-

ESREFDGLU
. DiVANI

Tercman
1001 TEMEL ESER

EREF-I

TERCUMAN Heyetince

ROMl

1001 Temel Eser

Hazrlanmtr

EREFOGLU

DIVAN/

Tercman gazetesinde hazrlanan

bu eser Kervan Kitaplk
A. .
ofset tesislerinde baslmtr

1001 Temel Eser'i

iftiharla sunuyoruz
"Tarihimize mana, millf benliimi
ze g katan, ktphaneler dolusu birbirinden seme eserZere sahip bulunuyoruz. Edebiyat, tarih,sosyolojijelseje ,folklor gibi millf ruhu gelitiren
ona yn veren konularda"Gerekeserler" elimizin altndadr. Ne var ki,
elimizin altndaki bu eserlerden ounlukla istifade edemeyiz. nk devirter deimelere yol am, dil deimi,yaz deimitir.

Gzden ve gnlden uzak kalm,

unutuZmaya yz tutmu (Ama deerin
den hibir ey kaybetmemi, ounlu
u daha da nem kazanm) binlerce

cilt eser, bir sre daha el atlmazsa,

tarihin derinliklerinde kaybolup gideceklerdir. ilnk, onlar derleyip -toparlayacak ve gnmzn trkesi ile
baskya hazrlayacak deerdeki
kalemler,gn getike azalmaktadr.
Bin yllk tarihimizin iinden, szlp gelen ve bizi biz yapan, kltrmzde "Ke ta" vazifesi gren bu
eserleri, tozlu raflardan kurtarp, nesj.llere ulatrmay plOnladk.
Sevinle karlayp, mitle alk
ladmz "1000 Temel Eser" serisi,
Milli Eitim Bakanlnca durdurulunca, bugne kadar yaynlanan 66 esere
yzlerce ek yapmay dndk ve "Tercman ''1001 Temel Eser" dizisini yaynlamaya karar verdik. "1000 Temel
Eser" serisini hazrlayan ok deerli
bilginler heyetini ,yeni yelerle geni
le ttik. Ayrca 200 ilim adammzdan
yardm vaadi aldk. Tercman 'n yayn hayatndaki geni imkOnlarn 1001
Temel Eser iin daha da glendirdik.
Artk karnza gururla, cesaretle k
mamz, eserlerimizi gzlere vegnllere sergilememiz zamangelmi bulunuyor.

Millf deer ve manada her kitap

ve her yazar bu serimizde _verini bulacak, hibir art d ii iince ile deer
li deersiz, deersiz de deerli gibi
ortaya konmayacaktr. nk esas gaye bin yllk tarihimizin temelini, mayasn gzler nne sermek, onlar layk olduklar yere oturtmaktr.

Bu bakmdan IOOI Temel Eser 'den

mdddi hibir kar beklemiyoruz. Kar
mz sadece gurur, iftihar, hizmet zevki olacaktr.
Kemal ILICAK
.r:a

L_

Tercman Gazetesi Sahibi

NSZ
Bu kitapta Onbeinci Asrn en byk mutasavbiri olan Erefolu Abdullah Rumi'nin
Divfn'nn tamam ile, Divan'nda bulunmayan dier
iirleri bir araya getirilmitir. Bu arada ErefolU'nun
hayat, menkibeleri, sanat ve eserleri hakknda da
bilgi verilmeye allmtr.
ErefolU'nun hayat hakknda bildiklerimiz ok
azdr. zerinde pek az tetkik yaplmtr. lk defa
Fuad Kprl lk Mutasavvflar adl eserinde E
refolu'nu ok ksa da olsa tetkik etmi, daha sonra
bu sahada baz almalar grlmtr. Bunlarn banda Profesr Mehmed Kaplan'n Erefolu hakknda yapm olduu tezi zikretmek yerinde olur.
Bu tezi aramamza ramen bulamadk. Dolaysyla
da tetkik imkanndan mahrum kaldk. Erefolu
hakknda dier nemli bir aratrma da Asaf Halet
elebi tarafndan yaplm ve 1944 senesinde Eref
olu Divan ad ile bastrlmtr. Bu arada baz mec.
mualarla antolojilerde Erefolu'ndan ok muhtasar
olarak bahsedilmi olup bunlar hayat hakknda etran bilgi vermekten uzak mahiyettedirler. Bursal Tahir Bey'in Osmanl Mellifleri> adl eserinde de
vflarndan

8
Erefolu'ndan

bir, birbuuk sahifelik bir

bahis

vardr.

Btn bunlar gstermektedir ki, Erefolu, ze.

rinde az allm bir mutasavvf airinizdir. Onun
halk arasndaki hreti, iirlerinden ok, tasavvufi
mahiyette ve halka hitap eden bir eser olan Mzekkinnfs'tan ileri gelmektedir. Mzekkinnfs, birok islami bilgilerle, tasavvufu halkn rahata anlayaca bir ekilde izah etmi, yer yer koyduu ib.
retli hikayelerle esere canllk vermitir. Kitabmz
da bu ilgi ekici hikayelerden bazlarna bugnn
konuma diliyle yer vermeyi uygun bulduk.
Eseri hazrlarken Erefolu Rmi Divii.n'nn birok yazma nshalann karlatrp- eksikleri gidermeye altk. Gerek eski harflerle gerek yeni harflerle baslm olan matbu nshalar da gzden geirdik. Menkibeleri iin en ok faydalandmz eser
Menakb- Erefzade oldu. Ayrca muhtelif mecma
ve antolojilerde Erefolu hakknda kan btn ya.
zlar ne kadar muhtasar da olsalar tetkik ettik. Btn bunlara Mzekkinnfs'un gerek yazma, gerekse matbu nshalarnn tetkikini de ilave ettik. Ayrca bir bibliyografya ile bir kk szl de k
taba almay uygun bulduk. Eser bylece meydana
gelmi oldu.
leride Erefolu hakknda,
geni aratrmalarn yaplacana

lerin

hazrlaoacana inanyoruz.

mutlaka ok daha
ve daha gzel eser

EREFOLU

ROMt, HAYATl,
MENKl'Bf.iJ..;BRt VE ESERLERt

Erefolu

Rumi, Trk - slam dnyasnn mutasaven byklerindendir. Menakb kitaplar

na gre soyu Hz. Aliye kadar uzanr. Asl ad Abdullah
olan Erefolu babasnn adna izafeten Erefolu, bn
l Eref, Erefzade, doduu yere izafeten zniki, h
retine !zafeten de Eref-i Rumi diye anlmaktadr.
vf airlerinin

Babas genliinde Msr'dan Anadolu'ya g etmi,

daha sonra da znik'e yerlemi bir zattr. Babasnn ad
Seyyid Ahmed l Msri veya <<Seyyid Ahmed Eref bin
Seyyid Muhammed Syufi dir. Mehmet Halit, Dergah
mecmuasnda (cilt: 1, sene: 1337, sh: 9, sh: 26) Eref
olunun knyesinin, rastlam olduu btn kaynaklarda u ekilde olduunu yazmaktadr : <<Abdullah Rumi bin Seyyid, Ahmed Eref bin Seyyid Muhammed Syufi.

Buradaki seyyid kelimeleri bu slalenin Hz. Peygamberin (S.A.V.) slalesine kadar dayandna iaret
etmektedir. Eskiden Anadolu'ya Diyar- Rum denildii
iin Rumi, Anadolu'lu veya Anadolu'da yetimi anlamna gelmektedir. Nasl ki Mevlana Hazrederine Mev-

10
Rumi denildii gibi. Erefolu'nun M
bulunan ve bir mutasavvf olduu tahmin edilen
byk babas ile Msr'dan kalkarak nce Suriye'nin
Hama ehrine, oradan da Manisa'ya giden, daha sonra
da znik'e yerleen babas hakknda fazla bir bilgimiz
yoktur'. Erefolu'nun iki kardeinden birinin Hama'da,
dierinin de Manisa'da medfun bulunduunu Asaf HaJet elebi Erefolu Divannda kaydetmektedir. Bu
iki karde ya babalar orada bulunduu srada vefat etmiler veya daha sonra oralara giderek oralarda kallana

Cealeddin-i

sr'da

mlardr.
Erefolu'nun

dedesinin ve babasnn mutasavvf olmas, o alarda tasavvuf'un en yaygn yerlerinden biri

olan Anadolu'ya g etmeleri iin bir sebeb tekil edecei tahmin edilebilir. nk o sralarda Anadolu'dan
Msr'a; Takent, Semerkand ve Buhara gibi Orta Asya ehirlerine tahsil iin gidenler bulunduu gibi, o taraflardan da Anadolu'ya kendilerini irad edecek, tasavvufun akn ve zevkini alayacak olgun mridler,
eyhler aramak iin gelenler de bulunuyordu. Erefo
lu'nun babas olan zat da bunlardan biri olabilir. Babasnn Anadolu'ya geli ve znik'e yerlei tarihi hakknda malumat sahibi olmamakla beraber bunun Miladi 14. asrn sonlarna doru olduunu tahmin etmek
mmkndr.
Babas hakknda

ok az da olsa bir bilgi sahibi olmukabil annesi hakknda hi bir ey bilinmemektedir. Mehmed Halid, Seyyid Ahmed Eref-i Msri
nin, yani Erefolu'nun babasnn znik'te evlendiini
sylemektedir. Bu ihtimalin doru olduunu kabul edermamza

ll

sek annesinin znik'li bir Trk olduu neticesine varla

bilir.
urasn

nemle belirtmek Hizmdr ki, Erefolu,

Trk olmam olsa bile, tamamen Trklemi, en
gzel Trkesiyle eserler yazm ve Trk kltrne byk hizmetleri dokunmu bir ahsiyettir. Trkeyi, bulunduu zamana gre en saf bir ekilde ifade eden bu
zat, tamamen Trk kltrn benimsemi, Trk cemiyetine tesir etmi ve Trk Tasavvuf Edebiyat'nn en
kuvvetli mmessilleri arasna girerek daha sonraki mutasavvf airlere tesir etmitir.
rken

lk

tahsilini znik'te yapan Erefolu, daha sonra

Bursa'ya gitmi ve orada elebi Sultan medresesi'nde
tahsiline devam etmiti. Danimentlii (talebelii) zamannda her ilim ve fende arkada ve akranlarmdan daha fazla muvaffak olmu ve onlarn arasmda sekin bir
sima olarak tannmt. (Bu devreye ait Veliyddin
Efendinin Menakb- Erefzade adl kitabnda muhtasar da olsa mallmat verilmektedir.) <<Menakb- Eref
zadede 40 yl ilim tahsil ettii, yanibu kadar zaman
zahiri ilimlerle megul olduu kaydedilmeUedir. Tahsilini bitirdikten sonra o devrin byk alimlerinden fkh
stad Kara Hoca namyla maruf Afyon Karahisar'l
AU\ddin Ali'ye asistan olmutu. lim ve fende ok ileri gitmesine ramen Erefolu'nun tasavvufa kar zaten mevcut olan meyli de gittike artmaktayd. Asistanl, hatta danimentlii zamannda derslerden baka tasavvufla da geni olarak ilgileniyor ve tasavvufi eserleri okuyordu. lmi artp, fikirleri olgunlatka semesi
icap eden yolun tasavvuf olduuna kanaat getiriyor ve

12
kendisini bu yola sokacak hakiki bir mrid aryordu.
te bu sralarda, Bursa'da yaayan Abdal Mehmet adn
daki bir meczlb veli ile tanmas ve aralarnda geen
bir olay Erefolu'nun zahir ilimlerden ayrlp tasavvuf
yoluna girmesine ve o yolun yldzlar arasna ykselmesine sebeb ve vesile tekil etmitir.
Erefolu,

bir sabah vakti erkenden medrese civaAbdal Mehmet Hazretlerine rastlar. Abdal Mehmet perian kyafetli, baz garip hal ve tavrlar olan
meczlb bir zattr. Zamann velilerindendir. Erefolu
iinden gelen bir cezbenin tesiriyle ona doru yrrnee balar. Bir taraftan da iinden yle geirir: Tarikat yolundan bana nasib var ise baz alametler grnsn. Abdal Mehmet'in karsna gelince durur. Meczlb
ona bir bakar ve yle der :

rnda

Danimend,

var bize kfteli orba getir.

Bu sz zerine Erefolu hemen arya gider. Kfteli orba aramaa balar. Fakat ne gariptir ki btn
a dkkanlarn, hatta Bursa arsn dolat halde
kfteli orba bulamaz. Eli bo dnmek de istemez. Bir
a dkkanndan kftesiz orba satn alr ve 'doru
meczlbun bulunduu yere koa koa gelir. orbay Abdal Mehmefe verir. Meczlb orbay kartrr kart
rr, fakat bir trl iinde kfteye rastlamaynca Eref
olu'na dnp :
-

Danimend,

hani bunun kftesi?

Diye sorar. Yoldaki amurdan bir para alarak bunu kfte eklinde birka yuvarlak haline getirir, or-

13
bann

iine atar. Daha sonra

uzatarak :

orbay

iyice

kartrr

ve

Erefolu'na

Ye bunu, diye emreder.

Erefolu,

etmeden
-

byk bir teslimiyetle ve hi tereddt

ve yer. Bunu gren meczfb da:

orbay alr

Ya sen

olmayp

da kim olsa gerek.

bir sz syleyip oradan uzaklar.
Erefolu bu szlerden bir mana karamamakla beraber tasavvuf yoluna girmesi iin bir iaret olduuna
inanr. Hcresine gelir. Nesi var, nesi yoksa fkaraya
datr. Dncelere dalar. Kime gidecek ve tasavvufa
kimin delaletiyle girecektir. Artk zahi1 ilimlerden vazgeerek batni ilme ynelme zaman gelmitir. Sonunda zamann manevi ulularndan ve Bursa'da hret sahibi olan byk veli Emir Sultan (vefat 1429) hazretlerine intisap etmeyi diinr. (l)
eklinde anlalmaz

Emir Sultan Miladi 1368'de domu, tahsilini ikmal

ettikten sonra Bursa'ya gelmi, Yldrm Bayazt'a damat olmu bir zattr. Timur ordularnn Bursa'y. zap-

(1)

Erefolu'nun tasavvuf yoluna girmesine yol aan

Abdal Mehmet, Erefiye tarikat mensuplarnca Sul
tan l meczubin (Meczuplarn sultan) ad ile anlr.
Kfteli orba olay da bir an'ane halinde Erefiye
dergahlarnda tekrarlanmtr.
Sabah vakti kfteli
orba hazrlanr, topluca yemekhaneye gidilir ve duadan sonra ekmekle kfteli orba iilirmi. Daha sonra Kur'an okunur, glbank ekilir ve Emir Sultan'n
kabri ziyaret edildikten sonra merasime son verilir
mi.

14
tndan sonra Timur, Emir Sultan'a pek ok iltifat ve
hrmet ederek, onu Semerkand'e gtrmeyi arzulam
sa da Emir Sultan Bursa'da kalmay tercih ederek Timur'un teklifini kabul etmemitir.
Emir Sultan, o sralarda, mer Ekmeld Din isminde bir zat tarafndan Hicri 7'nci asrda kurulan Halveti tarikatna mensup bulunuyordu. Gerek halk arasn
da, gerek yksek tabakada ok tannyor ve ok hrmet gryordu.
Maln mlkn fakiriere datp, kitaplarn da arkadalarna hediye eden Erefolu, Emir Sultan'a giderek:
- Bizi bendelie kabul edip irad buyurun, der.
Emir Sultan Erefolu'nu yle bir szer. Ve daha
sonra ona:

Siz

varn

Ankara'ya,

Hac

Bayram Veli'ye gidin,

der.
Emir Sultan, Erefolu'nun halinden ve tavrndan
ondaki istidad anlam ve onu daha iyi yetitireeeine
inand Hac Bayram Veli'ye gndermiti.
der.

Bu iaret ve arzu zerine

Burada, yeri gelmiken

Bayramilii ksaca tantmakta

Hac

Erefolu
Hac

fayda

Ankara'ya giBayram Veli'yi ve

vardr.

Bayram Veli ve Bayramilik :

Asl ad Nurnan olan Hac Bayram Veli (1354 1429) Ankara'nn ubuk ay kenarnda bulunan Solfasol kynde domutu. Babasna Koyunluca Ahmed
derlerdi. Tahsilini tamamladktan sonra Ankara'nn Me-

15

like Hatun Medresesine mderris olmu ve burada uzun

mddet ders okutmutur. Fakat onun asl istei tasavvuf yoluna girmekti. Ald manevi bir iaret zerine
Bursa'ya Somuncu Baba namyla marlf bir zata gitti.
Somuncu Baba, Bursa'da sornun (ekmek) satan, az ok
tahsil grm veli bir dervi idi.
Hac

Bayram Veli, Somuncu Baba ile grr, bir

ok sohbetleri olur. Daha sonra beraber Hicaz'a giderler. Somuncu Baba, bu sohbetlerinde, bilhassa yolculuk srasnda Hac Bayram Veli'ye tasavvufun derinliklerini, ince noktalarn anlatr ve bir ok hakikatlerden
bahseder. Hac Bayram Veli artk yetimi, olgun bir
mutasavvf olmutur. Bir mddet Konya Aksaray'nda
da bulunan Hac Bayram, Ankara'ya dnerek Halvetilik, Safevilik ve Nak- Bendiliin birlemesinden, imtizacndan meydana gelen Bayramili kurar. unu da
hemen kaydetmelidir ki, Safevilik ii bir tarikat olduu halde Bayramilik tamamen Snni bir tarikattr.
Bayramiler <<cehri zikr>> i benimsemilerdir. Cehri
zikir, ak;tan ve yksek sesle okunan zikir demektir.
Bu zikirde gzler yumulur, nefes tutulur ve <<La ilahe
illallah>> n manas dnlr. Burada hakim olan dnce Allah'tan baka her eyi gnlden karmak ve Allah' gnlde, kalbte ispat etmektir. Buna <<gnle varmak>> ad verilir.
Bayramller balarna beyaz keeden yaplm bir
takarlar ki, buna ta denir. Bu ta 6 terkli
(dilim) dir. Tacn tepesinde gene beyaz keeden yapl
m, birbirinin iinde ,. daire vardr ki, bu dairelere

balk

16

<<gl denir. Bu daireler, yani gller tevhidin derecesine (1) iarettir. Sarkiar ise yeil renklidir.
Erefolu

ve

Hac

Bayram Veli

Erefolu, Hac

Bayram Veli'nin dergahna tam bir

H. Bayram Veli Hazretleri ilk nce
ie Erefolu'nun nefsini terbiye etmek, onu benlik ve
gururdan tamamen temizlemekle balad. Erefolu'nu
en aalk bir ile vazifelendirdi. Bu i dergahn helas
nn temizlii ii idi. Aa yukar kendisiyle ayn ya
larda bulunan Hac Bayram Veli'nin bu emrine Eref
olu hi itiraz etmedi. <<Ba stne deyip eline ibrik,
krek ye sprge alp ie balad. Bu imtihan baar
ile veren Erefolu daha sonra Hac Bayram'n en ileri gelen mritlerinden biri oldu ve tekkenin tam ll sene imamln yapt.
teslimiyetle gitti.

Bazlar Erefolu'nun nce Akemseddin'e, daha

sonra Hac Bayram Veli'ye intisap ettiini sylerlerse
de zayf bir ihtimaldir.
eyhine

ri

(1)

arasna

sadakatle hizmet eden, onun has mridiegiren ve tekkenin ll sene imamln yapan

Tevhidin 3 derecesi :

Tevhid-i avam (Tevhid-i ejal) : Umumi

birlemektir.

nasn

an-

lad ekilde Hakk'

2 - Tevhid-i hds (Tevhid-i sjat) :

Mminlerin bir
derece ykselen snfna ail: tevhiddir.
3 -

Tevhid-i hass l has (Tevhid-i zat): Enbiya ve

manadaki tevhiddir.

evliyann anlad

17
Erefolu,

Ben eyhime onbir sene hizmet ettim. Bu

onbir senede bir defa dnya kelam ettim. eyh Efendi:
- Meayih katnda ok sylemek
syleme, buyurdu.

kstahhktr,

ok

Ben de bir daha konumadm. Meer ki vakam

(rya, d) olayd. Onu bile edeple syleyip ta'bir ettirir idim demektedir.
Erefolu'nun hal ve harekatn ok beenen ve dimritlere olan faikiyetini gren Hac Bayram Veli,
onu, kz Hayrnnisa ile evlendirerek damatla kabul
etmiti.
Erefolu'nun bu, evlilikten Zleyha adl bir
kz oldu. Evlendikten ksa bir mddet sonra, henz
daha yegane ocuu Zleyha domadan nce, Hac Bayram Veli onu znik'e gnderdi. Veya Erefolu, eyhin
den izin alarak znik'e dnd. znik'e dnerken Hac
Bayram Veli'nin halifeliini alan Erefolu'na, eyhi,
tarikatn sembol olan bir sancakla bir seccade vermi
ve znik'te halk irad ederek tarikat yaynaa memur
etmiti. Orada mnzeviyane bir hayat yaayan Erefo
lu, kendisinin henz halk irad edecek olgunlua eri
mediini dnyordu. Onun iin znik'te ksa gir mddet kaldktan sonra Ankara'ya, Ha~ Bayram Veli'ye
dnd. Sohbet esnasnda Erefolu bir gn eyhine
yle sordu :
er

Sultanm,

mmz mdr,

Hac

seyr slukun tamam

yoksa daha var mdr?

imdiki

maka-

Bayram Veli buyurdu:

F: 2

18

- Bir velinin bin sene mr olsa envai mcahedat

ve riyaziit eylese henz enbiyadan birisinin karlemi (aya) vard yere velinin ba varmak muhaldir.
Buna

karlk Erefolu:

- Efendim, bendenize kanaat gelmedi. Seyr ilailah'da tayaran arzusu vardr. Daha ziyadesini isterim.
diyerek srar etti.
Bu sz zerine Hac Bayram Veli ona, Hama'da bulunan, Abdlkadir-i Geylani hazretlerinin soyundan
olup ayn zamanda da kadiri tarikatnn temsilcisi bulunan eyh Hseyn-i Hamevi'ye gndereceini ve onun
yannda daha yksek makamlara ykselebileceini syledi. Yalnz Hama'ya gitmeden nce znik'e dnmesini,
orada 40 gnlk sk bir riyazet devresi geirmesini, bu
riyazet ve ibadet devresinde de grecei ryalar yazmasn bildirdi.
Bu sz zerine Erefolu znik'e dnerek eyhinin
emirlerini tamamen yerine getirdi. Bu riyazet devresindeki ryalarn uygun bulan Hac Bayram Veli, nihayet hem mridi, hem de damad olan Erefolu'nun
Hama'ya gitmesine izin verdi.
eyhinden msaadeyi alan Abdullah, ailesi ve henz ok kk olan kz Zleyha iin bir merkep bularak yorucu ve meakkatli bir yolculua kt.

Kendisi yayan olarak gidiyordu. znik'ten Hama'ya

kadar bu ekilde gittiler. Nihayet bir gn uzaktan Hama ehri grnd. llerin kzgn gnei altnda ilerleyen Erefolu ehir grnnce byk bir itiyakla h-

19
zn arttrd.

Hseyn-i Hamevi, Erefolu'nun gelecein

Bir rivayete gre o gn hacdan dnmt. Erefolu'nun o gn Rama'ya girecei kendisine malum olmutu. Mritlerine yle syledi:

den

haberdard.

- Bugn Diyar- Rum'dan (Anadolu'dan) bir er

geliyor. Gidip onu karlaynz ve buraya getiriniz.
Bunun zerine mritlerinden byk bir gurup onun
cihete doru gittiler. Erefolu ise o s
rada merkebte ailesi ve kk kz olduu halde yanlarmdan geip gitti. Onlar ise bu perian kyafetli kimsenin Rum'dan gelecek byk zat olduunu anlamam
lard. Rivayete gre Erefolu'nun hrkas skk durur
ve onu dikmeyip yle gezermi. Mritler Diyar- Rum'
dan gelecek zatin meale ~e ceraatle geleceini zannetmektedirler. Erefolu bu srada ehre girdi. Doruca
Hseyn-i Hamevi'nin evine gitti. eyh Efendi kendisini
gayet gzel karlad. Yanna ald. Bu srada kapda
bekleyen kars ve kz da Hseyn-i Hamevi'nin ailesi
tarafndan alnarak kendileri iin ayrlan odaya gt"
rld. eyh Efendi henz daha yorgunluu bile kma
m olan Erefolu'nu erbaine (kk bir hcrede yaplan krk gnlk ibadet ve oru) soktu. Erbainde pek
sk bir ibadete dalan, uykuyu, hatta yiyecei bile terk
eden Erefolu maneviyyat aleminin tam manasyla
deryasna dald. Zevk ve cezbe iinde tamamen kendinden geti, adeta bu dnyada yaadn unuttu. Yemek
ve uyku gibi dnya ihtiyalarmdan geti.
ehre girecei

Bir gn bir hizmeti hcresine yemek gtrm,

fakat Erefolu'nu hi kmldamaz bir halde adeta lm gibi bulmutu. Telala durumu eyhe bildjrdi. Fa-

20

kat eyh Efendi buna hi aldr etmedi. nk krk

gnlk devre tamamlanmadan hcreden karmamak
ta kararlyd. Nihayet bu devre tamamland ve Eref
olu'nun hcreden kaca gn geldi.
Hseyn-i Hamevi :
ma

Vakit tamam oldu, Rumi'yi (1) erbainden

dedi.

kar

zamandr,

Erefolu kendini o derece ibadet ve taata vermi

ti ki, ne

krk

gnden haberi

vard,

hatta ne de yaad
Zikirlerle

ndan. lahi ak iinde kaybolup gitmiti.

hcresinin bulunduu yere gittiler. Kapy atlar. E

refolu kendinden gemi bir halde adeta l gibi duruyordu. Rengi sapsar olmu, gzleri kapanm ve nefesi kesilmi tL eyh yanna yaklat ve kulana eile
rek birka defa :
-

Rumi, kalk, dedi.

Dald
Erefolu,

manevi alemden pek glkle uyanabilen

gayet hafif bir sesle ve pek zntl bir e

kilde:
-

Sultanm,

bize

kydnz.

Dedi ve oturabildL
mak kendisine ok zor

(1)

nk o ilahi alemden ayrl

Efendi, Erefo-

gelmiti. eyh

Hseyn-i Hamevi, Erefolu'nu ilk grdnde ona,

Rumi>J diye hitap etmi ve kendisini hep byle ar
mt. Bu hitap tarz Erefolu'nun ok houna gitmi ve iirlerinde Rumi mahlasn kullanmt. Eref
olu'nun Rumi olarak anlmas bundan sonradr.

21

lu'nun ne derece bir insan, nasl bir Hak a olduu

nu iyice anlad. Onun artk yolunu tam olarak bulduuna ve bir mrid olarak halk irad etmesi icab ettiine kani oldu.
Erefolu'nu

hcreden kard. Kendisinin mrid

_dnp, halk iradla megul olmasn
syledi. Daha sonra yle hitap etti :
- Halk senin zahirine de bakar. Onun iin kyMe
tini biraz dzmen lazmdr. u hrkay ve pabular al,
giy.
sfatyla znik'e

Erefolu hrkay

giydi. Pabucu da

bana

geire-

rek:
- eyhimin verdii pabu ayamda deil: bam
da gerektir.
Rivayete gre Erefolu pabucu bana geirince
pabu yedi yerinden atlar. Erefiye tacnn yedi terk
(dilim) li olmasnn sebebini bu olaya balayanlar oktur.
Erefolu'na artk yol grnd. eyh Hseyn-i Hamevi, giderken tarikatinin sembol olan baz iaret ve
alametleri _Erefolu'na hediye etti. Bunlar be tane
olup unlard :

1 - Alem:
eyhlerde' bulunmas
lad

icap eden ve eyhlie ilk

zaman verilen bir nevi bayraktr.

ba

2- Seccade veya Post:

eyhler bu seccadenin stnde otururlar.
Buna
post da denir. Kuma, hal veya koyun postundan ola-

22

bilir. eyh'den eyhe geen seccadenin mfmevi deeri

posta nispeten daha fazladr.
3 - Asa:
Bir nevi denektir. Manevi deeri byktr.
4 - Meale veya era :
Mridin, karanlkta olanlar aydnlatmasna, nura
kavuturmasna iaret etmektedir.
s- Tae:
Bir nevi balk veya klahtr. Bu taelar her tarikatte deiiktir. Tarikatlarn mrid ve mrldleri kendi tarikatiarna mahsus klal takp sark sararlar. Zahirde tarikat mensuplar byle ayrd edilir. Bu balk
larda terk ad verilen dilimler vardr. Mesela Bayramiler 6, Bektailer 12 terkli serpular giyerlerdi. Erefo
lu'nun balndaki terk says, Erefiye tarikatn kurduktan sonra 7 tane oldu. Evvelce Bayrami tarikatnn
6 terkli tacn giymekte idi. Kadiri taelarnn tepesinde
gl ad verilen ve bir kee stne ilenen bir iaret
bulunurdu. Erefolu, eyh Hseyn-i Hamevi'nin emri
ile gl yerine, 6 terkli Bayramiye tacna bir terk daha
ilave etti. Bylece 7 terkli Erefiye tac meydana gelmi oldu. Bu tae, dier tarikatlerde olduu gibi keeden yaplmt.
Bu yedi terkin 7 ge, veya Fatiha stk,esinin 7
ayetine iaret ettii sylenmektedir.
Erefolu

tae giymeyi snnet saymtr. Ona gre

t harfi tamha, yani her bakmdan tamarn olmaa, elif harfi ekli itibariyle dorulua, cim harfi de
cemale (gzellik, mutlak gzellik, Allahn gzellii) delalet etmektedir. Tacn stne Cneydi tabir edilen
tacn

23
bir sark sarlr ve sarn ucu da yandan brak~rd ki
buna taylasan ad verilirdi.
Bu emanetleri eybinden alan Erefolu o gnlerde znik'e gidecekti. Yalnz bu arada eyhin eski mridleri aralarnda yle konumakta idiler :
- Biz bu kadar zamandanberi eyhimizin hizmetindeyiz. Bize himmet verilmedi. Bu Rumi denilen kimseye krk gnde hem himmet, hem de izin ve icazet verildi. Bu nasl itir.
Mridler, bu durumun kendilerine kar bir haksz
lk olduunu zannetmektedirler. Hseyn-i Hamevi bu
dedikodulardan haberdardr. Mritlerini, Erefolu da
dahil olmak tere bir imtihana tabi tutacak ve bu imtihan Erefolu'nun gerek deerini ortaya karacak
tr.

(1)

Mridierini bir gn toplayan

dnerek :

eyh

konuma

srasnda Erefolu'na

- Ya Rumi! Bu kadar misafirimiz oldunuz. Size

bir ziyafet veremedik. Bir ziyMette bulunalm. nallah
ondan sonra gidersiniz.
Der. Hseyn-i Hamevi hazretleri lazm olan eyle
ri tedarik ederek mridlerle birlikte kra gider. Bir
salrada ilerlerken eyh Efendi orada oturulmasn emreder. Mridier :
- Sultanm, burada su yoktur, namaz
dcst almak icap ettiinde sknt ekeri7

(1}

zaman

ab-

Bu hikayeyi veya olay Menakb Erefzade adi eserden bugnk konuma diline evirerek alyoruz.

24

Fakat eyh Hazretleri bu szlere kulak asmaz ve

oturur. Bunun stne mridier de otururlar. Namaz
zaman olur. Abdest almak icab eder. eyh Efendi, E
refolu'nun haricinde kalan mridle:;.e su getirmelerini
syler. Mridier:
- Sultanm, burada su yoktur.
Deyince de:
.,- Hele bir arayn, belki vardr.
Diye cevap verir. Derviler arnaar kalkp etraf
bir mddet dolarlar. Fakat su bulamayp geri dnerler. Bunun stne eyh Hazretleri Erefolu'na dner
ve yle buyurur :
- Rumi! Geri sen misafirsin. Misafire hizmet ettirmek doru deildir. Lakin bir de sen ara. Belki su
bul ursun.
Erefolu derhal :
- Em1'iniz, bam stnde.
Deyip kalkar. Eline bir tas alr ve gider. Bir aa
cn yanna gelince teyemnro eder ve secdeye varr.
Secdede Allah'a yle ~alvarr:
- Ya Rabbi! eyhim su istiyor. Lutfet, su irysan
eyle.
Daha sonra ban secdeden kaldrr. Bakar ki, seede ettii yerden bir su kaynamaktadr.

Erefzade Hazretleri o suya tas daldrp doldurur

ve doru eyh'e gtrr. Bunun stne eyh Hseyin
Hazretleri dervilere dnerek :

Su

olmadn

nasl bulmu.

iddia ediyordunuz.

Bakn

Rumi

25

Diye serzenite bulunur. Derviler hemen kalkp

suyun bulunduu tarafa giderler. Bakarlar ki su daha
yeni kp aknaa balam. O zaman bunun Erefo
lu'nun kerameti olduunu anlarlar ve onun deerini
takdir ederler. Vakit ilkbahardr. iekler yeni am
ve gzellikleri ile etraf kaplamlardr. eyh Hazretleri mridiere bir mddet sonra yle emreder :
-

Derviler,

biraz

meneke toplayp

getirin.

Mridieric birlikte Erefolu da gider. Her biri bir

tarafa dalar. Deste deste meneke toplarlar ve eyhle
rine gtrrler. Bu arada Erefolu da elinde bir tane
meneke olduu halde eyh'in huzuruna varr.
eyh
Efendi tek iekle yanna gelen Erefolu'na:
madn

Misafir olduun iin

herhalde.

Deyince

Erefolu

menekenin

yerini bula

cevaben :

- Sultam, hangi menekeyi koparmak istedimse,

<<Allah rzas iin beni koparma, ibadetimden ayrma
diye sylerdi. Ben de dola tm. Orada i hadeti bitmi
bir meneke grdm. Onu koparp getirdim.
Bu szleri iiten
daha takdir ettiler.

dier

mridier onun

deerini

bir

eyh Hseyin, Erefolu'na giderken baz vasiyetlerde bulundu. Bunlar arasnda yedi senelik sk bir
riyazet de vard. Soi nasihat ve vasiyetleri de dinledikten sonra Erefolu emanetlerle birlikte, ailesini ve k
zn da alp znik'e mteveccihen yola kt. eyhi de

26
arkasndan

hayran hayran

bakt

ve mridierine

yle

buyurdu:
- Bir byk
disine ekti.

denizmi.

Neyim varsa hepsini ken-

Burada, Erefolu'nun eyhi Hseyn-i Hamevi'nin

mensub bulundu~u Kadirilik hakknda ok muhtasar
da olsa bir bilgi vermek yerinde olacaktr:
KADRLK :
Tarikatn kurucusu Abdlkadir-i Geylani'dir. Miladi 1077 - 1166 yllar arasnda yaamtr. Hazreti Peygamberin (S.A.V.) torunu Hazreti Hasan'n soyundan
geldii sylenmektedir. Tahsilini Badat'ta yapm, a
fii ve Hanbeli mezheplerinin fkhlarn devrin en byk mderrislerinden renmitir. afii mezhebindeyken, Hanbeli mezhebine giren Abdlkadir-i Geylani nceleri vaizlik etmi, ilim ve irtanyla ok takdir toplamt. badete ok dknd. Tasavvufa merakl ve heveskard.
Eblhay Muhammed bin Mslim Eldabbfts
adl bir veli zat kendisinin tasavvufa girmesine vesile
olmutu. Eldabbas'n ok sk olan tarikatna giren Abdlkadir, sofilik hrkas giydi ve o zatn mridi oldu.
Tasavvufa girdikten sonra da vaazlarna devam etti.
eyh oldu.
Bir ara uzlete ;ekilip kendisini tamamen
ibadet ve riyazete verdi. llerde dolat. Yeniden Ba
dat'a dnd. Vaazlar vermekte devam ediyordu. Cemaat o kadar oktu ki, cami kk geliyor, halkn ou
darda kalyordu. Daha geni bir yer yapldktan sonra halka orada hitap ederek irad etti. hreti btn
slam dnyasria yayld. Devrindeki bir ok devlet

27
adamlar onun tarikatna girdi. Kadiri tarikat genile
yerek slam aleminin her tarafndan birok kimseler
Kadirilie intisab etti.

Bilgisi, zekas ve dehasyla her tabaka insan araderin bir hayranlk uyandran Abdlkadir-i Geylani mridierine balangta bir ile devresi geirtirdi.
Bu devrede mrid hereyden vazgeer ve kendini tamamen Allah'a yneltirdi. ile devresini geiren ve bu yolda olgunlaan mrid tekrar dnya ilerine dnerdi.
Ama mrid bu arada kamil bir insan haline gelmi ve
neye, ne kadar .kymet verileceini anlam olurdu.
snda

Abdlkadir-i Geylani Hazretlerinin mridierinden

sonradan veli olarak tannmtr. Hatta vaazlar
mn tesiri ile birok Hristiyan ve Yahudiler hidayete
ererek Mslman olmular, birok Mslmanlar da rf
hani feyze ermiler. Vaazlarnn en bata gelen mevzularndan biri, dnya ve ahiret nimetlerinin Allah ile kul
arasnda bir perde tekil ettii ve mridin dncele
rini bunlara deil, yalnz Allah'a tevcih etmesi meselesi idi. Devrinde birok lakaplarla anlmt. Bunlar iinde Kutbullah ve Gavs l azam bata gelmekteydi.
Kutb veya Gavs>> szleri Mslmanlkta, bilhassa
tasavvuf aleminde, Dnyay manen idare eden lider
ou

anlamna kullanlmtr.

AbdlkAdir-i Geylani'ye birok kerametler izafe

Onun daha domadan, anasnn karnnda
iken Allah'a hamd sena etmesi mehurdur.
edilmitir.

Kadiri tarikatna mensup olanlar kendilerini Ba

dat'taki Abdlkadir trbesinin muhafzna bal say-

28
maktadrlar.

Bu tarikat bilhassa Kuzey Afrika'da ok

yaylmtr.

Trk Kcldirilerinin aHimeti smail Rumi tarafndan

kabul edilen yeil bir erittir. Mridlie girmek isteyen mrid namzeti arakiye denilen uhadan bir klal
getirir. eyh eer onu mridlie kabul ederse bu klahn etrafna ortasnda Mhr-i Sleyman bulunan onsekiz dilimli bir gl sarar. Bu klaha tae denir.
Kcldiriler yeil rengi makbul saynakla beraber direnkleri de kabul ederler. Mesela bir zaman Msr
Kcldirilerinin sark ve bayraklar beyaz idi. Fytzat
Rabbaniye adl Abdlkadir-i Geylani'nin tannm bir
eserinde <<Halvet veya <<Halva denilen inziva hayatna
ekilmek isteyen kimsenin gndz oru tutmaa, gece
de uyumayp ibadet etmee davet edildii yazmaktadr. Orula geirilen bu 40 gnlk halvet devresinde yiyecein derece derece azaltlmas ve son gn iinde
tamamen kesilmesi lazmdr. Halveti bitiren mrid artk hakiki bir mrid olmutur. Bu inziva devresinde
ahsa bir hayal grnr de Ben Allah'm derse o ki!fisenin Hayr, bilakis sen Allah'tasn diye cevap vermesi lazmdr. Eer bu hayal bir yalan ve aldatmadan
baka bir ey deilse, derhal kaybolacaktr. Kaybolmaz
da olduu yerde srar edip durursa, bu hakiki bir tecellidir.
er

Abd'lkadir-i Geylani'nin, ekseriyetle vaazlarn

bir ok eseri vardr. Bu eserlerin en tannm
olanlarndan bazlar unlardr: Feth l Rabbani, Ftuh ul Gayb, Fyuzat- Rabbaniye, Behcet l Esrar.
toplad

29
Erefolu

izntkte ~

Erefolu Hama'dan, eyhinin yanndan ayrldk

tan sonra znik'e dnd. Fakat halk irad edecek yerde silik ve mnzeviyane bir hayat yaamaya balam
t. andan ve hretten hi holanmayan Erefolu,
kimsenin dikkatini ekmeden fakirane bir mr sryor, elinden geldii kadar halkla temas etmiyordu. E
refolu'nun bu ekildeki hayat ksa bir mddet devam
ettikten sonra, Erefolu'nu tanyan ve onun hretini
iiten birisinin Rama'dan znik'e gelmesiyle deiti. Bu
ahs znik'te her.kese Erefolu'nun Rama'daki hayatn, Hseyn-i Hamevi'nin yanndaki sekin durumunu,
menkbelerini aniatmaa balad. Bundan sonra da halkn nazariar Erefolu'nun zerinde toplahmaya ba
lad. znik halk artk ona hrmet ve itibar gsteriyor,
peini brakmyordu. Erefolu, halkn bu byk alakasndan rahatsz olmu ve izini kaybetmek istemiti.
ehirden uzaklap dalara e~ildi ve tekrar uzlet hayatna balad. Fakat bu ekilde yaay da uzun srmedi.

Onun, dalarda babo dolamas bir kylnn dikkatini ekmi, onu bir sulu sanarak yakalayp evine
getirmiti.
Gayesi onu teslim edip mkilfat almakt.
Fakat daha sonra, Erefolu'nun hretini duyan kylnn annesi tarafndan mesele anlalm, kyl de, annesi de ona mrid olmulard. Erefolu yeniden eh
re dnd ve asl vazifesi. olan halk irada tam manasyla balad. lk mridi ola!! kyl, Erefolu'na Pnar
ba denilen yerde bir tekke ina etmiti. te bu tekkede, Kildiriliin bir kolu olan ve kendisiyle balayan

30

Erefilii yayyor, mridierini yetitiriyordq. n,

nik'ten baka Bursa'y ve civar ehirleri de kaplad. Saray evresinde de tannan ve hrmet gsterilen bir kimse oldu. Sadrazam Mahmut Paa onun mridieri aras
na girdi. mrnn sonuna kadar Pnarbandaki tekkcden ayrlmad. Muhtemelen Hicri 874 (Miladi 1469)
ylnn Hac mevsiminde 120 yana yakn olduu halde
vefat etti. Tekkesinin yannda bulunan trbesine defnedildi. Erefolu'nun trbesi daha sonra Sultan 4. Murat tarafndan yeniden yaptrlm ve kymetli inilerle
sslenmise de, Yunan igali srasnda bu trbe tahrib
edilmitir. Yannda bulunan tekke de igal srasnda
Yunanllar tarafndan yklmtr.
Tekke ve trbenin
yannda bulunan Erefolu Camii ise halen mevcuttur.
Erefolu'nun vefatndan sonra
Erefiye postuna
biricik kz Zleyha ile evlendirdii damad Abdrrahim
Tirsi (Vefat M. 1519) oturdu. Bu zat mutasavvfane iir
leriyle tannm ve Erefiye postunu uzun mddet i
gal etmitir. Daha sonra yerine Mudurnu'lu MuslihittinEfendi gemi, ondan sonra da bu makama Abctrrahim Tirsi'nin olu ve Erefolu'nun torunu olan Pir
Hamdullah Efendi gelmitir. Pir Hamdullah, oullan
vastasyla bu tarikatn yaylma sahasn geniletmi
tir.

Erefiye tarikat, Kadiriye ve Bayramiye tarikatleri ile Emir Sultan'n sisteminin kaynamasndan dodu.
Erefolu bu tarikatierin kaidelerine ilave olarak, halk
ile mmkn mertebe har neir olmamak, alt yllk
Davudi oruca devam etmek gibi ilaveler yapmtr. Tarikat mensubu Davudi orucu tutmayabilirse de muhak-

31

kak erbaini (40 gnlk riyazet ve ibadet) tkarma.ldr.

Kendine gvenen 6 yllk orucu tutabilir. Nefis mcadelesi, riyazet ve ibadet riayet edilecek kaidelerin banda gelir. Bu. tarikat pek ok eyh yetitirdii iin s
tanbul, Bursa ve civadarnda bulunan Kadiri tekketerinin ou Erefiye koluna baldr.
Erefolu nce tepesinde bir pul ile 6 terkten ibaret olan Bayrami tacn giyerken eyh Hseyn-i Hamevi'nin emri ile pulu kaldrm ve terklerin (dilim) say
sn yediye karmtr. Tacn bu ekle brnmesi ile
zerine onsekizbin aleme iaret demek olan onsekiz,
veya Besnele'deki harflerin saysna uygun olarak ondokuz keli nhrn ilenmesi de Erefolu'nun buluudur. Bu mhr yedi renk ibriim ile ilenir. Mhrn
ortasndaki Mhr-i Sleymani de Mugayyebat- Hamse'
ye (1) iarettir. Daha sonralar, Erefiye tac zzettin
Erefi tarafndan beyaz ve yeil uhadan yaptrlm,
beyaz tac eyhler, yeil tac da derviler kullanmlar
dr.

(1)

Mugayyebat- Hamse, dnyada be bilinmeyen ey demektir ki, Kuran- Kerim'de Lokman Suresi'nin 34'
nc ayetinde sralanmtr. Bu be bilinmeyen ey
unlardr:

1 _.,

Kyametin

2 -

H avann nasl olaca (N e zaman yamur yaa

ne zaman

kopaca,

ca),

ocuun

3 -

Ana rahmindeki

4 -

H er terdin ertesi gnk kazanc,

5 -

Herkesin

lecei

yer.

cinsiyeti,

32
Erefolu'nun sanat ve eserleri hakknda bilgi vermeden nce birka rnenkibesini anlatmak yerinde olacaktr.
Erefolu'na

Ait

Baz

Menkibeler :

Erefolu'nun tarikatna bal olan Fatih Devri vezirlerinden Mahmut Paa bir ara Fatih'in gznden der. Bir mddet sonra da Yedikule zndanlarna
hapsedilir. Bu beladan kurtulmak iin eybinden birnnet niyaz eder. Bir ka adamn znik'e, Erefolu'na
durumunu anlatmak zere gnderir. Adarnlar znik'e
gelip Erefolu'nun huzuruna karlar. Sadrazam Mahmut Paa'nn Erefolu'na yazm olduu mektubu verirler. Mektubu gren Erefolu adarnlara Gebze kasabasna gitmelerini, orada oturan falanca isimli acuze
bir kadn bulup kendisinin selarnn ve Mahmut Paa'
nn halas iin dua etmesini sylernelerini bildirir.

Adarnlar hemen aceleyle oraya varp o kadn bulurlar ve Erefolu'nun selamn syleyip Mahmut Paa'nn kurtulmas iin dua niyaz ederler. O ihtiyar kadn Mahmut Paa'nn hapsedildiini ve zor dururnda
bulunduunu iitince :
-

Elhamdlillah,

iki senedir duam kabul

olmu,

der.
Sebebini sorarlar.

yle

cevap verir:

Mahmut Paa, Kapta11 Paa iken gnahsz yere

idi. O zaman can-u gnlden hararetle
dua etmi idirn. imdiden sonra dnmeye mecal yoktur. Hemen tedarikte olsun.
-

olumu asrn

33

Bunun stne adarnlar zntyle stanbul'a dnp

Mahmut Paa'ya durumu anlatrlar. Paa da hayatmdan midini keser. O gecenin yarsnda Padiah tarafndan adapJar gnderilir ve Paa'y boarlar.
Mahmut Paa'y badurduktan sonra Fatih Sultan
Mehmet piman olmu. Ama ne fayda. Tabii kader.

Erefolu'nun

torunu Pir Harndi Efendinin angre Erefolu Rumi Hazretleri halvete ekilmi ibadet ederken gecenin yarsnda yer ve gk ikiye
ayrlp iinden bir nur peyda olur. o nurdan yle bir
hitap duyulur :
lattma

- Ey kul! Dile benden ne dilersin. Btn hararn

olan eyleri sana heHll kldm.
Erefzade Hazretleri bu olayn geri kalan ksmn
yle anlatm :
<<Allahn izni ile o rnelunu kabzam iine alp sk
tm. Meer o eytan imi. Avucurnun iinde bunalp
dedi ki:
- Ya eyh, ne yapyorsun? Allah bana kyarnete
kadar rnhlet verrn'.~tir, lmem. Sen beni ldrmek istiyorsun.
Dedim ki:
-

Melun! Sen, benim mridierimin ve dostlarnn

ver, seni salvereyim.

imanlarna kastetrniyeceine s:
eytan:

- Onlarn
yorum.
Ben de:

imanlarna

kasdetmiyecciJ;ime sz veri-

34

- Melun! Hak Teahl ile aldinde vefa etmedin. Benimle olan abdine mi vefa edeceksin. Bildiin eyden
geri kalma, diye sahverdim.
Erefolu Rumi'ye sormular :
- eytan olduunu nereden bildiniz?
- Btn haram olan eyleri sana helal kldm
dediinden bildim, buyurmutur.

Erefolu gayet halim ve tevazu sahibi bir zat

idi. znik'e dndnde orann halk Erefolu'na eziyetle onu rencide ederlermi. Bu durum Rama'da bulunan eyh Hseyn-i Hamevi Hazretlerine malum olmu. eybin bu duruma can sklm. Rama'dan manevi yolla Rumi'ye yle hitap etmi :
-Ya Rumi! Sabr iyi eydir. Lakin yerinde gerek.
Ya uzat ayan, yahut ben uzatrm.
Allahn izni ile o gece orada onyedi kimse vefat etmi. Halkn bu olay4an akl bana gelerek Sultan E
refzade'den zr dilemiler. Yaptklar kabahatlerinden
tr Allaha affetmesi iin yalvarmlar.

Erefolu'nun kz, Abdrrahim Tirsi'nin zevcesi ve Pir Harndi Efendinin validesi Zleyha Hatun,
pederi vefat ettikten sonra W<besinde bir ka gn itiklfa niyet etmi. badetle megul olduu bir gece uykusu gelip biraz kendip..ten gemi. Anszn trbenin
iinden bir ses :
- Ya Zteyh.:t, der.
O da:
- Lebbeyk, diye cevap verir.
Erc:'zade, trbesinden yle syler :

35

-Hi ak uyur mu? A~a uyku yoktur.

Zleyha Hatun o esnada gzlerini aar. Kendine
gelir. Orada bir daha uyumaz. badete devam eder. Allahn bir ok srlarna vakf ve vasl olur.

Sonradan Erefolu'nun damad olan Aldrra

him Tirsi, drt yanda iken, Erefolu'nun savmaalar
na (tekke) varr ve bir an bile yanndan ayrlmaz imi.
Ne zaman babas Beyazt- Fakih eve alp gtrse yine gelip Erefolu'nun yannda bulunurmu. Erefolu
bir gn Abdrrahim'in babas Beyazt- Fakih'e :
Bu masumu bize verin. Talim-i ilim ve edep ede-

lim,

demi.
Babasnn raz olmas

zerine Tirsi'yi yanna alan

onu bir an bile yan!ndan ayrmaz ve her
nereye gitse beraber gtrrm. Tirsi'ye Erefolu
Erefolu,

yle sylermi:

- Ana rahmine delidenberi seni terbiye ederim.

Bu dnyaya gelmekten maksadm .ancak sensin.
Erefolu yaz gnlerinde Abdrrahim'in doduu
yer olan ve yayl_a bir mevkide bulunan Tirsi'ye gider,
k gnlerinde de znik'te olurmu. Erefolu'nun soyundan gelenler bu adeti u:t.\lfl mddet devam ettirmi
ler.

Sultan Erefzade Hazretleri bir gn Aldrra

him Tirsi'yi arya elma alnaa gnderir. O da ar
ya gider ve bir miktar elma alr. Geri dfuerken yolun
kenarnda bir dervi grr. Dervi Tirsi'ye elindekinin
ne olduunu sorar. O da torbasn uzatr. Dervi-, bakar
ve iinde bir miktar elma olduunu grr. Elmaa~dan

36

bir tanesini alan dervi torbay Tirsi'ye geri verir. Abdrrahim Tirsi torbada geri kalan elmalar Erefolu'
na gtrp verince, Erefzade Hazretleri elmalara bir
bakar ve yle syler :
- Elmalardan bir tanesi eksik.
Tirsi, durumu olduu gibi anlatnca Erefzade :
- O grdn kimdir bilir misin? diye- sorar.
Tirsi bilmediini syler. Erefolu :
- O grdn zat Hzr Aleyhisselam'dr, der ve
yle devam eder :
- Sen, Hzr' grsem derdin. Ama bilsem demezdin. Onun iin o zatn Hzr olduunu bilemedin.
Bunun stne Abdrrahim Tirsi Hazretleri de H
zn grsem ve bilsem diye duada bulunur ve Erefo
lu'ndan rica eder. eyhi yle buyurur :
- Bu gece yayiaya git.
Tirsi Bastne>> deyip gider. Orada yrrken bir
emeye rastgelir. Bakar ki, emenin yanna znik'te
kendisinden elma alan dervi oturmu. Tirsi onu hemen tanr ve Hay efendim diye ayana der. Bir
mddet sonra kendine gelince Hzr Aleyhisselam ona
yle hitapta bulunur :
- Hizmetinde bulunduun zatn kymetini iyi bil,
hayr duasn al.
Bundan sonra Hzr kaybolur. Tirsi de geriye dn er.
Erefolu'nun tekkesinin bulunduu yere yakn bir kyde gayet dindar bir hatun otururmu. Bu
dindar hatunun bir gece yars ibadet srasnda kula
na .Glbank-i zikrullah>> sesleri gelir. Pnarba civa-

*,

37
rnda

bulunan mescidden geldiini tahmin ederek kalkar. Evden, daha sonra da kyden karak mescid tarafna doru yrrnee balar. Grr ki, bir blk asker ve hepsi de abulara (ceylan) binmiler. Kadn yan
na yaklaa~lardan birine :
-Bu gelenler kimlerdir? diye sorar.
O kimse de:
- Bu gelen Sultan Erefzade'dir, der.
Kadn hemen durur, gelenlere bakar ve grr ki,
Erefzade Sultan bir beyaz ahu zerine binmi geliyor.
Kadn hemen yanna yaklar ve yzn ayana srer.
Erefolu'nun yannda Abdrrahim Tirsi yoktur. Yaundan bir an bile Abdrrahim'i ayrmadn bilen kadn:

Sultanm,

nmla

beraber

Abdrrahim Tirsi Hazretleri,

mi?

Sulta-

deil

: ,
- Bu sene gazaya gitme nbeti onlara
deyip hatunun gznden kaybolur.
Erefolu

Erefolu'nun

bir
bitirdikten sonra
bakm ki bir tellal elinde bir aba gezdiriyor. Fiatn
sormu. Otuz aka olduunu renince abay giymi,
bakm ki, zerine uygun geliyor. Parasn vermi. Hatta bir aka da fazla vermi. Tellal :
- Sen burada biraz bekle. Ben sahibine danp
geteyim, diyerek gitmi.
Abdrrahim uzun bir mddet beklemesine ramen
tellal gelmeyince yoluna devam ederek Erefolu'nun
huzuruna varp smarlad eyleri teslim etmi ve tekii

iin

Abdrrahim Tirsi; bir gn

gelmitir,

arya gitmi.

arda iini

38

rar hcresine kapanarak ibadetine devam etmi. Bir

mddet sonra hcresine gelen Erefolu, Tirsi'ye ne
yaptn sorunca o da <<Zikrullah la megul olduunu
bildirmi.
Erefolu:

- Hayr, yalan sylyorsun. Zikrullah yerine tuzbir aka, otuzbir aka, otuzbir aka>> diye sylenirsin. Bu nasl zikrullah? Bu yetmezmi gibi bir de inkar
edersin. Bir daha byle bir ey yapma. Sonra mahrum
kalrsn. Bizim halimize raz olursan devlet bulursun.
Yoksa ok piman olursun ama, son pimanlk fayda
vermez, diye azarlam.

Fatih Sultan Mehmet'in annesi bir ara hastalaDoktorlar hastalna bir are bulamaynca, sra
maneviyata ve okumaya geliyor. Bunlarn da oundan
bir fayda grlmyor. Saraydakilerden biri znik'te E
refolu'nu dal~ nceden tanrm. Bir vezire gidip E
refolu'nun manevi hallerinden
ve kerametlerinden
bahsediyor. Vezir de bunu Peldiaha arzediyor. Padiah
Erefolu'nun getirilmesi iin emir veriyor. Yazl emri Erefolu'na gtryorlar. Erefolu emri okuyunca:
nyor.

Emr-i ilahi yoktur, gidemem, diyor ve gitmiyor.

Haber Peldiaha derhal bildiriliyor. Padiah kzyor

ve mutlaka gidip getirmelerini istiyor. Tekrar gidiyorlar ve Padiahn, mutlaka gelmesi iin emir verdiini
sylyorlar. Gene reddediyor ve gitmiyor. Buna ok
ierleyen Padiah, Erefolu'nun katli iin emir veriyor.

39

Saray kapclar znik yaknlarnda bulunan Derbent isminde bir Hristiyan kyne geliyorlar. Bir gece yatyorlar. Sabahleyin bir tulum arap alp znik'e
varyorlar. Gayeleri o arapla Erefolu'nu bomaktr.
Kapclar Erefolu'nun bulunduu yere varnca, manevi bir vecd halinde bulunan eyh, birden uyanyor ve
elindeki asasn kaldrp yere vurarak gelenlere :
-

Ho

geldiniz

Padiah kullar,

diyor.

Gelenler korkup aryorlar. Kendilerinden geerek ona tabi oluyorlar. Bu arada getirdikleri arap tulumu da bala dnyor.
Kapclar

ertesi gn msaade isteyerek stanbul'a

dnyorlar ve durumu Padiah'a anlatyorlar. Padiah
yaptndan pimfm oluyor. Karamrsel civarna bir kadrga gnderiyor.
Erefolu, Padiahn gnderdii bu
kadrgaya binip stanbul'a geliyor. Padiah bizzat deniz
kenarna giderek kendisini karhyor. Af dileyip ellerini pyor. Beraberce hastann yanna varyorlar. E
refolu, Padiahn annesine bir miktar nbet ekeri veriyor ve bunu aznda eritmesini sylyor. Valde Sultan'n aznda eker eriyince hastalk da geiyor ve iyi
oluyor. Durumdan ok memnun kalan Padiah, Eref
olu'na bir ok hsanlarda bulunuyarsa da, bunlar alan
Erefolu kapclara datyor. Kendine bir kuru bile
ayrmyor. Sonra ellerini aarak :
-

Allahm, Sultanlar

Sultanlarn

kalbinden

Saraydan hemen
yor.

bizim kalbimizden, bizi de

diyerek dua ediyor.

kar,

ayrlyor

ve tekrar

znik'e

dn-

EREFOGLU'NUN SANATI VE ESERLER

Erefolu 15. asrn bata gelen mutasavvf airlerin
dendir. Yunus Emre'nin tesirinde kalarak iirlerini yazan Erefolu'nun bir divfm vardr. Divannda bulunan iirlerinin tetkikinden anlalaca gibi, hem hece,
hem de aruz veznini kullanmtr. Arizla yazd iirler
olduka kusurludur. Fuat Kprl Trk Edebiyatnda
lk Mutasavvflar adl eserinde bu iirlerin hece ile
yazlanlarnn Yunus Emre, aruzla yazlanlarnn ise
Ak Paa tesirinde olduunu yazmaktadr. Hece ile
yazdklar Yunus'taki kadar kuvvetli ve samimi olmamakla beraber arizla yazdklarndan daha muvaffaktr. Yunus Emre yolunda iir yazanlarn banda gelen
Erefolu'nun iirleri dil bakmndan sade Trke bir
ifadeye sahip olmakla beraber araya yer yer Arapa ve
Farsa kelimeler de katlmtr. Bu da Trkeye, Arapa ve Farsann ilk giri iaretleri addolunabilir. iirle
ri ile aramza beyz ksfr yl gibi byk bir zaman
paras girmesine ramen, bu iirler bugn bile hayatiyetini ve renkliliini muhafaza etmilerdir.
Erefolu'nun

hem matbu, hem de bir ok yazma

bulunan Divan ile Mzekkinnfls adl sade
bir dille nesir halinde yazlm tasavvufl islami duygu

nshalar

41

bir kitab ok tannm ve seve Trkiye'nin dier ktphanelerinde SO kadar yazma nshas bulunan divfmn eski harflerle 1286 ve 1301 (1870 ve 1885) tarihlerinde baslm
matbu nshalar da mevcuttur. Ayrca Divan yeni harflerle 1944 ylnda Ahmet Halit Kitabevince, 1967 yln
da da Caalolu Yaynevince bastrlmtr. 1286 ve 1301
basklarnda bir ka ilahi ile ktalardan pek ou noksan olup tertipleri de karktr. Ayrca bir ok mrettip hatalar da grlmektedir. Bir ou stanbul ktphanelerinde bulunan yazma nshalarda da baz eksiklikler grlmekle beraber birbirlerinin noksanlarn tamamlar mahiyettedir.
ve

dncelerini anlatt

vilmitir. stanbul

Erefolu'nun iirlerinde, ayn Yunus'ta olduu gibi tasavvufi akn verdii ilahi bir vecd, maddiyattan
syrlm bir ruh, manevi bir alem ve ahenk vardt. Bu
iirler, bir eyhe balanmann lzfmu hakknda nasihatlerle ilahi ak ve irfann gzelliklerinden, hallerinden
bahseden bir ok szlerle doludur. Yunus'un ve Eref
olu'nun iirleri benzerlikleri dolaysyla ok defa birbirlerine kartrlmlardr. Fuat Kprl, kendisinde
bulunan bir mecmuada :

Abdlkadir gibi bir er bulunmaz

adl

ve Yunus'a ait olduu sylenen iirin, aslnda E

ait olduunun yazldn kaydetmektedir.
(Bkz. Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar. kinci Basm sh. 248). airimiz ayrca Yunus'a bir ok nazireler
de sylemitir. Bunlardan ayr olarak, bir tarikat eyhi
olmas dolaysyla halk kendisine davet ve irat Erefrefolu'na

42
olu'na

mahsus olup Yunus'ta rastlanmayan bir zel-

liktir.
iir teknii bakmndan

ufak tefek kusurlarna ra

bize gzel gsteren unsur,
samimllii ve yazdm duyarak, hissederek yazmasdr. Zaten o yllar sanattan ok; duygu, his, samimilik ve mistisizme baklyordu. Sanatl syleyiler, daha sonralar birinci pH1na alnmaya baland. O alar
da Yunus'un at yol, halk gnllerini tasavvufa yaklatrm, ilahi akn ateiyle yakp tututurmutu. Mistik heyecan ve samirniyet estetik heyecann ok nnde
idi. Tasavvufi akla sylenen ilahiler besteleniyor, yaylyor ve tarikatleri yayan birer propaganda vastas
oluyordu. Sade bir Iisanla ve halk ruhuna uygun bir
tarzda sylenen bu ilahilerde halk sanat deil, manevi

men,
onun

Erefolu'n.un iirlerini

ne'e aryordu.

Erefolu Rumi, Tasavvufi Halk Edebiyatmzn,

Yunus Emre'den sonra gelen airlerinin arasnda mmtaz bir sima olarak tannmtr ve o yolun en kuvvetli
takipilerinin banda gelmektedir.

Erefolu'nun, Divan'ndan sonra, en tannm eseri, dini ve tasavvufi nasihatlerle, bu yolda sylenmi hikayeleri ihtiva eden Mzekinnffs adl mensur eseridir. Tasavvufi sistemi aklayan bir eser olan Mzekkinnffs, birok yerlerde divanndan daha yaygn bir ilgi
grmtr. Bu kitap da iirlerinin yazlmasna vesile
olan gaye ile yazlmtr. Sade bir Trke ve zengin bir
halk dili ile yazlan bu eserde Erefolu, fikirlerini, iir
Ierinden daha etraflca anlatmtr. Mzekkinnffs tasavvufi bir halk kitabdr ve halk tabakalan arasndaki

43

rol byk

olmutur.

Bu eser Hicri 852 (Miladi 1448) de

heyet-i umumiyesi itibariyve nefisle mcahede sahasnda yazlm bir

yazlmtr. Mzekkinnfls

le ilahi ak
eser saylr.
Kitap iki bab zerinedir : 1. babta incelenen nefis
drde ayrlr :
- Emnare

2 - Levvame
3 - Mlhime
4 - Mutmainne
Daha sonra bu nefislerin vasflar anlatlr ve dnya sevgisi zerinde durularak uzun boylu bu meseleden
bahsedilir. Ar dnya sevgisinin insan ih1hi aktan
uzaklatrd izah edilir.
kinci babta ise, nefsi terbiye etmenin yollar gsterilmektedir. smi ile konusu ok iyi imtiza eden bu
eser tamamen nefsi temizl~me yollarn retmek gayesini gtmektedir.
Nefsi temizlemenin bata gelen art vardr :
1 - Az yemek
2 - Az sylemek
3 - Az uyumak.
Azgn nefsi yola getirmek Mzekkinnf1s'a gre bu
esasl arta baldr. Nefis terbiyesi de btn meselelerio banda gelmektedir.
Nefis terbiyesinin esasn Erefolu u beytiyle
zetiernektedir :
<<Kim ki az yir az syler az uyur
Yavuzluu iyile devirlr

44
Mzekkinnfs, nesir halinde yazlm olmasna
yeri geldike ilahiler, mnacaatlar, ktalar ve
beyitler de bu eserde gzmze arpar. Bu iirlerin
bazs divannda mevcuttur. Bazlar ise divannda bulunmayan iirlerdir. Mzekkinnffs'un eski harflerle
bir-ok basks olduu gibi son yllarda yeni harflerle
bir basks da yaplmtr.
ramen

Burada Mzekkinnffs'tan bir ka kk paray

bugnk konuma diliyle almay uygun buluyoruz
Nefis denilen ey st emen bir ocua benzer; Verirsen iinde binbir gda bulunan st emer. St keser, baka yiyecekler yedirirsen onlar da yer ve onlara gre gdasn alr.

*
**
Hz. mer'i bazan kleleri aldatlard. Mescide gidip
cemaata katlrlar ve namaz klarlard. Hz. mer hangi klesini namaz klarken grrse azad ederdi. Hz.
mer onlarn yalandan namaz kldklarn ve niyetlerinin ne olduunu bilmez deildi. Buna ramen gene de
azad ederdi. Bu kimseler de azad olduktan sonra namaz terk ederlerdi. Bunlar azad edilmek iin Hz: mer'i
aldatrlard.

Bir gn yaknlar Hz. mer'e dediler ki:

maz

Ya mei! Klelerin srf azad edilmek iin naSeni aldatyorlar.

klyorlar.

Hz. mer yle cevap verdi :

45
- Aldmrsam Rabbirole aldanaym. Beni aidatr
Iarsa Rabbin le aldatsnlar. Zira Dost'la aldanan aldanmaz.

*
**
Hi

Ey Mslman! Dnya dedikleri bir hiten ibarettir.

olduu uradan anlalyor ki, sonu hitir.

Hi olan dnyaya gnl veren, yolunda mrn rten ve hi olan eyi isteyenler de bir hiten ibaret
kalacaklardr. Amma hi'i hi sayan ariftir.
Azizim! Sen o sultanlar gznn nne getir ki,
onlar dnyaya geldiler. Lakin dnyaya itibar etmediler.
Dnyann arkasna dp hrsla dnyalk toplamaya
almadlar. Ahiret arnelleriyle megul oldular. Onlar,
bu dnyann ahret yolunun zerinde bir yol ura olduunu anladlar. Buna aldanmak olur mu? Yol tedarikinde bulunup kafileden ayrlmadlar. Bu dnyaya gnl verip aldanmadlar.
Aziz kardeim! Pak erieri ve aziz canlar gr ki, bu
dnyaya aldanmadlar. Allah kendilerine ne verdiyse
nefislerinden kestiler. Kendi nefislerine vermeyip fka
raya tasadduk ettiler. Aiar doyurup, plaklar giydirdiler. Muhtaciar arayp buldular. Kaplarna gelenleri
mahrum etmediler. Darda kalanlarn gnllerini ferahlattlar, ilerini grdler. u hadis-i erifi kendilerine
dstur edindiler :
<<Her kim ki mrnin kardeinin bir ihtiyacn grp
bitirirse, Allah Teala Hazretleri de ahirette o kimsenin
yetmi ihtiyacn bitirir, tamamlar.

46
Akl olanlar bu dnyada u ey ile megul olurlar ki, herkesi. zld gn, onlara bayram gn gibi
olur:
1 - Dnya seni terk etmeden sen dnyay terk edesin.
2 - Hereyden azade olasn.
3 - Rabbinle bulumadan Rabbin senden raz olsun.
Bunlara riayet eden kimse Allah Teala ile buluup
kabrine yle gider.

*
**
Eer

soracak olursan :
Allah dostlarna dnyalk

verildiinde

niin

alr

lar?
Cevap olarak :
- Bir muhtaca vermek iin alrlar. nk verene
de, verdikleri iin kendilerine de sevab olur. te aldk
larnn sebebi budur, deriz.
Baz ululara sordular :
- Bu dnyay ktlersiniz. Lakin verenlerin verdiklerini de alrsnz.
Cevap verdiler ki :
- Cehennemden alp cennete sarf ederiz.

Bir
di ki:

kii

gelerek Peygamber Efendimize (S.A.V.) de-

47
-Ya

Resflallah!

Benim gnlm lm hi anmaz.

istesem de kabul etmez.
Peygamberimiz o adama sual eder ki :
- Maln var m?
- Evet ya ResUlallahi Malm oktur.
Bunun stne Efendimiz (S.A.V.) :
- imdi sen o maln kendinden evvel ahirete gnder. Sana lm unutturan malnn erridir. Eer maln Hak yoluna vermezsen sonra ok zarara urarsm.
Haydi imdi maln Hak yoluna ver, dedi.
O zat da mallarn Hak yoluna, fakiriere datt.
lm unutmaktan da bu sayede kurtuldu.
Hatrlatmak

Evvelki zamanlarda bir padiah vard. Dnyaca gayet ulu bir padiaht. Bir gn a~ bir ha~iala tutuldu. Yaknlarn arp vasiyet etti :
- Ey benim vezirlerim, yarenlerim, oullarm kullann! Benim halime bakp ibret aln. Bu fani beylie
aldanmayn. Bu geici lezzetlere gnl vermeyin. Ahiret arnelleribe aln. yoksa benim gibi nadim olursunuz. lm insana aniden gelir. lm gelince de, insan
arr. lm arslan insan penesine alr, hi aman
vermez. Tevbeyi elden hi brakmamak gerekir.
Sonra yle devam etti :
- Ben ldkten sonra beni kabire koymayn. nk ben kabirden ve kabir azabndan ok korkarm. Ben
bakalarna ok zulmettim. nsanlar ok incittim.
Etrafnda bulunanlar dedi ki:
- Senin. iin ne yapmamz istersin?

48
Padiah

cevab olarak :

- Beni saraymdaki odalardan birine koyun. Byke _<!e bir tabut yapn. Beni o ta butun iinde odaya
brakn. Tabutu muntazam yapn ki, iine su girmesin.
Bir ka gn getikten sonra tabutu salam bir iple evin
ortasna asn, dedi.
Bunlar

syledikten sonra da ruhunu teslim etti.

yerine getirdiler. Salam bir aa
tan byk bir tabut hazrlayp padiah onun iine koydular. Odalardan birinin iine braktlar. Bir ka gn
sonra da evin iine tabutla beraber astlar.
Padiahn dediini

Bir gn akam olup, herkes uykuya vardktan sonra bir avaz iitildi. Saraydakiler kalkp korku ile sesin
geldii tarafa koutular. Ses tabuttan geliyordu. Tabutu indirip atlar. Grdler ki, padiahn ban byk bir kara ylan kapp yutmu. Bu ylan yle bir y
lan idi ki, bunun gibi bir ylan o havalide o vakte kadar kimse grmemitir. Padiahn ban o ylann a
zndan zorla kardlar. Ylan ldrdler. Ba eski haliyle gvdeye bititirdiler. Tabutu kapatp yerine ast
lar. Lakin ertesi gece tekrar ayn ekilde bir lk duyuldu. Tekrar gidip tabutu indirdiler. Kapan anca
da, ylann padiah yar beline kadar yutmu olduunu
grdler. Padiah ylann azndan karp ylan da
ldrdler. Tekrar tabutu kapatp yerine astlar. Ertesi
gece ayn lk yeniden iitildi. Bu sefer tabutu anca
bir de ne grsnler. Ylan padiah btn btn yutmu. Ylan ldrp pi'tdiah iinden kardlar. Pi'tdiah kapkara kmr haline gelmi. Sabah olunca zamann alimlerine bu meseleyi olduu gibi anlattlar.

49

Alimler dediler ki :
- O ylan, onun arnelleri sebebiyle onun bana
musaHat olmutur. Nerede olsa onu bulup yakalar.
O havalinin insanlar bu hadise zerine iyice anlaki, insan ne arneller ilemise, ondan kurtulu
yoktur. ldkten sonra nereye konursa konsun netice
deimez. Padiahn yaknlar bir mezarla varp bir
ukur kazdlar ve padiah oraya gmdler. Bylece de
Allah'n emrine raz oldular.
dlar

*
**
Enes (R.A.) Peygamber Efendimiz (S.A.V.) den rivayet ediyor :
lkide on snfa lanet vardr :
1 - Skana, 2 - Sktrana, 3 - !ene, 4 - Getirene, 5 - Getirtene, 6 - Sakilik yapana, 7 - Satana, 8 Parasn yiyene, 9 - kiyi satn alana, 10- Kendisine
iki satn alnana.
Abdullah ibn-i mer (RA.) buyurur ki :
- ki ienler maler gnnde gzleri gmgk olarak gelirler. Yzleri simsiyahtr. Dilleri gsleri zerine sarkm olur. Salyalan akar ve it ls gibi kokar.
Bunlara yakn olan kimseler irenir. Yzne tkrr,
yaniarindan kovar ve derler ki :
Ey bedbaht! Dnyadan tevbe ile gelseydin bu ak
bete uramazdn.
ki imeyenler,

burada

rendiklerini

iki ienlerle karlatklarnda

onlara anlatrlarsa, umulur ki, on
F: 4

50

lar iki imeyi

bize de olur.

nasihatmzn

tesiriyle

brakrlar. Sevab

Bir gn birisi, bir klesini pazara gtrd. Satmak

istiyordu. Teliala :
- Ayb ile satarm, de, dedi.
Tellal bard. Bir mteri geldi. Aybmm ne oldu
unu sordu. Sata:q da :
- Bunun bir ayb vardr ki, o da koucu (dedikoducu) olmasdr. Yalan da syler. Yalan olsun, gerek olsun, iitsin, iitmesin gider syler. Evde iittiini
darda, darda iittiini evde anlatr.
Mteri:

- Bunlar ayp saylmaz, deyip kleyi satn ald.

Evine gtrd. Aradan bir ka gn geti. Bir gn kle,
hanmna dedi ki :
- Ah benim hanmefendim! Efendim seni sevmiyor. Baka birisini senin stne seviyor. Onunla evlenmek de istiyor.
Kadn bu szlere inand. Zira bu mevzuda kadnlara ne sylenirse inanrlar:
Hanmefendi kleye :
- Peki, ben ne yapaym?
Kle:
- Ben birey bilirim ki onu sana yaparsam beyefendi seni eskisinden fazla sever.
Hanmefendi sordu :
- Ne yapacaksn?

51
Kle cevap verdi :
- Efendi uyuduu zaman sen sakalnn altndan
birka adet kl ustura ile kes ve bana getir. Ben o kl
lara okuyup fleyince mesele tamam olur.
Hanm:

- Peki senin dediin gibi yapaym, der.

Sonra kle beyefendiye de varr, der ki:
- Efendim! Sizin hanm baka bir beyi seviyor,
seni de ldrmek ister.
Efendi sorar :
-Ne bildin?
Kle:
- Sen bunu anlamak istersen bir yere yat. Uyur
gibi yap. Bak o zaman ben yalan m syly9rum, doru
mu?
Efendi gitti bir yere yatt. Uyur gibi yapt. Kle hemen hanmefendisine gidip dedi ki :
- Muhterem hanmefendin Beyefendi falanca yerde yatmaktadr. Hemen gidip sakalndan ustura ile birka kl kesip getir.
Kadn usturay ald. Baazndaki sakallardan birka kl kesrnek iin kocasnn yanna vard. Bakt ki
bey derin bir uykuya dalm. Usturay kard. Boaz
nn altna eildi. Bey uyanr gibi yapt :
- Sen beni boazlar msn? deyip hatununun boazna sarlp grtlana bast. Elinden usturay alp hatunu boazlad.
Kle durumdan haberdar olunca, koup kadnn o
lan kardelerine vaziyeti anlatt. Onlar da koarak gel-

52

diler. O kimseyi yakaladlar. O adam boazlayp yere

braktlar. Her iki taraftan da birbirini ldrmeler oldu. Ksa bir zaman iinde biroklarnn kanlar dkld.
Bunun iin demiler ki :
- Koucu, sihirciden daha erlidir.
nk koucunun bir saatte baardn sihir ile
uraanlar bir senede baaramazlar.

*
**
Bir yl Badat'n zenginleri hacca gidiyorlard. Ba
dat'ta bir salih fakir Hallac vard. itti ki hocalar hacca gidiyorlar. Ben de onlarla birlikte hacca gideyim
diye niyet etti. Onlarn mal varsa benim de Allahm
var. Mevlam beni besler. Bana ihsan eder. Ben Mevlam'a snarak giderim diye dnd. Gitrnee kalkt.

ehrin dna ktlar.

ehir halk

ve ehrin ileri
gelenleri hocatarla helallatlar. Fakir herkesten ileride
idi. Komusu olan bir hoca, katn ile fakire yetiti ve
ona:
- Sen de mi hacca gidersin? dedi.
Fakir hallac da:
- Evet, ben de hacca gidiyorum. Rabbimin evini
ziyaret etmek istiyorum. Allah ksmet ederse gideceim.

Hoca onu alaya

- Binein yok,
var

m?

alp yle

azn

syledi :
yok, bari birka bin

altnn

53

Hallac:
- Allah beni besler. Alemin rzkn veren O'dur.
Hepimiz O'nun hazinesinden yeriz.
Hoca bu szlere gld. Fakir de hzlca yryerek
hocadan ayrld. Bir daha da hacaya grnmedi. Mekke'ye gittiler, tavaf ettiler, hac vazifesini bitirip dndler. Mekke'dei) ktlar. Hoca grd ki fakir de Allah'n
evini ziyaret etmi, dnyor. Hayret etti. Yanna varp
dedi ki:

- Komu, varp beyti tavaf ettin mi?

Fakir cevap verdi :
- Allah Teala'ya krederim ki, benim yzmn
karasna bakmad. Bana o mbarek makamn ziyaretini nasib etti. Geldim, tavaf ettim, sa salim yine evime
dnyorum.
Hoca:
- Komu sana da hccet (1) verdiler mi?
Hallac- fakir :
- Nasl hccet verirler? diye sordu.
~oca hallaca hitaben:
- Allah'n evini ziyaret edene Cehennem'den azad
olduuna dair Jccet verilir. te bizim hccetimiz, diye fakiri kandrd.
Hallac- fakir alayarak Allah'n evine dnd. Hoca
ve arkadalar fakiri aldattk diye gltler. Fakir, Kilbe'nin nne varp ban edi. Yzn yerlere srerek
alayp inledi. IJua etti :

(1)

Hccet: Berat.

Kurtulu kad.

54

-Ey alemleri yaratan, ezeli ve ebedi olan Allah'm!

Sen her eye kadirsin. Gani padiahsn. hsann btn
kullarnadr. Kullarnn bir ksmna hccet vermisin
ki Cehennemden azad olalar. Ben kuluna hccet verilmedi. Yoksa ben Cehennemden azad olmadm m? deyip kendinden geti, bayld.
Biraz sonra bir
-

kii yanna

Kaldr ban

arkadalarna yeti,

geldi ve ona :

ya Hallac- Fakir! Al hccetini ve

dedi.

Fakir biraz sonra kendine gelince grd ki elinde

dnya katlarna hi benzemeyen bir kat var. Kokusundan mest oldu. Kad pp bana koydu. Yzne
gzne srerek barna bast. Koynuna soktu. Giderek
arkadalarna yetiti. Hocalar gltler:
- Neyledin ya Hallac. Hccetini aldn m?
sordular.
Hallac- Fakir de:
- Aldm, dedi.
Komusu olan hoca ileri atlarak:
- Getir, unu bir grelim, dedi.
Fakir de elindeki kad hocaya verdi ve:
- Ya hoca, seninkiyle beraber sakla, dedi.

diye

Hoca bakt grd ki, bu kat yeil, yazs beyaz,

kokusu canlar mest eder. Bunu byle grr grmez hoca hayretler iinde kalarak feryad etti. Akl bandan
gitti. Kendini katrdan att. Bir zaman sonra akl ba
na gelerek doruldu. Kad ald, pt, koklad, yzne
gzne srd, ah etti:

55

benim geen mrme. Bo yere rtmben de bu fakir gibi olaydm. Onun erdii
saadete ben de erseydim. Bu fakir sadakat sebebiyle
bu mertebelere ulat. Ben btn malm mlkm versem bu kattakilerin bir noktasn alamam.
Hoca byle syleyip, ah edip gzyalar dkt. Kad elbisesinin arasna koydu. Evlerine dndler. Hallac hocaya dedi ki:
- Ya Hoca! Benim hccetimi sakla ki, ldm vakit kefenimin arasna koyup kabrime benimle beraber
-

Yazk

m. Keke

koyasn.

Hoca kad alp sandna koydu. Ticaret iin oradan ayrlp gitti. Hoca ticarette iken Hallac- Fakir vefat etti. Berat hocann san~nda kald. Fakir'i yka
dlar, kabre koydular. Bir mddet getikten sonra hoca evine dnd. Fakir'i sorJu:
- ld, sen sa ol, dediler.
Hoca alayp feryad etti:
- Zavallnn bende emaneti vard. Emanetini yerine getiremedim. Vasiyyetini tutmam oldum. O ahirete gt. Hcceti bende kald. Bana smarlayp emanet
ettii hccetini yanna koyamadm, dedi ve alad.
Sand at, hcceti arad. Grd ki, yok. Bulamaynca tekrar alad. yle dnd:
- Gidip kabrini aaym, bakaym. Belki bir kimse alp ona vermi olabilir.
Fakir'in mezarna vard. Kabrini amak istedi. Bir
ses geldi:
- Kabri ama, biz ona hccetini veririz. Darda
brakmayz.

56

t.

Hoca bu sesi iitince kendinden geti. Bayld, d

yerde Fakir'i grd. Fakir yle seslendi:

Yatt

- Ey Hoca! Allah sana seH\m etsin. O hccet ba

na geti ok kr. Mnker Nekir meleklerine gster
dim. Beni sorgu suale tabi tutmadlar. Bana bu hcceti
senin sebebinle verdiler.
Hoca evine dnd. Fakir iin Kur'an okutup yemekler piirdi. Fakir'lere datt. Sadakalar verdi.

Aziz kardeim, kendini denizin zerinde bir tahta

bil. Denizin dalgasn ve rzgat da Hakk'n tecelliyat ve emr fermanna teslim et. Sana geleni Hak
getirir. Senden gideni de yine Hak. giderir.
paras

Erefolu'nun Dier

Eserleri

Erefolu'nun, en nemli iki eseri olan Divan' ile

Mzekkinnfus'tan baka eserleri de vardr. Bunlar y
le sralayabiliriz:

3
4
S
6

Tarikatname
Ftvvetname
Delail n nbvve
bretname

Maziretname
Hayretname

57

7 8 -

Elestname
Nasihatname
9 - Esrarttalibin
10 - Mnacaatname
l l - Taename
NOT: Bu eserler matbu
lindedir.

olmayp

yazma nshalar ha

BtBL'lYOGRAFYA
1-

Erefolu Abdullah Rumi Divfm. Matbu 1286 st.

2 3 -

Erefolu

4 S-

6 7 8 9 10 ll -

Erefolu Abdullah Rumi Divfm. Matbu 1301 st.

Abdullah Rumi Divan. Yazma. Sleymaniye, Laleli Ktphanesi. No. 1732.

Erefolu Abdullah Rumi Divan. Yazma. Sleymaniye, Esad Ef. Ktphanesi. N. 2590.
Erefolu Abdullah Rumi Divan. Yazma. Sleymaniye, H. Hayrullah Ef. Ktp. N. 55/5.
Erefolu Abdullah Rumi Divan. Yazma. Sleymaniye, Mihriah Sultan Ktp. N. 383.
Erefolu Abdullah Rumi Divan. Yazma. Sleymaniye, Nafiz Paa Ktp. N. 866.
Erefolu Abdullah Rumi Divfm. Yazma. Sleymaniye, Tahir Aa Ktp. N. 623.
Erefolu Abdullah Rumi Divan.
Yazma. Sleymaniye, Hac Mahmud Ef. Ktp. N. 3663/2.
Erefolu Abdullah Rumi Divan. Yazma. Sleymaniye Hac Mahmud Ef. Ktp. N. 3437.
Erefolu Divan. Ahmet Halit Kitabevi. Hazr
layan: Asaf Halet elebi. (Yeni harflerle) st. 1944.

O
12 -

Erefolu Rumi Divan.

ni harflerle) st. 1967.

13 -

Menakb-

'14 15 -

Caalolu Yaynevi

(Ye-

Erefzade. niversite Ktphanesi.

Yazma Trke eserler N. 270.
Trk Edebiyatnda lk Mutasavvflar. Fuad Kprl.
Osmanl Mellifleri. Bursal Tahir Bey.
Cilt 1,
sh. 17.

16 17 -

Mzekkinnfts. Ta basmas st.

18 -

Mzekkinnfts.

Mzekkinnfts.

Sleymaniye,
No. 2070 (yazma nsha)
Beyazt

1269.
Ayasofya Ktp.

Devlet

Ktphanesi.

N. 3642 (yazma nsha).

19 -

Mzekkinnfus. st. 1322 (Osmanl Ktphanesi

tarafndan baslmtr.)

20 2

22 23 -

24
25
26
27

Mzekkinnfus. Aslan Yaynlan st. 1971. (Bugnk dille ve yeni harflerle.)

Mzekkinnfts

dil bakmndan tetkiki ve bir tenkid. Konya mecmuas, Yl , sh. 46, 239, 313, 359.
slam Ansiklopedisi. Erefiye, Abdlkadir-i Geylani, Kadirilik ve Emir Sultan maddeleri.

Trk Ansiklopedisi. Erefolu, Erefiye, Erefi

Ta, Bayramilik, Hac Bayram Veli ve Emir Sultan maddeleri.
Trk Tefekkr Tarihi. H. Z. lken. Cilt I ve Il
Trk Ahlaklar. Ali Ayni.
Trk Feylesoflar Antolojisi. H.Z. lken.
Trk Musikisi Antolojisi Cilt I. sh: s - 22.

61

28 29 -

Dergah

Mecmuas

Cilt I. sh: 9, 26.

Edebiyatmzda simler Szl. Behet Necatigit. Varlk Yaynlar.
30 - Hac Bayram Veli. Ali Ayni st. 1341.
31 - Kamus l Alam. emseddin Sami.
32 - Ftfh ul Gayb. Abdlkadir-i Geylani.
33 - ekayk- Nfmaniye. Takprl Ahmet Ef.

DVAN

A - Aftyetl:
--

Caaum uryi edp saldm bu ak deryAsana

NApbin akm satatun drr-I bi hemtisma
Can u ba u din dnya verdim aldm 'derd-i yAr
Merhem ol derd oldu ancak yiireilm yarasma
tm

akl zhd takva n hlcib oldu bana

K11l sevdadan gep dtm ann sevdisna

Mislvidan gz yumup grdm anm dldiruu

Kendzmden el yudum girdim fenA sahrisma
Ol fenAdan bir fenAya bir fenAdan key fenA
Key fenAdan sonra erlftlm anm bekisma
Bir

bekAdr

Akln

ol bekA hergtz fenA lnnez ana

ko gel eresin bu srrm minAsma

Akl lle aka glrllmez ak akl mahv eder

Akl akn ol sebebden gelemez yurasma
gtman ola
Akm hi meyil yoktur cennet nl'mAsma

Akli Ister cennet hiir kus(ir

F. 5

66
Ak

ol kim gresin Dost yzn bunda bugn

olma zahidin ol va'de-i ferdasma

Mariir

Va'de-i ferdaya gymez ak- iirideler

Gz karar derd er erer zlfnn karasna
Erefolu Rumi akdan ho haber verdi yine
Mddelnin hi kulak urmaz kuru da'vasna

Mddelnin her sznde vardurur nie garaz

Talib isen girme zinhar mddel arasna

-2Ak beni
Ben beni
N

yama kluptur
bulnazm

sen beni sorma bana

nite haber verem sana

ideliden ol harahat- mugann camn

esrk canm esrk ne sorarsn sr ana

Akln

Ol arab kim ben itim farig-i peymaneyem

Sakisi ol baki nurdur cehd edp eri ana
Bu vcdum katresin bahre irrdm mest olup
Bu kaiu mevc-i deryadur direm nden 'sona
Suretim

ak

veli iim dolu

mauk

benim

Ak u mauk birdir hemen kalma tana

Gel bu birlik erhetinden bir kadeh n eylegil

Bir bakp bir gresin dalmayasn drt yana
Ben bu birlik dediim yokluktur anlarsan szm
kilik bu varln komaz varasn aslna

67

Sen bu yokluktan kaarsn bir iit yokluk nedir

Bir mcella ayinedir Dost yzn grmeklie
Erefolu

Rumi ikilik defterin yakt oda

Bir olup birlik bulup birikti birle birlie

-3-
Ey Allahm beni senden ayrma
Beni senin didarndan ayrma
Seni sevmek benim dinim
lahi dini imandan ayrma
Sararben

imanm

solup dndm hazana

daldan ayrma

lahi hazann
eyhim

gldr ben ann yaprayam

glden ayrma

lahi yapram

Ben ol Dost bahesinin blblyem

lahi blblm glden ayrma
Baln cann

lahi bahm

suda dediler
glden ayrma

Erefolu

Hihi

senin kemter kulundur

kulu sultandan ayrma

-4Elveda
Elveda
Elveda
Elveda

ey mal-i taban elveda

ey mihr-i Yezdan elveda
ey afitab- er'i din
ey mal-i taban elveda

68
Gndzn bayram idi sainlere
Her geen bir kadr idi kmlere
Nrdan bir tae idin Alemiere
Elveda ey mM-i taban elveda
Leylet l kadr berit idin bize
Hem dahi savm salat idin bize
Nar- ddzehten necat idin bize
Elveda ey mM-i taban elveda
Ylda

bir gez ehri seyran eyledin

Kendzin bu halka mihman eyledir
Sonra taviis gibi cevlan eyledin
Elveda ey mAh-i taban elveda

Hazrete bizden ikayet eyleme

Aybmz oktur hakaret eyleme
Erefolu'na melamet eyleme
Elveda ey mah-i taban elvedi

-5Bu gnl deriesinde yine bir niir oldu peyda

Aklm bamdan ald' beni kld del eydi
Ternarnet gnl cihinn o nurun ii'lesl tutdu
Yer gk tecelli doldu da u ta u kiih u sabri
Ne ki var cemi' eya nikabm gtrd yzden
Kamusunu grdm ol Dost ma'uk oldu her ci

69

Nereye kim bakar isem gzm an grr ancak

Grnen oldur hem gren kan gelsn Imdi bini
Ne vcud var, ne adem, ne zaman var, nemekin
Ne pi pes, ne fevk u taht, ne yesir hod ymna
Kamu vahdet oldu kesret, gtrld nur u zulnet
Dolu ar u fer tamamet oldu an gnnez ama
Me~er Erefo~lu

Halka bir edna

Rumi gene kendden v;rupdur

pes anmdur ibu gavga

kalptr

-6Benim ibu garib canm aceb dd bu salraya

Yolunu Dost'a lletme~e dolad ibu sevdaya
Me~er

bu can bu sevday ezelden tuta geldiydi

Yine ol Dost'a vanna~a bunu edindi senniye

Bu sevda bir aceb sevda gtrr bama gavga

Nicenin tae tahtm bu sevda verdi ya~aya
Bu sevda dedi~n aktr bu
Bu salrada bu esfelden bu

salra dedi~m

akdur

dnya
ilten alaya

Niceler ibu salrada yolun yabana brakm

Vatanmdan cda dm. dolam bu harahaya
Veli her sevda ak olmaz aklar diridir lmez
len ol kimselerdir kim gnl verdi u dnyaya

70

Hu ak Hak bu caniara delil olmaa gnderdi

Bulan ak odun ak ile hakikat erdi Mevlaya
Gel imdi bul ak ki bunda gresin Dost'u
Grenler muntazr olmaz bugn ol Dost'u ferdaya
Sen ey gnl kara mnkir gider inkan iinden
Didarm grmeyiser der Hak ol mnkir-i arnaya
Eer

dersen ki akm bu ak yolunda sidkm

Budur bu da'viye mina koyasn can ortaya
Erefolu

Rmi sen bu akdan her ft aynlma

katre taup varduu deryaya

Bu

ak ciiiyledir

Bu
Bu

ak

bir derd aldr gidenin Hakk'a rabdr

aka berk yap zinhar kaykma dnya ve ukbaya

-7Erilmez yare hiyar

olmaynca

Cihann halk ayar olmaynca

Hakikat alemine yol vanlmaz

Bu mlkten klli bizar olmaynca
O vahdet bahrine kimse ulamaz
Akup gz ya pnar olmaynca
Myesser olmaz ol yarin visall
Yolunda van isar olmaynca

71
Bu dnya cifesin nefs iti komaz
Gnlde azm-i didar olmaynca
Gnl cem' oluben Dost'a ynelmez
Bu dnya kar tarmar olmaynca
Gnl Dost'a zenmez derdl olmaz
Bir ehl-i derde uyar olmaynca
Gnle dolmaz ol yarin hayali
Hayal-i gayri yuyar olmaynca
Gnl ayinesi pasdan silinmez
Dilinde Dost tekrar olmaynca
Gnl bu aka her giz mahrem olmaz
Tamam derde giriftar olmaynca
Cihanda kimse akdan haz etmez
Koyup namusu biar olmaynca
Kii

bu ak iinde gerek olmaz

Vefa koyup cefakar olmaynca

Cefasz kimse ermedi vefaya

Gl olmaz bellidir har olmaynca

Visal-i erhetine kimse kanmaz

Yrek derd ile yanar olmaynca
Kime kim zerre derdi yaver oldu
Komaz akdan haberdar olmaynca

72

Ko gitsin dertsizi hayvandr ol kim

Yedilmez ana yular olmaynca
Var evvel derdli ol andan em iste
Tirnar yok sana birnar olmaynca
Szn ehli derdin etme inkar
Yolu bulmazsn ikrar olmaynca
Var Erefo~lu Rtlni gibi sen de
Dolaruna vasi- dildar olmaynca

cD -

y,. kafiyesi

-8Ak

ile viran olan oldu imaret. ta e bed

ol her d cihan oldu selamet ta ebed

Hardr
Ak

ile aka uyanlar gre ma'uk yzn

Nefs ile nefse uyan oldu melamet ta ebed

isen teni terk et can ko canana git

Tene cana kalann ii hacalet ta ebed

Ak

Sen vcudun safhasndan yu gider benlik adm

ki cihan devletinden ol feragat ta ebed
Var rlyaset btin uat ylre sal namiisuQu
Halk iinde nefsl hor et bul saadet ta ebed

73

ek mezellet danna kibr kine verme amin

ko klli hret oldu afet ta ebed

hretl

hret bendfne bunda girlftar olduysa

toprak olup kldnedamet taebed

.Kim kf
Akbet

Yr var dnya ile fahr eyleme Firavn gibi

Bitmez llla ol tefahrden akavet ta ebed
Fakr lle fahreyle n Eifakn fahri der ResUl
Mala mlke marur olma dime heyhat ta ebed
Cifedlr dnya ann talibf ftler der Nebi
Cife kovan kiinin ii basaret ta ebed
Cid eliyle can gzne ek mc3hft milini
Nefs ile hi dostluk etme. kl adavet ta ebed
Meskenet ayinesinde bak cemal-l Dost'u gr
Hep hevMardan beri ol Hakk'a yz tut ta ebed
Kes enaniyet peini meskenet sikkiniyle
Kaz kar benlik kkn ardna at ta ebed
bu yolda gnde bin kez ger seni ldreler
Teslim ol yzn evirme vir iradet ta ebed

Aka bu yolda can virmek gerek elbette kim

yledir

bu

ak

iinde rf adet ta ebed

Kim ki cin virmedi bunda sa'yi oldu hep heba

Gitmedi nefsinden ann hi babaset ta ebed

74
Erefolu Rumi her kim pendini tutar ise
Grmeye iki cihanda ol" melamet ta ebed

-9Yine canm dimana eriti ol lezzet-i Dost

ki cihan gerekmez n ele girmez frsat- Dost
Bana ibu mddeiiler nice ta'n ederse etsin
Hele imdi hasl oldu bana bunda vuslat- Dost
Ne yere kim bakar isem gzme grnen oldur
Gelsin ol diyen ki yoktur bugn bunda ryet-i Dost
Dasiret gzn asn hakikat nazarla baksn
Grsn ol ki nice dolmu cihana delalet-i Dost
Erefolu

Rumi sana inayet eriti Hak'dan

Yedi iklimine doldu ternarnet muhabbet-i Dost

E kafiyesi:

-10Eya gafil bu gafletten uyane

Bu gaflet uykusona sen de kane
mr gn gn geersin ho feragat
Verirsin assy her dem ziyane

75

Nice bir nice bu nefsin murad

Bu akm rengine gel bir boyane
ular

kim ak ile hemrenk oluptur

Olan aldayamaz nak- hane

Senin gnln bu alem nakn

Klmazsn taleb ol biniane

alm

n lcafilenin menzile erdi

Yabanda kaldn u sen sanu sane
Giceler gaflet ile yatma zinhar
Durugel erligr karhane
iini

bitir erken kendine gel

Sana gymez ahi ahm zamane
Devasna

bu nefsin uyma zinhar

Habib rahmeylemez nefse uyane
Bezersin teni nefsi bihabersin
Hacalet getirirsin akla cane
Usan olma azn endek alma
Sefer klmak gerekse ol cihane
Gidersen ol uzak yollara bir gn
Jlinit gerek anda gidene

Azk

76
Ann

menzillerl yolak uzaktr

Azksz yayalar doymaz binane
Reslll dedi vatan sevmek imandan
Nin senin hevesin yok vatane
Vancak ol beki mlkn ykarsn
Drrsn dn gn bu virane
mr sermayesini yile verdin
Aceb esrk msn yahut divane
Bu dnya fani lezzetlerl fini
Bu ziti nice bir sevmek usane
Bu salrada gelenler bunda yetdi
Ne pir e~lendi bunda ne elvane
Gelen geer konan ger dlenmez
Bu gelmekten murad ne sor gelene
Geleni gr duran sor ki kimdir
Sora vard~ kimdir ol gidene
Cihan zeyreklerl kim geldi gitti
Bu srdan vermediler bir niane
Veli
Olar

unlar
eriti

ki dirlyken lptr
bu raz- nihane

'l'l

Bu deryildan bular kard drri

Olar girdi bu babr- bipiyine
Gel imdi sen de lmezden n lgtl
ri tahkike dme gel gmine
Grnin ile imin bir yerde durmaz
ko imine gel imane

Gmin

Hakikat i bilinmez lmeyince

Bulunmaz yol seni bunda salane
Nice

elfaz-

Serab

E~er

su

yz

mini bahs edersin

yabane

sanp ddn

yl

seraba sen se~rtsen

yane yane

Kalasn yle tene

Amel kl ilm lle ko kyi kill

Ge aldanma bu kuru ad u sane
Enaniyyet sebilin sil gznden
Hakikat gz ile bak bu clhane
Gresin emsi her zerrede zihir
Her eyada grne Hak ayane
Sana sen ben demekten utanasn
sen dahi gele llsane

Olasn

znden ol saat fani olasn

Uruc eyleyesn beft asmane

78

Fenadan bir bekiiya eresin kim

Nitelii ann gelmez beyane
Eer hasl

olursa bu makamat
Vanp seyrin erie lamekane
anp Erefolu

Saladur

~elsin

Rumi eydr
ol cane kyane

Gznden gtren benlik hicabn

Gre kim aina kimdir bigane
Bize can verene gerek budur sz
Szmz yok bizim cane kyane
ular

Olar

kim ld bu yolda ec:elsiz

rnr-i cavidane

eriti

-ll-

Ey hevasna tapan
Tevbeye gel tevbeye
Hakk'a tap Hak'tan utan
Tevbeye gel tevbeye
Nice nefse uyasn
Nice dnya koasn
Vakt ola usanasn
Tevbeye gel tevbeye

79

Nice beslersin tenl

lyan yer an
Ko tenl besle can
Tevbeye gel tevbeye

Ylan

Sen teni sandn seni

Bilmedin senden teni
Odlara yaktn can
Tevbeye gel tevbeye
Sen dnya-perest oldun
Nefsin ile dost oldun
Sanma dirisin ldn
Tevbeye gel tevbeye
Gr bu mekkillerl
Yazarlar hayr u erri
Gnahdan olgl beri
Tevbeye gel tevbeye
Ey miskin ademolu
Usan tutma alemi
Esmeden lm yeli
Tevbeye gel tevbeye
lm gelicek naar
Dilin tann aar
Erken iini baar
Tevbeye gel tevbeye

80

Ger bu dnya kalmaz

mr payidar olmaz
Son piman ass klmaz
Tevbeye gel tevbeye
Tevbe suyuyla arn
Dimegil bugn yann
Gresin Hak didarn
Tevbeye gel tevbeye
Erefolu Rumi sen
Tevbe kl erken uyan
Olma yolunda yalan
Tevbeye gel tevbeye

-12Hep fesad

ilerime

Estafirullah

'Yaman

tevbe

tevilerime

Estafirullah

tevbe

Gzmn baktna
Gnlmn aktna
Kulan aktna

Estafirullah

tevbe

Dilimin gybetine
Nefsimin tezzetine
Hep azam tezzetine
Estafirullah tevbe

81
Bildim suumu blldim
Dndm alahm tuttum
Geldim kapma geldim
Estafirullah tevbe
Benden suumu sorrna
Aybm yzme urma
Mahrfun beni dndrrne
Esta~firullah tevbe
Settarl'uyb sensin
Gaffir z znfb sensin
Fettah l kulfb sensin
Estafirullab tevbe
Geri kim gnahm ok
Rabmetin dahi artuk
Asine kapun ak
Estafirullah tevbe
Nefs bendine tutuldum
eytana esir oldum
Her hata kim ben kldm
Esta~ftrullah

tevbe

Erefolu Rfmi'nin
ol

ok gnahlannn
Kefaretidir ann
Estafirullah tevbe

F. 6

82
'Tevbeyl tacil edin
Gelin cennete gidin
Ey mrninler siz edin
Estafirullah tevbe
Arzu ylanlannn
Canlan sokduunun
Tiryak ol aunun
Estaflrullah tevbe

-13Ne

olayn dervi

olsam

Ho

yrsem derviane
Terk eylesem kibr kinf
Yz srsem iriene

Kande baksam Dost'u grsem

Daim Dost'tan haber versem
Dost Dost deyu Dost'a ersem
Gelip Dost'u soruane
Dksem gzlerin

yan

Artrsam bann ban

Braksam
Azn

dnya iini
etsem ol biniane

Kosam nefsin irkin huyun

Hi vermesem nefse boyun
Ak iinde erkan ayin
Budur Dost'a gidiene

83
eyh elinden giysem kisvet
Nefs elinden klsam feryat
Ak elinden versem erbet
Yanuban tutuane

Erefolu

Rmi syler
haber eyler
Kim ki Dost'u grmek diler
Varsn Dost'a blltene

le ara

-14Yine Dost'un kokusu geldi dine

Yine can mest olup oldu revane
Erp
Ykp

ak lekeri tara

edben
gnlm evin kld virane

Beni benden giderdi kendi geldi

Kamu mlkm ak tuttu ehane
Verip bu akl can ak aldn
Gzn ass erer mi bu ziyane
Din dnya kamusun Dost yoluna
Virem aldanmayan kfre imane
Diseler ak ko al ne dilersen
Diyem aksz cihan demez samane

84

Bu ak ajr babal gevher olur

Ele glnnedi ak iki ciluine
Bu akn kymeti yokluk olur bR
Behi yetnnediler yok olane

akn

Ki sana

misli yok sen dahi yok ol

ola genc-i nihane

ak

Gzm at bu
Bana ak oldu

ak

gsterdi yolum
mrid-i yegane

Nikibm gtrdm grdm cemilin

Vc:d imi nikab olan hemine

ak

Dahi

oduna

kalmad

varlk yand klli

ayruk hi babine

Deme bu raz Erefotlu Rumi

Bu srra mah:em bigine
Bulunmaz bu cihanda doru bir yar
Aceb olmudrr .imdi zemine
-15-

Zihida gel aka uy ar eyleme

Tevhidini akn inkar eyleme
Zerk hubbn evlerin eyle viran
Gnln ol mlke mimAr eyleme

85

Masiva rengin gnlden sn gider

Bir gnlde hubb tekrar 'eylme
Aka deidr

tesbih ~cadeyl
Bundan zge dahi hazar eylem~
Derd-i yar lle yre~tn yara kl
Derdi artur derde tlmir eyleme
Srr- ak
ana ak

Erefolu

Dilde

bilmez illa ak glr

besdir dahi yar eylepe
Rfuni aka yar isen
zge ezkir eyleme

aktan

-16-

Benim eyhim seni Hakk'a yetrr

Nice mkllerl onda bitlrr
Muhammed'In sancana gtrr
Abdlkadir Sultan derler eyhine
Giderler g828ya alarlar satr
Daima yaparlar ho gnl hatr
Badat'ta trbesi nur olmu yatr
Abdlkadir Sultan derler '?'lYhime
A~n

yre#f yanar tutuur

var ise var onda piir
Her kanda arsan gelip yetiir
/
Abdlkadir Sultan derler eyhime

iterin

Daim Allah ile eyhimin ii

Dost deyinca akar gznn ya
Erefolu Rumi ann dervii
Abdlkadir Sultan derler eyhime

-17Eski yirem var idi yrekte ald yine

Yer yzne kanl yam yine sald yine
Yreimin erha erha

yareteri bitmedi
Noldu yine noldu yine yare ald yine
Yine ayn yenisidir deliliim depreir
Akl u fikrim konandan yine gld yine
Tevbe
Snd

vermi idi zahid ak arabn imeyem

tevbem dolu dolu yine iiidi yine

Dediler idi bana kim ak kitabn okuma

Fala bakaym dedim ol sayfa ald yine
smarladm

Terziye
Tutmad

szm

Rumi'ye zahid donu bi

donu biildi yine

ak

-18Devir akln

Sil gzn

alli ala eyleme

gavga eyleme

yan

87
Demedim mi sana benden zgeye
Gzn auban temaa eyleme
Daima grmek diler isen beni
Eiimden zge me'va eyleme
Gahi vasl gahi mahcub oluben
Gah nevha v gah telala eyleme
zge yarin var imi var imdi var
Dahi vaslm temenna eyleme
Ak

isen sen de aklar gibi

Rumi'ya gnln herca eyleme

-19Deli akn

Beni

brakt

Gzlerimden

bu canm iline
bu halkn diline
ya

ile kan aktr

siline

lle yam dllemezen

Zira
Ho

aktka gzmden kanl ya

teselliler gelir ben kuluna

gz ya
gznden biline

Ho yar~r aka

Kim ki

aksa

Ben bu aktan bir nefes aynlmazam

Ger yreim erha erha diline

88
Ak

ile ben bir demimi vermezem

olan rnrn bin ylna

Akszn

smi resmi Erefolu Rfuni'nh

Kl olup savruldu akn yeline
Kalmad nam u ni8n zerrece
Garka varup gitti akn seline

-20Haktan utan olma asi

Gel ikrar eylegil ere
Er dediim Tann has
Gel ikrar eylegll ere
Zinheir erden olma rak
Sekiz umak ere durak
Etmeyesin yann firak
Gel ikrar eylegil ere
Er gnl dolu Hak niiru
Ere mtak umak hiirl
Ko ol mnkir-i tekbiri
Gel ikrir eylegil ere
Erdir ol Hazret'e varan
Didarn eksiz gren
'Ykllere meded iren
Gel fkrar eylegll ere

89

Erenleri kim sevmeye

Tamu dibinde kaynaya
Kimse efaat klmaya
Gel ikrar eylegil ere
Er ilter seni cennete
Hem ulatnr rabmete
U~amayasn mibnete
Gel ikrar eylegil ere
Aldnsa

erenler elin
ise yolun
Gir umak iine saln
Gel ikrar eylegil ere
Doru vardn

Erefolu Rumi nola

Erenler yolunda ola
Kan babas didar ola
Gel ikrar eylegii ere

Gerekiere budur nian

Gerek anmaz can cihan
Hak'tan ister isen iman
Gel ikrar eylegiJ ere
-21Nefsi zindan eylegll daim rlyazetbanede
Kim balas olup gidesin sen dahi ol hanede
Tak rlyazet zencirin boynuna nefsin ak lle
Ta ki nefsin devierin getiresin imane de

90
Bend edip nefsi brak ahk susuzluk iluna
Zlkr lalcn ele al gir yola merdAne de
Evllya v enbiya Hak yola byle girdiler
Nefslerin kalrettiler kydlar hem cane de
nk cana kydlar klli hevesden ~tller
U mekAndan da ileri gittiler seyrine de
Bend edip salmaz isen nefsi rlyazet alma
Sen ann lHmdindesJn hi diimegil gmane de
~m

ki nefsi balayp klmad kendye mutl

Nefse flrkatte gfrlftar oldu ol eytane de

Nefs-i emmare dller emrinde dAim olasn

Hi itaat etmeyesin ol yce Sultan'e de
Erefolu
Mrld-1

Rfuni kim nefsl mselman ettiyse

hadi olur ol cinne hem lnsane de

-22eyhsiz varamazsn

yolu

Zinhar

eyhe erl eyhe

eybin

himmeddir

Zinhar

eyhe erl eyhe

Bir

eyh

au

edin yola rehber

Ibu yola eyh lle var

Budur sana doru haber

Zinhar eyhe erl eybe

91

Gr ol eyhsiz gidenleri
Kimi mlhid kimi dehri
Olma sen cebri ya kaderi
Zinbir eyhe eri eyhe
Hak babibi iken Resili
eyhsiz Hakk'a varmad yol
Kim eyhl yok eytandr ol
Zinhar eyhe erl eyhe
Taliblysen Hak yolunun
Var elin tut bir ulunun
Tut pendin Erefollu'nun
Zinhar eyhe eri eybe

-23Koyup alYan sen gel yan gzle

Gnl venne fenaya van gzle
Cihanda lokna iin gussa ekme
Yedinne nefsine murdan gzle
Kanaat zenciriyle nefsln itin
KI balla yrtmasn deyyan gzle
nefse uyup cife koma
Bulup can blbln glzan gzle

Gurab-

Bu tara halk ile pazan terk et

Gnl ehrlne gir esran gzle

92
Sakn Badad'n urulamasn

Reva ile bu nefs ayyan gzle

Ezelden Hak ile vade edp ~n
Hakk'a tap gayn ko iknin gzle
Derip devirme koyup gideceksin
Ne ald gitti gidenleri gzle
Bu derbendi ge Erefolu Rumi
Eri kafileye salan gzle
Dorugel karban gt uyuma
Yalanda kald usaolan gzle

-24Ann

derdi ile daim yine bu yreim yane

Kodu canmda ak odun ezelden ta ebed yane
Beiirettir

bana yanmak yolunda ba u can vermek

zgedir erimez sud u husrane

Bu

bezirganlk

Bu

ak

Eer

Bu
u

odu beni yaksn ttnm gklere ksn

yz bin canm varsa feda olsun o canane

akn

adeti yakmak lr aklan daim

kim ak oduna yanmaz yazld ad hayvane

Ann ak

bana yardr dilimde ad tekrardr

Gnl kevnine vermezler nazar kl ehli irfane

93
Ann ak

dald

Mekin

klur

kime dfl
lamekin oldu

tedbiri at
kendini vfnine

Sefer klur vcudunda bu akn taeiri daim

Erer pazanna akn verir bin can bir cane
Hayatm ruh ile sanman bu uakm eya gafil
Tecellisine ma'ukun bular can verdi krane
Gerekse
vasl

zaiid

abid ol Erefolu Rumi sen

Hakk'a yazlmaz adn insiDe

olmadn

Ey aklar ey sadklar ey esrilkler ey ayklar

Kayurmaz can u bandan girenler ibu meydane

-25Eya gafil a gzn bir bak bu dnya haline

Hi kimse geldi mi bunda dmedi ecel eline
Niceleri Sultan edip tahta

kard

bir zaman

Ahr yere vurdu an irgrnedi visaline

Bu dnyay benim sanup zinhar buna verne gnl

Nice senin gibilerin glp geti sakalna
Bu fenaya

aldanmagl

ol

bekinm kaydn

grgll

ibu geer dnya in glrne halkn veballne

Gr gr bunun fenasn ekme. zinbar belasn

Tb: tiz nice noksan erer bir bak bunun kemaline

94
An

ol

gn yer devrlle gkler

atiayp yarla

Malluk bir yere derlle srafil suru alma

Atan anan

kardalann-yad

ol ettiin

zulmterin hep

olup senden aynla

senden alna

dad

ol dnyaya benim diyen atlar binip harir giyen

Kara toprak olup yatr kimse bilmez ki hali ne

Arif olan bakt grd bunun mekr hilelerln

Bir parman da banmad bunun aulu balna
Buna gnl verenlerin ahr mabunluktur
Akil olan aldannad bunun yanl hayatine

ii

Erefolu Rumi sen de ahir toprak olsarsn

Toprak. olmadan toprak ol aldanma ann aline

Seni yavuz sananlara sen hayr dualar eyle

Kim kime ne sanr ise ahr geliser yoluna

-26Gzn a imdi uyan

Tevbeye gel tevbeye
Gaflet uykusuna kan
Tevbeye gel tevbeye
Nice bir nefs arzusu
Nice dnya kaygusu
Ya nice nice isyan
Tevbeye gel tevbeye

95

Ey dnyay cem'eden
Sonra koyuhan giden
Olmadan sen peiman
Tevbeye gel tevbeye
Verme dnyaya gnl
Nefsi ko Hakk'a ol kul
Tab ziyan ass san
Tevbeye gel tevbeye
Ne yatarsn tururu
Korku oktur iler
Nagah ger karban
Tevbeye gel tevbeye
Gelenler kamu gitti
Sevdiini terk itti
Girdiler kabre uryan
Tevbeye gel tevbeye
Derviliin

yoluna
ile geldin ise
Ge bitmez endieden
Tevbeye gel tevbeye
Ak

Erefolu

Rumi sen
Nefsine ver tevbeyi
Nefsin eyle mslman
Tevbeye gel tevbeye

96
H kafiyesi

-27ller kim der ise daim

U llihe lllallah
Gnlnde dura kaim
u ilahe lllallah
Endiesi

Hak ola
Gnl nii:r lle dola
Maheredek dey'gele

U ilihe lllallah
u

dem ki ge can
U havfn ola an
rtmeye hi teni
U llihe lllallah
Aldatamaya eytan
Mii:nisl ola Rahnin
Hem kurtanser in8n
U ilihe lllallah
Ol gn ki kara yzler
Hem sylemeye szler
Ho hccet olup syler
U ilahe lllallah

97

Var Erefolu RUmi

Terk etme bu kelim
Degll aleddevim
U lWe lllallah
Cehd eyle mislvAy
Tarh edegr gnlden
Tevhide can u dilden
U ilihe lllallah

< ve

kafiyesi

-28~a

derdin gerek derdbl

Niderem m nl'mAy
Bana akm gerek akm
Gerekmez zge gavgay
Yeter bu bata bu sevdi
Gerekmez bir dahi gavga
Muhammed Mustafa'dandr
Sre geldim bu sevdAy
!ebi gzler ki grrler
CemAli glenin Dost'un
Zehi tti v blblllr
Ederler ho temAay
F: 7

98
Melamet yolunu tuttum
Selamet mlkne yetdim
Bu aklar makamdr
Komazlar buna ra'nay
Beni kodum ana gittim
ile ana yetdim
Bu Rmi kuludur ann
Kim bile bu muammay

Ann

-29Zehi bahtlu u canlar kim

Bulur ann visilini
Zehi devletl gzler kim
Grr ann cemalini
Zehi baht u saadetler
Zehi ltf u inayetler
Zehi ad u beliretler
Ki iitir ketarnn
Zehi tti v kumriler
Ki vasl- skkerin yirler
Didara karu dururlar
iip kevser arabn
Zehi blbller terler
didanna karu
Zehi aklar okurlar
Ann hsn-1 kitabn
Ann

99

lahi sen myesser kl

Bu Erefolu Rumi'ye
Ki ol meclis-i iiiide
Dura kavura elini

-30Safa ister isen terk et safay

Vefa ister isen ko bi vefay
Mahabbet erhetin bir zerre iir
Ki hasta gnlne bula ifay
Bugn bu nefs muradn terk edersen
grmeyesin hergtz cefay

Yarn

Kuru

ekmee doyurmad

ittin

nefsin
Hak babibi Mustafa'y

Doyurma nefsini trl taamla

Muhammed yer idi yavan gcay
Tenini bezerne trl don ile
Resul giydi mdarn eski abay
Sen mmetsin uyuma gaflet ile
Ol ihya eder idi her geceyi
Szm
Sakn

sanadr Erefolu RUni

dnyaya uydurma

heviy

100
ide gr nefsine zecri kayurma
lmden ndin lp bul bekiy

-31
gerek bana
Gerekmez dnya ukbay
KJ aktr maksildum ancak
Kodum cmle temennay
Ann ak

Mahabbet tadn evvelde

Kodu canm dtnanda
Kamudan el ekip bu can
Anp ister o Mevlay
Muhib mahbilb mahabbet bil
Haldkatte bular birdir
1\nnn an sevenler
Kodular klli sevdiy
Ann

derdlnl bilmeyen
Cihanda nesne bilmedt
Gerekse varsn ol yz yl
Okusun_a u karay
Ann ak kitabndan
ular kim okudu bir harf
Hep ismi resmi mahvoldu
Unuttu hep mislvay

101
Ben ol ahbaz- kudsiyem
Kolundan utum ol Ahn
ikann srp gtrdm
Kim aviadm bu sahriy
Avn aldm

yine dndm
Vanp ah koluna kondum
Cemaline bakp her dem
Ederim ho temaiy
Ben ol serbAz- nsiyem
Yolunda can u ba verdim
Bu gn grdm ayan am
Koduro va'de-1 ferday
erab-

layezaliden
lp hayran u mest geldim
Szm mestane annn
der nkte-1 garriy
Niderlm ol dili ben kim
Ann sylemeye r6zn
Niderlm ol gz ben kim
Kl grmeye dilaray
Var Erefolu Rmi sen
Bu raz arife syle
Ki her bir bihaber imi
Ne bilr bu muammay

102

-32ular

kim ~ost elinden iti cam

Olar bilmedi hergiz has u arnn
Olar esrkdrr daim aylmaz
Olar fehmeylemezler subh u iin
Olarda din dnya tedbiri yok
Olarn fikri Hakdr vesselami
Olar

varlklarn

Olarn

Hakk'a verptr
Hak ile daim kyam

Olar bilmez yecfz u la yecuz

Olar mezhep edinmez bir iman
Olarn

gnlne Hak
iki cihan

Unutulmu

Olarn varln

Hemen

Hak

yle dolmu
tamam
yle alm

kalm bularn

halka

nam

Olara korku yok iki cihanda

Olar grmeyiser dar- melam
Olar iki cihandan getiiyin
Bulara verdi Hak Dar s seh1m'
Olar Ar ve Krs bir nefeste
Gezp seyran ederler Rum u am'

103
Sebeb bunlar bu yer gk
Bu mahlukun bularnla

durduuna
nizarn

Bularn amna geldi Resul'e

Ki la havfn aleyhim Hak

kelam

Bular Erefolu
Bular

Rumi'ye sor
sana gstere teman

-33Arif ol kim bilesin

Bu gznle gresin

esrarm
envarm

Het Bihit'den fari ol can terkin ur

Bunda bul yari bugn ko yarm

Kim ki bunda bulmak ister yarini

Vars~ ol hep yare versin varm
Yarini yarna koyan kimseler
Bellidir terk idemez ayarm
Her kim ayara uyup yari kodu
Ta ebed grmeye ol dildarn
Yare yar olmak gerek yir isteyen
Yar in komak gerektir arm
Bunda bugn yare sen yar ol dahi
Fari ol var kim bulur yar yarn

lfH
Gaynyt terk et Id ayne
Ydyasm ayniyle pynn

eresh
birn.

Ya'dall

axn bir nefes olmayasn

n veresin yire gnl .-rm
Kan4e baksan yAri gresin hemA
Grmeyesin bii' dahi deyyAnn

A.rlf

anlad v gaftl taniad

Etrefotlu Riiml'nln szlerini

-34-

Bir ben seni seven delfl

Cfimle Alemdir sevtel
Yz bin ola her kfede
Yoluna canlar verlcl
Ben kim olam seni sevem
Ya yoluna canm verem
Sevenleri griceAiz
Ben de bir boynun ellcl
Vann sorun mrltere
Var mdr bu derde Are

Hi olur mu Dost'a ere

olucu

Dtman ne dost

105
Dman

deditim nefsindir
tama' lle hrsndr
Keser tama' tamann
Dost'a Akm deylcl
ol

Ak

nefsine uymad
verdi doymad

Cann

Kim ki canna kymad

Oldur ol yalan da'vlcl
Ak kendden el yudu
Dnya vii ahretl kodu
Hi anmaz bllli yAd
Kendzn yop sayc

Durmaz akar gz ya
Hi onulmaz baln ba
Ah ile zAr olur ii
Kimse yok halin sorucu
Erefotlu

Rumi gibi
yle mcrim eksikil kul
Arasalar bulunmaya
Nefst hevAsm koyucu
Yani ol da Akm der
Doyunca yer yatar uyur
Nefsine dllelfn verir
Zi utanmaz lif urucu

106

-35Ak

ile ol ak
ile ol sadk
Mahbubudur Halk
Sultan Abdlkldiri

Sdk

Ak olan lfete

Irak demez Badat'a

Kadrin bilir ziyade
Sultan Abdlkadiri
Devlet dilersen devlet
zzet dilersen izzet
Eiinde kl hizmet
Sultan Abdlkadiri
Erefolu

Rumi
mahremi
Evliyalar hemdemi
Sultan Abdlkldiri

Dervilerin

36

Ey aceb bilsem nedir Yarab bu derdin aresi

Gn gn artar hi onulmaz yreimin yaresi
Yreimin yaresine hi tabib klmaz ila
Ey accp var m dahi benim gibi biaresi

107
aresi biareliktir yine bu derdin hernan
n bela burcundadr aklann seyyaresi
Gz

yal ban bal yrei

Olmuam

alem iinde

aknn

delik delik
avaresi

Her kim inler bu beladan varsn ol iik deil

Grsn ana neyleyiser nefsinin rnekkaresi
Dnyay rnekkareye her kim dolat ta ebed
Gitmedi gitmeyiser ann yznn karas

Her kimin gnlnde zerre deniii dnya hubb var

mahrum etti bilsin nefsinin emmaresl

\n

Dost yolunda iik ger klsalar yz bin pare

Dnmeye Dost Dost dey ara her bir paresi
Erefolu
Dt

Rumi bu derde giriftar olal

bir deryaya kim yoktur ann kenaresi

-37Bencileyin yz kara
hi bir dahi
Ben ettiim yazuklan
itmemitir hi bir dahi
Gelmemitir

108

Daim

iim

nefs arzusu
gnlm pas
Benelieyin Hakk'a isi
Olmamtr hi bir dahi
Siltnnedi

Geydim

derviler

lla varmadm

Yolu ben

donunu
yolunu

azdu#IJmlayn

Aznarntr

hi bir dahi

mriim eriti ahire

Drmedim hi bir hayra
Bencileyin gnl kara
Gelmemitir hi bir dahi
Her arnelim dolu riya
yok Tann'ya
Bu ben dttm korkuya
Dmemitir hf bir dahi
Uyk JJm

Adem donun donanmarn

Hayvanieyin dirilmiem
yle kim nefse uymuam
Uymamtr hi bir dahi
Bezirganlja gelmlem

Gemez meta almarn

yle kim ben aldanmarn
Aldannad hi bir dahi

109
Erefolu

Rumi nide

ibu derdi ile gide

yle kim ah u zar lde

itmemitir hi bir dahi

-38Yine
Yine

ak

ak

elisi geldi eriti

kadehin can dolu Iti

Yine cu eyledi canmda akn

Yine mevc urdu drler tara sat
Yine Mansur'layn hayran u mestiz
Enel Hak srnn bu halka at
Yine ismim
Yine canm
Yine

tlsmn
kuu

bozdu akn
pervaze utu

canm hmas iibin

ikann

var
lamekana srd geti

Mekansa

18nekanda

seyrederken

Niansz binian saydna dt

Yine bu
Bufutu

Erefotlu

Dost'a

Rumi yine
sa u sat

cann

110

-39Arife sorgl eer sorar isen bu haberi

Sana arif verir ol senden ieru haberi
Haberi ister isen kim vereler can ile sor
Ki tene zahir olup gele belire eseri
Eseri can ile gnle eriip eyledi mest
Ol eserden yitiriir Hallac- Mansur bu seri
Seyr ile bitmeye iin bu yola bakma gzat
Mrg- ruhun dkser bunda nice bal u peri
Per-i akl ile uruc eyleyp irmeye beer
Kim ann nuruna doymaz ne melek ne beeri
Beeri sfat yak ak oduna zerre koma
Ger kendi gzn ile yzne kl nazar

Nazar olal ol binazaro R\mi sana

Gzetir oldu gzn daima am u seheri

Seheri gzler isen Erefolu ile bile

Ten candan geben Dost'a idesin ,seferi
-40Cemi'-i enbiyiUardan
Muhammed cmlenin ah
Yz nurundan almlar
Felekler ems ile mah

lll

Yedi kat gkleri geti

Kadem ar stne bast
Eriti kabekavseyn'e
Tavaf eyledi dergah
Ann

seyr slfkundan
Melekler aciz olmular
Ki bin ylda varamazlar
o bir dernde vanp rah
Vereydim canm kurban
Senin yoluna ey Ahmed
Aceb bir kez yzn grsem
Seher vakti sehergah
Bu

Erefolu

Rumi'nin
Gnah okdrr gayet
efaat kl ya Muhammed
Yzn ems kamer mah

-41Dn gn durma zikr et ol Huda'y

Ki ann zikrl verir cana safay
Bu fani mr Dost yoluna harc et
Dilersen bulasn rnr-i bekay
Belasn ann ba zre ek kim
Diye Dost dahi sana dost biyayi

.2
Szn Iitme dejme bir babisln
Refik edinme her bir bineviy

Nice

bl'

Nice

klmak

nice bu tenperver olmak

bu nefse merhabay

Mejer gergessln avm oldu murdar

Hemln sayd ldemezsin sen hmay
Cihin yzne geldljlne bakma
Dner yz eder bir gn cefay
DUersen Hak kla sende tecelli
Gnlde koma herglz masivay
Meleklerden te seyr8n gerekse
Bu clsmln skietine kl devay
Gznden sU eniniyet sebMln
Dolu Hak gresin arz u semiy
Bu

ak

kard

bahrinde Erefojlu RUni

drri ol girin behiy

deryann kenarm bekle zinbir

Ko bir trl dahi tedbir riyf

Bu

Bu gevher eline de gmansz

Edesin Hakk'a hamd ile senay

113

-42Seni sen yav kl kulli

Dilersen bulasn an
Muhal olur an bulmak
Yetinneyince sen seni
Biklli varn terk et
Gidersen ana sensiz git
Bu yolun piisblu ok
Geirmez sen ben olan
Ana ernee can vermek
Gerek iki cihan olmaz
Ezelden byle kalmtr
Bu yolun ayin erkan
An

bulmak dilersen var

ligr lmeden zinhar
Ecelsiz lmeyince bil
Kirnesne bulmaz ol ham
Harab et

yk makamn

Dei adn sann

Sana bir gz ala kim

Gresin ah u sultan
Eeri

senden ol ali
senden gider yolu
Seni bil sen seni bil ta
Bilesin ol yce cam
Ann

F:8

114

Seni sen ten can sanma

Ya akl u nefs gnl sanma
Ya aderndir deme deme
Beer surette hayvan
Var Erefolu Rumi sen
Seni ko Dost'a git Dost'a
Bu varlktan fena olgl
Dilersen bulasn an

-43Hakk' sev Hak sevenlerden tolundurmaz cemalini

Veli sevmeyene hergiz tadrmaz vasl- baln

Budur bil adet-i Mevla sevmez sevrneyeni asla

Kovar kurb-i civarndan eder bu'd u azabn
Tamu odundan artuktur ann ayrl odu
Yanmasun kirnesne oda bu ayrlk firakn
Bana ansz gerekmez can bana ansz ne din iman
Cemal-i kabesin buldum idem ho bir tavafn
Bana iman din oldur sevem hem ben an kamil
Ki kble edinem daim ann zlf-i siyahn
Bu akl u bu gnl bu can bu mal u mlk bu hanman
Kamusunu verdim aldm ann ak belasn
Bana ne ilm ne fetva bana ne zhd ne takvii
Beni uride v eyda iirdi ak camn

115
iip camn mest oldum Enelhak demini urdum
Ne beni ne am bildim veremezem niamm
Ki ondan yine bir cam dolu sundu ve iirdi
Beni bir salva kard ki aldan setim alm
arab- safi iiidi alndan al seildi
Yznden burka ald ayan eyledi razn

Bu

raz

Fenasz

ol bilir kin ak am mahv u fena kld

mre eriti bulup Dost'un bekiism

Bu Erefolu Rumi'nin szn arif bilr arif

Ne bilsn deme bir nildan bu uakn kelamn

-44Akn gamn

bile ekrnee bana bir yar bulunmad

Avare olup yrrm u bir karar bulunmad

Ddm gamn

denizine mevcleri ad bandan

Heyhat midim gemisine bir kenar bulunmad
Srrn

can u gnl ki dilerdi tara braka

illa ki mahrem olmaa razma deyyar bulunmad

Vasln ikar

akn hevasna

Akn

idem deyu ddm

iinde beladan zge ikar

bulunmad

Ol gn ki bu akn ile oldu canm hasta mecrtih

Gnden gne artar dahi derdine tirnar bulunmad

116

Derd fid'tk u firkat iinde kaldm ey dirig

Ey v~y intizarm gicelerine bir seher bulunmad
Doymad

bu can hicrine diler kim bir sefer kla

nki ikamet iinde vaslma zafer bulunmad

Akndan Erefolu Rfmi

Bu

aka

etme yarin ikayet

can vermeyince ol bir diyar bulunmad

-45Yine bu dertli gnl

geldi
Ak denizinin mevci
Baarndan aa geldi
Kaynad taa

Sabrm kararm
Ak

srrn fa

gitti
etti

Ben dahi diyem unu

Kim garib baa geldi
Ol benim gnlm alan
canan olan
Hem beni deli klan
nme de geldi
Canma

Anszn

olmazam

Buldum ayrlamazam
Ansz bu aklm bilmem
Tedbirim aa geldi

117
Siz yle sanmanuz kim
Ben imdi ak oldum
Canm ezel gnnde
Aka ulaa geldi
Kal bela denmeden
"Elestden ileriden
Trl mihnete ak
Anda dolaa geldi
ol ben akm diyen
Ol yalan dava klan
Nefse dilein veren
Bana temaa geldi

Ak hf

nefse yag
Nefsin kovann sa
Nefs ile ak can
Bunda savaa geldi
Derd bela gzgsn
Gzlerken dnn gnn
Dost yzne can gz
Anszn tua geldi
Geri kim nihan geldi
Can gz iyan grd
Mnkir mnafk sand
Ta'birli de geldi

118
Erefolu

Rumi'nin
hepsi senin
Her ne kim senden geldi
Canma hoa geldi.
Varl

K kafiyesi

-46Cihan

hie

Dkp

varl

satmaktr ad ak

gitmektir

ad ak

Elinde siikkeri ayrua sunup

Auyu kendi yutmaktr ad ak
Bela

yamur

Ban

ona

gibi gkten

yaarsa

tutmaktr ad ak

Bu alem sanki oddan bir deni:z.dir

Ana kendini atmaktr ad ak
Var Erefolu Rumi bil h~tkikat
Vcudu fani etmektir ad ak
Yreime erha erha

Garet etti gnlm ilin

47 --

yareler urdu. bu ak
yam~ya urdu bu ak

119
imdi hakim gnlmn iklimine aktr benim
Akla nefse tene cana hkmn srd bu ak

Her

sfat

Tartd

kim nefsin akln u ruhun var idi

Seyfullah yrd kamusun krd bu ak

Bu gnl hcrelerini tahliye kld kamu

Ademiyyet noktasndan sildi sprd bu ak
Kendi varlyle klli varlm mahv eyledi
Dost gzyle bakt ol Dost yzn grd bu

ak

n fena darnda menlik Mansur'u herdar eyledi

Dost e.;iinde Enelhak nevbetin urdu bu ak
Dn gn Erefolu Rumi derdin artar pes neden
Zahmine hc'd Dost elinden merhem irgrd bu ak

-48

Cefa v r. enc mihnettir

Firak' der d-i firkattir ad

ad ak

ak

Verp rahat lar mihnetle alup

Dn gn al.' u hasrettir ad ak
Bir oddur kim cana dm yanadur
Yrek dolu ha arettir ad ak
Karar yok bu a~k:m bi karardr
Ki diirl diirl hle\1tir ad ak

120

Mnezzehtir gehi iki

DkcUiden feraattir

cihfndan
ad ak

Gnlde derd-i yar ancak hernindir

Bu halktan kamu uzlcttir ad ak
Bu ak kimse vasfetnez dil ile
Gam u gussa v hayrettir ad ak
Sfattr na'uka

Ki

ak

mauk

bu ak- ak
bir zattr ad

ak

Bu ak ol bilirkim ak oldu
Nice tevhid-i vahdettir ad ak
Sorarsan ak Erefolu Rumi
Tamam Dost ile vuslattr ad; ak
-49Her kime kim ule brakt bu ak
Aleme dpdz an akt bu r.tk
Atias kard

giydirdi palas
bu

Tahtlarndan ahlan ykt

ak

iki alemde gnl balamad

Her kimin kim gnlne akt bu

ak

Yazlarda

Mecnun'u hayran kodu

Leyli'ye n bir nazar kld bu ak

Hem de oldu bir nefes Mansur ile

Boynuna urgann takt bu ak

121
f!art'u Marut'u indirdi yere
Zhreyi ald ge kt bu ak
Nkelere balad znnann
Zhd harmann oda yakt l>u

ak

Erefolu Rumi aka pek yap

n sana da geld: yolakt bu ak

-soOl zaman kim ben ol Dost'tan ayr dtUm oldum

Hasret derd ah ile ok aiadm tuttum firak

rak

istedim yedi iklimi ne Rum'u kodum ne am'

Gezdim yrdm tcmam baun a:k )'R!lYt ayak
Yer mi kodum istemedik aden mi kodum sonnzu.k
A ve susuz halvetlerde zari klur idicn ymlak
Kimse halim bilmez idi der!lc dcrm~.n J:imr.z idi
Derdim kime syler isem ('cr kU bana ahmak
Dcrdim benim ol yar idi ac:n bM:a <>ya:- ldi
Gzm ya:!t rev an olup a:~ard: sanid bir u aak
Derdim bulan m ben an k. m-_:tum ortaya can
Her kim grr ise beni deldi.ir .- : idi mutlak
Ne uslu ne ud idim :e diri ne lu
m
Dost fikdyic dolu idim eali:em Dost idi anc.;~

122

Dost Dost deyu gider idim Dost kandedir sorar idim

Dost haberin verenlere iderdim yzm toprak
isteyrek buldum eri gerek ere sordum yari
Didi yeter ettin zari Dost sendedir sen sana bak
Yr halvet eyle seni senden zerre koma seni
Senden gidericek seni Dost sende edben durak
Tutdum ol erin szn evirdim benden yzm
zledim kendi zm benden bana grnd Hak
Grdm alem Dost'dan dolu geldi bana der ol ulu
Var imdi sen imden ger sen ben defterin oda yak
Yaktm

oda defterleri terk ettim ol tertipleri

Grdm ki key hicap imi aklara bu kara ak

Getim bu aktan karadan ikilii srdm aradan

Birlie yetdm Dost ile birlikte okudum sebak
Erefolu

Ta

Rumi gibi gir bu yola gerek isen

sana da dirler sadak

aklar arasnda

Bilesin bu muammay yerneyesin yoksul bay

Bir bakasn hass'a amm'a tutmayasn kimseye tak
-s-

Dost yoluna gidenlere eyidem nice gitmek gerek

Kimin ile yolda olup kimleri terk etmek gerek

123
Evvel mrid elin tuta kalmaya dnya alrete
Hi demeye halim nite bildiin unutmak gerek
eke bu yolun zahmetin rahat bile her mihnetin
ki cihan saadetin cmle hie satmak gerek
Nefsine zecr ide kati hi annaya akbeti
Dost'a bulmaa vuslat dn gne katmak gerek
Megul
Mtak

ola riyazete bel baiaya ibadete

olan hazrete ne uzanp yatmak gerek

kim gee kendisinden ne cann ana ne hod ten

Cansz gider Dost'a giden dahi diyem nitrnek gerek
ol

Canlular varamaz yola canuru diyen yolda kala

Can terk edip Dost'u bula candan sefer etmek gerek
Erefolu Rfmi yar

Ol dost iin

aular

sevenlerin budur kar

skker gibi yutmak gerek

-52Ben Dost hevasna ddm

zge heva neme gerek
Bamda Dost sevdas var
Dahi sevda neme gerek
Ey zahid-i dnya perest
Var zhdn arz eyleme
Ben ak- frideyem
Zerk u riya neme gerek

124

Ben Dost yolunda nakdm

Hep oynayp ldrmem
n gitti klli varlm
Havf u recii neme gerek
Ben laubali giderim
ki ciham r.iderim
Meylim yok sekiz uma'a
Pes masiva neme gerek
Ben uykumu fikretn~z,~m
D grp tabir ctmezem
Ben gelmezem ben gitmezeni
Beka fena neme ge;ek
Ben mest-i ezel gclmiem
Ben ta ebed mest giderim
Hi aylmaz esrklm
Ziihd takvii neme gerek
Ben Dost ile peymanm
Elest'den n berkitmiem
Ben Dost'u yan grmem
Hayal u riiya neme gerek
Geri surelde insanm
Ben sultan- ins canm
Ben fari-1 d cihann
iba gavga neme gerek

125

Ben Erefolu RQmi'yem

Ben bakiyem ben kadlmen
Ben ol mr- lahQtiyem
Arz u sema neme gerek

L kafiyesi

-53Ger kadimi Dost gerekse ol kadimi iste bul

Andan zgesinden ann var ann derdiyle dol
Andan ayru hep fenadr baki oldur layezel
Dn gn sen hizmet eyle var ana gerek kul ol
"im ana gereK. .Kul oioa lct o=o<:d azad olur
flic, :eval t'rmez ana cn Dost an kld kab.l
fJiinyann

lezzetine aldanma kim tizcek geer

ol kim bulasn Hazret'e yol

He~t behit'ten fari

va ..

gtr klli hevesten gnln ey yol eri

lmnden ndin l

Varln yoklua deiir

lmnden ndin lendir bugn Dost'u gren

Bu szm hakdur inan yle buyurdu ResQl
Bundan ier dahi szm var diyem anlar isen
Var seni klli yiti ta sen gidesin kala ol

126

Andan ann gzi ile bak her neye bakar isen

Hak grne sana klli fevk u taht u sa u sol
Erefolu Rumi'nin tut pendini talip isen
Hak nuru ta gnlne senin dahi ide nzul

-54Bu dnyaya verme gnl

Dnya sana kalr deil
Dnya seven Dost katna
Yz akyla varur deil
Bu

dnyann

mahabbeti
bal gibidir
Ausun bilen ol bala
Parman banar deil
ol aulu

Bu dnyann zehri kat

Cana erer mazarrat
Zelrini bilmeyen bunun
Kendyi saknur deil
Bu

dnyay

derip

yna

Ahr koyup gitsen gerek

Koyup

gidecein

sanan

Dnyay devrr deil

Aklarn gnl kuu

Dmez

dnya tuzana
Gerek eren bu dnyay
Hi muhale alur deil

127

Ol Hak babibi Mustafa

Bu dnyaya cife dedi
Ol kim ussu olan kii
Cifeye aldanur deil
Pes yine mahrem olmaa
aha bir ahbaz gerek
Yoksa deme ku aviayan
Ulu aha varur deil
Erefolu

Rmi sen de
mahrem isen
Himmetin gzne kevneyn
Zerre denl gelr deil
Eer aha

-55Gel bu akn erhetinden bir kadeh n eylegil

Gel bu ak ile ban ta ebed ho eylegil
Gel beru gel ak elinde dolu peymane getr
Gel bu mecliste bu gn sen can serho eylegil
Gel bu aklar nnde yere sal namusunu
Gel bu zhd aka dei akl medhu eylegil
Gel bu ak pazarna gir yoa sat hep vann
Gel beru klli hevesden gnln bo eylegil
Gel biklli masivadan yz evir yum gzn
Gel bugn can gzn a Dost yzne d eylegil

128

Gel bu ak ile bugn katreni deryaya ilet

Gel heru derya ile derya olup ci' eylegil
Gel bu
Gel bu

ak deryasnn
Erefolu

derrnek dilersen drlerin

Rumi szlerin g eylegil

-56-

Canlar cann ister isen bu cism u candan fari ol

Gerek Hakk'a ak isen iki cihandan fari ol
Bu meydana girdin ise nefsin boynun urdun ise
Kibr u kini si.irdn ise dost u dmandan farl ol
Ak erhetin

Dost ile

itin ise can gzn atn ise

ise ass ziyandan fari ol

bulutun

Gafletten ayldn ise kendzne geldin ise

Fesad iten dndn ise tertip dzenden fari ol
lmezden evvel ldn ise ger sen seni bildin ise
Yola boyun verdin ise bu ad u sandan fari ol
Miirid elin tuttun ise dnyay terk ettin ise
Hak szn iittin ise veren elinden fari ol

Erefolu
Fari

Rumi sen de eer gereklerden isen

ol bu cmlesinden kevn mekandan farl ol

129
M kafiyesi

-57Karar kalmad cann

Nidem pes azm-i yar idem

nefsin
Datam tar u mar idem
Ykam bnyadn

Dem derdine ol yarn

Uram terkini a~ann
Visaline bu hicrann
Ola bin can isar idem

Tasarrufdan elim ekem

Vararn bir kitede kem
Dn gn gzya dkem
iim ah ile zar idem
Bana ak oldu n hadi
Gnlde urdu bnyad
Koyarn bu ehl eviad
Beni aka uyar idem
Nice gurbet nice firkat
Nice bu halk ile lfet
Bulamadm beni halvet
Ki bu derde tirnar idem

F:9

130

Uran ak odunu cana

Nite ki yana pervane
Olan yle ki divane
Melanet ihtiyar iden

Belasn nu iden akn

Sadasn gil iden

Dost'un

ren ahin varan ahn

Cenalini

ikar iden

Teallk

katiden benden
bu can ile tenden
Tecelli n gele andan
Kanu leyl nehar iden
Geen

Teberra

eyleyen

candan
ben beni benden
Ne kin var arife andan
Benin nen var ki var iden
Bragan

Var Erefolu Runi var

ligr lneden zinhar
Bu derde bu olur tinar
Ki dain derd-i yar iden

-58Yzn greli hayran olnuan

Bilnezen ben ben mi ya sen olnuan
Dnen ak

bahrlne gavvas olup

Bahr iinde gevhere kan olnuan

131

Zahirde geri fakirem natvan

Batnda kevneyne Sultan olmuarn
Kaf ber kaf hakhnem h.kmeylerem
Mhr elimdedir Sleyman olmuarn
Gulgulemle yerler gkler doludur
Ben hernin dillerde destan olmuarn
Mmine ikran sdk ile safa
Mnkire inkar u tuyan olmuarn
Eydn ol dertnere gelsn beri
Kim bugn her derde derman olmuarn
bilmez benim ins melek
iinde kim ne pinhan olmuarn

Srrn

Srr

Geri kim ben Erefolu Rmi'yem

Cmlenin istedii ben olmuarn

-59Bugn ibu yola merdane geldim

Visali em'ine pervine geldim
Elime ak evkann aldm
Top edip bam meydane geldim
Ezel n etmiem akn arabn
Ebed aylmazam mestane geldim

132
Susam canlar kandrmak iin
Elimde dopdolu peymane geldim

Kayrmazam
Ann akyla

bezaran mddelden
n bigane geldim

Namusum iesini taa aldm

Niderim ar n divane geldim
Ol meclis mestiyem hem sakisiyem
Srerim devrimi devreine geldim
Seladur dertli gnller seladur
Tabib haceyem dernane geldim
Ben ol

ahinem

ikar elemee

udum ah kolundan
cevlane geldim

Seladur kim gelirse aha ileten

Delil olmaa her insana geldim
man

donun Muhammed meclisinde

Giyip tavusleyin cevlane geldim

Aklar darn

grdm dikilmi
meydana geldim

Karar kalmad

Benim bu Erefolu Rumi mcrim

Ki aklarma ihsane geldim

133

-60Ezelden

ak

oduna yane geldim

kane geldim

dim akn arabn

Cda dm yarinden bir garibim

Visalin istey hicrane geldim
u

blblm ki glden ayn ddm

bu haristeine geldim

Firakyle

Kararm yok cihandan ti. giderim

Bu silret mlkne mihmane geldim

Benim Yusuf bugn Ken'aneli'nde

Beden msrndaki .ndane geldim
Bana
Ann

du.ehtir ans. kamu cennet

gaynna n bigane geldim

Bu nefsin lekerin krmaa daim

Babadr oluben meydane geldim
Ga.a etmeklie bu nefs'i oma
O Dost yoluna can kurhane geldim
ikarm

Adam

sre bu salraya ktm

Sultan'e geldim

iletmee

Hakk' bilrnee

geldim bunda bell

Ne cennet hur u ne rdvane geldim

134

Hakka bildim ki adcm doru yoldur

Annn azn edp insan~ geldim
Bugn bil Dost'l Erefolu Rumi
Yann deme ki vah pimane geldim

-61Razyem derdine yarin men ikayr li itmezem

Kendi halim sylerem gayri hikayet itmezem

Derd mihnet yoldamdr bu yola azn ideli

Dost belasndan ban bir dem .:selamet itmezem
Her ne kim Dost'tan gelir sitbir akir durmuan
Akan derdim yeter zge feriset itmezem
Niceler yarin visaline irirnee iver
n iradet Dost elinde ben acilet itmezem
Ak ile bilieli ilietle klmadum amel
Cennet hur u kusur iin ibadet itmezem

Her ne kim iledm ise bigaraz ilemiett

Bendeyem tiicir deHem ben ticaret itnezem
Geben ass ziyandan laubali gideren
Dost'a gider n gnl gayra delalet itmezem
Dost nnde nefs ile dn gn cenk iderem
Nefsim ile dost olup Dost'a adavet itmezem

135

Dost bana nefsini kahreyle ber gel didi n

Nefsimi kahreylerem hergiz inayet itmezem
Dost yzn gstermedin bildim ki benlikmi bana
Benlik evin ykdm u yakdm imaret itmezem
Korku kaygu ar u namus olmaya aklara
Dost iin ba oynararn vehm hayalet itmezem
Aydurem aklara aktan haber imden geru
gn gibi gizli iaret itmezem

Aikare

Syle Erefolu Rumi derllini aklara

Dime kim ben gizlerem ak melamet itmezem

-62Ey Dost senin yoluna

Canm vereyim canm
Akn komayaym

Oda gireyim

canm

Bu dnya aklara
Bir aldanga olurmu
Bu ,yalan aldangan
Terkin uraym canm
n mr ger imi
Can kuu uar imi
Yoluna cism can
Harca sreyim canm

136

Beni sana vereyim

Sensiz beni nideyim
Ben senin buzuruna
Bensiz varaym canm
Vahdetin arabndan
Bir cura nu !deyin
Enelhak arayn
Feryad uraym canm
Halka gavga salayn
Ben dahi Mansur'layn
Zlfnde aslayn
Dara varayn canm
Ger beni senin iin
Yetmi kez ldreler
Bin kez dahi lmee
Boyun vereyim canm
Meayhm

himmeti

Klcn alaym

Kendi nefsim boyuunu

Kendim uraym canm
Benden

b~na yaknsn

Canmdan

sevgilisin
Ya ben seni istey
Kanda varayn canm

137
Sen canmn cansn
Gevherimin kansn
Vasln haberin gir
Sana soraym canm
Erefolu Rumi'yi
Aradan tarh ideyin
Senin ile bakaym
Seni greyim canm

-63Duymasn bu can gnl ben Dost'a pinhan giderim

Akl can biganedir bidil bican giderim

Masiva rengin dkp ak ile hemreng oldum

Kodum insan varlm yle uryan giderim

Bana ne ilm amel ne kfr iman nisbeti

Kamusundan el yudum aka uyuben gideXim
'P.lveda olsun sana ey zhd takva elveda
Cezb edp ekti beni ol babr- umman giderim
Yedi tamu sekiz umak bir dem anlamaz beni
Lutfedip ircii tabln urdu Sultan giderim
Bu harabatn niin mimar olam nk ben
Dost'la kldm ezelde abd peyman giderim

138
Erefolu

Ta ebed

Rumi'yem

ak arabndan ann

uride eydil

mest hayran giderim

Ol arabn curasna vermiim kevneyni ben

Vasl iydine irp canm kurban giderim

-64yle

kim bi dil bi can

Kend ahvalime hayran

olmuarn
olmuarn

Gah beni ben bilmezem kim kandeyen

Gah cem gah periiin olmuarn
Gah oldum binian gah hanian
Gah niansz mlke Sultan olmuarn
Gah feriteh olmuarn gahi peri
Gah div geh Sleyman olmuarn
Gah oldum eyh Sanan- zernan
Gah tersa geh mslman olmuarn
Gah bulut olup hevaya anam
Gah katre gah umman olmuarn
Gah hevadan yamur olup yamarn
Gah nebat gah hayvan olmuarn
Gah od u su yel toprak fert fert
Gah tyn gah tynde pinhan olmuarn

139

Gah s geh souk gahi i'tidal

Gah damarlarda girip kan olmuarn
Syleyen hem syleten her natk
Tenlere can cana canan olmuarn
Gah mescid gah sacid geh scud
Gah deyr gah ruhhan olmuarn
Gah saki gah sagar gah mey
Gah esrk gah mestan olmuarn
Gah Trk gah Arap gahi Acem
Gah Hindu gah Yunan olmuarn
Gah k u gah yaz u gahi bahar
Gah blbl geh glistan olmuarn
Gah cism gah cevher geh araz
Gah maadine girip kan olmuarn
Gah berr gah bahr geh serab
Gah imaret gah viran olmuarn
Gah zemin geh zernan gah asman
Geh zernam dndren ben olmuarn
Gah Tur u gah mnacat gah Musa
Gah Firavn gahi Harnan olmuarn
Gah irad gah mrid
Gah kfr ii gah iman

gali

murcid

olmuarn

140

Gah dizeh gah muazzeb geh azab

Gah cennet gah ndvan olmuarn
Gah renc gah rencl geh tabib
Gah nale gah efgan olmuarn
Gah bu cmlesinden oluram beri
Ne melek ne cin ne insan olmuarn
Erefolu Rumi'yem ben kim bugn
Kesret vahdette yeksan olmuarn

Ben Sleyman- zemanm

Sylerem alemde destan

ku

dilin

olmuarn

Nisbetim yok masivallaha benim

Bir be on gn bunda milman olmuarn
ahinem ahm ikare gelmiem

Bu

biede

gr ne arslan

Saydn aldm

Varuben

olmuarn

yine dndm

aha

ehbaz- iihan olmuarn

-65Vatan arzuladm bundan giderim

Koyup bu varl andan giderim
Yuvan
Uadup

zledim iiride oldum

bu kafes tenden giderim

141

Dilerim sabr idem bir dem firaka

Alur evk sabrm benden giderim
Sefer

klmak

Ykup ibu

iin ol Dost iline

beden msrn giderim

Bozarm

bendini

Bu cism

ayrlmadan

Ezel

ibu tlsmn

candan giderim

vasl arabn imi

Aylmadan humarndan

idim
giderim

O meclis zevki zail olmad hi

Safa bulmadm ayardan giderim
<<Elest savtn henz dinler kulam
Temamet doldum ol nden giderim
Hayali yle doldu gnlme kim
Beni bensiz kodu benden giderim
Yrek kaynar bu can oynar bedende
Gnl cfi geer hadden giderim
Visali nme dt Habib'i
Nice ayro olam Dost'tan giderim
Dime bu sz Erefolu Rfni
kim dimez bundan giderim

ulara

142

-66Gah kendme gelrem gih .ya vi klnuram

Gah yok ile yok oluram gah varlkta bulunuram
Gah denizlere derem mevc urup tara taaram
Gah nadan eline derem kem behaya alnurarn
Gah karam bu gklere dnerem arh ile bile
Gah ay ile bedr oluram gah gn ile dolanuram
Gah nebat olup biterem gah toprak olup yatararn
Gah et gah kan snk olup hep tenlerde alkanuram
Gah Arafat'a karam <ebbeyk urup ba aararn
Gah kurban yerine gelp ko olup boazlanuram
Gah hanigahta sofiyem gah meyhanede
Gah raksa girp dnerem gah saz olup

faskem

alnurarn

Gah onaram gah azaram bu halk iinde gezerem

Gah ah olup ahbaz olup ikar edp avlanuram
Gah evgan elme alup girerim ak meydanna
Gah top olup Dost nnde arktan garba yuvarlanuram
Gah hassl has oluram gah Hzr lyas oluram
Yrrem yada kuruda ykllere blnrem
Gih

deniz gah gl oluram gah Sultan gah kul oluram

Gah bahar u gl oluram elden ele ylnurarn

143

Gah akird gah stadem gah dadsitan u geh Adem

Gahi irin gah Ferbadem kaya kesp elenrem
Gah av geh avc oluram gah yol geh yolcu oluram
Gah yrrem gah araram menzil menzil dinlenrem
Gah ne menzil var ne makam ve ne vciid var ne a'dem
Hak'tan gayr yok vesselam ya ben kande dolanuram
Gahi muti' gah asiyem gah alim gah amiyem
Gah Erefolu Rfmi'yem bu dillerde sylenrem

-67Ak

sayrusu olanlara gelsnter tirnar eyleyem

Dost'tan haberdar eyleyem

rem ak erbetini

Aam batn gzn gresn kend kendn

Dost'a dndrem yzn alemden bizar eyleyem
Syndrem nefsi odn bozarn tlsmnn bendin
Gtrem benlii seddin ol Dost'a yular eyleyem
Ol

ta olmu

gnllere uram akn klngn

gnlnde pnar eyleyem

Ab- hayat aktani

Hak bu gnller kflnn miftahn verdi bana

Aam gnl kilidini gencini izhar eyleyem
Ben dalnam ak bahrine satamarn gevherine
Ol gevherden aklara gelsnler isar eyleyem

144

Ben Dost'u grp gelmiem devriimm srp gelmiem

Dost dostlara gelsn dedi geldim ki haber eyleyem
Klavuzuyan ol yolun dilin bilrem ol ilin
Cem' eyledm kafilemi pes Dost'a sefer eyteyem

Vararn ol canlar cann ol madenierin kann

\
Ol iki cihan falrini kafile - salar eyleyem
Gel bu kafileye katl olmasun arnelin batl
Gelsn alim gelsn cahil Cafer-i Tayyar eyleyem
Hakikat bahrine daldm marifet gevherin buldum
Tarikatte satarn alam er' ile pazar eyleyem
Tuttum Muhammed er'ini hem grkl snnetini
Dn gn salavatn dilimde tekrar eyleyem
Erefolu

Pek

Rumi ile gel Dost'a bile git bile

demegil kim ar eyleyem

yapgt eteine

N kafiyesi

-- 68Ey diriga geti rnrn kend zne gelmedin

Bir gn anszn gersin yol yeran klnadn
Dnyay

yle

ma'mur edersin dini eylerlin harab

gafilsin bu yolda bir iim su alnadn

145
Nefse uydun akl kodun Hakk'a olmadn muti'
Bu delalet ire kaldn bi hidayet bulmadn
Hak yoluna bir kadem ihliis ile yrmedin
Din iman terkin urdun nefs yolundan kalnadn
Ol Hda nefsini dman kld sana akl dost
Dmann dost edindin ey hayf kln bilmedin
Hakk' koydun sen hevana uydun oldun putperest
Bende oldun nefsine bir dem Hakk'a kul olmadn

Kan

Abdi

Hak ile ezelde ettiin kavl karar

sevdn doru yola gelmedin

sydun gayr

Erefolu Rimi ezel ikrarna durdun ise

Masiva rengin gnlden pes ne in silmedin

-69Ey gnl var kim bu derdden sen haberdar olmadn

iindir bu yolda sen eker dar olmadn

Ann

Ey gnl var kim benimle Dost'a kar yetmedin

ok cefalar eyledin bana vefadar olmadn
Her gice fikrinde ben bir lahza baba varmadm
Sen benimle yar olup bir gice bidar olmadn
Ben
Sen

doladm

Dost zlfn boynuna klmak kement

idp ol dara herdar olmadn

perianlk

F: 10

146

Ben ki ol ahn cemali em'ine perviineyim

Var gnl var kim dp ol em'a yanar olmadn
Pes senin gibi gnl varsn bana mahrem deil
nk bu ak zelrini benimle tadar olmadn
Erefolu

Geben

Rumi ile yolda oluben gnl

ziyandan Dost'a gider olmadn

ass

-70Bu gnlm derdine dt

Unuttu zevkini iki cihann

Hda'nn

Feragat cbbesine ekti ban

;Brakt kaydn bu cism cann
Kamu sevdiklerinden yz evirdi
znden yuydu nakn masivain
Boald doldu Dost'un derdi ile
Yudu defterlerin fn u erann

Taa ald iesin

Oda

yakt yuvasn

nam u nengin
ad u sann

Kamu rahatlarn mihnete verdi

Dolu dolu ier zehrin belann
Bu yokluk yazusunda ok seirtti
ta bulunca ol bekann

Bekasn

147

Ne

Gel

aktr

bu gnl Allah Allah

Ne urdu terkini gre mekann
Erefolu

Rum! sen dahi gel

kibr riyann

Dat lekerlerin

Diriyken kendini var lme say

Geir ol Dost ile devr-i zeninn

-71Cem' olmu dervileri

Pirim Abdlkadir'in
Yolunda sadklar
Pirim Abdlkadir'in
Elim verdim eline
Kurban olam diline
Canlar feda yoluna
Pirim Abdlkadir'in
Arsnn balym

Bahesinin glym
Bann blblym
Pirim Abdlkadir'in
nkar eden ol eri
Mrit

eder eytan
Geylani
Pirim Abdlkadir'in
Asldrr

148

Sana direm hey kii

Kalpten kar tevii
Oda yanmaz dervii
Pirim Abdlkadir'in
Evliyalar rehberi
Hakkn srra mazhar
Banda kudret gl
Pirim Abdlkadir'in
katnda uludur
cihan doludur
Erefolu kuludur
Pirim Abdlkadir'in

Hak
ki

-72Gel bu nefsin zulmetini tozunu sr aradan

Kande baksan gzlerne grne ol Yaradan
Cmle eyada tecellisi Hakk'm zahir veli
Grmez an nefsini kurtarmayan emnareden
Nefsini emnareden kurtarnaa key er gerek
Yoksa gevher kymetin isteme seng-i hareden
Masivilnn nakn

klli gnlden yr gider

Ta ebed yzn evir bu dnya-y rnekkareden

Ayin erkan ak yolunda byledir bell beyan

Can virp ba oynayanlar isteyeler areden

14S

Gzsze bak kr dimekten ass yoktur zerrece

n em1niyyet sebiHi gitmez ol biareden
Nice bir elfaz- ma'ni bahs idersin ey fakih
Var utan ki Hak mnezzehtir bu a u kareden
Ge bu suret aleminden gir maani mlkne
Seyr edp srlar duyasn seb'a-i seyyareden
Ademin srrdr ol nur-i ilahi bil yakin
Sureti geri kim olmutur ann drt pareden
Erefolu Rumi szlerin senin mermuzdur
Arif olanlar bu remzi fehm eder iareden

-73Ciddi tam et kil amel frsat sakn fevt olmasn

Hep hevalardan kesil eytan sana yol bulmasn
Nefs heva arzulan seni yoldan atmasn
Zerk u riya kavgas gelp gnlne dolmasn
.Berk yap er'in ipine iresin menziline
Kibr kin bubi hased seni yabane salmasn
Var eri mrid katna hizmet et hazretine
Saykal urdur kalbine pasyla yle kalmasn.
Gnlnn
Yek cihet

aynesin gayrn
kl

hayalinden ant
kalbini hem bir yana dalmasn

so

Ge bu sevda-y sivildan kim yeter sevda-y Dost

Kble birdir Dost birdir ikilik anlmasn
Erefolu

Rumi gerek ol Bir'i sevdin ise

Gnlne ol Bir'den zgenin hayali gelmesin

-74Kanaat gencine elin meer erlmedi senin

nefsin ucundan braktn mihnete

Annn

cann

Gel zn mihnete salma bu fiini zevke aldanma

Serab su sanup kalma szn iitme eytann
Yemek imek ve ni'metler dn gn dnya komaklar
Bu zevlker bu buzmaklar kati mihnettir cann
Bu dnya darnma dme vanp eyHina ba koma
Babil nakes yolundan k yrsn hayr u ihsann
Bu mal mlk hanmiin senin nendir eya miskin
Gr ne kyld malna v mlkne Sleyman'n
Senin oldur kim ellnle am sen miskine verdin
Senin deil senin deil senin ardnda kalann
Sen an varise korsun dker saar v yer ier
Senin hasret derd ile kanlr topraa tenin
Elinde frsatn varken malna malik ol zinhar
Hi ass kalmayserdir sana sonraki pimann

151

Tama' hrs u hased lti elin gnln dilin

Cidal ktbr buhl mekr bulardr alan

balar

Sana n verdi Hak varlk dedi Kur'an ile

Sakn sen etme babillik cehennem etme

imann

enfk
cinann

Var ol nefsin itin kr et kanaat ile elbir et

Yerin cennet ein hur et gei uy hkmne Kur'ann
nefsini eytandan ki srlar duyasn candan
A'talar ere Sultan'dan yakine ere grnilnn

Ayr

Eer

hep varln versen bu varlktan seni yursan

Ana yokluk lle varsan didarn gresin ann

Zira didar yolu yokluk vanr cennete cmertlik

Gider tarnuya nakeslik bulardr yolu insann
Veli yokluk yolun tutsan ne hotur ol ah'a yetsen
Fena bahrinde malvetsen dkali ayin erkann
Kalaydn

Dost ile baki olaydn aleme saki

Felek atlasn stnde kuraydn cisr-i sayviinn
Bu

Erefolu

Olasn

Rumi'nin tutarsan pendin ey

alem iinde murad cmle eyann

dervi

152

-75Gel gel beru dertli isen

iste bul bugn
Gel imdi ey av"fre kul
Sultan' iste bul bugn

Dernan

Da'vay batl eyleme

Beyhde szler syleme
Gerek isen can terkin ur
Canan iste bul bugn

Terlteyle bu kyi u kili

H!1; kimseye bakma Mi
Zaif ol kannca gibi
Ol can iste bul bugn
Yk

sureti yklnadan
Boz nakn bozulmadan
Su gibi alaa yr
Umman iste bul bugn

Toprak ol d ayaklara
Toz ol kalkasn gklere
Zerre gibi avare ol
Taban iste bul bugn
Batan bu gavgay gider
Dost'a giden halvet gider
Gel gir gnl hcresine
Pinhan iste bul bugn

153

Alet esbab elde iken

Yoldan ayr benlik seddin
Gfr bu insan kalbna
nsan iste bul bugn
Sendedir ol genc-i nihan
Sendedir ol tutma grnan
Senden sana veren alan
Milman iste bul bugn
/

Uslu isen yaban ko

Sen sana gel sendedir o
Senden ana yoldur ulu
Sen seni iste bul bugn
Ayru~u

ko sana dola
Senden kesil ana ula
Senden ierusinde ol
Nihan iste bul bugn

Bundan dahi diyem baoer

Alem sana ayinedir
Taklidi ko gel bu tahkik
man iste bul bugn
Ak isen sen ol yze
Gyme :yannki va'deye
Cebd eyle gel bunda iken
Sen an iste bul. bugn

154

KJm bunda gnnese an

Anda dahi grmeyiser
ibu szme. sen delil
Kur'an' iste bul bugn

Arif an bunda grr

Yannki va'deyl nlder
Gel arif ol gr sen dahi
Var can iste bul bugn
Erefolu Rumi gibi
Sen de seni elden brak
ki ellian isteme
Sbhan' iste bul bugn

-76Habir olmak .dile~n bu haberden

Ur ak odun te gesin clerden
Cier kann
Akt

gznden ya yerine
kim duya cann bu eserden

Cemi'i vann hiten hie ver

Feragat ol yr nef' zarardan
Yzn

topraa

ur kibri terk et

niltini geir am u seherden

ft hret btln yandr oda hem

Gel ren ik Isen bu hnerden

155
eker

yemek dilersen tilti olgl

Ki kargann nasibi yok ekerden
Ak inkar eder mnkir mnifk
Ki kalbi hillidir bu derd-i serden

Ko ol mnkiri inkannda dursun

Ki gnl katdr ann hacerden
Gel Erefotlu Rumi'yle bile git
Ki emin olasn trl hatardan
Kuangl ak ile Dost eitfnde
Beline hizmet iin bu kemerden

-77-

Cann ak

diyen kii gayre gnl verme sakn

odu sanp nefs oduna urma sakn

Akn

odu

aklarn cann

At bu

can ak

Ey

derviim

oduna iki

yakar ol Dost iin

durma sakn

sanp

Ak deryas
Kenar

derin olur yz bin yzgeler boulur

yok bu deryann karn deyu sorma sakn

Bu deryann yzgeleri cansz olur bahrileri

Can terkini urmaynca bu deryaya girme sakn
Bahrisisin bu
Az az

deryann Erefolu

kar ak

Rumi sen de
giiherin kendzn yorma sakn

156

-78-

Ardan
Ar

yce kurulmu sayvan dervilerin

u krs Ievh u kalem hayran dervilerin

Dolu dolu kadehi ierler Dost elinden

Niansz binianda cevlan dervilerin

Derviler
Mekansz

Dost'a gider iki cihan nider

lamekanda seyran dervilerin

Neliksiz niteliksiz bakarlar Dost yzne

devr iinde devran dervilerin

Payansz

Dervileri

Hazret

Hak sever Kur'an iinde

er

eiindedir divan derviterin

Adem yarahimazdan elestden ileriden

Abdleri var Dost ile pinham dervilerin
Derviterin

Drt

kitab

szn feritehler anlamaz

cem'eder lisan dervilerin

Hzr'a yolda
Perkebdr

olmaz Musa'ya sr demezler

Dost ile peyman dervilerin

Cmle yaratlmn derviler dilin bilir

Sleyman neden bilmez zeban dervilerin
Derviler ibu

ki

mlke teferrce geldiler

cihandan te cihan derviterin

Bu Erefolu Rumi dervilerln mahrem

Abdlkadir Sultan'dr sultan derviterin

-79Senin akn khne kim dt ey can

Ne mezhep kodu ne din ne iman
Ne dnya ahiret ne zhd takva
Ne gayret-i ar namus ne ad u san
Ne ilm ne amel ne akl u tedbir
Ne havf ne reca ne er'i erkan
Kamu yamalad akn ey Dost hay
Suret mlkn ykup eyledi viran
Fakir eyledi halk iinde am
Ana ta'n ider oldu dost u dman
Brakt halk diline an yavuz
Ternarnet aleme eyledi destan

Bu akn oynna hi kimse doymaz

Kapularda kul oldu nice Sultan
Bu ak zencirine nkim ekildi
Koyundan "dahi yava oldu arslan
ittin ak oldu ah Edhem
Giyp bir ul cihanda et~i seyran

158
unun
Oladr

kim ak aluptur kamu vann

deyr ka'be ana yeksan

Ezelden kim ki iti ak arabn

Ebed yle gider ol mest hayran
Kimin kim canna ak odu dt
Ol dem kaynad tat hem umnan
Bu

ak

Eer

gherlerin tara brakt

talib isen dir an raygan

Bu gheri ne bilsn
Ne anlasn bu remzi

deme
ileme

sarraf
ncidan

Bu hikmete ne Eflatun eriti

Bunu ne Calinus bildi ne Lokman
Bu dili canllar bilmedi hergiz
O bildi bu dili ki oldu bican
Bu ak esrann Erefolu Rumi
Ko syleme ki bilmez bunu insan
Bu ab u kil libasndan karsan
Ola bu ma'niler sana da asan

-80Bu

dervilik

yoluna
ile gelen gelsin
Hak'tan zge ne ki var
Gnlnden silen gelsin
Sdk

159
Dervilik

dedikleri
Nihayetsiz denizdir
Bu payansz denizin
Mevcini duyan gelsin
Dervilik

dedikleri
Bir tkenmez kan olur
Has u am kul u sultan
Bu kandan alan gelsin
Dervi dolu nur doar
Her lahza ge aar
Ben dlyem doru haber
Canna kyan gelsin

Derviln

gz ak
Dn gnl uyank
Bu sze Tannn tank
Bakmadan gren gelsin
Derviln kula

sak
Hak'tan alr ol sebak
Deprenmeden dil dudak
Sz iiten gelsin
Derviin

kolu uzun
mnkir gzn
arktan garba dpdzn
Sonmadk iren gelsin

karr

160
Derviler Hakk'n

dostu

Canlan ezel mesti

Ak em'ini yaktlar

Pervane olan gelsin

Bu Erefolu Rumi
Dervilie geleli
Nefsindendir ektii
Nefsin ldren gelsin

-81-

Karhan gitti ne yatarsn eya gafil uyan

Yol uzak menzil k oktur haramiler inan
Hubb-i dnyay refik edinmeye eyle key hazer
Kim audur ldrr kalbi iricek bigman
Hubb-i Hakk' edin kim diri tuta kalbi
Hubb-i Hak ab- hayattr kalb-i mevte vere can
Nefsine uyma ki nefsin dirilii hayvandr,
Diri gnldr bulan hur kusur ile cinan
Yol

yeran klnadn

Anszn

tutar

boazn

geldi eriti u ecel

serr vennez aman

mrn olmaz yere harc eyledin bilmedin

Bunda sen ass dediin anda ebediser ziyan

161

Geceler uyku ile gaflette geti duY,madn

Gndzn. netsin 11Ulra4dr. lln ))ll bi grnin
Hak seni bu diiny.aye. sald ziraat edesin
Sen ne ektin ne blersl.a hisln yQk bir saman
Vab Qjer bundan bu bil ile eer gider isen
Van anda Idisersin nk!e dr flgin
Verme E.tHiolu RUmi g&ln d'iyaya sen
Nice mal oU grdn glydt gitti bit kefen

-82'tutaFsan Hak sz H~k,k.!l ~sin

Qyarsan efse her~ grmeyesin
Ann KWdasna d

gli,\)ln. terk et

Nice bih\i.de sevdilan kovasm

G6nl ldn ltassa Dotlt!un halvetdir

Nin sen an dW,nanJar koyasn

Gitler bubl;tial mablukun nlden

Gn.lden Halik!a ta yol bUiasth
Cena~ttit

gnle gan ko,Ymak

Tabaret eldur kim Hllkk' sevesin

Gel

ann

derdble d gayn hep ko

aya lle gayrt yU)!Nth

Gmllns:

F:ll

16<:
Ku,angl kendine blmmet kUf&lm
Binip cidd atna menzil alasn

Sana senden eler olmazla hlmmet

Kaan maks6duna vAsl olasn
.Sen ey cin varhjn n6run slndr
KI bu ism resimden kurtulasn
Gidersen sen vc6dun zulmetlnl
Bulup Ab- hayAt Iip kanasn
Senin gnln o ah'n gzgsdUr
oorU, cehd eyle gzgy silesin
Gresin anda aks urmu, cemili
oluk dem kim sen an sen sanasm
Eer kalrsan ifbu sanuda sen
Bu menzilde henz bir binevbn

Gerek varltn &1\da mahv edesln

ile am grp bilesin

Ann

Bu dediJim cemili pertevlnden

Dahi bir noktadr ki anlayasn
Acep remz eyler Efrefollu R6mi
Seni kogl ki bu remzf duyasn
Bu remzl kim blllrse oldur Insan
Bunu bllmeyene hayvan diyelin

163

-83Tecelll evki didann

Beni mest eyledi hayrAn
cEnelhak srnn cAnm
Annn klmazam pinbin
Acep hayrio . u mestem kim
BUlten bllmezem yirl
Gzm her kanda kim baksa
Grnen siiret-1 Rabmin
Benim
Benim
Benim
Benim

her dertl dermin

her ma'denln kin
ol drr-I bi hemti
ol bahr-I bi piyin

Semida seyr eder srnm

tuttu envAnm
Mukaddesler cemlist
Benim srnmda sergerdin
Cthin

Bu ay u gn bu yldzlar
Bu glceler bu gndzler
Bu yazlar klar u gzler
Benim emrlmdedir yeksin
rm

tenlere bir kez

Eter dlrsem bl izni kum
Yaln ayak u ba ak
Duralar kamusu uryin

164

Benim ilm"f Jednnmde

Bezaran Hzr olur aciz
Benim her bir tecellimde
Nke bin Musa1ar bayran
Clmin tlsmnn bettdl
Benim elimdedir imdi
Benim bugn bu meydatda
Benimdir top lle evgAn
Benim ah bu meydann
Benim devri \lu devranm
Benim can bu canlarn.
Benimle dbidJ' ~r ._tn
Benim Mansur'u dar iden
Benim aban yAr iden
Benim her van var fden
Benim ht!t giden bem duran
oddan u sudan
Veya toprak veya yilden
Ben irden vax idm irdea
Henz yoic bu ezman
Deilim

Zamansz
NJansz

bi umamm ben
bi niAnm ben

D alemde hemanm ben

BenUm grlinen hem gren

165

Grrsn sureta adem

Benim emrimdedir alem
Feldderle melekler hep
Bana mahkOmdur ins can
Sanrsn Erefotlu'yam

Ne Rumi1ycm ne imlki
ol datm bW
Griind.Jn .Ureta inan

:O.n~m

-84Uyardm sizi &u yolda

Dek benmle gele grn
Arkun arkun &u dnyanm
Ardndan kesile grn

KOJ'Ut

l:k

bu dnya hiliol

edJ luy,

u kalini
efttnler yolunu
Bir yere cem' olugrn
Varn

D&llmayn detme yola

Gelin Bile gidelim bile
Bugn yarn devtp koman
Bu nefsden ayn1giin

Bu nefsin vadesi oktur

Aklara v-ide yoktur
Gvenme yannki va'de
Bugn Dost'u bile srn

166

Nefs hayr nicedir harc

de grn nefse gc
Baki dirlik isterseniz
Dost derdiyle llgrn
Gerek aksanz gelin
Bu yolda dirlyken ln
lmezden n lenlern
Dekasn bulgrn

Fenaszdr bekalan
Key ycedir makamlan
Verben bu fani mr
Baki mr algrn

Bozun bu dnya tertibin

Koman gnlde kibr kin
Bu gerekler katanna
Siz dahi diziligrn
Usan olup kalman gen
Menzil uzaktr llen
bu uzak yollar in
Yera~nz klgrn

Usanlar bu yolda batt

Kafile menzile yetti
Yrn yrn tlz iriin
Kafieye katlgrn

167
Dnyaya gnl balaman
Sonra ah edip alarnan
Her kssadan emin olun
ad u hurrem gllgrn
Erefolu RQmi ile
Gelin dostlar Dost'a bile
ki cihan muradmdan
Cehd edip zllgrn

Nice nice nefs arzusu

Nice nice Hakk'a asi
Geldi u lm elisi
Derlp devirlllgrn
R kafiyesi

-85Senin akn bana mezhep dindir

Seni her kimse kim sevmi.'z birlindir
Seni seven nider

hlr

kusfm

A.kiara senin akn he.mi.ndir'

Sekiz umak bana sensiz cche11nem

Yedi tamu seninle reyahindir
eker yirscm bana scnsh ac d
Seninle zelr-i katil key irindir

168
ki cihan ifide her ne kim :var
Dkaliden senii akn gziBdir

Nedir'

diliya

Ki her bir

yolunchf can; ytrenler

binin bfiindir

kuede

Benirl; fikrbtt''hayaHm etidiem sen

Annn ~leritii her den Uemindir

Senin aklann oktur- dltelden

Bu Erefotlu R:uti kemterildir

Gnl Dost'un .cema~ ayfiesidir

Gnl kim p~s ola oost'un nesidir
Hayatdr kulubun zikr-1 mahbub
Hayal-i Dost gnller mOnisidir

HayM-i gayrdan gnln sat'a kl

Ki safi gnle DotJt kn.iscbt
Gnldedir gnlde perteV-t- D6St
Bu gnller ann genchatesldlr
Gnlde buldu Dost'u Atlilar
O tara isteyen bigiinesldi'r
Gnl Ardan uludur niee bin Ar
Gnl zerresinin bir dAnesidir

Gniesran dersem akla s~maz

Hass. i Jas. tevJidin hazanesidi'
Yu kemter

Eref.olu Riimi:glHi

Snk meriih

Mn

virtnesidir

-87.-Ak

ile avare olan dnyada kar nider

Gnln ol yare veren bir dahi yari nider

1'alib oiaa ean u; gnlden .ann dhlitna

.Kal u <tu~ .' ilm. .man8b. cbbe. destan.ider

I>O!$t visai erbetinm :<:tasma'.kasQ etRm

Fani eu,uew geerolelid. skkfu:t. n)der

Dost: )loliada terk tecrid ..elan ol azftd~bf

Sanolar. sanup yrmez bayr .ya. et-rl niderl
DQst..

hevasma

Ban

den .ckiilli nevilantan geer

gav,pya vermez .you ya van riider;

AlwJ .yold..al derd-i ah ile gz .yadtl"

Derd-tyar n ele. ~di dahUimart rt8l'
Ainay.,. :Qpt ohltlar: nulslvay

Zikri. flkr:i. Uost'd.,ur. anoak

'ten kler

:ge ;gftan tdtlft-

Her,~a ..D~t'lall. ki gelrMdinft9tin<uiira

Kahn. lijtfit bir. bilr: ol :ntiru ya :.:rikw>nf~~t!

170

Eviiyi yoluna sdk lle gelen gerek mlid

Mal u mlki can u ba namus u in nider
Bilk bulan kii halktan blklU kesilir
Muamelesi Dost lledir satu _pazan nider

Erefolu

Dost'a

Rfuni Dost bahesinin blbldr

datm ter gl glzin nider

karu

-88Halk

kodu Hakk'a tuttu yzn derviler

Halka bakmaz Hak'tan ayrmaz gzn derviler

nk yokluk erhetinden bir kadeh

Hie sattlar bu izz nizn derviler

ettiler

Dnyann

bir p kadarca katlannda kadri yok

Gzlemezler ounu ya azn derviler
Bildiler bu dnya hitir hie aldanmadlar
Dn gn arturdular ah u szunu derviler

Sdk u ihlis lle ol Dost'un yoluna kotular

Dzdler Dost Dost deyu ney avibn derviler

Kendilerin Dost yolunda yl~ kim hik ettiler

Kimseye gstermediler tozunu derviler
Ak taribn Itiler iki cihandan getiler
Dinlemediler bu halkn szn derviler

171

LamekAnda

kldlar pervazn derviler

Kosalar bu Erefo~lu kuni dilini' uta

sylediler rizn derviler

htlyarsz

-89Aklar

iki cihanda nefs muradm almayalar

dn gnl 8d oluben glmeyeler

Aiayalar

ilm amel terk ideler Dost ile abdi berk ideler

Yz tutup Dost'a gideler aldanup kalmayalar
Sekiz umak bezekierin hur u kusur kklerin
Arz ideler aklara hergtz nazar klmayalar
Aklann mauk
ol sr

iinde

ile candan te

srnn feritehler

esrann

bilmeyeler

Aklar Dost didann kanda baksalar greler

Musa gibi mnacata Tur'u tayin etmeyeler

Tur ne hacet aklara n her yerde mauk bile

Daim mnacat edeler bir dem ayn olmayalar
Vahdeti srfa erenler ol Dost ile dost olanlar
Ol denizde gark olanlar ad sana gelmeyeler
Erefolu Rumi sende ak iinde mahvola gr
Ta ki sende senliinden zerre gubar bulmayalar

172

-90Kim Id Dost yolunda terk-i can ider

Dost ana didAnn ihsan ider

Kim bu fani dnyay terk eylese

Dost ebed millke am sultan ider
Dost iin nefse murad vermeyene
Dost sekiz umapm enan ider
Dost elinden
Srr- maU.ku

cam- ak .nd

iden
ntte pinbin ider

Akbet Mansudeyin esrlik delli

Ol Enelhak dann seyran ider

Can verenler kan baba dielAr alur

Sanma bu puan her bican ider
~refolu

Rumi can terk ideli

ller nefes Dost Iline cevian ider

-91Kendi tatl canUla

Nefsln yavuz yoldatr
Nefsine uyma fAhm
Aldar. seni c.Uhttr

173

der erre iletr

Dogrtt tarnuya ~eker
Kfru iman gsterir
Yol urueu kalmatr
Hayr

Nefis

tiirtllr
nefse esir
Nicenin nefs elinden
Ci~eri dolu yatr
eytanfa

oklar

Kim ki nefsine uydu

Kendini ocbl koydu
Ol nefsine uymayan
Bil kl devf~tl batr
Nefs kadim Hakk'a Asi
Yoktur oddan korkusu
i benlik davas
EmnAredir serketlr

Nefsin hacca vardiJ.

Mescidlere girdili
A yaln yrd~

MaksQdu bir

sapatr

Hak rzasndan kaar

Heva yolunda uar
K.lbr kin bubi hased
Bunlar nefse yoldatr

174

Nefs lmn anmaz

in sonunu sanmaz
t versen hem almaz
Sanki bir kat tatr
Riyidr hep taati
Hod benliktir idetl
Terk ettlr Adetint
Evltyiya ulatr

Kanaat klcyla
Kes nefslnln ban
Nefse uyup cann
Tab mthnete satatr
Uyma nefsin fttne
rl mrid katna

Nefsine uyar isen

Var lt gibi dola dur
Nefst

kogl aka

Dervilikten

uy
doy . hem doy

Dervilikten doyann

Van yolda

taratr

Batla nefsin ltinl

Yemesin halk etlnl
Emin olma nefstnden
Deme nefstn yavatr

175

Keser tama' damann

Urur nefsln boynunu
Gr iklar nefs lle
Dn gn nice savatr
Bu Erefotlu Rlimi
Nefsini ldreD
Kanda baksa DOst yz
Gzlerine tutatr

-92Atkn gnl hemite ak lle pmdrdur

Ol gnl nlte le n

ak

lle ma'murdur

A,ka herbir makam T6r her nefes ml'ra olur

Ak

olmayan gnller tA ebed mehc6rdur

Akm her kanda baksa grdt Dost yzdr

Can

mest

ann

lndr gzleri mahm6rdur

KAflrin akyle kfr akbet imAn olur

:Uhldln sa'yl kamu aksz hebA mens6rdur
Ak kitabm aktan okuyan kamu Ilmi blllr
Evvel Ahlr ak kitAbnda yazar mest6rdur

Ak

Ak

gzne dolanur Iki cihanda nesne yok

gzdr Doit yzn gren dahi mefhurdur

176

Gel bu aka . mabr'em'ol ta bulasn rnr-i ebed

Baki devran;$Urmeye aklara destrdur
ah- kevne~

mmak :istersen bu aka ol esir

Nice yz bin Sleyman ak elinde miirdur
.....

Erefolu

Sana

Riimi gerek seneA"er ak isen

gam tiftrsevdiin gay(trdur

neCkrkutel

Akle bu sz aceb gelr acebdir bem aceb

Ak makamna akl

ermedi ermez diirdur

-93GnWn,l, cila~i~ ~~ii~W'~~ ~#Y~~;;~Sii ge~

Derd-i hiin ile aklan her dem taylayasm gelr
/i'.-~>.::

.,_1: :;:":.'.~~;

=.j:

?~"~.~--:;..--. ".i{"

-,_.~~:'"'.

<-~ -:

D?X~ p~~~,:. p~s~ )'()lu~~ ,~~k, a~ t~r~}~~eye

Bir canm var ol Dost iin kurban eyleyeslm gelr

Iili; qd':.~!f'1l~):~ct~~lfi,'A~~i ik.an ~l)k,~P. . .

Ariiii' va'haet deryasina 'girip' boylayaSm gelr
Mansiirl~ii hayraif u mest Enelha:lt' denhf';urup
Ak m~~dArlina gbp CM: 1ba oynityasHi getr

Pervane gibi bikatar'iiJ&h'n 'temali em'irte

Dp tut:uuben 'lerdem yanp patbyasm

'gelr

Ac. uride. ,bl:b}e;m :dn Jagt kduran bi

Doo~bJlhQesbin:. glledn. mdalt toplayaslll;' gelr

177
Erefollu

Rumi eydr maksudum anm derdidir

Bir dem dertsiz olur isem can smarlayasm gelr

-94Bu fenaya sen neden byle gnl verdin ey yar

Ey aeb dmez mi hergtz nne ol baki dir
ibu ~l u mlk ojul kz ba, u bahe ton u tay

Bunda kalur

ten

gidersin

sinlie

ar naar

Buna gnl balayup marur olup kalmak neden

nki bir kprdr ol gelen geer klmaz karar
Niceler bu kprilde yapt lmaretler dilm
Ahir ecel seli gefdi kld an tarumar
Ger nebidir ger veli ger pidi.ah u ger ged8
Gr bu kprden gelp kamu nice geti geer
Usiu isen sen de ge hergtz imiret eyleme
Usan olma gafU olma geldiin Ii baar
Seni Hak nin yantt niye geldin bunda sen
Am bil kim bilmeje getirdi seni GirdlgAr
Ge bu benHk d&vlslnden yokluu eyle kabUl
Hurete vanrsan ahir bA.rl yokluk lle var

Rturete yokluk ile varan

Blnben cenntt

burakna

kii

key ftd olur

griserdlr didar
F: i2

178
hreti ko hret afettir didi Hayr l beer
Seni koymaz oda illa ibu namus ile ar
Erefolu

Rumi bu pendi yr sen sana ver

Var kanaat cbbesin gey uzlet eyle ihtiyar

-95Nakkamz

bizi ezel bi levn renk yazupdurur

Levh-i gnlden gayrnn nakn hep bozupdrr

Kullah urup canmza dn gn eker kendzne

Klli cihandan serteser meylmz zpdrr
Yer gk dahi olunmadan Kalu Bela sylenmeden
Kend cemalin grrnee gzg bizi dzpdrr
Ol gzgye her dem bakar aklar oda yakar
Niceler ol Mansurtayn kl oluhan tozupdurur
Gr ak nider ten can dn gn an ister an
Gel gr an sevenleri d cihandan bezpdrr
Gr

ak

Dbeni

Bu

avaredr azmi hernan ol yaredr

ile ara alemi ol gezpdrr

Erefolu

Tatan taa

Rumi'yi ak deryasnn mevcleri

ala ala mahveyleyp ezpdrr

179

-96Ger ola mrm cihanda sad hezar

Sanmanz benden gide bu derd-i yar
Ger lem toprak ola snklerim
buluna aktan eser

Topramda

Ger

kyamet

aram

ola topraktan durarn

Dost Dost deyu virem haber

Youdu

Ak

bu yer gk ins melek

idim anda ben ruy-i nigar

Ben annla ak u mauk iken

Dahi ne deyyar var idi ne diyar
Deprenr dil yaidi henz dahi
Ben an zikr eder idim bi karar
imdi bu aktan nite ayru olam
n ezelden gelmiem mest-i humar

Mal mlk hanroamn akdrr

Niderem kevneyni ben aksz ey yar
Gsteren aktr bana ol Dost yzn
Dost'a varur kim ki bu aka uyar
Kim ki andan bunda ak gelmedi
Oldur ol kim yryp dnya kovar

so

Erefolu

Rumi ezelden ta ebed

yle ik

geldi hem

ak

gider

Anmn szleri hep mestAnedir

Mest olanlar hemie cana kyar
A.k- ilride dil mest
Ak

oduna tutUfUp

harib
yanar

diim

-97odu ol cana kim eser klur

Her dem bela okianna an tutup slper klur

Akn

ksir-i

Kim

hakiki dedikleri beladr ey pser

ederse meyinl safi zer khtr

nii

Akn belasn

Ol devletl

kim ba zre eker olla

Dost her dem nazar luJur

baa

gherl bela bahrinin dibindedir ey aziz

Pes gher isteyen kii belay ihtiyar klur

Ak

Rahat-

nefs isteyen kl ucu duymaya aktan

Bi derd olan beladan gr kim nice hazer klu
Erefolu

Rumi ak isen belike ol

Gr sadefi bela ile katre-i gher klur

Eyyiib gibi sabr eyle beladan inierne zinbir

Ak eri bela zehrini sabr ile eker klur

181

-98ol

ki can venne: bu yolda pes nin callAn dtler

Mddeidlr ko an kim Dost'u ol yalan diler

Dost yolunda "ka nce a\n vermek gerek

Zira. ol Dost akn bi dU bicAn dller
Vann

\ler Dost derdinden algr :errece

Ta kim sana da diyeler derdi var derman diler

Her ldmtn gnlnde kim Dost derdi yok adem deil

Dtmt ol hayvan ye dn gn husran diler
Akm

qkta nt,an vardrr belli beyAn

FartA-i kevneyn olur ne ass ne ziyan diler

Klbr U kin olduu yerde k gelp klmaz karar

harabitklar sever nubnurlan viran dller

Ak

Erefotlu

Rfimi aka verelf hep varn

Bi murad olup yrr ne vasl ne hicran dller
-99Her ldnin kim ak yok hayvandriir
Geri kim sOrette ol lnsandrr
SOreta insan veli hayvan sfat
Ml'nlde ol cbelhm edalodendrr

182
Ak

olmayan kiinin can yok

Samiri gavi gibi bicandrr

Bu miede her kii ir olmaya

Kimi tilki kimisi arslandrr
Her hacer la'l olmaya ey bi basar
Kimi yakut kimisi merdindrr
Akn mihr vefa sdk u safa
i daim Iutfile ihsandrr
Akszn her sz n cenk cidai
Kibr ucb sfat eytandrr

Akn ii tevaz' meskenet

Gzleri

ya

mdarn seylandrr

Aksz

gr kim , bahil nakes

Nefsi itin yicerr sekbandrr

Akn kalbi selim keffi kerim

Dost yolunda can da kurbandrr
Akszn

gnl

Zemheri

iveli

darack

syleme
bir nadandrr

Akn gnl mdarn kaynar taar

Tara

atar drlerin ummandrr

Akszn

her bir sz bir ok gibi

Dokunur sanki kat yaydandrr

183
Akn cnbleri tatl rn

Her

duas

Akszn

dertlere dermandrr

her taati olur heba

Akn kfri dahi imandrr

Akn van yol iinde sebil

Nesine hkm idesin

ferandrr

Akszn

yeri cehennem esfeli

Sekiz umak aka meydandrr

Geri

ak

sureta miskin fakir

lle manada ulu sultandrr

Her kimin kim ak var cahil deil

Zira her mkl ana asandrr
Erefolu
Ak

Rumi'nin her bir sz

ile bir bahr-i bi payandrr

-100Gnlmn bir kesinde Ar- Rabman gizlidir

Katremin bir katresinde bahr-i umman gizlidir
Zerremin bir zerresinde nice bin ems kamer
Arife bu sz yan ille avamdan gizlidir
Bu vcudumda benim bir ku vardr ol
Avcu iinde ternarnet iki cihan gizlidir

kuun

184

Lamekan u biniandr ol kuun yaylaklan

Ol kuun havsalasnda srr- Sultan gizlidir
Ol kuun ah ile abdi var ezelden ileru
Bir melek bilmez nedir ol abd peymin gi%Udir
Ol

kuun

Annn

av,, ikar Dost vasldr hernin

Dost ana munis milman gizlidir

Ey aceb byle iken Ya Rab nedendir bu

Hi iniltisi tkenmez yretf kan gizlidir

kuun

Derde dmtr yanar zari klur ol dn gn

Zarisi ol Dost firaln ban pryan gizlldlr
Ol kuun vasf ktr diyeydim illa nldem
Mddelden korkann gnlnde grnan gizlidir
Suret-i insanda gel
insanda bu

Siret-i

insan

bil insan iflen

insan gizlidir

manay-

Manay- insan
Manay-

bil kim bilesin Hakk ayan

insanda ol sfat- Sbban gizlidir

Erefolu Rfmi

bu remzi yine irlf bilir

BUmedi bilmeye her ami v nidan gizlidir

-101Ey gnl bir derde d kim anda. dermin glzHdir

Gel kan bir katreye kim anda unmln gizlidir

185

Terk edip can u cihan gey feragat cbbesin

Bu ferigat cbbesinde srr- Sultan gizlidir
Detme bir dervi hakire hor grp hor bakma kim
Gnlnn her kesinde Ar- Rabman gizlidir
Muhib ise can u dil bulur hayat- cavid~n
herbir sznde ab- hayvan gizlidir

Derviin

Gr bu Erefoflu Rumi bahr-i akta neyiedi

ca.,_ u ba terk edip can u cibanda gizlidir

-102Noliserse ko ki olsun oliser

Tek gnl Mevlay bulsun noliser
Akbet u ge toprak doliser
Bir gn evvel ko ki olsun noliser
Ak banda taze gller alr
mr ba ko ki solsun noliser
Ak deryas ca gelmi

Ak-

kan akar
biire dolsun noliser

Bu deryaya den ik liser

lr ise ak lsn noliser
Dnyann mansblarnn

Erefotlu

alan

alsn

lezzeti
noliser

186

-103-

Yreime Dost derdi urdu trl yareler

Kim tabibler ana bulmaz ne deva ne areler

illa olur Dost vasl ana derman tabib

Andan zge her ne klsam yreimi pareler
Kim ezel gnde

ah'a

mahrem-i esrar ise

gelsin ol avareler

Haldamdr razdamdr

El tutuup gidelim Dost'tan yana ive ive

Bizi bunda aldamasun ibu aklar kareler
lnine marur

Akn

olanlar kald aktan bi nasib

bir lem'asna irmez ol biareler

Alidir ak meclisi biderd olanlar eremez

Gnl birlerdin katdr sanki seng-i hareler
Ak- iirideler iiride eyda
Ta

gibi gnHeri

yumak

oluben
muma dndreler

Dost derdiyle hemie tene dil olanlan

Dost vasl erhetiyle daima suvareler
Erefolu Rumi'ye sorar isen Dost kandedir
Diye yir gk Ar u Krs dopdoludur hep areler

illa grmez an bu ten gz can gz gerek

Can gzn anaa bir mrid katma vareler

187

-104Bahr-i umman kuuyem yerim mekann andadr

Bunda adm sregeldim d cihann andadr
Mevc urup ol bahr-i umman bunda brakt beni
Drr-i bi hemta benim ma'den-i kanm andadr
aa

Tae u

aylak

ba ak yaln

tahtm

ayak geldim garib

mal u mlkm hanmanm andadr

Bunda tuzaa tutuldum ben de dtm nagehan

Blblm zariliim ol glistanm andadr
Bunda geldim Erefolu Rumi dediler bana
Dahi bundan zge benim ad u sanm andadr

105-

Gnl derdi ile yann

Aceb uride eydadr
Bu ak iinde sankim ol
Bugn Mecnun- Kaysil'dr
Ben eydrem ki ey gnl
O baki ah sen de bir kul
Bu ak senin haddin deil
Bu bir olur temennadr

188

Gnl hi szm iitmez

Gelp kendyi cem' itmez
Beni braguben gitti
Dura kuh u sabrlldr
Nasihatten direm bir sz
Bana hccet klur yz sz
Direm bunu koyup gitme
Bana dir bu ne gavgadr
Ben eydrem bu yol uzak
Bu yola ok gerek yarak
Dedi bu yolda yok olmak
Hep es~b- mbeyyidr
Dedim bu yol belaldr
Cefa mihnetle doludur
Dedi kaln nuru ann
Benim gztime tutyadr
Dedim gnl bu yolda bil
Gerektir aular yutmak
Dedi qk ile zehr imek
Bana skkar u

helvidr

Dedim gnl bu yolda sen

Gerek bin kez veresin can
Dedi bir gnde bin kez can
Verirsem dahi sezAdr

189
Dedim nola gnl gelsen
Benim bir balimi sorsan
Dedi bu yolda ben sen
Demeklik klli hatadr
Yine dedim ki bey gnl
Bu sevdi key uludur key
Dedi sen beni yoa say
Bu akn ii byledir
Dedim gnl ki kendden
Kirnesne bu yola varmaz
Dedi benim bu varmain

Gir

aunla anadr

Brakt halk gznden

Geben k.y u yazndan
Elini yudu znden
Hemen makaftdu Mevla'dr

Bu

Erefolu

R.mi'nin
gnl n Dost'a
Ternam kevneyni unuttu
Gnl Dost ile tenhadr
Ulat

sz: oktur
dersem an olmaz
Ne bacet sylemek a'mna
BJUr Arif ki ol nedir

Dahi

Eer

g~n\.U

190

106-

Benim derdim emi yarn gamdr

Bu cismim merhemi gzm nemidir
Ahmdan zarlmdan iniitimden
Feleklerde melekler hep semi'dir

Kimin gnlnde kim bu derd odu yok

Kamu hayvanlarn kemden kemidir
Bu derd oduna kim yand gynd
Bilin an ki kamil ademidir
Yedi tamu odu bu derd odunun
sanki bir kvlcmdr

Katnda

Bugn bu derd oduna yanmayann

Yann dfzehte yanmak lazmdr
Saadet gencinin kilidi dilin
Sorarsan ehl-i derdin bir demidir
Saladur gelsin ol pervane ak
Bu derd oduna yansn kim demidir
Bu derdten
Elem deil

Erefolu

Rumi lse

dn bayramJdr

191

-107Nideyim sabr edebiisem kevn mekan oda yanar

Veli ah eyler isem kevn mekan oda yanar
Boyad yer yzn ah ile zarm ttn
Bu iniitim iiten cmle cihan oda yanar

Firkatin oduna ya Rabbi yanar yedi tamu

Yine hicran oduna kevn mekan oda yanar
Erefolu

Rumi yanagr kuy- kenarmda

Ko desinler Rumi'ye ibn-i filan oda yanar

ann

108-

Seni bunda komazlar gnln bundan gtr

Terk eyle ikbr kini bir gnl ele getr
Buna gnl balayp nefsine uyar isen
Ol nefsin alr seni doru tarnuya iletr
Bunda kirnesne kalmaz gelen gider elenmez
Yol dvar korku kati iini bunda bitr
Bunda bitmeyen iler anda da bitmeyiser
Gafletten uyar cann akln bana yetr
Kan

imdi

bunda gelenler mlk benimdir diyenler

grnce anlar toprak oluben yatur

192

fdlkn ss bellidr ya bu davalar nedr

Var utan davay ko tab yz karasm artur
iste bul Tanr basn sildir gnlnn pasn
Gir evliya yoluna cann rabmete yatur
Frsatn elde iken dmen:zile eri gr
Bu derbendi ge dahi var ad oluben otur

Erefotlu

Kevneynt

RUmi var ilk dn sen al

at yzn Hauet'e gtr

ardna

-109Bir dem dilim tuta idim

Ak komaz benL syletir
Aceblemen sylediilm
Akn adeti byledir
Bu

ak

beni deli

kld

Aklm bamdan ald

Mecnun gibi dn gn
kluban inietir

Url

Aktr

beni benden alan

Sevdiklerimden ayran
Kimdir aka kar duran

ahlan batan aladr

193
Ak

kime kim sald saye

verdi gavgaya
Mansrlayn esrk deli
Enelhak davi eyletir
Ban

Acebdir bu akn ii
Gnlden srer tevii
Gzlerden aktr ya
Yrekte odu biledir
Her kimin ak var ise
inde od yanar ise
Zehi bahtl ann can
Sohbeti ol Dost iledir
Aktr

gnlde nfr olan

Musa'ya Tfr olan
Aktr ki isa deminde
ller diri kladr
Aktr

Gel ak ol ad olasn
Gussadan azad olasn
Drr-i yetimi bulasn
Bu ak bahrlne datadr
Erefolu Rfmi

syler
haber eyler
Kim ki ak olmak diler
Gelsin beri ol saladur
le ara

F: 13

194

110-

Sen ezel Sultan idin imdi niye oldun esir

yok bay idin byle neden oldun fakir

Eksiin

On sekiz bin alemin halk sana mtak idi

Yerde gkte hep melekler sana olmazd nazir
Bakar idin Dost yzne iitirdin Dost szn
Ey aceb noldu sana imdi kr oldun hem sar
Umekan kafnda hayme kuruben yaylar idin
imdi haristan iinde kaldn u hor u hakir
ahbaz-

kuds idin hem mahrem-i Sultan idin

sen neden bigane dmsn debir

imdi yle
ah

ile kldn ol abdi meer beklemedin

Getrp sen ah katnda yzne key ulu gir
Habs iinde sen bu can Yusuf'un evkar eyledin
Bu beden Msr'na nefsin divini kldn emir
Bu harabatn hayalat tamam ald seni
Hi demezsin ki serencamm ne ohser ahir
Ol uzak yollara sen bir gn gidersen nagehan
Azn yok yaln ayak hem yayan yolun ar
Ne ehre urar yolun ne hod pazara hazr ol
Bundan al erzak binit ykn bugn devir

195

Gel beru tevbeye gel gayret demidir gayret et

terk et kim sana ol ola gir destgir

Gayr

Yoksa toprak o lcak hi tevbeye ennez elin

Nice bin yllar edersin zar u feryad u nefir
Her ki tevbe

kld

itenler ann adn

Erefolu

Can

kuun

birka gn lmden lleru

Rahmetenlillah okur

Rumi bu szm sanadr key iit

uurmadan gzn a akln dir

Naka aldannaya

gr kim cda dmeyesin

rlost yznden gzn ayrma can bana dir

lll

Cemalin seyr edip ismin andm

Bize himmet eyle eyh Abdlkadir
Akn ile gnlm pasn atm
Bize himmet eyle eyh Abdlkadir
Senin szn hem vcudun mutlaktr
Ol gl yzn iki cihanda aktr
Yer yznde halifelerin oktur
Bize himmet eyle eyh Abdlkadir
Mridieri hatalardan saklarsn
Mnkirleri sr okuyla oklarsn
Kutbzzeman drt keyi beklersin
Bize himmet eyle eyh Abdlkadir

196

Nakiblerin sancan gtrr

Nice mnkirleri yola getirir
Halifelerin yannda oturur
Bize himmet eyle eyh Abdlkadir
Erefolu eydr akn elinden
Kimse mahrum kalmaz senin yolundan
Gerek bunda gerek Badat ilinde
Bize himmet eyle eyh Abdlkadir

kafiyesi

-112Bu derdirnden inler idim derdm bana derman

Biderd olan kimselerin den ad mslman imi

imi

Biderd olan insan deil hi arneli olmaz kabul

Derdsiz kii bu alemde bir yolarsz hayvan imi
Hayvan deme insan deme hergiz yaramaz bir erne
n ermedi aka deme varsn kim ol bican imi
Ko gitsin ol dertsiz ebter bu derd bize derman yeter
Kim bundan anda derd ilter yardmcs Sbhan imi
Derdiilerio ah u suzu ho cua getirir bizi
Derdsizlerin serd serd sz kati zemheriden

imi

197
Derdsizleri grr gzm yanar iim gner zm
Kim ol biare gzszn klavuzu eytan imi
M"ksud bu ilm arnelden bir derd-i ah suz
n derd ah suzun yok bu ad sana bhtan

imi
imi

Gel Dost derdine d yr biderd olandan gen yr

Biderd olaniann yeri cehennemde katran imi
Kim ki bu derde dmedi bir mride erimedi
idir ol dahi pimedi pes sstlii andan imi
Gelsin derdli ak kan versin can alsn yari
Dost yoluna olmak fani aklara erkan imi
Erefolu Rumi senin gn gn artsn derdin hernin
n katmda bu dnyann van you yeksan imi

Bunun fani lezzetine aldanmagl hretine

Marur olma devletine bilesi ok fettan imi
11:1

Seni seven aklarm

Gz ya dinmez imi
Hem seni maksud edenler
Dnya alret anmaz imi

lmez m ak can
Hi dalmazm teni
Ak kimi kim kld fani
Ana zeval ermez imi
Gnln sana verenlerin
Eli sana erenlerin
Gz seni grenlerin
Devranlar dnmez imi
Akna den canlarn

Yoluna ba verenlerin
blbl olanlarn
Kimse dilin bilmez imi
Ak

Kim ki gerek sever seni

Yoluna kor teni can
ster seni dn gn
Huri'ye aldanmaz imi
Akn

ile bilienler
Senin ile buluanlar
Sen Sultan'a ulaanlar
Ebedi ayrlmaz imi
Hak yoluna gelenlerin
Hakk' gerek sevenlerin
Nian budur anlarn
Mala cana kalmaz imi

199

Sen Leyli'yi grenlerin

Mecnun olup kalanlarn
Kendznden varanlarn
Kimse halin bilmez imi
Erefolu

Rumi senin
oduna cann
Ak oduna yanmayann
Kalbi safi olmaz imi
Yansn ak

-114Cana cefa kl ya vefa

Senden hem ol ho hem bu ho
Ya derdin gnder ya deva
Senden hem ol ho hem bu ho
Hotur bana senden gelen
Ya hil'attr yahut kefen
Ya taze gl yahut diken
Senden hem ol ho hem bu

ho

Halimi bir dem soragel

Diler isen barm del
Ey Iutfu hem kahr gzel
Senden hem ol ho hem bu
Ya ba u ya bostan ola
Ya bend ya zindan ola
Ya vaslu ya hicran ola
Senden hem ol ho hem bu

ho

ho

200

Gelse eelalinden cefa

Yahud cemalinden vefa
kisi de cana safa
Senden hem ol ho hem bu
Gahi m1 u gahi nidir
Gahi merhem gahi ridir
Erefzade hem dervidir
Senden hem ol ho hem bu

<<U -

ho

ho

kafiyesi

-115Ol Dost'u ben sevdiim

Bu canmdan iler
Ol Dost'u ben grdm
Bu gzmden iler
Ezel ebed olmadan
Sohbet annla idi
itirdm szn
Bu giiumdan iler
Ben kul idim ol Sultan
Olmamt ins can
Okur idim medbini
Bu dilimden iler

201
lk

ol mu sevdi beni
Ya ben mi sevdim an
Ol beni sevmi idi
Bu sevgiden iler
Sevdi beni yaratt
Akn oduna att
Ald bu gnl gitti
ol gnlmden iler
Ben oradan aktm
evvel eritim

Aka

Seviirdik annla

lermden

iler

Levh u kalem yo idi

Ben anda pinhan idim
Key onla kande idim
Benliimden iler
Andan kaynadm tatm
Geldim gurbete dtm
Nice gz ya satm
Bu yamdan iler
Halim dilim bilinmez
Derde derman bulunmaz
Alemde bir derd yoktur
Bu derdirnden iler

202
Derdm

dinmez dil ile

iniitim ile
Kimseler ah etmedi
Bu ahmdan iler

Ahm

Her bir ak bu aktan

Bir trl nian dedi
Biri nian demedi
Niammdan iler
Erefolu Rumi'yem
Sylerim Dost haberin
Bir haber veren yoktur
Haberimden iler

-116Grelden yzn yarin

Bela bana ikar oldu
iniitim artt gn gnden
Gzm ya pnar oldu
Gzm dnyay hi grmez
Akar kanl yan durmaz
Bu derd bu firak ile
im dn yanar oldu
Aceb yii Rab ne derddir bu
Getirmez gzme uyku
imdeki yanan od hod
Yarelertn yakar oldu

203

Cnl fikrindedir hayran

Bu can avare sergerdan
Bu sevdaya deliden
D alem bana dar oldu
iniitim aleme doldu
Gren eydr buna noldu
Esirgeyp bu halk derdim
Geri bana sorar oldu
Benim derdim hemen ol yar
Bana ne il gerek ne ar
Bu can ancak an ister
Kamusundan bizar oldu
Yreim yaresine hem
Gzm ya yeter merhem
Geceler subhadek bu gam
Bana mi'nis yar oldu

Gam yarn hernan vardr

Saadet kimde gam vardr
ular kim gerek erlerdir
Gam bugn eker oldu

Var Erefolu Rumi var

Bu derdi klma aikar
Sana n drd-i zehrin yar
Dolu dolu sunar oldu

204

-117-

Zehi ak ki mafku Hak oldu

Zehi. kulak ki hak sze sak oldu
Zehi gz kim gzetir daim an
Zehi dil zikr-i Hak anda ok oldu
Zehi gnl ki Hak akyla doldu
zehri ana tiryak oldu

Cihann

Zehi nefs Hak'tan zgesin unuttu

Ana irci erdi mlhak oldu
Ne can kim tenha geldi bu .cihana
Nazar klmad ferd-i mutlak oldu
Zehi kim dn gn kld taat
Varcak Hazret'e yz ak oldu
Bu varlktan geen eriti vara
Yok olmadan ol ak kim yok oldu
Beka bulmak dilersen var fena ol
Bekaya yol fenaya varmak oldu
Toz oldu
Ayaklara

kalkt

ular

yerden gtrld
kim toprak oldu

Cihanda lmeden unlar kim ld

lmsz dirlie ol elyak oldu

205

Bu
Ki

hretten

ge

aklara hret

Erefolu Rfmi

tuzak oldu

Elin ek fari ol cmle cihandan

Sana n bu cihan bir urak oldu
Z

kafiyesi

-118Mflisiz iki cihanda aka verdik varmz

Piemizdir Dost sevmek koduk zge karmz
Nideriz biz d cihan nk bulmuuz an
Andan artuk can u dilde yokdrr tekrarmz
Biz

safann

safisin idik safadr kalbimiz

zerre yoktur barmz

Masvadan aynamzda

Biz teni can ann yolunda isar etmiiz

Akl fehm ilm zhdden kalmad deyyarmz
Mnkir olma sen bu aka sdk ile gel bul safa
Kargadr mnkir ann tatmaz bizim skkarmz
Siz bizim bizden bize gittiimiz klman aceb
Bir nefesde iki iyd eder bizim tccarmz
Zahida var var ki bu aktan duyarn yok senin
Bilmedt bilmeyiser biderd bizim esrarmz

Kimyay- ak

Ortadan

bulduk misi altun ederiz

zagal kim safdr pazanmz

ksn

Biz fena olup fenadan key fenaya yetmiz

yle kim mflhV olmUUZ hi kalmad asanmz
Ak

ile olduksa fani Dost ile bulduk beka

bekay- asi oldu bakidir envarmz

Levnimiz bi levn renktir niteliksiz nrumuz

Ruhumuzda daim esrk yokdrr huyarmz
Sen bu Erefolu Rmi'nin szn tanlama kim
Dahi bundan zgedir aklara ihbarmz

119-

Biar olugr kim arile yar ele ginnez

Dek durma ile r'yet-i didar ele girmez
Blbl gibi kl tabeseher her gice efgan
Yatma ki gl vakti geer glzar ele ginnez
Ko

ikilii birlie

nkarn

gel bir ile bir ol

ver algr ikrar ele girmez

Nefs btlerini hurd edben sen de Halil ol

Gir akn esrarna kim esrar ele ginnez
Hep varln Dost yoluna klli fena kl
Yok ol yiirii bu varlk ile var ele girmez

207

Sen

seniii

Karma
Ba

ki

Dost'a verben Dost'u algr

bu pazar bu pazar ele girmez

terkin ur iste an etme tevakkuf

sanuben durma geer frsat- dirlar ele girmez

Eyyub gibi sabr eyle derde klna ikayet

beladan zge ikar ele girmez

Ak avcsna

Tut pendini bu Erefolu Riimi'nin kim

Dost haberin doru verir her yar ele girmez

120-

Bu ak dt canmza bahar eyledi

Kaygu bulutlarn srd komad hi

kmz
teviimiz

Dilimizde ol Dost ad canmzda ol Dost tad

G~lmz ol Dost ald unuttuk yad biliimiz
Dost'tur hernan endiemiz Dost'u sevmektir piemiz
Ol Dost sevmekten zge bir dahi yoktur iimiz
Ol

Sultandr

Andandr

biz ana kul her dem yeni yeni nzUI

bu cmle usUl andandr her bahiimiz

Her dem bakarz ol yze her gn bayram kadir bize

Biz Dost'u ayan grrz d deil bu grmz
Kande baksam Dost grnr sanma Dost doar tolunur
Yer gk dopdolu Dost'tur bu szde yok yanlmz

208

Biz ol Dost ile diriyiz Dost'suz olursak lyz

Dost'tur bize ten can olan Dost ile her cnbmz
Erefolu

Rumi eydr Dost bizi yle alptr

hep kesiliptir almz veriimiz

Malluktan

-121Bir nice derttir ki dt cana derman istemez

Arttnr gnden gne derdine noksan istemez
Aka

derdi ann besdir gerekmez d cihan

Blbln maksudu gldr ba u bustan istemez

Neylesn nitsn seray padiah isteyen

Hurlye klmaz nazar cennat- rdvan istemez
kim ann sevdas yoktur ko an
ol murdara gitsin skkeristan istemez

Kang bata

Zadr

Kang canda kim ann ak odu yanar mdarn

Ta ebed canszdr ol bican ki canan istemez

ol

gnl ki ak nur ile mnevver olmad

nefsi zulmetinde ab- hayvan istemez

Kald

Derdin artr sen ey Erefolu Rumi an ko

Derd ile rsvay olan alemde pinhan istemez

209

-122Bana sen can yetersin can gerekmez

Seni gerek seni kevneyn gerekmez
Senin fikrin ile doldum ternarnet
Yeter derdin dahi derman gerekmez
Muradm sensin ey Dost senden zge
Sekiz umak hur gtman gerekmez

Yn sana v kblem ma'budum sen

lyan grdm seni gmfm gerekmez
Beni klli yitrdm seni buldum
Bu ben sensin ben ldm ben gerekmez
Enelhak srnn fa eylerim fa
Melamet olurum pinhan gerekmez
Sana Dost ak Erefolu Rumi
Yeter iman dahi iman gerekmez

-123Can verir ak bu yolda kasd- canan eylemez

Kfr ile klmaz adavet meyi-l. iman eylemez
\Dnya alret kfr iman nisbeti yok akn
Korhu duzehden midi hOr cinan eylemez
F: 14

210

Yaz u k u leyl nehar cmle bahar olur ana

Her iek gl yok diken azm-i glistan eylemez
Mescidi bthaneden fark eylemez ak olan
Kande olsa Dost iledir vasl- hicran eylemez
Bakt yerde grr Dost yzn bi levn renk
illa bu srra melek mahrem ye insan eylemez
Binian
Nitelii

olur niann kimse bilmez akn

hi belirmez reng elvan eylemez

ems
Cft

olur zerre iken hem katreyken derya olur

eder tara atar ol drri pinhan eylemez

Tut dilin syleme Erefolu Rumi kl skut

Arifin szlerini n fehm-i nadan eylemez

124-

Bu ben birnara yok tirnar hergiz

Bu resme olmaya birnar hergiz
Ezeldendir bana bu derd ezelden
Velikin klmadm izhar hergiz
Bu derdi sakladm candan dahi ben
Bunu bilmedi nefs-i gaddar hergiz
Cihan iinde derdimi dernee
bir yar hergtz

Aradm bulmadm

211

Bu can u bu gnl biganedir n

Bulara amadm esrar hergiz
Ebed gnne iletem ben bu derdi
mahrem olmad deyyar hergiz
Garibim akm hasta v mecrh
Diyemez derdimi diller hergiz
Dnm gnm inilti ile geti
nm duymad ayar hergiz
Ttnm ttmedi yandm kl oldum
Kliimden kalmad asar hergiz
Ne irin tatlu derddir ibu derd kim
Buna yknnedi skkar hergiz
Skut et Erefolu Rumi tmma
Bu remzi anlamaz huyar hergiz
Bu derdden mest olup mestanelik
Bandan gitmesin humar hergiz

-125Bu akl fikr ile ol can bulunmaz

Nice yl oldu sergerdan bulunmaz
Denizler ierim susuz geerim
Beni kanduras umman bulunmaz

kl

212

Yltrdm Yusuf'u Ken'an iinde

Yusuf bulundu Ken'an bulunmaz
Bu derde nice yanarsn ey dervi
Gerek gyn gerekse yan bulunmaz
Bu derde mbtela olmu cihanda
Bu Rumi gibi bir Insan bulunmaz

DVANDABULUNAN MESNEV
TARZI RLER

215

-1Ba ko tevhidi koma zinhar

Can verip tevhidden ayrlma ey yar

Tevhid olur zira sermayen senin

Can iindeki asl mayan senin
Tevhidi terk etme zinhar ey aziz
Tevhid iin gnln eyle temiz
Her kimin kim tevhidi yok
Can mdr oJ can kim ann

can

yok
yok

iman

Tevhid eden dildir ol yanlmayan

Tevhid edendir tamuda kalmayan
Tevhid eden dile Hak tank ola
Tevhid eden gzler uyank ola
Tevhid edeni oda yakmayalar
Boynuna zencirleri takmayalar
Tevhid edenden kaar eytan- lain
Tevhid eden rnekr-i eytandan emin
Tevhid ehlidir Hakk'a doru giden
Tevhidi koyandr ol eri giden
Her amel kim klasn tevhid ile
Zerresiyle tamam yer gk dola

216

Tev\J.id olmazsa kamu olur zagal

Yer gk ehli kadar klsan amel
Tevhidi sen gaflet ile demegil
Gnl can ile tevhidi sylegil
Mminin tevhidi ka yerde gerek
Canda v gnlde hem dilde gerek
Candan te tevhide vardr makam
Has bilr an veli bilmez avam
Tevhidini muhkem eyle canda sen
Dimegil tevhidi ancak dilde sen
Muhkem olmak diler isen tevhidin
Tevhidi can u gnlde berk edin
Tevhidi muhkemdir ol azad olur
Tevhidi muhkemdir anda ad olur
Tevhidin muhkem ise buldun Hakk'
Tevhidin yok ise sen oldun aki
unlann

Can

kim dili syler tevhidi

bilmez nicedir tevhid tad

Ol behayimden dahi azgundurur

Cife er sanki bir kuzgundurur
Olur ol hak dedii gafil kii
Zehi kim dvar olur ann ii

217

Variddir Kur'anda ayet bu sze

Hak alap Belhm edal dedi size
Erefolu Rumi'nin sen ey Gani
Can iinde muhkem et tevhidini

Dili zakir, gnl ak, can mest

Tevhidin iderdi olmadn elest
Kamu yerde tevhidini sylesin
Can tevhidinden ayr olmasn

-2Arifi gr deme sz sylemez

Deme. bin sze cevab bir dimez
Ger yrye gerine ger uyuya
Her nefes baa ki bihude vire
Uykusundan uyanur Allah der
Her nefes kim vire yar Billah der
Gicelerin ekserisin uyumaz
Gahi tesbih gah namaz u gah niyaz
Kimseyi ya medh ya zem eylemez
Ya bu yavuz ya bu iy olsa dimez
Tnmayup

tutar Hakk'n fermann

Hak yoluna teslim eder cann

218

Zayi itmez bir demi bir saati

Zikr tesbihdir dilinde adeti
n dilin tuttu bular sylemedi
Alem ire sylenr hem adlan
Bunda

ilerin

Vardlar

te

bitirp gittiler
ol ulu aha yettiler

nefs elinde biz kaldk zebun

bu nefs urdu dn

Canlarmza

Ya lahi sen medet kdgd bize

Sen sabrlk ver bizim dilimize
Erefolu Rumi sen tut dilini
Hazrete arz eyle her dem halini

Her kula <<kadiyyulhacat oldrr

Alim l srr l hafiyyat oldrr
---3Uzlet ehli
Uzlet ehli

doru

gider cennete
hi mihnete

uramaz

Uzlet ebiinin
Uzlet ebiinin

riyasz

taati

Hakk'adr birnneti

Uzlet ehlidir alap sevdii kul

Uzlet ebUdir 'ata verdii kul

219

Uzlet ebU
Uzlet ebU

biliir

Allah ile
ol ah ile

buluur

Uzlet ebUdir sevip hem sevilen

Sen bu uzletten kaarsn pes neden
Uzlet idp oturan insan olur
Hergelede yryen hayvan olur
Kim halktan kesilir Hakk'a ular
kJ. halka dolar

Hakk' koyandr
k

bu halktan Hakk' halvet istegll

halvette bulursun belli bil

Hakk'

Dost'u bulan cmle halvet buldular

Her kimi kim Dost diler halvet diler
Erefolu Rumi halktan yz evir
Ol ulu dergaha var yz yere vur

Oldrr ol cmle derdiere deva

Andan artuu kamu nefs heva

-4ok yiyenlerdir ibadet etmeyen

ok yiyendir doru yola gitmeyen
ok yiyendir bu ii baarmayan
ok yiyendir Hak cematin grmeyen

220

ok yiyendir nefs arzusun kovan

ok yiyenlerdir bu dnyay seven
ok yiyenlerin teni olur
ok yiyenlerin kulaklar

ar
sar

ok yiyenler gaflete dalmdrr

ok yiyenler diinyaya dalmdrr
ok yimekliktr kafirler hasleti
ok yiyenler gre yarn mihneti
ok yiyenlerin gz grmez yolu
ok yiyenlerin zikir etmez dili
ok yimeklik key ulu mihnetdrr
Az yimeklik bil byk devletdrr
Az yimektir enbiyalar hasleti
Az yiyenlerle Hakk'n inayeti
A~ yiyenlerdir Hakk'a gnl veren
Az yiyendir Hak didarn gren

Az yimekten evliya olur kii

Az yiyenlerin Hakdrr tevii
Az yiyendir Cennete doru giden
Az yiyendir dn ii gn ta'at iden
Az yiyenlerin olur nefsi halim
Az yiyenlerin olur kalbi selim

221

Az yiyenler sylese hikmetdrr

Az yiyenin bakt ibretdrr
Az yiyenlerin Hak ile solleti
Az yiyenlerin alidir birnneti
Kim ki az yir az syler az uyur
iyilie yavuzluu devrlr
Erefolu

Az

yimei

Rumi ok yimei ko
idegr kendine hf

-5Var kanaat ihtiyar et sabr ile

Kim kanaat etse gizli gene bula
Sabr. eden kullarn Allah sever
Sabr edenleri alap kendi er
Sabr edenlerdir
Sabr edenlerdir

muradna
behite

eren
n giren

Sabr edenler bulur ecr-i bihisab

Sabr edenlere au skker ulab
Sabr edenler evliya oldu kamu
Umak oldu sabr edenlere tamu
Kim ki sabr ede belasna Hakk'n
<<Rahmet ullahi aleyh adn okun

222
s;br

Kim ki

An eytan-

ede gnah ilemeye

hiln talamaya

Kim ki taat zahmetine sabr ede

Sorusuz dosdoru umaa gide
Kim ki kakduu dem sabr eyleye
Hak an rahmet hanyla toylaya
Kim ki

yoa

eksizin

sabr ede vann vere

ol Hak didarn gre

Sabr ile malum olur

Sabr ile bllindi her

esrar-
mkil

Hak
sebak

Sabr ile topra altun ettiler

Sabr ile gkteki kuu tuttular
Sabr ile dmana buldular zafer
Sabr ile derman her derde erer
Ya lahi Erefolu Rumi'ye
Sert sabrlk ver ki akna doya
Aiuna dalar

talar doymad

lla sabrlar bu ak daymad

-6Bu uyku rahatna olma marur

Sakn kim itmesn Hak'dan seni dur

223

mr sermayesini yele verme

Bidaatn kamu seyle verme
Bu uyku bil ki eytan tuzadr
Cemi' a'zann ol uyku badr
Uyuma gaflet ile her giceler
ittin hi uyumad niceler
Eeri uykuya Hak dedi rahat
Velikin demedi subha dein yat

ular

Tut

kim uyudu durmad dnle

ld evi ana sinle

an

Bil andan ye ten kmeste bedofis

arup Zikrullah ider o horos
Geer uykuda bu dnler seherler
derd ile allar

Uyanp klnadn

Bu uyku gaflet ile seni

Ki akln nefsin elinden

ykt

snkt

Nice gaflet nice uyku uyana

Zehi mabunluk uykuya uyana
Ne yatursun ey Erefolu Rumi
Gre aklar yatur uyur mu

224

-7lahi seyyidi settar Mevla

Tevecch dergahna geldim Hda'ya

Benim hacat ile gnlm doludur

Veli nidem bu nefs bedhfdudur
Gnah ykn arkama uruben
Acz toprana yzm srben
Tevazu' birle el sana gtrdm
Tapuna yz karasn getrdm
Bilrem Padiah- biniyazsn
Sana yalvaran mahrum komazsn
Verirsin kullanna istedin
Bilirsin her kulunun ne didin
Yer gk ehli hep senden umarlar
Karnusu Hazretine yalvarurlar
Benim dahi gnahm ok elim dar
Kapna geldim ey Settar Gaffar
Getrrem efi' ol Mustafa'y
Nebi-i server-i kan vetay
Senin annla dostlu!i:.'.ln hakkyn
O dostlukla olan mutluk hakkyn

225

Dilerim Hazret'ine ere ahm

itip atvidesin hep gnahm
nayet

Bu

gzyle bir kez bakasn

kim odlara yakasn

baa

Beni

inan

hll'atin ahir nefeste

beni hasta

kanp klmayasn

Beni uryan u rsvay itmeyesin

Gtrp beni oda atmayasn
Zebaniler eline vermeyesin
Kapndan horluula srmeyesin
kim sen iman ihsan idesin
andan gir nite alasn

una

An

canmz ibu

Gicek

Ayrmagl

bedenden
bizi ey Hak imandan

Bu

mcrim Rumi miskin

geldi a u yaln ilkin

Erefolu

Kapna

Seni senden dller ol

eyenlillah

Ayrma an did\nndan

Allah

Ki sendendir sana ernege are

Senin derdinden oldu u avare

F:

226

Visalin lengeriyle doyur

an

Dirlarn erhetiyle kandr an

midi sen iki alemde ancak

Bilir kim sensin ol ma'bud- mutlak
Duan kl kabul eyle beni ad
Behakki Ahmed Mahmud Muhammed

RUBALER

229
-1-

Ki nadan eline dmeye gevher

Sanur nadan an bir kuru mermer
Ya alur kem babaya satar an
Ya olur bragakor kalur ebter

-2Gel imdi Hakk'a talibsen karnda

Var evvel iste bir yah yolda
An mrid edin pek tut elini
Seni menzile ilete kurtara ba

-3Klavuzsuz bu yola varamazsn

Bu mki ii sen baaramazsn
Seni cem' etmee bir kimse gerek
Dalmsn seni deviremezsin

-4Biz bu

ak

capdan nden

bulmuuz

A.k ak u maftk bir bilmiiz

Medresesinde bu
Okuyup her ilmi

akn

biz ezel

hasl klmz

230

-5Hak mderrisdi bize ol medresede

Yo~d mklmz her nesnede
Bunda ol ilmi nite unudavuz
Ya nite aldaya bizi mfside

-6ller. gelen bu aleme bir biri abad etmede

Srn zahir olmad gittike vban lmada
Geldii yollar bilinmez gittii rab aikar
Kendzin gitmez sanur amma ki alem gitmede

-7Bu yolda bekiler var hi uyumaz

Bu yoldan nam nian kimse bilmez
Bu yolda iz toz her gtz belirmez .
Ger dndrr ol hi kimse komaz

-8Nice bin enbiyalar geldi geti

Nice yz evliya bunda seirtti
Birisi klavuzsuz varmad yola
Bu yola bunlan mrid iletti

231

-9Muhammed kim Habib-i Hazret idi

Dkali mahhJ.ka ol devlet idi
Yer gk tamu umak gice gndz
Bular olmakla sebeb ol idi

10Bu yola ol delil ile yrd

Delil olan ana Cebrail idi
Getrdi Cebrail ekti Burak'
Resul Mirac'a gitti ana bindi

-llGere_kmi

talibe elbette mrid

uyan muvahhid
Eer mride uymazsan ey talib
Olursun sen ya dehri veya mlhid
Olur pes

mride

-12Bu yola kim girer ise delilsiz

An eytan kodu dinsiz imansz
Gerektir bil gerektir bir klavuz
Varamazsn bu yola klavuzsuz

232

-13Bu

raz Erefolu Rimi

ama
Snr bekle zinhar te geme
Bu ak deryasnn gevherlerini
karp olur olmaz yere sama

-14Bilir

ak

niin geldi cihana

akl ile dmez gmana
Ne ie geldiyse an bitirir
Yemez imez uyumaz kana kana
inanr

-15eyle yama
ta ki gide klli kavga
Kamu sevdalar hep ardna at
Gnln Dost ile ko yle tenha

Bu ten

dkkfmn va;

Bandan

-16Heray-i masiahat bir el ucuyla

Bakar isen dahi bir gz ucuyla
Zira senden bunu yine alrlar
Birine. dahi verirler g ile

23J

-17Bu dnya kimseye mlk olmad mlk

Sana denilmedi mi <<Limen il mlk
Buna benim diyen key biedeptir
Pes evvel ahir oldu Malik el Mlk

-18Bu Erefolu Rumi grd alem

rmcek ana benzer dahi kem
Buna rabet gzyle baknad hi
Taleb klmad buna oldu ebsem

-19Ne denl bunda nefsin ad idesin

olup feryad idesin
Uralar makraa diyeler <<ski
O vakt ey nefsine uyan nidesin
Yarn piman

:-- 20Gelin insafa ey nefse uyanlar

Demidir kim uyana uyuyanlar
Dneler Hakk'a nefsi terk ideler
Balanr bugn tevbe idenler

234

-21Tiz idin tevbeyi kon va'deyi siz

Ecel olay yrr tutar ansz
Drr damna elbette bir gn
~ozulur ibu dzgnler gmansz

-22. Bu dnya zevki nefsanilerindir

Bu nefs iin cehennem key derindir
Bu nefsin ireti zevki ternarnet
Cehennemde nedir kandr irindir

-23Murad-

nefs iin her i kim ola

murdar mhmel yle kala
Yarn Hak Hazret'ine kanlacak
Seninle Hazret'e ol bile gele
OJ

-24Seni Hak red ide aybn ola fa

San ol mhmel i n oldu yolda
Beze senden nebiler hep veliler
e sana zebaniler ura ta

235

-25Gel uy bu aka kim bu ak bekadur

Bu akn daima meyli Hakk'adur
Dilersen kim gresin Hak cemiilin
Bu ak gzgsne her dem bakadur

-26Bu yolda can ba hergiz anlmaz

Bu dnya ahiret saa gelmez
Vell bican olann kadri artuk
Annndr ki ak cana kallllaZ

27 '-

Nitekim sende senlik ola mevcud

merdud
Musa didi ki ErnLya ilahi
Musa'ya Len terani didi Ma'bud
Kalasn senliinde yle

-28 Musa kendden mahv oldu gitti

Musa'ya Hak tecelli andan itti
Annndr ki ak varn hep
Getirdi tiz pazara yoa satd

236

-29Bu

ak

yolunda yokluk oldu izzet

vuslat
Visalin istey yoktan yoa git
Zira yoklukta yoktur zerre illet
Bulunmad yo olmaynca

-30Bu yolda gerek isen cane kalma

Cihan varln bir pe alma
Bu kmlt bu cnb verme alma
Kamu bir d gibi bu gitme gelme

-31Bu varln sana yavlak tuzakdr

Tuzaktan kanaa key er gerekdir
Gel imdi bendini merdane kes kim
Tuzaa tutulan Dost'dan uzakdr

-32Zahidin yolu dolamatr rak

Abidin yolu teabi ile firak
Akn yolu yakn hem dorudur
Vasl- mauk aka olur durak

237

-33Ol ezel banda biz bir gl idik

Dost'a kar syl~nir gulgul irlik
Bunda nitedek dura bu dilimiz
nk anda oride blbl idik

-34Szm aniadn ise ey karnda

Bu srr kef edip u eyledim Hi
Eer ak isen al bu szmden
Kamu sermayeyi var eyle tara

-35Bu dnya maksudu alret murad

Bulardr aldayan bili yad
Aklar yolu bu yoldan dahi dur
Ak Dost'a gider ap kanad

-36Budur yokluk ki sen senden geesin

Fena suyunu sakiden iesin
Ternarnet varlndan el yuyasn
Seni bunda koyup Dost'a kaasn

238

'- 37Bu de pes niin aldana &kil

Gnl vermez buna iliakl gafil
Bu gafil kiiler hayvan gibidir
Olur hayvan dahi hep aye mi\il

-38Buna ey gzi kii anlayu bak

.Buna gnl virenlerdrr ahmak
Bihfide yerlere mr rtme
Fenadr bu fena gerek muhakkak

-39Pes yle olsa labddr klavuz

Klavuz da gerek kim ola key 1_lZ
Bu s~rp yollan asi\n ide sana
nii yokuu gstere dpdz

-40Gnl iklimini Dost'a bala

Gnlsz gir yola sen dahi bala
Vcudun oyna bu meydan iinde
Varlmaz. bu yola can ile bala

239

-41Bu rnekkareye igen de yakma

Tama' idp buna berk berk yapma
Bu mre izze caha tekye urma
Bugn meydan benim deyu apma

-42Bu fettana gnl gzyle bakma

Benim deyu buna gnl brakma
Bunun sihri tuzana tutuluj,
Bunu yapp varacak yeri ykma

-43Cehennem korkusun umak midin

anmaz bularn hi birisin
Gzn yumdu n evvel Dost yznden
Kamu krd geirdi nefs erisin
Ak

-44Adv bil kim seni Hak'tan ayrsa

Zebfani'n bil hur gtman olursa
Tama' klma sekiz umaa zinhar
Bezenben sana karu gelirse

240

-45mee akn arabn ir

gerek

Basnaa bu nefsini deir gerek

Konmaya ahn koluna hi. klal

Pes harif olmaa mire mir gerek

-46Var ey zahid var ki ak yolun deil

Syleyem sanma ki ak dilin deil
Bunda ki ahin gerek ahbaz ola
Yoksa kargann evi seklik t.eil

-47Sanmagl

ak sen kattadr
diyenler mrdedir
Ak yaznad kalem ve aray- fakih
Ak ezelde can ile perverdedir

bu

Ak katta

-48Yo idi levh u kalem ak var idi

Ak u mauk u ak bir yar idi
Ak u ak u mauk bir iken

Cebrail ol arada

ayar

idi

241

-49Ak dilini yine aklar bilir

Ol ezel aka ulaklar bilir
Ak dilinden sylese ak mestleri
Ol dili sanma ki ayklar bilir

-soBrz ezelden ak tuta gehniiz

Ta ebed Dost vasln uta gelmiiz
Dost ile peyman berk eylemiiz
Bunda ak drrini sata gelmiiz

-5:1iki alemden tedr ak eli

La mekan kaftan iler akn yolu
Her tasavvurdan mnezzehtir bu ak
Sylenr bi harf ii bi savt ak dili

Ak

isteme kitapta ey faki

Bu kitapta ak yoktur Dost hakk
Bulmayasn ak kyh kal ile
Var gerek alem yzn yz yl oku
F: 16

242

S3-

Bu akn gzgs yokluktur ey d'tn

Bu gzgde grnr ruy-i Sultan
Bu gzgnn klfdr d alem
Bu gzgde ne kfr var ne iman

S4-

Mnezzehtir bu gzg d cihandan

Feragattir kamu ass ziyandan
Annn demeler vasf idemezler
Nihandr ak nihan ender nihandr

-ssAk bir szden anlar bin cevab

n at ma'ni yznden nikab
Bular ak erbetini iti kand
Gafil su sanuben kovar serab

S6-

Ta gn yzn grelden ey em' traz

Ne i oruc ve ne vird tesbih u namaz
Vaslnda muharrem oldu ser cmle hicaz
Hicrinde namazm oldu ser cmle mecaz

243

-57Muradndan

te yok sana menzil

Ma'bud'un bil
Kamudan el ekip fari gereksen
Muraddr key murad olursa bir kl
Muradn maksfdundur

-58Seni Hak'tan cda iden o bir kl

O bir kldan dahi sen key hazer kl
Hicabdr hicab ender hicabdr
Gerekse ol kl boz kovla var dil

-59Bu halktr talibi yoldan ileden

Bu mahlfkdur kesilir Hakk'a giden
Neye megul isen oldur muradn
Muradndr seni her yana yiden

-60Eer

talib isen i byle gerek

kazib isen ko ekme emek
Odur talib Hakk' isteye dn gn
Gerekmez halk ile almak u vermek

Eer

244

-61lahi

talibi

mride du

it
ile vaktini ho it
lahi talibine derd bala
Piir derdin od ile perveri it
Ann mrid

-62lahi talibine ver kanaat

Kanaat eyliye bula bariiret
Cefaya sabr ide gre vetay
Kanaat sabr "ile muhkem iradet

-63Bu ak yolunda seni tar mar it

Bu marstanda sen seni birnar it
Bitir bu ak ile akl ternarnet
Yeter varlk sana ak ak yar it

-64Suk u pazar muvakkat idiin bilegr

Yr dalmadan erbab- ticaret idegr
Zad- rab elinde nen var ise ver olma hasis
Bu sahavet yoludur durma sahavet idegr

245

-65zld klli sebebten nesebten

verdi kazaya her taraftan
Bu byledir u yle olsa dimez
Ve ger kalr u ve ger lutf olsa Hak'tan
Rza

-66Kimin zatmda kim gevheri vardr

Murad maksii:dundur bir szden anlar
Bu sz Erefolu Rumi syler
Hakk'n taliblerini tenbih eyler

-67Cehennem esfeli ola sana yurt

Ne deyvere o vakt ibu savul yort
Karncadan zaif olasn anda
Zira bunda iitmedindi t

EREFOGI.U

RM'NN

DVANINDA

BULUNMAYAN DiGER R,
KlTA VE BEYTLER

RLER

VE
R PARALARI

24!l

-1-

Bu dnya bir ejderhadr bilesin

Bu ejderhay sen niin seversin
Bu dnya aulu bir ylandr
Cefas ok, safas hep yalandr
Bunun ausunu eker sanrlar
in buna hep aldandar

Ann

Kime kim
Ana sonra

parmayla au
tasyla au

verdi
verdi

Kimin kim yzne u'le brakt

Am sihrile sonra oda yakt
Kime kim bir saat yoldalk etti
An gr kim sonra bir nice yuttu
Buna gnl verenler oldu mahzl
Bunu terk eyleyenler oldu makbUI
Buna hem n demiti Falr-i Alem
Buna nin aldana akil adem
Bu dnya cifedir irkin kokulu
Rezaran rnekruhiyle ii dolu
Bunun kokusunu burnun duyayd
Damanda diman skleydi

250

Lakin mezkf:tm olduundan duymazsn

iiin dnyaya sen doymazsn

Ann

Getir at dnyay dnya itine

Ne aldandn bunun sen lezzetine
Madem ki derdin var,
Ki diinya sevgisi cann
Eer

dernann
kld

iste
hasta

hasta deil ise bu cann

bu szleri kulan

iteydi

-2-, gitti yann yoldan, bil gidersin sen dahi

An kim terketti bular, terk edersin sen dahi
Bu arh elinde nicesi aular
Kaan ki peymanen ek yok

tattlar

bular
sen dahi

tadarsn

Sermayeyi venne yele, bir faide getir ele

Bir g ki var Azrail'e, bir gn edersin sen dahi
Eya gafil eya miskin, uyan gafietten bak uyan
can u ten, nefsini grlersin sen dahi

Yamaya vard
Batl

yola gnden giine ciist oldun sen dahi

Hak yoluna siist edersin sen dahi

Ayan

Dnya benimdir diyeni, gziinle grdiin sen

Ne etti ettirdjini verip ne edersin sen dahi

an

251
Eref, dr

getir eref, yeter rnrn geer telef

Yoksa bir gn hur- harf nagah grrsn sen dahi

-3Ey le;zzet alan

iy-i

cihandan hazer et kim

ve zevkinde belas

Nundan ann nii

Devlet evi divarna yaslannayp gr kim

Muhkem deil ey ah bu bnyadn esas
Bu kubbeye kim girdi kim kmad kabadan
Bu suffaya kim geldi kim gitmedi safas
Uryan ol emir oldu kim atlastan eder fahr
Sultan oJ gedadr kim libas etti palas

-4eker yer isen ehrini Msr eyle ternarnet

Lale hevesin varsa bedehan etein tut

Ger ins melek div peri sana kul olsun

Sen senlii terk eyle Siileyman etein tut
Tut

bahan

yolunu

Balarda msellen

badan saptnca

yr,

bahan etein

tut

252

-5Bir ak sznden
Gitmez nemi gznden
Gz ya yznden
Seylan olur hemie
Ak

erinin nian
Bilmek dilersen an
Ana bu mlk-i fani
Zindan olur hemie

-6Sen an isterim sanrsn ey diin

O seni istese otur dn ii gn
O sana gel dese yol geni olur
gibi rak az olur

Uarsn ku

Sana kim gel demedi istemedi

Murad bulmad hem narnuradi

KITALAR

255

-1Dediim i bu bearettir sana

Kim risalet tacn giydin bana
Grdn namus-u ekber Cebrail
Kim kamu peygambere oldu delil

-2Gelin zikredelim ol ZlceHili

Ki gnlden sren oldur melali
Veli zikrin hanimmdan sakn kim
Saff vere ann sana helali

-3Yer gk benim seyrangahm, dembedem seyran eyleyem

Yzbin Sleyman gibisin, seyrimde hayran eyleyem
Gah ar zre u.ram kadem, ah lamekanda dembedem
Yerden ge arktan garba bir dernde cevlan eyleyem

-4Ger dur etsen beni sen ey perveri sfat

Sanma kim bu tenim ruh ile bula hayat
Akla diri bil beni ruhla deil
Zira ruhlar greli ah oldu mat

-5Mddel sorma ki sana yoktur r'yetten haber

Bihaber olanlara haber denilse eder bir zarar
. Grmek dilersen ol Sultan'n cemal-i em'ini
Var enaniyyet vebalini gznden sil gider

-6Niceleri benim dedi ve gitti

Birisi klmad szn isbat
Toprak iinde zer-re zerre yatar
Muntazr ne vakit ola arasat

-7Ger yrek yansa etse bir kerre ah

Nice balardan gider altn klal
Bir nice sultanlar tahtndan yka
Taht u tahtalarn oda yaka

BEYTLER

259
--

Dost'a gidenin yolu gnller iinden gider

Sen hemen hulk idegr, giregr gnllere

-2Sumt eyle azn bala, gresin Hakk' ayan

Gz ba bu cihan halknn azdr hernan

-3Ey mrili ko riyay sdk ile ibiasa gel

Kr riya lekerlerini ihlas klcn ele al

-4Ey Hda

ralnettiin

Kakyp hm ettiin

hergiz melamet grmedi

alemde rahat bulmad

-SCan u gnlden gerektir Halk' zikreylemek

Yoksa Allah demeklik sakz olur her dile

-6ular kendilerin sultan sanrlar

lp toprak olunca utanrlar

260

-7Seni Hak'tan rak eden zebani tut yahut glman

Geri koyan advdr eer kfr eer iman

-8Rabbini bilmek nefsini bilmeye mevkiiftur

Bu tlsm- genc-i mahfi aka maruftur

-9Kimya istersen gel sohbeti derviterin

Saltanat mayasdr bil himmeti derviterin

-10Alim midir ol ilmine layk arneli yok

Cahil midir ol aka satar iki ciban

-11Cahil ermez bu hikmete, cahili koyma sohbete

Yiye de mulaya yata, ahr dolu saman gerek

SZLK

-AAb

Su

Aba

Dervilerin
giydikleri
ynden yaplm, basit

Abad
Ab- hayvan

kaba
bir

cb be.
imar edilmi, mamiir.
Ab- Hayat da denilen ve ienin lmeyeceine inanlan
hayat suyu. Bu suyu Hzr
Aleyhisselam'n itiine
inanlr.

Aceblemek
Ad em
Ad em

acaib
bulmak.
Yokluk.
lk insan olan Hz. Adem. n
san, insanolu.
armak, yadrgamak,

Adv

Dman.

Ana k

Ykselmek.
Zehir.
Mukavele yapma,

Au,

avu
Abd, ahid
Ahi
A.

Al da mak
Aldanga
Aldanmagl
Algrmek

Aled devam

anlama.

Karde.

Hile.
Aldatmak.
Aldatc ey.

Aldanma.
Almak.
Daima, devaml olarak, s
rekli.

264
Alimssrru

Allah'n

Vel bafiyyat

sf.ailarndan

gizli olan

srlar

olup,
bilen anla-

mndadr.

Am
Am, ann
Arnima k
Ariyet
Arkun arkun
Artok
Asan
Ass

Avam, halk.
Onu, onun.
Temizlenmek.
reti.

Ard arda, arka arkaya.

ok, ziyiide, fazla.
Kolay.
Kar, fayda. Ass ziyan: Kar.
zarar.

Asitan

Eik.

Ak

Kuvvetli sevgi. Tasavvufta Al

lah'a kar duyulan ar muhabbet.
Sylemek.

Aytmak

Ayruk
Ayyar

Bakas.

Azduunlayn

Azdm

gibi.

Azuk,

Yiyecek,

rzk.

Hilekar.
azk

-BBab
Bad
Bade

Kap, blm.
Rzgar.
arap. Tasavvufta

Barba

ak kullarna sunduu
Gs.

Bahr
Basiret
Ba

Bay

Allah;n

feyz.

Deniz.
Varlklarn ve olaylarn
sr
larn
kefetrnee
yarayan

sevgi. leri gr. Tedbirlilik.

Yara.
Zengin. Bay u geda : Zengin,
fakir.

265

Baz

Doan kuu.
id

Bedhi.il, bedhuylu
Bednus
Behit, bihit

Belhm edall

Kt huylu.
Horoz.
Cennet.
Sapklkta

daha

belki hayvandan

aadrlan>

Kuran

Benin
Bencileyin
Beri .olmak
Berk

Tasavvufta mr-

anlamna.

anamma

Kerim'den bir ayet.

Parmak.
Benim gibi.
olmak.
herketmek :

Kurtulmu

Salam,

Salam-

latrmak.

Berr
Bes
Bezek
Bezm

Bi basar
Bidaat
Bidad
Biberota
Bihud
Bi izni kum
Bi klli
Bile
B ili
Birnar
Binit
Birle
Bubi
Bular
Burak

Kara. Bahr berr : Deniz ve

kara.
Yeter, kafi.
Ss.
Meclis. Tasavvufta dervile
rin manevi toplants.
Ama, grmeyen. Tasavvufta
olaylarn
gereini
sezemeyen, basiretsiz.
Bilgi, sermaye.
Zulm.
Benzersiz, esiz, emsalsiz.
Kendinden gemi, baylm.
znimle kalk anlamna.
Bsbtn.
le, beraber
Tandk, bildik, ahbab.
Hasta.
Binilecek ey, at.
le.

Cimrilik, hasislik.
Bunlar.
Peygamberimiz Hz. Muhammed (S.A.V.) in Mira gecesi stne binip ge kt

266

Burka'

Bhtan
Bnyad
Bt

ve ata benzedii sylenen bir

binek.
Yz rts. Tasavvufta Allah' grrnee mani olan ey.
ler.
iftira.
Temel, esas.
Put. Gzel. Sevgili.

-CCa, cab
Cam
Came
Cem etmek
Cenan
Cevher
C id

Cife
Cisr

Cr'a

Yer, mansb.
Kadeh. lahi akn zuhur etti
i yer veya ey.
Elbise.
Toplamak.
Kalb, yrek.
Mcevher, kymetli ta. in.
sann yaratlnda olan yk.
sek deer.
Ciddiyet.
Le.

Kpr.
Yudum.

-ah
alab

Kuyu.
Allah.
etmek.

apmak

Yama

era

Meale.

evgan

Cirit oyununda
pa.

kullanlan SO

267
, n
fin u ira

nk.
Nasl ve niin.

-DDad
Da

Dam
Dar
Darsselam
Da vi
De bir
Dein

Zulm.
Yara.
Tuzak.
Yer, yurt, ev.
Selamet evi. Ayn zamanda
sekiz cennetten biridir.
Dava. Mesele.
Kalem.
Kadar.

Deirmek

Deitirmek.

Dehan
Delalet

Az.

Yol gstericilik,

klavuzluk,

araclk.

Den, denlu

Derece, mertebe.

Depremek

Kmldamak.

Derie
Derrnek
Derya
Derd-i ser

Diri

Pencere.
Toplamak.
Deniz.
Ba derdi.
Toplamak.
Kilise.
Ev sahibi, kimse, kilise sahi
bi.
Sevgilinin yz.
Tilki.
Sevgili.
Demek, sylemek.
Uzak. Bir iten uzak durma.

Div
Don, ton
Dost biyayi

Dev.
Elbise.
<<Ey dost gel

Devirmek

Deyr
Deyyar

Didar
Dil ki
Dilara
Di m ek

Yazk.

anlamna.

268
Durmak, turmak
Dr
Dzeh
D
Dkeli, dkali
Dkeliden
Dn gn
Dr
Drr-i yetim
. drr
D
Dvar

Ayaa

uzak.

kalkmak.

Cehennem.
ki, d cihan : ki cihan, dn
ya ve ahiret.
Hepsi.
Hepsinden.
Gece ve gndz.
nci.

Sedefinden
inci.
-dir eki.
Rya.
G, zor.

ayrlm

byk

-EEb ter
Elest

El fakr fahri

Slalesi mahvolan, soyu kesi

len. Yaramaz kimse.
Ruhlar
yaratld
zaman
Allah onlara: Elest bi Rab.
bikm (Ben Rabbnz deil
miyim?) dedi. Ruhlar da
Bela
<Evet) dediler. E
lest
kelimesi ile Allah'n
ruhlara soru sorduu. zaman
kastedilmektedir.
Peygamberimizin bir hadisi
olup u anlamdadr: Fakirlik benim ndm ey.
dir.

Elfaz
El yak
El yumak

Szler.
Daha layk.
El ykamak.
vazgeme k.

Em

la.

Gnahlardan

269
Emnare

Eaniyyet,

Enel Hak

nsan

gnaha zorlayan nefsin en aa derecesi. Nefs-i

Emmare.
Benlik.
Byk mutasavvf
Hallaci
Mansur'un sz olup Ben
Hakkm manasma gelir. Bu
sz zerine Hallac- Mansur,
Allahlk iddia etti diye idam
edilmitir.

Enfk

Erzan
Emi

Esrk
Eyitmek
Eylk
Erbain

Nafaka ver, besle anlam

ha.
Layk, uygun, mnasib.
Hz. Musa Tr Da'na kt
zaman Allah'a: Rabbi Erni
(Allahm bana grn)
dedi.
Erni : Grn.
Sarho.

Sylemek, eyit : syle.

yilik.

40 gn devam eden ve bir

hcrede ge-irilen ibadet ve
taat devresi.

-FFahr

nme.

Fa

Ortaya

Feh m
Fena
Fena fillah

Anlay.

Fettah u kulfib
Firdevs

km.

Fanilik, yok olma.

Bir tasavvuf deyimidir. Ken
di varlndan syrlp Allah
n varlnda erime, yok olmak demektir.
Kalpleri aan. Allah.
Cennet.

270

Firak

Ayrlk.

Ferlte, ferlteh

Melek.

-GGaffar z zniib
Gavvas
Gavs l Azam
Garra
Garet
Gayyiir
Geda
Geliser
Gene
Gendzne, kendzine
Gerges, kerkes
Gevher
Giriftar
Gir
Grmeyiser
Grkl
Gymek
Gynmek
Gzg
Gulgul
Gii

Gurab
Gea
Grnan
Gne, kne
Gzin

Gnahlar

affeden. Allah.

Dalg.

Manevi rtbelerin en yksek.

!erinden. Abdlkadir Geylani
bu rtbeye kmtr.
Parlak, gzel.
Yamalama.

Gayretli.
Dilenci, fakir.
Gelecek.
Hazine, genc-i mahfi
hazine.
Kendisine.
Akbaba kuu.
Cevher.
Derde uram.
Geri.
Grmeyecek.
Gzel.
Yakmak.
in iin yanmak.
Ayna.
Gulgule, grlt.
Kulak.
Karga.
Bulgur.
phe.

Ke.
Seilmi.

gizli

271

-HHabib

Sevgili. PEygr:mberimizin

fatlarndandr.

Ha bir
Hacer
Hak k
Hak
Halvet
Harnan

Haber li.
Ta.

Allah.
Toprak.
Yalnzlk, tenh{Uk.

Han
Harir
H aristan
Hart ve Mart

Hasst am

Hasst has
H atar
Ha vf
Hay
Hayme
Hayrl

Hz. Musa zamannda

Firavun'un veziri.
Sofra.

yaayan

pek.

Dikenlik yer.
Dnyaya indirilen ve dnyada ktlk yaptklar n
Babil'de ceza olarak bir kU
yuda ayaklarndan aslan ve
balar aada olan, insanlara byclk reten iki asi
melek. Bunlar kyamete kadar bu ekilde azab greceklerdir.
Yksek tabaka ve aa taba.
ka halk. Tasavvufta Allah'n
sevgili kullar, yani Hak ak
lar ile ilahi aktan habersiz
kimseler.
Haslarn has. Allah katnda
en stn tabaka insan.
Tehlike.
Korku.
Diri.
adr.

Bcer

Hz. Peygamberin bir sfat

olup insanlarn en hayrls
anlamna gelmektedir.

272

H emin
Hemie

Hergtz
Het behlt

H eva
Hezirin
Hnat
Hzr

H
Hb
H u mar
Hur u kusr

Bylece.
Daima.
Hibir zaman, asla.
Sekiz cennet.
Geici dnya arzular.
Binlerce.
E.lbise.
Ab- hayat bularak itii iin
lmediine inanlan ve
dar
da kalanlara yardm eden
Hzr Aleyhisselam.
Huy.
Sevgili.
Sarholuktan
sonra ban
sersemlemesi.
Cennetteki hfri kzlar ve
cennet kkleri.
Akl banda, ayk.

Huyar

-1Sahib.
Sahibi.

Is
lss

-1brahim

Edhem

l
letmek
lter
ln-i ledn

Horasan Sultan olan ve ila

hi ak uruna tacn tahtn
brakp dervi olan zat.
Memleket, yabanc.
Gtrmek.
iletir, gtrr.
Allah'n zatna mahsus olan
ilim.

273
n s
ns
.rcii

can

i sar
bu
are
vmek
ve ive
tya
yd

nsan.
nsan

ve cin .
Bana dnnz anlamna O
lup Allah'n kullarna hitab
dr. Kur'and~:n alnma bir a.
yet.
kram, bahetme, cmertlik
le verme.
te bu.
iaret.

Acele etmek.
abuk abuk.
Belli, ak, grnen.
Bayram.

-KKabe kavseyn

Kaan
Kadiyyui hacat

Kar
Kafile salar

Mirata Peygamberimizin Allah'a olan yaknlig-n anlatan

Ayet-i Kerime ki, iki kan
birbirine olan yaknl kadar demektir.
O zaman.
Hacetiere hkmeden, yani
Allah demektir.
'Burada da anlamna kulla.lmsa da aslnda bir dan
ismidir. Kaf da.
Kervan reisi.

Kanlmak

arlmak.

Kakmak

Kzmak,

Kalaba

Kalabalk.

Kalma, kolma

Akla uymayan sama sz.

Ruhlarn Allah'a Bela <E
vet) demeleri. Evet, dediler
anlamna.
(Elest kelimesine

Killi beli

hiddetlenmek.

baknz).

F: 18

274

Katnda

Murad, istek.
Hepsi.
Kaynak, maden oca.
Vefa kayna, vefa uadeni.
Hani, nerede.
Nerede.
Kervan.
ok.
Yannda, huzurunda.

Kavurmak

Kavuturmak.

Kays, Kaysa

Leyla ve Mecnn hikayesinin

erkek kahraman Mecnn'un
asl ad olan Kays.
Aldr etmek.
Ehemmiyet vermek, aldr
etmek.
Avu.
Aa, adi.
Aa, adi.
Kendi.
Kendisi.
Ak baba.
ki cihan. Dnya ve ahiret
Pek, ok.
Defa.
Dedikodu. Bo szler.
Kilit.
Kimse.
Takib eden.
Koy, brak.
Koyup, brakp.

Kam
Kamu
Kan
Kan-

vefa

Kan

Kanda, kande
Karhan
Kati

Kaykmak

Kayurmak
Kef
Kem
Kemter
Kend
Kendzi
K erkes
Kevneyn
K ey
Kez
Ky u kal
Kfl

Kirnesne
Koan
Kogl

Koyuben
Kfih
Kulub
Kusur
Ku tb

Da.

Kalbler.
Kkler,

kasrlar.

Her devirde bulunan ve mil.

nevi bakmdan dnyay ida
re etmeye memur olan Allah
indinde derecesi ok yksek
zat.

275

Klnk
Krsi

Sivri kazma.
Ala'da bulunan bir mekan.
Ar-

-LLibd
Li havfn aleyhim
La mekan
Levh u kalem
Len terani

Levn
Leyin
Leyl

Lzumlu, gerekli.
Onlar iin korku yoktur
anlamna gelen
Kuran Kerim'den bir ayet.
Mekansz. Mekandan mnez.
zeh olan Allah.
Allah'n ezeli iradesinde ya.
zl olan eyler.
Hz. Musa Tr Danda Al.
lah'a: Rabbi Emi, yani Al
lahm bana grn dedi. Al
lah, Hz. Musa'nn bu szne
Len terani, yani Beni gremezsim
eklinde
cevab
verdi.
Renk.
Gibi. Musaleyin Musa gibi-.
Gece.

-MMabunluk

lUahbiib

Aldanma.
Sevgili. Tasavvufta Allah anlamna.

M ani

Mansur

Mfma alemi. Maneviyat.

Byk mutasavvf Hallac-
Mansur. Bir ilahi cezbe ann-

276
da Enel Hak,

yani Ben
iin idam
edilmiti.
Onun Enel Hak
sz ile kas$;eddii mana as.
Hakk'm

dedii

lnda udur:

Allah'n varl

nda

eridim, yok oldum. Her

an Allah'la beraberim.)>
Tasavvuf'un; eriat, tarikat,
marifet ve hakikat denen
drt derecesinden ncs.

Marifet

rfan.

Meve
Mezellet

Allr:h'tan baak olan eyler.

Sevgili. Tasavvufta Allah.
Kays, Kaysa'ya baknz.
Hile.
Ayplanmak.
Kendi iradesi
ile halka rezil, rsva grn.
meye almak.
Remizli. iaretli.
Sarho. Tasavvufta lahi Aka dalarak kendinden geme
hali.
Dalga.
Zillet, horluk, hakirlik.

M ie

Mee aac. Mee orman.

Masivil
Mauk

Mecniin-

Kaysa

Mekr
Melamet
Mermiiz
Mest

Mkraa

Krba.

Mr
Msi

Karnca.

Mutulamak

Muvahhid
M dam
Mddel
Mlhid
Mnkir
Mnker Nekir
M ri d
Mrid

Peygamber Hz. Musa.

Mjdelemek.
Bir olan Allah' zikr eden.
Daima.
ddiac.

Dininden dnen.
nkar eden.
Kabirdeki soru melaikeleri.
eyhe balanan dervi.
Doru

yol gsterici.

eyh.

27'1

Mrg
Mheyyi

Ku.

Tertip

edilmi, dzenlenmi.

-NNar
Natvin
Nehir
Nefir

Nemin
Nenk, Neng
Netmek, nitrnek
Nice
Ni
Ni te
Nite ki
Noliser
Nihan ender nihan
N
N

etmek
Nuiit, naat

Ate.

Kuvvetsiz, zayf.
Gndz. Leyl nehar : Ge
ce ve gndz.
Karvanlarda kullanlan kz
boynuzu veya bir kabuklu deniz hayvanndan yaplan hareket borusu.
Islak, nemli.
Ar, namus.
Ne etmek, ne yapmak.
Nasl.

Bcek

inesi.

Zehir.

Nasl.

ki.
Ne olur.
Gizlinin iinde gizli.
ilecek ey. '

Nasl

mek.

Peygamberimiz iin sylenen

iirler.

-0Od

Ate.

Olar
Ohgr
Oh ser

Onlar.
Ol.
Olur.

278
Olmadan,

Olmadn

yara-

yaplmadan,

tlmadan.

yilemek.

Onmak

-ge, k

ok.
nce, nceden, nden.

ndin
Zge
yknmek

Baka.

Benzemek.

-PPalas
Pashan
Per
Pertev
Pervaz etmek

Paavra.
Beki.
Kanad.
Ik, parlt.

Umak.
Besleyip bytmek,
etmek.
yle ise, sonra.
Nasihat.
Gizli, sakl.
Sanat, i g.
n ve arka.
Dolu.

Perveri

Pes
Pend
Pinhan
Pie

Pi

pes

Pr

Rab
Rab
Rahim

terbiye

Allah.
Yol.
Allah.

Allah'n acyc

sfat.

279

Rabman
Rahmet ullahi Aleyh
Renc
Riyaz

Allah. Allah'n acyc

Allah rahmet eylesin.

sfat.

Sknt, hastalk, atr.

Baheler.

Ruen

Aydn, ak,

Riizgar
R'yet

Zaman.
Grme.

belli.

SSau samak

Dnde

gelinin bana para

samak.
Szne gvenilen, gerekten

Sad hezar

Yz bin.
Temizlemek.
Temiz.
Ders.
Sayma, hesaplama.
Ayldktan sonra uurun ye
rine gelmesi, kendine gelmek.
Gizli, emin.
Sene, yl.
Reis, ba.
Tasavvuf yoluna girmi olan
ve bu yolda yryen.
Feridddin' Attar'n Mant.
kut Tayr adl eserinde ge.
en eyh San'an. nce ok
bilgili ve takva sJibi bir zat
olan eyh San'an grd
bir rya zerine Diyar- Rii
ma gider. Orada bir hristi
yan kzna fLk olur. Onun
uruna domuz obanl ya.
par. eyhlii ve takvay b
rakr.
Daha sonra tekrar

bal.

Safi

sari

klmak

Sabak
Sa

Sahv

Sak
sa.

Silar
Silik

San'an

280
doru

yola girer. Hristiyan

da mslman olur. Bu
zata Abdrrezzak da denil
mektedir.
Sanmak, phe etmek.
yle zannederek, kanaat ge.
tirerek.
Besili kz.
Aferin.
Av.
ekil, uzakla.
Hasta.
Glge ..
Glgelik.
Ders.
Yedi yldz. Yedi gezeen.
Gze perde inmesi.
Av kpeklerinin bakcs.
Sarholuk hali.
Mevlevi raks.
kz

San u
Sanu sane
Samir-i gavi
Sapa

Sayd
Savul yort
Sayru, sayr
Saye
Sayvan
Sebak
Seb'a-i seyyare
Sebel, sebal
Sekban
Sekr
Sema'
Seng, senk
Ser d
Settar J uyub
Seyr'il Allah

Ta.
Souk.

Ayplar

rten.

~Ilah.

Allah'a

doru

seyr.

doru
Sn k
srat

K r i<.

Cehennemin stnde kurulan

kldan ince,
kltan keskin
kpr.
Biak.
Mezar.

Sikkin
Sin
Siva
Sovarnak,

Baka, gayr.

suvarmak

Su b h

sud
suk

Sur-

Allah'a

yaknlama.

israfil

Sulamak, su vermek.
Sabah.
Fayda.
ar, pazar.
Drt byk melekten (Cebrail, Azrail, Mikail, srafin

21

biri olan Hz. srafil'in boru

su. Kyamet, O'nun borusunu
ttrmesiyle kopacak.
Skker
S nk
Sstlk
Siiliik

eker.

Kemik.
Geveklik.

Tasavvuf yoluna girme.

ad

olmak

ah-

kevneyn

Nee ve sevin hali dolaysy.

la memnuniyet iinde bulunmak.
ki cihann (dnya ve ahiret>
ah olan. Yani Hazreti Pey.
gamber.

i kir

kreden.

ar

ehir.

efi'

efaat

e h d

Bal.

ek

phe.

eden.

ekkerltan

eker kaml.

em'

Mum.

ems

Gne.

erha

ey'en

Bak yaras.

llllah

Allah

iin bir ey an
gelen dilenci sz.
Allah'n emirlerinin btn.
lahi kanunlar.
Sevgiden dolay akln kay.
betmi, deli, divane olmu.
htiyar
kimse. Tasavvufta
tekkede bulunan bakan.
Lanet edilen eytan.
Aslan.
Av.
amna

eriat
e yda
eyh

eytan.
ir
ikar

liin

rzas

282
ol

u.

olup
ular
ride

u.

Perian.

um

Uursuz.

unlar.

umar

Say.

Comak.

eylemek

-TTaallk
Taat
Taban
Tabi
Tahtesseri
Taebed
Takva
Talib
Tamu
Tan
Tana kalmak
Tanlamak
Tank

lgi, ilgilenmek, balanmak.

ibadet.
Ik saan. Meh-i taban : Par.
lak ay.
Byk davul.
Yerin alt.
Ebediyyete kadar.
Allah'dan korkarak O'nun emirlerine riayet etme.
Allah' arayan, Hak dostluunu isteyen kimse.
Cehennem.
ama, aknlk.

armak.

Ayplamak, knamak, p.a~ret.

te kalmak.
ahid.

Tarac
Tarik
Tarikat

Geree

Tar mar

Darmadan.

Yama.

Yol.
varan yol. Tasavvuita Allah'a ulamak iin tutulan doru yol.

Tara

Dar.

Tartmak

ekmek.

283

Teberra

Sevmeyip ondan yz evirmek.

Grnmek. Allah'n sfatlar
mn grnmesi.
Tek brakmak.
Gezinmek.

Tecelli

Tecrid
Teferrc etmek
Tehi
Ternimet

Bo.

Tamamiyle.
Seyir.
Okun ucundakl.-"Sivri demir.

Temai

Temren
Tersi

Hristiyan.

Tevi

Kantrmak,- mhrl'-bulandr-

Tezcek

mak.
abucak.
Kl.

Ti

Tirnar eylemek
Tiryak
Tnmak

Toy
Toylamak
Tiir
Tutmak
Tuyur
Trib,
Ttn

Bakmak, tedavt etmek.

Panzehir.
Ses karmak.
Ziyafet.
Ziyafet verriek:-noymmak.
Hz. Musa'nn Allah'la konu
mak iin ikt dan ad.
Tlr . Sina.
Farz etmek.
Kular.

Toprak.
Duman.

-UUcb
Umak
Ufutmak

Kendini beenme.
Cennet.
Gururla ban
yrmek.

Uru

Hrsz.

Urulamak

almak.-

kaldrarak

284

ok byk.
Umut.
ok byk deniz.
V urmak.
Yukarya do~ru ykselmek.

Ulu

Umu
umnan

Urmak
Urc etmek
Unulmak
Uryin
Us
U san

Yarann

olmas.

Akl.

Gafil,

U
Uatmak

iyi

plak.

aklsz.

te.

Boaltmak,

dkmek.

Uak

Aklar.

utmak
Uzlet

OyUnda kazanmak.
tnzivaya, yalnzlia ekilme.

-0tn

Ses.

nlemek
mmet

seslerunek.
Bir dine uyan cemiyet.

te.

skt
tizmek

SUs anlamna.
Koparmak, ba~n zmek.

-VViclb
Vabdet
Vak'a
Vakt

Lzumlu, ica.b eden.

Birlik. Allah'n birli~i.
Olay. Uyumakla uyanklk B
rasnda grlen rya.
Vakit. Gemi ve gelecekle
ilgisi olmayp halen iinde
bulund$muz zaman.

285

Varuben

Varp.

V ecd

Manevi bir zevk iinde kendinden geme hi\li.

Lakin, fakat, ancak.
Ermi kimse. Evliya kelimesinin tekili.
Fakat, lakin.
Tasavvufta Allah'n varl.

Veli
Veli
Velikin
Vciid

-YYaban

ssz

yer,

yabanc

yabanc kii.

yer veya

Yid

Yabanc.

Ya

Dman.

Yah

yi, gzel.
Yanmak, yandrmak.
Dost, sevgili.
Silah, lzumlu eya.
Hazrlk yapmak.

Yandurmak

Yar
Yarag
Yarak etmek
Yavi, yavu
Yavuz
Yaylak
Yavlak
Yazuk, yazk
Yedilmek
Yetrmek
Yleermek
Yil
Yitirmek
Yoluk
Yol orucu
Yol yera
Ynelmek

Kayp,

kaybolmu.

Kt, fena.
Yay la.
. ok, gayet fazla.
Su, gnah.
dare edilmek.
Ulatrmak,

eritirmek.

Yedirmek.
Yel, rzgar.
Kaybetme k.
ok.
Ha.rami, vol kesen, ekya.
Yol hazrl, yol eyas.
Bir yere doru evrilip git
meye balamak.

286
evre.

Yre
Yunak,

Yudum

yuvmak

Ykamak.
Ykadm.

-ZZag
Zagal

Zahfr
.Zahn
Zebi, zi

Zecr
Zerk
Zeyrek

Karga.
Kalpazan. Sahtekar.
Grnen, grn. Zahirde
Grnte .
Yara.
Ne ho, ne kadar gzel. Ne
de, amma da.
nlemek, yaptrmamak.
Ri ya.
Akll.

Zi

Klk kyafet.

Zl
Zillet

Alaklk.

Zehi. Amma da, ne de.

Zinhar

Sakn.

Zit

irkinlik.
Ululuk sahibi olan Allah.
Zahitlik, sofuluk. Yalnz g.
nahtan deil, pheli eyler
den bile kanma.
Hristiyanlk alameti olan ve

Zlcea

Zhd
Znnar

papazlarn

taktklar

kuak.

kapak dzeni; NECATi ONAT.

Fiat :

20 TL.
--

--