2014 Kpss Anayasa Notları

Kpss K aynak Arivi - Kpss Dokm an Arivi
https://ww w .facebook.com /KpssKaynakArsivi
ANAYASA
h ukuku
I
TIKLAYIN:
facebook:
Kpss Kaynak Arivi
Kpss Dkman Arivi
S 97V/7V N CES^M D tz:

tS CtM LE
EAJ N E M C E
iki meclisli yap hul<ukumuzda 1876 Anayasas ve 1961 Anayasas d

neminde grlmtr. Devlet ekli olarak Osmanl ve Trk Devleti niter
devlettir. niter devletlerde iki meclisli sistem zorunlu deildir, ancak
grlebilir. Federal devletlerde ise iki meclisli sistem bulunmas gerekir.
Bir meclis btn lkeyi dier meclis federe devletleri temsil eder. Hk
met sistemi olarak ise parlamenter sistemde tek ya da iki meclisli bir ya
p olabilir.
Anavasalarmzda kurulan hkmet sistemlerine baktmzda;
1876 Anayasas -> Parlamenter hkmet sistemi kurmaya almtr.
1876 Anayasas 1909 deiiklii
Parlamenter sistem
1921 Anayasas
Meclis hkmeti sistemi
1924 Anayasas
Meclis hkmeti ile parlamenter hkmet arasnda
karma sistem
1961 Anayasas
Parlamenter sistem
Anayasalarmzda devlet sekline baktmzda;
Yapsna gre devlet ekli niter devlettir, egemenliin kaynana gre
devlet ekli ise;
1876 Anayasas ncesi -> Mutlak monari
1876 Anayasas -> Meruti monari (biimsel)
1876 Anayasas 1909 deiiklii -> Meruti monari
1921 Anayasas 1923 deiiklii
Cumhuriyet
1924 Anayasas -> Cumhuriyet
1961 Anayasas
Cumhuriyet
1876, 1924, 1961 Anayasalarnda ve 1921 Anayasasnda 1923 dei
iklii ile yrtme iki baldr.
Cumhuriyet dneminde devlet bakanl (Cumhurbakanl) makam
1921 Anayasasnda 1923 deiiklii ile oluturulmutur. 1921, 1924,
1961 Anayasalarnda meclis dndan Cumhurbakan seilmez, meclis
yeleri iinden seilir. Babakan tm anayasalarmzda meclis iinden
seilir. Meclis dndan bakan seilmesi ise 1961 Anayasas ile getirilmi
tir.
1876, 1924, 1961 Anayasalan sert anayasadr. Tek yumuak ve tek er
eve Anayasamz 1921 Anayasasdr.
Sadece 1921 Anayasasnda anayasann stnl ilkesi yer almamtr.
Anayasalarda getirilen ilk ilkelere ve lk kurululara dikkat edilmelidir. Bu
ilkler snavlarda bazen defamdan,
zaman ise 1982 Anayasas er-
evesinde sorulmaktadr. rnein, Milli egemenlik ilkesi ilk kez 1921

Anayasasinm ilk halinde yer almtr.
1961 Anavasasnn ilkleri:
Anayasa Mahkemesi
^
Milli Gvenlik Kurulu
Yksek Seim Kurulu
^
Diyanet leri Bakanl
Devlet Planlama Tekilat
Yksek Hkimler Kurulu
^
niversiteler
Siyasal Partiler
^
milli, sosyal, demokratik, insan haklarna dayanan hukuk devleti
hkm
Cumhurbakannn 7 yllna seilmesi
Dardan bakan atanabilmesi
Egemenliin yetkili organlar eliyle kullanlmas
Yrtmenin sadece grev olarak dzenlenmesi
Balang ve kenar balklar
Sendika kurma hakk
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular
1961 Anavasasna 1971 ve 1973 vllannda giren nemli venilikler:
Kanun Hkmnde Kararnameler
Devlet Gvenlik Mahkemeleri (1973)
^
Askeri Yksek dare Mahkemesi
-y' Anayasa Mahkemesinin Anayasa deiiklii kanunlarn yalnzca e
kil ".asndan denetlemeWe snrlanmas
^
Temel hak ve zgrlklere genel snrlama nedenlerinin getirilmesi
Temel hak ve zgrlklerin ktye kullanlamamas hkmnn geti
rilmesi
1982 Anavasasrnm ilkleri:
v' Cumhurbakanl Genel Sekreterlii
^
Cumhurbakanl Kararnamesi
^
Cumhurbakannn MGKya bakanlk etmesi
^
Cumhurbakannn niversite rektrlerini semesi
^
Devlet Denetleme Kurulu
Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu
^
YK
Vakf niversiteleri
^
HSYK
TBMM dndan da Cumhurbakan seilebilmesi
Cumhurbakannn Anayasa deiikliklerine alt kanunlar meclise tek
rar geri gnderebilmesi ve bunlar halkoyuna sunabilmesi
Anayasa deiikliklerinin gizli oyla ve 3/5 ounlukla kabul edilebilme
si (1987 deiiklii)
^
Babakann gerektiinde Cumhurbakanndan bakanlarn azlini iste^^^^^^^^^H m es^^âjbakanm n^nens^zenn^C um hurbajI^^
kanlarn grevlerine son vermesi

^
Yrtmenin 1961 Anayasasnda olduu gibi sadece grev olarak de
il, grev ve yetki" olarak dzenlenmesi
^
Olaanst KHK
^
RTK (2005)
j^^_Kamu_DenetîligiJ<L^^
Kpss K aynak Arivi - Kpss Dkm an Arivi

S S N /^ V N C E S N D E :
tS C M C E
E N N E M C E N O K T /^ /^ R
hs-
Temel hak ve hrriyetler zlerine dokunulmadan snrlanabilirler. Hakkn

zne dokunmamak; bir temel hak ve zgrln kullanlmasn imknsz'
klan veya fevkalade zorlatran snrlamalarla snrlandrlmamasdr.
JS.
Temel hak ve hrriyetler olaan deil olaanst zamanda (-sava, seferberlik, -skynetim, -olaanst hal) durdurulabilir. Bu olaanst
zamanlarda dahi, yaama hakkna, maddi ve manevi varhmm btnA
lne dokunulamaz. Kim se din, vicdan, dnce ve kanaatlerlnl
aklamaya zorlanamaz. Su ve cezalar gem ie yrtlem ez. Sulu A
luu mahkeme kararyla saptanmcaya kadar kim se sulu saylamaz\
(m asum iyet karinesi). Bu saylan haklara sert ekirdekli haklar denir. Bu j
haklar iin Anayasada ngrlen gvencelere aykr tedbirler alnamaz.
Sava, seferberlik, skynetim veya olaanst hallerde temel hak ve
hrriyetlerin kullanmna ynelik dzenlemeler yaplrken de lllk il
kesine uyulmas gerekir. Milletleraras hukuktan doan ykmllkler de |
ihlal edilemez.
s.
Basmevi kurmak, dernek kurmak nceden izin alma artna balanamaz.
Basn sansr edilemez. Bu tr gvenceler Anayasann bizzat getirmi ol
duu ek f^ ven ce/erdir. Sert ekirdekli haklar dnda olaanst hallerde,
temel hak ve zgrlkler iin Anayasada ngrlm bulunan gvence
ler kaldrlabilir. rnein derneklerin nceden izin almakszn kurulmas
gvencesi kaldrlabilir.
'23.
Temel hak ve hrriyetler iin sadece zei snrlam a sz konusudur. Yani
o hak ve hrriyetle ilgili maddede belirtilen sebeplerle snrlanabilir. Daha
nceden var olan genel snrlama sebepleri ise 2001 Anayasa deiiklii
ile kaldrlmtr.
Sendika kurma hakk siyasi bir hak deildir. alanlar ve iverenler nce
den izin almakszn sendika kurabilirler.
Ayn i kolunda birden fazla sendika kurulabilir, birden fazla sendikaya]
ye olunabilir. (2010 Anayasa Deiiklii)
alma ve szleme hrriyetinde herhangi bir snrlama yoktur.
"S.
Yabanclarn temel hak ve zgrlkleri de kanunla snrlanabilir. Ayrca I
yabanclarn temel hak ve hrriyetleri milletleraras hukuka uvgun olarak |
snrlanabilir.
hs.
Trkiyede ikamet eden yabanclar, karllk esas gzetilmek kaydyla|
dileke haklama sahiptir.
Dileke hakk hem vatandalara hem de karllk esasna gre yabancla
ra tannmtr.
^ jj^ ^ d in m ^ /^ ia m u ^ d en et^ isirw ^ a ^ vu n m
s.
i.
i.
^
^
2S^
^
^
"S.
^
'2S.
^
js-
^
s.
^
s.
s.
2S.
Kam u D enetilii Kurumu idûenin ile y ii iie ilgili ik ,y e tle ri dinler. (2 01 0

Anayasa D eiiklii)
Yabanclar yani Trk vatanda olmayanlar se<;me hakkna (oy kullanma),
seilme hakkna (rnein milletvekili olamazlar), siyasi faaliyette bulunma
hakkna, halk oylamasnda oy kullanma hakkna sahip dîlOlr. Sadece
vatandalar bu hakka sahiptir,
2004 Anayasa deiiklii ile lm cezas tamamen kaldrlmtr. Genel
msadere cezas da verilemez,
Vatan hizmeti hem hak hem de devdir. Yalnzca Trklerin hakk ve de
vidir. Vergi demek ise sadece devdir. Yalnzca Vatandalarn deil her
kesin devidir.
zelletirme Anayasaya 1999 Anayasa deiiklii ile girmitir.
Yerleme hrriyeti ve seyahat hrriyeti iin genel ahlak ve gni ^j^ljk
gibi bir snrlama sebebi sz konusu deildir.
Kamu hizmetine girme hakk sadece vatandalara tannmtr.
Temel hak ve hrriyetlerden cahsma. hem hak hem de devdir
2010 Anayasa deiiklii ile Anayasay^ ocuk Haklar olarak yeni bir
hak bal getirilmitir.
2010 Anayasa deiil<lii ile Bilgi Edinme Hakk Anayasaya girmitir.
Mlkiyet hakk negatif stat haklarndandr.
2010 Anayasa Deiikliiyle memurlara ve dier kamu grevlilerine toplu
szleme yapma hakk getirilmitir.
Temel hak ve hrriyetlerin kanunla snrlanmasnda bavurulan aracn
snrlama amac asndan gerekli olmas lllk ilkesinin bir gereidir.
Hic kimse, yalnzca szlemeden doan bir ykmll yerine getir
memesinden dolay zgrlnden ALKONULAAAAZ.
Dileke hakk kiilerin kendileriyle ilgili veya kamuyla ilgili dilek ve ikyet
leri hakknda yetkili makamlara veya TBMM've yazyla bavurma hakkn
kapsar.
Adil yarglanma hakk 1982 Anayasasna ilk kez 2001 anayasa deiiklii
ile girmitir.
Sosyal ve ekonomik haklardan olan her bir hakkn yerine getirilmesi, Dev
letin mali kaynaklarnn yeterlilii lsne baldr.
badet etme, dini ayin yapma hrriyeti mutlak deildir. Anayasann
1 4 .Maddesindeki sebeplere bal olarak snrlanabilirler. Dini inan, ka
naat, vicdan hrriyeti mutlaktr.
Vatandan yurt dna kma hrriyeti ancak su soruturmas veya ko
vuturmas sebebiyle hkim kararna bal olarak snrlanabilir.
Hibir Trk vatana ballkla badamayan bir eylemde bulunmadka
vatandalktan karlamaz. Vatandalktan karldnda ise karmayla
lgili karar ve ileme kar yarg yolu KAPATIUWIAZ.
Vatanda snr d edilemez ve yurda girme hakkndan yoksun brakla
maz.
Uluslararas Ceza Divanna taraf olmann gerektirdii ykmllkler
hari olmak zere vatanda, su sebebiyle yabanc bir lkeye verilemez.
YakalanavâJutukTanJ<iere_âka^^
"2S.
^
"js.
2S.
s.
2S.
s.
haklarndaki iddialar her halde yazl ve bunun hemen mmkn olmamas

halinde szl olarak derhal, toplu sularda en ge hkim huzuruna kanlncaya kadar bildirilir.
Yakalanan veya tutuklanan kii, tutulma yerine en yakn mahkemeye
gnderilmesi iin gerekli sre hari en ge 48 SAAT ve toplu olarak islenp
sularda en ge 4 GN iinde hkim nne karlr.
Haberleme hrriyeti, konut dokunulmazl, zel hayatn gizlilii milli
gvenlik, -kamu dzeni, -su ilenmesinin nlenmesi, -genel salk ve genel ahlkn korunmas veya bakalarnn hak ve zgrlklerinin korun
mas sebeplerinden biri veya birkana bal olarak snrlanabilir. Bu se
beplerle snrlama da hkim karar olmadan snrlanamaz. Bu sebeplere
bal olarak gecikmesinde saknca bulunan hallerde de kanunla yetkili k
lnm merciin vazh emri bulunursa snrlanabilir. Ancak bu durumda yet
kili merciin karar 24 saat iinde grevli hkimin onayna sunulur. Hkim
kararn 48 saat iinde aklar,
Zorla altrma yasa, konut dokunulmazl, angarya yasa, kimsenin
zel hayatnn gizliliine mdahale edilememesi sert ekirdekli haklar
deildir. Yani olaanst zamanda durdurulabilir.
Bilim ve sanat vavma hakk Anayasann 1, 2 ve B.Maddelerinin deiti
rilmesini salamak amacyla kullanlamaz.
Mlkiyet hakk negatif stat hakk toprak mlkiyeti pozitif stat hakkdr.
Zorla altrma yasa negatif stat, alma hakk ve devi pozitif stat
hakkdr. Konut dokunulmazl negatif stat hakk, konut hakk pozitif
stat hakkdr. Dernek kurma hrriyeti negatif stat hakk, sendika kurma
hakk pozitif stat hakkdr.
Radyo, televizyon, sinema ve benzeri yollarla yaplan yaymlar izin siste
mine balanabilir.
Temel hak ve hrriyetlerin snrlanmasnda, lllk, laik cumhuriyetin
gereklerine aykr olmama ilkeleri ilk kez 2001 Anayasa deiiklii ile geti
rilmitir.
Temel haklar ve hrriyetler kanunla snrlanabilir. Skynetim ve olaa
nst haller sakl kalmak zere olaan dnem KHKler ile temel haklar,
kii haklar ve siyasi haklar dzenlemez. Sosyal ve ekonomik haklar d
zenlenebilir. Yani temel hak ve hrriyetler kanunla snrlanabildii iin
sosyal ve ekonomik haklarn KHK ile snrlanabilmesi bir istisnadr.
Skynetim ve olaanst KHKlerle ise tm hak ve hrriyetler snrlana
bilir. (Elbette sert ekirdekler haklar hari)
Tarm reformunun uygulanmas, byk enerji ve sulama projeleri ile iskn
projelerinin gerekletirilmesi, yeni ormanlarn yetitirilmesi, kylarn ko
runmas ve turizm amacyla yaplan kamulatrmada, kamulatrma bede
li taksitle denebilir. Taksitlendirme sresi 5 yl aamaz.
Sosyal gvenlik hakkna herkes sahiptir. Harp ve vazife ehitlerinin dul ve
yetimleri, mall ve gaziler, sakatlar, yallar (yallar iin Anayasada her
hangi bir ya belirtilmemitir), korunmaya muhta ocuklar sosval gven
lik bakmndan zel olarak korunur.
Kkler, kadnlar, bedeni ve ruhi yetersizlst olanlar
ytrt-lari baKpss K aynak Arivi - Kpss Dkm an Arivi
https://w w w .facebook.com /KpssKaynakArsivi
kmndan zel olarak korunur.

I
ocuklar, yallar, zrller, harp ve vazife ehitlerinin dul ve yetim leri He
m alul ve g a ziler iin alnacak tedbirler eitlik ilkesine aykm saylm az.
Kamu grevlileri sendika kurma hakkna sahiptir.
SDevlet, ilemlerinde, ilgili kiilerin hangi kanun yollar ve mercilere bavu

racan ve srelerini belirtmek zorundadr hkm Anayasaya 2CX)1 Ana
yasa deiiklii ile eklenmitir.
"5i.
Temel hak ve zgrlklerin snrlanmasnda ze dokunmama yasa
1982 Anayasasna 2001 Anayasa deiiklii ile getirilmitir. Ancak 2001
yl deiiklikleri ncesinde, bu yasak Anayasa Mahkemesi kararlarnda
yer almtr.
^
Seim kanunlar Temsilde Adalet ve Ynetimde stikrar ilkelerini badat
racak biimde dzenlenir.
^
Seim kanunlarnda yaplan deiiklikler yrrle girdii tarihten itibaren
1 YIL iinde yaplacak seimlerde UYGULANMAZ.
"s.
Milletvekili seimlerinde nispi temsil seim sistemi tr olan %10 lke
barajl klasik dHont yntemi uygulanmaktadr. Anayasa Mahkemesi
1995 ylnda, 2820 sayl Milletvekili Seimi Kanununda ngrlen seim
evresi barajn temsilde adalet ilkesine aykn grerek iptal etmitir. Ana^
vasada. benimsenen seim sistemivle ilgili herhangi bir seim sistem
ngrlmemitir. Seimlerin ynetimi ve denetimi yetkisi Yksek Seim
Kuruluna aittir.
sa.
Seimler ve halk oylamas. SERBEST, ET, GZL, TEK DERECEL, GENEL
OY. AIK SAYIM ve DKM ESASLARINA gre varg ynetim ve deneti
mi altnda yaplr.
Milletvekili genel ve ara seimlerine, halkoylamasna, mahalli genel se
imlere itiraki temin iin kanunla para cezas dahil gerekli her trl ted
bir alnr hkm Anayasada seimlerin serbestlii ilkesinin yine Anayasada ngrlen bir istisnasdr.
18 yan dolduran vatandalar seme ve halkoylamasna katlma hakkna
sahiptir. 18 yan dolduran vatandalar istisnalar dnda siyasi partiye
ye olabilirler.
s.
Silahl kuvvet mensuplar, hkimler ve savclar, Saytay mensuplar, ka
mu kurum ve kurulularnn memur statsndeki grevlileri, yaptklar
hizmet bakmndan ii nitelii tamayan dier kamu grevlileri, yksek
yarg organ mensuplar, yksek retim ncesi renceleri siyasi partile
re ye olamaz.
^
Yabanclar seme hakkna, seilme hakkna, siyasi faaliyette bulunma
hakkna, halk oylamasnda oy kullanma hakkna sahip deildir. Sadece
vatandalar bu hakka sahiptir. Yurt dnda kamet eden Trk vatandalar
da oy kullanabilir.
^
Askeri renciler, silhaltnda bulunan er ve erbalar, taksirli sulardan
hkm giyenler hari olmak zere ceza infaz kurumlarnda bulunan h
kmller ov kullanamazlar. Yani tutuklular, taksirli sutan hkm giyenler
oy kullanabilir. Astsubay ve subaylar oy kullanabilir.
^^^^^^^^SJ^|asijgartne_ncedenjTe^^
^
"S.
s.
"S.
2S.
^
Anayasann, siyasal partiler iin baz yasaklar ngrm esi ve bu yasaklara

uymayan partilerin Anayasa M ahkem esince kapatlacan belirtm esi, bir
siyasi partinin tem elli kapatlm asna beyan ve eylem leri ile sebep olanla
rn 5 yl yasakl olmalar militan demokrasi anlaynn bir sonucudur.
Siyasi partiler kendi konu am alan dnda toplant ve gsteri yry
dzenleyebilirler.
Siyasi partiler, genlik kollar, kadn kollan, gibi yan kurulular kurabilirler.
Vakf, sendika, kamu kurumu niteliindeki m eslek kurulular ile siyasi
iliki kurabilirler, bunlardan m addi yardm alabilirler, yurt dnda tekilat
lanp faaliyette bulunabilirler. Yabanc Devletlerden, uluslar aras kurulu
lardan ve Trk uyrukluunda olmayan gerek ve tzel kiilerden m addi
yardm alam azlar, (alrlarsa tem elli olarak kapatlrlar)
Siyasi partilere Devlete yaplan yardm lar, parti yelerinden alnan yelik
aidatlar, partilerin mal varlndan elde edilen gelirler bir siyasi partinin
geliri olabilir. Ancak Siyasi partiler, ticari faaliyetlere giriem ezler.
Siyasi partilerin tzk ve programlaryla eylemleri insan haklarna aykr
olam az. Siyasi partiler, snf veya zm re diktatrln savunm ay ve
yerletirm eyi amalayamazlar, su ilenmesini tevik ed em ezler.
Siyasi partiler iin Anayasada saylan yasaklara aykr eylem lerden tr
kapanmas iin partinin bu nitelikteki fiilleri ilendii bir o d ak haline gel
mi olmas gerekir. O dak haline geldiinin tespitinde ise, sz konusu fiil
lerin; o partinin byk kongre veva genel bakan veva m erkez karar v eva
vnetim organlar veya T B M M deki grup genel kurulu veva grup y n etim
kurulunca zm nen veya aka benimsendii yahut bu fiiller dorudan
doruya anlan parti organlarnca kararllk iinde ilendii aranan lt
lerdir.
Anayasa M ahkem esi, siyasi partinin kapatlm asna te iki (2/3) oyla
karar verebilir.
Siyasi partilerin gelir ve giderleriyle ilgili denetim grevi ve yetkisi esas
itibaryla Anayasa M ahkem esine ait olup, bu grevin yerine getirilm esi s
rasnda Saytay'dan yardm salanaca bizzat Anayasa tarafndan hkm altna alnmtr.
________
Kpss Kaynak Arivi - Kpss Dkm an Arivi

KANUN-I:
Komisyonlar; TBM M de 17 adet komisyon vardr. Kanun

_
tasar/tekliflerini grp, bir rapor hazrlar.
Salt ounluk = V2+ 1

Basit Salt ounluk
Nitelikli Salt ounluk
-Katlanlann V2+I
- ye tamsaysnn V2+I
En az 48 saat gemeden
Kanun Teklifi-
G.Kda grlemez.
(En az 1 milletvekili)
TBMM Bakanl ^---1

--- [O.K.] ------Ik
mzal + Gerekeli
Komisyonlar
,,----------- ^
Kanun Tasars
45 GUN
Toplant Yeter Says
(Bakanlar Kurulu)
* 1/3= 184 mv.
Karar Yeter Says

-Katlan ye saysnn salt ounluu
>
1/4+ lden az olamaz. (139)

-CB
Grme
Oylama
Red
Kadk
-N
(tzk md. 81)
- Maddelerine geme
Reddedilen Tasar/Teklifler
-Tm zerinde
- Tek tek maddeler
ayn yasama dneminde
- Tm [*son^ylama]
Anayasa Mah. ekil

denetiminin snr budur.
1 tam yl gemeden
grlemez.
Ayn yasama dneminde

sonulandnlamayan
tasar/teklifler
Kabul
Kanunlama^
KANUN
TEKLF
TASARI
Mlktvckillcri
tarafndan verilir.
:nlu
taralndan \eriltr.
TBMM BAKANLIINA
KOMSYON
lgili komisyon tasan veya
teklifleri aynen ya da deitirerek
kabul edebilir ya da reddedebilir.
Sonucu, bir raporla en gcc 45
gnde TBMM
Bakanlna
sunar.
TBMM BAKANLII
GENEL KURUL
Genel Kurul'da nce tasan veya
teklifin tm zerinde grme
alr.
Sonra
nerinin
maddelerine geilmesi oylanr.
Kabul edilmezse neri reddedilmi
olur. * Kabul edilirse tek tek
maddeler grlr. - En son
tasan veya teklifin tm oylanr.
Genel Kurulda nerinin tm iin
yaplan son oylamada;____________
Kabul edilirse, o an
kanun
halini
alr
(kanunlar). Kabul edilen
kanunlar Cumhurbakam'na
gnderilir,
Kabul
15 gn iinde:
Kanunlar RG'de yaym

lanarak y-OrrlOje girerier. Kanunda baka bir
tarih bdinibnemijse vgirer. Dava a
ma sOresi de yay m tarihin
den itibaren balar.
veya
Toplantya katlanlann salt

ounluu
ile
kabul
"edilebilir. (Her artta 139
oydan az olamaz.)_________
edilmezse,
reddedilmi
olur.
Reddedilen neriler ayn
yasama dneminde I tam
ili___gemedike
tekrar
CUMHURBAKANI
RGDE YAYIMLAR
TBMM kanun nerilerini

jDye tam saysnn en az
te
biri
(1/3)
ile
toplanarak grflebiib.
- Bir yasama dneminde

olumlu
veya olumsuz
sonulandnlmayan neri
kadOk olur.
T ^M
GER GNDE
MYE
TBMM geri gnderilen kanunu aynen
TBMM geri gnderilen kanunda
kabul ederse Cumhurbakan kanunu
yeni
RGde
Cumhurbakan ikinci kez kanunu
yaymlamak
zorundadr.
Anayasa dcftisiklikleri dnda hibir
bir
deiiklik
yaparsa
geri gnderebilir.
kanun halkoyuna sunulmaz.

Cumhurbakan bte kanunlann geri gnderemez. Cumhurbakan kanunlar geri
gndermede ksmen va da tamamen u^gun bulmayabilir, her halkarda kanunun tmnO
geri gnderir. TBMM de, isterse sadece uygun bulunmayan maddeleri, ijrtcrse kanunun
tamamn grr.
! Geri gfinderileR kaniBana daha niteliUi omlakla kabul edUmesiiH gerek voktyr
MLLETVEKL SEMLER
Seimler normal olarak 4 ylda bir yaplr (2007 Anayasa deiiklii)
Bu normal srenin ertelenmesi veya ne alnmas durumlan olabilir.
Seimlerin
Geriye Normal Sre Bitmeden Seimlerin Yenilenmesi
A. TBMM'nin Yenilemesi (Erken Seim)
Braklmas
TBMM geriye alabi B. Cumhurbakan'nm Yenilemesi (Erken Seim)
CUMHURBAKANI
lir.
Diledii
her
TBMM
zaman deil sadece -TBMM diledii her zaman -Cumhurbakam diledii her zaman seim
sava
nedeniyle seimleri yenileyebilir._____ leri yenileyemez.
seimler yaplamazsa
-Yenileme kararm Parla -Bakanlar Kurulu'nun belli hallerde 45
1 yl erteleyebilir.
mento karan ile almaktadr. iinde kurulamamas ya da kurulduu
halde gvenoyu alamamas durumunda
yenileyebilir. ___________________________ _
-Karan nitelikli ounlukla -Bu hallerde de yenilemek zorunda deildir,
deil, basit ounlukla isterse (ihtiyari olarak) yeniler.
(katlanlarm yansmdan bir
fazlasnm karan ile) ahr.
Seim gnn kendi belir
ler.
-Yenileme kararm TBMM Bakanma damarak alr. (TBMM Bakanmn grn

almak zorundadr, ancak uymak zorunda
deildir.)_________________________________
-Yenilenmesine karar veri

len Meclisin yetkileri, yeni
Meclisin seilmesine kadar
surer.
-Seim gnne Cumhurbakam kendi karar

veremez. Kararm almmasndan 90 gn
sonraki ilk Pazar gn seim yapr._______
-Yenilenmesine karar verilen Meclisin yetki
leri, yer Meclisin seilmesine kadar srer
E R K E N SECM (Seimlerin
Normal
4 Y IL
SEM@-SEtM @ . ...................... SEM
Yasama Dnemi [2007den itibaren]
jS a v a sebebiyle seim leri

1 yl g e ri b r a k la b ilir.
4 yllk yasama dnemi sona ermeden de seimler yenilenebilir. Erken Seim
Seimlerin yenilenmesine (erken seime) karar verebilecek makamlar^^^Cumhurbakan
^T B M M
-- CB
is tis n a i Yetki, Anayasada

Gsterilen
^
Seimlerin
^ 5 Gnde BK kurulamaz^
veya gvenoyu alamazsa
^ B M M Bakanmm
+
Koullard^
grn alr.
90 Gn Sonra
'
.seim
Uymak zorunda deildir. seim karan
Yenilenmesi
* Seimlerin yenilenmesi karannBK 48 saat iind^ R.G.de yaynlar.
Tarihi TBMM belirler.
TBMM
Genel Yetki,
koulsuz olaral
.seim
Parlamento Karan ile + Basit ounlukla
Dilediinde
->
seim karan
(Dilerse ekli kanunla da]

A R A SECM
Ara Secim Dnemi
Seim
30 Ay
6 Ay
1 Yl
seim
I stisna 1
stisna 2
Kural: Boalan milletvekillikleri iin TBMM istersem 1 kez ara seime gider.
30 av gemeden
Son 1 yl kala
Ara Seim yaplmaz.
stisna 1: %5 boalma olm usa^ 3 ay iinde

Parlamento Karan ile
Ara Seime Gidilir.
Son 1 yl kala gidilmez.

stisna 2; Bir ilin veya seim evresinin TBMMde yesi kalmazsa koulsuz zorunlu ara seim yaplr.
Boalmay takip eden 90 gn sonraki ilk Pazar gn.
^
2001 Anayasa Deiiklii; Seim Kanunlannda yaplan deiiklikler, yrrle girdii tarihten itibaren ] yl iinde yaplacak seimlere
uygulanmaz.
1995 Anayasa Deiiklii; Seim Kanunlar, temsilde adalet
ve
|>ilkelerini badatracak biim de dzenlenir,
y netim de is tik r ^
lkemiyde eyim sistemi: %1Q barail dHordt sistemidir. fBu hkm Anayasada deil, seim kanununda yer alr.)
.
Seim evrelerini ve karaca mv.ni-^ YSK belirler. lkemizde 85 seim evresi vardr. M 8-^ I 19-3>2 36- +^ 3 / Seim evresi
1. Hukuk ve Ceza davalarna kar korur.
Y A S A M A S O R U M S U Z L IJ L
[Krs Dokunulmazl]
II. Sreklidir, devamldr. (Mvdcn sonra da devam eder.)
* Yasama faaliyetleriyle ilgilidir.
- 111. Kaldrlamaz.
Yasama faaliyetlerindekiÔ y
- IV. Sorumsuzluun kaldrlmas diye bir messese yoktur.
Eylemi korumaz.
- V. Mutlaktr.-^- stisnas yoktur.
V* Sz
"^Dnceyi
Y A SA M A
M U A F Y E T L E R
- VI. Cezalandrlmay engeller.
* M v ne itze gre uyarma, knama, geici karma disiplin cezalan verilebilir.

* Yasama faaliyeti d sz dnce de hukuk davas a l a b i l i r I . Yalnzca ceza usul davalarna kar korur.
* Meclis dnda tekrar yasaklanabilir.
II. Geicidir. (Mv.den sonra korumaz. Mv.
Y A S A M A D O K U N U L M A Z L I I ----------------- sresince ceza hukuku zamanam sreleri ilemez.

* Milletvekilini deil
111. Kaldrlabilir. [Basit salt ounlukla]
yasama ilevini korur. * Yasama-d faaliyetlerle ilgilidir.
Ama: Kamu yarar
* Keyfi, aslsz ceza kovuturmas ve tutuklamasndan korur.
(-Siyasi parti gruplarnca dokunulmazln
* Seimden nce veya sonra, su iledii ileri srlen mv..
kaldrlmasyla ilgili grme yaplamaz.)

- IV. Nisbidir. 2 istisnas vardr:
Meclis karar olmadan,^

"iTTutulamaz [Gz altna alnam az^
a. Ar cezay gerektiren sust hali
II. Sorgulanamaz.
b. Seimden nce soruturulmaya balanan
III. Tutuklanamaz.
A Y 14. Md. ieren eylem
Yarglanamaz.
^ V. Cezalandrmay erteler.
SORUMSUZLUK
DOKUNULMAZLIK
Amac milletvekillerinin sz ve dnce hnriyetini

kommaktr.
Amac milletvekillerini keyfi, aslsz veya siyasi

amal sulamalarla geici de olsa yasama faali
yetinden alkonulmasn nlemektir
Cezai adan mutlak bir koruma salar. Cezalandrmamay ifade eder (Cezalandrmay engeller).
Milletvekilini, yasama fonksiyonu (meclis almas)
ile ilgili fiillerinden korur.
Cezai adan Meclis karar olmad srece korur.

Yalnzca cezalandrmay geciktirmeyi ifade eder
(Cezalandrmay erteler).
Milletvekilinin yasama fonksiyonu dndaki
fiillerinden korur.
Mutlaktr.
Nispidir.
Milletvekillii sfat sona erdikten sonra da devam

eder. Yani sreklidir
Milletvekillii sresi ile snrldr. Yani geicidir.
Meclis almas srasndaki oy, sz ve dnceler

sorumsuzluk kapsamndadr (istisnas yoktur).
Dokunulmazlk Meclis tarafndan kaldrlabilir

zelliktedir. (Nitelikli ounluk aranmadan basit
ounlukla kaldrlr.)
Dokunulmazlk kapsam dnda olan sular (iki
istisnas) vardr.
* Kamu dzenindendir, ama kamu yarardr.
* Kamu dzenindendir, ama kamu yarardr.
Sorumsuzluk kaldrlamaz.
~^Soru---! milletvekili
Meclis Aratrmas
- B.K.
-Genel Grme
S.P. Gruplar
TBMMNN
^20 milletvekili
Hkmeti
Denetleme Yollar
GensorB ^ .P . Gruplan- nerg#> Gndeme Alma 10 g^ Gndem

Basit Salt ounluk
20 mv,
SYASAL Sorumluluk
2-7 Gr^ NS ile kabul^ Bakarf>-der.

Babakan^ Hkmet der.
-Meclis Soruturmas 1/10 mv#> [Gizli oy+Basit ounluk Gndem
CEZA Sorumluluk [yarglama]
Meclis Sor. Komisyonur15 Kii
Genel Kurul->NS + Gizli Oy
^ 2+2 ay
Yce Divana Sevk Karan t;;;;- Bakan --- der.
^Babakan
2001 Anayasa Deiiklii Gizli Oy
Hkmet der.
-Gndeme Alma
^Yce Divana Sevk Karar
Ek 2. aym son olmas
Gensoru sonucu den veya Meclis Soruturmas sonucu Yce Divana sevkedilen
Babakan ya da Bakanm milletvekillikleri dmez.
Siyasi Parti Gruplan Meclis Soruturmas ile ilgili grme yapamazlar.

Tablo 7: TBMM'nin Baz Kanunlar ve zellikleri

TBMM'NN GREV
ve YETKLER
Kabul Edilme
ounluu
Genel ve zel Af
lan
Uye tam saysnn

3 /5 (nitelikli
ounluk) 330 oy
Uye tam saysnn
3/5' veya 2 /3 si
(nitelikli ounluk)
330 veya 367ov
Anayasa'nn
Deitirilmesi
Para Baslmas
Bte Kanunu
Kesin Hesap
Kanunu
Toplantya katlanlarn salt (basit)

ounluu ile kabul
edilir. (H er artta
1 3 9 dan az olamaz.)
Toplantya katlanlann salt (basit)
ounluu ile kabul
edilir. (H er artta
1 3 9 dan az olamaz.)
ounluu ile kabul
edilir. (H er artta
1 3 9 dan az olam az.)
Oylama
Usul
Ak oy
Gizli Oy
Ak oy
Ak oy
Ak oy
Cumhurbakan'nn Geri
lem
Tr
Yargsal Denetimi
Kanun
Anayasa Mahkemesi
tarafndan denetle
nir.
Yine, kabul edilme ounlu

u ile tekrar kabul edilir.
Daha nitelikli oy gerekmez.
Kanun
Anayasa Mahkemesi
tarafndan denetle
nir.
Geri gndermede daha

nitelikli ovla srar edilmesi
qerftken tek kanundur.
Kanun
Anayasa Mahkemesi
tarafndan denetle
nir.
Cumhurbakan Bte
Kanunu hari buradaki
kanunlarn hepsini meclise
1 5 gn iinde geri gndere
bilir. Geri gnderm ede de
nitelikli ounlukla kabul
gerekmez.
Kanun
Anayasa Mahkemesi
tarafndan denetle
nir.
Cumhurbaskamnca aeri
GNDERLEMEZ
Kanun
Anayasa Mahkemesi
tarafndan denetle
nir.
T B M M ye geri gnderilir.
Tekrar kabulnde daha
nitelikli oy gerekm ez.
TBMMye geri gnderilir.

TeKrar kabulnde daha
nitelikli oy gerekmez.
Milletleraras
Antlamann
Onaylanmasnn
Uygun Bulunmas

ounluu ile kabul
edilir. (H er artta
Ak oy
Kanun
Milletleraras
Antlama yargsal
denetime kapaldr.
Ancak uygun bulma
kanunu Mahkem esi
tarafndan denetle
nir.
KHK karlmasna
izin veren Yetki
Kanunu

ounluu ile kabul
edilir. (H er artta
Ak oy
Kanun
Anayasa M ahkem esi

tarafndan denetle
nir.
Gndermesi
Olaan KHK Anaya
Olaan veya
Olaanst Dnem
KHK'larm
TBMMce Onay
lanmas
Milletvekillerinin
denek, Yolluk,
Emeklilikleri
sa M ahkem esi
tarafndan denetle

ounluu ile kabul
Ak oy
Kanun
edilir. (H er artta

ounluu ile kabul
edilir. (H er artta
Ak oy
Kanun
nir.
Olaanst KHK,
Anayasa Mahkemesi
tarafndan denet
lenmez.
T ekrar kabulnde daha
Anayasa M ahkem esi
tarafndan denetle

nir. .
Tablo 8: T BM M 'nin B az K ararlan ve ze llik le ri

TBMMNN GREVLER
VE YETKLER
Olaanst Dnem (ola
anst hal ve skyne
tim) Kararlarnn Onay
lanmas
Olaanst hal ve Sky
netim Kararlarnn sre
sinin uzatlmas
Kabul Edilme ounToplantya katianlann .

salt (basit) ounluu >
ile kabul edilir. (Her :
artta 139dan az j
olamaz.)
i
Basit salt ounlukla
(139dan az olamaz.)
tzk ve
tzk Deiiklii
Basit salt ounlukla

(139dan az olamaz.)
Milletvekili Dokunulmazlinn Kaldrlmas
Basit salt ounlukla

(139dan az olamaz.)
Milletvekilliinin D
rlmesi
(Bu konuda ayrca yaplan
tabloya tekrar baknz)
Seimlerin Yenilenmesi
(Erken Seim)
Sava lan
TSKnn yabanc lkeler
de- Yabanc silahl kuv
vetlerin Trkiyede bu
lunmas tezkeresi
Cumhurbakannm
Vatana hanetle Sulandrlmas
Meclis Bakannm Seimi
iemTOrfl
Devamszlkta ye
tam saysnn salt
ounluu oyu (276
oy)ile der.
Dier dme durumlannda Basit salt
ounlukla (139dan
az olamaz.)
Basit salt ounlukla
(139dan az olamaz.)
Basit salt ounlukla
(139dan az olamaz.)
Basit salt ounlukla
(139dan az olamaz.)
Uya tam saysnn
3/4nn oyuyla (414
oy)
lk iki tur 2/3, nc
tur ye tam saysnn
salt ounluu,
drdnc tur basit
ounluk
Parlamento
Denetime kapa- ;
,
Ak oy
Parlamento
Karan
1
i1
Denetime kapaldr.
Ak oy
Parlamento
Karan
j (Kuralilem)
Ak oy
Parlamento
Karan
Anayasa Mah- |
kemesi tarafn
dan denetlenir.
Parlamento
Karan
Bavuru yapla
bilecek haller
iin Anayasa
Mahkemesi
tarafndan
denetlenir.
Parlamento
Karan
Parlamento
Karan
Denetime kapa
ldr.
Denetime kapa
ldr.
Ak oy
Parlamento
Karan
Denetime kapa
ldr.
Ak oy
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Gizli Oy
Parlamento
Karan
Denetime kapa
ldr.
yelikle
badamayan
grevleri
srdrmede
srarda oyla
ma (Gizli oy)
Ak oy
Ak oy
Anayasa Mah- ^
kemesi tarafn
dan denetlenir. |
-Meclis So
ruturmas
almas
isteminin
karara ba
lanmas (Gizli
oy)
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Gizli Oy
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Bakanlar Kurulunun
veya bakanlarn
drlmesi, ye tam
saysnn salt oun
luu (276 oy) ile
Uye tam saysnn salt
ounluu oyuyla
reddedilebilir.
Sadece olum
suz (gvensiz
lik) oylar
saylr. (Ak
oy)
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Ak oy
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Basit salt ounlukla
Ak oy
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Basit salt ounlukla

(139dan az olamaz.)
Gizli oy
Nitelikle ounlukla
Gizli oy
Parlamento
Karar
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Denetime kapa
ldr.
Kamu Badenetisinin
seimi
lk iki tur 2/3, nc

tur ye tam saysnn
salt ounluu,
drdnc tur basit
ounluk
Gizli Oy
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Kalknma planlarn
onaylamak, meclisin
tatile girme karar. Ba
kanlk Divan seimi.
Bakanlar Kurulunca
milletvekilinin grevlen
dirilmesi
Basit salt ounlukla

(139dan az olamaz.)
Ak oy
Parlamento
Karar
Denetime kapa
ldr.
Meclis Soruturmas
nergenin kabul
basit salt ounlukla
(139dan az olamaz.)
Yce Divana sevk
nitelikli salt ounluk
la (en az 276 oy)
Meclis Soruturmas
Sonucunda Yce Divana
Sevk Karar
Uye tam saysnn salt

ounluunun oyuyla
(276 oy) sevk edilebi-
Gensoru
Bakanlar Kurulunun
grev srasnda gven
istemi
Bakanlar Kurulunun
greve balamasnda
gvenoyu
Saytaya, RTUKe ye
_______ seimi_______
Anayasa Mahkemesine
ye seimi

SS7A//W AieESÂJDE:
tSCMCE
S.
S.
S.
EN N E M L NOK^/\My^
Milletvekili seilebilme ya 25 yan doldurmu olmaktr. (2006 Anayasa

deiiklii)
Yasama organnn Anayasaya aykr olmamas kouluyla istedii her ko
nuda kanun karabilmesi ve ele ald konuyu en ince ayrntsna kadar
dzenleyebilmesi yasama yetkisinin genelliidir. Cumhurbakanl karar
namesi haricinde, yrtme organna braklm mahfuz bir dzenleme
alannn olmamas, yasama yetkisinin genellii ilkesinin bir sonucudur.
Yasama organnn kaynan dorudan Anayasadan ald yetkiye daya
narak araya baka bir yetkilendirme ileminin girmesine gerek kalmadan
herhangi bir konuyu kanunla dzenleyebilmesi yasama yetkisinin asliliidir.
Sava ilanna TBMM karar verebilir. Seimler sava halinde ve TBMM
karar ile 1 yl ertelenebilir.
TBMM tatildeyken, lkenin ani bir silahl saldrya uramas ve bu neden
le silahl kuvvet kullanlmasna derhl karar verilmesinin kanlmaz olma
s hlinde Trk Silahl Kuvvetlerinin kullanlmasna Cumhurbakan karar
verir.
Cumhurbakan'nn yeniden grlmek zere TBMM'ne gnderemeyecei kanun Bte Kanunudur.
TBMMnin sahip olduu Bakanlar Kurulunu denetleme aralarndan
GENSORU, yaplan oylama sonucunda Bakanlar Kurulunun veya bir ba
kann drlmesiyle sonulanabilir.
TBMMnin, hkmeti siyaseten sorumlu tutmak iin kullanabilecei en
etkili denetim yolu gensorudur.
TBMM'nin grevi, milletleraras anlamalar onaylamak deil, milletlera
ras anlamalarn onaylanmasn kanunla uygun bulmaktr.
Cumhurbakannn geri gnderdii bir kanunu, TBMM basit ounlukla
bir kez daha aynen kabul edebilir.
TBMM, genel ve zel af ilanna kanunla ve en az bete (330) millet
vekilinin kabul oyu ile karar verebilir. Nitelikli bir ounlukla kabul edilen
genel ve zel af kanunu Cumhurbakan tarafndan da geri gnderildiin
de yine en az bete ounlukla kabul edilebilir.
TBMM'nin genel ve zel af ilanna karar verme yetkisi ierisinde orman
lar yakmak, orman yok etmek veya daraltmak amacyla ilenen sular
yer almaz.
2007 Anayasa deiikliinden sonra meclis seimlerinin otomatik olarak
yenilendii hi bir durum yoktur.
Bt^ e J < ^ n la r Cumhurbakan tarafndan geri gcyjenlem ez_^^
K.M\unl.itrn.i kar>i ptal stemiyle Anayasa Mahkemesine bavuruI.AhlIt.
>>.
>1
^
^
U'MM vcIlUic'rlnto bolalma olmas durumunda, boalan yelikler iin

sovlnu' ara îlrn denir.
I'll lin voya sr<,lm <^rvreslnln TBMMde yesinin i<almamas hlinde bovUrnay takip eden 90 y,nden sonraki ilk Pazar gn ara seim yaplr.
(/OO? Anayasa de^^llklij^l)
BMM Bakanlk Divan yelerinin tamam milletvekillerinden oluur.
IBM M Bakanlk Dlvan'nm oluumunda Siyasi parti grup bakanlar veya
vekilleri, i'neclis genel sekreteri yer almaz.
TBMM seimleri 4 ylda bir yaplr. (2007 Anayasa deiiklii). TBMM,
ye tam saysn kendi belirler veya kendi deitirir. TBMMnin ye says,
Anayasa'da 550 olarak belirlenmitir.
Seim evreleri ve her seim evresinin karaca milletvekili saysn YSK
tespit eder.
TBMM, her yl EKM aynn ilk gn kendiliinden toplanr.
Babakan veya bir bakan hakknda meclis soruturmas almasn TBMM
ye tam saysnn en az 1/10 tutarnda milletvekili isteyebilir.
Bte Komisyonu 40 yeden oluur. Bte Komisyonunda iktidar grubu
ya da gruplar en az 25 ye ile temsil edilir.
Gensoru grmeleri sonrasnda Bakanlar Kurulunun veya bir bakann
drlmesine likin oylamada sadece olumsuz oylar savlr.
Kesin Hesap Kanun Tasarsn ve Bte Tasarsn Bakanlar Kurulu hazr
lar, TBMM tarafndan kanunla kabul edilir. Ve nitelikli bir ounlukla kabul
edilmez.
Anayasaya gre, sadece iki kanun nitelikli ounlukla yaplr. Bu kanun
lar; Anayasann deitirilmesine dair kanunlar (3/5) ve genel veya zel af
ilan kanunlar.
Anayasay^ gre, Anayasa deiikliine dair kanun teklifinin kabul, Mec
lis Bakamnm seimi. Meclis soruturmas almasnn karara balanma
s, Yce Divana sevk karar, milletvekillii ile badamayan bir grevi
srdrmekte srar eden milletvekilinin, milletvekilliinin drlmesine
karar verilmesinde GZL OYLAMA zorunludur.
SIvasi parti gruplan: yasama dokunulmazl ile lgili grme yapamazlar
ve karar alamazlar, Meclis soruturmas iin grme yapamazlar ve ka
rar alamazlar. Meclis Bakanl in aday gsteremezler.
TBMM yapaca seimler dahil btn ilerinde ve tam saysnn en az
te biri ile toplanr.
1. stifa. 2. Milletvekillii ile badamayan bir grev veya hizmeti sr
drmekte srar etmek. 3. Meclis almalarna zrsz veya izinsiz olarak
bir ay ierisinde toplam be birleim gn katlmamak. 4. Kesin hkm
giyme veya kstlanma milletvekillii dme sebepleridir. (Partisinin te
melli kapatlmasna bevan ve evlemlerl ile sebep olmak da bir dme se
bebi iken 2010 Anavasa deiiklii ile bu sebep kaldrlmtr. Partisi kapatlan milletvekilinin milletvekillii bu sebeple artk dmeyecektir.)
MilletvekillInir d m eine_^ 2_^ê_3^_duruiTl^^
karar verir. 4.durumda yetkili ve grevli mahkeme karar verir.

TBMM tatil veya ara vermede iken Cumhurbakan->dorudan doruya
veya Bakanlar Kurulunun istemi zerine. Meclis Bakan>dorudan do
ruya veya velerin beste birinin (110) vazh istemi zerine toplantya a
rabilir. (Olaanst toplant)
TBMM, yasama dokunulmazlnn kaldrlmasna nitelikli ounlukla ka
rar vermez.
TBMM, para baslmasna, uluslar aras anlamalarn uygun bulunmasna
kanunla karar verir. Bakanlar Kuruluna olaan dnem kanun hkmnde
kararname karma yetkisi kanunla (Yetki Kanunu) verilir.
RTK yelerini semek TBMMnin grevidir bu grevini parlamento kara
r ile yerine getirir.
Anayasa Mahkemesine 3 ye semek TBA/lM'nin grevlerindendir. (lk
kez 2010 Anayasa deiiklii ile getirilmitir.) TBMM bu seimi nitelikli
ounlukla ve gizli oyla gerekletirir. yeler! kendi yeleri arasndan
semediine dikkat edilmelidir. 2 yeyi Saytay Genel Kurulunun kendi
bakan ve yeleri arasndan 1 yeyi ve Baro bakanlarnn serbest avu
katlar arasndan gsterecei er aday iinden seer.
Cumhurbakan, Meclis Bakamna danarak, TBMM seimlerini yenile
bilir. Ancak Cumhurbakan, Anayasada saylan artlar altnda seimlerin
yenilenmesine karar verebilir. Seimlerin yenilenmesine karar verebilece
i bu artlarn varlnda da seimleri yenilemeye karar vermek zorunda
deildir.
TBMM de normal seim sresi olan 4 yl dolmadan seimleri diledii her
an yenileyebilir. TBAAM erken seim kararna nitelikli ounlukla karar
vermez, basit ounlukla karar verir.
TBMM, Trk Silahl Kuvvetlerinin yabanc lkelere gnderilmesine veya
yabanc silahl kuvvetlerin Trkiyede bulunmasna parlamento karar le
karar verir.
Taksirli sular hari, toplam bir yl veya daha fazla hapis cezas alm
olan, ykml olduu askerlik hizmetini yapmayan, terr eylemlerine ka
tlan ve bu gibi eylemleri tahrik ve tevik sularndan hkm giymi olan
devlet sriarn aa vurmaktan, kaaklktan hkm giyen kimse millet
vekili olamaz.
TBMM, Anayasa'da nitelikli ounlukla yaplmas belirtilenler hari olmak
zere, ye tam saysnn drtte birinin bir fazlasndan (139) az olmamak
artyla, toplantva katlanlarm salt ounluu ile karar verir.
TBMM soru, meclis aratrmas, genel grme, gensoru ve meclis so
m^turmas olmak zere be yolla hkmeti denetleme ve bilgi edinme
yetkisini kullanr, lk bilgi edinmeye yneliktir, sonucunda herhang
bir oylama yaplmaz.
TBMM yelerinin, seildikleri blgeyi veya kendilerini seenleri deil
btn Milleti temsil etmeleri tm Anayasalarmzda yer alan bir hkm
dr.
Meclis soruturmas Babakan veya bakanlarn (grevden ayrlm baba
^
^
Js.
js.
^
^
larak denetlenmesi yoludur.

Meclis soruturmas sonucunda Meclis ye tam saysnn salt ounlunun (276 oy) gizli oyuyla Yce Divana sevk karar alnabilir.
Babakann Yce Divana sevk edilmesi durumunda Hkmet istifa et
mi saylr. Bir Bakann Yce Divana sevk edilmesi durumunda ise bakan,
bakanlktan der.
Gensoru sonucunda ise ye tam saysnn salt ounlu^nun oyuyla (276
gvensizlik oyu) bir bakan veya Bakanlar Kurulu drlebilir. Gensoru
sonucunda Yce Divana sevk karan alnmaz.
TBMM tz maddi mahiyeti bakmndan bir kural ilemdir.
Milletvekili hakknda ceza davas alabilmesi iin dokunulmazln kald
rlmas gerekir, hukuk davas alabilmesi iin ise dokunulmazln kald
rlmas gerekmez, her zaman hukuk davas alabilir.
Babakann. TBMM Bakanmn milletvekili olmas zorunludur.
TBMM Genel Kurulu veya Cumhurbakan tarafndan yenilenmesine karar
verilen Meclisin yetkileri, yeni Meclisin seilmesine kadar devam eder.
Usulne gre yrrle konulmu temel hak ve zgrlklere ilikin mil
letleraras antlamalarla kanunlann ayn konuda farkl hkm iermesi
nedeniyle kabilecek uyumazlklarda, milletleraras antlama hkmleri
esas alnr.
Meclis almalarna zrsz veya izinsiz olarak bir ay ierisinde toplam
5 birleim gn katlmayan milletvekilinin milletvekilliinin dmesine,
TBMM Genel Kurulunca ve tam savsnn salt ounluunun oyuyla ka
rar verilebilir.
Mutlak dokunulmazlk (yasama sorumsuzluu) Meclis tarafndan kaldr
lamaz. Milletvekilleri meclis almalarndaki oy ve szlerinden dolay
mr boyu sorumsuzdurlar. Fakat sorumsuzluk, yasama organnn disip
lin cezalarna kar milletvekillerini korumaz. Nispi dokunulmazlk (yasa
ma dokunulmazl) ise milletvekillii sresiyle snrl geici bir koruma
salar.
Meclis almalar srasnda sylenmek artyla hakaret ve svme de
sorumsuzluk kapsamndadr. Ancak hakaret, svme sorumsuzluk kapsa
mndadr gibi Anayasada bir hkm YOKTUR.
Cumhurbakan, TBMM tarafndan kabul edilen kanunlar, en ok 15 gn
inde yaymlar veya tekrar grlmek zere Meclise gnderir.
And imeyen bir milletvekili, dandan atanan bakanlar yasama doku
nulmazlndan faydalanabilir.
Kalknma planlarn onaylamak. Kamu ktisadi Teebbslerini denetlemek,
TBMMnin grevlerindendir.
Babakann TBMMden grev srasnda istedii gveni alamamas nede
niyle istifas zerine 45 gn iinde yeni Bakanlar Kurulu kurulamaz veya
kurulduu hlde gvenoyu alamcizsa Cumhurbakan, TBMMnin seim
lerinin yenilenmesine karar verebilir.
TBMMnin, TBMM tzn yapmas veya tzkte deiiklii parla
mento karar biimindedir.
Milletvekillerinin denek, yolluk ve emeklilik ilemleri KANUNLA dzen
lenir. Anayasa'da saylanlardan baka milletvekillii ile badamayan g

rev ve iler kanunla dzenlenir.
Gensoru bir siyasi parti grubu adna veya en az 20 milletvekilinin imza

syla verilir,
k
Bakanlar Kurulunun milletvekili olmayan yeleri (dardan atanan bakan
lar) oylamalara katlamazlar. Oylamalara katlamadklar iinde bir baka
bakana veklet edemezler. Kanun teklifi veremezler, Anayasa deiikli
teklifine katlamazlar.
Dokunulmazln kaldrlmas Anayasaya gre, seimden nce veya son
ra bir su iledii ileri srlen bir milletvekili Meclisin karar olmadka tu
tulamaz, sorguya ekilemez, tutuklanamaz ve yarglanamaz. Ancak, se
imden nce soruturmasna balanmas kouluyla Anayasann 14,
maddesinde yasaklanan eylemler iine giren sular ve ar cezay gerekti
ren sust hali bu hkmn istisnasdr.
^
Yeni seilen TBMMde Bakanlk Divannn oluturulmasndan sonra 45
gn iinde Bakanlar Kurulunun kurulamamas, Cumhurbakamnm se
imleri yenilemesi artlarmdandr.
Milletvekilleri yasama dokunulmazlndan kendi istekleri ile Vcizgee
mezler. Dokunulmazln kaldnimasna Meclis karar verebilir.
TBMM Bakanlk Divan iin bir yasama dneminde 2 kez seim yaplr.
lk seilenlerin grev sresi 2 yldr, ikinci devre iin seilenlerin grev s
resi yasam a dnem inin sonuna !<adar devam eder. (2 0 1 0 Anayasa d e i
ik li i)
Bir siyasi partinin, TBMMde grup kurabilmesi iin en az 20 milletvekili
olmas gerekir.
Bte Komisyonunun oluumuna siyasi parti gruplarnn meclisin btn
faaliyetlerine ye says orannda katlmalaryla ilgili Anayasal ilkeye bizzat
Anayasa tarafndan istisna getirilmitir.
TBMM'nin almalarn kendi yapt itzk hkmlerine gre yrtme
sini TBMMnin yntemsel bamszln ifade eder.
Dokunulmazl kaldrlan milletvekilinin, milletvekillii sfat sona ermez,
bu kimse Meclis almalarna, yeni yaplan seimlere katlabilir.
Dokunulmazl kaldrlan ve yarglanmakta olan milletvekili, tekrar seilir
se, hakkndaki soruturma ve kovuturma yeniden dokunulmazlnn
kaldrlmasna baldr
TBMM tznde yaplacak deiikliklerin, Cumhurbakan tarafndan
bir kez daha grlmek zere TBMMye geri gnderilmesi mmkn de
ildir,
>%
TBMM bir yasama ylnda en ok 3 ay tatil yapabilir.
^
Uyarma, knama. Meclisten geici olarak karma milletvekillerine verile
bilecek disiplin cezalardr.
Bakanlar Kurulunun kard hem olaan kanun hkmde kararnameler,
hem de olaanst hal ve skynetim kanun hkmnde kararnameleri
KANUNLA onaylanr.
TBMMnin, ara seime gitme karar almas, TBMMnin seim dnemini
etkilemez.
i.
.
.
s.
Cumhurbakan kendisine yaymlanmak i<;in gnderilen bir kanunun t

mn deil de sadece baz maddelerini benimsememi olsa bile kanu
nun tmn TBMM'ye geri gnderir. Byle bir durumda. TBMM dilerse
sadece Cumhurbakannca uygun bulunmayan maddeleri grmekle ye
tinebilir.
Resmi Gazetede yaymlanan kanun metninde yrrllk tarihi belirtil
memise, kanun, yaymlanmay izleyen gnn balangcndan itibaren
45. gnn sonunda yrrle girer.
Milletvekilinin istifa etmesi, milletvekilliiyle badamayan bir grev veya
hizmeti srdrmekte srar etmesi. Meclis almalarna zrsz veya
zinsiz olarak bir ay iinde toplam 5 birleim gn katlmamas hallerinde
milletvekilliinin dm olmas iin, TBMM Genel Kurulunda karar aln
maldr.
Hkmetin sunduu bte kanun tasarsnn reddi parlamenter sistem
lerde, yasama organnn hkmet zerindeki dolayl denetim aralarn
dan biridir
Anayasada, Af kanunlar, Anayasa deitiren kanunlar. Bte Kanunlar
nn kabul iin zel yntemler ngrlmtr.
Trk kanunlarna deiiklik getiren her trl antlamann, TBMM tarafn
dan onaylanmasnn kanunla uygun bulunulmas zorunludur.
Cumhurbakannn kanunlar onaylamak deil, yaymlamak yetkisi vardr.
Yasa yapmak, Bakanlar Kurulunu denetlemek. Bteyi kabul etmek
TBMM'nIn temel grevidir.
Kesin hesap kanun tasarsnn TBMMye verilmi olmas, ilgili yla ait Sa
ytayca sonulandrlmam denetim ve hesap yarglamalarnn karara
baland anlamna GELMEZ.
Milletvekili seilmeden nce seilmeye engel bir sutan kesin hkm
giymi olduu seildikten sonra ortaya kan milletvekilinin, milletvekili
seildiine ilikin tutanan YSK iptal eder.
Genel seimlere 1 yldan az zaman kalmam olmas kouluyla, TBMM
yeliklerinde % 5 boalma olmas halinde, 3 ay iinde ara seim yaplma
s zorunludur.
Cumhurbakann geri gnderdii bir kanunu, TBMM basit ounlukla bir
kez daha aynen kabul edebilir. Bu durumu Anayasa deiiklii kanunlar
ile kartrmaynz.
Milletvekili seimlerinde nispi temsil seim sistemi tr olan % I0 lke
barajl klasik d Hont yntemi uygulanmaktadr. Anayasa Mahkemesi
1995 ylnda, 2820 sayl Milletvekili Seimi Kanununda ngrlen secim
evresi barajn temsilde adalet ilkesine aykr grerek iptal etmitir. Anavasada. benimsenen secim sistemiyle lgili herhangi bir secim sistemi
ngrlmemitir. Seimlerin ynetimi ve denetimi yetkisi Yksek Seim
Kuruluna aittir,
Seim Kanunu zel yntemi! bir kanun deildir.
TBMM, hem olaan hem de olaanst hal ve skynetim kanun hk
mnde kararnamelerin onaylanmasn kanunla, ancak olaanst hal ve
giannetim kaialarnjri onavtanmasm parlamento karan ile yerine soetirir.
T B M M yelerinin seim tutanaklarn YSK kabul eder.

stifa, devam szlk ve milletvekillii ile badamayan bir grevi srdr
m ekte srar nedeniyle milletvekilliinin dmesi karanna kar, sadece
Anayasa M ahkem esine itirazda bulunulabilir ve itiraz, sz konusu kararn
alnm asndan itibaren 7 gn iinde ilgili milletvekili veya herhangi bir mil
letvekili yapabilir.
Anayasay deiikliine likin kanun teklifinin kabul, Meclis Bakannn
seim i. M eclis soruturmas almasnn karara balanmas, Yce Divana
sevk karan. Milletvekillii le badamayan bir grevi srdrmekte srar
eden milletvekilinin, milletvekilliinin drlmesine karar verilmesi. Ana
yasa M a h kem eslne ye seimi. Kamu Badenetisinin GZL oyla oyla
nr.
c-
Tablo: OlaanstO Ynetim Usulleri
Yetki
ekil
Sebep
l.Grup -l.TablI Afet
"
(61+82^ -Z.Tehlikell salgn
3.Ar ekonomik
CB
^ 2 . id d e t olaylarnn
yaygnlamas
MGK
gr
alnr
l.OHAL'den daha vahim
SIKIYNETM
1876+1921+24+61+82
(dareyi rfiye)
R G de
yaymlanan
OHAL karar
hemen sunulur
aranmaz
bunalm
2.Grup -^ l.K a m u dzeninin

9821
ciddi bozulmas
BK
iddet hareketlerinin
5 Neden
yaygnlamas
2.Sava
^3.Sava gerektirecek
durum
AY
MGK
^gr
4.Ayaklanma
TBMM Onayna Sunma
alnr
>5.Vatan ve cumhuriyete
RGde
yaymlanan
skynetim karar
ayn gn sunulur
kuvvetli ve eylemli
kalkma, blnmezliin
tehlikeye dmesi
-#> Parlamento karar ile kabul edilir
CB
BK
<
-SY
-OHAL
Konu
MGK
gr
hastalk
OLAANST HAL
(OHAL)
1961+1982 AN.
Sre
kararl--------- TBM M onayna sunulur

Her defasnda 4 ay gememek zere TBM M uzatr.
(Sava halinde 4 aylk sre aranmaz.)
*Para
*Mal
*alma
Ykmllkleri
getirilebilir.
+
THler
a)Snrlanabilir.
b)Ksmen veya
tamamen
durdurulabilir.
Tablo: OUgan ve OlaganMU Dnem KHKl.r.nm Kars.l.,ftnla

Yetki
Vetki Kanam
Ama
Olaan
BK
(1971)
Yasama
Blmnde
dzenlenmitir
Sre
1982- ^ den fazla kartlp
kartiamayaca
1961
Yalnz
Konu
ilkeler
KHK
Konu
Sosyal ve
Denetim
Ekonomik Haklar
Anayasa
Yetki Kanunu
Unemli
Mahkemesi
2^ruDu
tihatlarn] vedi
gre
^ Ksa sreli
Her
konu
KiiH&
Anayasa
Yargs
-> KHK
^ YK-KHK
kanunlarn hkmlerinin
yrrlkten kalkaca (1982
Anayasasnda
bulunmamaktadr.)
Olaanst
KHK
CB
- Siyasal H&
(1982)
Yrtme
Blmnde
dzenlenmitir
Sos-Ekon. H&
(Ancak Olaan BstO ynetimle ilgili

olmal)
BK
Yarg Denetimine Kapah

(Ancak olaganst ynetimle ilgili
deilse Anayasa Mahkemesi
denetliyor.)
(TBMM^nin olaanOst KHK*y
kabul eden ekli Kanun denerime
aktr.)______________ _______
S 9 J\ J/ n / N C E S N D E :
1^ L M C E
EA J N E M L
Bakanlar Kurulunun istifas ya da drlmesi belli bir sre iin verilmi

KHK karma yetkisinin sona ermesine sebep olmaz.
1982 Anayasasna gre mahalli idareler; l zel daresi. Belediye ve
Kylerdir. Bunlarn yrtme organlan srasyla Vali, Belediye bakan ve
Muhtardr. Vali atama ile, dier yrtme organlar seimle i bana gelir.
Dolaysyla mahalli idarelerin yrtme organlar seimle ibana gelir diye
bir genelleme yaplamaz. Ancak Anayasamza gre, mahalli idarelerin
karar organlannn kanunda gsterilen semenler tarafndan seilerelc
oluturulmas arttr.
i. jandarma Genel Komutanl ileri Bakanlna >al kurulutur. An
cak zlk ileri, terfi ve tayin vb. bakmndan Genel Kurmay Bakanlna
baldr.
^ lk kez 2010 Anayasa deiikliyle getirilen yenilie gre jandarma Gene
Komutan greviyle ilgili sutan dolay Yce Divanda yarglanacaktr.
Cumhurbakamnn Dantay yelerinin drtte birini atarken Yargtay ye
lerini atama yetkisi yoktur. Cumhurbakan, sadece, Yargtay Genel Kurulunun kendi yeleri arasndan seerek gsterecei 5 aday arasndan Yar
gtay Cumhuriyet Basavcsn ve Basavc Vekilini atayabilir. Yargtay ye
lerini HSYK atar.
^
1982 Anayasas'nda ynetmelik karma yetkisi, aka Kamu Tzel Kiile
rine. Babakanlk ve Bakanllara verilmi, Bakanlar Kurulunun ynetmelik
kartabileceinden bahsedilmemitir. Ancak uygulamada Bakanlar Kurulu
da ynetmelik karabilmektedir.
^
Tzk karma yetkisi sadece (mnhasran) Bakanlar Kuruluna aittir. Tzk
Dantay incelemesine tabidir.
23. Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve st kurulularnn organ
larnn seiminde siyasi partiler aday gsteremezler. Ancak 1982 Anayasa
snda siyasetle uramalar, dernekler ve sendikalarla ortak hareket etme
leri aka yasaklanmamtr.
^
Cumhurbaskanliffl Kararnamesi ilk kez 1982 Anayasas ile gelmitir
Cumhurbakanl Genel Sekreterliinin kurulu, tekilat ve alma esas
lar bu kararname ile dzenlenir.
^
Anayasada yrtme grev ve yetkisi Bakanlar Kuruluna ve Cumhurbaka
nna verilmitir.
Mahalli idarelerin grev ve yetkileri kanunla belirlenir.
^
Cumhurbakannn, TBA/lMye bir yasay bir kez daha grlmek zere
^geri^^nd|22j22jjden^^|0nj^^
kabul edilmesi durumunda Cumhurbakannn yasay yaymlamas ge

rekir.
s.
Milli Gvenlik Kurulu Genel Sekreteri MGKnn yesi deildir. Genel Sekre
ter MGKnn sadece sekretaryasndan sorumludur. Dolaysyla kurulda ne
oy, ne de sz sahibidir,
s. Cumhurbakan, yaymlamas iin kendisine gnderilen bir kanunun baz
maddelerin uygun bulmasa bile tmn TEMMê geri gnderir. Bu yet
kisini 15 gn iinde kullanabilir. Ancak 2001 yl deiikliine gre, ks
men uygun bulmad zaman, TBA/IM uygun bulunmayan maddeleri gr
lp tekrar geri gnderilebilir. nceden kanunu tekrar bastan grmek
zorundayd.
^ Yasama organnn, diledii her konuda ve istedii kadar ayrntya girerek
dzenleme yapabilmesine YASAMA YETKSNN GENELL denir. Bir ko
nuyu dorudan doruya baka bir yerden yetki alrnadan, ncelikli olarak
ve ilk-elden dzenleyebilmesine YASAMA YETKSNN ASLLG denir.
^
1982 Anayasasnda 1999 ylnda 4446 sayl Kanun ile yaplan deiiklik
sonras, Dantayn mtiyaz artlama ve szlemelerine ilikin yetkisi 2 ay
iinde gr bildirme olarak deitirilmitir.
^
Tali kurucu iktidar, Anayasay deitirirken Anayasada ve ilgili mevzuat
ta ngrlen deitirme usulleriyle baldr. Asli Kurucu ktidar bal de
ildir.
s. Cumhurbakannn hastalk ve yurt dna kma gibi geici olarak grevin
den ayrlmas hallerinde, TBMM Bakan Cumhurbakanlna veklet
eder.
s. 1982 Anayasasna gre. Genelkurmay Bakan grev ve yetkilerinden
dolay Babakana kar sorumludur.
^
Devlet Denetleme Kurulu ASKER kurulular ve YARGI organlarn denetleyemez.
^
Milli Gvenlik Kurulunun olaan toplants iki ayda bir yaplr. MGK Baka
n Cumhurbakandr ve gndemini de Cumhurbakan belirler. Ancak
Cumhurbakan olmad zaman MGK, Babakann bakanlnda toplanr,
js. 1982 Anayasas'na gre, milli gvenliin salanmasndan ve silahl kuvvet
lerin yurt savunmasna hazrlanmasndan TBMMVe kar Bakanlar Kurulu
sorumludur.
^
Merkezi idarenin tara kurulular; il, ile, bucak ve blge idaresidir.
23. 1982 Anayasasnda Savtav ve Yksek Seim Kurulu vksek
nUrak savlmamstr. Anayasaya gre yksek mahkemeler unlardr:
o
Anayasa Mahkemesi
o
Uyumazlk Mahkemesi
o
Dantay
o
Yargtay
o
Askeri Yargtay
o
Askeri Yksek dare Mahkemesi
s. Bakanlar Kurulu'nun hkmetin genel siyasetin yrtlmesinden birlikte
sorumlu olmas. Babakann TBMM yeleri arasndan Cumhurbakan ta^^^^jâlMan atanmas. TBMMVe ait olan yasama yetkisinin devredilemem<^ci
Yasalarn
Anayasaya
aykr
olmamas
1924,
1961
ve
1982
ANAYASALARININ ORTAK ZELLKLERDR.
1982 anayasasna gre mahalli dareler: l zel idaresi. Belediye ve Ky

lerdir.
Trkiye Cumhuriyetine gnderilen yabanc devlet temsilcilerini kabul et
mek grevi Cumhurbakannndr.
Kanun nnde eitlik ilkesini dzenleyen 1982 Anayasasnm 10. Madde
sine Kadn ve erkeklerin eit haklara sahiptir. Devlet bu eitliin yaama j
gemesini salamakla ykmldr. hkm 2004 ylnda yaplan Anaya
sa deiikliiyle eklenmitir
I"?.
Milletleraras
antlamalarn
onaylamasn
kanunla
uygun
bulmak I
TBMMnin, bu antlamalar onaylamak ve yaymlamak Cumhurbakannn grevidir.
Anayasa Mahkemesinin 17 yesinden 14 yesini Cumhurbakan, 3 ye

sini ise artk 2010 Anayasa deiiklii ile TBAAM seer. Cumhurbakan 4
yeyi dorudan, 3er yeyi YK ve Yargtay, 2 yeyi Dantay, 1er yeyi
ise Askeri Yargtay ve Askeri Yksek dare Mahkemesinin gsterecei
adaylar arasndan seerken; TBMM 2 yeyi Saytay, 1 yeyi se baro bakanlarnn gsterecei adaylar arasndan gizli olarak ve turlu bir oyla
mayla seer.
Js. TBMM Plan ve Bte Komisyonu toplam 40 yeden oluur. Bu yelerin |

en a2 25 tanesi iktidar partisi milletvekillerinden oluur.
js. Devlet Denetleme Kurulu Cumhurbakanlna bal olarak alr ve Cumhurbakamnn istei zerine denetleme yapar. Kendiliinden harekete'
geemez.
^
TBMM bilgi edinme ve denetim yollar: Soru, Gensoru, Genel grme, 1
Meclis aratrmas ve Meclis soruturmasdr.
I^
Anayasa Mahkemesinin Yce Divan sfatyla yarglad kiiler unlar
dr:
o
Cumhurbakan
o
TBA4M Bakan
o
Bakanlar Kurulu yeleri
o
Yksek Mahkeme bakan ve yeleri ile Savc ve vekilleri
o
Saytay yeleri
o
HSYK yeleri
o
Genelkurmay Bakan, Kara-Deniz-Hava Kuvvetleri Komutanlar ile Jan
darma Genel Komutan
s. TBMM Bakanlk Divan yeleri: TBMM Bakan, TBMM Bakan vekilleri,
TBMM dare amirleri ve TBMM Ktip yelerinden oluur.
1982 Anayasasna gre TBMM, ilan edilmi bir olaanst hl sresini
her defasnda en ok 4 aylna uzatabilir.
Kanun hkmnde kararnameler, Resm Gazete'de yaymlandklar gn|
yrrle girerler, ancak yrrlk tarihi olarak daha sonraki bir tarih de
gsterilebilir.
^
Milletvekili olmayp da milletvekili seilme yeterliliine sahip kiiler, ba
bakannn nerisi zerine Cumhurbakannca bakan olarak atanabilir,
Kpss K aynak Arivi - Kpss Dokm an Arivi ~
Bakanlar Kurulunun kuruluta gvenoyunu alamamas ve bu tarihten son

raki 45 gn iinde yeni bir Bakanlar Kurulunun kurulamamas veya kuruldugu hcilde gvenoyu alamamas halinde Cumhurbakan. TBMM Bakannm grrn alarak TBMM seimlerinin yenilenmesine karara verebilir.
Anayasa Mahkemesi Anayasa deiikliklerinin iptali kararn ye saysnn'
te iki ounluuyla alabilir.
Yetki genilii sadece illere ve dolaysyla VAL YE verilmitir.
1982 Anayasasnm yrtme ile ilgili bir zellii: Bakanlar Kurulunun ola
anst hl ilan edebilmesi in Cumhurbakannn bakanlnda toplan
masdr.
Olaanst hal kanunun hkmnde kararnamelerin de Resmi Gazetede
yaymlanmas gerekir. Bu kararnameler Cumhurbakannn bakanlnda
toplanann Bakanlar Kurulu tarafndan karlr.
hs. Devlet Denetleme Kurulunun tm yeleri Cumhurbakannca resen seilir.
ileri Bakanlnn nerisi zerine Bakanlar Kurulunun karan ve
Cumhurbakannn onayyla (Bakanlar Kurulu Kararnamesi) atanr. Kaymak ^ ileri Bakannn teklifi babakann karar ve cumhurbakannn onay
(jTisterek kararname) le atanr.
Bakan ve Cumhurbakan TBMM dndan da seilebilirken, TBMM Baka
n ve Babakan TBMM ierisinden seilmek zorundadr.
Belediyelerin okul ncesi eitim kurumlan ama yetkisi 2007 ylnda
Anayasa Mahkemesince Anayasaya aykr bulunup iptal edilmitir.
Mahalli idarelerin seilmi organlarnn yeliklerinin dmesine DANITAY|
karar verir.
l genel meclisi, ileri Bakamnm bildirisi zerine Dantay kararyla fesh
edilebilir.
l genel meclisi alamaz duruma geldiinde veya alma iin yeterli o
unluu kaybettiinde, alabilir duruma gelinceye veya yeni meclis se
imi yaplncaya kadar il genel meclisi grevini, l encmeninin memur I
yeleri yrtr.
Bte kanunlar Cumhurbakan tarafndan tekrar grlmek zere
TBMMye geri gnderilemez. Ancak, Anayasa Mahkemesinde iptal davas
alabilir.
Anayasa Mahkemesi yelerini Cumhurbakan seer. Ancak, Anayasa |
Mahkemesi Bakann, yeleri, kendi aralarndan seer.
HSYK 22+12 yeden oluur: Bakan Adalet Bakandr. Doal ye. Adalet
Bakanl msteardr.
Kamu Kurumu Niteliindeki Meslek Kurululannn ynetim organlannn
seimi gizli oyla yaplr. Siyasi partiler aday gsteremez.
Dantay Basavcsn 4 yllna Dantay Genel Kurulu seerken, Yargtay I
Cumhuriyet Basavcsn Yargtay Genel Kurulunun gsterecei 5 aday
arasndan ve 4 yllna Cumhurbakan seer.
hs> Bakanlar Kurulunun karm olduu KHKlar ister olaan dnemde isterse
olaanst dnemde olsun TBMMnin onayna sunulmak zorundadr.
Cumhurbakamnn vatana ihanet suundan dolay Yce Divanda yarglanabilmesl,
birinin teklifi ve ttyc tami
saysnn en az drtte nn verecei kararla nnnnknclr.
s.
s.
Dantay yelerinin drtte biri Cumhurbakan tarafndan geriye kalan'

drtte de HSYK tarafndan seilir.
Dantayn gr bildirmesi Dantayn birinci dairesi yani idari daire tara
fndan yerine getirilir.
YKn kamu tzel kiilii Anayasada verilmemitir. Kendi kurulu kanu
nunda belirtilmitir.
TRT Genel Mdr, Radyo ve Televizyon st Kurulunca (RTK) gste
rilen 3 aday arasndan Bakanlar Kurulu tarafndan atanr.
03.12.2010 tarihinde 6085 sayl yeni Saytay Kanunu kabul edilmi'
tir. Bu kanuna gre Saytayn daha nceden denetlemeyip Babakanlk |
Yksek Denetleme Kurulunun denetledii kurum ve kurulular (TCDD,
TRT, TOK, Milli Piyango daresi, ller Bankas ve KTleri) bundan byle Sa
ytay denetleyecektir.
Avrupa Birlii mktesebatna uyum erevesinde, 03.12.2010 tarihin
de kabul edilen Saytay Kanunu ile Babakanhk Yksek Denetleme |
Kurulu lavedilmi olup Babakanlk Yksek Denetleme Kurumuyla Sa
ytay tek at altna toplanmtr. Meclis adna denetim yapan tek de
netim biriminin Saytay olmas salanmtr.
Bir bakana gerektiinde ancak bakanlardan biri veklet edebilir. Bir bakan
en ok bir bakana veklet edebilir.
Bykehir belediyeleri kanunla kurulurlar ve kanunla kaldrr.
Genelkurmay Bakan Bakanlar Kurulunun teklifi zerine Cumhurbakann
ca atanr.
TBMM dndan atanm Bakanlar da, dier bakanlar gibi, grevleri sre
since yasama dokunulmazlndan yararlanrlar.
Bakanlar Kurulu veya bir bakann drlmesinde sadece olumsuz oylar!
saylr ve bunlarn mutlak ounlua ulamas aranr.
Yeni kurulan Bakanlar Kuruluna TBMMde gvenoyu verilmesi, greve'
devam etmesini uygun bulma anlamna gelir. Yoksa Bakanlar Kurulu, Ba
kanlarn Cumhurbakan tarafndan atanmasyla greve balam saylr.
Meclis Soruturmas ve Gensoru ancak Bakanlar Kurulu yelerine alabilir.
Yaynlandklar gn TBMMVe sunulmayan kanun hkmnde kararnameleri
bu tarihte yrrlkten kalkar.
Cumhurbakannn Savstav. Yksek Seim Kurulu. Yargtav ve Uyumazlk |
Mahkemesine ve seme yetkisi voktur.
TBMM tarafndan meclis soruturmas yoluyla Yce Divana seyk edilen biri
bakann, bu sevk kararyla birlikte bakanl sona erer. Babakann meclis |
soruturmas yoluyla Yce Divana evki halinde, hkmet istifa etmi sa
ylr.
Yksek Seim Kurulu yeleri, Dantay (3) ve Yargtay (4) Genel Kurullarn
ca seilir.
Bakanlar Kurulu toplantsna katlma bakanlarn siyasi grevlerindendir.
MGK Genel Sel<reteri, Babakann teklifi ve Cumhurbakannn onay ile'
atanr.
Merkezi idare l<urulular. ancak Babakanlk araclyla Dantaydan g

r isteyebilir.
2S. Adalet, ileri ve Ulatrma Bakanlar seinnlerin yenilenmesi kararnn

aklanmasndan itibaren 5 gn iinde istifa ederler ve yerlerine Babakan
tarafndan bamsz kiiler atanr.
Anayasada ngrlen nedenlerle yurdun bir yerinde veya btnnde sk
ynetim veya olaanst hal ilan etmek Cumhurbakannn bakanlnda
toplanan Bakanlar Kurulunun grevidir.
Js. Cumhurbakan, TBMM ye tamsaysnn bete ile te ikisi arasnda

bir ounlukla kabul edilen Anayasa deiikliklerini TBMM ye geri gn
dermedii takdirde halkoyuna sunmak zorundadr. te iki veya daha b
yk bir ounlulukla kabul edilen Anayasa deiikliklerini ise Cumhurba
kan dilerse halkoyuna sunabilir, dilerse onaylayarak yrrle sokabilir.
Devlet Denetleme Kurulu ilk kez 1982 Anayasasyla kurulmutur.
iddet hareketlerinin yaygnlamas hem skynetim, hem de olaanst
hal ilan etme nedenleri arasnda ortak olarak saylmaktadr.
Kanun hkmnde kararname, Trk hukukuna ilk kez 1961 Anayasasnda
1971 ylnda yaplan deiiklerle girmitir. Olaanst KHK ise ilk kez
1982 Anayasas ile dzenlenmitir.
Js. Kanun tasars Bakanlar Kurulu, kanun teklifi milletvekilleri tarafndan hazr
lanr.
Kamu grevlisi, anayasal kanunsuz emir hkm uyarnca, konusu su te
kil eden emri hibir ekilde yerine getiremez, yerine getirdii takdirde
sorumluluktan kurtulamaz.
"23. RTK dokuz yeden oluur ve yeleri TBMMce gizli oyla seilir.
^
Ky; Bayndrlk ve skn Bakanl ile Salk Bakanlnn gr alndktan
sonra ileri Bakanl ilemiyle kurulur.
^
Kars im za: Parlamenter sistemde, sorumsuz konumdaki devlet bakannn yapt ilemlerle ilgili sorumluluun, bu ilemlerde imzalar bulunan
babakan ve bakanlara ait olmasdr.
2S. Parlamento kararlarn Anayasa Mahkemesi denetleyemez. Ancak 1982

Anayasasnda yasama dokunulmazlnn kaldrlmasn denetleyebilir.
^
1982 Anayasasnda hkim ve savclarn Anayasada gsterilen yatan nce
emekliye sevk edilememesi bamsz yargnn bir gvencesi olarak belir
tilmitir.
^
dari vesayet idarenin btnl ilkesinin salanmasna yarayan anayasal
bir aratr.
^
Sava ilanna karar vermek TBMMnin grevidir.
^
Bakanlk sisteminde yasama organ hkmeti (bakan) dremez. Bu
parlamenter sistemle arasndaki byk farklardan biridir.
^
Milli Gvenlik Kurulu, 1961 Anayasasyla ilk kez dzenlenmi ve bylece
anayasal kurulu olmutur.
^
Kamu ktisadi teebbsleri Bakanlar Kurulu kararyla kurulurlar.
23, 1982 Anayasasyla Cumhurbakanna TBMMnin ye tam saysnn

bete ile veya te kisinden az oyla kabul edilen anayasa deiiklii
h^kkmdak^^
iade edilmedii takdirde resmi gazetede ya
ymlanarak halkoyuna sunma grevini vermitir.

Hkmetin genel siyasetinin yrtlmesi Bakanlar Kurulunun grevi'
dir.
Kalknma Bakanl tarafndan hazrlanan kalknma planlar zel kesim iin

ynlendirici, kamu kesimi iin balayc niteliktedir.
Saytay harcamalarn YERNDELN denetleyemez.
S.
23.
Uluslararas antlamalara kars Anayasa Mahkemesinde dava aclamaz.

niversiteler kanunla kurulur.
Belediye bakannn partisinden istifa etmesi, bakanlktan dme nedeni
olamaz.
Yrtme organn yardmc kurulular; Saytay, Dantay ve Milli Gven*
lik Kuruludur. Daha nce DPT de yardmc kurulular arasndayken,
2011 yalmda lavedilerek Kalknma Bakanlnm merkez birimi hali>
ne getirilmiitir.
1924, 1961 ve 1982 Anayasalarnn ortak hkmleri; Yasalarn Anaya
saya aykr olamayaca, Bakanlar Kurulunun hkmetin genel siyasetin
den birlikte sorumlu olaca, Bakomutanln TBA4Mnin manevi varln
dan ayrlamayaca ve Cumhurbakan tarafndan temsil olunaca, baba
kann milletvekili olma zorunluluu, yasama yetkisinin TBAAMye ait oldu
u ve bu yetkinin devredilemeyeceidir.
Tzkler Bakanlar Kurulu tarafndan karlr ve Cumhurbakannn onayna
tabidir. Zaten Bakanlar Kurulunun yapm olduu tm ilemler cumhur
bakannn onayna tabidir.
niversite rektrlerini Cumhurbakan; Faklte dekanlarn YK atar.
TBAWI adna Bakomutanl Cumhurbakan temsil eder. Sava hlinde
bu grev Genelkurmay Bakan tarafndan temsil olunur.
MIH Gvenlik Kurulu'na Cumhurbakan olmad zaman Babakan bakan
lk eder. Ancak Bakanlar Kurulu, Babakan olmad zaman toplanamaz.
TBMM seimleri 4 ylda bir yaplr.
Cumhurbakannn grev sresi 5 yldr. Bir daha seilme imkn vardr.
Cumhurbakann HALK SEER.
Diyanet leri Bakan ve Yksek Din Kurulu yeleri, Bakanlar Kurulu karar
ile atanr.
RTKn 9 yesi vardr ve bu yeleri gizli oyla TBMM seer. RTK yeler
RTK Bakann, kendi aralarndan iki yllna seer.
Valiler; Bykeliler, Daimi Temsilciler, Daimi Delegeler; Merkez Bankas
Bakan, Diyanet leri Bakan ve Yksek Din Kurulu yeleri; Yksek De
netleme Kurulu Bakan ve yeleri, Bakanlar Kurulu Karar ile atanr.
Cumhurbakan
Anayasa
Mahkemesi
(17)
Yargtay
HSYK
14U Y E
Cumhurbakan 4 kiiyi
resen seer.
Cumhurbakamna di
er 10 yeyi seerken aday
gsterecekler; Yaratav (3).
Danstav (2). Askeri Yaratav
(1). AY M (1). YK (3)
Yalnzca Yargtay Genel
Kumlunun kendi yeleri
arasndan belirleyecei 5er
aday arasndan Cumhuriyet
Bassavcs ve
Bassavc
Dier
3 YE'yi TBMM seer. TBMMye ye se

erken adav Gsterecekler. Savstav (2). Baro
Baskanlar (1)
yelerinin
tamam
Vekili
Dantay
Askeri Yar
......O t o
Askeri Yk
sek dare Mah
kemesi
1/4 ye
Tamam
Tamam
Uyumazlk Mahkemesi'nin tm yeleri,
23.7.2008 tarihli Kanun deiikliinden sonra
Yargtay (5+5), Dantay (2+2), Askeri Yargtay
(3+3) ve Askeri Yksek dare Mahkemesi (2+2)
Genel Kumllan'nca kendi bakan ve yeleri
arasndan seilerek belirienmektedir.
Bakan, Anayasa Mahkemesinin yelerinin
arasndan Anayasa Mahkemesince grevlendin-
Uyumazlk
Mahkemesi
(12+12)+1Ba
kan = 13 ye
Bakan ve yelerinin tamam TBMM Genel

Kumlunun gizli oylamasyla seilir.
Yargtay (4 asil + 2 yedek) ve Dantay Ge
nel Kurulunun (3 asil + 2 yedek) kendi yeleri
arasndan salt ^ u n lu u n gizli oyuyla 6 yl iin
Saytay
Yksek Se
im Kurulu (7+4)
HSYK
(22+12)
3/4 ye
aeir,__
4 (JYE (Hukuku re
tim yeleri ve avukatlar
arasndan)
2 Doal Uye:Adalet Bakan + Adalet Bakan

Mstean
Yargtay (3+3), Dantay (2+2), Tf1<iye Ada
let Akademisi (1+1), Adli Yarg hakim ve savclan
(7+4), idari Yarg hakim ve savclan (3+2)

- 2 Doal ye
HSYKnm
Setikleri
- AB (Bakan)
YSK
7 asil
4 yedek
-> Yargtay (+J

-Dantay (3/4)
1 Bk. (An. Mhk. yeleri arasndan)
> r. yeleri (Hukuku)
-4-B
' 22 asil ye
' 12 yedekliye
' 4 yl grev
' Tekrar yelik var
3 Dantay (2 Yedek)
6 yl
- AB Mstear
HSYK
4 Yargtay (2 Yedek)
-* Avukatlar
5 Yargtay (5 Yedek)
10y<
UY. M H K .
- 3 -YA RG IT A Y (3 Yedek)
13 asil
12 yedek
4 yl
2 - DANITAY (2 Yedek)
- 1 - TRKYE ADALET AKAORMS {] Yedek)
3 Askeri Yargtay (3 Yedek)

- 2 Dantay (2 Yedek)
-> 2 AYM (2 Yedek)
7- 1. snf adli
10 ye
->3-1. snf idari
Hkim
Savc
Hkim
Savc
Uyumazlk Mahkemesi 4 yksek mahkeme

arasndaki olumlu ve olumsuz grev uyumazl ile
hkm u>'umazlklann giderir.
^ Adl hkim ve 4 Yedek

savclacra
_ dari hkim ve j Yedek
savclarca
- CB (1/3 TBMM nerisi 3;4 Kabul)

-> TBMM Bakan (2010 An.)
AB Mstear, Bakanvekili deildir. Daire Bakan da

seilemez. Katlamad toplantlara, kendisine veklet
eden katlu-.
Kurul 3 daire halinde alr.
YCE
DVAN
- Babakan ve BK yeleri (MecUs Sonturmas ile)

-> Yksek Mahkeme
- HSYK veleri
- Bakan
- 0ye
Ba^vclan +Yargu\ Cumhuriycl
Basavc Vekili
- AB Mstear (HSYK yelinden lr)

- Saytay Bk. + yeleri
- OcncI Kunny Balkan
- 5 Komutan (2010 An.)
- Kr K. K.
Deniz K. K.
- Hav K.. K.
- jarxUrma C. K.
T \^-
st Kademe Yneticileri
- 4 ye
RESEN
> 14^CB
1. S m f Hkim - Savclar
ANAYASA
MAHKEMES
45 ya
>- +
Serbest Avukatlar
20 yl fiili hizmet yapmak

_
An. Mhk. Raportrleri: 5 yl Raportrlk yapmak

Profesr veya Doent
- 3 ye Y K
- 2si hukuku
17 asil ye
12 yl grev
Tekrar yelik yok
65 ya zorunlu
emeklilik
45 ya
-> 3 ye Y A R G IT A Y
-> 2 ye DANITAY
- 1 ye ASKER Y A R G IT A Y
- 1 ye A Y M ('AskeriYksek dare Mahkemesi;
2 ye: SAYITAY
- Anayasa Mahkemesi (14 ye)
> 3
TBMM
-> 1 ye: BA RO BAKANLARI (Serbest Avukatlar arasndan)
Gizli Oy
4
(l)tu r
2/3
1
(2) tur
276
(3) tur
En ok oy
2 aday
- Anayasa deiiklii iptal

2/3
- Siyasi partilerin kapatlmas + Hazine yardmndan yoksun braklmas
CB'nin
Setikleri
-> Dantay (1/4)

-> Askeri Yargtay (+)
- A YIM (+ )
- HSYK (4 ye)
- Yargtay Cumhuriyet Basavcs ve
Basavc Vekili [5'er aday arasmdan]
Tablo 12: ptal Davas (Soyut Norm Denetimi)

ESAS BAKIMINDAN
Hfinetlenebilen Normlar
KHK
Meclis tz
EKL BAKIMINDAN
K a n m
Ânayasa deiikliine ilikin kanunla

rn
esas
bakmndan
denetimi
YAPlUMAZ.
Dava ama sresi

Esas bakmndan denetime tabi olan tm
normlar iin alacak davalarda sre
RGde yaymndan balayarak
60 GNDR
Dava amava vetkililer

Kanun, KHK, tzk iin;
> Cumhurbakan
> TBMM ye tam saysn 1/5i
> ktidar meclis grubu (ya da koalis
yonsa en fazla yeye sahip olan)
> Ana muhalefet partisi meclis grubu
Denetlenebilen N orm lara Kanun

KHK
Meclis tz
Anayasa Deiiklii
""Anayasa deiikliklerinin ekil bakmndan deneti
mi;
Teklif ounluuna, oylama ounluuna ve ivedilikle
grlemeyecei artna uyulup uyulmad ile snrl
dr.
^Kanunlarn ve 2011 deaisikliai ile TBMM tz
nn ekil bakmndan denetimi;
Son oylamada ngrlen ounlukla yaplp yaplma
d ile snrldr.
^ 2011 deiikliai ile KHKnn sekil bakmndan
denetimi:
Yetki kanununda ngrlen sre iinde karlp ka
rlmad ile Cumhurbakan ve Bakanlar Kurulu yele
rinin imzalarnn bulunup bulunmad hususlaryla
snrldr.
Dava ama sresi
Anayasa Deiiklii
10
Kanunlar
GN
TBMM tz
KHK
Dava acmava ve W lile r^

Anayasa Deiiklii
Kanunlar
1/51
60
GN
Cumhurbakan
TBMM ye tam saysnn
Meclis tz
Cumhurbakan
KHK
TBMM ye tam saysnn
1/51
ktidar partisi meclis grubu
Ana muhalefet meclis grubu
*ekil bozukluuna dayanan iptal davalar Anayasa
Mahkemesince ncelikle incelenip karara balanr.
Normlar
Soyut Norm Denetimi
Anayasa Deiiklii
[PTAL DAVASI]
Hususlar
ekil
ekil
Sre
Kimler
R G de
*C B
yaymdan itibarer
* 1/5 mv.
10 gn
Anayasa
^KANUN
Mahkemesinin
K H K
Anayasava
------ Esas
>.TBMM tz
Uygunluk Denetimi
ekil
R G de
yaymndan
Esas
itibaren
ekil
60
^ Esas
Somut Norm Denetimi
: Grlen Dava
[DEF / T RA Z YOLU)
"Mahkeme
GN
tzk /
ESAS Denetiminin Unsurlar
Ama
Meclis
Gruplar
*HAKM - Any. Mahkemesi

5 Ayda Karar
K/JBUL
RED
RG
RG
'
Konu
Muhalefe
talebi ile
^ Sebep
KHK ^ ^ SEKL denetimi smrl ekil denetimine tabidir.
Ana
veya
Anayasa D e i ik li i'^ SEKL denetimi smrl ekil denetimine tabidir.

Kanunlann
* 1/5 mv.
* ktidar " Partisi
re sen
Normun Davada Uygulanmas taraflarn

ddialann Ciddilii
*C B
'
10 YIL gemeden tekrar ayn
nomun iptali iin dava alama?
Kpss Kaynak Arivi - Kpss Dokm an Arivi

Tablo 13: ptal Davas ve tiraz Yolunun Karlatrlm as

TRAZ YOLU
PTAL DAVASI
(Somut Norm Denetimi-Defi yolu)
(Soyut Norm Denetimi)
Esas Bakmndan
ekil Bakmndan
Soyut norm denetiminin konusu normlar:

a)Kanun,
b)KHK,
c)Meclis tznn,
(l)Anayasa deiikleri.
a, b ve c iin ekil ve esas bakmndan, d iin
sadece ekil bakmndan iptal davas alabilir.
Bir normun Anayasaya aykrlnn iddia edilerek
Anayasa Mahkemesinde iptal davas almasyla
gerekletirilen denetimdir.
Normun uyguland somut bir dava ya da olay
yoktur. Normun RGde yaymlanmas ile iptal
davas alabilir.
Soyut norm denetimi, Anayasada belirtilmi
organlar tarafndan harekete geirilebilir. ptal
davas amaya herkesin hakk yoktur.
ptal davas ama sresi snrsz deildir. 60 ve
10 gn olmak zere sreler sz konusudur.
Anayasa Mahkemesinin iptal davas sonucunda
verdii ret kararlar iin somut norm denetimine
bavurmada 10 yllk sre engeli bulunmamakta
dr.
* ptal davasnda Anayasaya aykrlk denetimi
yalnzca Anayasa Mahkemesi tarafndan yaplabi
lir.
* ptal davas ile normun iptali istenir.
* Anayasa Mahkemesi resen yani iptal davas
almadan harekete geemez.
r^
Esas Bakmndan
^ e k f^ E m w ;a J ^ ^
Somut norm denetiminin konusu olan normlar:

a) Kanun
b) KHK.
Rj normlarn sadece esas bakmndan denetimle
ri iin itiraz yoluna bavurulabilir. ekil bakmn
dan denetim iin itiraz yoluna bavurulmaz.
Herhangi bir norm hakknda deil, grlmekte
olan bir davada uygulanacak somut bir normun
Anayasaya aykrlk iddiasyla Anayasa Mahkemesine bavurulmasdr.
Sz konusu norm somut bir olayda, davada
uygulanmasyla itiraz yoluna bavurulabilir.
Somut norm denetimi, ilgili normun uyguland
davada taraf olan herkes ve mahkeme tarafndan
hatta temyiz mercii tarafndan da harekete geiri
lebilir.
tiraz yolu, belli bir sre ile snrl olmakszn her
zaman iletilebilir.
Anayasa Mahkemesi iin esasna girerek verdii
ret kararlar iin bu kararn RGde yaymlanma
sndan sonra 10 yl gemedike ayn kanun
hkm iin tekrar bavurulamaz.
* Anayasaya aykrlk denetimi genel mahkeme
ler tarafndan deil, (lkemizde) mnhasran
Anayasa Mahkemesi tarafndan yaplabilir.
* tiraz yolu ile normun iptali istenir.
* Anayasa Mahkemesi resen yani kendisine itiraz
bavurusu yaplmadan harekete geemez.
_
areti olan kutular, iki denetim yolunun ortak ynleridir.
Anayasa'nn
-Yksek Seim Kurulu nun kararlan aleyhine baka bir mercie ba
vurulamaz (Md. 79). Yani kararlan kesindir.
-Anayasa Mahkemesi nin kararlar kesindir (Md. 153).
-Cumhurbakan'nn tek bana yapaca ilemler yarg denetimi d
ndadr (Md. 125).
-Cumhurbakanl Kararnamesi de Cumhurbakan'nn tek bana
yapt ilemlerden olduuna gre, yarg denetimi dndadr.
-Milletleraras antlamalar, OHAL, skynetim ve sava halinde
karlan KHK'lar ile nklp Kanunlan Anayasa Mahkemesi'nin denetimi
dndadr (Md. 90, 148, 174).
-stisnalar hari parlamento kararlan kural olarak Anayasa Mahke
mesi'nin denetimi dndadr.
Saytay'n kesin hkmleri hakknda ilgililer 15 gn iinde bir ke
reye mahsus karar dzeltme isteminde bulunabilirler. Bu kararlar dolay
syla idari yarg yoluna bavurulamaz (Md. 160).
* Vatandalktan karma ile ilgili karar ve ilemlere kar yarg yolu
KAPATILAA/IAZ (Md. 66).
S S M /W AJCESAJDt::
tSJZMJZE
EM N E M L M O K ^ ^ ^ R
^
^
^
"S.
^
^
"S.
^
^
^
^
s.
'2S.
"js.
^
^
Anayasa Mahkemesinin bakan, Yce Divann da bakamdir.

Cumhurbakan Yargtay yelerini deil, Yargtay Genel Kurulunun kendi
yeleri arasndan belirleyecei 5 aday arasndan Yargtay Cumhuriyet Ba
savcsn ve yine ayn usulle belirlenecek dier bir 5 adayYargtay Cumhuri
yet Basavc vekilini seer. Cumhurbakan yeleri 4 yllna seer. Sresi
bitenler yeniden seilebilir.
Yargtay yelerinin tamamn HSYK seer.
Dantay Basavcsn, Dantay Genel Kurulu seer.
Siyasi partilerin mali denetimini Saytay deil. Anayasa Mahkemesi yapar.
Saytay yelerinin nasl seilecei dorudan Anayasada gsterilmemitir.
Anayasa, Saytay mensuplarnn niteliklerinin, atanmalarnn, dev ve yet
kilerinin, haklar ve ykmllklerinin ve dier zlk ilerinin. Bakan ve
yelerinin teminatnn kanunla dzenleneceini belirtmekle yetinmitir.
Saytay bakan ve yelerini TBMM seer.
Amerikan Yksek Mahkemesi Trk Anayasa yarg modelinden farkldr.
Amerikan modelinde kanunlarn Anayasaya uygunluunun denetimi zel
bir mahkeme tarafndan deil, genel mahkemeler tarafndan yaplr. Avru
pa modelinde ise, zel bir mahkeme tarafndan denetlenir. Trkiye Avrupa
modelini benimsemitir.
Anayasa Mahkemesi, Yce Divan sfatyla; HSYK yelerini. Bakanlar Kurulu
yelerini, yarglar.
HSYK bir yksek mahkeme deildir, bir mahkeme de deildir. Anayasada
yarg blmnde dzenlenmitir.
YSK yelerini Yargtay ve Dantay Genel Kurullar seer. (6 yeyi Yargtay,
5 yeyi Dantay seer)
Anayasa Mahkemesi yeleri 12 yllna seilir, yeler iki defa ye seile
mez ve 65 yan doldurunca emekliye ayrlrlar.
Anayasa Mahkemesi kendi yeleri arasndan gizli oyla ve ye tam saysnn
salt ounluuyla 4 yl iin 1 Bakan ve 2 bakanvekili seer. Sresi biten
ler yeniden seilebilir. (1 olan bakanvekili says 2010 Anayasa deiikli
iyle 2 olmutur.)
Adli ve idari yarg hkim ve savclar da 65 yan dolduruncaya kadar hiz
met grrler. Askeri hkimlerin ya haddi ise kanunda gsterilir.
HSYK 22 asil 12 yedek olmak zere 34 yeden oluur. 22+12 (2010 Ana
yasa deiikliinden nce 7+5 ti)
Dier mahkemelerle Anayasa Mahkemesi arasndaki grev u y u m a zljj^
rnda Anayasa Mahkemesinin karar esas alnr.

Vergi, benzeri mali ykmllkler ve devler hakknda Dantay ile Say
tay kararlan arasndaki uyumazlklarda Dantay karar esas alnr,
^
Uyumazlk Mahkemesi adli, idari ve askeri yarg mercileri arasndaki g
rev ve hkm uvusmazlklarm kesin olarak zer,
^
HSYKnn bakan Adalet Bakandr. Adalet Bakan Mstear ise kurulun
tabi yesidir.
^
YSK bakann YSK yeleri seer.
Anayasa Mahkemesi, bakan ve bakan vekillerini kendisi seer.
Uyumazlk Mahkemesinin bakanln Anayasa Mahkemesince kene
yeleri arasndan grevlendirilen ye yapar.
Uyumazlk Mahkemesi yelerinin seimi Anayasada deil. Uyumazlk
Mahkemesi Kanunda yer alr. (Yargtay, Askeri Yargtay, Dantay, AYA/
Genel Kurullarnca kendi yeleri arasndan seilir)
HSYK yeleri 4 yllna seilir. Sresi biten yeler yeniden seilebilirler
yeler 3 daire halinde alr.
Cumhurbakanl Kararnamesi, Anayasa Mahkemesinin denetimine tab
deildir.
"cs. Olaanst hal makamlarnn ilemleri yarg denetimi dndadr ancak
yarg denetiminin dnda olmas Anayasa ile deil, kanunla dzenlenmi
tir.
Yksek Seim Kurulunun yargsal grevleri bulunduu halde, yarg bl
mnde deil yasama blmnde dzenlenmitir.
3. Saytay, Anayasada yarg blmnde dzenlenmitir, ancak Saytay bir
yksek mahkeme deildir.
'js. Bir siyasi partinin kapatlmas istemiyle Anayasa Mahkemesinde dava
ama yetkisi Yargtay Cumhuriyet Basavcsna aittir
YSK kararlarna kar yarg yolu kapaldr. HSYKnn meslekten karma
cezasna ilikin olanlar dndaki kararlarna kar yarg mercilerine bavuru
lamaz. YAn terfi ilemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayrma ha
ri her trl iliik kesme kararlarna yarg yolu aktr.
^
Disiplin kararlar yarg denetimi dnda braklamaz.
^
Yce Divan kararlarna kar yeniden inceleme bavurusu yaplabilir. Genel
Kurulun yeniden inceleme sonucunda verdii kararlar kesindir.
>3. Mahkemelerde durumalar herkese aktr. Durumalarn bir ksmnn veya
tamamnn kapal yaplmasna ancak genel ahlakn veya kamu gvenliinin
kesin olarak gerekli kld hallerde karar verilebilir. Kklerin yarglanma
snda da kanunla zel hkmler konulur. Bu hkmler, yarglamann aleni
lii ilkesinin istisnasdr.
^
2010 Anayasa Deiikliiyle Anayasa Mahkemesinin yaps tamamen de
itirilmitir. Bu yeniliklerinden biri de yedek ve asil ye ayrmna son ve
rilmesidir. Anayasa Mahkemesinin 17 yesi vardr. yeleri Cumhurbaka
n (14 ye) ve TBMM (3 ye) tarafndan seilir.
^
2010 Anayasa deiiklii ile HSYKnn yaps tamamen deitirilmitir.
yeler Cumhurbakan, Yargtay Genel Kurulu, Dantay Genel Kurulu, Tr
kiye Adalet Akademisi, adli ve idari hkim ve savclar tarafndan seilir.
Uyumazlk Mahkemesinin ve HSYKnm Anayasa Mahkemesine ye sei-'

minde aday gsterme yetkisi yoktur.
Grevini salk bakmndan yerine getiremeyecei kesin olarak anlalan]
Anayasa Mahkemesi yesinin, yelii Anayasa Mahkemesi ye tam says
nn salt ounluunun karar ile sona erer.
Usulne gre yrrle konulmu milletleraras antlamalarn Anayasaya]
uygunluu Anayasa Mahkemesince denetlenemez.
Saytay, merkezi ynetim btesi kapsamndaki kamu idareleri ile sosyali
gvenlik kurumlarnn btn gelir ve giderlerini, mallarn TBMM adna de-l
D.tler. Sorumlularn hesap ve ilemlerini kesin hkme balar.
Saytay mahalli idarelerin hesap ve ilemlerinin denetler, kesin hkme]
balar.
Milletvekilleri grevleriyle ilgili sulardan dolay Yce Divanda yaralan- [
maz. 2010 Anayasa deiikliinden nce TBMM Bakan Yce Divanda]
yarglanmazken, deiiklikle birlikte greviyle ilgili sutan dolay Yce Di
vanda yarglanacaktr.
Anayasa Mahkemesi siyasi parti kapatma ve devlet yardmndan yoksun I
brakma kararlar ile Anayasa deiikliklerinde iptale verebilmesi iin te
iki (2/3) ov okluu (2010 Anayasa deiiklii) arttr. Bunlarn dnda]
salt ounlukla karar verir.
Tzklerin iptaline ilikin davalara Dantay bakar.
Anayasa Mahkemesi, Yce Divan sfatyla grevleriyle ilgili sulardan tr |
YSK yelerini. Uyumazlk Mahkemesi yelerini yarglamaz.
Yce Divan, grevleriyle ilgili sutan dolay Genel Kurmay Bakann, Hava,
Deniz, Kara Kuvvetleri Komutanlarn ve jandarma Genel Komutann yarg-!
lar. (2010 Anayasa deiiklii)
23. Anayasa Mahkemesi, bir siyasal partinin tznn veya programnn I
Anayasann yasaklad hususlara aykr olmas halinde, o partinin temelli
kapatlmasna karar verebilir.
S. Dantay yelerinin drtte biri, Askeri Yargtay, AYM yelerinin tamam'
Cumhurbakan tarafndan seilir.
23. Adli ve idari yarg hkim ve savclarna disiplin cezas verme, meslee]
kabul etme, grevden uzaklatrma HSYKya aittir.
Saytayn sorumlularn hesap ve ilemlerini kesin hkme balayan karar-'
lanna kar ilgililer, kararn yazl bildirim tarihinden itibaren 15 gn iinde |
bir kereye mahsus olmak zere Saytaya bavurarak karar dzeltmesi is
teminde bulunabilir.
Parlamento kararlar kural olarak Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi j
deildir. rnein, Trk Silahl Kuvvetlerinin yabanc bir lkeye gnderil
mesi hakkndaki Meclis karar
Parlamento karar eklinde yaplan ve deitirilen TBMM Tz ekil I
ve esas bakmndan Anayasa Mahkemesinin denetimine tabidir. TBMM'nin |
eylemli itzk deiiklii niteliindeki bir karan da Anayasa Mahkemesi]
denetimine tabidir.
29. Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961 Anayasas ile kurulmutur.
AnaâsaJVAahtoTTesMj^ê^sejto
sekretim kurumlan retim yelerinin profesr veya doent unvann

kazanm olmas, avukatlarn en az yirmi yl fiilen avukatlk yapm olmas,
st kademe yneticilerinin yksek-renim grm ve en az yirmi yl ka
mu hizmetinde fiilen alm, birinci snf hkim ve savclann adaylk dahil
en az yirmi yl alm olmas arttr.
^
HSYKnn Bakan doal ye olan Adalet Bakan iken. Bakan Yardmcs,
dier doal ye olan Adalet Bakan Mstear deildir.
^
Anayasa Mahkemesi, Yce Divan sfatvla bakt davalar dnda kalan
ileri dosya zerinden inceler. Ancak gerekli grd hallerde szl ak
lamalarn dinlemek zere ilgilileri ve konu zerinde bilgisi olanlar ara
bilir.
^
Milletvekilliinin istifa, devamszlk ve yelikle badamayan grevi sr
drmekte srar etme nedeniyle yani milletvekilliinin TBMM karar ile d
t durumlarda ilgili milletvekili veya bir baka milletvekili bu karara kar
7 gn iinde Anayasa Mahkemesine bavurabilir. Anayasa Mahkemesi ip
tal istemini 15 gn iinde kesin karara balar.
^
Hkimlerin azlolunamayaca, kendileri istemedike 65 yandan nce
emekliye ayrlmamalar, bir mahkemenin kaldrlmas sebebiyle aylk de
nek ve teki zlk haklarndan yoksun braklamamalan, kadronun kald
rlmas sebebiyle aylk, denek ve teki zlk haklanndan yoksun braklamamalar hkimlik teminatnn gereidir.
2S- HSYK hkimlik teminatnn salanmas iin dzenlenmi bir kurumdur.

^
Bir kanunun Anayasay aykr olduunu dnen herkesin Anayasa Mah
kemesinde iptal davas ama hakk yoktur.
^
Bu hak kanunlarn esas bakmndan denetiminde. Cumhurbakanna, ikti
dar ve ana muhalefet partisi meclis grubuna, TBMM ye tam saysnn
bete biri tutarndaki milletvekillerine aittir. ekil bakmndan denetimi ise.
Cumhurbakanna ve TBMM ye tam saysnn bete biri tutarndaki mil
letvekillerine aittir.
^
2010 Anayasa Deiikliiyle ilk kez Anayasa Mahkemesine bireysel bavu
ru hakk getirilmitir. Herkes. Anayasada gvence altna alnm temel hak
ve zgrlklerinden. Avrupa insan Haklar Szlemesi kapsamndaki her
hangi birinin kamu gc tarafndan, ihlal edildii iddiasyla Anayasa Mah
kemesine bavurabilir. Bavuruda bulunabilmek iin olaan kanun yollar
nn tketilmi olmas arttr.
^
Yasama dokunulmazlnn kaldrlmas Anayasa Mahkemesinin denetimi
ne tabi bir parlamento karardr.
^
Yarg denetimine tabi olmad halde, Anayasa Mahkemesi itihatlar ile
olaanst dnemlerde karlan KHK'ler yarg denetimine alnmtr.
s, TBA/IM ye tam saysnn bete biri tutarndaki milletvekili, bir kanuna kar
Anayasa Mahkemesinde iptal davas alabilir.
"S. Anayasa deiikliklerinin esas bakmndan denetimleri yaplamaz, sadece
ekil bakmndan denetimleri yaplabilir.
a. Hkimler ve savclar adli deil idari grevleri ynnden Adalet Bakanlna
baldrlar.
. Bakanlar Kurulu'nun bir kanun veya kanun hkmnde kararnameye kar^
Anayasa Mahkemesinde iptal davas ama yetkisi yoktur.

.. . ,
Seimlerin balamasndan bitimine kadar seimin dzen iinde ynetimi]
ve drstlyle ilgili btn ilemleri yapmak ve yaptrmak, seim sresin
ce ve seimden sonra seim konularyla ilgili btn yolsuzluklar, ikyeti
ve itirazlar incelemek ve kesin karara balamak. Cumhurbakanl seimi
tutanaklarn kabul etmek, TBMM yelerinin seim tutanaklarn kabul et
mek YSKnn grevidir.
Somut norm denetimi, bir davaya bakmakta olan mahkeme tarafndan j
iletilebilen Anayasa Mahkemesine bavuru yntemidir. Grlmekte olanj
davann taraflar Anayasay<^ aykrlk iddiasyla dorudan Anayasa Mah
kemesine bavuramaz. Anayasaya aykrl ileri srlen kural da mahke
menin bakt davada uygulayaca bir hkm olmaldr.
Anayasa Mahkemesinin, somut norm denetimi sonrasnda, kararn iinj
kendisine geliinden balamak zere 5 ay iinde vermesi ve aklamas ge
rekir. Bu sre iinde karar verilmezse dava mahkemesi davay yrrlkteki
kanun hkmne gre sonulandrr. Ancak, 5 aylk sreden sonra olsa da
hi, esas hakkndaki hkm kesinleinceye kadar gelecek olan Anayasa
Mahkemesi kararna uyulmas zorunludur.
Kanunlarn esas bakmndan iptal davas ama sresi kanunlarn Resmi
Gazetede yaymndan balamak zere 60 gndr.
Anayasa yargsnda vrrlg durdurma vetkisi hem 1961 hem de 19821
Anayasalarnda ak bir biimde ngrlmemitir. Anayasa Mahkemesi de|
nceleri kendinde bu yetkinin bulunmadn belirtmekteyken Yce Mah
keme, 1993 ylnda bir itihat deiikliine giderek kendisinde bu yetkinin
bulunduuna karar vermi ve anlan tarihten beri gerekli grd durum
larda yrrl durdurma yetkisini kullanmtr.
Anayasa Mahkemesi, bir kanun veya kanun hkmnde kararnamenin ta
mamn veya bir hkmn iptal ederken kanun koyucu gibi hareketle yeni 1
bir uygulamaya yol aacak biimde hkm tesis edemez.
Anayasa Mahkemesi Anayasaya aykr olduuna karar verdii bir kanun |
hakkndaki iptal kararnn yrrle giriini en ok 1 yl erteleyebilir. Ve
Anayasa Mahkemesi KHKlerin hem ekil hem de esas bakmndan dene
timlerini yapabilir.
Babakan, Anayasa Mahkemesinde dorudan doruya iptal davas aa
bilme hakkna sahip deildir.
Hkimler grevlerinde bamsz olmalar, hibir organ, makam, merci veya I
kiinin yarg yetkisinin kullanlmasnda mahkemelere ve hkimlere emir ve j
talimat verememesi, grlmekte olan bir dava haklmda TBMMde yarg
yetkisinin kullanlmasyla ilgili grme yaplamamas, hkimler ve savclar I
azlolunamayaca, yarg organlarnn bamsz ve serbeste alabilmeleri j
iin alnm nlemlerdendir.
Bir kanuna kar ekil bakmndan Anayasaya aykr olduu iddias ile Ana
yasa Mahkemesinde iptal davas, o kanunun Resm Gazetede yaymlan
d tarihten balayarak 10 gn iinde alabilir.
nklp Kanunlar nn Anayasann halkoyu ile kabul edildii tarihte yrr^j<t|H3iunar^Tkmler^naâs^l^âg^clene^
i.
Anayasa deiikliine ilikin kanunlar hakknda Anayasa Mahkemesinde

iptal davas ama sresi Resm Gazetede yaymlanmasndan itibaren 10
gndr.
^
Anayasa Mahkemesi, bir mahkemeden bir kanun hkmne kar gelen
iptal istemini iin esasna girerek reddederse: ret kararnn Resmi Gaze
tede yaymlanmasndan balayarak 10 yl gemeden ayn kanun hkmn
bir mahkeme iptal istemiyle Anayasa Mahkemesine gnderemez.
^
Anayasa yargsnda 10 yl yasa olarak bilinen bu yasan balamas iin
Anayasa Mahkemesinin ret kararn iin esasna girerek vermi olmas ge
rekir.
^
Anayasa Mahkemesince verilen tm kararlar kesindir, bunlar aleyhine ba
ka bir makam veya mercie bavurulamaz. Verilen iptal kararlar ,êrekeleri
yazlmadan aklanamaz.
js. Anayasa Mahkemesi, seim konularyla ilgili ikyet ve itirazlar inceleyip

karara balarken Yksek Seim Kurulunu bir davaya bakan mahkeme ola
rak grmedii iin onun uygulad kanun hkmn iptal istemiyle kendi
sine gnderemeyecei grndedir.
'23. Bir davada uygulanan kanun veya kanun hkmnde kararname hkmnn
Anayasaya aykr olduunu davann taraflanndan birinin ileri srmesi, an
cak dava mahkemesinin bu aykrlk iddiasn ciddi bulmamas durumunda
Anayasaya aykrlk iddiasnda bulunan, bu ara kararna kar o an bir ey
yapamaz. Esas hkmn verilmesini bekler ve sorunu esas hkmle birlikte
temyiz merciine gtrr.
23. TBMM tznn bir hkmnn Anayasaya ekil bakmndar aykr
olduu gerekesiyle Anayasa Mahkemesine bavurabilme sresi. tzk
hkmnn Resmi Gazetede yaymlanmasndan itibaren 60 gndr.
^
Cumhurbakannn tek bana yapaca ilemlerin yarg denetimi dnda
braklm olmas yasama ksntsdr.
^
Bir kanunun ekil asndan Anayasaya aykn olduu in iptali, o kanunu
bakmakta olduu bir davada uygulayan mahkeme tarafndan stenemez.
^
Anayasa Mahkemeslnin gerekletirdii anayasaya uygunluk denetiminde
Anayasay^ uygunluunu denetledii kanunun yrrln durdurmas
Anayasada dzenlenmemitir.
^
Olaanst hal veya skynetim srasnda karlabllen kanun hkmnde
kararnamelerde sadece skynetim veya olaanst hal ilan edilmi bl
geye ynelik dzenleme getirebilmesi 1982 Anayasasnda aka ng
rlmedii halde, Anayasa Mahkemesinin itihatlaryla bulunmas gereken
'23.
bir kouldur
1982 Anayasasnda aka ngrlmedii halde Anayasa Mahkemesinin
yerleik itihadna gre, kanun hkmnde kararnameler iin kanun hk
mnde kararnamenin ivedi ve zorunlu olmayan bir durumu dzenlemesi
Anayasaya aykrlk nedeni olarak grlmektedir.
Anayasa Mahkemesi, itiraz (defi) yoluyla nne gelen bir Anayasaya ayknhk iddiasnda, kanunun uyguland davaya bakan mahkemenin yetkili
olup olmadn ilk incelemede denetler.
ptal davas atânlarn bu davay sresi iinde ap amadklar, dava ama
^
^
^
Js.
o
o
o
o
o
o
yetkilerinin bulunup bulunm ad, iptal ilemi itiraz yoluyla gelmise, ayn
kuraln iptalinin daha nce bir baka itiraz yoluyla gelen iptal istem inde
reddedilip reddedilm edii ve reddedilm ise, 10 yl geip gem edii, iptal
istem inde bulunan m ahkem enin, davaya bakan m ahkem e olup olmad
Anayasa M ah kem esinin ilk incelem e evresinde deerlendirilir
Kanunlarn ekil asndan denetim i, son oylam ada ngrlen ounlukla
yaplp yaplm adyla snrldr.
Anayasa M ah kem esinin iptal kararlan geriye yrm ez.
Cum hurbakannn Dantay yelerinin d rtte birini atarken Yargtay yele
rini a ta m a yetkisi yoktur. Cumhurbakan, sadece, Yargtay Genel Kuru
lu nun kendi yeleri arasndan seerek gsterecei 5 aday arasndan Yar
g tay C um huriyet Ba Savcsn ve ayn usulle gsterilecek dier bir 5 aday
arasndansa Ba Savc Vekilini atayabilir. Yargtay yelerini HSYK atar.
1 9 8 2 Anayasasnda Savstav ve Yksek Seim Kurulu yksek m ahkem e
olarak saylm am tr. A nayasaya gre yksek m ahkem eler unlardr:
A nayasa M ah kem esi
U yum azlk M ah kem esi
D antay
Yargtay
Askeri Yargtay
Askeri Yksek dare M ahkem esi
S ky netim de skynetim kom utannn ald kararlar. Cum hurbakannn
te k bana ald kararlar, m em urlara verilen uyarm a ve knam a cezalar ve
askeri personele verilen disiplin cezalan YARGI DEN ETM D I IN D A D IR .
B U N A YASAM A KISINTISI D EN R .
A nayasa M ahkem esinin Yce Divan sfatyla yarglad kiiler unlar>

dr:
o
o
o
o
o
o
o
o
Cum hurbakan
Bakanlar Kurulu yeleri
T B M M Bakan
Yksek M a h k e m e bakan ve yeleri ile Savc ve vekilleri
Saytay yeleri
HSYK yeleri
Genel Kurm ay Bakan
H ava, Kara, D eniz Kuvvetleri Komutanlar ve Jandarma Genel Komutan
ANAYASANIN DETRLMES
TEKLF ^ M e d is ye tamsaysnn 1 /3 'i

(En az 184 milletvekilinin imzas)
GRME
KABUL
(330) 3 / 5 ^ Nitelikli ounluk ^ 2 / 3 ( 3 6 7 )
(3 3 0 ) 3 / 5 5 Nitelikli ounluk 5 2 /3 (3 6 7 )
CUMHURBAKANI
Halk Oylamas (ZORUNLU)
>
>
>
Genel Kurulda iki Defa
Gizli oy. Nitelikli ounluk (3 /5 )
Nitelikli ounluk > 2 /3 (3 6 7 )
Nitelikli ounluk ^ 2 /3 (3 6 7 )
CUMHURBAKANI
- Halk oylamas (HTYAR)
ONAY
Bakanlar Kurulu, Anayasa deiiklik teklifi VEREM EZ.

Anayasa deiiklik kanunu GZL oyla oylanr (1987 Anayasa dei
iklii).
Halkoylam asyla, Anayasa deiiklik kanununun yrrle girmesi
iin, halkoylamasnda kullanlan geerli oylann yandan fazlasnn
kabul oyu olmas gerekir.
T ablol5: Olaan Kanunlarla Anayasa Deiikliine likin Kanunlann

Karlatrlmas
Kanunlar
Anayasa Deiikliine Dair

Kanunlar
Kanun teklif etmeye milletvekilleri ve Bakanlar

Kurulu yetkilidir.
Anayasa deiiklii teklif etmeye yalnzca milletvekil

leri yetkilidir.
Yani Bakanlar Kurulu kanun tasars verebilir.
Bakanlar Kurulu Anayasa deiiklik tasars veremez.
En az 1 milletvekili yazyla kanun teklifinde

bulunabilir.
En az 184 milletvekili yazyla anayasa deiiklik

teklifinde bulunabilir.
Kanunlar kural olarak bir kez grlr. (Hatta

Yetki Kanunlar ve bunlara dayanan KHKlar
iin ivedilikle ve ncelikle grlme anayasal
zorunluluktur.)
Anayasa deiiklik teklifleri Genel Kurulda iki defa

grlr. vedilikle grlemezler.
Kanunlarn kabul edilme yeter says, 139dan

az olmamak artyla, toolantva katlanlarn salt
oounluudur.
Anayasa deiiklii kabul ueter savsi meclis ve tam

saysnn, en az 3/5 coqunlunun (330 milletvekilinin)
gizli oyuyla mmkndr.
Bte Kanunu hari kanunlar Cumhurbakannca Meclise qeri qonderilebilir. Geri anderilen kanunun tekrar kabul edilmesi iin nitelikli
coounluk aranmaz. lk kabul edildii savvla
hatta 139dan az olmamak artyla ilk kabul
edildii saydan daha az bir sayyla bile kabul
edilebilir. (Ancak genel ve zel af kanunu geri
gnderildiinde yine ilk kabul says olan bete
le kabul edilir.)
Anayasa deiiklii Cumhurbakannca geri gnderi

lebilir. Nitelikli bir ounlukla kabul edilebilen Anaya
sa deiiklik kanunlar geri gnderildiinde ise ilk
kabul ediliinden daha nitelikli bir ounluk aran
maz. Yani kuvvetli srar gerekli deildir. yle ki
330-366 oyla kabul edilmise geri gnderildiinde,
te iki (367) oyla kabul edilmeyebilir. Eer ilk kabul
edildiinde 367 oy veya daha fazla oyla kabul edil
mise, geri gnderildiinde bu saydan daha fazla oy
aranmaz.
Cumhurbakannn kanunlar iin mutlak

vetosu ya da gletirici vetosu sz konusu
deildir. Ancak geciktirici vetosu vardr.
Cumhurbakannn Anayasa deiiklikleri iin mutlak

vetosu sz konusu deildir ancak, geciktirici vetosu
sz konusudur.
Kanunlar halkoyuna sunulmaz.
Anayasa deiiklik kanunlar halkoyuna sunulabilir.

Zorunlu olarak (1987 yenilii) veya ihtiyari (1982
yenilii) olarak sunulduu haller vardr.
Cumhurbakan yaymlanmasn ksmen veya

tamamen uygun bulmadnda kanunun t
mn Meclise geri gnderir. Yaymlanmasn
uygun bulduu maddeleri yaymlayamaz.
Cumhurbakan Anayasa deiikliklerini ihtiyari

olarak halkoyuna sunduounda; deitirilen maHHpPrin hepsini veya gerekli grd maddeleri halkoyuna
sunabilir. Yani halkoyuna sunmad deiikler Resmi
Gazetede yaymlanarak yrrle girer.
Kanunlarn hem ekil hem esas bakmndan

denetimi yaplabilir. ekil bakmndan dene
timleri son oylamann nqrlen ounlukla
yaplp yaplmad ile imdidir.
Anayasa deiikliklerinin sadece sekil bakmndan

denetimleri yaplabilir. ekil bakmndan denetimleri
teklif, oylama coounluau ve ivedilikle Grlemeye
cei artna uyulup uyulmad ile snriidr.
Anayasa Mahkemesi kanunlarn iptaline zel

bir ounlukla karar vermez. Yani salt oun
lukla karar verir.
Anayasa Mahkemesinin, Anayasa deiikliinde

iptale karar verebilmesi iin bete oy okluu
arttr.

1982 ANAYASASI MADDE DZN

BALANGI
BRNC KISIM
GENEL ESASLAR
MADDE 1; Devletin ekli
MADDE 2: Cumhuriyetin Nitelikleri
MADDE 3: Devletin Btnl, Resm Dili Bayra, Mill Mar ve Bakenti
MADDE 4: Deitirilmeyecek Hkmler
MADDE 5: Devletin Temel Ama ve Grevleri
MADDE 6: Egemenlik
MADDE 7: Yasama Yetkisi
MADDE 8: Yrtme Yetkisi ve Grevi
MADDE 9: Yarg Yetkisi
MADDE 10: Kanun nnde Eitlik
MADDE 11; Anayasann Balaycl ve stnl
KNC KISIM
TEMEL HAKLAR vc DEVLER
BRNC BLM
GENEL HKMLER
MADDE 12: Temel Hak ve Hrriyetlerin zellii
MADDE 13: Temel Hak ve Hrriyetlerin Snrlanmas
MADDE 14: Temel Hak ve Hrriyetlerin Ktye Kullanlmamas
MADDE 15: Temel Hak ve Hrriyetlerin Kullanlmasnn Durdurulmas
xMADDE 16: Yabanclann Durumu
KNC BLM
KNN HAKLARI ve DEVLER
MADDE 17: Kiinin Dokunulmazl, Madd ve Manev Varl
MADDE 18: Zorla altrma Yasa
MADDE 19: Kii Hrriyeti ve Gvenlii zel Hayatn Gizlilii ve Korunmas
MADDE 20: zel Hayatn Gizlilii
MADDE 21: Konut Dokunulmazl
MADDE 22: Haberleme Hnriyeti
MADDE 23: Yerleme ve Seyahat Hnriyeti
MADDE 24: Din ve Vicdan Hnriyeti
MADDE 25: Dnce ve Kanaat Hmyeti
MADDE 26: Dnceyi Aklama ve Yayma Hmyeti
MADDE 27: Bilim ve Sanat Hrriyeti Basn ve Yaymla lgili Hkmler
MADDE 28: Basn Hnriyeti
MADDE 29: Sreli ve Sresiz Yayn Hakk
MADDE 30: Basn Aralannn Korunmas
MADDE 31: Kamu Tzel Kiilerinin Elindeki Basn D Kitle Haberieme Aralanndan Yararianma Hakk
MADDE 32: Dzeltme ve Cevap Hakk Toplant Hak ve Hniyetleri
MADDE 33: Demek Kurna Hmyeti
MADDE 34: Toplan ve Gsteri Yry Dzenleme Hakk
MADDE 35: Mlkiyet Hakk
Haklarn Korunmasyla lgili Hkmler
MADDE 36: Hak Arama Hrriyeti
MADDE 37: Kanun Hkim Gvencesi
MADDE 38: Su ve Cezalara likin Esaslar
MADDE 39: spat Hakk

MADDE 40: Temel Hak vc Hrriyetlerin Korunmas
NC BLM
SOSYAL VE EKONOMK HAKLAR VE DEVLER
MADDE 41: Ailenin Korunmas ve ocuk Haklar
MADDE 42: Eitim ve renim Hakk ve devi
Kamu Yaran
MADDE 43: Kylardan Yararlanma
MADDE 44: Toprak Mlkiyeti
MADDE 45: Tanm, Hayvanclk ve Bu retim Dallarnda alanlarn Korunmas
MADDE 46: Kamulatrma
MADDE 47: Devletletirme ve zelletirme
MADDE 48: alma ve Szleme Hrriyeti alma le lgili Hkmler
MADDE 49: ^lm a Hakk ve devi
MADDE 50: alma artlar ve Dinlenme Hakk
MADDE 51: Sendika Kurma Hakk
MADDE 52: (Mlga)
MADDE 53: Toplu Szlemesi ve Toplu Szleme Hakk
MADDE 54: Grev Hakk ve Lokavt
MADDE 55: crette Adalet Salanmas
Salk, evre ve Konut
MADDE 56: Salk Hizmetleri ve evrenin Korunmas
MADDE 57: Konut Hakk
Genlik ve Spor
MADDE 58: Genliin Korunmas
MADDE 59: Sporun Gelitirilmesi ve Tahkim
Sosyal Gvenlik Haklan
MADDE 60: Sosyal Gvenlik Hakk
MADDE 61: Sosyal Gvenlik Bakmndan zel Olarak Korunmas Gerekenler
MADDE 62: Yabanc lkelerde alan Trk Vatandalar
MADDE 63: Tarih, Kltr ve Tabiat Variklannn Korunmas
MADDE 64: Sanatn ve Sanatnn Korunmas
MADDE 65: Devletin ktisad Ve Sosyal devlerinin Snrian
DRDNC BLM
SYAS HAKLAR ve DEVLER
MADDE 66: Trk Vatandal
MADDE 67: Seme, Seilme ve Siyas Faaliyette Bulunma Haklan
Siyas Partilerle lgili Hkmler
MADDE 68: Parti Kurma, Partilere Girme ve Partilerden Ayrlma
MADDE 69: Siyas Partilerin Uyacaklan Esaslar
Kamu Hizmetlerine Girme Hakk
MADDE 70: Hizmete Girme
MADDE 71: Mal Bildirimi
MADDE 72: Vatan Hizmeti
MADDE 73: Vergi devi
MADDE 74: Dileke, Bilgi Edinme ve Kamu Denetisine Bavurma Hakk
NC KISIM
CUMHURYETN TEMEL ORGANLARI
BRNC BLM
YASAMA
Trkiye Byk Millet Meclisi

MADDE 75; Kunluu
MADDE 76: Milletvekili Seilme Yeterlilii
MADDE 77: Trkiye Byk MiUet Meclisinin Seim Dnemi
MADDE 78: Trkiye Byk Millet Meclisi Seimlerinin Geriye Braklmas ve Ara Seimleri
I^ D D E 79; Seimlerin Genel Ynetim ve Denetimi
yelikle lgili Hkmler
MADDE 80: Milletin Temsili
MADDE 81: Andime
MADDE 82; yelikle Badamayan ler
MADDE 83; Yasama Dokunulmazl
MADDE 84: Milletvekilliinin Dmesi
MADDE 85: ptal stemi
MADDE 86: denek ve Yolluklar
Trkiye Byk Millet Meclisinin Grev ve Yetkileri
MADDE 87: Genel Olarak
MADDE 88; Kanunlarn Teklif Edilmesi ve Grlmesi
MADDE 89: Kanunlarn Cumhurbakannca Yaymlanmas
MADDE 90: Milletleraras Andlamalar Uygun Bulma
MADDE 91: Kanun Hkmnde Kararname karma Yetkisi
MADDE 92; Sava Hali lan ve Silahl Kuvvet Kullanlmasna zin Verme
Trkiye Byk Millet Meclisinin Faaliyetleri ile lgili Hkmler
MADDE 93: Toplanma ve Tatil
MADDE 94: Bakanlk Divan
MADDE 95: tzk, Siyas Parti Gruplar ve Kolluk leri
MADDE 96: Toplant ve Karar Yeter Says
MADDE 97: Grmelerin Akl ve Yaymlanmas
Trkiye Byk Millet Meclisinin Bilgi Edinme ve Denetim Yollar
MADDE 98: Genel Olarak
MADDE 99: Gensoru
MADDE 100: Meclis Soruturmas
KNC BLM
YRTME
Cumhurbakan
MADDE 101: Nitelikleri ve Tarafszl
MADDE 102: Seimi
MADDE 103: Andimesi
MADDE 104: Grevleri ve Yetkileri
MADDE 105: Sorumluluk ve Sorumsuzluk Hali
MADDE 106: Cumhurbakanna Vekillik Etmek
MADDE 107: Cumhurbakanl Genel Sekreteriii
MADDE 108: Devlet Denetleme Kumlu
Bakanlar Kurulu
MADDE 109; Kumlu
M A D DE 110: Greve Balama ve G venoyu
M A DDE 111; Grev Srasnda G venoyu
M A D DE 112; Grev ve Siyas Sorum luluk
M A DDE 113; Bakanlklarn Kurulmas ve Bakanlar
M A DDE 114: Seimlerde Geici Bakanlar Kurulu
M A DD E 115: Tzkler
M ADDE 116: Trkiye Byk Millet Meclisi Seimlerinin Cum hurbakannca Yenilenmesi
Mill Savunm a
MADDE 117: Bakomutanlk ve Genelkurmay Bakanl

MADDE 118: Mill Gvenlik Kumlu
Olaanst Ynetim Halleri
MADDE 119: Tbi Afet ve Ar Ekonomik Bunalm Sebebiyle Olaanst Hal lan
MADDE 120: iddet Olaylarnn Yaygnlamas ve Kamu Dzeninin Ciddi ekilde Bozulmas
Sebebiyle Olaanst Hal lan
MADDE 121: Olaanst Hallerle lgili Dzenleme
I^D D E 122: Skynetim, Seferberlik ve Sava lan
dare / darenin Esaslar
MADDE 123: darenin Btnl ve Kamu Tzel Kiilii
MADDE 124: Ynetmelikler
I^D D E 125: Yarg Yolu
darenin Kuruluu
MADDE 126: Merkezi dare
MADDE 127: Mahalli dareler
Kamu Hizmeti Greviyle lgili Hkmler
MADDE 128: Genel lkeler
MADDE 129: Grev ve Sorumluluklan, Disiplin Kovuturmasnda Gvence
Yksekretim Kununlan ve st Kurulular
MADDE 130: Yksekretim Kurumlan
MADDE 131: Yksekretim st Kurulular
MADDE 132: Yksekretim Kurumlarndan zel Hkmlere Tbi Olanlar
MADDE 133: Radyo ve Televizyon Kurululan ve Kamuyla likili Haber Ajanslar
MADDE 134: Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu
MADDE 135: Kamu Kurumu Niteliindeki Meslek Kuruluu
MADDE 136: Diyanet leri Bakanl
MADDE 137: Kanunsuz Emir
NC BLM
YARGI
GENEL HKMLER
MADDE 138: Mahkemelerin Bamszl
MADDE 139: Hkimlik ve Savclk Teminat
MADDE 140: Hkimlik ve Savclk Meslei
MADDE 141: Durumalann Ak ve Kararlarn Gerekeli Olmas
MADDE 142: Mahkemelerin Kuruluu
MADDE 143: Devlet Gvenlik Mahkemeleri (2004 -Mlga)
MADDE 144: Hkim ve Savclarn Denetimi
MADDE 145: Asker Yarg
Yksek Mahkemeler /Anayasa Mahkemesi

MADDE 146: Kuruluu
MADDE 147: yeliin Sona Ermesi
MADDE 148: Grev ve Yetkileri
MADDE 149: alma ve Yarglama Usul
MADDE 150: ptal Davas
MADDE 151: Dava Ama Sresi
MADDE 152: Anayasaya Aykrln Dier Mahkemelerde leri Srlmesi
MADDE 153: Anayasa Mahkemesinin Karar
MADDE 154: Yargtay
MADDE 155: Dantay
MADDE 156: Asker Yargtay
MADDE 157: Asker Yksek dare Mahkemesi
MADDE 158: Uyumazlk Mahkemesi
MADDE 159: Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu
MADDE 160: Saytay
DRDNC KISIM
MAL ve EKONOMK HKMLER
BRNC BLM
MAL HKMLER
Bte
MADDE 161: Btenin Hazrlanmas ve Uygulanmas
MADDE 162: Btenin Grlmesi
MADDE 163: Btelerde Deiiklik Yaplabilme Esaslar
MADDE 164: Kesinhesap
MADDE 165: Kamu ktisadi Teebbslerinin Denetimi
KNC BLM
EKONOMK HKMLER
MADDE 166: Planlama; Ekonomik vc Sosyal Konsey
MADDE 167: Piyasalann Denetimi ve D Ticaretin Dzenlenmesi
MADDE 168: Tabi Servetlerin ve Kaynaklann Aranmas ve letilmesi
Ormanlar ve Orman Kyls

MADDE 169: Ormanlann Korunmas ve Gelitirilmesi
MADDE 170: Orman Kylsnn Korunmas
MADDE 171: Kooperatifiliin Gelitirilmesi
Tketiciler le Esnaf ve Sanatkarn Korunmas

MADDE 172: Tketicinin Korunmas
MADDE 173: Esnaf ve Sanatkann Korunmas
BENC KISIM
ETL HKMLER
MADDE 174: nklap Kanunlannn Komnmas
ALTINCI KISIM
GEC HKMLER
GEC MADDE 1- GEC MADDE 16
YEDNC KISIM
SON HKMLER
MADDE 175: Anayasann Deitirilmesi
MADDE 176: Balang ve Kenar Balklar
MADDE 177: Anayasann Yrrle Girmesi
S9Nr^TV N C E S N D E :
ANAYASA HUKUKU LE LGL NEML NOKTALAR
Bakanlar Kurulunun karm olduu KHKlar, ister olaan dnemde isterse!

o aganustu dnemde olsun TBMMnin onayna sunulmak zorundadr.
I
ilkesi, mill bir kamu hizmetinin yrtlmesi amacyla valinin I
merkez adna, ancak merkeze danmadan karar alabilmesini kullanlmasn I
fade eder.
I
Anayasa da Yrtme deil Yarg blmnde aka dzenlenen Hkimler ve I
Savclar Yksek Ku r u hr n m doal yeleri Adalet Bakan ve Msteandr. I
Kurul, seimle gelen asl yeleri arasndan bir bakan vekili seer.
I
Yasama yetkisinin asillii, yasama organnn kaynan dorudan Anaya-1
sadan ald yetkiye dayanarak araya baka bir yetkilendirme ileminin!
girmesine gerek kalmadan herhangi bir konuyu kanunla dzenleyebilmesi-1
dir,
I
1982 Anayasasna gre, Babakann veya bakanlarn grevleriyle ilgili biri
sutan tr yarglanmalar ister hlen grevde olsunlar, ister olmasnlar,!
TBMM Genel Kurulunun ye tam saysnn salt ounluu ile alaca bir ka-1
rar zerine mutlaka Yce Divanda yaplr.
I
1982 Anayasasna gre, Yargtay Cumhuriyet Basavcs. Yargtay Geneli
Kurulunun kendi yeleri arasndan belirleyecei 5 aday arasndan Cumhur-1
bakan tarafndan seilir.
I
^ darenin kuruluuna ve grevlerine ilikin 1982 Anayasasnda yer alan I
ilkeler unlardr: a) llerin idaresi yetki geniliine dayanr, b) dare, kurulu I
ve grevleriyle bir btndr, c) Kamu tzel kiilii ancak kanunla veya ka-1
nunun aka verdii yetkiye dayanlarak kurulur, d) darenin kurulu ve g-1
revleri merkezden ynetim veya yerinden ynetim esaslarna dayanr.
I
^ darenin vatandalktan karma ile ilgili karar ve ilemlerine kar yarg de-1
netimi yolunun kapatlmayaca ad da belirtilmek suretiyle bizzat Anayasann 66. Maddesiyle gvence altna alnmtr.
^
1982 Anayasasna gre. Anayasa Mahkemesi ile dier mahkemeler ara
sndaki grev uyumazlklarnda Anayasa Mahkemesinin karar esas alnr.
js$ Yargtayn btn yeleri Hkimler ve Savclar Yksek Kurulu tarafndan
seilir.
^ Tzkler mnhasran Bakanlar Kurulu tarafndan kanunun emrettii ileri
belirtmek ya da kanunun uygulanmasn gstermek zere karlr. Tzkle
rin Dantay incelemesinden geirilmesi zorunludur. Tzklerin yargsal de-1
n e tim iilk d e re c e jâ h j^^
Cumhurbakannca imzalanmas ve Resm Gazetede yaymlanmas zorun

ludur.
js^ Cumhurbakanl Kararnamesi ve Cumhurbakannn bakanlnda topla
nan Bakanlar Kurulunun olaanst kanun hkmnde kararname karabil
mesi 1982 Anayasasnda yrtmeyi sadece grev olmaktan karp ayn
zamanda vetkili hle de getirmitir.
1982 Anayasasnm Milletvekili genel ve ara seimlerine itiraki temin iin
kanunla para cezas dhil gerekli her trl tedbir alnr. hkm, Anayasann 67. Maddesindeki seimlerin serbestlii ilkesinin Anayasada n
grlen bir istisnasdr.
^
idarenin dier adsz dzenleyici ilemlerinden biri olan genelge, normlar

hiyerarisinde ynetmeliin altnda yer alr.
Yasama dneminin bitmesi belli bir sre iin verilmi KHK karma yetkisini
sona erdirmez.
1982 Anayasasnda idare ile ilgili zel ilkeler; 1) Merkezi Ynetim, 2)

Yetki Genilii, 3) Yerinden Ynetim, 4) darenin Btnl ve 5) Kanuni
idare ilkeleridir.
1982 Anayasasnda hem yasama, yrtme, yarg, hem de idareye ilikin

genel ilkeler ise Atatrk Milliyetilii, nsan Haklar, Laiklik, Hukuk Devleti,
Sosyal Devlet, niter Devlet ve Eitlik lkesidir.
^ 1982 Anayasasna gre Mahalli idarelerin zellikleri arasnda yrtme or
gannn semenler tarafndan oluturulmas yer almaz. Ancak, karar organ
larnn seilerek oluturulmas, merkezi idarenin vesayet denetimine tabi
olmas, kamu tzel kiilii olmas ve zerk olmas yer alr.
1982 Anayasasnda ynetmelik karma yetkisi yalnzca Babakanlk, Ba
kanlklar ve Kamu Tzel Kiilerine verilmitir. Ancak, Anayasada gememelde beraber Bakanlar Kurulu da ynetmelik karabilmektedir.
^ Tm kamu kurum ve kurulular iin en st hukuki norm kayna
ANAYASADIR.
^ dari vesayet denetiminde yerindellk denetimi yaplamaz. Yerindelik dene
timi ancak hiyerarik denetimde yaplabilir. Ancak, 442 sayl Ky Kanununun 40. Maddesine gre, Ky muhtarnn kyl faydasna olmayan ka
rarlarn kaymakam bozabilir. Fakat, onun yerine kaymakam kendiliinden
karar veremez. Karar, yine kyl tarafndan verilir. Kaymakama verilen bu
yetki, yerindelik denetimi iermekle birlikte idari vesayet denetimi niteli
inde bir yetkidir.
^ Diyanet leri Bakanlnn ynetmelik karma yetkisi yoktur. nk kamu
tzel kiilii yoktur.
^ Anayasay hibir etki altnda kalmadan tmden deitirme yetkisine sahip
olan Asli Kurucu ktidardr. Belli snrlar erevesinde anayasay deitirmeine izin verilen ise Tali Kurucu ktidardr.
^ Yerel ynetimlerin kendi aralarnda birlik kurmalar, ncelikle kendi mec
lislerinin 2/3 ounlukla verecei karara, sonra Bakanlar Kurulu iznine tabi
dir.
^
^ Ynetmelikler yargsal denetim e tabidir. Bu denetim dari yarg organlar

tarafndan yaplmaktadr.
Egemenliin sadece TBMM ile deil, yetkili organlar eliyle kullanlaca
ilkesi ilk kez 1961 Anayasasnda ver almtr.
st, konusu su tekil eden bir emri asta yazl olarak bile verse, anayasa
kanunsuz emir dzenlemesi uyannca ast bu emri yerine getiremez.
Vesayet yetkisi, merkezi idarenin, idarenin btnl ilkesi gereince ye
rinden ynetim kurulularnn ilemlerini denetlemesidir. Unutulmamas ge
rekir ki bu yetkinin ierik ve usulleri kanunlarla zel olarak belirlenmi ve
hukuka uygunlukla snrlanmtr. dari vesayet erevesinde, kural olarak
yerindendik denetimi yaplamaz.
YKn niversiteler zerindeki denetimi vesayet denetimdir.
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurululannn merkezi ile ubeleri ara
sndaki denetim vesayet denetimdir.
Merkeze ait olan yetkilerin, merkezi idarenin tara rgtnde vali tarafn
dan kullanlmasna YETK GENL denir. Bu yetkiyi yalnzca vali kullanr.
Cumhurbakanl kararnamesi ile yaplan dzenlemeler, kanuni idare ilke
sinin, yani dzenleme ve rgtleme ilemlerinin kanuna bal olmasnn bir
istisnasdr.
Tzk karlrken kural olarak Dantayn incelemesine tabidir. Tzk de
itirilirken de Dantayn incelemesine tabidir. Buna yetki ve usulde para
lellik denir.
Btn ynetm eliider Resmi Gazetede yaymlanmas zorunlu deildir.
Bakanlar kurulunun karm olduu, birden ok bakanln beraber kar
dklar ynetmelikler, toplumun bir ksm veya genelini ilgilendirecek apta
ki ynetmelikler, kamu grevlileriyle ilgili genel hkmler tayan ynetme
likler Resmi Gazetede yaymlanr.
1924, 1961 ve 1982 anayasalarnn ortak hkmleri; yasalann Anayasaya aykr olamayaca, Babakann milletvekili olma zorunluluu. Bakan
lar Kurulunun hkmetin genel siyasetinden birlikte sorumlu olaca, Ba
komutanln TBMM'nin manevi varlndan ayrlamayaca ve Cumhurba
kan tarafndan temsil olunaca, yasama yetkisinin TBMMye ait olduu ve
bu yetkinin devredilemeyeceidir.
Devlet mlkiyetinin geniletilmesi sosyal devletin amalarndan deildir.
1982 Anayasasnda Saytay ve Yksek Seim Kurulu yksek mahkeme
olarak saylmamtr. Anayasada yksek mahkemeler: Anayasa M., Uyu
mazlk M., Dantay, Yargtay, Askeri Yargtay, Askeri Yksek dare Mahke
mesi olarak saylmtr.
Kadn ve erkeklerin eit haklara sahip bulunmas ve devletin bu eitliin
yaama gemesini salamakla ykml bulunmas, kanun nnde eitlik
ilkesini dzenleyen 1982 Anayasasnn 10. Maddesine, ilk kez 2004 ylnda yaplan Anayasa deiikliiyle eklenmitir. 2010 Anayasa Deiiklii ile
de ocuklar, yallar, zrller, harp ve vazife ehitlerinin dul ve yetimleri
ile malul ve Maziler iin alnacak tedbirler eitlik ilkesine^jgn_â}glm ^
^
^
jg^
^
^
hkm eklenmitir.
Yksek Seim Kurulu yeleri Yargtay (4+2) ve Dantay (3 +2) yeleri ara
sndan kendi Genei Kurullarnca seilir.
darenin kurulu ve grevlerinin kanunla dzenlenebilecei, darenin, kuru
lu ve grevleriyle bir btn olduu. Mahalli idarelerin karar organlarnn,
kanunda belirtilen semenler tarafndan seilmek suretiyle oluturulaca
1982 Anayasasna gre kamu ynetimine ilikin ilkelerdir.
Hiyerarik denetim ve vesayet denetimi idarenin btnln salamaya
yneliktir.
Yasama organnn, diledii konuda ve istedii kadar ayrntya girerek d
zenleme yapabilmesine YASAMA YETKSNN GENELL denir. Bir konu
yu dorudan doruya baka bir yerden yetki almadan dzenleye bilmesine
YASAMA YETKSNN ASLL denir.
Olaan dnemde ve olaanst dnemde karlan tm KHKIar TBMMnin
onayna tabidir. Olaan KHKlar anayasal yarg denetimine tabiyken olaa
nst KHKlar yargsal tabi deildir.
Diyanet leri Bakanlna, Anayasada devlet tzel kiilii kapsamnda
(genel idare iinde yer alan biiminde) dzenlenmesinden tr, kanunla
kamu tzel kiilii verilemez.
Hiyerarik st, kanunda ak bir yetki olmadka astn yerine geerek ilem
tesis edemez. (kame Yasa - Anayasa Md. 137). kame yasann delin
mesi suretiyle yaplan ilemler yetki tecavz nedeniyle hukuka aykrdr.
Skynetimde skynetim komutannn ald kararlar, Cumhurbakannn
tek bana ald kararlar, askeri personele verilen disiplin cezalar YARGI
DENETM DIINDADIR. BUNA YASAMA KISINTISI DENR.
YKn ve RTKn kamu tzel kiilikleri Anayasada deil, kendi kurulu
kanunlarnda belirtilmitir.
Devlet Planlama Tekilatnn kamu tzel kiilii yoktur. Devlet tzel kiilii
ierisinde yer alr. DPT 1961 Anayasasnda dzenlenmi, dolaysyla ana
yasal bir kurulu iken, 1982 Anayasasnda dzenlenmemitir. DPT 2011
tarihinde ise lavedilerek yeni kurulan Kalknma Bakanlnn merkez birimi
olmutur.
Yaymlandklar gn TBMMye sunulmayan kanun hkmnde kararnameler
bu tarihte yrrlkten kalkar.
Referandum, halk giriimi ve halk vetosu gibi kurumlara yer veren siyasal
sisteme YARI DORUDAN DEMOKRAS denir.
Babakanln ayn zamanda bir idare organ olarak kabul edilmesinin ne
deni, Babakann ynetmelik karma yetkisinin olmasdr.
Kendini hukuka bal saymayan ve toplumla ilgili olarak her trl tedbiri
alma yetkisini tayan devlet trne POLS DEVLET denir.
Yasama yetkisinin devredilemeyecei ilkesi, 1982 Anayasasnda deitiri
lemeyecek maddeler arasnda saylmamtr.
Meclis Soruturmas ve Gensoru nergeleri milletvekilleri iin deil, ancak
ffnlii i'n/oAfn^ AritahHtr.

Kar$ imza: Parlamenter sistemde, sorumsuz konumdaki devlet bakannn yapt ilemlerle ilgili sorumluluun, bu ilemlerde imzalan bulunan
babakan ve bakanlara ait olmasdr.
Olaanst hal dnemindeki kanunun hkmnde kararnamelerin de Resmi
Gazetede yaymlanmas gerekir. Bu kararnameler Cumhurbakannn ba
kanlnda toplanann Bakanlar Kurulu tarafndan karlr.
^ Mahalli idarelerin seilmi organlarn geici olarak grevden uzaklatrma
yetkisi LER BAKANInndr. Bunlar grevden alma yetkisi ise Dan
taya (8. Dairesine) aittir.
^ TBMMnin denetim yollar: Soru, Genel grme, Meclis aratrmas. Gen
soru ve Meclis soruturmasdr.
^ Sosyal devletin amac frsat eitlii salamaktr.
^ YSKnn kararlar kesindir. Baka bir yarg yerine itiraz edilemez.
^ Bakanlklar kanunla kurulur ve kaldrlr.
Meclis i tz bir parlamento karar olmasna ramen, denetimi Anayasa
Mahkemesi tarafndan yaplmaktadr.
^ Yerel ynetimler zerk artn Avrupa Konseyi kabul etmitir.
^
dare 30 gn iinde yarg icararn yerine getirmelidir.
JSS Kanun hkmnde kararnamelerle Bte Kanununda deiiklik yaplamaz.
Ky, Atatrk Kltr Dil ve Tarih Yksek Kurumu, niversiteler ve kamu kuI
rumu niteliindeld meslek kurulularnn kamu tzelkiilikleri Anayasada
dorudan belirtilmitir. Ancak YK ve RTKn tzel kiilii anayasada
deil kendi kurulu kanununda belirtilmitir.
darenin sreklilii ve dzenli idare ilkeleri Anayasada belirtilmeyen
idare hukuku ilkeleridir.
^
I. Be Yllk Kalknma Plannn uygulanmaya konma tarihi 1963tr. u an
9. Kalknma Plan ierisindeyiz. Uygulama tarihi 2007-2013tr. Kalknma
planlar Bakanlar Kurulu tarafndan hazrlatl ve Bakanlar Kurulu nerisiyle
TBMM tarafndan kabul edilir ve yrrle girer.
karlacak bir kanun hkmnde kararnamenin Yetki Yasasnda belirtilmesi
gereken unsurlar, KHK'nin a) amac, b) kapsam (konusu^, c) ilkeleri, d) :
resi ve e) sresi iinde birden fazla kartlp ckartlamavacadr.
^ Milletvekilleri, btenin genel kurulda grlmesi srasnda gelir azaltc
ve gider arttrc nerilerde bulunamaz.
^ Tzkler kanundaki boluklarn doldurma amac tamaz.
^ Astn yerine geerek onun yetkisi dhilindeki bir konuda ilem yapma, s
tn hiyerarik yetkilerinden biri deildir. (kame Yasa)
^ Skynetim veya olaanst hl srasnda Cumhurbakannn bakanlnda
toplanan Bakanlar Kurulunun karabilecei kanun hkmnde kararnam eler,
1982 Anayasasna g re, yrtme organnn grevli olmasnn yannda ayn
zamanda yetkili olarak saylmasnn bir gstergesidir.
^ Bykehir belediyeleri ile ilk kademe belediyeleri arasnda VESAYE
DENETM vardr. Valilik ile kaymakamlk arasnda HYEARK DENETM
vardr.
^
^
^
^
^
^
^
js^
Cumhurbakann HALK SEER. Cumhurbakannn grev sresi 5 yldr.

Cumhurbakan bir defaya mahsus tekrar seilebilir.
Bakanlar Kurulu, kesin hesap kanun tasarlarn, kanunda daha ksa bir
sre kabul edilmemi ise, ilgili olduklar mali yln sonundan balayarak, en
ge 7 ay sonra TBMMye sunar. Ancak Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Ka
nununa gre Haziran aynda sunar
Saytay, genel uygunluk bildirimini, ilikin olduu kesin hesap kanunu
tasarsnn verilmesinden balayarak en ge 75 gn iinde TBMMye sunar.
Kesin hesap kanun tasars, yeni bte kanunu tasarlaryla birlikte Bte
Komisyonu gndemine alnr. TBMM kesin hesap kanun tasarsn, yeni yl
bte kanunu tasarlaryla beraber grerek karara balar.
Lmniyet Genel Mdrlnn ve Divanet leri Bakanlnn KAMU TZEL
KLKLER YOKTUR.
Trkiyede Laiklik lkesi 1937 vlnda ilk kez Anavasava girmitir. Devletin
dini slam ibaresi 1928 ylnda Anayasadan kartlmtr.
Tzklerin Cumhurbakan tarafndan imzalanmas zorunludur. Bakanlar
Kurulunun yapm olduu ilemlerin tamam Cumhurbakan tarafndan
imzalanr.
Belediye idaresi mterek kararname (ileri Bakan, Babakan ve
Cumhurbakamnm imzas) ile kurulur.
03.12.2010 tarihinde 6085 sayl yeni Saytay Kanunu kabul edilmi'
tir. Bu kanuna gre Saytayn daha nceden denetlemeyip Babakanlk
Yksek Denetleme Kurulunun denetledii kurum ve kurulular (TCDD,
TRT, TOK, Milli Piyango daresi ve KITleri) bundan byle Saytay denetle
yecektir.
Avrupa Birlii mktesebatna uyum erevesinde, 03.12.2010 tarihin
de kabul edilen Saytay Kanunu ile Babakanlk Yksek Denetleme
Kurulu lavedilmi olup Babakanlk Yksek Denetleme Kurumuyla Sa
ytay tek at altna toplanm. Meclis adna denetim yapan tek dene
tim birimi oluturulmutur.
1982 Anayasasnda, Trkiyede ikamet eden vabanclarla ilgili temel hak
ve hrriyetlerden dileke hakknn karlkllk esas gzetilmek kavdvla
kullanlabilecei aka ngrlmtr.
Sava, seferberlik, skynetim veya olaanst hallerde temel hak ve hr
riyetlerin kullanmna ynelik dzenlemeler yaplrken lllk ilkesine
uyulmas gerekir.
Olaan kanun hkmnde kararnamelerin TBN[N['e hangi sre iinde gr
lp karara balanmalar gerektiine ilikin bir sre ngrlmemiken,
TBMM Tznde olaanst hal veya skynetim kanun hkmnde ka
rarnamelerinin en az 30 gn iinde grlp karara balanaca belirtil
mitir.
^
Anayasay deitiren bir kanunun ekil asndan Anayasaya aykr o ld u ^
iddiasyla iptal davas ama hakk, kanunun Resmi Gcizete de yaymland
tarihtenitibarenjO^

^
^
TBMMnin ye tam saysnn en az 2/3 ounluuyla kabul ettii bir Anaya

sa deiikliini, Cumhurbakan ister halkoyuna sunar, ister yaymlar.
Devletin resmi dininin olmamas, Vatandalarn inan zgrlne sahip
olmas. Devletin btn dinlerin mensuplarna eit davranmas LAKLK
LKESNN BR GEREDR.
Meruti Monari; padiahn, yetkilerini halk meclisi ile paylat bir devlet
rejimidir.
Siayonetim ilann gerektiren haller: Sava, iddet hareketlerinin yaygn

lamas, Ayaklanma kmas. lkenin ve milletin blnmezliinin tehlikeye
girmesi
Seimlerin yarg organlarnn genel ynetim ve denetimi altnda yaplmas

ilkesi. Anayasa metninde ilk kez 1961 Anayasasnda yer almtr.
Devlet tzel l<iilii iinde yer alp ayr bir tzel Idilii bulunmayan, devletin
mali usullerine ve ynetim hukukuna bal olarak, merkezden ynetim ilke
sine gre rgtlenmi kurulularn btelerine GENEL BTE denir.
Bilgi edinm e kanunu kapsam dnda olanlar; Devlet srrna ilikin bilgi
ve belgeler. lkenin ekonomik karlarna ilikin bilgi ve belgeler. Adli so
ruturmaya ilikin bilgi ve belgeler, dari soruturmaya ilikin bilgi ve belge
ler
rf ve adetler idare hukuku kaynaklar arasnda deildir.

^ Saytay
denetledii
kurum
ve
kurulularn
harcam alarnn
YERNDELN denetleyemez.
^ Yetki genilii sadece illere ve dolaysyla VALYE verilmitir.
^ Yksek Mahkeme yeleri. Bakanlar Kurulu yeleri. Cumhurbakan, Saytay
ve HSYK yeleri, TBAAM Bakan, Genel Kurmay Bakan, Hava, Kara, Deniz
Kuvvetleri Komutanlar ve jandarma Genel Komutan Anayasa Mahkeme
sinde YCE DVAN SIFATIYLA YARGILANABLRLER.
jg^ 1982 Anayasasnda Saytay ve Yksek Seim Kurulu yksek mahkeme
______
olarak saylmamtr.
^
TIKLAYIN:
face book:
Kpss Kaynak Arivi
Kpss Dokman Arivi

2014 Kpss Anayasa Notları

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2014 Kpss Anayasa Notları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kpss K aynak Arivi - Kpss Dokm an Arivi

https://ww w .facebook.com /KpssKaynakArsivi

S 97V/7V N CES^M D tz:

iki meclisli yap hul<ukumuzda 1876 Anayasas ve 1961 Anayasas d

evesinde sorulmaktadr. rnein, Milli egemenlik ilkesi ilk kez 1921

kanlarn grevlerine son vermesi

Kpss K aynak Arivi - Kpss Dkm an Arivi

Temel hak ve hrriyetler zlerine dokunulmadan snrlanabilirler. Hakkn

Kam u D enetilii Kurumu id^uenin ile y ii iie ilgili ik ,y e tle ri dinler. (2 01 0

haklarndaki iddialar her halde yazl ve bunun hemen mmkn olmamas

kmndan zel olarak korunur.

SDevlet, ilemlerinde, ilgili kiilerin hangi kanun yollar ve mercilere bavu

Anayasann, siyasal partiler iin baz yasaklar ngrm esi ve bu yasaklara

Kpss Kaynak Arivi - Kpss Dkm an Arivi

Komisyonlar; TBM M de 17 adet komisyon vardr. Kanun

tasar/tekliflerini grp, bir rapor hazrlar.

Salt ounluk = V2+ 1

Nitelikli Salt ounluk

TBMM Bakanl ^---1

Toplant Yeter Says

* 1/3= 184 mv.

Karar Yeter Says

1/4+ lden az olamaz. (139)

(tzk md. 81)

- Tek tek maddeler

ayn yasama dneminde

Anayasa Mah. ekil

Ayn yasama dneminde

Kanunlar RG'de yaym

Toplantya katlanlann salt

TBMM kanun nerilerini

- Bir yasama dneminde

TBMM geri gnderilen kanunu aynen

TBMM geri gnderilen kanunda

kabul ederse Cumhurbakan kanunu

Cumhurbakan ikinci kez kanunu

Anayasa dcftisiklikleri dnda hibir

kanun halkoyuna sunulmaz.

-Yenileme kararm TBMM Bakanma damarak alr. (TBMM Bakanmn grn

-Yenilenmesine karar veri

-Seim gnne Cumhurbakam kendi karar

SEM@-SEtM @ . ...................... SEM

Yasama Dnemi [2007den itibaren]

jS a v a sebebiyle seim leri

4 yllk yasama dnemi sona ermeden de seimler yenilenebilir. Erken Seim

Seimlerin yenilenmesine (erken seime) karar verebilecek makamlar^^^Cumhurbakan

is tis n a i Yetki, Anayasada

veya gvenoyu alamazsa

Uymak zorunda deildir. seim karan

Parlamento Karan ile + Basit ounlukla

(Dilerse ekli kanunla da]

Kpss K aynak Arivi - Kpss Dokm an Arivi

Ara Seim yaplmaz.

stisna 1: %5 boalma olm usa^ 3 ay iinde

Ara Seime Gidilir.

Son 1 yl kala gidilmez.

|>ilkelerini badatracak biim de dzenlenir,

1. Hukuk ve Ceza davalarna kar korur.

II. Sreklidir, devamldr. (Mvdcn sonra da devam eder.)

* Yasama faaliyetleriyle ilgilidir.

- IV. Sorumsuzluun kaldrlmas diye bir messese yoktur.

- V. Mutlaktr.-^- stisnas yoktur.

- VI. Cezalandrlmay engeller.

* M v ne itze gre uyarma, knama, geici karma disiplin cezalan verilebilir.