OPTO ELEKTRONİK

TERMAL KAMERALAR
VE
KIZILÖTESİ KAMERALAR
 İÇERİK
• Tarihçe
• Kızılötesi Enerji
• Elektromanyetik Spektrum
• Kızılötesi Kameralar
• Kızılötesi teknolojinin avantaj ve dezavantajları
• Termal Görüntüleme
• Termal Görüntüleme Sistemlerinin Yapısı
• Kızılötesi Işıma
• Termal Enerji
• Termal Kamera Görüntü Oluşturma Aşamaları
• Termografinin Avantajları
• Termografinin Dezavantajları
• Termal ve Kızılötesi Kameraların Uygulama Alanları
• Sonuç
• Kaynaklar
 TARİHÇE

1. Kızılötesi ışınımın keşfi genellikle bir 19. yüzyılda

yaşamış bir gökbilimci olan William Herschel’a ithaf edilir
2. Herschel bir üçgen prizma kullanarak güneşten gelen
ışığı kırmış ve tayfın içinde kırmızının altında bulunan
kızılötesi ışınımı bir termometre kullanarak tespit
etmiştir.
3. Sonuca şaşırarak bulduğu bu ışınıma "Kalorifik ışınlar"
ismini vermiştir. Kızılötesi terimi 19. yüzyılın sonlarına
kadar kullanıma girmemiştir
4. 19. yüzyıldan sonra; Paul Kruse Texas Instruments ile
birlikte 1955'ten önce ilk infrared görüntüleri elde
edilmiştir. Gelişimi günümüze kadar devam etmiştir.
 KIZILÖTESİ ENERJİ
• Doğada bulunan tüm varlıklar sahip oldukları sıcaklığa bağlı olarak farklı
dalga boylarında yoğunluk değişimi gösteren termal radyasyon olarak da
adlandırılan elektromanyetik enerji yayarlar.

• Bu elektromanyetik enerji, sıcaklığı mutlak sıfırın (0K YA DA -273C)

üzerindeki her cisim tarafından yayılır

• Cisimlere bakıldığında,kırmızıdan mora değişen renk tayfı görülür. Bu

renkler arasındaki temel fark dalga boyudur.

• Kızılötesi enerjinin dalga boyu 0.72 mikron ile 1000 mikron arasındadır
(mikron=1x10-6 metre).
 KIZILÖTESİ ENERJİ
• Kızılötesi enerjinin frekansı 1x1012 hertz ile 4.3x1014
hertz arasındadır.
• Elektromanyetik spektrum bandı içinde, insan gözünün
algılayabileceği, görünür kırmızının hemen ilerisinde
bulunan bir bölgedir.
• Kırmızı rengin hemen üzerinde başlayan kızılötesi band
içinde termal görüntüleme yapılan iki dalga boyu aralığı
mevcuttur.
Bunlar sırası ile "Orta Kızılötesi (3-5μm)" ve "Uzak
Kızılötesi (8-12μm)" bantlarıdır.
 ELEKTROMANYETİK SPEKTRUM
Görünür Işık MWIR LWIR
370 nm

720 nm

3 µm

12 µm
5 µm

8 µm
KIZILÖTESİ SPEKTRUM

KIZILÖTESİ

GÖRÜNÜR YAKIN ORTA UZAK MİKRODALGA

IR IR IR

0.72 1.3 5.6 1000

0.37 MİKROMETRE
 KIZILÖTESİ KAMERALAR
• Kızılötesi kameralar, gece boyunca gündüz netliğinde görüntü
almak için tasarlanmıştır.
• Elde edilen görüntü gece siyah-beyaz ,gündüz renkli
tonlardadır.
• Bu kameralar, objektif çevresindeki özel kızılötesi LED’lere
sahiptir.
• Gece karanlığında ve ışık olmayan durumlarda bu ledler
kullanılır.
• Bu led’lerden yayılan kızılötesi ışın, kameranın görüntü
aralığındaki cisimlerden yansıyarak tekrar kamera ekranına
döner.
• Kameraya ulaşan bu yansıyan ışınlar bir mercek yardımı ile
dedektör üzerinde odaklanır.
• Dedektörden alınan kızılötesi ışınlar önce elektrik ardından
data sinyallerine dönüştürülerek kullanılır.
 KIZILÖTESİ KAMERALAR

•Fotometrik uygulamalarda kullanılan kızılötesi kameralar,

elektromagnetik spektrumun orta kızılötesi bölgesinde
çalışırlar.
•Kızılötesi kameraların genel elemanları şekildeki gibidir.
• Kızılötesi görüntüleme sistemleri uzun dalga boylarında
çalıştırılır.
• Mercek materyalleri olarak silisyum ve germanyum
camları kullanılır. Diğer birçok materyal, kızılötesi bölge
için şeffaf olmadığından kullanılmazlar.

• Silisyum tabanlı materyaller CCD(yük bağlamalı düzen)

kameralarda, germanyum ise termal kızılötesi
kameralarda kullanılır.
• Bu mercekler, ışığın dedektör üzerinde odaklanmasını
sağlar.
• Kızılötesi kameralarda ışığı dedekte etmek için termal ve
foton dedektörler kullanılır.
• Termal dedektörler gelen ışığın miktarına göre değişim
gösterirler.
• Foton dedektörler; üzerine düşen ışınların kritik dalga boyu denen
bir değerden büyük olup olmadığı kontrol edilir.

•Kameraya gelen ışığın dalga boyu, kritik dalga boyundan

küçük ise tepki verilmemektedirler.
•Kritik dalga boyu, dedektörde kullanılan malzemeye göre
değişmektedir.
• Yaygın olarak kullanılan InSb(indiyum antimonit),
PbSe(kurşun selenyum), PbTe(kurşun tellür) ve
PtSi(platin silisit) gibi dedektörlerin kritik dalga boyu 7
μm dir.
• Foton dedektörleri, gürültüyü ve iletkenlerin ısınması
sonucu doğan etkileri azaltmak için belli bir değere
kadar soğutmak gerekir.
• Sistemin soğutma derecesine göre çeşitli soğutma
teknikleri vardır.

1. Sıvı nitrojen
2. Joule-thompson mini soğutucu
3. Stirling devirli buzdolabı
4. Peltier etki tabanlı termoelektrik soğutucu
• Bunlardan ilk üçü mekanik olarak çalışırken sonuncusu
tamamen elektriksel olarak çalışır.
• Laboratuar ortamında Sıvı nitrojen, arazide Joule-
thompson mini soğutucu yaygın olarak kullanılır
• Son yıllarda Stirling devirli buzdolabı kullanımıda
artmıştır.
• Gürültüsü azaltılan sinyal en sonunda sinyal işleme
mekanizması yardımı ile data sinyaline dönüştürülerek
görüntü oluşması için monitöre gönderilir ve cisim
algılanması tamamlanmış olur.
 KIZILÖTESİ TEKNOLOJİNİN AVANTAJLARI VE
DEZAVANTAJLARI

1. Çok az miktarda enerji harcanır.

2. Maliyeti düşüktür
3. Çevre şartlarından etkilenmez
4. Data transfer oranı yüksektir.
5. Gece ve gündüz kullanım kolaylığı sağlar.
6. Görünür haberleşme yolu gerektirir.
7. Kısa mesafede etkindirler
 Termal Görüntüleme
• Cisimlerden yayılan ve insan gözü tarafından
algılanamayan kızılötesi enerjiden elde edilen bilginin
görünür hale dönüştürülmesi termal görüntüleme
teknolojisi tarafından sağlanır.

• Böyle bir görüntüde nesnelerin sahip oldukları farklı

sıcaklıklar farklı renk tonlarında görünürler.

• Termal Görüntüleme Sistemleri görünür ışık bandında

çalışan kameralardan farklı olarak gündüz veya gece
yüksek netlik ve çözünürlükte görüntü elde ederler.
Ayrıca görünür ışık bandı içinde etkin olan sis, toz ve
duman gibi faktörler kızılötesi band içindeki enerji
iletimini daha az etkiler
 KIZILÖTESİ IŞIMA
•Kızılötesi bölge, elektromanyetik spektrumdaki görünür ve mikrodalga
bölgelerin arasındadır.
•Isınan nesneler kızılötesi bölgede ışınsal enerji açığa çıkarmaktadır.
• Bütün nesneler, hatta oda sıcaklığında ve donmuş nesneler de
kızılötesi bölgede az da olsa ışınsal enerji yayarlar. Yani sıcaklığı mutlak
sıfırın (O Kelvin, -273 °C) üzerindeki tüm cisimler kızılötesi enerji yayar.
•Oldukça yüksek sıcaklıktaki bir nesnenin, ışınsal enerji spektrumu da
yüksektir
•Oda sıcaklığındaki bir cismin en fazla kızılötesi enerji yaydığı dalga
boyu (tepe dalga boyu) yaklaşık 10 µm’dir
•Şekilde görüldüğü gibi cismin sıcaklığı arttıkça tepe dalga boyu
azalmaktadır. Güneşin sahip olduğu sıcaklık 5900 K’e eşit ve tepe
dalgaboyu yaklaşık 0.53 µm (yeşil ışık)’dir. Güneş morötesinden,
(ultraviolet-UV) uzak IR bölgenin ötesine kadar bol miktarda enerji açığa
çıkarır
KIZILÖTESİ IŞIMA
 TERMAL ENERJİ
• Termal görüntülemede cisim tarafından yayılan, iletilen ve
yansıtılan kızılötesinin tamamı gösterilmektedir.

• Bu yüzden bu yolla cismin sıcaklığı ile ilgili kesin bir değer

bulunması oldukça zordur özel matematiksel hesaplamalar
ister.

Tplm Enerji = Yayılan Enerji + İletilen Enerji + Yansıtılan Enerji

• Bir termal kamera ile bakıldığında görülen enerji toplam enerjiyi

göstermektedir
 Yayılan Enerji : Genellikle ölçülmek istenilen enerjidir.

İletilen Enerji : Uzak bir termal kaynaktan gelip içinden

geçen enerji
Yansıtılan Enerji :Uzak bir termal kaynaktan gelip cismin
yüzeyinden yansıyan enerji

• Cisim bulunduğu ortamdan daha yüksek bir sıcaklığa

sahipse termodinamiğin ikinci yasasına göre sıcak
cisimden soğuk cisme doğru bir ısı akışı gerçekleşir.

• Termografisi alınacak ortamda soğuk bir alan varsa bu

cisim sıcak cisim tarafından yayılan radyasyonu
emecektir
• Bu cisimlerin yayma ve emme yeteneklerine emissivity
denmektedir.

• Dış ortam şartlarında ısı iletimine neden olan rüzgarın

varlığı da göz önüne alınmalıdır.

• Termografik kamera ilk adım olarak insan gözünün

göremeyeceği elektromanyetik ışınımları görecek daha
sonra çeşitli matematiksel algoritmalar kullanıp bunu
gözle görülebilir bir resme dönüştürüp genellikle JPG
formatında kaydedecektir.
 TERMAL KAMERA SİSTEMLERİNİN YAPISI
•Bir termal kamera sisteminin yapısı Dedektör, Opto-
Mekanik ve Sinyal İşleme – Kontrol olmak üzere üç ana
fonksiyonel başlık altında toplanabilir.

1. Opto – Mekanik

•Dedektöre kızılötesi enerjiyi aktaran optik elemanlar

sistemin bakış açısını ve optik büyütmesini belirler.

•Sistemde yer alan dedektör yapısına bağlı olarak bir

tarayıcı ayna kullanılır.
•Hem görünür ışığı hem de kızılötesi enerjiyi geçiren az
sayıda optik malzeme bulunmaktadır.
•Termal görüntüleme amacıyla kullanılan optik
malzemelerin başında Ge ve ZnS(çinko sülfür)
gelmektedir
2.Dedektör
•Performans belirleyici unsurların başı Dedektördür.
•Bu dedektörlerin yapımında ; HgCdTe(Cıva Kadmiyum
Telluride ), InSb, QWIP(Kuantum kızılötesi ışınlı
fotodedektör) vb maddeler kullanılmaktadır.
• Hassas dedektörlerin kullanılması çözünürlüğü
arttırmaktadır
• Dedektörlerde, optik-mekanik sistem ile alınan
kızılötesi ışınlar sonucu ısıl değişimler meydana gelir.
• Kameraya gelen ışık,ışık miktarına bağlı olan bu ısıl
değişimlere göre değerlendirerek elektriksel sinyale
çevirir.
3. Sinyal İşleme – Kontrol
• sistemlerinde modern elektronik devre elemanlarından
oluşan donanımlar ve bu donanımlara özel gömülü
yazılım olarak da adlandırılan yazılım tasarım yöntemleri
kullanılmaktadır.
• Tasarımlarda yüksek işlem kapasiteli “Sayısal İşaret
İşlemciler”in yanısıra “Alan Programlanabilir Kapı Dizileri”
de yoğun olarak kullanılır.
• Yazılım ve donanım Termal Görüntüleme Sistemleri’nde
ayrılmaz bir bütün oluştururlar.
• Sinyal işleme mekanizması, dedektörden alınan elektrik
sinyalini data sinyaline çevirerek, sinyalin monitör
tarafından kullanılmasını sağlar.
• Böylece, cisimlerin sıcaklığına bağlı olan görüntüsü
oluşturulmuş olur.
 TERMAL KAMERA GÖRÜNTÜ OLUŞTURMA
AŞAMALARI
• Termal kameranın görüntü oluşturma işlevi 5 aşamadan oluşur
1. Kameranın görüş açısı içindeki tüm nesnelerden yayılan
kızılötesi radyasyon bir lensle odaklanır.
2. Kızılötesi dedektörler, odaklanan kızılötesi ışığı tarayarak
kullanır. Taranan ışık yardımı ile dedektörler termogram veya
sıcaklık haritası çıkarır.
3. Oluşturulan bu termogram elektrik sinyallerine dönüştürülür.
4. Elektrik sinyalleri dataya dönüştürülmek üzere bir sinyal işleme
ünitesine gönderilir. Sinyal işleme ünitesi ,bir devre üzerine
gömülü bulunan küçük bir çipten oluşur.
• Oluşturulan data, görüntü oluşturması için ekrana
gönderilir.

•Termal görüntünün oluşması için ortamda ışığın

bulunmasına ihtiyaç yoktur.
•Orta-infrared (termal) ışıkta çekilmiş küçük bir köpeğin
resmi(sahte renk)

•Orta-infrared (termal) ışıkta çekilmiş iki devekuşu resmi

•Bir insan tarafından tutulan yılanın termografik resmi

Şalt sahasında bir trafo

 Termografinin Avantajları
• Görünür bir resim verdiği için büyük bir alanın sıcaklığı
karşılaştırılabilir.

• Gerçek zamanlı olarak hareketli hedefleri yakalayabilme

yeteneği vardır.
• Arıza sonucu ısınmaya başlamış ve yüksek sıcaklık
nedeniyle bozulabilecek malzemelerin bulunması
sağlanabilir.

• Diğer metotlarla ölçüm yapılamayacak kadar tehlikeli

yerlerde ölçüm ve gözlem yapabilmeye imkan
tanımaktadır.
 Termografinin Dezavantajları

• Az sayıda üretilmeleri nedeniyle fiyatları oldukça

yüksektir ( 6000 usd ve üzeri )
• Tecrübeli bile olsanız görüntüleri tercüme etmek zor
olabilmektedir.

• Doğru sıcaklık ölçümleri, emissivity ve diğer yüzeylerden

meydana gelen yansımalar nedeniyle engellenmektedir.

• Sadece yüzey sıcaklığını ölçebilir.

Termal ve infrared kameraların uygulama
alanları

• Medikal görüntüleme
• Veterinerlik uygulamaları
• Gece görüş sistemleri
• Araştırma projeleri
• Proses kontrolü
• Askeri savunma ve güvenlik amaçlı
• Kimyasal görüntüleme
• Volkan inceleme sistemleri
• Durum gözleme sistemleri
 SONUÇ
• Termal ve infrared kameralar genelde gece görüş
sistemleri için askeri alanda kullanılırlar.
• Termal ve infrared kameraların çalışma mantıkları
hemen hemen aynıdır. Farklı olan şey ise cisimleri
algılama şekilleridir.
• Her iki kamera çeşidinin temeli de, ışığın olmadığı
ortamlarda cisimlerden bir şekilde yansıma yolu ile ışık
alınarak ışığın işletilip görsel hale getirilmesidir.
• Bu sayede gece karanlığında dahi net görüntüler
sağlanmış olur.
• Daha güvenli ve daha rahat bir yaşam için termal ve
infrared kameralar gittikçe hayatımızda yer
edinmektedirler.
 KAYNAKLAR
• A. Rogalski, Progress in Quantum Electronics 27 (2003)
59–210.
• R.Ciupa, A. Rogalski, Performance limitations of photon
and thermal infrared detectors, Opto- Electronics Review
5 (1997) 257–266.
• Burnay,S.G.,williams,T.L.,Jones,G.H.: Applications of
Thermal Imaging, Adam Hilger, London,1988
• http://thermoanalytics.com/
• www.Google.com
• www.wikipedia.com
• www.Howstuffworks.com