You are on page 1of 11

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

bk&m;&Si\
f tcspf *kPt
f *Fg&yf(7)&yf
?Deacon Pa Le Le

Y ppfrSefaom arwm&SdvQif ay;csifonf/


YppfrSefaom arwm&SdvQif u,fwifcsifonf/
YppfrSefaom arwm&SdvQif ajymjycsifonf/
YppfrSefaom arwm&SdvQif twlaecsifonf/
YppfrSefaom arwm&SdvQif wlcsifonf/
YppfrSefaom arwm&SdvQif aygif;oif;csifonf/
YppfrSefaom arwm&SdvQif aysmf&Tifapcsifonf/

A CHUNG TEL
(1) POPE BANEDICT(XVI) THAWNGPANG

-1

(2) THITUMNAK SACRAMENT

-4

(3) SURKHUA PUAI THAWNGTHA BIA

-8

(4) POPE THAR THIMDING AH TIMHTUAHNAK

- 12

(5) NyHK;jcif;\tusdK;oufa&mufrI

- 13
HNANGAMTERTU ah Bawmhnak

(6) c&pf,meftoufwmudk &Sifoefwdk;wufapaom

(7)

0gwGif;usifhpOfrsm;

- 17

THAWNGPANG

- 18

FEBRUARY THLA HNANGAMTERTU PAWL


(2013)
(1) Fr. Paul Kip Thawng
(2) Peter Tei Kheng(Falam)
(3) U Khup Ling(Cengtum khua)
(4) U James Pahre(CKHSS)

- 1000Ks/- 5000Ks/- 2000Ks/- Stepla(9000) + DVDRom(30000)

Na bawmhnak kan herh!


HNANGAMTERTU hi a hlu in bawm u sih!
HNANGAMTERTU aa pehzulhnak hnga, nangmah bawmhnak
a herh.
Kuatnak address,
Rev. Fr. Lucius Hre Kung
St. Joseph Cathedral,
Hakha.
(OR)
Tel; 092450615
Email; fl.kung8@gmail.com

Dawt Hlei Par


St. Joseph Cathedral,
Hakha.

21

HNANGAMTERTU

FEBRUARY, 2013

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

A VOI(21)NAK SURKHUA LOURDES BAWINU MARY PUAI

Pope Benidict XVI aa din cang lai


(Vatican)

Avoi(21)nak Bawinu Mary puai


cu Surkhua parish Surkhua ah
2013 February 23 in 24 tiang
sunglawi ngai in an tuah.
Khual a rak phan kho mi 260 leng
an si. Siangbawi(5), Deacon (1),
Sister(6) le Saya te tampi an i tel
kho.
February 22 khualphan zan ah
Bawipa thisa biaknak in can an
hman.
February 23 nih puai mass
an tuah , chun suimilam 2 in zanlei
4 tiang U Thawng Luai Mang
cawnpiak in can an hman.
February 24 nih zarhpi ni
mass pum dih in, U Thawng Luai
Mang nih cawnpiaknak can a
hman `han.
Februay 24 Zanlei
suimilam (7) in Bawinu Mary Zuk le Bawipa thisa in Surkhua khuachung
thluachuahhal piaknak in phazawngdan i van cio in lam an zawh. Zan
suimilam 10 ah biakinn lei an phan i Bawipa thisa biaknak in A voi(21)nak
Bawinu Mary Puai cu an donghter.
(Chokhleipar)

20

]]uRefr rvkyfEdkifaomt&mrsm;udk oifvkyfEdkifayvdrfhrnf/ oifrvkyfEdkifaom


t&mrsm;udk uRefrvkyfEdkifayvdrfhrnf/ xdkYaMumifh udk,fawmf\EdkifiHawmf
wdk;wufvSyzdkY twlwuGvkyfaqmifMupdkY ....}}
(rmom&fxa&;Zm;)

A lettu - Norbert Caling

Pope Benedict XVI cu a


`uan lio mi Pope rian in kaa din
cang lai tiah 11-February ni ah
upadi phung ningin vawlei
cungah a thanh tikah a theimi
paoh nih an khuaruah a har dih.
Catholic tuanbia ah hi
bantuk Pope rian`uannak in mah
lungtho tein aa din mi pahnih an
rak um bal. Pakhat nak cu Pope
Silestine VI a si i 1294 kum ah
aa din. A dangpakhat cu Pope
Gregory(VII) a si i 1415 kum
ah aa din.
Pope Benidict(XVI) cu 28
February ni thawk in aa din lai
i, Vatican thawngthanhnak in, cuni zinglei nazi(8) thawk in Pope thar an
thim `han hlantiang Pope rian cu a lawng lai an ti.
Mipi he pekchanhnak a tuahmi Pope Benidict(XVI) i a hnubik,
missa cu Vutcam puai ni a tuahmi pekchanhnak missa a si.
Pope Benidict(XVI) cu 2005 kum 19-April ni ah Pope in an rak
thim i Catholic Bupi i tuukhal rian kum(8) a rak `uan. A tu bantuk in aa
dinhnak cu a kum a upat caah Bupi rian`uanvo hna kha tlamtling te-in
`uan khawhnak a pumsa nih a celh ti lo caah a si. Amah cu kum(85) a si
cang i ruhkhuafah zawtnak(arthritis) zong a ngei mi a si.
Pope Benidict(XVI) cu tuukhal sinak in mipi he a hnubik tonnak
kha 27-February ah a ngei lai i a ni ton thawnnak St. Paul(V) hall khan
ah si lo in St. Peter khualeng hmun rawnah `hial dawh a si tiah thawng
kan theih.
Pope Benidict(XVI) cu 28-February ni thawk in Vatican i a um
mi "Mater Ecclesiae" an ti mi phungki inn hmete ah aum lai tiah thawng
kan theih.

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

POPE THAR THIMNAK CU


MARCH (15-19) CHUNGAH AN THAWK LAI
(Vatican)
Catholic Bupi caah Pope thar pakhat thimnak(conclave) cu a ra
lai mi March thla ni 15 - 19 chungah thawk khawh a si `heu lai tiah
Vatican i chimrelnak nawl a ngeitu Fr. Fedrigo lon Berdi nih a chim.
Hman lio mi Canon Upadi ning in Pope rian a lawnmi cu ni 15 a
luan hnu lawng ah thim `han a si lai ti a si. Cu bantuk in caan an peknak
cu Pope thar an thim hnga mi vawlei cung kenkip a um i Cardinal pawl
rikhiah ni caan ah Rome khua an rak phak khawhnak ding caah a si.
Kum(80) tang a si mi Cardinal hna cu Pope thar i thimnak ah me peknak
nawl an ngei i Pope a si hnga ding cu me a zapi chungin cheuthum
cheuhnih a hmuh lai.
Atu tan i me a pe kho mi Cardinal cu (117) an si i, cu chungah
tam deuh (67)cu Pope Benidict(XVI) nih Cardinal a rak pek mi hna an si.
Pope thar an thim khawh hlantiang Vatican i zungtam deuh cu an
khar rih lai i, Pope thar nih a fehter lawngah anmah i Pathian rian`uannak
(Komitisinak) cu peh `hannak nawl an ngei lai.
Thawh`han puaini(Pascar puai) hlan ah Pope thar cu kan hmuh
lai.
(EWT New Feature)
VAWLEI CUNG MINO PUAI AH
POPE THAR A KAI VE LAI
(Radio Degenero, Brazil)

Brazil ram, Radio Degenero khua i Arch bishop pa nih, a thar an


thimmi Pope pa cu an khua i an tuah hnga mi "Vawlei cung mino puaini"
ah a rak kai ve lai tiah fekte in a chim.
Pope Benidict(XVI) nih a ka ton lio ah "keimah siseh, keimah ka
rian a ka changtu siseh, vawleicung mino puai ah kan ra te ko lai. Pope
cu hi puai ah a kai ko lai" tiah a rak ka chimh bal tiah a ti.
Pope Benedict(XVI) cu 2005 kum Pope an rak thim hnu ah mah
kum i an tuah mi Germany ram Colone khua i vawlei cung mino puai ni
ah a rak kai ve.

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

(19) Rev. Fr. Joseph Se Yawm


(20) Rev. Fr. Joseph Phe Ling Lay
(21) Rev. Fr. Pius Kei Lian Cung

Peace & Justice among Priests


Health for priests
Spiritual Director of LWST, Art
& Beauty,
(22) Rev. Fr. Michael Thang Law Ha
Inter-religious Dialogue,
Valung Parish Priest
V ICARS F ORANE /Z ONAL V ICARS
(1) Rev. Fr. Paul Thla Kio
(2) Rev. Fr. Paulinus Mang Ha Gei
(3) Rev. Fr. Francis Lan Sawn
(4) Rev. Fr. John Kyar Thang
(5) Rev. Fr. Peter Ki Se

Hakha Zone
Mindat Zone
Falam Zone
Rezua Zone
Chaungkhuah Zone

C OLLEGE OF C ONSULTORS
(1) Msgr. Lucius Hre Kung(V.G)
(2) Fr. Lucas Tha Ling Sum(Chancellor)
(3) Fr. James Kai Khaw(Notary)
(4) Fr. Robert Thang Lian Sang(Procurator)
(5) Fr. Paul Thla Kio(V.F of Hakha Vicariate)
(6) Msgr. Paulinus Mang Ha Gei(V.F of Mindat Vicariate)
(7) Fr. Francis lawn Sawn(V.F of Falam Viacariate)
(8) Fr. John Kyar Thang(V.F of Rezua Variate)
(9) Fr. Peter Ki Se(F.V of Chaungkhuah Vicariate)
(10) Fr. Jerome Hlawn Khawl
(11) Fr. Christopher Ling Thang
(12) Fr. Dominic Kung Teal
(13) Fr. Michael Zung Cung
(14) Fr. David Khin Hmung
(15) Fr. Joseph Shing Thang
(16) Fr. Timothy Khui Shing Ling

***

19

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

HAKHA DIOCESE ANNUAL RETREAT 2013


* A kaikho mi Bishop le Siangbawi 63
* Retreat 27th - 31st January 2013
* Meeting 4th - 14th February 2013
H AKHA D IOCESE

CHUNG

~UANVO

FEBRUARY, 2013

Vawlei cung mino puai ni cu Pope John Paul(II) nih 1885 kum
ah hram a rak thawk i a tuah mi a si.
Tukum July 25-28 ni tiang an tuah hnga mi vawlei cung mino
hna puai ni cu Voi(28)nak a si cang i, a ra lai mi kum ah tuah hngami
vawlei cung bawlung chuih zuamnak(world cup)nak in a kai ding mi
minung an tam deuh `heu lai tiah ruah a si.

NGEIMI SIANGBAWI PAWL

UUU

(1) Msgr. Lucius Hre Kung


(2) Rev. Fr. Lucas ~ha Ling Sum

18

Vicar General
Chancellor, In charge of Catechists
& Catechesis Member of Office of
Theological Concern, Associate
Pastor of St. Joseph Cathedral.
(3)Rev. Fr. Jame Kai Khaw
Notary & Secretary of Bishop
(4) Rev. Fr. Robert Thang Lian Sang Procurator, House Superior, Director of PMS
(5) Rev. Fr. Sebastian Khaw Gei Ghung
Agri-Business
(6) Rev. Fr. Philip Za Hei Lian
Diocesan Signis and RVA(Hakha)
(7) Rev. Fr. Joseph Ro Nei Thang Director of CKHSS
(8) Rev. Fr. Emmanuel Hrang Za Uk Agriculture, Self-Reliance & Liturgy
(9) Rev. Fr. Timothy Khui Shing Ling Associate Pastor of St. Theresa
Parish & Coordinator for Burmese
Refugees.
(10)Rev. Fr. Thomas Khua Uk Lian Mawi In charge of Family & Laity
(11) Rev. Fr. Lucas Khia Mang
Marian Devotion
(12)Rev. Fr. Francis Lan Sawn
In charge for Clergy
(13) Rev. Fr. John Om Se
Rector of Inter-diocesan Minor
Seminary
(14) Rev. Fr. Michael Zung Cung
In charge of Sunday & Feast
Days, Ecology
(15) Rev. Fr. Dominic Kung Teal
Charismatic Ministry
(16) Rev. Fr. Jerome Hlawn Khawl In charge of Migrants in Malaysia
(17) Rev. Fr. Thomas Ngun Za Thuan
Reforestation
(18) Rev. Fr. David Khin Hmung
Chaplain of Education

HNANGAMTERTU

pOPE BENEDICT XVI CU


EMERITUS POPE TI A SI LAI
"Emeritus" timi cu a rian in a chuak cang nain a rian ah a sinak kha
upatnak caah umter peng kha a si. Benedict XVI cu Pope dirhmun in a
chuak cang nain upatnak in pope an ti peng lai tinak a si. Amin taktak
khi, Joseph Ratzinger a si nain, Benedict XVI tiah auh peng, hngalh
peng a si `hiam`hiam lai tiah Vatican nih upatnak an pek.
A liam cia kum 600 chungah amah pakhat lawng hi Pope a sinak dirhmun
cu lunglawm tein midang a petu a si.
Sui kutdong hrolh, ngatlaitu kutdong hrolh tiah hngalhmi cu zung ah a
chiah ta lai. Cun, amah mimal seal cu Pope a thih lio ah an hrawh tawn
bantuk in an hrawh ve lai. Kut in sermi, keden, Mexican nih an ser piakmi
a denhmi cu, amah caah special in sermi, saphaw keden aa den cang lai.

Benedict XVI aiawhtu pope cu cardinals 115 nih conclave ah an lut lai i,
hmaithla chungah thimnak an tuah lai. Pope Benedict XVI belte cu
Vatican in a umnak ding ram ah a kir `han cang lai. Amah thilpuan, cauk
le herhmi vialte cu an tawm dih lai i, Vatican police nih an thlah lai.
Amah a cawngtu, Swiss Quard cu an rian a dih ve lai tinak a si.
Tutan ah Pope a thim hnga dingmi chungah cardinal pawl hi, a minung
60 cu europe in an si. 21 hi Italian an si amah cu Rome Krifabu chungah
zung rian`uan tu an si hna.
( 26 February, 2013 Onestar chungta lak`hanmi)

HNANGAMTERTU

FEBRUARY, 2013

Ca
techism of the Ca
tholic Church
Catechism
Catholic

"~HITUMHNAK SACRAMENT"
II. ~HITUMNAK TUAHSER NING

Biaknak phung ning cun zumtu Katholik pahnih karlak `hitumnak


cu missa chungah tuah a si, zeicatiah sacrament vialte hna cu Kri a Lanhtak
biathuk he pehtlaihnak an ngei dih caah a si. Bawipa Thisa ah Biakam
Thar philhlonak cu a lang, Biakam Thar chungah Kri cu a Bupi he an i
tong zungzal, i Bupi a lengnu caah a nunnak cu a pek. Cucaah nuva hna
cu pakhat le pakhat an pum an i peknak kha Kri nih a Bupi ca i a pekchanh
mi Bawipa Thisa raithawinak he an fonh chih mi cu a tlak ngaingai mi a
si, i Bawipa thisa an hlannak in annih zong pumkhat an si ve lai (Cf. 1Cor
10:17).
~hitumnak cu sacrament phung in thianternak a si caah `hitumnak
tuahsernak cu tazavuan mi, a tlakmi le thei a tlai mi a si hrimhrim awk a
si. Cucaah monu le mopa cu a tlak tein `hitumnak sacrament hmuh awk
caah sualthlahnak sacrament hmuhnak in ani timhtuah awk a si.
Bupi ah ~hitumnak sacrament a petu cu anmah nuva an si tiah
theihthiam a si i Bupi hmaika ah an hnatlaknak phuannak in `hitumnak
sacrament kha pakhat le pakhat an i pe.
Biaknak tuahser ning cu thluachuah peknak le Thiang Thlarau
auhnak thlacamnak hna in a khat i Pathian vel le thluachuahnak kha nuva
sungtuai hna cungah hal piak a si. Mah sacrament ca i Thiang Thlarau
auhnak ah cun nuva hna nih
Thiang Thlarau kha Kri le a
Bupi dawtnak in i kawmhnak
caah a hmuh(Eph. 5:32).
Thiang Thlarau cu an
biakamnak tacik a si, pakhat
le pakhat zumhtlak in an um
khawhnak hnga caah an i
dawtnak le an thazang
chuahnak hrampi a si.

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

toif;awmf\ oGefoifcsuft& xif&Sm;ygonf/ csdK;NcH0ga&Smifjcif;rS ydkvQHvmaom


tpm;tpm? t0wftpm;rsm;udk qif;&Jom;wdkUtm; ay;urf;&rnfjzpfonf/ &[Em
(&[ef;rif;Bu;D ) avtdu
k ajymxm;onfrmS ]qif;&Jom;rsm;udk Munhf aI pmifah &Smufjcif;?
ay;urf;jcif;jzifh 0ga&Smifjcif;trIudkjyKaeMuaom c&pf,mefrsm;\toufwmonf
ydkrdk&Sifoefwdk;wufvmygap} aysmfyGJ? &TifyGJESifh tpm;taomufcsdK;NcHjcif;wdkUrSm ydkvQH
vmaom aiGrsm;udk 0gwGi;f umvNy;D aomtcg pm;aomufyBJG u;D twGuf toH;k rjyKb?J
4if;wdUk udk bk&m;ocif\rdom;pk uREykf w
f Ukd ESihf wvH;k w0wnf;&Sad eaom qif;&Jom;
rsm;tm; ay;urf;pGeUf Bu&J rnfjzpfonf/
tcsKyf t m;jzif h 0gwG i f ; umvwG i f uREf k y f w d k U onf ocif c &pf a wmf \
aeUav;q,f? nav;q,f0ga&Smifjcif;udk axmufIrsufarSmufjyK olESifhtwl
aygif;pyfNy;D ? tjypf'Pfqyfajzoifah om tcsed u
f mvjzpfonf/ uREykf w
f Ukd 0ga&Smifjcif;?
tjypf'Pfqyfajzjcif;wdUk ocifa,Zl;onf uREykf w
f Ukd ESit
hf wl &Sad eonfukd ESv;kH oGi;f
rsufarSmufjyKjcif;tm;jzifh uREfkyfwdkU\ 0dnmOfcGeftm; trSefwu,f&&SdrSmjzpfonf/
xdUk tjyif 0gwGi;f umvonf c&pfawmfEiS o
hf mrubJ? urmvlom;tm;vH;k ESiahf ygif;pyfNy;D ?
trdtoif;awmfo?l toif;awmfom;rsm;ESihf vlom;tm;vH;k twGuf qkawmif;ay;jcif;?
tom;a&Smif? 0ga&Smifjcif;? tjypf'Pfqyfajzjcif;wdUk udk jyKvyk o
f ifah om tcsed jf zpfonf/
(2008-2009 aemufqHk;ESpfudk,f&ifrsm;\ vuf&majc&mrsm;rS jyefvnfxkwfEIwfjcif;jzpfonf)

{{{

udk,fawmfbk&m;rdefU awmfrlonfum;
]]oifoGm;a[majymavm(rmawOD; 28;10)? oifoGm; Munfhavm (rm&ful; 6;38)?
oifoGm;xdkuJhodkYjyKavm (vkum 10;37)}} [lownf;/
b,faomtcgrQ
]]oifvm 'DrSmvmxdkifNyD; pm;aomufavm}} [l rrdefYawmfrlcJhzl;yg/ udk,fawmfu
]]oifonfvnf; ighO,smOfodkY oGm;avm}} (rm&ful; 16;15) [k rdefU awmfrlayonf
oli,fcsif;......../
ES&defav;

17

HNANGAMTERTU

FEBRUARY, 2013

wpfcck u
k kd a&SmifMuOfjcif;(odUk )tcsed t
f wdik ;f twmwpfct
k wGi;f avsm
h pm;aomufjcif;}
[k uREyfk w
f eYkd m;vnf;oabmaygufonf/ jyify0ga&Smifjcif;(0g) cEmud,
k Ef iS q
hf ikd af om
0ga&Smifjcif;jzpfaom aysmfyGJ? &TifyGJrsm;udk rMunfhIyJaejcif; (0g) avsmhMunfhjcif;wdkY
yg0ifonf/ if;NcdK;NcHjcif;? 'Pfqyfajzjcif;wdkYonf 0dnmOfa&;twGuf oifhavsmfNyD;
ta&;Bu;D ygonf/ if;wdo
Yk nf uREyfk w
f b
Ykd 0 Bu;D pd;k aeaom wpfu,
kd af umif;qefrI
rsm;udk atmifEikd af pNy;D ? rdru
d ,
kd u
f kd xde;f csKyrf pI rG ;f tm;udv
k nf; wd;k yGm;apygonf/
ud,
k cf EmESiq
hf ikd af om 0ga&Smifjcif;onf c&pfawmf\ 'kup &d,m yg0ifjcif;
wpfrsdK;jzpfonf/ odkUaomf 4if;jyify0ga&Smifjcif;ESifh tjypf'Pfqyfajzjcif;rsm;onf
uREfkyfwdkU\ 0dnmOftoufwm\yef;wdkifr[kwf&yg/ 4if;wdkUonf tjypfrsm;udk
a&SmifMuOfEdkif&efESifh ydkrdkta&;BuD;aomtwGif; 0ga&Smifjcif;udk trSwf&apaom (0g)
ydUk aqmifay;aom enf;vrf;rsm;omjzpfonf/ &[EmMo*kwpf wif;u ajymxm;onfrmS
]tjypfudkwpfjcm;aomt&mawGxuf a&SmifMuOfjcif;onf ppfrSefaom 0ga&Smifjcif;
jzpfonf/} &[Eavtd\
k tqdt
k & uREykf w
f Ukd \ 0ga&Smifjcif;onf tpm;taomufub
kd J
a&SmifMuOf&efr[kwf&yg/ uREfkyfwdkU\ udk,fcEmonf tpm;tpmudkoma&SmifNyD;?
uREf k y f w d k U \ pd w f E S v H k ; onf rw&m;trI r sm;ud k o m pG J v ef ; wwf r uf r nf q d k v Qif
uREykf w
f Ukd \ tpm;tpma&Smifjcif;onf tusKd ;r&SEd ikd yf g/ xdUk aMumifh ]0ga&Smifjcif;} [kq&kd m
wGif uREykf w
f Ukd \ raumif;aom tvdq
k Ersm;udk csKd ;edrNf y;D ? bk&m;ocifqrD S a0;uGm
apaomt&mrsm;udk a&SmifMuOf uREykf w
f Ukd udk bk&m;&Siq
f o
D Ukd qGaJ c:? ydUk aqmifay;Edik f
aomt&mrsm;udo
k m a&G;cs,v
f yk af qmifjcif;yifjzpfonf/

16

(3) ay;urf;pGefUBuJjcif;(odkU)ukPmvkyfief;rsm;vkyfaqmifjcif;
tjypfuakd tmifEikd &f efEiS hf c&pfawmf\toufwm ydrk w
kd ;kd wwf&iS o
f efapaom
wwd,enf;vrf;rSm ay;urf;pGefUBuJjcif;yifjzpfonf/ ay;urf;pGefUBuJjcif;onf
qkawmif;jcif;? csKd ;NcjH cif;wdUk ESihf qufpyfvsu&f NdS y;D ? 4if;onf qkawmif;jcif;? 0ga&Smifjcif;
wdUk \ toD;tyGijhf zpfonf/ &[EmMo*kwpf wif;u ]qkawmif;jcif;udk ay;urf;pGeUf BuJ
jcif;} wnf;[laom tawmifyHESifhwyfqifvdkufaomtcg 4if;qkawmif;arwmonf
bk&m;ocif\ a&SUarSmufawmfoUkd tvG,w
f ulyso
H ef;oGm;Edik o
f nf/ edrchf sjcif;? cspjf cif;?
0ga&Smifjcif;? ay;urf;pGefUBuJjcif;? cGifhvGwfjcif;? tjypf'kpdkufudka&SmifNyD;? aumif;rI
yg&rDrsm;udk qnf;yl;jcif;wdkUjzifh qkawmif;vQif uREfkyfwdkU\qkawmif;arwmonf
ydkrdkxda&mufvmrSmjzpfonf/
0ga&Smifjcif;ESifh ay;urf;pGefUBuJjcif;wdkU qufpyfvsuf&Sdonfudk a&S;OD;

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

III. ~HITUM HNA TLAK PEKNAK


~hitumnak a tuahmi hna cu tipil a hmu cia mi nuu le paa an si lai
i, zalong tein `hitumnak a tuahmi an si lai, an hnatlaknak kha zalong tein
a chim kho mi an si lai. Zalong tein(vGwfvyf) ti mi cu:
- hnek mi an si lai lo;
- tabavua le Bupi upadi nih a thlauh mi a si lai lo.
Bupi nih nu le va karlak hnatlaknak i pek mi hi a um lo ah a si kho
lo mi a si tiah a pawm. Hnatlaknak a um lo ahcun `hitumnak a si lo.
Hnatlaknak cu pakhat le pakhat pum i peknak ah khan a um;
"Keimah nih nangmah kha ka nupi caah kan lak" "Keimah nih nangmah
kha ka va caah kan lak". Mah hnatlaknak cu "Thisa khat" cannak ah a
tling(Gen. 2:24; cf. Mk. 10:8; Eph. 5:31).
Hnatlaknak cu lungtho tein tuahmi a si awk a si i hneknak asiloah
lenglei `ihnak in a luatmi a si lai. Azei minung `hawnnak hmanh nih mah
hnatlaknak kha za ka a rawlh kho lo. Mah luatnak hi a um lo ahcun
`hitumnak cu tazavuan lo a si.
Mah ruangah Bupi nih Bupi biaceihnak zung in nawl a ngeitu
hna nih thil umtu ning `ha tein an hlathlai hnu ah `hitumnak cu a hman lo
tiah a thanh khawh. Cucu `hitumnak a si bal lo tinak a si. Mah bantuk a si
ahcun biakamnak a tuahmi hna cu va ngeih `han, nupi ngeih `han khawh
a si. Sihmanhsehlaw hmasa an i kawmhnak nih a pek mi tavuan vialte
kha an lim hmasa awk a si.
Siangbawi asiloah deacon nih `hitumnak an tuahnak ah nuva hna
hnatlaknak kha Bupi min in an lak i Bupi thluachuahnak kha an pek hna.
Bupi rian`uantu hna an umnak nih `hitumnak cu biaknak phung a si ti mi
kha mithmuh in a langhter.(tehte hna an umnak zong)
Bupi nih zumtu hna kha biaknak phungning tein `hitumnak biakam
kha tuah hna seh ti a duh hna ti mi a ruang cu a tanglei bangin a si.
- Sacrament in `hitumhnak tuah cu biaknak lei tuahsernak a si.
Cucaah Bupi biaknak phung bangin tuah awk a si.
- ~hitumnak nih mi pakhat kha Bupi chungah a luhter i, nu le va
karlak le fale hna caah Bupi chungah covo le tavuan kha a pek hna.
- ~hitumnak cu Bupi chungah nunnak phunkhat a si caah
fian(aocsm) a herh. Cucaah tehte kha a herh hna.
- Zapi hmai i hnatlaknak an phuan mi kha a zohkhenh a kilven i

HNANGAMTERTU

nuva hna kha zumhtlak in an um


khawh zungzalnak hnga a bawmh
hna.
Cuasicaah "Ka duh" tiah
nuva hna nih an chim mi cu luatlat
tein chim mi le tavuan lak in chim
mi a si a hau. Mahnih cun `hitum
biakamnak cu a fekmi le a hmun
mi minung le Krifa dirhmun (foundation) a ngei lai. ~hitumnak ca
timhtuahnak cu a biapi ngaingai mi
a si.
Nu le pa le innchungkhar
nih an hmuhsak mi nuncan ziaza le
cawnpiaknak cu hi timhtuahnak
caah a `ha ngaingai mi a si.
Pathian innchungkhar an si
bangin pastor le Krifa bu hna zong
hi `hitumnak le chungkhar kong i
minung le Krifa man ngeihnak kong
i chanhnak hi a herh ngaingai mi a
si. Mah hi kanmah chan ah a herh
chinchin zeicatiah mino hna nih aa
`henmi chungkhar hna kha an
hmuh lengmang hna i mah nih cun
mah kongah aamah khan a pe ti lo.
Mino hna kha a tlakmi le a
caan te ah cawnpiaknak ngeih hi a
herh ngaingai, a bik in mah le
innchungkhar chungah nu le va i
dawtnak, upat a sinak, an rian le an
tuah hngami ningcang kha
cawnpiak awk an si. Thianghlim in
umnak man kha an vun cawn hnu
ah cun annih cu an kumkhua nih a

FEBRUARY, 2013
phanh tikah upat awk in
lenghelhnak kha an tuah kho lai i
anmah tein `hitumnak ah an lut kho
lai.

C AWHCHIH ` HITUMNAK

LE

BIAKNAK I LAWHLONAK

Ram tampi ah cawhchih


`hitumnak(Katholik le Katholik a si
lo mi tipilnak a hmu cang mi karlak
`hitumnak) hi a chuak lengmang.
Mah ka zawn ah aa duh mi hna le
an pastor hna lei kap in a dang tein
siaherhnak ngeih a hau. Biaknak i
lawhlonak a rat tikah(Katholik le
tipilnak a hmu lo mi karlak) zoh a
herh chinchin.
Zumhnak aa dannak hi nu
le va caah pah khawh lo mi
`hitumnak dawntu cu a si lo; anmah
tu nih anmah le an bu cio in an rak
hmuhmi hna kha hmunkhat tein an
chiah khawh le pakhat le pakhat
sinin Kri cungah zumhtlak in an nun
khawhnak lam an hmuh ah cun a
za ko. Sihmanhsehlaw cawhchih
`hitumnak ah a chuakmi harnak hna
cu zeirel lo in um awk a si lo. Mah
harnak cu Krifa hna i `hennak in a
chuak mi a si i `hennak khan i fonh
khawh a si rih lo. Nu le va hna cu
an lungthu te an tappi chungah
Krifa i `hennak i a `hatlonak kha an
hmuh an ton hna. Biaknak i
lawhlonak nih mah harnak hna kha

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

tjypf'pk du
k [
f o
l rQukd wGe;f vSeaf tmifjrifapNy;D c&pfawmf\ toufwm
&Sifoefwdk;wufapzdkYtwGuf trdtoif;awmfrS xda&mufaom enf;vrf;rsm;udk
0gwGi;f wpfavQmufv;Hk txl;usiBhf uzH Ykd tm;ay;wku
d w
f eG ;f xm;ygonf/ 0gwGi;f umv\
t"duyef;wdkifjzpfaom tjypf'kpkdufudk atmifjrifjcif;? tusifhw&m;ajymif;vJjcif;?
c&pfawmf\touf wd;k wufBu;D yGm;jcif;ESihf rdr0d n
d mOfjyefvnfqef;opf&iS o
f efapzdt
Yk
wGuf atmufygt"duenf;vrf;(odkY)usifhpOf(3)ckonf tvGefta&;BuD;ygonf/
(1) qkawmif;jcif;
bkef;awmfBuD;Edk;pifh(Nocent)\ tqdkt& qkawmif;arwmonf 0gwGif;
umv t"duvkyfaqmif&rnfht&mjzpfNyD;? qkawmif;arwmtm;jzifh rdrd\0dnmOf
jyefvnfqef;opf&Sifoefap&rnfh tcsdefumvjzpfonf/ qkawmif;jcif;tm;jzifh
uREyfk w
f \
Ykd ud,
k pf w
d Ef v
S ;Hk ok;H yg;udk bk&m;&Siu
f v
kd nf; uREykf w
f \
Ykd pdwEf v
S ;Hk xJoYkd <u0if
cGifhay;jcif;yifjzpfonf/ pdwfykwD;pdyfjcif;? rpm;w&m;awmf yg0ifylaZmfjcif;? cl;pl;
um;vrf;vSnjhf cif;? twGi;f pdwjf zifh qkawmif;jcif;? urXmef;axmufjI cif; tp&Sad om
qkawmif;jcif;trIwdkYonf c&pfawmf\toufwm &SifoefopfvGifapaomt&m
jzpfonf/ qkawmif;csifaompdwfESifh qkawmif;wwfaomtusifhr&SdvQif uREfkyfwdkY\
0dnmOfonf c&pfawmf&SifoefBuD;xGm;rI r&SdEdkifyg/ 'kwd,AmwDueftpnf;ta0;
(Constitution on The liturgy n.109)\ oGefoifcsuft& ]0gwGif;umvonf
bk&m;ocif\ EIwu
f ygwfw&m;awmfukd axmufrI suaf rSmufjyKNy;D qkawmif;jcif;trIukd
pdwt
f m;xufoefpmG jyKvyk &f rnfh tcsed jf zpfonf/}

(2) csKd ;Nc0H ga&Smifjcif;


ocifc&pfawmf\ toufwm uREfkyfwdkY\0dnmOfwdk;wuf&Sifoefapaom
'kwd,enf;vrf;rSm 0ga&Smifjcif;trIjzpfonf/ a&S;OD;c&pf,mefwdkY\ cH,lcsuft&
0ga&Smifjcif;trIonf qkawmif;jcif;ESiq
hf ufpyfvsu&f NdS y;D ? if;onf qkawmif;jcif;udk
ydkrdkxda&mufatmifjrifapaomtaMumif;w&m; jzpfonf/ (&[EeD;vl;pf(Nilus)\
tqdt
k & csKd ;Nc0H ga&Smifjcif;trIukd jyKaomol\ qkawmif;arwmonf txuft&yfoUkd
vsijf refayghyg;pGm yso
H ef;Edik pf rG ;f &Sad om vif;,keif u
S Ef iS w
hf Nl y;D ? tpm;taomufusL;vGef
csd K ;NcH 0 ga&S m if r I u if ; aomol \ qk a wmif ; arw m onf av;vH x d k i f ; rd I i f ; NyD ;
ajrBuD;atmuft&yfodkUom OD;wnfepfjrKyfoGm;aomt&mESifhwlonf/)
]0ga&Smifjcif;} [kq&kd mwGif ]cEmud,
k Ef iS q
hf ikd af om 0ga&Smifjcif;? tpm;taomuf

15

HNANGAMTERTU
FEBRUARY, 2013
c&pf,meftoufwmudk &Sio
f efw;kd wufapaom
0gwGi;f usiphf Ofrsm;

?Jimmy Sa ei Taw

14

0gwGif;umv wdk;wufajymif;vJvmyHkudk tenf;i,frQ azmfjycsifygonf/


uREfkyfwdkU\ trdtoif;awmfonf at'D(3)&mpktxd ESpfpOfygpum;yGJawmfBuD;udk
xdkufwefpGm usif;yEdkif&eftwGuf em&Daygif;(40) odkUr[kwf(2)&uf? odkUr[kwf
tvGefqHk;&ufowywftcsdef,lNyD; rdrdudk,fudk jyifqifcJhMuonf/ at'D(4)&mpkrSm
tcgBuD;? &ufBuD;(Easter Tridium)rsm;jzpfaom Mumoyaw;aeYBuD;? aomMum
aeYBuD;ESifh paeaeYBuD; ay:aygufvmNyD;? if;wdkYESifhtwl &uf(40) jyifqifjcif;
tcsed u
f mvudk ta&SUwdik ;f uufovpfatmhoa'gcfp(f Orthodox)ESihf taemufwikd ;f
uufovpfvmwif; (Latin)yg vdkufemusifhokH;vmcJhonf/
(5)&mpk E S i f h ( 9)&mpk t wG i f ; rS m 0ga&S m if j cif ; ES i f h y wf o uf tvG e f
wif;Muyfaom pnf;rsOf;rsm;udk trdtoif;awmfrS csrSwfcJhonf/ 0gwGif;twGif;
aeYwdkif; xrif;(tpm;tpm) wpfeyfwnf;udk naeapmif;tcsdefrSmom pm;aomuf
cGifh&Sdonf/ tom;? ig;? Muuf? bJOESifh EkdYxGuftpm;tpmrsm;udk a&SmifMuOf&onf/
(9)&mpkrSp 0ga&Smifjcif;pnf;rsOf;onf twdkif;twmwpfcktxd avsmhenf;
vmonf/ xrif;(tpm)udk ig;? O? EdkYxGuftpmtpm;rsm;ESifh pm;aomufcGifh &vm
onf/ (20)&mpka&mufaomtcg xrif;(tpm)udk aomMumaeYrsm;rSvGJNyD; tom;
ESifhpm;aomufcGifh &Sdvmonf/ tom;a&Smifjcif;? 0ga&Smifjcif;xuf wjcm;aom
tjypf'Pf qyfajzjcif;enf;rsm;udk tav;xm;tm;ay;vmcJhonf/ 1966 ckESpf?
azazmf0g&DvwGif xkwfjyefaom &[efrif;BuD; q|rajrmufaygvl;\ xkwjf yefaom
pm(Paul VI, His Decree; Poenitemini)onf 0ga&Smifjcif; pnf;rsOf;rsm;udk
ajymif;vJapcJo
h nf/ wpfEpS yf wfv;Hk aomMumaeYrsm; rjzpfraetom;a&Smifjcif;trIEiS hf
0g0ifonfh jymcHy(JG Ak'[
;l )aeYEiS hf ocifc&pfawmf taocHaom aomMumaeYBu;D rsm;om
0ga&Smifjcif;trIukd vdu
k ef mzdYk owfrw
S cf o
hJ nf/ 0gwGi;f umv tjypf'Pfqyfajz&mwGif
ocifc&pfawmf\ oGeo
f ifcsut
f wdik ;f vdu
k ef musiBhf u&H rSmjzpfNy;D ? rdrt
d oufwm? ae&m
a'o? tcsed t
f cg? tajctaeESihf oifah vsmaf om tjypf'Pfqyfajzenf;rsm;udk a&G;cs,f
zdkY wkdufwGef;tm;ay;chJonf/

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

a zualter deuh khawh. Zumhnak i


lawhlonak hi `hitumnak ah lung i
tonlonak hrampi ah a cang kho.
Abik in ngakchia hna cawnpiaknak
kongah cun biaknak kong ah
laklawh in umnak tukfawrhnak a
chuak kho.
Bupi chungah cawhchih
`hitumnak caah Bupi nawlngeitu
sinin nawlpeknak hmuh a herh.
Biaknak i lawhlonak kongah
`hitumnak tazavuan sinak hnga caah
donkhantu in nawlpeknak (dispensation) hmuh a herh. Mah
nawlpeknak hmuh awk caah an
kaphnih in mah kong kha an hngalh
i `hitumnak a tinhnak le a ngeihmi
tavuan hna le Katholik party nih a
lak hngami tavuan hna kha an
hngalh i an lehkhan a hau. Katholik
a si mi a tavuan hna cu Katholik
Bupi chungah ngakchia kha
tipilnak pek awk le fimnak pek awk
a si.
Krifa lawmhnak thawngin
peng tampi i a um mi Krifa bu hna
cu cawhchih `hitumnak caah

hmunkhat tein rian an `uan `i.


Anrian cu nuva hna kha anmah le
an sining cio ah zumhnak i ceunak
khan an nun khawhnak hnga, nu
le va pakhat le pakhat karlak i a
chuakmi lungtonnak an tei
khawhnak hnga ca le zumhnak
kong ah aa khatmi kha an parternak
hnga ca le annih a `hanter mi hna
kha an upat thiamnak hnga caah a
si.
Biaknak aa lo lo mi
`hitumnak ah Katholik a si mi cu
riandang tein a ngei: "A zum lo mi
va cu a nupi thawngin thianter a si
i, a zum lo mi nupi cu a va
thawngin thianter a si"(1Cor 7:14).
Krifa a si mi nuva ca le Bupi caah
mah thianternak nih a dang nuva
kha Krifa zumhnak ah a lung a
thlenter a si ahcun lawmhnak
nganpi a si(Cf. 1Cor 7:16).
Lungthiang chungkhar dawtnak,
innchungkhar ziaza `ha hna kha
tawidor le lungsau tein zulhnak le
thlacam lengmangnak nih a zumlo
mi kha lungthlennak vel hmuh
awkah a timhtuah khawh.

YY

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

SURKHUA, BAWINU MARY PUAI AH


PEK MI SERMON

reltu nih, thimfung an in pekmi hi na cohlang maw? tiah an hal i, yes- ka


cohlang a ti hnu ah Pope ah a hung cang.

(February,24,2013)

Cucaah, tutan cardinal 115 chung ahhin pakhat an thim lai i, amah an
thimmi pa cu, angki rang fualpi he conclave in a rak chuak lai i, amah cu
BBC News
Pope a si colh te lai.

Ka dawtmi Krifa u le nau hna, nihin Surkhua le Sakta parish


fawnh in tuah a si mi Nu Mary puai cu voi 21nak tiang kan phan cang i,
keimah zong Hakha ka phanh hi kumnga hlei ka si ve cang i, a tu Surkhua
Puai he cun voi(4) ka tel ve cang; Hausen, Phaizawng, Lungkhing le
Surkhua hna hi an si. Nannih kum 21 a tling cang mi, Nu Mary he nan
sining hi ka upat i, thluachuah tampi nan rak hmuh cang ti zong ka zumh.
Zeicaahti ahcun Nu Mary i bochannak in hmuh a si tawn mi velbawmhnak
hi, vawlei cung zumtu tampi hna nih tehte an khan tawn.
Nihin kan rel mi baibal chung ah Abraham cu Pathian nih a auh i,
a umnak ram kal tak in ram thar co awk ah a fial. Pathian nih a auh lio ah
Abraham cu kum 75 a tling cang. A inn, a lo he khuasak tlingte in a um
cang ko mi Abraham cu Pathian awthawng a theih tikah a umnak khua le
ram, a hawikom hna kaltak in Pathian timhnak ram ah a kal (Gen. 15:5ff).
Hi ban tuk kaltaknak hi, kan zoh tikah Abraham hi Pathian pek hngami
a sang deuh mi thluahchuah kha zumhnak mit in a hmuh chung cang
kha a langh ter.
Abraham hi zumhnak ah KAN
PA tiah Cathiang nih a ti.
Azumhnak hi a ngan taktak ko ti hi
Cathiang nih a phuan. Ni hin Krifa
hna zumhnak cu Kanpa Abraham i
zumhnak i zohchun ding hi, a bia
pi ngai.
Nihin Nu Mary upatnak kan tuah
lioah Mary zumhnak te hi ka lung
chungah a vun chuak ve. Cucu Kan
pa Abraham he a zumhnak ruah `i
awk te te a umNangtah zei tin na
hmuhning a si hnga?
Abraham cu pam a tlung lio ah
rawltam tihal nak in luat awk ah - -

ppp
NyY KH ;jcif;\ tusKd ;oufa&mufrI

?Deacon Pa Le Le
NyHK;vdkufaomolwGif

bmrQavsmhroGm;yJeJU tNyHK;cH&aomolwGif trsm;BuD;

&vdkuf\/

NyHK;jcif;onf

vQyf w pf j yuf c ef U Mumaomf v nf ; wpf c gwpf & H xd k t NyH K ;ud k


wpfoufvHk; rarhEdkif/

NyHK;jcif;eJUuif;aeEdkifavmufatmif csrf;om<u,f0ol[l r&Sd/ xdkNyHK;jcif;\


tusdK;udk rcHpm;Edkifavmufatmif qif;&Jol[lvnf;r&Sday/

NyHK;jcif;onftdrfwGif;

csrf;omokcay;\/ tvkyfcGifrsufESmyGifhvef;\?

rdwfaqGtcsif;csif;\ txdrf;trSwfvJjzpf\/

NyHK;jcif;onf armyef;aeoludk tarmajyap\/ pdwftm;i,foludk pdwftm;


wufap\/ 0rf;enf;aeoludk 0rf;omap\/ vlwdkU\'kursm;udk uko&ef
twGuf taumif;qHk;aom obm0"renf;jzpf\/

rNyHK;Edkifavmufatmif yifyef;vsuf&Sdaomolxuf NyHK;jcif;udk ydktvdk&Sdaomol


r&Sdyg/
(Frank Irving Fleteher U,S) \ tqdu
k kd qDavsmaf tmifjyefqx
kd m;onf/

13

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

FEBRUARY, 2013

POPE THAR THIM DING AH TIMHTUAHNAK


(One star chung lak`hanmi )

Cardinal 115 nih Jesu hnuzultu aiawh a simi, Roman Catholic hruaitu
Pope thimnak caah timtuahnak an ngeih cuahmah cang. Sistine Chapel
chung ah a herhmi cahnawh le biaruahnak an ngei lio hna a si.
Pope thimnak an tuah tikah Conclave chung ah an lut lai. Telephone
ken a ngah lai lo. Security nih `hate in zohkhenh an si lai.
Pope cu vawleicung Catholic ah a lu bik a si lai caah a biapi ko. Cucaah,
ahodah a `ha bik lai? Aho kan thim ahdah Pathian duhning a si lai timi hi
cardinal pawl thinlung ah a um. Roman Catholic members dihlak thinlung
chung zong ah a um. Cucaah, conclave ah an luh hlan ahhin, ahodah a
tha bik lai tiah pakhat le pakhat ruahnak i halnak caan, biaruahnak caan
hna zong ser a si.
Conclave chung ah an luh tikah Pope thimnak cu secret vote in an tuah
lai. Catlap rang cungah an duhmi pope kha a min an `ial lai. Vote reltu ah
minung Pathum an thim hna lai.

12

Cardinal Ratzinger hi pope ah an rak thim lio ah- vote reltu nih vote an
rel ahhin amah hi pope si awk ah vote tam bik a hmuh. Vote reltu nih an
va fuh lio ah vawlei ah a rak kun ko- thla a cam i a si lai tiah an ti. Vote

HNANGAMTERTU

Igypt ram ah a zaam bal(Gen.12:10ff).


* Nu Mary zong hi a fapa Jesu himnak pek duh ah Herod ral in Igypt
ram ah a zaam( 2:13ff).
* Abraham cu atar hnu, a kum ahlei hnu ah a nupi Sara he fapa ngei
awk ah Pathian bia kha a rak zumh.
* Nu Mary nih, Pasal um lo(Thiangthlarau `hawnnak) in fapa Jesu a
sin in hrin ding Pathian bia kha a rak zumh ve.
* Fapa dawt kha Pathian nih raithawinak in a sin ah pek awk a hal
tikah Abraham nih a cohlan i tlangthiang cungah a fapa Isac kha a
rak zulh.
* Fapa Jesu kha calvary tlang cungah amah pum lila kha a Pa sin
pekchanh awk a rak kal lio ah Nu Mary nih aral mipuar hna lak ah
a rak zulh ve.
* Abraham nih a fapa kha raithawinak ca ah thing kha a put ter i,a hnu
lei in a zulh.
* Mary zong nih raithawinak vailam a pu mi a fapa Jesu kha ahnu lei
in a zulh ve.
* Abraham cu a fapa kha namsau in ka thah lai tiah nam avun i lak ah
khin vanmi nih an run auh i, a fapa
kha thah ti lo awkah le maheh tum
kha a fapa Isac can ah pek a rak si.
* Mary cu a fapa can ah zeihmanh
pek a si lo. Vailam ah a fapa thihnak
kha ngeihchia lungkuai in a zoh ko.
* Abraham cu Moriah tlangcung in
a dawt ngaimi a fapa he lunglawm
ngai-in an rak `in.
* Mary cu a fapa vailam thihnak
kha a hmuh i, tap aihram bu le mithli
he kalvary tlangcung in- inn ah a
rak tin.
Cung lei i Abraham le Nu
Mary kong hi kan ruah kan tuaktan
tikah, zumhnak kongah khua tampi
akan ruahter. Mary hi zumhnak lei

HNANGAMTERTU

10

FEBRUARY, 2013

in kan Nu ti hi Baibal ah kan hmu lo. Abraham tu hi zumhnak lei in kan


Pa tiah Cathiang nih a ti. Mary hi zumhnak lei in kan nu a ti lo na te-in,
Mary zumhnak Cathiang nih a phuan ning hi kan zoh tikah Abraham
zumhnak nak in, Mary zumhnak hi a zawr deuh hlei lo.
Zeiruangah zumhnak lei in kan NU tiah Cathiang nih a ti hnga
lo? Baibal nih Mary cu min dang te in a auh mi a um. Cu min cu,
Thluachuak Nu
Thluachuak
Nu (Lk.1:42,48)ti hi a si. Cathiang nih Abaraham a pek
mi min, Zumhnak lei in kan PA tinak hmanh in a sang deuhmi min kha
Cathiang nih Nu Mary a pek kan ti hnga.
Kan zumhmi hi, Pathian thluachuah hmuh duh ah a si. Nu Mary
cu cathiang nih thluachuak nu a ti tikah, Pathian thluachuah hrimhrimh hi
a mah sin in pek kan si ti zong asi. Hi ti kan chim tikah mi cheukhat caah khuaruahhar a si hnga. Sihmanhsehlaw, laksawng lakah a nganbik
cem mi khamhtu Jesu hmanh khi Nu Mary sin in pek kan si.
Kanan nupi `hit puai ah khan misur zu a dih tik ah Nu Mary nih
a fapa sin ah a hal piak hna i, pek an rak si(Jn. 2:2ff). Thluachuak nu kan
ti bantuk in a chambaumi hna bawmtu le zawn a ruat tu a si.
Mary hi Pathian bia he anungmi asi ti hi a fiang. Vancung mi
Gabriel sin in Pathian bia a theih le cangka, Elizabeth bawmh awkah
Judah tlangram ah a ummi khua ah khan khulrang in a hung kal(Lk.1:39).
Zeicahtiah arualchan Elizabeth kha atar lei ah fa a pawi i, thlaruk
nak a si cang(Lk. 1:36) tiah Vancung mi Gabriel sin in a theih ruangah
asi.
Nu Mary nih Kanan nupi `hit puai le Elizabeth sin khulrang in va
kal in zawnruah bawmhnak a va tuah mi hi, kan zoh tikah Cathiang nih a
pek mi min thluachuak nu ti mi nunning te hi kan hmuh khawh. A
chanchan ah minung vialte nih thluachuak nu an ka ti lai(Lk. 1:48)
Bawipa Jesu nih cawnpiak nak a tuah lio pi ah minu pakhat nih
zapi lak in a rak au pi mi cu, Nangmah an rak hrin i, an rak cawmtu hi
zeitluk in dik thluachuah a si(Lk.11:27). Mah nu hi baibal ca chungin
Mary kha Thluachuak nu a ti hmasa nu kan ti hnga. Hihlan ah Elizabeth
zong nih Mary a inn a vun phak tikah aw thangpi in a biak chawnhning
cu, Nangmah cu nu vialte lakah thluachuah bik nu na si,(Lk.1:42)a rak
ti ve.

FEBRUARY, 2013

HNANGAMTERTU

Nihin Surkhua ah kan tuah mi zong hi, kanmah hna zong nih
Mary cu thluachuak nu tiah kan ti ve nak a si. France, Portugal, Yugoslavia
in nichuahlei India ram,Valankani khua in hmun tampi ah Nu Mary
upatnak puai tuah a si. Kan Kawlram Ngaunglepin khua zong ah kumkhat
hnu kumkhat Nu Mary sin upatnak a pemi an tam chin lengmang.
Vawlei zoh dawh men in tuah men mi puai si hna sehlaw, hi puai
hna cu an tlau cang hnga. Sihmanhselaw a `hawng chin lengmang minung
hna zong an tam chin lengmang. Hi hna nih hin thluachuah a um taktak
ko ti hi a langhter. Acunglei hmun hna hi Mary arak langnak hmun cu an
si i, zeiruang ah dah Mary cu a tu le a tu vawleicung ah aa langh hnga ti
hi ruah awk ngai thil a si.
Mary nih, Jesu kha Bethlehem cawinn ah arak pawm bantuk in,
Vailam cung ah thah a si mi Jesu ruang kha a rak pawm. Jesu, bawhte
kha Herod ral in luat ter awkah Igypt ram ah arak zaam pi i, himnak a rak
pek. Zultu hmasa hna kha a rak umpi hna(Lam. 1: 13-14)nak zong hi,
bawhte asi liomi Bupi kha hlanlio Bethlehem ah bawhte Jesu a pawm
bantuk in a pawm `han i, hnangamnak a pek hrim ko. Cucaah Nu Mary
cu, nihin tiang ah hin hlanlio Kanan khua nupi`hit lio bantuk in siaherh
chinchin in kan vawlei chambau nak le harnak phun zakip ah hin a rak i
langh `heu tawn. A rian kha peh zulh in a `uan peng ko kan ti hnga. Cu
rian cu Kan Bawipa Jesu hrimhrim nih vailam cungin a thih hlan te ah,
robia a chiah tak mi kha a tuah kan ti lai. Na fapa kha zoh (Jn.
19:26). Nihin tiang a kan zohkhenh nak cu fapa nawl ngaiin a um peng.
an chimhmi hna poah kha tuah te uh(Jn.2:5) Kanan nupi`hit puai ah
Mary nih a ti mi te hi a zulh hrim ko.
Cucaah Nu Mary hi upat ko u sih. Rosary thlacam hi i zuam chin
u sih. Rosary thlacamnak nih nunnak a thianter. Kan mithiang vialte hna
cu rosary thlacam hi an ni bochan cio dih . Hi nih hin Satan ral a tei ti
zong hi Bupi nih tampi a tawn cang. Nangmah le rul cu nan ni hua
lai(Gen.3:15).
..Na nu kha zoh (Jn.19-26) ti a si ca ah daw chin chin u sih!!!
Dawtnak tam pi he,

?Fr. Hre Kung

11

You might also like