l a p
l a r a b y y a p t r m y o r mu?
eliyle,

Yekdne

kzma

Vay o n d a n s o n r a
g n d z Zbk,

Bu

da,

en

dehetli

namussuz,

e e k dili

yedirmemi

mi?,.

kzn u r a s n a bir a t e d t .

Gece

Z b k , vay Z b k !

d i y e sayklar o l

d u . B a k t k o l a c a , y o k , , kz e l d e n g i d i y o r ;
bunlara,

hoca

-arac -kar

He d e d i k

al da hayrn g r . . .

Muhalif Kadir Efendi,

serencamn

anlatmaya

o f r ri
balamadan,

Nuri'ye

kzlarnn

ortaya

bir so

m u n , bir k u r a n , bir t a b a n c a , b i r d e .tahta u b u a t a -

kl kt b a y r a k g e t i r m i . B u d r d n n s t n e e l bas
trarak,

anlattklarn

kimseye

sylemiyeceine,

ri

N u r i ' y e y e m i n e t t i r m i . ri' N u r i d e y e m i n i n d e d r d .
Kefaretini

demeyince

anlatmad.

ettiinden, drt somunu

Drt kere yemin

bann s t n d e d n d r d k

t e n s o n r a i t l e r e atp y e m i n i b o z d u d a y l e a n l a t t .
Biz

iin i y z n n

Muhalif

Kadir Efendi'nin

ri

N u r i ' y e anlatt g i b i o l m a d n b i l m e k t e y i z . y l e o l
du.

Kzlar e v l e n e m e y i p

rd.

kocaynca

te Q aknlkla,

K a d i r Efendi

damat olarak Zbkzde

b-

r a a m B e y ' e g z k o y d u . Evine a r m a a b a l a d , ara

larndan su szmaz o l d u .

Evde kz var,

birbi

r i n d e n g z e l . . . Z b k z d e , g n l n n e k t i i n i bee
nip alsn.

Her g e c e

Yni a n l y a c a n z ;
kzlar Z b k ' n

beraberler, yemeler,

imeler...

Kadir Efendi aknlndan zorla

k o y n u n a i t e l e d i . Akl sra k e n d i ken

dine diyor ki:

Ulan

Kadir,

gayri

enayilii

brak.

"muhalif o l d u n d a e l i n e n e g e t i . . .
te m r g e l m i

gidiyor.

rahat etsin fukaralar.

Cinle

bir o d a y a

sn

da

kzlardan

byk

dediin

baygin.

herif.

arpar.

Reislii

M i l l e t v e k i l i o l a c a d a y z d e yz. Al
hangisini

alrsa a l s n . . .

sray

byle

saygy

unutmam

balam.

olur. Y e k d n e

Gelenek,
hele,

da,
gr

Zbk'e

M e b u s kars o l u p A n k a r a l a r a m g i t m e y e c e k ,

Amerikalara, Avrupalara
Bir zaman
geiyor,

kurtar,

herif iin B e l e d i y e

kz Y e k d n e ' d e n
ite

kzlar
cin g i b i

bu Z b k cini

Bu

Gene Z b k z d e
ie

deilse

Zbkzde

kapasan,

tikbali d e r s e n ; parlak.
t o r b a d a keklik.

Hi

Bu

B u n c a yl

G e n l i k neyse ne.

sonra

m,

y l e ya canm,

barnn iine d m .
bkar. A m a nasl

etsin

nerelere!...

Zbk'n

Yekdne'den

elin z i b i d i Z b k '

Her g n
de t e k i

bal,

gnl
kz a m

b r e k y e s e insan

kzn t a d n a b a k s n . . .

Zbk durup dururken

birgn

Kadr'efendi amca;

Hi k u s u r a

bakma

muhalif o l d u u n herkese belli.

babn

o l d u u m ve

evine g i r i p

yle der:
senin

B e n i m d e s e n i n ah
ktm

p a r t i m i z i n vi

lyet k a d e m e s i n d e n d u y u l m u .
, 1 Eee?

'

'

Esi ite b y l e K a d r ' e f e n d i , s e n b i z i m p a r t i y e

"gireceksin.

Baka trl

olamaz.

Ben i s t i k b a l i m i

gz

gregre krletemem...

Aman

olum,

anlanacaktnz?

sz.

Evet,

Lkin

bu

Byleydi

? Yekdne?

ya

Hani n-

konumamz...

ben s z m d e n d n m d e i l i m .

istikbalimi de

Z b k z d e ' braam
dinin

nasl

evinden

Szm

mahvedemem.

bylece,

elini ayan

Muhalif Kadr'efen-

ekiyor.

Beri yandan

k z d a , b i r b i r l e r i n e d m l e r , Z b k braam' pay e d e mezlermi.

Bir z a m a n

ran m g i r i y o r ,
evine gidiyor.
m,

sonra,

Bu

sefer de

alacam ta

sey

D r d n e ' y e tak
olsa

raz...

Bir

eledikten sonra,

Partiden tazyik balad,

kzn

Kadr'efendinin*-

Kzlar ne

d a D r d n e ile g n l

muhalifin

bayram

kancay

onunla, nianlanacak.

zaman

araya

her n e y s e Z b k z d e ,

diyor,

benim

Ankara'dan

bir azl

duyulmu.

P a r t i d e n a t a c a k l a r m bir b a h a n e b u l u p .

Aman

deme...

"Olaca

belli.

N'olacak?
Sen

de

bizim

s i n . S e n i n kzn d n y a gzeli o l s a ,
balimi
u

Kadr'efendinin

ilesine

g e n e alm.

ille Z b k z d e b r a a m . . .

kar yol yok,

u r u n a istik

mahvedemem...

z d e ' y l e aralar
lar,

partiye girecek
ben

bak yahu...

Kzlarn

Zbk-

bir o l m u

Kadr'efendi,

b a k m

braam'n ayana g i t m i .

l s e m daha iyiydi,

demi,

bana bu l m d e n

beter.
-

te g e l d i m , i s t e r e k v u r b e n i ,

yazdr,

gayri,

tisine

giriyor.
bu

Bir zaman
zaman

da

derken,

de

Nuri

de

muhalifi,

braam da
gnl

h k m e t par

damatla

k k kz

tadna

kzfar y a n a r ,

Kadr'efendi y a n a r . . .

gzleri
diye

iki

nner

kimselere

bakp

eme

aamyor.

iyice

hzn

Eniteciim

dururlarm.

hazr.

ekmi.

Gldne'nin

iki

eniteciim...
derdini

Zbkzde

sefer de paa

ister p a r t i n e

kalm...

B y l e c e krk yln kaarl

Velkin

kzn

senin vicdanna

de

Kadr'efendi,

Sonunda

aklna

ri

geliyor.

Aman Nuri Efendi o l u m , varm y o u m senin,

y e t e r ki sen yiitliini g s t e r . . .
ri N u r i , t a m b u iin a d a m .
Kabasndan

bir i l e r s e , bin

lira.

H e r i f i n t a r i f e s i var.
ki y a r a a a r s a ,

b i n . . : B a r s a k l a r n d k e r s e , <be b i n . . .
Muhalif Kadr'efendi,

Aman,

dermi,

aman...

Kzlarma m y a n s a m ,

y o k s a b u n c a yllk m u h a l i f l i i m i b o z u p m e m l e k e t t e iki
paralk o l d u u m a m yansam?
Efendi,

bu

ortadan

bimelisin,

memlekete

ala

Sen

bakla dalasan
leini

ne diyorsun
neye y a r a r ?

srmelisin...

Nuri
Bunu

Yoksa

bu

hibir vakit dirlik dzenlik gelmez...

K a d r ' e f e n d i h k m e t p a r t i s i n e g e t i a m a , a d ge
ne Muhalif

Kadr'efendi.

Kadr'efendi,

ban

bunun

nesi

neyin

Bir d e

bahesini

olduunu

duyduk,

satyor.

Biz o z a m a n

bilemedik.

O y s a m , satp

d a p a r a y ri N u r i ' y e v e r e c e k m i k i ,
bkzde'yi ufalasn...
Muhalif
drtbin

liraya

Kadr'efendi,
satt,

Muhalif

ri N u r i d e Z .

tarlalarn

stne

kzlarnn

yok

pahasna,

eyizlik

paras

i k i b i n i e k l e y i p , ri N u r i ' y e v e r m i . Biz b u n l a r s o n r a
dan duyduk.

 r i N u r i anasnn
ray

ipini s a t m b i r h e r g e l e . . .

bir t a m a m almaynca

ie g i r m e m i .

alacak ki, Zbkzde'nin

leini s e r i p ,

lardan savusun...

Paray

gider

Eref

Eref

b i r yanna

Aa'ya,
alr.

Balar

cebine
Aa'y

btn

gnah,

bil

Doooru,

bir y a n n a ,

olunu

anlatmaa:

bizim Muhalif Kadir Efendi,

neden vermedi,

hemen bura

indirir.

. B e n d e n size bir d o s t l u k k,
Bu

Pa

Paray- p e i n

baba d o s t l u u . . .

kzlarn s e n i n o l u n a

bakaym. Vermez, vermez.

Zbkzde

namussuz,: d i l i d n e n ,

denen

Bunun

namussuzun.. v

stnde eytan ty

Bu

tar bir

h e r i f o l d u u n d a n kzlar b a t a n karp p e r p e r i a n et*

mi.'..

Aman

deme...

Yekdne'yi

de

mi?

Evet.

D r d n e ' y i de

mi?

T Evet. .

Yoksa G l d n e ' y de

Evet...

olsayd,

Analar

m?

zamannda

o da namusunu

akl; edipv

Zbk'n

elinden

lmemi
kurtara

mazd. .
Delikanl

frlam :

Bana bu d n y a h a r a m . . .

Ben bu kzlarn

n b i r yatrp k r b a k l a d o r a m d o r a m d o r a m a z sam,

ben

bunlarn

doldurmazsam,

derilerini

yzp de

iine saman

ben bunlarn saman torbalarn

hk-

m e n k o n a n n d e d i b i n d e n kaza g e i r m e z s e m i . .
iri

Nuri bakm ki
Aman

dur,

olan tavnda,

demi,

aman

dur arkada.

Kzlar

rn g n a h n a g i r m e , , d e m a s u m y a v r u . H i b i r g
nahlar y o k . : .
olmazlard.

O kzlar,

Lkin

peri

padiahnn oluna t e s l i m

b u Z b k kzlara

byye

erkek tutulsa,

anladn

m?

Burdan

namusunu
stanbul'a

by yaptrm;
muhafaza

gitmi de

edemez,
papazlara

by

yaptrm/

Drdne

kz

Yekdne

kiza

tahta

kaa

iin

drtp o c a a a t m .
m.:..

Bir kalp

atm.

Sabun

eek

Kak y a n d k a

sabunu

inelemi

kuyuda eridike,

dili

yedirmi.

evirgel'duas

yaz-

D r d n e kiz y a n
inelemi

kuyuya

G l d a n e kz d a ,

Z-

b k z d e u r u n a e r i m i . S e n n e d i y o r s u n heyri? i m d i
bir i v a r size,
olarak,

bu

boynunuza b o r . . .

Evet,

Elele v e r e l i m .

ortadan

Ben

bir h e m e r i

namussuzlua dayanamam...
dayanlmaz...
Zbkzde denilen

kaldrp y o k e d e l i m .

Erkeklik

bu

byle

pislii
zaman

da...

Ne d e m e k ,

Bitrl,
myorlarm.

hac'dan

Zbk'
Eref

b y k s e v a b var...

ortadan

k a l d r m a iini

payiaa-

Aa,

Budamas b e n d e n . . .

demi, ben

bu herifin

k o l u n u , b u d u n u , daln, s o n r a d a n k m a l a r n bir g
zel b u d a r m .
-

Eref A a ' n n
"

Ben,

karrm

olu,

demi,

b i r gzel y o n a r m .

yi y o n g a l a r

ondan...

ri N u r i d e ,
' Hartama karmak da benden,
ma ( * ) . . .

'i

demi,

harta

"

Bunlar and imiler, birden Zbkzde'yi l

drecekler:
bine

ri N u r i ' n i n m a k s a d b a k a . Paralan ce

indirmi ya...

Zbkzde'yi

Eref A a

ile o i u -

na harcatp, kendisi savuup, g i d e c e k . Geridekiler ne

olursa olur...
(*) Ilar tan a : Bu r o m a n d a a n l a t l a n o l a y l a r n getii
blgede, evlerin d a m l a r n a k i r e m i t yerine, stste
istif edilerek k o n u l a n aa y o n g a l a r n a d e n i l i r . am
aalarndan baltayla, nacakla hart hart h a r t a r a k
k a r l a n y o n g a l a r n ad hartama dr.

Dorusu
mz

halknn

b u n j a r o k iyi
hayr duasn

yeni valinin yznden

tr o o o l . . .
maz,

Cenab-

bel

i y a r d a

Mevlm,

b i z i m sabrmz

mza

bir i y a p a c a k l a r ,
alacaklard
kald.

ya,
O

kaza

ne

re,

ne Z b k ' ?

h i k m e t i n d e n sual o l u n

snamak iin,

Zbkzde'yi

ba?

etmi.

VAAY KOCA VAL!

Allah Selmet Versin M u r t a z a
Efendi yle a n l a t y o r d u ;

O mu? O bizim Z b k z d e m i z i n bir i c a d . B a k a

hibir memlekette
yl

oldu

herhl.

gremezsin
Ben

byle

o zaman

V i l y e t e y e n i vali g e l m i d e d i l e r .

ey.

Sekiz-on

B e l e d i y e ' d e azaym.
B u v a l i n i n adn d a

alt a y n c e s i n d e n d o y m a y a b a l a d k . A l l a h

korusun,

a f a t g i b i bir h e r i f m i . V a r d y e r i , s a m y e l i e s m i g h
b i kasp
metin

kavurur,

gnderdii

yakarm:
bir v a l i

Sanki Ankara'dan

deil

de,

h,

hk

Rabbimin

g k t e n i n d i r d i i bir b e l . . . Z e l z e l e g i b i b i e y c a n m ;
vilyete-aya

dedii

gn,

titremesi

bizim

kadar uzand. K a y m a k a m tiril tiril t i t r i y o r .

kazaya

t e k i me

murlar d e r s e n , telli kavak yaprana dnmler.

Me

m u r n e y s e ne, ya b r l e r i n e ne o l u y o r . O e s n a f , bak
kal a k k a l b i r . g r s e n Bey. Allah A l l a h , a d a m a d a m
d a n b u k a d a r d a m k o r k a r m . . . i m d i s e n b e n i m by
l e s y l e d i i m e b a k m a . B e n i bir k o r k u ald k i , kaptka
tda dingil

s t n e o t u r m u g i b i zangr zangr t i t r i y o

rum.

Yahu

karlar var. ya karlar,

mu,

ne d e r s i n . . .

evdeki

karlar kork

Bize g e l m e d e n n c e vali d u r d u u

vilyetin

halk,

be v a k t e

g n d z Allahm ya

bu

be

herifin

daha* katp,
cann

ai, ya

gece ve
da

bizim

canmz a l d a kurtulalm d i y e d u a e d e r l e r m i . K u r b a n
o l d u u m Allahmn
lisinin
itir,

cann

diye valiyi
Valiyi

anlata

Evvel

bak sen,

ne de valinin...

ne

ora

aha

Daha uygun

bir

bizim vilyete g n d e r t m i . . .
anlata

g e l m e d e n alt a y
Akl

hikmetine

alm,

bitiremiyorlar.

ncesinden herifin

Bedir Hoca,

valinin

Daha

ahvalini

Kurban o l d u u m Yaradan,

kendi

destan g e l d i .
duyunca,

dedi,

nelere kaa-

d i r d e i l k i . . . B u m i l l e t azd e f e n d i , a z d . . . B u n c a az
mann

sonu,

mu.

mutlak felkettir.

Namus kalmad,

ve de k e sevgi kalmad.
d e m e k bunlar,
n i brak,

Atalar

ahlk kalmad.

b u n l a r neyin

byle

buyur

Bye sayg

Bina ile zina a r t t .

almeti? Bunlarn

Ne

hepsi

bir u Z b k z d e y e t e r v a l l a h a . . . A l l a h ,

zi cezalandracak,

hemeriler...

imizden Z b k ad

l b y l e bir s o y s u z k a r d k , k a r d k t a n b a k a bu
mussuzu

boynunacak topraa gmp,

yediden yetmie

bi

taa tutmadk diye,

kadnl

na

erkekli

kurban

oldu

u m Allahmn g c n e g i t t i . B e n u n l a r a bir ceza ve

reyim

ki,

dnya durduka

dedi. Afat, su

insanoluna ibret olsun,

basknn, t o p r a k

kaymasn, yangn,

k u r a k l , s e l i , zelzeleyi a z b u l d u .

Bunlardan beter ve

d a h a baskn

ne var,

d i y e c m l e m e l e k l e r i n e sual

ey

l e d i . M e l e k l e r , d n y a n n her bir y a n n fr d n p , Rabbimin

huzuruna geldiler.

Ey R a b b i m ! . .

afattan,

salgn

b e t e r nasl

Yangndan, t a u n d a n ,

hastalktan,

dan ve zelzeleden ve
dolandk,

Dediler:

gkten

b i r bel v a r d i y e
geldik.

kuraklktan,

Sonunda,

daha

ruy-i z e m i n i fr d n d k ,
s a n a h a m d o l s u n b i r bel

bulduk ki,

tarihlerin yazmad

bir b e l . . .

bu

sarmal...

bely

basknn

ta yamasndan

ceza

iin,

ktlktan,

su

balarna

nsanlara
Trl afat-

tari ve onmaz d e r t l e r d e n
y e r d e k i vali
imdi
leri...

b e t e r bir b e l ,

senin

filn

kulundur.
anladnz

Bu vilyete

hemeriler,

bamza

gelen-:;

ite

b y l e b i r v a l i g e l i y o r . V e bu

nun s e b e b i , Z b k ' t r :

Bu zibidi Z b k ' e ses e t m e -

mediimiz, onun m e l a n e t l e r i n e gz y u m d u u m u z iin,

Cenab.Allah

bu valiyi

mitir..
Akl
Kulu

Evvel

smail

g n d e r e r e k b i z i m belmz ver

.. .

konuunca,

Allah'n

Efendi,

Yahu

bu vali

Bedir Hoca byle

n'etsek,

n'.eylesek,

bilmem k i . . .

dedi,

b e l s n d a n k u r t u l m a k iin tas t a r a t o p l a y p

muhacir mi olsak, g u r b e t l e r e mi dsek?

Ne y a p s a n

yapsak,

ekeceiz. Allah, tarafndan

bel k i ,

de

kp

aykrdr.

yazk

baka

nk

l a n e t l e m e k var.

halkna

Bu,

b i z i m cezamzdr.

nereye gitsek arkamzdan

y e t snrlarndan
insanla

bo...

gnderilmi

gelir:

V e b u vil

bir v i l y e t e

iin

Ne
bir

snmak

ucunda

gittiimiz yeri

Bizim yzmzden

masum vilyet

olur.

Demek,

Akl

Evvel

t u l u u v a r he mi?

Biz

Bedir
bu

Hoca,

bunun

Zbkzde'yi

b i r kur

eek cenne

tine gndersek...

Evet.

B y k sevab

y i y o k e t m e k ; y z kzl

kfiri

vardr.

Bu

Zbkzde'-"

kltan g e i r m e k l e

bir

dir.
te
mi.

Bey,

Bizim,

Kulaktan

gelen vali,

duyduk ki, byle

o z a m a n y i i t de

kulaa

bir v a l i y -

b i r k a y m a k a m m z var.

lflar g e l e g i d e ,

b i z i m y i i t kayma

k a m d a t i t r e m e e b a l a d . Yeni v a l i y e h o g e l d i n iin
vilyete g i d e c e k ama,
Ha b u g n ,

korkudan

h a yarn d e y i p

bir t r l g i d e m i y o r . ;

duruyor.

nk bu vali,

b u n d a n n c e k i v i l y e t t e , b i r k a m e m u r u s o p a d a n ge
irmi.

A m a n yanl a n l a m a s a k n :

Kaymakamn k o r k -

t u u "yok.

Kaymakam babayiit dedik ya...

Kaymaka

mn k o r k u s u u k i , v a l i o l u r o l m a z y e r e d a l a r s a ,
da kendini tutamaz,

herkesin

bu

iinde valiyi perperian

eder.
Derken

gnlerden

bir g n v a l i b i z i m

kaymakama

t e l e f o n e t m e d i mi? T e l e f o n d a d e m i k i :

Drt - be o t o m o b i l

vilyetimize
kazaya

g e l e c e k ve

da

urayabilirler.

Cumhuriyet
caksnz.

Bayram

Esasl

receim.
erknna

Onun

treni

Teftie

iyi

Sizin

iyice

hazrlann.

bir t r e n

hazrlaya

Ben g e l i p hazrlnz g

hazr o l u n !

yzm

hkmet erkn
gezecek.

iin

gibi

bir t r e n . . .

kar

s o n u n u varn

dolusu

kazalarmz

kara

Aman

haa,

ederseniz,

hkmet
karmam;

siz d n n . . .

Tahrirat ktibi

Rza

Bey'in

sylediine gre,

z i m k a y m a k a m , v a l i n i n t e l e f o n e m r i n i alnca,

bi

beynine

d u m d u m k u r u n u y e m i g i b j s e r s e m l e m i d e , yld
k o l t u k t a n y a r m saat d o r u l a m a m . A y l d k t a n s o n
ra

kaymakam

yle

diyesiymi:

B e n b a k a m e m u r l a r a hi b e n z e m e m .

Bu va

l i , b e n i d e b a k a l a r g i b i bilir d e h a l a m a y a k a l k a r s a ,
b e n b u h e r i f i i v i l e r i m . te b e n i m k o r k u m b u . . .
Evet,
kar,

k o r k u n u n e i d i var.

kimi yiitliinden...
Tuuu...

der,

k o r k u d a n kor

Kaymakam da,

Korkum u ki,

drsem gerek...

Kimi,

dalarsa bu valiyi l -

d e r , e n e k e m i k l e r i z a n g r zangr e

elleri ayaklar tirtir t i t r e r m i .

Yiidin

korkusu

byle oluyor, demek.

Kaymakam
teni

syledi.

da

yaplacak.

Esasnda

lediyenin

vazifesi...

iftverenolu
,

Belediye

Tren

iin
bu

Hamza

B i z i m her

bir

i,

Reisini

her b i r

arp

kaymakamln

O zaman

da

olan

bi

hazrlk b i r t a m a m
deil,

Belediye

Be

Reisimiz

Bey.
hazrlmz

eskidenberi

tamam.

Kim gelirse gelsin... Hazrlklarmz Belediyenin' am

barnda duruyor. Bayram mayram, tren mren oldu
muydu, hemen Belediyenin ambarndan eskiden kal
ma hazrlklarmz karr, alana kurarz.
Gene yle
yaptk. Ambardan direkleri, boyal tahtalar, kontr
plklar, bayraklar,
Cumhuriyetin
Onuncu Ylndan
kalma yazl bezleri, her bieyi kardk. ' Postanenin
nne tk' diktik.
Otelci Satlm Bey, partinin idare heyetindendir, dedi k i :
Arkadalar,
gelin siz, Zbkzde braam
Bey'i de bu ie bulatralm. Bu tren provasnn ha
zrlnda o da bulunsun. Onun da f i k r i alnm olsun.
Siz onun ne nmert olduunu bilmezsiniz. Biz simdik
bu herifi bu ie kartrmazsak,
Vaaay; beni adam
yerine koymadlar. Bana akl danmadlar diye k
zar, bajmza olmadk iler aar.

Belediye Reisi iftverenolu Hamza,

Zbkzde'ye dman ki, eline frsat geirse, bir kak suda
boacak zavall Zbk'. Satlm Bey'in szne al
np,
\
Ben bugne bugn, burann bir Belediye Re
isiyim efendi, dedi, bu memleket kaymakamla ben
den sorulur. Bu Zbkzde de neyin nesi, kimin fe
si? Ondan ne akl danacakmm... Bir resm sfat
m var?
Akl Evvel Bedir Hoca da, Zbkzde'nin d
man ama, Belediye Reisinin bu -szne pek ierledi:
Bu memleket kaymakamla benden sorulur ne de
mek? Bu nasl ipe sapa gelmez bir sz? Bu memle
kette bir de Partinin ile bakan yo.k mu? Bedir Ho
ca, bunca savamadan sonra bouna m parti baka
n olmu? Ulan bu iftverenolu Hamza, kendinden
bakasn bostan korkuluu mu sanyor...
Dur sen

iftverenolu, dur s e n . . , Her bir iin bir srasVar...

Hamza Bey'in Zbkzde'den akl m danaca
z? demesi zerine,' Otelci Satlm
Bey, ban
eip,
Sen bilirsin, deyince kavga olmazm, ben
den sylemesi... dedi, kesti, att.
Bizim burda byle tren mren ilerini, bir Me
mat avu var, o yapar. Tk' yapan da o. Her ne
dense bitrl anlalmaz, bu
Memet avu'la Ge
dikli Ihsan'n aralar ak. Memet avu, Sultan Re
at zamannda orduda avuluk yapm bir babayiit.
Padiah avuu- olduundan, bitrl Gedikli hsan
Efendi'yi ekemiyor. Onun da derdi gn onunla.
Gedikli hsan,
Memet avu'un
yapt tk'a
bakt bakt'da, :
Hemeriler,. dedi, gelin biz bu direklere birer
payanda vuralm:.. htiyatl olmak her zaman iin iyi
dir.- ":
Mehmet avu kzd :
. Git iine heyri, payanda da n'oiacakm?
Aman yle deme, Memet avu, yklr mklr da...
Yahu hsan Efendi, hi iin yok. Cumhuriye
tin Onuncu Ylndan bu yana ne oldu? Yirmi yl m?
Efendi, yirmi yldr bu direklerle ite bu grdn
..tk' kurarz. imdiyecek bir ey olmad da simdik
mi olacakm?
yle d e m e !
Olmaz olmaz da bir bakarsn,
tersliktir, oluverir. Hkmet erkn b u . . . Biri nutuk
ekerken tk stne kverir, herif odunlarn altn
da rezilir maazallah.
Aman hsan Efendi, sen bizi
temelli avanak
belledin. Evet, ok tesirli nutuk atanlar var. Bizim bu
ra nutkuna, hibir vakit benzemez. Velkin, hibir

n u t u k , d i r e i d e v i r m e z . Yahu n u t u k m u atyor, t o p m u
atyor?
Benim

o zaman

bir aslan y a t a r d e m i l e r . Yiit y r e i aslan

na gelince,

bozuktu.

Gedikli

inde

Gedikli

niyeti

kadar,

Efendinin

fesi...

de

anlayabildiim

hsan

Her y i i d i n y r e
ka

hsan e m e k l i y e ayrlp d a b a b a y u r d u

kendini

bizden y k s e k

grp,

belediye

r e i s l i i n e n i y e t l e n m i b e s b e l l i . M e m e t a v u d a , reis
Hamza Bey'in adam o l d u u n d a n ,
b a l t a l a m a a alyor.
lan d a v u r d u r d u k .

Ben

Dedii

Arkasndan

d i y e r e k payanda?

bir i d a h a k a r d :

byk yerlerde ok bulundum.

Bir t k d n y a d a y e t m e z ,

her bir lfnda o n u

olsun

Aman

heyri,

icat k a r m a

durduun

H e r b i r y e r i n k e n d i n e , g r e t k ' olur.
y e r . Asln s o r a r s a n ,

Bilirim.

ille iki t k o l a c a k . . .
yecde.

B u r a k k bir

b i z i m b u r a y a bir t k bile o k y a .

Bir k e r e d e t o l m u d i y e b i r t a n e y a p y o r u z . A y r d a n ,
b u d a b i z d e n g i t s i n d i y e elimizi b o l t u t u p p a y a n d a l a
r da k o y d u k .

Eee, d a h a ne?

Olmaz M e m e t a v u ,

olmaz.

S e n i n t k de

d i i n c e n a b e t k u r u l d u u y e r i n b y k l n e g r e de
il,

oraya g e l e c e k herifin

Evet,

imdiyecek burada

b y k l n e g r e yaplr.
bir t k y a p l m .

kara'dan bir gelen olmam.

ri g e l m e m i . T k d e m e k ,
tk olacak ki,

kap d e m e k .

Vay,

dedi,

Ankara'nn

tk delii
yleyse

iki

taklardan
Gedikli

bi

En azndan iki

b i r i n d e n g i r i l e , b i r i n d e n kla...

T c c a r d a n Emin E f e n d i ,
diye,

Fakat An

Hkmet erknndan

yni

d e i l ,
ka

imdi

vkels

bulamazlar,
ka

ihsan

bunu duyunca,

hep

burda

bir t e k t k var

girerler de
m

kacak

kalrlar?

Aman

deil, drt tk yapalm ki,

savuup

Efendi,

bizde

ordan

gitsinler.

Evet y l e d i r , d e d i , . k a s a b a n n b i r

b i r knda

iki y e r d e t k k u r u l a c a k .

Allah Allah... .

hem girilir,

giriinde,

Bizim bildiimiz,

bir

kapdan

h e m klr.

yle

mi

belledin sen.

Byk a d a m sen ben

g i b i d e i l . Bir o t u r d u l a r m o t u r u l a n y e r d e n kalkmaz
lar.

Bir k a p d a n g i r d i l e r m i , g i r d i k l e r i k a p d a n bir da

ha,

ldr Allah, kmazlar.

Anladm,

Usl b y l e . . .

hemerjler,

anladm.

Yahu

bunlar,

tk'n b i r i n d e n i e r i k a s a b a y a g i r d i l e r d e i l m i ,

gene

g i r d i k l e r i k a p d a n ksalar, t e r s yz d n p g e r i git
m e l e r i i c a b e d e r . y l e d e i l mi? B u n l a r g e l m i k i , b u
raya

urayp,

naklar,

burdan

bunu

da vilyete

gitsinler.

Hey ava

anlamadnz...

Olur. ki t k y a p a l m . Lkin k e r e s t e y i n e r d e n b u l
mal? O t e l c i Satlm Bey, o srada o t e l c i d e i l ,
c...
nun

han

Hannn b i r ahrn y k m ki y e n i d e n o n a r a . . .

ahrnda d i r e k l e r var.
D a l a r d a n d r t kan y k s p r g e o t u y l a ,

dere

b o y u n d a n d a kam g e t i r t t i k . Bizim b u r d a , g r d n y a ,
y e i l l i k , o t , i e k n e y o k . . . S p r g e o t l a r n , kamla
r

gzelce tk direklerine sardk sarmaladk.

Belediye

bayramndan

ambarnda,

Cumhuriyetin

k a l m a yazl

b e z l e r i m i z var.

s a n d k t a n yazl

bezleri

de

kardk.

Onuncu

Yl

Ambardaki

Sandkta dura

d u r a , sanlar b e z l e r i n b i r - i k i y e r i n i d i t m i . A m a uzak
tan s a n y e n i k l e r i
larn
dik.
lann

Bu yazl

ortasna

koyduk.

Lkin

tmsekli...

Bir yan a a ,

stne yeil

K r s y de a

o zaman

Krs

krsy

rtsn

alan

imdiki

bir t r l d z dur

bir yan y u k a r . . .

a l a k yanna bir t a k o z s o k u p
Krsnn

bezleri,

b o y u n a g e n i l e m e s i n e ger

B a y r a k l a r l a her bir y a n d o n a t t k .

g i b i dz d e i l ,
maz.

hi bellisiz.

iplere balayp, yol

de

M e m e t avu,
dz d u r d u r d u .
r t n c e , Yunus

B a b a yatrnn s a n d u k a s n a benzerdi.

Barda, srahi

yi de krsnn stne koyduk. Ortaokul M d r de

o c u k l a r alana d i z d i .
Hdrlk'ta b i z i m

bir d e t o p u m u z var.

Ramazanda,

b a y r a m d a o t o p atlr. T o p u M e h m e t a v u atar. Sul

tan

Reat z a m a n n d a t o p u a v u u y m u . T o p d a ha

zrland.

Bir de

Berber
Yahu,
Bizim

davul

z u r n a takmmz var.

Hakk,
bunlara imdi" kurban da

haberimiz y o k ;

d e d i k o d u yaplr d i y e ,
Hakk'ya

kendisi

ister...

Osman,

dedi.

kendi

sylemez de,

iin

Berber

syletirmi.

Hamza

Kasap

Bey,

iyi y l e y s e , bir k o y u n k e s e l i m , d e d i .

Bunun

zerine

Kasap

Osman,

Ben kasap o l d u u m d a n

bir koyun

k e s m e k ayp o l u r ,

bamza h k m e t t e n

bana s z d m e z y a ,

dedi,

b i l d i k bileli kasa

bir b y k g e l m e m i .

B u , i l k ge

l i l e r i . . . i m d i d e k u r b a n d i y e k o y u n k e s t i k mi,, ba
y a h a k a r e t ' saylr. B y e h a k a r e t d e d i k l e r i ite b u ;
kanunda bile; yeri varm,
mzdaki

kazaya g i d i l m i ,

derler.
orada

iki

Geenlerde,
ko

kurban

yan
kes

miler.

Hamza Bey,

yi y a , y l e y s e biz k e s e l i m , d e d i .

Kasap Osman,

...Ben k a r m a m , d e d i ; , k a s a p o l d u u m d a n bana
sz dmez ya...

Bir y e r e h k m e t t e n b i r i g e l d i miy

d i , gelen byn
van

b y k l n e g r e b y k bir hay

kesmek icabeder.

yi i t e . . . k o , d e d i k .

K o ne

k z m

ki? A n k a r a ' n n
kessek.

byne...

Evet,

kz

iyidir.

Lkin

kurbann

paras

belediyeden "kacaksa, yandk.

Her

neyse, kz kurban e d e l i m de nam olsun... "

B e n d e n s y l e m e s i . . . Yine siz b i l i r s i n i z ,

de az gelir bana
Deve

kesmek

hayvan.

kalsa.

kz

Ankara'dan terif ediyorlar.

i c a b e d e r aslnda.

Deve,

mbarek

bir

Sevab da o n c a b y k olur. A m m a deve b u -

lunmazm.

Biz d e b i r c a m u s k e s e r i z .

Ne dersiniz bu

akla?..

yi...

Camus kurban

etmeli

de kazamzn e

refini kurtarmal...

Demek,

belediyenin

b t e s i sfr t k e t e c e k .

nasl u y g u n s u z sz!..

Biz a t a d a n ,

ebeden,

d e d e d e n , b y l e g r m z . G r e n e k l e r i m i z i h e p unut
t u k mu?

Konuk geldi

mi

arlanacak...

Konuksever

lik bize v e r g i . . .

Evet,

bu

sz d o r u d u r .

tavuk esirgememeli.
kazamza

Bu

konacaklar.

Kaz

bykler,

Bizim

ban* e t t i i m i z i g r e c e k l e r .

gelecek yerden

Ankara'dan

kendilerine

kalkp

camus

kur

Kr deil ya bunlar heyri,

a y a k l a r d i b i n d e sel o l u p c a m u s kan a k a c a k . . .

Bun

l a r d a i n s a n . Bizim k e n d i l e r i n e c a m u s k u r b a n e t t i i m i
zi

grnce

hamiyete gelecekler.

Ondan

sonra gayri

iste de i s t e . . . Yol iste, f a b r i k a iste,

m e s e l b a r a j is

te...

para iste...

Belediyenin btesini

kendi
lm,

insanlmz

gster,

konukseverliimizi

camusu kurban edelim de gerisi

lOnlar da bykse,
ler:

gsterip

Biz,

yapa

o n l a r a kalm.

bykln gsterir.

Ne demi

M r v v e t e endaze olmaz...
Hibir eksiksiz

kaymakam

teftie

her ii
geldi;

Vah

tamam
zavall..:.

ettikten sonra,
Istma

tutmu g i b i h e r f c a z tirtir titriyor, ene

birbirine

vuruyor.

Ben

d u y m a d m . Yanndaki

nbeti

kemikleri
kayma

k a m k t i b i Rza B e y ' e d e r m i k i :

B u vali o l a c a k a l a k ,

beni de bakalar

gibi

beller de ileri-geri lf etmee kalkarsa, ben bu valiyi

haklarm ya... Elim kana bulanacak, korkum bu, ba
ka d e i l . . .
Kaymakam bizim tekmil
hazrlmz
beendi.
Hemen valiye, teftie hazrz efendim diye telefon
etmi. Vali de,
yleyse peki. Yarn gelip bir g r e c e i m . . .
demi.
Her i yolunda da, yalnz bir eksiimiz var; o da
Zbkzde. Otelci Satlm Bey'in yerden ge hak
k var. Herif oturup kalkp,
Hemeriler, diyor, bu Zbkzde denen na
mussuz bamza bir orap recek ki, bizi maskaraya
dndrp dillere drecek. Bu herifin bunca zaman
dr ortadan yok olmas neden? Vali gelecek deniyor.
Neden bu Zbkzde namerdi grnmyor? Helbet
var bir dnd domuzluk. .Gelin, onu da u ie
kartralm, bulatralm, dedim. Dinlemediniz. Bakn
grelim, altndan bunun ne Ali Cengiz oyunu kar
tacak...
Devrisi? gn oldu. H k m e t i / p a r t i s i , belediyesi,
hep tren yerinde toplandk erkenden... Zurnac i n gen Hsin'le davulcu Topal Veysel, zmir marn bi
t i r i p , Sivastopol marn vuruyor, Sivastopol marn
dan skdara giderken i tutturuyor. Mdr bala
rnda, ortaokulun ocuklar da sralanm alana... Va
liyi bekliyoruz. Kaymakama baktm, dizleri titriyor ga
ribin. Valinin otomobilini: uzaktan gelirken greceim
diye srayp srayp duruyor.
Kurbanlk camusu * krsnn dibine getirmiler.
Mbarek.hayvann'ayann ba ipi, gznn ba be
zi hep hazr. Kasap Osman da elindeki kasap ba
n masada vurup vurup biliyor. Bir yandan, da Aklr
Evvel Bedir Hoca ile birlikte tekbir getiriyorlar. Vali

gelince kurban
plyor.
nz

Vali

kesilecek de imdiden

Hibir a k s a k l k

greceim

demi ya,

d e n e m e s i ya

istemem.
biz

de

Tm

hazrl

kurbanlk camusu

bile t r e n yerine g e t i r d i k .
Valinin

nam bize k o r k u s a l m ,

hi s o r m a . . .

bizi brak, c a m u s t i t r i y o r k o r k u d a n .
beklerken,
kopmu,

bir d e

yel

baktk,

Tabansz k r

olmu geliyor.

Hdrlk'tan

Soluya fosurdaya

t e k b i r g e t i r m e k t e o l a n Akl

Evvel

Sen

Biz b y l e c e v a l i y i
geldi,

B e d i r Hca'nn

nnde d u r d u :

ka

Hoca Emmi,

M e m e t avu soruyor.

p r e t o p atlacan

avu,

Aman

diyor,

Diyor ki,

bana sylemediler.
yanl

bir

Memet

yaparz

da vali

paamz g a z a b a g e l i r . Ka p r e t o p a t l a c a k s a . . .
lesinler

Bak sen
diin

sy

diyor.

kadar.

Memet

Senin,

avu'a...

Yahu,

at

atabil

Hdrlk d o r u u n d a n attn t o p u n

saysn k i m t u t a c a k . . .

Barutu

b a y r a m l a r a kalsn d a ,

ne kadar atarsan at k a r d e i m ;

senin

ferasetine

snda

Ka

mzj

kalm

idareli

bir i . . .

p r e t o p atlacak?

bsbtn

Olan,

iin

ara
akl-

Bunun

cevab Akl

Evvel

kaymakama

bakt.

iftverenolu

Hamza

heyri?

M e m e t avu

Bedir Hoca,
Reisi

kadar

k a r t r m a n n y e r i v a r m

Tabansz k r

gelecek

diye s o r u p da,

t o p atlacan s o r u y o r d e y i n c e ,
kt.

kullan,

Ka

pre

h e r k e s b i r b i r i n e ba
Bedir Hoca'ya
Kaymakam,

Beye

bakt.

der.

Belediye

Hamza

Bey,

t c c a r d a n Emin E f e n d i y e , o da bana b a k t . S o n r a h e p
birbirimize

baktk.

lkla,

mar

zmir

Kaymakam

o k kzd.

a l m a k t a olan z u r n a c

kzgn

ingen

H-

sin'e,

Kes u l a n , b t n s o l u u n u t k e t t i n .

s e c i e r i n i n zar

patlyacak da.vali

hazretleri

Nerdeygelince

zurnay

ttremiyeceksin!

diye

bard.

S o n r a bizie>

re dnp,

Ka p r e

top

atlacak,

bir b i l e n i n i z v a r m?

diye s o r d u .
Benim
pre

diye

aklmda

her

bir e y

kalm.

nerden

kalmsa

Krk bir

K r k b i r p r e atlsa g e r e k . . . d e d i m .
Belediye

Reisimiz

dedi,

da,

yle,

Hamza

Bey,

imdilik hele

krkbir

pre

tlsn

mu? Akl

Evvel

b a k a l m n'olacak, s o n r a d n r z .
Akl

Evvel

Bedir Hoca

hi d u r u r

olduunu gsterecek:

Haaa,

diahn

tahta

olamaz...
knda

Krkbir pre t o p ,

a n c a k pa

atlr...

B a k u k e i sakall H o c a ' y a s a n k i b i l d i i n d e n
syler?

Ortaya,

zihnimizi

iinden

klmaz

atp

temelli

kartracak.

" Bre e f e n d i , imdi

nerden

bir l f

mi

p a d i a h v a r m,

bunu da

kardn?
Padiah y o k s a ,

c u m h u r i y e t var.

Hem

de de

m o k r a t bir c u m h u r i y e t . ; .

Yahu, c u m h u r i y e t t a h t ' a

k t k i , k r k bir

pre t o p atlsn...
Bu
bir de

kadar i arasnda d u r u p d u r u r k e n
Pre

belsn...

Bu

al

bana

M e m e t avu'un

hi ii

y o k . B r e h o y r i , a t k a p r e a t a r s a n at, sana s o r a n m
var?
y l e y s e krk iki
Yahu,.padiaha
y u k a r s var m

iniz,

p r e atlsa d o r u d u r .

krk

bir

pre

diyoruz.

k i , s e n i m d i krk iki

Krk o l s u n b i r a d e r . . . Var m

Ondan

pre d e r s i n . . .
b u n a bir d i y e c e

krk p r e o l s u n . . .

: Bizden beter titreyen kaymakam,

N e r d e y s e v a l i b e y g e l i r , brakn a f l s e n , d e d i ,

ka pre olursa olsun canm...

Kaymakam,
tan,

ktibi

Rza

Bey'in

k u l a n a yava

A m a n Rza Bey, d e d i , b u t o p ii n e r d e yazar?

B u n d a n n c e ka p r e t o p atardnz?

Valla

beyim,

tuttuumuz yoktu.
ti

ki,

M e m e t avu,

Sultan

olaca

iki...

kalm.:

ihtiyar o l d u u n d a n ;

bu.y.

diye

naslsa

Vali

hazretlerinin

dedik.

buraya

M e m e t avu t o p u

ka p r e t o p

Bu

avu

ramazanda,

d a f u k a r a y a : bir i ksn

Hdrlk t e p e s i n d e

bir,

hesabn

Reat'zamannda t o p u

etmi bir garip

Olduu

hi'

bamza g e l m e m i

Hdrlk t e p e s i n d e g

bir kaval t o p

b a y r a m d a t o p atsn
de

nceleri,

bir vali

arayp s o r u p r e n e l i m .

vur zamanlarndan
luu

bundan

Byle

atldn

gelip

patlattka,
saysn,

hi

ummam...

Nerde

hsan

Efendi

canm...

s e G e d i k f i hsan Efendi bilir.

d i . Hem de g e d i k l i . . .
mezse

kim

Gedikli

B u n u b i l s e bil

Herif taze a s k e r d e n g e l

Ka p r e t o p atlacan o bil

bilir?
h s a n . Efendi'yi

ararz,

yok...

Yahu,

im

di burdayd, utu mu bu

herif? G e d i k l i hsan E f e n d i ,

d n p dolap,

kendine

mi,

ortadan

sonunda

svm.

di'yi, cami avlusundaki

korkusundan,

Yarn
ek.

Aman

helada

s o r u l a c a n sez

Gedikli

hsan

Efen-

kstrdk. A r t k b i l m e m

bilmem hacetinden buraya gizlenmi:

hsan

Efendi,

n e r e d e y s e vali g e l e c e k . . .

bir g n d e h k m e t t e n

ileri g e l e n l e r t e r i f ede?

Biz b u n l a r a k a a r p r e t o p atacaz?
Gedikli

dan

Ara tara,

hsan

Efendi,

bbrlenip/ban

kendisine

yle

akl

danldn

bir d i k t i , d e r i n d n

c e l e r e d a l d . D e k i , a s k e r i y e n i n t o p p a r e s i s t n e ta
limnamesini gznn nne getirdi.

O talimnamenin

sayfalarn

bir

bir

hayalleyip,

bir

bir

evirip yerini

bulmu gibi,

Evet,

dedi,

y a b a n c bir

k r k b i r p r e . . . Yabanc

d e v l e t reisi

gelirse

bir d e v l e t g e m i s i g e l i r s e o t u z -

bir p r e . . .

nunun
Vekil

Bre h e y r i ,
Ben size

buraya gemi karadan

usul,

emri

byle...

vkel

gelirse,

yirmibir

Ne

gibi

ondan

Yni

vali

mali,

lara da bir p r e . . .

Daha aas

aas?
kaymakam

maymakam...

On

B a k hsan
Yanllk

Efendi,

Heyri,

varsa,

bir yanllk o l u r s a ,

gnah

valiye,

vardr.

bir p r e . . . Yahu n e d i r bu? D e m e k ille

bir b i r i olacak...
tarmyor?

kanunda

krkbir pre, otuzbir pre, yirmibir p-

re, o n b i r p r e ,

lin,

pre...

boynuna...

dam

ka

otuzbir pre.

O n d a n d a aas g e l i r s e . . .

s y l y o r u m . Yni

Yabanc v a p u r a

gelirse onbir pre...

vebali

nizam

m g e l e c e k ?

Pazarlk e t t i n de s e r m a y e s i

imdi

b u vali

gelecek.

Bylesi

mi

bana kalsa bir p r e t o p azdr. A m a n ,

yerine

koymadlar

diye

alnr

biz u n a o r t a l a m a b e - o n

kur

naml

bir

b e n i a

malnr d a . . \

Ge

p r e t o p atp k u r t u l a

lm.
Gedikli

hsan Efendi b i l g i l i k frsatn eline geir

m i k e n brakr m

Olmaz.

krkbirinci
dinde

hi...

Dahil

maddesinin

a y n e n yazar,

Merasim
nc

aynen

fkrasnn

ikinci

ben

b y l e yazar...

A t y o r n a m u s s u z . Attn
palm.

Talimatnamesinin yz-

da

biliyoruz ya,

Resm k i t a p ad s y l e y i n c e

n e ya

bize s u s m a k d

t,
Hdrlk d o r u u n d a

kaval

topun

banda

bekle-

yen

Memet

avu'a,

Tabansz

kr

olanla

haber

uurduk:

Vali g e l i n c e bir p r e t o p p a t l a t a c a k ,

brleri

iin de onbir pre...

Tabansz

kr

olann

gitmesiyle

koarak

gel

m e s i bir o l d u :

M e m e t avu e m m i m selm etti,

prelikten

baka atacak barut yok,

A l l a h cezan v e r s i n . u l a n
dem
bizi

be

prelikten

ne demiye
Vali

d.

baka

bende be

diyor.

pdih t o p u s u . . .
barut yok,

Ma

demindenberi

birbirimize drrsn?

o t o m o b i l i n i n t o z u d u m a n d a havada g r n

Olduumuz yerde tavuklar gibi

eindik.

Hava d a

s o u k d e i l y a , b e n i bir t i t r e m e ald k i , stma n b e t i . . .

V a l i n i n o t o m o b i l i g e l d i . o f r kapy a t . A r a b a
dan bir kara kuru herif kt.
t e n vali

bu

m u y m u . . . Th

Ulan, yedi vilyeti titre

bize!

H e r i f t e a d a m l k bir

hal y o k .

Kara k u r u v e b o y u o b a n s o p a s n d a n ksa...

Sanrsn,

i n g e n maasna c a n y r m d e a d a m su

retine brnm. Arabadan

iner inmez,

ban

havaya

kaldrp,

dersem,

Bu ne? Bu ne rezalet?., d i y e b a r d . Bard

grledi.

H e r i f t e bir s e s var,

gk grlts.

Bu s e s , o g d k h e r i f i n n e r e s i n d e n kar, a n l a l m a z .
Herifin

btn v c u d u t m ses olsa,

memek

icap eder.

Bey,

adamn

cgarasn y a y a k a r ,

herifin hiddeti sesinde.

de

.sadrazam

hameti

Vali a r a b a d a n
rp,

Ufarak,

inince,

Bu ne,

olsa

ya yakmaz.

Velkin

kvaraksa d a ,

stn

biz h e p b i r d e n s t n e va

eline uzandk. T e r s l i k bu y a ,

Nereye

yldrm

var...

lkta, v a l i n i n yanna d m t m .

g e n e b y l e t

uncack bir a d a m ,

b e n de o k a r g a a
Ba y u k a r d a ,

bu ne rezalet?., d i y e g r l y o r .

baktn

da

anlamadk.

Ban

kaldrm

b u l u t a m Bakar, k u a

m?

B e n yan

banda d u r d u

u m d a n bana,

Oku unu! dedi.

Parmayla,
rini g s t e r d i .
trenden

b i z i m alana g e r d i i m i z b e z l e r d e n

trene

karp

mz b e z l e r d e n b i r i . . .
m a t a c a k
ktip

kadar...

olmal.

bi

B u n c a yldr b e l e d i y e a m b a r n d a d u r a n ,
astmz,

beyaz yazl,

kr

B e n i m o k u m a m y a z m a m , imza

Havadaki

Bu valiye

bezin

yazsn

okumaya

lf d a s y l e n m e z .

Okumam

y o k b e y i m , b e n i m o k u m a m k e n d i m e g r e , bana y e t e siye... d e s e m , h e r i f i n hi a k a s y o k , b e n i b e l e d i y e
zalndan
kaldrp,

karr.

Okuyacakmm

g z l e r i m i d e kstm,

Benim gzlerim

beni
Yanl!

bir

dedim.

diye

bararak

ileri

Onuncu

Ylnda

geti.
yazlm

o l u r m u ? . . Yirmi y l d a n a r t k bu

bezler.

bezleri

reriz, k i m s e yanln k a r m a m d a , i m d i
yanl

beze

iteleyip,

Cumhuriyetin
Yanl

bam

uzaktan s e m e z vali b e y ,

zahmet, sen oku da dinliyeyim...

Vali

gibi,

baktm,

b u vali

ge
mi

buldu?

"

Nerde kaymakam?

Kaymakam ne geip
k a c a k m,

eildi

ki,

valinin

p e c e k m i , y o k s a ayana

hi belli d e i l . Vali

elini

kapanacak,

kaymakamn t u t m a k istedii elini

havaya, k a l d r p , yazl bezi g s t e r d i :

Oku unu!

" .

K a y m a k a m bir u t a n d ,
yoksa

biz,

ambardan

bir ey g e l d i .

d i y e yazmal k i ,

bir u t a n d , . .

padiahlk zamanndan

bir bez m i karp asmz,

yle

bir u t a n d ,

nedir? B e n i m aklma, t b e ,

bezde

bizi b u r d a n

Padiahm
srp,

o k yaa!

baba ocandan

edeler...
G r d n m sen?

kalma

Vali,

d?

Demek,

Durmyalm,

u valiye

bak biyol...

Sonradan

ii a n l a d k .

ieriz,

y l e mi? d e d i .

emeyi de
Fareler,

daki bezleri d i t m i l e r d i ya...

Ulan,

b e z d e k i yaznn

yerini yiyip,

ettiler.

yalm,

rezil

deriz!

yaznn

diye

Krmz

yazlym.

riz!,

Durmayalm,
Vali,

h a r f i n i n yars

gitmi.

ieriz!

kaymakama

Oku u n u !

en

olmayacak

bezde

Durma

Namussuz

bir b u u k harfini yemiler.

siyle,

kar

bu f a r e milleti o-

kur-yazar mydlar d a ,
bizi

nerden

belediye ambarn-

fareler,

harfinin

Durmayalm,

hep
de

olmu.

sertelip,

d e d i bir d a h a .

Kaymakam,

Durmayalm,

ieriz!

deyince

b e n i ald

bir

glme...,
y l e bir b o r u s e s l i v a l i k i , h u z u r u n d a g l s e n g
lnmez, a l a s a n a l a n m a z .

Hani

iek?

i e k de

diye

Birden.
barmaz

m?

neyin nesi?

i e k s i z t r e n o l u r mu? yi ki g e l d i m de ha
zrlnz
size

grdm.

Demek gelip

gvenseymiim,

grmeseymiim

hkmet adamlar gelince

de
rezil

olacaktnz.
Biz b t n
imdi
dan,

bayramlar,

ne olacak,
trenden

i e k s i z yaparz.

s a y l m y a c a k m?

ieksiz olmaz,

zanza g e l d i m i ,

trenleri

ieksiz yapld diye onlar bayram

iek

ister...

eline i e k verilir.

Bir b y k ka

O k u l u n kz o c u k

lar a r a b a d a n inen b y k l e r i n e l i n e i e k l e r i t u t u t u
racak...
Vali, t r e n y e r i n i bir b a t a n bir b a a g e z d i , t k ' ar d o l a t .
-

Zurnac lngen Hsin,

Belediye Reisi iftverenolu Hamza Bey'e,
, .
Aa, bir hava alalm.m diye s o r d u .
Tuu, yahu biz valinin
korkusundan
armz.
Vali, arabadan iner inmez, iyi bir hava vurulacakt,
davul dlecekti de, o grltden valinin sesi duyulmyacakt. Usl byle... Biz, armz, davulu zur
nay unutmuuz.
Hamza Bey,
abuk, daha duruyor hele... Balayn! dedi.
Davul zurna takm Ktibim havasndan bala
maz m? skdara gider iken ald da bir yamur...
Canm, bu vali bizde akl m kodu, armyanmz m var? Herifler zmir mar vuracakken, a
knlktan Ktibim arks geiyorlar. Vali, yeil u
hal krs dibine gelip de, admn krsye atacak
ken Ktibim arks balaynca,
Bu neee? Ulan bu ne? diye bir daha grledi.
Allah beln versin zurnac ingen Hsn!.. Se?
nin hnerin bu muydu? Bir de bize Kolordunun
bando-muzkas benim zurnann yannda ka para e
der? diye vnr... Tu... Oldu olacak iftetelli al
da bu vali bizi hep dama tksn...
Ulan ingen, ne yaptn?
ardm aa", bu vali bende akl m brakt

ki...
- abuk, zmir marna d n , abuk!..
Bak, korkudan nasl arm ki zavall ingen,
zmir mar diye balayp, yeniden Ktibim hava
sna dnyor. Davulcu dersen, o, havay bsbtn
arm... Vali hazretlerini grsen Bey, Allah Allah...
Besbelli herif bizi kendisiyle
alay ettik sanyor da
barts gklere ykseliyor. O bylecene barp du
rurken, Hdrlk doruundan top patlamaz m?... Yal-

nz/bu patlayan t o p , bizim bunca yldr sesini bildi

imiz ramazan t o p u deil. Baka bir- t o p . . . Patr patrr arka arkaya patlad gibi, grlemesi de, belli ki,
Alaman'n krkikilik t o p u . . . Yahu, biz bu padiah top
usuna be-ait pre t o p atlacak diye haber de gn
derdik. Demek Memet avu, yeni valiye ustaln
gstersin diye kaval t o p u , makineli yapm. Be-on
pre deil, belki yz pre atld, gene de Memet avu'un t o p u susmuyor. Yer-gk, t o p sesinden inli
yor.
Yalnz biz armadk k i , vali hazretleri de ar
d ::
Bu cayrt nedir, ne oluyor? Susturun unu!..
Tabansz kr olan bulduk.
Aman olum kr, var git u Memet avu
emmine... Bu herif dellendi mi ne! Sustursun u to
pu!...
kr olan,
Gidemem, dedi.
Neye?
Memet avu emmim, Ben topu patlatrken,
okul avlusundan yukar hi kimse kmayacak, tehli
ke- var! dedi.
Yoksa, Memet avu'un padiah topuluu ak
lna geldi de, bizi hep topa tutup bitirecek mi? Da
vul vurur, zurna alar, t o p patr patr patlar. Vali haz
retlerini .grsen, herif aslan kesilmi, kkreyip du
:
ruyor,

-w
iftverenolu Hamza Bey,
Gayri olan oldu, brakn ne olacaksa... de
di.
Vali hazretleri, krsye y n e l d i . Aklnca nutuk
krssn snayacak. Bey, terslik geldi mi, hep stste... Bouna m Saknan gze p batar demi-

Ier..:

O zaman

alan

mee de vakit yok,

avu,
Vali

krsnn

eri

bir

ayann

hazretleri k r s y e

krs yan

yatmaz

br

altna

karken,

m?

bizim

kurtarasya,

vali

Ve

krsnn

S r a h i d e k i s u d a n s
r p n a r a k aya

baryor ya,

mangal

sokmu.
da,

slak t a v u k g i b i

a frlad. Barut olmu,

Gayri

dzle-

frlayp

havaya g e l d i .

s t n d e k i s r a h i kafasna i n d i .
rlsklam o l m u v a l i ,

takoz

takoz

Biz y e k i n i p

hazretlerinin de ayaklar

lmyor.

olduundan,

krs eri durmasn diye M e m e t

n e d e d i i anla

yrekli

kaymakama

s v y o r , y o k s a t o p u m u z a b i r d e n . m i , hi b e l l i d e i l . . .
Tam
tekbir

srada,

getirmee

bizim Akl
balamaz

Evvel

Bedir

m? Yahu,

B u b i z i m insanlarmz h e p d e l l e n d i

ne

mi,

Hoca

da

oluyoruz?

nedir?

Bedir

kalmad,

bir d e

Hoca'ya,
-Aman
baktk,

sus

Kasap

Ya A l l a h ,

Osman,

hazretlerinin

deyip

kimseyi

kesilmiyecek,

camusun

ba

Velkin,

davul vurmasndan,

m!..

Biz,

namndan

snamas

boynuna,

almaz

artmasn...

kendinden deil,

K a s a p O s m a n d a bilir.
sndan,

demee

y e r e yl

bismillah...

Bey, A l l a h
Kurban

Hoca!.,

bu vali

armz.

yaplacakt.
herif,

valinin

top

Bunu

patlama

gmbrtsnden,

bir d e B e d i r H o c a t e k b i r e , g i r i i n c e , g a y r i c o m u m u ,
y o k s a aknlktan
musun

akln

grtlana kasap

yerine u k u r alacakt
ktlacakt.
mas

karm,

her neyse,

ban alm.
da,

camusun

Bey'e

Nereye

Daha

bu

ukuru

baktm,

ca-

Oysa k u r b a n

kan u k u r a a

Biz, i m d i k u r b a n k e s m e y i p ,

yapacamzdan
Hamza

k u r b a n sna

amamtk.

dnm gidiyor.

Efendi?
kasabada durulmaz

heyri,

bu v a l i

bizi ipe e k t i r i r . Ben s a v u u y o r u m .

T a m o s r a d a b i r de ne b a k a l m ,

bizim Zbkz-

d n d a kii v a r . . .

Aman

dur,

n l e r i n e k a t m k o v a l y o r l a r m?'
Bunlar yaklanca setik.

y o k s a braam
Evet,

Biri,

Bey'i "

hem'de yle...

Eref A a ,

biri

Eref

A a n n o l u , b u i k i s i n i n a r d n d a n s e i r t e n d e ri Nu
r i . . . A m a n b u n d a bir i var! B e n i m a n l y a b i l d i i m , her
ne sebeptense
nn a l m a a
bkzde

bir o l m u l a r ,

kastedip ardna

braam

Bey'in

m, y e r e k a p a k l a n d
birden

dmler.

ayaklarnda

trl

iz.

gstereceimiz

Camusu

Zbkzde

kurban

kurban

Z-

kalma

kazamza t a m

aksaklk yetmezmi

g i b i , i m d i bir d e g z n n d e c i n a y e t
hazretlerine

ki

ca

c a n avcs

Demek vali,

Grd

Belli

derman

kapaklanacak. Ve

stne kecekler.

zamannda gelmi.

Zbkzde'nin

hnerleri

i l e n i p , vaii

tamam

kestiimiz y e t m e d i ,

edece

imdi de

edilecek...

Zbkzde tren

alanna

girmesiyle,

iki

kolunu

birden at,

Vaay,

koca vali,

kazamza

vali h a z r e t l e r i n i n b o y n u n a s a r l d .

ho g e l d i n !

diye,

N e r d e y s e , k a r a ku

r u v a l i y i k u c a n a alp h o p l a t a c a k . . . Yahu b u n e i?
Bizim

kadar:vali

hazretleri

de

ard,

yle

ard

k i , ne diyeceini b i l e m e d i . Z a t e n ; Z b k z d e , valinin "

biey demesine
di

msaade etmiyor k i . . .

B o y u n a kene

sylyor:

kald.

Ho

geldin

Sizin

koca vali...

vilyetimize

renmitim-.

Sizden

Gzlerimiz yollarda

geleceinizi

iyi o l m a s n ,

iyi a h b a b m d r , c a n c i e r i z . . .

Hadi

Vilyetinize o k k y m e t l i

tiriyorum,

aman

k y m e t i n i bilin
Biz

insan

Bey'den

Bey gayetle

Bana m e k t u p y a z m t . . .

Mektupta,

mez o l u r muyuz?

Hadi

bir vali t a y i n .et

d i y o r d u . Canm bil

sarrafyz.

Belli

biey

ite...
Byle diyerek,

krk yllk a h b a b y m g i b i ,

kucaklayp valiyi p m e e

balad.

Vali

de,

sarlp,
bu

Z-

'

cevap verip, haftasna kalmadan valiyi deitirmi.

Grdn m, bu valiyi tayin ettiren de Zbkzde ibraam... Vali, imdicik bu lflara inansn m, inan
masn m? Ya essahsa... Ya vekile Sevgili kardeim
Hadi diye bir mektup daha yazp da, valiyi apar to
par buradan attrrsa...
t
Kolkola girmi, alanda dolayorlar. O sert vali
n i n : de surat deimedi mi!.. Kzgn vali yumuad.
Zbkzde braam Beye bir eyler anlatp glyor.
Kaymakam, partimizin ile bakan, Belediye Re
isi, azalar ne, hep durmu onlara bakyoruz. Birden
Zbkzde braam, bize dnp barmaya balad.
Hem de ne barma, valinin barmas yannda ne ka
lr!.. Bu ne imi... Ulan, farelerin diledii bezler
aslr m, grgsz herifler!.. Krsnn altna takoz
konulur mu a yol yordam bilmezler!
Biz bylece kalakalmz, donmuuz. Zbkzde
braam, kalabala yle bir baknd. Hemen kayma
kam seirtip de, ellerini gbek stne baiayp,
Birini mi aradnz braam Bey? demez m i . . .
Sen u bizim yiit kaymakama bak biyol...
Eref Aa'y gnder bana...
Eyvaah, Zbkzde, vali hazretlerinden de kuv-'
vet alarak Eref Aa'y bitirecek. Kaymakam candarma avuuna,
Eref Aa'y bulun abuk dedi.
Zbkzde braam Bey, elini ileri uzatp, ehadet parma ile bana Gel, gel, byle gel!.. iareti
yapt.

Bana m braam Bey? Ben mi?

Evet, evet, sen...

Hemen s e i r t t i m :
Buyur braam Bey!.. Bir emrin mi var?

imden Seni gavat seni... diyorum 1 ya, dtan

ses edilmez k i . . . Yannda, hem de kolunda vali var.
Eref Aa'nn olu ile ri Nuri'yi bul, abuk
buraya getir. Farenin deliine girdilerse de b u l . . .
Zavalllar kaamamlar da...
Srp kovaladk
lar Zbkzde gzleri nnde vali ile sarma dola
olunca, bunlarn dizlerinin ba zlp, nefesleri kesileyazm...
Korkudan hemen kendilerini takn ar
kasna atp tam sipe.r olmular. Ordan, olan biteni
gzlerSermi. n de bulup kardk. Sudan km
it gibi titriyor de... Zbkzde bunlara,
Len, u krsy kaldrn! diye emretti.
Krsy kaldrdlar.
Len, akama krdan, dadan iek toplyacaksnz.
de esas vaziyetine gemi:
* Bastne braam Bey...
Yryn ardmdan...
Zbkzde koluna girmi, valiyi ald g t r d . On
adm arkalarndan da Eref Aa ile olu bir de ri
Nuri, balar nlerinde, srtlarnda krsy yklen
miler, gidiyorlar.
Zbkzde braam Bey, vali
hazretlerini evine
gtrmedi mi!., l e yemeini orda yemiler. Artk
bundan sonra bu Zbkzde'nin nnde durulur mu?
Onlar gidince, baktk Padiah topusu Memet avu
da dadan geliyor.
Bre avu emmi, hani barutun yoktu da, be
pre t o p atacaktn... Oca batas, bir ordu dman
yok edecek cephaneyi t k e t t i n . Onca barutu nerden
buldun?
Olan neymi, kimse bilmez.
Memet avu'un
ramazan topu tutukluk yapmam m?
r Topun kamasnda tutukluk o l d u .

. Aman avu e m m i r bu kaval" topun kamas

da m var?
Olmaz m? Tutukluk yapnca, baktm, bir pre bile t o p atlamyacak. Yanma ne olur ne olmaz di
yerek, ihtiyat dinamit sucuklar almtm. Patr patr
patlattm dinamitleri.
M e m e t avu,
top
patlamaynca
hrslanm,
mahcup da olmu, hrsn dinamitlerden alm-. Gayri
krk pre mi, beyzkrkbir pre mi dinamit patlatt,
belli d e i l . . .
Bizim Zbkzde'mizde oyun oktur Bey, onun
la kimse baedemez. Herif valinin ipini eline ald da,
koca bir sadrazam hametli valiyi,, ingen ays gibi
oynatt d u r d u . Dnyada olmadk, grlmedik, duyul
madk dzen, bu Zbkzde alanda...

PARTYE HZMET
iftverenolu
yle

anlatyordu:

Hamzajtey
r

Eri oturup, doru konualm; bu bizim insanla

rmzn hepsinin akln toplasan, bir u Zbkzde al
ann aklnn ucu olmaz.
Herifte eytanlk var ki,
dnyay parmann ucunda oynatr.
Bir tarihte, Akl Evvel Bedir Hoca, bizim partinin
ile- bakanyken, vilyete gitmi. Vilyette partiden
arkadalarla grp konuuyor. Ho geldin, ho
giitinden sonra, vilyet partilileri bizim Akl Evvel Hoca'y adam y e r i n e . k o y u p lokantaya gtrmler: Akl
Evvel Hoca'mz dini btn olduundan herkesin iin-

e f e i m e z . O n l a r r a k , a r a p i e r k e n bfzim H o c a d a s u
imi lokantada.
dnp

dolap

Surdan
partiye

burdan

hizmet

konuulurken sz

iine g e l m i .

vel Hoca!

partimize candan ve kalpten ve

nasl

olduumuzu anlatm. B u n u n

bal

yet bakan,

ikiyi

ok

Akl

Ev

de ruhen

z e r i n e vil

kardndan

olacak,

iini

dkm:

yle

Sizin

hibiriniz

balyz,

byle

adam

deilsiniz.

Partimize

balyz d i y e atp tutarsnz.

He

pinizi t o p l a s a m , b i r Z b k z d e b r a a m B e y ' i n p a b u c u
olamazsnz.
kii o l s a ,

Benim

elimde,'Zbkzde gibi

daha

be

b u v i l y e t snlan i i n d e y z yl g e s e ,

mu

h a l i f l e r e bir t e k o y k a p t r m a m . L f a g e l d i m i , nnz
de durulmaz.

u partiye ne hizmetiniz geti?

Bizim h i z m e t i m i z g e m e d i d e , Z b k z d e ' n i n

ne hizmeti g e t i .

Herif b u r d a y o k s a , Allah' var.

Onun

meti saymakla bitmez. Ak konualm.

bize hiz

Hoca, hem de

a d a m , n e s e n i n g i b i i l e n i n b a k a n , n e B e l e d i y e Re
isi...

Herif A l l a h y o l u n a ,

Onun

b i t e k h i z m e t i y e t e r yalnz.

parti

K a d i r E f e n d i alan a l l e m edj.p

u r u n a kl sallyor.
u

dinsiz

Muhalif

k a l l e m e d i p d e so

n u n d a a m a n a d r m e k , .Ben e t t i m , siz e t m e y i n , a
man b e n i
mek,

de partinize

kabul

edin

d i y e dize getir

ne demek? Hoca, bu Muhalif Kadir Efendi,

dr Allah

muhaliflikten

d n e r miydi?

Ktr ktr

k e s s e n , d e r i s i n i y z s e n v e g z l e r i n e mil e k s e n ,
haliflikten
yanabildi

dnmezdi.

Ama

Zbkzde'nin

mi? Size o n c a d e d i k ;

d i r Efendi'yi h a k y o l u n a g e t i r i n . . .
birlii bozuyor,

dedik.

e,

burda muhalefetin

m,

d e m e d i k mi?

bkzde,

Allah

ulan u

k k kaznmaz,

olsun,

mu

diline

da

Muhalif

Ka

M e m l e k e t t e k i mill

O k a r a ylann

ba e z i l m e d i k dedik.

Hanginiz b e c e r e b i l d i n i z ?

raz

herifi

krk yllk azl

Ama

Yalan
Z-

br m u h a l i f i

mum

etti ve

de Ankara'ya

Bendeniz,

katlar anlayarak d o r u y o l u
t i m , ellerinizden

perim.

buldum.

Allah

sizi

nihayet

haki-

P a r t i n i z e ge
bamzdan

eksik

etmesin, dnya d u r d u k a durun diye telgraf ektir

d i , y l e mi?
Akl

Evvel

Bedir Hoca,

bana a p l a

bunlar d i n l e d i k e ,

kendi

indirir,

Eyvaaah,

eyvaaah....

D e m e k Yekdne,

diye

Drdne,

nnermi.
Gldne

kzlarn

ba

na g e l e n l e r h e p , Z b k z d e b r a a m B e y ' i n p a r t i m i z e
hizmeti deil miymi... Z b k z d e ,

partiye hizmet di

y e r e k g a y r e t e g e l i p , b u n c a yln kaarl m u h a l i f i K a d i r
Efendinin
fendi,
*

btn

sllesini

elinden

geirmi.

Kadr'e-

m u h a l i f l i k t e n d n m e s i n d e n e halt etsin?

in a s l ; v i l y e t t e k i p a r t i m e r k e z i n d e ,

bizim Z

bk,

Benim,

demi,

parti

uruna

yapmayacam

yoktur.

yleyse,

Muhalif Kadir

k i , senin yiitliini anlyalm...

Kadir Efendi de d n e r s e ,
bir kimse

kalmaz.

merniler

mi?

yoksa

de

Sonunda

Kadir Efendi,
mi,

Hem

Efendiyi

d a h a d n m i y e c e k hi

bir z i y a f e t i n e

Zbkzde

kznn

partiye sok

demiler.

da

b u n c a yllk m u h a l i f l i k

bahse

bahsi

gir-

kazanm.

namusunun gittiine
namnn

pislendii

ne mi yansn?. Varn y o u n u d k m ki,* b i l e i n e kuv

vetli

birini

bula d a ,

Zbk

rezilinin

cann

ortadan

k a l d r t a . . . O sra, ri N u r i de y e n i h a p i s t e n kp s
laya g e l i n c e Aman

ri

Nuri o l u m ,

seni

g n d e r d i d i y e itin e l i n e ayana v a r m .
e n ylana sarlr,
r k a p n c a ,

iri

Nuri,

bana Allah
Derize d

Kadir Efendiden

parala

akl sra h e m Z b k z d e ' y i b a k a s n a ge

b e r t t i r e c e k , h e m d e k e n d i t e r e y a n d a n kl e k e r g i b i
pislikten

syrlacak.

Eref Aa'y dinlesen de olanlar rensen... di

lini yutarsn. Eref Aa; olu, iri Nuri, silhlanp k
mlar. Zavall Eref Aa yanyor:
*
Benim olana dedim ki, biz bu Zbkzde'yi
evinde bastrrsak, bize bir oyun eder,
silhlarmz
elimizden gnl rzamzla teslim aldktan baka, otur
tur bizi nne de, nah u byklarmz da kknden
kaztr, bizi hamam olanna dndrr. Daha bu mem
lekette yaayamayz. Ondaki byl dil bizi byler.
O n d a n . t r , evinde bastrmyalm.
Bunu tenhada
kstralm. Ve azn amya frsat vermeyelim. Azn
at m, kellesini gvdesinden ayralm.
Bylece kararlatrdk. ri N u r i , ,
Biz bunu muhalif parti
binasnn
kapsnda
vurmalyz ki, ie siyaset karsn da bizden phe
lenmesinler, muhalifler vurdu bilsinler, dedi.
yi akl. Karanlk bast. Muhalif partinin nnde
kaptkat duruyor. Biz kaptkatnn arkasnda pusu
ya girdik. Bekleriz, bekleriz,'evinden kmaz. Herif i
killendi mi nedir... Gecenin ayaz bast. Benim olan,
kara sevdaya cltndenberi ine iplik. Ayaz vu
runca, fakirin eneleri takrdamaa balad.
Sabah ola hayrola, gelin bu hayrl ii gn
dz gzyle yapalm, dedim.
Benim fakir olan eneleri takrdayarak,
Beni burdan Zalolu Rstem Pehlivan skemez. sterseniz siz g i d i n . . . dedi.
ri Nuri de,
Demir tavnda dvlr, ie bulamken bi
tirmeliyiz... dedi.
Onun niyeti, karanlkta ii bitirip, gn madan
savumakm.
Souktan buyduk.

y l e y s e , gelin

kaptkatnn

iine

pusula-

nalm..'. d e d i m .
Kaptkatnn

cam

krk p e n c e r e s i n d e n

n i m o l a n a t t m . Biz d e g i r d i k i e r i
Nuri :

be

olur,

ieri

p u s u l a n d k . ri

Biz Z b k z d e ' y i b i r

kurunla,deisek

gelin bu drznn derisini yzmiyelim de,

dan geerken kurunluyalm...

Benim fakir olan

iyi

sur

dedi.

dinlemez.

eneleri

takrdaya-

rak,

Olmaz! d e d i .

Onun

niyeti

Zbkzde'nin

nne ecel

kilerek:'

olup

di

A l , bu Yekdnem iin, namussuz!

d e y i p ba

saplyacak.

A l , b u D r d n e m iin n a m u s s u z ! d e y i p - b a

sallayacak.

Al,

n
bu

barsaklarn

mu,

iin

namussuz!

deyip

avucuna dkecek.

Olanmn
derdiyle

da Gldnem
yrei

o k zebun

konuuyor ya,
dtnden,

fakirim
ba

sevda

bir s o k t u

bir daha d n d r p karaca p h e l i . . .

Ben,

alaym,

Gayri
kmad,
uyuya

diyor,

yreimin

s o n r a siz k e n d i
bilmem,

Zbkzde

gece

y o k s a biz k a p t k a t d a

kaldk da,

medik...

acsnn

onu

ite,

evinden

souktan

nmzden geerken

Bir d e g z m z
yi

hncn

bir

hesabnz g r n .

baba sz

atk,

gn

dinlemeli.

hi

mi

bzlp
mi

gr

snm.
Hayrls,

gn

dz g z y l e d e m e m i m i y d i m , t a m a m . . . i m d i b u r d a a
geer...
Evet,
iki

kar

Dnyay

braam evden
havada,

kt.

kabararak

ki

kolu,

salna

ben yarattm d i y o r h...

gvdesinden
salna

geliyor.

B e n i m f a k i r o.-

ian

hoplamaslyle,

davrandm.

Aman

kandrr...

bunun

nn

olum,

diye

Bunu dememeliymiim.
Yanclm

miyeceimizi

den

ben

azn a m a y a f r s a t v e r m e ,

Vur saldrmay!

duyunca,

kesVArdndan

Olana,

Allah!

braam

benim

demesine

kardnz m,

kurtulursa,

aman

bizi

szm

bile f r s a t v e r -

anlayp, t a b a n l a r y a l a d .

Eyvaah,

bizi

bardm.

tuu...

ri N u r i ,

Bu

herif elimiz

barndrmaz!: d i y e

bara

rak y r d .
Zbkzde

braam'n

ardna

dtk.. Daa vursa

iyiydi y a , k a s a b a n n iine d o r u l d u . H e m a r d n d a n : k o uyoruz,

hem

ri N u r i ,

Aman,

d i y o r , a r t k i iten g e t i ,

gizlisi k a l m a d .

Cami

iine de

kasa

bu iin

bir

herifi v u r m a k

farz oldu.:
Zbkzde kaar,
hazr,

biz

eteine yetisem,

koarz...

Elimde

ensesinden

Bir d e herif a l a n a g i r m e z m i ,

bak

saplyacam:

kalabaln

iine

dald.

Dalmasyla,

Vaay,

kollarna
duu

koca vali...

atld.

Adn

diyerek,

duyann

bir v a l i y i Ho g e l d i n

vali

stma

hazretlerinin

nbetine

tutul

k a r d e i m . Gzlerimiz yol

larda kald d i y e k u c a k l a m a k n e d e m e k ? B e n i m e l i m
den , bak dm.
boazndan

ri N u r i d e r s e n e l i n d e k i b a ,

hr hr kan a k a n c a m u s u n

nne frlatm

ki, candarma,

U l a n , o ne? d i y e s o r a r s a , .

Kurban

keserken

yardma geldim...

Kasap

ba

Osman

emmime

diyecek:

Benim f a k i r o l a n , valiyi
lam,

;>*

ne yaptn

g r n c e eli aya do

hi b i l m i y o r .

Biz y a n d k

a a , biz y a n d k . . . H e m e n a k ! e t t i m d e , b e n i m o l a n
l a . ri N u r i ' y i b i r y a n a e k t i m .

 Aman hep birden, Yaasn vali babamz, ya

asn vali diye baralm... dedim.
Ben naray saldm:
Yaasn vali babamz, yaasn milletimiz, ya
asn cumhuriyet, yaasn demokrasi!...
Fakat benim olann komaktan soluu kesilmi,
az alyor, sesi kmyor. Davul gmbrtsnden,
zurna sesinden, Hdrlktaki topun patlamasndan, Be
dir Hoca'nn tekbir getirmesinden, benim naram da
vulcu osuruu gibi duyulmaz olmu. Baryorum, na
sl bir g r s e n , korku barmas birader... Korku y
reimi sarm.
ri Nuri,
Aman Eref Aa, nara vurmann,sras deil,
gel uraya bir yere saklanalm. Bu Zbkzde koca
bir valiye enseye tokat; srta aplak, akalaacak ka
dar yakn arkadasa, bizi u tren yerinde hazr ka
labalk varken ipe ektirir de, leimizi camus ls
nn yanna atar. Aman, b i n y e r bulup gizlenelim...
dedi.

Bizde akl kalmam. Tk'n ardna yattk.

Bizi
ordan candarmalar bulup kard. Eyvaah...
Benim
fakir olan, candarmann nnde hamam kese bezi
ne dnm. Bizi Zbkzde braam Bey'in huzuruna
kardlar. Vali ile ikisi kolkola...
Vali hazretlerinin
surat kan iinde olduundan, herife baka bir cel
det de gelmi; sanrsn yz kfir kellesi uurmu zor
lu bir yenieri aas...
Ben hemen Zbkzde braam Bey'in ayaklarna
kapandm, ri Nuri tm yere serilip uzanm. Zbkzde braam Bey, kundurasnn burnuyla drtp,
Kalk len gavat,-yklenin u k r s y , . , dedi.
Bastne braam Bey...
braam Bey, valiye,

 te grdn ya, dedi, ben burann muhalifleri

ni hep byle bir bir ayamn altnda ezeceim, birli
imizi bozan bu haynlan'ya hak yoluna getiririm, ya
tahta kehlesi gibi e z e r i m .
Tvbe estafurullah, yahu bizim neremiz muha
lif? Allah korusun, bu yaa gelmiiz, vatana, devlete,
hkmete, millete, cumhuriyete ve bayraa kar hi
bir muhalifliimiz grlmemi... Ama herifin nnde
dize gelmiiz, ses edilir mi?
Kundurasnn burnuyla d r t p ,
Kalkn len koca godolar, u krsy ykle
nin!

dedi.

Koca krs, iki kz zor eker... Biz nasl can

derdine dmz ki, krsy srtlandk da bize bo
heybe kadar ar gelmedi. Benim zebun olan,
Allah seni bamzdan
eksik etmiye Zbk
aa, sana, Muhalif Kadir alann tm sllesi kur
ban ola!., diye dualar ediyor.
Valiyle kolkola eve gittiler.
Biz de artlarndan
krsy tadk. Zbkzde'nin
kapsnda itler gibi
bekleiyoruz.
K a p m d a n ayrlmasnlar!
diye buyrultu ver
mi.

Bekleriz, bekleriz...
Aamzn b i n e m r i var m'ola? diye haber ede
riz;
Cevap g e l i r :
Beklesinler...
u namussuza bak, hele namussuza. Yahu biz
Zbk'n ne namussuz olduunu bilmez miyiz? Ama
neylersin, herif bizi bir kere fenersiz kstrm.
Kapmn iti olun! dese.
Biz o erefe lyk myz? diyeceiz.
Haber ettiler, Valinin adamlar da Zbkzdenin

evine vali "otomobiliyle geldiler. Bir saat m, iki saat

m ne bekledik. Derken bunlar kt. Biz hemen elle
rine, ayaklarna vardk. Vali ile adamlar arabaya bi
nip gittiler. Zbkzde bunlar selametledi. Sonra h
mla bize d n d :
Girin i e r i ! . . .
Bizi odunlua e k t i . Benim zebun olum, odun
larn stne yld. ri Nuri dersen, cebinden binlik
leri kartp braam Beyin nne a t t :
Bunlar hep. senin aam, canm
bala...
Savcya syleme, beni ele verme, candarmaya ses
etme... Kapnn bir iti" de beni b i l !
Ulan o ne?
O mu? Altbin lira... Beni, Muhalif Kadir al
a kandrd".:-Benim bir suum y o k . : . Hibir vakit,
benim elim Zbkzde'mize kalkmaz. Senin ahm al
mak bana farz. imdi emret, Muhalif Kadir alann
leini srkleyerek huzuruna getireyim...
ri Nuri'nin dili zld, herif blbl kesildi,
batan sona anlatt.
Yahu, ne derseniz deyin bu Zbkzde soydan
aa. Herif yerdeki para tomarn ayann ucuyla itti
de,"
Sok unu cebine, s o k ! diye bard.
ri Nuri,
Dilersen kes beni, l d r b e n i . Gayri o paraya
.elimi- sremem braam Bey... dedi.
Baladlar e k i m e e :
Al unlar yerden]
f
Alamam. Ayan peyim oh braam Bey, be
ni ek vur da o paray al deme!..
yleyse neye Kadr'efendi'den aldn nmert?
Hayvanlk, hayvanlk benimki, oh braam Bey.
Benim akldan yana kzden farkm m var? Kpein

olaym oh

braam

Bey,

bala.

boynuma

fj t a k d a

kapna

<

Al

Alamam...

paray,-al

yleyse

sen

y e y a r d m , -devlete,
g u n bir i.

d i y o r u m . Yoksa i m d i . . .
~

onu

b u l u y o r . Azgn

nin kirli kdaki p a r a l a r ,

iyi d e d i n

iine b a k .

Na-

Muhalif Kadr'efendi'*-

partimize nasipmi...

b r a a m Bey, evet,

timiz demek, sen demek.

Parti

H e m d e iyi, uy

K u r b a n o l d u u m Allahmn

sl'da hak y e r i n i

gtr partimize'ver.

millete yardm...

partimize...

Par

Ben k i m i m k i , g t r p t o

marla paray partiye v e r e y i m . . .

Ulan s e n

bunu

ner-"

d e n aldn? H a n g i t c c a r a y o l ba yaptn? d i y e , be
ni candarmaya verirler.
paray

kendi

de ya

elinle

Oh

ben ne yapsam?

sen

dibinde kald.

Hay A l l a h ,

bize

de farz.

Partimize

ca

fed...
stm

yok...

bam

arandm,

para

denecek

Alt

bin

pangnot,

yerlerde

srklenirken,

kundura burnuyla o yana bu yana itelenirken,

karp

b i r - i k i yz

Bu

da

benden

partimize... d e m e m

Deil mi ki, bu Zbkzde ci

b i l l i y e t s i z i bizi ele v e r m e d i ,
insanlmz-gsterip,
altnda

hi yak

Borcumuz bor.

yiliinin

benim

liray,

k a l m y a c a k . . .

para

Olsa d a a n c a k m e m u r r v e t i n e y e t e c e k k a d a r

biey.

de

bu

benim yreim

B i r d e n aklma g e l d i :

Partimize yardm
nmz

Bey'im,

balasn...

Tomarla para odunlarn

imdi

braam

partimize ver ki,

kalacak

d a m a a t t r m a d , a r t k biz

byle

b i r naml

namussuzun

deiliz.,

b r a a m B e y bana d n d :

Sen

ulan

kart gidi,

nutuk krssn onartp

y e n i d e n yaplma d n d r e c e k s i n .
tacaksn.

Di

h a y d i n ykln

Bir d e g z e l boya

huzurumdan...

Eref A a y a n a yakla a n l a t t .

Evet,

bylece adam

ldrme suundan kurtuldular. Hem de heriflerde du

ann

b i n i bir p a r a . . .

Grmelisin,

nasl d u a e d i y o r l a r

Zbkzde'ye...
-

Eeee,

sana

b y l e bir Z b k z d e ' y l e ba e d i l m e z .

bir ey diyeyim

Zbkzde

rezili

mi:

Bu

beri

gene de vicdanl

Ben

benzeri olmayan
bir herif.

Neden

d e r s e n , bu herifte bu zihin, bizlerde de bu avanaklk

varken,
,mie

herif i s t e s e ,

nne

b i z i m b u r a insann y e d i d e n y e t -

katar da,

davar diye

gder.

Rezil

mezil

y a g e n e d e insanln g s t e r i p bizi a d a m y e r i n e ko
y u y o r . Yoksa b i z , - i n s a n l k t a n o k daryz.
Yahu

bizde

namussuzu
rp,

insanln

zerresi

aramzda yaattktan

olsayd,
baka,

yle

bir

kapsna

va

eline ayana d p ,
Aman

Zbkzdemiz,

d i y e yz s u y u

n'olursa

senden

olur...

dker miydik...

HKMETN

TA KENDS
Muhalif

Kadir

Efendi

yle a n l a t y o r d u :

Bre b e y i m ,
Onun
yedir.

dirisiyle

y l e bir haynla s y l e i p n i d e c e k s i n ?
sylemekten, lsyle ;

sylemek

Grp: biliecek bir k i m s e " d e # i M r .

ne yazk,

d i l i n e yazk...

Sz

Bir n m e r t ki nursuz* y z n e

b a k t k a iin kararr. B u Z b k z d e s a u s a l a t t , ; bi
z i karlar g i b i a l a t t . Hayr, bize k i m s e l e r e t m e d i ,

biz

faize ettik... Bilesin, hem de yle oldu.-Elin y a b a n ' k o puunu Beyim en sylesin, beyim sen bylesin
diyerek zorla bamza bey ettik. imdengeri i iten
g e t i . Nice yanak yaklsak bo... Bizi yakp kl e
dip, klmz yele savurmada namussuz... Artk ni
ce yanak yaklsak, bu kudurmuun elinden arnan
mz yoktur.
Sen u hkmete bak ki, nasl bir hkmet, gelir
de byle bir vicdanszn evinde konuklar.
Evi bark
yklas evime hkmet konacak diye bir ay sy
lendi d u r d u . Duymayan, bilmeyen kalmad. Evet,
inanmaya inanmyoruz.
Velkin Zbkzde braam
Bey'in evine hkmet gelecekmi diye sen bana
sylyorsun, ben sana sylyorum. Syliye syliye
birbirimizi kandrmaya baladk.
Hi unutmam, bugnk gibi hatrmda, gnlerden
cuma... Cuma namazndan ktk, avluda syleiyo
ruz. Kaymakam ktibi Rza Bey,
Heyri duydun mu, Zbkzde'nin konuklar
bu gece gelesiymi... dedi.
Allah Selmet Versin Murtaza Efendi,
. Evet, duyduk, dedi, ii uzattlar ya, sonunda
geiiyorl'arm.
Allah vere de geleler, l topra serpili ka
sabann yollar, hkmet arabasnn tekeri nasl olur
mu bir g r s n . . .
Evet, hkmetin gelmesi iyidir.
Kasabamza
faydas dokunur. Hep Zbkzde'mizin sayesinde.
Tanr Zbkzde'yi yaramaz ilerden esirgiye, kt
kiilerden koruya...
Bre Beyim, u sylemeleri duyunca aklm ba
mdan g i t t i . Yahu, bu bizim bura insannda hi mi
zihin yok? Bunlarn" hepsi bilir ki, bu Zbkzde, ta
rihlerin yazmad bir namussuz. Tek ayak stnde

seksen yalan kvrr.

Uykusunda eytan aldatmaya
gelse, eytann rzna geip gznn yan sil! di
y e , donunu da eline verir. Byle bir soysuzun sz
ne inanlr da Evet, Zbkzde'nin evine hkmet
geliyor denir mi? Can bama srad,
' Hey kaklar,
dedim,
bamzdaki hkmet
nasl bir hkmet olmal ki, u Zbkzde'nin evine
konuk gele?..
Bu sz dememle, hemen toparlandm. Yahuv
ben niliyorum? Hkmet gelmez, diyoruz. Ya gelir
se... y l e ya, gelirse? Bir de biz bu sz syledik
diye bizim tiftiimizi atar, havaya savururlar.
ime
"bir korku dt ki, ,hi sorma. Koskoca bir kayma
kam ktibi bile Hkmet Zbkzde'nin evine kona
cak dedikten sonra, sana bana ne demek der?
Elbet bir duyup bildikleri var...
Allah Selmet Versin Murtaza Efendi,
Yni, dedi,, sen imdi bu gece Zbkzde'nin
evine hkmet adamlarnn geleceine inanmyor mu
sun?
- Kim inanmyor heyri? imdi biz yle bir lf
m dedik? Bir aka etmiiz sz gelii, hemen inan
mak m gerek? Aman Zbkzde braam Bey duyar
da/anlamaz, gerek beller...
Hkmet adamlar gelirse, kazamza yapacakla
rndan, edeceklerinden, epiy konuuldu.
lkin sze
t e r s : balam bulunduumdan bunu dzeltmek iin
braam Bey'in vgsnde hepsini bastrmak da bana
dt: Hele bir gelsinler, evet, ok i yaparlar, fuka
rann duasn alrlar.
Bunlar hep kimin
sayesinde?
Zbkzde'mizin...
Her iki dnyada
yz ak ola!
Gnden gne nam ycele... Allah eksikliini gstermiye...
100

Bir duaya baladm ki, bir duyan- olsa benr l

evinde cenaze duacs sanr.
Ben diyeyim bir saat, sen de iki saat, biz byle
ce ayakst az birlii edip Zbkzde namussuzu
nu ve ve gklere kardk, Allah Allah... Biz ne
den byleyiz canm?
Avludan ktm, eve doru yneldim, iimden, ;
Hey Allah, diyorum; karma birini kar ki,
Zbkzde namussuzunun
can dman olsun da,
ben de iimi bir gzel dkeyim. u soysuza az do
lusu svp, iimin ateini sndreyim, y l e bir doru
adam kar karma hey Allah...
K u r b a n olduum Yaradan da duam kabul e t t i .
Bir baktm kardan iftverenolu Hamza Bey gelir.
te Zbkzde'nin
kann ise,
yreinin yangn
snmiyecek bir herif.;. Neden dersen bu braam,
hamza Bey'in elinden Belediye Reisliini kapmak is
tiyor. Baka zaman olsa Cuma namazna gelmedii
in,,
Ulan dinsiz, namaz niyaz bilmezsin; mbarek
memleketin uurunu kardn... diye krdm. Ama
iimi dkecek, bir syleecek insan bulduumdan
ses etmedim.
Selmnaleykm...
Aleykmselam...
deyip hal hatr sormaa
kalkmadan Hamza Bey
sze giriti ve Zbkzde
iin demedik sz komadi:
Yahu bu alak bizi hep mi aklsz belledi? Bu
ne

heyri?

Bu

gece

szde

evine

hkmet

gelesiy-

mi... Hkmet he demek bre karda? Bu itin ban

bo korsak, yarntesi gn de ngiliz Kral can-cier
ahbabm olduundan ziyaretime gelmi. Velkin bir
kar dalgasndan t r gnlm krk olduundan hu
zuruma girmekliine destur v e r m e d i m * diye atacak.

Biz de bile bile yutacaz yle rai? Yahu aramzdan

bir vicdanl herif kp da, u Zbk' ayann altna
alp inemiyecek mi? Bu rezilin cann alann maka
m cennet-i ldr...
,
Aman Bey, nasl anlatsam sana, Belediye Reisi
ite bylece konuurken, nasl olduysa ben birden
sertelip d e :
Ne demek... imdi sen hkmetimiz byk
lerinin braam Bey hanesine konacaklarna inanmyor
musun? Bre Hamza Bey, u temeline tkrdm ka
saba kuruldu kurulal, bunca hkmet gelip gemi
de, hangi bir ileri gelen hkmet adam Varp biyol
uncazlar nider, niler? diye kalkp gelmi? Ulan
bz ne deerbilmez insanlarz...
Her nasl olduysa
iimizden bir fbraam Bey km da hkmeti buyur
etmi. ekememezlikten onu da diri diri yiyeceiz...
Ben bu szleri nasl dedim hey Allah... Demindenberi Aman bir szn esirgemez kii ksa da,
dertlesek diye iimden geirip dururken, ben nasl
oldu da byle konutum? De ki, iime baka biri girip
oturmu. Konuan ben deiiim de, iime giren na
mussuz... Evet, iime eytan girmi.
Ben byle diklenince Hamza Bey aalad.
Bir
vakit ne diyeceini bilemedi. Neden sonra toparlanp,
tpk benim cami avlusunda yaptm gibi, .
Len heyri, akadan da anlamazsn, dedi, biz
imdi Zbkzde'miz iin bir kt sz m dedik y
n i . . . Estafurullah...
Ban sallyarak yrd, gitti.
Ben eve geldim. Azm bak amyor. ' Bam
iki elimin arasna aldm, derinlere daldm, d n d m :
Biz neden byleyiz? y l e ya canm, bu anasnn o
lu, babas bellisiz Zbk,
bamza getirmedik bel
brakmam. Hepimizin ayr ayr cann yakm.
Biz

her birimiz,

bunun

n e d e n bu

den

yalanlarna

nimkisi

ipini e k m e e g n l l y z ,

inanmayz d a ,

korkudan...

nsan y r e i

yley

u u r s u z u d a h a a r a m z d a yaatrz, 1 ne

ken

Korku

inanr g r n r z ?

dalar

bekler,

demiler.

d a o l s a b u n c a yalann sald

dayanamaz.

Be

korkuya

Derin d n c e l e r i n s o n u n d a unu anladm;

zim,

Zbkzde'nin

grnmemiz,

yalanlarna

kumara

inanmazken

b e n z e r bir i.

doymazm derler, ne d o r u . . .
y v e r d i k e , v e r e s i
rarn

karacak da

yalan-dolanna
vet,

gelir,

he

N e d e n ? n k za

kurtulacak.

herif y a l a n d e m e e y a l a n
deilse...

inanmt

Kumarda tlen

K u m a r d a insan para

mi?

Bizim

inanr g r n m e m i z

kin, ya yalan

bi

de

bundan

diyor,

Zbk'n

ite...

biliyoruz.

Vel-

H e p i m i z e att kazklarn

bir

u c u g k k u b b e s i n e , bir u c u y e d i kat y e r i n d i b i n e var

m.

imdi

rek

biz

yediimiz

bile,bile yalana

insann

yalana

kazklar

kar m'ola,

gz y u m u y o r u z .

inanas

diye

Kazklandka,

geliyor.

B e n b y l e c e d n p d n p d e r i n l e r e dalm
ken,

Yekdne

kzm,

Baba,

Buyursun...

Hamza

Ho-beten

ruysa...
hani...

sn

Bey yle

Koca

kuansn,

gerek.

M e m e t avu

dedi:
Sz g e l i i ,

bizim d e b i r i y a p m a k l -

bir h k m e t geliyor
gerek.

dedi.

bu gece gelecei d o

Evet, d o r u o l m a s n a d o r u y a . . .
Belediye olaraktan

r e t o p atsn g e r e k .
davuHar

Hamza

H k m e t adamlarnn

mz g e r e k .
lansn,

sonra

Bey a m c a m g e l d i . . .

Yiitler

K a s a b a y a varnda
Hdrlk'tan

Kylerden kol

at

karla

g e n e y z b i r pa
kol y i i t l e r ksn,

doulsun...

Eyvaaah...
heyri...

Seninki

iyi

akl

ama

ge

kaldk

 Aman, "durma zaman deil.

Biz Hamza Bey'le ilkin Belediyeye ordan partiye
seyirttik. Partinin o zaman bakan Akl Evvel Bedir
Hoca...
Hoca d e d i :
yi sylersiniz. Velkin bu gelenler Zbkzde braam Bey'in konuklar olduundan, ona dan
mam; karlama yaplmaz. Haydi, birlikte varp Zbkzde'ye danalm biyol. O ne buyurursa yle
edelim.

Zbkzde'nin evine vardk ki, herif in. evi dn

evine dnm. Alucan Muhtar Sabr'aa tokluyu kes
mi de aacn dalna asm yzyor. Kalayc Kr Nu
ri teye beriye seyirtip abalanyor: Terzi Cemal k a r
p olan olmu, fr fr dnyor. Berber' Hakk dersen
krk yllk kap ua...
Zbkzde'nin anas,
Buyrun, buyrun... dedi.
Kolay gele bac...
Bulamalar, yalamalar, glemeler yaplm.
Tccardan Emin Efendi kulamn dibine girip f
sldad:
Heyri, imdiyecek hkmetin geleceine ina
nm y o k t u . Gene bu Zbk namussuzu bizi bir oyuna
getiriyor sanmtm. Ancak u olup biteni gzlerimle
grdkten kelli, inandm. Anan hkmet gelecek. Hemi de bu hkmet btn takmyla taklavatyla gele
cek. Bu ne hazrlk heyri... Hkmet deil, koca ka
dnn piirdiklerini bir blk-ekiya neferi bir ay yese
tketemez. Evet, ahan simdik anladm; hkmetin ge
leceine kalbm basarm.
Tccardan Emin Efendi'nin ardndan Gedikli ih
san kulamn dibine s o k u l d u :
Hkmetin geleceine inandm <ve de iman

getirdjm. Ne dersin yahu, yoksa bu Zbkzde ala

hkmetimiz byklerini -de kandrm m'ola?
Ben gene derin derin dnmelere daldm.'Bunda bir byk namussuzluk var ya, ne?..
Belediye Reisi-Hamza Bey, Zbkzde'nin ana
sna,
Bac, dedi, var Zbkzde'mize syle; destur
almadan geldiimizden bizi balasn. Tedirgin et
mezsek, kendisine bir danmamz olacak...
Koca kadn az sonra g r n d , merdivenin st
bandan seslendi:
Buyursunlar diyor...
Bak u namussuzlara...
Bunlar soydan soptan
namussuz. Yahu u kasabann btn eraf senin ha
nene gelmi, bre drz... Kalk da karla! Zbkzde o zamanlar otuzunu am amam...
Kapsna
gelenler hep, babas yanda eraf... Ayana m eri
nirsin a soysuz, k a l k ' d a kap aznda karlaana,..
Bu grgszlne ' hep kzdk.
Kzgnlndan
Otelci Satlm Bey'in burnunun ucu bile morard.
Herkes yzn yere edi; homur homur homurdan
yor.
Satlm Bey,
1
Bu Zbkzde naml gavatnn hi bir suu
yok, dedi, btn su, kaymakaml ile, partisiyle, be
lediyesiyle btn bir kaza ileri gelenlerini ineyip,
bylesi bir ala adam yerine koyarak evine konuk
gelenlerde...
Satlm Bey bu szleri yle alak sesle syledi
ki, syledi mi, iinden mi geirdi belli deil. Dedik
lerini bir kendi duydu, bir yan banda olduumdan
ben, bir de Cenab- Allah...
Merdiven dibinde
kunduralarmz .karp
st
kata getik. Bu bizim Akl Evvel Bedir Hoca sandan

sakalndan
Zbk'n

da

hi

yanna

utanmaz,
varyorum

g e t i r e c e k . Kapy t k l a t t .

koca

herif bir edepsiz

diye

nerdeyse

salvat

erden Zbk'n sesi:

Buyrun!

B r e u p i e b a k s e n , p i e . . . Babas y a n d a b u n
ca

kii ayana varmz d a ,

Tuu

karlamaa

senin adamlna ve de tuu

Akl

Evvel

Bedir

Hoca

bizim

Destur

bile

kmaz.

adamlmza...

Bismillah...

k i p kapy a t , n d e n g i r d i ; biz d e a r d n d a n . . . Z b k z d e bizi b u

h e y e t e g r n c e b i r d e n f r l a m a s y l a s

ze g i r i t i :

Vay b a m a . . .

bunad
mez?

Aman

bu

benim

anam

kadn

n e . . . Yahu sizin g e l d i i n i z i b a n a n e y e de

Misafir geldi

oul

d e r d e susar.

imdi,

kapdan

Aman kusura kalmayn...

Buyrun, yle ge allsen.:.

Ge

Bedir Hoca

emmi...

Hamza

Bak,

b i l e y d i m siz g e l m i s i n i z ,

karlamazdm...

B e y ayan

peyim

y l e b u y u r . T u u , hi b i l e m e d i m . . . G a y r i af siz byk
lerden. Aman ne eref,
buyrun canm,

hanemi enlendirdiniz. yle

uraya...

"

Kap d i b i n d e elini g b e i s t n d e n b a l a m d u
ran o l a n a ,

abuk kahveler gelsin,

kotur!

Herif d a l k a v u k l u k t a b a t a g e l i y o r ,
lesine...

uradan

Bedir Hoca sz ald:

Evvel

buradan

hakkn

altn

dksek gene

er,

nammz s y l e n i r o l d u .

hkmet bykleri
demediinden
hu

hi...

hkmetimizin

n e d e n i r by

b i z i m kazamz hal

deyemez.

Sayende
Evet,

Bu

bykleri

Arlnca

kazamzn
sen

gelecek diye.

bilemedik.

bard.

k o n u u l d u k t a n s o n r a , Ak

I b r a a m Bey, A l l a h bilir y a ,

hibir v a k i t senin

diye

Velkin

akam
gelir de,

ad

ge

bize d e m i t i n ;
zamann

g e l i r l e r m i . Ya
biz

kak d -

mani

avratlar gibi

mek olsun...

evlere

Bizde

insansak, s e n i n

yzn

yere

malyz.

Yiitler atlanp

zlmeli.

da,

Biz

konak

topun

ki,

koldan

d-

nice

sen

buyur

becerir,
braam

Sen imdi
kurbanlar

domuz,

Zbkzde'nin

sallyacak kart

it...

bir d e

nnde

iin

Bey...

bize d e s t u r
kesilsin,

Akl

yer

Evvel

de yabann

uyuz

iti

evlere smyacak.

krdatarak yle

saka

Bedir Hoca

byle

bir b y k l e n m e ,
kendini

ne yapyorsam,
yapyorum;
gnderir?

kehribar tebihi

hamiyyetiniz

gzlerimi yaart

huzurunuzda alyacam.
anca hemerilerimin

Bir k o c a
Demek

ma isterdi.

essahtan

n e r d e y s e oda

bir d o r u l d u :

Baba dostlar,

Utanmasam

Elindeki

olacak...

diye

o Zbk olu Zbk'e

geldi

hoca

kuyruk

b i r insan b e l l e y i p k a b a r d k a k a b a r d ,

kaindysa

oynasn...

konutuka,

t.

cihan tut

ge

b y l e c e s z l e t i k . A n c a k sa
dedik.

Hey k o c a sakall

lara,

yola

otomobilleri

grlemesi

Her

bir k a r l a m a o l s u n ,

Nerdeyse

iinme

unutmayp,
k

s a y e n d e biz g e n e

Yeter

n a d a n m a d a n olmaz,

ln

N e de

karlamaya

byklerin

szletik.

te biz d n d k e t t i k ,

yerinden

iyiliklerini

kuanp y e d i

Hdrlk'taki
byle

kalkarz.

ver ki,

kalmz.

Bykleri

teden

evelallah sonra

altndan

bunca

edirmeyiz.

karlanmal.
mal...

kapanm

S e n i n e r e f i n bizjm e r e f i m i z , d e m e k t i r .

hkmet bu,

bizi

saymlar...

Bilin

ki

her

iyiliini d n p
neden
Evet,

bize a d a m
bir

karla

Lkin b u g e l e n l e r b e n i m husus m i s a f i r i m

ve de bana gizliden

geliyorlar.

Bu

geli

resmen

geli d e i l . Aramzda g r l e c e k o k gizliden

bir

bir i

var. te, b a n a g n d e r d i k l e r i m e k t u p b u r d a . . . Karde

im

diyor mektupta

Seninle

evvel

grlecek gayetle

selm
mahrem

tabiidir

diyor,

b i r iimiz var,

danmaa.geliyorum

diyor,

ite

mektup...

t u b u n banda hkmetin d a m g a s . . . Aha,

bakn!

Canm ne h a c e t . . .
nanmayan kfir.

km

V e mek

ite siz d e .

Hkmetin damgas belli..

K o c a b i r d a m g a ite a y a n . . .

Yok y l e

deil

Emin

Efendi,

kulama

birta

sylentiler gelir d e . . .
Tccardan

Emin

Efendi

kpkrmz

. kesilip, bir

daha,

nanmayan

imdi

rulacak.
gizli

kfir...

Bir d e v l e t ii

dersen,

dedi.

bunlar gizliden
dolayda

bunca/baka

kazalar var,

yok.

Aramzda

Ve

de

mi ya...

te b u n d a n

Davui-zurna a l a r a k kar

kimseye

biey

denilmiyecek.

kalacak.

Can-ba

stne...

ni yapmam olmyalm
-

hat

Vay a d a m y e r i n e koy

Deil

bu i gizli t u t u l a c a k .

lamak

ku

Neden

i m d i bize g e l d i k l e r i d u

n e d e r b r kazalar...

mayp bizi i n e d i d e . . .
tr,

Meveret

esrar...

t b i z d e n b y k v i l y e t var.
yulursa,

geliyor.

grlecek,

Her

Padiah

Hani

biz

stmze

de

da...

tamam...
h u z u r u n d a n kar g i b i . Z b k z d e e d e p

s i z i n i n h u z u r u n d a n kld. T c c a r d a n
an bir g r s e n ,

Emin E f e n d i al

insan o l d u u n a utanrsn. Herif ner-

d e y s e Z b k z d e ' n f ' n e//ne e t e i n e varp y e r p e c e k .

Kn
lu

kn

g i d e r e k k a p d a n kt.. Z b k z d e bizi av

kapsnn dna k a d a r g e i r i p u u r l a d r
Biz h e y e t e r e t m e n l e r D e r n e i n e g i t t i k .

Efendi,

i m d i anladnz m,

leri h e p yalan..,-.
myacaksn.
hi

n a m u s s u z u n .dedik

Bu Z b k ' n Allah bir dediine inan-

Evine

karlamaya

dedi;

Emin
.

gerekten

.klmaz -m?

hkmet
Yok

gelecek olsa,

neymi,

gizliden

d e v l e t esrar
namussuz,

grlecekmi...

koca

una bak una,

memlekette devlet

esrar

ulan

grle

c e k b a k a bir y e r k a l m a d d a , e f e n d i m ; bula b u l a , b u
bizim garip kasabay m
Hkmete Ankara dar

buldular bre drz d e s e n . . .

geidi?

s t a n b u l .derler

bir

b e l d e v a r k i , b u bizim h k m e t g i b i o n h k m e t i kal
drr da
suyu

bana

msn

m u kt?

devlet: esrar

demez.

grlmee

Zbk'mzden

o koca

stanbul'un

bura gelinecek,

Demek memlekette adam

lah y a l a n ,

Ulan,

D e m e k m e m l e k e t t e yer kalmam

gizliden

kalmam

da,

akl d a n l a c a k ,

da,

he

mi?

namussuz
he mi? V a l -

bilih y a l a n . . .

Canm,

elbet yalan...

Biz

inandk m?

Bilmez

g i b i a m a n Emin E f e n d i .

n a n m a d k .da;

Allah A l l a h . . .

lay

neye

Bir gzel

Evet, alay e t t i k .

Ne alay, he m i . . .

unutulmaz da

itin

alay e t t i k i t e . . .

Bak* ite y a z y o r u m , bu a

stne

t r k l e r yaklr.
yalan

olduu

dkecek

Neymi,

uradan

Biz evine v a r n c a , k a p d a n k a r l a m a d .

ye? Bir de o d a s n a v a r n c a d k t
dilleri

gideriz?

yi d a l g a g e t i k . *

Herifin dediklerinin

belli k i . . .

kapsna

anas

herif,

koup

dememi...

Ne

d i l l e r neydi?

kapdan

karlamaz

nandnz

m?

Hi

O
m?

anas

o l a c a k o cad kar d e m e z o l u r mu? in d o r u s u ba

ka. C a d

kar

bizi

kapda heyete

grnce,

oluna,

Aman o u u u l , b e l e d i y e s i m e i e d i y e s i ,

martis.i

hep toplap gelmiler

syledi.

Bunun

zerine

bama hangi bel g e l d i ,

remi yakaladlar...
nm alalar.
dan

Nasl

savutursam

diye

seirtip
partisi

b i r b i r adlarm

Zbkzde

Eyvaah,

gene

b u n l a r b e n i m h a n g i dalave

te h e p t o p l a p g e l m i l e r k i , ca
bir o y u n
diye

can

b u l s a m da b u n l a r
pazarna

dp,

bam
korku-

dan

gz y a p r a k l a r

gibi

tir tir t i t r e y e r e k dnmeye

balad.

Hay, elini p e y i m . . .

yi b i l d i n ,

ite bu b i l i i n

d o r u . Evet, herif b i z d e n k o r k t u . . K o r k m a z m, h e r bi
r i m i z e bin d o l a p e v i r m i .

Biz i e r i g i r d i i m i z d e t i t r e m e s i g e m e m i v e bir
d a m l a kan

kalmam

nursuz

surat

Elinde t e b i h ,

elham okumaktayd.

varp

gidi...

ze

da

Bre

gelip boynunu
Evet,

diye

yeile

kesmiti.

Biz y l e c e s t n e

ksaymz,

hemen

di

uzatacakt.

cibiliyetsizi

orackta t k r k l e ' b o m a k

v a r d . Gel g e l e l i m bizde akl n e a r a s n . . .

Herifi t k

r e b o a c a k y e r d e biz n e y a p t k ? T u t t u k Aman Z bkzde'miz, yoluna can-ba feda

alk v e r d i k .
mz

Bunun

grp,

cann

zerine,

d i y e elin

herif b i z i m

kurtardna

itine a

avanakl

bir o o h e k e r e k d i l

lendi ki d i l l e n d i . . .

Dediin d o r u . . .

Hatt ben,

onu

B e n i m d e anladm

yle...

b u y m u taz g i b i t i t r e r g r n c e ,

iz

m e m e s o k u l u k a m y a bir e l a t t m k i , kamy s u r a t
n a ala ala azn
zim
yok.

Bedir
Sen

bizim

benim

Bedir Hoca,

herife

bana brakn,

beni

Bunun
lendik,
ca

koca

kznden

bamzn

na varnca,

anasndan

burnunu datam... Lkin

Hoea'nn

tacsn

kamdan

elim

iki a m a r
o vakit

zerine

kaz kafal

hep

diye

bi

e l i n e , aya

aa

dt.

arpacakt ki,

grecektiniz.

emdiini burnundan

bu

h i b i r ayrd
Bu

gerisini

Ben o n u n

getirmez miydim...

birden

B e d i r H o c a ' y a yk

h o c a y a d e m e d i k sz k o m a d k .

Ho

iyice bunalp,

Aman

hey

Allahm,

yahu

biz

oraya,

m a c k a r a l m m \ d i y e s o r m a a g i t m e d i k mi?

Evet,

yle

titremelerinden

gittik.

deme

karladedi.

Fakat s e n

Zbkzde'nin

tahtalarnn

zangrdadn

g r p h e m e n e n s e s i n e a p l a i n d i r e c e k t i n k i , bizi d e
grmeliydin...
- Demek btn su b e n i m . . .

Evet...

Aman,
Gizli

Uyduruk szlere

hkmetin

bir itir.

k k o r k t u . . .
diye

geleceini

Aramzda

kuyruklu yalan

valiye

sylersek...

rak yalan ta yukarya

lannn

kalsn

Neden

kimseler

bize

duymasn.

diye yalvaryor?

Evime h k m e t b y k l e r i k o n u k g e l e c e k

bir k o c a

vilyete,

kandn.

atm. Ya
Azdan

ularsa...

tutulacandan

korktu.

biz

g i d e r de

aza

fsldana

te Z b k z d e ,
Aman

ya

aramzda

kal

sn, gizli bir d e v l e t ii d i y e o n d a n y a k a r d d u r d u .

Biz r e t m e n l e r D e r n e i n d e
ken

akam ettik,

hem. de
yoruz;

hava

gzlerimiz

k o n u u p syleir

karard.

pencereden

Hem

konuuyoruz,

darda,

bir g e l e n var m? O t o m o b i l

yolu

gelirse,

kollu

nmz

d e n g e e c e k . Gelen o t o m o b i l o k o l u y o r ; a m a g e l e n
geiyor.

Zbkzde'nin

evinden

yana

dnen yok.

B a k a bir g n o l s a o s a a t t e h e r k e s o k t a n evin
de olur.
kr

O g e c e k i m s e n i n evine g i t t i i y o k .

olan,

braam

Bey'in

evine s a p a n

Tabansz

yolun

na g z c k o y d u k . O y a n a o t o m o b i l s a p t m ,
bize

ba

koup

bildirecek.
Yats

Olu

ezan

Kara

Hoca knca,

Ky

okundu.

Bel

da,

evlerde

insan

stndeki

boyundaki

evlere

diplerine

Hoca

namaza

koilarm.

Akl

gitti.
Evvel

a r d n d a n K a r a Bel g i r d i :

kekler yol
hammed'in

Bedir

babasn

gzleri

km,

kalmad,

kahvelere

hep boald.

dolumu,

misafir gelmiler,
yollarda kald.
perde

Er

karlar y o l

mmet-i

Mu-

Karlar p e n c e r e

arasndan yol

gzlyorlar.

Bir k o r n a s e s i d u y d u l a r m, b i r o t o m o b i l lmbas av
kd
lar.

m . Anan,

hkmet geldi

ite...

d i y e sryor

A r k a s o k a k l a r d a k i e v l e r hep b o a l m .
ralarda

byle

bir s e y i r g r l m

kirite,

gzmz eikte,

Bedir Hoca yats

lan

Biz

remeyiz

diye

ze

arl

uyku

namaz

kulara

ksa

kesmiler.

dayam

horluyor,

Hepimi

Selmet Versin

Murta-

derin

uy

olan,,

geldi, geldiler aman...

krdayarak ieri
lk f r l a y a n

yulan

kim

Murtaza

ler mi?

diye

herif tilki

sl,

niyaz

masaya

kr

Geldi,

l,

Anla

varm...

Tabansz
rn

abucak dnd.

hkmet gelir de aman

k t . Allah

za E f e n d i ban

Kulamz

kendimiz tetikte eleiyoruz.

namazndan

namazdayken

Bizim b u

deil... '

diye parmakla-,

girdi.
olsa?

Horultusu

Efendi

birden

nnemez

mi?

vilyetten

zplayp

Essah

du

geldi

H o r u l t u s u n a aldanmana-

uykusundaym.

Anlat kr o l u m ,

nasl

oldu,

g e l e n l e r na

k a kii?

raam

ki o t o m o b i l d o l u s u i n s a n . . . O t o m o b i l l e r ,
Bey'lerin yoluna-sapt.

braam

Bey'lerin

avlusunun

d d a - i e r d e n a l d .

b-

Kap n n d e d u r d u l a r ,
b y k kapsnn

iki

kanar

ki o t o m o b i l evin a v l u s u n a gir

d i . O n d a n s o n r a kap k a n a t l a r r t l d . Ben d e k o u p
buraya geldim.
Olan bunlar b y l e c e ; anlatp,

Amann

di...

hkmet .geldi,

amann

hkmet

gel

d i y e p a r m a k krdatp o y n a m a a b a l a d .
Baka

kaldk.

Kimsede ses yok...

Yavatan

her

k e s g i t m e e b a l a d . B e n i m b i l d i i m , evli evine e k i
liyor. B e n d e k t m .

Eve g i d e c e i m y a , b i t r l

gi

d e m i y o r u m . Ayaklarm beni Zbkzde'nin evine d o

r u alm g t r y o r . B i z i m e v t e r s y o l d a . . .
cek diye de e k i n i y o r u m .

Kydan

Merhaba Kadr'efendi,

Biri g r e

kydan s o k u l d u m .

ko[ay gele...

Bu da kim? Sese sokuldum ki, Otelci Satlm

Bey deil mi?
Merhaba... Heyri, bu vakit buralarda iin ne?
- Senin gibi evin yolunu ardm besbelli...
Yahu, braam Bey'in kapsnn n seyir yeri olmu,
millet orda. Gel hele...
Vardk kapya. Evet, millet dolumu, seyir var...
Avlu kapsnn anahtar deliinden, bahedeki iki oto
mobil grnmekte. Evin sokaa bakan pencere per
deleri inik ama, gene aradan lmbann avk da vu
ruyor. Yalnz st katn yan
pencerelerinden birinin
perdesi aralk kalm, Pencere yksek, kar srada
da ev olmadndan ierisini grmek olas i d e i l . . .
Hkmetin geldii demek d o r u . . . te besbelli
halvet olup meverete ekilmiler. Gedikli hsan E
fendi,
Ayptr, hi yakk almaz. Elin evi gzetlen
mez... diye azarlyarak oluu ocuu datt.
Biz de teye beriye gezindik,
dndk evimize.
Yataa daha yeni girmitim, kapnn tokma vurul
du. Gecenin bu vakti kim olabilir? Don gmlek kaiktm :
Kim o?
A Kadir emmi, benim, a...
Ne var ulan bu vakit?
Hamza Bey selm etti, dedi k i . , . Kapy a
hele. bir...
Kol demirini ekip kapy atm. Hamza Bey, Sa
tlm Bey, Emin Efendi hep Belediye'de toplanm
lar. Beni de isterlermi...
,
Giyinip, gecenin ayaznda sokaa ktm. Bele
d i y e y e vardm. Bizim burda gece yarsndan sonra
elektrikler sner ya...
Bunlar lks lmbasn yak
mlar, evresinde toplanmlar, Akl Evvel Hoca,

 Buyrun Kadr'efendi, dedi, senin de aklna

ihtiyacmz var. Bu i gayri parti ii olmaktan kt bi
rader. Bu, bir "memleket ve de memleketin namusu
ii... Ondan tr senin de bu ide oyunu almak ge
rekti. Senin nasl bir muhalif olduunu bilmez dei
liz. Bu yzden seni imdiyedek gerek Belediye'ye,
gerek partimize ve partilerin kahvelerine uratmad
mz bir baka i... O i bakaaa, bu i baka Kadr'efendi. imdilik, muhalif, muvafk demeden el ele ver
menin zaman geldi. Vereceimiz karara senin de ka
tlman arkadalar istedi.
Anca beraber kanca beraber... Her ne emri
niz varsa, buyrun. Hep birlik olduktan kelli ne kor
k u . . . Elle gelen dn-bayram demiler. Kararnz
her neyse, imdiden he dedim g i t t i . Anladma 1 g
re bu Zbkzde namussuzu stne bir karar alnmyacak m?
Hay babana rahmet... yi bildin.
Bak dinle
Kadr'efendi. Aramzdaki geldi-getiyi unut. Sen ben
den iyisini bilirsin, siyaset yolunda her bir sz sy
lenir. Zaman olur sen bana namussuz dersin, zaman
olup ben sana namussuz derim, deiriz. Demokra
sinin icab bu, yle mi, deil mi?
y l e . . . Doru lfa hayr diyen yok.
Krsye kld m sen bana sversin, ben
sana sverim. Fakat siyaset patrts bitti mi
Vay
kardeim diye kucaklar, prz. imdiki durum
da b u . . . Artk bu Zbkzde belsn hem de hk
met kuvvetiyle bu kazadan srmenin tam zaman gel
d i . Yahu bu namussuz Bu gece evime hkmet a
damlar gelecek de, gizliden devlet ileri grece
iz demedi mi bize? otuunun ocuunun bana
syle, bylece demedi mi, sen de bizimle duymadn
m?

 Evet duydum.
Bre Kadr'efendi, bu namussuz btn bu kaza
insann, hepimizi birader, toptan pezevenk e t t i , k
t...
O nasl sz?
Doruca bir sz ite... Yahu, bu gece Zbkzde'nin evi vilyetteki Kulaksz Durdu kadnn ker
hanesini, g e t i . Olanlar bir yanda, karlar bir yan
da... Kucaktan kucaa gezerler, oynarlar. Rak, a
rap sel olmu arkada. Karlar anadan doma edip
oynatmadlar m, daha da neler... u rezalet, bre e
f e n d i , kasabann ortalk yerinde olur mu?
Bunu duyunca kan bama srayp bardm:
Eyvaaah, rzmz,
namusumuz pymal olmu
desene... Ulan bizde hi kan, can kalmad m? Byk
burup erkek diye gezen bunca delikanl iinde hi mi
yiit yok ki, kasabann namusunu temizliye...
Bunun zerine Kara Bel olan, Akl Evvel Be
dir Hoca'ya,
: Baba, gayri bana destur ver, dedi, bilemedim,
bo geldim. Eve gidip mavzeri alaym da, u pislii
kasabann ortasndan kaldraym.
Oda kapsnn nnde ylm delikanllar dav
randlar. Akl Evvel Bedir Hoca,
Durun yiitler, dedi, her iin bir yolu-yordam
var. Kanunu neye yapmlar? Biz bu Zbk' burdan
srmenin yolunu bulduk. Hemen simdik bir mazmata (mazbata) tanzim olunacak. Kasabamzn ahlkn
bozan byle bir namussuzu aramzdan alrsanz alr
snz, almazsanz bundan
sonra,
olacaklarn hibir
mes'ul biz deiliz diye mazmataya bir de dileke
eklenecek.
Gerek mazmata ve gerek dilekeyi he
men simdik herkes imzalyacak. lkin kaymakam u
yandrlp, byle byle diye anlatlp, mazmata resmen

verilecek.

Ordan

candarmaya...

Zbkzde'nin

evi

b u g e c e baslacak. G b e k u k u r l a r n d a rak iilen c

bl k a n l a r l a b o y a l k e k o l a n l a r v e m i s a f i r d i y e ge
len

gavatlar sust

rna

tumanlarn

e d i l i p dar

giymee

elleri artlarndan

iple

lyete srlecek.

Ayakla

verilmeden

bir gzel

zn a t l a n m y i i t l e r i n i n

srlecek.

frsat

balanp,

bunlarn

kasabam

n n d e y a y a n y a p l d a k t a vi

Oraya gidesiye

len

olur.

Vilyet

k o n a n n d e b u reziller vali h a z r e t l e r i n e t e s l i m edi

lecek.

te b u . . .

Kanun v a r k e n ,

elinle atei t u t m a . . .

Ne dersin bu akla Kadr'efendi?

B i r d e n a y d m . B u n l a r , ister misin bir d o l a p evir
sinler.

Yarn,

bir

bakmsn,

bunlar bir yeni oyunla

bilemedik.

Bizi

Zbkzde

kandrm.

Kadrefendi

o l a c a k o azgn

b a t a n k a r d . O n u n aklna g i t t i k .
mz yok

derler de,

hi g n a h

U y g u n bir akl, d e d i m , a n c a k Z b k z d e pen

Ak bile

olsa

Siz bu

st kata

ierdeki

grdnz de
mazmataya
Evet,

Ben b a k t m ,

kmlar,

rezil

imzamz

yerden

cmbn

mazmata y a p m a a

bir namussuzluk varsa,

Bizim

biz d e

deil,

grrsn...

Bunlar
Hoca'nn

grelim,

kalbmz

nasl

Grlecek

ondan sonra

basalm.

Namusun

elverirse

iyice

her

Kara

bieyi
Bel

tastamam

olan,

p e r d e s i a z aralk u n u t u l m u

yapmlar.

yandaki

penceresinin

karsna

direine kedi gibi trmanm.

olup

ayna g i b i

bitenleri

Bedir

Zbkzde'nin

deri telefon

seyretmi.

bir trl d i r e i n t e p e s i n d e n

erde

Fakat Kara
inmiyormu.

Aadakiler,

yleydi.

grnmez

ner-den,

kalktnz?

seyredersin.

olan

Biz

muhalif

b e n i o k k a altna d r r l e r .

c e r e p e r d e l e r i n i skca r t m .
ler.

hergelesi

te o zaman

Ulan i n ! . , d e r l e r m i , i n m e z m i .

Bel

Ulan n a m u s s u z n e g r d n k i , d i r e i n t e p e s i

n e akldn kaldn? d e r l e r m i , s e s e t m e z m i .

Allah

beln v e r s i n , d i r e i n s i v r i s i n e mi ge

t i n . Hi d e i l s e , g r d k l e r i n i a n l a t ! d e r l e r m i , a n l a t mazm.

Bunun zerine elbirlii edip,

lan t e p e d e n d r m e k i i n ,
mlar.

Direk gacur

maktan

K a r a Bel o

d i r e i s a l l a m a a bala

gucur, etmee

balam,

n e r d e y s e d i b i n d e n krlacak.

salla

K a r a Bela o l a n

d i r e i taze g e l i n s a r a r g i b i k u c a k l a m k i , olann ko
lunu b a c a n d i r e k t e n s k m e n i n

mmkn yok.

Di

r e i y e r e y k s a n g e n e z l m i y e c e k l e r . Ola k i sallya
sallya
dan

d i r e i y e r e ykp,

kmalarn

pa...

Kara

Bel

baltayla budayasn

olann

da,

sonra

direkten

ko-

Sallamlar d i r e i .
Candarma

Onbas,

U l a n , d i r e i r a h a t k o y u n , kracaksnz d a , t e l

ler k o p a c a k , v i l y e t l e

muhabere kesilecek...

dev g e n l e r d i r e i b r a k m .

Talyalm...

demiler.

K a r a Bel o l a n s z m e
yere

ylm.

Allah

Selmet

demi

Bu sefer,
_
bat g i b i d i r e k t e n syrlp
Versin

Murtaza

Efendi

sorarm:

B r e Kara Bel o l u m , d i r e i n t e p e l e r i n d e , - a
:

grdn?

Diyemem Murtaza emmi, diyemem...

Niye o l u m ?

Hicap e d e r i m , d i y e m e m .

Delikanllar diree

Aman

. ;
.

-.

Bu

kpolusu.::Kalayc-Kr

k o u p d k k n n d a n bir d e m i r mkkarasil

halat g e t i r m i . Kara Bel o l a n a ,

d o l a n m l a r s a d a ; :k#j p a r a ,

hibiri tepeye varamyor.

Nuri var ya,

- v

koum,

hele bir

--.fu-^h
t r m a n , da" s e v a b n a

m a k a r a y d i r e i n t e p e s i n e b a l a . - "sijBr*san-

inan,

byk

sevab

vardr...

demi.-.

---

-'.

Kara Bel garibinin dizlerinde derman kalma-'

m ki, kedi gibi diree sraya... Ha gayret de gay
ret, Kara Bel direin tepesine ipe bal demir maka
ray takm. Sen bu Kalayc Kr Nuri'de hner mi a
rarsn? pin yerdeki iki ucuna da bir kfe balam;
Tamam. Kfenin iine gireni, makaral ipi eke eke
yukar karyorlar. Yukar kan, pencereden ierde
her ne gryorsa, bir daha aa inmek istemiyor da
aman ipi koyvermeyin diye yalvar yalvar yalvaryormu. Yukarda durdurmaca yok, ipi ekip aa
alyorlarm. Aa inip de kfeden kan TuuuAlah bellarn versin, memleketin uurunu kard na
mussuzlar diye feryad basp, doruca kendi evine
kouyormu. Evinde eyrek saat, yirmi dakika kalan
yeniden dar urayp seyir yerine geliyormu.
Btn bunlar bir bir anlatp,
stiyorsan, gel sen de gr... dediler.
Dkldk sokaa. Direin dibine geldik ki, mah
er yeri olmu. Kalayc Kr Nuri'nin avucuna be ku
ruu koyan kfeye giriyor. Demek Kr Nuri, Zbkzde'ye kaptrd paray, ite byle be be topla
yacak. Besmele ekip kfeye girdim. pi eke eke,
beni yukar aldlar. Bir de perdesi aralk pencereden
ieri bakaym ki, aman Bey, ne grsem... Tuuuu, ak
lna her ne rezillik gelirse hepsi var. erde yabanc
adamlar

ve

avratlar...

Yeyip

iip

keyf

olmular.

Ki

misi kahve hprdetir, kimisi cgara tellendirir. Kimi

si de kask mancasna girimi. Olan biten hep bir
birlerinin gzleri nnde. . Aadan Bedir Hoca'nn
sesi geldi:
Grdn m Kadr'efendi?

Aman

kfeyi

indirmeyin

hemeriler.

Gzm

seemedi. Daha hibir ey gremedim... dedimse de

beni aa indirdiler.

Benmvardmdan Kasap Osman,

Aman ben g r m e d i m , sram geldi mi? diye
rek kotu.
Herifin beinci kym, gene de grmedim
der.
Biz dnp Belediye'ye geldik. Akl Evvel Hoca
bir mazmata: yazd. Hepimiz altn imzaladk.
Doru
gittik kaymakamn evine.
Nerdeyse gn yacak...
Kaymakam da ekmi kafay, ekmi kafay, az nce
dm dee. Fukara kaymakam, dinelemiyor ki,
bizim dediimizi anlasn...
Gz kapaklarn aralyamyor. Biz daha Zbkzde der demez, herif gz
lerini bile amadan bir cosun m u :
Gene mi Zbk? Ulan bu memlekette Zbk'ten baka ; lf bilmez misiniz? Ben nerelere, kimlerin
eline dtm anam? Vay bama, bama... Zbnzn de sizin de... Ben lmm, lmm ben...
Yaban illerde genliim r d . . .
Bana yazk deil
mi?
Koca kaymakam kapnn eiine yld, balad
hngrdemeye. Bir alama t u t t u r d u ki, biz Zbkzde'yi unutup, kaymakam beyin telna dtk. Yahu
ne yapsak.. : Kaymakamn ua bizim rpnmamza
kar,
Tellanmayn,
kaymakam
beyimizin
huyu
budur, dedi.
Her akam bizim kaymakam ier ier
Eyvah
yaban illerde genliim elden gitti! diye bir makam
tutturur, sabahacak alarm. Biz kapsn almadan
az nce alamas kesilmi de yeni uyumu. Biz imdi
uyandrnca, sarholuktan uykuda olduunu f a r k e
demeyip, kald yerden hngrdemee balam.
Hizmetkr, kaymakam beyi salla srt edip, ayaklar
yerde srklene srklene gtrd deine att.

Akl

Evvel

Bedir Hoca,

yleyse

candarma

kumandanna' > gitmeli...

dedi.

Bre Hoca, candarma b u , kaymakam gibi d -

n p alamaz,
den

sopay

kapt

m Allah yaratt deme

stmze yrr.

N'olacaksa olsun h e y r i . . .

h e p b o y n u z l a t a c a k m?
maz

Bu

Bu Z b k z d e bize

iler n a m u s u m u z a d o k u n

m?
B u s z zerine c a n d a r m a k u m a n d a n l n a g i d i l d i .

Onbay

yatandan

mazmatay

kaldrdk.

Onba

uyku

dalgn

okuyunca,

Aman

bu

bir m e m l e k e t v a z i f e s i . . .

Varp

ku

mandana bildireyim... d e d i .
Onbann
am Bey'den

bu

bir

g a y r e t i n e baklrsa,
karn sancs var.

onun da

bra-

Hep birden ku

m a n d a n evinin kapsna v a r l d . O n b a i e r i g i r d i . B i r
cgara

iesiye

mazmatay

kalmad,

dar

kt.

Kumandan

Bey

okuyunca,

Aman

iyi...

B u r a insannn

akl

y l e y s e . a b u k bana g e d i k l i y i a r n . . .
Kumandan

Bey,

Zbkzde'nin

bana, g e l d i
demi.

yalan-dolanlarn

b i t i r m i d e , h a l k t a n bir i k y e t g e l s i n d i y e b e k l e r m .
B i z i m yazt

ikyeti yorgan

O Z b k alann,

ledim... diye
mu."

altnda
ahan

yataktan frlayp,

okuyunca,

s i m d i k anasn

'

Onbann

dediine

bel

giyinmi, seferi ol

baklrsa,

Kumandan

Bey

o k t a n beri, aman elime zorlu bir i dse diye b e k l e r

dururmu.

Hrszlk mrszlk,

t e f e k ilere
candarmalk,

kumandann
has i

kavga

mavga

aldrd y o k .

beklemekten

gibi. ufak
Kumandan,

tavl b a r u t a d n

m. Nerdeyse d u r d u u y e r d e ate alacak...

dedi k i :

Onba

Bu

bizim

kumandan,

Zbkzde'yi - vahana

yer, i i yer...
Askeriye

ii

g i b i v a r m?

g i b i tkr tkr i l i y o r . G e d i k l i
dan

Bey de

ifendifer

marka

kuarim g e l d i .

b i z i m yanmzda,

imdi Zbkzde'nin

saat

Kuman

candarma gediklisine,
evine g i d e c e k s i n ,

dedi,

evime -hkmet adamlar, g e l e c e k diye milleti aldatp,

hanesinde trl
kadn

oynatp

menhiyyat

icra e t m e k t e y m i .

oturak lemi y a p m a k t a ,

plak

k e k olan

larla d p k a l k m a k t a v e n i d bellisiz k i m s e l e r i ha
nesine

davetle

kumar

teymi.

Halkn

ikyeti

oynatmakta ve
zerine

herhangi

ev

esrar

iilmek-

baslacak.

baskndan

nce,

rilmemesi

iin c a n d a r m a o l a r a k t a n t a h k i k a t n

bir yanlla

Ancak

m e y d a n ve
icra e t

ve bana acele neticeyi bildir.

Gedikli,
" Bastne...

deyip y r d . ,

Candarmalar nde,
nin evi n n e g e l d i k .

biz a r k a l a r n d a

Zbkzde'-

Gedikli soruturmaya balad:

M a z m a t a d a yazl

olanlar

nerden

grdnz?

- B a e f e n d i , aha u d i r e i n t e p e s i n d e n . . .
krk m a k a r a s

yaptk.

Kfeyle

bir

bir y u k a r

Bak
kp,

p e r d e s i a r a l k p e n c e r e d e n , i e r i d e k i rezillii g r d k . . .

Ben d e b i r g r m e l i y i m . . . d e d i .

B a e f e n d i y i k f e y e s o k t u k , ipi e k t i k . . . B a e f e n di

bir z a m a n s e y r e d a l d .
Bizim

son verir,

k o r k u m u z u
baskn

ki;

gn

da yaplmaz.

r,

bunlar rezillie

Baefendi kfe

iin

de, direk tepesinde tnedi kald.

ndirelim

mi

Baefendi?

diye

seslendik.

Baefendi,

Ulan

ndirin!., d e d i .

yava...

Barmayn

herifler

duyacak.

Hdrlrk cindoruundan afak skmee balam.

Baefendi, bizi toparlad,
Beri gelin... dedi.
Kap nnden epey uzaklatktan sonra Baefendi titreyerek konumaa balad:
Aalar, gelin siz bu dvadan vazgein.
Bu
evi basmak demek, berbatlmz demektir. Bizi dar
maduman ederler. erde olan rezillii ben de g r d m .
Hi pheniz olmasn ki, bu gece Zbkzde braam
Bey'in evinde hkmet misafirdir. Bre aalar, sizde
hi mi ak! yok? Gzlerinizle grdnz u rezillii
hkmetten baka hangi kuvvet bu edepsizlii yap
maa cesaret edebilir... Bunu anca yapsa yapsa ba
mzdaki hkmet yapabilir.
Yahu, o ne kepazelik,
t u u u . . . Grnce, birden anladm hkmet olduunu..
Efendi, kanunlar inemekten kim korkmaz? Hk
met... te bunlar da, hi pheniz olmasn, halis h
kmet... Biz bu rezillikleri ne zamandr duymaktayz.
kr Allah, imdi gzlerimizle de grdk.
Demek
sylentiler doruymu ve demek reziilik ehirlerden
buralara kadar yaylm. Bylece b i l i n ;
Zbkzde
braam Bey'in bu gece evindekiler, hkmetin ta ken
d i s i . . . Baka hibir kuvvet, bu rezillii yapamaz,
mmkn yok... imdi sizden ricam u ki, siz bize
ikyete gelmediniz ve siz hibiriniz bu rezillii gr
mediniz ve duymadnz ve bize bildirmediniz ve biz
dahi grp duymadk, hibir eyden malmatmz
yoktur. Ve bu mazmata da yazlmamtr, imzalanmamtr ve y o k t u n
Byle deyip, mazmatay cart cart yrtt. Birden
akl bana gelip,
Aman,
mazmatann
paralarn toparlayn,
hkmet aleyhinde hibir delil ortada kalmya... Bu

Hdrlk cindoruundan afak skmee balam>

Baefendi, bizi toparlad,
Beri gelin... dedi.
Kap nnden epey uzaklatktan sonra Baefendi titreyerek konumaa balad:
Aalar, gelin siz bu dvadan vazgein.
Bu
evi basmak demek, berbatlmz demektir. Bizi dar
maduman ederler. erde olan rezillii ben de g r d m .
Hi pheniz olmasn ki, bu gece Zbkzde braam
Bey'in evinde hkmet misafirdir. Bre aalar, sizde
hi mi* ak! yok? Gzlerinizle grdnz u rezillii
hkmetten baka hangi kuvvet bu edepsizlii yap
maa cesaret edebilir... Bunu anca yapsa yapsa ba
mzdaki hkmet yapabilir. Yahu, o ne kepazelik,
t u u u . . . Grnce, birden anladm hkmet olduunu..
Efendi, kanunlar inemekten kim korkmaz? Hk
met... te bunlar da, hi pheniz olmasn, halis h
kmet... Biz bu rezillikleri ne zamandr duymaktayz.
kr Allah, imdi gzlerimizle de grdk.
Demek
sylentiler doruymu ve demek rezillik ehirlerden
buralara kadar yaylm. Bylece b i l i n ;
Zbkzde
braam Bey'in bu gece evindekiler, hkmetin ta ken
disi.;.. Baka hibir kuvvet, bu rezillii yapamaz,
mmkn yok... imdi sizden ricam u ki, siz bize
ikyete gelmediniz ve siz hibiriniz bu rezillii gr
mediniz ve duymadnz ve bize bildirmediniz ve biz
dahi grp duymadk, hibir eyden malmatmz
yoktur. Ve bu mazmata da yazlmamtr, imzalanmamtr ve yoktur.
Byle deyip, mazmatay cart cart yrtt. Birden
akl bana gelip,
Aman,
mazmatann
paralarn toparlayn,
hkmet aleyhinde hibir delil ortada kalmya... Bu

paralan yakp,
le, y a d a

k l n d e t a Hdrlk d o r u u n d a n ye

Kamlk a y n d a n s e l e v e r m e l i , y o k e t m e

l i . . . dedi.
Giderken

de:

Haydi s a l c a k l a k a l n , . ,

Ben

kumandan

beye

r a p o r u m u v e r e c e i m . Dilerse kumandan bey hkme

tin gelmi o l d u u n u vilyete bildirir, dilerse b i l d i r m e z ;
g a y r i o n a kalm bir i . . .
Kimsede ses yok.
Ben

evin

kapsndan

Herkes
girerken

bir y a n a
gn

t y o r . . . A r a d a n b u n c a yl g e t i .
mussuzunun

dnd

mt.

gitti.

Horozlar

O g e c e Z b k na

evindekiler gerekten

h k m e t adamla

r myd, d e i l m i y d i , b i l e m e d i k g i t t i .
Yaaa ite b y l e b e y . . .

Zbkzde*'den

b i z i m ek

m e d i i m i z m i k a l d ! . . D a h a d a n e l e r e k e c e i m i z bel
li deil. Grelim Mevlm n e ' g s t e r i r .

L TOPRAI

SERPLM

KASABADAN

' MEKTUP
ile Ortaokulu'nun A l m a n c a
r e t m e n i , bir a r k a d a n a u
m e k t u b u yazyor :

'

Sevgili
S e n d e n ve d e n i z d e n

metre de y k s e k t e y i m .
yolculuundan sonra,
geldim.
buralarn

belki

vilyet
daha

1286

bir g e c e s r e n t r e n

bir c u m a r t e s i s a b a h (

Tatil g n l e r i n i
grmem

1342 k i l o m e t r e uzakta,
ki g n

) ye

merkezinde geirip,
akllca

bir i o l u r d u .

A m a bir a y a k n c e , A l m a n c a r e t m e n i o l a r a k a t a n -

eliim i l e y e k a v u m a k iin y l e s a b r s z d m ,
yecanlydm ki, vilyette kalamadm.

yle he

leyle il arasn

d a yalnz b i r k a p t k a t , h a f t a d a g r i i l e r m i . B e n
t a m zamannda
sars

hurda

Burada
liyordum,

gelmiim,

ilkel

bsbtn

sonra,

iine

deceimi

hazrlklydm.

iimden

lkc

kanarya

bindik.

b i r yaayn

buna nceden

bir ey syliyeyim mi,

Kendimi

leden

bir kaptkatya

bunu

Daha

bi

alas

istiyorum da...

gstermem de doru

ol

maz. Biraz d a i i m d e m e r a k v a r d . B u d u y g u m u , i m
di

sana yazarken

bile; utanyorum.

kal b i r z e n g i n t u r i s t i n ,

Avrupal,

bir Uzak D o u ,

Ameri

bir A f r i k a ii

e h r i n i " m e r a k e d i i g i b i , insann k e n d i y u r d u n d a n b i r
i l e y i m e r a k e t m e s i ayp d e i l
Balta

girmemi

u y g a r uluslarn
ten

ie

mi?

ormanlarda

heyecan

arayan

aslan

avna

gezginleri,

bir b o a ylanna k o v a l a n m a k ,

kan

nasl

nasl y a m y a m

larn e l i n e d m e k , y u r t l a r n a d n n c e h e y e c a n l a an
latacaklar

trl

servenler yaadktan

sonra

kurtul

m a k i s t e r l e r s e , bizim d e i i m i z d e , d a h a y o l a k a r k e n ,
ite b y l e b i r gizli d u y g u var. B u d u y g u y u * i m d i b u r d a d a h a iyi anlyor d a u t a n y o r u m .
las, h e p k t ,
l

gelmiiz.

mz

ap

B u r a l a r d a h e p a

hep ilkei e y l e r g r m e k iin hazrlk

Her g r d m z e y e

aacaz".

Sonra

da

aaL.

m e k t u p l a r d a b u n l a r b i r e bin k a t a r a k ,
landra anlatacaz.

Neden, byle

sonra kendikendime,
yapmlar,

bizi

de

bizden

byle

d i y e az

b i r b i r i m i z e yazdmz
b a l l a n d r a bal

dnyorum

ncekiler

altrmlar,

hep

da,

byle

gelenek

kur

mular da ondan, d i y o r u m .
Umarm
bile,

duygularmzla
banc

ki,

bir Fransz,

bizim y u r d u m u z u n
sayp

dolamaz.
bir

bir

kyn

ngiliz,

Kendimizi

uzak i l e m i z d e ,

bir A m e r i k a l

bucan,

b i z i m - bu.

kendimize

atlaslara,

ya

corafya

kitaplarna girmemi,
aptallf

b i l i n m e d i k bir l k e

- Ho, yeni g e l d i i m b u ' ilede,

eyler,
ok.

olaylar,
Benim

mamz,
geri,

kefetmek

iindeyiz.
nceden

sandklarmdan

kzdm,

nceden

bunlara

buralara
ilkel

beni artacak

benim

amaya

hazrlkl

biey g r d k m,

bir k e n t ykntlarnda,

daha

hazrlkl

geliimiz.

sanki iimizde,

sa n c e s i b i r k r a l

ol

Kt,
batm

mezar

bul

m u a r k e o l o g u n s e v i n c i n i d u y u y o r u z . B e n d e b u duy
gulardan

uzak

kalamamm.

l e y e c u m a r t e s i g n g e l d i i m i i n , pazar g n
n

burda

kimseyle

geirmee

tanmadan,

Yol y o r g u n l u u

beni

aramak oldu. Aramak,

ey

aranmaz!

risinde

bitirmiti.

bouna

Aranmadan,

A n c a k d r t - b e yz
b i r alann

kendimi

herey

metre

evresinde

lk

bir sz.

sren

iim

bir o t e l

Burda

nne

hibir

kverir.

bir o s a y l a ,

herey toplanm.

kk

Bunlarn

ge

evler var.

lenin,

tabellarrdaki

otel

yazsndan

h i b i r e y i o t e l o l m a y a n iki o t e l i var.
r i s t i k Palas
Oteli...
mz,

tantmadan

kararlydm.

Yol

Oteli,

iinden

lerdeki

brnn

boyunca

getiimiz,

otellerin

de

ad

da

kaptkatyla

Modern

gelirken

durakladmz

ounun

baka

B i r i n i n ad Tu

tabelsna

Palas

urad

baka

ile

Palas

ek

lenmiti.
Otellerden
mi

diye

birinin

ama.

adna

nk

neden

iinde

Turistik

k a yl

eklen

yayacam

b i l m e d i i m b u i l e , T r k i y e - ran t r a n s i t y o l u zerin
dedir.

Ortasndan

sabay

ikiye b l e n y o l d a n , t o z u ,

bak gibi

keserek getiimiz
topra

r a k d u r m a d a n g e l e n g e e n zel o t o m o b i l l e r ,
nn t o p r a k d a m l

evlerini

ka

havalandra
kasaba

kat kat t o z t a b a k a s altnda

brakyorlar. lk bakta, insanlar bile, uzun zamandr

yattklar topraktan daha yeni kalkmlar da, stlerini
balarn silkelemiler gibi grnyor. Derileri, bak
lar bile tpzlu, dumanl... Bu t o z - t o p r a k altnda uyuklayan kasabay, brne saplanp gemi transit yo
lu bile, derin uykusundan uyandramam.
Parmaklarm topraklara geirip, ellerimi derin
lere daldrp, kolannla yollar, tepeleri tutup, btn
bu kasabay sarsp sallayacam, onlar tozlarndan
silkeleyip uyandracam sanyorum. Onbe - onyedi
yalarndayken, iimiz iimize smaz da, nasl du
varlar, kaplar yumruklar, t e k m e l e r d i k ; imdi ite
kendimi yle gl duyuyorum.
Transit yolunu, ile iin bsbtn de- yararsz
sanma. Bu y o l , hem de Franszca yaz'lyla Restaurant kelimesini ileye sokmu. kisi otellerin al
tnda olmak zere a dkkn var. nn de
tabelsnda Restaurant yazl. Yalnz birinde N,
birisinde de S harfi baaa, ters yazlm. Kara
yolundan ran'a, ran'dan bu yana geen ingilizler,
Almanlar, Amerikallar, tam ileden geerlerken ka
rnlar ackrsa,
tabellardaki
Restaurant yazsn
grp, arabalarn durduracaklar. Bu arabalarn burda
durduu yok ki, aya, otelciye para braksnlar. Da
ha nce iinden getikleri ilelerde Palas otellerde,
Restaurant'larda boylarnn llerini, gzelce dersle
rini alm olacaklar ki, kasaba iinden kurun hzyla
geip gidiyorlar. Arabalar bozulanlar, isteristemez
kalyorlar. K deilse, arabalarnn iinde geceliyoriarm.
Bu transit yolunun ileye bir yarar daha olmu.
Burda ilk gn kiminle grtmse, cebinden Ame
rikan cgaras karp ikram etti. Hele delikanllar A-

merikan cgarasna baylyorlar. lenin esnaf, b u r d a n '

geen yabanclar para brakacaklar diye bekliye dur
sun, delikanllar arabalar durdurup, turistlerden A
merikan cgaras satn alyorlarm.
Amerikan cgarasnn en ucuzu, bizim en pahal cgaramzdan drt
kat daha ok paraya alnabiliyor. Ama Amerikan c garas ikram etmenin fiyakas baka oluyor. Memur
lar da Amerikan cgarasna zeniyorlar. Delikanllar,
satn aldklar cgaralan
bakalarna daha pahalya
satarak para kazanyorlar.
Transit yolundan geenler Alman da olsa, iranl
da olsa, yanlarnda Amerikan
cgaras bulunuyor.
Burallar Amerikan cgarasn
yalnzken
imiyorlar,
toplu olunca iiyorlar; daha ok ikram cgaras...
imdilik anlyabildiim, Amerika, uygarln n
ce cgarasyla yaymaya balam.
lenin iki otelinden biri, alan stnde, b r
elii-altm adm daha uzakta.
Turistik Palas Otelini
hi gzm tutmad iin, daha iyi grnen M o d e r n
Palas Oteli'ne g i t t i m . Otelin d r t odas var. Odann
birine alt, ikisine drder, birine de iki karyola koy
mular. Bana, otelin en iyi odas olan iki karyolal
oday verdiler.
Helaya girince, niin, ne yapmak iin buraya gir
diimi unutup dar kmak zorunda kaldm. Elbise
lerimle yatan stne uzandm. Ama kokudan, dura
madm. Aa indim. Otelin altnda, bir yanda kahve,
bir yanda ah var. Kahvede bulunan otelciye, yatak
araflarn, y o r g a n , yastk yzlerini deitirmelerini
rica ettim.
Bir arkadam, hem de bir
byk bir otelde kalyormu.
Yatak arafnn

vilyet merkezinde

deitirilmesini

istemi de,

 Beyim, daha geen hafta

d e i t i r d i k , temiz

d i r , a n c a kii y a t t . . . d e m i l e r .
Bana

byle syliyen

olmad.

Yamurdan, scaktan yol yol atlam,

l

kontrplk stne,

beyaz b o y a

k a r a boya

ile a c e m i c e

Res-

t a u r a n t yazl y e r e g i r d i m . B u r a s , i l e d e k i lokan
tann
gibi

en iyisiymi. Toprak taban,

olmu.

Dmeden

stnde

basla basla b e t o n
durabilmek iin,

sandalye d e i t i r d i m . Ya t o p r a k tabann
lnden,

ya

da sandalye

bacaklarnn

ta olmayndan sandalyelerin

eri b r e i t uzunluk

stlerinde dengeli

otu

ramamtm.

lk g r d m y e r o l u u n d a n m b i l m e m ,

hereye,

ince

en

ayrntlarna

L o k a n t a d a alt
s a var.

Aralkl

masayla,

masa

dek dikkat ediyordum.

b i r d e o k uzun bir ma

tahtalar,

stne

kim

yldr y a l a r ,

yemekler dkle

d k l e prl

irlemiler.

Bir o c u k ,

bir

kirli

bilir k a
pr! im-

paavrayla

masann

s t n s i l d i . Yemek t e n c e r e l e r i n i n d u r d u u y e r e git
tim.

Azlar

mi.

H e p s i n i n s t n e s i y a h bir t l r t l m ,

bir t l . . .
tl

t e p s i l e r sra

Elimi o y n a t n c a , y e m e k l e r i n

kendiliinden

sandm,
lutu

ak t e n c e r e l e r ,

sra

dizil

dantelli

s t n d e k i siyah

h a v a l a n d , a r d m . B e n i m kara t l

k a r a s i n e k yn

iinde kaldm.

Ayp

d e i l miymi...
olur diye

S i n e k bu

lokantadan

ka

m a d m . A m a y e m e k l e r i d e y e m e d i m , y e m i - g i b i . yap
t m . Dibi y o s u n b a l a m , az krk s r a h i i i n d e k i s u
k i r l i y e i l e a l y o r d u . S u i e r k e n , alt d u d a m b a r d a
n d k e n a r n a s r l m e s i n d i y e , iki d u d a m , b i r d e n
bardan

iine s o k u p suyu

Lokantadan

kp

itim.

ileyi yle

bir dolatm.

z e l a r a b a d a n kan e s m e r b i r a d a m ,
na

bir e y l e r a n l a t m a a a l y o r d u .

lerinden

bir i k y e t i

kii e v r e l e m i t i .

olduu

belliydi.

Bir

polis memuru
El

kol
Onlar

N e o l d u u n u a n l a m a k iin

hareket
be-on
ben

de

sokuldum. Esmer, ksaca boylu, krkbe yalarnda,

simsiyah byklarnn *acunu yukar burmu bir adam
bana,
Her zaman olur bey, dedi, her zaman olur...
dedi.

Bu adam, az nce otelde, kendisinden yatak ar

afn, yorgan yzn deitirmesini rica ettiim a
damd.

Neymi? diye sordum.

Anlatt: Yabanc arabalar, transit yolundan ge
erlerken, gerek bu ilenin, gerek kylerin ocuklar,
obanlar tarla dibine, yol kysna gizlenir, arabalar
taa tutarlarm. Her zaman olurmu... Birka ta ye
meden transit yolundan kurtulup snr aan araba
pek olmazm. Araba iindekilerden kafas varlanlar
bile olurmu.
Polise ikyet eden adamn arabasna baktm,
ofr yerinin yanndaki
cam, atlan tala krlmt.
Esmer adam, Franszca anlatyor, polis de ona Trke,
' Nerden bulaym yahu, kilometrelerce y o l . . .
Hangi veledizina atm, bilir miyim... diyordu.
Bu olaylar kanksam olan kalabalk da gl
yordu.

Ular sivri, siyah bykl adamla birlikte yr

yorduk. Adam bana,
Arabadaki sar kary grdn m? diye s o r d u .
Evet, arabada gzel, sarn bir kz vard. Ular
sivri, uzun siyah bykl adam anlatt:
Arabann iinde bir esmer herifle bir sar
kar g r d n m, anla ki herif ranl, kadn da. Alman..
Bu arabalar hep iran'a gider. Ordart gelen arabalarda
sarn kadn gremezsin... ranllarn Avrupa'ya na
sl, nerden g i t t i k l e r i , bu yoldan m, baka yoldan m,
bilinmez. Ama arabasz gittikleri belli. Gnahlar bo-

yurtlarna,
ykte

dediklerine

hafif

pahada

gre

ar

bu

adamlar,

yanlarna

biey.. a l r l a r m .

O n u Al

m a n y a ' d a s a t t l a r m , ilkin o t o m o b i l alr, s o n r a d a sa

rn

bir A l m a n

kzn k a p t l a r m ,

gerisin

geri

ran'a

d n e r l e r m i . G n d e y i r m i - o t u z a r a b a b u y o l d a n ran'a
sar kadn tar. E s m e r a d a m n sar karya t a m a h o k
oluyor bey.
Alman
ran

Sar karnn g n l d e k a r a h e r i f i e k i y o r ;

karlar

mas

sarn

diyesiymi

tana,

bu

boyayacaklar.

sar

Sar

karlar

kara

kr

ran

ah

her g e n b i r sarn A v r u p a ' d a n

kap

G r d n m , herif, A v r u p a ' n n .medeniye

memleketine

nasl

koynuna-alarak...
blbl

tana

sarya

o c u k l a r ran' d o l d u r a c a k l a r -

ki,

sn g e l s i n . . .
tini

ran'a

memleketini

getiriyor,

ranl

kucana

herif d e d i n

mi,

oturtarak"

Alamancann

kesilmi...

Ular s i v r i b u r m a bykl a d a m l a o t e l e k a d a r g e l
dik.

Bu

otelin

sahibi

Satlm' Bey'mi.

kemiklerine yapm.
srayacakm gibi

'Sanki

geliyor.

insana

Eri,

tnde yaylanarak yrdnden

gibi

grnyor.

lede

Esmer derisi

hemen

ince

ksa

ilk tantm

zp

bacaklar

boyu,

zp
s

uzunmu

Otelci

Satlm

B e y ' d e n b u r a s iin e p e y c e b i l g i e d i n d i m .
Sana

btn

ileyi,

byle

ayrntlariyle

anlatacak

d e i l i m . Bu a n l a t t k l a r m a g r e , g e r i s i n i sen hayal e
debilirsin.
lede
te be
olan

bin

ilenin

Hazirandan

1980 kii y a y o r ,
kii...
gney
sonra

kylerindekiferle

Bir g e n i d z l k s t n e
batsndan

b t n yaz

b a t a k g l c k l e r kalrm.

bu

birka

Hdrlk D o r u u var.

Hdrlk o l m a y a n

Hdrlk g r d k ,

ay

akyor.

ay kurur, yer yer

Bu batak glckler de sinek

remesi, manda immesi iin...

usunda

Kamlk

birlik

kurulmu

Kasabann k u z e y do
Anadolu'da

i l y o k sanrm.

duyduk.

bir d e i l ,

Her y e r d e

bir

Buray sevmee alyorum, seviyorum d a . . . Bir

sevgilim olsayd da, onun ihanetine uram olsaydm,
bu ileyi seviilir daha bir romantikleirdi.
Elektrik lmbalar yand. Yanan lmbalar, ortal
daha da karartt. nk insan, lmba yannca or
talk aydnlanacak, yacak sanyor. Tersine/ l g
z gibi snks lmbalar, karanl daha ok belirt
mekten baka ie yaramad. lenin ortasndan geen
ana yolu boydan boya bir ka kez dolandm, lks
lmbalar yanyor. Tepeden sarkan fltl lks lm
balarnn karantina sars altnda toplaan insan
larn suratlar uzam, olduklarndan daha da kirli,
tozlu, sska grnyor. Iklar altnda toplanm, k"
t oynuyorlard. Onlar, kahve pencerelerinin, dn
dan seyrediyordum. Eller kollar kalkp kaikp, masa
nn stne oyun ktlarn arpyordu.
Sana mektup yazmak iin otele dndm. Odam
temizlemek iin
gazlamlar mi;
mazotlamlar m,
DDT lemisler mi, anlyamadm. Bir koku, bir k o k u . . .
Kendimi dar atmasam boulacaktm. Havalansn di
ye odamn pencerelerini atm.
Kahveye indim. Otelci Satlm Bey,
Odanz iyice DDT iettim, dedi, ne tahta ku
rusu, ne pire... Bu gece bir uyursunuz, yol yorgun
luunuz gider...
Iklar-yle ksk yanyor ki, kahvede de mektup
yazamadm. Satlm Bey'e,
: Lmbalar hep byle mi yanar? dedim.
Yok, gecenin onundan sonra ceryan kuvvet
lenir de lmbalar bir parldar, gne gibi avkr da
bakamazsn, gzn kamar. Biraz sonra dkknlar
da kimse kalmaz, evdekiler de lmbalar sndrr,
uykuya varr. O zaman sen lmbalar gr...
Burda saat 23,30 dan sonra, lmbalar gz krpar

g i b i kere yanp yanp snyor; Cereyann kesile

ceine iaret...
O saatten: sonra ortalk karanlk...
Gaz lmbalar yanyor.
Bu l ktan kurtulmak iin sokaa ktm. D
ars ierden aydnlkt, nk darda ay var,
ortalk prl prl...
Anladn ya, herhangi bir Orta Anadolu ilesin
den byk bir ayrm olmayan bir yerdeyim ite...
Benim daha nce grdklerimden, duyduklarmdan
daha da yoksul, daha da y o k s u n . . .
Burada herkesin aznda bir Zbkzde braam
Bey... Herkes onu anlatyor, onun szn ediyor.
Merhaba der demez, arkasndan
Zbkzde yle
yapt, byle etti, diye balyorlar.
Adn daha trendeyken duymutum. Bir kompar
tmanda yolculuk ettiklerimizden iki kii, hi durma
dan saatlerce Zbkzde braam Bey'in zulmnden,
-ktlnden *ert yand. Onlarn u z u n u z u n yakn
malarn dinlerken, hi sklmadm. Anlattklar ok il
ginti ama, inanlr eyler deildi. Trenden inince, an
cak bir saat kadar kalabildiim vilyette de, ondan
bundan yine Zbkzde braam Bey'in mera'kl ser
venlerini dinledim.
Kanarya sars kaptkatda da,
.yol boyunca yine o adamn sz edildi. in alas
yan, bu adamn servenlerini dinlemekten insan hi
bkp usanmyor. Destan gibi bir adam. Yalnz, kt
bir

destan,

yani

yergi,

talama...

Herkes

anlatp

an

latp Affah Defan ve/sin ulan Zbk... ilemiz dol

mad m ki, seni Azrail hi grmez diye szn bi
tiriyor.
Daha yoldayken onun iin anlatlanlar dinliye
d i n l i y e , gideceim ileden ok bu adam merak et
mee balamtm.
Ne yazk, onu gremedim, Ankara'daym.

Ya-

knda gelir
manym

deniyor. imdilik,

gibi

geenleri

gelen

bu

renmee

da anlatyorlar.

bana bir masal kahra-

adamn

hayatn,

alyorum.

Burdakilerin,

ondan baka anlatacak,

syleecek baka hibir konular yok...

bkzde'siz
evleri

bu

ile

olmayacakm,

bombo duracakm.

ileri,

bandan

Ben almasam

Onsuz,

yle

yada

ki,

Z-

dkknlar,

b u r d a k i insanlarn

kafalar, gzleri boalacakm. Burada hereyi

dolduran,
Bey...

canlandran

hep

Kahvede, yolda,

hep

evde.

Zbkzde

braam

her y e r d e o n d a n

ko

nuuluyor.
Gece otelde y o r g u n l u k t a n
dan

uyumuum.

arafnn,

hi y e r i m i y a d r g a m a

Pazar s a b a h

yorgan,

gzm

yastk yznn

tirilmi olduunu, ama

anca,

yatak

gerekten

deitirilenlerin,

dei

eskisinden

daha temiz olmadn g r d m .

Sana
kahveye

bu

ay itik.
yordum.

mektubu yazmak

indim.

Otelci

Satlm

iin

otelin

altndaki

B e y ' l e karlkl

birer

O n d a n i l e n i n d u r u m u n u r e n m e e al
O bana d u r m a d a n Zbkzde'yi anlatyordu.

Bir b a k m a d o r u ; anlaldna
Zbkzde

demek...

Sz

gre

arasnda,

bu

ile,

Otelci

yalnz

Satlm

Bey,

Memleketimiz

Neden?.diye

Bizim

garip, dedi,

garip yer bura

s...
sordum.

kasabamza

topra

serpilmitir...

Bu sz, gelirken trende birinden daha duymu

tum.

da,

kendi vilyetinin

bakmszln,

sahipsiz

liini a n l a t m a k iin Bizim m e m l e k e t e l t o p r a ser

pilmi d i y o r d u .
anlamamtm.
nasl

sessiz,

lkin b u s z n

imdi
kimsesiz,

ne d e m e e geldiini

sezinler gibi
yalnzsa,

oldum.

topra

Mezarlk
serpil

mi d i y e k e n d i m e m l e k e t l e r i n i d e bir mezarla b e n -

zetiyorlardr. Otelci Satlm

Bey'e, trendeki adamn
szn aktardm,
Oras iin de l topra serpilmi diyorlar...
dedim.
Satlm Bey, derin bir i geirdi,
Onu bile. elimizden almak isterler, dedi, bura
lar, dolaylar dolasan her uradn yerde buraya
l topra serpilmi- derler. Yalandr. Asl l t o p
ra serpilmi memleket bizim buras...
Baka yer
olamaz.
- -
Neden?
Taa rahmetli anam sylerdi, ben bebeyken...
Oul, oul, buralara l topra serpilmi derdi. O
sizin dediiniz yer bir kere, yksekte kalr. Oraya l
topra nerden gele? Bak u yukar.... Atalarmz, en
haval, en yksek yere mezarlk yapmlar. Hdrlk'n a l t r h e p mezarlk. Yel vurdu muydu, kabristan t o p
ra kasabann stne serpilir. imdi anladn m Bey,
neden buralara l topra serpilmi...
Satlm Bey'in anlattklar iimi karartt. Kahve
nin penceresinden gerideki l topra serpilen t e
pelere yukar baktm.
Buraya haftada iki kere,
cumartesi, perembe
gnleri,, posta var; gazete de o gnler geliyor. stan
bul gazetelerini, yaynlandklar gnden d r t gn son
ra okuyabileceim. Cumartesileri ,
perembeleri
drt, gazete birden almak, zorundaym. Posta gnleri
ne gazete gn de deniyor. Gazeteciye dergiler gel
miyor, abone olacam.
Burasn ok sevdim dersem, inan. ok iler be
cereceimi sanyorum. Btn gn ileyi gezeceim.
Btn ile dediim, yarm saatte bitiyor.
Ama ben
Hdrlk'a da kmak istiyorum.
Gzlerinden per mutluluklar dilerim.

Eri" b e l i n e

belki

hovardala

nualm
.

b a h a r s u y u y r m olsa g e r e k ,

kmtr.

Varsn

olmasn,

biz

ko

dedi.

Parti b a k a n o l d u u m d a n ,

l i i m ieap e d i y o r .

sze d e s t u r v e r m e k -

iftverenolu

Hamza

Bey'e

bak

t m , h e r i f i n , y z n d e n kan e k i l m i , m e v t a y a d n m .
Partimiz

Belediye s e i m l e r i n d e alt oldu

B e l e d i y e (Reislii g i d e c e k ,
lacak...

Senin dzen

mu,

elinden

herifin dzeni tm

dediin,

bozu

makina dilileri

gibi

hep birbirine g e m e l i . Birinin dzeni bozuldu mu, b

tn dzen ark bozulacak.

Ucu hepimize dokunacak.

Ben sze g i r i t i m :
- r - Arkadalar,
Ak koyun

kara

biliyorsunuz,

koyun

ayrt

seim geldi att.

edilecek.

Aramzdaki

ay

rl gayrlr u n u t u p , e s k i d e f t e r l e r i d r e l i m , rafa ko
yalm.
m,

B e y g i r l e r bile

beygir

akliyle,

canavar

b a b a a v e r i r b i r l e i r d e a r t ayaklarn

dnerler.
vatan,

Bizim

millet,

de

birleme

din d m a n

zamanmz.

muhalifler,

grd

canavara
Yoksa

bu

a r a m z d a k i te

p i m e y i , d a l a m a y g e r e k b i l i p s e i m d e bizi y e r e se
rerse,

hepimizin tiftiini tararlar.

Burda toplatk ki,

s e i m l e r d e n n c e muhaliflerin kolunu kanadn,

n

boynuzunu
Byle

Efendi'nin

kula

kralm.

konumamn
meram,

sebebi

Belediye

Hamza'nn e l i n d e n k a p m a k .
kavgasna d t k m ,

ki,

Reisliini

Gedikli

hsan

iftverenolu

Biz i m d i p a r t i c e s e n b e n

muhaliflerin ekmeine ya s

rlecek.
Bunun
zna d a

bir y o l u v a r , - G e d i k l i

bir p a r m a k bal

imiz g i b i ,

hsan

almak...

iftverenolu

Efendi'nin

nceden

imar a k n c a ,

szleti-

o sze

gi

riti:
Arkadalar,
oyuncak; deil,

biz

baka

hep
bir ie

kardeiz.
benzemez.

P a r t i c i l i k ii
nsanolu'-

nun

yiitliini

yol

arkadalnda

kumar leminde snayacaksn

leminde snayacaksn
var;

...

benim

Efendi'yle
de

bir d v a m ;

kendisi

Ben

muhterem

benden

haddimi bilirim,
arkadalarmn
u

sonuncusu

konualm

arkadamz

o1 varken

arka

Gedikli

b i r alp v e r e m e d i i m

ok Belediye

hsan

yok. Ve

Reisliine

bana

bir,

m u h a b b e t

bunun

Aka

Ha o olmu ha ben o l m u u m . . .
ve

ikili

Bir d e

particilik arkadal...

dalar,

snayacaksn,

iki,

lyktr.

reislik dmez.

Ben d e o l s a m , o n u n

hizmetindeyim.

iftverenolu

aknn

grdn

sen?

lan, b e n sana b y l e m i r e t t i m ? Nasl k o n u u l a c a

n

sana

bir bir e z b e r l e t m e d i m

Gedikli
Bu

Efendi'yle

d p e d z Ben

rim.

mi...

bir d v a m

kpry

izniyle.

demek deil

edilmiyecekti.

Bizde,

oyunuyla
elden

kazk

mi?

demek?
day

Hi dva

mava

ahbapl

m, arkasndan

atlacan

Benim

ne

de

o n u n anasn b e l l e r i m

yok yere

da can-cier grndn

Tuu.. :

yok

g e e s f y e ayya

Hele bir reis o l a y m d a ,

Allahn
f

hsan

cmlemiz

skladn

bir a l i c e n g i z

biliriz.

Velkin,

r e i s l i i k a r a c a m d i y e k o r k u d a n a k n a d

nen i f t v e r e n o l u

Hamza d e n e n a l a k t a akl m

kal

m... Reislik e l d e n g i t t i d e ; G e d i k l i hsan Efendi reis

oldu

mu,

herifin

.kalmam k i . . .
Bey'i

ipe

iplii

pazara k a c a k . Y e m e d i i halt

Gedikli

kadar gtrr.

hsan

reis oldu

Gayri

mu,

Hamza

v i c d a n n a kalm

bir

i...
Gedikli

hsan t e h

likeyi s e z i p , zaar iti g i b i kulaklarn d i k t i .

Hamza Bey b y l e k o n u u n c a ,

blis misa

li

srtp,
Bre heyri;

sun...

furullah...
mi...

bu nasl sz,

d e d i , , ne d e m e k ol

Sen v a r k e n , bana r e i s l i k m i d e r m i . . . Esta

Reislik benim

aklmn

ucundan

geme

O s s a a t ii a n l a d m . B u n l a r b i r b i r i n e o y u n oynuyorya,

bakalm

sn,

hangisi

stn gelecek.

hayr b e n o l m a m ,

Sen

sen olacaksn,

r e i s olacak

diye

baladlar

ekimee.

Tbe,

tbeler tbesi

b a n a hi bir v a k i t
B e n
v

etmem.

olmam...

senin yannda...

Sen

Sen v a r k e n

reislik dmez.

batayken,---

Olmaz vallaha...

Ne' d e m e k . . .

Kabul

B u n c a yllk

hizmetin.. :

Allah Allah.. ;

okunmaz yannda

Ben

neyim

canm.

Benim adm

l r m daha iyi.

Olmam art

heyri...

Brak Allasen...

olsun...

'

Kaymakam ktibi

Rza B e y ' i n k a n t e p e s i n e sra

m.

Ulan g a v a t l a r ,

unlara

bak bir...

b i r b i r l e r i n e -reislii
yin

nesini

ye kele

d i y e bir bard

Seimi

buyur ederler.

birbirinize

bunlara,

kazanmlar g i b i ,

Hey kafaszlar,

peke ekersiniz?

s r l e c e k akl var m

sizde?

hele

imdi de
ne

M e r h e m di

Nerdeyse-reis-

lii b i r b i r i n e i k r a m e t m e k i i n e k i e e k i e s o n u n d a
decekler.

Haydi devlet m e m u r u y u m ,

ilerine ka-

rmyaym d i y e s u r d a d u r u p d u r u r k e n , s o n u n d a b e n i
patlattnz...
Rza B e y ' i n

patlamas

iftverenlu'yla
maa frsat
ha

girip

Gedikli

buldular.

hsan

kendilerini

Sonra yeniden

madrabazla

baladlar:

baka

Hamza

ha s e n . . .

u s e i m

ii...

toparla
bir o y u - ,

Bey,

D o r u , . d e d i , a r a m z d a t e k l i f mi var,

olmuum,
fendi

iyi o l d u . A r a d a s u s u l u n c a .

ha b e n

Hep bir kapya kar. Asl m e s e l e

Gelelim/seime...

Ne dersin

hsan E

kardeim?

hsan
bacan

Efendi,

kn

altna a l d :

sandalyeden

kaldrp

teki

Bana sorarsanz...

Evet...

Yalnz,

Elbet..-.

Bana s o r a r s a n z ,

m i z l i k ister.

Sana
bu

d e d i ve s u s t u .

sorarsak?

dediklerim

burda

kalacak.

kendi

iimizde

ilkin

Ne dersiniz,

yle deil

i i n d e m i k r o p var. T e m i z l e m e y i n c e ,
moy vermez,

timizin

m?

temizlenecek

unu

bana s o r m a

hey A l l a h . . .

namussuzun

Ge)peJeJ;/7r

syliyeceksiniz?

iinde

Partideki

skysa g e l adn s y l e
na,

b u m i l l e t bize o y

Ne d e s e m i m d i b e n

iinden

u belJL

bir. t e

Partimizin

y i e m i , d e i l mi?

Ban, bana e v i r m i b a k a r .
nn sras

mi?

mikrobu

herkes

Par

kim

oldu

adn

na)

bitir

de,

b i y o l . Z b k z d e d e m i l e r o

bir kulana g i t t i mi

iflahmz

k e s e r . H e r k e s ba

n a b a k y o r k i , p a r t i d e n t e m i z l e n e c e k m i k r o b u n adn
syliyeym.

ii p o l i t i k a c l a v u r u p ,

dedim,

Dorudur,

iyinin

k t n n ayrd za

m a n g e l d i d e g e t i b i l e . . . Bir k t n n y e d i mahalle
ye

zarar

vardr.

"Bam

Satlm

Ne

dersin

Bey'e d n d r p ,
Satlm

Bey

kardeim?

B y l e c e bely s t m d e n . a t t m .
y o k u a v u r m u k o c a kz g i b i

dedim.

Satlm

burnundan

Bey,

soluyarak,

D o r u lfa ne d e n i r , d o r u y a d o r u . . . imiz

de k t n n o l d u u d o r u

bir sz. O h e r i f i partimiz

d e n d e f l e m e y i n c e , s e i m kazanlmaz.
Bunu

dedikten

s o n r a ban y a n n d a k i n e e v i r i p ,

Ne d e r s i n M u r t a z a Efendi? d i y e s o r a r a k , be
ly

stnden savuturdu. Allah Selmet Versin M u r -

taza

Efendi.

Mnasiptir... dedikten sonra,

yle

deil

fendi'ye sordu.

mi?

diye

Allah'n.

Kulu

smail

E-

Herkes,
ve

bunun

partimizde

aramzdan

bir :

namussuzun

atlmasnda

olduunda

birlik.

Gelgeleiim,

h i b i r i d e u i i m i z d e k i a l a n adn s y l i y e m i y o r d u .
Bu

b i z i m insanmzda y r e k y o k ,

yrek...

Ulan

kor

k a c a k n e v a r ? S y l e s e n i z e u h e r i f i n a d n . . . Tuh y
reksizler!

Herkes

birbirine

yle deil

mi?,

Ne

dersin? d i y e s o r a r a k bely s a v u t u r a s a v u t u r a , d
n p d o l a p g e n e bana g e l d i .

Ne

bir Akl

dersin?

Evvel

Demee

Sen

partimizin

Hoca olarak bu

an

Dmesiyle,
Bu

gibi,

ardna

Deli C e l i !

drz

nerde?

inmi

de

nerde,

Sakalna

mz o l a c a k Akl

ortamza

biz k u a n p si

Da e k i y a s
kanun

eskidenmi.
kitabna

kp bakp m a d d e y e u y g u n a d a m s o y u y o r l a r .
hkmeti

arpt,

B u r a n n b i r kar

Ulan y o k s a

m kalm?

ekiyalar ehire

kasabann

ve

barmaya balad:

g r e n i y o k mu?

imdi

o c a k bakan

kanad

m e m l e k e t i n s a h i b i kim?

lhlanp d a a

Efendi,

ie...

k a l m a d , ' kapnn

n a m l u d a n vzlam m e r m i
dt.

G e d i k l i hsan

Evvel

Belediye

frdmn
Hoca

hani?

Reisi

Ulan

ba
bu

denilen

parti bakan

Ulan sizin

partini

zin d e , ulan sizin b e l e d i y e n i z i n d e . . \

Deli C e l i l

essahtan

dellenmi ki,

daha nnde

d u r u l m a z h e r i f i n . Gzleri f i n c a n f i n c a n dar u r a m ,
az

kprm...

B i r i m i z azmz

rimizi bir k u r u n l a d e i e c e k ,
Svlecek,

svlmesi

a s a k herif her b i

bizi k e v g i r e e v i r e c e k .

e l h a k iktiza e d e n

her k i m var

s a h e p s i n e s v p s a y d k t a n s o n r a , Deli C e l i l ' i n b e d e
ni g e v e d i .

Rza Bey, ne de olsa h k m e t a d a m o l

d u u n d a n lfn u c u h k m e t e d o k u n u n c a ,

Hst,

Hkmeti

iin

lm... d e d i .

len Celil

E f e n d i o l u m , o nasl s z . . .

iine s o k m a !

Neyin

nesi a n l a t baka

Rza

Bey'i

bizim

burda

herkes

s y l e y i n c e Deli C e l i l ,

Benim

sayar.

byle

hkmetimize

kar

hibir szm yok

Rza B e y e m m i . . . ,diye a l a m a a b a l a d .

Koca

herif

iki g z iki e m e a l y o r , a l a m a k t a n b o u l a c a k . . .

Bre heyri,

Hem alad,
m.

Herif,

hem anlatt.

Kars y u f k a y a p a c a k

frnda y a k a c a k yok,

sk de dadan
eei

n'oldu, anlat hele...

nne

getir

katp

d n e m e t e Kalayc

demi.

km

bir e e k y k
Deli C e l i l ,

yola...

Hdrlk'

Kr Nuri'yi g r m .

kk

kulukta,
dolam,

K e n d i s i an

latyor :

lkin K r N u r i o l d u u n u

grseniz bilemezdiniz.
mu. Ayana abadan
na d o l a k d o l a m .

bilemedim.

Herif e y t a n

gibi

Siz de

bir e y o l

bir k l o t p a n t o l g i y m i ,

baca

S r t n d a bir e s k i a s k e r i y e c e k e t i ,

b a n d a s i v r i bir k e e k l a h . . .

Gs aprazlama f i

eklik,

Allah Allah...

o m u z u n d a bir f i l i n t a . . .

Karm

d a b u h e y b e t t e bir d e m o l u g r n c e b e n a r d m .
C a n d a r m a d e s e m , c a n d a r m a y a b e n z e m e z , e k i y a de
s e m e k i y a y a b e n z e m e z . Yahu b u n e A l l a h ' n b e l s
d e m e e kalmad, mavzeri

bana y n e l t i p

Duurr!

di

y e b a r m a z m ! . . D i z l e r i m i n ba z l d . Dur d e m e s e d e y r y e c e k d e r m a n m var... Ben d u r d u m , e e k

durmaz...

Eee

ecinni gibi
kime

herif Ben
diyorsun?

rullah a a m ,

paam,

diye seslendim.
y i n c e Tbe,

d i y e

bir
diye

serteldi.

haa

Eei

barnca,

hkmet kuvvetiyim,
Aman

huzurdan

bahane

szm eeedir

bu
sen

estafu

eee dedim

edip yoksa...

diye yemin

itim.

de
A

d m a d m s o k u l d u m . Bir d e b a k t m , b i z i m K a l a y c K r
N u r i d e i l mi? Ulan o c a batas Kr, s e n i bir a d a m
belledim
dedim.

de

dm

Selm

azma

brak da

geldi,

elli'

selmnaieykm

k a y m e y i v e r bakalm

dedi. Ben aka belledim... Ykl! Ne ellisi, Kr? Bu

ne biim aka? dedim. Namluyu gsme dayamaz
m... Aman Nuri Efendi... Skl elli kaymeyi...
Yahu; ben senin Celil Emmin deil miyim? Ne dese
iyi... Buras vazife y e r i . Tanlk baka, i baka.
Vazife banda tantk yok ve de ben seni imdi ta
nmyorum. Aman Nuri Efendi karde, aman Nuri
Efendi olum... Tanmam... Vazife banda babam,
gelse tanmam. Peki, n'olacak? Bu neyin vazifesi?
Sen hangi etenin askeri oldunda da balarnda va
zife grrsn? diye sorduumda Ben dedi, bu
gne bugn hkmet kuvvetiyim. Anladm ki zaval
l Katayc dermi. Benim adm bouna deliye kar
mlar. Deli dediin byle olur. Herifin elinde mavzer
olunca, benim deliliim sker mi? Anladm d e d i m ,
hkmet kuvveti olduun besbelli ite... Bir bak
ta anlamtm.
Hkmetin
hangi kuvvetindensin?,
Ben Orman Muhafaza Kuvvetlerindenm dedi. G
leceim, namlu gsme dayal, glemiyorum/ Pekiy karda, iyi ho,
Orman Muhafaza Kuvvetinden
olduunu beendim. Velkin hazr sen bylece silh
lanm, kuanmken bir ormanlk memlekete gitsen,
ormanlar korusan. Biz d o d u k bydk, buralarda
orman deil aa bile grmedik dedim.
Bir kzd,
nerdeyse tetii ekip kurunlar gsme boaltacak.
Bizim yzmzden buralarda orman olmazm.
Biz
topra kazp kk skermiiz. Kk sknce aa na
sl olurmu... Bir anlatt, bir anlatt, belle ki essahtan Orman Muhafaza'nn memuru olmu.
Evet, biz
Orman Muhafaza diye bir lf duymuuz. Amma o
i, orman olan memleketlere mahsus. Biz oldum bit
tim ne orman grmz, ne de Orman" Muhafaza
M e m u r u n u . . . Anlatt, anlatt, sonunda k bakalm
elli pangnotu dedi. Ne paras aam? dedim. Sa-

n a elli

lira c e z a yazdm d e d i .

lum?

Sen

bir

hkmet

lum diyemezsin,
rm...
dan

kesmek.

bet ldrrsn...
Orman
te

Gel g r k i ,

Suun

orman

l d r r msn?

ite

bak,..
Tbe,

nacan...
dedim*

Ben

Niyetin

olmasam

kk skmee

s k m e k t i ya,

dedi.

sen

s k e c e k t i n . - V e r ellilii

kk skmiyecektim dedim.
Gvem

y u f k a y a p a c a k d a frn

kzdrmak

Ya bu

yolacaktm.
iin

gvem

na

Ablan
istedi

imdi d a h a b e t e r d e d i n , g v e m y o l m a n n

yetmibe

grlm

Besbelli

Skmedik bre orman m e m u r u . Sk-

nesi?

dedirrv(*).

mavzer

El

dedim.

neyin

cezas

ne?

n e r d e , a a n e r d e k i , a a c kesem

s e m hakkn var.

cak

Suumuz
l r msn

elinde.

kmsn d e d i .

dedi.

onun

kazman,

niyete

hibir vakit

y o k s a m b i r e l l i . l i r a c e z a d a h a yaza

Ver ellilii...

aa

Neyin cezas b r e o

kuvvetine

lememiiz...

mi?

kayme...
Daha

Skl

paralar!...

g v e m yolmamz,

Yahu,

kk kk-

Verecek-param da yok... Herifi sorarsan

hi a k a s y o k . M a v z e r i d a y a y p b e n i bir g z e l s o y d u ,
stmden

be

pangnotum

kt.

Paray

ald.

Bir

d a h a g r r s e m e e i n i d e alrm. B u s e f e r l i k b u ka
dar... d e d i .
Deli Celil'in
tk.

Besbelli

Kalayc

alrz.
Deli

anlattklarna

K r -Nuri d e l i r m i .

bir d e

Elin f u k a r a s

vah... dedi.

(*)

alya

Bre heyri, d e r d i n

acyacak y e r d e ,
geri

alya

bu

akln

Rza Bey,

mu? Zavall

sver sayarsn.

hep

Kr Nuri'ye

imdi

oynatm,

vah,

paran
vah,

Celil,

Gvem: Bu olaylarn getii blgenin aasz, p

lak b a y r l a r n d a , k r a l a r n d a ' yetien d i k e n l i , bodur,
sert all bir b i t k i . Tezek t u t u t u r m a k , ev f r n l a n
ve t a n d r kzdrmak iin y a k l r .

Kr Nuri

benimle birlik kasabaya geldi.

im

di kahvede... dedi.
Hemen
ki, Allah

Kr Nuri'yi

gstermiye,

anlatt

gibi

benzer,

Osmanl

Omuzunda

kahveden

giyinmi.

da

Ulan

mavzer.

Bir g e l d i

Deli Celil'in

Yenieriye

benzer,

ekiyaya

benzer,

bir a c a i p

klkta...

korucusu

mu

ke

Memuru

ol

polisine

bu

arttk.

hakikat delirmi.

Rza

Bey,

ne? Bamza d a

sildin? diye s o r d u .
1

Kr Nuri,

Sayenizde

dum...

Oynatm

Muhafaza

fakir.

D e m e k o r m a n c l a yazldn?

k o y d u bu

Allah

Orman

d e m e z mi?

Allah

raz o l s u n ,

serden

Bey'imiz,

beldan

Allah

mrn

korusun,

acd d a beni O r m a n

Biz

Peki

se"ni

kim

ie?

birden

aydk.

Az

uzun e t s i n ,

Zbkzde

braam

M e m u r u yazdrd.

d a h a sktrp

soruturun

c a ii r e n d i k . Kalayc K r N u r i ' n i n d k k n n i s t i m
lkten

kurtaracam

szdrdn

hep

istimlk edilince
bk'n

stne

diye Zbkzde'nin

bilirdik.
Ya

Kalayc

param,

yrm.

kar,

ne

g r r . Yarntesi g n

iini

iinden

Sevincinden

gene

Dur imdi

Zparan

Parann fazla
i c e b i n d e n

Velkin
asn.

bin

lira

Sana

bir

Seni t e m e l l i bir i sa

M e m u r o l m a k ister misin? d i y e s o r m u .
Nuri'nin

kr gz

bile

u d u y u n c a , Z b k ' n ayana
yleyse,

Senin

ceketin

bir binlik al.

iyilik e d e y i m d e bana d u a et.

hibi e d e y i m .

para

dkkn

cann... d i y e

severim.

u i v i y e asl

czdan

ondan

Nuri,

Zbkzde

b e l e d i y e d e yediler. A m a seni
sn v e r e c e i m .

ya

Kr

seni Orman
azndan

Muhafaza

m.

kapanm.

Memurlu
Zbkzde

M e m u r u yazdraym.

b i r d i l e k e yazalm.

demi.

Di-

lekey yazm. Kr Nuri de okumas yazmas olma

dndan imza yerine dilekenin altna parmak bas
m. Zbkzde Sen artk keyfine bak! demi. Ka
layc Kr Nuri, gelmi gitmi, bugn yarn, bugn ya
rn, bitrl tyini gelmiyor.
Bu sefer Ankara'ya
gitmezsem olmayacak demi. Kr Nuri, dkkanndan
kalan nesi var, nesi yok satp, paralar yolluk olsun
diye Zbkzde'nin ierde olmad bir sra, odasn
daki rafa brakm.
Paray kendisine verse, braam
Bey'i kzdracak da iini yapmyacak diye korkmu.
Bu Ankara'dan gelince Ulan Kr, iin o l d u ; Tyinin
kt. Ziraat Vekiline zorla imzalattm; Ben kmadan
postaya verdiler. Bugn yarn emrin gelir. Sen he
men Orman Muhafaza Memuru elbisesi yaptr, Hdrlk: yoluna dur. Kk skmee, gvem yolmaa gelen
den ceza keseceksin. demi. Kr Nuri
Aman bir
zarar gelmesin deyince, Daha durur it... Vekil haz
retleri, hemen ie balasn, oralarn hep ormanlk
yapacam buyurdu demi. Kr Nuri de, Zbkzde
namussuzunun tarifi zerine, hemen vilyete koup
eski askeriye elbisesi satn alm, srtna da mavzeri
asp, km Hdrlk bayrna... De ki, gelenden ge
enden hara alyor, de ki ba alyor...
Kr Nuri bunlar anlatp,

Bugn yarn tyinim gelecek,

daym... d e d i .

emrim posta-

Rza Bey,

Maan neymi? d i y e - s o r d u .

imdilik maa yokmu; ondalk verecekler...

Kestiim ceza paralarnn yzde onu benim.
Gerisi?
Kr Nuri'yi bir dnce ald.
olacak diye hi dnmemi.

'
Parann /gerisi ne

O n u da Z b k z d e

run...

i b r a a m B e y "bilir, o n a so

dedi.

Deli

Celil'le Kr Nuri'yi

dar

kardk.

Mzake

r e y e g i r i t i k . G e d i k l i hsan E f e n d i ,

rop

A r t k i o r t a y a k t ,

dedi,

partimizdeki

mik

belli...
B u n u n z e r i n e h e r k e s c o t u , a t azn':

Bu

kaldka,
eriler.

Zbkzde

biz b u

namussuzu

kasabada

bizim

partimiz

b i r t e k o y alamayz

de

hem-

B u b y l e mi?
Evet...

Ben b e n k e n ,

oy v e r i r s e m , y u f o l s u n

ben

bana.

bile k e n d i p a r t i m e

O herif partinin

namn

b a t r d . O bu p a r t i d e y k e n . . .

imdi
fi

namussuz

yznden

hepimiz

pislendik.

m e r k e z e yazp bir b i r anlatacaz. V e

p a r t i d e n i h r a e t t i r e c e i z . Yahu,

suzun elinden ektiimiz...

let o l m u .

stediini

bu

nedir bu

heri

namus

U l a n , h e r i f b i r bana dev

Orman

Muhafaza

M e m u r u ya

par, d i l e d i i n i v a l i t y i n e t t i r i r . . . B u n e b e . . .

Biz h e p

ldk m yoksa...
Biz b y l e k o n u u p d u r u r k e n
Gedikli

hsan

Gedikli

ihsan'n

y o r ya,

ne?

lrsa,

Efendi yok.

Emin

c a yl

Murtaza

Efendi'nin

de

svm.

bir d o l a p

gelmemesine

Bu

eviri
bak

bir d a l a v e r e d n y o r . A l l a h S e l m e t
Efendi,

i m d i sz K a d r ' e f e n d i n i n , d e d i , n k o b u n
bu

kasabada

kartndan,
efendi,

bir d e f a r k e t t i m k i ,

if aras

bir d o m u z l u u var,

arkamzdan

Versin

iki

m u h a l i f l i k e d i p aramza s o n r a d a n

muhaliflerin

belediye

ruhunu

seimlerini

bilir.

Syle

Kadr'-

kazanabilir

miyiz,

kaza

n a m a z myz?
Kadr'efendi,

Sordunuz,

syliyeyim,

dedi,

imdi bu bizim

b u r a insanlarn h e p t o p l a s a n z d a inizden

kim m u -

halif? diye sorsanz, hibiri kmaz. Hah, anla ki sen,

bunlarn hepsi muhalif. Bu sra kasabada hi muhalif
yok grnyor. Byle oldu muydu, anla ki hepsi mu
haliftir. Snammdr, ne zaman muhalif in" says aza
lrsa,, iktidardakiler hap yuttu demektir. imdi gene
yle... Canm siz kendinizden bilmez misiniz?
Her
biriniz gizli din tamaz msnz?
Yooo, kzmak yok,
bak mesel u Zbkzde. ibraam Bey'i grdk m,
yzne durabilir miyiz? Sen sylesin sen bylesin der
nne yatarz. Bu ne demek? Herifi bir kak suda bo
acaz demek. imdi bizim durum da o hesap... He
le seim gelsin...
iftverenolu Hamza Bey,
Ne yapmak gerek? diye s o r d u .
Kadr'efendi,

Ne yaplacan demin
Gedikli hsan Efendi
syledi. Nereye gitti o? Hem akl verdi hem svt
m? Yaplaca, Zbkzde hergelesini partiden ih
ra etmek... Btn suu, yaplm her ne ktlk
varsa, onun stne atp partiderr kovmak... Hemi de
dorusu b u . . .
,'

Rza Bey:
Hele kalkn, ilkin u Orman Muhafaza iini
kaymakam beye. ihbar edin. Hey hey, ne olmal ol
malyd da, kaymakam izinde olmalyd, ben de kay
makam vekili olmalydm...
Ne yapardn Rza Bey?
Ne demek? Bir zabtla doru savcla... He
men tevkif mzekkeresi kesilirdi.
Aman yleyse, abuk... Doruca kaymakam
beye...
Bu ii Otelci Satlm Bey'le Allah'n Kulu ismail
Efendiye verdik: Onlar ihbar yapmak iin kaymaka
ma gittiler. Biz ylece konuup dururken akam da

etmiiz, hava kararm.

Biz baladk Zbkzde'yi
Ankara'ya ikyet iin gerekeyi dzmee.. : Merkez,
ya bu herifi partiden atar, ya biz toptan istifa ederiz.
nk bu Zbkzde ile ayn partide olmak erefi
mize dokunuyor ve o partide olduka hibir zaman,
seimi kazanamayz. Biz bunlar bir bir kaleme alr
ken Satlm Bey'le smail Efendi dndler.
Ne abuk?
Sorma karda...
Bu bizim kaymakam hava
karard m, akln yitiriyor. Vardk huzuruna... Zbkzde demee kalmad. Daha ben Z... derken, lf
azma tkayp,
dvnmee, san
ban yolmaa
balad, nneyip duruyor: Vay bamaaa... Vay ba
ma... Gene mi Zbk, gene mi o? Yahu, siz baka
bir lf bilmez misiniz? Bktm sizin Zbk'nzden...
Herif susmak bilmiyor. Aman zaman, susmaz... Bir
de yere melip alamaa balamaz m!.. Hem al
yor, hem de at sylyor: Vay ben yandm bu da
lar balarnda... Genliim gitti eyvah... rdm...
Siz neylediniz?
Hi, braktk geldik...
yi, oturun da, u Zbk aleyhindeki delilleri
toplayalm...
Zbkzde aleyhinde delil biter mi? Sayfalar do
luyor... Derken Tccardan Emin Efendi ieri girme
di mi?
- Bre Emin Efendi nerdesin? Yahu bugn top
lantmz yok muydu? Bu ie sen n-ayak olmadn
myd?
Emin Efendi, be eek yk odun tam gibi
yorgun,

Olanlar bilmezsiniz, dedi, gevezelik eder du

rursunuz. Neredeydin, bana ne i geldi diyen yok.
Aman ne oldu?

Daha

nerde

ne o l a c a k . . .

Zbkzde

braam

Hani b u r d a t o p l a h r n s m z ,
Bey?

Parti

toplants

olsun

d a g e l m e s i n , g r l m m? B u g n n e d e n y o k ? Sy
leyin

bakalm,
Hep

de'nin

neden yok?

birbirimize

katlmad

baktk,

y l e ya,

bu

Zbkz-

hibir parti toplants olmaz.

Herif,

k o s a n g e l i r . T c c a r d a n Emin E f e n d i ,

Siz k i m ,

olmayn

particilik kim, d e d i ,

bir d n e n

var

Zbkzde'nin

m?

Aman

Z b k z d e braam Bey p a r t i m i z d e n istifa edi

yor.

abuk syle,

Duydunuz

mu?

" Nee? A m a n

Evet,

aldm.

beri

Ben

bunu

gizliden

haber

lf alrm d i y e v a r d m y a n n a . . .

Sa

lf a l a c a m d i y e g b e i m a t l a d .

iftverenolu

deme...

istifa e d i y o r .

Azndan

bahtan

neymi?

Hamza

yi ya ite, . k r n

Bey,
istedii

bir gz A l l a h v e r d i

iki gz.-.. Biz o n u nasl e d i p de p a r t i d e n k o a l m d i

y e d n p d u r u r k e n herif k e n d i l i i n d e n

Sen y l e mi

Bir d e b a k t k ,
gene?
ya,

Syrlp g i t t i ,

kar g i d e r .

b e l l e d i n ? d i y e bir s e s .

Gedikli hsan...
syrlp

geldi.

Ne zaman

gelmi

Var bir d o m u z l u u

ne?
Tccardan

Emin E f e n d i ,

- Arkadalar,

dedi,

b u Z b k z d e ' y i size anla

tacak deilim.

Siz b e n d e n

partiden

bouna olmaz.

istifas

d a bir kar o l m a z s a , s e r e
partiden

niin

iyisini
Bu

bilirsiniz.

Herifin

namussuz, ucun

parman o y n a t m a z k e n ,

istifa e d e r ?

H e r k e s i bir d n c e d i r a l d . y l e y a , k o s a n git
meyip slk gibi. yapan
eder

mi?
Satlm

Bey,

herif,

imdi

bouna

istifa

 Bunda bir orostopolluk vardr... dedi.

Gedikli hsan Efendi,
Bu Zbkzde bir gn nce Ankara'dan gel
di mi?
'
Evet, geldi. Kr Nuri'nin Orman Muhafazaya
tyinini de birlikte getirmi.
Evet, Ankara'dan yeni d n d . imdi de parti
den istifa edecekmi? Neden? Bunu bilmeyecek ne
var... Demek ki hkmet sarslyor. Bizim parti hap
yuttu demek... Parti kyor demek, dalyor demek.
Zbk g i t t i , bunu rendi geldi. imdi hepimizden
nce partiden istifa ediyor ki, teki partide post ka
pa...
;
Allah'n Kulu smail Efendi,
Olsa olsa byle olur, dedi, baka trl istifa
etmezdi. Fakat bu partide de hi i kalmad... Bana
da sorarsanz, dnden karm ya, ar bels ite...
Murtaza Efendi,
Onu bunu brakn, dedi, dnp durmayla i
olmaz. Partimiz gyorsa, Ankara'dan daha yeni ge
len Zbkzde braam Bey bu iin asln iyi bilir. Ne
duruyoruz? braam Bey'in yanna varalm, iin do
rusunu renelim, ne dersiniz? Bu haber doruysa,
biz de ayamz ona gre atalm...
-"'Evet... Zbkzde'ye g i t m e l i . . . Azndan bir
gzel lf almal...
Karar m karar... Hep birlik Zbkzde braam
Bey'in hanesine vardk. Baka zaman olsa, arlamak
iin fr dner, aman emmiler diye pervane kesilir. O
gn bir d u r g u n . . . Hobeten sonra iftverenolu
Hamza Bey,
Ankara'da daha baka ne var ne yok? diye
sordu.
Zbkzde yarm azla,

Ne o/sun, " h e p b i / d i i n i z g i b i . . . d e d i ' .

Bak u
yor.

Evet,

alaa,

Zbkzde'nin
tarma

azndan

partimizin

kerpetenle

zldn,

partiden

anlyan

istifa e d i p b a k a p a r t i y e ak

olaca-doru.

Yoksa

bakan beni kucaklad,

lf s k l

sarsldn

byle

susmaz,

filnca

babakan alnmdan p t ,

b a k a n d a evine y e m e e a r d d i y e b o l k e s e d e n a
tar tutard.

Bu

herifin Ankara'dan

dnp

de byle

ne v a r

ne y o k ?

sustuu grlmemi.
Arkadalar durup

Eee

braam

d i y e bir d a h a ,
de,'

durup,

Bey,

bir d a h a s o r u y o r l a r . O da her s e f e r i n

'

'

Ne olsun,

ne

hep b i l d i i n i z g i b i . . . d i y o r .

Lf d n y o r d o l a y o r ,

Eee,

braam

Ne o l s u n . . .

Az sonra

Ankara'da

Bey,

arada gene
Ankara'da

biri

soruyor:

ne v a r ne y o k ?

Hep b i l d i i n i z . . .

gene:

Ankara'da daha baka

Ne

ne v a r ne y o k ?

Eee b r a a m Bey, A n k a r a ' d a d a h a d a h a ne var

olsun...

yok?

Hi...

Eee b r a a m

Bey, y e d i i n

Ankara'da grdn,

te...--

Vallaha...
1

itiin senin olsun,

d u y d u u n u anlat bakalm...

Ne d i y e y i m . . .

Bilmem k i . . .

Hi i

Eveeet,

iin

renginin

bozukluu

anlald ve

bi

zim parti foslam. Bu belli...

Zbkzde'nin
imiz gibi

partinin

evine g e l i r k e n ,

nceden szleti-

Hamza B e y k o n u m a a b a l a d :

b r a a m Bey,

b e n i m anladma g r e , bu bizim

b a n d a k i l e r ileri

iyice p i s l e t t i l e r .

Balk b a -

tan kokar-derler,-kuyruk ba geti- kokumakta... Bu

gidi iyi gidi deil braam Bey, ne dersin?
Valla ne diyeyim... diye boynunu bkyor.
Bak u drzye, baka zaman olsa cr cr ten
bokluca blbl... imdi kabir ta gibi susmu.
Arkadan Allah Selmet
Versin Murtaza Efendi
sze giriti
Bu bizim partide hayr kalmad e f e n d i . . . By
lesi parti olmaz olsun. Millet hepten yz evirdi. M u - ,
halefet gnden gne geliiyor, he mi? y l e mi, deil
mi braam Bey?
Valla bilmem k i . . . Siz iyisini bilirsiniz.
Evet, sylemiye sylemiyor ama, gnlsz ko
numasndan da belli ki, renmi. Anlalan parti
den kp bizi yaya brakacak.
Arkadalar, nceden szletiimiz gibi, lf a
mam iin bana imar akyorlar. Ben sz aldm:
braam Bey, biz arkadalarla dndk,
ama
sana
danmadan karar veremedik.
Evet, bizden
.gensen de, bu particilik zenaatini hepimizden iyi bi
lirsin. Biz dedik k i . . . Yahu, nedir bu batakilerin mil
lete e k t i r d i k l e r i dedik... Bizi de maa gibi .kullanr
lar, dedik. imdi biz bu partiden istifa etsek, ne der
sin, hakl deil miyiz? Geliimiz, sana danmak iin..
Rahatsz ettik...
Zbkzde'nin nursuz suratnda en ufack al
met yok ki, iinden geirdiklerini anlyaym. Ban
yere edi, gzleri taban halsnda,
Canm, dedi, siz byle sylersiniz; sylersiniz
de bir trl dediinizi yapamazsnz.
Hepiniz baba
dostusunuz ya, darlmayn szme emmiler; hi biri
nizde yrek yok. stifa edecek herif basar istifay, o
kadar...
s.Tamam... anlald, evet, herif partiden ka-

cak.vo de bildii gizli meeler var. O ki partiden is

tifa ediyor, demek partiyi km b i l . . .
Satlm Bey,
imdi, hemon... d e d i , bir bo kdn var m?
Ver sen... Ver de bak, yrekli insan nasim...
Zbkzde' nceden hazrm.
Yklk dolabn
dan dileke ktlarn kard. Hepimize verdi. Satl
m Bey bana,
Bedir Hoca, senin kalemin kuvvetlidir, benim
azmdan bir istifaname yaz ve de stanbul gazetele
rinin hepsine yollyalm ki, millet de bamzdakilerin
ne mal olduklarn anlasn... dedi.
Kadr'efendi,
Bu ii dnsek, acele etmesek... deyince,
Zbkzde,

Ben demedim mi, siz sylersiniz, sylersiniz

de yapamazsnz... dedi.

Bunun zerine aldm kalemi elime baladm yaz

maa:.
Parti Genel Bakanlna,
Millet iradesiyle i bana gelmi olan parti, ik
tidara geceli beri yllar olduu halde, vaatlerinden
hibirini tutmad, hatt tamamiyle ters istikamete
giderek, kuru bir kalknma, edebiyat arkasnda anti
demokratik kanunlar kararak eski gnleri bile mum
la aratacak hale getirdii, durum byleyken yapt
mz ikazlarn da hibirinin nazar itibare alnmad,
bu sebeple beslediimiz btn mitlerin... Falan f i
ln, altna Partiden istifa ettiimi bildirir ve keyfiye
ti umum efkra duyurmak zere arzederim.
Dilekeyi okudum. Hep beendiler. Zbkzde,
Herkes ayr ayr yazacana, t o p t a n , herkesin
azndan yazlsn, altna imzalar baslsn... dedi.
Dedii d o r u : yle yaptk. Altna imzalar attk.

K i m i s i imza a t t , k i m i s i m h r n b a s t ; b i t i n c e Z bkzde

dilekeyi

elimden

ald, y k l k

kapsn

kit-

ledi, anahtar da cebine s o k t u .

Birden aydm:

braam

Bey, s e n

sonra

imzalayacaksn?

Ne imzas, b e n i m z a l y a c a k d e i l i m . . . Ben si
z e p a r t i d e n k a c a m d e d i m mi?
diimi

Byle

bir sz de

duyannz v a r m?

Aman...
Yahu...

Deme...

Namussuz

bizi

nasl

i?

rk

Bre...

tahtaya

Karda...

bastrd

m...

Tuu...
Bizim

telmz

Madem

yazarm,

grnce,

istiyorsunuz,

b e n d e ayr

bir dileke

dedi...
Aman

Yazd.

yaz...

Yazdktan

sonra

da

hi

utanmadan

oku

d u . P a r t i y e c a n d a n , k a l p t e n , b e d e n e n , c i s m e n v e ru
hen

balym.

Ucunda

dnmiyecekmi.
bana b u
lasna

lm

kasabada parti

kadar

olsa,

Herkes partiden

koruyacakm.

parti yolundan

ekilse de,

kalesini
Allah

bir

kannn s o n

dam

da

bera-

partiyle

bermi.
Bunu
imdi

yzmze

kar

o k u y u n c a aptk

Hamza

Bey,

B a k b u n u o k b e e n d i k b r a a m Bey, d e d i , biz

s e n i n iin o k d e d i k o d u l a r d u y d u k .
ben arkadalara,
kere

snamak

gyabnda

istedik.

Biz s e n i

Aferin...

b i r snayalm

nanmadk.

syledim.

c i l i k t e , l m e k var, d n m e k y o k . . .
lyz.

kaldk.

n'olacak?

Ama

Hatt

seni

Yiit a d a m s n .

bir

Parti

B y k l e r i m i z e ba

dedik...

Zbkzde,

yi y a , d e d i , siz b e n i snadnz, b e n de sizi s

n a d m . . . siz s y l e d i n i z , b i r d e b e n s y l i y e y i m d e d i n -

l e y i n . "Sen

k a r a c m l e s i kt, .imzasn z o r a t a n c a h i l i n

b i r i y k e n , b u p a r t i n i n s a y e s i n d e k o c a b i r B e l e d i y e Re
isi o l m u s u n . . .

Bu

parti

olmasa,

Belediye

Reisliini

r y a n d a g r e b i l i r m i y d i n ? Ha? i m d i d e k a l k m , y o k
yle y o k byle...
Bize d n d :

Ne d e r s i n i z a a l a r d o r u mu?

'

N e d e n i r ? i f t v e r e n o l u iin d e d i k l e r i h e p d o

ru...

Evet...

Ondan

Dorusun...

dedik.

bana d n d :

Sen

bir h o c a

kasabaya gelip,

eskisiyken,

ky

imamlndan

p a r t i s a y e s i n d e adn t c c a r a

k a r k e n , h k m e t i n , o t o m o b i i lstii t e v z i a t n d a n , o t o
mobil

d e i l yayl

lstik

alp

araban

vilyette

lstik

bile

yokken

onar yirmier

karaborsas

yaptrmken,

i m d i d e k a l k m , a n t i d e m o k r a t i k h e mi?
, A m a n

susss!..

leri... Allah, Allah...

Estafurullah...

Biz o

lstik

R a h m e t l i p e d e r i n l e bir y e d i i m i z

i t i i m i z ayr g i d e r d i . N e d e m e k . . . S e n i m d i b u sz-,
lerinle

pederinin

ruhunu

muazzep

etmedin

mi?

Bre

b r a a m Bey, s e n b e n i m e l i m d e b y d n o l u m . . .
Ben sylesem de ne f a y d a . . .

brleri Zbkz-

de'ye,
Evet, d o r u s u n . . . d i y e ba s a l l y o r l a r .
Hele i f t v e r e n o l u

Hamza alan g r s e n ,

ken

d i p i s l i i n i r t t r m e k iin h e p s i n d e n o k g a y r e t e g e l
mi,

h o c a duasna

Amiin!

der gibi, Zbkzde

be

n i m iin her n e d e s e ,

Eveeet...

feryadndan

Doru...

tekilerin

d i y e k a r g a g i b i lk atp,

rmasn

bastryor.

. . B e n i b r a k t , Satlm B e y ' e d n d :

Birde

adam

u c u kulan a m . . .

gibi

byk salmsn,

byklarnn

Sen bir hanc p a r a s y k e n ,

par-

ti sayesinde hann belediyeye yksek fiyatla istim

lk ettirip, parasyla turistik palas k u r u p : . .
-Sen bizdeki feryad g r s e n . . .
Evet, d o r u u u . . .
Uzatmyalm Bey, bu Zbkzde denilen haram
zade hepimizi bir gzel boyad, svad; hem d e - b i r b i rimize tasdik ettirmecesine... Sonunda,
Yanza saygm var, dedi,
haneme
gelmi,
misafirler olmasanz, ben bilirdim size yapacam...
Herif bizi huzurundan kosa da hakl. Eline aya
na vardk. Dilekeyi bize vermedi.
Hi kasvetlenmeyin, dilekeniz bendedir ve
de kaybolmaz. imdi size versem, surda burda d
rrsnz de banz derde kalr:. Ben saklarm. Bir
yere de sras gelmezse vermem. Sras gelirse o
baka... stne tarihini atar, yollarm. Varsn posta
paras benden gitsin. O da benden size bir iyilik:..
Aman kimse duymasn, bir yere g n d e r m e
de braam Bey... Bizde akl m var? Bu bir parti es
rardr. Aramzda...

Kmza bakarak ktk. Kimsede ses yok... Ne

den sonra Kadr'efendi,
Ulan ben size demedim m i . . . Bu herifle oyua
olmaz, kendi oyunumuza geliriz-, alt deriz, deme
dim mi? Bir durup dnelim demedim mi? Beyinsiz
ler, koca bunaklar... Bir namussuzun eline iyice sa
kal verdik mi? Herif imdi sakalmzdan yular diye:
tutarak bizi boz eek misali gdecek...
D o r u . Bu Zbk Ankara'ya bouna m gidiyor..
Ankara'ya varp, orada trl siyaset oyunlar reni
yor. u bize ettii hal.is Ankara oyunu.
Gece olmu, gidiyoruz. Bir de srtnda bir k o ,
bir herif kt nmze,
Selmnaleykm... dedi.

Aleykmselam...

Eilip,

Nereye

yas...

byle

Zbkzde
;

Uur ola...

yzne baktm,

Alucan'l

efendimize...

Kylmzn

a n l a t t . . . Yahu,

gndr Ankara'da

biz

bu

godounun

eliyle k y d e kar
karyla

S a b r i Aa,*
Bizim

Herif,

on

dne-

bu Sabri Aa

kapatm, Ankara'ya gi

d i y o r u m d i y e km e v i n d e n ,
oyuncu

Zbkzde'yi

bilmiyor muyuz, A n k a r a ' d a n

i n g e l d i b i l m i y o r muyuz? T u u . . .

heda-

Bir d e

de

Sabri Aa.

Sabri Aa?..

on

gn Alucan

kyn

kapanm...

kyn yayla

ii

oldu

demek.

Ankara'

d a n e m i r km d a . . . d e d i .
Herkes

evlerine

dald.

Efendi'yle partiye geldik.

sl

Kulu

smail

Efendi,

D n e n o y u n u a n l a d n m h e y r i , d e d i , biz na

oyuna geldik?

Oyun ok...

stifa

Emin

Efendi

Hangisini

dilekesine
imza

o n l a r istifay

dedin?

Gedikli

atmadlar.

Tuuu... O grltde,
ya,

Biz Allah'n

smail

hsan'la

Tccardan

Neden?

hi f a r k e t m e m i i m .

Doru

imzalamad.

Neden?
Neden

olacak...

Bizim aklmz h e p b y l e so

n u n d a g e l i r . Yahu, G e d i k l i hsan" b a k t k i r e i s l i i i f t verenolu'nun

olacana

elinden

Zbkzde

alamyacak,
olsun

diye,

iftverenolu

reis

bir a r a l k yanmz

dan s z l d , g i d i p Z b k z d e ' y e , onu partiden ihra

edeceimizi d u y u r d u . Anladn
Bama v u r m a a
kafa...

m imdi?

baladm...

Vay

kafa,

bizdeki

Peki,

b u Z b k z d e ' n i n d u r u p d u r u r k e n par-

tiden

istifa e d e c e i

kendiliimizden
Onu da
lanty

h a b e r i n e r d e n kt?

nerden
uyduran

kendisi

edecekmi

artt.

diye

Biz h e r i f i

kafa, vah

Emin

sonra

oyunlar...
haber

Efendi

neden

Emin

uurdu,

partiden

miz i s t i f a e t t i k d e ,
Vah

kendisi...

ileri s r p d e

Bunlar hep Z b k ' n

fa

Biz b u n u

kardk arkada?

E f e n d i ' y l e isti

bizim

aklmz

ihra e d e c e k k e n ,

o n u t e k bana

top

gelmedi?
da

kendi

partide braktk...

kafa...

B e y anladn

m bu Z b k z d e bizi

nasl b i r o y u

na g e t i r d i . . . O y u n b a z d a h n e r mi ararsn? En ba n
giliz s i y a s e t i s i n i s u y a g t r r d e , s u s u z g e t i r i r . Yan
dk,, y a n d k . . .

B u Z b k bir

bel d e i l . . .
sn...

Zbk ki,

d i l l e anlatlr

M e e r k i , tuzana d e s i n d e anlya-

Kendi elimizle,

imzaladk d a v e r d i k .

avanak olduumuza dair senedi

Avanaklk senedimiz elinde

ka senedinden salam

BUNDAN

ban

bir senet...

NAMUSSUZUNU

BULAMAYIZ

Allah'n Kulu ismail Efendi

yle anlatyordu:

Biz sakal

ele v e r m i i z

biyol,

Zbkzde

dilese

bizi i n g e n ays g i b i oynatr. T a h r i r a t k t i b i Rza B e y

1

bu o l a n l a r d u y u n c a ,
Hey

dangalaklar,

herifin

Sizi k a n d r a c a belli bir e y . . .

Hamza

evine

gidilir

mi?

dedi.

Bey,

<rr- T e k ayann s t n d e bin y a l a n s y l e r , d e d i ,

yalannn

dokuzyzdoksandokuzu

tutmasa'da

bir t u t -

.sa,

ona yeter.

bu

herif

der,

Hadi diyelim

koca valiyi

vali

paann

karsnda

tp,

Dnein filnca vekil

hal

size

de

biz

inanmadk arkada,,

kandrr y a . . .

uramtr

Vay n e d e m e k o l s u n ,

Yarn

bacak
bana

der.
ben

vilyete

gi

bacak stne

misafir geldi.

Vali

de

bunun

b u yklas

Her-

zerine

hkmetin

bir

koca valisi olaym da, vekil beni i n e y i p , 'cieri on

para

etmez

gitsin...

bir

Zbkzde'nin

evine

g e c e yatsna

Ne demek... diye onur edecek.

Bedir

Hoca,

D e m e k i m d i , bu b i z i m Z b k z d e , m u h a l e f e
tin

b u n c a yldr y k a m a d

rp perian edecek,

hkmeti

Rza

Bey,

latmadan valinin

odasna

frlayp

pyorlar.

sarlyor,

hsan

d a l y o r : Vali

bile tk

bunu

grnce

brakn.

Olanlar

Efendi,

Arkadalar,

dedi,

siz

bunu

o l m u , , her n e y s e . . . A h a s e i m l e r g e l d i d a y a n d .
receiz,

hu

<

Ben g z m l e g r d m , d e d i , kapsn

Gedikli

d-'

y l e mi? Yok c a n m , v a l i n i n

z u r u n a m k a b i l i r ? d e d i .
Tahrirat ktibi

birbirine

N'-

siz o n u d e y i n b i y o l .

iftverenolu

Hamza

Bey,

dangalaklk senedini

Zbkzde'nin eline teslim etmi de daha da beledi

ye

reislii

dvasndan

vazgemiyor.

olacak Bedir Hoca dersen,

le

Zbkzde

isliinin ardndan

ile

ye korkusundan,

iftverenolu'ndan yana.

Tahrirat ktibi

gibi

Ben

bakanln

Rza

bir d e v l e t

olmasn ya, sen

da

bakanmz

belediye

re

kapacak, di

Bey,
memuruyum,

ne d e r s i n

bu

iinize

karmak

ie Allah'n

Kulu

smail Efendi? d i y e s o r d u . . .
Ben n e d i y e y i m ? P a r t i d e n istifa e t t i m d i y e d i l e k -

eyi- Z b k z d e ' n i n eline v e r m i i m ,

lirim? A l t a t k r s e m s a k a l ,

Arkadalar,

dedim,

daha ne diyebi

ste t k r s e m
bu

byk.

Zbkzde

braam

' B e y b u g n e b u g n b i z i m p a r t i m i z d e n . Canmz c i e r i
miz d e m e k . . .
Yahu,

onun

lemiyor.

adam

iin

n e atp t u t u y o r u z ?

iin b i z i m s y l e d i k l e r i m i z i m u h a l i f l e r sy

-Herifi

geecek"..
tan

Biz b u

ykacaz,

yi,

b a r t a c a z da e l i m i z e

ne

k t , g e n e bizim adammz; e t trnak

ayrlmaz.
Gedikli

hsan

Efendi,

Hay b a b a n a r a h m e t ; d e d i , o k k r b i r d o

r u y u g r e n var.

N e d e m e e Z b k z d e ' y i y e r d e n ye

re vururuz?

politika

Bu

ne

demek arkadalar?

paganda demek... Propaganda

lan d e m e k . . .
aramzda

Satlm

imdi eri oturalm

Zbkzde'den

doru

yalanc

dolana

do

konualm,
var

m?

Bey,'

Kendisi yok

dolanda onun

Pro

n e d e m e k ? Yalan

b u r d a , Allah' var,

dedi,

yalan

stne yok.

yleyse?

Yahu,

Kadr'efendi

de

ite

syiedi.

Bu millet muhaliflere oy v e r e c e k , bizden bkm...

zi

ancak Zbkzde

Seni

oylar

toplasn...

d i y e kzar d a t e k i

d i y e l i m de

Kendisini

babam?

reis

hkmet

Atsn bre arkadalar, atsn...

disi

atarken

diye

bir Zbkzde'nin

Politika
bnda

deve,

Aramzda

daha

atmas m

Biri

bin

bir atcnz,

daha

Ne diye herifi
diye

atarm.

aramzdan

kt

bize ar g e l i y o r ?

gstermek demek.

icabnda deveyi

muhalifleri

bir daha

Ulan b u h k m e t i n k e n

bile y u t u y o r u z d a ,

ne demek?

pireyi

mek...

bile

geldi

herif par

yapmyacaz

p a r t i y e - g e e r s e yandk,

Evime

Bi

Zbkzde'ye,

kazada p a r t i m i z s e i m i kazanamaz.

ykarz

den

Gelin

B e l e d i y e Reisi yapacaz

timize
bu

kurtarr.

ca

pire y a p m a k de

tepeliyecek Zbkzde'b i r alanz v a r s a ,

k-

sn ortaya, parman kaldrsn... Grdnz m, sus

tunuz ite.
yleyse bize den memleket vazifesi,
Zbkzde braam Bey'i
desteklemek.
Zbkzde
Kaymakam selm verdi de almadm m diyor, biz
hemen Vali selm verdi de braam Bey valinin se
lmn almad diyeceiz. Zbkzde
Evime vekil
geldi mi dedi, biz hemen Bavekil geldi de braam
Bey'den akl sordu diyeceiz.
Zbkzde braam
Bey'in her yalanna Grdk, duyduk,
vallah billh
doru diye yemin edeceiz. Parti tesand budur
arkadalar. Yook, iinizde muhalefeti alt edecek, braam Bey'den daha oyunbaz birisi varsa, o baka,
ona bir diyeceim yok...
Gedikli hsan Efendi bir cotu ki, o gn mebus
gibi konuuyor herif.
Aki Evvel Bedir Hoca,
yi, ho dersin hsan Efendi, dedi, biz bele
diyeyi bu Zbkzde namussuzuna bir kaptrrsak bir
daha kasabay elinden kurtaramayz. te nah uraya
yazyorum, bu namussuz tm kasabann tapusunu s
tne geirir de bizi burdan dehler. Bu yatan sonra
hep muhacir oluruz. Kasabadan giden gider, gitme
yeni de kapsna kul eder. . .
Tccardan Emin Efendi,
Dediin d o r u , yledir, dedi, yalnz kaza
merkezini deil, kyleri de stne tapular. Velkin
baka aremiz yok. Ya bu deveyi gdeceiz, ya bu
diyardan gideceiz. Ya bu Zbkzde'yi seni beledi
ye reisi yapacaz diye ie koyup seimi kazanaca
z, yada seimi kaybedeceiz. Arkadalar, kar par
tide avukat var.
Yalanda avukatla
Zbkzde'den
baka hangimiz ba edebiliriz? Avukat yahu, bu herif
yalann kitabn okumu... braam Bey'in ii baka,
ondaki yalan dolan Allah vergisi, kitap yalan ka pa-

ra eder... Hele bir seimi kazanalm, Zbkzde de

belediye reisi olsun... Ondan sonra.kolay, biz hep
birletik mi, Zbkzde bize ne yapabilirmi... Gayri
birleip biz onu yola getiririz.
.<..
Dndk tandk, hakikat
aramzda Zbkz*
de'den daha namussuzu yok ve sipari zerine ol
sa, ondan da namussuzunu bulamayz, v
Bunun zerine iftverenolu Hamza Bey'le Ak
l Evvel Bedir Hoca, Gedikli hsan Efendiye,
iyi, senin eein kanck olsun deyince kavga
olmazm... dediler.
Biz bu karar alnca, sra bunu gidip Zbkzde
braam Bey'e sylemee geldi. Tahrirat ktibi Rza
Bey,
Yahu, siz delirdiniz besbelli, dedi, evine git
mek olmaz. Bir kere evine gittiniz, herif hepinizin elin
den gnl rzanzla avanaklk senedi ald.
Bir daha
giderseniz, Ulan bunlar akllanmam der, bu sefer
kanlarnzn nikhn stne yapar.
Allah Selmet Versin Murtaza Efendi,
Dorudur, dedi, evine gitmek olmaz ya, ne
yapsak... Buraya artsak?..
Tabansz kr'olan'la haber yolladk. Bastne, imdi varyorum demi. Bekle bekle gelmez...
Bu neyin imdisi? Bir daha haber saldk, Bastne,
imdi varyorum demi... Bekle bekle gelmez... Ge
ne bir domuzluu var kpolunun.
Drdnc haber yollaytan sonra, neyse, aka
ma doru geldi. Yeni urbalarn giyinmi, kolunun al
tna da ktipler gibi bir anta alm. Bir tell tel
l.. . Durmadan ceplerini kartryor, antay ap ba
kmyor, bir eyler aranyor... Allah Allah... O bylece
arana dursun, Bedir Hoca byleyken byle diye me
seleyi bir gzel anlatt. Biz Zbkzde braam Bey'i

belediye

reisi y a p m a k

istiyorduk.

Aramzda

ondan

d a h a ibilir, o n d a n d a h a b e c e r i k l i y o k t u . D o r u l u u
na d o r u ,

alkanlna a l k a n . . .

t da a n l a t t .
ceplerini,

O anlatrken

braam

a n t a y kartrp

B e d i r H o c a anlat
Bey de d u r m a d a n

bir eyler aranyor.

Bedir

H o c a b i r v d k i , u b i l d i i m i z naml n a m u s s u z u m e "
lek yapt

kt.

Artk vmelere

sz y e t m e z o l u n c a ,

te b y l e i b r a a m Bey, d e d i , a r k a d a l a r l a ka

rarmz s e n i b e l e d i y e r e i s j y a p m a k t r .
Bir eli c e k e t i n i n
iinde olan

i c e b i n d e ,

Sen ne dersin?

b r eii antasnn

Zbkzde,

Bir e y mi

dedin

B e d i r Emmi?

diye sormaz

m!..
Akl
Baka

Evvel Bedir

biri

anryor,

Hoca

byle dese

ulan

rr. N e m e

namussuz,

lzm,

bandan

kpkrmz

Hoca
lfa

Aramzda

kesilip,

hrsndan.
eei

k u l a k ver!

herif s a b r ta

balad.

oldu

Baavuun

diye

mi

ba

lfa g e n e ta

Zbkzde'den

okumu'

y a z m , o n d a n d a a l k a n , d o r u s u , ad d e d i k o d u y a
karmam

Bey,

yoktu.

Arkadalarla

hepimiz seni

liiyle
sak,

olan

kabul
seni

uzun

uzun

konutuk

braam

r e i s l i e u y g u n b u l d u k v e d e oybir

ettik.

Belediye

reis y a p a c a z ,

iyi

seimini
mi?

burda

kazanr

Ne d e r s i n

braam

Bey?,
Zbkzde

hababam

ceplerini,

antasn kartr

makta.. :

Anlyamadm

Bedir

Emmi,

naslken

nasl

ol

mu?
Herif d p e d z alay e d i y o r .
kzaran s u r a t

bu

kez

morard.

B e d i r Hoca'nn
L havle yi

ilkten
iinden

e k i p bir d a h a a n l a t m a a b a l a d . D r d n c m , be
inci

mi

anlatmasnda Zbkzde

yle

bir d i k i l i p ,

 Eksik olmayn, dedi, bu emrinizi yerine ge

tirmei ok isterdim. Velkin kabul edemiyeceim.
Bre aman... Bu nasl bir Alicengiz oyunu? Etme
braam Bey'imiz, eyleme braam Bey'imiz... l-h, ka
bul etmem diyor da bir daha demiyor. Yalvaryoruz,
hi faydasz... Bir yandan antay kartryor. Der
ken,
Bana msaade, Ankara'ya gideceim, bave
kil arm da,., dedi.
Aman Zbkzde...
Kusura kalmayn, dedi, yolcu yolunda ge
rek... Bakalm gene neye Ankara'ya armlar. Bk
tm bu Ankara'dan da. Zrt prt arrlar. Ben de ar
kadalar diye kramyorum, gidiyorum.
Zbkzde ekip g i t t i . Biz birbirimize bakakaldk. Hangi dolab dndrsek, herif bizden ste k-*
yor. Belediye Reisliini de kabul etmemesi yeni bir
dalavere ya, hibirimizin akl ermiyor,
Kahveci ra, Bedir Hoca'nn ayn verirken,
Hoca Emmi, buraya bir eyler dm, de
di.
Yere eildik, bir sr resim, kt... Bunlar ne?
Demin Zbkzde, antasn
kartrrken drm
besbelli. Bedir Hoca eiiip yerden resimleri, ktla
r ald. Almasyla, gzleri fincan gibi byd.
' ,Ya Mevl!., diye nnedi.
Resimlere baktka ayor ve de ihtiram vaziye
tinde toplanyor. Elindekileri
Emin Efendiye uzatt.
Emin Efendi resimlere bakp,
Hasbinallah, rasbinallah... demee balad.
Resimler, kartlar ortala yayld. Bakan ayor.
Yahu, hele v e r i n ! * diye ellerinden bir resmi de ben
aldm. Bir de ne grsem Bey, bu bizim namussuzlar
padiah Zbkzde, bavekil hazretleriyle kolkola

girmi, resim karmam m? Zbkzde, bir koiunu

bavekilin omuzuna atm, bavekil hazretleri de ko
lunun birini, Zbkzde'nin beline dolam. Anlyamadm bir ey var, bizim Zbk'n yannda bir ko
ca bavekil cce gibi kalm. Zbk dersen, dev gibi
duruyor. Gcn kanadnn altna alm hindi g i b i ,
Zbkzde bavekili kolunun altna alm ve kabar
m. Resmin altnda, bavekil hazretlerinin imzas ite
aynen u yaz :
Kymetli arkadam
Zbkzde braam
Bey'e
dostluumuzun ebed bir htras olarak takdim k
lnd.
Resimler elden ele dolayor.
Resmin birinde,
yine bavekil hazretleriyle bu bizim Zbk bir masa
da oturmu iiyorlar. Bu resim brnn t e r s i , bun
da bavekil hazretleri
maallah da gibi duruyor,
Zbkzde de yannda fare gibi kalm.
Akl Evvel
Bedir Hoca resmin altndaki yet gibi yazy o k u d u :
Eserse bir gn bir muhalif rzgr
Ben olmasam da resmim kalsn yadigr
Bir sr de kart yere salm, herbiri bir vekil
vkelnn... Bu bizim Zbkzde braam
Bey ne
adamm... Herif, btn hkmeti antasna, cebine
doldurmu. Kartlarn -kimisinde, " K a r d e i m braam
Bey diye, kimisinde ki gzm brahimciim diye
yazl.
,
Gedikli hsan Efendi, iftverenolu Hamza Bey'e,
Eeee, imdi konu di haydi, konu!., dedi.
iftverenolu,
- Benim anladm u ki, dedi, ya bu Zbkzde bizim bir trl kymetini anlymadmz bir b
yk a d a m . . .
yle olmasa herif hkmet erkniyle,

byle enseye tokat,

d.

s r t a a p l a k s a m i m i y e t kuramaz

V e y a h u t d a , b u Z b k z d e ile k o l k o l a r e s i m ek

tirenler,

ondan

Arkadan

daha alak:

syle,

kim

Bakas var m

olduunu

syliyeyim

heyri,
demi

ler.
Allah

Selmet Versin

Murtaza

Efendi,

, Lf brakn i m d i , d e d i , ister y l e o l s u n , ister

byle...
mza

Ulan

biz,

salvatla

alrken,

onunla kolkola
n d e i l . . .
Bey'e

bavekil

hazretlerinin

beenmediimiz

resim ektirir. Aman

Koalm kaptkat

yalvaralm.

adn

Amana

az

Zbkzde

durmann

zama

kalkmadysa,

delim,

braam

n'olmal

o'lmal,

e e r o da bizim b i r h e m e r i m i z s e , bu m e m l e k e t e hiz
met etmek isterse,

bamza

belediye

reisi

olmaldr.

D o r u d u r , i m d i h e r i f i n n e d e n b e l e d i y e reis

liini k a b u l e t m e d i i a n l a l d . H e y r i , b u m e m l e k e t t e
bavekil

hazretlerinin

olurken,
raam

sarsna

srtnen

o n u n l a bir m a s a d a rak

Bey,

o l u r mu?

bu f a k i r kasabann
Ben

bulunmadm.

hibir vakit

Herifin

vekil

bana

belediye

Zbkzde'nin

kymeti

meki!

ien Z b k z d e

belli...

breisi

aleyhinde

nanmayan

olur

sa, aha bu resimleri gzne sokmal.

Biz,

ne edeceiz diye syleip dururken

Zbk-

zde kageldi :

Aman,

antamdan

buraya

bir

e y l e r dr

mym?
Resimleri,

Buyur

Resimlere

kartlar
braam

uzattk:
Bey...

b a k p suratn

buruturuyor:

A d a m , aradm bu d e i l . . .

Kartlar veriyoruz.

lu

b i e y olsa b u l u n m a z d .

. H e y r i , b u n l a r lzumlu d e i l . . . e y a r a r lzum

Bavekilin imzas olan resimleri, nfus memuru

nun buruturup att evrak gibi antasna atyor.
Vara bunlar kaybolayd da...
Aradn nedir braam Bey?
Yahu, bir numara olacakt, kk bir kda
yazl numara... Ankara'ya o i iin gidiyorum. Bir
vatandamzn ii... Sevabmza yapalm dedik. Ev
rakn numaras yazlyd.
Hep birden yerlere meldik, kt aranyoruz.
Bizi bir grmelisin... Akl Evvel Hoca'nn sakal d
emeyi sprecek,
Kadr'efendi,
<
Bu mu? diye bard.
Kd ald, gidiyor. Emin Efendi kapy tuttu.
Satlm Bey, nne geti. Gedikli hsan Efendi s
z ald:
braam Bey, aamzsn, beyimizsin.,. Bizi i
ne, yle ge!.. Gznde bir pul edersek bizi dinle!..
Evet, burann bir belediye reislii sana lyk deildir.
Senin makamn yce, hep biliriz. Velkin, sen de
hemeriysen, kendini dnmez, bu fakir kazay d
nrsn;..
Yalvar yakar olduk, nne yatp yuvarlandk.
Sayende braam Bey, u kasaba enlensin...
Gel bizi krma. Belediyemize reislii kabul eti.
Zbkzde braam Bey'in iki gznden iki damla
ya szld,
Kabui ediyorum... dedi, durdu.
Acaba gene ne gibi bir keramet buyuracak diye
aznn iine bakyoruz.
Velkin...
Gene durdu. Edepsizin azndan lf dirhem dir
hem kyor.

B u y u r braam

Bey,

b u y u r . V e l k i n d e d i n dur

dun...

Velkin

baz

artlarm

iftverenolu da gayri
gittiini

anlam,

hi

var.

belediye reisliinin

deilse Zbk'le

aray

elden

amya-

ym diye, o hepimizden ateli,

H e r ne g i b i artn u r t u n v a r s a ,

her bir buy

ruun canbastne!.. dedi.

Zbkzde
damla ya

ahlksz

beer aar...

velallah

belediye
dndrr.

mezseniz,
Bey,

iki

Ben

olurum.

d e sizler b e n i

de,

Makam

E-

ma

insann

dner,

yanl

d o r u y o l a getir

nmertsiniz...
b u Z b k ' n bir s e s i var, b e r i b e n z e r tiyat

oyuncusunda

alakln

reisi

kazanrz.

E e r b e n i m d e bam

bir i y a p a r s a m v e

ro

aktt

Yanlmak i n s a n o l u n a v e r g i .

seimini

istediniz belediye

ban

gznden

A r k a d a l a r , d e d i , b i r i n c i a r t m u k i , h e p in

sanz,
dem

zorla

enesinden szlrken,

benden

byle ses

bulunmaz.

iyi b i l e n y o k k e n ,

Yahu,

herifin

o szleri

dinle

y i n c e i i m bir ho o l d u , g z l e r i m s u l a n d , 6 u kez a
lama sras bize g e l d i . S e s i n i t i t r e t e t i t r e t e Beni d o
ru yola getirmezseniz,
sann

hamiyet

rndan

damarlar

nmertsiniz

demiyor mu,

kabarp yalar

gz

in

pnarla

tayor.

iftverenolu

Hamza d r z s ,

diye bard.

Nmerdiz!

Tccardan

Emin

Efendi yandan

bandan

utan

madan,

Baka emrin? diye s o r d u .

E s t a f u r u l l a h . . . kinci a r t m u k i , h i b i r k i m

seden dalkavukluk istemem.

b u alka,
Ola

ki

dalkavuklua

ben

nk,

neden derseniz,

i n s a n o l u n u n yz y u m u a k . .

de e y t a n a uyar s a p t r m .

yolu

peygamberler gibi konuuyor.

Beni

batan

karmyacaksnz.

gstermezseniz
Kendimi

doru

zaptedemedim,

Alaz!

n c artm u k i . . .

B u y u r b r a a m Bey!

Dediimden

Akl Evvel

Bana

alaksnz.

diye

bardm.
*

dar

kmyacaksnz.

B e d i r H o c a d e n e n sakall

kan,

vicdansz!

diye

kei;

bard.

Zbkzde,

Ve

de

Hep b i l i y o r s u n u z k i , d e d i ,
onlarn

banda

avukat

halifleri a l t e t m e k zordur.
Evet,

muhalifler kuvvetli.

Burhan olduka,

Biz b i r l i k o l u r s a k . . .

karmzda bir a v u k a t B u r h a n

mu

"

bels v a r k i ,

o l u r bel d e i l . . .
Biz

byle

kararlatrdk.

de b i z i m hatrmz iin

Zbkzde

t i . A n k a r a ' y a g i t m e k t e n vaz g e t i .

Zbk nmerdi

Burhan'n
relim.

Bizim

doduuna

naml
piman

git

b e l e d i y e reisi o l a c a k y a gay

kazand b i l i n , d e d i .

karsnda,

Bey

k a b u l et

D n p evine

t i . O g i d i n c e G e d i k l i hsan E f e n d i ,
ri partimiz seimi

braam

belediye reisi olmay

tbe,

Biz b u a v u k a t

tutunamazdk.

Zbkzde'miz,
etmezse

ve

imdi

o avukat Burhan'
de

avukatlk

ruh

satn d a e l i n d e n aldrtp o n u a d l i y e kapsnda i s t i d a c

yapmazsa

aha

byklarm

kaztrm...

Kadr'efendi,
- Benden

dorudur,

de

di,, dnp dnp avukat Burhan'a acyorum.

iyisini k i m s e b i l m e z ,

Se

i m i kazandk b i l i n h e m e r i l e r , s e i m t o r b a d a k e k l i k . .
Bu

ii

dzenledik.

dnyay
lamazdk.

dolansak

hsan

Efendi y e r d e n

Zbkzde'den

ge

namussuzunu

hakl;
bu

Gedikli hsan Efendi'yle djar ktk. Camiin k

esini dolanrken Resimci Ferhat'la rastlatk. Ferhat,
vilyette bir fotorafnn yannda alr.
Ho geldin y i e n . . . dedim.
Ho bulduk emmi... dedi.

Nicedir grnmezdin, baba

yurdunu

boa-

dn... dedim.
ten gten vakit olmuyor, dedi.
Hayr'ola?.
'
Hayr diyelim. Bre smail Emmi, Zbkzde
imansz nerde bulunur? Sabahtanberi onu ararm.
Gedikli hsan sordu da Resimci Ferhat 'da anlat
t . Zbkzde braam, vilyete gitmi. Ferhat'n us
tasna varm. kiyzelli liralk resim yaptrm.
Re
simleri alm, iki aydr paray verecek. Ustas da bi
zim Ferhat'a, Ya gider paray alr gelirsin, ya iine
son veririm. Senin yznden, hemerin diye cesim
leri parasn almadan yaptm. Yoksa yle bir uursu
zun admn dkknmn eiinden artrmazdm.,. de
mi.
>.
Resimci Ferhat olan altya olmu. Olan be
yl raklktan sonra kalfa oldu da zanaati kapt. im
di iinden olacak.
Yienim, ikiyzelli liralk resim olur mu? Ne
resmiymi bu? diye sordum.
Resimci Ferhat anlatnca aklm durayazd.
Zbkzde braam nerden bulmusa bulmu, bavekilin,
vekillerin resimlerini bulmu, Ferhat'n ustasna va
rp,

Bu resimlerin yanna benim tasvirimi yerletirirsen, ne istersen veririm, iste isteyeceini... de.mi.

Ferhat'n ustas, stanbul'da zenaati renmi us

ta ki, zenaatte stne yok. Adam hnerini gstermi.

Bavekille

Zbkzde'yi

resimde

yanyana- o t u r t m u ,

kolkola drdurtmu.
Ben
Ulan,

bunu duyunca

sen Bey!

resimler he

salarm y o l m a a

mi?

baladm.

Bizdeki dangalakla

bak

Bir k o c a b a v e k i l h a z r e t l e r i , u Z b k z d e

HJyle r e s i m mi e k t i r i r , y a n y a n a

m d u r u r ? . . S e n bi

z i m u e e k kafamza bak!..
Resimci

Ferhat,

Aman

mazsam

emmi,

Z b k ala

ekmeimden

olacam...

dm,

n e r d e ? Paray a l a diyor.

O l a n a ac

v
Yienim,

dedim,

s e n d e akl v a r s a , Z b k z -

d e ' y i hi g r m e . H e m e n d o r u d n , g e r i . Ustann eli

ni

p!

Paran v a r s a ,

ikiyzelli

liray v e r ;

y o k s a ayl

ndan para para de.

"

N e ; d e m e k ? Paray gz g r e g r e y i y e c e k mi?

Ben adamn cierini s k e r i m . . .

-Yienim,
ni s k e r alr.
ste
de,

cierini

skemezsin.

O senin

O skmez, sen kendin,

ikiyzelli

daha verirsin.

Zbkzde'yi

Gel

g r m e k yle

kese

hem yalvararak

b y k sz
dursun,

dinle

grdn

y e r d e n , adn d u y d u u n y e r d e n k a ! . .
Resimci
erini
yola

Ferhat sz

skerim

anlamyor.

diyor da

adamn

ci

Baktm,

gelecei yok,
-Yienim,

olsun.

dedim,

varsn

Gitmeye gideceksin,

birine emanet brak da,

Resimci

senin

hi m i

Ferhat

savutu.

Ne g l e r s i n

heyri? -

Glnmez

eein kanck
deil,

czdann

yle g i t .
Gedikli

kr g l y o r .
-

Ben

bir d a h a d e m i y o r .

hsan

kkr

mi?

Zbk

itindek

akla

bak

s e n , n e a k l . . . Herif g e l d i , i l k i n b e l e d i y e r e i s l i i n i ka
b u l e t m e m , d e d i . K a b u l e t s e , aramzda b e l k i i s t e m i y e -

ni

olacak.

Resimleri,

Durup

durup

a n t a y kartrmas

k a r t l a r d r m e k i i n . . . Yahu

neden?

herif,

an

tadan d r m gibi yapt da, resimleri ortala serp

t i . Ben hep ona baktm.

Oca

batas,

grdn de...

m geldik? Ulan,

resimleri

mahsustan

Adaaam

neye s u s t u n hsan E f e n d i ?
smail

Efendi,

s u s m a s a k neye y a r a r .

S e n u n d a k i akla b a k , ne akl!..
kandrrsa

bu Zbk,

D e m e k biz

Ya

ne

Kahvede

Heyri,

Bey'i

grdn

hi

amad.

perian

eder.

oyuna geldik?

grdm.

m,

d i y e olan

Z b k resimleri

mahsus

biteni anlattm.

Satlm

amak yle

Ben a n l a m t m ,

Nerden
Yahu,

Bizi b y l e

belledin?

drm...

a k l d a .

avukat Burhan'

b i l e r e k mi

Satlm

tan

serptiini

D e m e k g z g r e g r e biz g e n e o y u n a

dursun,

dedi.

anladn?

resimlere

bakmadn

m,

birinde

bave

kil h a z r e t l e r i Z b k ' n y a n n d a o c u k g i b i k a l m ;

bi

rinde de. da gibi...

D e m e k biz

imdi,

dankl

de

mi

otur

duk?
.

Ne

kandrmasn

belledin...
biliyor.

Aferin

Zbkzde'ye...

Muhalifleri

seimde

Herif

yerle

bir

e d e c e k d e m e k t i r . H e r i f t e akl v a r e f e n d i , a k l . . .
Bey, Z b k z d e ' n i n

bu r e s i m d a l g a s ile bize o

y u n e t t i i n i h e r k e s d e b i l i r m i . Ben b i l m e z m i y i m ? A
m a b u n l a r n e n anlaysz

ben

deilim ya...

Resim

lere b a k n c a p, d i y e b u n d a bir d a l g a o l d u u n u an
lamtm.

Muhaliflerin

Kendi yiidimizi
Ertesi gn

karsna

bozmak da

bir y i i t

karmz.

bize d m e z y a . . .

bir d e d u y d u k k i , R e s i m c i F e r h a t , v i 172

Jyete d n m e k t e n v a z g e m i .
raf d k k n a a c a k m .
Gedikli

hsan

Bizim: kasabada f o t o

Efendi,

Resimci

Ferhat'

elinde bir

takm cierle yolda grnce,

ne

Ferhat,

yoksa

Zbkzde'nin

cierini

m i s k t n ? Olamaz, b u c i e r sr c i e r i . B y l e c i e r ,
Z b k itinde ne arasn!., d e m i .
Resimci

Ferhat d a ,

A m a n s u s hsan E f e n d i ,

in kulana g i d e r de s a k n . . .
Bey velinimetimiz.

Allah'tan

m a a l m a d m . Yoksa
Aman
dedi.

rezil

demi,

braam- B e y ' -

Biz b i l e m e m i i z .
olacak,

para

olacaktm.

gkte ararken yerde

az

Beni

grnce,

yi

k i geldin

buldum.

Bana bir d k k n a a c a k .

braam

lfn

Evden

karken de,

ite b u k u r b a n c i e r i n i v e r d i d e , Anana g t r d e d i .
u

insaniyete

bak!..

te b y l e ,

bey...

S e i m d e bizim parti Z b k z -

d e ' n i n s a y e s i n d e b e l e d i y e s e i m i n i k a z a n d . O n u n ba
mza

belediye

inandrsn,
Biz bu

reisi

olmas

ite

byledir.

Allah s e n i

a v u k a t B u r h a n ' y e d i , -evet y e d i
pskll

ne e k t i y s e k ,

bely z o r l a

bitirdi.

bamza aldk.

kendi beyinsizliimizden.

Her

Bizde bu ka

f a v a r k e n , bizim g i b i l e r i n e bir d e i l , o n Z b k a z ge

lir.
B e l e d i y e reisi o l d u , s o n r a . d a bize kan k u s t u r d u .
Kimse
Ylann

etmedi
ba

bize,

n'ettikse

kkken

kendi

ezilecekti.

kendimize

imdengeri

ne

ettik.
de

s e k b o s , olan o l d u . . .

SORDUM

ASLIN

NEREL
Otelci Satlm Bey
yle anlatyordu:

\
Yapmaz o l a y d k ,

biz b u a l a

b e l e d i y e reisi y a p -

tk, bamza da pskll bely-.sard.k. Herif belediye

reisi olunca, eskisinden bin beter kesildi.
1
Bir gece, benim otelin lokantasnda oturmu ii
yoruz. Gemi gn, iyice aklmda kalmad ama,'gene
bir Cumhuriyet Bayram m, Zafer Bayram m, ite
byle bir bayram. Gndz bayramn treni olmu, ge
ce de leni oluyor. ip d u r u r k e n , bu Zbkzde zi
bidisi birden,
Dedem Abdnnazif Paa zamannda bu bizim
kasaba yle bir ormanlkm k i . . . diye sze giriti.
Ne diyor bu soyha. Dayanamadm da,

Kimin

zamannda,

kimin

zamannda?

diye

sordum.

Dedem Abdnnazif Paa zamannda.,, d e d i .

Gzn krpmadan, gzmn iine baka baka,
gert gert yalan sylyor. Evet, yalan olur, vnme
olur, ama bu kadar da m olur?
Tahrirat ktibi Rza Bey,
sordu.
Hi yz kzarmadan,
Evdeki eski kitaplar kartrrken AJlah gani
gani rahmet ey/esin, dedem Abdnnazif Paann ef
y a z m a s b i r kitab elime g e t i . Okuduka atm kal
dm... Eski zamanda bu bizim kasaba Ceneviz dev
letinin payitahtym... d e d i .
Hep birbirimize baktk. Yahu bu kerhut ne der?
Ne Cenevizi,
nerenin payitaht,
hangi Abdnnazif
Paas?

Rza Bey,
Senin bu merhum deden, dediin kitab han
gi dilden yazm? Yeni Trkeyle
mi, yoksa Arap
harfleriyle mi?
Hah, bu lf iyi oldu. Rza Bey ta gediine koy-

d u . Zbkzde

Arap

harfli

yazyrnerden

bilecek...

L i s e m e k t e b i n i bile b i t i r e m e d i .
Rza B e y ' i n s u a l i
nsn...

Hayr,

Elbet e s k i

A b d n n a z i f Paa
d?

zerine,

ne olur bir d u r u p d

p d i y e c e v a b y a p t r d :
harflerle...
zamannda

Aman

yeni

Rza B e y e m m i ,

harfler

km

my

'
Bre

bey,

nasl v a s f e t s e m ,

herif

s o l u k alr v e r i r

gibi yalan

kvryor.

Biz bu c i b i l i y e t s i z i n

iyi

Babasn

tanrm.

biliriz.

Benim toyluk sram,

rm y o u m .
ler g e l d i .
dm

onbe-onalt

asln

neslini

y a l a r n d a va

O sra b i z i m k a s a b a y a K a r s ' t a n

muhacir

H k m e t m u h a c i r l e r e t o p r a k d a t y o r , yar

ediyor.

te

o sra

kasabamzn

iinde

bir

herif

t r e d i , t y b o z u k bir h e r i f . . . V e l k i n h e r i f i n bir d u
ruu,

bir y r y var, g r m e l e r ; i s t e r ;

gdesinden
nasl

iki kar a k t a d u r u y o r .

kanatlarn aar,

kabarrsa,

bu

B u iki k o l u ,

Horoz t e r k e n ,
herif de

yle..-.

Kollar k a n a t o l m u , t t t e c e k . . . A y a k l a r n a a a a
b i r alml y r y o r .
s t e f t i t e sual
mas

gerekse,

gvdesini

Bir k s r m e s i v a r k i ,

ediyor sanrsn.
ban,

dndrp
Uzun

boynunu

yle

ien g r m m v e l k i n
lamamm.

Birine,

paa

evirmiyor,

btn

B u n c a yl

cgara

bakyor.

ylesi

ordu

b i r y e r e bak

bir c g a r a

iene

rast

bir u b u u var. C g a r a y sarp u c u

na takp: da yakt m, u b u u elinde filinta gibi t u t u

yor.

Ceketi,

pantalonu,

bizim bura giysiylerine

zemez. C e k e t o m u z d a gezer.
ralarn

kua

yalpalar ve
Evet,

deil...

Belde kuak,

Yrrken

bir s a a ,

ben

bizim bu
bir s o l a

yaylanarak yrr...

alml

b i r herif y a ,

alm

bizim

bura

lm . de{L.**/. K a r s ' t a n m u h a c i r g e l m i d e s e n , dili ora

larn

diline

almaz.

Herif pazar

yerinde,

ar

boyunda

b i r zaman

alm satarak gezindi dolat, almndan yaklaam

yoruz ki, yanna varp, Ho geldin aa, sen nerenin
adamsn? diye soralm. Bura kk yer, renilme
mi, duyulmam bir gizli kalmaz. Bu alml babayi
idin hlis efelerden olduu anlald. Herif efeymi...
Allah iin, efe olduu da almndan belliydi. Efeler
lkesinden buraya getmi. Hepimizi bir merak sar
d. Arkadalardan, birka kahvede konuabilmiler.
Adam, ben buyum, ben uyum, yle asarm byle
keserim demiyormu ama, her halinden naml bir efe
olduu belliymi. Kahve sediri stnde bir oturuu,
tabakasndan bir ttn doldurup cgara sar varm,
ite bellik ki efe... Bundan baka efeliin senedi, se
peti, icazeti olmaz ya...
Bizim delikanllar kahvede yanna sokulup,
Merhaba aa... demiler.
Merhaba...
Nerelerden byle? Sormak ayp olmasn, siz
de Kars tarafndan m glsnz?
' Adam o zaman, efeler diyarndan geldiini sy
lemi.
Adn balar msn Efem?
Demek beni tanmadnz, tuu
size! der gibi,
bizim arkadalarn suratlarna bir bir bakm. Evet,
dnyaya nam salm bir efe tannmaz m?
Gel gr
ki, bizim bu l topra serpilmi yerde dnyadan
haberimiz mi var!
Adam, byklarn svazlyarak,
Admza Zeybekzde Kara Yusuf Efe, derler,
imdi tandnz m? demi.
Yooo.bir tanyan yok.
Admz, nammz duyan yok mu?
Zeybekzde Kara Yusuf Efe, byk altndan gl
m, baka da azn amam.

Zeybekzde Efe'nin susmas da ayr bir kuvvet.

Barp arsa, hatt toplu tabancay ekip ortal
duman etse, karsna bizden de bir baka yiit bel
ki kar. Fakat herif susuk durduundan, kznca ne
iler edecei hi belli deil. Kzarsa, imek olur a
kar m, gk olur grler mi, yldrm olur arpar m?
Efenin susukluunda yedi evliya kuvveti var.
O gndenberi, bizim kasaba uana bir baka
alm geldi, Hepimiz tpk tpksna Zeybekzde Ka
ra Yusuf Efe'ye yknyoruz. Onun gibi, saa sola
dalgalanarak yryoruz.
Yrrken bu ayaklarmz,
apmz gererek, ayoruz. Biri admz seslendi mi,
frt diye dnp bakmak yok, btn gvdemizle ar
ar kendimizi sesten yana eviriyoruz; belle ki a
damlktan ktk, herbirimiz yavuz zrhls olduk, ma
nevra yapar gibi dnyoruz. Ttn sarmay, Zeybekzde Efe'den kaptk, tebih ekmeyi ondan aldk. O
nasl byk burarsa, biz de o almla byk buruyoruz.
Kasabann bakkallar ard, satmaya fndk yetitiremiyorlar. Yahu, bu ne i? Eskiden bura bakkal
ki okka fnd iki ylda tketemezdi de fndklar cam
kavanozlarda r r d . imdi, sata fndk yetitire
mez oldular. Bakkallar fasulye, pirin, eker satn
brakt, uval uval fndk getiriyorlar. Burann erkek
milleti fnda ok kt merak sard. Bu fndk en h
lisinden byk ilc ve byk boyas. Fndk iini bir
tele geirip ocakta yakp kmr ediyoruz, yal bir
kmr var. Bu yal fndk kmr, byn g b r e s i . . .
Srdn m, byk kllar, kamlk batann kamlar
gibi fkryor. Fndk yal kmr sayesinde tysz
delikanllarn byk tyleri g r l e n d i ; onbeinde o
lanlarn al gibi byklar oldu. Fndn yal km
rn srdk m, kaytan
byklar uzadka uzuyor,
karardka kararyor, grlendike grleniyor. Byn

bir ucu gnee, br ucu aya d o r u l m u ; bizim b

yklar, benzetmek gibi
olmasn, geyik boynuzlarn
g e t i . Delikanllarmzn byk burmaktan, byk svaz
lamaktan elleri ie demez oldu. htiyarlar, Hay b
yna t k r d k l e r i m . . . i-g yzst kald byk be
lsna... diye svp sayyor. Velkin kasabada fn
dk ticareti ald y r d .
Bakkallar -fndktan zengin,
oluyor.
Hele kzlarn fndkl...
Kzlar, byn kara
sna, uzunluuna bakp ona gre cilve dkyorlar.
Efeler lkesinin naml
Zeybekzde Kara Yusuf
Efe'sinin destann da merak etmekteyiz.
Bir gece
duyduk ki, Allah rahmet eylesin Kasap Osman'n ba
bas Efe'ler lkesinin naml efesine ziyafet verecek
mi. Aman... Biz de varp, nam cihan tutmu, efenin
azndan bir-iki pend kapsak...
Bir ziyafet oldu ki, grlm ey d e i l . . .
Zeybekzde efesinin konuacak diye aznn ii
ne bakyoruz. Onun azn at yok. Ha babam b
yk burar. len de len... Koca koca iki bakr sini
kuruldu. Ev sahibinin uaklar bulama, yalama, gleme, tuzlama, bazlama, gzleme g e t i r d i . Memleke
tin buncadr grmedii bir efeyi arlamak kolay m?
An stne kahveler geldi, bykler kahveleri hprdettler. Derken syleip grlmee baland. Efe
ler ilinin nl Zeybekzde Kara Yusuf Efesi sedirin
ba kesine kuruldu.
Bamza gelenler oktur aalar...

diye sze

girdi.

Yahu herif neymi..: Bir anlatt ki, donduk kal

dk. Her bir dedii kulama nakolmu, bugnk gi
bi aklmda. Daha orialtsnda toyken bir pehlivanm
k, en usta pehlivanlar gcne g yetiremezlermi.
Bunlarn kynde tahl olmazm, hayvanclk da yok-

m u . Bunlarn g e i m i hep e f e l i k t e n m i . O kyn y e *

t i r d i i efe... Delikanl d e d i i n , onkisine,
b a s p d a eli

tfek tuttu

daa yrr,

rzkn

da bir komu
b u k ii,
nirlermi.
olur,

dalarda ararm.

ky varm,

ekim-biim
Doan

orann

bilmez,

by
O

insan

da ift u

terledi

ky de

eyh yetitiriyor.

b i r y e r e varr,

miydi eyh

sr,

Kyden

davar

kan,

postu kurar, eyh o l u r m u .

ky daha varm,

der

Bunlarn yann

onlar da eyhlikle g e i -

erkekse,

gurbete yrrm.

yetitirmiyor,

onne

m u , ya Allah, bismillah

oras da baka t r l ; . .

ney

baka

Bir k o m u
O r a insan

nn g e i m i d e d i l e n c i l i k t e n . Kars, kz, g e n c i , k o c a s ,
e r i avrad d i l e n i r m i . . .
onlarn
se

geimi

Sen

evini

de

Bir b a k a k o m u

hrszlktan..

Delikanl

geindremezsin

diye

ky varm,
hrsz d e i l

ona

kz v e r e n

olmazm.
Kurban
kulunun

o l d u u m Allah'n

rzkn

bir hikmeti

bir baka y o l d a n

lencilikten, kimi efelikten...

azmz a k kalyor.
efesi

Poulu

ite,
Kimi

her
di

Zeybekzde anlattka,

Bir de tatl

Bir g e c e , d i y o r ,
dan

yaratm.
dili var.

duyduk ki,

bizim

Efe g e l e s i y m i .

kye, yedi

Efeler k y e

indi

miydi, kyde dn bayram edilir. Neden d e r s e n , efe

k y e hazineler g e t i r i r ,
lerinin

dadan

kor gider.

inecei duyudu

Bizim o r a l a r n
mu,

efe

hkmet adam

lar d a h a n c e d e n izin alr, slaya g i d e r l e r k i , e f e l e r l e

balar

belya

kalmya

Candarma dersen,
lar,

oralarda ekiya

ne d e m e k . i .
Poulu
tr y k

Hey

da,

efelerin

canlarndan

avna b o u n a
hey,

olmyalar.

b o brakt d a l a r
mermi

yakar.

Efe

grmelisiniz.

Efe v e a s k e r l e r i n d e n n c e k y e y e d i

mal v e y e d i katr y k

m c e v h e r ve yedi

tr y k altn v e . g m eya v e y e d i
dife ve ipek giyim geldi.

kol

Hibir hak

katr y k

ka
ka
ka

gememesiye

bunlar avratlar arasnda letirildi.

leme bitince,,
doru al atn ahlandrarak Poulu Efe kye g i r d i ,
girmesiyle,
Zeybekzde Kara Yusuf Efe nerelerde? diye
sormaz, m?
Allah Allah, byle bir yedi dan efesi bizim ad
mz nerden bilir? Yoksa bizim nammz dalara-dek
duyuldu mu? Varp elini ptm.
Bre yiit, dedi, senin baban otuz yl altnda
damda yatarken, sana avratlar gibi boaz tokluuna
ate ba deyip kyde kapanmak yarar m? Bu ne
i... Sana den, can pazarnda can alp can vermek
deil mi? Al u silh, admza kullan!
Bana bir silh verdi ki, kz gibi silh ve bylesi
Acem padiahnn saray silhhanesinde araan yok.
Elimi eline alp,
Benden sana destur, bundan geri dalar se
nin... D nme! dedi.
Ky, kasaba gibi haneli bir yerde konmak efe
likte det deil. Eve varp ul-aput almamza, kal
mad, izmesiz orapsz dtk yola...
Byle bir
naml efeden silh alp, onun adna kullanmak ne de
mek? Byk vebali var...
Efenin adn, can versen
ktlemiyeceksin. Allahma ok kr, o gn bugn
gezmedik da, kesmedik, yol komadk, bize el veren
efenin adn da batrmadk.
Zeybekzde neymi, hi bildiimiz insana ben
zemez. O yata dm dalara...
Neler anlatyor
bre bey...
-',
Yolda efe beni yanna ekti.
Kii aldna
gre satar, atasndan grdn iler. Sen bir kurt
olu kurtsun... dedi. Bize babamz tasvir etti ki,
adn duyann d patlar da sznden korkup can
kar. Evet, biz babamzn namn duymusak da bun-

c a s m i bilmezdik.
Bu Poulu Efe'yi kyden alp ya
nnda yetitiren ve de ona ustalk eden bizim pede
rimiz olduundan, Poulu Efe de b iyiliin altnda
kalacak bir yiit olmadndan bizim ustamz o l d u .
Bu Zeybekzde o gece, gn yasya anlatt. O
anlatrken, ben yerimde duramaz oldum. Ertesi gn,
Kara Yusuf Efe'yi koyacak yer bulamyoruz, el stn
de tutmaktayz. Byle bir naml
efenin kasabamza
eref vermesi ne demek... Herif, krk yl memleket
ler t i t r e t m i . Adn duymadmza amaz m? Kabu
una girmi tosbaa gibi bizim neden haberimiz var
k i , Kara Yusuf Efe'yi bilelim.
Derken efendim, kasabadan kylere dek, Zeybekzde'nin nam yayld.
Kasabada, Ermenilerden
kalma en gzel ev ona verildi. Namn duyan, desta
nn iiten, aman efe diye her bir ihtiyacn ayana
koturuyor. Zeybekzde'nin gayri, elini scak sudan
souk suya soktuu yok. Bir eli yadaysa, br eli
balda... Onun yapt, kahvede,
pazarda gvdesini
almla gezdirip, yiit yiit yaylanmak ve yalpalan- ,
mak ve serencamn bizlere nakletmek...
Anlattka
ayoruz. Bylesi yiide ne verilse az. Gene iyi.bir
adamm canm, herif istese, kasabann ortasna
kp bir nara vursa, elimizde her ne varsa alr, bizi
hep cbl brakr, Uan- kaan vuran silhna el sr
meyi istemez, bizi perian etmeklie bir naras ye
ter de artar bile...
Zeybekzde Kara Yusuf Efenin
hanesi askeriye ambarna dnd, veren verene, ge
tiren getirene. Herifin kimseden bir ey istedii yok.
Biz, de ki korkumuzdan, de ki byle bir efeyi bar
mza basp eref duymamzdan, de ki bizi kurda ku
a ve de her trl tehlikeye kar koruyacandan,
adama kulkle olduk.

Bir gece aniattklarrndan leya-zdm.

yle an

latt :
Bir memlekete vardk, hi gecesi yok... Bir
hafta y r , gn ... Velkin insan, evi de yok...
Yahu biz le mi dtk... gn m, drt gn m,
yoksa be gn m, gece olmadndan ka gn ol
duunu gayri bilmiyoruz, at stnden inmemesiye
gittik. Bir de baktk, tezek ttn aikr oldu. Poulu
Efe,:-

' '
'
Aman yiitler, gznz aydn olsun, tezek t
ter bir yere geldik, canl olduuna almettir. Yiit o
lan yiitliini snar... diye askerlerini t o p l a d .
Bana d n d , enseme bir pehl.ivan sillesi vura
rak kulam b u r d u :
Zeybekzde Efe, kendini gsterecein za
mandr, yrek ve bilek isterim. Bir yl yle ceng eyle
ki, damda yatan babann kulaklar nlasn...
Tezek ttnn dorulayp ehre vardk ki ehir
kale duvarlariyle evrili.
Duvarlar grmeli, Alman
toplarnn tm soyu sopu gelse de bombardman et
se, yklacak duvarlar deil. Poulu Efe, kale kaps
na varnca, bizim askerlerden biri bana,
Yiit, imdi Poulu Efe nara salacak. Onun
narasna kulak zar dayanmaz. Azn ak tut, ku
lan da tka ki, kulak zarn patlayp sar olmayasn... d e d i .
ki elimin baparmaklariyle kulaklarmn deliini
tkadm, azm da atm. Herkes de benim gibi yapt.
Poulu Efe, ya Allah deyip bir nara vurdu ki, nasl
anlatsam... Sk durmayanlar yere kapakland.
Kale
duvarlar zangr zangr etti. Ve kale kapsnn zinciri
kopup kap ald. Gayri bilmem, Poulu Efe'nin narasnn iddetinden ald, bilmem ierdekiler korkup
atlar...

Efendim, bu Zeybekzde Kara Yusuf Efe, o e

hirde bir ceng etmi ki, f e l e k de beenmi. Oradan
be kadar deve yk altn ve mcevher aldktan son
ra ehrin valisinin konana yerlemiler. Poulu E
f e , valiye demi ki:
Cengde be yiitim ehit d t . Her y i i t i min bir klna bin kelle isterim. Velkin amana vard
nzda cana can istemem. Kelle kurtarmak isterseniz
ehrin kalesine bayram ekilecek. Her yl bu ehri
be katar deve yk vergiye baladm. Ba kaldran
ban yok bilsin. El mi yaman bey mi yaman de
miler ve de Poulu Efe'nin nm duyulsun.
Vali, ouz bir kimseymi.
keri varm. Velkin, Poulu
detinden yle korkmular ki,
pisleyip elleri silhlarna bile

Valinin derya misal as

Efe'nin narasnn id
hepsi korkudan altna
varamam.

Vali bunun zerine demi k i :

Ey Poulu Efe, yoluna yz bin can ile yz bin
ba fedadr. Hep yoluna kul kleyiz. ' Konamzda
konuklayn, bizi burda garip koyup gitmen. erefini
ze len k u r d u k
Yemiler imiler.

Karnlar doyunca Poulu Efe,

Doyduk Allah'a kr, imdi de kask man

cas isteriz... demi.
ehrin en gzel kzlar gelmi... nce belli, du
du dilli, ak tenli, kumru boyunlu, kmr gzl kz
lar...
Bey, biz o zamanacak byle bir deyi duyma
mz. Zeybekzde Kara Yusuf Efe'nin - anlattklarn
azmz ak dinliyoruz. Efe, her gece eraftan biri
nin evine arl...
Bir yla kalmadan kasabann en
zengini oldu kt. Bunun bir de karsyla, braam a
dnda olu var. Bu braam, ite o braam... 0 sra

r e d m e z . Bizim bir, K e m i k M i s t i k d e r d i k , bir o l a n

v a r d . i m d i g u r b e t t e . . . V e l k i n b u K e m i k M i s t i k de
nen

olan

flesen

gibi d e i l . . .

korkak olan,

ry

alm

pazarn

nne,
gibi

mu.

korkak m

ha

dvyor.

Kemik Mistik olan,

kalm.

kary a m a r l y o r .

dayanacak
korkak...

o r t a s n d a k o s k o c a b i r ka

dvyor,

dev g i b i . . .

parma

sert bir yele

Bir e l i m s i z o l a n ,

Bu
sen,

uacak,

Velkin, Allah

Kary

gr

karnn s e r e

yaratt

demiyor,

Karnn e t t i i a h v a h g k y z n tut

Yalnz kadnn

sesi

maallah

gr m

gr,

boru

gibi...
Yahu, bu n e d i r , ne o l u y o r ? d e d i k .
E f e n d i m , h e r i f i n b i r i , b r e b r n p 1 kar kln
da

karlar

hamamna

oturmu,
mu.

bandan

girmi.

Hamamn

brn ekmez,

havuzbana

ylece durur-

Natr k a r ,

Ana,

soyunsan

a!.,

deyince,

Ben g i r m i y e c e i m , d e m i , e r d e g e l i n i m v a r ,

onu b e k l i y o r u m .
Kar

soyunmadan

hamamn

Petemallr soyunuk karlardan

Anaaa!

Kadn
brnn

diye

kudan

ne,

altndan

dar

dp

Bunun
m (*)

barp t a l a r n

korkutan

S o y u n u k kadn,

soukluuna

girmi.

biri,

bildin

stne

mi?

sipsivri

bir

dm.

Dineien

kadnn

byk uzanm.

b r k t e n f r l a m by g r n c e

kor

baylm.

zerine

bykl

hamamdaki

karlar,

herifi takunyelerle

brk brn

dve

dve

dar

atyorlar.
Bykl

herif

kar

gzlemeye

kanlar

hamamna

girmi...
(*)

B r k : Bu r o m a n d a k i olaylarn g e t i i yerlerde k a
dnlarn r t n d bir sokak giysisidir.
185

Kemik Olan

bunu

duyunca,

anas d a

hamamda

o l d u u n d a n , e r k e k l i i n e d o k u n u p b r k l h e r i f i n te
pesine biniyor.
ekiyor,

Bunu

srye srye

basyor k t e i ,

pazarn

Biz pazar y e r i n e v a r d m z d a
klndaki

herifin

Herkese seyir gerek, etraftan da,

Vur,

vur

Brkl
sinmi,
ekip

ekip

herif,

diye

ryorlar.

iyice b r n e

gibi

kamaa

ortaya

alyor,

Koca

kar

karmaktayd. Vuruyor ha

ha v u r ! . . .

koca

san

vuruyor.

pestilini

Kemik Olan,

vuruyor...

ortasna

basyor t e k m e y i . . .

altka,
brn

dolanm,

Kemik Olan
bana

geirip

herif b r n i i n d e havaszlktan

bo

ulacak.
Etraftan,

Yahu

'
bu

n a m u s s u z da

kimmi?

diye soruyor

herifin bir

grnen yeri

lar.
Kim olduu
kaytan

bilinmiyor;

byklar...

brkten

Bynn iki

ucu,

kama sivrisi

gibi

km.

Bizim

kasabamzn

l u k hi g r l m e m i .

tarihinde

Bizde

byle

kadn

bir namussuz

kadnln bilir,

er

kek erkekliini...
K e m i k O l a n aslan k e s i l m i ,
rkl

herifin tepesine

olaca yok,

kalabalktan

Davranmasiyle,
ine yapt.
tndan

biniyor.

gerilip gerilip

Derken

k a m a k iin

Kemik Olan

bunun

b-

herif bakt
bir

ki

davrand.

brnn

ete

B r k , K e m i k O l a n n e l i n d e k a l n c a , al

kim ksa

b e e n i r s i n . . . Yahu Z e y b e k z d e

Ka

r a Y u s u f Efe d e i l m i ? . .
Kemik

Olan,

karsnda

Kara

Yusuf

Efe'yi

r n c e b i r d e n arkasn d n p k a m a a b a l a d . O l a n
korkmu,
o r d a kald,

korkuyla

Hdrlk D o r u u n a

kt,

bir ay

kasabaya inemedi.

Zeybekzde

K a r a Yusuf

Efe'yi

bir

grsen,

slak

maz. D e d e l e r i n i paa e t t i i y e t m e z m i g i b i b r k b
r n p kar

hamamnda gizliden avrat seyreden

pede

r i Z b k Yusuf E f e n d i y i d e paala, t e r f i e t t i r d i .
daha dursak,
raam

kendisi

Paa...

Sadrazam

iin

diyerek Cumhuriyet

kesilecek

.Babas

Az'

de-.. Ben Z b k z d e b
devrinde

bamza

namussuz.

Zbkzde

Kara

Yusuf

Paa

zamannda,

h e p b u r a l a r , y e d i k e r v a n y o l u t e l e r e d e k t a p u l u ara
zileri ve

mallarym.

delerin
lerini
da

stnde

Babas

krk k y v a r m .

k y l y e balam.

babas,

o zaman

ehzadem
Tahrirat

n k o, szn
pimizden

kalp belik gibi

Sonra

Zbkz-

babas

ky

diye sevinerek,

yalnz

kylye brakm.
Ktibi

Rza

hi saknmaz,

stn...

bu

Bu braam Bey d o d u u n

dodu,

onbe ky,

Hepimiz

zamannda

Rza Bey,

b o z u p iki

Beye

bakyoruz.

o k u r yazarl d a he

imdi u Z b k alan

paralk e d e c e k diye bekli

yoruz.
Biz b y l e c e n e b e k l e m e k t e y k e n
se

Rza

Bey ne d e

iyi...

Evet, d e d i , s e n i n d o d u u n b u g n k g i b i ha

trmda...

Allah

Kara Yusuf Paa

lucan

ky

Alucan

gani

Babasnn

Evet,

geinirdi
Efendi

deil

Elbet alay e d i y o r ,

Zbk

idi

Eski

de,

onu

bile

adamlar bakayd

sofras fakir fukaraya

Emin

"- Alay ediyor,

d e Emin

pederin
Hatt A-

be...

akt.

Ka

Hey g i d i g n

cmlemize b y k iyilikleri vardr.

Tccardan

eylesin"

pek sevinmiti.

balad.

psnda f u k a r a o r d u s u
ler...

rahmet

Z b k z d e l e r i n yazl

kyllerine

canm...

gani

Hazretleri

braam

Efendiye,

ne

kulama eildi,
mi?

diye fsldad.

ne olacakt y n i . . .

fsldatmz

akt

dedim.
besbelli


Paa

Emin e m m i , d e d i ,

zamanna yetitin
Emin

sen

dedem

Abdnnazif

mi?

Efendi,

Ben y e t i e m e d i m , d e d i , ben o zaman bebeymiim.

Velkin,

babam,

liini g r m t r .
Paadan

A b d n n a z i f Paann

de senin

mrler versin

Hay A l l a h ,
ben

ne

braam

s y l y o r bu

aklimi

Szn

bitirince

kulama

Nasl,

yi d a l g a g e t i n y a ,

bkzde

Kara

Bu

Elin

Beyimiz...

Emin

yapp

Evvel

mi

Efendi y a h u . . .

namussuzla?

bunun

ingen

Yusuf Paa

s e f e r d e Akl

sylemez

O yattka Allah

eilip fsldad:

iyi d a l g a g e t i m

unu anlyamadm.

o k iyi

Kara Yusuf

ardm?

pederin

o k iyilikler g r m m d r .

s a n a uzun
Yoksa

Ben

nasl d a l g a o l d u

Kara Yusufun,

Z-

ktnz.

Bedir Hoca,

sorulmadan

mi:

Rahmetli

Zbkzde

pederin gibi adam m v a r d . . .

braam

Bey,

cebinden

czdann,

c z d a n d a n da bir k k resim kard.

Hemeriler,

Aman

i m d i size bir m j d e m var,

dedi.

nedir?

Pederim

K a r a Yusuf Paa

Hazretlerinin

bir

resmini buldum...
Resmi

bana

Nasl,

iyi

uzatarak,
mi Satlm e m m i ? d e d i .

Resme b a k t m . Evet, bir paa r e s m i , v e l k i n Ka

r a Yusuf i n g e n e s i n e
aslan

gibi

Nasl

Yahu,

benzer bir yeri

yok;

resimdeki

bildiimiz bir paa...

Satlm

emmi?

ne desem? Bu

kadar milletin bir d o r u c u

su ben deilim ya...

yi o l m a z m ,

i y i . . . Tpk da k e n d i c a n m , ay

n e n p e d e r i n . i m d i g z m n n n e g e l d i , hay A l l a h . . .

Evet bu resmi Mill Mcadele srasndayken ektir

mi olmal. Ben o zaman iyi bilirim.
Emin Efendi gene kulama eildi:
Heyri, sen iyice tozuttun mu oca batas...
Ulan, neyin Mill Mcadelesi, neyin paas? Bu hortlayas Kara Yusuf'un byk burmaktan gayri bir ma
rifeti y o k t u . . .
Canm Emin Efendi, dedim,
sen de inandn
m, dalga geiyorum Zbk'le; anlamadn m. Alay o l
sun diye...
.,
Akl Evvel Bedir Hoca,
Hemeriler, dedi, imdi bize bir vazife d
yor. Biz de insansak, Kara Yusuf Aamzn bu resmi
ni insan boyuncak byttrr, altn ereveye koyar,
belediye salonuna asarz... Ne dersiniz?
Ben yanndaydm. Yavaa sylendim:
Ne diyelim, sakalna tkrdmn hocas,
Allah beln versin, deriz. Ulan, bu memlekette adam
kalmad da, Kara Yusuf itinin resmini mi belediyeye
asacaz?
O da bana yavaa,
Alaydan da anlamyorsun; dedi.
Alaysa o baka...
Hemeriler hep,
Evet, Kara Yusuf Aamzn
resmini
asmak
gerek... dediler. ,
Bu Kara Yusuf, aa m, paa m anlyamadk; ki
mi aa der alay eder, kimi paa der dalga geer...
Biz bu alay iyice uzattk ve belediye btesin
den denek verip, Zbkzde braam'n cebinden
kan vesikalk fotoraf insan
boyunca byttrp,
ereveletip belediye toplant salonuna astk. Orada
grdn resim, Zbk braam alann babas oldu
kt. Resmin altndaki yazy da okudun mu:
Mill

Mcadele kahramanlarmzdan Zbkzde Kara Yu

suf Aa...
Resim orda durur. Neden durur? Zbk braamla alay ederiz de o n d a n . . . Nasl iyi alay etmi mi
yiz?
Neye yarar bey, herifte utanma yok k i . . . Alay
dan da anlamaz. Bir yabanc kasabaya gelse, bele
diyedeki resmi gsterir de, gert gert,
Pederim Kara Yusuf Paa... der.
Paal da askeriye paas deil, eskiden kalma
sivil paal imi. Vallaha ben bile paa sanmtm.
Nerden bileceiz? Gs fieklikle, beli bombayla
donanm, kalpakl bir herif... Ztnz gibi bir bey bi
zim kasabadan geerken her naslsa belediyeye gelip
resmi grm,
<
Bu namussuzun resmini buraya neye. astnz
yahu? Hem bunun ad da Kara Yusuf deil,
Gvur
Ali'dir. Bu herif ekyann en gz dnm, ve de
Mill Mcadelede dmanla ibirlii ve elbirlii yap
tndan, sonradan kaarken kndan vurulup, ibret
olsun diye ls meydanda gn asl durmu bir
namussuzdur... demi.
Biz ite byle bir namussuzu kahraman diye, Z bkzde braamia alay etmek iin barmza bastk,
iyi mi, iyi alay etmi miyiz?
te bu cibiliyetsizin asl nesli b u . . . Biz o resmin
neden ortaya ktn sonradan anladk ya, neye ya
rar, i iten g e t i . Bu Zbk braam, o ekiya res
minden kuvvet alarak
bamza olmadk iler at.
Biz de batan, bir kere,
Evet, Kara Yusuf Paadr,
demi bulunmu
uz. Gayri szmzden de d n e m i y o r u z . Yalnz Yu
suf Paadr demekle kalsak iyi, daha da ne haltlar
kartrmz.

Ya, ite byle bey... Bakalm bu alan yzne

den daha bamza ne iler gelecek, hlimiz nic'olaeak?

le

Ortaokul

Almanca

retmeni

bir

arkadana u mektubu yazyordu:

Sevgili

Mektubuma ister
istemez
Zbkzde
braam
Bey'le balamak zorundaym.
nk burada ondan
baka hi kimse, hibir ey yok dersem, inan... Burda var olan canl cansz herey, ancak Zbkzde'yle var olabiliyor. Ya da bana yle geiiyor. Bu Zbkzde'nin servenleriyle kulam
ylesine doldu ki,
artk baka trl dnemez oldum. alas bir du
rum ama, daha kendisini gremediim halde, ben bi
le hep ondan konuuyorum.
Hepimizin dilinde o...
Geenlerde Ankara'dan gelmi, iki gece evinde kal
m, yine Ankara'ya dnm.
atm ok iler oldu. Burdaki ortaokulda tek
yabanc dil olarak Almanca
retildiini sylersem;
sen de benim gibi aarsn. Evet, bu ortaokulda Fran
szca, ngilizce dersleri yok; yabanc dil olarak yalnz
Almanca var. retmeni de benim.
nsann aklna,
neden yalnz Almanca retiliyor ocuklara da baka
diller retilmiyor, elbet bunun bir gerekesi vardr,
demek ordaki okuldan
yetieceklere
Almanca pek
gerekliymi, gibi bir dnce gelebilir. Hayr, bu or
taokulda yalnz Almanca okutulmasnn hibir mant
yok. Bakmlar, bu ortaokulda yabanc dil retme
ni yok, ben de elde yeni bir retmenim, Almanca
retmeni... Hah, demiler, bu retmeni oraya ve192

r i p eksii
iin

kapayalm.

Bu

ilenin o r t a o k u l

Biraz d a A l m a n c a r e n s i n l e r

A m a daha

da aacan

rencileri

demi olacaklar.

birey syliyeyim:

Bu

ile

nin bal o l d u u i l d e k i l i s e d e A l m a n c a r e n i m i , Al
manca retmeni yok...
okulu bitiren ocuklar,

Bu yzden,

buradaki

orta

i l d e k i liseye d e v a m e d e m i y o r

lar. A l m a n c a r e t i m i . y a p a n lise n e r d e v a r s a - k i p e k
az ve

pek uzak-

h e p s i lf...

oraya

gitmek zorundalar.

Aslnda

N e b u r a d a A l m a n c a r e n e n var, n e ba

ka iisede...
Beni

buraya Almanca

kafann mant,
rnein
ha

mantk,

niversitede
yada

krssne de

Ha buradaki Almanca retmenli

hocalm...

mantkszlk

kisi

arasnda,

ynnden

yok...

bu

hibir ayrm

ocuklara Almanca
yl

olarak atayan

retmen deil de,

niversitedeki Aiman filolojisi

hoca yapabilirdi.
im,

retmeni

beni ortaokula

burda

kalrsam

retmekten getim,

Almancann

bildiim

bir-iki

kadarn

da

unutacam. imdiden unuttuumu anlyorum. Ne di

ye beni buraya gndermiler? Diyelim ortaokulun
snfndaki

ocuklar programa gre azbuuk Almanca

rendiler.
inceye

Ne kar b u n d a n ? . .

Snav v e r i p snf ge

kadar...

Bam
Bieyler

atlayacak.

yapmak

Nasl

istiyorum,

yapmam gerektiini

dertliyim
ama

bilemiyorum.

anlatamam.

ne y a p m a m ,
kiye

nasl

baladm.

E s k i d e n o l d u u g i b i d e i l , her a k a m i i y o r u m , g e c e
yarsn

geenedek iiyorum.

menler Dernei'nde toplanp

yoruz,
m
ruz.

arada bir de

Bey'in

otelinin

poker...
altndaki

Okuldan
prafa,

knca r e t

kaptkat

oynu

O n d a n s o n r a d a Satl
lokantaya gidip

iiyo

 r e t m e n l e r Dernei

dersem orda

da

kalabalk

olduumuzu sanma. Topu t o p u , mdrle birlikte drt

retmeniz.. Arkadalarmzdan

biri

de

h a s t a n e y e ya

t n c a r e t m e n kaldk.
ilkokul retmeni arkadalarla,
retmen eksiini

okulumuzun

k a p a m a a alyoruz.

Kaymakam da

tarih-corafya okutuyor.
imde

b i r e z i k l i k var,

anlatlmaz...

Kasabaya

s e r p i l e n l t o p r a b e n i m d e z e r i m e y a m a a ba
lad. Yaknda

snavlar balyor,

de buradan ayrlacak deilim.

de,

nasl

rsndan
petrol

Tatilde

Bir u y u u k l u k v a r b e n

anlataym...

Biliyorum,
kendime.

sonra tatil...

kzyorsundur bana.

Ben

de

kzyorum

ip i i p k o r k u t u p s a r h o o l u n c a , g e c e ya
sonra evime

gelip

alyorum.

Be

numara

lmbasnn k r nda e l l e r i m e b a k y o r u m ,

lerime...

ellerimde

Buradan

sana

mutluydum.
yacak,

ilk

yazdm

Ellerimi t o p r a a

silkeleyecek,

mektupta

daldrp

toprann

ne

denli

kasabay

salla

altndan

kaldra

c a k t m . Evet, e l l e r i m i t o p r a n karnna s o k t u m ,
rm

kayalarn altna

maklarm yok...
zm szm

kan

el

parmaklarm yok...

girdi.

Ellerimi

E l ayalarmn
szyor.

ki,

par

parmak yerlerinden

Bir d a h a ,

altna s o k a c a m e l l e r i m i .

kardm

kolla

bir d a h a . . .

Biliyorum,

bu

Dalarn

kez; e l l e r i m

b i l e k l e r i m d e n kopacak. Byle byle, para para d

kleceim burada... Byle byle biteceim.
Alayarak yataa

giriyorum.

s o u k yalnzl

mn i i n e , s o u k , k i r l i . . . A l y o r u m , a l y a r a k s o r u
yorum kendime:

Ben

zden

bu

insanlar seviyor muyum?

cevabm ister m i s i n :

Kzyorum

bu

insanlara

ben,

kzyorum...

Sevgim

ylesine

cokun

ki

kzmaya d n m ;

olmaz ki, bu denli de olmaz k i . . .

Ne yapaym, sylesene
balamalym.
sayd...
yice

bana, neyin

neresinden

D n y o r u m ; ya Z b k z d e de olma

Burada ne

Zbkzde'nin

konuulur,
stne

ne yaanrd

eildim.

Onu

baka?

tanmakla

b e l k i bir k, k u r t u l u y o l u b u l a b i l i r i m d i y o r u m k e n
di kendime...
lk g n l e r kasabalnn

konumalarn

yadrgyor

d u m . A m a nasl, bilir m i s i n ; b i r y a b a n c k o n u m a de
ildi

onlarnki...

Hepsinin de konumas,

t p k s ; s a n k i bir t e k kii

birbirinin

konuuyor.

S z l k l e r i o k snrl, k e l i m e saylar a z a m a , b u d i
lin a n l a t m g c o k .

Bu

cak hibir duygu yok...

a z k e l i m e l e r l e anlatlmya-

Kelimeler yanyana geldike,

dizileri, cmle yaplar d e i t i k e , yeni yeni anlamlar

kazanyor. H e p s i d e bir t e k a d a m m g i b i k o n u u y o r ,
bir t e k s l p l a ;

yalnz s e s t o n l a r

deiiyor.

Burala

rn b i l m e y e n bir e h i r l i a y d n , y z l e r i n i g r m e d e n b i r
kap

arkasndan

onlarn

a d a m k o n u u y o r sanr.

konumalarn
Dedim ya,

dinlese,

tek

ses tonlar ayr,

i n c e ; kaln, o . k a d a r . S v m e l e r i b o l , hele a b a r t m a l a r . .
O ne
onlarn

mbala!

te

anltndaki

sylyorlar,-

ilk g n l e r b e n i y a d r g a t a n

bu

abartmayd.

diyordum.

Atyorlar,

nk anlattklar,

da,

yalan

nanfas

o l a y l a r ; d e i l d i . S o n r a s o n r a , onlarn d i l l e r i n d e k i esp
riye v a r a b i l d i m ,

konuma

havasn

sonradan

an

ladm. Bu espriye g i r m e y i n c e konumalarnn beeni

sine

varlamyor.
Kendikendime bu konumalar yabanc deil,

bi

r i l e r i d a h a tpk b y l e k o n u u r d u a m a , k i m d i d i y e d
nmee baladm.

Evet,

Dne dne babam

tandkt

ansdm.

bu

Babam,

konuma...
ben oniki

y a m d a y k e n l m t . O da tpk bu insanlar g i b i ko
n u u r d u . B y l e a b a r t k , acl, v e r g i l i , . t a t l bir d i l . . . Ba
bam

buralardan

deil

ama,

o da burann

illerden

birinin kasabasndanm.

gelmi.

Evet,

ehire

e v e t b a b a m d a b u r a insanlar g i b i ko

n u u y o r d u . imdi onlar d i n l e d i k e ,
yor

komusu

Kk yata
babam

konuu

buraya yanmda g e t i r d i i m

kitaplar

sanyorum.
Geen gn,

kartrrken,

bu

k a s a b a insanlarnn

hangi d i l i ,

dilini konutuklarn iyice r e n d i m . Bu,

bi'nin dili d i y o r u m b e n .

Bilmem sen

ne d e r s i n ?

liya e l e b i ' n i n S e y a h a t n a m e ' s i n i y e n i d e n

k a s a b a d a k i Akl

Evvel

Bedir Hoca,

z a Bey, A l l a h S e l m e t V e r s i n

kimin

Evliya e l e Ev

okurken

bu

Tahrirat ktibi

M u r t a z a Efendi t o p l a n

m k o n u u y o r l a r s a n d m . T p k y l e . . . Yalnz Evliya
elebi'nin
ite

bu...

o dil...

Osmanlca's

gitmi,

Ama deyimlerden

Bu konumalarn

dil

daha

bir'arnm,

cmle yapsnadek hep

bana y a b a n c

gelmemesi

Seyahatnamesinde

Grmeli,

ondanm.
Evliya

elebi'nin

analar ne y i i t l e r d o u r m u ,
ilhi b y l e y m i ,

S i m d e n g e r i sana g u r b e t g r n d ,

gibi cmleleri o k u r k e n ,
min

Efendi
Evliya

Emir H d a d a n , t a k d i r - i

yanbamda

Tccardan

konuuyor sandm.
elebi'nin

bytmeleri,

abartmalar

nasl

sa, b u n l a r d a y l e b y t e r e k , a b a r t a r a k k o n u u y o r l a r ,
tpk o e s p r i y l e , o b e n z e t i , tpk o iirli d i l l e . . .
Evliya e l e b i frtnal

denizdeki

gemiyi

y l e an

latyor :
Kh evc-i a s u m a n a kp g e m i n i n s t u n u

bulut

lara d o k u n u y o r d u , kh ka'r- d e r y a y a inip g y a G a y y a

deresi

denen

derk-i

A m m a atm

esfeie

inmi

Evliya e l e b i

sanlrd.

deil

mi?

Hayr bana

kalsa atmam, iir sylyor. Sz yalan deil, bir

g e r e i daha iyi belirtmek iin sz sanat.
Evliya elebi'nin frtnadaki gemiyi anlatmas na
slsa, buralnn da
Zeybekzde
Kara Yusuf Efe'nin
byklarn, anlatmas yle: Bynn bir ucu gnete,
bir ucu ay'da diyorlar. Bu abartmada karsndakini
kandrma yok. Bu dilin esprisine girilince bunun kan
drma deil, gerei daha iyi belirtme olduu kolay
ca anlalyor, olaylara byte altndan bakyorlar.
Evliya elebi nasl sk sk
Can bana sra
yp, Kahpe dl,
Canm azma gelip,
Lfa
kulak verile, Cenk hlidir, byle olur deyip, geri
durmak hamiyyetine elvermedi, yakmaz gibi cm
lelerini tekrarlamsa, buradakiler de bu sz dizile
riyle konuuyorlar.
Bir memurun elli lira rvet
onu burda yle anlatyorlar:

ald dyulmusa,

Be katar devesi altn ykl gidiyormu, g

renler var...
Elli lira rvet, be katar deve yk altn oluyor.
Ama ortada yalan yok. Den iki mermiyi Bir yay
lm kurun serpildi diye anlatyorlar. Bana bu iirli
bir dil geliyor.
Evliya elebi'nin dilinde
nasl her at olay
Misli grlmemi se bunlarn dilinde de yle. Ev
liya elebi nerde bir tabur kadar, birka blk ka
dar asker grse Derya misal asker der. Bunlar da
yle... Bana burda, yeni gelen bir valinin kasabaya
geliini anlattlar ki, inanlacak ey deildi. Kurban
kesilen mandadan iki damla kan sramsa vali sa
ndan trnana kurban kanna buland, denildi. He
le tren gn Hdrlk tepesinden atlan t o p . h i k y e si var, mbalann bylesi az duyulmutur.

Seyahatnamesinde
ma var ki,
Mehmet

buna kendisi

Paa'nn

Erzurumda
diyorduk.
Kardan

imam

kalm

bile

karda

anlatt
Efendi

Murtaza
kar

anlatyor:

Paa'ya

Taban

imdada

gi

skerek ilerliyorduk.

geidini aamadk.

kald.

bir abart

inanamaz. Taban Yass

Yahya

Bir mzrak b o y u

Deveboynu

hazine

elebi'nin

Yass

Cephane

Mehmet

ve

Paa'nn

aalarndan M e h m e t Aa canndan bezip, k e m e r i n d e k i i k i b i n altn, a d r y e r i n i ,

d.

Gkyzne

haneriyle kazarak gm

bakp b i r mavi

b u l u t parasn

nian

koydu.
Mehmet Aa

on

ay sonra

adamlar

ile

buraya

g e l d i . N i a n k o y d u u b u l u t u b u l u p , o n u n a l t n d a k i ye
ri k a z a r a k g m l
Bu

altnlar a l d .

Erzurum'a geldi.

a b a r t m a y a a r t k Evliya

elebi

bile

dayana

mam d a ,

Gkyznde

uan

b u l u t on

ay

sonra

ayn

y e r d e b u l u n u r mu? d e m i .
Ald

cevap :

O s e n e y l e b i r k o l d u k i . . .

Gkyzndeki

bulutlar bile d o n m u t u . . .
Bunlar
dillerini,

sana,

burdaki

esprilerini

insanlarn

konumalarn,

a k l a y a b i l m e k iin

anlatyorum.

Evet a b a r t y o r l a r , a m a b u a b a r t m a b i r g e r e e daya
nyor,
ma

yalan

bu

deil...

Dinleyeni

de

k a n d r m a y o k . A-,

espriye varamyanlar aryorlar.

burda anlatlanlardan

bir oranda

rekiyor.

nicesi

Anlatlanlarn

Onun

iin,

i n d i r i m y a p m a k ge

doru,

nicesi

abartma,

b u n u a r t k b e n y a v a y a v a a n l a m a a b a l a d m : im
d i b e n d e hi f a r k n d a o l m a d a n o n l a r g i b i k o n u u y o
rum...
Burda
biey yok...

h e r e y lfa d a y a n y o r .

nk

baka hi-

B u insanlar, k e n d i f e l k e t l e r i n d e n , m u t -

suzluklarndan bile bir elence karyorlar; kendile

riyle bir gzel alay ediyorlar. Bu bir sakl intikam m,
nedir?
Zbkzde'yi de ite byle anlatyorlar.
Dedik
lerinin ne kadar doru, ite bunu ok merak ediyo
rum. Yaknda Ankara'dan gelecekmi...
Gelse de tansam.
Anlatlanlara baklrsa, dnyann en kt adam...
Ama dikkat ediyorum da sylediklerine, hi kimseyi
de kandrmam. Kandrlanlar, zorla, yalvararak ken
dilerini kandrtmlar.
Sanki,
Zbkzde'yi zorlaya
zorlaya kt yapmlar.
Bana bieyler yaz, anlat...
Ne yapmalym? Gel
meden nceki tasarlarm eridi, bitti. Kitap bile oku
yamaz o l d u m .
Bu akam Allah'n Kulu
smail Efendi, Satlm
Bey'in lokantasnda bana ziyafet verecek. Niin bili
yor musun? Onun olu
bizim okulun son snfnda.
Matematikten ok zayf olduu iin snf geemiyecekmi. smail Efendi de olunu bu okuldan alp, ba
ka bir iledeki ortaokula gnderecekmi. nk o
okulda da matematik, hocas yokmu.
Yani ocuk
hocas olmad iin matematik okumadan snf ge
mi olacak. Bizim okuldan oluna nakil kd istiyor.
Mdr de, nedenini bildii iin vermiyor. nk, o
cuklar hangi dersten zayfsa, babalar, o dersin
retmeni bulunmayan okullara ocuklarn gnderiyor
lar.
Mdr, nakil kdn vermeyip de ne yapacak,
nasl olsa verecek... Ama, belki diyor... Hepimiz bel
ki diyoruz. Allah'n Kulu smail Efendi, bu geceki zi
yafette beni kandracak da, akl sra oluna mdr
den nakil kd alacam.
smail Efendi ok tatl bir adam.

Burda herkes

d u r m a d a n sver,
tek svg

ama

kt

smail

Efendi'nin

duyulmam.

Allah'n

kulu!

diye

n K u l u

smail

Efendi

baryor.

azndan

o k kzarsa

Onun

iin ad

bir

birine
Allah'

kalm.

te y i n e g i d i p i e c e i m . S o n r a b u s o u k o d a y a
d n e c e i m . i m d e n h e p b a r m a k g e l i y o r . Geenler
de

Hdrlk d o r u u n a

ktm.

Orada

kimseler yok.

Dalara bardm, bardm, aladm... s i n i r l e r i m bo

z u l d u , n e o l d u bana?
Ne
perim.

olursun

sk sk

m e k t u p yaz.

Gzlerinden

BYLE NEN BYLE DANASI OLUR

Gedikli ihsan

Efendi

yle a n l a t y o r d u :

Bendeniz askerim.
r i y e d e h i z m e t i m var...

Tastamam

o t u z d r t yl

aske

M e m l e k e t i n gezip g r m e d i i m

kesi buca kalmad.

Elimden

binlerce erat geldi

g e t i . H a d d i m o l m a y a r a k t a n a d a m sarrafymdr. Ken
dimi

hani

methetmek gibilerden olmasn,

bir a d a m n

s u r a t n a bir b a k t m m , ne mal o l d u u n u p d i y e an
larm. K u r t u l u u y o k ,
keriye
Trl

ocanda
bin

hrszn,

kanl k a a t i l i n i ,

hi g z m d e n k a m a z .

nelerini

grmz,

uursuzunu,

Biz as

kl

yutmayz.

ipsizini,

sapszn,

p, kazk kaknn g r d m . V e l k i n

bu

bizim Z b k braam gibisini ne g r d m , ne de kimse

grmtr.

S i m d i k n e m e g e r e k hakkn y e m e k o l m a z ,

namussuzluktan,

ahlkszlktan

yana

dnya

rekoru

Z b k z d e braam'n
zilliklerini toplasan,

stnde...
bizim

Dnyann btn

Zbk'n

anla g a y r i . . . A m a k a b a h a t kimde?
Hoca d e n e n sakall g e y i k t e . . .

re

trna olmaz;

Akl Evvel Bedir

Biri partinin ile ba

kan, br kasabann Belediye Bakan, bu ikisi elele verip, millete kan kusturdular.
S e n o Hoca'y bilir misin, H o c a y . . .
Akl Evvel demiler? H e r bir
eytann iftletii

eyi

Neden ona

bilir de o n d a n . . .

k u y t u d e l i i b i l i r . Yalnz b i r b i l

medii be vakit namaz. Bir de hoca olacak, nursuz,

nuhusetsizin biri...
Bir zamanlar, bizim buraya bir uak dt.

Ben

grmedim ya, gren ok; uak birden havada patla

yp,

d u m a n l a r s a a r a k Hdrik'n

zim

burallar yakndan

hi

uak

ardna

dm.

Bi

grmediklerinden,

o l u k - o c u k y e d i d e n y e t m i e Hdrlk'a d k l d . B e r i
yandan

da vilyete

bildirildi.

Askeriye

kuvvetiyle

candarma, den ua aramaya balad.

aradlar, h i b i e y bulamadlar. N e y s e . . .

Bir hafta
Bu

i unu

tuldu gitti.
Elvanl k y n d e n b i r o b a n , d a v a r o t a r r k e n su
sann kysnda, krda bir iskelet gryor, iskeleti el
lemeden, koup candarmaya haber veriyor.

skeleti

kasabaya getirdiler. Hatt ben de g r d m , etleri ryp dalm, kuru bir iskelet ya, bu neyin iskeleti,
hi b e l l i d e i l . . . S a l k y u r d u n u n d o k t o r u i z i n l i . . .

z a m a n h k m e t d o k t o r u d a g n d e r m e m i l e r . Biz, rngac Haydar deriz,

bir salk

bakt, iskeletin neyin iskeleti

m e m u r u var.

da

olduunu anlayamad.

Bizde akl h e r bir ie erik k i m var? B e d i r H o c a . . . B i r

zoru olan, ba

skan akl

danmaa ona gider.

A k l Evvel d e m e l e r i d e o n d a n . N e s o r s a n , a l t n d a n
kalkar.

Yldzlar

sor

bilir,

siyaseti

sor bilir;

derin

hoca... Her trl hastaln ifas, her b.r derdin de

vas onda...
iskelet kemiklerini toplayp getirdiler. Kemikle
rin bana toplandk. Ben de ordaym.
Bedir Hoca
besmele ekip kemiklerin bana oturdu. Bir bakt,
bir elledi,
Allahu ekber kebiraaa!.. diye bard.
Nedir, neyin nesidir 1 Hoca? diye sual ettik.
Hey mbarek ehit!., dedi.
Yahu, neyin, nerenin ehidi bu? Harp yok,
darp yok, durup dururken bu ehit de imdi nerden
kt?
Bedir Hoca, sakaln svazlyarak,
Geende, dedi, teyyare dmt ya...
Evet?
te bu kemikler, den teyyarenin teyyarecis i . . . Mbarek ehit!.. Hem de askeriye teyyarecisi...
Evet, bu akl Evvel Bedir Hoca'daki feraset kim
sede bulunmaz. Den ua bulamamken, Bedir
Hoca, bu uan askeriye ua olduunu anlad bir,
bu iskeletin ehit pilotun kemikleri olduunu anlad.,,
iki.
imdi ne olacak? Kaymakama, candarmaya du
yuruldu. Onlar da vilyete bildirdiler.
Bu ilerden Zbkzde'nin hi haberi yok. Z
bkzde olanlar duyunca hop oturup hop kalkt:
Bana sormadan kendi banza ne iler ka
rtrrsnz... Tuuu... Bir uval cevizi rttnz. Vi
lyete hi de yle haber vdrilmiyecekti.
Ya ne olacakt?
Uan bizim kasabamz dolaylarnda dme
si ne talih!..
Hi anlamadk. Birbirimize baktk. Ne diyor bu
Z b k rezili? Gene ne haltlar kartryor? Uak, H-

dirlik ardna,

bilinmedik bir y e r e dmise

bundan

b i z e ne? B u Z b k ' n g e n e b i r o y u n u v a r y a , n e ?
Bedir Hoca,

Ne gibi bir talih? d e d i .

B r e h e y r i , n e g i b i s i v a r m? e h i t b i z i m m b a

rek topramza dm. Bu

bir keramet,

bu

bir u-

ur... ya bir baka kasabaya, ya vilyete deydi...

H e y aklszlar,

uak baka

bir

memleket toprana

d s e , siz e h i d i k a p p b u r a y a g e t i r e c e i n i z ,
t o p r a m z a indi

diye

ehit

iln e d e c e i n i z y e r d e , y e m e

den imeden vilyete bildirmisiniz...

Yahu

ne

syler bu

Z b k ala?

Ne kerameti,

ne uuru?
B a n a d a n m a d a n i
olur... Hey kart avanaklar!
ndnz m?

yaparsanz ite

byle

ehit ne demek, hi d

Ulan milyonla

lira

verseniz, kasaba

mz i i n h i b y l e b i r r e k l m y a p l a b i l i r m i y d i ? B y l e
frsat ele

gemiken

karlr m

koca dangalaklar!..

Allah'n Kulu smail Efendi,

A m a n hsan o l u m ,

ne diyor allsen bu re

zil? d e d i .

Ne dediini hi anlamadm.

if,tepemize

talih

kuu

gelip

Den uak de-

konmu

da

haberimiz

. yok.
Biz b y l e c e

iskeletin banda ap

kalmken,

bir candarma koarak geldi:

imdi
ehidi vilyete

kaymakam

beye validen telefon

geldi,

istiyorlar.

Bunu duyunca Z b k ala

dizdvmeebalad.
Sonra
da,
- B a k a l m ; ilediiniz halt
caz!..

Heyvaah!

diyerek

imdi nasl o n a r a

K e m i k l e r i n b a n a iki n b e t i b r a k t k , p a r t i m e r -

kezine gittik. Zbkzde,

Parti l Bakanna at t e

lefonu:

Bizim topramza inen ehidin

nn h i b i r

vakit vilyete kaptrmayz. B u n u bylece benim tara

fmdan valiye syle...
kasabamzda

icra

De ki, ehidin defin merasimi

klnacak ve trbesi

de

kasabam

za yaplacaktr. B u n u b y l e c e bileierl... Halkmz, e

hidimize misli g r l m e d i k bir m e r a s i m yapacaktr. Ya
rn d e i l , d e v r i s i g n m e r a s i m o l u y o r .

Muazzam bir

m e r a s i m , a n l a d n m? V i l y e t i n v e b t n k o m u i l e
lerin parti tekilt, vali bey,

erkn ve de belediye

tekilt merasime davetlidir. Ben de aha imdi kap

tkatya atlayp vilyete geliyorum. Vali Bey'e arzederim. ehidi burdan almaya kalkarlarsa,

bura halk

protesto edecektir, bylece biline...

Telefonu kapayp bize d n d :

G r d n z m k o c a a v a n a k l a r ! . . k r ii d

zelttik. i m d i kollar, paalar svayn. ehirde bir c e

naze treni olacak ki, grlm,
il...

abuk

Padiah Topusu

duyulmu gibi de

Mehmet avu'a

ha

b e r u u r u n . H d r l k t o p u n u ata hazr e t s i n !
iftverenolu

Hamza'nn

eski yiitlii

kalmam.

Zbkzde'nin huzurunda el pene divan duruyor.

Zbk

Ka pre atlacak braam Bey? diye sorunca

celallendi:

H e y e v i y k l a s , k a p r e o l u r m u len?.. e

hit cenazesi b u . . .
cayrtya
brt

Paresi

balayacak,

eksik

mresi yok, sabahtan t o p

akam

olmayacak.

ezan

Belediye

okunasya

gm

ambarndan tk'

k a r p k u r u n ! Yazl b e z l e r i o n a r n , y o l l a r a g e r i n ! H e r
bir yan iyice donatn! Ben aha imdi vilyete gidiyo
rum.

Dnmde,

hibir eksiklik istemem.

Her bir

ey tamam olmal. Vakit kalayd Ankara'dan bykleri

de arrdk. G r d n z m u ii! Allah yardmcmz

204

o l d u da tayyare topraklarmza dt. Hele bir yz

mzn akiyle u

treni becerelim, btn memleket

bizim kasabamz, bizi k o n u a c a k . Admz ve sesimiz

radyolarda, gazetelerde duyulacak.

ehidin trbesi

de stne cabas... Ben gidiyorum.

O g i d i y o r u m d e d i , biz arkasn brakmadk.

lkin

kaymakama varld. Zbkzde'nin yannda kaymaka

m n m a y m a k a m n ad o k u n m a z o l d u g a y r i . . .
ne dese, ne buyursa o olur.

Kaymakam

sanki hizmet eri. Kaymakama yapaca

Zbk
Zbk'n

ileri bir bir

anlatt. O r d a n candarmaya gidildi, C a n d a r m a kuman

danna da buyrultusunu verdi.

Kaptkatya atlayp

g i t t i . O n u n ardndan biz ie giritik.

Kasaba ayaa

kalkt.
T c c a r d a n Emin Efendi,

dedii

Arkadalar, diyor,
gibi,

Zbkzde braam Bey'in

biz h a k i k a t a v a n a k l a r z .

Topramzdan

g m ksa, tbe, deerini bilmiyeceiz de ple

atacaz. Yahu, saolsun braam B e y olmasa, az ka
la ehidi elimizden vilyete kaptracaktk. Biz avanak
deiliz de
Basn

neyiz?
dndrm, gzmn iine

bakyor.

Ben

de,

Evet avanaz k i , h e m i de hi su katlmam..

Halisinden

avanak...

bize ne eref...

Kasabamzda

bir ehit trbesi,

B e r e k e t Z b k z d e ' n i n akl a b u k

yetiti, dedim.
B i z hazrl b i t i r d i k .

Devrisi

gn

cenaze treni

olacakt. Velkin Zbkzde vilyetten dnmedi.

d n m e y i s i n biz bir bamza hibir i kotaramayz.

Vilyet parti merkezine

telefon

ettik,

braam

Bey'le konutuk ve sorduk:

Cenaze

C e n a z e mi? N e c e n a z e s i ?

ne o l a c a k ?
Cenaze dediiniz

k u r u m u iskelet. Bozulmaz, kokmaz. Ankara'ya i f r e

yazld, t r e n e h k m e t t e n heyet de gelecek. Siz is
k e l e t i iyi m u h a f a z a e d i n !

skeletin muhafazasndan ne olur, duruyor....

Zbkzde telefonda haykrd:

Muhafaza edin diyorum. Gece ve gndz ba

nda nbeti eksik olmayacak,

candarmaya syle

y i n ! Bu m e m l e k e t t e hi muhalif y o k gibi k o n u u r s u
nuz. Siz o a v u k a t Burhan'

b i l i r m i s i n i z , a v u k a t Burr

han'?.; E l i n i z d e n c e n a z e y i k a p a r alr d a , e r e f i n i m u
haliflere ml eder. Biz b u l d u k , a m a n kaptrmayn!..
Yahu, bu Z b k ' t e k i ne akl. Dedii d o r u . Ka
sabada
mzn

ehide cenaze

merasimi

nam alp y r y e c e k diye

yaplacak,

kasaba

muhalifler kskan

l k l a r n d a n a t l y a c a k l a r . . . U a k b u , k r k yln b a b u
topraa dm.
Neyse bizim

Zbk dnd.

ler y o l u n d a y m .

Ertesi gn len tren olacak...

Kasap

Kasaba

donand.

Osman,
b r a a m B e y ; k u r b a n i s t e m e z mi? d i y e s o r d u .

Zbk,'
Git iine, d e d i , k u r b a n m .
ka

maln

var.

Yarn

vilyetten

Senin kurbanlk

kurbanlklar geliyor

k i , g r n c e aklnz d u r u r .
E v e t , a k l m z d u r d u . E r t e s i gn> k u l u k t a n k a s a
baya kamyonlar doldu. Bu kamyonlarda ne var bilir
m i s i n i z ? Sr, c a m u s , d v e v e d a v a r . . .
dolusu geliyor.
Kamyonun

Kamyonun

birinden

Kamyonlar

biri gelip biri dnyor.

davarlar boaltlyor,

sr y k l

teki kamyon geliyor, l e n e kadar kamyonlar bizim

kasabaya kurbanlk mal tad. Bunca hayvan nerden
gelir?.. Bizim ilenin btn hayvanlar, bunlarn yars
d e i l . A l a n a sr, d a v a r , c a m u s d o l d u t a t . Z b k zde'ye,

Bu nedir? diye s o r d u u m u z d a ,

te k u r b a n l k m a i ! . . d e d i .

Yahu biz bunlar k e s m e e

kasap yetiremeyiz...

Gayri her kafadan bir ses kyor. Kimi,

Yaadk, diyor, millet k u r b a n etinden gk d i

yecek. Var olsun braam Beyimiz...

Kimisi,
Bu kadar et dnyada
canm etleri

kokutacaz.

yenmez, diyor, yazk

Hi mi deil sucuk ney

yaplsa da ziyanlk olmasa...

B a k t m i f t v e r e n o l u Harrza B e y k t k t d
nyor.

Ne d n y o r s u n heyri?. d e d i m .

Biz d n m i y e l i m de k i m d n s n , d e d i , bu

Z b k z d e namussuzunun ettiini grmez misin?

Yahu, ne oldu? Bu bizim millete iyilik de mi

yaramaz!..
yun

Bize kalayd kurbanlk bir

bulamazdk.

Namussuz

kelebekli ko

mamussuz,

her neyse,

herif b e c e r i k l i . . . Bir salhanelik davar alana yd. Bu

kadar k u r b a n etini

bir ordu bir ay y e s e tketemez.

Daha biz A l l a h t a n belmz m

-

isteriz!

dedim.

iftverenolu,

B r e k a r d a , d e d i , senin akln ite onca erer.

u k a r t k z n akl k a d a r a k l v a r m s i z d e ? H e y b e
yinsiz!

Ulan,

b u n c a srn, davarn

parasn k i m

d e y e c e k ? Hi dnmez misin? Kimimiz k a v u r m a k u

ralm, der, kimimiz s u c u k yapalm.;.

K r grtlanz

dan baka dndnz y o k . Pekiy, bu kurbanlarn

parasn kim d e y e c e k ?
Allah

Selmet Versin

Murtaza

^ Sahi yahu, dedi, bunlarn

Efendi,
paras

nerden

kacak? Ulan battk, ulan yandk, ulan bittik...

iftverenolu,

H e l e aklnz t o p a r l a d n z , d e d i , y a n d k k i , h e -

mi de

nasl...

Bu kasaba

insanlarnn t m parasn

toplayp alsan, bu kurbanlklarn paras denmez. Be

lediye ifls edecek, etti bile...

Pekiy, bu Z b k ' n akl neresine kat? K e n

d i s i B e l e d i y e Reisi y a . . . Hi d n m e z mi bunlar?

Dnmez. Onun maksad

m e b u s o l m a k . Ye

di vilyet insann, h k m e t ve parti byklerini

rm ki onlara gsteri yapa da mebusluu kafesleye...

O biyol m e b u s s e i l d i k t e n kelli, biz g e r i d e

kurban borcu deyelim,

ona

ne?

Anladn m

efen

di? Herif gze g i r e c e k . . .

Ne

B i l m e m . B u k u r b a n l a r n b o r c u n u biz d i y e m i -

yapsak?

yeceimiz gibi oluumuz ocuumuz deyemez

torunlarmz, torunlarmzn torunlar

deyemez.

yumuz

Yandk...

sopumuz lmze

svecek.

ve
So

H e r k e s birbirine, Ne yapsak? diye soruyor.

Kadr'efendi,

G a y r i y a p l a c a k a l m a d . Elin s o y s u z u n u b a

a geirirken

dnmedik de imdi

dnmesi mi

kald... iten geti... dedi:

Vzr vzr t a k s i l e r g e l i y o r , hususler geliyor. B i
zim

bura byle bir enlik g r m e m i .

Ehalinin hibir

eyden haberi yok, cmb ediyor. Derken Bey, vi

lyetten bir o t o b s dolusu askeriye muzkas gelme
di mi... Vali yle bir yanda duruyor. nk validen
bykleri var. Zbkzde

cibiliyetsizini bir

grsen,

g s n davul gibi iirmi, ortada dolanyor.

Askeriye

muzkas vurmaya

balad,

ardan

bir

m a k a m . . . C a m i avlusuna varld. ehit tabutta.'.. Akl

Evvel B e d i r H o c a cenaze namazn kldrr. T a b u t u al
dk yrdk, n d e muzka vuruyor.
na gmld. Arkadan

ehit kabrista

nutuklar balad. Velkin An

kara'nn adam dehetli nutuk ekiyor. Ankara nutuk-

cusunun

dediinden hi biey anlalmyor,

velakin

byr n u t u k - k i i n s a n a l a t y o r . B e n a l a d m . . . B a k t m ,
i f t v e r e n o l u da alyor, Emin Efendi de alyor. A
l a m a y a n y o k canm... E r k e k k s m a l a r m? Elin o l u
alatyor Bey. O nutku d u y u p da a l a m a m a k olamaz.
iftverenolu,

yi n u t u k e k i y o r y a , d e d i k l e r i n i b i r a n l a s a y -

dk... dedi.
Benim anlayabildiim bir Vatan semas.... M e
zarn bana g e e n ,

Vatan semas... diye balad m, gzya zap-

tolmuyor.
Emin Efendi,

Yahu, ben alamaktan l d m , dedi, bir insan

da bu kadar gzya m olurmu? D e m e k insann ii,

b i r gzya torbas...
En sonunda bizim Akl

Evvel

Bedir. Hocamz -

> kp duaya balad. Ne dersin Bey, bizim Bedir Hoca,

h e p s i n i bastrd. Evet, B e d i r H o c a alanda i v a r
m.

Onun duasnn yannda

nutukuiarn ses titre

mesi on para etmez.

Kalayc Kr Nuri yan bamda belirdi,
yi k i , d e d i , g z m n b i r i y o k . . . b r g z m ,
de olaym,
cakmm.

iimin suyu

hep akacakm da kuruya-

Bu alamaya tek gz yetmez oldu.

K r N u r i ' d e lf o k , d u r u p d u r u p y u m u r t l u y o r :
' E m m i , ben biey kefettim.

Nedir olum?..

Yahu, bu i n s a n o l u anlamad bir lf o l d u mu

a l y o r d e m e k . . . B a k , d e m i n e f e n d i l e r , A l l a h raz o l
sun,

nutuk ektiler.

Anladk

m?

Yok...

Gelgelelim

aladk. imdi de Bedir Hoca Arab zerine dua okur.

Ne anladk?

Hi... Velkin

alamaktan gz

p-

narlarm kurudu, tey gzm' de kr olacak... D e m e k

bu benbeer, anlamad sze alyor,

hemi?

Besbelli yie olacak...

B e d i r H o c a rezili

ok yank nnyor.

Gznn

yan kolunun yenine silen silene... Susmaz da... Ulan H o c a

y e t e r , e l v e r d i , bizi

Susmuyor

koca gavat...

Gz

ederler anlamaz,

alata alata bitirdin.

ka

ederler

anlamaz.

Ar

dndan biri eteini ekti de,

Eiverdi

elverdi...

ulan

sakaina

Bizi a l a t a a l a t a

hocas,

tkrdmn

ldrecek misin!., diye

fsldad.
B u n u d u y u n c a H o c a b s b t n azd
lillh d e d i k e f e r y a d

m...

Allah

gkyzne eriiyor.

H o c a duay b i t i r d i , biz d e b i t t i k . . . Bir d e b a k t m ,

y a h u biz k a n d e r y a s i i n e g m l m z .
ne bir bak geiren tekbir

B u n e ? Eli

g e t i r e r e k , b i r sr, b i r

k o y u n yakalam, kesiyor. Bey, o kabristan bir gr

meliydin...

K u r b a n kan gvdeyi gtryor.

sesleri de insan coturuyor.

Baktm herkes tekbir getirmekte,

tm.

tr.

Tekbir

Durulacak gibi deil...

ben d e avaz

bas

Deli Ceiil'in gzleri dnm,

Allah'n seven

Neyliyeceksin

bir bak v e r s i n !

A m a n e m m i k u r b a n a biz de girielim, s e v a p

ulan deli

diyor.

domuz?

Ban v e r hele!..
B a k k a p a n sr, d a v a r s r s n n

m.

Bacaklar

bal

bir kelle sryor,

stne yr

hayvanlar debeleniyor.

surda

bir dana

Surda

kuyruu hopluyor,

surda bir k z g v d e s i kalkp kalkp iniyor. M u h a r e

be meydan desem deil...
kalm.

Aman

surdan vaktinde

Kana boulacaz...

ler bitende,

misafirler

takm

o t o b s l e r e binip g i t m e e baladlar.

takm

arabalara,

Kabristana

kamyon

dayand. Vilyetten gelmi lstik izmeli

damlar,

kurbanlar

a-

srtlayp srtlayp kamyonlara at

yorlar. Bu da nesi? Yahu,

bizim

kurbanlar gidiyor.

Lstik izmelinin birine sokuldum:

A r k a d a bu

neyin

nesi?

Bu kurbanlar nere

N e kurban!".. E f e n d i a a ,

nin?
hanesinin mallandr.

bunlar vilyet sal

Biz de m e z b a h a n n k e s i m c i l e r i

yiz...
Kurbanlar yklendi,

kamyonlar yolland.

Fakir

fukara, ortalkta biey kalm m diye bakmyor. Ha

yr, t e k k e l l e k a l m a m . O n c a k u r b a n g i t t i , k a l a k a l a
yalmz kanlar toprakta kald.
Zbkzde'ye

vardk:

B r e b r a a m B e y , bu ne i?

Ne istersiniz, k o c a aklszlar, bir de b e l e d i y e

btesinden kurban

paras m verecektik...

, s y l e d i m , vilyetin g n l k

Valiye

kasaplk hayvanlarn

buraya ydrdm. Hem kurban oldu, hem i grld.

imdi

etleri buzhaneye kaldracaklar...

B u i, b i z i m Z b k z d e ' n i n

icaddr. Bu dalgay

herkes ondan r e n d i . Bir yere b y k l e r d e n biri gel

di mi, mezbahann kasaplk hayvanlar, b y n hu
zurunda kurban diye kesilir.
Aradan bir zaman geince, Zbkzde,

e h i r d e ant d i k i l e c e k . P a r a t o p l a n s n ! d e d i .

Diriye para bulunmazken

millet lye

nerden

Paralar toplanadursun, bir de duyduk;

ehidin

bulacak?
mezar

alyor,

kemikleri

muayeneye

gidecekmi.

n k bu ehidin kim olduu bir trl anlalamyorUak kumandanl

Hibir uamz d m e d i

ve bizim ehidimiz yok!

mu.

dermi. Nasl olmaz yahu,

biz cenaze trenini yapp g m m z bile. imdi de

i t e antn d i k e c e i z . e h i t y o k d a ,

bu trbe neyin

nesi.'..'"
Vilyetten gelen

doktorun

huzurunda,

savc,

k a y m a k a m , c a n d a r m a t o p l a n p mezar atlar, ehidin

kemiklerini derleyip toparlayp
B i r b a k a r s a n iyi o l d u . E v e t ,

vilyete

gtrdler.

topramzda bir ehit

trbesi var ama, ehit kim? O n u reneceiz.

:

Z b k z d e ant i i n s a l m a k o y d u ,

herkes ba

verecek.
Muhaliflerin

ba

avukat Burhan,

Byle rezillik olmaz! diye ortaya kmaz m...

Avukat Burhan, domuzun

da domuzu.

bamzda Z b k z d e var da, onunla

Allahtan

baedebiliyor.

Yoksa milleti zehirleyip, hepsini muhalif edecek,

ibraam Bey,

avukat Burhan'a haber yollad:

Biz o n u n n e m e n f i r u h l u a l a k o l d u u n u b i

liriz. D i n d i y a n e t i l e r i n e d e b u r n u n u s o k u p , bizi a v u
katlk

ruhsatn

elinden

y l e ya canm.

almaya

mecbur brakmasn!..

Koca bir ehit

za konuk gelmi. Vatan

bu, topram

iin cann v e r m i de imdi

biz b i r ant o k m u g r e c e i z ? A l t y a n

adam bana

e l l i k u r u , b i r lira d e r . Z b k z d e , B u r h a n ' a i e r
ledi,

A h a , b e n d e n ant i i n , b i n k a y m e !

Herifteki

hamiyyete bak sen.

rn d a , a n t s a l m a s
gibi,

Belediye tahsilda

iin avukat Burhan'n yazhane

sine gndermi. Ne dersin, ehit

vermedii

dedi.

tahsildar

antna e l l i k u r u

kapsndan

komu.

Kime

etti? Kendine. M e m l e k e t t e kalp metelik kadar itibar

kalmad

gibi,

din

d m a n zndklnn

ortaya

mas da caba.
Birgn toplantdayz.

Zbkzde

ibraam,

Arkadalar, d e d i , bu ant iine g a y r e t v e r i n !

A n t , b y k i. B i r m i l l e t , g e l e n e k s i z o l m a z . G e l e n e k

ne? Gelenek, t r b e d e m e k ,
ifer

demek,

bildiniz

mi?

ziyaretgh demek, eski

Yahu,

bu

kasabann

hani

trbesi?

Siz memleketi iyice

mezsiniz;

baka yerlerde trbeden geilmez. Bir ya

banc

gelse,

Hani

ulan

gezmediinizden bil

sizin

trbeniz?

dese de,

olmadn g r p suratmza t k r s e d o r u deil mi?

A v u k a t Burhan ala, bize gerici dermi. Ne gerici
si?

Biz hlisinden A t a t r k y z ve A t a t r k hazretle

rinin izindeyiz. Biz yle, yatra matra, t r b e y e , ktra

inanmayz. Velkin ehit baka, ehit trbesi. A t a t r k
rahmetli sa olsayd da, ehide t r b e yaptmz d u yayd bize

Aferin!

trk, u Burhan gibi

Trbenin faydas

ok.

demez miydi?
dinsizleri

Hey koca Ata

temizlemedin

Efendim?

de...

Bir k e r e ant o l s u n ,

t r b e ' o l s u n l b u bizim kasabann namn arttrr v e t u

rist eker.

Yahu, bizim burann dertlileri, gnlk

y o l d a k i Arap. H o c a yatrna
'Yazk d e i l

mi

ziyarete g i t m e z l e r mi?..

bu kadar yolu tepsinler?

M a d e m ki

d e m o k r a s i var denmi bir kere, bir memlekette okul

da gerek, hastane de gerek, yatr da gerek! Hepsinin
mterisi ayr. Ne dersiniz?
D o r u sze; ne d i y e l i m . . . Herifin dili gl. A n
latrken azndan

bal

akyor.

Bylesinin

karsnda

a v u k a t B u r h a n d i n s i z i d u r a b i l i r mi?
Bunlar

syleyip,

Ant iin aha da b e n d e n bin k a y m e ! d e d i .

U l a n , b u k a n c b i n ? H e r ant s z a l d n d a ,

Aha benden bin kayme! diyor.

Sanrsn,

pangnotlar

karp

ortaya atacak.

Bir

kuru da verdii yok.

Bir akam partiye giderken, yol stnde kalayc
K r N u r i ile D e l i C e l i l ' i g r d m . G r d m y a , i k i s i d e
k t , al a l , m o r u mor. s o l u y a r a k g i d i y o r l a r .

Baktm

gidilerine, bir kt
byle

n i y e t l e r i v a r . yi i e , h a y r l i e

seirtilmez.

U l a n n e d i r , iki e y t a n u y g u n a d m , b y l e y e l

lenerek

n e r e y e varrsnz?

Bunlar kemkm edince,

niyetlerinin iyicene

bo

zuk olduunu anladm.

Nedir,

doru

konuun!

Suratnz

pancar ke

silmi.,
Gene

kemkm.

Dn

nme!..

Bunlar nme katp

partiye getirdim.

Kulu smail Efendi, i f t v e r e n o l u

Hamza,

Allah'n
Satlm

B e y hep oradalar. Benim bu kadar sklamamn sebe

bi,

kulama alnan

sylentiler.

Duyduuma

gre,

Deli Celil'le K r Nuri, Canlak kyne varp silh sa,tn

almlar. Silhlkta

Canlak

kyls

stne yok

tur. Allah seni inandrsn Bey, bunlarn yapt t a b a n

cay,

Ankara'nn

askeriye

silh

fabrikas

karamaz.

Gizli silh d k m e k b u n l a r a v e r g i . C a n l a k k y n n ta
bancas dedin mi, memlekete nam vermi. imendi
f e r m a r k a s a a t nasl s a a t l e r i n a h i s e , b u n l a r n m a l
da tabancalarn feritah. Hatt bir tarihte, bizim b u
rann c a n d a r m a g e d i k l i s i ,

Canlak k y n n en usta

silh ustasn artp,

Tabancamn

gezinde

yamrlk oldu,

al

unu

onar da getir! demi.

Usta devrisi gn elinde,

kz g i b i

tabancay

la gelmi.

kendi

Baefendi,-demi,
yapm .tabancalarn

senin tabancan
arasna

onarp,

koymutum.

Vel

kin, hangisi senin tabancan olduunu ardm. Bak,

ite, tabancalar bunlar. Hangisi seninse b u y u r al!..
Baavu

bakm

bakm,

kendi

tabancasn

a-

yrt edememi,

d e t a z e m e n e v i l i , prl -prtl t a

banca, yeni arktan kma...

Baavu,

Ulan bu ne i domuz olu domuz, seni imdi

sahtecilikten

derdest etsem, hak deil

askeriye silh fabrikas

malnn

ayns...

mi?

Ulan bu

Hangisi ha

kiki, hangisi sahte belli d e i l . . . demi.

Kaak tabanca ustas,

S e de b e e n d i i n i ali d e m i .

te b u C a n l a k k y b y l e b i r k y , y e d i d e n y e t
mie

kaak silh yaparlar.

K r N u r i ' y l e D e l i C e l i l ' i n C a n l a k ' t a n iki t a b a n c a

satn aldklar
Bir-iki

kulama alnnca

zorlaynca

Kurban olaym

bunlar
hsan

ikillenmiim.

skldler:

Efendi,

senden

sr' k

m a z . Bizi b r a k , y o l u m u z d a n a l a k o y m a . Biz b i r h a y r l
i grmee gidiyoruz.

nedir,

Ulan, sizin elinizden hayrl bir i kmaz ya,

hele

hele...

Memlekete bir hizmetimiz . olsun, dedik.

man bizi ele v e r m e . . .

mermi...

ite

u Zbkzde

tabancalar,
namussuzunun

A-

ite on b a
mundar v

c u d u n u ortadan kaldrp, kasabamzn namusunu kur

taracaz...

nz...

Aferin!..

Hakikat

hayrl bir imi y a p a c a

Siz hele s u r d a d u r u n da bir s o l u k aln...

eriki

odaya

arkadalarn

yanna vardm.

Olan

biteni anlattm. iftverenolu,

Fakirleri

iki

yldr s o y m a k t a

bu Z b k ala

. . . Herifi l d r m e k t e n baka da umarlar kalmad...

dedi.
Allah'n

Kulu

smail

Efendi,

Vara yollarndan evirmiyeydin de, Zbksz

m e m l e k e t t e bamz din k a l a y d . . .

dedi.

Emin

Efendi,

Z b k ' e d e i l , u iki g a r i b e a c r m . . .

dedi,

damda rr fukaralar...
Ben de,

kisinde de ne mal, ne para kalm. S o n pa

ralarn v e r i p ite bu tabancalarla m e r m i l e r i almlar.,

dedim.
iftverenolu,

H i b i l m e z d e n , d u y m a z d a n g e l s e k , nasl o l u r ,

d e d i , g e l i n b u K r N u r i ile D e i i C e l i n h i g r m e m i ,
yollarndan

alakoymam

olalm.

Bunu syleyip Emin E f e n d i y e bakt ki, Emin Efendi'nin gzleri hi beenilecek gibi d e i l . . . Belli ki,
s e i r t i p b r a a m B e y ' e lf y e t i t i r e c e k . B u n u
ca, birden ciddileip,

Brakn akay yahu, dedi, ne e d e c e k s e k ede

lim. Bak sen u Deli Celil'e b i y o l ,

cinlendi mi, del-

lendi mi, ne oldu gene? Varp hemen

haber versek...
Allah

anlayn

braam Bey'e

Ne dersiniz?

Selmet Versin

Murtaza

Bu Deli Celil, benim

zaptolmaz, d e d i , aklna

Efendi,

bildiim deli domuzsa

koyduysa yapar. Onun iin,

aramzdan kii seelim, eli olsun. Zbkzde'ye

gitsinler. K r N u r i ile D e l i C e l i l ' d e n h e r k a p a r a a lndysa

geri

verilsin.

y l e ya canm...
verdi.

Bu Zbk- rezilinin ettikleri el

Fakir fukaray samal davar bilip s a m a k t a . . .

Emin Efendi'yi, Hamza Bey'i bir de beni setiler.

Deli Celil'le Kr Nuri'ye,

B u r d a n bir y e r e kpramayn, braam B e y ' d e

h e r k a p a r a h a k k n z v a r s a , biz g i d i p a l a c a z . . . d e
dim.
Kr Nuri,

Aman

hsan

Efendi, d e d i , d r z sizi kandrr

da

ayanzdan

a l v a r n z s k e r alr.

Szin

dilinizden

anlamaz.

bunlar

S u s , o nasl s z ! . . H a d d i n e d m e m i . . . d i y e
payladm.

Paylamasna payladm ya, iime de bir k u r t d

t . Evet, b u Z b k i t i , n i y e t i m i z i s e z e r s e , d a h a b i z a
zmz a m a d a n , k i m b i l i r n a s l b i r d m e n e v i r i p b i z i
soyar. iftverenolu,
A m a n y o l d a l a r , sk d u r a l m , d e d i , ellerimiz
ceplerde dursun,

keselere

mukayyet olalm!

Yolda Z b k ' e ne diyeceimizi bir bir tasarladk.

- Z b k , diyecektik, ulan nedir senin ettiin bu
millete alak!

Seni reis y a p t k d a , bamza p s k l l

bel

m aldk!.. mdadna

din.

Kr Nuri

ile

yollayacaklard...

y e t i m e s e k nallar

Deli Celil,

seni

diktiy-

eek cennetine

B e r e k e t nledik, hayatn kurtardk.

Fakat niyetlerinden

dnecek

gibi deiller. Senin

le

ini s e r e c e k l e r . Y a h e r i f l e r i n p a r a l a r n v e r , y a d a i
lerini gr!.. N e d i r ulan senin bu dolaplarn? e v i r d i
in dolaplar yznden
kalmad. Aha, genel
abuk, skl

partimizin bir paralk deeri

seimler

yaklat

ne

paralar... Yoksa, arkadalarla

olacak?..
eibirlii

ve szbirlii ettik, partimizin k u r t u l u u iin seni ba

kanlktan atacaz,
eli

gnderdiler,

bilmi ol!

Partili

a r k a d a l a r bizi

szmz b u . . . V a r geri yann sen

dn!,.
Bylece

kararlatrdk. Zbkzde

psna v a r n c a E m i n E f e n d i

A m a n , hacetim geldi ki

barsaklarm

bozulmu.

Ben

hanesinin

ka

iki e l i y l e k a r n n t u t u p ,
hi s o r m a y n , d e d i ,

caminin

meminesine

varp g e l e y i m . Siz hele girin i e r i . . .

Bak u tccar reziline, gene bir bezirgnlk d
n d . K e n d i s v p b i z i i e r i s a l a c a k d a Z b k l e biz
d a l a a c a z . in hz g e i n c e k e n d i s i d e b u y u r a c a k . . .

Olmaz. Gel

Yahu...

yakyoluna

ieri, evde girersin kenefe.

etmeyin!

Selmnaleykm

d e y i p a-

gidilmez.

i f t v e r e n o l u kzd, Emin E f e n d i y i

itekleyip ka

pdan ieri s o k t u . Ellerimiz ceplerimizde Z b k z d e nin yanna vardk.

Hamza

Bey,

A m a n haa, sk d u r u n , g e n e bizi yaa bastr

masn! dedi.
Emin

Efendi,

Evet, sk d u r m a l ! . . . d e d i .

Ben de,
A m a n birleik duralm, zlmeyelim.

Birlik

k u v v e t t i r . . . B u n a m u s s u z , o r t a y a b i r lf atar, bizi b i r
birimize d r r de kanl bakl eder... d e d i m .

M e r h a b a braam Bey!..

O ne? H e r i f y e r i n d e n k p r d a m y o r .

M i n d e r e o-

t u r m u , iki d i r s e i n i iki d i z i n e k o y m u , b a n d a iki

elinin arasna alm

mevta

misali susuk duruyor.

M e r h a b a braam Bey...

H e r i f t e n s e s s o l u k k m y o r . Y o k s a bizi g r n c e
k o r k u d a n g e b e r d i m'ola?
Yava y a v a ban

kaldrp bize d n d e r d i .

ne? Y z s r s k l a m , g z l e r i k a n a n a n a d n m a
lyor... Yahu bunun anas danas-m ld de h a b e r i
miz y o k .

si

M e r h a b a , ho geldiniz emmiler! dedi ama se

cansz.

Hayrola braam Bey, ne oldu karda,

Ne olsun, hep bildiiniz,

neyin

var?
ya,

l m Allahn emri

insann y r e i dayanmyor.
- Ban s a o l s u n . . .

Hepimizin ba s a o l s u n . . .

Yahu bizim kimimiz,

neyimiz ld

218

de haberimiz

yok. Yoksa

parti

byklerimizden

birinin

ldn

radyo mu syledi?..
b r a a m B e y s i c i m s i c i m g z y a a k t y o r 'ki, g
renin yrei paralanr. Koca adam avrat gibi gzya
d k y o r ve o c u k gibi i ekiyor. Hepimizin ba
saolsun,

dediine

baklrsa,

gene

radyomuz

yeri

d o l d u r u l m a z b i r k a y p h a b e r i v e r d i . S o r a m y o r u z , da...
Emin Efendi, b a n a bir d i r s e k atp,

Hadi, balayn sze! dedi.

- Sz b y n Emin Efendi, de sen b u y u r . . .

O l m a z , y a k k a l m a z . . . S e n i n a z n lf y a p a r ,

tahsilin t e r b i y e n var.

Askerlikte sen bir

ben bir bitli piyade n e f e r i . . .

sz dmez.

Di

gediklisin,

Gedikli varken nefere

buyur!

Biz y o l d a neler diyeceimizi hep belledik de k i

min

ilkin sze

balayacan karara balamadk.

iftverenolu'na
Di

yavaa,

buyur Hamza

Bey,

sen

particilik iinde

benden kdemlisin. Benim k d e m e . s a y g m var...

de

dim.
Biz sze

balama

pazarlndayken

Zbkzde

lfa g i r d i :
Bu m e m l e k e t . . . ehit h e d yz suyu hr
metine

yayor...

O n a ne phe braam Bey...

V a t a n iin cann v e r e n l e r i n . . .

Sesi titriyor, sz hkrklardan kesiliyor.

Vatan iin ve m e m l e k e t iin ve de millet iin

ve de...
H n g r hngr, sarslarak alyor.

A m a n braam Bey, lenle lnmez k a r d a . . .

Bir ko yiit, yle bir ko yiit...

Boazma bir y u m r u k geldi, tkand.

Ben yrei

dayanksz, gz yal bir adamm. Gzlerim buland.

imden

Aman olum

hsan,

tut kendini!

diyorum

k e n d i m e , ne m m k n . . . urama bir d m geldi o t u r d u , bama da bir ar sapland. A l a s a m alaca

m y a , a\/\> o\ur d\ye kend'vml t u U v o v u r a . . .

Bu vatann her bir kar t o p r a m b a r e k er

hit kanlariyle sulanm olup...

ki g z
evre,

iki e m e

alyor. Gzyalarn sildii

slanm da bulak bezine d n m .

Gz pnarlarm gevedi. Alarken beni gryor

lar m d i y e Emin

Efendi'yie

Hamza

Bey'e baktm.

H a m z a Bey, ceketinin yeniyle gzlerini siliyor,

Emin

Efendi zavalls da b u r n u n u e k i y o r .

Bir millet...

ehitlerinin...

Her kar vatan

t o p r a . . . Akima geldike kendimi tutamyorum. Biz

millet yolunda, vatan uruna...
G a y r i t u t a m a d k k e n d i m i z i , biz d e b i r h n g r t dr tutturduk. Ala gzm ala... Minderlerin stne
kapanp baladk

alamaya...

Gzlerimizden

kanl

y a l a r gidiyor, gzya sel o l m u .

Hem alyorum, hem kendi kendime,

Yahy, tut kendini. Bu da Z b k itinin yeni bir

numaras ite...

Bizi ' k a z k l a y a c a k b e s b e l l i . . . A l a y a

c a k ne var?., d i y o r u m ama olmuyor. Sesini titrete titrete aladka, karsnda mezarta olsa

cana gelir

de alar.
Yanbamda

Gene bizi

alayan

iftverenolu,

bastrd,

kendimizi

toparlasak...

diyor.
Evet,

bir toparlasak...

alamaktan

kendimize

gelemiyoruz ki... Ben byle ey ne duydum, ne gr

d m Bey...

Aladk, aladk, sonunda Z b k ala hkrk

lar arasnda sesini arkc olanlar gibi titreterek;

ehit bizim u r u m u z a cann v e r i y o r da, bizim

i i m i z d e o n a b i r ant o k g r e n l e r v a r .

Tuu, yazk

bizim adamlmza!.. Para nedir k i . . . d e d i .

Emin Efendi orbacs, hemen

keseye davranp

ellilik pangnotu ortaya att, Hamza B e y de, yz kay

m e y i e l l i n i n "yanna k o y d u ,
Bent czdandan btnleri

a y r d m b i r y a n a , iki

onluu oraya brakp,

ririm...

s t m d e baka para yok, gerisini sonra v e

dedim.

iftverenolu,

Y a k t n y a n d r d n bizi

braam Bey... dedi.

Emin Efendi,

Ne v e r s e k az...

dedi.

Z b k Vatan diye diye,

ehit

diye diye a

lyor. Gzlerimizi s i l e r e k o r a d a n ayrldk,: Partiye g e l

dik. Murtaza Efendi,
^r- Ne h a b e r ? d e d i .
iftverenolu gzlerini kuruiayarak, burnunu si
lerek,

Ant iini y o l u n a k o y d u k k r . . . d e d i .

Evi b a t a s , o c a s o n e s i , n e ant u l a n ! . . . S i z

oraya neye gitmitiniz?

Sahi, biz Z b k ' n yanna hangi i iin varm
tk?

Unutmuuz.
Emin Efendi,

Neydi

Allsen? dedi.

Tahrirat Ktibi

Rza B e y i e r i g i r d i .

D u y d u n u z mu olanlar? d e d i .
Neymi?

- M e z a r d a n kan kemiklerin r a p o r u geldi. n

san iskeleti deilmi.
: Ya

neymi?

Yunus

bal

iskeletiymi?

edip bildirmi. Savclk da

Adl Tp

muayene

soruturmu. Burdan gi-

d e n bir araba, y u n u s bal

gtrrken, scakta ko

kunca

kurt

bal

atmlar.

Etini

akal yemi,

iske

leti kalm. Esasen ehit mehit de y o k . Burdan ehir

de tren yapld denince Ankara am.

Uak d

memi ki ehit ola...

s a l p Hdr-

Uak, kara duman

lk D o r u u n d a n b a a a k a y n c a b i z i m a v a n a k l a r , u ak dt

sanmlar.

Ne

diyorsun?

Diyecei byle...

Hep b i r d e n Akl Evvel

.
Bedir H o c a y a dndk:

Ulan alak Hoca, y u n u s balna bize cenaze

namaz kldrdn rezil...

Bir de dualar ettin... Tuuu...

Y a h u , o k a d a r k u r b a n k a n b o a m g i t t i , biz b o
u bouna m aladk?
Bedir H o c a y a

ullandk...

Bedir Hoca,

Ben bilir miyim, dedi. braam Bey yle sy

ledi... Ben dediini yaptm.

te b y l e b e y . . . T r b e g e n e y a p l d . H d r l k y o
lundaki

Yunus Baba Trbesi

ite odur, z i y a r e t g h . .

Ksr karlar gider, sarallar, deliler gider, birebir...

Byle

inein

byle danas

olur demiler,

bo

u n a m? B i z i m g i b i a v a n a k l a r o l d u k t a n k e l l i , Z b k ' n bize ettii az bile.

Bizi g l d r r d e alatr d a . . .

Ala gzm ala...

Z B K Z D E A V U K A T B U R H A N BEY'
N A S I L YED?

Tccardan Emin Efendi

yle anlatyordu :
Bunun ileri akla zarar Bey... Olmaz olaym ya,
ne edek, olmu biyoi...
S e i m l e r gelip atmt. Biz burada, haddimiz o i mayaraktan tccar

sayldmzdan halkmza ve

ky-

l m z e h i z m e t t e e l i m i z d e n g e l e n i eksik- e t m e y i z . A l
lah sizi

inandrsn,

bapka aamaz.

kylye benim

atm krediyi

Partimizin btn kuvveti de bu ya...

Hangi bir kyl, hangi bir hemeri gelip bor para,

dn biey, veresiye
yok;

mal

istese,

Buyur hemerim, al gtr!

bundan

tr

B u r h a n znd

halka

dayanyor.

hemerilerimizi

bizde

Olmaz!

yi m i ?

Partimiz,

'Velkin

bu

avukat.

durmadan zehirliyor.

Ehli g i d e r e k , b i z d e n y z e v i r m e y e b a l a r o l d u . S o
ruyorum:

ye

Eee a a , s e i m l e r g e l d i d a y a n d , h a n g i p a r t i

oyunu vereceksin
Eskiden

bakalm?..

olsa,

Bizde lmek

var, d n m e k y o k .

Biz bir t e k

parti biliriz... derlerdi.

imdiyse,

Hele bir yel frsn de aam,

yana savuracamz
meler.

Neden?

biz b i l i r i z . . .

Hep bu

yollu

avukat

harman

ne

mrn krn e t

Burhan

domuzunun

yznden.
Seim nerdeyse geldi. Millet iinden pazarlkl...
O t u r u p bir dzen bulalm, dedik.
toplandk.

Herkes

onsuz olamaz.
duk,

orda,

Evine

Sabahtan partide

b i r Z b k z d e yok...

baktrdk

yok.

Oraya

Aman

sordur

b u r a y a b a k t r d k , u r a y - a r a t t k , yok o l a s y o k

olmu.
Murtaza Efendi,

braam Bey olmazsa, biz bu

avukat Burhan'-

la ba edemeyiz, dedi.
Dedii doru.

Evet, h e r t r i

menhiyyat

onda

t o p l a n m a m a , n e m e lzm h e r i f p a r t i c i l i k t e i e y a r
yor.
Satlm

Hi

Bey,
korkmayn,

dedi,

bizim

Zbkzde

avu-

kat Burhan Bey'i yer be... Herifi gzmzn nnde

i i y e r v a l l a h a . . . O n a b i r o y u n e d e r k i , k a t r t e p
mie dnderir...

Burhan

Evet, a v u k a t Burhan' y e r . . . Ve de bu a v u k a t
denilen zndn yenilip yutulmas

caizdir.

Akl Evvel Hoca da byle deyince, tamam, akar

sular durur...

yi h o y a

Zbk namussuzu

nerde?

Ara, tara yok...

-

B i z o n u b e k l i y e d u r a l m , o r t a y a ; b i r lf a t l d . B i r

zamandanberi direklere gerili telefon telleri alnma

a balam. imdiyecek olmu i deil. Telefon tel
leri her gn onarlyor, her gn de alnyor. Vilyet,
telefon teli yetitiremiyor. Telefon M d r ,
itir yahu,
Trkiye'deki
dik
lna

Bu

ne

b u k a s a b a y a v e r d i i m i z telefon? t e l l e r i y l e ,
her evden

her eve telefon

hatt e k e r

diyormu.
Bu zamanacak telefon teli almak kimsenin

ak

gelmezdi.

imdiyse rezalet...

Telefon telini

kip k o p a r a n arn balyor. H e r k e s i n belinde pantalon ba telefon teli, don

ukurlar telefon teli...

H e r ahrn k a p s n d a b i r k a n g a l t e l e f o n t e l i , d e n k b a
, hamut ba, b o y u n d u r u k ba, dingil tutar hep te
lefon telinden...

Kansnn zek aac bozulan,

te

lefon telini koparp onaryor. Bir hesaba vursan, adam

bana be kangal telefon teli der, t e y a n d a n h
k m e t , t e l hrszl n l e n s i n d i y e s k l a y p d u r u y o r .
Allah Selmet Versin

B u hrszlk h e p

Murtaza Efendi/

Deli

Ceiil'in bann altndan

kyor... dedi.
Hamza

Bey,

N e d e n ? d i y e sordu-:

Neden olacak heyri...

ruma memuru oldu

Eskiden

bizim

Deli Celil, telefon ko

o l a l , t e l hrszl a l d

buralarda ban

yrd.

kaldrp telefon teli-

ne bir bakan m vard? Kimin aklna gelirdi heyri? Bu

Deli Celil telefon muhafz olunca Vay d e m e k tele
f o n teli

de

lzml

bieymi

ki

muhafaza ediliyor!

d i y e herkes tellere saldrd birader... Tel alan ala

na... Hep domuzluk Deli Celil'de.

Dorudur. Ortaya bir

k o r u m a m e m u r u k-

myayd kimi kimsenin aklna tel

almak gelmezdi.

H e m b u t e l e f o n muhafzl d a n e r d e n kt ulan? H
Hat Koruma-avularna

kmetin

Satlm

ne olmu?

Bey,

Deli Celil'i telefon

muhafzlna tayin eden

Z b k z d e braam Bey... deyince, bu sz burda kapand.

Baktk,

Zbkzde'nin gelecei de yok, aranp

bulunaca da...

Herif, u k u r u g e v e i n biri. Kimbilir hangi kah

penin evinde kapand kald...
Devrisi

gn bulualm d i y e szleip ayrldk.

Nerdeyse akam

da olacak.

Bizim sry

greyim diye tutmann yanna gideceim.

bir

Mezarlk

tan g e e r k e n , harkn iinde bir kprama oldu. Tilki

mi, akal m, sansar m diye y n e l d i m . Bir de bak
tm Deli Gelirle Kr Nuri harkn iinde yuvarlanm
lar, rak imedeler. i e n i n birini d e v i r m i l e r , birini
de

yarlamlar.

Ulan

bu

nedir imanszlar!..

Baka

safal

yer

bulamadnz da m, kabristanda iersiniz. Z i f t iin al

aklar!
.
Bir de baktm,
mavzer...

Deli Celil'in ap arasnda bir

U l a n o ne? Y o l b a n a m ktnz, n e d i r ?

K r Nuri iyice sarholam, harka yuvarlanm,

sayklar gibi
anlalmyor.

bieyler

sylyorsa da

ne

d e d i i hi.

Deli Cell, dili dolaarak.

A m a n Emin
ekmek hakk

emmi,

bizi

bilir yiitleriz.

knama, d e d i , biz tuzSenin

ok

iyiliini

gr

mz. K u r b a n olaym, bizi y o l u m u z d a n d n d r m e !

Nedir yolunuz, yol

kesenler?

Estafurullah... yol kesme yok...

Ya,

nedir?. Kalk!..

Kalktysa da sarholuktan ayakta duramad, dev

rildi. Belli ki, itii rak, karnna uramadan d o r u c a
kafasna

km.

A y a k srme! Yr! dedimse de bo...

Emmi, d e d i , biz K r Nuri arkadamla and i

tik. Bu Z b k ' n cann almam olmayz.

lle y o k e -

deceiz. Kimse de nmzde duramaz. Rahmetli ba

bam

mezarndan

kp

nme dikilse,

ykar iner

g e e r i m . O n d a n t r , v a r g i t y o l u n a bizi hayr ile

mekten alakoyma. Sana saygm var. Ellerinden, ayak
larndan perim, var git yoluna!..
Baktm

iin akas y o k .

Gazanz m b a r e k ola

yiitler,

d e d i m , yalnz

b u Z b k n a m u s s u z u ile t m m e m l e k e t b a e d e m e
d i , siz b i r b a n z a n ' i l e r s i n i z o l u m ? .

Biz k e n d i i i m i z i g r r z , s e n bizi

brak he

le ve de grmemi ol!..

P e k i y , n e d i r , ne o l d u ?

Deli Celil anlatt:

Zbkzde, seni orman m e m u r u yapacam d i
ye oynatm. Deli Celil de iyicene dellenip Bana bir
i! d i y e Z b k ' n s t n e v a r n c a ,

Seni telefon muhafz yaptm, bir mavzer

as

omuzuna, telefon tellerini bekle!., demi.

Deli Celil'i omuzunda silh, telefon tellerini bek
ler grenler balamlar tel almaa. D e r k e n candarmalar Deli Celil'i yakalayp,


pann

Ulan neyin telefon muhafz!., diye. b u n u s o

altna yatrmlar..

Dmler ki,eek sudan

gelesiye, yer misin, yemez misin... Ktekten Deli Ce

lil f e l e i n i a r m .
Diyor ki bana,

Tabanlarmn

stnde

duramyorum,

taban

etlerim rd dayaktan...
Demin

ayaa

kalkp

yuvarlanmas, tabanlarnn

rmesindenmi, ben de sarholuktan bildim.

Deli Celil, dayan altnda,
B e n i Zbkzde telefon

muhafz yapt, ulan

imanszlar!., d i y e f e r y a t e d e r m i . D i n l i y e n k i m . . . Z bkzde'ye sormular, Benim hi h a b e r i m y o k , d e

m e k admz

kullanp onu

namussuza!.. A m a n benim

bunu

o n s o p a d a h a v u r u n d a ite d e r s
gelsin!

soyar! Bak hele u

hatirm iin namma beolsun, akl bana

demi.

C a n d a r m a l a r da,

Al bu da Z b k z d e ' n i n hakkna!., deyip, ta

banlarn rtmler.
Deli Celil, k a r a k o l d a n atlnca b a r u t olmu, d n
yay

kasp

kavuracak ya,

neye

yarar,

ayaklar tut

muyor, tabanlar zonk zonk zonkluyor. Bylece yerde

srnerek braam Bey'e,varm,

ayaklarnn

stne

dikilemiyor. braam Bey, bunu ayaklarnn dibinde s

rnr grnce,

Estafurullah, demi, kalk ayaa heyri... Biz

sana insanlk adna bir iyilik ettikse,

ayamza ka

p a n m a k n e d e m e k . . . E s t a f u r u l l a h . . . Evet, seni c a n darmann elinden kurtardm.

Duyunca yakalandn

hemen kumandan beye telefon atm,

Benim ada

mmdr, bir cahillik etmi, koyverin! d e d i m . Seni b i

raz o k a y p s a l v e r m e l e r i b u n d a n . . . Y o k s a s e n i n c e
zan b y k t . M a h k e m e y e verseler, o n s e n e y e r d i n .

Hadi kret, bir-iki sopayla gene kurtuldun. Eksik o l

m a s n l a r , hatrmz

saydlar da seni braktlar...

Bi

zimki bir iyilik. ster bil, ister bilme, o da senin v i c d a

nna

kalm gayri...
Deli Celil diyor ki,

Ben bu szleri d u y u n c a iyice armtm, y

le ya herif beni bir telefonla, on yl d a m d a y a t m a k t a n

kurtarm. H e r y e r d e de nm g e i y o r canm...
ben
rn
ini

aknlkla bu

perek,

Zbk,alann

Allah s e n d e n

gstermesin, Allah

duaya

balamaz

tozlu

paala

raz o l s u n , A l l a h

eksikli

seni

mym...

te

bize

yice

Z b k e k i p gidince, aklm

balaya...

armm

diye

canm...

bama gelir gibi oldu.

Yahu b e n d a n g a l a m da. herif bizi h e m e n u m u m te

lefon tellerinin bana k u m a n d a n yapar, sonradan da
c a n d a r m a y a pestilimizi karttrr, b i z de kalkar st
ne herife dua ederiz...
Bunun zerine
yanna

Vay eek kafa!

srnerek

Kr Nuri sadcmn

vardm,
A m a n sad, bak u hlime...

Olan biteni anlattm.

Kr Nuri benden ateli...

yor.

Sad, d e d i , o k d e n e n d i bu herif alt o l m u

Biz i m d i s e n i n l e b u i n s a n l k d m a n n n c a n n

almaya gitsek, bizi g e n e bastrr, kmzdan yrtk d o

n u m u z u alr d a b i z i cbl b r a k p
eder...

ele gne maskara

Dedii d o r u . . . Pekiy, ne olacak? K r Nuri sa

dcmla meverete vardk.
yannda hibir kimse ve
bir yerden
hayvan,

Bu

herifin

hibiey

medet alamasn.

Yannda

hatt bir iskemle olsa,

cann

alrken,

olmayacak ki, bu
bir insan,

ondan

bir

k u v v e t alp

trl dzenler, trl oyunlar kuruyor, y l e mi, yle...

y l e y s e biz bu Z b k ' amansz yakalamalyz. Evin-

de olsa, p e y k d e n , m i n d e r d e n aman bulur. Bunu d a

da bir bana yakalamaf...
Bu karara varnca, Zbk'n yolunu gzlemee,
izini

izlemee koyulduk. Sonunda

dk...

Baktk, Beldz'nden

ite b u r d a kstr

bir bana

geliyor,

Kr

Nuri, Aman sad, mavzeri d o r u l a U dedi. Velkin

Zbk, ardnda olduumuzu sezmi ki, seirtti, k e n
dini k a b r i s t a n a att. K a b r i s t a n a skt iyi o l d u . T e
tie basacakken Kr Nuri sadcm,

Aman, dur! dedi.

Ne v a r ?

Ulan, ben kr gzmle

gznle grmez misin?

g r d m de sen iki

Baksana

herif namaza dur

du...
Evet,

mezarn

Kr Nuri

banda

namaza, durmu.

sadcm,

ek tfei,

dedi,

namazda

adam vurulmaz.

< s t n e e l i n d i n s i z i e h i t g i d e r . B i r d e b i z i m i l l e t la
netler. A m a n d u r . . .

Namaz bitirsin, kafasndan ivi

lersin...

Yok...

kafasndan

sak, b i r d e n lr.

olmaz,

kafasndan

vurur

s t e m e m . . . A z c k azck l e c e k k i ,

b a n d a ' k e y f e d e l i m . Dur sen, bana brak, hele nama

z

bir b i t i r s i n . . .
V e l k i n namaz bitirmez,

durmadan yatp kalk

yor. Allah ekber!. d e d i k e da-ta inliyor. Semiallah

limen hamide

diye feryat etmiyor

mu, sesi

dalarda- yankyor...

K r Nuri karda, bu ne namaz yahu?

n a m a z m o l u r , h e r i f b i r s a a t t i r rfamaz k l y o r . . .

Byle
Gel

unun it cann bir k u r u n l a d e i e l i m . . . d e d i m s e d e ,

Kr

Nuri,
O l m a z , d e d i , n a m a z k l a r k e n v u r d u u m u z d u

y u l u r da a m a n . . .

^- Pekiy ne olacak?

Baksana

herif gazel okur

gibi Allah ekber!.. diye f e r y a t e d i y o r ki, feryadn

duyan

imdadna irisin...

Eceline susamyan

Ya bu

namaz?

imdadna gelemez!

dedi.

B u v a k i t n e namaz?..

Belki nafile namaz klyordur.

Eyvah, bu bnamazn

nafile namaz on yl s

rer. Herifin m r n p e ba s e c d e yz g r m e m i . i m
di, bu ecel korkusuyla, kard btn namazlar burd a k l m a a k a l k a r s a o n yl s r e r . . .
Bitrl namaz tketmiyor.

Kr

Sabahacak namaz klarsa

n'olacak?.dedim.

Nuri,

Namaz, Allah'n huzurudur, can alnmaz!

de

y l e y s e o l u m , v a r g i t s u r d a n iki i e r a k a l

di.
da o herif namaz b i t i r m e e g a y r e t v e r i r k e n , biz de
kafalar ttsliyelim. B u r d a b o u n a b e k l e n m e z ayaz
da

Kr

Nuri,
U l a n , b u iyi a k l . . , d i y e r e k k a s a b a y a s e i r t t i ,

iki i e r a k a l d , g e l d i . B i z d e h a r k n i i n e g i r i p i
mee baladk.

D e r k e n , Emin emmi, sen stmze

geldin...
Deli Celil sallanarak ite byle anlatnca,

Nerde imdi Zbk? diye sordum.

Deyha orda! dedi.

- N e r d e , kzlkana boyanas, nerde?

Bayahtan burdayd... A m a n yoksa

biz r a k y a

o t u r u n c a Z b k t y d m... Eyvah!..
y l e olmu. Z b k braam, Allah ekber! diye
feryad vurarak, sesini dalarda,

talarda yanktm

k ] , d u y u p d a b i r i m d a d n a i r i e n ka... B a k m , i m d a
d n a g e l e n y o k , iki a h b a p r a k y a k n c e , o d a A-

m a n f r s a t b u f r s a t . Y a Allah... d e y i p t a b a n l a r y a
lam.
Deli Celil yine dellenip, eyvah diyerek, diz dv
mee, rpnmaya alnmaya balad.
Kr Nuri'yi dersen,

ban

apnn arasna s o k

m u , h a r k t a iki b k i m o l m u h o r l a m a k t a . B u n u n ar
dna tepmii indirip,

Kalk len, g e b e r e s i , d e d i m .

Tepmii

hzlca v u r m u o l a c a m

besbelli: . Kr

Nuri sarhou uyku sersemliiyle benim tepmii, candarma dipii sanp sayklamaa balad,

Ayan peyim avuum... Tvbe benim su

u m yok, art olsun gnahm y o k . B e n i m hibir, v a k i t

Zbkzdemize

elim

kalkmaz.

Kyamam...

Ben

ey

tana uyup bir dangalaklk ettim de Deli Celil namus

suzuna yolda oldum.

Etme; v u r m a , k y m a y i i d e !

dedimse de, gzn kan brm Deli Celil ala

na dinletemedim. ekti v u r d u aslan gibi yiidi... O n u
tutun... Benim suum yok avuum...
Gzn

amadan

sayklyor.

Deli

Celil

bunlar

duyunca, gz dnd, bindi K r Nuri'nin tepesine...

Fakiri, yol keesi gibi iniyor. K r Nuri tepmii, sil
leyi yedike, kendini candarma karakolunda sanp,

A m a n avuum, diyor, elini kana bulayan val-

laha d a , b i l l h a d a , t a l l a h a d a D e l i C e l i l . . . Y a p m a , e t
me dedimse de...
D e l i C e l i l , k u d u r g a n i t g i b i , az k p r m ^ s a
dc i n i y o r , h e r i f i p e s t i l e d e c e k . . .

Dur olum,

dur hele...

Siz

buraya

Zbk'

o r t a d a n kaldrmaya pusulanp, imdi iki sad b i r b i

rinizi mi l d r e c e k s i n i z ?
Buna bir amar almamla yere ykld. S r y e r e k
g e t i r d i m z o r u n a . . . K r N u r i o r d a yl k a l d n e o l d u ,
bilmem...

231

D e m e k b i z , p a r t i d e Z b k z d e g e l s i n d e meve.ret k u r u l s u n diye b e k l e r k e n , o fakir k a b r i s t a n a sk

m, namlu altnda nafile namaz klarm.
Devrisi

gn

meveret

kuruldu.

Bu

avukat

Bur

h a n d o m u z u n u n ii o r t a y a a t l d . i f t v e r e n o l u H a m
za Bey dedi ki,

braam Bey, bu ide

evelallah,

sonra

gveniyoruz. u avukat Burhan' ye, bitir!

kaldka,
ahaliyi

memlekette

zehirlediinden

namayz.

dirlik-dzenlik olmaz.
hibir vakit

sana

O burda
Ve

biz s e i m i

de

kaza

Kazanamadmz da biey deil, teki

ka

z a l a r s e i m i s i l m e k a z a n r k e n , v i l y e t i i n d e iki p a r a
lk o l a c a z ,

rezillik...

Z b k ' n bir pis pis glmesi vard. Yalanan k e

diler gibi

byklarn svazlayp

pis

pis gld

de,

S i z o ii b a n a b r a k n , d e d i , b i z e a v u k a t m a -

vukat skmez. Evelallah onu toz eder de tozunu y e l e

eviririz.
Sonra

srtarak,

Siz onu bunu brakn, dedi, imdi size bir ha

yrl h a b e r i m v a r . B e e n e c e k s i n i z .

Aman

nedir braam

Kasabamza bir cami

Bey?
yaptracaz ki,

beri

b e n z e r b i r c a m i d e i l , v i l y e t t e b i l e ei o l m a y a c a k . . .
ki m i n a r e l i v e h e r m i n a r e s i n d e e r e r e f e l i v e s e
kiz k u b b e l i v e r a m a z a n d a m a h y a l v e k u b b e ii a l t n
yaldz bezeli ve ii m e r m e r deli ve kaplar ince i
oymal ve sedef kakmal ve mihrab hlis s o m a k i t a
v e m i n b e r i n a k l , v e K a b e r t l v e a y r c a , Sa.kal- e r i f l i v e k r s l e r i c e v i z d e n . . . V e d e k a s a b a
mzn e r e f i n e lyk, m s l m a n n

gsn

kabartan

bir c a m i . . . Karsna ge bak, seyrine d o y u m y o k . . .

Salkm salkm kandilleri nurlu...
Herifin azndan bal akyor. Anlatt, anlatt,

Nasl, ister misiniz byle bir cami? diye sor

du.
A m a n istenmez mi braam Bey, bir de sorar
sn...
-yleyse

hemen

kasabamzda bir

Cami Yap

trma Dernei kurulacak...

Yahu, imdi durup d u r u r k e n bu cami de nerden
kt? A n l a l a n , k a b r i s t a n d a n a f i l e n a m a z k l m a k Z
bk'n houna gitmedi de, cami yaptrtacak...
Camiye hep sevindik. En ok sevinen Akl Evvel
Bedir Hoca...
Satlm

Bey,

S o r m a k ayp olmasn ya,

bunun paras

ner

den kacak? dedi.

Zbk,

Paras kolay, d e d i , m s l m a n isterse, bir c a

mi y a p a r k i , t m kasabamz k u b b e s i n i n altna girer.

yle...

Doru...

Evet...

Hep b i r d e n onayladk. Besbelli Z b k ' n bir bil

dii olacak. Paray h k m e t t e n mi alacak, nedir?
Biz o n u n d e d i i z e r e i e g i r i t i k . B i r g n Z b k
bizi t o p l a d , t o p a r l a d ,

A r k a d a l a r , bu cami y a p t r m a ii, hayr iidir,

p a r t i i i , p o l i t i k a ii d e i l . O n d a n t r b t n m e m
leketin mslman

bu

ie katlmal.

Muhalifler^

Siz

bizi a d a m y e r i n e k o y u p h i b i r i e k a t m y o r s u n u z d i
y e b i z e k s y o r l a r . E s t a f u r u l l a h . . . Biz, m u h a l i f , . m u
vafk diye

ayrlk karmayz ve

muhaliflerimizi de a-

dam yerine koyarz. Yeter ki onlar, adam gibi adam

olsunlar... Biz imdi bu cami yaptrma iini k e n d i m i
ze ve partimize maletmiyelim. Gelin unu btn ms-

lninfara maiedelim.

Cami

Yaptrma

Derneimize

muhalifleri de alalm. Ne dersiniz?

Ne diyeyim, iyi... Yahu bu Zbk'n pis yreine
gkten" n u r m u i n d i , n e d i r . D e m e k i m d i c a m i y z n
d e n muhaliflerle bar-gr olacaz, o k gzel...
K a s a b a y a iln e d i l d i ,
muhtarlar

k y l e r e d e k haber salnd,

arld.

Bir pazar gn r e t m e n l e r Dernei'nde toplan

dk. lkin daha b y k o l d u u n d a n , partide, belediye
lerde toplanlmas dnldyse de,

braam Bey,

O l m a z , d i n i i n e p o l i t i k a iini k a r t r m y a l m ,

b i z lik'iz. T a r a f s z b i r y e r o l s u n d i y e

retmenler

Dernei'nde toplanalm! dedi.

y l e yaptk. Kalabalk doldu ki, yap k e c e k . . .
Kylerden bile takm takm gelmiler.

D e r n e e s-

amyanlar darda kald. Bereket, hava gzel...

b k b r a a m p a r t i n i n h o p a r l r n a l a n a k u r d u r d u . er
de her ne konuulursa, btn kasabada g m b r gm
br tecek, millet dinleyecek. Alan d o l d u , pazar yeri
doldu.

Kasabada byle kalabalk grlmemi.

Gelelim ieri... En ba keler muhaliflere veril

m i , n c e d e n b r a a m B e y , A m a n m u h a l i f l e r i iyi ar
layn! d i y e b i z e t e m b i h l e d i . M u h a l i f l e r c i g a r a n n b i
rini s n d r m e d e n ikincisini buyur ediyoruz. a y kah
ve dnyor. Avukat Burhan'a nde, kaymakam beyin
yannda yer verilmi.
D e r k e n Z b k z d e ortaya kt. Azndan ballar
akarak konutu.
Yanmda duran Gedikli hsan Efendi,

Gene bu Z b k itinin bir Alicengiz oyunu var

y a , nedir, s e z e m e d i m , d e d i .

Ulan yrei bozuk, dedim. Zbk'n

bu din

d i y a n e t i i n d e n e g i b i o y u n u o l a b i l i r m i . K t l k bizr

d e . Yreimiz rk, herif ne yapsa bizim millete ya

ranamyor..

Eh, g r r z , p a b u l a r g i y e r k e n b e l l i o l u r . A l

lah v e r e de kazn u c u bize d o k u n m a s a . . .

Zbkzde

braam

dedi.

anlatyor:

Hep din kardeiyiz.

Aramzda

ayrlk gayr-

i:k y o k . E l e l e v e r e l i m , b i r l i k o l a l m . M i l l b i r l i k i y i d i r ,
o k iyidir. Ve biz lik'iz. D i n iini d n y a iinden ay
rrz...
r...

M u h a l i f l e r d e c a n k a r d e l e r i m i z . . . S i y a s e t ay
Ona kimsenin diyecei yok...

surda kar
de...

gnlmzce

Ama bura baka...

Seim gelende,

svrz de,
te

dvrz

muhaliflere

kucamz

atk. imdi cmlenize bir teklifim var: D e m i n d e n b e ri anlattm

gibi,

bir Cami Yaptrma

Dernei

kura

caz. Bu d e r n e i n bana akll, bilgili, o k u m u , sz

dinlenir bir bakan 'gerek...

B y l e bir zat aramzda

var ok kr. Avukat Burhan Bey kardeimiz kasa

bamzn ndir yetitirdii, en deerli, iimizde en o k
okumu

bir hemerimizdir.

Avukat Burhan

Bey

kar

deimizden rica ediyoruz; kendisi bu Cami Yaptrma

Derneimizin bana g e s i n . . . Bize yol gstersin, hep
ardndan

gidelim. Avukat

ltfen bu hizmetimizi

Burhan

Bey

kardeimiz,

kabul buyursunlar...

Teklifim

b u , ne dersiniz sayn hemeriler?..

Bir alk k o p t u ki, g k g r l e m e s i yannda hi ka
lr. S o k a k l a r d a a l k , a l a n d a a l k , p a z a r y e r i n d e a l
k...

M e m l e k e t alktan yklacak,

camlar zangrd-

yor. B e n alkn kuvvetini ilk o zaman g r d m . Kya

met kopuyor. Millet,

Yaa braam Bey, diye bararak alk tutuyor

ki, kulaklar sar olacak...

'

Bizim doksanlk k o c a rfan D e d e , h a m i y y e t i n d e n

alyor. Gzyalar

ak sakalndan

szlyor.

Akl Evvel B e d i r Hoca, o t u r d u u y e r d e n k a l k t :

kr bugnleri de grdk, muhaliflik m u v a -

fklk kalmad. Hep bir din kardei olduumuz b i l i n

di...
Saat tutmadm ya, eyrek saat mi, yirmi dakika
m ne, alk s r d . A v u k a t Burhan y a v a y a v a y r
d, mikrofonun nne geldi. Velkin yz glgeli ve.
surat karmakar.

Kalarn atm,

nursuz sratini

asm. U l a n bu a v u k a t B u r h a n alana da i m d i n'oluyor...

.Balad

konumaya:

Sayn hemerilerim...

Gsterdiiniz tevecc

he teekkr ederim, saolun. Ancak ben bu vazifeyi

yapamyacam.

nk...

Bir uultu ykseldi,

sznn arkas anlalmad.

Uultu kesilince avukat Burhan konutu,

lkin b e n k a s a b a m z a c a m i y a p t r l m a s n d o

ru bulmuyorum...
Derdemez, bir homurdanma

kt

milletten.

mi,

Ki

Yuuu!.. d i y e

Ulan namussuz!..

Zndk!..

Kfir!., d i y e haykrr.

Avukat

barr.

Kimi,

Burhan,

Msaade ederseniz,

neden

cami yaptrma

mzn d o r u o l m a d n a k l y a y m . . . d e d i .

stemez!..

Defol!..

n a a ! . .

ekil!..

Zbkzde braam Bey,

Burhan'n yanna geldi,

mikrofonu ekip konutu:

Muhterem

vatandalar,

aziz h e m e r i l e r i m l

Bizim her trl f i k r e hrmetimiz vardr.

Belki Sayn

B u r h a n Bey'in de bir f i k r i olur. O n u n iin rica ediyo

rum. Msaade edin de konusun. Cami yaptrmam
za neden kar olduunu aklasnlar. Ak k o y u n ,

ka

ra k o y u n seilsin, vatandalar. Herkesin niyeti anla- ,

lsn

hemeriler...

Sonra

diye

sesini ykselterek,

Bir hakikat kalmasn

lemde Alahm

nihn!..

bard.
Millet bu sz dua sanp,

Amiiin! diye nnedi.

Bunun zerine avukat Burhan yeniden konuma

a balad:
Hemeriler, isterseniz

susaym,

konumya-

ym...
-Konu,

k o n u b r e zndk!..

K o n u d i n s i z imansz!.. K o n u .

Konutu:

Sayn/byklerim, sevgili hemerilerim. Bizim

bamza her ne ktlk gelmise,

bilgisizlikten

gel

mitir. Biz bilgisizlikten o k e k t i k , daha da e k m e k

teyiz. C a m i yaptralm, diyorsunuz, iyi, ho...
tne

yaptralm. Ama

cami

ne

gerek?

Bas-

Kasabamzda

cami y o k mu? C e m a a t d o l u p d o l u p tayor da, cami

miz

almyor mu?

mzdan kalma...
Bana kalsa
yok...
ma

camimiz

Eskidir, ykktr,

yeniden

Gelin, bu

Dernei

kr Allaha
cami

dernei

olmasn

da,

var,

derseniz,

istemez.

kuralm, ama

atalar
anlarm.

nk

gerei

Cami

Yaptr

Okul Yaptrma Dernei ol

sun. O k u l yaptralm.
Homurtular gene ykseldi:

C a m i de ister, okul d a . . .

Susalm,

susalm.

Burhan Bey konutu:

Kasabamzda bir t e k ilkokul v a r . O da okula

benzemez.

ocuklarmza yetmez oldu.

Dershaneler-,

de stste ylmlar. 70 o c u k , 80 o c u k bir d e r s a nede.

Hocann dedii

anlalmaz.

var,

kar var.

o c u k l a r bir saat y o l d a n yayan yapldak gelirler. Bl

dr, d u l k a r D u d u ' n u n o l u n u , o k u l a g i d e r k e n c a n a
v a r ( k u r t ) nasl

paralad,

unuttunuz mu? Kasabann

tey banda bir ilkokul daha yaptralm.

yalm.

Topladmz

para

yetmezse,

Para t o p l -

hkmete

anca bunu topladk, stn de sen ekle!

Gelin cami iinden dnelim,

Biz

diyelim.

camimiz var. Okul y a p

tralm.
Avukat Burhan

yumuak

yumuak konuurken,

Z b k oturduu yerden ona diklenerek,

Cami de ister okul da... dedi.

Burhan,

n c e okul ister... dedi.

braam Bey,

Biz muhalifleri aramza b o z g u n c u l u k karsn

lar d i y e s o k m a d k .

Muhalif kardelerimizin

Bey gibi dnmediklerini biliyoruz...

Burhan

deyince oda

daki muhalifler,

Helbette... C a m i isteriz diye rmaa b a

ladlar.
Avukat Burhan

bakt,

arkadalar da

kendine

kar. Birden parlad:

Yahu, kendimizi kandryoruz...

Akl Evvel

Bedir Hoca frlad:

ocuklar uzaktan

gelirmi okula...

Ya

cami

ye beli b k l m koca'lar n e r d e n gelir?

Z b k z d e frlayp,

Burhan

Bey'in

elinden

mik

r o f o n u k a p m a s i y l e g m b r g m b r lfa g i r i t i :

Muhterem

ve

aziz

vatandalarm!

Yahu, bu bizim Z b k oyna, tam babakan ola

c a k s o y t a r . Yazk, b u k k y e r d e , a r a m z d a d e e r i

anlalmyor.

H e r i f i n b i r ^ M u h t e r e m v e aziz v a t a n

dalarm! deyii var, tpksna babakan az....By

le dedikten kelli gerisini sylemesi bile bouna...

terip

Burhan Bey, anlalyor ki, okulu bahane g s

kasabamza bi

m a k istiyorlar.

cami-i

Okul,

erif inaasna

mni

ol

okul, der durur... Mslmanlar

b u n u n b a h a n e o l d u u n u a n l a m a z m?
B u n u d e y i p , B u r h a n B e y ' e y n e l d i . Elini d e a v u
katn suratna d o r u

kaldrnca,

amarlayacak san

dk.

Burhan Beeey, Burhan Beeey,

Mslman

mahallesinde

salyangoz

diye bard.

satlmaz...

Sen,

k e n d i n e gel b i y o l ! Biz bu y a b a n c ve zararl c e r y a n lara

kaplm szlerin

ne

demee

geldiini

anlarz

ok kr. Vah vah... Bir hemerimizi byle grmek

b i z i z d . B i z ' b i r l i k o l a l m d i y e a b a l y o r u z , isen i k i
l i k k a r y o r s u n . . . Yazk!.. B u n l a r h e p k o m o n i s t o yuniar... Bizi, bilmez belleme. Daha sen hangi ay
ra k o d u m s a ordasn... Efendi, unu bil k i , k a s a b a m
za cami-i erif ina

edilecektir ve de hibir kuvvet

b i z i y o l u m u z d a n s'aptamaz, n e d e b i z . . .
Bir alk k o p t u , sznn gerisi anlalamad. M i l
letin,

Yaa

braam

Bey!.,

diye

barmaktan

sesi

a t a II a t .
Zbkzde'mizin sz stne yok.

Cenab Allah

bir ene vermi. Allah k e m gzlerden saklya. B y l e

yz avukat cebinden

karr.

B u r h a n B e y d e r s e n kpkrmz olmu,
-r- B r e Z b k , d i y e b a r d , u l a n , c a m i c a m i d e r
d u r u r s u n , hey bnamaz, m r n d e bikez u camiye y o
l u n u r a d m?
Buras d o r u y a , a v u k a t Burhan'n lf, g r l t
d e n b a a v u u n katr zartam gibi g m e gitti.

Zbk,

Biz elhamdlillah

Mslmanz ve .be vakte

be d a h a katp namazmz e v i m i z d e klarz...

dedi.

Burhan Bey de,

G r d n z m ya, d e d i , namaz e v d e de kl

nr. lle c a m i g e r e k m e z . O k u l y l e d e i l , o c u k l a r e v
de okuyamaz, okul ister.

Cami bir tane diyorsunuz,

uzak diyorsunuz. Uzaksa daha iyi... badet yerine git

m e k iin zahmete g i r m e k sevaptr.
Herkes

baryor,

- M s l m a n a eziyet e d e c e k . . .

Mslman azapta gerek

diyor dinsiz...

Znd susturun!..
1

Y a h u , bir Mslman evld y o k mu, u kfi

rin dilini k e s e c e k . . .
H a y n s u s t u r u n ! . .
Kendi partisinden olanlar krsye yrdler. Avukat

Burhan'

k!

n!..'

Defol!...

paralyacaklar...
.

A v u k a t Burhan'n kuyruu,'4ku:te->:dQtsklm
p k l m indi aa... Z b k z d e

'saldranlara

kar

gs vermese, avukat Burhan' paralyacaklar. Bur

han gitti. D u y d u k ki dar knca ahli s y l e m e d i k
lf k c m a m . H e r i f e v i n e z o r s n m .
Avukat Burhan gidince

Zbkzde, cotu. An

latt da anlatt. Hemen orada C a m i Yaptrma Dernei

k u r u l d u . D e r n e e m u h a l i f l e r d e n d e kii aldk. Z bkzde'ye Dernek Bakanl verildiyse de, ilerinin
okluundan almak istemedi, muhalifin direnme
si sonunda Derneimizin Bakan oldu.
Akam, ordan
braam Bey,

B e l e d i y e y e vardk.

Zbkzde


Burhan

Gayri yreinizi
diye

ferah tutun,

bir herif kalmad.

dedi, avukat

Artk onu y o k bilin.

D a h a da bu k a s a b a d a t u t u n a b i l e c e i n i s a n m a m . te
bylece, kasabamzda

muhalefetin ban ezdik o k

kr. i m d i s e i m l e r i silme kazanrz...

Gedikli hsan

Efendi,

Ben demedim mi, heyri, dedi, Zbk'n du

r u p d u r u r k e n o r t a y a b i r c a m i ii a t m a s b o u n a d e
i l . . . D e m e k m e r a m , a v u k a t B u r h a n ' y e m e k m i . Ye
di ite, y e d i bitirdi.
y l e de oldu. Cami Dernei kurulduktan sonra,
avukat Burhan'n iler-tutar kalmad. Hi k i m s e dva
sn o n a v e r m e z o l d u . B i r d e d u y d u k ; k a s a b a d a n g e
ecekmi...
Bu Zbk,
Bey...

ne Zbkolu

Bunun oyununa

n k alttan

Zalolu

Zbk'tr, bir bilsen

stem dayanamaz.

greir ve kanckln

her bir kanunu

'bunda toplanmtr.

EL PENLERN O K O L S U N
Allah Selmet Versin Murtaza Efendi
yle anlatyordu:

S e i m g e l i p d a y a n n c a o r t a y a b i r a d a y ii k t .
Kasabadan

aday

gsterilecek...

Ankara'dan vilyete

parti d e m i ki, kimin seim kabiliyeti varsa, onu aday

gsterin...
Parti binasnda toplandk toparlandk. Aklmz s
ra a d a y aday seeceiz de, vilyete bildireceiz ki,
onlar da Ankara'ya sorup danalar.
241

Parti

merkezin-

den gelen emirde

Seim kabiliyeti olan

aday ayrl

sn d e n i y o r m u .
iftverenolu Hamza

Bey,

Arkadalar, dedi,

dobra dobra

konuulacak

m , y o k s a g e n e d o l a m b a l m g i d e c e i z , i l k i n b i r an?
Iyalm d a o n a g r e . . .
i f t v e r e n o l u alann neden byle dedii bilin
mekte. Onun meram, Zbkzde milletvekili seilsin
de, kendisi de ondan boalan Belediye Bakanlna
gene eskisi gibi otursun. Zbk'le ba edemiyeceint anlaynca, ona yol ayor ki, kendi de onun kuy
ruk altnda yrye. Biri deil,

bunlarn hepsi alak

canm.
Gedikli

hsan Efendi o r d a n ,

Ne varm.

Elbet ak ak konuulacak, d e

di, seim gelmi atm, daha bunun gizlisi kapakls

yok. Kulamz ensemizden

g s t e r m i y e l i m arkada-

lar.
Hamza

Bey,

yleyse, dedi,

burda konutuumuz

burda

kalacak, sz m?

Dinleyin

arkadalara Bu

de'den aman kurtarmann yolu.

ha da ekeceimiz kalmad.

kasabay

Zbkz-

Buncadr ektik, da

Sa bitmemi kszn

hakkn yemi, beli b k l m k o c a n n ahini alm bir

namussuz.
Yahu, bu Hamza B e y ne d i y o r allasen? Herif iyi
ce artt besbelli.
Hamza Bey'i

Ulan, Zbkzde bunu duyarsa

k a t r t e p m i e d n d r m e z mi?

T c c a r d a n Emin Efendi,

Bre Hamza oul, ne dersin sen, dedi, imdi

b u lfn s r a s m y a h u ? Biz l m - d i r i m e g i r m i i z , s e n
n e s a y k l a r s n . Evet, Z b k z d e ' n i n

bize ettii o k

t u r . A n c a biz o n u b y l e g n l e r i i n b e s l e d i k , y e t i t i r

242

-rr

dik.
z

M e y d a n a salp k o y v e r e l i m k i , ele-gne y z m
ak karsn,

ibraam'n

nutkunun

karsnda dura

cak muhaliflerden bir babayiit gremiyorum. Bir nu

t u k att m , a n a s n d a n d o d u u n a p i m a n e d e r m u
halifi. S e n ne d i y o r s u n bre Hamza avana?
Hamza

Bey,

kimizin dedii de bir kapya kar, dedi* b e n

de senin dediini diyorum.
unda sen-ben

kavgasna

imdi

mebusluk kuyru

dmeyelim.

Bu Zbk

namussuzundan kurtulmann bir tek yolu var, bu al

a mebus yapp

bamzdan

savalm da

kasaba

halk da kendine gelsin. Hele bir mebus olup gitsin

de bel, varsn sonra Ankara'y

birbirine katsn.

Ne

halleri varsa grsnler, Bizim ektiimiz yeter oldu.

Biz bu herifi m e b u s
mzdan

savamayz.

karmazsak, baka trl ba

Benim dediim bu.

B e n ii a k t m .

Yahu

insanolundaki u dzene

b a k b i y o l . B u n l a r h e p d a n k i l e r . H i d a n k l do
u o l m a s a , b u
lflar

iftverenolu,

braam Bey

iin bu

e d e b i l i r mi? B u n l a r n c e d e n b i r b i r i n i n

tkrmler,

belli

ite.

Zbkzde,

azna

Hamza'ya Sen

benim iin byle byle diyeceksin demi, her bir d i

yeceini retmi. Yoksa, haddine mi dm ki, Z
b k iin ileri geri k o n u a .
Z b k i k i e y i o k iyi
bizim

onu

kullandmz,

biliyor. Biri,

ryen

parti adna

it diye

ne

srp

saldmz, biri de, k e n d i s i n d e n k a s a b a c a y a k a silkligimizi... imdi, elinden kurtulmak

iin

bul ol d i y e eline ayana d e c e i z .

zamanadek ikilik vard,-gizliden ikilik...

Aman

Parti iinde o
Seim gelin

ce herkes bir yana ekmee balad, herkes

bana

gidiyor.

Eh,

her yiidin

y a t a r , d e m i l e r . B u n c a yl
miiz.

Neye?

yreinde

biz b u

me-

kendi

bir aslan

partiye hizmet et

Hamza Bey'in szne daltabanlar,

D o r u canm, dediler, ne yandan baksak d o

r u b i r sZ'...

Evet,

bu Z b k ' bamzdan defetme

nin aresi m e b u s karp A n k a r a ' y a d e h l e m e k t i r .

Yreinde aslan yatanlarn biri de Allah'n

Kulu

smail Efendi,

O l m a z y l e i, d e d i , m e m l e k e t i n adn

maa hakkmz yok...

B u r a d a n e y s e ne,

kendi

batr
ara

mzda olup gidiyoruz, y l e bir adam mebus diye

karp Ankara'lara g n d e r m e e yz ister.
T a h r i r a t K t i b i Rza B e y ' d i r .

En uygunu

Kendisi kabul etmiyor

y a , biz a r k a d a l a r l a r i c a d a b u l u n d u k d a h e d e d i . i i n
den istifa e d e c e k a d a m . Hi mi d e i l ,

mebus diye

Ankara'ya gnderilince yzmz yere gelmez.

G e d i k l i hsan Efendi de,

Bana kalsa en uygunu Baha Bey'dir.

b u n c a yln r e t m e n i ,

dedii dinlenir.

Adam

Hazr e m e k l i

de olmuken, dedi.
Kendinin aday olmayacan bilen, gnlnden ge
irdiini ileri sryor. Baha Bey, d o r u s u akla yakn
g e l d i . Evet, e m e k l i o l m u , h e m d e h e m e r i m i z bir
r e t m e n . . . H e p raz o l m u k e n i f t v e r e n o l u o r a d a n
kt:

Arkadalar,

kendine

millete hi hayr olmaz.

hayr

dokunmayann

Emekli Baha Bey, dersiniz.

Evet, iyi, h o , n a m u s l u b i r a d a m . N e y e y a r a r e f e n
dim? Ne

yapm bu adam?

u n c a yln r e t m e n i

memlekette gitmedik, gezmedik yer komam. Sonun

da, d n p dolap b a b a ocana gelmi. Yahu, ban
s o k a c a k bir evi yok. B a b a d a n kalanlar da satp sav
m da kardeinin hanesine snm.

Siz bu adam

s i m d i k m e b u s l u a nasl l y k g r r s n z ? B i l g i l i y m i ,
'bitirmi edermi, baba ksn onun bilgisine. Bize bil
g i d e i l e f e n d i , ii b e c e r e n k o t a r a n a d a m g i b i a d a m

gerek. Yahu, sizin M i l l e t M e c l i s i dediiniz yer, d

k n l e r o c a m? E m e k l i y e a y r l m d a n e o l m u ? B i
ze yarar ne heyri? O n u n yerine bizim Z b k z d e m i z
bunca.yl

retmenlik

etse,

Allah'n

izniyle

Maarif

Nazr o l u r d u . Bize ite b y l e bir m e b u s ister k i , o r a

ya varnca die di, gze gz, haklarmz k o r u s u n ve
u l topra serpilmi memleketi enlendirsin. L
f a k u l a k v e r i n , g e l i n u Z b k z d e b r a a m B e y i biz
a d a y d i y e k a r a l m o r t a y a . G e r i s i n i siz o n a b r a k n ,
m e b u s l u k aslann

aznda

olsa

sker

alr.

Bir tala

iki k u v u r u r u z . H e m b y l e b i r c a n a v a r n e l i n d e n y a
kamz kurtarrz, h e m de kasabamza bir hayr olur.
Gedikli hsan Efendi,

U n u t t u n gitti, dedi, bu Baha Bey namuslu a-

dam, almaz arpmaz.

i f t v e r e n o l u da buna karlk,

Bir namuslu tutturmu

gidersiniz, d e d i , na-

' muslu olup da ne olacak, bir i b e c e r e m e d i k t e n kelli.

Varsn

alsn

rpsn

da,

arada ucu

kasabamza

da

dokunsun. Snepe, uyuntu oturmu da, almam, ne

kar efendi? D o r u mu dediim?

i n s a n d a az v a r

sa elbet yiyecek. Adam odur ki, hem yesin hem yedirsin...

iftverenolu,

alaklktan yana,

Zbkzde'nin

o c a n d a iyi y e t i m i , r a k k e n k a l f a o l m u . B u n l a r l a
baedilir gibi deil.
Gedikli hsan,

Bu dediklerin uygun grnr, dedi,

Zbkzde'nin marifeti ne ki, sen

velkin

ona byie gnl

vermisin.
Bey, b u i f t v e r e n o l u ,
bir anlatt, bir anlatt,

yolda braam alan

dinleyenlerin

az ak kald.

Biz o n u n oyunlarn bilir sanrdk kendimizi, oysa da

ha ne kitaba girmemi oyunlar varm:

Z b k z d e braam B e y ' i n ileri o k ; bildii

niz v a r ,

bilmediiniz var.

H o c a ' y l a iini bilmezsiniz.

Orman mteahhidi Salim

Salim Hoca,

bilmem ne

kadar aa gvdesini bir ayda teslim edeceim diye

kt imzalam.

O r m a n uzakta, vilyete gnlk

y o l . Aalar zamannda yetitiremezse, geciken her

g n iin yz lira c e r e m e d e y e c e k . A r a d a n bir g n
deil, ay g e m i . Krk kanyla k o c a aalar ta
nr m? S a l i m H o c a y a n m k i n a s l . . .

Kazancndan

g e m i h e r i f , y a b u b u l a k t a n nasl syrla? O r m a n
i d a r e s i n d e o n b i n lira d e p o z i t i y a t y o r , k u s t u r a r a k a laeaklar. Ne etsin herif arm.

Bizim

memleketi

mizde her iin s t e s i n d e n gelir k i m var? Z b k z d e .

Koca Salim Hoca, kan-ter

iinde braam Bey'in hu

z u r u n a v a r d . B e n d e o r d a y m . B e n i m ; yanrrda a l
m a k i s t e m e d i . H e r i f i n b i r sknts o l d u u - b e l l i , ibra
am

Bey,

Salim Hoca, senin bir karn arn var, nedir?

dedi.
Salim Hoca o yana bu yana baknca,
:

Syle syle, iftverenolu benim;

yabancm

d e i l , d e d i , s e n i n karn arnn ilc h e r h a l d e b e n d e

olacak.
Salim Hoca anlatt:

Ben yandm braam Bey, iler b y l e y k e n by

le. Kime dantmsa, Sen ibraam Bey'e var, o sana

bir akl verir. O da ak v e r m e z s e , k u r t u l u u n y o k t u r
dediler. S e n bizim hacet kapmzsn, d e r t babassn.
Bizden g e n s e n de akl akldan stn. Ellerinden p e r m , a m a n b a n a b i r akl..
Zbkzde braam Bey gld:

Z o r l u u n bu olsun, Salim emmi, bu i kolay;

B i z b u n u t e r e y a n d a n kl
tarrz.

eker gibi

evelallah kur

Hemen o gn,
vilyete vardk.

Ibraam'n szyle, mz birlik

Noterden

senet zerine bir irket

kurduk.
S a l i m H o c a , o r m a n d a n o d u n nakliye, iini alm
da, sonradan bizimle ortak olmu hani... irketin k u
rulmas erefine o gece iyi bir elendik. braam Bey
in o l d u b i l

gayri... d e d i k e , Saiim Hoca keyifle-,

nip paralar s a v u r u y o r ki g r m e l e r ister.

Hamza

Bey'in

sznn

burasnda

Gedikli

hsan

Efendi,
-

Savursun

da

grsn...

Zbkzde

onu

do

duuna bin piman etmitir ya... d e d i .

iftverenolu,

H, d e d i , sizin sayenizde bozuk ileri dze

kard.

O da ne? N e d e n b i z i m s a y e m i z d e ? B i z i k a r

trma imdi...
. Hamza

Bey,

Yahu,

dedi,

siz

olaraktan, austosun

belediye

ortasnda

meclisinin

azalar

Kamlk ay tat,

ortal sel ald. d i y e r e k t e n zabt tutmadnz m, o zap

tn a l t n d a

imzanz, m h r n z y o k m u ?

B a k bak hele bak, bize lf d o k u n d u r u r . O zaptn

altnda b e n i m de imzam

olduundan, daha durulur

mu, szn yeri geldi:

-

Ben

Evet,

biz,

bak,
yaz

sen
ortas

ii

imdi

Kamlk

neye

ay

kartrrsn?

tat

da

ortal

sele b o d u diye bir zabt tuttuk. V e l k i n biz bu

neden yaptk

'bakalm?

Memleketin

ii

menfaatine...

Kimsenin kar y o k bu ite arkada. D e r e tanca ne

o l u r , k p r l e r i s e l alr g t r r . N a f i a d a n y a r d i m g
r l d d e k p r o n a r l d . Biz, k p r y s e l a l d d e m i y e y d i k , k p r y a p l r myd? B u i d e k i m i n - c e b i n e o n
para

girmise cierine yapsn...

247

M e m l e k e t hayrna

bir i yaptksa,

imdi b u n u aa vurmann yeri var

m?
Ben b y l e c e ta gediine k o d u m bellerken, Z
b k z d e ' n i n ra

Hamza ala

Sen yle bil...

ne dese iyi:

Ulan, u Kamlk ayndan

y a z b o y u , s e r e p a r m a m k a d a r s u a k a r m k i , siz
dereler tat da k p r l e r ykld,
diye zabt tutarsnz?

Bu

memleket sele gitti

akl size v e r e n kim? i m d i

b e e n m e d i i n i z i b r a a m B e y d e i l mi? S i z o z a p t i m
zalaynca, ne oldu bilin bakalm. Biz de Aalar Ka
mlk ay

kysna y m t k ,

sel

hepsini ald g t r

d' d i y e r e k o r m a n m d r l n e b a v u r d u k . S e l b u ,
Allah tarafndan bir a f a t . . .

O r t a d a zabt da var. te

byle, Salim Hoca bir tekini bile tatmad odunla

rn n a k l i y e p a r a s n

Orman daresinden ald...

mi? Y o o o . . . A r d n d a n b i r d a h a . S e l b u k a r d a . . .

Bitti
Bi

zim tatmadmz a a l a n , Kamlk ay tayp, sel

alp g i d i y o r . E f e n d i , e f e n d i , k e n d i n e g e l b i y o l , o r t a d a
o d u n y o k , a a y o k , s e l m e l y o k , biz a a t a m a p a
r a s e k i y o r u z . B u n e a k l ? te Z b k z d e ' n i n k i b y
l e a k l . A k l d i y e b e n b u n a d e r i m . B u iin k i m e z a r a r
var? Hi kimseye yok... Kazanc dersen ok. Kasaba
mza p a r a g i r d i . u r a d a b i r k a y o k s u l d a , s a n k i a a
k e s m i , y k l e m i g i b i l e r d e n -be k u r u ald da na
siplendi.
B u n u d u y u n c a b i z h e p d v n m e e b a l a d k . Ey
vah...

D e m e k biz o z a p t

imzalarken oyuna m gel

miiz...

A m a n ihbar olursa yandk. Bir mfetti gelir

de, u k p r ykan, aa gvdesi sryen Kamlk

ay nerdeymi, bir grelim derse, hap yuttuk...
u u t a n m a z i f t v e r e n o l u ' n a b a k , b i r d e yl y
l srtr d a a d a m n k a n n , i l i i n i k u r u t u r .

Hibiey

de

olmaz,

dedi,

Zbkzde

iini

bilir ve s a l a m kaza balar. Ne demiler, Sen n

ce eeini s a l a m kaza bala,
Allah'a...

braam

Bey'le bir ie

sonra tevekkl ol
g i r d i a mi,

gnln

ferah tut. Kim ihbar e d e c e k m i heyri, braam Bey'in

b u ie b u l a t r m a d b i r a d a m m k a l d k i , i h b a r e d e .
Kim

kimi?
Biz burda neden ak k o n u u y o r u z ? O r m a n ida

resi dersen,

A l a h raz o l s u n , m e r t a d a m l a r , i b r a a m ,

B e y ' i n eli a k o l d u k t a n

sonra mert olmamak kimin

gcne... An gznz,

Zbkzde ibraam byle

b i r a d a m . i m d i siz k a l k m , y o k B a h a B e y , y o k Rza
B e y dersiniz... Yahu onlar da, m e b u s o l m u ne kar,
olmam ne kar...

B i z i m i s t e d i i m i z ne?

Aman u

memleketin fakir fukarasna bir hayr d o k u n s u n .

yi

lie k e m l i k y o k . braam Bey'in iyilii unutulmaz. Yahu,

herif taa t o p r a a para d k y o r . Kamlk ay yata
nn k r k k i l o m e t r e b o y u n c a k u m u n u t o p t a n k i r a l a d .
Dere yatann k u m u . . . Bir:dnn. A d a m kuma pa
ra balyor. i m d i y e d e k Kamlk k u m u n u n para ettii
g r l m m? Kimin aklna gelir? K u m kiras diye be
lediyeye d o k u z yz lira girdi. N e y e y a p a r bunu? Hep
memlekete iyilik olsun da u kasaba kalknsn diye...
Tccardan

Emin

Efendi,

- Bak oras yle, dedi,

kendi yok

Allah var

imdi, Zbk durup dururken dere kumunu kiralad.

Byk

iyilik...

i f t v e r e n o l u ' n u n enesi alm,

ibraam'n

rtkan kesilmiti:
braam
efendi...

Bey zbktr mbktr ya,

iini

bilir

Kamlk deresinin kumunu kiralad ve vil

yetin en byk mteahhidini batrd. Koca mteahhit

s e r m a y e y i k e d i y e y k l e y i p ifls bayran ekti.
sl o l d u b u i, b i l i r m i s i n i z ? N e r d e n
kafay ne

diye

tarsnz da,

Na

bileceksiniz?

gvdenize

yk

edersi-

niz... Biz burdan,- Kamlk ay tat da k p r y se!

ald g t r d d i y e z a b t t u t u n c a , N a f i a d a b r a a m B e y '
in s a y e s i n d e ie el att. Yeniden bir k p r yaplacak...
braam Bey'in niyeti, kpry kendi y a p m a k da,

kasabann aylaklar alp cepleri be k u r u gr

s n . . ; A d a m n d e r d i hep hayr ii. Taa A n k a r a ' y a git
t i d e , ii k u r d u . V e k l e t t e k p r l e r i n m o d e l i v a r m ;
b o y s t n e , k k b o y , o r t a boy,; b y k b o y . . . . Z
b k z d e ' n i n v e k i l sk a h b a b . V e k i l e B u b y k b o y
k p r , bizim oraya k k gelir,

bize en b y k b o y

i s t e r d e m i . V e k i l d e A m a n , b u n d a n b y olmaz*
bundan byk bizim memlekette bir Galata Kprs
var., O d a d e n i z s t n d e d e m i . b r a a m B e y d e B i
zim Kamlk ay Galata K p r s n d e n o k ilen bil
diin gibi dil, aman o l m u k e n m o d e l i n en b y
olsun

demi.

Vekil'le epiy ekimiler. Sonunda vekil, Zbk

zde'nin

hatrn k r a m a m ,

Olsun...

rnn yapm eksiltmeye karlm.

demi. Kp^

Gerisini

biz bil

mekteyiz. M e m l e k e t i n krk y e r i n d e n krrktan artk m

teahhit eksiltmeye katld. Eksilten eksiltene...

Bizim

Z b k z d e b r a a m d a o r d a . y l e b i r i "ki, y a h u n e
kadar eksiine alsan

gene

dnya kadar kazanacak

sn. B u n l a r b a l a m l a r f i y a t k r m a a . . . H a b a b a m d e
b a b a m , n e r d e y s e ii b e d a v a d a n y a p p s t e p a r a v e
recekler. Fiyat i n d i r m e d e bu bizim
mteahhidiyle kimse baedemedi.

vilyetin

naml

Zbkzde

ibra

a m , m t e a h h i d e g i t t i , b e n i m ' y a n m d a G e l s e n . b u ii
stne alma, ben sana aktan

para vereyim dedi.

M t e a h h i t t e k a f a k a l n . . . O l m a z ! d e d i k e s t i . ' O za
man braam Bey yleyse, bu i senin stnde kal
sn, s e n b a n a a k t a n p a r a ver!.. d e d i . H e r i f e e k
be kardam, ona da Olmaz! d e d i att. braam B e y
de y l e y s e gel bu k p r y ortak yapalm, kazanc

kralm

dedi.

Herif ona da

Olmaz! -dedi: Aslna

bakarsan, ibraam Bey, mteahhidi atlatacak ya, ken

d i s i b i r b a n a ii a l a m a z m , d a h a n c e b y l e b i r k a
b y k i yapsa, alacak... Z b k z d e de kzd, Ben
den insanlk bu kadar.

G e r i s i s e n i n b i l e c e i n i,:.

dedi.

'

* - " - '

K p r ii m t e a h h i d i n s t n d e k a l d . H e r i f m a
kineleri, kamyonlar Kamlk deresine dayad.

Hep

bildiiniz i... A m e l e adrlar k u r u l d u . imento u

vallar yld. Bak, a r a d a n iki yl geti de k p r d a
ha neye yaplmad? Hadi, bilin bakalm...
Birbirimize

baktk,

S a h i , n e y e y a p l m a d ? d i y e biz o n a s o r d u k .

Yaplmaz, d e d i , daha da yaplamaz... Bu k p

ry yapsa yapsa anca bizim

ibraam Bey

yapar...

M t e a h h i t h e r b i r hazrln y a p t s r a , b r a a m B e y
ne yapt? Kamlk deresi yatann kumlarn beledi
y e m i z d e n yll

d o k u z y z liraya- kiralad.

Mteahhit,

kprnn betonunu kardracak, kum yok. Kumlar hep

braam B e y ' i n . D e r e b o y u n d a n b i t e k k u m tanesi ala
myor ki, beton dksn... Baka da k u m yata yok
ki buralarda, ordan kum getirtsin. Kumun olduu yer
be gnlk yol. K p r d e n alaca btn paray k u m
tamaa yatrsa gene
Batan sermayeyi

olmuyor.

dkm,

Herif ldryordu.

ne etsin? braam

Bey'in

ayana vard, itin olaym, beni bala, dedi. Ortak

olalm, d e d i . S e n karma,

k u m u brak, y e t e r d e d i .

Elini s r m e , k a z a n c n d r t t e n a l , d e d i . D o k u z
yz liraya

kiraladn

kum yatan

bana

bir yllna

d o k s a n b i n liraya kirala, d e d i . braam Bey'in h a m d o i sun paraya gz tok.

B e y i : h...
ak amad.
hidi,

Ulan

Herif her ne dediyse

braam

d e d i de d a h a b i e y d e m e d i , azn b
Bunun

zerine vilyetin naml mteah

namussuz Zbk,

d u y d u u m kadar var-

msm. Evimi ocam hatrdn, seni dilerim Allah batra! d e d i , s a v u t u .

Yaa,

ite b y l e . . .

Sizin

neden

haberiniz var?

Z b k z d e ' n i n bize iyilii o k ya anlayan nerde? Be

lediye btesine

dokuzyz

yd imentonun d o n a n r

lira g i r d i .
dondu,

Mteahhidin

donmayann da

h e r k e s alp g t r d , iini g r d . u a z i y i l i k mi? O r dan kaldrlan imentonun hesab y o k b e . . .

imdi

kalkm,

lf e d e r s i n i z .

aalar, efendiler,

bizim

Onu

Bir de

bilir o n u sylerim

iimizde ondan

bakas

b u s olamaz, olsa da ie yaramaz, nafile...

hayr olmayann
Zbkzde'yi

memlekete

hele

bir

me

Kendine

h i h a y r olmaz... B i z b u

mebus yapp

Ankara'ya sala

lm, i k i n c i a y n a k a l m a d a n v e k i l o l m a z s a , b e n d e n a h
bu byklar k e s e r i m de, pazar y e r i n d e eek gibi anrrm... Arkadalar, d a r p h a n e bile

Zbk

braam

gibi para basamaz. A d a m d u r d u u y e r d e icat karp,

bir para
zanda

kayna

buluyor. Bugne dek

bir d a v u l c u d a n para alrdk.

bak sen, ramazan davulculuunu

rama-1

hangi

Zbk'teki

akla

arttrmaya kard

da, milleti birbirine d r p , ramazan d a v u l c u l u u n u ,

beyz pangmota kiralad,
u

kasabada ka kiiyiz,

belediyeye gelir salad.

hangimizin

yaayp

hangi

mizin l o l d u u belli bile d e i l . Z b k z d e , m u h t a

ra v e r d i i aklla, kaytta kimini l, kimini diri

gs

teriyor. Herifteki akla bak ki sen, lleri diriltti, diri

leri l d r t t . . . V e r g i b o r c u geleni l d r t y o r ,

hazi

neden alaca olan ly diri gsteriyor, l diri bir

birimize kartk b e . . .
Zbkzde'nin

rtkan

iftverenolu'nun

konumas zerine, o zamanadek,

gsterilmesini

bu
aday

isteyen Emin Efendi,

Evet, d o r u ,
bamza

Rza B e y ' i n

devirsek

dedi,
gerek.

d o r u y a d o r u . . . Aklmz
Zbkzde'nin

eriliini

h e p b\V\riz. A m a n e dernv\er Yt\an d o \ a n a d o \ a n a g i

der de deliin azna
byle olunacak...
rulmakta...

g e l d i m i dorulur:.

Hayatta

, d e l i i n a z n a g e l d i n m i d o

imdi

biz, i t e s e i m d e y i z , d e l i i n b a

na g e l d i k . Z b k

olumun bundan

nceki dolan

mas, dolandrmas baka i... u fakir kasabada bi

le Zbkzde milyoner oldu.

N a s l o l u r c a n m , akl

m? S e n b i z i m b u k a s a b a n n t o p u n u t o p l a m n a l s a n
d a s k s a n , b i z d e n m i l y o n d e i l , i k i y z b i n lira k m a z .
P.ekiy, b u Z b k z d e b i z i m b u

insanlarmzdan

nasl

m i l y o n e r o l d u c a n m . te h e r i f i n h n e r i b u . . . Eee, b i
zim gibi ulsuzlar
Ankara'ya

arasnda bu dolaplar

mebus

diye varnca

dndren

neler etmez...

Evet,

aklm yatt, o y u m u da braam Bey'e v e r d i m .

Bana dnd:

Ne

dersin?

Ben bu halleri g r p aklm bamdan gitti.

Ne

, d e s e m g e r e k ? t izi k u r t izine k a r m , a l a n b e l l i d e
il, satan belli d e i l . . . Bir adam ki, l m e m u r u diri
v e t e b d i l h a v a l g s t e r i p h a z i n e d e n m a a a l d r t r , da-,
h a b u n u n n e s i k a l m . . . Evet, u d i n l e d i k l e r i m d e n y
reim burkuldu, iime bir k o r dt ama ne denir?
.T- B i e y d i y e y i m

mi

arkadalar

size,

dedim,

ben batan beri derim, bizim iimizde mebuslua Z b k z d e ' d e n ly

buyruunda

yoktur.

Ankara'dan gelen parti

Seim kabiliyeti

olan

aday gsterin

deniliyorm. Z b k z d e dururken bu bizim milleti

miz bakasn semez. H e m siz

Rza B e y ' d e n , B a h a

Bey'den ne ktlk grdnz de, adamcazlar me

bus

yapmaa

kalkarsnz?

imdi

Zbkzde

ibraam

d u y a r s a k i , Rza B e y ' l e B a h a B e y a d a y o l m a k i s t e r Jermi, a d a m l a r

o n l a r . Yazktr,

perperian eder. B e n i m

acdm

gnahtr adamlara...

Biz b y l e c e k a r a r l a t r m k e n ,

Gedikli

hsan

E-

f-endt'yf b U r l y o i a g e t i r e m i y o r u z .
l k t a k i m s e y i b e e n m i y o r , ille

Aman

hsan Efendi

Betti ki o, aday

kendi aday olacak.

k a r d e , . v a z g e bu sev

dadan... diyorsak da,

- O

Zbk'se

ben d e

Gedikli

Ihsan/im,

diyor,

bildiinden- kalmasn, e t t i i n d e n g e r i d u r m a s n . Yay

m kastm, okumu bastm, daha geri d n m e m . . .
Ho, beni aday gsterin, d e m i y o r ya, niyeti bel
l i . . : Ya devlet baa, ya kuzgun lee, d e y i p y r m .
Anladm u ki, bu hsan Efendi tahtna, bahtna g i
diyor.
Biz b u n a s z g e i r e m e y i n c e ,

y l e y s e bu

ii Z b k z d e ' n i n

yze konumak gerek.

O olmam,

kendisiyle yz
biz

ne d e s e k

bo... dedik.
Gedikli hsan Efendi bir yiitlendi,

Siz bana brakn, dedi, ne o l m u yani. Sizde

hi h a m i y y e t kalmad m, yazk... D e m i n d e n b e r i , he- .

rifin trl bin edepsizliini
eyvallah

anlatr, s o n r a . d a h e r i f e

edersiniz.
Dorusun, dorusun ya...

Z b k z d e b r a a m B e y ' e , a c e l e g e l m e s i i i n har
ber gnderttik.
O da bize

Kusura kalmasnlar, nemli bir iim

v a r . Eve b u y u r s u n l a r d i y e h a b e r y o l l a d . K a l k t k , h e p
birden gittik. Gedikli

ihsan nden seirtip giderken

kapya yanatka ayak srmeye, geri geri kalmaa

balad. Neyse ieri girdik.

Bizi anas karlad,

Ho geldiniz, safa geldiniz. A m a n yava olun,

braam telefonla konuuyor...

Odaya girdik, ibraam gerekten telefonla konu
u y o r y a , k o n u m a s b a k a . . . B i z e e l i y l e o t u r u n , ia
reti yapt. Az telefonda, y k s e k sesle konuuyor:

Beyefendiyi gr kardeim, gr beyefendiyi...

Beriden bfr s e l m sarkt... Biz c a m i derneimizi, kur

duk, paralan
m. N e ?
yahu...

topluyoruz.

Ikiyzbin

Gerisi hkmetimize kal

mi? Anlalmyor

y z b i n m i ? Az!.,

sesin....

Bar

y z b i n e seltin camisi

deil, m e s c i t olmaz. Biz seltin c a m i s i istiyoruz. Ben

vatandalarma sz v e r d i m . Beyefendiye benim, tara
f m d a n syle. Bir milyondan aa gndertirse, tbe,
kabul e t m e m de geri e v i r i r i m , rezil olur, k a r m a m . . .
Ha?

Ne

dedin?

Evet...

O telefonda konuurken
Hamza

Gedikli

ihsan yavaa

Bey'e sordu:
B e y e f e n d i d e d i i d e k i m ola?

Hamza Bey,

Kim olabilirmi

ka beyefendi var?
Babakan

yahu, dedi, bu

Bir tek,..

memlekette

Ba beyefendi, yni

hazretleri...

- Amann

Hamza

Bey,

imdi

bu

herif

Baba

kan hazretleri iin mi byle der?

Ne s a n d n d ?
Oniar fsldarken

Zbk

telefonda

dura

dura

konuuyor:

Haa...

Dediin anlalmyor. Bar ulan, bar b e ! . . .

Olur. Seimi hi merak etmeyin,

silme kaza

nacaz; S e n i m d i d o r u c a N a f i a V e k i l i n e git, sel

mm syle. "Dn g e c e e v i n d e telefonla aradm, y o k
mu,

gremedik.

Nafia Vekili

olacak deyyusa...

A y n e n byle syle... Benim iin byle dedi d e r s i n . . .

Biz b u r a y a b i r b a r a j
byle de!

i s t e r i z . A n l a d n m?

Seimlerden nce baraja

Kendisine

balanmal.

Ka

mlk aynn stne baraj oturtmallar. Ne? Yzmily o n mu? sterse beyzmilyon olsun. Hi anlamam...
Ben barajm isterim, o kadar... Bylece syle... Ba
r a j k u r u l m a l . S e i m ii k o l a y . O n u h i m e r a k e t m e
y i n . C a m i ile b a r a j o l d u m u ,

seimi silme kazandk

gitti uian, ne d i y o r u m , balansn bir, y e t e r . . . G e r i s i

ne

karmayn...

Ha?

Olmaz!..

Emin Efendi,

T o z u t t u mu bu Z b k , ulan Kamlk ay bir

kuru dere. Baraj nere? d i y e fsldaynca Hamza Bey,

Sen keyfine bak, braam

Bey istesin yoksa,

s u y u n u da bir y e r d e n bulur, getirir, dedi.

Zbkzde telefonda konuuyor:

fonla

Beri bak!.. Ka gecedir Sanayi Vekilini tele

aryorum,

kmyor.

Yoksa

Gar Lokantasnda

cbl k a n o y n a t m a d a n v a k i t b u l a m y o r m u ? N e ? V a l l a h a i y i , b i z b u r d a m i l l e t i i n , v a t a n i i n u r a a l m , siz
o r d a avrat g b e i n i n u k u r u n d a rak iin. Heh heh
heh... a k a canm. Hakknzdr, bu yollar hell olsun
size. Haaa, n e d i y o r d u m , S a n a y i Bakanna d e k i , b u
r a y a b i r d e f a b r i k a i s t i y o r u z , a n l a d n m? F a b r i k a . E vet, f a b r i k a . S e i m d e n n c e fabrikamzn temeli atl
m a l . N e ? N e f a b r i k a s m? B a y a f a b r i k a i t e . O r a
sn siz d n n : H a n g i s i e l v e r i l i g e l i r s e o n u y a p n
c a n m . Biz, h k m e t i n i i n e k a r m a y z . B i z i m i s t e d i
imiz fabrika.
Byle tatl

konuurken

telefonun

karsndaki

her ne dediyse, Zbkzde celallendi, birden svp

saymaa balad, sonra,

Bu siparilerimi aynen isterim.

Hadi gleg-

le! diye barp t e l e f o n u at d i y e k a p a d .

S a n k i kzp baran o d e i l m i gibi bize d n d :

Eee, h o g e l d i n i z , s a f a g e l d i n i z !

Telefonda

barmaktan ter iinde

kalm, yaz

mayla terini sildi.

Efendim, dedi, Ankara'yla konutum.

Bu bi

zim telefonlarn Allah belsn versin. Telefon d e i l ,

telli bel. Hdrlk C i n d o r u u n a kp bu k a d a r bar
s a m , .sesim A n k a r a ' d a n d a h a k o l a y d u y u l u r . T i c a r e t

256

V e k i l i y l e g r t k . S i z d e n iyi o l m a s n , o k y a k n a r
kadamdr.

Fabrikay

yaptracaz yaptrmasna

da,

yerini dnyorum. Fabrikay nereye kursak bilmem

ki. imdi fabrika kuracamz duyulursa herkes bir
birine der, y l e ya, fabrika senin arsana kurulsun,
benimkine kurulsun, Bizim burda, g b e k yerde arsa
nn e n a h n n m e t r e s i iki l i r a . F a b r i k a y e r i o l d u m u ,
m e t r e karesi y z liraya frlar. O n d a n tr a r k a d a l a r
f a b r i k a y a p l a c a lf b u r d a k a l a c a k . D a r d a d u y u l
mayacak, aman haa...
Birden hatrlam gibi

Gedikli

hsan'a,

- hsan Efendi, senin Bel D z ' n d e k i tarla ka

dnm? diye sordu.
hsan Efendi, c e k e t i n i n

nn

kavuturup, el

baladktan sonra,
Yetmi

dnm

var

braam

Biliyor musun, oras

Bey,

dedi.

tam fabrikalk bir yer.

Yahu, sahi, sipari verilmi gibi, l zerine bir yer.

Bakalm,

bikez dnelim de.

.Metresi yz kayme

d e n e p i y e d e r . Y o k s a y z l i r a a z m?
Gedikli hsan ard:

Zatnz bilirsiniz

braam

Bey,

orasn

gayri

k e n d i n i n bil. S e n v a r k e n bize lf d m e z . . .
Z b k z d e bize birer cigara verdi, anas da k a h
veleri getirdi, ibraam Bey,
- - Eee, n e v a r , n e y o k , d e d i , b e n i i l e t m i s i n i z . . .
Telefon derdinden gelemedim. Buyrun!..
Gedikli

hsan Efendi,

kendinden nce biri sz

alr, d i y e b i r d e n b a l a d :

b r a a m B e y , zatnza

mzuratmz

(mruzt)

var...:
Estafurullah.
Efendi?

Emir sende.

Nedir? Buyur!
Bizimki

Emriniz hsan

bir dilek...

Sabahtan

beri arkadalarla konumaktayz.' M e b u s u m u z diye

k a r m a y a s e n d e n bakasn lyk g r m e d i k . Bizi krmyacanz bildiimizden
ricamz

braam

ricaya geldik.

H i y a k k a l m a z h s a n E f e n d i , Biz s r a y s a y -

gy biliriz. Ne dernek?...
de...

Kabul et bu

Bey...
Bunca bykleri, ineyip

D n y a d a o l m a z , t b e o l m a z . B i z d e n ileri s r a

da siz varsnz canm.

B i r de

Herkes

utanmadan

ne der?

Gedikli

emeklisi

olacak,

b k ' n n n e v a r p a p d i y e e i i n i p m e z mi?
bir-iki
eiini

deil,

eker,

durmamasya ap ap pyor.
o yakalamak ister...

Yahu

Z
Hem

Zbk

herifin

elini

bileinden koparacak. Z b k , bir adam gibi:

El penlerin o k olsun, el

penlerin ok ol

s u n . . . d i y e r e k elini ekiyor.
Yahu, bu bizim adamlarmzda hi adamlk y o k . . .
Olu yerindeki

Z b k ' n elini p y o r

ki, per mi,

e m e r m i , srr m , y a l a r m , b e l l i d e i l . . .

braam Bey, sen bu

ricamza he d e m e z s e n ,

bil

ki, kalbimiz krlacak. te arkadaiara sor. y l e

mi

hemeriler?
H e p b o y u n krdk.

Tabi.

Elbette

canm...

Zbkzde,
/ M s a a d e n i z olursa*

s z m var,

imdi mebus bey diye nnze

lu, bilmez.

dedi,

geirirseniz,

beni
elo

Z b k z d e ' n i n g z n m e v k i hrs b r

m , der. El b u , syler, az t o r b a d e i l ki b z e s i n .
Kendi namma, mevkide gz olann gz ksn. Be
nimkisi

memleket ak ve

Hatt-Belediye

Reisliinden

yorum.....
iftverenolu,

memlekete
bile

bir hizmet...

ekilmeyi dn
.

Aman, deme! diye srad. ~ Artk bilmem se

vincinden, bilmem skntsndan...

Zbkzde,
Bu belediye hizmetinin bana o k zararlar olu
yor. Kendi iimin bana d n m e k istiyorum... d e d i .
H a n g i ii?.. u u y u z a b a k h e l e ! . U l a n s e n i n i f
tin ubuun

mu var, tarlan, davarn m var, d k k

nn, tezghn m. v a r da,

iinin bana d n e c e k m i -

sin!.. :
- Bana on paralk d e e r veriyorsanz, lfm bir
dinlenir lfsa, d i y e c e i m u :
lymz

gene hsan

Efendi

Bence mebuslua en
aabeyimizdir.

G e d i k l i hsan' g r s e n Bey,
sun.

Nasl k p e k l e n i y o r ,

nnde yatp yuvarlanyor.

Aman olmaz!

Yahu, sen varken...

glegle

bir

olur

k u y r u k sallyor, Z b k ' n
;

Tbe de!

art olsun, olmaz!

Ben senin yannda, haavzurdan

(H huzurdan) bir uyuz m e r k e p kadar d e e r i m yok.

Ne demek? Yahu

biz

insansak...

Medeniyet...

Ya

hu... Estafurullah...
Gedikli

hsan'n

aknlktan dili

dolanyor da,

ne d e d i i n i hi b i l m i y o r ; lflar h e p b i r b i r i n e kart
ryor:

Olamaz... Vallaha olamaz, billha da olamaz,

taiiaha da olamaz, t e n yediye art olsun olamaz...

Yahu, bu medeniyet...

Lkin... Cumhuriyetimiz... Va

rolsun... Deil mi ya!... Biz i m d i . . .

braam Bey,

kararmz karar.

Bizim adaymz

sensin ve de ldr Allah senden gemeyiz.

Emin Efendi sze kart da, u kepazelii kesti.
Zbkzde,

oyuncu

karlar gibi krtarak,

sanki

idam cezas yemi gibi boynunu b k t :

Bunu ben emriniz

sayyorum,

d e m siz u y g u n b u l d u n u z , b a n a

259

emriniz...

Ma

halt e t m e k der...

Saolun, varolun... Gsterdiiniz,bu gvene...

Bize bir nutuk e k t i , hlis namussuz n u t k u . . .
O

bize,

S a o i ! V a r o l ! der.

Biz ona,

S a o l , v a r o l , yaa!., deriz.

Bizi kap dnacak geirip uurlad.

Gedikli

san'da adam iine kacak surat kalmadndan,

hba

n e i p y r d g i t t i . H e l e b i r - iki lf e t s e , s u r a t n a
tkreceim.
H e r k e s o y a n a , b u y a n a d a l d . B i z d e A k l Ev
vel Hoca'yla kahveye doru gidiyoruz.
ryle

iki

Posta m d

memur alanda dikili telefon direi dibinde

d u r u y o r d u . . . Telefon tamircisi, trnakl demiri aya

n a t a k p d i r e i n t e p e s i n e k m . Y e r d e iki h a t a v u
u, nlerinde sahra telefonu, bieyler. yapyorlar.
Selmiatk. Posta mdrne,

Hayrola e v k e t Bey? dedim.

Brak canm,

dedi, bu

telefonlarla bamz

dertte.

N e o l d u ki?

Deli Celil kendini

telefonlarn

bana

kral

yaptndan bu yana ektiimizi bilsen... Telefon tel

leri h e p k o p u k . . .

Vilyet demediini

ektiimiz canm!.. Vilyetten tamirci

komaz,
istedik.

nedir
Allah

raz o l s u n , g e l d i l e r d e m u a y e n e e d i y o r l a r .

Telefonlar bozuk

Ne diyorsun, on gndr telefonlar ilemiyor.

Hibir yerle

mu?

konuulmuyor.

Akl Evvel Bedir Hoca,

- N e e ? d i y e h a y k r d .
evket

Akl

Bey,

N e y e atn Hoca? d e d i .
Evvel

Bedir Hoca,

Nasl

amayalm

evket

Bey,

dedi,

yahu

imdi Zbkzde braam Bey gzmzn n n d e A n

kara'yla konutu ya telefonla...
evket Bey gld:

O k o n u u y o r , o h e r i f t e l e f o n da o l m a s a g e n e

konuur. Yunus
nus

Baha'nn

Baba yatrn

kuvvetiyle,

Ahmaklmz

icat etti ya,

Ankara'yla

duyulursa

bile

gayri Yu

konuur...

m e m l e k e t e rezil olaca

z. O n u n i i n ,

Yok heyri yok, Bedir Hoca aka eder, dedim,

braam Beyin telefonla melefonla konutuu yok...

A n l a d n m ' B e y , a n l a d n m? B u Z b k ' t e n b i z i m
ektiimiz dille

anlatlmaz.

Kim bilir ne kusur, ne gnah iledik ki, d e r s ol

sun, ceza olsun diye

Rabbim bu ahlksz bamza

bel etti.

CAMDE

CAN

VEREN

MANDA

Allah Selmet Versin Murtaza Efendi

yle anlatyordu ;

O seim pek y a m a n o l m u t u bey. Artk y a p a c a

mz y a p t k ,
kirite...

seim

sonucunu

bekliyoruz.

Kulamz

Kimi telefon banda dokuz douruyor, k i

mi radyo banda Allah Allah diyor. Hi byle bekle

yi grmedim

ben.

Yunus Baba trbesinin banda

dua e d e n mi istersin, yatp kalkp namaz klan m . . .

Aksama doru

haberler

gelmee balad.

Vilyet

merkezinde bizim parti yenik dt. Eyvaah u ile...

Gece telefon geldi ki orda da bizim parti yatk, yz
261

oyla kaybetmiiz. A m a n u ile, aman bu ile... Kimi

y e r d e otuz, k i m i y e r d e y z f a r k l a alta d m z . Par
timizin kalesi d e d i i m i z ilede rezil
sorma...

Bizim ilenin

olmuuz ki hi

seim sandklar

alm, oy

lar s a y l y o r . H e r n e i s e , b i z i m o y l a r n s a y m b i r t r
l bitirilemiyor. Neye arkadalar? Bizim insanlarmz
e b e d e n bebeye tek tek saysan imdiye d e k saylm
bitmiti. Bir avu semenimiz var.
Vilyetin her b i r ilesinden haberler geldi
Drtyz oyla yeniiz.

bitti,

Sonunda, bizim ilenin oy sa

ym da anlald. Dokuzyz oyla ilerdeyiz. Yni bizim

ile, muhalif takmn yatrd.

Yatrd ne, y e r e s e r d i .

Klahn atan m, halay e k e n mi, horana kalkan m . . .

Padiah

Topusu

Memet

avu

Hdrlk

Doruunda

ktan dolma balyemezi gmbrdetiyor. Zurnac ingen Hsin'le davulcu Topal Veysel'i bir g r m e l i . A v u
kat Burhan'n kapsna dayanm, zurnay

pencereye

uzatm, oynak havalardan d k t r y o r . Kemik M i s t i k

Olan'la Tabansz k r

olan kaklar

almlar el

lerine, Konya ba k e i yanlarnda ka para eder.

Namaz brakan

raknn bana k t .

Sabaha-

cak iildi, elenildi. O konuulmayan .telefonlar ca

yr cayr iliyor. Vali, Zbkzde'ye,: t e l e f o n d a ,
- Gzlerinden perim braamcm... diyor.
Ankara'dan telefon stne telefon.
Bu vilyette seimi partimize

kazandran bizim

ile, Allah iin d o r u y u s y l e m e k gerekirse, b i r Z

bk, koca vilyette seimi

kazandrd ve de onun

s a y e s i n d e alt kii d a h a m e b u s s e i l d i .
Zbkzde'yi

de biz aday gsterdik.

Dorusu

hak, r e t m e n Baha Bey'indi.

Velkin

Zbkzde'yi

aday gstermeseydiki

biz

hep birbirimize decektik. Bizim onu aday yapma

mzn e s a s s e b e b i , n e u , n e b u .

Biz onu aday gstermiyeydik-, aramzda v a y sen,

v a y b e n d:ye b e n l i k k a v g a s n a d p b i r b i r i m i z e g i
r e c e k t i k . te b u n d a n k o r k u m u z d a n , n e s a n a , n e b a
n a , k a l s n Z b k o l a n a , d e d i k , b u rz k r k h e r i f i
aday gsterip mebus yaptk, Ankara'ya yolcu ettik,
Zbkzde'nin

Ankara'ya yolcu edildii

gnd.

Kasap Osman kasabay birbirine katt. Yahu derdi ne

imi bu Osman'n diyoruz. Kimse bir ey sylemiyor.
Kasap-Osman

barbar baryor ama,

dediinden

bir

if a n l a l m y o r . K o c a h e r i f h r s n d a n k e k e m e m i o l
mu, pepeme mi olmu, dili: mi tutulmu, her ne ol
musa b i t e k dedii

anlalmyor.

Bir bart, ar

tdr gidiyor. Bu herife n'oldu c a n m . . .

Pazar y e r i n i

birbirine katm. Akl Evvel B e d i r Hoca,

V a h h e r i f e , d e d i , g r d n m ii, t u h ! .
N'olmu, Hoca?

Daha n'olsun heyri, herifin dili tutuldu,

d n m? Teres haketti.

gr

Yahu, yatrla aka olur m u . . .

Yunus Baba yatrna gitmi, t r b e n i n

stne destu

run k k aptestim bozmu.

"A

Sen nerden bildin?

Bana gelmiti; lkin e r k e k l i i

de dili tutuldu, vah... Bana geldi,

kesildi, imdi

Aman Hoca,, be

nim e r k e k l i i m kesildi. Bir aydr bizim avratla ana bac olduk.

Zorlanyorum, zorlanyorum,

A m a n Hoca bittim

yrmez...

dedi. Birden anladm.

yoksam Yunus Baba'ya kem gzle

Ulan it,

baktn?

de

d i m . K e m g z l e b a k s a , k e m s z e t s e , i y i . . : Yatrr s
tne tbe,

yestehlemi

namussuz.

Yatr b u ,

adam

a r p a r ki nasl... lkini alttan arpt, imdi de s t t e n . . .

n c e d e n e r k e k l i i t u t u l d u , s o n r a da dili... Yatrla a
ka olur mu ulan?
Akl

Evvel

Bedir

Hoca

anlatyor,

habire baryor.
; 2 6 3

Kasap

Osman

Ne d i y o r s u n aslanm sen?

Bitek sz

anlalmyor. B u n u

y o r da, ellerini

arkasndan

Evi'ne g t r d k .

tuttuk,

zaptolmu-

kanrtp kvrdk,

Salk

Doktor, uzaktan bir bakta anlad

da,

Brakn herifi, apandisit olmu, brakn!

Heri

fin apandisitini patlatacaksnz be!..

Ne

a b u k ban altna!

olacak?

u Akl Evvel d e n e n k o c a sakallnn ettiine b a k

biyol. Herif apandisit sancsndan baryor da b i r de
kalkm

Y u n u s bal

kemiinden

uydurma yatrn

lfn e d e r .
Doktor, Kasap Osman'
herifin dili zlmez m i . . .

ban altna yatrnca,

Bak korkusundan blbl

kesilir.

Aman doktor...

Ne

Yahu benim sancm yok.

ulan?

Neyin

Yahu, koca camus gitti.

>.

var?

dk yer k o m a d m , y o k . . .

Koca

gregre. Arkamdan geliyordu.

Sabah beri arama

camus y o k oldu gz
Cami avlusunu d

nerken bir de ardma baktm, camus y o k olmu. al

dklar besbelli.

Dndm arandm,

yok...

baktm arandm,

Bre O s m a n Efendi dedim, camusunu yitirdin-

se, unu a d a m gibi s y l e s e n e . . .

Azn k p k l e r sa

arak neye baryorsun da dediin anlalmyor...

A a m , d e d i , kznca ben b y l e o l u r u m .
cann yongas demiler.
gitmi yahu...

Mal

Ne demek, koca camusum

C i e r i m e ate dm, barmaz m

ym. Barnca da kendi dediimi kendim anlamam...

Oldu olacak, bak altndayken de konuma da,

bedavadan bir ameliyat ol, derdinden kurtul...

Akl

m var?...
Kasap

O s m a n o yana alnd, bu yana d n d ,

korucular bir yandan arand,

candarmalar te yan

dan doland, Osman'n camusu bir trl bulunamad.

A r a n m a d k ahr
Hayvan

komadk.

hrszlnn

cezas

byk ve de

bizim

kazamzda grlm, duyulmu i deil. Camusu bir

O s m a n aramyor, a m a n y o l o l u r da bizimki de alnr
malnr diye,

herkes camusun ardna dm.

Kasa

bay ge, kyler arand. C a n d a r m a komutan,

B e n o c a m u s u a l a n b u l m a z s a m , b u l u n c a da

y e r e ykp yldzlar saydrmazsam, bana da a d a m d e

mesinler... diyor.

'

Byk yemin iti.

Onbe gn geip de camus

bulunmaynca, candarma komutan, bu sefer,

Camusu

bulana yirmi

l i r a , hrsz

bulana

elii

lira! dedi.
Camus yok

efendi, yahu

bu

mbarek hayvan

gkyzne mi utu? Ne ls ortada, ne dirisi... Ara

dan bir ay geti, candarma komutan bakt ki zart zurt
skmyor.
- C a m u s hrszna a f k t , g e l s i n k e n d i s i n e h i biey yaplmyacak,

bir fiske vurulmyacak!...

diye

telll kard.
Gene y o k . Ne alan var, ne camus...

Komutan

bu sefer de,
Her kim aldysa camusu braksn ortaya, k e n di de gelsin, hellinden benden yz pangnotunu al
s n ! d i y e iln e t t i .
Yok, yahu, yok...

Biz bu c a m u s d e r d i n d e y k e n ,

A v u k a t B u r h a n d a i y i c e ii aztt, d o m u z l u u n u a r t t r
d . b r a a m B e y m i l e t v e k i l i o l d u y a , bu. a v u k a t b o z u n
tusu ekemezlikten atlayacak, ibraam Bey bu mem-

lekete her ne iyilik yapmsa,

h e p s i n e dil uzatyor.

Vay efendim, cami de neymi.

Kasabada cami var

ken, yeniden cami yapmak olur muymu.

Bizim

kulamza

geliyor,

Zndk

Burhan

yle

diyesiymi,
Yahu,

onlar namaz

klmaz.

Eskiden

cumadan

c u m a y a c a m i y e g i d e r , c u m a namaz- k l a r l a r d . ; C u m a
namaz farz bile d e i l . . . Bildiklerinden m i ! Oniar far
z snneti ne bilir...

C u m a namazna gitmeleri neye,

i b a d e t iin mi? V a l l a h a d e i l . . . C u m a d a n c u m a y a c a r
mide buluup, avluda d e d i k o d u y a p m a k iin. Birbir
lerini ekitirecekler, namaz da bahanesi. Namaz k
l a c a k M s l m a n , b e v a k i t klar. B e h i l n e r d e v u r
dular? U n u t t u k mu? A s l a n paras k o c a Behll' c u
ma

namazmdayken

arkasndan

vurmadlar

m?

Bun

lar ba s e c d e d e M s i m a n r p u s u y a d r r d e k a n cklna getirip vururlar,

bir de

Mslmanlk, taslar

lar hem? B e h l i ' n k a r d e i

Ramazan

ne yapt? A a

sn

namazna

giderken

vuranm

daysn

cuma

k a p s n d a v u r m a d m?

imdi kime bu

cami

Mslmanlk?

Hi deilse eskiden cumadan cumaya camiye gider

l e r d i . i m d i o n u d a k a l d r d l a r . C u m a n a m a z n a bile.
camiye giden

kalmad.

Bayram bekliyorlar ki,

maz klalar...

Bunlar hangi

bayramdan

bayrama

Mslman, bayram

na

Ms

lman!... Bayram gelecek de, namaza durup, smme

h,

Allah'

kandracaklar.

Evet k f i r b y l e

dermi ve

milleti

zehirlermi.

Y a h u , biz c a m i y e g i t m i y o r s a k . . . A l l a h A l l a h . . .

Ne de

mek? badet de gizli, kabahat de gizli, demiler. Ko

ca bir kasabaya bir cami yeter mi ya... O n u n da ki
rileri bel v e r m i , tepemize ha indi, ha inecek... Yni
imdi

n'etsek gerek?

Ykk

mescitte

secdedeyken,

dam stmze k e de, altnda m kalsn Mslman?

N e d e n y e n i d e n cami y a p t r m a a kalktk, ite b u n d a n

t r . . . A l l a h raz o l s u n g e n e Z b k z d e b r a a m B e
yimizden;

Eksik olmasn, nayak o l d u da Gam Yap

trma Derneini k u r d u r d u ,
Pazar y e r i n e , alana, s o k a k balarna d e l i k l i b i r e r
.tahta k u t u k o n d u . K u t u l a r

Kabe

yeiline boyal... s

t n d e Ey M s l m a n - v a t a n d a ,

cami

inaasna s e n

d e y a r d m et! d i y e y a z l . K u t u l a r o n g n d e , i k i h a f
tada bir Belediyeye getirip gz nnde ayoruz. Bre
Bey, sen bu bizim adamlarmz adam belleme. Yahu,
k u t u l a r a b a k y o r u z , d o l u . ki a d a m z o r t a y o r . B i r d e
paradan gayri her biey

mevcut,

yalnz

para

yok.

Herkes gnlnden ne koparsa atm, kutuyu doldur

mu ve

Kabe

yeili' boyal

kutumuzu

kutusuna

d n d r m ; cigara izmariti var, d m e var, a p u t pa

a v r a , k t yrt, e f e n d i m e s y l i y e y i m , her ne ak
lna g e l i r s e v a r . y a l n z p a r a y o k . . . Y a h u , u p a z a r y e
rine p tenekesi konsa, h e r k e s p n y e r e atar da,
k u t u y a k o y m a z k e n , imdi iane k u t u s u n a e r p d o l
dururlar; A m a neye? H e p

Avukat Burhan

tezvirat... Kutudan kan

alann

paralar yermiiz...

Ulan,

para nerde ki yiyelim, p m yenecek hey oca ha

t a s . . . ane k u t u l a r n iki k i i h l y a r a k t a d k a , m i l
l e t d e i i n d e n h a z i n e k a c a k s a n y o r . Biz b u p a r a l a r
la cami deil, caminin kapsnn mandaln yaptramy a e a z . B u n u n z e r i n e , s a o l s u n Z b k z d e akl e t
t i d e , s u s a n n iki b a n a , b o y n u a n t a l iki a d a m k o y
d u . -Yoldan k a m y o n m u ,

tomofilmi, otobos neymi

geti mi, bizim antallar yol ortasnda d u r u p elleri

ni

kaldryorlar:
Dur!..

Ey M s l m a n l a r ,

cami

yaptracaz,

g n l n z d e n ne k o p a r s a . . .
Elli k u r u l u k ,

bir liralk

makbuzlar var,

kes

ha

k e s . . . Bilir misin, kalabalkta insan b i r b i r i n d e n utanp

d i n g a y r e t i n e g e l i y o r d a k e s e n i n azn a y o r . B u i

tuttu, e p i y p a r a t o p l a d k . V e d e k a z a m z d a a k s a t a aid. n k , c a m i y e iane t o p l a y a n l a r a , aldklar pa

rann yzdeyirmisi verildiinden,

boynuna

bir anta,

bir torba geiren yollara dkld.

Biz

iane iine

gayret vermiken,, gnlerden bir

g n , bu bizim Tabansz kr var ya... Delibozuk bir

garip olandr.

Onun bunun kapsndan

meczup. Bu rk'oian,

g e i n i r bir

Buldum, buldum, buldum

hey!.. d i y e b a r a r a k , b i r y a n d a n d a e l l e r i n i k r d a
tp g b e k a t a r a k o r t a y a s a l n d . k r ' o l a n M j d e m i
isterim, buidum! diyerek barmakta...

Partide top

lanm, iane kutularn am, iinden kan e r p

ayklamaktayz.

Ulan ne b u l d u n dei'olan? d e d i k buna.

Mjdemi verin,

Kasap

Osman

Emmi'nin

ca-

musunu buldum, dedi.

Deme...

Camide buldum. Mihrap nnde secdeye ka

Nerde olum?

p a n m . D e h l e d i m , h a y d a d m s a d a b a n a msn d e m e
di, l d r Allah kpramyor.
Hepbirden sokaa dkldk, camiye vardk ki...
Y a h u B e y , o k o c a c a m u s , t a r l a san

kadar kalma

m m? O l u r i d e i l . . . K a r a c a m u s u n b i r k e m i k l e r i
kalm, bir de kemikleri

tutan kara derisi...

Kasap

O s m a n d a k o u p g e l m i , h a y v a n n b a n d a vah v a h ,
b e n bunu da m grecektim diye gzyan sele ver
mi.

/
Akl Evvel Bedir Hoca,

A m m a n bu rezillik duyulmasn,

burda kalsn.

A v u k a t B u r h a n d u y a r s a , bizi t e f e k o r d a d n y a y a t e l
ll e d e r . . . d e d i .
Besbelli yle olmu.

ardsra g i d e r m i .

Camus,

Kasap Osman'n

H a y v a n bu ya, ban o yana

bu

yana vuruyor. C a m i kapsna da bir ba v u r u p .kapy

aralaynca, ierdeki-yeil rty
dalm. Bizim caminin kaps,
bildin mi...

Kap arkasnda

ayr belleyip ieri

h a m a m kaps gibidir,
iple ar d e m i r paras

asl o l d u u n d a n , k a p y a m a k i i n d a r d a n
sin,

i e r d e n e k e c e k s i n -ki,

itecek

m a k a r a y a bal d e m i r i

y u k a r e k s i n de kap alsn, C a m u s b u n u bilir mi?

Hayvan ieri

girip de ayr imen olmadn g r n

ce dar kmak istediyse de, olmam. V u r m u ba

n, v u r m u

ban, kap

doru ekmesini
camide kapal

bilse,

kalm.

almaz...
aacak.

Haly,

Kapy

kendine

Koca camus bir ay

keeyi,

deme tahta

larn k e m i r m i s e d e , s o n u n d a m e c a l d e n d p , m
b a r e k h a y v a n m i h r a p n n e yl k a l m . E r i y e e r i y e ,
bir erimeyen
nn

kemiiyle derisi...

ttik, d e p t i k ,

hi kmldayas y o k , b e t e r o l m u .

van gzn dikmi,

hayva

M b a r e k hay

Etmen, e y l e m e n brakn can v e

reyim d i y o r s a d a K a s a p O s m a n mal d e r d i n e d t
nden

Mslmanlar,

Allahn

seven

aslsn...

de

d i . Bana kalsa hi d o r u d e i l .
A m a n brakn, hayvann d e r m a n yok, diz s
tnde duramaz. Buna it yal yapp, nne koymal da,
hayvan yiyip canlansn dediysem de dinletemedim.
C a m u s u k u y r u u n d a n aslp, b a n d a n e k i p z o
runa ayaa diktiler.
Osman'n stne

Dinelmesiyle

ylmas

bir o l d u .

hayvann

Kasap

Mbarek hayva

nn b i r k a l k m i k s o l u u k a l m , o n u d a t k e t i p r u h u
nu teslim etti. Az kaid ki, Kasap O s m a n da camus
leinin altnda yamyass olup can v e r e . . .
alp,

Lei teye

Kasap Osman' kurtardk.

V e l k i n , b i r a v u y e r d e d u y u l m a d k lf o l u r m u ?

A v u k a t Burhan'n kulana gitmi.

tutulur mu?
Balad

sylenmeye:

269

Daha onun

az

U!an b u n l a r n e r e n i n M s l m a r a . . . Y a h u , m e s

c i d e camus kapanm, bir ay kmam da, bunlarn

haberi bile y o k . . .

H a n i b u n l a r n - n a m a z , niyaz?

caminin imam meyzini

.Bu

nerde? Bir silen spren d e .

mi y o k . erde ne var diye bir merak eden de mi y o k ,

ban kapdan uzatan da m y o k ?
Bunlar hep kulamza gelir.

braam

Bey olsa,;

sesi soluu kesilir ya, imdi meydan bo bulmu ko

n u u y o r . Biz bunlar m e k t u p t a braam

Bey'e bir bir

bildirdik. braam Bey de partiye telefon etmi.

Ya

knda geliyormu. Kendisinden nce -karisi'geldi. M a

allah kar, kendini Ankara'ya abucak uydurmu ve
de A i l a h iin sahici m e b u s kars o l m u .

- :

Canm, dorusunu istersen, bu bizim Z b k de

a d a m d e i l . Evet, i n s a n atar, a t a r a m a b y l e m i atar...
Atnca karsndaki,

hi

deilse yarsna

inanacak.

Tepeden trnaa yalan olur mu...

Z b k ' n kars ilkin Ebe
m.

Hayriy'anmlara

anlat

O r d a n her biyana yayld. Kar milletinin azn

d a lf d u r m a z . b r a a m B e y ' i n k a r s r h e r g n k a p k a p
dolap

anlatyor.

Bunlar Ankara'ya varnca; birka

zaman otelde

kalp sonra bir kat kiralamlar. Kars,

K a l o r i f e r var da her bir taraf scack, a y a k y o

lu bile scack da, insan insanln biliyor.... d e r m i .

Bir a k a m zeri, telefon alm. braam'n kars
telefona komu.
Kendi anlatrm:
Bir herif t e l e f o n d a
mi?" diye sordu.

"braam Beyefendi evdeler

"Yok, n'idecektiniz?" diye s o r d u m .

" B i r iimiz v a r d g r e c e k . . . " d e d i . " N e y m i . B i l d i

imiz ise s y l e y i n b a n a "

dedim.

"Sen

kimsin?

raam Beyefendinin hizmats neyi misin?"

deyince

t e p e m att.

Ben braam Z b k o i u ' n u n ailesiyim!

dedim.
Herif telefonda

sesini

toparlad,

"Affedersiniz

H a n m e f e n d i , biz b i r h k m e t ii k o n u a c a k t k : b r a
a m B e y ' d e n b i r akl d a n a c a k t k . " d e d i . " S i z k i m s i
niz? b r a a m g e l i n c e k i m d i y e l i m ? " d i y e s o r d u m . " B e n
Bavekilim, aradm ltfen sylersiniz!" der demez,
ayamn ba zld. Telefon elimden d m , ben
oraca

yl

kalmm.

Az sonra

bizim

herif

geldi.

" N e o avrat, camus tezei gibi yaylmsn!" diye a

ka, e t t i . " B r a k h e r i f , B a v e k i l h a z r e t l e r i t e l e f o n e t t i ,
seni

sordu. Sana danacaklar

b i r h k m e t ii v a r

m!" d e y i n c e ne d e s e iyi..." " . . . t i r e t drzy, canm

s k y o r . H e m i akl d a n r l a r , n e m i d e v e r d i i m i z a k
l tutmazlar" d e di . Bizim braam'n Ankara'da g r a d o
s u v a r . H e r k e s o n a akl d a n y o r . H k m e t o n a s o r mayncak,

danmayncak

raam dersen

hibir admn

atmyor.

hibirine yz vermiyor. Ankara'y

grsen, Z b k o l u aa, Z b k o l u yukar...

k e s i n azncia Z b k z d e . . .
olu diyorlar.

Bana da

b
bir
Her

Bayan Zbk

Hergn bizimkine Bavekilden telefon

geliyor..,;
Kars b u lflar k o m u

komu yayd ve bunlar

bizim burda meydan maskaras oldular. Herkesin di

line dtler. n k biz, Z b k ' n eliibin n u m a r a s
n g r m z . K a r s b u h i k y e y i a n l a t r a n l a t m a z biz
o y u n u p d i y e anladk. Karma dardan Ben Ba
vekilim diye telefon eden kendisi. Byle telefon edip eve gelince de Bavekil hazretlerine aza alnmaz
lflar s y l e y e c e k de caka satacak. Kars da bunlar
etrafa duyuracak.
rd.
.

Kar

Ankara'da

n a m m z ald

diyormu.

n d e n k a r s g e l d i , n a m l a r n n nasl y r d n

271

anlatp k o t a s n rezil etti. Bu yetmezmi gibi ardn

dan Zbkzde gelip stne ty dikti.
Gece r e t m e n l e r Dernei'nde toplandk.
toplanmamz undan

ki,

ilemizde

parti

prt

Orda
ayrl

olmadn gsterelim. Bu memleket hepimizin, deil

mi- y a . . . Z b k z d e g e l d i . H a k i k a t , h e r i f e m e b u s l u k
yaram, stne bir baka halvet gelmi.

Biz h o p

d i y e a y a a k a l k n c a , iki e l i n i a p ,
Aman

aman...

Beni mahcup

ediyorsunuz Al-

lahaknza o t u r u n . . . d e d i .
.

E e e e i b r a a m B e y , . n e v a r ne y o k . . . A n l a t da

dinleyelim.

Zbkzde

azndan

ballar akarak

anlatyor.

kin gzel gzel anlatrken, sonradan gene ipin u c u

n u k a r m a z m? H k m e t , o n a d a n m a d a n h i b i r ie
k o y u l m a z m . B a b a k a n l a sk f k l a r , - b i r i t i k l e r i a y r
gidiyor. Zbk,

B i r g n s a b a h t a n a k a m a i y i c e a l t k , d i y o r ,
akam oldu. Hep yorulmuuz.

Babakan,

braam,

gel bu gece elenelim. Bir hovardalk edelim dedi.

Ulan o l u m , e t m e , e y l e m e . . . Hi yakk almaz de
d i y s e m d e , herif bikez azm,

ne dediysem dinlete

m e d i m ' Kalktk, makam arabasna binip gittik. Bave

k i l e Gel s e n b u m a k a m a r a b a s n b r a k , bizi t a n r l a r .
Bir taksiye binelim d e d i m . B e r e k e t s z m d e n dar
kmaz.

M a k a m arabasn

savp

bir taksiye

bindik.

Oras senin, buras benim, gezip dolamadk yer komadk, velkin gnimzce bir uygun yer bulamadk.
N e y s e uzatmyalm, gece yarsndan sonrayd, A n k a
ra'nn en i k s br gazinosuna vardk. Duvarlar ayna
ve kadife... ncesaz da bir oynak hava t u t t u r m u ki,
d e m e . gitsin.

Bizim

Bavekil

saolsun,

iyidir hotur

d a , i i n c e cvtr, i i p i i p t u t t u r d u : b r a a m , u kz
lardan b e e n e l i m de masamza ikisini aralm. U

272

lan oium etme, seni b e l k i tanmazlar. Lkin beni b i r

t a n y a n e d e n k a r , b i r b i l d i k "grr d e " V a y u m e m
leketin Z b k z d e s i n e bak, millet iini brakm, kar
dalgasna dm": der dediysem de dinletemedim.
Ben de akr keyif olduumdan,

pusulay armm

b e s b e l l i , pilavdan d n e n i n ka krlsn, d e y i p , ga
zinonun en gzel

iki k a r s n a

imar ekip el ettim.

Karlar, masaya k t . N e y s e uzatmyalm, y e d i k itik,

garson
kapt.

hesap pusulasn

getirdi.

Ben elinden pusulay

Bavekil

pusulay

kapmak istediysem

de,

Aman olmaz, bu gece sen benim misafirimsin... He

saplar benden dedi. Ne de olsa koca bir Bavekil
d e y i p , ben de s t e l e m e d i m . kiye katl hesap pusula
sn ap baknca rengi att, benzi kl o l d u . . .

Yahu,

b u ne? ki m i d o k u n d u , n e d i r . . . F a k a t , r e n k a t m a s
beri b e n z e r deil, i k i d e n o l m a y a hi b e n z e m i y o r . Elindeki pusulaya bir gz attm ki, hesap sekizyz k
sur lira... Anladm; hesab d e m e y e paras kma
yacak,

renginin

solmas

ondan.

Ver buraya!

diye

e l i n d e n e k i p a l s a m , b i r k o c a B a b a k a n iki k a r - y a
nnda be paralk olacak. Ben hemen karlara aktr
madan keseye davrandm, desteden bir binlik ekip,
masann altndan binlii uzattm. Ayamla da ayan
drtkledim.

Drtkledim

ya, bana

msn d e m i y o r .

Masann altndan biri, elimdeki binlii kpt. Ben ba

b a k a n ald b e l l e r k e n y a n m d a k i sar karya kaptrma
m myz p a r a y ? O r a n n k a r s b i r a d e r , p a r a y k o k u
s u n d a n tanr. G z l e r i n i b a l a d a p a r a y

uzat, e l i n d e

k a para o l d u u n u bilir. D e s t e d e n bir binlik d a h a

karp gene masann altndan buna uzattm, eline t u
t u t u r d u m . Paray alnca bir, Oooh... e k t i , rahata
e r d i . Bana da braamcm, bu

iyiliini hibir vakit

unutamyacam, can yolda ve yiit arkada oldu

u n u g s t e r d i n . Yarn sabah derim. d e d i . B e n de

Ne demek, arkadalk arasnda parann sz m ofur, ha s e n i n ha benim d e d i m . Yni d i y e c e i m u k i ,

g e c e m i z g n d z m z birlikte g e e r v e ayrmz gayr
mz y o k t u r .

Yahu bey, yalan icat oldu olal, bylesi u y d u r u l

m a m . U l a n b u Z b k , b i z i d e iki p a r a l k e d e r . B u
nun burasnda muhalifi var, e f e n d i m , partisizi var, ta
r a f s z var... B y l e d e a t m a o l u r m u ?
Bir hafta kadar kasabada

kald, her toplantda

yeni bir atma, yeni bir yaian-doian... Hemi de eski

d e n o l d u u gibi d e i l . Ankara'nn havas herifin at
masna yaram. Eskiden de biliriz, atard, ama by
lesi d e i l . . . Kars b i y a n d a n ,

kendi

biyandan

at

y o r . A v u k a t B u r h a n b u n l a r d u y d u k a s e v i n c i n d e n zil
t a k p o y n a y a c a k . te s i z i n s e t i i n i z m a s k a r a b u . . .
diyor. N'eydelim, biz de ar belsna Dedikleri, evet,
dorudur diye yalana destek oluyoruz.
Biz o n u buraya A v u k a t b o z u n t u s u n u dzlesin, s e
sini s o l u u n u k e s s i n diye deil de, elegne

maska

ra olsun, diye armz. Canm, bildiin gibi d e i l ,

herif iyiden iyiye tozutmu.
G e n e A n k a r a ' y a gitti. G i d e r k e n de bize a b u k
kasabadan bir heyet toparlayn, Ankara'ya gelin, be
ni

grn. Kamlk ayna baraj yaptracaz, bir de

kasabamza fabrika

kurduracaz.

Heyet olup

gelin,

barajla fabrikay isteyin ki, benim de szetmee y

zm olsun d e d i .
Kalkt gitti. Ardndan

biz d e b i r h e y e t k u r d u k .

Gedikli hsan Efendi, i f t v e r e n o l u Hamza Bey, O t e l

ci Satlm Bey, Tccardan Emin Efendi, Allahn K u
lu smail Efendi, bir de b e n heyet o l d u k . Her ie bur
nunu sokar, akl erik g e i n i r d i y e Bedir H o c a n a m u s
suzunu da bamza g e i r d i k , gittik A n k a r a ' y a . O A n
kara'da bizim ektiimiz, ah bizim ektiimiz... Bize

ne alicengiz oyunlar oynad ki bu namussuz, hesaba

kitaba gelir iler deil.
Demek bizim

bir

isyanmz o l m u k i ,

Cenab

M e v l m d a b u b e l y Bamza m u s a l l a t e d i p , b i z e i b
ret dersi vermi. A m a y o k , bizde gene de anlyacak
kafa yok.

y l e b i r hrt

milletvekili yaparsak, geri

s i n i s e n d n B e y , b i z d e n n e h a y r g e l i r . . . Biz b y
leyiz, bizden ne k y olur, ne k a s a b a . . . B y l e g e l m i ,
bylece gideriz. Lanetlendik mi, beddua m aldk ne
dir? ilemizdir, ekeceiz...

YANLI

GDYORUZ

le Ortaokul

Almanca

retmeni bir

arkadana u mektubu yazyordu:

Sevgili
B u r d a b o u l u y o r u m artk. Edebiyat y a p m y o r u m .
Gerekten
kesiliyor.

bouluyorum,

hava yetimiyor,

Hdrlk D o r u u ' n d a insan y e r e

soluum

aian

sert

y e l bile, cierlerime b o u c u gaz gibi doluyor. A n c a k

kendimi bilmemesiye, kendimi yitiresiye itiim

za

man rahat e d i y o r u m . Her sabah dilim pasl, azm ac, b e y n i m u y u u k uyannca, bir daha imiyeyim d i
y o r u m . K e n d i k e n d i m e sz v e r i y o r u m .
kinmek,

kendime gelmek istiyorum.

birlikte yeniden
havasz...

boulmaya

Buraya gelirkenki

yle bir sil

Olmuyor. Gnle

balyorum, havaszm,
cokunluumu yitirdim,

iimden tap akan su, l topranda gllenip batak

tand.

,
B e n i k n y o r s u n , d e i l mi? B u r d a n b i r k u r t u l s a m ,
275

b e n d e k e n d i m i k n a y a c a m . k i n c i y j l b i t t i ite.'.. Ki
i dev olsa, bu iin stesinden gelemez.

Uyutum,

kaldm. B e n de onlara imdi onlar gibi, anlamsz an

N

lamsz glerek,

N'riyon

Onlar da

heyri? diye hal hatr s o r u y o r u m :

bana,

N'riyon heyri? diye

halhatr s o r u y o r u m .

lyak da gzden mi olak... diyorlar.

yok;

bu bir

kar yol mu? z m l e n m e d i gitti u s o r u n ;

Dizden,

b a ta

cmz halka

gzden olmadan
m

inecekmiiz,

yceltecekmiiz,

bakas

halkmz

herneyse bieyier

kendimize

mi.

yapacakmz...

B y k e h i r l e r d e o t u r u p , h a l k iin d n m e k n e k o
lay...

Buraya gelmeden

dnyorum,

iimi

nceki

iyi n i y e t l i

aptallm;

bir halk dalkavukluu

kaplam

t . B i z i nasl k a n d r d l a r , a l d a t t l a r , s o n u n d a , h a l k d a l
k a v u u yaptlar. H a l k bilir, halk hereyi

bilir, halkta

b y k bir sezgi vardr.

Yalan, hepsi yalan...

Halk hereyi

bilir

dalkavukluu bile, halk kendilerinden ayr,

demek

bamba

ka, umac k o s k o c a m a n bir dev yaratk g r m e k deil

de

nedir?

Yalandan

dalkavukluk ettike,

halk
bu

sever

grndke

.yalanlara gerekten

halka
inanan

benim gibi tek-tk kiiler, bilgisizliin, grgszln,

geriliin

kzgn,

sonsuz lne

szan clz

sular gibi

kuruyup, bitip gideceiz.

Halk bilir, halk sezer s z n d e , d i k k a t et, halk
bir kmseme, hie sayma, s e v m e m e var. Yalan, bir
byk yalan iinde

uyumuuz.

miyor, hibiey sezemiyor.

yllardan beri,

aldatlr,

Halk

hibiey bil

Bilse, sezse, bunca yz

kandrlr myd?

Nasl

bir u-

y u t u r u c u yalan b u . . . G e r e k t e n bu halkn bilip

r e n m e s i n i istememiiz. steseydik, n c e halkmz b
t n a c g e r e k l e r i y l e tanr,

276

ondan

sonra ne yapma-

mz g e r e k t i i n i

dnrdk.

Kendi

halkmz

olutan

stn saymak neden, Tanr bir okur-yazar bile olma

y a n insanlara

iltimas m yapm?

Bilinsiz, bilgisiz bir lkclkle boa giden bu

i k i yl s o n u n d a , d n m e m e k i i n b e n d e i m e k t e n ,
r e t m e n l e r Dernei'nde prafa,

otuzbir, kaptkat,

p o k e r oynayarak zamanm l d r m e k t e n baka bir y o l

bulamadm. Biliyorum, imdi sen gelsen buraya bize
n e d e r s l e r , n e a k l l a r v e r i r s i n . B e n d e ilk g e l d i i m d e
byleydim. Dardan sisli, kirli

camlardan kahveleri

dolduranlara bakyordum. Bir masa evresinde nle

rindeki o y u n ktlarna iik balar, dardan baknca
kopukmu, yokmu gibi, ylece duran kalabala k
z y o r d u m . G e c e l e r i l b i r k a l t n d a ,
kirli yzleri

uzuyor,

sanki bir

bu adamlarn

dokuma fabrikasnda

durmadan gidip gelen iler gibi, bunlarn da kirli, y a

l

iskambil

kd tutan

elleri,

havaya

kalkp kalkp,

krk m a s a m e r m e r l e r i n e i n i y o r d u .
K i m gelse aramza, bir s r e s o n r a bizden beter
olacak.

nk

biz d e v d e i l i z ,

insanz.

Halk ilkin kandran ehir aydn d e i l , k a s a b a ay

dn.'Kasabal aydn, halk ehirli aydnnn
snda yardmclk,

araclk

ediyor.

Burda

kandrma
bunlar

Ge

dikli hsan Efendi, Akl Evvel B e d i r Hoca, i f t v e r e n o

lu Hamza
smail

Bey, Tccardan Emin Efendi, Allann

Efendi,

Allah

Selmet Versin

Murtaza

Kulu

Efendi

gibiler. .
Geen gn yine, bu adamlar toplanm, kylnn
hereyi bildii stne konuup,
' O ne arkl erknharptir o o o . . . d i y o r l a r d .
G e d i k l i hsan Efendi, arkl e r k n h a r b i n b i l g i s i
ni isbat iin bir de u olay anlatt:
Manevredeydik.
-tutmayan g n e y

Bizim blk bir tepenin rzgr

yamacnda adrl

ordugha ekil-

misti.

Karanlk bastrnca,

yzba " B l al, filn

y e r e g t r " dedi. adrlar topladk, ktk yola... Ha

v a d a k t karanlk, g k t e t e k yldz y o k .

Ben atta,

b l n n n d e y i m . Yola ktktan yarm saat sonra,

arkadan bir ses geldi:

Yanl g i d i y o r u z . . .

Kim o sylenen? dedim, hi ses kmad.

A r a d a n bir-iki saat geti, gene arkadan bir ses:

Yanl g i d i y o r u z . . .

Kimdir

Gene

o?

kimse kmad.

Bir zaman

sonra bir daha:

Yanl g i d i y o r u z . . .

Kim o sylenen, ksn!...

k m a d . Saat de g e c e yarsn g e t i , g i d e c e i
miz y e r e o k t a n varmalydk. B l n iinden o "Yan
l g i d i y o r u z "
d

sesi, g n ryasya s r d .

Bir de gn

ki, ne bakalm, biz o r d u g h k u r d u u m u z y e r d e

deil

miyiz...

Sabahacak olduumuz

dnp durmuuz.

"Yanl

Bu

tepeyi

frdolay

sefer,

gidiyoruz"

diye

syleyip

duran

kim

di? d i y e b l s k l a d m .
Onbalardan

biri,

* Baefendi, Hsn syledi d u r d u . . . dedi.

Blkte bir Kel Hsn var, nerdeyse tezkere alacak, daha uygun adm yrmesini beceremez.

Gel len Hsn buraya! d e d i m . N e r d e n bildin

sen bizim yanl gittiimizi?

Geldi.

Komutanm, dedi,

ordughtan

ktmzda

rzger benim sa yanama v u r u y o r d u . Az gittik, bukez rzger sol yanam

amarlamaa

balad. A n

l a d m k i , biz t e p e d e t e r s d n d k , k a l k t m z y e r e g i - /
diyoruz.

"Yanl g i d i y o r u z ! "

diye ses ettim. Az daha

gittik, rzger gene sadan frmee balad. Anla

dm ki, gene ters dndk...
seslendim.

Gene gittik...

''Yanl g i d i y o r u z ! " d i y e
r z g e r bir sa yandan

v u r d u , bir sol yandan esti... Anladm ki, kalktmz

t e p e y i frdolay dnp duruyoruz;

Ulan Hsn, dedim, yleyse, kim bard, di

ye sorunca

neden kmadn

Baefendi, dedi, bir

drmazdn,

"Yanl

ortaya?
Kel Hsiin'in lfna al

gidiyoruz!"

demesine

inanmazdn

ki...
G e d i k l i hsan Efendi bu olay anlatp da,
" Kylmzdeki

akl

kimde var!

deyince

artk

dayanamadm...
S e n b u n a akl m d i y o r s u n h s a n E f e n d i , d e
d i m , ehirliler d e s e n i n gibi dnyorlar, tpk senin
g i b i , H a l k m z aklldr, h a l k m z b i l g i l i d i r . B u n u n n e
resi

akl?

n c e aklszlk s e n d e n balyor.

yzyln ortasnda
da, suratna rzgr

insan

Yirminci

pusula yerine kullanyorsun

vurmasndan yn

buluyorsun...

Sen bu zamanda, Kel Hsiyin'in yanan pusula diye

Sulanrsan, b u , Kel Hsiyin'in akln d e i l , senin akl
szln g s t e r i r .

Rzgr

dediin hep biyandan m

eser? Ya rzgr bir sadan, bir soldan deiik esseydi de, sen Kel Hsiyin'in aklna uysaydn, yol gidiyo
ruz diye t o p u u n u z u n

stnde

frdnseydiniz

nasl

olurdu?
Byle d e d i m ama kime dedim? Hi bu halk bil
gili, anlayl olsa, bu

G e d i k l i hsan Efendi gibileri,

y o k s u l srtndan, geinebilir mi? Halk bilir, diye halk

u y u t m u l a r ; biz d e b u n a a p t a l c a s n a k a t l m z .
B u r a n n k y l e r i n i g e z d i m . lk g i t i i m k y d e g e c e
kalmtm. Gece helaya gidecektim.

Helanz nerede? diye s o r d u m .

Elime bakr bir ibrik v e r i p ,

Buralar-hep hel... yle al! dediler.

Biilmi b u d a y tarlasnn iine daldm;,.dik sap*

lar v e k e s e k l e r arasnda k e n d i m e y e r a a r k e n k y n
kpekleri

bama

t.

Konuk

olduum

evdekiler

y e t i m e s e , iri k p e k l e r b e n i p a r a l a y a c a k l a r d . E v d e n ,
k o m u l a r d a n kyller kt.

Onlar beni evirdi, k

pekler onlar evirdi. En ortada, ekin saplar ve ke

sekler arasnda ben, e v r e m d e kyllerden bir halka,
onlarn dnda k p e k l e r d e n bir halka. K p e k l e r hav
lyor, k y l l e r de k p e k l e r e ,

Hot hot!., diye baryorlar.

A r a d a bir ilerinden biri de bana,

Korkma Bey, korkma, keyfine bak! diye ses

leniyor.
Sen keyfi

g r d n m? A y a a kalktm. En n d e

elimde ibrikle ben, arkada

h o t hot!..

ran kyller,

havlayan kpek srs...

daha dta

diye ba

Byle bir trenle eve girdim.

te heisz y a a y a n bu k y l y e biz, hi utanma
dan,

sklmadan,

Sen hereyi bilirsin . aslanm,

senin seziin

v a r y i i t i m ! d i y e srtn s v a z l a y p o n u u y u t m a y a , k e n
edimizi

kandrmaya

alyoruz:

Bu anlattm ky
sin?

Kapclkla.

halk neyle geinir, bilir mi

Bunlarn

genleri

k a d n - e r k e k s

tanbul'a, A n k a r a ' y a g u r b e t e kar, oralardaki

da; apartmanlarda

kapclk ederler.

k y d e kalan yal ana - babalarna para

hanlar

O r d a kazanr,
gnderirler;

Be-on ylda bir dner, k y e slaya gelirler. Baba o c a

ndan tam sklmezler.

Onlar da yalannca gelir,

bu ksr toprakl kye yerleir, oullarn kzlarn b

y k ehirlere odac, kapc gnderirler.
Saydm, btn k y d e d r t ahlat aacndan baka

280

aa yoktu.

Yamurdan aka aka toprak

kalmam.

Tarlalar ancak bire b i r b u u k , bire iki v e r i y o r .

Bir kile t o h u m ekip, t o p r a a l n ' t e r l e r i y l e sula
y a r a k iki k i l e t a h l a l a c a k l a r . Y i n e d e b u ksr t o p r a k
tan

vazgeemiyorlar.
Bu kylnn hepsi de stanbul hanlarnda, apar

t m a n l a r n d a kapc durmular, o hanlarn, a p a r t m a n

pembe,

beyaz

fayans deli

helalarn ykayp temizlemiler.

larn k a l o r i f e r l i ,

mavi,

Ama

kylerine d

nlerinde-kendilerine

hel yapmamlar.

Neden? Neden byle, diye

hi d n y o r m u

yuz?
Grgszlk desen; deil, ite helann en gze
lini y l l a r c a

grmler,

temizlemiler,

kullanmlar

da... A m a yine de kendilerine hel yapmyorlar. Gr

m e k , t e k b a n a b i r ie y a r a m y o r . K i i n i n , o g r d
n alacak,
gerekiyor.

benimsiyecek bir dzeye

O yere ykselmedike, ne

ykselmesi
grse bo...

Bunlar; yllarca temizledikleri helalarn, kendileri gibi

insanlar iin deil, yalnz kapc, odac durduklar han
ve apartmanlarda y a a y a n insanlar iin o l d u u n u sa
nyorlar.
^ t e biz b u h a l k a akll, b i l g i l i , a n l a y l , s e z g i l i
diyoruz. Yalan. Onlar da, bizi de kandrmlar, aldat
mlar.

Biz d e o y a l a n l a r a a l d a n p k r k r n e h a l k

dalkavuu

olmuuz. Ac

gerekleri

rensek,

re

t i l m e d e n , e i t i l m e d e n , halkn bilgili, anlayl olamyacan k a v r a s a k , o zaman ne y a p m a m z g e r e k t i i

z e r i n d e d n e c e i z . A m a Halk bilir, anlar d e y i n c e

dnceye yer kalmyor artk...
e h i r l e r i n k a l o r i f e r l i , prl prl f a y a n s d e l i h e llarn kullanp da e v i n d e helas bile o l m a y a n insan
lara,
'

H a l k b i l i r , h a l k anlar!., d i y e ' y a p t m z h a l k

dalkavukluumuza,, iine dtmz aptalla

bak...

H a l k d a h a o k s o y m a k i i n , bizi d e k a n d r m l a r , h a l k
dalkavukluunu

Halklk

imdi sana Akl

sanmz.

Evvel

Bedir

Hocay anlatyo

rum.
K a d i f e , bir kasketi var, kasketin

gneliini hep

sol y a n a a r k a y a d o r u e v r i k giyer. K a s k e t i n i n altn

d a d a k i r l i , y a l b i r t a k k e s i v a r d r . C a m i y e c u m a na
mazna giderse, apkay ayakkabnn yanna kor, tak
keyle namaz klarm. iman tostoparlak- bir adam.
Sevimli bir yz, cana
Burdakilerin

yakn da bir konumas var.

h e p s i o k tatl

inandrc...

Her birinin

konumalarnn

bu

k o n u u y o r l a r ; tatl v e

inandrc

ne kadarnn yalan

dan birbirlerinden renebilirsin.

olduunu,

kalmyor.

Hatt

bastryor. Emin Efendi

tatl

sonra

Bana kalrsa akll

lktan yana T c c a r d a n . E m i n Efendi,

hi de aa

szlerinin,

kimi

Bedir Hoca'dan
zaman

onu

bile

b a b a c a n bir a d a m , salarn

sfr n u m a r a m a k i n e y l e t r a e t t i r i r . S u

ierken elinin

birini bann stne kor, ksa ve a r p k b a c a k l a r i y l e

rdek gibi yrr.

Onun da konumasna doyum ol

maz.
Burdakiler ok

svgl

konuuyorlar.

Yalnz

m a i l E f e n d i h i s v m e z . E n o k kzd z a m a n l a r bile*
barmaz, s v m e z , kzd a d a m a yalnz,
lu

der.

Allann

kulu

demekle

Allahn k u

kzgnln

yattr

m olur. Bu y z d e n ona Allahn Kulu smail Efendi

lkabn

takmlar.

K a r d e i m , ne kadar yazsam, burda e k t i i m s

kntlar sana a n l a t a m a m . Kar karya gelmeliyiz-de,
babaa verip, sana bir hafta,
Artk, iyice bunaldm. Beni
atamalar iin stste
yok.

Hasta

on gn anlatmalym.

burdan baka bir okula

dilekeler veriyorum.

olmalymm,

burann

havas

da

Cevap
hastal-

m a r t t r m a l y m k i ,

beni burdan

nakletsinler. Vilyetteki hastanede

baka bir yere

muayene oldum,

hibir h a s t a l k b u l a m a d l a r , t u r p g i b i y m i i m . B u r d a n
uzaklaabilmek iin, hasta o l m a y a bile razym. D o k
torlar anlamad
yorum:

ama,

Umutsuzluk,

ben hastaym. Hastalm

krgnlk...

Ruh

knts

bili
iin-

- de gittike k e n d i m d e n ayrlp b a k a bir insan o l u y o

rum. Bu umutsuzluk, ne

yapmam gerekli olduunu

b i l m e m e m d e n geliyor. Ne bakalar iin yayabiliyorum, ne kendim iin...

Bakalar iin y a y a b i l s e m ,

k e n d i m iin d e y a a m o l a c a m , m u l a n a c a m b i
l i y o r u m , a m a nasl?..
Sk sk alyorum, ama g l d m h e m e n hi o l
muyor. G e e n gn, b y k bir sinir bunalm g e i r d i m .
Pazard. Sabahtan

gezmeye kmtm. Kardan

b-

r n e b r n m bir kadn g e l i y o r d u . Kadnlar y o l d a ,

brklerinin iine
yle geziyorlar.
:

dolanm, yalnz t e k gzleri ak,

Bu denli

kapandklar da yetmezmi

gibi, uzaktan bir e r k e i n geldiini grdler mi, daha

elli adm ara v a r k e n

hemen nlerini

duvara dnp,

e r k e k elli adm gsesye srtlar d n k , o t u r u p b e k l i

yorlar,

onlar

byle g r m e k , insan

insanlndan

u-

"> t a n d r y o r .
O pazar sabah, yalnz bama

giderken, kar

dan gelen brkl bir kadn grdm. Brnn iin

d e , a y r c a b i r krmz y a z m a y l a a z , e n e s i b a l y d .
k i e l i n d e , s u d o l u iki g a z t e n e k e s i t u t t u u i i n , b e n i
g r n c e , b s b t n b r n e d o l a n a m a d . Yalnz,

iki

elindeki

de

iki t e n e k e y i y e r e

koyup durdu. Yzn

r t n m e d i , srtn d a b a n a d n m e d i . K r k y a l a r n d a
. var yoktu. Nasl oldu ben de bilemiyorum, birden ya
nna s o k u l d u m d a ,
Bacm,

dedim,

kimden

neye byle kayor

sun? Bu kasabada yabancn y o k ki senin... Yienle

283

r i n , a a l a r n , e m m i l e r i n , he'ps,i s e n d e n . K u z u b i l e k u r t
tan, sizin er k i i d e n katnz gibi

kamaz.

b a c m ol,* n e d i r b u , s y l e b a n a . . .
yemez.

Bak,

i t e s e n b a n a srtn

Anam;

Seni bu erkekler
dnp duvara ka

p a n m a d n , ne i y i . . . Ya u azn n e d e n y a z m a y l a k a
pamsn?..
D a h a n e l e r s y l e d i i m i i m d i t a m o l a r a k -ansyamyorum. Ben byle deyince kadn birden enesindeki bezi e k i p azn at d a ,

Aha

grdn

Aznda

bitek

Neden

m?
di

dedi.
yoktu/Kzgnlkla,

kapanrmz!

Bizde

insan

arasna

kacak surat m kalm... dedi.

Hrsla
yrd.

tenekelerin
Donakaldm.

dnlarna

Bu kadnn isyann e h i r ay

anlatabilseydim.

Hi kendimi

sarTp

tahtadan tutamaklarna
Alamaya

tutamyorum.

baladm...

ok

kzgn v e o k

d u y g u l u adam o l d u m . O pazar, sabahtan i m e e ba

l a d m . ..
Sana yazdm

b u m e k t u b u i m d i z a r f l a y p -pos--

taya atacam, ondan sonra... yine imee... Beynim

t m uyusa da, hi d n e m e s e m , o k daha iyi...
Yarn

ibrahim

m u t l a k a tanp
Gzlerinden
rim.

Zbkolu gelecekmi.

Onunla

konumak istiyorum.
zlemle per,

Mektuplarn

DNNE

bana avuntu

mektuplarn

bekle

oluyor.

MANINA DORU

SYLE

Gedikli ihsan Efendi

yle anlatyordu :
Bizim

heyet hikyemizi

Zbkzde;braam

Bey,

dinlemi

miydin

bir heyet kurun

284

Bey?

da Ankara'-

ya gelip, beni g r n , d e m i t i . Bizi B a b a k a n l a g r

trecek, Cumhurbakanyla

konuturacakt.

Biz de

ilemize baraj, fabrika yaplmasn; isteyecektik. A m a

bizim niyetimiz, barajdan marajdan nce, u kayma
kam bamzdan atsnlar bir. Byle k a y m a k a m m ol u r m u , t a v a n tersi gibi bir herif, ne svanr, ne b u
lar... ip iip a l a m a k t a n Vah anam, ben buralar
da ryecek adam

mydm?

diye

v u r m a k t a n , diz d p sa y o l u p

ban

duvarlara

alamaktan baka

b i r i g e l m e z e l i n d e n . Evet, b i r i y i l i i v a r s a , b r a a m
Bey'in

b u y r u u n d a n dar

sabamza on
Bey'e

kmaz.

paralk

yarar

kaymakam

attr,

Neye yarar,

dokunmam.
bamza

ka

braam

a d a m a , benzer

bir kaymakam gndert diyeceiz.

Heyete ktk yola,
kara'y bilirim.

Ankara'ya vardk.

Ben

An

A r k a d a l a r d a n kimisi hi g r m e m i .

Biz otele indik. Akl Evvel B e d i r H o c a , g e n e bir akl

evvellik

gsterip,

Arkadalar,

dedi,

imdi

Zbkzde'nin

yan

n a v a r d k m , bizi alr B a b a k a n h a z r e t l e r i n i n , C u m
hurbakan
bala,

hazretlerinin

o y k s e k huzura

Kanunda

bile yeri

olsa

huzuruna karr.

Bu st

v a r m a k ar hakaret
gerek...

Bizi bu

grrlerse; hakaret ettik, diye tevkif

olur.

klkszlkta

etseler yeridir.

O n d a n t r , ilkin k e n d i m i z e bir e k i d z e n v e r e l i m ,
kl d z e l i m , A n k a r a ' i k b i r a d a m o l a l m .
iftverenolu

Hamza

Bey,

- Evet, d o r u ; d e d i , B a b a k a n h a z r e t l e r i , C u m
hurbakan hazretleri bizi Sarayda kabul. eder. Rad
yolar, ballklarn

bildiren

h e y e t d i y e bizi s y l e r .

Gazeteler heyetimizin resimlerini basar. Hibirimizde

g a z e t e y e g e e c e k kbal yok. n c e giyinip k u a n m a k
gerek...

Emin Efendi'nin boyunba bile y o k . Allah Sel-

m e t Versin Murtaza Efendi'yi

sorarsan, knda p o

tur, ayanda edik. B e d i r H o c a , yaz ortas, mes ls

tikle Ankara yoluna dm.

smail

Efendi'yi

sorar

san, keten pantolu t yz grmemi.

Biz h e y e t e d k k n l a r a daldk, g i y i m k u a m al
dk. Fakat bu bizim bura insan m e d e n i y e t bilmiyor.
Nice giyinip kuansa gene hi... Bunlarn boyunbalarn b a l a d m . u l u d e i t i r s e l e r d e g e n e a l t n d a k i
adam,
.

bizim

adammz.

Bedir H o c a y l a , Emin Efendi'ye,

sanz,

sakalnz

krptrn

da

yznz

gznz grnsn... dedim.

Berbere vardk, tra olduk. Elimizdeki adresi so
ra sorutura, ibraam Bey'in oturduu apartman bul
d u k . Emin Efendi, y e d i katl apartman g r n c e ,

de

Vallaha gsm kabard arkadalar, dedi, bir

bizim

kasabadan

adam

kmaz derler,

kardk ki, d m a n atlatr.

bir adam

yle bir apartmanda

o t u r m a k ne d e m e k . . . AHah makamn daha da ycelt

sin. Kendim burda o t u r u y o r m u u m gibi memnun o l
d u m . . . Herhal, bizim Zbkzde, apartmann en st
katnda otursa gerek... dedi.
O r d a yanlmz.

braam

.
Bey,

'
en alt katta otur-

m a k t a y m . Kapnn zilini aldk. braam Bey'in kars

kt. Bizi g r n c e , at kapy aralayp, aradan bur
n u n u n u c u n u kartt, y a r m azla,

Ho geldiniz.

Bir hacetiniz mi vard?

braam

evde yok... dedi.

Belli ki, geliimizi hi b e e n m e m i .
- Bac, braam Bey'imizi

>

nerde buluruz? diye

sorduk.

Vallaha hi belli olmaz,

az n c e s i B a v e k i l

hazretleri de telefonda arad. Gene balar darda kal

m da,

braam'dan akl danacakiarm...-

imdi ne yapsak? u grgsz karya bak biyol,

Ankara

kars olduundan

beri,

insanr t m y i t i r

mi.

Ben y z m kzartp,

Kz g e l i n , b u

hemeriler gelince,

nasl y e n i h u y l a r ,

buyrun

diye

ieri

memleketten
almak, arla

mak y o k mu? d e d i m .
Burnu

kapnn dnda,

Kusura

gnm de...

kalmayn,

kendi

dedi,

ierde kadn

ierde,

bn

misafir kabul

misafirlerim var.

Bakan

m a k a n karlar. Y o k s a b u y r u n , bir s o l u k aln, d e r d i m .

i m d i n'olacak? braam Bey'i

Mecls'e

B i r d e k k m s a t n aldnz. A f e r i n ; b e e n

dim,

bakn

bir.

nerde buluruz?

Orda yoksa

Kk'tedir.

Yok, C u m h u r b a k a n kknde. O r d a da y o k

sa kulbe bakn.

Ne z a m a n

- H i

gelir?

bilinmez.

Dndk geriye. Ne etsek? Sora sorutura Mec

l i s e gittik. M e c l i s tatil o l d u u n d a n kimseler y o k m u .
Gene de sora

sorutura kk'e vardk.

Nbeti

as

ker youmuzu kesti,

Kk'te Zbkzde olacak

aslanm,

ieri

bir

haber sal, hemerilerin geldi diye ilet... dedik.

Nbeti,

N e c i d i r , ne i y a p a r m ? d e d i .

Zavall

asker,

ne bilsin Zbkzde'yi?

S e n b i r h a b e r ilet, k k t e n b i l i r l e r , d e d i k .

Nbeti telefon

etti.

Yanmza b i r a d a m

katp,

bizi b a h e d e n ieri aldlar. Bir b y c e k e v d e bizi bir

adamn

karsna

- K i m i

kardlar.

aryorsunuz? dedi.

Zbkzde

braam

Bey'i...

K i m .dedin? K i m d e d i n ?

u n a b a k , h k m e t i n akl d a n t b i r k o c a -b
raam Bey'i

bilmez de sorar...

Bedir Hoca,
- O l u m , s e n i e r i h a b e r v e r , o n l a r ;bi!ir b r a
am B e y ' i . . . d e d i .

'

'

Ben b i i m e z s e m kim bilirmi. N e c i , neyin ne

si bu braam Bey? Ne i yapar?

Ne i yaptn bilmeyiz, lkin mebustur.

?:

~ M e b u s mu, Allah Allah... Hi bu adda bir me

bus tanmyorum. Neydi, neydi?

Zbkzde braam...

M e b u s canm. Biz se

tik, buraya g n d e r d i k .
Emin Efendi, smail Efendi'nin k u l a m a ,

ime bir kurt yenii dt, bu Z b k itinde

oyun oktur. Sakn mebus oldum diye bizi aldatma

sn...

d e y i n c e smail Efendi kzd,

Sus, o nasl sz...

Cahil kafanla ileri t m

kartrma. Oturduu apartman g r d n ite...

Oras doru, mebus olmayann...

A d a m bize bir kitap g e t i r d i , n m z e at,

te m e b u s l a r n .resmi b u r d a , ' a r a y n bulun!=

Araya araya bulduk.

te bu i

Adam,

Siz

kimsiniz?

dedi.

- B i z heyetiz, dedik, Zbkzde'mizi greceiz

d e . bizi C u m h u r b a k a n h a z r e t l e r i n e n e y e g t r e c e k , ;
Adam hemen telefonu

amasyla

Zbkzde'yi

buldu:
v

braam Bey, ben Cumhurbakanl bayave

r i y i m . M e m l e k e t t e n sizi g r m e e h e m e r i i e r i n i z g e l
mi...
'

O da,
- Eve b u y u r s u n l a r . . . d e m i o l a c a k .

283

Yeniden evine d n d k . Bu sefer anas kt,

* b r a a m az n c e b u r a d a y d . A c e l e h k m e t t e n
ardlar da oraya gitti. Size de mahsus selm var.
Kusura kalmasnlar, yarn gelsinler... dedi.
Geceyi otelde geirdik.
eve damladk.

Bu

kez

Devrisi gn, sabahtan

karmza yabanc

bir avrat

kt:

braam Bey yok...

Kars

nerde?

-T Alt aylk y a p t r m a a b e r b e r e gitti.

Anas

nerde?

Komuya gitti.

D n d k . Otelin kahvesine daldk. Emin Efendi,

Y a h u b u alt a y l k y a p t r m a k d a n e y m i ? d e d i .

e h i r d e kar ksm, b e r b e r e gidip kendini al

t aylk yaptrtr... d i y e anlatnca h e p atlar.

Akama eve gittik, y o k ; sabaha gittik, yok... Be
gn

arkasndan

kotuk.

Bizim

beyaz gynekler kir

lendi. Birer d a h a aldk.

Gideriz evine

yok!

derler. Bunlar bizim gre

nei, gelenei toptan unutmular... Buyur ieri, bir

kahvemizi

iin de soluklann! d e m e k y o k .

Baktk olaca y o k . Kapya n b e t i k o y a l m , de

dik. Herbirimiz birer saat

kapda

nbet

Birgn de bylece bekledik, gene yok...

tutuyoruz.
Yahu

bu

herif evine bacadan girmez ya. Artk iyice umudu kes

tik, d n m e e karar verdik.
oturmu

Birgn otelin kahvesinde

konuuyoruz.
Bu namussuz, bir daha m e m l e k e t e hi d n m i -

yecek mi... dedim.

Bedir Hoca, otel kelerinde

para tketmekten

bkm,

Hangi yzle gelecek? Biz bunun suratna t -

k r m e z miyiz, t k r k l e b o m a z myz... d e d i .

Emin

lya

Efendi,

Hi de biey yapamayz,

balar,

dedi, gene

ii t a t

derken evdeki

bulgur

grrsnz.

Dimyata pirince gidelim

dan olduk, y l e ya, buraya geldik ki, fabrika isteye

lim, baraj isteyelim, yeni bir

kaymakam

isteyelim.

G e t i k hepsinden, u A n k a r a g u r b e t i n d e parasz ka
lp d a m e m l e k e t e z o r m u d n e c e i z n e . . .
Biz otelin k a h v e s i n d e b y l e
para

ekmecesinin

Acm da

bana

konuurken, otelci

oturmu,

bizi

dinlermi.

bize,

S i z i n d e r d i n i z ne? d i y e s o r d u .

Anlattk.

Onun kolay var, ben imdi bulurum.

Nasl?

Evine

'

Sen ne diyorsun

telefon

gndz nbet

ederiz.
aam,

tutmaktayz.

biz k a p s n d a

Herifin eve

gece-

geldii

mi

var?...

Durun

siz...

Otelci, Zbk'n evine telefon etti.

Buras

Meclis,

. ibraam

sordu.

Bey orda

m? d i y e

N e d e r s i n , b r a a m z r t d i y e k a r s n a k m a z m?
Otelci telefonu bana verdi.

braam

Bey,

kr grtmze, ben

san... dedim.

Vay

hsan

Beyefendiciim...

diye

sze

giri

ince anladm k i , beni b a k a bir hsan sanm,

Ben

Gedikli

hsan...

hsan Efendi,

dedim.

ho geldin,

safa geldin. Ye

ni mi geldin?

N e d i y o r s u n b r a a m B e y , d e d i m , biz h e y e t e

290

geldik.

Zatnz

aramaktan Ankara'nn

kaldrmlarnda,

sersefil, perperian olduk.

Ne d i y o r s u n . . . t u . . . v a y anasn... Yahu size

evin adresini de vermitim.

D e m e k bulamadnz, vah

vah...
Nasl

smezsin

imdi?

Hadi sus,

dedim,

gene

kendime.
. Kalktk heyete evine vardk. Bizi bir karlama,
bir karlama,

yere

ge koyamyor.

Sarlp sarlp

pyoruz.
Anas

d e r s e n bize,

Ah o u l l a r m . . . d i y o r da bir daha d e m i y o r .

ki

aralk,

Ah ihsan Efendi o l u m a h . . .

Z b k ' n anas

beni

dar

ekti:

Benim bitecik

o l u m u hi sorma. Ankara kahpelerinin

eline dt.

G e c e s i gndz hi belli d e i l . A m a n o l u m , o y o
lum...

'

Z b k surdan burdan konuuyor. Gene hep* es

ki t r k s . H k m e t i n her bir iini

buna danrlar-

m.

kalmam.

Vere vere

gayri

k e n d i n d e akl

Her

b i e y i a n l a t y o r d a f a b r i k a d a n , b a r a j d a n lf y o k . Ya
hu

biz b u r a y a n e y e

geldik?

Konua

konua

akam

ettik. Gayri otele dnmenin zaman...

Eh b r a a m B e y , b i z e m s a a d e .

Ne d e m e k . . .

K r k yln

ba

gelmisiniz,

m e k olur mu? Bu g e c e misafirimsiniz.'

git

Dnyada b

r a k m a m . Olmaz t b e . . . Yahu, ele gne kar...

Bir de gz krpt:

Bu gece elenelim k i . . . Ankara neymi,' gr

meli...
D t n m z e , k t k y o l a . Bizi o t o m o b i l e b i n d i
recek, bir o t o m o b i l e samyoruz. ki o t o m o b i l e d o
lutuk.

Zbk'le drt

arkadamz

ndeki arabada,

biz arkalarndayz.

Herhal n d e k i n i n parasn Z b k

v e r d i . Emin Efendi bizim arabann o f r n e ,

Ka para olum? dedi.

Yedibuuk

Emin Efendi

lira.
bana,

S e n v e r de s o n r a hesaplarz... d e d i .
. P a r a y v e r d i m . B i r y e r e g i r d i k , n d e Z b k . . . b
raam Bey'i gren,

Buyrun Beyefendi... diye eilerek yerlere ka

panyor.
Z b k , eilen herifi getik mi,

T a n r l a r ben, h e p s i t a n r . . .

Bunlara o k iyili

im dokunmutur... diyor.
Bak u alaa? Garsonlar selm verip eildike
Tanrlar b e n i . H e p s i n e iyiliim vardr d e m e z mi, in
san

atlatacak. Bizi hi dnya

bilmez sanyor. Ulan

b i z . . . Biz n e l e r , n e y e r l e r g r m z . B u r a s l k s b i r
lokanta. Yedik itik...

B u r d a n kp eleneceiz... d e d i .

Hesap gelince, herkes czdana davrand, ben de

d a v r a n d m . N a s l o l s a , bizi a r a n Z b u k , p a r a y d a
verecek olduundan

herkes

paraya

davranm.

Hep

birbirimizin eiini tuttuk, sen v e r e c e k s i n , ben v e r e c e

im diye itimee baladk.
Zbkzde,

Htt!.. diye bararak aaln g s t e r d i . M a

sann stne btn bir binlii k o y d u . G r d n m sen

aa

adam?
G a r s o n paray ald, gene g e t i r d i : ;

Affedersiniz,

bozamadk.

Bozukluunuz

yok

mu?
Zbk ceplerini

kartrd. Eyvah ki

eyvah," g r

d n m, bozuu yok. Nasl olsa Emin Efendi, Sen he

292

sabi ver, sonra, leiriz d i y e c e k . B e n o n d a n atik davranp,

S e n v e r hele Emin Efendi, s o n r a hesaplarz,

dedim.
Emin

Efendi yz liray v e r i n c e leyazd.

Oradan

ktk, arabalara bindik. Herif c e b i n d e n binlikten aa

para tamyor.

o f r n p a r a s n g e n e biz v e r d i k .

B u s e f e r iyi b i r y e r e g e l d i k ,
Karlar

hamamda

gibi

yar

cennet misli bir yer.

soyunuk.

alglar desen

takm takm. krler olsun, benim ok bar mar gr

mlm var ama,
vel

Bedir Hoca,

bylesini

Zbk'e

grmemitim. Akl

selm verenleri

Ev

grdke

aalyor:

Yahu,

herkes tanyor braam

Beyi be...

Olur

i d e i l . . .
Zbk de,

Tanrlar... o k iyiliim vardr bu itlere... diye

gert gert geriniyor.

G a r s o n iki m a s a y b i r l e t i r d i .

Oturduk,

Zbk

soruyor:

Ne iersiniz aalar, s y l e n !

Ben yekten,

Fiski!.. d e d i m .

iftverenolu da,

benden duyunca,

Bana da fiski!.. dedi.

Emin Efendi,

A n c a birlik, kanca birlik, benimki de fiski o l

sun... dedi.
Bedir Hoca,

Ulan fiski de ne

Allah
muum.

bilir ya,
Allahn

fk? d e d i .

b e n f i s k i y i i m e m i i m , adn d u y

Kulu

smail

Efendi,

-Babandan grdnden ama!

aslan stdr... dedi.

Rak i e l i m ,

Aklr Evvel
lmanlk

Bedir Hoca,

sakaln

svazlayp

Ms

taslyor:
Ben imem!..

. A m a n e t m e h o c a , ulan s e n evinde k a a k ra
k e k e r de kplen rak devirmez misin?

Sus, tbe de! Duyan da essah beller...

Emin Efendi bir sandan bana, bir solundan A l

lah S e l m e t V e r s i n M u r t a z a E f e n d i y e ,

Aman,

diyor,, aman

davrann

da o k ielim.

H e m de ikinin en pahals hangisiyse o n d a n getirte

lim.

N e y e Murtaza Efendi?

Neyesi v a r m karda? Herifin c e b i n d e binlik.

B u r d a da bin liray b o z d u r t a m a z s a , yandk.

Hesab

bize dettirecek...
Su gibi fiski iiyoruz. Allahn Kulu

smail Efen

di,

B e n , bu f i s k i d e n hi b i r e y anlamadm, aslan:

st gelsin. Babadan grdmzden ama! dedi.

D e r k e n , Z b k m imar akt, y o k s a m burann
grenei

ney

mi,

masamza

karlar dolutu.

Murta

za Efendi,
Karlarn gelmesini

b e e n d i m , dedi, hi mi

d e i l s e k i z - d o k u z y z lira

masraf olur da Zbk'n

b i n lirasn bozarlar.
Ben bu bar dalgalarn bilirim; bilmesem de es
ki arkadalarmdan o k dinlemiliim var. Bu karlar
g e l i n c e biz b u r a d a n b i r - i k i b i n l i r a y l a z o r k a l k a r z .
Akl

Evvel

Bedir

Hocay

grsen

aarsn.

San

kary nerdeyse kucana oturtacak. Sar kar, Bedir

Hoca'nn sakaln

okayp okayp,

Hac e f e n d i . . . diyor.

Akl Evvel

helli, haram

unutmu,

sar karnn

azna dayad kadehi bir-iki d e m e d e n iiyor.

B e n i m payma karnn en has d m , h e m i yaz

lk h e m i klk bir avrat, elimi atp n e r e s i n i t u t s a m avucum doluyor.
En son

hatrladm, karnn beni,

Gel ekerim!

diye locaya

sokmas,

ondan

sonrasn hi b i l d i i m y o k . G z m atm ki o t e l d e k i
odadaym.

Karyolalarda teki arkadalar

uyumakta.

Bitiik oday atm, ordaki arkadalar da horluyor.

Bunlar

drterek

uyandrdm.

Kalkn, davrann arkadalar!

Yahu

bir heyet

deil miyiz? B u r a y a u y u m a a m geldik?

Uyanann

Ben

kimisi,
neredeyim?

Kimisi,

Ben

buraya

nasl

geldim? V L

H i b i r i m i z i n b u r a y a nasl

geldiimizi

diyor.
bildiimiz

y o k . Allahn Kulu smail Efendi,

: A m a n beni brakn, kpraacak mecalim yok...
dedi. .
Evet, h e p i m i z k p e basl hyar

turusuna dn

mz. Bir de baktk, Akl Evvel Bedir Hoca y o k .

Bedir Hoca'ya

n'oldu?

Herif ortalarda yok.

Emin Efendi su

dkmee

gitti, heladan dnnde,

Heyvaah,

ben

bararak, yeri g

arplmm

arkadalar!., diye

ayaa kaldrd,

otel bamza

topland. Emin Efendi durmadan baryor:

ma

Ulan, polis y o k mu, zaptiye y o k mu, candar

nerde?

vaah...

Kahpeler beni soymular...

Yandm ey-

Be kuruum kalmam...

Murtaza Efendi

bunu yakasndan tutup bir yana

e k t i :

Sus heyri, gazeteler duyar da,

fabrika iste-

meye gelen

heyeti

bar karlar

soydu

diye

yazarsa,

bir daha m e m l e k e t e de dnemeyiz. A m a n sus!..

S u s u l u r mu?

Sekiz yz

pangonot yok...

iman y o k mu alaklarda, cgara

Din

paras brakmam

lar...:

A m a n sus, memlekete dnesiye hergn

bir

paket birinci, cigaran b e n d e n . . .

Emin Efendi'yi susturmaya alan Murtaza Efen
di elini k e s e y e atp da b u l a m a y n c a , d r t yanna b i r
alnd, t o p a gibi frfr d n p ,

Heyvaah,

soyulmuum

Mslmanlar!,

diye

feryad bast.
A m a n sakn, diyerek, ben de elimi i c e b i m e at
tm. A t m a m l a ben de Aman aman, hey... t r k s
ne g i r i t i m . Bizi

h e p s o y m u l a r . Biz d v n p a l n

dka, otelci gler, kahveci gler,

mteriler gler.

A n k a r a milletine rezil o l d u k ki hi s o r m a .
iftverenolu

Hamza

Bey,

Arkadalar, daha

burda

durulmaz,

hemen

memlekete dnelim... dedi.

D n paras

nerde

heyri?

Dilenecek miyiz

buralarda?
Hamza Bey, ihtiyatl herif, ne olur ne olmaz d i
ye ceketin astar iine keseyi dikmi. Karlar b u l d u k
larn
seyi

almlar, aramlar taramlar,

bulamadklarndan
Hamza

astara

dikili

ke

onu yrtememiler.

Bey,

Yol paralar b e n d e n , b o r c u n u z o l s u n . D n
te verirsiniz... dedi.
B e n i m s t m d e d a h a b e y z lira v a r .
m, y n

orabn

iine

koymutum.

O n u ayr

Karlar

onu

da

bulamam.
b r arkadalarn da

uralarna

buralarna

para

sakladklarn bilirim ya, Hamza Bey'den bakas pa-

ram var, demiyor. En avanamzn o o l d u u b u n d a n

da belli ite...
Dnelim dnmeye ya, Bedir Hoca nerde?

Onu

burda k o y u p gitmek olmaz. Murtaza Efendi,

Bedir Hoca gene akl evvel olduunu gster

d i . A l l a h bilir, sar karnn

koynundan

kmamtr,

dedi.
Bizim yanmzdaki karlar, n'oldu, biz nasl bu otelin yolunu bulduk?
Btn gn
cak.

uyuyakalmz.

Bedir H o c a y

nerden

Nerdeyse akam

bulacaz

ola

diye dnp

d u r u r k e n , Hoca inleyerek, hlayarak geldi. Ba, gz

h e p sarl
sarnm.

a m a nasl
Ihlya

sarl,

gmleini yrtp kafasna

phlya gelmesiyle,

dein

stne

dmesi bir oldu.

O c a n bata H o c a , y o k s a g r e t e sar

kar

ya y e n i k mi dtn? Bu ne?
Bedir

Hoca,

Yoldalar,

ben sabaha kmam,

artk - eksik

h a k k n z h e l l e d i n . . . d e m e z mi?

Aman Hoca,

Yok...-Benim

Allah

geinden versin.

nasl

sz?
n e iyi d a y a n d m .

mrm tamam' hemeriler.

kadar ktei

Ge

kz yese dayan

m a z l r d . yi d a y a n d m a a l a r . . .
- Maallah...
saba

halkna

Biliriz dayanklsn. D n t e

dayankl

olduunu

anlatrz.

Bu

ka
senin

y e d i i n d a y a k k a r s o p a s m?
- K o n u a c a k d e r m a n m y o k . . . Yalnz k a r s o p a
s olsa cana minnet. Bir o r d u erkek bama dolutu.
S a b a h a c a k sopa aldlar. Biri y o r u l u p braknca, biri
ald s o p a y . . .

Krlmadk kemiim,

rmedik etim

kalmad.

N e y m i zorlar, ne isterler sen garipten?

 Ne i s t e y e c e k l e r , p a r a . . .

B e n o rak

zkkmn

d a n szmm l g i b i . S o p a y l a k e n d i m e g e l d i m . He
sab ver!

dediler.

Hesap dedii

bin

bin liralk ne y e d i m , itim, olamaz!

lira...

Ben

dediysem de

siz, h e s a b v e r e c e k d i y e b e n i b r a k p g i t m i s i n i z .
nasl

arkadalk?

Czdan

nlerine

attm.

Aln

Bu
sizin

olsun, baka da on param yok! dedim. Czdandan

i k i y z e l l i p a n g n o t k t . P a r a y v e r , k e m i k l e r i n i ezer,
seni

toz ederiz!

dediler.

Tiftiimi

atp

klm

sa-

vursanz, baka param yok! d e d i m . Ulan hac aa,

biz sizi biliriz. S e n i n g i b i ne molozlar, ne k o z a l a k l a r
elimizden
billha

geti,

yok...

kar paray!

Bastlar sopay,

dediler.

Vallaha y o k

bastlar sopay.

Bak

tm kurtulu yok, Aman durun u i gmleime di

kili k e s e d e lmlk dirimlik be k u r u u m var. Aln a n a n z n a k s t g i b i h e l l o l s u n d e d i m . G m l e k
t e n k e s e y i s k p aldlar,
pay...

bin lira kt. V u r d u l a r s o

Aman etmen, eylemen!.. Kuaa dikili kese

d e k e f e n p a r a m v a r , aln h e s a b n z d a s t n b r a
kn!..

Bebin pangnotun

hepsini

aldlar.

r u k , b e b i n liralk k e f e n senin gibi

Ulan

mo

uyuz akala o k

d e i l mi? d e d i l e r . Para d a p a r a , p a r a d a p a r a d i
yerek

vurdular ha vurdular.

devretti,

nbetlee ddler.

Yorulan

sopay

Para v a r s a ,

tekine
bulun a-

ln! d e d i m . U l a n , b i z s i z i b i l m e z m i y i z , s i z i n s a k l a
dnz y e r d e n

paray eytan bulamaz. kar keseyi!

Sabah oldu. Baktm leim ellerinde kalacak. U

kur deliindeki
derler.

Yahu

paralar
siz

boaltp

verdim.

Zbkzde'nin

Daha

bunca

da

iyiliini

grmsnz. A k a m hepiniz nnde iki kat olur ei

l i r d i n i z . B u e t t i i n i z a y p d e i l mi? Z b k z d e d u y a r
s a , s i z e b u r a l a r n d a r e t m e z mi? d e d i m . K i m m i o
Zbkzde?

dediler".

Mebusumuz

braam

Bey...

d e y i n c e b u n l a r b s b t n kzp, P a r a y s e n d e n a l a c a -

mz s y l e y e n - h e r i f m i ? . .
da... diye kantarly

Hay sana da m e b u s u n a

bastlar. S a b a h

olunca,

kuyruk

s o k u m u m a bir t e k m e indirip beni kap dar ettiler.

o r a sora, srnerek akama kadar ancak otele ge
lebildim. Ben ldm... sabaha kmam...

u yzn,

gzn

a,

nedir sarnp

sarma

lanmn?

Aman

amayn!

diye

yakarmaa

Zorla, aputlar kafasndan

balad.

ektik.

Amann...

Bir de ne baksak, Akl Evvel Bedir Hoca'da saka! b

yk

kalmam,

ts

brakmamlar, cascavlak

ka

kirpik yok,

herifin

U l a n H o c a bu ne?

Sormayn kardalar, elimi,

baladlar,
cavlak

mler;

kellemi

hamam

suratnda

ty

etmiler.

otuna

kolumu,

ayam

bulayp beni

byle

ettiler.
A m a n hoca, seni hamam
y o k s a dahas

olanna

dndr

d a y a r m?

Akl Evvel Bedir Hoca'nn gzleri doldu

A r k a d a l a r , dermanm tkendi.

Pantolonumu

kartn. Pantolon ana dikili bir k e s e vardr. Keseyi

hepinizin gz n n d e an. l r s e m c e s e d i m y a b a n i l l e r d e s r n m e s i n . B u p a r a y l a b e n i m e m l e k e t e tar,
o r d a gmersiniz. Ve de suratmn bu halini, v c u d u
m u n rklerini sllemden ve muhaliflerden
ye

kimse

gstermezsiniz.
Biz e r t e s i s a b a h h e m e n A n k a r a ' d a n d n d k . lk

iimiz Kasap Osman'a bir dana k e s t i r m e k o l d u .

Ka

sap O s m a n , danann tulumunu kard. Akl Evvel Be

d i r Hoca'y dana tulumunun iine d o l d u r u p deine
yerletirdik. Bir hafta diyende tulum kurtland; k o k u
dan

Akl Evvel'lerin

hanesine yaklalmaz

oldu.

H o c a y , d a n a t u l u m u n d a n syrdk,'-aldk.
z e l c e hamamda terletip ykatp

Bir g

iinin zehirini

aldk.

Koca

Hoca, ty ts kalmaynca sovann

d n m . H o c a iki a y e v i n d e n d a r

ccne

kamad. Yeni

d e n ka, kirpik edinip, sa sakal knca evinden

kar oldu.
Biz Ankara'dan dnn,

baktk ki, bizim s m

sk kaymakam da burdan baka yere tayin etmiler,

herif gitmi.
Kaymakama Tahrirat Ktibi
diyor. Hi k a y m a k a m

Rza

Bey veklet e-

gelmeseydi, ok daha iyiydi.

Rza B e y n e o l s a b i z i m adammz,' b i z d e n . . .
Kaymakamn

gidiinin

ayndayd,

iftverenolu

Hamza, Z b k braam'dan bir mektup ald. M e k t u b u

bize o k u d u . braam d i y o r k i :

Kaymakam deitir,

dediniz. Ben de sizin ikyetinizi

ileri

Bakanna

syiedim. Kaymakam hakknda tuttuunuz ikyetna

me varakasn Bakanlar Kurulu'nda o k u d u m . Sizin i
k y e t i n i z d e yazl

olduu gibi,

k a y m a k a m n gizli d i n

tadn, y z m z e g l p a r k a d a n
sunu kazdn, muhaliflerle

partimizin

onlar desteklediini, memlekette

delik havasn ve

mill

kuyu

gizliden pazarla girip

ikilik yaratp kar

birliimizi

muhaliflerle selmlatn, oturup

bozduunu,

hatt

konutuunu yet

mezmi gibi, bir de stelik muhalif partinin ile bakaniyle tavla o y n a r k e n ve gizliden rak itiklerinin t a
r a f m z d a n g r l d n h e p a n l a t t m . Ya b u k a y m a
kam burdan
sonrasna

atarsnz, ya da beni

karmam

beni krmadlar,

haa!

dedim.

kstrrsnz,
Eksik

olmasnlar,

kaymakam veklet emrine

Belki de mahkemeye verilecek.

imdi

aldlar.

size yeni

bir

k a y m a k a m g n d e r i y o r u m . Denersiniz bir. Baktnz o l

m a d , b e e n m e d i n i z , y a z n b a n a , o n u d a a t t r r m . Ye
ni gnderttiim kaymakam

snayn,

iinize yaryor,

memlekete ve partimize hizmeti oluyorsa orada kal

sn. Olmazsa, bir bakasn dnrz.

Memlekette

 o k k r k a y m a k a m ktlna kran g i r m e d i y a . . .
F a b r i k a i i , b a r a j ii i i n h i t a s a l a n m a y n . F a b
rika ve baraj

iin

knda

izniyle

mz

Allahn

kuruup

dan kan
kr

b t e d e n d e n e k k a r t t r d m . Ya

bacas

barajmz
dikilecek.

yaplacak ve

fabrika

Fabrikamzn

bacasn

dumanlardan muhalif

rezillerinin gzleri

olacak...
M e k t u b u dinleyince atk kaldk. Biz g i d e n kay

makam iin

ikyet mikyet yazmadk,

t u t m a d k , b u n e i!..
selm
ck,

zabt

mabt

Garip kaymakamn muhaliflere

melm verdii tm yalan.

dairesiyle evinden

Fukara

dar ^kmazd

kaymakam-

ki

korkusun

dan, muhaliflere selm vere...

Hamza

ni

Bey,

Ben anladm, dedi, bu Zbk'n evirdii ye

bir dolap...

Bizim

azmzdan ikyetname

yazp,

altn da bizim y e r i m i z e imzalamtr. Bu m e k t u b u y a

z y o r k i , i l e r d e s o r u t u r m a n e o l u r s a Evet biz i k
yet etmitik

diyelim.

Kaymakamn
yeni

gidiinden onbe

gn

kaymakam geldi. Tahrirat Ktibi

kadar sonra

Rza

Bey anla

tyor. Bir gn bir adam hkmete kagelmi,

Benim odam neresi, gsterin demi.
Kaymakam odacs, adam yabanc grnce,

Yanl geldin, buras otel deil hkmet... de

mi.
'

Adam,

Bey kaymakamm!

deyince

odacnn

korku

dan az daha duda yarlacakm...

Buyur!

diye bunu

kaymakamlk odasna sok

mular. Hemen Tahrirat Ktibi

Rza

Bey tebrike ge

lip,

Ho geldiniz Beyefendi!

demi.

B u k a y m a k a m bizi ilk o n g n b i r s k t , b i r s k t ,
301

h i s o r m a . . : B i z b u n a u y g u n dille,, k e n d i s i n i Z b k ' e
i k y e t e d e c e i m i z i anlattk.

Ben ne

Ne dese iyi:

Zbk'ler grmm hey...

m b k d i n l e m e m . B a n a vz g e l i r .

Zbk

Beni buraya, sizi

a d a m e d e y i m , d i y e H k m e t s e t i g n d e r d i . S i z i gidi.
b e n i b i l m e z l e r . . . U l a n sizi t e r b i y e l i m a y m u n a d n d r mezsem...
u n a b a k . B i z b u n u Z b k ' e y a z s a k , Z b k bu-r
n u e e k t e n y u v a r l a n m a d n d r t m e z mi?
Tahrirat Ktibi

Rza

Hele durun,

Byle zart zurt

Bey,

dedi, bu

etmesine

dilden ben

baklrsa,

herif

anlarm..

rvetinin

biri. Sizden rvet istiyor. Bu ak... B u n c a yllk tecrbe o l u m . Biz bu salar

deirmende aartmadk.

B i r m e m u r g i t t i i y e r d e i l k t e n z a r t z u r t l a ie b a l a r s a
anla ki onun derdi baka deil, rvet... Hele sabre
din, yaknda yumuar, balmumu olur...
Hay Allah

raz o l s u n , g r d n m s e n

kaymaka

m . Y a h u i s t e d i d e e s i r g e d i k mi? A z d e l i k t i r ,
bir ey girecek...
ler y r s n .
Eski

stedii rvet olsun; yeter ki i

Biz r v e t v e r m e d e n ' k a a n

kaymakamdan

iine

ikyetimiz neydi?

er miyiz?

Herif rvet:

almasn bile b e c e r e m e z d i . T e k r v e t alsn da ar

kmz d n s n . . .
G e r e k m i , ayna kalmadan

kaymakam bir y u

muad, bir y u m u a d . . . Byle bir ibilir ve de vatan

dan

derdine derman

kaymakam grlmemi.

Eski

d e n o n a y d a h k m e t k a p s n d a o l m a z ii, o n d a k i
k a d a p d i y e k a r y o r . B u a d a m i i n o l m a z y o k . M e
murlar

alm,
Efendim kanun byle, nizam yle... diye bir

bahane bulacak

olsalar,

H t t L Burda vatandan

ii

grlecek.

Lf

istemem. Kanun da nizam da vatandaa hizmet iin!..

diye k e s i p atyor.
Grdn m sen kaymakamn yiidini...

Bir gn

durup dururken,

Toprak datacam!

Ve de datt.

dedi.

H k m e t mal

ne kadar toprak,

bahe, eskiden kalma fidanlk yeri varsa hepsini datt.

Yahu herif, h k m e t

i i n d e ayr

H e r k e s krk yldr h k m e t
tamad

ilerini

kaymakama

bir hkmet...

kapsndan bitri kar-

dakikasnda kartr oldu.

dua

Millet,

ediyor.

Bign partide toplantmz

var,

surdan

burdan

k o n u u p yrenlik e d e r k e n Akl Evvel Bedir Hoca,

Arkadalar,

size biey

diyeyim mi,

benim

bu kaymakamn iine hi aklm e r m e d i . . . d e d i .

Bedir Hoca'nn suratnda tyler bitmi, sakal el
tutam uzam da, daha y e n i y e n i a d a m arasna k
maa balad.

Neden

Hoca,

ne varm kaymakamn

ilerin

de? diye sorduk.

Akl sr almaz iler, d e d i , bu k a y m a k a m b e y i

mizin ilemizde ileri akla zarar. Siz ne derseniz d e

yin, b e n ikilleniyorum. Bu
kam
'V ,

a d a m bir resm k a y m a

olamaz.
O ne d e m e k ?

Evet, resm k a y m a k a m olamaz; y n i bu a d a m

hkmet kaymakam deil.

Bir Hkmet kaymakam,

m m k n y o k , b u k a d a r iyi o l a m a z ,

h a l k a b y l e iyi

ho davranmaz. Bu iin iinde bir bit yenii var. Ha

yr;

bu adamn

met'kaymakam

tutumuna

bakarsan

resm b i r h k

deil.

Ya

ne?

Ne olduunu bilmem. Orasn .Cenab M e v l m

bilir. Velkin

bildiim

biey

varsa, bu

kadar iyilik

eden adam resm k a y m a k a m olamaz ve de hkme

t i n b i r k a y m a k a m b u k a d a r iyi o l a m a z .

Sus Hoca, sus... Aman kulana gider mider

de...
Bu sz orada kald. K a y m a k a m toprak datyor,
pazar y e r i n i p a r s e l l e t i p halka d k k n l k y e r satt, ev
lerin kmayan tapularn kartt, yapmadk i brak
mad.
G n l e r d e n b i r g n vali, k a y m a k a m l a bir i iin
telefon ediyor. O srada k a y m a k a m orda bulunmad
ndan, Tahrirat Ktibi

Rza

Bey, valiyle konuuyor.

B i r a r a Rza B e y ,

Kaymakam

Bey de imdi burdayd, kylye

toprak datmaa gitti... deyince, vali,

N e e e ? Ne k a y m a k a m ?

Biz o k a y m a k a m or-'

d a n k a l d r m a d k m? V e k l e t e m r i n e a l m a d k m? O r
da hl h k m e t t e n habersiz k a y m a k a m l k m eder?
diye baryor.
Rza B e y d e ,

geldi...

O k a y m a k a m gitti kr, yeni kaymakammz

der.

Y e n i s i ne z a m a n g e l d i ?

aydr burda.

Allah Allah, benim hi haberim yok. O nasl,

i? H i g e l i p v i l y e t e g r n m e d i . N e r d e i m d i ?

Toprak datmaa gitti.

--Ne

topra?

Topraklar hep ucuz ucuz datt.

Pazar y e r i ,

ile alan, cami avlusu hep daid bitti. imdi de me

zarl

datyor.

Kaymakam

Bey sabah

lkta...
Vali ayor:

304

beri

mezar

Nasl

canm...

Mezarlk datlr mym?

Nerden gelmi bu kaymakam?

Rza B e y ,

E f e n d i m , d i y o r , b u k a y m a k a m Z b k z d e b

raam Bey, Ankara'da kaymakamlar iinden seip be

enmi de tyin ettirmi;
Vali,

y l e y s e , ben yarn oraya geliyorum... diyor.

Ertesi gn vali leye d o r u geldi.

Kaymakam

nerde? Yok... K o y d u n s a bul k a y m a k a m . . .

Evine a-

d a m k o t u r u l d u . K a y m a k a m Bey, antasn alp g e c e

d e n u m u . V a l i d e b u ie a t k a l d .
Belki acele bir i kmtr da braam B e y ar
mtr, d e d i k . Vali kzd, bard, ard, g i t t i . Biz de
a r k a s n d a n B u r a y a t y i n e t t i r d i i n k a y m a k a m sr o l
du diye Z b k z d e ' y e m e k t u p yazdk. C e v a p g e l d i :
Ben k a y m a k a m m a y m a k a m tyin ettirmedim.

Orda

Rza B e y g i b i d e e r l i b i r h e m e r i m i z d u r u r k e n , k a y
m a k a m n e o l a c a k m . . . Rza B e y , s i z i n d i l i n i z d e n a n
lar. V a r s n o , k a y m a k a m a v e k l e t e t s i n . . .
Biz bu

ii b i r t r l z e m e d i k .

Derken, o gn

gazete gnyd. Kaptkat postay getirmi. Gazete

ler dald. Biz de kahvedeyiz. Gazeteyi eline alan,

Aaa!.. diyor, d o n u p kalyor.

Bu insanlar neye aar diye ben de baktm ga

zeteye. Ne g r s e m , bizim kaymakamn koca bir res

mi:

Bir sahte k a y m a k a m yakaland.

Y a i t e b y l e b e y . K r k y l n b a n d a i l e m i z e iyi

bir k a y m a k a m geldi, o da sahte kt. A m a i o kadar

la bitse iyi. .Kasabamza mfettiler d o l d u .
kamlktaki memuru tutuklayp gtrdler.

Kayma
Sahte

k a y m a k a m b u n l a r d a ie b u l a t r m . Rza B e y a k l l ,
tecrbeli olduundan bu iten
tuldu.

paasn syrd, kur

Biz dilerimizi bilemi

Zbkzde'yi bekliyoruz,

i i y i y e c e i z , y l e k i kzmz...

Bu alan bize

oynad oyun hi unutulur mu? Bedir h o c a ,

' U l a n , d i y o r , b u r e z i l m e b u s o l d u d i y e h i b u
ralara

uramyacak

m?

rezil

mi? B e n d e B e d i r H o c a y s a m
ym?

gemiyecek

. .
Kendi aramzda

liflere
yen

elimize

tkre bomaz m

byle

tlattmz y o k .

i i n d e kalr

diye.

konuuyorsak da

Neden demiler
Ne de olsa

muha

Kol

bizim

krlr

adammz;

biz m e b u s s e t i r m i i z , y a b a n c l a r a nasl d e r i z ? Z a t e n
de trl dedikodular dnp dolayor.
Biz o n u

byle di bileyip

beklerken,

bir sabah

d u y d u k ki Z b k , g e c e yars o t o m o b i l l e k i m s e y e g
rnmeden
yunca

ileye

gelmi,

evine

kapanm. Bunu

du

h e m e n p a r t i d e t o p l a n d k . B i z o r a d a nasl h a

reket edeceiz diye

meveret edip Zbk'

bekler

ken, o bize h a b e r g n d e r d i :

l e d e n sonra ikide

Satlm Bey'in

sinde vatandalarn dertlerini dinleyeceim.

kahve
Herkes

orda toplansn...
Bir de kahveye gittik ki, muhalifler bizden nce
kahveye dolmu. A v u k a t Burhan da hi
sklmadan gelmi.

Saat te

utanmadan

Zbkzde kahveden

i e r i g i r d i . G i r m e s i y l e b i r a l k t r k o p t u . , lk a l k p a t
latan da a v u k a t B u r h a n . . .

nsanolunda. hi utanma

k a l m a m b e y . . . Y a h u b u r e z i l d e a l k l a n r m?
Akl

Evvel

Bedir Hoca,

Biz, d e d i , i y z m z y a b a n c l a r r e n s i n i s

temedik. Gelgelelim kendisi anak tuttu,

bizi b u r a y a

ard. i m d i b e n de h e r k e s i n iinde azm ap g

z m y u m m a z mym?
herkesin
,

iinde

Hamza Bey,

Bu

Zbk'n

bir bir anlatmaz

bize

mym?

ettiklerini

' Hele sen dur, -dedi, i l k t e n b e n k o n u a c a m .

Sen en sonra konuacaksn. n k senin ban b
y k belya g i r d i . San sakaln nasl y o l d u r t t u u n u
hep anlatacaksn Hoca, velkin bizden sonra...
Murtaza Efendi,

Arkada, diyor, benim o gazinoda beyz li

ram gitmi, cierim yanm, ben de konuacam.

B e n i m d e iki i f t lfm v a r y a , h e r i f m e b u s , b a
mza bir i mi aar d a . . .
. Z b k z d e , kahve ocann

yanndaki

masaya

geti. Srtarak balad konumaya:

M u h t e r e m hemerilerim.

Mecliste

aksettir

m e k iin sizin d e r t l e r i n i z i d i n l e m e y e g e l d i m . H e p i n i
zin derdini, isteini bir bir d i n l e y e c e i m . Bizim vazi femiz, p a r t i m i z d e n o l u n , olmayn, hibir ayrlk gayrlk g t m e d e n , sizlerin d e r t l e r i n i dinlemektir.
Emin Efendi iyice kzd:

Bak una hele...

>

C c k yumurtadari km

=da k a b u u n u b e e n m e m i . D e r d i m i z i d i n l e m e e g e l
m i . Ulan sen burann adam deil misin? Aramzdan
kmadn m,

derdimizi bilmez misin ki,

imdi bizi

;;dinleyip,de r e n e c e k s i n . u azlara b a k sen b i y o i . . .

Kahvedekiler Z b k z d e ' n i n her bir dediini al
kladklar iin, grltden Emin Efendinin szleri d u ssyutmad,
Zbk,
s

alklara

srtp

srtp

konuuyor:

: Evet, sizleri c a n kulamla d i n l e y e c e i m . V e

lkin b e m m de sizden bir r i c a m var. Ben sizi dinle

meden nce anlatacaklarm var. Bu'ica zamandr A n
kara'da kasabamz iin neler yaptk, ne gibi faaliyet
g s t e r d i k , ilkin bunu anlatacam. S i z e h e s a p v e r m e
e g e l d i m . A r k a d a l a r , una inann k i , A n k a r a ' d a bir
dakikam bo gemi

deildir.

G e c e - gndz sizler

iin urayorum,

kasabamza bir hayrm dokunsun

diye rpmyorum.
Biliyorsunuz,

geenlerde

Ankara'ya

heyetiniz

geldi. Heyeti Ankara'da misafir ettim. Eksiimiz

duysa

kusura

kalmasnlar.

Heyetimizi

aldm,

ol

Baba^

kana gtrdm. Babakanla grtrdm. Ve heyetin

yannda Babakana dedim k i . . . Bizim hemerilerimiz
ilemize bir i m e n t o fabrikas istemektedirler. Bu is
tekleri iin buraya gelmilerdir. Beni de arac y a p t
lar.

Babakana

Biz i m e n t o f a b r i k a s n

d i m . te h e y e t d e b u r d a .

isteriz

de

Huzurlarnda s y l y o r u m .

Babakana aynen byle dedim:

Z b k , yzn Akl Evvel B e d i r Hoca'ya d n d
rp ona sordu,

Bedir Hoca emmi, syle de

kulaklaryla duysunlar.

vatandalarmz

Siz h e y e t zalarnn

huzurun

d a B a b a k a n a b y l e d e d i m mi? S y l e d e d u y s u n l a r . . .
.

im'den Hah d e d i m

tam sras, imdi

Bedir

H o c a ta -gediine k o y s u n da Z b k z d e b r a a m da
b u n c a k i i n i n i i n d e iki

p a r a l k olsun.

A k l E v v e l o t u r d u u yerden,'*'

Evet, d e d i . b r a a m B e y ' i n d e d i i g i b i o l d u .

Tuu...

Sen u Hoca reziline bak.

T o r b a kadar

sakalndan da utanmaz, sakalndan byk yalan sy

ler. V a y r e z i l ! . .
"

Sakal koyvermekle adam,

adam olmaz;

keinin

de sakal var.
Zbk,

Ayaa kalk da syle

Hoca, hemeriler hep

duysunlar,,., d e d i .
Hoca ayaa kalkt:
-

'

-Evet, aynen byle oldu. braam Bey heyeti

mizi Babakan hazretlerinin huzuruna kard. aylar

k a h v e l e r i i l d i . ki s a a t k a d a r s u r d a n b u r d a n k o n u

308

t u k t a n s o n r a , braam B e y Bavekil hazretlerine He

yetimiz gelmi, sizden b i r ricalar var d e d i . Bavekil
hazretleri de Aman estafurullah... emrederler. Hal
kn istei bize emirdir. C a n ba stne, buyursunlar!
d e d i . te b i z o s r a b i r y a n l l k y a p t k , d e m i r t a v n da dlr.
ken,

Hazr Bavekil

hazretlerinin gnl var

iki- f a b r i k a b i r d e n istemenin srasyd.

Lkin

b i z i m b a s i r e t i m i z b a l a n d d a Bir f a b r i k a isteriz d e dik.

Bavekil

hazretlerinin mbarek yz

gld.

s-

- t e d i i n i z f a b r i k a o l s u n . Bir f a b r i k a n n lf m o l u r m u .
Syleyin eker fabrikas m, y o k s a i m e n t o fabrikas
m istersiniz? dedi. braam Bey, eksik olmasn o r d a n
atlp O l m u k e n i m e n t o f a b r i k a s o l s u n d e d i . B a
vekil

hazretleri de m a s a s n d a k i zile bast.

yeniden bize kahve s y l e y e c e k sandm.

ma,

Hemen

imdi

Sanayi

Bakanna

Hatt ben
Gelen ada

syle, bu

bey

lerin ilesine de bir i m e n t o fabrikas yaplsn! d e d i .

Allah Allah... Bu koca sakall H o c a rya m gr
m

ne...

Yahu

dayak yemekten

sen

Ankara

Babakan

memleketinin

barnda

grmee vakit mi bul

dun?
.Zbkzde,
Hoca emmi,
unuttun,

doru

syledin,

dedi, ben fabrikay

yalnz

bieyi

istedikten sonra, arka

mdan d a , B i r d e b a r a j i s t e r i z d e d i m . S y l e , h e m e r i
ler bir de senin azndan

duysunlar.

Dinine

imanna

s y l e . B y l e d e d i m m i , d e m e d i m mi?
A:'./.., E v e t , d e d i n . B i r d e b a r a j i s t e r i z d e d i n . B a
vekil hazretleri de Pekiy bir de baraj yaplsn! diye
b u y u r d u . B u n u n z e r i n e Eh, a r t k b i z e m s a a d e d e
dik. Bavekil

hazretleri de

Aceleniz neydi

canm.

Tatl tatl k o n u u y o r d u k d e d i y s e de d a h a d u r m a d k .

BavekiF hazretleri, bizi

kapya kadar geirip u"

lad.
Yahu,
yalan

bu iler ne zaman oldu?

uydurulmaz.

Artk bu de

Hi yanlarndan da ayrlmadm

ma, bunlar besbelli beni otelde uykuda brakp B a .

bakanla g r m e e gitmiler. Her nedense bana da
d u y u r m a m l a r . te dolanlar i m d i o r t a y a kt.
Zbk,

Emin Efendi, sen de anlat da herkesin gnl

f e r a h o l s u n , d e d i , B e d i r Hoca'nn u n u t t u u -.oldu-,'On-'
Sakn bizi atlat1

l a n da sen anlat. Ben B a b a k a n a

ma!

dedim,

hatrnda

m?

Syle aka,

b y l e de- 1

d i m m i d e m e d i m mi? N a m u s u n a d o r u s y l e ! . .
T c c a r d a n Emin Efendi kalkt:

Hatt

Evet, d e d i n . . . B i z d e y a l a n y o k . B y l e d e d i n ^
Babakan

hazretlerine

Bu

ii

savsaklarsan;,

b i r d a h a y z n e b a k m a m . S e l m sabah' d a k e s e r i m i ,
dedin.

-:.

yice anlald.. B u n l a r beni e k i p ,

gitmiler Ba-1

b a k a n a . . . H e p s i de yalan k o n u m a k iin s z l e m e d i ler y a . . .

Arkadan Zbkzde, Allahn

Kulu- i s m a i l

Efendi

ye dnd,

smail Efendi,

s e n s y l e A l l s e n , o r d a n sizi

S a n a y i B a k a n n a g t r d m m , g t r m e d i m mi?

Ve:

o r d a B a k a n a Acele b a r a j isteriz! d e d i m . S y l e is
mail Efendi, Allanma, Peygamberine d o r u s y l e / a h a
b y l e c e d e d i m m i , d e m e d i m mi? S y l e d u y s u n l a r . . .

Evet, d e d i n , s t e r i z , d e d i n .

-Satlm

Bey nerde?

Otelci Satlm frlad:

Buyur braam Bey!

Bakana

Baraj yaplmazsa

'
bozuuruz!

de-

d i m mi,, d e m e d i m - m i , ' r z n a
nu.

namusuna doruyu ko

Dedin, vallaha da

dedin, billha da dedin...

Z b k anlatyor, anlatyor,

sonra bizim heyetten

birini kaldrp soruyor:

doruyu

D i n i n e i m a n n a d o r u s y l e , rzna n a m u s u n a
konu.

Allahna,

kitabna syle!

Dedim mi

d e m e d i m mi?
H e p s i d e Evet, d e d i n d i y o r .
- G e d i k l i ' hsan Efendi kardeimiz nerde?
i

Sandalyelerin arasna

gizlendimse de namussuz

beni grd.

Buyur ibraam

hsan

Efendi

Bey!

kardeim,

doruyu

syle.

Aha

b y l e b y l e d e d i m m i , d e m e d i m mi?
imdi

ne yapsam?

b u n c a insan

Hayr d e m e d i n !

desem,

yalanc karacam, stelik, partimizin

d e itibar kalmyacak. Bastm y e m i n i . . .

av - - D e d i n . u kapdan kmaya
k,

ksmet olmasn

dedin...
Ter d k m m . O t u r d u m yerime. Zbk,

;'*>'.* te s a y n h e m e r i l e r , d e d i , k e n d i k u l a n z l a
duydunuz,

inandnz.

barajmz yaplacak.

Yaknda fabrikamz kurulacak,

Hkmetimize

gvenin ve

ina

nn...
.Bir a l k t r k o p t u . A v u k a t B u r h a n y r t n y o r - '
v

Bamzdakiler saolsunlar, varolsunlar. Dn-

ya durduka dursunlar.
H a y Allah belnz v e r s i n , d e d i m i i m d e n .
Kahve boald, kalabalk dald. Herkes bir yana
g i t t i . Z b k d e e v i n e k a p a n d . Biz a r k a d a l a r l a p a r t i
y e g e l d i k . K i m s e k o n u m u y o r . Hi b i r i n d e , b i r b i r i n i n
yzne

bakacak surat kalmam.

Akl Evvel

Bedir Hoca'ya,

Tuh size, d e d i m .

Babakan hazretlerinin hu

z u r u n a ktnz d a b e n d e n

K i m kt b e . . .

neye sakladnz?

Babakann

yzn

gren

kim?..

Tuu... Ulan arplacaksnz. Bir de utanmadan

y a l a n y e r e y e m i n e t t i n h e mi?

Onca kiinin

iinde baka

neylersin?

Hayr

d e m e d i n d e s e n , olmaz. Parti i i . . . M a l m . . .
Emin Efendiye d n d m :

Ya

Siyaset icab

sen?
yle demek

lzm.

Babakanla

k o n u m a k ne d e m e k ? tibarmz artar.

Yazklar olsun

size,

tuh!.. Ya sen

Satlm

B e y , s e n nasl y a l a n c a h i t l i k e t t i n ?

Heyri, bunca adamn yalann karmak e r k e k

l i e s a r m? A r k a d a l k g a y r e t i y l e . . .
yalan yere yeminde hepimizi

Bilsem...

Ya sen? S e n

bastrdn...

Ben bilir miyim?

Sen

sizi,

benden

habersiz gittiniz sandm. Yoksa doruyu k o n u u r d u m .

Bedir Hoca,

Olan oldu, dedi, imdi

Zbkzde'yi buraya

a r a l m . u e d e p s i z e i k i lf e d e l i m ; ' ; ,

Z b k ' b u l u r s a n , iki lf d a et, i k i y z d e . . . Z

bk taksiye binmi, oktan gitmi Ankara'ya.
ite bu Z b k , adama gz g r e g r e yalan y e r e
yemin ettirir. Ah bizim ektiimiz, daha da e k e c e k l e
rimiz...
TERS A I L A N KAPI
ile Ortaokul Almanca retmeni bir
arkadana u mektubu yazyordu:
Sevgili (

S o n u n d a b r a h i m Z b k o l u ile t a n t m . S o n s e 312

imlerde milletvekili seilememi, seimden sonra da

yedi ay Ankara'da kalmt. Aradabir buraya geliyor
du ama, bitrl

gremiyordum.

imda

Ankara'dan"

gt, buradaki evine yerleti.

Onunla

bir a k a m r e t m e n l e r D e r n e i ' n d e ta

ntm. A d a m birden beni sard. Hi de anlattklar g i

bi deil, dahas, anlatlanlarn t e r s i . im snverdi. Evet, liseyi bile bitiremem ama, o l d u k a geni bilgisi
var. Dili bura azna alyor, anlat tatl,
dinleniyor, kavrayl bir adam.

sz de

O da benim konu

mamdan, benden memnun kald sanrm.

Krk yalarnda v a r y o k . Evinden dar p e k sey
rek kyor. Daha bu yata yalnzla g m l m , ks
kn. Hemefilerinin onunla dostluk yapmaa pek ni
yetleri yok.

Yanna

bile sokulmuyorlar.

lm verip geiyorlar.
urad yok. A r a d a
lip yalnz

bana

Uzaktan

Onun da partiye,

bir r e t m e n l e r Derneine

oturuyor.

Yanna

se

belediyeye

gelen yok.

ge

Arada

bir memurlar konuuyorlar.

Kskn bir adam o l d u u belli ya, hi de kimse
den ikyet ettii yok. Partili arkadalarnn ona o k
kzdklar anlalyor, t e k i hemerilerinin de hi sev
medikleri belli. Bunca dalavere dndrm, dolap e
v i r m i adamn n e d e n s e v i l m e d i i n e hi almaz. A n
cak, bu adamn, bunca kiiyi

nasl k a n d r a b i l d i i n e

a k l m e r m i y o r . ki s a a t k a d a r s r e n ilk k o n u m a m z
da bana hi de, anlatlan k t l k l e r i y a p a c a k bir t i p
gibi gelmedi.
lk k o n u m a m z d a , a y r l r k e n , e r t e s i

akam iin,

beni evine armt.

brahim Bey seimi kaybettikten sonra, hemerileri ve p a r t i a r k a d a l a r , artk e s k i d e n o l d u u gibi bo
yuna onun iin konumuyorlar. Hatt, pek sz bile
edilmiyor.

Konumalarnda

Zbk,

Zbk

bra-

am, Zbkzde

szleri duyulmaz, o l d u . .

Bu trl

*--"'

konumalar kesilince de, kasabaya bir durgunluk, bir

't'i

- s u s g u n f u k g e l d i . K a s a b a , s t n e s e r p i l e n o l u t o p r a - ' ~~,
gna g m l p kendi iine k a p a n d . Yn burallar, c o s ; s : p
kularn yitirdiler, y r r k e n , gitsem mi diye urkntlu
bir kukuyla

admlarn

'

atyorlar.
v

B i r gn naslsa Akl Evvel B e d i r H o c a , y i n e s- z brahim Zubkzde'ye getirip,

Sen o domuzu bilmezsin, dedi, onu byle g-

rp de inanma sakn. Gvur kbleye d n m e k l e

Ms-

lman olmaz. Kimbilir byle pusuda canavar gibi pusmu dururken gene ne

Ama bu sefer yutacak deiliz.

M a y m u n g z n at

-<>

namussuzluklar kuruyordur.

gayr...

Kimseyi kandramaz,
K i m s e n i n y a n n d a k -'"^

paralk itibar kalmad. Gene srnap d u r u y o r ya, al

dran yok.

plii

pazara kt.

B e d i r H o c a , b u n c a z a m a n d r nasl

kandnz?

dedim.

Bakma sen, gafletimize geldi, dedi

Sonra ekledi:

S a k n a c y p m a c y p , y a n n d a d o l a n m a , sana"

. >J'/

bir eder, lesiye unutamazsn.

. -.5,)

Anlamadm bir sey var Bedir Hoca,

bunca

l ^

d a l a v e r e e v i r e n b r a h i m B e y , nasl o l d u d a b u s e f e r
milletvekili

'

- ^

.}ZMt

seilemedi?

Gevrek gevrek gld:

Biz avanaklara kalayd,

biz o n u g e n e aday

g s t e r i r d i k ya, bu sefer buyrultu y k s e k y e r d e n g e l - .

--Y*

d i . A n k a r a ' d a n , Z b k ' n ad a d a y listesine girmiys-cek, denmi.

n k bu rezilin yuzunu Ankara da

r e n d i . Asln astarn
.

sorarsan,

bu

Zbk'n

'X

yle'-""--.*.

a k l a l m a z , b y k b i r h n e r i y o k . B u n u n b t n mar-ifeti, kap amak...

Nasl kap amak?

314

,\

Basbaya kap amak. Bu herifin hayat ka

p amakla geti. ans yaver olduundan imdiyedek

h e p k,smet k a p l a r n

ap

arsn.

eskiden

Bu Zbk'n

ieri

girdi. Anlatsam

siyasete

akl ermezdi.

B a b a s lnce, bunlar ana-oul kaldlar. Birka para

tarla kaldysa da babasndan,
yediler; Bir evleri kald.

onlarmda

Bizim

satp savp

Tahrirat Ktibi

Rza

B e y b u n a acyp, h k m e t e ktiplie ald. Lkin o r d a

d a hrl d u r m a m , attiar, o d a b a n alp s a v u m a k
iira b i r g n v i l y e t e g i d e r .
O Sralarda
Parti

da

bizde parti

marti

ii d a h a y e n i .

nedir bildiimiz yok. Adn duyuyoruz, yeni bir

parti kurulmu, vilyete kadar gelmi, ama daha bi

z i m kasabaya ulamam.

'

B u Z b k v i l y e t e gidince,,,

sokakta dolarken

ierden grltler gelen bir kapdan ieri dalyor.

k a p d a n girmesiyle talihi de ald. u vilyette bun

c a ev, b u n c a d k k n

kaps v a r k e n ,

kapdan dalmasna ne dersin...

hepsini

brakp

Bitiikteki kapdan

d a i s a ; eski partinin binasna girecek. Girdii kap, ye

ni kurulmu partinin vilyet merkezinin kaps. S o k a k
kapsndan girip ikinci kata kyor. O r d a n bir kapy
daha ap dalyor i e r i . . .

Bir de bakyor ki, adamlar

b i r Eiz,un! m a s a y a t o p l a n m l a r , r p a r p d u r u
yorlar. Bo bir sandalye bulup, seninki de kyor,
onlarn arasna katlyor. Bakyor yanndakine, y n n d e k i n e , dinliyor aranlar, ranlar,

o da onlar

gibi y u m r u u n u masaya vurarak barmaa balyor.

Daha parti yeni kurulmu, oradakiler kim kimdir, bir
b i r i n i bilmiyor, pek yle tanan edien y o k . Z b k '
de kendilerinden biri belliyorlar. Hemi de Zbk, ba
rp rmada onlardan

ileri g i d e r m i .

Ka kere kendisi bize sylemitir:

Vallaha

arkadalar,

kapdan

ieri

bilerek

girmedim.

A l l a h b e n i o r a y a d r d . K s m e t ite...-

Bitiik kapdan daisaymm, teki eski partinin iine

g i r e c e k m i i m , onlarn arasna d e y d i m , ben de onlar
gibi konuacaktm. Bu yana dtm, bunlar gibi k o
nutum.

Ksmetinde olann

kanda kar

demez

ler mi? M a s a d a k i l e r e baktm, o n l a r bir bardysa b e n

on bardm. Onlar beni bastrmak istedilerse de o l
mad.
Evet, Z b k k e n d i s i

bylece

bize katr anlat

mtr. Yni o n u n p a r t i c i l i i , b i l m e d i i
dalmasyla

balar.

Ka

kere

kapdan ieri

sormuumdur:

O l u m Z b k , ne d i y e b a r r d n ?

B r e H o c a E m m i , d e r d i , h e r k e s H r r i y e t ! di

>

ye baryor, ben de Hrriyet! diye bardm. M s

lmanlkta c u m h u r a u y m a k g e r e k . Biz de uyduk. A k
ama doru, ilerinden biri,

Kurucu heyeti yazalm! dedi.

Partinin ilk k u r u l u yeni k u r u l u r m u . En o k b e n

bardmdan, baa b e n i m adm yazarlarken, o r d a n
biri beni tand, Olum, sen ural Z b k z d e ' n i n o
l u f i i n k e d e i l m i s i n ? d e d i . He d e d i m , y l e y s e
sen git de, sizin ilede partimizin ocan k u r ve de
o c a n b a k a n ol! d e d i . '

- ,.

yi y a e m m i , b u i p a r a i s t e r , l f l a o l m a z . B e n d e
d e r s e n para yok d e d i m . A d a m , Bu bamzdaki ik
t i d a r k i m d e p a r a b r a k t . Biz s a n a p a r t i o c a a a c a k
paray denkletiririz, hi meraklanma dedi.
Z b k braam'a paray vermiler.
buraya, partiyi kurdu.

O da d n d

Lkin hkmetten korkusun

dan, ne olur ne olmaz diye, kendisi ocak bakan ol

mad gibi, kurula da girmedi. Arkadalar, benimki
si memlekete bir hizmet. B e n i m siyasette gzm yok
diyerek, ocak bakanln bana ykt.
Diyeceim, bu

Z b k ' n talihi kap

amaktan.

Vilyete bir baka gidiinde, bu sefer her zaman gir

d i i kapy amyor da, onun karsndaki o d a kaps
n ayor, dalyor ieri.; Bakalm d e m i kendi k e n d i
n e bu s e f e r k a p y d e i t i r e l i m . K s m e t i m i z e n e
kacak?
O y s a , o sra b i z i m

partide ikilik

k m a m m?

Partimiz ikiye ayrlm, bir b l eski o d a d a kalm,

bir b l , Z b k ' n dald o d a d a toplanm. Bu iki
b l k t e n biri tekini ezecek. Z b k ' n ayrlktan mayrlktan hi haberi y o k . Girmi o d a d a n

ieri, bakm

ki yeil rtl masada toplanm, rp arp d u

ruyorlar. Z b k de ekmi, sandalyeyi oturmu, o da
onlarn azna bakp, onlar gibi

barmaa

balam.

erdekiler Zbk' de kendilerinden bilmiler.

Zbk'n

gene

ans y r m .

Bilmeden

kapy

ap girdii o d a d a k i hizip, b r hizbi y e n m i .

Yni

Zbk

braam'n

hibieye

aklnn

erdii

merdii yok. Niyet eker gibi, nne kan kaplardan

birini ap ieri

dalyor.

Bir keresinde d e , bizim

daha domutu.

Zbk

d i y e at kapdan

gene

partiden yeni bir parti

Ya

Allah!..

girmi de eski partide

bilmeden

kalm.

Yoksa en yeni partinin olduu odann kapsndan gir

seydi, yanmt. Mebusluu ryasnda gremezdi.
Bu

braam gece gndz

Allahm,

bana yanl

kap atrma! diye dua eder.

Mebus seilip Ankara'ya,

gidiinde de yle ol

mu.. M a l m y a h e r p a r t i n i n i i n d e

kaynama olur,

-ayrlk olur. Z b k z d e her ne z a m a n , M e c l i s ' t e o l

girmise,

girdii

odadakiler hep Babakandan yana olanlarm.

sun;

Parti'de olsun bir kap

ap

erde

bir mesele mzakere ediliyor. Z b k de oturur, on

larn d e d i i n e

katlrm.

Her ne denilse Z b k de

he d i y e b a m s a l l a r , y k s e k t e n k o n u u r n u s

Bir

byle, be byle, on byle...

S e i m l e r d e n alt a y n c e s i , b i g n g e n e
dan birini ap ieri girmi.

kaplar

Bu sefer girdii -yerde.

B a b a k a n n i s t e m e d i i b i r m e s e l e k o n u u l u r m u . Bu*?
radakiler Babakana

karym.

Ne

bilsin

garip

b k ? O d a b a l y o r b r l e r i g i b i Evet, y l e d i r , Ha-r
yr, y l e o l m a z ! d i y e a t p t u t m a a . A k l s r a , b u k o
nutuklar Babakann kulana

gidecek de, gzne

g i r e c e k . Evet, B a b a k a n n kulana gidiyor. O d a ' k - s

zp, Ya y l e m i , biz b u y a o d u n l a r d a d a n i n d i r i p
m e b u s yapalm da, bir de bize kar gelsinler!.. d i
y e r e k .emir v e r i y o r :
Bir daha bu Zbkolu
listesine

Zbk'n adn aday

koymayacaksnz!

Artk avucunu yalasn

Zbk,

her zaman

yrmez, kap amayla ksmet grnmez.

ans*;

te- b y l e

a r a d a t e r s k a p da alr.
Akl

Evvel

Bedir Hoca'ya baklrsa,

Zbkzde'

nin b t n b a a r s r k a p ap ieri d a l m a k m .
Evine gittiim zaman aknlm b s b t n artt.
brahim Z b k z d e ' n i n beni ald odartn bir duvar
kitap raflariyle kaplyd. Raflarda da kitaplar doluydu
Konumasndan da o k u m a y a d k n bir aydn o l d u u
anlalyordu.
Burallarn her olay abartarak konutuklarn e n ceden anlamtm.

o k zaman

onlarn szlerinden

yalanla-doruyu, uydurmayla g e r e i seip ayramaz

dm. A m a brahim Bey'le tantktan s o n r a , o n u n iin
sylenilenlerin batan sona uydurma o l d u u n u anla
dm. Bu adama acmaa bile baiadm iimden. H e m erilerinin ekemezliine urad belliydi.
iyorduk, iki aramzdaki zdenlii daha da art
trd. O n u n o k zeki, uyank, uyumlu bir a d a m o l d u u

akt. Nasl olmutu da sori s e i m d e kendisini aday

listesine aldrtamamt.'Onun iin anlatlanlarn yzde
biri doru olsa,-iini uydurur,
bile .kendisini

milletvekili seilmese

iyi b i r i i n b a n a g e i r t e b i l i r d i . B u n u

ok merak ediyordum.
erefe -drt kadeh kaldrdktan sonra,
' B e n i m iin yldr b u r d a epiy d e d i k o d u d u y musundur, d e d i , s a olsun h e m e r i l e r kulan iir
milerdir.
Hi

saklamadm.

Onun

iin

duyduklarmdan bir

kan anlattktan sonra,

Nasl o l u r d a sizin g i b i bir a d a m , iktidar par

tisinin iinde; tutunamaz? o k ayorum,

rn -yzde b i r i n e i n a n m a k
m a k a n olmalydnz.

anlatlanla

g e r e k s e , siz imdi bakan

Hi deilse bir u m u m mdr o-

lurdunuz... dedim.
: J p k orallarn yerli azyla k o n u t u :

Ne demezsin...

Ankara'ya varmadan

biz de

oyls bildik kendimizi. Lkin Meclis'e varnca ne gr

sek... O r d a yle zbkler v a r ki, hey heey, bizim zbuklmfe*hi'skmyor. Analar

ne

zbkler

do

u r m u k a r d e i m . Bizim z b k l m z orda para etmodi.

Kendisiyle alay e d e r e k konumas daha o k ho
uma gitti. Glerek anlatyordu:
^

Bizim

hemeriler

gitsinler

de

zbklk

nasl

o l u r m u , A n k a r a ' d a g r s n l e r . . . B i z i m k i s i nam-colsun,
sar olsun...

Hemerilerinden

ikyet ediyordu:

Her ne iyilik yaptmsa,

dndrp dolatrp

a l e y h i m e kullandlar. Size Rt Bey iini de anlatt

lar m?
-r- Hayr.

A m a n , nasl

olmu da

unutmular...

Vah,

v a h ! Efendim buraya Rt

B e y adnda bir h k m e t

tabibi geldi. Krpecik delikanl.

buraya

gndermiler.

Burann

Tbbiyeden km,

havas,

suyu

yarama-:

m. D o r u s u n u ararsan, b u r d a bunald. G r d n z i
te, yaanacak bir yer deil.

Konuup grecek bir

adam bile yok. Kiminle konusan Z b k diye balan

Zbk~diye bitirir sz. Rt B e y ldracak... A m a n
b e n i b u d a n aln, i s t e r s e n i z c e h e n n e m e b e l e d i y e d o k
toru yapn, diye dileke stne dileke veriyor. Kim
dinleyecek...

Doktor

Rt'nn sinirleri

bozuluyor,

nne gelenle kavga ediyor. Avukat Burhan'la arka

d a olmular. Burhan' tanrsnz.

Evet,

Bir namussuz da odur.

tanyoruz.
Bu herif avukatln

yz karas. H k m e t i n karsnda bir dkkn var, s

zm ona avukat yazhanesi... Kapdan

ieri bir kyl

girdi mi, daha ho geldin d e m e d e n , yle der, Sana

k t l k e d e n i astr-taym m , y o k s a

hapse

mi attra

y m ? K y l , nasl d a b i l d i d e r d i m i , d i y e a a r k a l r .
Bizim kylmzn

arasnda

meyeni yoktur ki...

dokunur.

kendisine

ktlk edil

Hi deilse, birbirine ktl

Dan doruunda bir

bana

kalsa, d u r a

maz, k e n d i k e n d i n e k t l k eder. A d a m , k t l e u
ram,

d a h a kzgnlnn d u m a n

nn k a n n

ise

ttyor.

hrs d i n m e y e c e k .

Dman

Hapislie

hi

raz

olur m u ! te o kzgnlkla,

A m a n avukat, ocana

dtm, astr u na

mussuzu! der.
A v u k a t Burhan da,

Astrma dilekesi y z lira, m a p u s a attrma d i

l e k e s i elli lira... der.

Herifte dileke fiyat,
f a t u r a fiyatna....

- -- , .
e c z a n e d e hazr

il g i b i ,

Kyl verir yz liray, astrma dilek

e s i yazdrtr. A r a d a n bir-iki gn geti

mi, kylnn

hrs

da

bra2

yattr.

Yazdrd

dilekeyle

dman

s a h i d e n a s l a c a k sanr, b a l a r a d a m a a c m a a . . . D
man d e d i i ' a d a m n , ya keisi bahesinin itini ge
mi, ya tavuu bahesine girmitir. ine bi acmadr
der,

koar avukat Burhan'a:

^- Aman

etme avukat...

Ben

t i m . Yazktr astrmyalm herifi,

bu

iten vazge

komumuzdur oluu

o c u u var, yazktr, kymyalrm. G e l seri u n u be-on

y l daima a t t r d a a k l b a n a g e l s i n . . .
Avukat

Burhan,

y l e y s e ayr bir hapis d i l e k e s i ,

yazlacak...

d e r , b i r e l l i l i r a d a h a . alr.
Yani byle bir namussuzdur. Kylnn iliini, ka
nn s m r r d e d o y m a z .
D o k t o r Rt buna derdini yannca,

Bu ii

braam Bey'den bakas yapamaz,

is

t e r s e seni o p d i y e istanbul'un g b e i n e tayin et

tirir... der.
B u n l a r jkisi kalkp geldiler bana. B y l e byle d i
ye, a n l a t t l a r . D e l i k a n l y a b a k t m , y r e i m p a r a l a n d .
Neden dersen, olann sinirleri bozulmu, temelli to
zutmu. Durup dururken ka gz, burnu kula oy
nuyor ve de d u r m a d a n alyor.

Bunlar

muhallebici

o c u u . . . G a y r i i s t a n b u l ' a d a g i t s e , b u n d a n hayr g e l
mez; tmarhaneye k a p a m a k t a n

baka

umar kalma

m.

Elimizden geleni

yaparz...

dedim,

bunlar

savdm.
Elimden gelen dersem, ne gelir elimden? Hi...
Vallaha Herkes de bizi bir iler d n d r r , b e c e r i r s a
nr. K a r d e , b u c e m i y e t t e m e l i n d e n

doruuna r

m. . B u g n b a k a n b a k a n k e n rvetsiz bir, i yaptram y o r . ' H a l i m i z b i t i k t i r , . a h l k sfr... H i k i m s e n i n m i l

l e t v e k i l i n i d i n l e d i i , t a k t y o k . N e v a r k, b i z m i l l e t -

vekili olduumuzdan,
yapyorlar. Hepsi

alnacak rvette

bu ite...

biraz

indirim

Herhangi bir vatandan

ii b e b i n lira r v e t l e g r l y o r s a , b i z i m i i m i z o l
du mu bine k u r t a r y o r / M e b u s l u u n haysiyeti, yz
de otuz, krk tenzilt... D o k t o r Rt iin de o k u
ratm, bitrl s k t r e m e d i m .

Oras da vatann bir

p a r a s d e i l mi? d i y o r l a r . B i r b a k a r s a n d o r u ,

bi

zim kasabamz da vatann bir paras ama, yal p a r

a d e i l , kel-kele bir p a r a . . .
yorlar,

bunun

B a k t m ii s a v s a k l

olaca nedir diye ak ak pazarla

o t u r d u k . n k e f e n d i m , onlar da beni D o k t o r Rt ' d e n r v e t ald d i y e b i l i y o r l a r . H e r k e s i nasl b i t i r

sin, kendin gibi...

Babasnn hayrna kimsenin beda

vadan k s r d yok. S o n u n d a anladk ki, arada

b i n lira d n e r s e , D o k t o r R t ' y b u r d a n a l p iyi b i r
yere gnderecekler.

O da ancak sana olur dediler.

Az para deil ki c e b i m d e n v e r s e m . . . Kendilerine d e

s e m , akllarna olmadk i gelecek.

Kasabaya dn

m d e , b u n l a r n i k i s i n i e k t i m b i r k e n a r a , o l a n bite-:
ni anlattm. D o k t o r Rt hemen

cebinden paralar

kard, drtbini nme sayd.

unun bin

lirasn

cebine

sok byol,

dedim,

geri kalan bini de, u adrese postala...

Allah seni inandrsn'

paraya elimi

bile srm

deilim. Ben d e d i k o d u d a n korkarm. Ve de hatt, bu

ii

yapacak olan

adama,

bir de

cebimizden

ziyafet

e k t i k . O d a b i z d e n g i t t i , h e l l h o o l s u n . V e l k i n ner
ye yarar birader, bu a v u k a t B u r h a n n a m u s s u z u adm
rvetiye kard. Yahu, di gel de deli olma...

Ulan

d r z -desen, h b u r d a n d a r , g e l i p y a l v a r a n , a y a
m a k a p a n a n siz,

paray g n d e r e n siz...

acyp bir araclk, bir insaniyetlik...

bunlar byle

Yni

Benimkisi
diyeceim",

alak...

Z b k o l u brahim ok iten anlatyordu.

Hele

m e m l e k e t t e r v e t v e i l t i m a s n nasJ a l p y r d n
anlatrken gzleri buulanmt,. nerdeyse alayacakt.
B e n i m . d e iim d o l d u . . . A l a m a m a k iin k e n d i m i z o r
tuttum.
S a n a unu aka bildireyim ki, brahim B e y iin
yaplan d e d i k o d u l a r d a n

hibirine artk inanmyorum.

Tam tersine, onun yurtsever bir kasaba aydn oldu

una

inandm.

Burda geirdiiniz

yllarda sizin de banza

ok eyler gelmitir, dedi.

Ben de anlattm, iimi d k t m . . .
geleli, o geceki kadar

Buraya geldim

rahatladm hi b i l m i y o r u m .

B u r a y a g e l d i i m i n ilk g n l e r i n d e i i m i n nasl l k c
lk ateiyle tututuunu,

ama

kendimden dkle dkle

paralanp bittiimi anlat

tm.

nasl

aylar g e t i k e

Bir daha k e n d i m e

gelemiyeceimden korku

yorum... dedim. =
Beni burada anlayan tek adam
zde
.

brahim Zbk

oldu.
B i z i m ilk b a t a n y a n l m a m z s u r d a n o l d u . Biz y u r

d u n kalknmasn; halkn aydnlanmasn, tek tek kii

lerin zel a b a l a r i y l e olabilir sanyoruz. B y k ehir
lerde okuyup renip, bu

kasabalara geleceiz de

aklmzca buralarda o l u m l u iler greceiz. O p h , nal

*<;.

aldanmz,

nasl

kandrmlar bizi...

brahim Bey,

Elle g e l e n d n b a y r a m , k a r d e , d e d i , k y

l kalknacaksa, haydi hep birden... Ne demek, seni

b u r a y a atp da arayp sormasnlar, elin o l u da stan
bul'unda,

Ankara'snda yan gelsin...

O gece o k imitik. Sabaha kar brahim Bey'

i n e v i n d e n a y r l d m . A m a k a f a m d a b i r u m u t a k
t . b r a h i m B e y i s t e r s e b e n i b u r d a n k u r t a r a b i l i r . Yz-

y z e s y l e y e m e d i i m i i n k e n d i s i n e hr m e k t u p y a z
dm

Biliyorum,

urumu bir

toplumumuz var

Nice

urasak, bu rm toplum iinde bizler salam ki

iler olarak kalamayz Beni yanl anlamazsa, burada
ylda ancak biriktirebildiim ikibin liray... Anlyor
s u n , d e i l mi? i n a n k i , b u n l a r o n a y a z a r k e n o k u t a n
dm. A m a hibir kurtuluum, umarm yoktu.
Bu sabah brahim Bey'le

retmenler

Derne

i'nde karlatk. Yzne bakmaa bile utanyordum

Bir ara yanma gelip, elini o m u z u m a k o y d u ,

Bir yolunu bulacaz...

dedi.

A k s a m Satlm Bey'in lokantasnda

ierken

Al

l a h S e l m e t V e r s i n M u r t a z a E f e n d i ile t c c a r d a n E min Efendi, yine her zamanki gibi brahim Zbkzde

iin atp t u t m a a baladlar. Artk d a y a n a m a d m da,

A y p t r y a h u , d e d i m , ayptr. U yl o l d u a r a

nzdaym. Sizin Z b k z d e ' d e n baka konuacak

hc

m i lfnz y o k ? . . A d a m t a m m a s a y d m n e y s e . . .
ibrahim Bey'i s a v u n u r k e n , Emin Efend. elini e
nesine gtrp yzme dikkatli dikkatli bakt da; san
ki bulac bir hastala tutulmuum gibi acyarak.

Eyvaah, dedi, e y v a h ki eyvah... Yand bu

r e t m e n . Z b k rezin t u t t u u n a b a K i l r s a y a k n d a o n
dan b y k bir kazk y i y e c e k d e m e k t i r
iaret parman tkrkleyip

masann kenarna

srd.

A h a da buraya yazyorum. Yakndr grecek

siniz. B u r e t m e n d e

Amann ben yandm bu Z

bk namussuzunun elinden diyerek buralarda dolan

mazsa, bana da Emin Efendi demesinler ve de bu b
yklar k e s e r i m art olsun...
Bu canskc k o n u m a l a r d a n k u r t u l m a k iin onlar
d a n ayrldm, odama geldim, sana bu m e k t u b u yaz
yorum.

324

ibrahim*. 2 ^ b k o ^ n u t v ^ n n e k t i k l e r i m , z n t
lerini i m d i o k i y i , a n l y o r u m . O n u n l a o r t a k l a a d u y
gularmz var. B i l i y o r u m ,

bemerileri iin ne yapsa,

paralansa, y i n e

yaranamyack, yapt her

onlara

iyilik k t y e y o r u m l a n a c a k . . .
Yaknda burdan kurtulacam
geen yllarm hayatmdan

umuyorum. Burda

silinmi, hi yaamam

sayyorum.
Selmlar,

sevgiler

Z B K L K NEDR?
e Ortaokul Almanca retmeni bir
arkadana u mektubu yazyordu :

Canm kardeim.
Y a r n b u r d a n ayrlyorum'.
zntl de deilim,

Sevinliyim

iinde bulunduum

sana b i l t o e m k i n a s l a n l a t s a m . . .

sanma,
r u h halini

ster istemez yine

sana . . Z b k z d e d e n i l e n i n s a n l k "d y a r a t k t a n s z
etmek zorundaym. nsann bu

k a d a r ahlksz, ger

ekten hayatta deil, ancak Shakespeare'in piyesle

rinde bulunabilir.

S a n k i bu adam, b y k dramcnn.

yaratt, roln o k

benimsemi bir

hain tiptir ve

sahneden frlayarak insanlarn arasna, g e r e k haya

t a katlmtr.. B u

adam yaamyor;

durmadan

hem

cinslerine ktlk ederek, nne geilmez kt kade

rinin izdii yoldan gidiyor.
Ankara'dan dnnden sonra burada kimse y
zne b a k m y o r d u . A m a - h e r k e s i t e n i e o n d a n , k o r
kuyordu. Akl Evvel B e d i r Hoca ka kere,

brahim Zubukolu'nu, onun ektiklerini, znt

l e r i n i i m d ok, i y j a n l y o r u m . O n u n l a o r t a k l a a d u y
g u l a r m z ,var. B i t i y o r u m ,

hemerileri iin ne yapsa,

paralansa, yine

yaranamyack, yapt her

onlara

iyilik k t y e yorumlanacak...
Yaknda burdan kurtulacam

umuyorum. Burda

.geen y l l a r m h a y a t m d a n

silinmi, hi yaamam

sayyorum.

.
Selmlar,

ZBKLK

sevgiler

NEDR?

ile Ortaoknl Almanca retmeni bir

arkadana u mektuba yazyordu :

Canm
i; /

kardeim,

Yarn burdan ayrlyorum:

Sevinliyim

zntl-de deilim.

inde bulunduum

s a n a b i l m e m k i nasl

anlatsam...

sana .Zbkzde denilen

sanma,

r u h halini

ster istemez yine

i n s a n l k d yaratktan---s,z

etmek zorundaym, insann bu

k a d a r ahlksz, ger

ekten: hayatta deil, ancak Shakespeare'n piyesle

rinde bulunabilir.

Sanki bu adam, byk dramcnn

yaratt, roln ok

benimsemi bir

hain tiptir ve

sahneden frlayarak insanlarn arasna, g e r e k haya

ta katlmtr.

Bu

adam

yaamyor;- d u r m a d a n

hem

cinslerine ktlk ederek, nne geilmez kt kade

rinin izdii yoldan gidiyor.
- A n k a r a ' d a n dnnden sonra burada kimse y
zne bakmyordu. A m a herkes iten ie ondan kor
k u y o r d u . Akl Evvel B e d i r H o c a ka k e r e ,

 Bak grrsnz, demiti,

domuzluklar kuruyordur.

Gene

kimbilir

gene

bizi b y n a

ne

getirecek--

tir. A l l a h v e r e d e k a n m a a a k .
Aylarca siftindi, durdu.

O n a i k i b m liray*. K e m i k

Mstk'la gnderdiimin ertesi

gn Ankara'ya gitti:

D n n d e T a m a m , s e n o ii o l m u bil. d e d i .
Aradan aylar geti, olmu olacak hibiey
Ama Zbkzde brahim
gzdesi.

Bey, imdi

yok.

hemerilerinin

Muhalif, muvafk, onu hepsi de el

stnde

t u t u y o r l a r . D u r u p d u r u r k e n o r t a y a b i r v i l y e t l i k ii
kard. Z b k brahim, bu ileyi vilyet yaptracakm.
B u r a s b i r v i l y e t o l u r s a , i l e n i n h e r ii

halledilecek,

balarna bir vali geldi mi, yollar, f a b r i k a l a r yaplacak,

lise yaplacak. V i l y e t o l m a k t a n , b a k a hibir ey k o
nuulmuyor.

Hkmeti

tiler kendilerini

kzdrmamak iin

kapadlar,

tabellarn

muhalif par
da

skp

in?

dirdiler. imdi hepsi Zbk'n etrafnda birleti. Nefdeyse ona tapacaklar. Ankara'ya bugn bir heyet yo
la kt. Baslarnda da tabi Z b k . . . A v u k a t B u r h a n ' la, M u h a l i f K a d i r E f e n d i v e b t n t e k i l e r d e E r l i k t e
Sabahtan akama
Mehmet

avu

kadar kasabada

Hdrlk

Doruundan

bayram yapld;
btn

patlatt..Davulcu Topal Veysel'le zurnac

gn top

ingen H

seyin g e c e yarlarna kadar alp durdular. Heyet ba

k a m Zbk, yola kmadan nce kaptkatnn stne
kp bir n u t u k e k t i . Buras v i l y e t olursa, halkn, ne
ler neler kazanacan anlatt. S o n r a h e y e t kaptka
tya d o l d u . G i d e r l e r k e n i k i k o r k u r b a n e d i l d i .
Alann

gerisinde

durup

onlara

aknlk cndo

bakakaldm.
i m d i o k iyi a n l a d m k i ,

Z b k bir tane deil

biz h e p i m i z b i r e r z b z .
Bizim hepimizin

iinde zbklk

de birer zbk olmasak,

olmasa;

bizler

aramzdan byle zbkler

byyemezdi.
birleip

ite

Hepimizde
bamza

birer

para

byle zbkler

olan

zbklk

kyor

Oysa

z b k l k bizde, bizim iimizde. Onlar biz, k e n d i zbklmzden yaratyoruz.

Sonra, kendi zbklk-

lerimizin bir tek Zbk'te birletiini grnce ona k

zyoruz.
Bu zbkler her y e r d e var,

biz z b k l e r

nerde

varsak, onlar da orda...

Z b k b r a h i m p a r a m alp

beni

kandrd

iin

byle sylemiyorum. Ama byle doru dnebilmem

iin, b e n i m de aldatlmam gerekliydi. Nasl aldand
n! k i m s e y e s y l e m e d i m . Aslnda
b e n d i m . Z b k l e r de ite

bu

aldatmak

isteyen

duygumuzdan yararla-

.np b i z i k a n d r y o r l a r . D a h a d o r u s u , biz n c e k e n d i
mizi

kandrp,

onlar

da

bizi

kandrsnlar diye zorlu

yoruz. Kendi iimizdeki zbklkleri biriktirip, birle-,

tir ip zorlaya zorlaya zbk yaratyoruz. G e r e k t e , z
b k biziz, b e n i m , s e n s i n . . .

Karmza

bir zbk k

yorsa, onun z b k l n d e bizim de bir paramz var.

r e t m e n l i k t e n istifa ettim.

Yarn sabah e r k e n

den buradan ayrlyorum. Ama her gittiim y e r d e - b u

zbkleri greceimi biliyorum.

nk bu zbklk

bizde yayor. Onlar birer z b k olarak! y a r a t a n , or

taya karan bizleriz.

B e n i m iin imdilik t e k ama,

burdan kurtulmak. Ama gerekten zbklerden, kendi

z b k f m z d e n k u r t u l a b i l e c e k m i y i z ? te b u s o r u
ya c e v a p v e r e m e d i i m iin nereye g i d e c e i m i , ne ya
pacam b i l e m i y o r u m .

Yeni g i d e c e i m y e r d e n sana

m e k t u p yazar, nce kendi

kurtulamadm

anlatrm.

zbklmden
Sevgiler...

kurtulup