Felsefenin Anlamı

1 2013
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
5
July . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Felsefe Nedir? (2013-07-31 12:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
September . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Filozoflar1n Meslekleri (2013-09-04 11:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Edebiyat Felsefe 0li_kisi Farkl1l1klar Ortakl1klar (2013-09-28 16:44) . . . . . . . . . . . . . .
10
Tarihte En Etkili 10 Filozof- Byk filozoflar (2013-09-29 23:14) . . . . . . . . . . . . . . .
11
October . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
Filozof Nedir? (2013-10-02 18:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
Felsefi Szler Filozoflar1n nl Szleri (2013-10-05 21:10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17
Felsefe Sorular1- Felsefe Szleri- Filozofa Konu_malar (2013-10-07 12:31) . . . . . . . . . .
19
November . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
Felsefe Gerekli midir- Neden Do mu_tur (2013-11-17 01:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20
Felsefe Yapmak Nedir (2013-11-23 15:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
Felsefe Konular1- Alanlar1 (2013-11-27 16:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
Felsefe Tarihi zet (2013-11-29 01:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
24
December . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
Felsefeye Giri_- Ba_lang1 (2013-12-06 18:54)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28
D_nce Nedir (2013-12-09 00:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29
2 2014
2.1
2.2
2.3
33
February . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
Hikmet Nedir- Hikmet Felsefe 0li_kisi (2014-02-07 01:57) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
Erdem Nedir- Fazilet Ne Demektir (2014-02-09 00:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35
March . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
Merhamet Nedir (2014-03-09 14:55) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
37
Felsefe Neye Yarar (2014-03-22 14:59) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
39
April . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
3
2.4
Ele_tiri Nedir Ele_tirinin zellikleri (2014-04-03 15:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41
Dil felsefesi Nedir (2014-04-25 17:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43
May . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
45
Filozoflar Hakk1nda 0lgin Bilgiler (2014-05-13 00:28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
46
2013
1.1
Felsefe Nedir? (2013-07-31 12:02)

Felsefe nedir
Felsefe nedir? Felsefenin zerinde uzla_1lm1_ bir tan1m1
yoktur. Felsefede uzla_1 de il, sorgulama ve _phecilik
esast1r. Bu zamana dek felsefe terminolojisinin ve
referans al1nacak tan1mlar1n olu_mamas1 felsefenin
uzla_maz zelli ine ba l1d1r. Srekli bir _phecilik ve
sonsuz sorgulama iste i onun iin bir yarg1da bulunmay1 zorla_t1r1r. Nitekim felsefe ad1 alt1nda toplanan
etkinliklerin byle bir gayesi de olmamal1d1r.
[1]
Felsefe szc nn Yunanca
asl1 (philosophia)d1r ve iki ayr1 szcktr:
Philio sevgi anlam1na gelir; sophia ise, bilgelik
ya da genel olarak bilgi demektir. Philosophia,
bilgi ve bilgelik sevgisi anlam1na gelir. Philosophos
(filozof) da, bilgeli i seven, bilgiyi arayan ve
ona ula_mak isteyen dir. Filozof ad1n1 ilk defa
Pisagor(m.570-495) kullanm1_t1r. Kendine bilge
yerine bilgelik sevdal1s1 demi_tir. Di er insanlarca verilen bilge,zeki,stat gibi nvanlardansa ancak bilgelik
sevdal1s1 olabilece ini sylemi_tir. Filozof, bilge olmama tevazusunu gsteren ki_idir.
Kelime anlam1ndan yola 1karak [2]hayati ihtiyalar1n1
gidermi_ ve d_nmeye vakit bulmu_ insanlarca
yap1lan bir etkinlik oldu unu syleyebiliriz. Antik Yunanl1lar fiziksel ihtiyalar1n1 gidermi_, gzel iklimin
ve benzersiz co rafi konumun etkisiyle Akdenizin
di er k1s1mlar1n1 da hkm alt1na alm1_t1. Di er halk5
lardan akan serveti iyi kullanan Yunanl1lar bo_ zamanlar1nda rendi ve hayal kurdular. Felsefe, bilge
ki_ilerin olaylar1n asl1na ait sorular1yla belirlemeye
ba_lad1. Filozof kelimesi 0lk olarak 0yonyal1 Pisagorda
grlm_tr. Ancak filozofun yolundan daha nceki
bilgeler yrm_tr. Asyadaki bilgelerce de hayat
sorgulanm1_, ancak Yunandaki gibi sistematik olmam1_t1r.
Felsefe nedir? Kelime anlam1 her ne kadar bilgelik
sevgisi anlam1na gelse ve Yunan kaynakl1 grnse
de felsefe, anlam geni_lemesine u ram1_t1r. Kimi zaman dinle kimi zaman ki_isel motivasyonla bir tutulmu_tur. Filozoflarca vlm_, yerilmi_ yok oldu u
iddia edilmi_tir. o u zaman farkl1 imgelere atfedilmi_
ya da kar1_t1r1lm1_t1r. Dilin engelli yap1s1 ve grelili i
yznden felsefe szc nden birok _ey anlamaktay1z.
Gncel szlkte: 1. Varl1k, evren, insan ve bilgiyle
ilgili d_ncelerin btn. 2. Bir bilimin ya da bilgi
alan1n1n temelini olu_turan ilkeler btn 3. Evreni,
dnyay1, ya_am1 yorumlama biimi, dnya gr_, ideoloji. gibi en ok bilinen anlamlar1 yer al1r.
merhametlidir. Ve ok daha az1m1z gerekleri grecek

kadar cesurdur. O gerektir ki sorgulama merhametini
gerektirir. Do adan bu ynmzle ayr1lm1_t1k. Birbirimize ac1mak, ileti_im kurmak, e itmek, renmek
yoluyla insan olmu_tuk. Birbirimizin fark1na varm1_t1k.
Do ay1 sorgulam1_t1k. îmdi de insan1n do as1n1 sorgulamal1yd1k. Filozof burada ortaya 1kar. 0nsanl1k
gere ini fark eder. Evrende bir dnya kadar ender bir
i_tir. Dnyada filozof olmak bu kadar az ve yo undur.
0nsan1 do adan farkl1la_t1ran, filozofu da insandan ayr1
k1lan merak anlay1_1d1r. 0nsanl1 a insanl1 1 anlatmaktad1r. Filozof insanl1 1n ele_tirmeni, felsefe de onun
arac1d1r denebilir.
Birok felsefe anlay1_1, s1n1rs1z felsefe d_ncesi oldu u
bir gerektir. Dilin uzla_1 esas1na ve hayat1n karars1z
yap1s1na ba l1 olarak tan1mlar de i_ir. stelik felsefe
gibi bu karars1zl1 1 sorgulayan bir etkinli in tan1m1
daha da kesinsizle_ir. Yine de var olmak ileti_imdir.
Felsefenin k1sa ifadesi nedir? Felsefe, maddi h1rslardan
s1yr1lm1_ ki_inin a_k1n bir merak anlay1_1 d1r. Sorgulanmayan1 sorgulamak, _phe duymak, hayal etmek, evrensel olmak onun temel zelliklerindendir.
Grnenin ard1na bakmak, fark etmek, farkl1l1k yaratmak, hayat1n anlam1n1 ve niteliklerini d_nmeye
al1_mak da temel etkinliklerindendir.
Bak1n1z:
[4]dmy.info/felsefe-yapmak-nedir
[3]
Platon: Felsefe merakla ba_lar der. 0nsan1 do adan ay1ran ve kendi
dmy.info/Filozof kimdir
do as1n1 olu_turmas1na f1rsat veren doyumsuz merak
[5]dmy.info/filozoflarin-meslekleri
anlay1_1d1r. Felsefe de merakla ba_lam1_t1r. Felsefe,
_ahsi olandansa, evrensel olan1, olaylar1n grnmeyen
[6]dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden
taraflar1n1, i_in asl1n1; gnlk olandansa genele ili_kin
olan1 merak eder. Merak1 merak etmektir, ya da
1.
http://www.dmy.info/wp-content/uploads/2013/07/
d_nmeyi d_nmektir denilebilir.
Soru-AdamFelsefe-nedir-filozof-kimdir-Nas%C4%
Do an1n olumsuz taraflar1ndan merak1m1z sayesinde

s1yr1lm1_t1k.
Ya_amsal ihtiyalar1 tatmin edince
ne kal1r geriye?
Kendini olu_turma imkan1
do ar.
Kimi bunu, di erlerini smrme f1rsat1
olarak de erlendirmi_tir.
Kimi de sorgulamaya
ba_lam1_t1r. Burada felsefe, hayat1 sorgulama merhametini gstermede ortaya 1kar. Yani insan filozof olacak kadar merhametli ve ac1ma duygusuna
sahip olmal1d1r. Buradan da insanl1 1n pek az felsefe
ierdi ini grmeliyiz. ok az1m1z filozof olacak kadar
6
B1l-ortaya-%C3%A7%C4%B1kt%C4%B1-Felsefe-%C3%
B6zellikleri.png
2.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Maslow_teorisi%E2%80%
8E
3.
Felsefe-Nedir-Helis-Bulutsusu.jpg
4. http://www.dmy.info/felsefe-yapmak-nedir/
5. http://www.dmy.info/filozoflarin-meslekleri/
6. http://www.dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/
1.2
September
Filozoflar1n Meslekleri (2013-09-04 11:03)
[1]
Filozoflar1n meslekleri
Filozoflar1n meslekleri nelerdi? Filozofluk bir meslek
midir? o u zaman bir meslek olarak yap1lmaya
al1_1lm1_t1r ancak bilinen filozoflar1n o u felsefeyi bir
ya_am tarz1 olarak ya_am1_lard1r. Antik Yunanda filozoflara bir _eyler dan1_1l1r, ona gre cretler verilirdi.
Halk1n gndelik bu talebinin yan1nda retmenlik ve
rehberlik de antik filozoflar1n geim kaynaklar1ndand1.
Filozoflar1n nemli bir k1sm1 aileden mlk sahibidir.
Tarihi vesikalarda kesin kaynak yoktur ancak felsefe
yapmak iin bo_ bulunmak gerekir. Sokrates de emekli
olduktan sonra Sokrates olmu_tur. Felsefe tarihinde
birok filozofun d_nmeye vakti oldu unu grebiliriz.
[[2]bak. dmy.info/felsefe-nedir]
[3]
Felsefe Mesle i
Meslekler s1ralan1rken hepsinin ayn1 zamanda yazar
oldu unu belirtmek gerekir. Hayat1nda yaln1zca felsefe
yazm1_ retmi_ ki_iler yer almamaktad1r. Felsefe yapmak bir meslek midir? Felsefe yapanlar nas1l para
kazan1r? Bu sorunun cevab1 ba_ka bir yaz1da verilebilir. Ancak filozoflar1n ve felsefenin niteliklerini
anlamada yard1mc1 olmas1 bak1m1ndan geimlerini
nereden sa lad1klar1 merak konusudur. Hakk1nda
yeterli bilgi bulunanlar yaz1lm1_t1r. Farkl1 kaynaklarda
farkl1 a1klamalar mevcuttur. Bunlar1n d1_1nda birok
meslek bulunabilir. Katk1 yapmaktan ekinmeyiniz.
Filozoflar ve i_leri
Sokrates: Ta_ i_isi ( Yap1lacak eserler iin

ham ta_ kesimi) [4][bak. dmy.info/sokratesinsavunmasi/]
7
Platon: Aile mlkleri, rehberlik ve retmenlik
Simon De Beavoir: retmen
Aristoteles: retmenlik,
Albert Camus: Gazeteci, oyun yazar1
Konfys: Devlet adam1, brokrat
Michel Foucault: Antropolog, tarihi, gazeteci,

eylemci
Seneca: Oyun yazar1, imparatorluk dan1_man1,

tefeci
Marcus Aurelius: Roma imparatoru
Jacques Derrida: Ele_tirmen, retmen, gazeteci

Roger Garaudy: retim yesi, milletvekili.
Farabi: Bilim adam1, mzisyen

Ayr1ca bugn bilinen birok i_ alan1nda felsefe mezunlar1 bulunmaktad1r. rnek olmas1 ve felsefenin s1n1rs1z
alan1n1 gstermesi bak1m1ndan listeleyece iz. Ancak
Rene Descartes: Matematiki, asker
kk bir k1sm1n1 yazabildi imiz isimlerin daha nicesi
Tarihi, siyaset bilimci, e_itli i_lerde bulunmaktad1r. Felsefe ya_am biimidir.
Thomas Hobbes:
Onu ya_ayanlar1n i_leri de ok e_itlidir.
akademisyen, gazeteci
0bni Sina: Doktor
George Berkeley: Psikopos, Yunanca ve 0branice Felsefe Mezunu Yazarlar: Tolstoy, Dostoyevski,
retmeni
Robert Musil, Stefan Zweig, Osip Mandelstam, Ayn
Rand, Iris Murdoch, Susan Sontag, David Foster Wal Friedrich Schiller: Oyun yazar1, tarihi
lace, Chaim Potok, Peter Hoeg, Rebecca Goldstein,
Gottfried Wilhelm Leibniz: Matematiki, bilim Ken Follett, Umberto Eco, Terry Southern, Michael
Frayn, Delmore Schwartz, Claribel Alegria, Adonis,
adam1, diplomat
Miguel de Unamuno, Zbigniew Herbert, Louis Zukof David Hume: Diplomat, Tarihi, tccar
sky, Anne Enright, Ira Levin, Edward Abbey, Yann
Martel, Elmore Leonard, Hanif Kureishi, Carol Ann
Baruch Spinoza: Mercekilik- Gzlk vb. cam Duffy, Rohinton Mistry, Ingeborg Bachmann, Doui_leme
glas Glover, Ellen Gilchrist, Mary Higgins Clark, E. L.
Doctorow, Joshua Ferris, Louis de Bernires, Daniel
John Locke: Doktor
Kehlmann, Li Ang, John Scalzi, Samantha Harvey,
Voltaire: Aile mlkleri, Tarihi
William Boyd, Oksana Zabuzhko, Jean-Marie Blas de
Robles, Marsha Norman, Sarah Crossan, Campbell
Jean Jacques Rousseau: 0_i, u_ak dmy.info
Armstrong, Gregor Podlogar,T.S. Eliot, Pearl Buck,
Arthur Schopenhauer: Doktor, karamsar :) David Foster Wallace
[5]bak. dmy.info/schopenhauer-felsefesi-hayati/
Felsefe Mezunu Sanat1lar: Kim Thayil , Elliott Smith

Auguste Comte: Sosyolog, matematik retmeni , Vladimir Angelov , Claude Lanzmann , Charles
Boyer , Steve Allen , Ricky Gervais , Terrence Malick
Friedrich Nietzsche: Dilbilimci, retmen
, Ethan Coen , Bill Condon , Wes Anderson Buffy
Sainte-Marie , Steve Reich , Duncan Jones , Jesus
Sren Kierkegaard: Ele_tirmen, dinbilimci
Lopez , Robert Motherwell , Robert Simonds, David
Rabindranath Tagore: Mzisyen, ressam, _air, Kohan , Michael Haneke,George Carlin, Woody Allen,
hukuku
Steve Martin, Harrison Ford, Bruce Lee, Phillip Glass
Jean-Paul Sartre: Oyun yazar1, retmen
Felsefe Mezunu 0_ adamlar1: George Soros, Carl Icahn,

Mark Hulbert (Forbes), Peter Lynch , Gerald Levin
Jacques Lacan: Pskiyatrist, ele_tirmen
(TimeWarner), Carleton Carly Fiorina (Hewlett Ludwig Wittgenstein:
Mhendis( Hava Packard), Peter Thiel (PayPal, ), William H. Miller,
mekani i), retmen [[6]bak.dmy.info/ludwig- III (Legg Mason), Bruce Bodaken (Blue Shield Caliwittgenstein-ve-tractatus-logico-philo sophicus/] fornia), Eva Chen (Trend Micro), Herbert M. Allison,
Jr. (Fannie Mae, Merrill Lynch & Co.), Sheila Bair

(FDIC), Matthew Stewart, Juliet Goodfriend (StrateKaynaka
gic Marketing Corp.), Joseph Rotman, Gordon Cheesbrough, Patrick M. Byrne (Overstock.com), Stephen
en.wikipedia.org- ilgili maddeler
P. Tryon ( Overstock.com), Jordan Kotick ( Barclays
Capital), Stewart Butterfield (Flickr), Raja Khanna
[8]Sevgi 0yi, Filozof Olmak
(QuickPlay Media), Dov Seidman (LRN), Brad Johnson (Second Story), Robert F. Greenhill (Morgan Stan phil.stmarytx.edu/majors/philnote.pdf
ley), Richard B. Fisher (Morgan Stanley), Sir Ronald
healthcareethicscanada.blogspot.com.tr/2M. Cohen , Paul E. Tierney ( Venture Partners, L.
008/12/philosophy-degrees-an d-famous-people
P.), Elizabeth Riley (Harvard Business School), Don
Brownstein, Ahmet Ertegun (Atlantic Records), Da teach.valdosta.edu/chjames/famousphilosomon Horowitz (Aardvark,Google), Marko Ahtisaari
phy.htm
( Nokia), Rick Rubin (Columbia Records), Mario Di
Loreto (Telecom Italia), Laurance Rockefeller, Jeffrey
http://www.dmy.info/filozoflarin-meslekleri/
S. Jacobson (RBC Wealth Management), Josh New- 1.
aristotle_tutoring_alexander/
field.
2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir
Felsefe Mezunu Politikac1lar: Papa 2.

Jean
Paul, Papa Benedict XVI, Al Gore, Bill Clinton, Arthur Balfour, Pierre Trudeau, Tomas
Masaryk (ekoslavakya ba_kan1), Sarvepalli Radhakrishnan (Hindistan ba_kan1[1962-67]), Zoran Djindjic
(PS1rbistan ba_bakan1 [2001-03, ldrld]), Muhammad Hatemi (0ran ba_kan1[1997-2005]), Daniel Oduber Quiros (Kosta Rika ba_kan1, 1974-78), Richard
Riordan (Los Angeles ba_kan1[1993-2001]), Sidney
J. Barthelemy (New Orleans ba_kan1[1986-1994]),
Ross Anderson (Salt Lake City ba_kan1 [20002008]), Thomas J. Dodd (ABD. senatrr[1959-1971]),
William J. Bennett (UABD. e itim bakan1), Raymond Donovan (ABD istihdam bakan1), Paul Martin,
Jr.(Kanada ba_bakan1)
3.
http://www.dmy.info/filozoflarin-meslekleri/
richard_wilson_-_prince_george_and_prince_edward_
augustus_sons_of_frederick_prince_of_wales_with_
their_tutor_dr-_f-_-_google_art_project/
4. http://www.dmy.info/sokratesin-savunmasi/
5. http://www.dmy.info/schopenhauer-felsefesi-hayati/
6.
http://www.dmy.info/
ludwig-wittgenstein-ve-tractatus-logico-philosophicus/
8. http://akademik.maltepe.edu.tr/~sevgiiyi/MAKALELER/
F%DDLOZOF(SUZ)%20OLMAK.doc
Felsefe Mezunu Nobel sahipleri: Aung San Suu Kyi

(1991), John R. Mott (1946), Albert Schweitzer(1952),
Georges Pire (1958), Elie Wiesel (1986), the 14th Dalai
Lama, Rudolf Eucken (1908), Henri Bergson (1927),
Pearl Buck (1938), T. S. Eliot (1948), Bertrand Russell (1950), Albert Camus (1957), Ivo Andric (1961),
Jean-Paul Sartre(1964), Naguib Mahfouz (1988).JeanMarie Lehn(kimya, 1987) Anthony J. Leggett(Fizik,
2003)
Trkiyeden Felsefe Mezunu nller: Ahmet Kutsi
Tecer, Necip Faz1l K1sakrek, Hilmi Yavuz, Ahmet
Muhip D1ranas, Salah Birsel, Bilge Karasu, Sadri
Ertem, Sabahattin Kudret Aksal, Kr_at ba_ar, Hasan
Ali Ycel, 0hsan Oktay Anar, Orhan Veli, Nazl1 Eray,
[[7]bak.dmy.info/felsefe-nedir]
9
Edebiyat Felsefe 0li_kisi Farkl1l1klar Ortakl1klar (2013-09-28 16:44)
Edebiyat felsefe ili_kisi iki taraf a1s1ndan da ok

nemli bir konudur. Bir ba la_1kl1k sz konusudur.
0kisinin de en nemli arac1 dildir.
0kisinin de
ba_lang1c1nda dil vard1r. En ba_ta, ilk insanlardan
itibaren, insanlar kendilerini daha net ifade etmeye
ba_lad1ka bu gzel olana 1 geli_tirdiler. Birka kelimeden yz binlerce kelimeye varan dil hazinesine
sahip olduk. Yakla_1k 100 bin y1ld1r dilin ayr1_t1r1c1
etkisini gryoruz. Birbirimizle konu_up anla_arak
do adan farkl1la_t1k.
[1]
Szlkte edebiyat: dini
veya bilimsel nitelikte olmayan yaz1n etkinliklerinin
tm, adab 1. grg, terbiye, konuk a 1rlama adab1,
2. ya_am tarz1na ili_kin hikaye ve gzlemlerden olu_an
ve Arapada 8. yydan itibaren yayg1nla_an yaz1n
biimi. bat1daki kar_1l1 1 olan literatr de 1. edebiyat,
2. bir konuyla ilgili yaz1l1 kaynaklar1n tm Lat litteratura yaz1l1 evrak, belgeler < Lat littera harf, yaz1
denmi_se de edebiyat yaz1l1 olan demek de ildir. Yaz1
olmadan da edebiyat vard1r. Dilin gnlk hayattaki
ileti_im amac1n1n d1_1ndaki her kullan1m1 edebiyatt1r.
Bu bir tekerleme, bir _iir, bir atasz olabilir. Dil ile
ta_1nan hayal kmeleridir. Szckler retildi i zamandaki ko_ullar1n tesine ta_1nd1 1 iin tan1m ve ifadede
kar1_1kl1k ya_anmaktad1r.
Szlkte felsefe EskiYunanca.
filosofia bilgeliksevgisi, felsefe & flos seven + EYun sofa bilgelik, bilgi diye tan1mlanm1_t1r.
Etimolojik
kken bir _eyler syleyebilir ancak nemli olan
uygulamadaki kullan1md1r. Felsefe bilgelik sevgisi
olarak de il; sorgulamak, zerinde fikir geli_tirmek,
bak1_ a1lar1 getirmek olarak bilinir. Szlklerdeki
a1klamalar herkesin kabul edebilece i s1 tan1mlard1r.
Grld kadar1yla felsefe ve edebiyat tan1mlar1
aras1nda da bir ortakl1k bulunmamaktad1r. Ancak gz ard1 edilmemesi gereken bir kan ba 1
vard1r.[[2]bak.dmy.info/felsefe-nedir/]
10
[3]
0lk dilsel rnlerden beri
insanlar birbirlerine hayallerini, d_ndklerini aktard1lar. Bu aktar1m uzun bir sre edebiyat olarak
kald1. Yani aktar1lan estetik biimler olarak var
oldu. Sonra bu aktar1m1 ve tm edebi d_nceleri
sorgulayan ve edebiyattan do an bir etkinlik ortaya 1kt1. Cevap vermektense soru sormaya odaklanm1_ bir aktar1md1. 0leti_imin sorgulayan _ekliydi.
Di er yaz1l1 ve szl birikimlerden fark1: zihinde belli
imgeler olu_tururken genel durumlara ivmelemesi ve
ele_tirmesiydi. Felsefe ad1 alt1nda birle_tirilen bu
etkinlik edebiyat ierisinde kavrulmu_ ve onun bir
rn olmu_tur. 0nsan1n dilden ba 1ms1z hibir edimi olmad1 1 gibi, felsefenin de edebiyattan ba 1ms1z
bir metni olamaz. Felsefe, edebi metinlerin soru soran biimidir. Dile dklmekten itibaren di er tm
edebi rnler ve dil olgusu kar_1s1nda zorunlu olarak
uzla_1 paydas1na ekilir. Pythagoras, [4]Platon, Frege,
[5]Wittgenstein gibi filozoflar1n da dedi i gibi sylenen
her _ey s1n1rlara ve zorunluluklara sahiptir. Bu durumda felsefenin en byk problemi dil s1n1rlar1 ve dil
oyunlar1d1r. Dil, felsefenin en byk u ra_1d1r.
[6]
Edebiyat1n da en byk
malzemesi ve kayna 1 dildir. Dil ortakl1 1n1n d1_1nda
felsefenin ele ald1 1 sorunlar da edebiyatla i iedir.
Bugn filozof ve yazar ayr1m1 pek belirsizdir. Filozoflar1n hepsi yazard1r. Edebiyat1lar1n o u da filozof
olarak an1l1r. Camus gibi felsefe yap1t1 vermeyen ya
da Rousseau gibi filozof olarak an1lmayan yazarlar
eserlerinde felsefi sorgulamalar yrtrler.
Felsefe ve edebiyat aras1ndaki s1n1rlar1 belirlemek
mmkn de ildir. Byle bir s1n1r izilemez. Felsefe
szc nn be_i i olan Yunanistandaki ortam1
hat1rlamak gerekir. Antik a da Yunanistanda mitolojik bir dnya kurulmu_tu. 0lk filozoflar olarak
adland1r1lan Thales, Anaksimenes gibi bilgelerin

sylediklerinde mitolojik unsurlar bulunmaktad1r. Bir
anlamda mitolojik edebiyat felsefenin temellerinden
biridir denilebilir. Dil edebiyat1 do urmu_tur, o da
felsefeye yol am1_t1r. 0kisi aras1ndaki ili_ki edebiyat
temelli olmu_tur. Fakat ne yaz1k ki akademik felsefeciler edebiyat1 reddetmektedir. Aynen bugn bilimlerin atas1 olan felsefenin bilimlerce yerilmesi ve
fizikiler taraf1ndan felsefe ld denmesi gibi, edebiyat da felsefece yerilmektedir. Halbuki ayn1 _ey
olmasalar dahi i iedirler.[ [7]bak.dmy.info/en-iyi-10kitap/]
Tarihte En Etkili 10 Filozof- Byk filozoflar (2013-09-29 23:14)

Byk Filozoflar
En iyi ya da byk filozoflar listesi ok sama bir

_eydir. Ancak insanlar felsefeyle ilgilenince bu tr
tan1mlara ihtiya duyuyorlar. Nereden ba_layaca 1n1
bilmeyen, filozoflar1 tan1mayan felsefe ilgililerine
yard1mc1 olmas1 a1s1ndan gerekli bir listedir. Burada
listelenen, dnyaya etkisi a1s1ndan filozoflard1r. En iyi
ya da byk filozofu belirlemek mmkn de ildir. Tarihte olu_turduklar1 etki a1s1ndan s1ralama yap1lm1_t1r.
1. http://www.dmy.info/edebiyat-felsefe-iliskisi/b103_ ABD. ve Avrupada yap1lan kimi listelerden ve _ahsi
pondi700/
gr_lerimden uyarlanm1_t1r.
2. http://www.dmy.info/felsefe-nedir/
3.
http://www.dmy.info/edebiyat-felsefe-iliskisi/
764px-1785_bocage_map_of_athens_and_environs_
10.Sigmund Freud(1856-1939)
including_piraeus_in_ancient_greece_-_geographicus_-_
athens-white-1793/
4. http://www.dmy.info/platonda-devlet/
5.
6.
http://www.dmy.info/edebiyat-felsefe-iliskisi/
camus23/
7. http://www.dmy.info/en-iyi-10-kitap/
[1]
Yahudi as1ll1 Alman psikiyatr. Psikanaliz- ruhsal zmleme tedavisinin kurucusu. Bilinalt1ndakileri d1_ar1 1karak ruhsal sorunlar1 zme metodunu geli_tirmi_tir. Hipnoz, libido, id,
alt benlik, ki_ilik gibi szcklerle an1l1r. Psikolojinin
hayat1m1zda yer etmesini sa layan ki_ilerden biridir.
Nietzche psikolog filozoftur. Freud da filozof psikolog.
Filozof olarak tan1nmasa da felsefeye ve gndelik hayata byk etkileri olmu_tur. Hatta o u ki_iye gre en
etkili ki_iden biridir. Psikolojinin felsefeden azade
bir ilgi alan1 olmas1n1 ve insanlar1n benli i sorgulamas1n1 sa lam1_t1r.
9. Friedrich Hegel(1770-1831)
[2]
Felsefesiyle tm bat1 felsefesini ve do udaki d_nrlerin de o unu etkilemi_tir,
d_ndrm_tr. Din ilmi ve felsefe okumu_tur.
Felsefe hocal1 1 yapm1_t1r. Byk bir sistem felsefesi vard1r. [3]Diyalektik denen d_nce yntemini
gndeme getirmi_ ve geli_tirmi_tir. Ona gre diyalek11
tik, evrendeki temel yasad1r. Hegel tmtanr1c1d1r.

Evrenle tanr1n1n ayn1 _ey oldu unu d_nr. Aslolan
ruhtur. Mutlak ruh ise tanr1d1r. Baya 1 kar1_1k bir
felsefesi vard1r. Anlamak iin doktora yapmak gerekir.
Tez- antitez sentez 1kar1m1n1n savunucusu ve uygulay1c1s1d1r. Devletin en yksek rgtlenme biimi
oldu unu syler. Devletle en iyi geinen byk filozoflar ierisindedir. Prusyan1n resmi filozofu gibi
ya_am1_, ld nde resmi trenle u urlanm1_t1r.
gibi konular1n onunla ba_lad1 1 sylenir. Ona gre

do al hak vard1r. Tm insanlar bu haklara
sahiptir ve yle kalacakt1r. Hayat, zgrlk ve
mlkiyet. Avrupadan gelen soy ba 1 ile toprak ve
servet edinimine kar_1 1kt1. Lockeun liberal teorileri [8]politikada uygulamaya al1nm1_ ancak s1ralad1 1
insanl1 1n haklar1 ve fakirlik kar_1t1 sylemlere ilgi
gsterilmemi_tir.
6.Immanuel Kant(1724-1804)
8.Konfys (M.551 479)
[4]
ba_lar.
Uzun bir yolculuk tek bir ad1mla
Genli inde
ocuklara
retmenlik yapm1_t1r. Ard1ndan adalet i_leriyle ilgili
bir memurlukta bulunmu_tur. Devlet i_lerinde ahlakl1
olmay1 sa lamaya al1_1r. 0 eki_meler nedeniyle uzakla_t1r1l1r. Politikaya geri dnse de hayat1n1n o unu
gezmek ve gitti i yerlere hkmet sanat1n1 retmek
iin harcam1_t1r. Konfyslk diye bilinen, Analektler adl1 eseri merkezinde olu_an d_ncesi do uda
devletilik ve [5]politika alan1nda hala i_levseldir.
Yneticilerin insanlar1n iyili i iin al1_mas1n1 tledi.
Konfysl n ana fikirleri, s1k1 planl1l1k, uyum
ve i_birli idir. Tarihin en eski aile soyuna sahiptir.
Yani ailesinden ki_iler hala bilinmekte ve soyu takip
edilebilmektedir. [6]
[9]
F[10]elsefe tarihini derinden etkilemi_tir. Epistemoloji, metafizik etik, mant1k, estetik
ba_l1ca odak noktalar1d1r. Tutarl1 bir sisteme sahiptir.
Newtonun fizi i yasala_t1rmas1 gibi felsefeyi sa lam
temellere oturtmaya al1_1r. Kavramda ve grde
kesin a priori bilgi eleri vard1r. Kant1 ilgilendiren
de bu a priori bilgilerdir. Analitik, ayd1nlatan bilgi ve
sentetik, geni_leten bilgi tasnifi de yapar. Burada da
sentetik, geni_letici bilginin a priori olan1n1n mmkn
oldu unu syler ve Saf Akl1n Ele_tirisinde bunun
imkan1n1 sorgular. al1_malar1 Saf Akl1n Ele_tirisi
adl1 eseriyle yeni bir dneme girer. kritik ncesi ve
Kritik dnem olarak betimlenen felsefe hayat1 modern d_nce tarz1n1 _ekillendirmi_tir. Btn modern
d_nrlerin ondan ald1 1 bir taraf vard1r. Kesinli i
arayan abalar1 grelilik teorisi gibi kavramlarla
sars1lsa da ahlak, etik, epistemoloji konular1nda hala
gndemdedir. [11]bak. dmy.info/immanuel-kantfelsefe-ve-filozoflar-hakkinda/
7. John Locke(1632-1704)
5.Descartes(1596-1650)
[7]
Modern politika alan1nda en
nemli filozoftur. ABD. de olu_an politik felsefenin
temelidir. Ba 1ms1zl1k Bildirgesinin esin kayna 1d1r.
Liberalizmin babas1 olarak tan1n1r. Hmanizm, bireysel zgrlk, materyalizm alanlar1nda d_nceler
geli_tirmi_tir. Liberalizm ve kanunlar nnde e_itlik
12
[12]
Frans1z filozof. Matematik
e itmeni olarak kariyer yapmaya ba_lar. Bavyera
Ordusunda da ayn1 zamanda al1_maktayd1. 0nsan
bilgeli ini _phecilik olmadan ifade etmek istiyordu.
Rasyonel- ak1lc1 d_ncenin babas1d1r. Kartezyen
koordinat sistemini kurdu. Matemati in prensiplerini yazd1. Meditasyonlar adl1 kitab1 hayat1 anlamaya ynelik al1_mas1d1r.D_nyorum yleyse
var1m. (Cogito, ergo sum.) sznde ki_inin _phe
edemeyece i tek _eyin kendisi oldu unu ifade etti.
Tekbencilik ve kendine indirgeme huylar1n1n ortaya
1kmas1na neden oldu. Matematikte kulland1 1m1z
x,y,z bilinmeyenleri ile A,B,C sabitlerini ilk tarif eden
odur. Matematikte 1 1r aan bir bilim adam1 oldu u
kadar metafizik ve epistemolojide ilk akla gelenlerdendir.
4.[13]Friedrich Nietzsche(1844- 1900)
[14]
Alman filolog ve filozof. Tarihteki en tart1_mal1 ki_ilerden biridir. Hristiyan
ahlak1n1 reddetmesi ve tanr1 alg1s1 hep gndemde
olmu_tur. [15]st insan adl1 bir zm getirmi_tir.
Ona gre st insan gelip insanl1 1 kurtaracakt1r. Bu
sper insan iyi ve ktnn tesinde ya_ayacak, kendi
ahlaki yarg1lar1 ve g istenci ile di er insanlardan
stn olacaktur. Naziler onun felsefesini kullanm1_
st insan olduklar1n1 iddia etmi_lerdir. Ancak Nietzchenin kast1 tam tersidir. Ona gre Avrupa bir
dekadens k_ iindedir ve hristiyanl1k sefil kalabal1klar aras1nda yay1lan de erleri km_ bir dindir.
nl sz: Ne kadar ykselirsek, uamayanlara o
kadar kk grnrz. Tm dnyada tanr1 alg1s1n1n
ve dinin sorgulamas1na neden olmu_tur. Estetik, etik,
metafizik, nihilizm, psikoloji, ontoloji, _iir, tarih felsefesi alanlar1nda ad1 s1ka geer.
de il [17]para taraf1ndan ynlendirildi ini eklemesidir. Ekonomik sosyolojinin babas1d1r. Gnmz

[18]politik felsefesine en ok etki etmi_ ki_idir. Konumuz genel felsefe tarihi olmasa, de il felsefenin, tarihin
bile en etkili ki_ilerinden olabilir. Komnist Manifesto ve Kapital gibi eserleriyle i_, i_ilik, i_veren,
[19]ekonomi, [20]kapitalizm gibi konular1 alkalam1_
arpm1_t1r. Onun gr_lerinden yola 1kan ki_iler
dnyan1n yar1s1nda devrim yapt1, yar1s1nda da engellendiler diyebiliriz. Ona gre kapitalizm, i_i s1n1f1n1n
s1n1f at1_mas1n1 kazanmas1ndan nceki a_amad1r.
Kendi zaman1nda devrim ha oldu, ha olacak diye beklemi_tir. Ancak 120 sene gemesine ra men byle bir
ortam gerekle_memi_, komnizm ad1 alt1nda da diktatrlk ve smr uygulanm1_t1r. Kendisinin _yle
bir nl sz var: filozoflar dnyay1 yaln1zca yorumlam1_lard1r oysa sorun onu de i_tirmektir Kendisi
de i_tirmek iin yazm1_ ama ya_ananlar iyi d_nceler
alt1nda kt _eylerden teye gitmemi_tir.
2.Platon(Eflatun)(M.427-347)
[21]
[22]Sokratesin rencisidir.
Sokratesin d_ncelerini bize aktaran da odur.
Atinadaki Akademinin kurucusudur.
Birok
ayd1n ve filozof burada yeti_erek dnyaya bilgi
gtrm_tr. Alan1nda ilk ve tektir. Filozoflar1n
iktidara gemesi gerekti ini sylemi_, bu amala
felsefi ynetim tarz1n1 anlatt1 1 Devlet adl1 eserini
ortaya koymu_tur.[23]bak.dmy.info/platonda-devlet/
Yaln1zca Akademi bile onu tepelere ta_1maya yeter.
3.Karl Marks(1818-1883)
Bat1 felsefesinin tm Platona kadar kklendirilebilir.
nemli politik teorilerinin yan1nda formlar teorisi
gze arpar. Maddi dnyadaki her _ey de i_ir.
Alg1lar1m1z da onlar gibi de i_kendir. Bu yzden
dnyan1n gerekli i zay1ft1r. Dnyadaki her _ey formdur. Bunlar1n bir de alg1ya ba l1 olmayan idea lar1
vard1r. Bir tanr1 dnyay1 yaratm1_ olabilir. Biz onun
[16]
Almanyada do du. 0ngiltereye rnyz ve ondan daha gerek de iliz. Yeni bir _ey
g edip mrnn byk k1sm1n1 orada geirdi. renmeyiz, sadece hat1rlar1z.
Hegelin kal1c1 ruh rentisinden etkilendi. Bu
gr_e gre dnya ruh taraf1ndan ynlendirilmektedir.
Marks1n gr_e katk1s1 dnyan1n ruh taraf1ndan 1.Aristoteles (M. 384-322)
13
15. http://www.dmy.info/ustinsan-nedir-nietzsche/
16.
tarihte-en-etkili-10-filozof-unlu-iyi-buyuk-filozoflar/
[24]
Listelerin tart1_mas1z lideri
Aristoteles k1ta felsefenin ula_t1 1 her yere ula_m1_t1r.
0slam ve hristiyanl1k felsefeleri onun felsefesi zerine
kuruludur desek yanl1_ olmaz. Herkesin ortak bir paydada bulu_tu u bir felsefe ortaya koymu_tur. Filozof
oldu u kadar fen bilimleriyle u ra_m1_ birok bilimin
ilk uygulayan1 olmu_tur. Platonun rencisidir. Lise
adl1 okulunu kurup psikoloji, politika, fizik, edebiyat
e itimleri vermi_tir. Byk 0skenderin hocas1d1r.
Byk 0skenderde felsefesi grlebilir. 0skender de
aynen Aristoteles gibi, Bat1dan 1k1p do unun u noktalar1na kadar bir sentez olu_turabilmi_tir. Aristonun
nedensellik ve mant1k a1klamalar1 felsefede uzun
sren bir ilktir. Bilimsel al1_may1 sistemle_tiren de
odur. Bilimler Aristoya ok _ey borludur. Her
konuda bir _eyler syleyen ok ki_i vard1r ama her
konuda bu kadar etkili olan sadece Aristoteles tir.
1.
85px-marx_old/
17.
dunyayi-kim-yonetiyor-para-babalari-finans-baronlari/
18.
19. http://www.dmy.info/dunya-ekonomi-tarihi/
20. http://www.dmy.info/tag/kapitalizm/
21.
120px-plato-raphael/
22. http://www.dmy.info/sokratesin-olumu/
23. http://www.dmy.info/platonda-devlet/
24.
120px-busto_di_aristotele_conservato_a_palazzo_
altaemps_roma-_foto_di_giovanni_dallorto/
105px-hegel/
3. http://www.dmy.info/diyalektik-nedir/
konfuzius-1770/
5. http://www.dmy.info/siyaset-nedir/
6. http://www.dmy.info/gokturklerin-devlet-anlayisi/
93px-john_locke/
8. http://www.dmy.info/siyaset-nedir/
9.
89px-immanuel_kant_2-2/
11.
immanuel-kant-felsefe-ve-filozoflar-hakkinda/
12.
frans_hals_-_portret_van_rene_descartes/
13. https://tr.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Nietzsche
14.
nietzsche187a/
14
7.
91px-sigmund_freud/
4.
siyaset-felsefesi-politika-devlet-filozoflari/
2.
1.3
October
Filozof Nedir? (2013-10-02 18:46)
[1]
Filozof nedir
Gncel szlkte: Felsefeyle u ra_an ve felsefenin
geli_mesine katk1da bulunan kimse, felsefeci, feylesof.
2. Felsefe yapmaya merakl1 olan (kimse) 3. (Mecaz)
Sakin, kendi halinde ya_ayan, olaylar1 kendine zg yorumlayan. kkenbilimsel szlkte: Ar faylaskf/f+laskf
felsefe ile u ra_an Eski Yunanca filsofos bilgelik
seven, Pythagoras, filM sevmek + sofs bilge, bilgin,
usta diye gemektedir. Edebiyat1m1zda feylesof, rind,
bilge, mutasavv1f, alim diye kast edilen bir imgenin
tm dnyadaki ad1d1r. [2]bak.dmy.info/felsefe-nedir
0lk Filozoflar
Trkede ilk olarak Kutadgu Bilig adl1 eserde
geer. Filozof adland1rmas1n1 kullanan ilk ki_i Pisagor (Pythagoras, M. 570-495)dur. Pisagor filozof szc n sorgulay1p bulmaya al1_an ki_i anlam1nda kullan1yordu. Bundan nce filozoflar bilge,
alim gibi szcklerle a 1r1l1yordu. 0lk filozofun Miletli
Thales (M. 624-546) oldu u varsay1l1r. Tabi byle
bir tan1m yapmak zordur. Zira felsefe ve filozof gibi
tan1mlar greli ve de i_kendir. Tarih boyunca bilge
ki_ilere filozof szc yak1_t1r1lm1_t1r. Bilim adamlar1
18. yy. a kadar do a filozoflar1 olarak an1lm1_t1r.
Filozof herhangi bir konuda d_ncelerin tesini
soru_turan, sorgulayan, arka perdesini bulmaya al1_an
ki_ilere yak1_t1r1lan bir nvan olmu_tur. Filozof ad1n1
kullanan ilk ki_iler Yunanl1 bilginlerdi. Bat1 Anadolu,
Trakya ve Mora Yar1madas1 evresinde kullan1lmaya
ba_lanan isim giderek tm dnyaya yay1ld1. Yunan
kltr zerine ykselen Roma 0mparatorlu u ba_
etkendi. Ciceronun yaz1lar1nda filozof, felsefe ve Yunanl1lar1 s1k s1k okuyoruz.
15
[6]bencillik en ba_ta gelir. 0nsan epey bencil olmal1 ki, filozofta en az bulunan zelliklerden biridir.
Felsefeyi do uran da filozofun bu bencilli i fark etmesidir. 0nsan1n kendince uydurup kendince inanmas1n1
sama bulan ve ele_tirene filozof denir. 0nsan1n geri
dnlmeyecek lde bozuldu unu syleyen, uyaran,
ll olmay1 tavsiye eden ki_iler genelde filozoftur. Filozoflar genelde fikirleri ad1na bir eyleme
gemezler. Sadece sylerler. Felsefede uygulama
a_amas1na gemek pek nadirdir. Platonun 2400 y1l
nce dedi i gibi filozoflar1n iktidar1 hi mmkn
olmam1_t1r. nk uygulamaya geecek bir _ey
yoktur. Zorla felsefe olmaz. 0nsanlar olan iyilikten de so urlar. Sokrates gibi do urtma yntemi
uygulan1r. [7]Sokrates ar_1da pazarda halka sohbet ediyor, felsefe yap1yordu. Cevaplar1 vermek
yerine tart1_1yor, insanlara ip ular1 vererek kendileri iin ke_fetmelerini sa l1yordu. Bylelikle filozof hem kendine, insanl1 a fayda sa l1yordu; hem de
evredeki tm varl1k alemine farkl1 bak1_ a1lar1ndan
yakla_abiliyordu.[8]Bak.dmy.info/felsefe gerekli midir?
[3]
Felsefenin ba_lad1 1 tarih olarak
6.yy sylenir.
Buda, Konfys ve Thales 6.
yzy1lda ya_am1_t1. Thales(m.624-546) kendine filozof demiyordu ama sonradan ilk filozof say1ld1. Gautama Buda(m. 563-483) halen bat1da etkisi devam eden, daha ok bilgelikle an1lan bir bilgindi.
Konfys(m.551-479) ise nemi sonradan anla_1lan
bir d_nrd. nn ayn1 anda ya_ad1 1 bu zaman
ba_lang1 kabul edilse de, sonradan felsefe ad1n1 alan
bu bilgelik hareketi daha eskilere uzanmaktad1r. Her
_eyin bir etkisi ve bir tepkisi oldu u gibi felsefenin
de nedenleri vard1r. Felsefe Kant1n dedi i gibi bo_
zaman1 olan Yunanl1larca icat m1 edilmi_tir? Belki sistematik olmas1 Yunanl1lardand1r ancak bilgelik, sorgulama, merak etme insan1n eski zamanlar1na kadar
[9]Wittgenstein tm filozoflar1 suyu buland1rmakla
ula_1r. Aristonun dedi i gibi: insan do al olarak
sulam1_, felsefe yapmak yerine el i_lerinde al1_may1
bilmek ister. Felsefede do al bir yan olmal1d1r. Bir
tlemi_ti. Marks, filozoflar1 dnyay1 sadece yo_ey felsefeye neden olmu_tur.
rumlamakla ele_tirmi_ti. Hawking gibi fizikiler
felsefenin ld n ve bilimlerle yar1_amad1 1n1
[4]Felsefe neye tepki gstermi_tir? Filozof, bilge, alim
sylemi_ti. Birok filozof ve bilgin felsefeyi ve filodiye addedilen ki_ilerin zellikleri nelerdir? Filozoflara
zoflar1 ele_tirmi_ti. Felsefeyi ldrd n syleyen bir
bakt1 1m1zda, kalabal1klar1n pe_ine d_t gnlk
sr insan vard1. Ne yaz1k ki tm bu ki_iler yok olsa da
heveslerden ve maddi zevklerden ar1nm1_, kurtulmu_
felsefe dedi imiz etkinlik kalacakt1r. 0nsanl1k bile yok
kimseler grrz. H1rs sadece sorgulamalar1nda vard1r.
olsa felsefe muhakkak vard1r. Tabi felsefe tan1m1n1 ok
o unlu un ve kalabal1 1n yapt1 1n1, ya_amak iin yok
geni_ al1yoruz. Szlklere bakmay1p, geneli ele_tiren
etmeyi yapmazlar. Do u bilginlerinin o u bir canl1y1
bir felsefe anlay1_1n1 gz nne al1rsak evrende her
incitece im diye bir yere gitmez, baz1 bakliyat ve sezaman felsefi bir yn oldu unu grrz. Filozof inbzeler hari bir _ey bile yemezlerdi. Bat1da da filosan1n kt yan1n1 fark edip deh_ete d_en, sonras1nda
zofluk, halka dan1_manl1k yapan, geimini hocal1k veya
felsefi sorgulamalar yapan insanlar1n [10]genel ad1d1r.
basit i_lerden kar_1layan ki_iye denk gelirdi. Tarih
[11]Bak1n1z:D_nce Tarihi
boyunca benzer zellikler yak1_t1r1lm1_, ya_anm1_t1r.
Bir _ey daha yak1_t1r1l1r. Kar_1 1kmak Filozof do al
olarak sorgulamak ister. nk bilgelik di erlerinden 1.
farkl1 olmakt1r. Bilgenin iyi ya da kt olmas1 bir filozof-nedir-filozof-kimdir-filozofun-ozellikleri-gorevleri-gorusl
petrini_weeping_heraclitus/
yana, farkl1 olmas1 elzemdir.
3.
filozof-nedir-filozof-kimdir-filozofun-ozellikleri-gorevleri-gorusl
[5]
Di er insanlardan farkl1 olarak filozof
ezmez, smrmez. En ba_ta bilgelik, filozofluk byle
1km1_t1r. Sorgulanacak baz1 _eyler vard1r. Mesela
insan1n en temel zellikleri sorgulamaya de erdir.
illustrerad_verldshistoria_band_i_ill_107/
5.
filozof-nedir-filozof-kimdir-filozofun-ozellikleri-gorevleri-gorusl
723px-schnorr_von_carolsfeld_bibel_in_bildern_1860_
16
Felsefi
005/
Szler
Filozoflar1n
nl
Szleri
http://www.dmy.info/ (2013-10-05 21:10)

bencillik-nedir-egoizm-bencilligin-nedenleri-zararlari/
6.
9.
10.
http://www.kafkas.edu.tr/dosyalar/sobedergi/file/
003/03%20(14).pdf
11.
http://mimoza.marmara.edu.tr/~avni/dersbelgeligi/
felsefekolu/dusuncetarihi/
[1]
Felsefi Szler
Felsefi szler yaz1nda oka yer edinen cmlelerden

olu_ur. D_nceleri az ve z _ekilde, bir tmcede ifade
eden yap1lara zl sz denmektedir. Yo un anlam1yla
k1sa yoldan fikirleri anlat1r. al1_ma filozoflarca
Yaln1zca bir k1sm1n1 yazd1 1m1z
s1n1rlanm1_t1r.
szlerin kayna 1 (0ngilizce) [2]Wikiquotedur.
Sorgulanmayan ya_am ya_anmaya de er de ildir.
Sokrates (m. 470-399)
Kendini
bilmek,
tm
bilgeli in
ba_lang1c1d1r.Aristoteles(M.384- M.322)
zler(varl1klar) gereksiz yere o alt1lmamal1d1r.
Ockhaml1 William (1285 - 1349?) Bu sz Ockham1n
Usturas1 olarak da bilinir.
Devlet olmadan insan1n ya_am1 yaln1z, fakir,
mutsuz ve k1sad1r. Thomas Hobbes (1588 1679)
Cogito ergo Sum: D_nyorum, o halde var1m.
Ren Descartes (1596 1650)
Esse Est Percipi- Var olmak alg1lamakt1r. ...A alar
alg1layan birileri oldu u srece vard1rlar. Ormanda
Bir A a Devrilse Kimse Duyar m1?... George
Berkeley (1685 1753) [3]dmy.info/felsefe-sorulari
Olabilecek dnyalar1n en iyisinde ya_1yoruz- Gottfried
Wilhelm Leibniz (1646 1716)
Minervan1n Bayku_u kanatlar1n1 ancak gn batarken
aar. G.W.F. Hegel (1770 1831)
Tanr1 ld. Friedrich Nietzsche (1844 1900)
Bir filozof syledikleri ya da yazd1klar1yla
tan1nmamal1, nas1l ya_ad1 1yla, hatta yry_yle
tan1nmal1d1r. Friedrich Nietzsche (1844 1900)
17
Byk fikirleri d_nenler byk hatalar yaDelilik, ki_ide seyrek grlr; ancak gruplar, partiler, parlar. Martin Heidegger(1889-1976)
uluslar, a lar iin bir kural halindedir..Friedrich
Nietzsche (1844 1900)
Uzun bir yolculuk tek bir ad1mla ba_lar. Konfys
(M.551 479)
Hakiki ve ciddi bir tek felsefi sorun vard1r: 0ntihar.
Hayat1n ya_amaya de er olup olmad1 1n1 yarg1lamak, Filozoflar dnyay1 yaln1zca yorumlam1_lard1r oysa
bu felsefenin temel sorusunu olu_turur. Albert Camus sorun onu de i_tirmektir. Karl Marks(1818-1883)
(1913 1960)
Do ruyu sylersen, hibir _eyi hat1rlamak zorunda
0nsan ne ise o olmay1 reddeden tek yarat1kt1r. kalmazs1n. Mark Twain(1835-1910)
Albert Camus (1913 1960)
En byk bilgelik _u andan zevk almay1 hayat1n
Ayn1 nehire iki kere girilmez. (ayn1 nehirde iki en byk amac1 k1lmakt1r, nk tek gerek budur,
kere y1kan1lmaz) Heraklit (m. 540 m. 480)
ba_ka her _ey d_nce oyunudur. Ama bunun en
byk budalal1 1m1z oldugunu da syleyebiliz, nk
Dnyada grmeyi istedi iniz de i_imin kendisi yaln1zca k1sa bir sre iin var olan ve bir rya gibi
olunuz. Mahatma Gandhi (2 Ekim 1869 30 Ocak kaybolan iinde bulundu umuz bu an asla ciddi bir
1948)
abaya de mez. - Arthur Schopenhauer(1788- 1860)
Szlerin Devam1 iin
1. [5]zl Szler- zdeyi_ler
[4]
0nsano lu kainat
dedi imiz btnn bir paras1d1r, zaman ve
mekanla s1n1rlanm1_ bir para& Kendi benli imizi,
d_ncelerimizi ve duygular1m1z1 her _eyden soyutlanm1_ hissediyoruz, ve buna bilincin yaratt1 1 bir
gz yan1lsamas1 denebilir. Bu yan1lsama bizi ki_isel
arzular1m1za ve en yak1n1m1zdaki birka ki_iye olan
ba l1l1 1m1za hapseden bir cezaevi gibidir. Grevimiz,
_efkat evrenimizi tm canl1lar1 ve btn gzelli iyle
do ay1 da kapsayacak _ekilde geni_leterek, kendimizi
bu cezaevinden azat etmek olmal1d1r. 0nsano lu
varl1 1n1 srdrecekse yeni bir zihniyete ihtiyac1 vard1r.
Albert Einstein (14 Mart 1879 - 18 Nisan 1955)
0yi veya kt insan diye bir _ey yoktur. 0nsanlar iyi veya kt olmay1 d_nceleriyle belirlerler.
William Shakespeare (1564- 1616)
Zeki adamlar syleyecek bir _eyleri oldu u iin
konu_urlar. Aptallar, konu_malar1 gerekti i iin.
Platon (M.. 427-347)
Ne kadar bilirsen bil, sylediklerin kar_1ndakinin
anlayabilece i kadard1r. Mevlana(1207-1273)
18
2. [6]zl Szler- D_ndrc szler

3. [7]zl szler- Aforizmalar
1.
unlu-filozoflarin-sozleri-felsefi-sozler/talkicon/
2. http://en.wikiquote.org/
3. http://www.dmy.info/felsefe-sorulari
4.
unlu-filozoflarin-sozleri-felsefi-sozler/solvay_
conference_1927/
5. http://www.dmy.info/ozdeyisler/
6. http://www.dmy.info/dusundurucu-sozler/
7. http://www.dmy.info/aforizmalar/
Felsefe Sorular1- Felsefe Szleri- Filozofa sslenmi_. Neden her _ey ez ya da ezil sav1na gre
dzenlenmi_. Yoksa insan1n byle bir alg1ya sahip
Konu_malar (2013-10-07 12:31)
olmas1 onun smrc anlay1_1ndan m1 ileri gelir?
0nsan hep ezdi i iin mi, hep smrd iin mi
smrld n d_nr?
[4]Kavga, sava_, at1_ma neden var?
Neden
uyum iinde ya_ayam1yoruz? Payla_1lamayan nedir?
Dnyada o kadar alan, o kadar kaynak varken neden hep daha fazlas1n1 istiyoruz? 0nsanlar neden
hi doymuyorlar? Bir ki_i hayat1 boyunca harcasa
[1]
Felsefe Sorular1 - Felsefe Szleri- tketemeyece i serveti neden biriktirir? Devletler s1rf
Filozofa Konu_malar ba_l1 1n1 att1k nk[2] felse- daha fazla tketmek iin neden srekli i_gal eder?
fenin farkl1 bir soru anlay1_1 vard1r. Bilim, sanat ya da
i_ a1s1ndan sorunlara yakla_mak felsefe ile yakla_maya Baz1 toplumlar susuzluktan bile lrken, gnlk 600
benzemez. Felsefe bir meslek de il, bir ya_am tarz1d1r. litre su harcayan geli_mi_ lkelerin insanlar1, nas1l bu
Felsefenin sordu u sorular ya_ama dairdir. Belli bir kadar rahat ve vurdumduymazd1r. o u insan gnlk
alanda sadece ona ili_kin sorular1 yoktur. Odakland1 1 yiyece ini zor bulurken Milyonlarca ki_inin servetine
konu ile birlikte her _eyi ve herkesi ilgilendiren soru- sahip insanlar nas1l var olur? Bir _ah1s nas1l bir i_
lar sorar. Bu sorulardan baz1lar1n1 s1ralayaca 1z.[3] yapm1_t1r ki lkelerden dahi byk bir servete sahiptir?
dmy.info/felsefe-nedir/
Hayat nedir? Hayatta bir sr _ey yap1yor, do uyor,
reniyor, al1_1yor, lyoruz. Birok _eyin nedenini
soruyoruz. Hayat1 hi sormuyoruz. Tm bu nedenselli in iinde bulundu u hayat ne olabilir?
0nsan neden yaln1zd1r? Neden srekli bir stn ama
zgn, tek olan insanl1k grnts var. Hayatta bunu
yapan pek ok birey var ve hi de ho_ kar_1land1klar1
sylenemez. Dnyada tek oldu unu san1p sadece kendisi iin al1_an ki_iler var. 0nsanl1k da byle mi?
Acaba yaln1zl1 1m1z bir yan1lg1 m1? 0nsanl1k neden
yaln1z ve stn olsun ki?
Geli_mi_ lkeler neden bu kadar geri kalm1_?
Dnyan1n en geli_mi_, en ileri teknolojisine sahip uluslar1 neden en fakirleri smryor? Hibir gc olmayan lkelere neden zorla zgrlk ve demokrasi
gtrlyor? Byk uluslar insanlar1 ldrerek nas1l
geli_tirmeyi amal1yor?
[5]
Zenginlik ve fakirlik neden var? Zengin neden payla_m1yor? Ad1 stnde,
zengin, fazladan bir _eyleri var. Fazlal1klar1n1 neden
payla_m1yor? Hadi payla_mad1 diyelim, neden daha
da fazlas1n1 istiyor? En fazlas1na sahip olanlar dahi
doymuyor. Peki neden baz1 insanlar hibir _eye sahip
olmay1 istemiyor ve her _eyini payla_1yor?
Neden fakir elindeki son ekme i bile yard1m iin kullan1rken zengin bir kum tanesinden vazgemiyor? Zengin: Farsa sang+n ta_larla ssl / dmy.info
1.
felsefe-sorulari-felsefe-sozleri-filozofca-konusmalar/
question_in_a_question_in_a_question_in_a_question/
Demokrasi yalan1 neden bu kadar tuttu? Eski Avrupa

kolonileri 50 y1ld1r demokratik ama hala tm maden,
do al kaynak ve i_ piyasalar1 Avrupal1lar1n elinde? Bir
insan1 inand1rmak ok zorken halklar1 kand1rmak neden bu kadar kolay? Neden en ok gz boyayabilen
seiliyor?
2.
dunyayi-kurtarmak-icin-ne-yapmaliyiz/
4.
bencillik-nedir-egoizm-bencilligin-nedenleri-zararlari/
5.
felsefe-sorulari-felsefe-sozleri-filozofca-konusmalar/
Hayat neden ac1mas1z? Her yer korku ve keder ile noel_halle_-_the_education_of_the_rich_people/

19
1.4
November
Felsefe Gerekli midir- Neden Do mu_tur

(2013-11-17 01:47)
Felsefe gerekli midir?

Felsefe, merak anlay1_1 olarak insan1n kendine has
zellikleriyle ili_kilidir.[1][Bak. Dmy.info/felsefe-nedir]
Hayat1n farkl1 ve ele_tirel bir davran1_1 oldu u
sylenebilir. 0nsan kendini ne 1kar1p, do an1n
di er yelerinden farkl1 ya_am alanlar1na sahip
olmu_tur. 0nsan1n kendi iinde farkl1la_arak, insanl1 1n
do as1n1 olu_turdu u sylenebilir. Hayat1n iindeki
bu e_itlenme, bireyin farkl1 zelliklerine, farkl1 ya_am
biimlerine yol am1_t1r.
[2]
0nsan do adan ayr1l1rken kendi iinde de baz1 ayr1l1klar
ya_am1_t1r. Do aya yabanc1la_1rken kendine de yabanc1la_m1_t1r. Ba_larda hayvanlardan ay1ran merak
ve ileti_im nitelikleri, sonralar1 insan1 kendine yabanc1la_t1rm1_t1r. Tarih boyunca merak edip de i_tik,
yetinmedik rettik. Hayat1n kendisine ait bu farkl1l1 1
u noktalarda ya_ad1k. Bu merak, retim, asl1n1 sorgulama ve de i_me zelli i daha sonralar1 felsefe ad1yla
ya_anacakt1r. Do ay1 sorgulay1p, ondan _phe etmeye;
zekaya, d_nceye , geli_me demi_tik. 0nsan1 sorgulay1p, insanl1 1 d_nmeye de felsefe diyebiliriz. Felsefeyi: insan1n do adaki fark1n1 u noktalarda ya_amas1
olarak niteleyebiliriz.
Tar1m ile birlikte yerle_ik hayata geen insanlar beslenmek ve ya_am kayg1s1 gtmekten farkl1 _eylere vakit
buldular. Dil geli_ti. 0leti_im artt1. Al1_veri_ o ald1.
Payla_acak _eyler artt1 ve ya_amsal ihtiyalar tamamland1. Sonras1 e lenmeye kalm1_t1. E lenmenin
yan1nda daha farkl1 ne yapabiliriz? Diye d_nenler
oldu. 0nsan1n buraya kadarki yolculu unu ve bundan
sonraki yolunu merak edenler oldu. 0nsanl1 1 mevcut
geli_mesine getiren merak1 _imdi ard1ndakini sorguluyordu.
[3]Felsefe gerekli midir? Felsefe insan1n do as1ndan
gelir. Yaln1z do adaki binlerce tr aras1ndaki insanl1k
gibi, felsefe de insanl1k iinde enderdir. Ya_am1 ve
ona ait geleri merak etti imiz srece elzemdir, hayatidir. Bizi bugnlere getiren merak1n merak1d1r.
20
0ki kere merakt1r, iki kere d_ncedir. Hayat1n ta Felsefe Yapmak Nedir (2013-11-23 15:09)
kendisidir ancak milyarlarca gezegen ve gk cisminde
bulunmayan hayat, dnyada yer ald1 1 gibi; felsefe Felsefe Yapmak Nedir
de milyarlarca insanda olmayabilir. Ancak evrende
bir dnya kadar ki_ide olur. Bak: [4]dmy.info/felsefeneye-yarar/
Felsefe hangi ihtiyalardan do mu_tur? Hayat1n
ihtiyac1 nedir?
[[5]Bak.
dmy.info/hayat-nedir
[6]dmy.info/hayatin-anlami] Hayat1n ihtiyac1 neyse
felsefe onun oca 1d1r. Hayat1, insan1 geli_tiren her
_eyde felsefe vard1r. Olaylar1n ard1na bakmak, anlamaya al1_mak, kurgulamak, yetinmemek, hayat
organizmas1n1n en zgn nitelikleri felsefenin iinde
bar1nd1r1lm1_t1r. Canl1l1 1n ve iindeki insan1n en belirgin yan1 ileti_im de bunun arac1d1r. Do an1n olumsuz etkilerinden s1yr1lmak iin d_ncenin d_ncesi
olarak insanl1 1n byk bir ihtiyac1n1 kar_1lam1_t1r.
Bugn de do an1n ve hayat1n katledilmesi kar_1s1nda
yer almaktad1r. 0nsana dair ne varsa onun ard1na
bakmakta felsefeye ihtiya duyulmu_tur. Daha nce
syledi imiz gibi, insanl1k kadar enderdir. Ancak
evrendeki bir mucize _eklinde tahayyl edebiliriz.
ok ufak bir yer kaplar ancak etkisi muazzamd1r.
[7][Bak.dmy.info/dunyayi-kurtarmak-iin-felsefe]
[1]
Felsefe - Eski Yunanca philosopha - bilgelik-sevgisi anlam1na gelmektedir. Philsophos ise
bilgelik seven demektir.
Genel kan1ya gre sophos- bilge szc n abart1l1 bulan Pythagoras taraf1ndan ortaya konulmu_tur. 1k1_ nedeni
kendine bilge denmesine raz1 olmamakt1r. Bilgelik
seven yak1_t1rmas1 felsefecinin bilgiye hrmetini betimler. Alak gnlllk, yetinmek, agzl olmamak
felsefe yapan ki_inin zelliklerindendir. Felsefe yapmak Antik Yunanda genel erevesi izilmi_ d_nce
etkinli idir. Bilgelik gibi stnlk atfeden s1fatlar
dahil maddi dnyan1n i_tahlar1nda s1yr1lmay1 gerektirir. ([2]Bak.dmy.info/felsefe-nedir) Maddi dnyadan
s1yr1lmak, duyulardan kurtulmak basit bir i_ de ildir.
Hayat1n nceli i bu fiziksel ihtiyalar1 tamamlamakt1r.
Ancak maddi ihtiyalar1 tamamlad1ktan sonra felsefe
yapabiliriz. Bu tamamlamak d_nce ile bu ihtiyalar1
2.
http://www.dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/ bertaraf etmek _eklinde de gerekle_ebilir. Birey nce
800px-discourse-into-the-night/
fiziksel gerekleri sonra da sosyal gerekleri gidererek/
3. http://tr.wikipedia.org/wiki/Felsefe%E2%80%8E
onlardan kurtularak felsefe yapabilir.
4. http://www.dmy.info/felsefe-neye-yarar/
5. http://www.dmy.info/hayat-nedir
6. http://www.dmy.info/hayatin-anlami
7.
http:
//www.dmy.info/dunyayi-kurtarmak-icin-ne-yapmaliyiz/
Felsefe bilgelikten sonraki a_amad1r denilebilir. Bilge

olmay1 a_mak ise tevazu ile gerekle_ir.
0nsan
bilge/bilgin olduktan sonra bundan s1yr1labilirse
felsefe yapabilir.
Bunu hayat1n her an1nda da
ya_anabilir, belli bir konu zerine de odaklanabilir.
Felsefeyi ya_ayanlara filozof denir. Hayat1n her
an1nda felsefece ya_ar, gnlk olaylar1 felsefelerinin
bir rne i olarak grrler. Belli bir konuda felsefe
yapmak da mmkndr. Devlet felsefesi, bilim felsefesi, ahlak felsefesi, sanat felsefesi gibi alanlar konu21
lar1nda al1_an ki_ilerin de yorum getirdi i d_ncelere

sahiptir. Felsefe olaylar1n, olgular1n temellerine ve
dayanaklar1na iner. Bir konuda bilgi sahibi olmak
ki_iyi zeki yapabilir. Ancak bilgi ile filozof olunmaz.
Filozof bilginin tesindedir. renmek, edinmek de il
onu sorgulamak, _phe duymak iste indedir. 0rdelemek, incelemek, ard1na bakmak davran1_lar1d1r.
Felsefe Konular1- Alanlar1 (2013-11-27 16:41)

Felsefe Konular1
Felsefe hayata dair genel d_ncelere sahiptir. Bir
konu ya da bir alanla s1n1rl1 de ildir.
0nsan1n
a_k1n merak anlay1_1d1r. Sorgulamak, merak etmek,
ele_tirmek temel davran1_lar1d1r. Burada [1]felsefenin alanlar1n1 s1ralarken zerinde en ok felsefe
yap1lm1_ konular1 yazaca 1z. Yine belirtmek gerekir ki:
felsefe herhangi bir _eyin felsefesi de ildir. Her _eye
felsefece yakla_1labilir. Biz burada, di er konular1n
etraf1nda topland1 1 ekirdek alanlar1 s1ralayaca 1z.
A_a 1dakilere ek olarak Politik Felsefe ve Toplum
Felsefesi de ana konulardan say1labilir. [2]Bak1n1z
dmy.info/felsefe-nedir
Felsefe yapmak d1_ar1dan renilmez. Bilgiyi ba_ka

insanlardan edinebiliriz. Ancak felsefeye kendimizce
ula_mal1y1z. Ki_i: bilgi, ki_ilik, zenginlik, zevk gibi
istekleri a_abilirse filozof olabilir. Fiziksel dnya
felsefi sorgulamay1 zorla_t1r1r. En iyi ve en basit
d_nceler dahi d1_ar1dan duyarak edinilmez. Felsefe
renilmez. Birey kendi kendisine felsefi sorgulamalar
yapmal1d1r. [3]Felsefe yapmak iin mtevaz1 ve merakl1 olmak gerekir. Bunun nedeni de ncelikle maddi
dnyadan s1yr1lmak, ard1ndan d1_ar1dan bakarak olay- Felsefenin 5 ana konusu
lar1 anlayabilmek iin merak etmektir. Felsefe yapmak
gnlk olaylar iinde bir dnme dolap gibi dnen insanl1 a d1_ar1dan bakarak tarif etmektir. nce gnlk
1. Etik- Ahlak
h1rslardan s1yr1lmak, sonra da anlatabilmek iin basit
ve mtevaz1 olmak filozofun temel zelliklerindendir. 2. Epistemoloji- Bilgi
Bak.dmy.info/filozo f-nedir
3. Estetik - Sanat
1. http://www.dmy.info/felsefe-yapmak-nedir/jean-leon_
gerome_-_diogenes_felsefe_yapmak_diyojen_kopekcilik_
kinikler/
3.
4. Mant1k
5. Metafizik-Varl1k tesi
http://librarycatalog.bilkent.edu.tr/client/en_GB/
university/search/detailnonmodal?qf=AUTHOR%09Author%
Etik
09Nietzsche%2C+Friedrich+Wilhelm%2C+1844-1900.
%09Nietzsche%2C+Friedrich+Wilhelm%2C+1844-1900.&d=
ent%3A%2F%2FSD_ILS%2F870%2FSD_ILS%
3A870389~ILS~0~84&ps=300
Ahlak felsefesi do ru ve yanl1_ alg1s1n1 ahlaki

farkl1l1klara i_aret ederek inceler. Yunanca ethos
ki_ilik demektir. Bireyler ve toplumlar aras1 farklardan yola 1karak do ru ve yanl1_1n znelli i, ahlakili in lt, davran1_lar1n ve d_ncelerin hakl1l1 1haks1zl1 1 gibi d_nceler yrtr. 0nsan nas1l davranmal1d1r? sorusunu e_itli durumlarda rneklendirir.
0yi- kt, do ru-yanl1_, bilgelik- erdem, su, adalet
gibi szckler anahtar kelimeleridir.
Estetik
Gzellik ya da sanat felsefesi zevk, sanat, gzellik
gibi kavramlar1 sorgulayan d_nce alan1d1r. Bilimsel olarak duyular1n felsefesi oldu u sylenir. D1_
dnyadan ald1 1m1z duyular1n yorumlanmas1, buna
kar_1l1k gelen duygular, yarg1lar ve d_ncelerin irdelenmesi sz konusudur. Edebiyat teorileri, film ve
mzik felsefesi, sanat eserlerinin ele_tirilmesi gibi sanat
22
sorgulamalar1nda ad1 geer.

Metafizik
Var olu_ al1_mas1
Bilgi uzmanl1 1 ya da bilgi felsefesi, bilginin s1n1rlar1 ve Var Olmak nedir/nas1ld1r?
do as1 ile ilgilenir. bilgi teorisi olarak da adland1r1l1r.
Bilginin tan1m1, nas1l edinildi i, hangi alanlarda nas1l
bilgiler bulundu u gibi sorular1 vard1r. Gerek, inan, Politika
yarg1 gibi kavramlarla bilginin ili_kisi nemli sorun- Ynetim al1_mas1
lar1ndand1r. Bilgi nedir, Neyi bilebiliriz- bilemeyiz, Nas1l ynetmeli/memeli?
Bilmek nas1l olur, Bilginin s1n1rlar1, trleri, s1fatlar1
nelerdir? gibi sorular1 bulunur.
Epistemoloji
Mant1k
Geerli ak1l yrtmeyi betimleyen disiplindir. Olaylar
ve d_nceler aras1 ba lant1 kurmak ve d_ncelerin
birbiriyle ili_kisini irdelemek temel i_levleridir.. Do ru
d_nce, d_nce yntemleri, d_nceler aras1
ba lant1 gibi hususlarla ilgilenir. Felsefe, matematik,
bilgisayar bilimi mant1kla en alakal1 alanlard1r.
Felsefenin Di er Baz1 Konular1

Devlet Felsefesi [3]dmy.info/siyaset-politika-devlet-felsefesi/
Hukuk Felsefesi
Zihin Felsefesi
Metafizik
Varl1k tesi, var olmak ve maddenin do as1 ile ilgilenir.
Var olu_un do as1, dnya ve hayat1n nitelikleri, nedenleri, ele_tirisi ve bunlar1n sorgulanmas1 nemli sorunlar1d1r. Metafizik bir konunun var olan nedir? var
olmak neye benzer? gibi temel iki sorusu vard1r.
Din Felsefesi
Bilim Felsefesi
evre Felsefesi
Matematik Felsefesi
Dil Felsefesi [4]dmy.info/dil-felsefesi-nedir
Etik
Eylem al1_mas1
Ne yapmal1y1m?
Meta- Etik
E itim Felsefesi
Tarih Felsefesi
Estetik
Sanat al1_mas1
Gzel nedir?
Fizik Felsefesi [5]dmy.info/fuzzy-bulanik-mantik-fizik/

Psikoloji Felsefesi
Epistemoloji
Bilgi al1_mas1
Onu nas1l biliyorum?
Uzay ve Zaman Felsefsi

Teleoloji
Analitik Felsefe
Mant1k
D_nce Yap1s1
Nas1l D_nrm?
Yap1sal Felsefe
Toplum Felsefesi
23
1.
http://felsefekulubu.pau.edu.tr/anafelsefiakimlar.
asp
K1sa - zet Felsefe Tarihi
3.
Felsefe Tarihi zet (2013-11-29 01:32)
http:
//www.dmy.info/siyaset-politika-devlet-felsefesi/
4. http://www.dmy.info/dil-felsefesi-nedir-giris/
5. http://www.dmy.info/fuzzy-bulanik-mantik-fizik/
[1]
Felsefe tarihi zetini haz1rlarken bir 1rp1da okunabilecek bir yaz1 iin u ra_t1m. Yeterince k1salmam1_
olabilir. mr boyunca felsefe yapm1_ adamlar1 bir
cmleye s1 d1rmak epey zor. Varolu_ulardan sonraki anla_1lmaz olmay1 felsefe sananlar1 anmad1k.
Nitekim bin y1l nce ya_ayan beyaz giyimli, sandaletli adamlardan beri felsefede pek yeni bir _ey
yok. Yeni olan: insanl1 a hitap eden felsefe seslerinin
grmezden gelinme seferleridir. Syledikleri ne olursa
olsun, hepsinin felsefe yapt1klar1, hayat1n ard1na bak1p
onu sorgulad1klar1 bellidir. Her ne kadar farkl1 gibi
grnse de ard1na bakma eyleminin farkl1 gzleridir
bunlar. 0nsanl1 1n bu garip u ra_1 her zamana ve her
yere hitap etmektedir. Ele_tirmekten ekinmeyiniz.
[2]Dmy.info/felsefe
Milet Okulu (Milattan nce 7. yzy1l) Thales, Anaksimandros, Heraklit, Anaksagoras
Evrenin hangi maddeden yap1ld1 1n1 sordular. Thales:
su, Heraklit: ate_ dedi. Bilimsel geli_meye de yol aan
bir merak anlay1_1 geli_tirdiler. Varsay1mlar, gerekler
toplay1p
hipotez retmek ve bunlar1 s1namak bu filozoflar1n
gr_lerinden tremi_tir.[3]Dmy.info/Felsefenin Konular1
Pre Sokratik- Sokrates ncesi Felsefe (M. 7-5 yy.)
Empedokles, Parmenides, Eleal1 Zeno , klid, Pisagor
Bu d_nrler _eylerin zyle ilgilendiler. Birlik ve
okluk hakk1nda fikirler yrttler. Zaman ve hareket
teorisi(Zeno), Mant1k ve matematik teorisi(klid ve
Pisagor) nemlidir. Parmenidesin birlik ve Pisagorun
matematik d_nceleri Platonun formlar fikrini etkilemi_tir.
Do u Felsefesi (M.6-5 yy.)
Buda
Lao-Tse, Konfys,
Konfys hak, adalet, toplum ve davran1_lar

hakk1nda brokrat gzyle eserler vermi_tir. Buda24
ayd1nlanm1_ ki_i- hayat1n bir katlanma oldu unu, bu

ac1y1 a_mak(nirvana) iin a_1r1 ulardan sak1nmak
gerekti ini syledi. Lao Tse her _eyin alt1ndaki gere i
arad1. Tao- yol- adl1 anlay1_1 gemi_, gelecek ve evre
gibi unsurlarla uyumlu ya_amay1 tler.
Var olan tm fikirleri ele_tirmek amac1ndayd1lar.

Tm dogma ve doktrinleri reddettiler. Hibir _ey
tam olarak bilinemez. ^phe akl1n en savunulabilir
yan1d1r. Epirisizm ve bilimsel yntemin do umunu
sa lam1_lard1r.
Sokrates, Platon, Aristoteles (M.5-4 yy.)
Kinikler Diyojen (M. 4.- Ms. 6.yy.)
En byk filozof olarak hat1rlan1rlar. Syledikleri

bugn de felsefenin oda 1ndad1r. Byk l diye
adland1r1labilir. Platon Sokratesin rencisi; Aristoteles de Platonun rencisidir. Sokrates insanlarla
sohbet ederek onlar1n hayat1 sorgulamas1n1 sa l1yor,
buna da do urtma diyordu. Felsefeyi bir ya_am
yolu olarak grd. Bir _ey yazmad1 ama devlete ve
kay1ts1zl1 a kar_1 duru_u birok filozofu derinden etkiledi. Onunla ilgili bilgilerin o unu Platon diyaloglar
halinde yazm1_t1r. Platon Akademi adl1 bat1daki ilk
yksek renim merkezini kurarak yzlerce filozofun
yeti_mesini sa lad1. Formlar teorisi maddi dnyan1n
idealar1n bir yans1mas1 oldu unu syler. Bilgi bir
hat1rlamad1r. Gerek, ideal formlar1n bir yans1mas1d1r.
Aristoteles bilginin en byk al1_an1d1r denilebilir.
Biyoloji, etik, mant1k, metafizik, mant1k ve saire tm
bilimlerin geli_mesine yol am1_t1r. O da Lise adl1
yksek renim merkezini kurmu_tur.0lk mant1k1 ve
biyolog olarak tan1mlan1r. Hristiyan, 0slam, natralis
ya da materyalist gibi ok e_itli felsefi anlay1_larda
ad1 geer. Platonun formlar teorisini natralist
a1dan yorumlam1_t1r. [4]Bak:dmy.info/sokratesinolumu/ [5]Bak: Dmy.info/platon-devlet
Zevkler do al de ildir ve zararl1d1r. 0nsan1n kendini terbiye etmesi tek yoldur. Dogmalardan ve
varsay1mlardan uzak durmak gerekir. Bireysel h1rslar,
zenginlik, n kt _eylerdir. 0nsan1 srkleyen, i_taha
ba l1 drtlerin bertaraf edilmesi gerekir. Hayat sade
bir _ekilde srdrlrse anlamland1r1labilir ve katlan1labilir.
Hedonizm Epikr (M.4.yy.)

Hazc1 ahlak sistemini geli_tirdi. Zevk en iyi _eydir
dedi. Zevkin kalitesi miktardan daha nemlidir dedi.
Atomcu bir anlay1_a sahipti. Her _eyin grnmez
parac1klardan yap1ld1 1n1 yazd1. Epikrcler s1n1rs1z
dnyalar- galaksiler- oldu una inand1.
Stoac1lar Zeno, Seneca, Epiktetus, Markus Aurelius
(M.3.4. yy.)
Orta a Felsefesi Boethius, Abelard, Ockhaml1

William, 0bn R_d, 0bn Meymun, Anselm, 0bn-i Sina,
Aquinas, Dante, Duns Scotus ( Ms.6.yy.- 15.yy)
Rasyonalizme s1k1 ba l1l1k vard1r. Bu dnem Hristiyan
Felsefesi ve 0slam Felsefesi ile _ekillenir. Genellikle
tanr1 eksenli bir felsefe vard1r. Tanr1 bilim ve ahlak1n
sebebi- sonucu olarak nitelendirilmi_tir. Var olu_a ve
ilahi tasar1mlara yorumlar getirildi. Nedenselli in insanl1 1 tek ba_1na kurtaramayaca 1 savunuldu.
Byk Bilimsel Ad1mlar Bacon, Kopernik, Kepler,
Galileo (15 ila 17. yy.)
Khne d_nceler gzden geirildi. Batlamyusun
dnya merkezli evren fikri Kopernik taraf1ndan
ele_tirildi. Gne_ merkezli sistem ve gk hareketleri hakk1ndaki yorumlar1 kiliseye ayk1r1yd1. Tm
dnyan1n iinde bulundu u ruh halini bu astronomik
abalar de i_tirdi. Kepler bunu matematik temellere
dayand1rd1. Galileo matematik ve bilimi birle_tirerek
yeni bilimsel gr_ler ortaya kordu. Teleskopu ilk
defa kulland1. Kopernikin fikirlerinin do rulu unu
kan1tlad1. Francis Bacon bilimin babalar1ndan biridir.
Avukat ve yazar olmas1na ve bir ke_if yapmamas1na
ra men indktif metoda ses getirdi. Bilginin gzlem
ve deneyle i_lenmesini savundu. Skolastisizmin tam
aksi olan fikirler modern felsefeye yol at1.
Stoa Zenonun ders verdi i avluya verilen add1r.

Dnyan1n tanr1 taraf1ndan konulan sars1lmaz yasalarla
ynetildi ine inan1rlar. Her _ey bir nedenle olur. 0lahi
kanunlara uyum hayat1n amac1 olmal1d1r. Tanr1 bir a da_ Felsefenin Do u_u Hobbes, Descartes, Newton
(17-18. yy.)
uyum yaratmak amac1ndad1r.
17 yzy1l ve sonras1 Bacon ve Galileonun at1 1 yoldan

Septikler- Skeptikler- ^pheciler Timon, Antisthenes, yryen Hobbes gibi d_nrlerce _ekillendi. BilSextus Empiricus (M.5.yy Ms. 2.yy.)
imlerin bilimi ya da ncl bilgi kurmaya al1_1ld1.
25
Bylelikle do a, insan ve toplum bilgisine felsefe ile

yakla_1ld1. Maddi evrenin varl1 1n hareketlisi oldu u
Hobbes taraf1ndan savunuldu. Hobbes Leviathan adl1
kitab1nda otoriter ynetimi savunmu_tur. Hayat1n
yorucu, ac1, yaln1z ve k1sa oldu unu sylemi_tir. Modern felsefenin babas1 olarak nitelenen Descartes ise
_phecili in binas1n1 in_a etmi_tir. Sadece kendisinin
d_nd nden _phe etmemi_tir. Kalan her _ey
_phelidir. D_nyorum o halde var1m. cmlesi ile
tan1nan filozof tekbencili i ve rasyonalizmi bugnlere
ta_1yan d_ncelere sahiptir. Matematik ve metafizi e
nemli katk1larda bulunmu_tur. Isaac Newton ise
fizi i bilimle_tiren ki_idir. Klasik fizi in kanunlar1n1
kayda geirmi_tir. Evrenin i_leyi_i a1s1ndan filozoflar1n byk bir yard1mc1s1 olmu_tur. Onun fizi i
yasala_t1rmas1 gibi, daha sonra Immanuel Kant, felsefenin yasalar1n1 olu_turmaya al1_acakt1r.
a da_ Felsefenin Temelleri Spinoza, Leibnitz,Locke,
Berkeley, Hume, Rousseau, Kant (17-19.yy.)
Spinoza ve Leibniz, Descartes1n Kartezyen dualizmi
ad1n1 verdi i d_nceden etkilendi. Kendi metafizik
sistemlerini olu_turdular. Descartes, Spinoza ve Leibniz iyilik yanl1s1 bir tanr1 d_nm_lerdi. Spinoza
evrenin olu_umuyla tanr1y1 bir tuttu. Panteizmin bu
dnemdeki oda 1d1r denilebilir. Deus Sive NaturaYani tanr1 ya da do a tmcesi ile tan1n1r. 0kisi birbirinin yerine kullan1labilir. Leibniz monadoloji adl1
al1_mas1yla tan1n1r. Monad ad1n1 verdi i metafizik
birimlerin maddeyi olu_turdu unu syler. Zihinsel ya
da fiziksel her _eyin monad ad1n1 verdi i birimlerce
olu_tu unu syler. Bunlar blnemez. Evrendeki
de i_imler de her monad1n al1_mas1na gre _ekillenir.
êyler- olaylar sadece tanr1n1n mdahalesiyle ba l1d1r.
John Locke, Bacon1n deneycili iyle, Descartes1n
_phecili ini birle_tirdi. Felsefeyi problem zme
arac1 olarak tan1mlad1. 0nsan1n bo_ bir levha gibi
do du unu her _eyin deneyimden geldi ini syledi.
George Berkeley adl1 psikopos ise maddenin sadece
zihnin bir temsili oldu unu syledi. Berkeley Lockea,
David Hume da Berkeleye kar_1 1kt1. ^phecili in
bilgi ve gerek yolunda var say1labilecek en nemli
nokta oldu unu syledi. Kant1 uykudan uyand1rd1.
JJ. Rousseau etik ve politik felsefe ile ilgilendi.
Toplum szle_mesi, 0tiraflar gibi al1_malar1nda insan1n iyi olarak do du unu ve toplumun onu
bozdu unu syledi. Toplumun itici gcnn genel
istekler oldu unu ve buna sayg1 duyulmas1 gerekti ini
belirtti. Immanuel Kant felsefe tarihinde en ok
26
anla_1lmaya al1_1lan ki_idir. o u ki_iye gre en

felsefi sorular1 sormu_tur. Descartes, Spinoza ve Leibnizin rasyonalizmi ile; Locke, Berkeley ve Humeun
deneycili ini ayn1 paydaya getirmi_tir. Z1tl1klar1
ayn1 felsefede birle_tirdi. Saf Akl1n Ele_tirisi adl1
al1_mas1nda belirtti i gibi: Gerekler(numenler) bilinemez, grngler(fenomenler) yani grnen dnya
ise yasalarla ynetilir ve bilinebilir. Bilginin duyudan
gelmedi ini savundu. Sreklilik, gereklilik, bilgi gibi
konseptlerin bize birle_ik bir dnya bilgisi verdi ini,
ahlaki eylemlerin grev duygusu ile _ekillendi ini
syledi. [6]Bak1n1z: dmy.info/immanuel-kant-felsefe/
Kant Sonras1 D_nrler Schopenhauer, Fichte, Hegel,
Marx (19.yy)
Schopenhauer gere in itici gcnn istek oldu unu
syledi. Ona gre gere i anlamak iin ieri bakmal1y1z, d1_ar1 de il. Yani evrenin d1_1 ya da ruh
gibi gizemleri de il kendimizi incelemeliyiz. Ona gre
tm insanl1k u ra_1 bo_tur. Hayat1n ilac1 vazgei_tir.
Hegel tez, antitez, sentez lemesini popler hale getirdi. Tanr1 ve ak1l birli ini savundu. Devleti en
yksek ahlaki rgt olarak tan1mlad1. Karl Marks
Hegelin diyalekti inden yola 1karak s1n1f at1_mas1n1
betimledi. Politik felsefenin ve siyasetin en me_hur
ismidir. Kapitalist- anamalc1- gdml ekonomik
e_itsizli i ve sanayile_en toplumun grnmn en
iyi o anlatt1. [7]Dmy.info/En etkili filozoflar
Hmanist Felsefe- Modern Bilimin Do u_u Comte, J.S.
Mill, Darwin (19-20 yy.)
Auguste
Comte
pozitivist genelde felsefe ile ili_kilendirilir. Metafizi i anlams1z gren bu felsefeye gre bilimsel metot problemlerin zmnde tek yoldur. 0nsan1n sorgulamalar1na
gzlem ve deneyle yan1t verilebilir. 0nsanl1k Dini
dedi i bir olgu ile laik bir anlay1_ getirmeye al1_t1. JS.
Mill ondan etkilendi. zgrlk zerine adl1 al1_mas1
ifade ve kad1n zgrlkleri zerine ba_ yap1tt1r. Biyolog Darwin Trlerin Kkeni adl1 al1_mas1yla insanl1k
alg1s1n1 kkten de i_tirmi_tir. Evrim ve do al seilim
fikirleri tarihi etkileyen ciddi ad1mlardand1r.
Nihilizm- Hiilik & Egzistansiyalizm- Varolu_uluk
Kierkegaard, Nietzsche, Heidegger, Sartre, Dostoevsky, Camus, Kafka, Hesse (19-20 yy.)
19. ve 20. yy. varolu_ular1na gre var olmak zden
nce gelir. Kierkegaard d_ncenin kurucusu olarak
nlenir. Korku ve titreme insan1 var olu_u fark etmeye srkler. Heideggere gre lm fikri bir hilik
hissi olu_turur, insanlar do al olmayan al1_kanl1klara
s1 1narak zgr iradelerini terk etmek isterler. Biz
zellikle yaln1z1z der. Dnyaya yaln1z gelip yaln1z
gitmekteyizdir. Sartre ise insan1n farkl1l1 1n1 hareket
ederken ayn1 zamanda fark1nda olabilmelerine ba lar.
A priori(nsel) bir hayat anlam1 yoktur. En byk
u ra_ bu rastgele olas1l1kl1 dnyada kendimize anlam
vermektir. Bu da sinir harbine ve lm korkusuna
yol aar. Nihil- Latince hi gere e dair beyanlar1
reddeden, do ru ya da yanl1_a inanmayan d_nceye
verilen add1r. Nietzche, G 0stencinde nihilizmin
kklerini anlatm1_t1r. Kle ve efendi ahlak1n1 anlatm1_,
ikisinin ayr1mlar1n1 belirtmi_tir. Hristiyanlar1n kle
ahlak1na sahip oldu unu, insanl1 1n ezik taraf1n1 temsil etti ini syler. Gerek ve olgu diye bir _ey yoktur. Bunlar bir yorumdur. 0nsanl1 1n tek umudu
bermensch- stinsana ula_mak ve dini a_mak olmal1d1r. [8]En.Wikipediadan DMY taraf1ndan derlenmi_tir.
1.
1.5
December
http://www.dmy.info/felsefe-tarihi/
felsefe-tarihi-filozof_bustleri/
3. http://www.dmy.info/felsefe-konulari-dallari/
5. http://www.dmy.info/platon-devlet-incelemesi/
6. http://www.dmy.info/immanuel-kant-felsefe/
7.
8. http://en.wikipedia.org/
27
Felsefeye Giri_- Ba_lang1 (2013-12-06 18:54)
mak felsefe ad1na bir u ra_t1r. Bunun iin bir

ko_ul yoktur. Felsefeye ba_lamak iin merak etmek yeterlidir. Burada ifade etti imiz gerekler
k1lavuz olmak amac1ndad1r.
Geici zevklere aldanmayan ve merak eden insan, ad1 felsefe olmasa da bu sorgulaman1n yolundan gitmi_tir.[4]
Felsefeye giri_, felsefeye ba_lang1

konular1nda [1]pek ok kitap ve bilgi bulunuyor. Biz
burada bir 1rp1da okunabilecek k1sa bir yaz1y1 hedefliyoruz. [2]Felsefenin tan1m1(ba ) ve [3]felsefe yapman1n(ba ) niteliklerini daha nce yazm1_t1k. Bilgelik sevdal1s1 ki_inin ilk ad1mlar1 nelerdir, neler dikkat
eker?
0lk filozoflardan itibaren merak ve sorgulama felsefenin asl1n1 olu_turur. Felsefe yapmak olaylar1n asl1na
ait sorularla ba_lar. Filozof duyular1n ve maddi
dnyan1n yan1lt1c1 etkisinden s1yr1lm1_t1r. Bilge, ya da
zeki olmaktan, geici mlklerden vazgemi_tir. Filozof agzll e, i_tahlara ve maddi dnyan1n geici
s1fatlar1na aldanmaz. Bilge yerine bilgelik sevdal1s1 denmesi de bu nedenledir. Felsefe yapmak
alakgnll, mtevaz1 olmakla mmkndr. Ancak
bylelikle ki_iyi yan1ltan d1_ etkiler, duyular bertaraf
edilir. D1_ dnyan1n i_tah ve itkileri insan1n olaylar1n ard1n1 grmesini engeller. Felsefenin n haz1rl1 1
i_tahlar1 d1_ar1da b1rakmakla _ekillenir.
Felsefeye ba_lang1 iin kaynaklar nelerdir? Ba_l1ca

kaynak gnlk olaylard1r. 0nsan ya_am1ndan felsefe
1karam1yorsa kitaplar ona yard1mc1 olamaz. Felsefi
kitaplar aramak beyhude bir u ra_t1r. Hibir felsefe
okuyarak ya da duyularak edinilmez. D_nceler,
d_nlmedike bir _ey ifade etmezler. Duyup tekrarlamak; o _eyi anlamak, fikir edinmek de ildir. Yine
de insan s1n1rl1 evresini a_mak iin rneklere gerek
duyabilir. Yaln1z unutulmamal1d1r ki, hayat ki_inin
0nsan1n ve insanl1 1n tarihinde felsefe ba_lang1c1 hayat1n1 sarm1_t1r.
alakgnll bir merak sayesindedir.
ncelikle
sylemek gerekir, felsefe yapabilmek iin ya_am Yaln1zca fark etmek kal1r geriye. Okumak ok
mcadelesinin zorunlu geleri giderilmi_ ya da sonraki a_amad1r. Felsefe iin felsefe kitab1 okunHayata dair kitaplar okumak daha
a_1lm1_t1r. Bugnk felsefe alg1s1 olu_turan Ege mamal1d1r.
medeniyetlerinin durumunu incelemek gerekir. Bat1 ak1ll1cad1r. Hayattaki olaylar felsefenin rnekleridir.
Anadolu ve Yunanistandaki ilk filozoflar fiziksel zor- rnekli a1klama varken denklemler yzeysel kal1r.
luklardan uzak ve dzenli kentlerde ya_amaktayd1. Sokratesin savunmas1n1, Kafkan1n, Dostoyevskinin
Olaylar1n, fikirlerin ard1na bakmak iin rahats1z edici romanlar1n1, evremizdeki ya_ant1lar1 birer felsefe okumas1 sayabiliriz. 0lle de felsefi terimlere bo ulmu_
d1_ unsurlardan kurtulmak nemli bir katk1 sa lar.
bir kitap istiyorsan1z anlamad1 1n1z herhangi bir
ba_l1
a odaklanabilirsiniz. Anla_1lmaz olmak felsefeyle
Genele ynelik ilgi de gerekir. Felsefe genel ifadeler
1ndan beri terminolojik felsefe kitaplar1 birkar1_t1r1ld1
ierir. Her _eyi ve herkesi hesaba katmak gerekir.
Felsefe yapmak iin bir ko_ul olmad1 1n1 syleyelim. birinden ayr1_t1r1lamaz olmu_tur. Bana gre felsefi bir
Tarih boyunca birbirine z1t fikirler felsefe olmakla kitap: [5]dmy.info/hayatin-anlami/ ok sper, ben
vlm_tr. Hepsinin ortak yan1 farkl1 bak1_ a1lar1 samalad1m.
katmalar1d1r. Bir _eyi renmek bilgi ad1na bir
u ra_sa, o bilginin nedenini, geerlili ini sorgula- 1.
28
https://www.google.com/search?hl=tr&tbo=p&tbm=
bks&q=felsefeye+giri%C5%9F
D_nce Nedir (2013-12-09 00:04)
4.
felsefe-karikatur-Sel%C3%A7uk-Erdem.jpg
5. http://www.dmy.info/hayatin-anlami/
[1]
D_nce Nedir
Gncel szlkte: 1. Uzay ve zaman1n tesinde,
znenin d1_1nda, kendili inden var olan, duyularla
de il, yaln1zca ruhen alg1lanabilen as1l gereklik,
mtalaa, fikir, ide, idea 2. D1_ dnyan1n insan zihnine yans1mas1 3. Niyet, tasar1 4. Tasa, kayg1, s1k1nt1
K1saca: kendi kendine resmetme, d_leme, d_nme,
zihninde canland1rma anlam1n1 kar_1layan szcktr.
Eski Trke t_: -hayal- kknden gelir. D_nme ise:
uyum ve izlenimlerden, tasar1mlardan ayr1 olarak akl1n
ba 1ms1z ve kendine zg durumu, Kar_1la_t1rmalar
yapma, ay1rma, birle_tirme, ba lant1lar1 ve biimleri
kavrama yetisi.Bak: dmy.info/[2]dusunce-gucu-nedir/
Felsefede D_nce
zellikle zihin felsefesi ve fenomenolojide terim olarak
d_nce s1k s1k kullan1l1r. Felsefi terim olarak 1.
D_nme ediminin ieri i. 2. D_nmenin rn
olan: d_nlen ierik; bu ierik d_nme ediminden zlebilir ve rne in yaz1l1 olarak saptanabilir
ya da bir ba_kas1na aktar1labilir. 3. 0lke, ynetici sav.
olarak TDK. taraf1ndan tan1mlanm1_t1r.K1saca Olay,
durum ve nesneler zerinde zmleyici ve birle_tirici
i_lemlerde bulunmaya olanak sa layan kavrama ve
a1klama yetisidir.
Tan1mlar genellikle zihinde olu_an soyut bir etkinli i
betimler. -homo sapiens- yani d_nen insan1n ay1rt
edici yan1 oldu u sylenir. D_nmek insan1n tekelinde midir? Daha iyi d_nd mz falan de il,
d_nen tek canl1 oldu umuz sylentisi vard1r. Ama
d_ncenin tam bir tan1m1 ya da bilimsel ifadesi yoktur. Vcutta d_ncenin izi yoktur. D_nmenin
uyand1rd1 1 hareketler mevcuttur ancak bu, di er
canl1larda da vard1r. yle grnyor ki, tm felsefi
teriminoloji ve kafa kar1_1kl1 1n1n yan1nda, d_nce en
fazla kendi kendine konu_makt1r. D_nme eylemi
29
gzlemlenmi_, beynin dili kontrol eden blmlerinde

olu_tu u sylenmi_tir. Tabi dil de duyularla, o da
evreyle ilgilidir. evre demek de hepimiz demektir. Tm do an1n bir belirmesi olan d_nce imgesi kurulabilir. Felsefi d_nce terimi gnlk hayattaki d_nmeden farkl1d1r. Felsefi d_nme dille daha
ok ilgilidir. Fiziksel ihtiyalar1m1z1 gerekle_tiren
d_nme, di er canl1lar1n yapt1 1 gibi, grmek ve
canland1rmakla ilgilidir. Tabi ki dilin grelili i ve
s1n1rl1l1 1 iinde birok eylem d_nce kelimesi iinde
s1n1rlanm1_t1r. [3]dmy.info/dil-felsefesi-nedir-giris/
devam edelim.
Su moleklleri erge
paralanacaklard1r. Molekllerin enerjisi,
moleklleri ba layan enerjiden daha gl
oldu unda, su moleklleri temel bile_enleri
olan hidrojen ve oksijene ayr1l1rlar. Is1y1
3,000 derecenin stne 1karal1m, hidrojen ve oksijen atomlar1 paralan1ncaya
kadar artt1rmay1 srdrelim.
Elektronlar ekirdekten uzakla_acaklar, iyonize bir
gaz olan plazmaya dn_ecekler.
(Bu
safhaya maddenin drdnc hali denir;
di erleri gaz, s1v1 ve kat1 halleri) Plazma,
bizim bu dnyada rastlad1 1m1z bir olu_um
de ildir, ancak gne_e her bakt1 1m1zda
grrz. Hatta, maddenin evrende en s1k
rastlan1lan halidir. îmdi de plazmay1 1
milyar derecenin stnde 1s1tal1m: hidrojen ve oksijenin ekirdekleri paralans1n; bu
defa elimizde tekil ntron ve protonlardan
olu_an bir tr gaz olacakt1r ki, bu gaz,
ntron y1ld1zlar1n1n ilerine benzer. Bu gaz1
10 triyon derecede 1s1t1rsak, ntron ve proton dedi imiz atom-alt1 parac1klar quark
dedi imiz ba lant1s1z zerreciklere dn_rler.
Bylece quark ve leptonlardan olu_an bir
gaz meydana gelir. Bu gaz 1 katrilyon
derece 1s1t1l1rsa, elektromanyetik kuvvet ile
zay1f birle_ecektir.
Bu gaz ak1l almaz
bir derece olan 10 ss 32ye 1kar1l1rsa,
evren, bir ddkl tencere gibi patlamaya
haz1r hale gelecek, zaman-mekan dengeleri
altst olabilecek; uzaydan bir para kopabilecek hatta mutfa 1n1zda bir solucan deli i
(wormhole*) olu_abilecektir. Byle bir durumda mutfaktan ayr1lman1z tavsiye edilir.
*wormwhole, uzaydaki kestirme yol anlam1nda, maddenin bir ucundan di erine
an1nda geebilece i bu tnelin uzay1n kendi
zerine katlanmas1yla olu_aca 1 hipotezi;
solucan deli inin varl1 1 gzlemle sabitlenmi_
de ildir ama Einsteinin E=mc2nin da atom
bombas1 patlamadan do rulanmad1 1n1 unutmayal1m. Hyperspace adl1 eserinden- Michio
Kaku [6]dmy.info/tag/kitap-alinti/
[4]
D_nceyle ilgili modern teoriler ve etki eden isimler _unlard1r: 1. D_ncenin
matematik modellemesi ve d_nenin makine olarak
incelenmesi ak1m1 Turing, Caianiello, Searle, Hobbes
isimleri ile an1l1r.
2.
Analoji kuram1 Hoftstadter ve Sanderin yaz1lar1yla geli_en ve d_ncenin
benze_imlerle olu_tu unu, benzetim ve k1yaslar1n
i_levini inceleyen teoridir. 3. Nral teori Feldman
ve Lakoffun dil ve d_ncenin nrolojik- beyinsel
srelerini betimler. 4. D_nce _ekilleri teorisi:
D_nce gc ve limitlerini anlamaya ynelik olan
Baumun zihinsel modelleri anlamaya ynelik teorisidir. 5. Dilbilimsel teori: Steven Pinkeri Noam Chomsky, Schleicher, Saussure, Wilhelm von Humboldt gibi
isimlerle an1lan, bili_sel ve dilsel teoridir. Sz dizimi
ve dilsel elere odaklan1r. Modern zamanlarda epey
1k1_ yapm1_t1r. S1rada, d_ncenin kendi kendine
konu_mak oldu uyla ilgili bir al1nt1 var. Bir maddenin bireye grn_n, hayat1n zel grelili ini ve
d_ncenin de i_ebilirli ini an1msat1r. Bak1n1z. [5]Dil
D_nce ve konu_mayla ilgili Anadolu niversitesi kitap1 1.
Bir buz paras1n1 soban1n zerinde
1s1t1rsak, nce erir ve suya dn_r; yani,
bir dn_m safhas1ndan (ya da dnm
noktas1ndan) geer.
îmdi suyu kaynay1ncaya kadar 1s1tal1m.
Ba_ka bir
dn_m safhas1ndan geer ve buhar
olur. Buhar1 ok yksek ate_te 1s1tmaya
30
1.
magara-adami-d%C3%BCsunce-nedir-dmy-info.png
2. http://www.dmy.info/dusunce-gucu-nedir/
3. http://www.dmy.info/dil-felsefesi-nedir-giris/
4.
beyin-dusunce-nedir-dmy-info.jpg
5.
http:
//w2.anadolu.edu.tr/aos/kitap/IOLTP/2272/unite03.pdf
6. http://www.dmy.info/tag/kitap-alinti/
31
2014
2.1
February
Hikmet
Nedir-
Hikmet
Felsefe
0li_kisi
(2014-02-07 01:57)
Hikmet Tan1m1
[1]
mas1nda Sokrates
13. yzy1l Arapa el yaz-
Eskiden beri 0slam kltrnde felsefe yerine, ya da

birlikte kullan1lan hikmet terimini inceleyece iz.
Bugn ayn1 anlam1 kar_1lamasa da yzlerce y1l hikmet ad1yla felsefe yap1lm1_t1r. Bugn felsefe terimine tenezzl etmeyenlerce s1k s1k ba_vurulan szc
tarihsel geli_imi iinde inceledik. Ba_tan sylemek
gerekir ki: _imdiki anlam1 tarih boyunca de i_mi_ ve
devinmi_tir. Gncel szl mzde: 1. Bilgelik. 2.
Tanr1n1n insanlarca anla_1lamayan amac1. 3. Gizli
sebep 4. t verici sz 5. eski dilde Fizik. 6. eski
dilde Felsefe anlamlar1na gelir. Yarg1da bulunmak
anlam1ndaki Arapa hkm masdar1 ve kken olarak
gemlemek; sa lam olmak(ihkam) kkyle ili_kilidir.
Arapada insan1 iyi olana ynlendiren, irkin ve kt
olandan al1koyan kast1yla kullan1lm1_t1r. 0branice
ustal1k anlam1na gelen hokhmah kelimesiyle ayn1 Semitik kke dayand1 1n1 belirtir. Hikmet ve hkm
kelimeleri bilmek (ilim) ve anlamak (f1k1h) anlamlar1nda da kullan1lm1_t1r. Yunan felsefe eserlerinin evirisi s1ras1nda Araplar taraf1ndan felsefe
kar_1l1 1 olarak kullan1lmaya ba_lanm1_t1r. PhiloSophia(felsefe) terimi hikmet sevgisi olarak evrilir.
falsafa _eklinde Arap srm de kullan1l1r. Zamanla
anlam geni_lemesine u rayarak 0slam felsefi ilimleri,
33
metafizik, t1p ve mekanik gibi ilimlerin ad1 olarak da Her _eyin hakk1n1 vermek, her _eyi yerli yerine koyvarl1 1n1 srdrr. [2]Bak: .dmy.info/felsefe-nedir/
mak hikmet gere idir. Allah1n kullar1 varl1ktaki ilahi
hikmetin fark1na vard1ka bu bilginin hkm alt1na
girerek bilgelik yolunda ilerler. 0bnl-Arabiye gre
0slam Felsefesinde Hikmet Nedir
hikmet, varl1 1n ilkelerinin yahut bu ilkelere dayal1
Filozoflara: hkema, felsefeye: hikmet tabiri kul- sabit dzenin bilgisidir ve bu ok de erli zel bilgi
lan1lm1_t1r.
0slam ncesi felsefe akademilerine hikmetlinin davran1_lar1nda somutla_1r. Hikmetli ki_i
bytl-hikme denmektedir. Kind, el-Hrizm, varl1 1n dzen ve i_leyi_inin hikmete uygun d_t n
êhristn, mir gibi alim ve d_nrler felsefeyi yani her _eyin bulunmas1 gereken izgiyi takip etti ini
hikmetin kendisi de il hikmet sevgisi, hikmetin talep bilir; bunun sonucu olarak da raz1 olur.
edilmesi ve sistemli _ekilde ara_t1r1lmas1 olarak anlam1_lard1r. Filozof cemiyeti 0hvn-1 Safya gre Trkiyede
felsefe, hikmetin ara_t1r1lmas1d1r. 0bn Miskeveyh de
hikmeti onu ara_t1ranlar iin Allah1n en byk lutfu
olarak de erlendirerek hikmeti ara_t1ran kimselerin
ayd1nlan1p ar1naca 1n1, hikmete ula_1p bu bilgiyle kurtulu_a ereceklerini syler. 0slam filozofu Kindi, felsefe
ve hikmet terimin e_ anlam gibi kullan1yor, metafizi i
[4]
Erzurumlu 0brahim
hikmetlerin hikmeti olarak adland1r1yordu. Farabiye
Hakk1 hikmeti: ilahi ilhamdan kaynaklanan ve
gre hikmet anlamlar1 idrak etmekti. [3]Farabi, Al retimle de il, perhizle elde edilen bir bilgi salah1n hem lim hem hakim oldu unu belirtirken hikyar. Hikmet Allah1 bilmekten ibaret olmal1d1r. Ahmeti en stn ilimle en yce _eyleri ak1l etmek _ekmet Vefik Pa_a Hikmet-i Tarih isimli tarih felsefesi
linde tan1mlar.
kitab1 yazar. Ali Suavi hikmeti felsefeyle ayn1 anlamda kullan1r. Ahmed Midhat Efendi Schopen0bn Sn metafizik anlamdaki hikmetin: ynteminin
haur1n Hikmet-i Ceddesi adl1 eseriyle bat1 felsebir _eyi her ynden d_nme, amac1n1n ise infesi yerine hikmet terimini kullan1r. Ahmed ûayip
san1n ula_abilece i niha sebepleri kavramak oldu unu
pozitivizme Trke mspet hikmet ad1n1 verir.2.
syler. Platon ile Aristoyu uzla_t1rd1 1 eserde onMe_rutiyetten sonra hikmet yerine felsefe kullan1m1
lardan hakimler diye sz eder. 0bni Sinaya gre
yayg1nla_1r.Mustafa êkip Tun gibi yazarlar iki tergerek anlamda hikmet metafiziktir. en stn maluimi ay1rma yoluna gider. Bugn felsefe, hayata
mun en stn bilgisi, en do ru ve en kesin bilgi,
kar_1 tak1n1lan objektif bir tav1r iken hikmet, invarl1klar1n ilk sebeplerinin bilgisi, metafizik hikmet
san1n i dnyas1n1 ayd1nlatan bilgi iin kullan1l1r.
tan1mlar1d1r. Matematik, fizik, mant1k, siyaset ve
Felsefe zmleme ve nedenselli e dayan1rken hikahlak hikmet say1lmaz onlar metafizikten fakl1 olarak
met sezgiyle daha alakal1d1r. Ayr1ca felsefe terimdar varl1k alanlar1n1 inceler.Hikmet: 0nsani gcn
ini kullanmak istemeyenlerce felsefi abalar1 anlatelverdi i oranda, insani nefsin kavramlar1 tasavvur
mak iin hikmet szc kullan1lmaktad1r. B[5]ak:
etmek, kuramsal ve maddi do rular1 tasdik ederek indmy.info/osmanlida-felsefe/
celemektir. nl optik bilgini 0bnl-Heyseme gre
hikmet: btn do rular1 bilmek, yararl1 btn _eyleri yapmakt1r. 0nsan, hayvanlardan farkl1, ak1ll1 bir Kaynaka
varl1k olarak mutlulu u talep eder. Hikmetin kavranmas1 mutlulu un kendisidir. Hikmetsiz insan eksik
TDV 0slam Ansiklopedisi, Hikmet maddesi
insand1r. Hikmetli olan kendini gerekle_tirmi_ ve
teki canl1lardan ayr1lm1_ demektir.
[6]0slam D_nce Tarihi- AF
Muhyiddin 0bnl-Arabi, Fususl-hikem eserinde hikmeti tan1mlar. Bir bilgiyi hikmet k1lan ondaki
ynlendirici ve hkmedici niteliktir. Gerek anlamda
hakim, hikmetin bilgisine sahip olmakla kalmay1p bu
bilgiyi kullanan, uygulayan ve onunla hkmedendir.
34
[7]http://felsefe.kku.edu.tr/belgeler/ders/turk
islam/felsefe kavrami.pdf
[8]http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/239.pdf
1.
sokrat-arap-minyaturu.jpg
Erdem
Nedir-
Fazilet
Ne
Demektir
(2014-02-09 00:03)
3. http://www.dmy.info/farabi-kimdir/
4.
schopenhauer-in-hikmet-i-cedidesi.jpg
5. http://www.dmy.info/osmanlida-felsefe/
6. http://eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/ilh2003.pdf
7. http://felsefe.kku.edu.tr/belgeler/ders/turk_islam/
felsefe_kavrami.pdf
8. http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/239.pdf
Erdem(0ngilizce virtue, Latince, virtus, Yunanca arete) 1. Ahlaka vlen, iyi

olma, alak gnlllk, yi itlik, do ruluk gibi niteliklerin genel ad1, fazilet 2. felsefede 0nsan1n ruhsal
olgunlu u. Felsefi olarak 1. 0stencin ahlaksal iyiye
ynelmesi. 2. 0nsan1n tinsel ve ruhsal yetkinli i.
Felsefe tarihi boyunca erdem kavram1na de i_ik anlamlar verilmi_tir. Filozoflar1n ahlak retileri, genellikle
erdeme -ahlaksal iyiye- verdikleri anlamla birbirinden
ayr1l1rlar. Bilgelik, yi itlik, do ruluk, lllk
temel erdemlere rnektir. K1saca: ahlaki bak1mdan
her zaman ve srekli olarak iyi olma e ilimi, iyi
ve do ru eylemlerde bulunmaya yatk1n olma durumudur. Byk engelleri a_mak pahas1na, ahlaki iyili i amalama, iyilik u runa hareket etme gcdr.
Genellikle ahlak, hikmet, fazilet szckleriyle beraber ya da bunlar1n yerine kullan1lmaktad1r. Antik Yunan felsefesinde ok tart1_1lm1_t1r. Burada
Yunanl1larla s1n1rl1 kald1k. Felsefe tarihinin di er
k1s1mlar1nda szc n di er kullan1mlar1 da tercih
edilmi_tir. Bak: [1]dmy.info/hikmet-nedir-felsefe/
Bak: [2]d my.info/ahlak-nedir/
Sofistlere gre
Sofistler, bu erdemin retebilece ini savunuyor ve
retiyorlard1. Erdemin insanlarda haz1r olarak bulunmad1 1n1, belli bir sre sonucunda edinilece ini belirtir. Belli bir aba sonucunda elde edilebilen erdem,
Protagorasa gre, Sokratesin kastetti i anlamda,
herkese istenildi i dzeyde tam olarak retilemez.
isteyen herkese her konuda ayn1 lde e itim verilemese de kendilerine az ya da ok, belli lde e itim
verilenler, kendilerine hi e itim verilmemi_ olanlara
gre, her konuda daha iyi hale gelmi_tir. Demek ki
herkes belli llerde e itilebilir, yani erdem sahibi
olabilir.
Sokratese gre
35
Tm insanlar iyiyi isterler ve erdem bilgidir. Mutluluk, bilgi ile elde edilen erdemlerle ya_anan bir ahlaki
hayatla mmkn olabilir. Herkes, ahlaki bak1mdan
iyi olan: istemektedir. Herkes iyiyi ister. Fakat
temel sorun, insanlar1n iyi ad alt1nda her istedi inin
geekten iyi olup olmad1 1d1r. 0nsan1n mutlu olmak iin nas1l bir hayat srmesi gerekti ini, yani
erdemli bir hayat1n nas1l olmas1 gerekti ini bilmek
gerekir. Bu bilgi, bir yandan btne, tmel olana
ili_kin bir bilgiyken te yandan da tek tek durumlara
ili_kin geerli olabilmelidir. Yani, bu konularda, bir
yandan tmel tan1ma sahip olmak, te yandan, bu
dnyada kar_1la_1lan sorunlar1 da zebilmenin bilgisine sahip olmak gerekir. Erdemli bir hayat srmenin
tek yolu bu konularda bilgi sahibi olmakt1r. yleyse
bilgi, erdemdir.Bak.[3]dmy.info/sokratesin-olumu/ Bak: [4]dmy.info/ sokratesin-savunmasi/
ynelmi_ir. Erdemleri ikiye ay1r1r. Etik erdemler

insan1n gnlk ya_am1ndaki eylemleriyle, dianoetik
erdemler bilim, sanat, pratik ve teorik gibi eylemlerle
ilgilidirler. Erdem, erdemli davran1_1 al1_kanl1k edinenlerce ula_1lacak bir amat1r. Erdem, tercihlere ili_kin
bir huydur. Bak: [7]Af- Etik kitab1nda ayr1nt1l1 bilgi
bulunur. Bak [8]felsefede erdem.
Al1nt1
Mutluluk sadece ahlak1n sonular1ndan biridir .
Erdemi be enmeyen yoktur, ama tek ba_1na erdem
kimseye zevk vermez, aksi taktirde herkes erdemli
olurdu. Zenon
0nsan1n kendisini islah etmesi erdemle, ba_kalar1n1 islah etmesi bilgi ile olur. Konfyus
Yaln1z erdemli kimse zgrdr, nk yaln1z o kendi istencine uyar, nk onun ruhunda egemen olan ak1ld1r;
yaln1z
erdemli kimse kendi iinde zengindir, mutludur
Platon, Erdem nedir? sorusuna ilk kez Gorgias diyave
huzurludur.
Bedia Akarsu
logunda bir yan1t verme giri_iminde bulunmu_tur. Bu
diyalogda Platon, erdemi ilk kez ruhun dzeni olarak
tan1mlar. Yaln1zca ruhun de il, kendisinde bir er- Erdem, iyi insan1n becerisidir. Alasdair MacIntyre
dem bulundu undan sz edilebilecek her _eyin erdemi
dzeninden gelir. Erdem, insanlar1n amac1na uygun ll olmak en byk erdemdir. Bilgelik do aya
olarak tan1mlanm1_t1r. rne in; insana zg erdemi kulak vererek hakikati sylemek ve do ru olan: yaptan1mlamak isteyen ki_i, insan1n varolu_ amac1n1, makt1r. Heraklit
insan iin iyi olan1n ne oldu unu aramal1d1r. Erdem iyili in, iyilikse insan1n ve toplumun en yksek Belli bir niyetle erdemli olanlar, erdemli olamalar1na
amac1 olan mutlulu un gerekle_mesini sa layacakt1r kar_1n dllendirilmemelidir. Artniyetsiz kt olan.Platona gre erdemli olmak iin sadece ruhun lar, kt olmalar1na kar_1n cezaland1r1lmamal1d1r. Pu
dzenlenmi_ olmas1 de il, insan1n devlet iinde do ru Sung-Ling- Konuk Kaplan eserinden
i_i yap1yor olmas1 da gerekir. Platoncu dzen bir
mesleki i_ blm dzenidir. Bak: [5]dmy.info/platon- Tm erdemlerin temel zelli i, ykselme yolunda
srekli bir aba, bizzat kendinle cenkle_me, daha
devlet-incelemesi/ Bak: [6]Menon Diyalo u
byk ve derin bir safl1 a, bilgeli e, iyilik ve sevgiye
ynelik doymak bilmez bir istek. Goethe
Aristotelese gre
Platona gre
1. http://www.dmy.info/hikmet-nedir-felsefe/
Aristoteles Nikhomakosa Etik adl1 eserinde erdem

nedir, adalet nedir sorular1n1 sorar. Aristotelese gre
iyi olma ya da mutluluk, erdeme uygun etkinliklerle
elde edilebilecek bir amatr. Erdem, en genel anlam1yla ele al1nd1 1nda insan1n kendi amac1na uygun
bir durumda olmas1d1r. Yani insan, daima do as1na
uygun biimde eylemelidir. Platonun ahlak anlay1_1
gibi Aristoteles ahlak1 da bir mutluluk ahlak1d1r.
nk insan bireylerinin ve bir btn olarak toplumun
iyili ini, mutlulu unu amalar. insan1n tm eylemleri bu en yksek hedefin elde edilmesi amac1na
36
2. http://www.dmy.info/ahlak-nedir/
5. http://www.dmy.info/platon-devlet-incelemesi/
6.
http://felsefe.kku.edu.tr/belgeler/ebook/platon/
Menon__.pdf
7. http://e-ogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/ETK102U.pdf
8.
http:
//dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/69/1746/18543.pdf
2.2
March
Merhamet Nedir (2014-03-09 14:55)

Tan1m
Gncel szlkte merhamet nedir?: Bir kimsenin
veya bir ba_ka canl1n1n kar_1la_t1 1 kt durumdan
dolay1 duyulan znt olarak tan1mlanm1_t1r. Arapa
rahima --`merhamet etti, kucaklad1, _efkat gsterdi
szc nden gelir. Trke kar_1l1 1 olan ac1mak: Eski
Trke a1n- 1. ac1la_mak, ek_imek, 2. can1 yanmak kknden gelir. Ahlaki, dini, toplumsal ve
yasal ieri e sahip; yard1mseverlik, affedicilik, ac1ma,
esirgeme, iyilik anlamlar1na gelen geni_ kar_1l1kl1 bir
terimdir.
Tanr1
Merhamet,
Hristiyanl1k, 0slam ve Musevilikte tanr1n1n en byk
vas1flar1ndand1r. 0slamda Allah1n en ok bahsedilen
vasf1d1r.
Bismillahirrahmanirrahim(PRQN P
PRP (diye geen besmele êfkatli(rahim (PPPQN ve
merhamet eden(rahman) [1]Allah1n ad1yla demektir.
Rahman ve rahim szckleri ayn1 kkten gelir. 0kisi
de merhametli olmaya at1f yapar. Tanr1ya atfedilen,
ondan beklenen en byk s1fat merhamet ise kavram1
sorgulamak ve insanl1k a1s1ndan de erlendirmek
gerekir. En eski mitolojilerden beri insanlar tanr1lara
insan zellikleri yak1_t1rm1_, toplumun bilinalt1n1
tanr1larda ya_atm1_t1r. Bir a1dan toplum olarak tanr1
olma iste ini mitlerde grrz. Daha sonra semavi
dinlerde de bu tav1r devam etmi_, tanr1 yukar1daki
ya_l1 ki_i olarak tasavvur edilmi_tir.
Tabi bu,
bat1da yo undur ancak do uda da tanr1 szc nn
gndergesi benzer bir imgeye i_aret eder. Anlay1_1
basitle_tirmek iin byle bir yola gidilmi_, sembolik
anlamlar yklenmi_tir. Merhametli tanr1 imgesi de
byle bir alg1ya denk gelir ve bize en byk, tanr1sal
erdemlerden birini sal1k verir.
0nsan iin Merhamet Nedir

Merhamet
insan1n
en
belirgin
zelliklerindendir. Toplum olarak ya_aman1n gerekli
37
davran1_lar1ndand1r. o u ahlaki kavram1n dayand1 1 disi iin ba_kas1n1 affetmeyi ak1l edemeyen bireyler
ilkedir. Toplum olarak ya_aman1n dahi merhamete toplumsall1 1n temellerini ihlal ediyor demektir.
dayand1 1 sylenebilir. 0nsanlar merhametli olmasa
bir arada ya_ayabilir miydi? Belki ya_ard1, ancak ufak
gruplar halinde. Yani herkese de il bir k1sm1m1za
Ahlak1n temeli merhamettir. - Arthur
merhamet gstererek. Bu da lek problemini getirir.
Schopenhauer
Canl1lar, her ne olursa olsun en az1ndan ailesine mer tutku, basit fakat ezici derecede kuvvehametlidir. Hayvanlarda bunu grebiliriz. D1_ar1da
tle hayat1m1 ellerinde tutmu_tur; sevgiye
avlan1p ailesini doyuran hayvanlar1 grmekteyiz. Deolan zlemim, bilgiyi ara_t1rma merak1m
mek ki merhamet bir arada olmakta nemli, artan
ve insanl1 1n ekti i ac1 iin duydu um
oranda da toplumsalla_may1 destekleyicidir. Belki
tan1mlanmayacak kadar byk bir merbugn insan1 blen ve karde_leri ay1ran da merhamet
hamet. Bertrand Russell
eksikli idir. Daha do rusu, merhamet miktar1n1n ekMuhabbet ve merhamet, insanl1 1n; hidsikli idir. Bizi hayvanlardan byk merhametimiz
det ve _ehvet de hayvanlar1n s1fatlar1d1r.
ay1rm1_t1. îmdi de byk merhamet birli i iinde
Muhammed Celleddin-i Rm
esirgedi imiz merhametimiz bizi blmektedir.
0nsanlara merhamet etmeyene Allah merhamet etmez. (Mslim, Fedil, 66; Tirmiz,
Birr, 16.) - Hz. Muhammed
1.
http://mtemiz.pamukkale.edu.tr/bilim/M%C3%
BCminleri%20%C3%9Cmitsizlikten%20Koruyan%20%C4%B0l%
C3%A2h%C3%AE%20S%C3%B6z%20(Anahtar)%20BESMELE%20%E2%
80%98Bismill%C3%A2hirrahm%C3%A2nirrah%C3%AEm%E2%80%
99%20%C3%8Eman%20ve%20G%C3%BCven%20Duygusunun%20R%C3%
BBhu,%20%E2%80%98Tanr%C4%B1%E2%80%99%20m%C4%B1%20%E2%
80%98Allah%E2%80%99%20m%C4%B1%20Diyece%C4%9Fiz.htm
0nsanlar hayatta kalabilmek iin birbirlerine ihtiya

duymu_tur. Tarihin ilk dnemlerinden beri kk
gruplar birbirine ho_gr ile yakla_m1_, toplum olabilmek iin merhametli olmu_lard1r. Farkl1 iki gr_
hayatta kalabilmek iin birbirine muhta oldu unu
anlam1_t1r. Zorluklar kar_1s1nda be enmesek de, ancak birlikte var olabilece imizi anlam1_1zd1r. Herkes
byle bir ortamda birbirine tahamml etmek, kendinin de hata yapabilece ini kabul etmek ve kendisi
hata yapt1 1nda merhamet edilebilmek iin birbirine
ho_grl davranm1_t1r. Artan orandaki birli imiz
ve birbirimize tahammlmz merhamet sayesindedir.
Yapt1klar1m1z ve d_ndklerimiz yznden yapt1r1ma
maruz kalabiliriz. Ya da bize kar_1 yap1lan yanl1_1
cezaland1rma konumunda olabiliriz. 0ki durumda da
merhametli ve esirgeyici olmak cezaland1rma ya da
eylemde bulunma hakk1m1z1n temelinde yer al1r. Ancak merhametli oldu umuz iin birlikteyiz. Ancak
byle var olabiliriz. Birbirine katlanamayan ve ken38
Felsefe Neye Yarar (2014-03-22 14:59)
[1]
Felsefenin kesin bir
tan1m1 yoktur. Di er tm szckler gibi her birimizin
alg1s1na gre de i_ir. Ancak antik Yunanda yap1lan
tan1m1 etraf1nda varl1 1n1 srdrm_tr. Buna gre
felsefe: varl1 a ait kk sorunlar1n ve genel kavramlar1n al1_mas1d1r. Ele_tiri tarz1 ve _phecilik anlay1_1
ile di er al1_malardan ayr1lm1_t1r. Konusu her _ey olabilir. Felsefe yapanlar di er alanlara d1_ar1dan bakabilen ki_ilerdir. Grnenin ard1na bakar ve grntsel
aldan1_lara kanmazlar. Maddi h1rslardan, dnyevi
i_tahlardan azat olan bir merakla d_nrler. Felsefe
yapabilmek iin gere i grmeyi engelleyen perdeleri
a_mak gerekir. Bilge, zeki, usta olmaktan vazgemek
ve stnlk- a_a 1l1k unvanlar1n1n d1_1nda yer almak
temel zelliklerindendir.
Felsefe Neye Yarar?
Engelleri a_mam1za ve gere e ula_mam1za
yard1mc1d1r. Gere i grebilmek iin hayata objektif
bir gzle bakmak gerekir. Hayat1n d1_1nda 1k1p hayat1
gremeyece imiz iin, ieride felsefi tutum edinebiliriz. Felsefe, insan1 aldatabilecek etkenleri bertaraf
etmemizi sa lar. Yan1lg1lara kap1lmamay1 ve gere i
ke_fetmeyi felsefe sayesinde ba_arabiliriz. Gere i
arama abas1nda, felsefe ad1 alt1nda toplanan etkinlikler en nemli desteklerdir. Hibir cevapla yetinmeyen, srekli devinen bir gerek aray1_1na sahiptir.
Bak: [2]dmy.info/felsefe-gerekli-midir-neden/
0lk filozoflardan beri felsefe, s1n1rs1z sorgulama ve
_phe zelli i ile, eskimeyen bir anlay1_1 temsil etmi_tir.
Bu etkinlik dnyan1n aldat1c1 hazlar1ndan el ekerek
grnenin ard1na bakmay1 ama edinmi_tir. Felsefenin en byk i_levlerinden biri aldat1c1 heveslerden
uzak olmas1d1r. Bylelikle geici olaylara kap1lmay1p
kal1c1 olan1 d_nmektedir. Bir filozofun da ilk
zelli i budur. Hayat1n maddi h1rslar1n1 b1rakmak,
fani dnyada anl1k zevklere yol vermemek filozofa
bir davran1_t1r. Felsefe, gere i perdeleyen i_tahlar1
sndrmeye yarar. Ancak bylece ard1na bakabilir,
temelini grebilir ve kal1c1 olana ula_abiliriz.
Felsefenin i_levi hayat1n her alan1nda grlebilir. Her
_eyin felsefesi yap1labilir. Her konuya felsefeyle,

tarafs1z ve ele_tirel yakla_1labilir. Gere i perdeleyen
engelleri felsefeyle a_m1_t1k. îmdi de felsefenin en
byk ikinci zelli i olarak sorgulamay1 sayabiliriz.
Felsefe bize yetinmeyen bir sorgulamay1 ve ele_tirel
bak1_1 sal1k verir. Felsefenin hibir konusunda uzla_1
yoktur. Kabul ve varsay1m da felsefe ierisinde yer
almaz. Felsefe ad1na yap1lan her _ey ele_tiriye ve
_pheye a1kt1r. Sorgulama s1n1rs1zd1r. Herhangi
bir alan ya da bilgi kesin olana ula_mak isteyebilir,
bunun iin varsay1mlardan yola 1kar. Felsefe kesin
olan1 arar ancak ona ula_mak gibi bir amac1 yoktur.
Felsefe srekli aray1_ ierisindedir. Filozoflar bireysel
nazariyelerinde varsay1m veya kabullerle al1_m1_t1r
ancak genel bir kan1 olu_turan bir filozof yoktur.
Felsefe maddi engelleri a_may1 sa lar. Felsefe srekli
sorgulama sayesinde gere i glendirir. Felsefenin
iki temel i_levi bunlard1r. Bu i_levler sayesinde
tm alanlara uygulanabilir. Felsefe sayesinde her
konuda ele_tirel bak1_ sergileyebiliriz. Felsefe, hayat1n
kayna 1n1, hayat1 nas1l ya_amak gerekti ini, farkl1
gr_lerin niteli ini merak ederek ba_lam1_t1. Halen
de ayn1 _eyleri sorgulayarak ve sorular reterek ilerlemektedir. Hayat1n iinde treyen tm bilgilere de
sorular1n1 tatbik etmektedir. Felsefe cevab1 vermeye
al1_maz. Felsefe sorulara odaklanm1_t1r. Cevab1 bilimler verebilir. nemli olan bilimlere soru sordurabilmektir. Bu da felsefeyle olur.
Mesela tar1mla u ra_an bir ki_i tar1m1n ne oldu unu,
neden yap1ld1 1n1 d_nebilir. Bu d_ncesini felsefece
yrtrse iyi veya kt- tm s1fatlardan ar1nm1_ bir
d_nce srdrecektir. Nitelendirmeyecektir. Soracakt1r. Mesela beslenme nedir? diye sorabilir. Gnn
byk k1sm1n1 yemek yiyerek geiriyoruz ancak hi
sorgulam1yoruz. Neden acaba? Beslenme dedi imiz
_ey bir enerji transferi olabilir mi? Olabilir. Besinlerin enerjisiyle hareket ediyoruz. Peki enerji transferi nas1l olmal1? Tm besinler ayn1 m1d1r? Neyi
yemeli/ neyi yememeliyiz? Mesela baz1 insanlar et
yemiyor. Mesele enerjiyse bu gr_leri yanl1_ olabilir mi? Et ile bitki aras1nda ne fark vard1r? Etin
vcuda etkileri tart1_1labilir ancak maliyet konusu biraz kar1_1kt1r. retim a_amas1nda [3]et, 125 kat daha
fazla tketime yol a1yor. Yani sebze ile doyaca 1m1za
et ile doyarsak [4]dnyaya 125 kat daha fazla zarar
veriyoruz. 0nsan1n [5]tketim hastal1 1na bir nlem
olarak etyemezlik hay1rl1 bir _eye benziyor. Ancak
yine de yetinemeyiz. Felsefe bunu da sonsuz soru39
lara maruz b1rakacakt1r. rne in: Binlerce y1ld1r

sregelen yeme al1_kanl1klar1m1z ne olacakt1r? 0nsan
biyolojik olarak haz1r m1? Bitkilerin zarar1 olmad1 1
ne malum? Bu konuda bilimler sorguland1 m1? Bak:
[6]dmy.info/insanligin-gelecegi/
Felsefe, do ruyu bulma yolunda, d_nsel

bir al1_mad1r. Platon
Felsefe kendini bilinli
d_ncedir. Hegel
1.
hale
getiren
felsefenin-islevi.png
[7]
rnekler o alt1labilir.
Felsefe bulundu u yeri sorgular, ele_tirel bak1_ sa lar.
Nihai hedef ne olursa olsun felsefeyle ard1n1 grebiliriz.
0nsan haz pe_inde ya da h1rslanm1_ olabilir. Buna dair
felsefe okullar1 da mevcuttur. Hazz1 ynetebilmek,
mutlulu a ula_abilmek de felsefeyle do ru oranda
artar.
Felsefe bir sonuca sahip de ildir ancak
daha iyi bir sonuca gtrebilir. Mesela: felsefe
komedi yapmaz ancak [8]komedi felsefesi yapabilir.
Glmek nedir? diye sorarak glmeyi neden ve
sonular1yla inceler. Bylelikle komedi yapan ki_i,
insan1n sadece i_tah1na seslenmeyebilir. Gldrrken
d_ndrebilir. Komedi sadece bir oyalanma arac1
olmaktan 1kabilir. Toplumun sorunlar1, dile getirilemeyen problemler, ele_tiri kabul etmeyen ki_iler
komedi yoluyla ele_tirilebilir.
Her _eyin ard1n1 ve en i_levsel halini felsefeyle
grebiliriz. Felsefenin en byk i_levinin i_levleri
ortaya 1karmak oldu u sylenebilir. Ke_fetmeye
ve anlamland1rmaya dair sorular sorduran bir
etkinlik olarak, tm tarafs1z sorgulamalarda yer
ald1 1n1 syleyebiliriz. Felsefe ad1na yap1lmasa da
_phe eden, sorgulayan d_nceler felsefe olarak adland1r1lagelmi_tir. Konfys, [9]Farabi, [10]Mevlana
gibi d_nrler felsefe iin u ra_mam1_lard1r ancak
birer filozof olarak bilinirler. Felsefe ve filozofluk,
temelleri ve dayanaklar1 irdeleyen bir al1_ma olarak
benzer etkinlikleri kendi ad1nda toplam1_t1r.
ûnu
felsefe
sayesinde rendim : Ba_kalar1n1n sadece
kanun korkusundan yapt1klar1n1, emir verilmeden yap1yorum. Aristoteles
Felsefesiz ya_amak: sahip olunan bir ift kapal1 gz, amaya hi tenezzl etmemektir.
Descartes
40
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Environmental_impact_
of_meat_production
4. http://scholar.google.com.tr/scholar?q=energy+cost+
of+meat+production&hl=tr&as_sdt=0&as_vis=1&oi=
scholart&sa=X&ei=6NosU-uSB--S7AbP4YCwBg&ved=
0CCgQgQMwAA
5. http://www.dmy.info/modern-ekonomi-tarihi/
6. http://www.dmy.info/insanligin-gelecegi/
7.
felsefe-neye-yarar.jpg
8. http://www.dmy.info/gulmek-nedir-komedi-felsefesi/
9. http://www.dmy.info/farabi-kimdir/
10. http://www.dmy.info/mevlana-felsefesi/
2.3
April
Ele_tiri
Nedir
Ele_tirinin
zellikleri
(2014-04-03 15:09)
Ele_tirmezsek d_er.
Ele_tiri, betimleyici yorum _eklidir. Konu hakk1nda
yorum yap1yor ve konunun geli_tirilebilir ynlerinden
bahsediyorsak ele_tiri yap1yoruzdur. Edebi bir tr
ad1, ya da ihtisas gerektiren bir alan olarak alg1lansa
da hayat1n her an1nda bulundu u sylenebilir.
Ele_tirmek ad1na yap1lmasa da, birok hareketimiz
ele_tiri tan1m1na girer. Bakt1 1m1z, duydu umuz _eyleri iyile_tirmek ad1na yapt1 1m1z her yorum ele_tiri
tan1m1nda ikindir. Birok szck ele_tiriyle benzer
anlama sahiptir. Kritik ve tenkit ile e_ anlama; analiz,
inceleme, zmleme, yorumlama ile yak1n anlama
haizdir. Arkada_1m1z, di_indeki ye_illikten haberdar
etmek ele_tiri tan1m1na uyar ancak ele_tiri say1lmaz.
Bir _iirin veznindeki yanl1_l1klar1 bulmak da ele_tiri
tan1m1na uyar ancak bu da ele_tiri say1lmamaktad1r.
Dilsel problemleri bir kenara b1rak1rsak, mevcut anlamda ele_tirinin: faydaya ynelik inceleme ya da
sorgulay1c1 yorumlama tr oldu unu syleyebiliriz.
Ele_tiri Nedir?
Gncel szlkte: 1.
Bir insan1, bir eseri, bir
konuyu do ru ve yanl1_ yanlar1n1 bulup gstermek
amac1yla inceleme i_i. 2. edebiyatta Bir edebiyat veya
sanat eserini her ynyle de erlendirerek anla_1lmas1n1
sa lamak amac1yla yaz1lan yaz1 tr, tenkit, kritik. 3. felsefede zellikle bilginin temellerini ve
do ruluk durumunu inceleme, s1nama, yarg1lama. Osmanl1cada tenkit (Arapa *tank#+d < nak#ada
gagalad1, i neledi,), bat1 dillerinde criticism, critique(isim) ile ifade edilir.
Felsefede Yunanca. kritike(tekhne) - ay1rt etme,
yarg1lama, ele_tirme (sanat1) : 1. (Genel anlamda) Bir
insan1, bir yap1t1, bir konuyu, do ru ve yanl1_ yanlar1n1
bulup gstermek ere iyle inceleme i_i. 2. (Felsefede)
zellikle bilginin temellerini ve do ruluk durumunu
inceleme, s1nama, yarg1lama. (Bilgi ele_tirisi.) 3.
(Kantta) Usun yarg1lanmas1, ele_tirilmesi. // Burada
41
insan usunun s1n1rlar1 sz konusu edilir. 0nsan usunun deneyden ba 1ms1z olarak salt kendi kendine neyi
ba_ar1p neyi ba_aramayaca 1 ara_t1r1l1r. Ele_tirilen
bilgi de il, us yetisinin kendisidir.
Son olarak ele_tirinin felsefi bir i_ oldu unu

sylemeliyiz. Konuya sorgulay1c1 yakla_1m gerektirir. D1_ etkilerden ba 1ms1z d_nebilmek ve objektif niteleme yapabilmek ba_l1ca gereklilikleridir.
Filozoflar hayat1n ele_tirisini yapmaktad1r denebilir.
Sitemizin(dmy.info) yorum k1sm1nda da yazd1 1m1z
Ele_tiri- Yorum?
gibi: ele_tiri hayati bir ihtiyat1r.
Kendimize
tuttu
umuz
bir
ayna
gibidir.
0
dnyam1zda
fark
Ele_tiri, olumlu ve olumsuz anlamlara gelebilir.
Genel olarak yorumlaman1n i_levsel hali oldu u edemedi imiz bizi bize gsterir. Bak: [1]Ele_tiri
sylenebilir. Bir _eyi ele_tirirken umulan bir edim kuramlar1 ile ilgili AF. kitab1.
vard1r. Yorum szde kalabilir, e lenmek iin sylenmi_
ve dikkate al1nma kayg1s1 gtmemi_ olabilir. Ancak ele_tiri, bir etki olu_turmak iin yap1l1r. Eksik- 1. http://eogrenme.anadolu.edu.tr/eKitap/TDE402U.pdf
leri grme, daha i_levsel ve ekonomik hale getirme
gibi faydalar1 ierir. Terimler dilin grelili ine ba l1
olarak birbiriyle kar1_t1r1l1r, halihaz1rda da ok yak1n
anlamdad1r. Ancak kamuoyunda hedeflenen anlam,
ele_tirinin di er yorumlardansa, i_levsel bir halinin
olmas1d1r. Ele_tiren ki_i, ele_tirdi i konuda bir etki
uyand1rmak ister.
Ele_tiri: konu hakk1nda

en olumlu, faydal1 _ekle ula_mak iin hayati bir
arat1r. 0eriden gremedi imiz durumlar1, d1_ar1dan
bizi ele_tirenler gsterebilir. Aynen vcuttaki ac1
gibidir. Ac1, bedendeki olumsuz durumlara dikkat
ekmek amac1yla geli_mi_ sinirsel bir etkinliktir. Zarar
verici etkiler, sinirler vas1tas1yla beyne iletilir. Biz de
buna gre nlem al1r1z. Her ne kadar ho_lanmasak
da ac1 bizim iin vard1r. Ac1 olmasa bedendeki olumsuzluklara nlem alamazd1k. Ele_tiri de bizi uyar1r.
Can1m1z1 yaksa da, ho_umuza gitmese de: olumsuzluklara dikkat eker. Ho_lanmasak da ele_tiriye
muhtac1z. Hatalar1m1zdan ders almak iin ele_tiriye
a1k olmal1y1z. Kk ya_lardan beri evremiz bizi
ele_tirmese, nas1l davran1rd1k acaba? ocuklar1n1
ele_tirmeyen, hoyrat bymeye izin veren veliler onlar1n benmerkezci olmas1na ve d1_ dnyaya yabanc1
kalmas1na neden olur. Kendi iine kapanan, d1_
dnyayla ba lant1 kurmayan toplumlar da de i_en
makro dzene ayak uyduramaz ve kendi iinde yok
olur.
42
Dil felsefesi Nedir (2014-04-25 17:14)
Dil felsefesi: dilin kklerini,

dilin i_levsel ve bili_sel niteliklerini, dil ile gereklik
aras1ndaki ili_kiyi ve anlam1n do as1n1 sorgulayan
felsefe etkinli idir. Bilgi felsefesi, zihin felsefesi, dilbilim, psikoloji ile i iedir. Analitik(zmleyici)
filozoflara gre felsefenin nemli bir disiplinidir. Anlam nedir? Dil gerek dnyay1 nas1l yans1t1r? Dil
do u_tan m1d1r, yoksa renilir mi? Bir cmlenin
anlam1, paralar1ndan nas1l meydana gelir? gibi
sorularla d_ncenin arac1 olan dili sorgular. Bak:
[1]dmy.info/dusunce-nedir/
Dilin yap1s1na odaklanan sentaks, szcklerin anlamlar1n1 inceleyen alan semantik ve dilin kullan1m1yla
ilgili sorular soran pragmatik dil felsefesine yard1mc1
dilbilimsel disiplinlerdir. Sentaks (szdizimi), sz
grubu ve cmle gibi yap1lar1n olu_umunu inceler.
Semantik (Anlambilim) ifadelerin anlamlar1 ve anlama katk1lar1n1 inceler. Pragmatik (uygulamac1l1k)
ifadelerin anlam buldu u kullan1m alanlar1n1 inceler.
Bak: [2]dmy.info/dil-nedir-tanimi/
Sylediklerimizin d_ndklerimizi yans1t1yor mu?
D_ncenin arac1 nedir? Dil d_ncelere ne kadar
tercman olabiliyor? 0nsan dilinin olanaklar1 nelerdir? Felsefe neyle yap1l1r?.. Felsefede s1n1rs1z
soru bulunur. Felsefedeki sorular1n ba_1nda da dil
ile ilgili olanlar gelir. 20. yzy1ldaki dil hamlesiyle, felsefeciler dili fark etmi_tir. Dil felsefesi ad1yla
yrtlen al1_malar felsefenin, d_ncenin, ileti_imin
imkan1n1 sorgular. Mesela: hayat1n anlam1n1 binlerce y1ld1r sormaktay1z. Ancak hayat1n anlam1n1n
anlam1 dil felsefesiyle gndeme gelmi_tir. Anlam1n
anlam1, te_bih yerindeyse, _a_1rt1c1 bir fark1ndal1k
olu_turmu_tur. Sorular1m1z kayna 1ndan hedefine
varana dek insan dilinin grelili ine ve imkan1na
ba l1d1r. Wittgenstein1n felsefenin yzne arpt1 1
d_nceler felsefeden vazgemeye dnden raz1 olanlarca: felsefenin lm olarak kaydedilmi_tir. Ancak dil felsefesinin sylemek istedi i _ey felsefi sorular1n yok olmas1 gereklili i de ildir. Sorular sorulabilir.
Problem kesin cevap aray1_1n1n ve kati zmlerin dile

getirilemeyi_idir.
Dilbilim ve felsefe bugn i

iedir. Bunun ba_l1ca nedeni, d_ncenin hammaddesi olan dili tan1yabilmektir. Dili daha iyi tan1rsak
d_nceyi(bir a1dan kendi kendine konu_may1) ve
felsefeyi( kendini sorgulamay1) tan1yabiliriz. 0nsan1
do ada ay1rt edici en byk zellik olan dilin betimlemesini yaparsak insan1 da anlayabiliriz. Farkl1 dilleri anlamak iin dilleri rendi imiz gibi, insan1 anlamak iin de dil arac1n1 renebiliriz. Bir nerme
olu_turdu umuzda, toplumun zerinde uzla_mas1na
ba l1 imgelerden olu_an dil, bizim arac1m1zd1r.
D_nce kayna 1ndaki bireyin ya_ant1s1na gre
de i_en kullan1m, bir ifade olarak d1_a vuruldu unda
da ortak dilin hakimiyet alan1na girer. nermeyi anlayan bireyler de kendi ya_ant1lar1na ve kltrn etkilerine ba l1 olarak onu kendilerince anlarlar. Dilin
grelili i ile d_ncelerin ifade edilebilme imkan1
karars1zla_1r. Di er bir yandan, dil tarih boyunca
sregelen bir birikimdir. Ya_ayan bir canl1 yap1d1r.
Burada da dilin s1n1rlar1 gndeme gelir. Dil ierisinde
ya_anmam1_ _eyler ifade edilebilir mi? Hayat nedir,
evren ne anlama gelir gibi sorular1n cevab1 verilebilir
mi? Hayat1n iindeki dil, d1_1ndaki cevaplar1 bar1nd1r1r
m1? Sonuta, cevaplar1n ancak birer benzetme halini
alaca 1 a_ikard1r. Dilin d1_1na 1k1l1p 1k1lamayaca 1,
insan1n kltrel birikimlerinin haricinde rn verip
veremeyece i dil felsefesince tart1_1l1r. Bu tart1_malar
kesin cevaplar aramaktan ziyade, anlam1 anlamak
ve dili tan1yabilmek ad1nad1r.Bak: [3]dmy.info/dilfelsefesine-giris/
Dil Felsefesi- K1sa Tarihi

Dil felsefesinin bugnk anlamda varl1 1 19. yzy1l1n
sonunda:
mant1ktaki geli_meler, geleneksel zihin alg1s1ndaki de i_meler ve zihnin yap1s1 ile ilgili tart1_malardan sonra, zmlemeci gelene in
ba_lamas1yla meydana gelir. Felsefede dilsel dn_
43
diye an1lan bu hareket dilin felsefi problemlerdeki

yerini sorgular.
Ancak antik Yunanda, hatta
Hint felsefesinde dilin sorguland1 1n1 grmek de
mmkndr. Orta a da Abelard, Ockham ve Scotus dil ve mant1k ili_kisinden bahseder. On yedinci
yzy1lda John Locke, szcklerin anlam1 ile d_nme
ve ileti_im kurma aras1ndaki ili_kiyle ilgili kimilerine
gre felsefe tarihinde ilk dil kuram1n1 geli_tirmi_tir.
Daha sonra John Stuart Mill, gnmz dil felsefesinde temel bir konumu olan gnderme ile anlam aras1ndaki ayr1m1n ilk tohumlar1n1 atar. On
dokuzuncu yzy1l sonlar1nda zellikle Ferdinand Saussurenin dil zerine yapm1_ oldu u al1_malar hem
dilbilimde ok etkili olmu_ hem de gstergebilimin
(semiyotik) ve yap1salc1l1 1n (structuralism) geli_imine
nclk etmi_tir. Ancak gnmzde dil felsefesi
olarak an1lan alan1n geli imi ancak yirminci yzy1l1n
ba_1nda zellikle Gottlob Frege ve Bertrand Russell1n al1_malar1yla ba_lar. Ludwig Wittgenstein ise,
[4]Tractatus Logico-Philosophicus adl1 eseriyle dilsel
ve mant1ksal yap1y1 anlamaya al1_m1_t1r.
Dil Felsefesi Kuramlar1

Fikir teorileri: Anlam1n i_aretler taraf1ndan
1kar1ld1 1n1, ve tamamen zihinsel ierikler
oldu unu iddia eder. John Locke , George Berkeley ve David Hume gibi 0ngiliz ampirisist gelene i ile ili_kilidir. Bu gr_ baz1 a da_ kuramc1lar taraf1ndan semantik iselcilik ad1yla
tekrarlanm1_t1r.
dil kullan1m1 hakk1ndaki sorgulamalar1 ile dikkat

eker. Dil zr dilemek, soru sormak, oyun
oynamak, ikna etmek, g gsterisinde bulunmak gibi nemli eylemleri gerekle_tirir. John
Austinin sz edimleri kavram1 ve Wittgenstein1n ge dnemindeki dil oyunlar1 kavram1
farkl1 a1lardan buna dikkat eker.
Referans teorileri ( veya semantik D1_salc1l1k
) : Anlam i_aretlere ba l1d1r. Do ru ya da
yanl1_ bir bildirimde bulunan bir tmceyi dile
getirdi imizde, syledi imize bir anlam ykleriz
ve bylelikle bir _eye gnderme(referans) yaparak
onun hakk1nda bir bildirimde bulunuruz. Anlam
kafada de ildir. Szcklerin anlamlar1 yaln1zca o
szckleri kullananlar1n kafas1nda olup bitenlerle
de il d1_ dnyada ya_ananlarla da ilgilidir. Tyler
Burge (1946 - ) ve Saul Kripke (1940 - ) , bu
yakla_1m1n ncleridir.
Do rulama teorileri :
Anlam1 do rulama
veya yalanlama yntemiyle ili_kilendirir. 20.
yzy1lda mant1ksal pozitivistlerin taraf1ndan
Bir tmcenin anlam1n1n,
savunulmu_tur.
do ruluk ko_ullar1yla belirlendi ini savunur. Bir
tmcenin anlam1n1 kavramak, o tmcenin
hangi ko_ullarda do ru, hangi ko_ullarda yanl1_
oldu unu kavramay1 gerektirir. Bu kuram1n maksimi: anlam do ruluk ko_ullar1d1r. Bu kuramdan yola 1karak, Mant1k1 Pozitivistler, klasik
felsefenin metafizik tmcelerinin do rulanabilir
ya da yanl1_lanabilir olmamalar1ndan dolay1
anlams1z ya da kendi deyimleriyle sama
oldu unu gstermeye al1_1rlar.
Gerek- durumsal teoriler: Anlam, do ru ya

Pragmatist(faydac1) teoriler: Cmlenin anlam1 ya
da yanl1_ olabilen bir durumdur. Bir tmcenin
da anla_1lmas1, onun uygulamas1n1n sonular1yla
zmlemesi, matematik dilinde her neyse, do al
belirlenir. C.S. Peierce ve 20.yy. faydac1lar1
dilde de ayn1d1r. Mant1k hem formel hem de do al
taraf1ndan kabul grm_tr.
dillerin temelini olu_turur. Gottlob Frege bu
gr_te nc al1_malar1 yapm1_t1r. Ona gre: anKaynaka
lam sayesinde bir nesneyi zihnimizde temsil edip
onu adland1r1r1z; ad1n anlam1 ad1n gndergesi
AF. Dil Felsefesi ders kitab1.
olan nesneyi belirler ve anlamlar bir araya gelerek
d_nceyi (ya da gnmz dil felsefesi terminolo P.basics, [5]Dil Felsefesi(0ngilizce)
jisinde nermeyi) olu_tururlar.
rep.routledge.com/article/U017
Dil kullan1m teorileri: Anlam1n konu_ma eylemi
ucl.ac.uk/philosophy/LPSG/Language.htm
ve
belirli
sylenen
_eyler iinde- ilgisinde oldu unu, ifadelerin kendilerinden olu_mad1 1n1 savunur. Ludwig Wittgen- 1. http://www.dmy.info/dusunce-nedir/
stein ncsdr. Wittgenstein, topluluklar1n 2. http://www.dmy.info/dil-nedir-tanimi/
44
3. http://www.dmy.info/dil-felsefesine-giris/
2.4
May
4.
http://www.dmy.info/ludwig-wittgenstein-ve-tractatus/
5.
http://www.philosophybasics.com/branch_philosophy_
of_language.html
45
Filozoflar
Hakk1nda
0lgin
Bilgiler
(2014-05-13 00:28)
kanser olunca tedavi olmad1 1n1 ve 62 ya_1nda

ld n syleyelim.
Berthand Russel s1k1 bir aktivistti. Dnya bar1_1
ve insanl1k ad1na al1_malarda n s1rada yer
alm1_t1r. Drt kere evlenmi_tir. Pasifizm anlay1_1
nedeniyle hapse d_m_, tm emperyalist gleri
ele_tirmi_tir.
Giri_
0lgin olmayan bilgi var m1d1r? Bu yaz1da dilin
s1n1rl1l1 1 ve uzla_t1r1c1l1 1 ile bu szc e s1 1nd1k.
Asl1nda do ru sz trivia- yani 1v1r z1v1r olmal1 ancak Trkede henz byle bir kullan1m bulunmuyor.
A_a 1da bulunan bilgiler _u an akl1ma gelen 1v1r z1v1r
bilgilerdir. Filozoflar hakk1nda ilginliklerdir. Yaz1n1n
sebebi a1k: anlay1_a yard1mc1 olmak. Bylelikle
biyografik okuma yapabilir, neden- sonu ili_kisini
kavrayabiliriz. Hayat1 anlarsak, iindekileri de anlayabiliriz. Filozofu tan1yabilirsek, d_ncelerini
daha iyi anlayabiliriz. Biraz rastgele olsa da ilgi
gsterece iniz bilgiler mevcut. Kt izlenimler edinmeyiniz. Tm yazarlar1n ve d_nrlerin byle yanlar1
olabilir. Art zamanl1 d_nrsek kt gelebilecek bilgiler ayd1nlat1c1 olabilir. Kt izlenim edinmeniz de il,
hayatlar1 analiz edebilmeniz iin ilginize sunuyorum.
Yaz1 gncellenebilir. Katk1 yapmaktan ekinmeyiniz.
Bak: [1]dmy.info/biyografi/
Wittgenstein sinirli bir adamd1.

Keynesi
dvd bir dedikodudan ibaret olsa da Karl
Popper1 [2]ocak demiri ile tehdit etti i do rudur.
Hikayeyeye gre Russel, Popper ve Wittgenstein
tart1_1rken W. ok sinirlenmi_. Russela: Beni
hep yanl1_ anlad1n demi_. Russel: Her zaman
her _eyi kar1_t1r1yorsun Wittgenstein demi_. W.
yanan oca 1n k1zg1n demirini al1p Poppera i_aret
ederek bir rnek vermek istemi_. Her ne kadar
felsefe iin yap1lsa da W. nin sinirli hali nedeniyle ortam gerilmi_. Russel1n uyar1s1 sonucunda, W. kap1y1 arparak, demiriyle beraber
1k1p gitmi_. Asl1nda sadece Wittgenstein1n
ilginlikleri ayr1 bir yaz1 olur. îmdilik, iki
dnya sava_1na da gnll kat1ld1 1n1, Tractatusu 1. Dnya Sava_1nda cephede yazd1 1n1,
dnyan1n en byk miraslar1ndan birini reddederek 0ngiltereye gt n, basit bir i_i olmak iin Sovyetlere ba_vurup, kabul edilmedi ini,
46
Seneca, Gilles Deleuze, Otto Weininger,Ignacy

Witkiewicz, Walter Benjamin, Guy Debord, Charlotte Gillman, Nicos Poulantzas intihar eden baz1
nl filozoflard1r.
Marksist
filozof
Louis Althusser, akli melekeleri yerinde de ilken,
kar1s1n1 bo azlayarak ldrm_tr. Zihinsel rahats1zl1k nedeniyle serbest b1rak1lm1_t1r. En son
e_ine masaj yapt1 1n1 hat1rlad1 1n1 sylemi_tir.
Immanuel Kant ok hassas bir bnyeye sahipti.
Do up byd Knigsberg _ehrinden hi
1kmam1_t1r. Her gn bir rutin belirleyip ona
uymu_tur. Gnlk yry_ne hep ayn1 saatte
1km1_,
disipline
dikkat
etmi_tir. Knigsberglilerin saatlerini Kanta
gre ayarlad1klar1 ynnde bir rivayet vard1r.
Gnlk hayattaki rutinini yaln1zca bir kere
bozdu u sylenegelmi_tir. O da Jean-Jacques
Rousseaunun Emile adl1 roman1 yzndendir.
Kitab1 birka kere okuyarak gn geirdi i
sylenir.[3]dmy.info/immanuel-kant-felsefe/
Jean Jacques Rousseau spankofili(_aplakseverlik)
denen bir al1_kanl1 a sahipti. 0tiraflar adl1 eserinde belirtti ine gre _aplak atmak, vcutta
ac1 uyand1rmak onu cinsel olarak uyar1yordu. Be_
ocuk yapm1_, be_ini de soka a b1rakm1_t1r. Yokluktan de il, o zamanki sosyetenin tercihlerinden
byle yapm1_t1r. ocuk yap1p yuvaya b1rakman1n
be enildi i bir evreye sahipmi_.
Hypatia, Ramus, Moritz Schlick, Mahatma
Gandhi, Giovanni Gentile, Leon Troki cinayete
kurban giden baz1 filozoflard1r.
Diyojen topluma a1k yerlerde mastrbasyon yapmaktayd1. Crates de e_iyle halk aras1nda cinsel
ili_kide bulunmakla bilinirdi. Gilbert Ryle cinsel ili_kide ka1nm1_, Immanuel Kant1n da gnl
i_leriyle alakas1 olmam1_t1r.
William
James, J.S.Mill, Kierkegaard, Foucault, Feyerabend, David Hume, Kurt Gdel, Adam Smith,
Friedrich Nietzsche zihinsel rahats1zl1klar1 olan
baz1 filozoflard1r. Rahats1zl1k derken, pskiyatrik
ve fizyolojik durumlardan sz ediyoruz. Kurt
Gdel, ldrlece i korkusuyla bir _ey yememi_
ve al1ktan lm_tr. Friedrich Nietzsche zihinsel k_ ya_am1_,10 y1l boyunca bak1ma muhta
olmu_ ve ard1ndan lm_tr.
R. Eucken (1908, edebiyat); H. Bergson (1927,

edebiyat); J. Addams (1921; bar1_); T. Eliot
(1948; edebiyat); B. Russell (1950, edebiyat); A.
Camus (1957, edebiyat); A. Einstein (1921; fizik);
S. Beckett (1969; edebiyat ) J.P Sartre (1964,
edebiyat) Nobel dl alan filozoflard1r. Sartre
dl reddetmi_tir.
Jean Paul Sarte1n bir gz krdr. Ba_ka bir
filozof olan Beauvoir ile evlenmeden ya_am1_t1r.
Ancak ili_kileri a1kt1r. Yani beraberken ba_kalar1
ile de beraber olabilmektedirler. Sartre1n onlarca k1z arkada_1 olmu_, Beauvoirin ba_kaca bir
ili_kisine rastlanmam1_t1r.
Bertrand Russell - Aman (1967 Bollywood),
Slavoj }i~ek- The Perverts Guide to Ideology,
Alain de Botton- The Dead Matter, Jean Paul
Sartre- Sartre par lui-mme, Foucault- Philosophie et vrit adl1 filmlerde rol alm1_t1r. Bak:
[4]dmy.info/felsefi-filmler
1. http://www.dmy.info/biyografi/
2.
http://web.mit.edu/philos/www/triviaquiz14/
trivia14questions.pdf
3. http://www.dmy.info/immanuel-kant-felsefe/
4. http://www.dmy.info/felsefi-filmler/

Felsefenin Anlamı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Felsefenin Anlamı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1 2013

Felsefe Nedir? (2013-07-31 12:02) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Filozoflar1n Meslekleri (2013-09-04 11:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Edebiyat Felsefe 0li_kisi Farkl1l1klar Ortakl1klar (2013-09-28 16:44) . . . . . . . . . . . . . .

Tarihte En Etkili 10 Filozof- Byk filozoflar (2013-09-29 23:14) . . . . . . . . . . . . . . .

Filozof Nedir? (2013-10-02 18:46) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefi Szler Filozoflar1n nl Szleri (2013-10-05 21:10) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefe Sorular1- Felsefe Szleri- Filozofa Konu_malar (2013-10-07 12:31) . . . . . . . . . .

Felsefe Gerekli midir- Neden Do mu_tur (2013-11-17 01:47) . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefe Yapmak Nedir (2013-11-23 15:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefe Konular1- Alanlar1 (2013-11-27 16:41) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefe Tarihi zet (2013-11-29 01:32) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefeye Giri_- Ba_lang1 (2013-12-06 18:54)

D_nce Nedir (2013-12-09 00:04) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Hikmet Nedir- Hikmet Felsefe 0li_kisi (2014-02-07 01:57) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Erdem Nedir- Fazilet Ne Demektir (2014-02-09 00:03) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Merhamet Nedir (2014-03-09 14:55) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefe Neye Yarar (2014-03-22 14:59) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ele_tiri Nedir Ele_tirinin zellikleri (2014-04-03 15:09) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Dil felsefesi Nedir (2014-04-25 17:14) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Filozoflar Hakk1nda 0lgin Bilgiler (2014-05-13 00:28) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Felsefe Nedir? (2013-07-31 12:02)

merhametlidir. Ve ok daha az1m1z gerekleri grecek

Do an1n olumsuz taraflar1ndan merak1m1z sayesinde

Filozoflar1n Meslekleri (2013-09-04 11:03)

Sokrates: Ta_ i_isi ( Yap1lacak eserler iin

Platon: Aile mlkleri, rehberlik ve retmenlik

Simon De Beavoir: retmen

Albert Camus: Gazeteci, oyun yazar1

Konfys: Devlet adam1, brokrat

Michel Foucault: Antropolog, tarihi, gazeteci,

Seneca: Oyun yazar1, imparatorluk dan1_man1,

Jacques Derrida: Ele_tirmen, retmen, gazeteci

Farabi: Bilim adam1, mzisyen

Felsefe Mezunu Sanat1lar: Kim Thayil , Elliott Smith

Felsefe Mezunu 0_ adamlar1: George Soros, Carl Icahn,

Jr. (Fannie Mae, Merrill Lynch & Co.), Sheila Bair

Felsefe Mezunu Politikac1lar: Papa 2.

Felsefe Mezunu Nobel sahipleri: Aung San Suu Kyi

Edebiyat Felsefe 0li_kisi Farkl1l1klar Ortakl1klar (2013-09-28 16:44)

Edebiyat felsefe ili_kisi iki taraf a1s1ndan da ok

adland1r1lan Thales, Anaksimenes gibi bilgelerin

Tarihte En Etkili 10 Filozof- Byk filozoflar (2013-09-29 23:14)

En iyi ya da byk filozoflar listesi ok sama bir

tik, evrendeki temel yasad1r. Hegel tmtanr1c1d1r.

gibi konular1n onunla ba_lad1 1 sylenir. Ona gre

8.Konfys (M.551 479)

Uzun bir yolculuk tek bir ad1mla

de il [17]para taraf1ndan ynlendirildi ini eklemesidir. Ekonomik sosyolojinin babas1d1r. Gnmz

Filozof Nedir? (2013-10-02 18:46)

http://www.dmy.info/ (2013-10-05 21:10)

Felsefi szler yaz1nda oka yer edinen cmlelerden

2. [6]zl Szler- D_ndrc szler

Demokrasi yalan1 neden bu kadar tuttu? Eski Avrupa

Hayat neden ac1mas1z? Her yer korku ve keder ile noel_halle_-_the_education_of_the_rich_people/

Felsefe Gerekli midir- Neden Do mu_tur

Felsefe gerekli midir?

Felsefe bilgelikten sonraki a_amad1r denilebilir. Bilge

lar1nda al1_an ki_ilerin de yorum getirdi i d_ncelere

Felsefe Konular1- Alanlar1 (2013-11-27 16:41)

Felsefe yapmak d1_ar1dan renilmez. Bilgiyi ba_ka

Ahlak felsefesi do ru ve yanl1_ alg1s1n1 ahlaki

sorgulamalar1nda ad1 geer.

Felsefenin Di er Baz1 Konular1