SULTAN VELED'N ESER

BTDANAME
RAHMAN VE RAHM ALLAH ADIYLA
Bir olan Allahn srlarn bildirmek iin meydana getirilen ve Veled'in eseri olan Mesnevinin yazlmasna sebep udur:
Babam, stadm ve eyhim, bilginlerin, ariflerin sultn, Hak ve Dn'in Cell'i Belh'li Huseyn olu Muhammed'in olu
Mevln Muhammed, Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mesnevi sinde gemi erenlerin kssalarn zikretmi, onlarn
kerametlerini, makamlarn beyan buyurmutur ki onlarn kssalarn anlatmaktan maksad da kendi kerametlerini,
kendi makamlarn belirtmekti, Allah'ya ulaanlarn sultn, Seyyid Burhneddn-Muhakkk- Tirmiz, sevilenlerin ve
sevgililerin sultn efendimiz Tebriz'li emseddn Muhammed, kutuplarn kutbu Kuyumcu lakabiyle tannan Konya'l
eyh Salhaddn Feridun, erenlerin ve manev yol alanlarn z-zeti Konyal Ah-Trkolu elebi Husmeddn gibi,
Allah anllarn ululasn, kendisiyle ayn gnlde olan, onunla dp kalkan erenlerin hllerini anlatrken kendi
hllerini de, onlarn hllerini de gemilerin kssalarna strm, kendinin ve onlarn hllerini, gemilerin hllerini
bildirerek belirtmitir, Netekim,
Gzellere ait szlerin, onlara ait srlarn
Bakalarnn szleri arasnda sylenmesi daha hotur bence
demitir, Fakat bz kimselerde, hlin gerek ynn anlayacak, syleyenin maksadn bilecek anlay ve sezi
kaabiliyeti bulunmadndan,
Alemden maksat demdir,
demden maksat da o demdir
dendii gibi Mesnevi de bildirilen kendi makamlar, kerametleri, hlleri ve kendileriyle gnlleri bir, soluklar ayn
olan musahiplerinin ahvli, okuyanlara dinleyenlere malm olsun pheleri, zanlar ortadan kalksn, onlarn
kssalarnda beyan buyurulan vasflarn, kendi ve kendileriyle sohbetda olanlarn vasflar olduu, maksatlarnn, bunu
anlatmak bulunduu anlalsn diye etraflca akland,
Bir baka hikmet de u : Allah bizi srryla kutlasn, Mevln'nn Mesnevi de, gemilere ait anlatt kssalar,
zamanmzda olan eylerdir, bunu bildirmek, Baka bir maksat da u : Mridin, eyhinin huylaryla huylanmas,
eyhinin yolunu srmesi, hrka giymek, ba tra etmek sem' eylemek gibi eylerle bunlardan baka eylerde,
mmkn olduu kadar, imanna uyann, ona iktid etmesi gibi eyhine, uymas gerektir; netekim "Allah'n huylaryla
huylann buyurulmutur, Allah srrn kutsasn, babam Hazret-i Mevln, kardeler, mrdler ve lemde bulunanlar
arasndan, "Sen, yaratl ve huy bakmndan, insanlarn bana en fazla benzeyenisin,, mcebince hl'at ve ta
giydirerek beni seti, Bu zayf da, o hazretin enirine uyup, "Allah kimseye gcnn stnde teklifte bulunmad,,
muktezsnca, gc yettii kadar, Babasna en fazla benzeyen, zulmetmemitir,, hkmne uyup o hazrete tbi'
olmak, ona benzemek hususunda alt, Kendileri, eitli vezinlerde dvanlar meydana getirdiler, rubailer dzdler,
Bu zayf da ona uyup bir dvan meydana getirdi, Yannda dostlar, sevenler, uyanlar, deil mi ki Allah anln ululasn,
Mevln'ya uyup bir dvn meydana getirdin; mesnevide de ona uymak gerek diye dilekte bulundular; bunun sonucu
kendimi o hazrete benzetmek gayretiyle altyz doksan yl Rabulevvd aynn ilk gn, bu mesneviyi yazmaya
baladm; gmden sonra bir anl vesilesi olarak kalsn dedim, hsl ne kadar gcm yettiyse, elim erdiyse
kendimi o hazrete benzetmeye altm, Ama o hazretin yle makamlar, yle mertebeleri vard ki onlara erimeye
imkn yok; meer ki Hak tal kendi yardmyla bu dereceye eritirdii gibi o makam ve mertebelere de eritire;
hibir suretle tapsndan mit kesmem, "Allah'a kar kt zanna derler,, hkmnce kt zanna dmem; mitsiz
deilim, nk "Allah'n rahmetinden, ancak kfir olan topluluk ye'se der, Hamd, bir olan Allah'a, salt, onun
peygamberleri Muhammed'e ve btn tertemiz soyuna,

RAHMAN VE RAHM ALLAH ADIYLA VE O'NDAN YARDIM DLERZ

Yce Hak, btn yaratklardan, btn var olanlardan daha da ak olarak meydandadr ve son derecede meydanda
olmas yznden de gizlidir, Pek fazla zuhuru dolayisiyle gizlidir; nk insan olsun, baka yaratk olsun, vasflariyle
tannmas mmkndr, Szgelii, bir insann yzn grdn m, senden, kimdir bu diye sorarlarsa, onu tanmyorum
dersin; ama onunla konuur, der-kalkarsan, onun ilerini grp szlerini duyduktan, ahlkn anlayp hnerlerini
mahede ettikten sonra, onu iyice tandm dersin, Fakat bu tana sebeb olarak ondan grdn eyler, gerekte
suret deil, niteliksiz olan mnsdr onun, imdi bir insann, mnsna ait olan ahlk, ileri sence birazck belirdi ya,
btn mahlkat, yce Hakk'n ef'li, ahvli ve asar iken nasl olur da o, gizli kalr ? Bu yzden buyurur ki : "Hak,
gneten de ak olarak meydandadr; birey aka grldkten sonra onun bildirilmesini dileyen, gerekten de
ziyandadr,
Kim hakk'n varlna delil ararsa
O, ziyana dmtr: krdr, aalktr,
nsann mnsn gzle grmedin, ilerinden, szlerinden tandn da onda, bir cevher var diyorsun ama btn bunlar,
ondan meydana geliyor; ne diye kendi kendine, Allah yle bir zattr ki ne grdysem, ne greceksem hepsi de onun
yapsdr, onun yarattdr demiyorsun? u hlde daima Allah', hereyden daha fazla apak grmen gerek,
Grmyorum deme; ondan baka birey biliyor, gryorsan bu, una benzer : Hani birisi bahedeyken der ki: Yapra
gryorum ama baheyi gremiyorum; bu kii gln olmaz m?
Yokluk ve varlk lemini icd eden Allah'n adyla balyorum,
yle bir mabuttur ki ne zdd vardr, ne ei; ne de iki lemde orta vardr onun,
Ne kimseden domutur, ne kimse ondan domu, Herkes lr - gider, oysa diri kalr,
Sfat, "Doamaz, dourmaz,, dr; ztna "Hibir kimse eit olamaz,,,
yle bir vardr ki hem dima apak ortadadr, hem gizli, Kklere de cilve eder, byklere de,
Ar da onun yznden bezenmitir, fer de, yer de onun yznden dopdoludur, gkde,
Yeryz de onun yznden diridir, yedi gk de; insan da, peri de, eytan da, melek de,
Gzn de nurudur gnln de, akln da, ruhun da, Hibir ey yoktur lemde ki ondan feyzalmam olsun,
Btn canllarda, bedendeki cana benzer, candan bedene vurur durur,
10, Zt ne dardadr, ne ierde; ierisi de onun yla aydndr, dars da,
Sonsuz iyi - kt eyler, onun sun'udur; sun'unun saylarndan yr de bir Allah'ya var,
Bir kiiden yzbinlerce ayr ayr sfatlar, iler belirmez mi?
Bar, yahut sava, alamak, yahut glmek, kimi sraldr, kimi darmadan,
Herbir i blmnden ayr, belirli; biri tmden naz, bryse alal, niyaz,
Sense o eitli, renk - renk ilerden birini seer, canla - gnlle onu gnlne alrsn,
Ona, her solukta, tek kiisin sen dersin; btn dostlar bir yana, sen yetersin bana,
Candan beendiin, setiin o ey, ne surettir, ne nak; bunu bil,
u halde, grnen surettir deme; nk gnln, suretten mny grmtr,
Allahy da byle bil; her solukta, her yzden onu gr,
20, nk halk, Hlk'n mazhardr; her sabah, sabah aydnlatana bak, onu gr,
Gkte, yerde ne varsa, ikisinde de bulunanlardan Allahdan bakasn grme; zahirde kalma,
Deil mi ki iyiyi de, kty de Hak belirtmede; ondan bakasn grmek ktdr, yanltr,
Yata da, kuruda da, serde de, hayrda da, btn bu yaratl meydana getireni gr,
Bak bu hle geldi mi, grrsn artk; olan da grrsn, olaca da,
Onu eriksiz olarak setin mi, her solukta yzlerce lem grrsn,
Kolsuz - kanatsz ruh gnde uarsn; avusuz - elsiz yzlerce ftuhat elde edersin,
ylesine bir yurda varrsn ki nelii - nitelii yoktur; nelik - nitelik sureti, ona kar aalk bir eydir,
O salt mndr, bu sretlerse tortu; mn ehli naktan - suretten can elde eder,
Onlar, aman yurdunda mekn tutarlar: hepsi de neeli bir surette nimetle verene giderler,
30, O yurt, ne aadadr, ne yukarda; onun iin de taps halka grnmez,
Gkle yer, onun tavlasdr; ata binmisen, tavlaya doru at sr,
Bu cihan ereti bir yurttur, ssz bir ev; o cihansa, canlarmzn kklerini bulunduu yer,
I
nsann grn, duyguyla anlalr; cisme brnmtr; dura da ona lyk olan duyguyla anlalan ekle
brnm bir duraktr, Manev olan, neliksiz - niteliksiz bulunan ruhsa mn lemine aittir; dura da manevdir,
neliksiz - niteliksizdir, Gk ve yer, cisimlerin evidir, Varlklarn asl olan neliksiz - niteliksiz lem, ruhlarn duradr, u
halde bu lem ahrdr, hret lemiyse saray, Bundan dolaydr ki esenlik ona, Peygamberler, bedene merkep dedi;
Nefsin bineindir; ona yumuaklkla muamelede bulun buyurdu, Esenlik ona, sa, bu suret gne amamtr: bir
ge amtr ki bu ge hkimdir ve oras, Allah'nn nurlar ve temizlik lemidir, Bir de iki kere domak gerektiini
anlatr, nsan bir kere anadan doar; bir kere de bedenden, cisme ait varlndan doar, Beden yumurtaya benzer,
nsann cevheri; az bir zaman iinde bedende, ak harretiyle ku yumurtasna dner ve bedenden darya kar;
meknszlk lemi olan ebed can leminde umaya balar, nk onun man kuu, varlndan domazsa, den
ocua dner; elinden bir i gelmez; perde ardnda kalr-gider, Burada kr olan hrette de krdr,
Mustafa, Beden binektir dedi; ruh, yahut akl, nasl olur da binek olur,
Onun sznce bedeni binek bil de varlk leminde aramaya kalkna,
u hlde iyice anlald ki gkle yer, aalk nefse ahr kesilmitir,
Sen de binek deilsen, denizde incinin kt gibi u ahrdan darya k,
Katre sedefte inci oldu mu, artk o sedefte kalr m hi?
Ku ccesinin, kanad kt m, yumurtay krar, ba gsterir,
ster sere olsun, ister ankaa yumurtay krar, ge kanat aar,
40, ocuk da ana kamnda dokuz ay doldurdu mu, darya kar, darlktan gamdan kurtulur,
Darya kmazsa onu, ana karnnda lm bil, yahut da hi ana karnna dmemi say,
O, cierden kopan yele benzer; yeli ocuk sanmlardr,
ocuk olsayd ho bir tarzda ba gsterir, ana kamndan u leme kard,,
u geni, byk leme, yerle, gkle bezenmi dnyya gelirdi,
Alemin da, ovas sayszdr; sular, denizleri kyszdr hani;
Sen de o nurlardan gebeysen u karanlklar dnysndan ba kar,
Ey aranp duran, Meryem'e benzeyen bedenden s gibi babasz douver,
Kendine gel de o mdendensen, varlnda, benliinde kalma; cansan, bu bedene gnl verme,

Ana karnnda oynayn, sevgi yzndense, yel gibi sama, abes oynay deildir bu,
50, Bir kere daha dny bedeninden k da akl ve ruh lemine yr,
Hani hlis gmn toprakla karm bir halde bulunmas gibi,
Gm toprakta gizlidir ya; toprak, bedene benzer, gmse candr,
Gm, topraktan kt, arnd m, toprak, hor-hakyr olur, bir ie yaramaz bir hlde kalakalr,
Topran deeri gm iindir; yoksa gmsz toprak, deersizdir,
Toprak da gmn kt mdenden, kmtr ama gm gibi tartlmaz ki,
O toprak, bir kez daha varlndan domadka, toprak olarak ylece kalakalr,
Hibir ie yaramaz; nerden gm para gibi deerli olacak da srlecek?
Yahut da a akl - fikri eren,, denizden salam olarak karlan sedef gibi hani,
O sedeften inci domadka onu, gm verip, altn verip alrlar m?
60, O sedefin deeri, her ihtiyarn, her gencin katnda, nerden inci gibi belirecek
O halde yr, gmn, altnn, topraktan kt gibi sen de varlndan ge de bir kez daha do,
Do da kurtul, tehlikeden emn ol, Allah amannda yurd edin,
Melek gibi gkte, lmszle er de Allah, can arabn sunsun sana,
Toprakla karm mden, atee vuruldu mu erir, gzelleir, ii i olur,
Horluktan kurtulur, ycelir; topraksa kalakalr; ama gm yrr, ycelie erer,
Sen de istekliysen ak ateinde eri; gereklik potasnda szdrlm bir hle gel,
Gel de u varlk perdesinden kurtul; Allah arabyla sarho ol,
nk iki kere domak arttr: Biri anadan, br bedenden domak,
Biri, u aldan dnysndan domak, br beden karanlklarndan domak,
70, lk dou mukadder oldu, u dnyya geldin ya: ikinci douma da al ki nur olasn,
Cann Hak yoluna koy da bylece Allah'dan ders al,
Bir cana karlk yzbinlerce can elde et; bir tanenin karlnda ikiyz bostana shib ol
Bir cana karlk yzbinlerce can elde et: bir tanenin karlnda Tatar miski elde et,
Hani nce, ana karn, bu leme nispetle darack, kapkaranlk bir kuyuya benziyordu ya;
O mlke, o ebed leme, o hrlerin kona olan leme kar
Bu dny, o kuyudan da daha dardr; kim bundan bir koku almadysa yol yitirmitir,
Hatt, ona nispetle bu derecede de deildir; sen syle: Hi nee, gama benzer mi?
Arda, szda, saln - esenliin artlarn arama; yoksul, defineden nasl, ne vakit haber verebilir?
Kr, nasl olur da yzden, bulumadan haberdr olur; kap, yahut duvar, sz zevkini nerden bulur?
80, O lem, salt yaaya benzer; l toprak bile ondan arap ier,
Bu dny, hep o yzden diridir, o yzden taze; yoksa onun olmad m, ldr, bir deriden ibarettir ancak,
lnn diriyle ilgisi yoktur; nerde cehennem, nerde cennet?
O, tmden aydnlk, tmden yaay, zevk ve ebedlik; buysa tmden karanlk, zahmet ve yoklukHsl szn zeti u
: Varlktan ge de boyuna Allah tecellisini seyrededur,
Benlikten, varlktan arn da kadehsiz, arapsz esriklie er,
sa gibi beden eei olmakszn gklere a; Musa'nn duran da ge gitsin,
Gnl pl-prtn hemencecik ge ek; perdesiz olarak Ay'n yzn gr,
Ama u gkkubbeye ama; nk o, buhardan, dumandan, var olmutur,
Bu ge hkmeden ge a; o gk zdr, itir; buysa kabuk,
90, Hikmette tek olan kii, Seny, bunu kitabnda bildirmedi mi ?
Can ilinde yle gkler vardr ki Dny gne i buyurur,
u hlde akl eren, o ge aar, bu gkkubbenin ycesine deil,
Can g, hr kiilerin oturduu yerdir; hrler, o gn ycesinde nurlar iinde yzerler ,
Duygu gr onu gremez; beden sureti, ebed bir perdedir ona,
Duygu gz bedenlere bakar, akl gzyse canlar grr,
Beden gz kzdr, dumandr; can gzyse balar - bahelerdir,
Can gznn mekn yoktur; mekna smad gibi zaman da yoktur,
Zaman g, onun havasnda dner - durur; onun yla klanr,
Sonradan olan gk, helak olur, fanidir; kim ona ebeddir derse suludur,
Gk, bir surettir, anlam deil; gk nerden onun erlerinin dura olacak?
100, Fn olan gkle yer, dardadr; yedisi aadadr, yedisi yce,
Suret, isterse yce olsun, gene de aalktr; sonucu da yokluktan baka yere gitmez,
Bir kudret vardr ki gk, o kudretle ycedir; bu yerse ona kar alalmtr niyaz etmededir ona,
Allah kudreti, mekn iinde yrr-gider ama mekanszdr,
Meknda olan duygu gzyle: gnnek mmkndr; mekansz olansa canla grlebilir,
Kim duygudan, ynden kurtulmusa, o grmtr dostu, o kurtulmutur tehlikeden,
Suretler, perdelerdir; onlar deildir maksat; akl, nasl olur da perdeyi mbd edinir?
u hlde Mesh, bu ge amad; o alml bir gzeldir, alml gzelin katna gitmitir,
Allah gzeldir, onun tecell yeri, gzelliktir; gzellikten baka birey lyk deildir ona,
phe yok ki gzel, gzelin yanna gider; irkinse irkinle uzlar,
110, Temizler, temizlere ynelirler; pislerse kendi cinslerinden olanlarla buluurlar, kopuurlar,
nsan, kendisiyle ayn cinsten olan arar; bulunca da onunla edost olur,
Bireye mensb olan, ona mensb olanla glenir; onunla buluunca da kaynar onunla, artk onunla coup akar,
Sularn, katrelerin birlemesi, yle bir hl alr ki sonunda koskoca bir rmak belirir,
Bil ki ate de bunun gibidir, hava da bunun gibi; kendi cinsiyle glenir,
Bunun tersi, bireyin, kendi cinsinden olmayan bireyle bulumasdr ki bu, insann, insanlar helak etmeye uraan
eytanlarla bulumasna benzer,
Bir cins, kendi cinsiyle oalr; kendi cinsinden, olmayanla buluansa, lsz bir hle der,
Arayan, kendi cinsini buldu mu, dilsiz bile olsa sylemeye, konumaya balar,
Ama a akll - bilgili er, bunu da iyice bil ve anla ki her cins, sana lyk deildir,
Gzn
a
da
gr;
sende
iki
sfat
var:
Biri
yeryznden
gelmitir
sana,
br
Ar'tan,
120, Yer ehli, can gnden uzaktr; Ar'a mensb olanlarsa gne gibi nurla dopdolu,
Sen yr, Ar'a mensb olana ulamaya bak; nk o cinstensin; insansan cine doru gitme,
Deil mi ki iki cinstir bu, iyisini, ulusunu se; onu buldun mu da knden, bayasndan vazge,
Boyuna Allah klarn ara, her ne syleyeceksen, onlardan rivayet et, onlarn szlerini syle

Akn, klarn yznden artar; onlarla e-dost oldun mu, ll dzenli bir hle gelirsin, A karde, cinsinden
bakalaryla oturup kalkma da din konana yol al,
II
Yce Allah, halk karanlktan yaratt, Karanlktan maksat da balktr ki hayvan lemine mensuptur; uykuyla, yeyip
imekle yaar, Sonra nurunu o karanla sat; nitekim Gerekten de yce Allah halk karanlkta yaratt, sonra
nurunu onlara sat buyurulmutur, Yce Allah, insan yaratnca ona, kendisini tanyacak bir kaabiliyet verdi, kendi
sonsuz sfatlarnn herbirinden birazcn da ihsan etti; bu cz' sfatlarla o ok ve sonsuz sfatlar tanmasn,
anlamasn salad, Hani anbardaki budaydan bir avu, rmak suyundan bir testi su verir gibi, Tm gr ne biim
eydir, anlalsn diye birazck da gr verdi; sonsuz duyu, bili, g-kuvvet de bunun gibi ite, Hani aktar,
anbarlarda pek ok olan kna, daac, eker, anber ve sireden, anbarlarda bulunanlar gstersin diye azacn
tablalara kor da dkkna getirir ya, onun gibi, Bu yzdendir ki Onlara bilgiden ancak biraz verildi buyurur; maksad
yalnz bilgi deildir, Bilgiden azck verdiim gibi bu sfatlardan da az - az verdim; bu azdan o sonsuzluk bilinsin diye
demektir bu, u hlde aktarn tablalar da anbarlarn gstermektedir; Adem'i kendi sureti zere yaratt demitir
hani,
Hak, halk karanlkta yaratt da sonra rahmetinden onlara nurunu sat,
Nuruna kavuup ona lyk olsunlar diye balarna nurunu sap dkt,
Allah, bedeni drt eyle, toprakla, suyla, yelle, atele kard,
Gnl ve canysa mn denizinden yaratt; ondan sonra da onu bedene verdi,
130, Onlarn ilerine, nne n olmayan sfatlardan, bilgiden, nurdan, cmertlikten inciler, mcevherler yerletirdi,
O denizden kahr, ltuf, cefa, ilim, vefa gibi sonsuz, saysz sfatlar ihsan etti,
Bylece de senin, kendinde onun sfatlarn grmeni, sfatlarndan da ztn bilmeni diledi,
Aktar gibi hani; o da her anbardan dkkna, pazara getirir ama
Knadan, daacndan, ekerden, glsuyundan miskten, anberden
Azcn getirir, ounu deil; hepsini birden getirmez,
Anbarlardaysa onlarn ou vardr, onlarla anbarlar doludur; her birinden ikiyz eek yk vardr,
Ama tablalarna, herbirinden, tablasnn alaca kadarn kor,
Tablalardak azdr ama akll kii, phesiz olarak bundan anlar ki
nsann bedeni de,Allah dkkndr, iinde de, rahmeti hereyi, herkesi kavrayan Allah sfatlar vardr,
140, yleyse sen, Allah sfatlarn kendinde gr, o sfatlar azdr ama arn da bil;
O her yan aydnlatan sfatlar nicedir, anla; bu azdan oa yr,
A susuz, bir testi sudan, akp giden koca rma anlamyor musun?
A gl - anlayl kii, iki - kuru zmle btn zmleri anlyorsun ya;
Buday da, brleri de byle; azndan hepsini de anlyorsun,
Kur'n'da Az verildi dedi; nk az katre gibi denizi anlatr,
Bilginin haddi yoktur: anlalsn diye onun pek azn, tadmlk verdim demektir bu,
O azla beni bilin; anlayasnz diye bunu syledim demektir,
Adlarm, duyan, gren, bilen, adalet sahibi olan, yarglayan, m'minlere acyandr,
Btn bu vasflar kendinde gr de beni tan, tertemiz ol;
150, Sfatlarmn haddi yoktur ama sendeki o sfatlar da onlardandr,
Bununla, onu da bilebilirsin; u halde sen beni, kendine dikkat et de bil, anla,
O usuz - bucaksz denizler, iki dnyda da benim sfatlarmdr,
Onlardan azacn sana verdim; bilgiyle, hnerle onlar gr, onlara bak,
Bak da, Elest deminden beri sfatlan, benim sfatlarmla nasl birdir, anla,
Kendine gel, sfatlarn, hibir zaman, benim sfatlarmdan ayr deildir,
Hani gnein eve vurur, evi aydnlatr ya;
Evde parlts azdr; her eve, pencere ne kadarsa o kadar vurur,
Ama k gneten ayr deildir ki; gizli de deildir bu, meydandadr,
Sen, Allah sfatlarn da byle, kulda da mevcut bil: sahfeyi tersine okuma,
160, Bu yzdendir ki Hak, "demi, bizim suretimizde yarattk, dedi,
O tablalar gibi hani; onlar da dkknda, anbarlarn srlarn anlatr,
Anbarn haddi, kys yoktur ama dkkn, anbarn bir numunesi deil midir9
Bu az sfatlardan asla yr; ikisinin arasnda ayrlk var sanma,
Yalnz burda ince birey var; bunu bil, ba e de sence aka anlalsn11,
Allah sfatlarndan baka sfatlar, n gnele bir oluu gibi deildir,
Para - buuu tm gibidir ama bu, tmden de ayrdr; bunu byle bil,
Az, ounun tpksdr; bir avu buday anbardan uzakta deil mi ki?
Tpksdr ama a yol bilen, grnte tmden ayrlmtr,
Bunun rnei, benzeri oktur; dn de tamamiyle haberdr ol,
170, Gnln varsa, gnln Hakk'a ver; nk sana ondan yardm gelir,
mrn de, varln da, shhatin de tamamiyle ondandr; iindeki havuzun suyu o rmaktandr,
Deil mi ki onun rmandansn, onu ara; yan - yreyi brak da yansz - yresiz tarafa yr,
Su kuu, suya doru uar; toprak kuuysa topran bulunduu yana gider
Uyank gnl, yerden, gkten geer de bir hoa ycelere varr,
Yersiz can, nerden yeri seecek? Sivrisinein yuvas, zmrd ankaa ya yarar m ;
Gk de zindandr, yer de; hr can, bunu seer, kabullenir mi hi?
Can iin gk, Allah tapdr; onun sarholuu, dima Allah arabyladr,,
ylesine bir denizin katresi, deil mi ki oradandr, gene oraya varr,
Denizin suyu, nerde olursa olsun, phe yok ki ho bir surette aslna doru akar,
180, O nurun z - zeti olan vel, nasl olur da can nurundan uzak durur?
Onun g, phe yok ki o nurdandr; o yzden de ondan bakasiyle sevinmez,
u halde onu, u gn ycesinde bilme; onun cinsinden deildir ki; nasl olur da oraya gider
Gk surettir, cansa anlam; anlam, yrr, anlamn bulunduu yana gider,
Nur, ancak nurla der - kalkar; eytan, huriyle asla oturmaz,
Denizin dalgas, denize gider; ovadaysa yelden toz kalkar ancak,
Yel, suyu, suyun bulunduu yana srer; topraysa topran bulunduu yere savurur,
Para - buuklar asllarna giderler; nk onlar, kendi tmlerine gitmeye urarlar,
Cennetin para-buuu olan, nimetler yurdu cennete gider; cehennemin para - buuu da cehenneme doru varr,

III
Yce Allah herkesin tabatna bir hssa vermitir; bu yzden de hibir kimse, kendi cinsinden bakasyla uzlap
esenleemez; uzlasa bile bu, bir sebebe dayanr, O hssa, ona memur olmua benzer; o adam, cinsine doru srergtrr, Gerekten de yce Allah'n bir melei vardr kJ cinsi, cinsine gtrr, Cins-cins yaratn sebebi udur:
Herey zddyla meydana kar, Herey zddyla belirir, Bir de u var: Sanatn olgunluu, stnl, sanatkrn
iyiye de gcnn yetmesindedir, ktye de, nk iyiye gc yetse de ktye yetmese, tam gl olamaz, u hlde
Allah'a nispetle iyi - kt, birdir; nk ikisi de Allahnn, sanatndaki olgunluu, stnl gsterir, Ama bu nispete
bakmazsan, iyiyle kt, nasl bir olur? Bir de unu syleyelim: Bu nispet ve sebep olmazsa iyi, kt, hepsinin de iyi
olduu meydana kar, Bu anlat gerek olarak duyar, iitir de kabul edersen bunun bereketiyle yce Allah, seni,
ztna da ulatrr,
Yeryznde Allah'nn bir melei vardr ki her cinsi, phesiz olarak kendi cinsine gtrr,
190, Can, eytan can olaneytana srer; beyi padiah da padiahlar padahna ulatrr,
Kadn yaratlt olanlar, kadnlarn bulunduu yana gtrr; erkek sfatllar,
kl vuranlarn bulunduu yana,
Birisi, Rabb'in yarat ne sebeple eit - eit oldu diye sorarsa;
Neden insanlar cins - cins yaratt; iki lemde de saysz iyi var; saysz da kt;
Biri eytan gibi, bryse melee benzemekte; biri yeryznden, bryse gkyznden;
Biri toprak yemekte, bryse temiz gda aramakta; bin slpk bir hlde,
bryse evik m evik, bu neden derse,
Cevap ver de de ki: Allah, erinin dorudan ayrlmasn diledi;
yiyle ktnn u oturulup barnlan yurtta birbirinden iyice ayrlp belirmesini istedi,
ler, ztlanyla meydana knca da kt, iyi iler yznden rsvy oldu - gitti,
yi, kt olmasayd nasl iyice grnecekti; ktlk de olmadan iyi nasl artar, oalrd?
200, Dilenci, yahut yoksul olmasayd zengin nasl seilir, nasl ne geerdi ?
Bir baka hikmeti de u: Ressamlar, padiahlarn resimlerini de yaparlar, yere kilim, hal deyenlerin de,
eit - eit, renk - renk yzbinlerce resimler yaparlar; Cebrilin Ar'n resmini bile izerler,
Atlnn resmini de yaparlar, yayann resmini de; dnyda yapmadk resim brakmazlar,
Sleymandan tut da karncaya, eytana, periye, vah hayvanlara, uan kulara,
ceylanlara, geyiklere dek hereyin resmini yaparlar,
Bylece de herbir resimde ressam, sanatn, sanatndaki olgunluunu, ustalnn ileri, yahut gen olduunu
gsterir,
Bu eit resim yapamayan, sanatn resimde gsteremeyen ressam, Ressamlkta stn, ileri deildir; kudretli
ressama kar deen yoktur,
yi, kt resimler, o cihetten gzeldir ki her ikisinde de, iyinin resminde de, ktnn resminde de yapann kudreti,
stnl belirir,
O resimler, ressamnn bu hnerde, bu sanatta stn olduunu, einin bulunmadn gsterir sana,
210, Olgun, stn ressam, o kiidir ki iyinin resmini de yapabilir, ktnn resmini de,
Allah sanatn da bununla kyasla da sana ipekle ul bir grnsn,
Hayrla er, boyuna Allah'y bildirdiinden, onun kudretini gsterdiidendir ki bir olmadadr,
Btn sanatlara kudreti yeten odur; irkin resmi de o yapar, o yaratr, gzel resmi de,
Deil mi ki iyi de onu bildiriyor, kt de; sanatnda onun eidi bulunmadn belirtiyor;
Bu yzden ikisi de birdir, ikisi de onun yzn gsteren aynadr,
Ama sen o resimlere baknca nasl olur da iyiyle kty bir sayarsn?
Sen gzel yzlye rabet edersin; irkin suratldan da nefret edersin,
Nasl olur da Allah'ya ihtiyacn unutursun; nasl olur da zehir, sence eker kesilir?
Zahmetle rahat nerden bir olur? Bundan nur eriir sana, ondansa cehennemlere, dersin,
220,O, seni gamlara batrr, buysa sevindirir; o, cehenneme atar seni, buysa cennetlere kavuturur,
Grenle kr bir olur mu ? Bilen - anlayan kii katnda ikisi de bir saylr m ?
Bilenle bilmeyen, akll, olgun kii katnda bir olur mu?
Bilen, vefas olan kii, yaknlk diler; bilgisiz kiiyse uzaklamak ister,
Ulama cenneti, hayrl kiilerin yurdudur; ayrlk cehennemiyse kt kiilerin hapishanesi,
eyh, nur kaynaklarndan su ier; mnkirlerin oturduklar yerse karanlklar diyardr,
Bunu yzyl anlatsam, genede de bu hller, aydnlanmaz sana,
Deniz, bir lleden akabilir mi? Derya bir kaya sabilir mi?
Harf, ses ve dil, lleye benzer; ne vakit o ak denizini grebilir, onu kavrayabilir ki?
IV
Dorusu u ki anlamlar, sze smaz; nk szn tarz vardr: Biri nesir, br nazm; tekisi de zde yz
gsteren dnce, zde olann alan, pek etrafldr, pek yaygn ve geni, Nesir olarak dile gelirse daralr; nazm olarak
sylendi mi bsbtn dar bir hle der, Bu mertebenin stndeyse gayb lemi vardr ki gnle feyiz, oradan
gelir; onun geniliineyse snr yoktur; sonsuzdur,
Nazm, nesir denizden bir katredir; sz, susmaya kar bir zerredir ancak,
230, Susarken sen, phe yok ki bir denizsin; ama dudan atn da sze baladn m, iy tanesine dnersin,
Susmak asldr, sylemekse onun para - buuu; susmak, Ahmed'dir de sz, eriat,
Mustaf kaynaktr, eratysa su, Mustaf gnetir, eratysa k
eriat para - buuktur, Mustaf asl, Mustaf atadr, eratysa soya sopa benzer,
Bunun gibi sen de bir rmaksn sanki; oysa denizdir, kaynaktr, nehirdir,
Sen kimi bartasn, kimi savata; kimi de algcyla, eng alanla e dostsun,
Kimi yakar - ykarsn, kimi yapar - onarrsn; kimi sarho olursun kimi mahmurlarsn,
Kimi tatan, topraktan, kerpiten evler kurarsn; kimi senin yznden sevinirler, kimi gamlara batarlar,
Suret senin yznden dima onarlr; anlamlar da senden honuttur, gnlleri neeli,
Sen bir denizsin, yaptn ilerse katre; sen gnee benzersin, szlerinse zerre,
240, te Peygamber'in iiyle sz de buna benzer; bunu anla da dnceye dalp tasalanma,
eriat gibi yzbinlerce hkm, onunla kuruldu da o, bunlarn yznden ne artt, ne eksildi,
Ondan alrlar, oysa azalmaz; onun denizinden ierler, o deniz eksilmez,
Dnyda eini - benzerini kimse grmedii hlde Eb - Cehil, ona kar ktle kalkmad m?

Ama ktlkleri, onun ululuunu eksiltti mi? Aksine her solukta daha da arttka artt,
O, bir kaynak gibi cotuka couyordu; kendi cinsinden olanlarn katnda Ay gibi parladka parlyordu,
Ama br karanlktan ibaretti; oysa nur, Bunlarn tm de yast, oysa tammiyle dn-dernek,
Bu kr ederdi, oysa gz verirdi; o ilim ihsan ederdi; buysa adam fkelere board,
O, huriler, cennet, Kevser ihsan ederdi; buysa adam, phe yok, cehennemin dibine eker-atard,
V
Yce Allah iki deniz yaratmtr; biri nurdan, br karanlktan, ikisinin arasna da manev bir berzah ekmitir ki
karmalarna imkn yok; hani suyla ya gibi; ikisi de bir kandildedir, fakat birbirlerine karmazlar, Allah'dan
ekinenlerle peygamberler, erenler, melekler, o nur denizindendir; mriklere, eytanlara, kt kiilereyse o karanlk
denizden yardm edilir, Bu iki deniz birbirine bitiiktir, beraberdir, ama "iki denizi sald, nerdeyse karacaklar; ama
aralarnda bir berzah var, karmazlar,"
A bilgin kii, bunu Kur'n'dan duy: Allah'n kudretinden iki deniz meydana geldi,
250, Biri balla, ekerle, yumuaklkla, ltufla dopdolu; br kahrla, zehirle, tmden azapla dopdolu,
Biri granit kayalar bitirmede; br austos gl vermede; biri ac m, ac; br tatl m, tatl,
Biri seni alr, ge adrr; br yerin dibine sokar; biri kfre eker seni; br dine yneltir,
Kur'n'da Merec'el-Bahreyn buyurdu; ikisi de beraber; nerdeyse karacaklar,
Ama iki denizin arasnda manev bir berzah var ki ltfn kahra katlmasna engel olmada,
Beraberler ama suyla ya gibi; neeyle gama benzerler; birleemezler de birleemezler,
kisi de birbirine benzer; benzer ama unu bilirim ki aralarndaki fark aklllar bilirler ancak,
O, seni kurt gibi kapar, ylan gibi dalar; buysa tezce sevgilinin, dostun yanna eker,
Birbirlerine benzerler ama bir deiller; onlar bir gren, phededir,
Zehirle panzehir bir grnr ama aklllar, ikisinin arasndaki fark bilirler,
260, kisinin de tad kekremsidir ama akl banda olan, nasl ve ne vakit yoldan kalr ki?
Bilir ki, o ldrcdr, ktdr; anlay klcyla onu kendinden defeder,
Ondan dert gelir insana, bundan derman; onda lm vardr, bundaysa yaay ve emniyet,
Konumak, susmak incilerini deliyordum hani, gene szme dndm,
Susmak, gnlnde bir denize benzer; iten ie harisiz, sz sylemektir,
Gnlden coan neliksiz - niteliksiz bir denizdir sanki; ii - d olmayan bir lemdir,
Dousunun haddi yoktur; bats da ne aadadr, ne yukarda,
Alannn ucu - buca yok; kapsn kimsecikler grmemi,
Orda ne durmak var, ne hareket etmek; ne al var, ne veri; ama bereket yzlerce bereket var orda,
Akllar leminin Ay', gnei, gkszdr; zamanenin gneiyle Ay'ysa tututurucu,
yakc akmaa benzer,
270, akmak dedim ya; yanp sner, geicidir de ondan dolay dedim; gkyzndeki Ay'la gne de fnidir,
akman kav yanar, ondan bir eser bile kalmaz; zamanenin gnei, Ay' da kalmaz,
u halde anlam bakmndan, ister gk olsun, ister kav, ikisi de birdir; anlam bakmndan ikisi de ayn kav gibidir,
A gaflete dalan, Allah'nn ztndan baka herey, kuluk andaki yldz gibi batar - gider,
Kalan Allah'dr; ister uzak olsun, ister yakn, ondan baka herey fnidir,
Ruhu yaratan, u yarat dzp komadan nce bedenimiz, toprakt, balkt,
in sonunda u bedenler yklr - gider; akllarla anlaylar da sen, bununla kyasla,
Varlk leminde ne varsa, yok olur; kalan, ancak O'dur; sonra gene lleri, diriltir,
hasreder maherde,
Canlar yok olup gider; varlk leminde yalnzca Hakk'n zt kalr,
Akllarn gnei, Ay' ebeddir; sfatlar leminde parlar - dururlar;
280, Ama onlarda parlayan, rahmeti, hereyi herkesi kavrayp kaplayan Allah gzelliinden baka
bir
ey deildir,
VI
Gne, nasl lemin ysa, halk nasl onunla birbirini grr,
yabancyla bildii, irkinle gzeli, karayla ak ayrd ederse,
yce Allah da (benzetmek gibi olmasn), akllarn; bilgilerin,
gereklerin, anlalmas g eylerin gneidir; nk
Allah olmadka hibir dnce, doru-dzen yz gstermez,
iki szn aras bile ayrd edilemez, u hlde senin,
iki szn arasn ayrman, gerei grdne tanktr;
nk gerek anlalmadka ayrd etmeye imkn yoktur;
netekim gnei de grmedike, imkn yok, iki kiinin arasn ayrd edemezsin,
Hak da, bilirsen, akln gneidir; dnceleri onun yla okur, anlarsn,
Dnce kaabiliyetin, Allah'n ltf olan bir grtr ki iyiyi - kt\ onunla grr, ayrd edersin,
Bir sz, sence ktdr, aadr; bir szse gzeldir, hotur, lldr,
ki szn arasn ayrd edi, ancak o kaabiliyeti meydana getiren nurla olabilir,
Genle ihtiyar, gkyzndeki gne vstasiyle ayrd etmiyormusun0
nce o gne grlyor; ondan sonra da unu - bunu birbirinden seiyorsun,
Senin bu seiin, ey gerekten haberi olan, gerek grne bir tanktr,
Yoksa gece oldu muydu, gremezsin; kapkaranlk gecede unu - bunu nasl seebilirsin ki?
yiyi ktden-, karay aktan, tikeni glden, nar stten nasl ayrabilirsin ki?
290, nnde bir k olmadka kurdu koyundan ayramazsn,
Ama bunu, gnein vstasiyle setiin, anladn, aklna bile gelmez,
Gnein zdd olan karanlk, ekillerin, suretlerin, gne vstasiyle sence anlaldn gnln bilir ama,
Amca, her solukta, o kla hereyi bilip anladn,
Hereyin eklinin, suretinin, onunla belirdii, iyiyi ktden, zengini yoksuldan, o kla seip ayrdn aklna gelmez,
Demek ki zdd olmayan can gnei de apak ortadadr; ei - benzeri yoktur onun,
Onun yla gerekleri grrsn; btn ince eyleri zersin, anlarsn,
Kararlarn o grle verirsin, en iyi olan, onunla seersin,
Kararlarn hepsi de iyidir ama sen, bir hoa en iyisini seer, onu kabullenirsin,

O, bir soluk bile batp gitmezken, ne alacak ey ki sen, ondan gaflet edersin,
300, Salam dncelerinin, hep onunla meydana geldii aklna bile gelmez,
arma, iyice bil ki ortada olan da, gizli bulunan da onunla halledilir,
phe yok ki dncenin, ansn, biliin gnei, iki lemde de Allah'dr ancak,
Akln banda, karrn yerinde, dncen gerek oldu mu, iin - gcn, Allah kudretini apak grmektir,
Bir soluk bile yoktur ki onu grmeyesin; peki, o hlde ne diye aratrr da gamlara batarsn?
Aradn, seninledir; akn - akn ne diye her yana koup yatarsn?
Kendine gel de bak; bak, gr, ne kadar ileriyse, dnce ne denli artksa,
O kadar, o kla sana belirir; iyi dnce, ktsnden ayrlr ama
Senin ondan uzaklaman, onu uzak gstermededir sana; bylece de n, gznden uzak kalmtr,
Kendini bil ki Allah'y da bilesin, anlayasn; nk sen, Hakk'a delilsin, burhansn,
310, Varln, hem delildir, hem dellet edilen; akln-fkrin nerde, neyle oyalanyorsun sen?
A tulum gibi rmak suyuyla dopdolu olan, susuz oturma, kendini yitirme,
A yol yitirmi kii, Allah'dan gaflettesin; ban koy yere de padiahtan klaha nail ol,
Dinleyip anlayacak kulan olsayd, sana yz beyit okurdum; ama kimin kandili, zeytinyasz uyanp aydnlanabilir?
Vazgetim bundan; gene susmay anlata dndm, Susmak denize benzer; sylemekse bala,
VII
Szn mertebesi olduuna, susmann, sylemekten daha stn
bulunduum dir anlatlan bahse dn, Susmak stndr ama
her eit susmak deil, nk canszlar da, hayvanlar da, bilgisiz
kiiler de sz sylemezler; fakat bunlarn sylememeleri, susmann,
sylemekten stn, olduuna delil deildir,
Ama unu da bil ve anla ki susmann, sylemekten stn oluu, o kiiye gredir ki
Bilgisizlere, szyle gerei anlatr, onlar bilgi sahibi eder; bilginleriyse gn ycesine karr;
Cmertlik bulutu, ovalarda ekin bitirir; sz denize derse inciler meydana getirir,
Sz, ly diriltir, hem de birka gn iin deil, ebed olarak,
Akllar, szyle mayalanr, zlenir; can, Allah katndan verilmi bilgisiyle tzeleir,
320, te byle kiinin susmas pek byk bir itir; nk o, dnyda Kelm'e benzer,
Bu susmak, bilgisizlik yznden ar canl olup da susup duran kiinin susmas deildir,
Bilgisiz kiinin gnlnde bir bilgi kaabiliyeti yoktur; bal yardmsz kalmtr, nsan, o kiidir ki bala
benzeyen bedeninde, canndan, gnlnden Allah nurlar parlar,
bls, onu, kendi noksan yznden toprak grr ama bu gr,
Allah'dan, onu anlayacak bir gnle sahip olmayndandr,
u deersiz eekler, bilgisizlikleri yznden noksana dmlerdir, hor hal kalmlardr ama,
Zti onlarn akllar, ezelden noksandr; hsl bu yzden emelleri de noksar onlarn,
Szleri de noksandr, eridir, reddedilmitir; Allah'nn yollan kapanm onlara,
Bylesi kii susarsa, cansz gibidir; sen onda akl - fikir arama,
Onun sz de bir sonu vermez, susmas da; hareketlerinin her biri, brm daha ktdr,
330, Pislik gibi ne yana ynelir - giderse, soluktan solua daha da irkinleir, d; da pis kokar,
Osman gibi susan nerde ki susuu, szle, sesle, nle dopdolu olsun;
Halk, onun susuundan hikmet, bilgi, zevk, akl fikir ve ho eyler riva etsin,
Eskiler u ataszn sylemilerdir: Zamanede haddi yce kiinin,
Szn gm bil, susuunu altn; Peygamber'in susmas, sylemesi gibi han:
Onun vahiy zamanndaki hli susmakt; o hli geti mi, sz sylemi balard,
Vahyi, harfler libsna brnr de ba gsterirdi; denizinin suyu kapl girerdi,
Bylece de Kur'n'la halka skylik ederdi; szleri de halka ifa verirdi,
VIII
Peygamberlerle erenler, bir candr, bir nur; hepsi de bir tek
Allah'dan syler, O'ndan balarda bulunur, Onlar,
kendi varlklarndan kurtulmulardr; Allah'y antan,
o'nu ululamaktan baka birey kalmamtr onlarda;
Allah'dan zge hereyden yok olmulardr, Allah'yla var olmulardr,
Kendilerinden yok olmulardr, Allah 'yla var;
alacak ey u ki hem yoktur onlar, hem var,
Byk erenler byledir; hepsi de takn deniz gibi dalgalanp durur,
Btn sekin erenler, gerekten de bir nurdandr,
340, Grnte adlan ayrdr ama hepsi de bir ktr, bir kvlcm,
Birisi ekere yz ad taksa dilde - damakta tad birdir,
Peygamberlerin ars herkesedir; onlar, sry koruyan obanlara benzerler,
leri gidenleri de, geride kalanlar da keremlerinden o tapya arrlar,
Onun iin alacak, grlmemi mucizeler gstermiler, dmanlar dost etmek, sevilir hle getirmek istemilerdir,
Murada erenler de, ermeyenler de Hakk'a yz tutarlar; biri akla yz tutar, br azap korkusuyla,
Erende bir kerem vardr, bir keramet; bu, yrr - gider: Dosttan gayrisinden nefret eder, onunla dp kalkmaktan
utanr,
Kaabiliyeti, istidad olanlar Hakk'a arr; kaabiliyeti, istidad olmayanlardan da nefret eder,
Kendisi gibi sarho bir k arar ki ona gnlnn srrn asn, sylesin,
ars, Hakk'n has kullarnadr: onlara srlar samak, ap dkmek ister,
350, Geree ulama kaabiliyeti olmayanlara hi sz sylemez onlar; nk herkes
geree yol alamaz,
Kelim, dosttan arar, onlarn ardndan koar - dururdu,
Her seher a fen ad ederek Allah'dan o erlerle bulumay dilerdi,
Sonunda duas kabul oldu, Hzr' buldu, muradna erdi,
IX

Musa'nn duasnn kabul edilmesi ve esenlik ona,

Hzr' bulmas dolay isiyle Allah'ya kretmesi,
Yere ba koydu da canla - gnlle, gerek ve tertemiz bir surette Allah'a kretti,
O bulumadan iyiden iyiye sevindi; Hzr'n huzuruna secdeler ederek vard,
Hzr'n elini pt de kimi aikr, kimi gizli hamdetti,
Bundan sonra Hzr onu okad, ona iltifatta bulundu; ltfederek ona bir nazar etti,
Yolculuk zahmetleriyle nicesin dedi, Musa, senin iin olunca dedi, zarar yok
Senin urunda ekilen zahmet, definedir, incidir; senin elinle sunulan zehir ekerden de gzeldir tatldr,
360, Hzr, Musa'dan bu eit bir teslim olu grnce, bunca gzel szleri duyunca,
Dilini lutufla, sevgiyle at da onun gnln ayna gibi sildi, antt,
Sevgi ihsan eden Allah'dan gnlne ihsan edilen szlerin hepsini de ona syledi,
Musa onun sohbetiyle bulunduu hlden yzlerce derece ileri vard; kapanm gnl, rmak gibi coup akmaya
balad,
Irmak da nedir? Bir deniz kesildi; sedefte esiz bir inciye dnd,
nci nedir, deniz ne; ne dedim ben'? Ne olduunu sz yolundan arama benden,
Hzr'dan Musa'ya bu feyiz eritikten sonra Hzr, o yol gren er, Musa'ya dedi ki:
Hele kalk da mmetinin yanna git; durmadan-dinlenmeden ehrine var,
Yol yitirmi halk yola getir; hepsinin yzn Allah'ya dndr,
Hepsini cehennem ateinden kurtar; k, by nimetler yurdu cennetin ba kesine ulatr,
370, Bunlara karlk da sana Hak'tan sevap ihsan edilsin; hatsiz - hspsz ecirler verilsin,,
Musa ona, ey Sultan dedi, bylesine bir tapdan beni srme,
Gzel yzn grmemitim, yle olduu halde seni padiahlardan daha stn tutuyordum,
Geceleri, zleminle bir solukluk zaman bile uyumuyordum; ama gnlmn derdini de kimseye sylemiyordum,
arabn tatmadan harab olmutum; kadehsiz, arapsz sarho olmu gitmitim,
Ekmein gzelim kokusu, beni ekmee ulatrd; ekmei yeyince de can mlkne ulatm,
Senin isteinle can vermedeyim; bu ulamaktan, bulumaktan sonra nasl ayrlk ekeyim,
Gzm yzn grdkten sonra sensiz nasl yaayaym?
Dilediin Allah hakkyin senin gzel yzne k oldum,
Artk beni bu yce tapdan uzaklatrma; st emer ocuktan bu st kesme,
X
Hzr'n, esenlik ona, Musa'ya, deil mi ki bulumak
mukadder oldu sana; imdi dn mmetine git; nk
ziyaretin hayrls, bir an olandr demesi
380, Hzr, ey Kelm Musa dedi; sen benimle yoldalk edemezsin,
Ben pek ok tersine nal mhladm; nktelerimi kimse anlayamaz,
Benimle grp konumak pek zordur; denizimin dibi bile topuu aar,
Sen nerden benimle konumaya tahamml edeceksin? Senin yolun benden apayr,
Musa, olur ya dedi, Allah yardm eder de akl - fikir verir, uyanklk ihsan eder,
Gelip ken gaflet uykusundan uyandrr, bir uyanklk verir,
Hzr onu, kendisiyle grmeyi ister, gerek bir er grnce adet onun sarhou kesildi; akn bir ka dnd,
Onu canla - gnlle sohbetine kabul etti, o da sohbete tahamml ediyordu,
Ondan ne gryorsa kamyordu; iyi - kt, hereyini kabul ediyor, ho gryordu,
Kfrlerini din sayyordu; cefasndan gamlanmyordu,
390, Onun eliyle sulanan zehiri bal erbeti gibi iiyordu; onun tan l'l yerine alyordu,
Yolculukta yolda oldular, birbirlerini canla - bala esirgemeye koyuldular,
Birka gn byle beraber gittiler; can incisini szlerle deldiler,
Her yana bir hayli yol aldlar; derken deniz kysnda bir gemi grdler,
Dnyada byle bir gemi yoktu; halka adet yatakt, yorgand, dayanakt,
Bir ehir gibi geniti, bykt; pek byk, pek gzel de bir yelkeni vard,
Hzr, kzgn bir halde elindeki koca bir baltayla gemiye doru yrd,
O Allah seilmii, hikmet yoluyla baltay yelkene indirdi, gemiye vurdu,
Zulm, irkin ii gidermek iin o salam gemiyi deldi,
Gemi iten kald; bir i gremez, birey gtremez bir hale geldi,
400, Kelm, bu da ne dedi; akla da uymaz birey bu, eriattan da dar bir i,
Bu gemi, inananlara bir snakt; ne diye onu byle harb ettin?
Bunu Allah hi de reva grmez; bu iten dolay da azab eder sana,
Hzr, nce sana demedim miydi dedi; sen sabredemezsin, dayanamazsn?
Daha nceden akln bana al; sen benimle yoldalk edemezsin demedim mi?
im kt grnr ama iyidir; hani o irkin yzl, fakat iyi huylu kii gibi,
Ben atee bile otursam, her solukta ateten gl dererim, yasemin deviririm,
lden diri karrm; alayn ta kendisini yzlerce gle eviririm,
bls'i Ar'tan fere indiririm de drs'i Ar'a adrrm,
Musa, padiahm dedi, yanldm; bunu unuttum da yaptm, bilerek, isteyerek deil,
410, Bu ilk kadeh, bala beni, ltfet de u suu ho gr,
Hzr, unu bil ki dedi, toprak suyla karlsa bile topraktr, su olamaz,
Ama bu hl senden gizlidir; ban, benim bamla balanmtr,
Sonunda gerek olarak anlarsn ki sana sylediim sz, yanl deil,
Allah tanktr ki sana sylediim bu sz dorudur, bunu eri gren sapktr,
Kelm, Hzr'dan bu sz duyunca yumuad, raz oldu,
Alad da, Allah iin olsun dedi, yalvarm kabul et, yanlmam bala,
Bir daha bu eit davranrsam benim bahanemi de kabul etme, zrm de,
XI
Esenlik ona, Musa'nn balanma dilemesi ve esenlik ona,
Hzr'n:, onun tvbesini kabul etmesi,

Gene birbirleriyle yolda oldular; candan - gnlden birbirlerini esirger bir hale geldiler,
Derken denizde bir adaya geldiler ki orda ehir gibi koskoca bir yap vard,
420, Orda bir erkek ocuk grdler, yz Ay gibi gzeldi,
kisi de onun yzne hayran kald; szne, sorusuna, cevabna kar ard,
Hzr onu ard, alp bir yana ekti; dan ardnda bir dere kysna gtrd,
Yere yatrp boazn kesti; ocuun can kuu bedenimden utu - gitti,
Musa bunu grnce hay dedi, Allah akna syle, bu da ne?
Masum bir ocuu alatp inleterek ldrdn; bu zulm nerde, ne vakit reva grlr ki?
Hzr, daha batan demedim mi dedi; sen bu sun anlayamazsn
nk sen grnte kalakalmsn; sana Taun, Kelm'im dedi ama bu, byle,
Benden yzyllar boyunca ne grrsen gr, acze der, sebebini sorar - durursun,
Musa, bala dedi, bu ikinci kez oldu; seninle dost olan Allah hakkyn suumdan ge,
430, Ona kar alad, inledi; nc detaya dek dedi, bala beni,
nk snnet kezdir; nc defaya dek bala; daha nc deil bu,
Gene byle bir su ilersem artk senden ayrlmamak iin bahane bulamam,
O vakit zr getirmeme firsat verme, ayni benden, yolda olma benimle artk,
Hzr demedim miydi dedi: dinlemezsin, nk eriatta cmertsin glsn,
Grn st olmutur sana; bu irat ylesine kuvvetlidir; bunu bil,
Onlara yol bulabilseydin szm hie sayar miydin"'
Sana nceden, git, bana yolda olma, szm dinle demedim iniydi?
Ardmca gelmek, bana uymaktr; yoksa bedeninle bana yolda olmak, gittiim yana gitmek deildir,
Anlam bakmndan bana uymak odur: ondan gayrs hem yol yitirmektir, hem dvaya dmek,
XII
Yce Allah'nn, meleklere, Adem'e secde edin demesi,
An o zaman ki meleklere, dem'e secde edin demitik,
Secde ettiler, ancak blis ba ekti, ululand ve kfirlerden
oldu, Meleklerin secde etmeleri, bls'in ben Allah'dan
bakasna tapmam, secde etmem deyip ba ememesi,
Yce Allah'nn, Ben senin Allah'n o vakit olurum ki
benim emrimi duyar, yerine getirirsin; netekim akl yarattm,
ona buyruk byrdm; buyruumu yerine getirdi,
ba ekmedi buyurmas, Hani denmitir: Allah ald yaratnca ona otur dedi,
oturdu, Sonra kalk dedi, kalkt, Sonra gel dedi, geldi,
Sonra git dedi, gitti, Sonra bak dedi, bakt,
Sonra ekil dedi, ekildi, Sonra anla dedi, anlad,
Sonra da, stnlm, ululuum, Ar tedbir ve tasarruf ediim
hakkyin dedi, bence senden stn, senden daha sevgili
hibir varlk yaratmadm, Seninle tannrm, seninle taplr bana,
seninle itaat edilir; seninle veririm, seninle azab ederim,
Sevap da seninledir, azap da sana buyurdu,
440, bls'in hikyesini, kutluluktan neden uzaklatrldn duymadn m?
Allah, meleklere, tmden dem'e secde etmelerini buyurdu,
Hepsi de canla - gnlle secde etti; blis buyrua kar; geldi, Ba ekti,
Sen beni ateten yarattn dedi; bala, secde etmem ayptr,
Bu, nasl olur ki iyi ktye kar alalsn; ba esin ?
A tek Allah, beni ldrsen de senden bakasna asla secde etmem,
Allah buyruum olmakszn ona secde etmek, buyruuma uymamaktr, itaat etmemektir dedi:
Ama emrime kar gelmek, ona secde etmektir, emrim obuadan ona yz
tutmaksa inatlamaktr benimle,
Sen de melekler gibi secde et Adem'e: etmezsen- canna yas tut,
Emri yerine getir: herze yeme: bundan baka ne yaparsan ktdr, hatdr,
450, Emrimize uyup yerine getiren, sonunda neelenir; kendisine uyulan bir er kesilir,
blis, Allahdan bu eit saysz szler duydu: fakat isyan ulhasn rmekten baka birey yapmad,
Emre uymad da lanete urad; Allah'nn kahr, onu cennetlerden srd, kard,
O yce tapdan uzaklat; o benlie dp aldanan, kendi kanna girdi,
Peygamber, Allah dilinden sahabeye byle haber verdi; buyurdu ki;
Allah akl yaratnca, bize yz tut diye emretti ona,
Ak, z temizliiyle Allah'ya yneldi, Allah, tekrar, geri dn buyurdu,
Hemencecik sran dnd, Otur dedi, vakit geirmeden oturdu,
Oturunca Allah, kalk dedi; akl, durmakszn kalkt,
Tekrar, sz syle dedi, syledi, Syleyince de sus buyurdu, harfi, sz brakt,
460, Bak dedi; sz anlad; yap dediini canla - gnlle yapt,
Anla dedi; sz anlad, O yap dediini canla - gnlle yapt,
Bunun zerine akla, hakkma, gerekliime andolsun ki dedi, senin ululuunda, senin deerinde bir
yaratm yok,
Ululuuma, yceliime, saysz rahmetime,
Ar'm tasarrufuma, tedbrime, yeryz leminde yerleenlere andolsun ki,
Senden daha iyi hibir ey yaratmadm; o yzden de seni, btn yaratklarmn iinden setim,
Btn lemi sana uyar bir hale getirdim; halk senin yznden benim bama baland,
Sonu u ki : Azarlamam da senin yznden olacak, azabm da sana gelip atacak,
Sevap haznesi gelip sana eriecek; nk doru yol tutmann ecri sevaptr,
Bir blk halk, senin yznden nimetler yurdunda, cennette yer - yurt sahibi
olacak; bir blk halk da gene senin yznden cehennemin dibini boylayacak,
470, Syleyiim, emrim, boyuna sana olacak; nk buyruumu, senden baka duyacak varlk nerde ?
Bylece yzbinlerce vle vd onu; ayrca yzlerce vgs de gizli kald,
Emre uymak, ona yz tutmaktr; emri olmakszn ona yz tutmaksa, buyruuna srtn dnmektir,
Emri seip ona uyan rahmete erdi; emre uymayansa elini diledi - gitti,

XIII
Sultan Mahmud'un emirleri hasetlerinden diyorlard ki: Eyaz, padiahn katnda neden bizden daha stn, m nen ona
bizden daha yakn? Padiah, bunlarn gnllerindekini anlad; geceyi bile aydnlatan bir inciyi krmalarn syleyerek
onlar snamaya giriti; onlar, inciyi krmadlar; onlarn bu hareketini beenir grnd, Sonra inci Eyaz'm eline geldi,
Eyaz, o geceyi bile aydnlatan inciyi krd, Tank olarak bu hikyenin anlatl,
Sultan Mahmud'un kutlu, seilmi Eyaz'la arasnda geen hikyesi de byle dedi,
Dnyada tersine aklm nallar gr; padiah kul elbisesinde gizlenmi,
Kul, padiahlar gibi tahta oturmu, padiahsa kul gibi hizmete bel balam,
Hayr, yanl syledim; bu sz iyi bir sz deil; o iki padiah da bir, onlar iki
grme,
Addan ge de cana bak; tpk yzlerce bedendeki bir tek inan gibi hani,
Kul tahta oturmu, padiah klna girmi, u halde sen, ikiyi bir gr; tatan
tahttan ge,
480, Onun ad kuldur, oysa anlam bakmndan padiahtr o; sen bulutu brak da Ay'n yzne bak,
Bu srlarn hatsiz, hesapsz senin gnlnde, cannda da var; bir tek Allah'tan yardm iste de ara, bul,
Sultan Mahmut, Eyaz' pek severdi; iin gizlisi de buydu, a da,
Geceleyin onun sevgisiyle bir soluk olsun, uyumazd: onun sznden baka bir sz sylemezdi,
Vezirinden tut da btn byklere dek herkes, neden Eyaz bizden stn bir mevkide tutulmada, neden seilmede
diyordu,
Onun diyorlard, bir tel sa bile bizden ye: ne alacak ey, padiah, acaba onun yznde ne grd ki ?
Padiah, hepsinin gnlndekin bildi; hepsinin de sazn ak engine uydurup ald, dinledi,
Eyaz' da huzuruna ard, veziri de: devletin btn byklerini huzurunda toplad,
Emr, vezr, ne kadar byk mevkie sahip olanlar varsa padiahn tapsnda toplannca,
Geceyi aydnlatan inciyi getirtti; onlara erbet gsterdi, zehir sundu adet,
490, Vezire, al u inciyi dedi; ei - benzeri yoktur bunun,
yice bir kr, un - ufak et, sa yere; ona kar gnlnde beslediin sevgiyi at
yere,
Vezir, padiaha, a padiahm dedi, ben beden gibiyim, sense can gibisin,
Sen hkm sahibisin, bense hkme uyanm; senin hkmn ate, bense mum
gibiyim,
Ama aklm basmdayken bu inciyi nasl krabilirim ben ?
Dnyada bunun gibi bir inci olsayd kolayd; bunun yerine bir bakasn
arardm,
Altnlar verir, canla - gnlle onu alr, bunu dnya padiahna feda ederdim
Padiah bu sz duyunca onu vd, senden de zti bu beklenirdi dedi,
Merhametlisin, akllsn, kararn ho; huyun da cihan bezemekte yaratln da,
Huzurundaki kk, byk, kt, iyi, btn beylerin,
500, Her birini arp inciyi verdi; abucak kr unu dedi,
Hepsi de o bykleri aydnlatan mum mesabesindeki vezirin szn syledi, hepsi de inciyi krmaktan ekindi,
Padiah onlar beenir grnd, vd, her birine ihsanlarda bulundu,
Hepsinin de gnl ho oldu; hepsi de sevindi; padiahn iltifatndan sarho oldu,
Padiah Eyaz'a da, beri gel dedi; kfir deilsin ya, mna gel,
u inciyi al, hemencecik kr, Eyaz, inciyi, vakit geirmeden hemen padiahn elinden kapt,
Taa vurdu, vurdu; incilikten bir eseri kalmayncaya dek dvd,
Srme gibi toz haline getirdi; deirmen tann altndaki arpaya budaya dndrd; un haline getirdi,
Sonra da toz gibi yele verdi; padiahn huzurunda kulcasma yere ba koydu,
Padiah, bunun hikmetini syle dedi; byle deerli bir inciyi nasl neden krdn, dktn ?
510, Eyaz, padiahn buyruunu krmaktansa dedi, inciyi tala krmam daha ye,
Asl inci, padiahn buyruudur, oysa bir ta; ondaki renk, ondaki alm, deta bir yz rts,
Onu inci bilmeleri, padiahn yzndendir, sonra da bilgisizliklerinden, tutarlar, stme altnlar saarlar,
Ama buyruk incisini bilip tanyan kii, o buyruu yerine getirmek iin
yzbinlerce inciyle oynar, hepsini de elden karr,
Altn, inci, mercan bile olsa, dnyadan doan hereyi yok bil,
yi - kt, ince, kaim kumalar, renk - renk tlaslar, ipekliler,
Pirinle yaplan, kebaplarla hazrlanan eit - eit dnya yemekleri
Her konua sunulan eki, tatl, krmz, san, beyaz renkte yemekler var ya,
Hani bunlar, u srye benzeyen halkn diledii eylerdir, hepsini de topraktan
meydana gelmi bil,
Gerei bilenlerden bir koku varsa sende, topraktan doan, toprak olan toprak gr,
520, Deil mi ki cansn, renkten, kokudan, naktan, niandan ge de sevgiliye
doru yol al,
Erler gibi ynszlk - yreszlk alanna at kotur, cmertler gibi cann bala,
Kokuya, renge aklanp yol yitirme; nk bunlar, kpteki arap gibi eretidir,
Aydnlk gnetendir, evden deil; bedendeki can, canandan bir ihsandr sana,
Topraktan doan toprak deilse neden sonunda toprak olmada ?
yi - kt, sonunda herey, nceden olduu gibi toprak olup gitmede,
Ku yumurtas, yumurta grnr de ocuk, bilgisizliinden onun peinde koar,
Deerinden fazla para verir de onu alr; ama akl bunu nasl kabul eder? Syle,
Akl banda olan kiiye gre renk de ayndr, renksizlik de,
Ama u gaml topran renkleri, her solukta halk aldatr - durur,
530, Oysa ki renklerle gizlenmitir ama iyice bil ki onlarn hepsi de topraktr,
Nefsin gdas, ylan gibi topraktr, yeldir; sen de ondan ok yeme, pek az ye,
Yeme de karncaya benzeyen ylan, bu toprak yznden, sonunda ejderha olmasn sakn,
Byyp koca bir daa dnmeden man haneriyle ldr onu,
nk ba eken nefsin, ekmek yznden canla-gnlle mevkii, ycelii arar,
Oysa ki ekmek toprak olur-gider; mevkise yel olur-savrulur; mevki kuyudur, kuyudan uzak dur,
Firavun bu ikisi yznden ba ekti, dman oldu; nk Allah'dan yardma erememiti,

Toprakla yel, ylann gdasdr: bunu byle bil, Sen de dnyda o gday yemedesin,
Ekmek, yemek oald m, iten, mevki, istei ba gsterir,
Canla - bala babuluk dilersin: beylik iin padiahlara kul - kle kesilirsin,
540, Bil ki nefsin gdas bu ikisidir: Hakk' gren, bu ikisini de yemez,
nsansan bu lokmadan baka bir lokma ye; hayvan gdasna az meylet,
Yeyip itiin gda, hikmet ve bilgi olursa aktan baka bireye lyk olmazsn,
O yeyip imeyle meleklere katlrsn; melekler gibi gk kubbenin damnda yrr - gidersin,
yle gdadan bir kuvvet doar ki onunla can, ebedlie kavuur,
Silahsz - pusatsz savaa girer, saflar yarar, dmanlar kklerinden sker - atarsn,
Ne dilersen elde edersin; gamsz - kasavetsiz neeyle boyuna yrr- gidersin,
Ak yolunda ayaksz koarsn: sevgiliyi kendi znde ararsn,
Kendinden darda, ya - kuru, iyi - kt hibir ey gremezsin,
Herey sen olursun, baka varlk kalmaz: ama varlndan - benliinden lmedike de bu mmkn olmaz,
550, Sende insanlk vasf yok oldu mu, ztn, hayrdan da geer - serden de,
nk bu ikisi de zt vasflardr; saylar dnyasndan ba gsterir bunlar,
Zt, aykr, say, burda olur ancak; bu ikisi, birlik lemine smaz,
Saylar, tmden yok oldu mu, sonunda Allah'ya ynelir insan,
Tez, "Allah'tan baka yoktur tapacak,, de de birlii tam anla,
"La, dan yz evirdin mi, "ll,, srrn anlarsn,
nk "La,, perdedir; Hak'sa "ll,, dr; perdeyi kaldr da daha da ycel,
Yemek, imek ve mevki, topraktr, yeldir; nefis ylan, bu ikisiyle ejderha kesilir,
Bu ikisinden gece-gndz yedike, nerden, Allah tapsna kabul edilmiler gibi kutlu olacaksn ?
Hem de bu ylan, sonunda seni sokar, ldrr; kfirler gibi de cehenneme eker - gtrr,
560, Lokman gibi hikmet gdas ye de gne gibi n ta kendisi kesil,
Byle yaparsan nur kayna haline gelirsin; ululuk ss Allah'nn bilgi mdeni kesilirsin,
lim, hikmet, meleklerin gdasdr; onlarn sofralar felein ycesindedir,
O tertemiz, o snrsz topran, o kutsal yerin evresinde klar, ebed olarak oturmaktalar, nimetlere dalmaktalar,
nlerinde sayya smaz erezler, bitip tkenmez ikiler var; orda saz, ney,
ceng ve rebap alnr - durur; orda hep nameler duyulur,
Ordaki bylesine cennette eker dudakl, Ay yzl huriler var,
Orda bal, st, arap ve su rmaklar, drt rmak akar da akar,
O sesle tomurcuklar, yapraklar oynar; dallar, o yelle meyvalarla dolar,
Ordaki mzik ordaki zevk ebeddir; ordaki klara Allah'dr sky,
Toprakta tertemiz bir yurt aryorsanz, bu eit zevki sein,
570, Canla - bala onun buyruuna uyan kiiye ecir olarak cennet verilir, huriler ihsan edilir,
Skylik edeni kendi varlnda bulup
gren, ebed, zevalsiz saltanat pein olarak elde eder,
Toprak bedende tertemiz can bulan kii, ziyandan da kurtulur, noksandan da, elde ettiinin helak olup gitmesinden
de,
Gaml yeryznde topraktan arnr, gn ycesine aar, o Ay yzly grr,
Topraktan gelien eyleri az ye de toprak olma; melek gibi temiz eylerle gdlan,
Bylece de aalk nefis, akla ram olsun; can, beldan: zahmetten satn alsn,
Akl, bedende st olunca Ar da bedende grlr, fer de,
Perdesiz olarak cann yzn grrsn; gizlenmi srr apak seyredersin,
Zindana benzeyen u dnydan kurtulursun; ebed cennete ayak basarsn,
s gibi felein ycesine aarsn; melek, ayann altna ba kor,
580, Akll-fikirli erenler, bil ki varlk leminin, mekn yurdunun bezentisine aldrmazlar, aldanmazlar,
Ne varsa, hepsini de bilgiyle bilirler; yce - alak, her varl bilgiyle grrler,
Onlar, iin d yzne bakmazlar; nk srlar, onlardan gizli kalmaz,
Zahmette gml defineyi grrler; azlkta okluu bulurlar,
Bunun aklanmasn Kur'n'dan duy; beendiin, istemediin eyin hayr olduunu bil,
Sence sevilen eyin de, istenmemesi gereken, errin ta kendisi olan ey bulunduunu anla,
Gren kiinin nnde, kt de, gzel de, gkteki gne gibi meydandadr,
Kara ta tanr o, inciden ayrd eder; ona kar ktyle iyi, nasl olur da bir olur?
Onlar, Allah bilgisine mazhar olmulardr; sen de onlarn tapsna var; nk klavuzdur onlar,
Onlar, gkten de ycedir; Ar'tan da, ycelikten de; hepsi de Allah nayla dopdoludur,
590, Onlar seni, yedi gn tesine gtrrler de cin de haset eder sana, insan da, melek de,
Gk de kul - kle kesilir sana, melek de; nk onlar o yana adm atarlar, oraya ayak basarlar,
Hepsi de o admla muratlarna ererler; Ay gibi, gne gibi, gk olmasa da, parlarlar, k saarlar,
Onlarn szlerine kar inci de nedir ki? Yzlerine kar Ay da ne oluyor ki?
O lem, bedensiz can lemidir; onlarn yzlerinin nurunun vurduu lemdir,
O, nne n olmayan lem, ebeddir; nk bu lem, o lemden meydana gelmektedir,
Cz' akl, nerden yol bulacak o yana? Tm akln bile ba dnm - gitmi,
Erlerin vasflarn yzyllarca sylesem, sylerim, gene de onlarn mdenlerinden bir zerreden de azdr,
eyhin eteine sarl, elinden brakma da ycel, aalk lemde kalma,
O seni, lemin tesine gtrr; onun sevgisiyle gne kaynana dn,
600, Onun buyruunu, incilere deime; buyruuna paha biilmez onun,
Onun buyruuyla Eyaz gibi varlk incini niyaz tayla kr - gitsin,
XIV
Sultan Mahmud'dan maksat Allah'dr; beylerden maksat da akll - fikirli bilginler, hikmet sahipleridir; Eyaz'sa
peygamberler ve erenlerdir ki inci, onlarn varlklardr; bunu anlat
Mahmd olan (vlen), iki dnynn da yaratcsdr; kendilerine tapanlarsa o beylere benzerler,
Erenler, Eyaz gibi Allah asldandr; onlar, boyuna Allah'dan ders alrlar
nsann varlysa incidir; onu kran, neeye ular, sevince kavuur,
Byle kii, varla gnl vermemi, halka gvenmemi, yokluu, alal semitir,
yle bir yokluk semitir ki kendi varl, ancak ondan, o yokluktan ibarettir, o yokluk, her bedenin asldr, her cann
z,

yle bir yokluktur ki btn varlar, o yokluktan var olmutur; iyi - kt, berrak - tortulu, dost - dman, hep ondan
varlk lemine gelmitir,
Ama byle bir var, dnya ehline yok grnmtr; nk Hak, kendisine alan kapy kapamtr onlara,
Yokluu, aksine var gstermitir; altn suyuna batm kalp akay geer aka gstermitir,
610, Oysa varl olmayan, yokluktan varla ermitir; yeniden yeniye de varlar,
varlklar lemi, yokluktan meydana gelmektedir,
Varlar, o denizden bir katreye benzer; hepsi de o gneten bir zerredir,
Yok olan, o yandan bu yana gelmitir; artk akll kii, nasl olur da burada rahatlar da yurt tutar
Asl olan o yana dner gene; nk o taraf, ayrlksz kavumak lemidir,
Ne yapyorsan, ne sylyorsan, iinden bir rmak gibi comuyor mu?
O i, yokluktur, neliksiz-niteliksizdir; darya kp grnen herey, i lemden meydana gelir,
Senden ne doduysa, o lemin para - buuudur; bedenden ne meydanageliyorsa candandr,
Ama bir avu aalk kii, asla para - buuk adn vermitir; her aldatan para-buua asl adn takmtr,
Kim onun buyruuyla inciyi krmsa, srra ermek iin cann - ban feda etmitir,
nci yerine buyruk incisini semi, babuluu o derece stn tutmutur,
620, Bylesine hner, erenden meydana gelir; o, Eyaz gibi inciyi krar-gider,
Buyruu peygamberler kabul etmilerdir de iki dnyay da savasz ele geirmilerdir,
Onun buyruunu kransa blis'tir; nk onun arabndan sarho olmamtr o,
Byle olan kii, ister Rum diyarndan olsun, ister am'dan, ister Rey'den, blis soyundandr,
Buyruk yzdr, onun gaynysa arddr; yz candr, onun gayrisi arkadr,
Bundan dolaydr ki Ruh, benim emrimdedir buyurmutur; kim bunu grmyorsa, kim korse ala ona,
Huyun - huun, yaratlanlarn hepsinden de iyi deil mi? Yaratlanlarn rtbeleri, nerden senin huyunca olacak?
stenen, zndr senin, tesi deriden ibaret; sevdiin, sensin ancak,
O'nu akla aryorsun ya; gerekte bil ki sen, O'sun, aradnsn,
Karncaya benzeyen bedenle o yana nasl varabilirsin? Ama sen karnca deilsin ki, yzlerce Sleyman'sn,
630, Brak karmcal; ak nurunu gr; nk o nur, bedende gizlidir, bedene gmldr,
A ocuk, bu sze ama; Allah'nn sonsuz sfatlarn gr,
u kck gznle gn nurunu, yedi yerin nurunu seyret,
O, bir deniz gibi gzden bagstermi, gzden meydana gelmitir; bir geminin iinde denizi kim apak grmtr?
Gz kesilmisin, denizin nurusun; her yan, senin nurunla parlayp grnmede,
O nurun dalgas, gklere am; denizi, da, ovay tutmu,
Bir mercimek kadar olan gz incisinde bir ok nur denizine bak,
Bu incinin nuru, btn lemi tutmu; bu, sana, alacak bir ey grnmyor mu?
Bunun ikiyz misli olan bedende sonsuz nurlar bulunursa neden alsn buna?
Melek gibi o nurun ardna d de ko: ko da melek gibi gklerin ycesine k,
640, Ak ve temizlik arabn itinse, ne diye bu kpn dibinde tortu gibi kalmadasn?
Gkle yer, arap kpnn dibidir; ar-duruysan a gzelim, Ar'a a,
Can dediin cansa canana gider; ama canana mensub olmayan can, yel dolu bir daarcktr ancak,
Hayvan gibi yemeye, uyumaya dmtr o; Allah'dan bir duyum bile koku alamamtr,
Byezd'den, Kerh'den dem vurur ama baldan da aclktan baka bir tad alamaz,
O lanetlenmi, kendisini Zn - Nn gibi gsterir ama eytan'n, cinin bile irendii, tiksindii kiidir, onlara bile
ayptr, ardr,
Ho deildir, hamdr, uzakla ondan; yemim yemeye kalkma, tuzaktr o,
Eyvanlar olsun kendini ona verip yok olana; phe yok ki yoklukta da belya sataacaktr o,
XV
lm melei, tertemiz arnm bir aynadr; herkes onda kendi yzn grr, eytan'sa, eytan grnr ona, melekse
melek, Sonsuz olarak byle gider bu,
lm melei, ona gelip atnca, bedeninden ruhunu almaya kalknca,
Gaflette olan, onda kahr grr; akl banda olan, ltuf,
650, lm melei, melektir ya; sen de onun cinsinden ol da sana dost kesilsin,
Melek gibi ibdeti se, namaza den; gaflete dalp oturma, niyaz ededur,
Melek huyuyla huylanrsan, melein geliiyle lmezsin sen,
Hatt stelik cann, onunla esenleir; onun geliiyle gcn - kuvvetin artar,
Su, suyla oalr, kuvvetlenir, dzgn bir hle gelir,
phe yok ki cins, cinsine yardm eder; ayn cinsten olanlar, saylar ok bile olsa, bir bil,
Melek gibi gzel huylu olursan, aalklardan ycelere uarsn,
lm, dzenlerle dolu olan kiiye, insan donundaki eytanadr,
Melekle eytann ikisi, birbirine zttr; birbirlerini, huylar, yaratllar
yznden srerler, kovarlar,
imdicek sen, eytanlktan syrl, melek ol da cinsinden de ileriye ge,
660, O vakit lm melei sana dost olur; ktlkte de, iyilikte de senin gamn yer,
Ama melek olamazsan kahrolur - gidersin; Allah'ya ulamaktan da mahrum kalrsn,
nk lm meleinin herkesle bir baka eit muamelesi vardr; birine sudur, brne kan,
Herkes, neye lyksa ona, o eit yz gsterir, vay kt halli olan kiiye,
Bil ki lm melei aynadr; herkes onda, kendi yzn grr,
Birine gzel bir surette, huri gibi gelir; brne eytan gibi grnr,
Birine merhametlidir, dost olur; brne karysa Zlfekaar'a dner,
Birine ana - baba gibidir; brne atelerle dolu cehennem gibi,
Veresiyeyi brak da peine bak; nk bu pein, herkesin gnlnde gmldr,
Birinde gussa eklinde grnr, brnde nee, Biri yklp gitmitir, br mmur bir konakta,
670, Biri dertle doludur, san-ban yolar; br rahat-huzr iinde cilveler ederek yrr-gider,
Hatt bu, cilve, tecell de deildir; ktde, iyide, ycede, aada grnen,
O'nun sfatlardr; her varlk, O'ndan var olmutur,
Hak, herkese perdesiz yz gsterir; gsterir ama grecek gz, ona lyk z nerde?
Birine evk, zevk, buluma, kavumadr O'nun ltf: brneyse cevirdir, zahmettir, derttir, ayrlktr,
Pein olarak bunu grdn m, veresiyeyi de buna kyasla, byle bil byle gr ey oul,
XVI

nsan nasl doarsa yle lr, yle de hasredilir; zt da neyse, nasl var olmusa baka trl bireye dnemez,Hani
buday, arpa, pirin, baka yenecek eyler, yere gmlnce, ne gmlmse o kar, o biter ya; budaysa buday,
arpaysa arpa yetiir; insanlar da grnte renk renktir; fakat bir ekildedir, ama anlam bakmndan bir-birlerine
aykrdr, Biri emindir, br hin; biri temiz dir, br si, biri inanmtr, br kfir; bu, sonsuz olarak bylece
srer-gider, ldler mi, mezara girdiler mi, herbiri, naslsa yle hasredilir, O gn, bir gndr ki yzler aarr, yzler
kararr, Bundan dolay da Peygamber, esenlik O'na, buyurur: Nasl yaarsanz yle lrsnz; nasl lmseniz yle
hasredilirsiniz,
Duymadn m ki btn Peygamberlerin ah, hidyete eren,
Hidyet yolunu gsteren, yollarn klavuzu olan,
Nasl yaarsanz dedi; yle lrsnz, o sfatta can verirsiniz, Okuyuver bunu,
nsan lmle yanar - erir; varlk pl - prtsn bedenden eker - gtrr ama,
lmden sonra baka birey olmaz: zehir erimekle eker olur mu hi
Srme, srmedir: istedii kadar ufalansn, tortudan arnmaz ki,
680, O da, nerden baka birey olacak'? Sfatlar deimedi ki,
Hatt ufalanmakla daha da artt belki; bylece de kendi sfatn tam olarak gsterir,
Btn hububatn zt da byledir, vasf da byle: ufalandka, istenen tarza dnm olur,
Buday douldu: un oldu mu, gene budaydr, buday unudur; hi kimse ona arpa oldu diyemez,
Birisi altn atete eritse, elde edilen ey, bezenmek iin kullanlan ayn altndr,
Bylece gm de, bakr da erimekle, baka birey olmaz,
Erittiler mi gene odur o; ne yaparlarsa yapsnlar, elde edilen, gene odur,
Tohumlar ekilir, yere girer, adet yok olur, topraa karlr,
Fakat sonunda bitip boy atnca ekilen neyse o biter, baka birey deil,
Bylece u dnyada da birisi ld m, ey gerei arayan, neyse o eit hasredilir,
690, ekinense, ekinen olarak kalkar; kt kiiyse, kt kii olarak,
lm, gerekten de insanla ayn renktedir; dosta ltuftur, dmana kin,
lm aynaya benzer; her kt, her iyi, onda kendi yzn grr,
lmden korkuyor, titriyorsun ya; iyi bil ki korkun, gerekten kendindendir,
irkin olan, senin yzndr, lmn yz deil; cann, aaca benzer, lmse yaprana,
yi olsun, kt olsun, o, senden bitmitir; ho olsun, olmasn, senin zndr o,
Bak da gr, eker, suya atld m, suyun iinde ne olur o eker?
Ho, tatl bir ekerli su olur; Husrev'le rn'in bulumas gibi hani,
Akn gnl de o ekere benzer; hangi suyla karlysa, hangi suda eridiyse i o suyu,
ktan bakas ldrc zehirdir; ktdr, pistir, murdardr,
700, O aalk kii lse de, dosa da, olduundan baka birey olamaz,
Buna benzer daha ok eyler var; fakat aklllara bu kadar yeter,
XVII
Gene, esenlik O'na, Musa hikyesine dn
Geriye dn de Hzr'n hikyesini syle: Kelim, ondan ayrlacana kederlendi,
nc su, bil ki ikisinin ayrlmasna sebeb oldu; onlar gama drd,
Yolculukta ylesine ackmlard ki alk, onlarda ne el brakmt, ne ayak,
El boluu, sonsuz darlk, onlar arklatmt, pern etmiti,
slmda cam korumak iin haram bile hell olur ya; onlar da bu hle dmlerdi,
Ekmekten yoksun, azksz, a - plak bir halde giderlerken,
Anszn yollar bir kye ulat; orda bir tek kk, yoksul adam bile yoktu, hepsi de hiliydi, hepsi de ulu,
Orda byk bir konak vard; sahibi de kerem ss bir adamd,
710, Ama mal - mlk verecek kerem ss deil; sz kaabiliyeti ve hl verecek kerem ss,
Elbise verecek, ekmek sunacak kerem ss deil; gnl verecek, can ihsan edecek kerem ss,
ocuklar o adamdan yetim kalmlard; ama altnlar gmleri de oktu,
O konan divan eilmiti; bir solukta yklp harab olacak bir hale gelmiti,
Hzr, o divan dzeltti; ikisinin de gnllerindeki gam giderdi,
ocuklar dertten kurtard; hapis ve zahmet kuyusundan kard,
Ondan sonra da yemek, azk almadan Kelm'le abucak yola dt,
Musa, Hzr'n yzne kar sert bir tavrla, seninle sohbet gleti dedi; bizi bu yoldalk ldrd - gitti,
O yetimlerin altnlar var, zenginler; o ii yaptn diye seni verler mi ki? Ne kazandn yni?
Almz, ziyanmz ne diye sylemedin? O iki ocuktan biraz altn alrdn,
720, Hzr, hadi git artk dedi, ayrl se; iyice bil ki bu, nc suun,
Musa, ayrlk szn duyunca, o zlem eken kii, bu sze muhatap olunca, dertten alamaya balad19,
Cotuka cotu; bir hayli feryd etti; sonunda gamdan akl bandan gitti, yere yld,
Kendine gelince Hzr, ona dedi ki: Ey bir Allah'nn Peygamberi,
Artk seninle sohbet etmeme imkn yok; Allah'dan rzkn bu kadarm,
Geri dn, yurduna git; benimle bulunman artk uygun deil,
Deil mi ki ayrlacaz, dnp gideceksin; imdi sana yaptm ilerin srrn aaym, hikmetini anlataym,
Geminin srr u; dinle: Aalk bir kfir, o gemiyi elde etmek istiyordu,
Onu ordusu iin zaptetmek, anszn da inananlara saldrmak niyetindeydi,
slm ehrini yakp ykmay, inananlar sulara garketmeyi kurmutu,
730, Onlarn vann-younu yamalayacak, kadnlarn, ocuklarn tutsak edecekti,
Ben onun maksadn bildiimden, almasn diye elimden geldii kadar gemiyi krp dktm,
Ey Allah'n Kelimi, hikmeti buydu; fakat sen o srr anlamadn,
O ocuun kanna girdim; onu tutup bir keye ekerek ldrdm,
Babas, anas, erenlerdendi; ikisi de gereklikle, dinle dopdoluydu,
O ocuktaysa itaat ve man ehli olmaya kaabiliyet yoktu,
O ocuun yznden babas da sonunda kfir olurdu, anas da din yolundan kalrd,
nk canlarnda ona kar bir sevgi vard; o sevgi yznden Allah yolu onlara gizlenir, kapanrd,
kisi de ondan kurtulsunlar diye onu ldrdm, srr buydu, dinle,
Divan dorultmam da o iki yetim iin yerinde bir iti,
740, Atalar temiz kiilerdendi; hurilerin de zyd - zetiydi onlar, insanlarn da, cinlerin de,

Nasl olurdu da dinsizler, mezhepsizler gibi onlardan cret isterdim?

nci definelerim bile olsayd o iki hr ocua saar - dkerdim,
Bu iin de srrn ona syledi; sonra da hadi dedi, hakkn hell et, sen Allah'y ara,
Hzr, gne de, gk de kendisine kul - kle olacak kadar byklyle beraber
Gene de o erenin ocuklarna, Allah'dan rahmet elde etmek iin bu eit hizmet etti,
Sen yanllklarla, gnahla dolu olduun, bu eit lyk olmayacak berbat bir halde bulunduun halde,
Artk bak da gr, ne yapman gerek? nk sen, boazna dek sua garkolmusun,
phe yok ki Allah erenlerinin evld, iki dnyada da Allah amanndadr,
Kim onlara burda hizmet ederse, karlnda Hak'tan binlerce ihsana nail olur,
750,
Babalar; atalar, oullar senin yznden kutlulua erdikleri iin senden hond olurlar,
Hatt dem'in belinden gelen temiz yaratll
peygamberlerin, erenlerin hepsi, bu yzden sevinirler; canla gnlle seni severler,
nk Ahmed, onlara, bir tek kii dedi; sen de onlar bir bil, saydan ge,
Bir canda say olmadndan onlara bir dedi,
XVIII
Esenlik ona, Musa, peygamber olduu halde, peygamberliin ululuuna sahipken gene de, esenlik ona, Hzr' arad,
Allah, stn srryla bizi kutlasn, Mevln da o kadar stnlklere, gzel huylara, makamlara, kerametlere, nurlara,
srlara shib olduu, zamannda, onun makamnn ei - benzeri bulunmad halde, Allah aziz srn kutlasn, Tebriz'li
emseddn'i aramt,
Kelm'den maksadm, ei - benzeri bulunmayan Mevln'dr,
Dnya, dnya olal dnyada onun gibi bir kii yoktur, Y
ce erenler, ona nispetle, Allah haslarnn yanndaki avam gibiydi,
Ona kar erenlerin hepsi de ocuk gibiydi; onun ltfima, temizliine nispetle ard, youndu onlar,
Cneyd, onu uzaktan grseydi, bir nktesini iitmekle ona avlanr giderdi,
760, Eb - Sad, tek bir eyhi ama onu grseydi, mrid olurdu ona
O, yoklukta da tekti, akta da tek; mekn, dima meknszlk lemiydi,
yle bir erdi ki ruhu, iki kanadn ap usayd yere de bir titremedir gelir - derdi, ge de,
yle bir erdi ki alar iinde onun gibisi gelmez; felek de ona benzeri dourmaz,
yle bir erdi ki bilgilerde stnd; eyhlerin ba olmaya lykt,
Seilmi mftler, onun agirdiydi; hepsi de canla - bala, evresinde saf kurmulard,
Hl sahibi olan erenlerin hepsi de onun yzndeki bendi adet,
Bendeki alml gzellik, yzden deil midir? Erenlerin hepsi bendi de o, yzd ,
Onun her mridi, Byezd'den stnd; her biri kendinden geite yzlerce Zn - Nn'a deerdi,
Bunca ycelikle, bunca stnlk ve olgunlukla gene de boyuna Abdal'a ulamay isterdi,
770, Dileyen, sevgilisine ak gerekse, sonunda dileine ular,
nk arayan bulur; ne mutlu o kiiye ki ona kul olmutur,
Kul, gerekse, padiah demektir; nk sevgili, ona k olur,
Onun da Hzr', Tebriz'li ems'ti; o, yle bir erdi ki ona kavusan, onunla bulusan,
Hibir kimseyi bir arpa tanesine bile almazsn; karanlklar perdelerini yrtar - geersin,
O, gizlilerden de gizli bir erdi; btn ulaanlarn padiahyd o,
Erenler, halktan gizlidir; halk bedendir, erenlerse can,
Beden, nerden can grecek? Can yolu, canla alabilir ancak,
Bu eit erenler, grrler, ezelden bilgileri vardr, ycedir onlar,
yle olduu halde onlar bile arayta her yan dnp durmulard ama Tebriz'li ems'i grememilerdi,
780, Allah gayreti onu gizliyordu; vehimlerden, phelerden uzak tutuyordu,
XIX
emseddm'le Mevln'nn bulumalar
Mevln, Allah katnda, gereklik, temizlik bakmndan herkesten daha ileriydi, daha hast,
Allah, ems'in ona yz gstermesine, o suretle de yaknlnn daha da artmasna raz oldu,
Diledi ki artk bakasna tamah etmesin, bakasnn sevgisini gnlnden atsn;
lemde, tek kii olsa, ann z - zeti bulunsa bile ondan baka hi kimseyi aramasn;
Kimseye bu ihsandaki zellik nasb olmasn, bu bulumaya ancak o nail olsun,
Bir hayli bekleyiten sonra ems'in yzn grd; srlar, ona gn gibi aikr oldu,
Grlmesi mmkn olmayan grd; kimseden duyulmayacak eyleri duydu,
Niyaz ederek onun kokusunu ald da perdesiz olarak yzn grd,
Ona k olup elden kt; yannda ycelikle alaklk bir kesildi,
790, Onu evine ard; padiahm dedi, bu sz u derviten iit;
Evim sana lyk deil ama gerek olarak sana km ben,
Kulun nesi varsa, ne elde ederse, phe yok ki hepsi, efendisinindir,
Bundan byle ev, senin evin; tam bir inanla dosdoru hareket et,
Bundan sonra ikisi de ho bir suretle yrdler; sevinerek, glerek eve doru yol aldlar,
Bir zaman beraber kaldlar; bir - iki yl rahat ve huzura daldlar,
Allah gayreti anszn belirdi; btn dillere bir dedi - kodudur, bir fsltdr dt,
XX
Mevln mrdlerinin ems'e haset etmeleri
Hepsi de ktletiler, srye benzeyen o mrdlerin hepsi de bozuldular,
Birbirlerine, eyhimiz ne yzden onun iin bizden yz evirdi diyorlard;
Biz hepimiz de soy - boy bakmndan nlyz; kkten beri temiziz, Rabb'i dilemedeyiz,
800, eyhin yolunda gerek kuluz, hepimiz de eyh'in yolunda klarz,
Hepimiz ondan kerametler, herbirimiz, ondan burhanlar grdk,
Bizce gerekten de anlald ki seksiz - phesiz o, Allah mazhardr; ondan ders almadayz biz;
Onun yznden bilgi sahibi olduk; hepimiz ondan ihsanlar elde ettik,
Yolumuz, anlaytan da te, akldan da; btn padiahlarn padiah, bizim padiahmz,
Bizim grdmz az kii grd; herkesin kula, iittiimiz szleri iitmedi,

O, bizim, gzmz at, bizi grr bir hle getirdi; hepimizin gnllerini Trusn'ya evirdi,
Hepimiz de onun vaazlariyle yle bir hle geldik ki, bakalarnn gnllerine de onun akn ektik,
Hepimiz de doan gibi avlar avladk; onlar padiaha getirdik,
lem halknn hepsi, bundan nce de mrdti ona; ama sayemizde herkes, irdesini tmden ona verdi,
810, eyh, dnyda bizim yzmzden n kazand; dostu sevindi; dman kahroldu - gitti,
Bu adam kim oluyor ki eyhimizi, rman bir saman pn kapp srkledii gibi kapt da bizden ayrd,
O ne biim rmaktr ki ylesine bir da yerinden etti, bir saman p gibi alp gtrd,
Onu btn dnya halkndan gizledi; hi kimse yerinin - yurdunun niann bile bulamyor,
Artk onun yzn gremiyoruz; nce olduu gibi yanna varp oturamyoruz,
Bu adam byc olmal ki byyle, afsunla eyhi kendisine balad,
Yoksa o kim oluyor, ne var onda ki bunca dzenle geinip yaamada,
Bizim en aamz bile ondan iyi; ama o, kendisinden daha ulu kimse olmadn sanyor, kafasnda bu
dnce var,
Ne soyu belli, ne boyu; nerden, nereli olduunu da bilmiyoruz,
Yazklar olsun, bu ne yaradr ki u dzen, u tre, onun yznden harab oldu - gitti,
820, Btn halk vaazndan mahrum kald kutlu taliimiz, onun yznden omlat,
Derken hepsi de onun kanma susad; hepsi de onu ldrmek iin bir haner hazrlad,
Arada bir onu grdler mi, kl ekiyorlard, hem de yzne kar,
nnde, ardnda ona svyorlar, btn gece, onun gamyla uyumuyorlard,
Hepsi de ne vakit ehirden gidecek; ya gider, ya kahrdan yok olur diyordu,
Boyuna bu eit grlt ediyorlar, coup kpryorlar, dertle adet kendi kanlarn iiyorlard,
XXI
Peygamberlere ve erenlere nefis ve beden ehli dmandr; nk onlar, peygamberlerin, erenlerin cinsinden deildir;
iki zt birlemez,
Peygamber'in zamanndaki kfirler gibi hani; O'na dzenle, ktlkle kastetmilerdi,
Ahmed-i Muhtar, onlarn dnceleri yznden Eb - Bekr'le maarada gizlenmiti,
Mesh de ftlarn derdinden gizlice gkkubbeye amt,
Firavun da Musa'ya kastetmiti de Hak'tan yardm grmemi suya garkolup gitmiti,
830, Halil'i de Nemrud, atee, dumana atmay kurmutu,
Ama ate, ona glle nesrine dnmt; o dinsiz Nemrut da bir sivrisinekle kahrolup gitmiti,
Hd'un, cmert Nuh'un toplumlar da, Tan'dan azap a gelip atnca yok olmulard,
Hepsi de yelle, suyla yok oldu; nk arplmaya, yere batmaya la>k onlar,
O eri, o per - perian toplumlarn niyetleri ktyd,
O yzden de bel, dnd de onlarn balarna geldi; nk lyktlar o kahra o toplumlar,
Ondan dolay da kendi kendilerine kl vurdular, kanlar sel gibi akt,
Yoksa ne diye kendilerini kahredeceklerdi; ne diye kanlar-, rmak gibi akacakt
Kendisini ldren, fkelenip kendi boazn klla kesen ahma kim grmtr
Ahmak, bakasn yaralyorum sanr; sonunda grr ki kendi cierini yaralam,
XXII
Allah bir toplumu helak etmek dilerse dmanlar, ok olsalar bile, onlara hor - hakyr, deersiz ve az gsterir, Sizi
onlarn gzlerine az gsterdi Allah, yerine gelmesini irde buyurduu ii yapmak iin,
840, Tlii om toplum, iitmisindir ya, herkesin topland mescidin damna bakan
Bir kaleye snmlard; o kale pek yceydi ama Tatar, kalenin evresini sarm, topluluu kuatmt,
Onlar da korkularndan dama pek byk bir mancnk yerletirmilerdi,
Tatara ta atyorlard; fakat attklar ta dnp onlara geliyordu,
Evlerinin stne dyor, hepsinin kkn kazyordu,
Aklllardan biri, onlara, byle bir savala dedi, kimse ban kurtarmaz,
Ta dnp size geliyor: attnz talarn biri bile dmanlara gitmemekte,
Dmannzn tlii pek kuvvetli, pek kutlu; ne diye gk gibi grleyip baryorsunuz?
Deil mi ki Allah o topluma yr olmu, onlarn en aalk saman pleri bile da kesilir,
850, Duymadn m ki kck Ebabil kucazlar, kk talarla yzlerce fili helak etti,
Bir fndktan bile daha kk olan tacazlar gagalarndan atyorlard;
ylesine bir ordunun bana den o talarla bey de helak oluyordu, kul da,
Ne mutlu kendisine Hakk'n yr olduu kii; onun pazar boyuna scaktr, ii itir,
Hak'tan gelen azack fayda, pek ok menfaate bedeldir; onlara kar gne bile hordur - hakyrdir,
lemde her peygamber, tek bana abucak padiah oldu,
Herbiri,
binlerce
kiiye
st
oldu;
nk
onlar,
gerek
bir
zle
Allah'y
dilemekteydiler,
Btn lem, Peygamber'e zebn oldu; kim ondan ba ektiyse ldrld - gitti,
Btn bunlar, iin Allah yardmyla olduunu, gle - kuvvetle, byk orduyla dzene girmeyeceini bilmen iindir,
O ulu sahb, Peygamber'in szn rivayet etmi, doru sylemitir,
860, Kim Allah yardmndan bir koku aldysa ona kar kedi de birdir, arslan da,
Oul, akln bana al; onca bir dirhem de birdir, bir dnar da,
nk Hak, bir dirheme bereket verir, o dirhem, altndan daha fazla i grr,
Ama altndan bereketi kaldrd m, altn, bir dirhemin grd ii bile gremez,
Allah, sana kediyi musallat ederse, kedi seni parampara eder, sa brakmaz,
Ama dilerse arslan bile sana zarar veremez: onu kementle balasan bile seni sramaz,
Kediye yardm ederse de gte - kuvvette, arslana bile st olur,
Nemrud, bir sivrisinek yznden lmedi mi? Hibir asker, hibir ordu, ona fayda vermedi,
Allah, bunun gibi yzbinlerce burhan gstermitir ama bunlara ramen yol yitirenlerin ancak krlkleri artmtr,
XXIII
Allah anlsn yceltsin, tekrar emseddn'in hikyesine dn,
Bu uzun szden gene dndk; emseddn'in hikyesini sylemeye balayalm:

870, Onlarn ar gidileri haddi anca, dmanlklar sayy snr geince

Tebriz'li ems, Damak ve am, akla dopdolu bir hale gelsin diye Damak lkesine gitti,
Bu eit aalk mrdlerden kurtuldu; onlarn dzenlerinden cann satn ald,
O imansz topluluktan kurtulduundan dolay da Allah'ya canla - bala kretti,
Mevln, ayrlndan hznlere batt; o bilgin eri onlarn hepsinden de ekildi,
Onlarla dostluu kesti, sevgi kuu, onlarn yuvasndan utu,
Onlarn her birerinin istei tersine km, dilekleri olmamt,,
Onlar, ems burdan, giderse padiahmz yalnzca bize kalr;
nceden olduu gibi ihsanlarna ereriz; dudaksz - damaksz ekerlerini yeriz:
Gene onun gzelim gutleriyle be duygudan, ata ynden ibaret dnyadan syrlrz,
880, Ku gibi gene bu kafesten uarz, yardmyla perdeleri yrtarz diyorlard,
Bu olmad ya, nce, ona kastettikleri zamandaki yaknlklar bile kalmad; gnllerinin rp dokuduu kuman ne
argas kald, ne ar,
Hepsi de tvbe ederek eyvahlar olsun bize dediler; ey Allah, bu suumuzdan dolay bala bizi,
Krlmzden kadrini bilemedik onun; o klavuzmu, bilemedik,
Yol ocuklarydk, taksiratmza bakma; yrabbi, o Prin gnlne ilham et de
Suumuzdan tmden gesin; bu yzden iki bklm olduk biz,
Elif gibi dmdz boyumuz imdi dala dnd; alayp inlememiz de buna delil,
Bu anda gzlerimiz, sizi grmyor, gzyalanmz bir kaynak gibi coup akyor,
Ben bedenden ibaretim, ruhum sizsiniz; ey benim Nuh'um, u denizlerde tut elimi,
Sizden bakas, u elemden dolay knamamakta beni; gnlm, sizin ayrlnzdan uradm zarar neyle,
nasl kyaslayabilir?
890, Beni ldren, klsz olarak size de saldrd; nasl alayp inliyeyimki kendimde de deilim,
Ak aac bir aa ki mekn yok; ak meyvas, bir meyva ki zaman yok,
Onun meyvalarn ruhlar yer; yeyi zaman iinse ne akam a var, ne sabah a,
Sevgilinin akndan baka ey bence ayptr, ardr; onun havasna dp arp kalmamsa ne gzel bir bezenti,
Bulumamz da imknsz hani; szn doruluu, pheden de ar,
Bundan gaflettedir onlar; uykudalar ama gene de farsa syle de hepsi anlasn,
Gafletle olan, aptallklarndan bu ie girien o topluluk,
eyhin tapsna alaya - yalvara geldiler de, artk ayrl gider, bala bizi dediler;
Tvbeler ediyoruz, ac; bundan sonra gene byle birey yaparsak o vakit cezamz ver,
Ltfet, bilgisizlikle sular iledik ama tvbemizi kabul et,
900, Feryd ederek defalarca bu szleri sylediler; aylarca, gece - gndz, bu eit yalvardlar,
eyh, onlarn bu hlini grnce, yollarn dzene soktu; o incinmeden vazgeti,
XXIV
Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln'nn, Veled'i, Allah antlsn ululasn, Tebriz'i! ems'i davet iin Damak tarafna
eli olarak gndermesi
Padiahn Veled'e tevecch vard, gizlice, i yzden de, dtan da Veled' severdi,
Onu ard, hadi dedi, o makbul padiaha tarafmdan eli olarak git,
u gmleri de ayaklarna sa da tarafmdan de ki : Ey Tebriz padiah,
O mrdler, sularda bulundular ama ettiklerinin hepsinden de piman oldular,
Hepsi de candan - gnlden, varmz - youmuzu o padiaha feda ederiz dediler,
Hepsi de, ona dediler, gereklikle kul olalm; ardnda, bamz ayak yapalm da koalm,
Zahmet et de gene bu yana ayak bas; birka gnceiz gel de bada bizimle,
Bizim yaptmz sen yapma; nk sen srmesin, bizse tozuz,
910, nk sen ltufsun, bizse gerekten de tmden kahiriz; zehir nasl olur da eker tadn verir?
Ne yaptysak yaptmz bize lyk; nk biz, adam dalayan tikene benzeriz,
Sense gl bahesisin; gel, kavutur bizi kendine; Ay gibi ayrlk bulutundan k, grn,
Bu eit szler syle, yalvar-yakar da onun gnln almaya al,
Bahtm yaver olursa belki bu szler ar gelmez kendisine, gnl yumuar;
Ltfeder de bulumaya raz olur; ayrl brakr, hiddetini yener, vazgeer,
Veled de babasna kar ba edi, bir Allah'ya kretti,
O padiah, o Allah sevgilisini getirmeye gidiyorum dedi,
Canla - bala Damak yolunu tuttu akla yol almaya koyuldu,
Yorgunluk duymadan o lde, o ovada koup gidiyor, her da, ona bir saman p grnyordu,
920, O yolun tikenleri, ona gl bahesi grnmedeydi, her ziyandan binlerce fayda elde etmedeydi,
Yazn sca, kn etinlii, ona eker gibi, hurma gibi grnmedeydi
Ak yolundaki zahmet, definedir; nk ak, ly bile diriltir,
klar, yaralanmay canla - gnlle ararlar da o yzden melhemin bulunduu yana komazlar,
Ba olmaktan da bezmilerdir, babu olmaktan da; yzlerim boyuna yokluk yanna tutarlar,
Bylece de varlklarndan tmden kurtulmay dilerler; can arabn dudaksz - kadehsiz ierler,
Bu bahsin ne sonu vardr, ne balangc; srra dir szler sylemeyi brak da olanlar anlat,
Veled, emeddn'in huzuruna, temkinli erenlerin padiahnn tapsna varnca,
Gk gibi yere ba koydu da ey meleklerin kendisine kul - kle kesildii padiah dedi;
Ondan sonra edeple oturdu, O padiah ltfedip iki dudan at;
930, Sze geldi, inciler yadrd; cana - gnle yepyeni aklar ekti,
Hadsin, Kur'n'n srlarnn srlarndan bahsetti, gizli srr at,
Veled'i kolsuz - kanatsz gklere uurdu; bedensiz olarak Ar'n evresinde
Gnl gznden perdeleri at da kapkaranlk geceyi kuluk a gibi gsterdi,
Bedenden karanl giderdi; candan - gnlden cokun akan sel gibi akt,
Ucu - buca olmayan denize ulatrd: oraya varnca da aman buldu,
Tuzaktan kurtulmu ku gibi yokluktan da tmden kurtuldu tehlikeden de,
Denize ulaamayan katrenin yolunu ovada yol kesiciler vurur,
Toprak, onu bir yana gtrr, hava bir yana savurur; gnein ysa onlarn yaptnn yz mislini yapar ona,
Bylesine yol kesiciler vardr, sense gaflettesin; akln bana gelsin diye senden seni alp gtrrler,
940, Bedenin testiye benzer, cannsa suya: sebepler de yoldaki yol kesenlerdir, haramilerdir,
Dnya mevkii, dnya makam ve nimeti, seni hretten mahrum eder,

Btn bunlar, seni o nimetlerden mahrum brakr da her ktlkle anlr bir hle gelirsin,
Beden seni cehennemin dibine eker; onun dileklerini dinlemede nimetlere er, nimetler yurdunun ba kesine ge,
d brak da emseddn'den bahset, o gkyz gneinin, o yeryz kutbunu ahvlini anlat, emeddin,
Veled'in eliliini duyunca szlerini ho bir surette kabul etti,
XXV
Veled'in, emseddn'in maiyetinde Konya'ya dnmesi
mama uyan kiinin imama erimesi iin Veled, Damak ilinden Rum iline dnd,
Onun maiyetinde, zorla deil, gereklikle, canla - gnlle yelip yprmedeydi,
Padiah ona, sen de filan gzel, iyi yryl ata bin dedi,
Veled, ey padiahlar padiah dedi; seninle ayn tarzda olmak elimden gelmez,
950, Hem padiah ata binsin, hem kul; lyk deil bu, sakn syleme bunu, nasl olabilir bu,
Atl olmak sana deer padiahm; nk sen sevgilisin, bense km,
Sen, gerekten de efendisin, bense kulum; hatt sen cansn, ben seninle diriyim,
Benim yaya gitmem, senin ardnda bam ayak yapp komam gerek,
Bylece Veled, bir aydan fazla bir mddet yayan - yapldak yrd: kimi inite, kimi yokuta, durmakszn yol ald,
Yol, yolculuk gt ama kolay grnd; nk o zahmet, definenin kapsndaki kilidi amt,
Yolda O'ndan binlerce sr duydu; gn de ardnda yzlerce lem grd,
Hi kimseye bu, nasib olmamtr; onun her ihsanndan yeniden yeniye sevinmedeydi,
Mevln'nn tapsna eritikleri zaman, Mevln'nn ektii btn zahmetler, eziyetler, kutlulua dnd,
ki padiah da secdeye vard; beden, can grnce ne hle gelir, nasl olur; tpk onun gibi,
960, Grnte ikiydiler ama sen bir bil; anlam ynne gidersen bir can olduklarn anlarsn,
ki dostun arasndaki sevgi yznden onlar, sazdaki iki tel gibi birleir - giderler,
Tek tel, bir i gremez; tel iki oldu mu daha ho olur,
Bir adamn yarsn kessen, onun varlndan birey elde edemezsin,
Birbirinin olgunluunu tamamlayan iki olu, onun i yzne bakarsan birliktir,
Dostluk, ayn cinsten olua delildir; cin nasl olur da insana meyleder
Gkte her melek, melei arar; eytan, nasl olur da hurinin peinde koar?
Ak erleri, blk - blktr ama hepsi de bir denizin dalgalardr,
Grne kaplrsan say meydana kar; ama anlama erersen hepsi de bir olur,
Beden ynnden, ak bakmndan sayldr onlar, ama can yolunda hepsi de bir bahardr ancak,
970, Bahar mevsimi gibi ruhlar birdir de bedenleri, sayl aalara, yapraklara benzer,
u halde cana bak, bedene deil; bak da birlik dnysnda adr kur,
Erenlerin hepsi de bir candr, bir zattr, bir sfatta incilerdir onlar: hepsi de, n parltsyla bir Ay'dr ancak,
Oul, yollar eit - eittir ama bundan genelii-nitelii brak; neliksizdir- nitelikszdir onlar,
Alem halk erenlerin srlarna eriemez; halk yer ehlidir, Ge aamaz,
Erenlerin yollar, candan da tedir, bedenden de; onlarn ak denizinde ne biz vardr, ne ben,
Ho bir tarzda, birbirlerini kucaklamlardr onlar; plerine de bir son yoktur
XXVI
Hasetilerin, yaptklarna tvbe etmeleri, balanma dilemeleri
O sulu topluluk, o gkyz kutbunu inkr edenler,
Tmden balanma dileyerek canlarn satlar da ba ediler, ey ulular ulusu dediler;
Hepimiz de tvbe ettik, yaptklarmza piman olduk; gereklikle sana yz tuttuk,
980, Herbiri, kapsna secde etti; o cmert ere kar, gzyalar dkerek yerlere kapandlar,
Padiah, bunu grnce, onlarn tvbelerini kabul etti; iltifatta bulundu, onlar yattrd,
Bundan sonra da aalk - yce, hepsi, o ltuf sahibi padiahn evresinde halka oldu,
Mevln, o padiahn yanna oturdu; adet gkten doan, ba gsteren iki gnee dnmlerdi,
Tebriz'li ems sze geldi; anlayan, o szlerle dirildi,
Herbiri, o szlerle Ar'a utu; herbiri, varlndan tammiyle geti,
Sonra da herbiri sem meclisi kurdu; herbiri, ayr bir sofra getirdi,
Beyden, zenginden, yoksuldan kim varsa, herbiri, kudretince,
Balar sundu, konuklad; dost olabilmek iin dostluklar gsterdi,
Zaman, bir mddet byle geti; iki lem de, o padiahlarn huzrundayd sanki,
990, Herkes kadehti de o iki padiah da arapt adet; herkes geceydi de o iki padiah sabaha benziyordu,
O iki padiah bahard sanki de onlar ovayd; her yeeren, tzeleen, onlardan yeerdi, tzeleti,
Tikensiz dallar, yapraklar verdi; ileri meyvalarra doldu; her yan, gl bahesine dnd,
Byle bir yaayta, byle bir bulumada herkes nurlarla dolmutu, rahmetlere batmt,
Gz, perdesiz olarak boyuna onun yzn gryordu; herkes o lemde bu ie dalm-gitmiti,
XXVII
Tvbe ettikten, balanma dileinde bulunduktan sonra
mrdlerin gene kstahlamalar, haset etmeleri
Derken gene eytan, baka bir bulant sald onlara,
Bunca arlktan, keiflere mazhar olutan,
ihsanlar elde editen, ycelere atan sonra
Bak da gr, eytan, gene onlar namazdan, niyazdan bezdirdi,
Btn kulluk pllarm - prtlarn ard; herbiri, inancndan dnd,
nceki gibi dndler gene; ne arap kald, ne sarholuk, Kala - kala bir ba ars, bir mahmurluk kald,
1000, Gnldeki aydnlk karanla dnd; beden sal, rahmete, arklla dnt,
Kskanlk yznden, btn halka ibret olsun diye kem gz dedi,
Din yolunda korksunlar, lanetlenmi blis'ten emin olmasnlar,
ekinmelerine,
kulluklarna
dayanmasnlar,
ibdetlerinden
dolay sevinmesinler diye bu hle dndler,
Onlar, kullukta deniz kesilmilerdi ama hepsinin de korkup bir kurtulu aramaya dmeleri gerekti,
Bu yolu acze brnerek amalar lzmd; uyankl elden brakmamalydlar,
Klavuzsuz bir adm bile atmamalydlar;
onun eteini ellerinden salmamalydlar,
O arap, onlar sevindiriyordu ama aptallklarndan da buna inanmalar gerekmezdi,

O topluluun halini hatrlamalydlar; korkular her solukta artmalyd,

Onlara Haklan yzlerce ihsan gelse bile kaza tuzandan emin olmamalydlar,
1010, G-kuvvet onlar alatmalyd; ibdetten kalmamalydlar,
Nimete eritiler mi yoksullamalydlar; zevk ve nee anda da gaml bulunmalydlar,
Nazara uramaktan gece - gndz korkmalydlar, feryd etmeliydiler,
Hele ey geceleri uyumayan zahitler; hele ey szleri gzel bilginler;
Hele ey yol alan ihtiyarlar, genler; hele ey esiz gerekler;
Hele ey o huzurun kullar; hele ey o devleti isteyenler;
Hele ey cihandan geenler; bylesine amansz bir tuzaktan kurtulanlar;
Hele ey tertemiz gelenler; herbiri avlamta alc doana dnenler;
Hele ey halka aldr etmeyenler; hele ey eski-psk bir hrkay yeter bulanlar:
Hele ey yemeden - imeden doyanlar; hele ey bu eit ormanda herbiri bir arslan kesilenler;
1020, Hele ey kendilerine ate, gl gibi gzel, taze ve ho gelenler;
Hele ey tufan bile kendilerine yol alnacak bir kpr kesilenler,
Hele ey beden bakmndan iri olduklar hlde haffleenler, havada uanlar,,,
Evet, bunlar bile bu yolu korka - rke almalydlar ki o padiahn yzn grsnler,
Deil mi ki can dmannz eytan; insan olann emn olmamas gerekti,
O, kk, mhimsenmeyecek bir dman deildir: korkun,, Onun dzenini yolculara sorun,
O, yamalamak iin bizim gibi yzbinlercesine kastetmitir,
Asl atamz olan, her inanann, her ekinenin atas bulunan dem bile;
Peygamberler, erenler, ister Msr'dan, ister Irak'tan, ister Rey'den olsun, O'nun soyundanken;
Allah Halfesi olduu, her melein kendisine canla - bala secde ettii hlde,
1030, Bylesine bilgi sahibi tertemiz Adem'e, bylesine dosta, vefal yol klavuzuna bile,
Dzenler kurdu da sonunda onu, konaklanacak bir yurt olan cennetten kard,
Gizlendii yerden, ahd-msk bir meze gibi sundu; baldan nce buday gsterdi ona,
Ku avlar gibi onu avlamak iin tuza yemin altna gizledi,
Ona byle yaparsa, bir sivrisinekten daha ciz olan sana ne yapmaz; bir dn; ne diye marur olursun ki?
O, dem'e de, ocuklarna da dmandr; nerde o kii ki eytan, onu perian etmemi olsun?
emseddn bunu, o topluluun gene kinle dolduunu anlad, bildi,
O sevginin, gnllerinden uup gittiini, kalblerinin o gl bahesine dtn,
Akllarnn, nefis ve istek esiri olduunu, inananlarn hev ve heveslerine uyup gavurlatklarm,
Pis nefislerinin kaynayp cotuunu, gene o padiah ortadan kaldrmaya uratklarm anlad,
1040, Veled'e dedi ki: Grdn ya, azgnlkla nasl da birbirlerine solukda oldular,
Doru yolu gstermekte, bilginlikte ei olmayan Mevln'nm tapsndan beni
Ayrmak, uzaklatrmak, sonra da sevinmek istiyor hepsi,
Bu sefer ylesine bir gitmek istiyorum ki hi kimse benim nerde olduumu bilmesin,
Aramakta herkes acze decek, kimse benden bir nian bile bulamayacak,
Bylece birok yllar geecek de gene kimse izimin tozunu bile gremeyecek,
Bunu anlatmaya kalkrsam uzar - gider, Ona dmanlklar gerekleince,
Bu szleri ka kereler syledi; tekrar - tekrar bunu bildirdi,
Derken herkesin gnlndeki keder geip gitsin diye anszn herkesin ara y itiverdi,
Birka gn grnmez olunca Mevln, dertle feryada balad,
1050, Bunun zerine onu, adam - akll, her yanda, her yerde aradlar,
Hi kimse ondan bir haber alamad; ne kimseye bir koku geldi, ne kimse buldu,
eyh, onun ayrlyla deliye dnd, basz-ayaksz Zn-Nn'a benzedi,
Fetva veren eyh, akla ir oldu; zahitti ama meyhaneciye dnd,
Ama zmden olan arapla deil; nura mensb olan can, nur arabndan bir arap imez,
XXVIII
Erenlerin iiri, tammiyle tefsirdir, Kur'nn srlardr; nk onlar, kendi varlklarndan yok olmulardr, Hak'ladr
varlklar; onlarn ileri - gleri, durular Hak'tandr; netekim nanann kalbi, Rahmn'n kudret parmaklarndan iki
parmak arasndadr, diledii gibi evirir buyurulmutur, Onlar, Allah'nn kudret elinde lettir ancak; akll kii, letin
hareketini, letten bilmez, Onlarn iirleri , irlerin dnceyle hayllerle rp syledikleri, mbalaalarla yalan-dolan
laflardan uydurduklar iirlere benzemez, irlerin niyetleri, stnlklerini gstermek, kendilerini belirtmek iindir;
hani puta tapan gibi Putu kendisi yonar, sonra da kendisine mbd eder, Yonduunuza m tapyorsunuz
buyurulmutur ya, Erenlerin iirleriyse hrs terketmekten, nefsi yok etmekten meydana gelmitir, br irler,
onlarn iirlerini de kendi iirleri gibi sanrlar, O eit ir, bilmez ki onlarn ileri de, szleri de Yaratc'dandr;
mahlkun bir ilgisi yoktur, o ilerle iirlerde, nk onlarn iirleri kendilerini deil, Allah'y gsterir, Bu iki eit iirin
rnei udur: Yel, gl bahesinden esip gelir, gl kokusu getirir, Ama klhandan eser-gelirse kt bir koku iletir, Yel
birdir ama getii yer yznden kokusu bakadr, Kimde koku almak duygusu varsa, ikisinin arasn ayrdeder,
nanan zekdir denmitir, Birisi sarmsak inese, misk inedim dese de burunlara sarmsak kokusu gelir; ama
aksine, misk ineyen, sarmsak yedim dese bile karsndaki misk kokusu duyar,
kn iiri tammiyle tefsirdir; irin iiriyse gerekten de sarmsan verdii hararetten meydana gelir,
irin iiri varlk sonucudur; kn iiriyse hayretten, sarholuktan doar,
Onun iirinden Hak kokusu gelir-durur; bununkindense eytan vesveseleri doar,
Onun iirinin parlakl yalandandr; bunun iiriyse dorudur,
O, her solukta mbalaa yapmaya alr; bylece de ar bir paraya satmak ister onu,
1060, Buysa iir sylemeye, kafiye bulmaya ynelince ok szden pek azn syler,
Onun denizi, sylemeye, dile solua smaz: smaz ama
O soluktan her kr kiinin de gnl gz alr
Eseri byle olan iiri can gibi ek de gnlne al;
Al da Allah senden hond olsun; seni yerden alsn, ge adrsn,
nk bu iir, Kur'n'm tefsiridir; ruhun huzurudur; mnn nurudur,
iirleri byle olanlarn szleri, halk kfrden din yoluna eker,
Hatt ondan da te, herkesi Allah'ya ulatrr; bunun srrn bil de bir soluk kendine gel,
Onlarn iirlerini, herkesin, iiri gibi okuma, her iki bln iirini bir sayma,
Bu meyva, cennetten gelmededir; oysa cehennemden kopan bir kvlcmdr,
1070, Onlarn iirleri tmden iksirdir; bu yzden de bakrn, altn olur; onlar canla - bala kabul et,

Bu erlerin vleri, Hakk' vmektir; nk onlarn gnlleri Hakk'n evresinde dner

Onlar, dima Hak ver; buna tank da Kur'n yetleridir,
Btn Kur'n, onlarn vgsdr; kulluk edenleri, man ehlini anltrr30,
Kur'n, btn peygamberleri anlatr; Kur'n'da, erenlerin manev yaknlklar anlatlr,
Onlarn szleri, hllerinin sonucudur; onlarn iirleri, ululuk yla dopdoludur,
Ama kendilerine tapanlar, nefis ve eytan arabyla sarhoturlar,
Onlarn baklar, Allah iin deildir; yalandan - dolandan, gsteriten domadr,
Byle aalk adamlar, mnafklkla, pek byk bir hrsla dolu olan kiiler hakknda,
Neliksiz-niteliksiz Allah, irlere aklszlar, ziyankrlar uyarlar buyurmutur,
1080, Onlarn ileri-gleri, kendilerini gstermektir; dervilerin srlarndan bir koku bile yoktur onlarda,
Dervi kii, Allah "dan syler, kendinden gemitir; Allah yolunda koar-durur,
nk o, kendisinde deildir, Allah yolundadr; btn hr kiiler, ondan ders alrlar,
O, kendi varlm yok etmitir; varlksz bir halde de yzn Allah'ya evirmitir,
Onlarn iirleri nurdan doar; nee dnyasndan gelir,
Onlarn iirlerini, isa'nn afsunu bil; nk o iirlerle l, can bulur, dirilir,
Her aalk kii, bu ikisini nerden ayrdedecek? Gnl bilgisinin yolu yoktur ki,
Onca boncuk da birdir, inci de; o bilgisiz, sarraf deildir ki,
Aklk, hlasn sonudur; klarn kanlar iin ksas yoktur,
Aklar ldrmek, yaatmaktr; onlarn ldrlmeleri; lm deildir,
1090, O eit ldrle karlk olamaz; o ldr, krn ta kendisidir, ziyan deil,
Hatt bu bu suretle dman nefisten kurtulduu iin kn kretmesi vaciptir,
Aklarn ldrlmeleri, yokluktan kurtulmaktr, dosta kavumaktr,
nk k, bu suretle tmden La olup varlndan, benliinden geer; tmden, ll ya ular,
klar, varlklarn brakrlar; boyuna Allah'ya yz tutarlar,
klarn yryleri byledir; zahitlerin yryleriyse kullua ynelmektir, hayra giditir,
Bu, ykldr, oysa yklenmi; bu kabul edicidir; oysa kabul edilmi,
Ak denize benzer, zhitlikse katreye; ak gnetir, zhitlikse sanki zerre,
Zhitlik, aklla buraya dek gelir; klksa, ey arayan, seninle beraber gelir - durur,
nk her k, Allah ehididir; k, cann - ban verdi mi, srlara sahip olur,
1100, Ba veren k srra erer; ba vermeyense, yelle savrulur - gider,
Burda len kiidir diri; dertsiz olansa tortu gibi atlr ancak,
Zahidin meyli, testideki suya benzer; kn meyliyse sel gibidir, kaynak gibi, rmak gibi,
A bilgin, bu ikisini ayrd et de ahmaklktan her boncua inci deme,
klarn arabndan tiysen ar-duru suya tortulu deme, tortu adn takma,
Zahit, sana der ki: Namazla ularsn, hacla, orula, niyazla kavuursun:
ksa der ki: A iyi yolda, u denizin nnde al testiyi taa,
Kendini arlk denizine kap-koyver de U denizin, iini grsn gitsin
Senin elinden ayandan ne gelebilir ki; yahut aklndan, anlayndan karrndan ne meydana kar ki?
Bir sinek denizleri aamaz, Kafdana, Zmrdankadan baka ku uamaz,
1110, Meer ki burda Zmrdankaa kanadyla kanatlansn da kendisim bir yere ulatrsn,
k, Zmrdankaa gibidir, sense sineksin; onunla solukda olmaya hi abalama,
Elini, ayan oynatp durma; ona el at, ona yap da aa - tuzaa benzeyen u dnydan kurtul,
Bunu iyice bil ki iini ancak o onarr; seni varlktan, mekndan o kurtarr,
phesiz olarak seni o tapya ulatrr o, sana padiahlk, saltanat devlet verir o
Baka bir yere havale etmesem; bakr, onunla altn olur - gider,

XXIX
Arifin bak, gr, Allah'yadr, zhidinse kendi meline; zahit, ne yapaym der; rifse, bakalm, Allah ne yapacak
der; o, kendini unutmutur, hatt varl kalmamtr; Allah'da yok olup gitmitir, Arifin dilei, gayreti, Rabbinedir;
zhidinse nefsine, Bunu anlat
u iki gr anlatta, o ba olandan, o babudan u dosdoru sz dinle: Zahit, korkusundan, ben ne yapaym
der; bu kadar mihnet iinde ne edeyim rifse akla, O ne yapacak, acaba Allah, benim iin ne recek der, Onun
bak, gr, kendinedir; iyilik edeyim, der, ktle ynelmeyeyim,
1120, Bunun bak, boyuna Allah'yadr; boyuna Allah cemline bakar,
Zahitlerin, baklar, ileredir; ariflerin baklar, dalp yok oluadr31,
Zahidin kendine gelii, ibdetler yzndendir; arifin sarholuu, Allah ululuuna daltandr,
Hayrda bulunmaktr, ibdet etmektir zahidin dayanc; Allah'ya ulamaktr arifin dilei,
Bu, hayr ilerde kendini grr; oysa gizli lemde Allah'ya dalar,
Bunun ihsan, zamana, saylara baldr; Allah rifyse sayy-snr ykar,
Bu, yeryznde mrn yok eder; Allah rifiyse ebedlikte yok olur-gider,
Zahit, korkuyla mit arasndadr; Allah rifiyse ikisinin ycesinde uar,
Zahitlerin yeri - yurdu yeryzndedr; ariflerin himmetleriyse Ar sahibinin katnda
Bu sze son yoktur; gene sen o padiahn ayrlktan ne hle geldiini anlat,
XXX
Allah azz sr r ly la bizi kutlasn, Mevln'nn, Allah anlm ululasn,
Tebriz'li emseddn'in sevgisiyle, evvelce olduu gibi kararsz bir hle gelip comas,
1130, Gece-gndz, sem'a dt; yeryznde gk gibi dnp durmadayd,
Sesi, alay Ar'a ad; feryadn byk de duydu, kk de,
Gm, altn alp syleyenlere vermekte, neyi varsa hepsini onlara sap dkmekteydi,
Bir soluk bile sem etmeden durmamakta, gece-gndz, bir soluk bile dinlenmemekteydi,
Bir derecede ki, nedeler syleyenlerden hibiri kalmamt ki sylemekten dilsiz, sessiz bir hle dmesin,

Hepsinin de sylemekten dilleri-damaklar kurumutu; hepsi de paradan- puldan bezmiti,

Hepsi bitmi, hastalanmt; arapsz mahmurlamt hepsi,
Mahmurluklar araptan olsayd, elbette gene ar-duru arapla aylrlard,
Fakat sylemekten, alp armaktan yorulmular, feryd edip uykusuz kalmaktan perperan olmulard,
Eziyetten hepsinin de can dudana gelmiti; gnl atei olmakszn hepsi de zahmetle pimiti,
1140, Byle derde deva olamaz; meer ki Allah yardm ede,
ehri bir grltdr, kaplamt, ehir de nedir ki? O grltyle zaman da dolmutu, mekn da,
Bylesine bir kutup, bylesine bir slm mfts ki iki lemde de onun gibi bir eyh, bir imam yoktu;
Delicesine cokunluklar ediyor, kimi gizli, kimi apak coup kpryordu,
Halk, onun yznden eriattan, dinden olmu, herkes aka rehin olup gitmiti,
Hafzlarn hepsi, iir okumaya balamt; hepsi de alp aranlara kouyordu,
htiyar, gen, herkes sem'a dmt; sevgi burkna binmiti,
Virtleri beyitti, gazeldi artk; bundan zge ne namazlar kalmt, ne ibdetleri,
Yollan - yordamlar klk olmutu; onlarca aktan baka herey samayd artk,
Yollarnda ne kfr vard, ne slm; Tebriz'i! ems, padiahlar padiah olmutu,
1150, leri-gleri, mest olutu, kendinden geiti; ak inanc, inanlardan dardr nk,
nkarc, inkrn son haddine varr da bu i der, erata, dne uymaz,
O aalk kii, dnin cann kfr sayar; tm akla delilik adn takar,
Ona bu sz ters gelir; ama erkek arslanm karsnda bir gvercin ne yapabilir ki?
Bylesine sarholuk, bylesine cokunluk, bu eit ak, bu eit zevk iinde,
XXXI
Mevln'nn emseddn'i aramak iin am'a gitmesi
Yola dt, am'a gitti; pikin-ham, herkes de ardna dt,
Bu yolculukta am'a eriince halk ak ateine yakt-yandrd,
Herkesi coturdu, aka drd; herkes kendinden geerek yrd-gitti,
Herkes canla-gnlle ona k oldu; onun derdinde yzlerce derman olduunu grd;
Varm-younu ona feda etti; buyruunu canla yerine getirdi,
1160, Herkes candan mrd oldu, kul kesildi ona; glge gibi ardna dt onun,
oluk-ocuk, ihtiyar-gen, herkes onu dilemekteydi; herkes canla-gnlle onu semiti,
amllar da ona uydular, hayran oldular; bylesine Peygamber huylu bir stn er diyorlard,
Neden byle k oldu, akldan kald; oysaki yzlerce Zn-Nun onun varlna brnm,
Bilgin-bilgisiz, zengin-yoksul, bu feryada, bu figana ard-kald,
Bu ne eyh, bu nasl mrd ki hibir ada onun benzeri yok;
Dny, dem devrinden beri, dny olal byle bir ak grmedi de, Duymad da,
Kimin gnlnde bir gevher varsa, onun yznde binlerce belirti grd,
Her solukta, ondan, gne gibi apak kerametlere tank oldu,
Herkese, gemiin, iinde bulunduumuz zamann, gelecein srlarn, srmeden-yanlmadan sylyordu,
1170, Herkes, bu ne alacak ey ki diyordu, Allah tesellisine mazhar bylece bir gz sahibi,
Eini,
benzerini
alar
iinde
duymadmz,
zamanede
benzerim grmediimiz byle bir er;
Byle bir er ki dnyda ondan daha iyisi yok; ululukta, stnlkte ondan by grlmemi;
Byle bir er, onu bu eit aramakta; arm bir halde her yana komakta;
Tebriz'li ems, nasl bir adamm ki byle bir tek er, ardna dm onun,
alacak ey; eyh, ondan ne aramakta ki ardnca her yana kouyor,
Ey Allah, bu ne srdr? Bize de gster; perdesiz olarak gne gibi gster,
Bu dnceye den bilmiyordu ki aralarnda bir fark yok;
Mevln'nn, kendisinden bakasna zlemi olamaz,
O, ems'te ancak kendisini gryordu; akl, bir bakasn sememiti de, semez de,
Akl der ki: Ben akl aramaktaym; boyuna aklllardan sz rivayet etmedeyim,
1180, Bireyin cinsinden olan, onun ayn bil; eker nerden eki nara benzeyecek?
Alemde iki grme; ikimiz de biriz: ikide bir phe vardr, bizse pheden aryz,
Garibiz biz, garb olarak gideriz; sonunda da varr, dosta ularz,
phe yok ki doan, doana e olur; kuzgun da varr, kuzgunla buluur,
Sen beni, emseddn'den baka sanma; canmz birdir bizim; suretlerden ge,
Drt olsun, be olsun, Allah kudretiyle cihan nasl var olduysa hepsi de bir candan var olmutur,
Toprak kalp haline gelmitir ama nce yeryznde dankt,
O damlk, canla bir oldu; bunda kimsenin phesi yoktur,
Sonra tekrar ruh bedenden ayrlnca, o hnerli er, beden nasl nce topraksa gene toprak olur,
nceden olduu gibi o para - buuklar, gene dalr - gider,
1190, Gz, kulak, ba, iki el, iki ayak, hepsi de gzn a da gr, bir candan meydana gelmitir,
Can bedenden kp gitti mi, aalk bedenden olanlarn hepsi de birbirinden ayrlr,
Herbiri bir yana dalr; ayak bir yana gider, ba bir yana,
Ba bir yana gider, el bir yana; hepsi de o varlktan soyunur da yok olur,
Yerin, gn zerreleri de bylece, gne, Ay, da, deniz;
Hepsi bir can yznden toplanmtr, hepsi onun sayesinde diridir, oynar, durur,
lemi bir ahs, ruhla duran, yaayan bir ahs tut;
Kyamette ondan can gitti mi, gk de yklr gider, yer de,
Ay'la yldzlar yerlere dklr; aayla yukar birbirine karr,
Ne dnya kalr, ne yer, ne gk,, hepsi de yok olur, ancak O kalr,
1200, Can, saylar bir beden haline getirmekte; yeyse can nasl olur da iki ey olur? Syle bana
Neden at at arar; neden devenin yanna koup gitmez? yle, Bu sz, bilgi sahibine apak meydandadr,
Aramak, nispetten, cins olutandr; ayn cinsten olmayanlarn varlklar ayr -ayrdr,
Bunun srr sonsuzdur, usuz - bucakszdr; sayya smaz, A sarho bu anlamlardan ge de hikye nereye vard; onu
anlat,
XXXII
Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln, am'da, suret bakmndan Tebrizli emseddn'i bulamad ama anlam
ynnden onu, kendisinde buldu; nk emseddn'deki hl, onda da meydana geldi,

Tebriz'li ems'i am'da grmedi ama ems'i kendi varlnda grd, Ay gibi kendi varlnda belirdi o,
Beden bakmndan dedi, ondan ayryz ama bedensiz, cansz, ikimiz de bir nuruz,
ster onu gr, ister beni; ben oyum ey arayan kii, o da ben,
u gkkubbe dnmeye balamadan nce ikimiz de bedensiz, cansz birdik
1210, Ne gk vard, ne Ay, ne gne; oysa bana cand, bendeydi,
Gk yokken zevkler srdk, saflar srdk; padiah elinden araplar itik,
Yersiz, zamansz beraberdik, dnya var olduktan sonra da ayn birlikteyiz biz,
Cihanda eimiz - rneimiz yok; anlaylar, bizim hlimize nerden erecek?
Zengin olsun, yoksul olsun, dman, yahut dost, hepsi de deridir ancak, i biziz,
Dostum, biz u yaratklardan deiliz; bizi u cihan ehlinden sayma,
Bu cihan, bize arm - kalmtr; yer halk da bizi istemektedir, gk halk da,
Hlimiz kimseye benzemez; hllerimizi apak bilen kimdir ki?
Ne yzden ben, o deyip duruyorum? Zti ben oyum, o da ben,
Varlmdaki tamamiyle o, gelirim de ondan, giderim de,
1220, O sanki insan da ben glgesiyim; insan olmadka glge olamaz ki,
O olmadka varlm yok: onsuz ne arm var benim, ne argadm,
Benim hareketim, hep onun hareketinden; onsuz ne yzm var benim, ne ardm,
u halde bende dima onu gr; iyilikte de, ktlkte de, katlkta da, yumuaklkta da onu seyret,
O gne gibi, bense zerreyim sanki; o deniz gibi, bense katreyim adet,
Katrenin yal denizden deil mi? Zerrenin varl gneten deil mi
Kendimi vmem o yzdendir ki ben kpm, o rman suyuyla dopdolu,
u halde gerekte vm, hep onu vmek; sen asl al da ayrlktan ge -gitsin,
XXXIII Mevln'nn am'dan Rum diyarna dn
Dnd, tekrar Rum diyarna geldi; keklik gibi gitti, alc doan gibi dnd, Katresi oald, deniz kesildi; yceydi, Allah
ltfuyla daha da yce oldu,
1230, byle olunca artk, onu bulamad deme; arad kendisine belirdi,
algclar, elsiz - ayaksz, damna - kapsna yeniden ard
Coup gle - kuvvetle naralar att; bu kprle ak denizi cotu - dalgaland,
Halk, bu ne cokunluk, bu nasl kkreyi diye bsbtn ard - kald,
Ayrlk derdiyle kararszlndan da daha artk kararsz bir hale geldi,
Herkes, onun bu hali yznden ldrd sanki; kimsede ne karar kald, ne sabr,
htiyar da, gen de o ak gneine kar, candan - yrekten oynarraya koyuldu,
Her eit tre, gze souk grnd de herkese ak ve klk tre kerdi artk,
XXXIV
Mevln'nn tekrar am'a gidii
Birka yl durduktan sonra tekrar akla ve bir blk halkla Damak'a gitti,
Gene ortaya yzlerce kavga sald; herkes ne de alacak ak diyordu,
1240, Bir zaman alacak cokunluklarda bulundu; halk diyordu ki: Yrabbi, bu nedir?
Biz ne byle bir ak, byle bir cokunluk iittik, ne kimsede byle bir zlem grdk,
Aylarca am'da oturdu; bir kt ki akla dp kalkyordu, akla oturup duruyor,
Gece-gndz, bir soluk bile karr yoktu; kadehsiz ak arabn iip durmadayd,
XXXV
Allah azz srrn kutlasn, Mevln'nn, Allah anlsn ululan,
Tebriz'li ems'i ikinci kez Damak'ta aradktan sonra Konya'ya gelii
Bundan sonra tekrar, arslann bile alnna damgalar vurmak iin Rum diyarna dnd,
O gne, Zhre'nin nameleriyle kseleri doldurmak zere can gnden ba gsterdi,
Deil mi ki ben oyum dedi, ne aryorum,? Onun tpksym, artk kendimden bahsedeyim,
Gzelliini vdke verdim; ama o gzellik, o ltuf bendim zaten, Gerekten kendimi aryordum;
gibi kpn iinde kaynayp couyordum,
ra, bir bakas iin coup kprmez, kendi gzelliine uyar, onun iin ie giriir,
1250, Kendisinde gizli olan gzelliin grnmesine gayret eder,
Murtaz, onun iindir ki zndeki gevheri vmeye koyuldu da,
Kim kendim bildiyse Allah'y da bildi; peygamberler ne dediyse anlad buyurdu,
Ama bu duraa dedi - koduyla eriemezsin; bunun srrn hl yolunda ara,
Bu, nefs-i emmrenin deimesidir; bylece de yldz, Ay olur,
nsan, kendini tam bildi mi, o zaman Rabbini de bilir,
Ham bakrn kimya yznden altn olmas, yahut katrenin denize kavumas, deniz kesilmesi gibi,
Yeniayn dolun-Ay, bilgisiz kiinin bilgiyle bilgin olmas gibi,
Yahut koruun olgun zm haline gelmesi, yahut da erlik suyunun huriye dnmesi,
Anlam bakmndan bylece yceldi mi de ard, ona n kesilir;
1260, Allah'mn stnln ondan sonra anlar, bilir de kr bineini canla, bala srer,
kr, balara deer, bunu byle bil de geri kalann gnl levhinden oku,
nsan, bu hle gelmeden dvaya kalkrsa, bil ki dvas manaszdr,
Netekim Mevln, bu srr anlatrken, o bilgin er, demitir ki:
Sem'dan sarho olmayan, holuktan, zevkten, evkten birey elde edememitir,
Ycelmi bile olsa, sen onu mnkir bil, szn bir arpaya bile alma,
A benim canm, bir baka anlam var ya, budur o; gnlde gizli bir k vardr,
yle bir k ki Allah'nn ztndan ayr deildir; gnein nn, gneten oluu gibi,
Hereyi insan onunla ayrdediyor; byle kiiden de dnydan hibir ey gizli deildir,
Bylesi bir k, o kiide boyuna vardr; bilgisiz, ham kiiyse ondan hep gaflettedir,
1270, O arayan, kendi nurunu grd m, Allah'y da apak grm demektir:
Bir baka anlam da u ki eren, dima irfanla gandir, bilgiyle doludur,

zm

ras

Zt batan baa nurdur o; hem cennetin bezentisidir; hem hurinin bezentisi,

Alemde, Hakk'a mazhar olan odur, Adem gibi padiahtr, Halfedir o,
Aya, meleklerin secde yeridir; soluundan ululuk nuru r, grnr,
Bilgisi, Allah bilgisidir; kendine bakma hi; onu tan, onu bil,
Boyuna onu gr, bakasn deil: onu gr de Allah'ya doru yol al,
eyhini o arlkla bilirsen, perdeler kalkar, Allah'y da bilirsin,
Allah bilgisi mukadder olur sana; karanlklar kalkar; batan baa her yan nur olur,
Allah srlar, pek byk ve kudretlidir; halk da o srlar yklenmitir,
1280, O srlardan biri, iyice dinle, udur; dinle de kefin, anlayn, bu yzden yenilensin,
XXXVI
Gerekten de biz, emneti gklere, yeryzne, dalara arzettik;
onu yklenmekten ekindiler; ondan korktular; nsan yklendi o emneti;
gerekten de pek zlimdi, insan, pek bilgisiz yet-i kermesinin tefsiri,
Allah'nn Kur'n'da bildirdii, insann, bilgisizlii dolaysyla yklendii o emnet,
Bil ki Allah buyruudur; kim o buyruu kabul ederse ycedir Mhimsemeyip brakansa, pek bilgisiz kalr; eytanlar
gibi aalklara ynelir - gider,
Hak, dem'i, dilediini yapar, her ite gl yaratt, nsan, dzgnle, iyilie de gidebililir, ktle de e olabilir,
yiyi de, kty de yapmaya gc yettiindendir ki buyruklar ona verildi, Cansz olsun, bitki, yahut hayvan olsun,
insandan baka bir yaratn buna gc yoktur,
Yeryznden, gkten, gneten tut da Ay'a, burlara, Zhre yldzna dek, Hereyin herbirini Allah bir ie kotu;
insandan baka hi biri, dilediini yapamaz, hibirinin irdesi, ihtiyn yoktur,
1290, nsan, o emnete dikkat ederse, dni de kendinde grr, dindarl da kendinde bulur,
Ar', g de kendinde grr; hatt Ar da nedir? Allah'mn ululuk nurunu seyreder,
Senin gnln, adet bir aynadr; o tertemiz, o apar ayna sende gizlenmitir,
yiyi de onda grrsn, kty de; sonra da dilediini canla - gnlle kabullenirsin,
O suretler, gnlden gitmez; adet haldaki naklar gibi gnldedir,
Peki, yleyse neden bakasna muhta olursun? Nerde olursan ol, o, seninledir, sendedir,
eyh de emseddn'in aknda byleydi ite; eyh, o ak gece - gndz izhr eder - dururdu,
XXXVII
Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln'nn, Tebrzli emseddn'den sonra,
Allah anln ululasn, Konya'l Kuyumcu Salhaddn'i semesi,
eyh bu cokunluk lemindeyken mrdlerinden biri, onun yaknlna eriti; yaknlk atna bindi,
Binicilik de ne, beylik de ne? Padiah oldu, konaa da hkim kesildi, yola da,
Yol alanlar, onun yznden azk elde ettiler; konaklayanlar, ondan ihsanlara eritiler,
1300, Allahya ulamada gl bir olgunluk elde etti o; bak, taa bile feyiz verir oldu,
O, yedi gn de, yedi yerin de kutlusuydu; lkab da padiah Salhaddn'di,
Gnein nuru bile yznden utand onun; onu gren herkes, gnl ehli oldu,
Hat sahibi eyh, onu grd, Abdal blnden onu seti,
Yzn ona tuttu, herkesi brakt; ondan bakasyla grp konumay yanl sayd,
emseddn diyordum ya dedi; ne diye uyuduk biz? Geldi ite gene,
Elbisesini deitirdi de yzn gstermek, salma - salna yrmek iin gene geldi,
Tastan itiin arap, tas gittiyse de gene o arap deil mi?
Tas da, kse de kadehe benzer; er, arab tanyan, bilen kiidir,
O, araptan mahrum kalmaz o rahmete ulam kii,
1310, Ama beden kadehlerine bakan, onlar gren kiinin kr gnl, can arabn iemez,
A bilgin, bu szn sonu - kys yoktur; sen Mevln'nn ne dediini akla,
Dostlara sevgiyle dedi ki: Benim dnyda kimseden pervam yok,
Sizinle de iim yok; hepiniz Salhaddn'in evresinde toplann,
Bamda eyhlik sevdas yok benim; hibir ku, benimle beraber uamaz,
Kendi lemimde houm, kimseyi istemiyorum ben; bana ynelen, sinek gibi zahmet verir bana,
Bundan byle hepiniz de onun yanna vann; hepiniz de canla bala onunla bulumaya aln,
Bylece de hepiniz doru yola girin, yryn, arpa bile olsanz budaydan iyi bir hle gelin,
Buday da nedir ki? inci olun; ondan uzaksnz ama, onun bakna eriin, onun sayesinde bak sahibi olmaya
savan,
O, halka ynelir, salnarak yrrken cilveler eder,
1320, Anlayl kiilerseniz hepiniz de Allah'a krler edin,
krlerde bulunun ki size acd da bakt; seher yeli gibi size esti,
Byle bir defineyi bulan zengindir: bundan mahrum kalansa kr olarak kalakald; aalk kiidir o,
Dostlara tevecch pek byktr onun; onlar, iyi ilerde bulunanlara katmak ister,
Gece-gndz, btn gayretiyle bu itedir o; eyvanlar olsun inkra den kiiye,
Byle bir padiah, sizi arayp istemekte; ama ne re ki hrs, hev ve hevese dknlk st olmu size,
Hrsa, hev ve hevese uymak, Allah perdesidir; siz de bizim gibi hrs, hevesi bolayn,
Sapklk ehli, koyu kfr ehli deilseniz, o gzelim yze bakn,
Melekseniz, onun nnde yere ba koyun,; yoksa eytansanz, onda pheniz var demektir,
Gne gibi onun nuru ortada apak; kimde gnl varsa, ona delidvnedir,
1330, Ama mnafk olan, iki yzl olan, o defineden yanm habbe bile elde edemez,
XXXVIII
Allah, yce srryla bizi kutlasn, Mevln'nn Veled'e
ltuflar vard da bu yzden boyuna onu, erenleri ululamaya yneltirdi,
Sonra Mevln, Veled'i ard da, duy ve anla dedi; nk sen bilginsin,
Veled, ba edi de, bu kuldan ne istiyorsun dedi; maksadn ne, syle,
Mevln, Salhaddn'in yzne bak dedi; ne zttr o Allah srlarm gren padiah, bir gr hele,
Can leminin, kendisine uyulacak kiisidir o; meknszlk mlknn sahibidir o,

Evet dedim; ama onu her aalk kii gremez ki; onu, ancak senin gibisi grr,
Bana, emseddn, o atsz, eersiz padiah budur dedi,
Ben, de byle gryorum dedim; ondan baka can denizi grmyorum,
Canla - gnlle onun kuluyum; onun kadehiyle sarhoum, kendimden gemiim,
Bana ne buyurursan onu yaparm; padiahm, canla itaat etmiim sana,
1340, Dedi ki; Bundan byle Salhaddn'e, o dosdoru padiahlar padiahna uy,
Bak, sana derse, kimyadr; ululuk ss Allah'nn rahmetidir,
Denizi, katreyi inci hline getirir; eritti mi, topra bile altn eder,
Porsumu gnl diriltir; sana tertemiz, ebed bir can balar,
Seni lmden, yok olmaktan kurtarr; ebedlik saltanattm tahtna oturtur seni,
Sr bilgilerine bilgin eder seni; btn srlar, ondan belirir,
Yeryzysen, seni gk hline kor; can gibi meknszlk ynne ulatrr seni,
Bunu kabul ettim dedim; Salhaddn'e kul - kle olaym,
Ayann tozunu gzme ekeyim de o Allah nuruyla gerek gre erieyim,
Gereklikle, niyaz ederek ona yz tuttum: akla, niyaz ederek ona kul oldum,
1350, Beni grnce bakt, beni, iki dnyda da kendine kul olmu grd,
Sarho oldum ama zmden yaplm arapla deil; canm da nura garkoldu, cismim de,
Adam yok eden garkolu deildi bu; ylesine bir olgunluk veriyordu ki onun stnde bir olgunluk olamaz,
Canm bir katreydi, derya kesildi; gnlm, aalk lemden ycelere ad,
O anda dndklerim, gzmn nne geldi; salt ruh, bir beden gibi ekle brnd,
Peygamberler, ba, elleri, ayaklan olan insan eklinde, o anda gzmn nnde belirdi,
Herbiri, dille, iaretle, uyank olarak srlara ait szler syledi,
Bakalarysa adet uykudaydlar; sanrn ki bundan azack bireyi; onu da serap gibi grebildiler,
XXXIX
Erenlerin gzlerinin almasnn belirtisi udur: Gaybe ait eyleri sr gzyle grrler,
sr kulayla szler duyarlar, Hani cisim ehlinin ryada ehirler, balar - baheler,
eit- eit insanlar grdkleri gibi erenler de uyankken rya grrler;
Meryem'in Cebrail'i bir gen klnda, esenlik ona, Lt'un,
melekleri delikanllar eklinde grd gibi; bylece hepsi de eitli suretlerde
gayb lemine ait eyler grmlerdir,
ocuk ryada ekmek grr, nk dnyadan dilei odur,
Dinle din olanlarn hepsi de uyankken rya grrler,
1360, Uyankken hatrna gelen eydir ryada, sana grnen,
Senin aksine, gnl ehli de Yaratan'n yolunda ryalar grr,
Kervan, binek, azk olmakszn gz yumup aacak kadar bir zaman iinde
Damak'a, Hicaz'a giderler,
Seninle oturmulardr, iki gzleri de aktr; ama Rey gibi, Ebhaz gibi ehirler grrler,
Da, ova, gemi, deniz, gne, Ay, yldzlar, yer, gk,
Hepsini, gemi peygamberleri, bunun gibi yzlerce g seyrederler,
Cebrail de kendini Meryem'e bir delikanl eklinde gstermedi mi?
Meryem onu grnce kat; rtl, rz ehli bir kzd, ondan pek korktu,
Cebrail Meryem'e, benden korkma dedi; meleim ben, beni tan,
Allah, sana furmemi, yeniden fiirerek ruh balamam emretti bana,
1370, Korkup kama; Mesih'e ykl olacaksn; bunun zerine Meryem, peki dedi, kerem et, fle,
Cebrail, hemencecik ona frd; Meryem de bu soluktan ykl oldu,
Dokuz ay sonra o ocuu dourdu; onu beie koydu,
Btn akrabas bana topland; kz olan kzdn, kullukta bulunurdun, Hakk' arardn dediler;
Senden bu ei grlmemi kt i nasl meydana geldi? Adn - sann halk arasnda iyiydi,
Bamz yceydi, alald imdi; sylemez misin, bu ne itir?
aret etti de, bu ocua sorun; Allah'dan korkuyorsanz kt sylemeyin demek istedi,
Hepsi de, yeni domu bir ocuk bu; ona ne soralm dediler;
Bu yaptn ne biim dzen'? Bizim bamza, sakalmza glyorsun demek,
lerinden biri, aklllardand; gnlnde gereklik, temizlik nuru belirdi de
1380, Bu hli ocuktan sordu; o da hemencecik bir gzelce sze geldi,
Isa beikte o topluma dedi ki: Ben sfatlar bakmndan Musa gibiyim,
Varlm, babasz meydana geldi, ruhtan var oldum; Hd'un,
Lt'un, Nuh'un zym - zetiyim ben,
Bir ynden Adem'e benzerim; her ynden de o soluu tamaktaym,
yjesine bir kulum ki iki dnyda da Allah beni klavuz etti, padiah etti,
Bana hem kitap verdi, hem kendine has bir kul etti; bylece de her gama, her
derde deva vermemi salad,
Bana, hem kulluk etmeden peygamberlik verdi, hem dem gibi ululuk ihsan etti,
Anadan doma sar, benim \iizumden duyar, iitir; kr, gren iki gze kavuur,
olan eli alr; belya uram, iyileir; sihhatli kiiden daha iyi bir surette her yana yrr - gider,
Soluumla lleri diriltirim; ba ekenleri canla - gnlle kul -kle ederim,
1390, Hkmedersem toprak altn olur; krk talar altn kesilir,
Periyi, eytan melek ederim; onlar nur denizine kaparm,
Kara topraktan uar ku belirtirim de insanlar da buna aakalrlar, cinler de41
Mucizelerime son yoktur; szm, nakil, rivayet deildir,
Ben, aranzda Allah ruhuyum; ey arayanlar, sizin bezentinizim ben,
lemde Kelm'in srrym ben; her peygamber nasl benim hllerime, srlarma erecek?
Benim babam, ustam, hocam, Allah nurudur; aslnda doru yola ynelmem, onun delletiyledir,
Size rahmet olarak geldim; itaat edin bana; sizi devlete eritirmeye kefilim; uyun bana,
Bky olan benim; sizin mrnzse geer-gider; nefsin dileince koan kfirdir; cinayet iler,
Ben soluumla canlar diriltirim; kseler, kadehler sunar, onlar suya kandrrm,
1400, amda Bengisuyum ben; gnl bahelerinizde akar giderim,
Neliksiz - niteliksiz Allah'nn tercemmym; baka gzle bakma bana,

Szm, onun szdr, kulan a; dosttan ayr deilim, iki grme,

lm doan ses verirse o ses, diri kiidendir; doandan deil lnn sesi mi kar, ter mi l ku ?
A beyim, o ses, o t, bil ki avcnn sesidir; avcnn t,
ter ki ku gelsin, bu l kuun yanna konsun da onu kapp avlasn,
Bu dzenle kucazlar tutar; Hak da halk behneyle byle avlar,
Erenler, lmlerinden nce lmlerdir; ne onlar kimsenin kabul etmesine aldr ederler, ne reddetmesine,
Hak, onlardan seslenir; lmszdr Hak, halkn ona ynelmesini diler,
nk halk, kendi cinsini grnce kamaz, onu brakmaz; tez uzlar onunla,
1410, Dudunun sz bellemesi de bu eittir; erenlerin szleri Hak'lardr,
Duducuun nne bir ayna korlar da onu yle sze altrrlar,
Aynann ardnda bir akll gizlenir; ona, uzaktan gzelim szler syler,
Dudu, aynada kendini grr; aksini yeil renkli, gzel yzl bir dudu sanr,
Duducuk, o szleri iitince onun gibi sz sylemeye balar,
nk o, kolaycack kendi cinsini grr, ona ynelir, zarardan hi korkmaz,
rkmeden ondan szler beller; o szle mum gibi r, str,
Ama aynada kendini grmese on yz tutmaz; elbette kaar,
Allah, peygamberlere, bu yolla srlar, halka duyulsun diye vahyetmededir,
Byle olmasayd, o srrn yzbinde biri bile halka ulamazd,
1420, Bundan baka bir tarzda olsayd insan, o ekerlerden hi mi, hi tadamazd,
XL
lmeden nce ln dendii gibi Allah eri, lmden nce lmtr,
varl kalmamtr, Allah varlna brnmtr de
bu yzden o ne sylerse sz, Hakk'n sz olmutur, Hani
Kulumu sevdim mi, onun kula, sz, dili olurum; benimle duyar, benimle grr,
benimle syler, benimle yrr,,, buyurulmutur,
Attn zaman sen atmadn, Allah att yetinin tefsr
Mustaf, hadsinde, diri ve sevgi balayc Allah dilinden yle buyurmutur:
Allah demitir, ben der, bir kulumu sevdim de manen onunla oldum mu,
Gz, kula, dili, eli olurum onun gerekten de; bil ki
Onun gz, benimle grr; gnl benim yzmden Trusn'ya dner,
Kula, ruh aleminde de, beden leminde de, tmden benden duyar, iitir,
Dili benden syler; aya, her yana benimle yrr, koar,
Eli, benimle tutar; iki lemde de ondan uzak olmam ben,
Btn para - buuklar benimle, kudretimle dolar; tpk bedenin canla dolduu gibi,
Dnyda benim ztmn mazhar olur; ak - gizli, ondan cilvelenirim ben, ondan grnrm,
1430, Onu canla - bala dileyen, iki lemde de beni aramaktadr,
Bilgisizlikle ona kar duran, bil ki bana kar durmaktadr; geree, gereklie ehil deildir o,
Bahanedir o, maksat, tmden biziz, grene kar aydn gn gibi ortadayz biz,
Beni isteyen, onu arar; o ne derse, bizim szmzdr,
Kur'n, Ahmed'in dilinden sylenmedi mi? Ama phe yok ki Ahmed'in Rabbindendi,
Kim Kur'n' Muhammed syledi derse, bil ki ak-gizli, kfirdir o kii,
Bilgisizliinden Kur'n' Mustafa syledi, onun szdr Kur'n diyen kii, kpektir,
Bu eit sz, gerekten kfrdr; kim byle bir sz sylerse, o solukta kfirler blne karr,
Meer ki yeniden Mslman olsun, hemencecik tekrar mna gelsin,
Allah erinin ne kendiliinden bir hareketi vardr, ne kendiliinden bir sz; onun hareketi de, sz de hl ynndedir,
1440, Allah, Ahmed-i Muhtr'a, Sen atmadn dedi, o vakit o ii ileyen bendim,
Sen elimde bir lettin sanki; hatt sen yoksun, ben varm,
Senin iin de tmden benimdir, szn de; senin szn ok gibidir, benim yaymdan frlayan ok,
Senden, gerekten de benim ztm grnn ben suyum sanki, sense sahasn44,
Bu ite benden bakas yok; sen ldn de sonra benimle dirildin,
Seni gren, benim ztm grmtr; gz, benim yzmden bakasn grmemitir,
Ben tekim; iki gren, ikilie den, kavumaktan kalm, ayrla batmtr,
kinin-ikincisini grmek, kfirliktir, kfir grdr bu; temiz kii, birden baka birey grmez,
Gene erenler babuu, yeryz kutbu padiah Salhaddn'i anlatmaya dndm,
XLI
Allah yce srryla bizi kutlasn, Mevln'nn, Allah azz ruhunu kutlasn,
Kuyumcu Salhaddn'le skn bulmas ve Allah antlsn ululasn,
Tebriz'li emseddn'i aramaktan vazgemesi, mrdlerin de,
her ikisinin sohbetinden can gdlaryla dolu faydalar elde etmeleri;
bzlarnnsa Mevln emseddn hakknda olduu gibi hasede dmeleri, dmanla girimeleri
eyh'in cokunluu, onunla yatt; btn o zahmet, dedi kodu, esenlie dnt,
1450, nk Salhaddn'in irad bir baka eitti; ihsan, keremi, herkesten de fazlayd,
Erenlerden, yllarca elde edemediini insan, ondan bir solukta elde ederdi,
Dudaksz - damaksz srlar syler, can incisini szsz delerdi,
Halka yle faydalar eritirirdi ki kulak, o harfleri, o sesi iitmemiti,
Sz, iten ve gnllere sylerdi; melek gibi onun sz de sudan topraktan aryd,
Gnllere, canlara akard; Hak gibi her ruhun canyd o,
Pikin bir mritti o olgun er; ii de olgundu, dili de, sz de olgun,
anda tek padiahd; ne mutlu o kiiye ki onun yzn grd,
eyh, Allah haslarnn has Tebriz'li emseddn'le olduu gibi onunla grp konumaya koyuldu,
Stle eker gibi karldlar; ikisinin mdeni de, birbirinden altna dnd,
1460, eyh'in bak, ltf hep onayd; ondan bakas, kendisince hibir ey deildi,
Ondan bakasyla oturmamakta, ondan bakasna bakmamakta, gzn onun yznden ayrmamaktayd,
Gene mnkirlere bir feryattr, dt; gene bozguncular, birbirlerine girdiler,
Gene haset cotu - kprd; nk nefis isteine dolup boulmulard; bedene balydlar,

Birbirlerine, birinden kurtulduk ama diyorlard; dikkat edersek grrz ki gene tuzaktayz,
Bu gelen, ncekinden de beter; nceki nurdu, buysa kvlcm,
Onun stnl vard, bilgisi vard, sz syleyii, yaz yaz vard; hem sylerdi; hem anlatrd,
Ama bundan nce de padiahmzn bilgisi, arl yok muydu ki?
Yazk deil mi ki eyh, kendinden daha aa kiileri aramakta; neden oluyor bu; yazk deil mi ki?
Ama keski gene o nceki, eyhimize yolda, solukda olsayd,
1470, O Konyal deildi, Tebriz'liydi; canlara can katard o: kan dkc deildi,
Hepimiz de bu adam biliyoruz; hepimiz de ayn ehirdeniz, ayn sofraya durmadayz,
Kk, sanki tuttu da bize kar byd; yceldiyse bile gene neyse o,
Ne yaz yazmay bilir, ne bilgisi var, ne sz sylemesi, bize stnl de yok,
Tmden halktan o, baya bir bilgisiz, yannda iyi de ayn, kt de,
Boyuna dkknda kuyumculuk eder-dururdu; btn komular, ondan rahatsz olurlard,
Ftiha'y bile doru okuyamaz; ona birisi birey sorsa durur - kalr, cevap veremez,
Allah katndan bilgi elde eden, kendisine soluktan solua Allah tarafindan ders verilen,
Bylesine nur kayna olan, yzne cennetin de, hurinin de gpta ettii kiiyle,
Bylesine Allah mazhar olan, gnl, Allah nazargh kesilen,
1480,Allah ltfuna,Allah nazarna ermi,bedeni de, cam da o nazarla tmden nur kesilen kiiyle,
Soluundan sa soluu gelen, denizinden nur dalgalar coup kpren,
Nuruyla lm gnl dirilen, feyziyle aalk kul, padiah olan kiiyle bu adam,
nasl solukda olabilir ?
Mnkir olanlar, ezelden beri kr, sar bulunanlar,
Anlatlmas gerekmeyen yzlerce szler sylemeye, yakmayan yzlerce ilere
girimeye baladlar,
O bilgisiz, o aalk toplum, hamlklarndan, Allah hasnn hasna, baya dediler,
Allah azizini hor grdler; o gnle, o cana balk adm taktlar,
Kendi hamlklarndan ona noksan gzle baktlar; cann cann beden saydlar,
Kendileri gibi onu er ilere dalm grdler; melee insan adn verdiler,
Nifakla, kinle, edepsizce, yzne kar da, ardndan da yle - byle szler ettiler,
1490, Aptallktan, byle seilmi bir padiaha, eytan'm Allah'ya isyan gibi isyan ettiler,
lim mdenine, her ehil olmayan eek, bilgisizliinin son derecede oluu yznden
ehliyetsiz dedi,
O pis topluluk, bunu bilemedi; nk deyip iitmek, yola perdedir,
Aklszlk yznden giriilen dedi - kodu, gerek szlere perde olur; bu
perdeyle rtlen, aklszlk yznden o szleri anlayamaz; aklm bana al,
Anladm demek, varla brnmek, yola perdedir; gnl bilgileri, hayranlkta gizlidir,
Akl, kulak, o yola engeldir; bu ikisinden, bataki aklla, bataki kulaktan getin mi, birlie, bir Allah'mn srrna
ularsn,
Ba kulandan ge de srr duy; bu beden ayan brak da yol al,
O yolculukta ban deeri yoktur; ylesine kapy, basz - ayaksz ara,
Bu, ba deil, klahtr ba belasdr; iki gzn de a; bu yoldaki ba gizlidir, kendine gel,
Dnyy evirip evirenin istei beyindir, zdr, gnldr; eeklikle deriyi mbud edinme,
1500, D bezenti, gerekten de tmden deridir; ze, ie gir, orda yr de dostun yzn gr,
Gr olmayan bir blk bilgisizin, bu toplumdan hibir haberi yok,
Asl bilgin kiilerin onlar olduundan, kaynak gibi akla coup kaynadklarndan habersizler,
Oysa ki gn de stnde, meleklerle e - dost olanlar onlar; Ay gibi, gne gibi nur saanlar onlar,
Her seher, t akama dek ak sarholar, gecesiz - gndzsz arap iiyorlar,
Bilgileri yokluk dnysndan gelmede; Adem'in okuduu kitaptan,
Onlar, btn adlar tmden bilirler; adlardan da adlarn sahibine gider - ularlar,
Hereyin asln tammiyle grmlerdir; bu yzden de herbirine bir ad takmlardr,
Sen bir ad bilirsin de bu adla o yana yrr - durursun,
Ama atn adyla yol alan bir kimseyi grdn m; parasz - pulsuz birey satn alan duydun mu?
1510, Hi grdn m ki ekmein adyla lemde birinin karn doymu?
Onlarn bilgilerim dil ynnden arama; onlar, dilsiz bilgi anlatrlar,
Halkn bilgisiyle ancak o bilginin sesi; o bilgiye, o ilme kar bu, ancak smk,
zden doan bilgi, erlerin bilgisi; ereti, balama bilgiyse u souk kiilerin mal,
Erlerin bilgisi, akan su gibidir; o su, akla da, gnle de dirilik balar,
Bilgi, hikmet, onlarn canlarndan coar; gnlleri, kadehsiz arap ier,
Halkn bilgisi bayattr, kurumu, kadit olmutur; erlerin bilgisi, ter tazedir, yepyenidir,
Bu halkn bilgisi, allarak elde edilen bilgidir; o toplumun blgisiyse sebepsiz meydana gelir,
Erlerin bilgileri, Allah ihsandr, alp elde edilmi deil; onlar, atsz olarak herkesi, daha fazla gemilerdir, herkesin
nndedir onlar,
Dudaksz, azsz lokmalar yerler; o an dirileridir onlar, solukla diri deil,
1520, Onlar, insan elbisesinde Allah nurlardr; seher gibi gece karanlklarndan ba gstermilerdir,
Bedenleri geceye benzer ama Rabb'n cilvesiyle gecenin ta kendisi, gndz olmu - gitmitir,
Kimya, aalk bakra srld m bakr, o sayede hlis altn olur,
Bedenler de o bala deiir; gz, bir grmeye balar, a olmaz,
a, biri iki grd ama alk gitti mi, bir, yz gsterir,
Bir gren, tek bir er olur; boyuna da birlikte yryp gider,
Onun tertemiz gnlnde say kalmaz; kblesi, artk bir Allah'dan bakas deildir,
O erlerin hepsi de peygamberlerden mirasa konmulardr; her yolun dosdoru giden klavuzu kesilmilerdir,
Zt peygamberlerin miraslar onlardr; sz yoluyla nur saarlar onlar,
Bilgileri gnllere nur balar; gerekten uzak olan kii, onlarn szleriyle
yaknl bulur,
1530, Onlarn tapsna gelenler, Allah sfatyla bezenirler,
Onlar, canlara elbise giydirirler; onlara tertemiz iki iirirler,
Onlar, erlerin bilgilerim adam - akll bilirler; Allah buyruundan ba evirmezler,
Herbiri delildir, burhandr da seni, bilgisizlikten, varlktan - benlikten kurtarr,
O varlktan - benlikten ki yola perdedir; hlin, onun yznden soluktan solua perperandr,
Her solukta talanm eytan gibi seni cennetten alr, cehenneme doru srer - gider,

Sana musallat olan bu eit dman yznden, ycelikten aala dersin,

Baln, Elest ahdndan daha da nce karlmadan can suyun tertemizdi;
Onun sitemleri yznden pislendi; hlis altnn demir oldu, bakr kesildi,
O toplum, seni bundan, o kpek suratldan kurtarr; tezce, hem de bir zarara
uratmadan onun tapsna gtrr,
1540, Kendisi gibi seni de padiah eder, uyulacak kii yapar, lemde seni bilgin bir hle getirir, klavuz eder,
Seni, ktlk duranda brakmaz; ho bir surette, gereklik durana oturtur,
Yeter artk, bu szden dn, erenlerin v incisini delmekten vazge,
O mrdlerin inkrlarn anlat; o cansz bln hllerini bildir,
Nasl olmayacak eyler sylediler, geceleri dertten - elemden nasl uyuyorlard; onu anlat,
Diyorlard ki: Ne alacak ey, neden, kendisi gibi bil bilgin gelmedii hlde Mevln,
Gece - gndz ona kar eilmede ? Dnin ileri gidenleri bile onu ulularken,
Neleri varsa, altn, gm, gzel elbise, hepsini ona balarlarken,
Salhaddn'in bundan nce yeri, kap dibi olduu hlde bugn erler arasnda
st olmu, bize kar vnmede ?
Nasl olur bu ki imdi biz ona eyh diyelim, yahut onu eyh'ten de stn tutalm ?
1550, Bylesine utanlacak birey; adet ate; nasl bu atei seelim de canmz, bedendeyken geip o atee
atlalm ?
Bu eit irkin, kaba szlerle ona svyorlar, bu szleri, kimi yzne kar, kimi ardndan syleyip duruyorlard,
Hepsi de u karra varmt: Deil mi ki diyorlard, murat atndan eer dt,
Bamzla oynayalm, onu diri koymayalm; nk onun yznden canmz yaral, gnlmz hasta,
Hepsi de adet bir yerde toplanmt; bundan baka verilecek bir karrmz yok demilerdi,
Onu ortadan kaldralm; o padiahn akna yeni batan girielim,
Hepsi de bu hususta anditi; kim bu anttan dnerse dediler, dinsiz olsun,
Bir mrd, onlar bu kararlarm duydu; gizlice bildirdi;
O solukta hemen Mevln'mn yanna vard; bu ileri ona anlatt,
Hepsi de Salhaddn'e kastettiler, filan yerde onu ldrmek istiyorlar;
1560, Kinle onu ldrdkten sonra da topraa gmp gizleyecekler dedi,
Bu haber, Salhaddn'e, o her yol bilenin gznn , mumu olana eriince,
Bir hoa gld de dedi ki,: O krler, yol yitirdiklerinden imansz oldular,
u kadarck bile Hak'tan haberleri yok ki onun emri olmadka bir p bile kmldamaz,
Bir saman p bile ululuk ss Allah'nm emriyle oynarsa bir da, onun emri olmadka nerde oynayacak?
Kimin gc vardr beni ldrmeye; yahut da topraa karmaya, kanma bulamaya?
Deil mi ki Allah beni grp gzetmede; bedenimi de, canm da korumada;
Dnyda hor - hakyrim ama gne gibi de nurlarn ta kendisiyim,
Bedenim, grnte kktr ama gnlmden doan katreler, deniz olmakta,
zm, bademin iinde gizlenmi, bademin kabuuysa onlara tuzak kesilmekte,
1570, Allah beni ne yzden gizledi? Canm canana e etti de ondan,
Padiahm beni sarayn iine ardktan sonra ne diye sarayn kapsnda duraym,
orda bekliyeyim?
Ben de padiah gibi herkesten gizleneyim gitsin; gizli olmayan kii kapcdr,
Beni herkes bilseydi, hakkmda nerden bu eit ilere giriirlerdi ?
Nerden bana kar bu eit kt dncelere kaplrlar, kendilerini byle bireye atp da krar geirirlerdi ?
Topluluk, eekliinden, bir olan Allah'nn haslar hasna ifte atmaya kalkyor,
Ama tmden merhametim, rahmetim ben; yoksa bir solukta, dnyda tek bir kiiyi bile sa brakmam,
im, Allah iidir benim; byle bir kii nasl olur da hor olur ?
Mevln, beni yalnzca herkesten stn tuttu da bu yzden inciniyorlar,
Bilmiyorlar ki benim apak bir grnm yok; ben ancak bir aynaym,
1580, O bende kendi yzn gryor; ne diye kendini semesin?
O, kendi gzelim yzne k; bundan baka bir fikre dmek, kt birey,
Bu, birliktir, buraya ikilik smaz; sen yok ol, nk buraya senlik smaz,
Sende varlk varken nasl define olabilirsin ? Sende senlik varken, ikiliktir bu, birlie nasl erebilirsin ?
Son konak birliktir; o konaa erinceye dek hizmet etmeyi se,
XLII
Yce Allah, kullarna, Allah'ya tapanlar, yava - yava kendilerine
tapmaktan kurtulsunlar diye ibdeti emretmitir,
Netekim st emen ocuklara analar, her yemei, alsnlar diye parmakla tattrr,
sonunda ocuklar stten kesilirler; st yerine ekmek, et,
baka yemekler ocuklara gda olur, Dny ve dnydaki ho
eyler ste benzer; Allah'ya itaat, Allah'y tanmak ve hikmetse yemeklere benzer,
u halde u be vakit namaz, insan yava - yava ona alsn,
dimi namaza istdat kazansn diye koymulardr, Namazlarn daim olarak klarlar denmitir, Durular, dirilikleri,
kuvvetleri, bu gdadan olanlar, Allah ile var olmulardr;
onlar asla lmezler; ama u namazda kalanlar, daim namaz zevkini bulamamlar,
buna istdad kazanamamlardr; bu yzden o yemek,
onlara gda olmamtr; onlar dny stn yeter bulmulardr;
hsl onlar lrler, yok olup giderler,
Allah, kendi varlndan tamamiyle ayrlman iin kulluu buyurmutur,
Gnlden-candan, kendini o Allah'ya veresin; senden grnen de o olsun, sende gizli olan da,
O ocua, stten kesilinceye dek azar-azar yemek vermezler, tattrmazlar m ?
Azar-azar her yemekten tadar da bylece yemek yemeye alr,
Sonunda memeden, stten kesilir, ekmek yemeye yz tutar,
1590, Her solukta eit - eit nimetler yer; ana st ona zehir gibi grnr,
Dnyada boyuna nimetlere dalar; st emmek, ona kt gelir artk,
bdet yemektir, dny ise st; dny ehli de kk ocuklara benzer,
Gece - gndz dnyy yer dny ehli; hiret hrilerindense, tmden haberleri yoktur,
Allah, be vakit namaz da, byle doru yolu bulsunlar diye buyurmutur,

bdetlerin tadn buldular m, zincirlerle, bukalarla dolu olan dnydan kurtulurlar,

u nne n olmayan yemekle dirilirler; boyuna Allah'yla hemdem olurlar,
bdetlerin srr, bil ki, u zindana benzeyen dnydan kurtulman
Bylece tmden Allah'ya yz tutmam, yokluk dnysna aldr etmemeni salar,
bdetler, tmden O'na yz evirmen, buradan kurtulman, kendi varlndan boalman, Hak'la dolman iindir,
1600, Sende Allah ak oldu mu, bu eit batp kmaktan ba karr, kurtulursun,
Ak yalm perdeleri yakar; ak, boyuna gnl aydnlatr,
Aksz kii, l canldr; o yzden de beden mezarnda kalmtr,
Beden canla diridir, cansa Allah'yla; porsumu can arama, kendine gel,
Can diri olan, iki dnyda da Allah eridir; sende Allah derdi varsa onu ara,
Ak atei klavuzdur, yol gsterir; ak, btn klarn stndedir,
Kime, Allah ak e - dost olursa, sonunda, Allah katnda seilmi olur,
Ak, Allah'ya klavuzun olursa ularsn; durup kalmazsn, kendine gel,
Sen, toprak iindeki gme benzersin; kaynayp comadka nasl arnrsn, ?
Yahut da gnl, taa benzer, aksa gnee: ta lal yapan, gne dr,
1610, Ak kimya gibidir: bedeninse bakra benzer: her aalk bakr, kimya ile altn olur,
Gm, kreye girip erimedike nasl olur da topraktan kurtulur: Kulluk etmeyen kii, nasl yakp kavuran
cehennemden azad olur?
Zahir ibdet sende olmadka btn definesini elde etmen myesser olmaz,
z, i, kabuktan belirir; u halde ey arayp tarayan, asl olan kulluktur,
Ceviz, nce zsz bir kabuk deil midir ? Ama kim onu yetitirirse kabuun ii zleir,
Bilgisizlikle bu kabuu kran, z elde edemez; alalr: kalakalr,
kabukla meydana gelir: kabua riyette bulun da ie ula,
Cevizin ii kabukla geliir, olgun bir hle gelir, gzel bir ceviz olur,
Ondan sonra kabuktan aynlrsa deeri, akll kiinin katnda daha da arak olur,
Ku yumurtalar da, ister kartal olsun, ister hm, ister ankaa, hep byledir,
1620, Olmadan, vakti gelmeden birisi, yumurtay krarsa, ku meydana gelmez: kanat
rpp umaz,
Sen, z hline gelmedike, i olmadka kabuu brakma; kabuk, deil mi ki
insan dosta gtrmede, onu elden koma,
Allah'mn hereye gc yeter; mihnetten, zahmetten rahmet belirtir,
Kullukta bulunmakszn da sana yce bir durak ihsan eder; kadndan da aa olsan, seni er haline getirir,
O, varln mutlak olarak yaratcsdr; yokluktan, bir solukta yzlerce lem icd eder,
En aalk kulu, Cemd yapar: aalk bir zerreyi Ay, gne hline getirir,
Cehennemi, buyruuyla cennet eder ama eyvanlar olsun o kiiye ki onun
eteini elinden salar,
Bu g, bu kudret,Allah da vardr ama kerpi olmadan ev yaplamaz;
yolu-yordam byle koymutur,
Sana, kerpi dkecek, evleri tala, kerpile yapacak gr, anlay vermitir,
G kuvvet de budur ama sen grmyorsun; o yzden de bu yolda ne eein var, ne zengin,
1630, Aklla bilgi evden de iyidir; akl badr, bahedir: evse meyva,
Sana ne etmek gerektiini dnecek akl vermitir: u halde ileri ll-dzenli yapman gerek,
eit-eit evler, balar-baheler, kkler, zevk iin def, ney, tanbur,
Renk-renk ynden, ipekten yaplm giyimler, havu, hamurdan yaplm ekmek ihsan etmitir,
Bunlarn cinslerine ne snr vardr, ne son; kalann anlaynla, aklnla senbil,
Bu bir katrecik bilginle, gcn - kuvvetinle, bir ve tek olan Allah'nm denize
benzer gcn - kudretini anlaman gerek,
Ne kudrettir ki g direksiz dayaksz, Ol buyruuyla muallakta tutar,
u yeryzn deme gibi yazmtr; yer hereyi anlar da gene de kendini l gibi gsterir,
Sevgi balayan Allah'y bilmeseydi Musa'nn buyruuna nasl ram olurdu '?
Nasl Kaarn'u bir lokma gibi yutard; nasl onun cinsinden olan yzbinlerce lanetlenmii yok ederdi?
1640, Da, nasl Davud'a uyard: Nil, nasl Musa'nn buyruuyla kan olurdu ?
Yere, emnet olarak arpa verirsen, o eski arpaya karlk yer, Yirmi misli taze arpa verir sana,
Baka tohumlar da ekersen, yerden ayn tohumlar devirirsin,
Bylece drt unsur da bilir, anlar; hepsi de Allah' noksan sfatlardan tenzih eder,
Gn yzlerce misli geni olan Ar bile, o gcn karsnda Sha yldzndan aadr,
Halkn duymad, iitmedii o lemi ancak erenler, apak grrler,
O grlmemi kudrete aar-kalrsn; her solukta, o kudreti anlamak iin bir
beden kudreti dilersin,
Allah kudretim soluktan solua, her an grrsen, kendi kudretini yok sayarsn, yok grrsn,
Bunu anlarsan ona erersin; bedeni feda edersen cana kavuursun,
Sende de birazck kudret olmasayd, bunca devlete nerden shib olurdun?
1650, Onun deerinde ne verdin de karlnda bu baa nail oldun?
Allah sana varlk verdi, yok olup ycelikten aala inmen iin
Tez yok ol, kendini yok et; Allah'ya doru ko, varlnda, benliinde, donup kalma,
O, sana varlk vermeseydi, onun iin yok olmana imkn olurmuydu? Syle,
Sana akl verdi ki deli - dvne olasn; O'nun iin kendinden gecesin,
Dnce verdi ki dnceden kalasn; dnceni ona feda et de ondan arap i,
Bylece Hak sana, yceliinde kadrin artsn diye kudretverdi,
Kulluunla bir cennet meydana getiresin de yurdun, lmszlk kk olsun diye,
ileyesin, ondan sonra da saysz zevkedesin diye let ihsan etti,
Kalan mrn kullukla geirmeye al; arab da, sakiyi de kullukta ara
1660, Boyuna ibdetle co, kullua giri, dudaksz-damaksz ak arabm i,
Hak sana oturmak gcn, kendiliinden bir ev kurup dzesin diye verdi,
O kudretle ululanmsn sen; kulluk etmeden onun tapsna nerden, ne vakit erieceksin ki?
Dnyda birka gn diriyken kullukla kendini dny tuzandan kurtar,
Dnyda uradn darlk, sknt, unu bil ki tuzan derdindendir,
Haydi, Allah'y anarak, namaz klarak, seher alarnda ah ederek kendini cehennem
ateinden kurtar,

Bu dnydan gitmedesin, yolcusun, ama bundan da gaflettesin; gnl shibineyse, apaydndr bu,
Bil ki bu dny yemdir, tuzaktr; yemlerinin altnda tuzak gizlidir,
Tuzakta olan yemi yemek, phe yok ki haramdr,
O yemi, gerekten de atmay buyurdu; ylesi yemi, hrsa dp de devirmeye kalkma,
1670, Kalkma da ku gibi tuzana dme o yemin; onun kadehindeki, ldrc
zehir deil mi ki?
Bu dnynn holuu yeme benzer; kim o yemi yerse cehenneme gider,
Yr, altnda tuzak olmayan yemi ye de muradna er,
O eit yemi de ibdetle ara ki boazn ecel klcndan kurtulsun,
Bunun anlatlna ne hat vardr, ne son,,, Sen, Salhaddn'in hikyesini syle,
O, bu haberi duyunca, o bilgisiz, o baya topluluun fikirlerini anlaynca dedi ki:
Ben onlar, baba gibi esirgeyiciyim; Allah'dan, Peygamberden balanmalarn dilerim,
Dman nefsin belsndan kurtulmalarm, ilerinin altn gibi iyi, hlis bir hle gelmesini isterim,
Sonunda dilerim ki hepsi de erenlerden olsun, Allah'ya dost, onunla bildik kesilsin,
Tuzaa benzeyen u dnydan, yemi murada erimeye engel olan tuzaktan kurtulsun,
1680, nsann anlay arac olan be duygu, ona konumaya, o nazara ulamaya perdedir,
Bil ki zamanenin holuu, tad - tuzu, Rahmn'n ltftma engeldir,
Hak iin hev ve hevesini terkedene, cennette en iyi yer ihsan edilir,
Bil ki can definesi, beden zahmetinin altnda gizlidir; mdenden, zahmete
girmeden, eziyet ekmeden gm elde edilir mi hi?
Orucun, namazn, haccn, zektn srr bunun iindir; yr, yorulman arttradur,
Ecrin, ekecein zahmet kadardr: ne kadar zahmet ekersen, o kadar define elde edersin,
XLIII
Belnn en etini peygamberleredir, sonra erenlere,
ondan sonra da yakndan yakna hadsini anlat
En ar, en etin zahmet, peygamberleredir; ondan sonra ondan birazck az erenlere,
Ondan daha azysa inananlara; yaknln deeri, zahmet kadarncadr,
Baht kt kiiyse dnya zevkini seti de hireti brakt - gitti,
Dnynn holuuna, rahatna, kavuma adn takt; kahraysa ycelik,
1690, Oysa ki rahat-huzur, rahmetten, eziyetten gelip erien nesnedir ki insan, onun karlnda, cennette defineye
eriir,
O'ndan gelen rahat - huzur hotur; hev ve hevesten gelen deil; bu, yokluktadr,
bryse varlk leminden,
O seni melek gibi Ar'a eker - gtrr; buysa eytan gibi yeryzne,
Yeryz, cehennemler mdenidir; Ar alanysa konuklarn huzur ve rahat yer
Yeryz demesi engeldir, geicidir; Ar'ta oturansa, anlam bakmndan Allah'ya yaklamtr,
Yeryzn brakn da mirac isteyin, Ar sahibine doru ycelin,
Sevgiliyi gren can, ycelmitir; gizlilik leminde, dilediini arar,
Nefis karanl nura yaklar; o kii, her gz yumup atka nura ular,
Nur, ltfeder de, seni ebedlie gtrr; nefis karanlysa sonunda yokluu, deersizlii nasib eder sana,
O, lm tatllatrr sana; buysa lm, zpkn gibi aclatrr, irkin gsterir sana,
1700, O, her solukta seni lliyyn'e eker; buysa Siccne'e, yerin dibine eker seni,
ki rahat da birbirine benzer ama sen ikisini de yakn, akraba sayma,
Senin asln olan yaknn, Allah rahmetidir; nefis yaknly sa Allah laneti,
Geer akayla kalp para da sana bir grnr ama sarrafn katnda bir deildir,
Hintliyle Trk'n erlik suyu da birbirine benzer ama kk de bunu bilir, byk de;
Hepsi de bu srr, bu remzi bilir ki, her erlik suyu, baka eit bir ocuk meydana getirir;
O, Ay gibi bembeyaz bir ocuk belirtir; buysa irkin, kt ve simsiyah bir ocuk,
Bunun gibi, blbln yumurtasyla ylann yumurtas da birbirine benzer a dostum;
Ama bundan blbl kar, brnden ylan; bu, gl gibidir, oysa tikene benzer,
Armutla elmann ekirdei de birbirine benzer; ama bac, bahvan, ikisini de
aydn gn gibi tanr,
1710, Bilir ki bu, elma verecektir, br armut; uyumuyorsan sen de farket,
Zevk, ehvet, gerekten de atee mensuptur; bylesine dmandan dostluk umma;
Hak erlerinin zevkyse nura mensuptur; bu yzden de mnurluun harb olmasn kabul ederler,
Nur da atee benzer ama yol eri, bunu ayrdeder, bilir,
Bilir ki bu, yakar - yandrr, oysa yapar - dzp koar; nur seni alr, yceltir;
atese yabana atar, yok eder,
Nur, gz verir sana, atese kr eder seni; bu, g - kuvvet balar sana, oysa
yakar - yitirir seni,
O, yzlerce nimetle seni cennetin ba kesine gtrr; buysa pereminden
tutar da eke - eke cehennemin dibine atar,
d brak da ak arttrmaya bak; sen gene Salhaddn'in bahsine dn,
O tek din eri, kzd da dedi ki: Bu pis topluluk, kininden,
Esirgeyii, iyilii isteyi yerme dmanlk ediyor, yolsuzlua giriiyor,
1720, Ama elleri, kesin olarak bize eriemez; yerden atlan ta, ge ulaamaz,
Krlklerinden erlere kastediyorlar ama gene krlklerinden klc kendilerine vuruyorlar,
Onlarn yaras, ancak fni bedene eriir; erlerin at yaraysa gizliden gizliye cana gelir, can yaralar,
O yaradan, beden lr - gider; bundansa gnl ve can, O yarayla mal gider, bu yarayla man,
XLIV
Allah'y bilen, tanyan, lmden korkmaz; nk
lmden sonra, dny yaayndan daha ho, daha tatl,
lmsz bir yaay olduunu grmtr,
Ellerinizi, ayaklarnz caprazvri kestireceim ve
hepinizi astracam yetinin tefsri

Bu sebeple Firavun, kendi anda, yce Allah, kendisine yardm etmediinden,

Byclerin, akla, yzlerce gereklikle Musa'ya yz tuttuklarn grnce,
Ben ferman etmeden dedi, ne yzden inandnz ona?
Sizi klla parampara ederim; kasap gibi de kanaraya ekerim,
Ellerinizi, ayaklarnz, bedenlerinizden ayrtrm; sizi zerre - zerre doratrm,
Hepsi de, beden lm kolay birey dedi; Hak, yr olunca bedeni terketmek kolay,
1730, Kt olan kii lmden korkar; nk Hakk'a itaat etmemitir, hin olmutur,
Hrszlk eden, dvar delen kii ahneden korkar; her soluktan, korkusundan, ahne nerde diye sorar - durur,
Ama ahneden geliri olup onun hizmetinde bulunan, mevkie erien, i - g sahibi olan kii,
Ondan korkar m hi? Hatt gnlnde gizlediklerini sylemek iin onu canla arar,
Bizde de man incisi var ki o, bedenden de daha iyi, candan da, iki cihandan da,
Beden, somnda bize kalmayacak, toprak olacak, bana toprak salacak,
Daha nce toprak olsa yatamz, ne kar ki? Beden zahmeti, can zahmetine benzemez,
Canla man, Allah'yla durur; Allah ebeddir, onlar da ebed,
Nefsse fndir, yok olur-gider; yokluktan var olmutur, gene yoklua erer,
Ondan kurtulmak, bahtllk almetidir; o'ndan kaan, Ar'a ynelir,
1740, u iki - gnlk dny yaay, ak denizinden bir testi sudur ancak,
Bu testinin suyunu dk o denize; dk de Tebriz Pdih gibi ter taze bir hle gel,
Tatl yaayan kii, ac bir halde lr; glerek geip giden, pek ok alar,
Aclar, sana tatl oldu mu, sen, hem Husrev olursun, hem rn kesilirsin,
Suyla, tatl, glle tikene benzer; gl dosttur, tikense ylan,
Ama tiken de sence gl oldu mu, cann gle ular - gider,
Eziyetler, zahmetler, sana rahat kesilir; rahat ve huzur, dima dostun olur,
Rahata eritin mi de boyuna neelenirsin; sana zahmet gelse bile ona aldr etmezsin
Tatl da, ac da dnyda bir olur sana; zahmet, sknt kalmaz sence,
Bu yzdendir ki Allah, dostlar, erenler hakknda, Onlar, varlklarnn yok
olmasndan korkmazlar dedi,
XLV
"Allah dostlarna, bilin ki, ne korku vardr,
ne de mahzun olurlar onlar yetinin tefsiri,
1750, Onlar dedi, bana snmlardr, her beldan emindirler, ho, sarho bir halde benimle bulumulardr; o
bulumada yurt tutmulardr,
Ne mutlu o kiiye ki Hak, dostudur onun; can sarhotur, nurlara garkolmutur,
Her solukta Allah'dan muradna erer; iki cihandan da teye, yceye adm atar,
Yeryznden, yedi gkten tede, meknszlk leminde, sevgiliye doru yol alr - durur,
yle bir lemdedir ki haddi yok; orda ne zt var, ne - eit var, ne de say,
Nelikten-nitelikten ge ki sevgili, neliksiz-niteliksizdir; nelikte nitelikte kalan, alalmtr,
Suret perdelerinden geen kiinin bambaka bir ululuu, bir ycelii vardr,
Dostu, klavuzu Allah olan serke nefes zebun edebilir mi?
Canla - gnlle Hakk' arayan, Hak da o eit arar,
Hatt o ak aray, o ak heyecan, onda, Allah nuruna brnm, o nurda mahvolmutur,
1760, iman ynnden bu srr anlarsan, bilirsin ki arayan da yoktur,
ki dnyda da hereyi bilen Allah'dan baka, ne apak arayan vardr, ne gizli arayan,
Onlarn adlarnn sonucu udur: Bir tek arayan vardr; herkesin aray, o stn
Allah'nn araynn aksidir,
Bunu, gnlde, canda yazl olduu gibi anlatmaya, dille sylemeye kalksam,
XLVI
Allah ereni, anlam srrn, olduu gibi anlatsa, gsterse,
gkle yer kalmaz; nk onlar canszdr, kar ve buz hkmndedir;
erenin srnysa kyamet gneidir; doup grnd m,
canszlar erirler, su olurlar, yok olur -giderler,
Netekim karanlk bir eve mum gtrseler,
mumun , evin karanln bir lokma gibi yutar, yok eder - gider, Bunu anlat
Gk de yklr-gider, yer de,, Can ikisini de bir lokma gibi yutar,
Hemencecik, soruya verilen cevap gibi, mesele kalmaz: btn varlk yok olur,
Ne dil kalr, ne sz: ne suretler kalr, ne naklar, ne hayl,
Hani karanlk bir eve mum girdi mi, evin karanln bir lokma gibi yer ya:
Karanlk, bir hannan gibi ylm bile olsa, o anda bir tanecikten de nemsiz
bir hle gelir,
Mumu m grnce kp giden soluk gibi karanlk da kar-gider,
1770, Musa'nn sopasn da byle bil: bil de anlamn srrn anla,
Yzbinlerce sopay, ipi yuttu da ne semrp iti, ne arklat,
O sopa, horoz gibi, sava deminde ne bulduysa hepsini de bir lokma gibi yutu verdi,
Da, ova, karla dopdolu olsa, gne, azck d m, hepsini yok eder,
u cansz lem de kara benzer: ne asl vardr, ne temeli,
Allah gneiyle yok olur: gnein nda glgenin yok olduu gibi,
Gk de yklr, yer de: Ayla gne de dklr-gider,
Dalar pamua dner: halk, Hakk'a doru korkuyla koar,
Hepsi de mezarlarndan kalknca, src olmakszn koar ama kaamaz,
Bilirler ki O'ndan kamann, imkn yok: Ona yz tutarlar,
1780, Allah heybeti, hepsini de kaplar; hepsi de tmden kurur-kalrlar,
Kyamet koptu mu, onun masyla varlk kar erir; rmak gibi akar,
nceden su olan her cansz, Ko Burcu gneinden gene su kesilir,
Bu hl, bundan fazla sze smaz; din denizi bir testiye smaz,
Ey Veled, buna snr olamaz: o aynay kilime koy - gitsin,

Sen Salhaddn'in hikyesini anlat; o gk ve yer padiah ne dedi, onu syle,

XLVII
Gene, Allah anln ululasn, Salhaddn'in hikyesine dn,
Mnkirlerin dmanln duyunca, onlar ahmak ve
bilgisiz; ben onlarn hayrna alyorum onlarn hakknda ebed
kutluluk diliyorum; buna kretmek iin canlarn feda etmeleri gerekirken
onlar, karlk olarak dmanla giriiyorlar buyurmas
Dedi ki: Ben onlarn iyiliklerini istiyorum: hepsine de yaknlarm gibi acyorum,
Benim lyn, ilerimin ly bu mu? Gl yerine tikenle dalamaktalar beni,
lenirsem vay o topluluun hline: hepsinin de hem mal gider, hem ba, hem dni,
Gerek eyh, ba gibidir: ondan bakasysa insann bedenine benzer,
1790, Birisi basz durabilir mi: ayak, ba olmadka yolu nerden bilecek?
Bedenden ayrlan el, ayak, oynar ama, bir i baaramaz,
Bir zaman sonra oynamas da biter: l uzuv, ylece kalakalr,
Dinsiz halk da bil ki, batan, ayrlm bedene benzer: bu eit insanlar, grnte insandr ama gerekte
eek,
Dirilikleri uzun srmez: lm melei hepsini de ldrverir,
Ba kesilmi beden, oynasa bile sen onu, o halde de hareketsiz bil,
nk yardm grmeyen oynay tez durur: nk oynay bir i iin deildir,
Oynad zaman da onu duruyor gr: her takdir edilmii olmu - bitmi say,
Ama gnl ehlinin yaay ebeddir: onlarn canlar, hem araptr, hem sky,
Onlarn lmleri, evden gmektir adet: candan geip canana gitmektir,
1800, Hepsinin de yeri, cennetin ba kesidir: orda hepsinin efendisi, sahibi, ulusu,
Allah'dr,
Dny, onlarn bir mddet iin eviydi: lm onlar ald, hretc gtrd,
Bylesi lme lm deme: yoksul, aza, mala, mlke kavutu de ,
Srr anlaynca, o hereyi bilen eyh, o alak toplulua kzd,
O da, Mevln da onlardan yz evirdi: tmn de sohbetlerinden uzaklatrdlar,
Artk o alak, o cansz krlere, kendilerine yol vermez oldular,
Bylece bir mddet geti: hepsinin de ba - bostan kumdu,
Allah, o baa-bostana yardm ediyordu; yardm kesildi: bostanlarnda birey bitmez oldu,
O hararet geti-gitti, hepsi sd, buz kesti; utanmazlktan yzleri katld- gitti,
Tanylar kalmad, kapand; hepsinin gnlleri yaraland, halsiz dermansz kaldlar,
1810, Gnleri kara geceye dnd, tmnn de gamdan boynu inceldi,
Gnler geiyor, eyh'i gremiyorlard; her gece kt ryalar gryorlard,
in sonunda hepsi de ne yaptn anlad; yallar gibi bir araya toplandlar,
Herbiri elini diliyor, hepsinin gnlnden dertler douyordu,
Birbirlerine, byle kalrsak dediler, Allah bilir, hlimiz ne olur,
Elden kmadan bir re bulalm da tuzaktan kurtulalm,,
Tvbe ederek huzurlarna varalm da kavumay dileyelim, ayrlk da geip gitsin,
Hepsi toplanp kaplarna vardlar; balarn yere koydular, yere yzler srdler,
XLVIII
Allah ikisinin de azz srlarn kutlasn, Mevln ve eyh Salhaddn'in
mnkir mrdlerden yz evirmeleri, onlarn da ziyana deceklerini,
tmden mahrum olacaklarn anlayp kaplarna vararak feryada gelmeleri,
tvbe ve istifar etmeleri, balanma dilemeleri
Gerek olarak, biz dediler, kuluz - kleyiz; padiahmz akla arayanlarz,
klarz, dosta gidiyoruz; onunuz biz; onu brakp da kime gidelim,?
1820, Gece - gndz bu eit yalvardlar; yanarak alayan, yala dolu gzlerle yakardlar,
Alayp inleyileri haddi at; feryatlar, figanlar snr geti,
Gzyalar Ceyhun'a dnd; ayrlktan canlar kanlarla doldu,
Dman bile canlarna baknca onlara acd da alad,
Atelerinden ta bile muma dnd; hatt eridi de su gibi akt,
kisi de onlarn alaylarn duyunca dostluk engini dzp kotu,
Kapy ap onlara yol verdiler; kilitlenmi kaplar atlar,
O anda tvbeleri kabul oldu; neelendiler, onlardan gam - gussa gitti,
Gene ho bir halde kol - kanat atlar; gene yeniden analarndan dodular,
Yeniden can cihann grdler; kendilerini bedensiz can olarak seyrettiler,
1830, Gnllerinden hikmet comaya balad; bilgisizlik yerine onlara akl fikir geldi,
Hepsi de karanlkt, nur oldu; hepsi de yast, dn kesildi,
nkr tikenleri gl bahesine dnd; kapkaranlk gece, Ay gibi aydnland,
Hepsi de tertemiz, evik bir hle geldi; melek gibi gklerin ycesine ad,
Hepsinin de gzleri grmeye balad; hepsi de adlar bilir bir hl ald,
O iki padiahn makbul oldular; onlara snp aman buldular,
Yitirdikleri ipin ucunu buldular da ziyanlar kr kesildi,
Salhaddn'e kul - kle oldular; kendilerini gene onun akna rehin verdiler,
eyh, gene hepsinden lond oldu: gene sular yemden baland,
Kerem etti, yeniden onlara balarda bulundu; gzelim yzn onlara gene gsterdi,
1840, On gnlk mrleri binlere kt; hatt saysz bir hle geldi,
Ltfetti de kfrlerini mn etti; hepsinin de can canana ulat,
Canlar ayrlk belsndan kurtuldu; her k, gene sevgiliye kavutu,
Dostun derdiyle tortu arnd; aalk bakr altn oldu,
Kimyay herkes bilemez; ak bayran az kii yceltebilir,
Kimya nedir'? Can feda etmek; boyuna lme yz tutmak,
Bil ki kimya, nefsi ldrmektir; kim nefsini ldrrse varlk kapsndan kurtulur,

Kimya, lmektir; ldn m, saf erbet olursun, tortusuz arap kesilirsin,

Allah ermin aya ucunda l ki dirilesin, ycelere aasn55,
Onun bak, ululuk kmyasdr; bakrn, onun bakyla hemencecik altn olur,
1850, Ama ynszlk ynne at srebilen svari azdr; ak yolunda, az
kii bayla oynayabilir,
Bayla oynayan babu olur: boyuna bedensz dirilie kavuur,
Srdan haberi olmayan baa yular lyktr; basz sr sahibi olansa padiahtr, cihna hkmeder,
XLIX
Salat- selm olsun, Mustaf'nn,
lmeden nce ln hadsini anlat
lmden nce len kiidir cann kurtaran: odur Allah ltfyla dirilen
Rasul, onun iindir ki ln dedi: Allah buyruunu duyana ne mutlu,
Onun lm, ebed diriliktir; Sha yldz bile olsa, gneten stndr o,
lmden nce len, yoksul bile olsa yzlerce azk bulur, mal - mlk elde eder,
Kavumaya gitmi, yokluktan kurtulmu, bylesine zahmetlerle dolu tuzaktan
srayp kmtr o,
u fani dnydan yola dt m de, cehennem ateinin yakndan emn olmutur,
u yerceizi, cennetin ba kesi kesilmi, Allah bayla veresiyesi pein para hline gelmitir,
1860, Vaadedilen eyler, gznn nndedir, onlar seyreder; onca yok olan herey var olmutur,
Canm da, maln da Allah'ya sattndan karlnda cenneti almtr,
Byle bir sat yznden kr elde etmi, can zengin olmu, esenlie kavumutur,
lm, kt huyu deitirmektir; kt huy, tek Allah'dan gaflet etmektir,
Halka kar alak gnlllk, onlarla ho geinmek, onlara ziyadesiyle ltufta bulunmak deimlidir?
O eit huy bu cihna aittir; u halk iindir, yaamak iindir,
Gzel huy, Hakk'a ens olmaktr; bu eit huy, iyi kiilerle a\n cinsten bulunmaktr,
Gece - gndz huzurda, ibdette bulunup yzlerce sevin, yzlerce esenlik bulmaktr,
Boyuna gereklikle, akla bulumaktr; gece - gndz zlemle alamaktr,
Bundan maksadm, grnen namaz deildir; bunu temiz olmayan kii bilemez,
L
Din, namaz, ibdet, bir anlamdr ki neliksizdir -niteliksizdir, Ben sizin Rabbiniz deil miyim? Evet dediler
andan beri ki insan, o ada, manen Allah'yladr, Gerek namaz, o nurdandr, o nurdan gdlanr, o nurdan
meydana gelir, Esenlik onlara, peygamberler gnderilince o namaz eitli ekillerde getirdiler, herbiri bir ekilde
buyurdu, Kimin anlay varsa, namazn grnne aldanmaz, Can varsa kabul eder; nk susuz, testiyi su iin
ister, testide su yoksa ne iine yarar? Bylece, esenlik onlara, peygamberler de o namaza her surette halka
ulatrmlar, bildirmilerdir; erenler de o gerek namaz sem', nazm ve nesir ekillerinde lemdekilere
ulatrmlardr, Kim yemei tanrsa, yemek onun gdas olursa kseler, tabaklar onu yanltamaz; bilir ki br
ksede de ayn yemek var"
1870, Herkesin bir tek niyaz vardr ya: her peygamberlerin de ayr bir namaz vardr,
Can gibi gizli olan o cana ait niyaz ve namaz,
Her zamanda baka bir surette grnmtr; can arab, her eit kadehe konmutur,
Aza sunulmak, dile - damaa tattrmak iin kimi anakla, kimi kseyle, kimi kadehle verilmitir,
Kselere, testilere konmutur ama ksedeki arap ayn deil midir?
Kse deiebilir ama arap ayndr; herkes lr; dimi diri olan Allah'dr kalan,
Dnyda suret, ekil deiir ama anlam birdir, o deimez,
Testi, sarak baka - baka olsa da ar - duru arap nerden deiecek?
Bu namaz, nne n olmayan adan beri vardr; dnyya onu Adem gsterdi ama bil ki o, ezeldir,
Sonra her ada ekli deiti ama iyice bil ki anlam deimedi,
1880, O namaz, cannda olduka dima, ebed olarak diri kalrsn,
Sana, ibdetten baka hibir ey gerekmez; zti dnya yaay da ebed deildir, geer - gider,
Bilirsen, iyi huy budur; bundan bakas zti ar canllktr,
Allah'y tanyp bilmen iin soluktan solua kendinden, varlndan gemen gerek,
Bylece sen de kalmazsn, o da kalmaz; ikilik perdesi olmakszn o, yz gsterir,
nk ben ve biz, bu yolun perdesidir, Allah tapsnn perdesi,
Ben ve biz nedir? Bilmiyorsan ar canllk etme de benden duy,
Allah iin olmayan iyi - kt, herey, gerek olarak bil ki tmden ben'dir, biz'dir, benliktir,
Son konak birliktir; ama sen olmadka birlik nerden gerekleecek?
Kim, yok olmadan eyhlie kalkrsa, onun ekerinde aclk eseri vardr,
1890, Hani her solukta daacndan, miskten bahseden, fakat sarmsakla ekmek yiyen
adam gibi,
O, miskten laf eder - durur ama azndan sarmsak kokusu gelir
Aksine, birisi de az dolusu misk alsa azna, pis kokudan bahsetse de
azndan misk kokusu duyulur,
Sarmsaktan dem vursa bile sz syledike sana Tatar miskinin kokusu gelir,
Can, insan vasfindan arnd m, onun ktsn de misk say, iyisini de,
Ama iyi olmad m da, arnmad m da onun iyiliini, hev ve hevesten doan tm ktlk bil,
Hallc'in kfr, tevhidden yedir; nk o, perdesiz olarak padiah grmtr, Ulam kiinin sz, adam ulamaya
eker; ayrla dm kiinin szyse ayrla,
Allah eri, ne yaparsa iyidir; nk o, varlndan lmtr, ondan i gren, O'dur,
Onun kfrn man kabul et; onun derdi, yzlerce dermandan daha iyidir,
1900, Ona sarl da hr ol; irkinsen ktysen bile onun yznden gzelleir, iyileirsin,
eyhin sohbeti, her amelden iyidir; kim onunla oturursa, ibdettedir, O ibdet, gizli srra benzer; sevgiliye ulaman iin
klavuz olur sana, Padiahlar hizmetine koulan kii, canla - gnlle onlara doru kouyor demektir,
yle birey elde eder ki kimse ona nail olamaz; yle bir padiah grr ki hibir gz, onu gremez,
Allah'nn gc, sanat, gne gibi meydandadr; slakla benzeyen bilgilerse o denizdendir,
Herkes O'na can adn takmtr; herkes O'nu dnyy yaratan bilmitir,

Herey, canla - bala O'nu tesbh eder; periden, eytandan tut da insana dek her varlk, O'nun noksan sfatlardan arln
syler,
Tatan, kerpiten, saman pnden daa dek her varlk, blk - blk O'nu tesbh eder - durur,
LI
Yce Allah'y tanmak, erenleri tanmaktan daha kolaydr; nk yce Allah, gneten de daha apaktr;
bildirdiimiz gibi her ahs hneriyle, sanatyla bilirler, tanrlar; btn lemin de Allah sanat olduunu bilirler; bu,
nasl gizli olabilir ki? Hatt yetmi iki millet, O'nun Allahln ikrar eder; ama erenleri tanmak gtr; nk
onlarn sanatlar, hnerleri de kendileri gibi gizlidir, Allah dostlar kubbelerimin altndadr; onlar benden bakas
tanyamaz,
Ama gnl ehli olanlar, balktan karlm bedendedirler; fakat
1910, Onlar bulmak, pek yce, pek byk bir itir, Kelm, Hzr' akla aramad m?
Zamann padiah olduu halde Muhammed, Hak kokusunu Yemeniden almad m?
Yemen'den, Karen'li padiahn can kokusu gnlne eriince onu greyim demedimi?
Gene o, h ne kadar da zlemedeyim; beni kardelerime ulatr derdi,
Ashb- Suffa'nn yanna gitti mi, gnl srrn onlarn kulaklarna sylerdi,
nk onlar srra mahremdiler, hepsinin de ezelden gzleri akt,
Onlardan alacak srlar duyar, bu yzden de ho bir hle gelirdi,
Onlar szlerinden, arapsz sarho olur, glgesiz, apak bir gne kesilirdi,
Haberde vardr, varl yaratp tedbr eden Allah, cmertliinden, ltfundan,
Muhammed'e buyururdu ki:
Erenler, kubbelerimin altndadr; kadnn da gzlerinden gizlidir onlar, erkein de,
1920, Onlar, arayp taraa, kvranp dursa bile benden baka hi kimsecik tanyamaz,
nk onlar, burda gurbete dmlerdir ama benim nurumdan domulardr,
Nuru, nurdan bakas ne vakit, nasl grebilir eytan'n gz, huriyi nasl grr?
Bir cinsten olan bilmek iin o cinsten olmak gerek; yazandan bakas, yazlan nasl okur'7
Gizli lemde de, akta da dostlar, erenler, candr; o yzden de can gibi o
toplumdan gizlidir onlar,
Erenler, almakla grlemezler; meer ki onlar, kendilerini gstersinler,
Kerem ederler de yzlerini gsterirlerse szleriyle cehennem bile cennet kesilir,
Bylesine devlet kime nasb olur ki sarayda padiahla beraber otursun,
yle bir padiahla diz dize otursun da bir sofrada, ayn tastan yemek yesin,
Hani Mustafa ile Sddyk'n maarada bulunmalar, birbirlerinin kulaklarna sr sylemeleri gibi,
1930, Ayardan ekilip ikisi de maaraya gitmiti; rten Allah da onlar ayardan gizlemiti,
Gzcs - bekisi Allah olan kii, hibir surette kt bir zahmete dmez, eziyet ekmez,
Zamann olaylarndan emn olur; ona ne tehlike vardr, ne korku;bunu byle bil,
Hatt onun yznden, ona uyanlarn da iki dnyda ne korkusu kalr, ne amana kavuma kaygs,
nk o kul da padiahn huyuyla huylanmtr; Allah gibi, kendisine uyan, kimi alr - gtrr, kimi tutar - getirir,
Kimi ldrr, kimi diriltir; kimi padiah eder, kimi kul - kle,
Kimi arr, tapsna apna alrsa gklerin stne karr; kimi de srerse, o, yerin dibinde kalr,
Allah, onu kendisine nsb etmitir; onun her yapt i dorudur, gzeldir,
Onun eri ii, dorudur, yerindedir; nk eriyi doru gibi dzp koandr o,
Kimi eker alrsa, diriltir; onun buyruuyla khne kilim atlas kesilir,
1940, Cehennem onun buyruuyla cennet olur; tiken, gl bahesi hline gelir,
Derviler, gizli definelerdir; onlarla dp kalkana ne mutlu,
Yakn, yaknlarna kavumay arar; herkes nerden grecek onlar?
Karde, erlere kul ol, kle kesil; felek gibi onlarn evresinde dn,
bdetin z-zet, onlara kulluk etmektir ; kim onlarn yzlerini grdyse murada erimitir,
Ykk yaps onarlr midiyle sevinir - durur bzs da;
Gerei bilmeden yola der - yrr; hli, kimi iyi olur, kimi kt,
Hak erinin nazar dmemitir ona; kr gnlnn iki can gz almamtr,
Hak erinin nazar, insana gerek man balar; nefse anlay: akl - fikir ve din
ihsan eder,
Gereklik nm serpilir sana; burnuna ordan bir kokudur, gelir,
1950, Onun nn vuruunu kabullen de ylece dur; kazma gibi her aacn
dibini kazmaya kalkma,
Her bedende can definesini arama; Allah ereninin eteini tutda onun
evresinde dn - dola,
nk onu, gene onun yla grebilirsin; ama dinszsen din tadn tadamazsm,
nk gznde o nur yok, nerden onun nurunu greceksin?
Kulan, akln, banda olsayd da alsayd, kapal gzn de, kulann sayesinde alrd,
Ama sen, ahmaklndan dzene sapmadasn; olgun eyhin srrn nerden kabulleneceksin?
Ayan gevek, din yolunda topalsn; deil m ki er deilsin, kadn gibi oturadur,
Gereklik ayaktr; deil mi ki ayan yok, bu yolu nasl alabilirsin sen?
Bu yolda cmertlik, can vermektir; cann feda et; edemiyorsan herze yeme,
Rind olan, balariyle oynayan klar hepsi de avlanmakta, alc doan kesilmitir,
1960, Allah akyla len klar, dirilie ererler, can mlkne shib olurlar,
lmde dirilii grdkleri iin de boyuna lmn evresinde izginip dururlar,
Hepsi de varlklarndan yok olmular, alalmay, sarholuu semilerdir,
Zti ycelik de bu alaltadr; varlkta kalan kiidir yok olup giden,
Tersine aklm nal gr de anla; a uykuya dalm kii tez uyan,
Bu dnynn iyisi, kts, Riyadr; gze su gibi grnen seraptr,
nsan, iyi - kt tiken, yahut duman, ryada ne grrse,
D yorucuya syleyince o, grdnn tersi, kar demez mi?
Ryasn syleyince, dte gamlysa, iyice bil bunu, sevineceksin der,
Ryada kendini lm grrsen, bil ki der, mrn uzun olacak,
1970, Gaflet uykusu da buna benzer, sonunda btn gam, sevin olur,
Ecel gn, bu uykudan uyannca, iin tersini grrsn,

Gaflet uykusu, bu uykudan da ardr; o denize benzer, buysa sudan bir katre,
Bu uykudan insan, bir barla uyanr ama o uykudan bin barla ya uyanr, ya uyanmaz,
Hibir kimse yoktur ki kendi varlnda, benliinde kaldka Allah'ya ulasn,
Peygamberlerin barmaktan seslen tkendi; sesleri taa tesir etti de gene gaafillere
tesir etmedi; ylesine bartan haberleri bile olmad,
Sel gibi bar, onlara serap grnd; nk hepsi de uykuya dalm-gitmiti:
Erenler feryd edip dururlar; uyuyanlar Allah'ya arrlar,
Ama onlardan hi kimse uyanmaz da uyanmaz; h aman u aman bilmeyen ar uykudan,
1980, Yrabbi, bu zan, ne biim bir uykudan meydana geliyor ki hi
kimse bu uykudan uyanmyor,
Btn bu naralar, bu sesler, bu kkreyiler, hibir kulaa tesir etmiyor,
mrleri sona erdi de o soluk, bir solukcaz olsun onlara tesir etmedi - gitti,
lye bile hayat veren o soluktan canlar, hi mi, hi kurtulua ermedi,
LII
Mnct
Ey Allah, halkn elini tut, bir solukcaz olsun, onlara ltfet,
Rahmetini esirgeme onlardan; Ay'n bulutla gizleme,
Herkesi, hereyi sen yaratmadn m; btn varl, yokluktan sen satn almadn m?
Her kadn, her erkek, senin sanatnla, senin kudretinle var olmad m?
Hepsini de sen, zahmetlerinden kurtar,
Herkesi rahmetine garket; herkesi varlk zahmetinden sen kurtar,
Umm olan rahmetin, kimseden esirgenmez; ileri gidenler de, geri kalanlar
danimetlerine garkolmulardr,
1990, Ama o hli anlamazlar; cmlesinin gzlerini sen a ey padiahm,
nk ak, gizli, iki dnyda da senden baka yetitiren, gelitiren yoktur,
Ey padiahm, bu mlkten baka, can leminde de yzbinlerce cihann vardr,
yle cihanlar ki onlara kar bu lem, bir kl bile deildir; o denize kar bu, bir testi bile saylmaz,
Bundan dolaydr ki ey iki cihann da snd padiahm, Kur'n'dan adm,
Din gnnn, ceza gnnn sahibi taktn, hereye, herkese hkmn yrr senin,
Bylece de varlk leminde, senden baka buyruk sahibi, senden baka ulu
olmadn bilirler,
Ortada bir perde yoktur, Ki bir kimse, bu, ondandr, ona kouyor diyebilsin,,
Beden perdesi, beden sebepleri yok olur; ne ok kalr, ne az; yalnz sen kalrsn,
O lemde, perdesiz, rtsz, senin kudretin grnr; kklere de sen buyruk yrtrsn, byklere de sen,
2000, Herkes, aydn gn gibi anlar ki izin de sendendir, ayak ba da senden,
Bir hikmeti de udur : Bu dny, hiret lemine kar aalktr,
Dnyya bir nem vermedin de hiret padiahln setin,
u byk, u oturamakl dny, senin padiahlna kar aa grnd,
Birisi, padiaha, klhan padiah dese, bu sz dorudur,
Dorudur ama, padiah ululamak bakmndan, ona byle bir sz sylemek ktdr, yanl saylr,
Ey kudreti, yeri de dolduran, g de; dn odasnda perdesiz yz gster,
Ey bilen Allah, bilgin bilen kiiyi de kaplar, bildiini tutan kiiyi de,
Ey gc yeten, sana aciz yoktur; iki lemde de olmayacak ey, gcnle olur - biter,
Ey gnlleri de, balan - baheleri de aydnlatan; ey yeri de, zaman da bezeyen,
2010, Ey inananlar nimet yurdu cennete alan; ey kfirleri cehenneme atan,
Ey kfirleri balaynca canlarn dinle bezeyen,
Ban, sebebe, illete bal deil, iki dny da bir sfatndan var olmu"
Ey sular rten Allah, bir baknla yzlerce su yok olur - gider,
Btn o hatlar doru olur; o sular, tmden sevap kesilir,
Ey acyan, yceye de, aala da ba, cmertlii klavuz olan,
Bize acynla bir baktn m, tortumuz, ar - duru olur,
Ey ceza vermekte acele etmeyen, denizi andran ilminle dmanlarna bir ltfettin mi,
Hepsi de erenler gibi salnmaya balar; gl bahesi gibi alp glmeye koyulur,
Hepsi de korkusuz, pervasz, emin bir hlde yrr; hepsi de olmayacak,
yaplmayacak eylerin evresinde dnp dolar,
2020, Geceleri de, gndzleri de sular ilerler; rkntsz, ziyana doru giderler,
Ancak buyruunu candan tutan peygamberlerin, haslarn bundan mstesnadr,
Geri kalanlarn hepsi de a padiahm, ilminin yznden nefse ram olmu, hev ve hevese uymutur,
Hilmin sonsuz olmasayd hi kimse benlie dp aldanmazd,
Ey kerem sahibi, an az kereminle, o ihsan denizinden Htem gibi pek ok kii belirdi,
Ey hkm ve hikmet sahibi, btn canlara, btn bedenlere hkmn yrmekte,
Bu sonsuz, byk bir hikmet; bunun pek azm bize rettin,
Yrabbi, bize verdiin bu nimetlere shib olmak, haddimiz deil ama senin ltuflarm,
herkese ummdir,
Ey elden tutan, nne n olmayan cmertliinle alak nefsin elinden ancak sen kurtarrsn bizi,
Yoksa onun elinden kimse kurtulamaz; kimse, kolunun gcyle onunla savaamaz;
ona kar duramaz,
2030, Ey Mevl, bylesine kat, bylesine gl ba, senden baka kim zebilir
bizden?
Ey her ba aan, bylesine bir kilidi, iki lemde de senden baka kimse aamaz,
Hadi, biz kendimizden geelim de sana ynelelim, sana varalm; nk sen, bize bizden yaknsn,
Bu dua da senin bann ltfundan; yoksa klhanda ne diye gller bitsin,
Ey neliksiz - niteliksiz Allah, damarlarmzda, iliklerimizde, kanmzda
yryp duran aklla anlay, senin keremlerinden,
Nur denizi iki- para ya iinde akp gitmede, dalgalarysa btn lemi tutmada,
Bir et parasn dil yapmsn; hikmet seli ondan akp duruyor,
ki kulak deliinden sonsuz bir ana yol amsn; t cana dek gidiyor,

O cana ki btn var olanlarn asldr; lm ruh bile onunla canlanr,

Ey bir kokmu erlik suyundan beenilir bir gzel yaratan;
2040, Leyl, Vse, irin gibi saysz, eker gibi tatl gzeller halkeden,
Selvi boylu, Ay gibi parlak alnl, erguvan yanakl, kara gzl, La'l dudakl, inci dili, ok kirpikli
yay kal:
Misk gibi simsiyah ikiye ayrlm sal; ene topa elma, ebedem ipek gibi yumuak,
Nzik bedenli, ince belli, bir dnynn sabrn, karrn alr gzeller meydana getiren:
yle gzeller ki herbiri Mecnun gibi yzbinlercesini kendisine hayran eder, meftun eder de,
Aklar, varlarn - yoklarn yele verirler, basz - ayaksz, kimi dan yolunu tutar, kimi ovann;
Yaknlarndan, kendilerine balananlardan koparlar: kanlarndan, oullarndan bezerler;
Onlarn ak havasna derler, mala - mlke, bezentiye-altma bo verirler:
Dni - dnyy, ad - san yele verirler, savururlar da, ne olacaksa olsun derler,
2050, Onlarn akn canla - gnlle satn alrlar; dertlerini seerler de derman atar - giderler,
Ey bir katreden umman meydana getiren, ey en aalk zerreyi parlak bir gne hline koyan,
Bylesine hklarla, kanlarla dolu olan bedeni, senin gzelliinin dr ki ylesine ll hle kor,
ylesine gzel gsterir: yoksa ey padiahm, gnl, bala nasl kaplr, ne ilgisi var ?
Balktan bir zerrecik gzellik grnd de dnydakilerin gnllerini de kapt, canlarm da,
Sonu olmayan gzelliinin gnei bir parlarsa, onun parltsna kim dayanabilir? Syle,
Kara balktaki su bile byle olursa ey balarda bulunan, dilekleri veren
Allah, balksz su nasl olur, nice parldar ?
Ey tehlikelerde kullara yardmc olan, llerde, denizlerde onlara yardm eden ,
Ey Halife atei ba - bahe hline getiren, o atei ona gl - fesleen yapan, Tehlikeler bile seninle irfan ba kesilir;
bakasylaysa ateler kayna,
2060, Ey kullar zanlarma gre i baaran, biri sana kar iyi zanda bulunur, amana erer: br kt zanna der,
korkulara karlr,
Kimisi nee, mzik lemindedir; kimisi skntya ynelip bunalm,
Kimisi varn - younu yitirmi: kimisi dilemi de ganimetler elde etmi,
Kimisi hznlerle helak olmu, ebed olarak tufana batp gitmi,
Balklarn oynat denizinizde onlara hayat suyu var, bu, nede gzel bir gda
Eyvanlar olsun ki yeryznde uan ku, o denizde lr:
bense, ancak bana farz olan dedim, gerekeni yaptm,
Bundan sonra arayp taramak size der: aknl brakn da yaama dileyin, zevki arayn,
Ne hotur o dem ki topraksz - tozsuz, apar suyu aikre iersiniz de gnl sevince dalar,
Balk gibi o usuz - bucaksz denizde dnp dolan, yzp durun artk,
Varlk belsndan, benlik zahmetinden kurtulun da o yana dnn,
2070, Dudaksz-damaksz araplar iin: ra gibi kpn iinde kprp coun,
Sonsuz irete yeni batan balayn: perdesz-engelsiz onu kucaklayn,
u iki- gnlk yaay brakn da gene aslnza ynelin,
Bylece de, bizimle beraber u yola dn: hepiniz de o padiahn yzn
grn,
Hepiniz can dnysnda koup tozun: hepiniz de cannzla oynayn,
Bu dny, canlar dnys deildir: mekansz lemdir canlarn mekn,
Bu dny, bedenimizin yeri-yurdudur: canlarn yeri-yurduysa ne'v cennetidir,
Biz ilerdeyiz, bu dny nerde? nk biz, meknszlk lemini yurd edinmizdir,
Biz bu yerde konukuz: bu yanda kalacamz sanma, Sonunda oraya gideceiz: gene gnlmze shib olan sevgiliye
kavuacaz,
2080, Bir i iin evinden kar, yurdundan aynhrsan, iine gider, o ii bitirir, gene konana dnersin,
Ne diye yolda, sokaklarda elenip kalacaksn? phe yok ki evine dnersin gene,
Erenler de bunun gibi Allah tapsndan bu yana bir i iin geldiler,
O i tamamland m, dnp giderler, dosta kavumadan ne diye mzgansnlar, elensinler '?
te - gte olan gk de erenlerden klanr, yer de,
Erenler, Hak gneinin nurudur: ondan da te yedinci kat gktendir onlar,
Erenler, apardrlar, geri kalanlarsa, tortudur; onlar, Hak'tan gayrisini gnllerinden, kkten kazmlar, yok
etmilerdir,
Gne, ta la' l yapar; ama ta glgeye giderse l'l olmaz,
Senin, gerei gren gzn varsa, gzn aksa onlarda Allah tecellsini gr,
Byle bir gzn yoksa, yr, onlardan, byle bir gz iste; pelerine d de kullar gibi ko yr,
2090, Onlar da sana Hakk' gren gz balasnlar: bylece balaryla dnin -mann artsn,
Ta, glgeye korlarsa gne ndan bir pay elde edemez, eyh de gnee benzer, sense tasn; ondan bakasndan
o rengi nasl elde edebilirsiniz ki?
Ondan bakasn glge bil de ka; ona sarl da la'l ol,
eyhin sohbetini canla - gnlle se: glge gibi ondan hi ayrlma, ondan bakasna bakma,
Bylece sen de sonunda ona dnersin; bedenken tmden can olursun,
Topraktan olan bedenin, onun sayesinde altna dner; hatt altn de ne? inciyle dopdolu deniz kesilir,
Onun sohbeti, her solukta seni, Mesh gibi ayaksz olarak ge adrr,
LIII
Mrdin ii, eyhin huzurunda, almadan, abalamadan baa kar ve mrd,
maksadna ular, Netekim biri, gemide, hibir ie girimeden uykuya dalsa, anszn,
yle bir ile varm olur ki karada, aylarca yrseydi oraya varamazd,
Allah antlsn ululasn eyh Salhaddn, Veled'e, benden baka bir eyhe bakma ki
gerek eyh benim; baka eyhlerin sohbetleri ziyan verir; nk bizim nazarmz gnetir, mrdse ta,
Kaabiliyeti olan ta, gnein y la mutlak a l'l o lur;
o nlarn nazarlarysa glgedir; kaabiliyeti olan ta,
gnein ndan ekilip glgeye gitse l'l olamaz demesi, bunu anlat
Hani gemi, denizde gider, insanlar, adm atmadan ehirlere gtrr ya;
2100, nsan, gemide ayan uzatp yatar, uyur; derken anszn Taraz'dan
Sen de bylece eyhin huzurunda otur da sonunda kendini nura garkolmu gr Ta,

ba gsterir,

gnein ndan, hararetinden kamazsa sonunda l'l olmaz m ?,

Mridin gidii de nianszdr, izsiz, neliksiz - niteliksizdir: kim bunu bilmezse aalk bir kiidir,
eyhin sohbeti, Allah'y gafletle antan da yedir; nk onun sohbeti, kendisinden deildir, Allah sfatlarndandr,
eyhle oturup kalkan kii, fkeden de arnr, tertemiz olur, kibirden, kinden de,
eyhin sohbeti, Allah sohbetidir; iki grme; eyh, Hakk'n rahmetidir,
ki gren, perde ardnda kalmtr; ylesine bir sevgiliden haber alamamtr,
Tek kiiysen iki grme; bir gr de dosta kavu,
Birgn Salhaddn bana dedi ki: Benden bakasn seme,
2110, Ey Veled, bil ki benden bakas, ak - gizli, hibir ey deildir,
Bunu gerek olarak bil ki Ar da benden darda deildir, Krs de, gk de, yer de,
u topraktan yaratlm bedende Allah nuruyum ben; topraktan deilim, gklere mensubum,
Sonunda da melek gibi felee giderim; ylece yedi g aanm,
nk benim ztm, Allah ztdr; btn gnl srlar da sfatlanmdr benim,
Btn temiz ruhlar beni aramaktadr; azsz - dilsiz beni anmaktadr,
Sen srsn, bizim cammzsa ba; srr olmayan ba, eek bandan da aadr, kuru bir yulardan ibarettir,
Benim Ay yzm parlad, grnd m, btn melekler, yldzlar gibi ruhumun evresinde dnmeye balar,
Ruhum, soluktan solua yolculuktan; sen sanma ki onun bir yeri var, bir karr var,
Allah, Hergn bir tedbirde dedi; bizim iimizin ne snr var, ne kys,
2120, Herkesin yolculuu, kendine gredir; herkes, lyk olduu yere yolculuk eder,
Allah erinin yolculuu, nelie - nitelie smaz; alt ynde de ycedir, ynszle ynelir o,
Onun yoluna ne ayakla gidilir, ne yryle varlr; konann ne tavan vardr, ne duvar,
Onun yolunda ne ayak vardr, ne adm; kona, duraysa sonradan yaratlm deildir; nne n olmayan lemdendir,
Ba, ayak, bedene gredir; can yolunda ne erkek vardr, ne kadn,
Cann gidii manev giditir; cann tavan, divan mnevi,
LIV
nsann yryp yol al, kendinden kendine olmal; hlden hle dnmeli;
bilgisizse bilgin, gamlysa, sevinli; skntlysa ferahl bir hle gelmeli,
Hani l'l ta gibi; o daadm atmadan, anlam bakmndan yol alr da l'l olur,
Bunu ve esenlik O'na, Mustaf'nn iki gn ayn olan aklanmtr hadisini anlat
Seilmi tan l'l oluu gibi hani; o da kendi varlnda gizlenmitir ya,
Yolcudur, yol alr ama gizli gider, gidii grnmez; iin sonundaysa mcevher olur,
Herkes bilir ki o, uzun bir yoldan geldi de bu ycelie eriti,
Ycelii yol almakla buldu, durmakla deil; durmay secseydi aldanr - giderdi,
2130, Mustaf, kimin dnyda iki gn ayn tarzda geerse o aldanntr dedi,
Bu pazarda aldanmtr o, hem pek aldanm; sonunda uzun uzadya alar, feryd eder,
nk aldand meydana kar, o mahrum kalm kii, dertle elini diler,
Kimin bilgisi, tany, gnden gne artarsa, iin sonunda dzene giren, ii gelien, odur,
Her an ycelmeyen kiinin yolu, sonunda cehenneme varr,
Deil mi ki cansz deilsin, koa - koa yr, can lemine doru git
Kendinde, varlnda kalan kiiye eyvanlar olsun; o iyilemez, ktlkte kalr,
Yandan - ynden, yanszlk - ynszlk lemine gidemez; yokluk lemine yz tutamaz,
lemin bezentilerine dalar, beden hapishanesinden darya kamaz,
O ahmak, kendi kanna girmeye urar; cann u kuyuya atar - gider,
2140, Ne mutlu o kiiye ki yolculuktadr; iyiden de gemitir, ktden de,
Her solukta aktan yem bir ders alr; kendisini kinden, garezden kurtarr,
Can, boyuna yoldadr, yolculuktadr; ku gibi ak havasnda kanat rpmadadr,
Kendinde, yola d, evden deil; yola d, yr de can, sevgiliye kavusun,
ylesi istenen dostu dilemekteysen, candan, o sevileni seviyorsan,
Onun ak arabn dudaksz - damaksz i de varlktan kurtul, tammiyle yok ol,
Sen kalmadn m tek olarak o kalr; o gnee kar Sha yldz gibi yok ol - git,
Yok ol da anla ki sen, bir bahneymisin; var olan tmden oymu sense birmasalmsn,
Bu bir gzbadr ancak; deilse bir baka var olan gster, ondan bakasn belirt bakalm,
Ba gzl gerekten de adr, gzdeki perdeyi ancak Allah nuru aar,
2150, Allah nuru yardm etmedike cangz alamaz; kimse de Allah tecellisini gremez,
nsan, kendi varlnda olduka onun yzn gremez varln odur, u
benlikten kmaya bak,
Denizdin sen, imdiyse katre gibisin: yr, u darda kalmay brak da denize dal, deniz ol,
Dal denize de gene deniz kesil: onun ztnda, ltfunda, kahrnda mahvol,
Yr, zttan, eten - eitlikten, soydan yok ol da tek bir Allah kendi vasfyla vasflandrsn seni,
Sen kalmazsan o vakit var olursun; fan varlkta bky olan can ara,
Korukcaaz gide - gide zm olur: karanlk gitti mi, yerine nur gelir,
O ekmek bedeninde sinmedike cana benzeyen o salt dirilik nasl peydahlanr'
Tutya gze srld de kalmad m, gz olur, adna gz karas denir,
Cansz ey de yoklua byle gidevse nur kesilir: yolu grmeye balar,
2160, Diri olan can aklnla bir kyasla: yokluktan nasl var oldu ?
yle bir yere koydular o can ki orda yer - yurt yok: yle bir yerdeydi ki orda
gk de yok,
LV
Allah'n yeri genitir yetinin tefsiri, Bu yer, manev yerdir; haddi, kys yoktur, Btn akllar, melekler,
ruhlar, o yerde yer - yurt tutmulardr, eyhin ok yce kerametleri vardr, nrd onlardan faydalanr; nazarnn
tesiriyle grmeye balar; aydnlanr, tertemiz olur, beden hapsinden kurtulur, ecel klcndan hals olur, eyhten bu
eit hermetleri gren kii, dny kerametlerine bakmaz - Orda, ona bir fayda yoktur ki oraya baksn, oraya
ynelsin, Sz gelii, mrd yemek, uyumak gibi bir ie dald m eyh ona, filan eyi yedin, ne fayda elde ettin
dese, kendi de ne yediini bilir ya, ondan yeni bir bilgi elde etmez, Ama gayb srlarndan haberi yoktur mridin;
eyh, ona bunlar anlatrsa mrd, pek byk bir fayda elde eder, Kim bu eit kerameti grrse, aalk
keramete ba emez,

Allah, yeryzne, pek geni dedi: ama bu geni yerin yolu yok olmadka alnamaz,
Yoktan ne lemler yaratmtr: ycelik, aalk yokken ne dnyalar halketmtr,
Yersiz, gksz, ne biim alacak bir lem yaratmtr ki orda ne gndz vardr, ne gece,
u dny gibi, ondan da geni, akla - hayle smaz yzbinlerce lem yaratmtr,
Bu dny bedene benzer, o lemse cana: bu dny sanki o ummann bir kpdr,
Arlk denizine kar kpk nedir ki, ne yapabilir ki? Aalk bir dalgadan bile aadr, hitir, yoktur,
eyhin de ylesine kerametleri vardr ki bu, onlarn en aasdr,
Bir mride baktmyd, onun ta gnl inci kesilir,
217O, Bir yerde kalakalm bir katreye benzeyen can, o bakla bir deniz gibi dalgalanmaya balar,
Mrd kr bile olsa ona gr balar; yldzsa Ay olur o mrd, gne olur - gider,
Ondan bu eit kerametler gren, eit - eit gayb srlan duyan mrd,
Bundan daha gl bir keramet, bundan daha gzel bir niane arar,
eyh, insanlarn, yabanclarla, yaknlariyle, oullariyle neler yaptn, neler
ettiini tmden bilir; bilir ama rter, sylemez; sylemeyince de bilmiyor deme sakn,
Kimin gre shib olan anlay, akl - fikri varsa bilir ki o, hepsinden de haberdardr;
O, senin ne yaptn, yahut ne istediini, ne yediini, ne itiini bilir;
A m istiyorsun ekmek mi, helva m; yoksa gereke birisini mi aryorsun; hepsini bilir,
Ama bu keramet, pek o kadar byk bir keramet deildir; bu keramet,bedenlerin paydr ancak,
2180, Ne yaptn bilir, ne dua istediinden, nasl sndndan habersiz deildir,
Yalnz bu kerametlerden hibir ey artmaz; sylese bile iittiin sz zti
biliyorsun sen,
Fakat senin gznden gizli olan eyi syler, sana bildirirse, gryor demektir,
Evinde, bir bucakta, altnla, gmle dolu bir define olsa da,
Sen o definenin nerde olduunu bilmesen, kimi saa, kimi sola, kimi burnunun
dorusuna yryp rpnsan,
Onun nerde gml olduunu sana bildiren kii, adet definenin nerde gml
olduunu bildiren kttr; sen onu se, ona yap,
nk o hikmettir, senin yitik malndr; neyi yitirdiysen ondan ara,
Yitirdiin kumalardan biri, erlik eder de cmertlik gsterip sana verirse,
Ona hizmet et de bakasn da versin; can denizinden inci balasn sana,
Pek ok defineler elde etmek iin kendini ona smarla, ona kul - kle ol,
2190, Onun nnde l de bey ol; hereyi anla, hereyden haberin olsun,
Onun civarnda korkudan emn olursun; a m'min, hlden hle dmekten de stn bir hl alrsn,
Yerin - yurdun, yokluk dnys olur,
Allah'dan yardm grrsn, sman Allah taps olur,
Hak var olduka, ki dima vardr,
sen de var olursun; btn halka nur saarsn,
Onun nnde len, dirilir,
2200, Kim ona kul olursa padiah kesilir; melein de snd kii olur, insann da,
Kul, kadehe benzer, padiahsa araba; ne mutlu o kadehe ki arapla dolar,
Onun bak kimyadr, bedense bakra benzer61; gerekten de her aalk kii, onun yznden Allah tecellsini grr bir
hle gelir,
Le tuzluya dt m, gzelleir, arnr, deer kazanr,
Oysa tuzlu da onun aalk bir kulu deil mi; oraya den herey, ona ram olmaz m?
Kendi sfatn brakr da ona dner, rmaktaki pislik gibi hani,
Pis eye su stn oldu mu, o pislik suya zarar vermez,
Hatt pislik suda yok oldu mu, o su, ihtiyar da artr, genci de,
Akar su, pislie st olursa pislik suya ziyan vermez, suyu pislemez,
Gene biz, padiah Salhaddn'e gelelim, dudu gibi onun ekerini ineyelim,
2210, Veled'e dedi ki; gnln, canla - bala beni satn aldysa bana mrd ol,
Veled, cevap vererek a padiahm dedi, bu ada senin benzerin yok,
Sen ycelikle halktan gizlisin; kim bilginse, nasl bir mden olduunu bilir senin,
Bir tortuyla apar bir hle soktun beni: sarho olup kendimden geince de gnln benden aldn,
Oysa gnlm senin elinde bir doana dnd; nereye srersen sr beni, dner, gene sana gelirim,
Beni arman, tapndan srmenin ayn; tapma geldim mi, byrm, ycelirim sanki,
Rahman, Syle, gelin de buyurdu; bunu, bilenin bilmeyenden ayrlmas iin emretti,
Elest gnmn ahdnda onunla bulumak, ona kavumak arabyla sarho olan,
Ayrlk mahmurluunu ektikten sonra gene buluma arabn tatsn diye buyurdu,
Yoksa buradan gitmeyen, tekrar nasl gelir buraya? Ama bu yaknlk de her
aalk kiiye nerden yakacak?
2220, Ayrlktan sonra bulumak tatldr; bu buluma yznden neelenmeyen kiidir gaml olan,
Benim katrem, senin yznden deniz kesildikten sonra bulumak incisini aramaya koyulaym,
Beni seyret de gr: Boyuna akla coup kpryorum; dalgalar denizi rtyor, gstermiyor,
Gzler, o dalgalan grsn de o coup kpre asn diyor,
Sanat eseri de, ister aalk lemde olsun, ister ycelerde, dalga denizi
anlatt gibi sanatkr anlamaya yarar,
Sanat eseri, sanatkr grmemeleri iin bir perdedir; grenlerin, can gibi o eseri seip almalarn salar,
Ama gr ehli, bunun aksini bilir, onlar, o solukta sanat eserinden Hakk'a yol alrlar,
yide de, ktde de onun yzn grrler: gereklikle onun akn seerler, yi - kt, ister ltuf say, ister kahr, hep
denizin dalgalardr sanki, Cennetle cehennem, ondan belirir; onun iki sfat vardr: Cefa, vefa,
2230, Ltf, vefas, cennettir; bunun aksi, cefsysa mihnet,
Dnydaki kahrla ltuf Allahdandr: bu ikisi, sizin yaratlnzda da var,
Bundan: yzlerce dnya gl bahesi kesilir; brnden balar - baheler klhana dner,
Salhaddn bana, dostum dedi, t vermeyi brak: bundan byle benim vasfmdan baka bir sz syleme,
LVI
Veled'in, Allah antlsn ululasn, Salhadn'e kar te, irfana dir sz sylemeye kalkmas;
onun da, ben senin kalmaman, yok olmam istiyorum: senden t veren,

marifete dir sz syleyen ben olaym,

nk birlik lemine ikilik smaz buyurmas ve rnek vermesi
Bylece de bileyim ki sen, benimsin: ksn, bizlikten, benlikten darsn,
Ortada sen yoksun, yalnzca ben varm: buraya asla iki smaz,
O eyhin hikyesini iitmedin mi; hnerde, bilgide, hereyi baarmada gl olan o eyhin olayn duymadn m?
Hani mrd, kapsna geldi de kapy ald; o da kimsin, syle dedi,
Mrd, kulunum padiahm, benim deyince, git dedi, kapy aan yok,
aresiz mrd hemen geri dnd, Bir yl ba bo dolanp durdu,
2240, Bir yl yolculuktan sonra ertesi sene gene geldi, kapy ald,
eyh gene kim o dedi; mrd, benim deyince, sana kapy aamam dedi,
Yllarca eyhten mahrum oldu, piti, olgunlat: sonunda ii anlad,
Ayrlndan boyu iki bklm oldu da gene geldi, kapy ald,
eyh, kim o deyince sensin dedi,
eyh, deil mi ki benim dedi: ne diye darda durup kap halkasn alaym?
Kapy at da ona, senden senlik geti ya ey gz gren dedi:
Deil mi ki sen deilsin, yalnzca benim; o hlde evim, a bilgin er, senin maln - mlkn,
Bizim konamz birlik lemidir: gnlmze iki smaz,
Deil mi ki ben oldun, gel; deil mi ki gl kesildin, gir u gl bahesine,
Gln saylarnda nerden ikilik olacak'7 Gl oldun ya, artk senlik tikeni kalmad,
2250, Bunu apak sylersem, bey de batan kar, tacir de,
Hepsi de arap imeye koyulur, aka der; hepsi de yldz gibi parl - parl k saar,
Hepside basz - ayaksz can kesilir; hepsi de mekndan kar, meknszla varr,
Hepsi de sevgilinin akyla yanar - erir; kimsenin iyisine - ktsne aldr etmez olur,
Hepsi de ak deryas gibi ar - duru bir hle gelir; hepsi de aktan dem vurur - durur,
Ona, deil mi ki dedim, yabanc deilim; deil m ki dost olduunu apak anladm:
Gerekten de seninim ben, gereklikle seni severim ben,
Dostluk, ayn cinsten olanlarda bulunur, eytan nasl olur da insana ynelir, onunla e olur
Seni adam - akll sevdiimden, gece - gndz sana yz tutmadaym,
lydm, seninle dirildim; sen padiahlar padiahsn, bense kulum sana,
2260, Ben adet bedenim, sense cansn: sen gnlsn sanki de ben dilim,
Sen ne dilersen ancak onu sylerim: sen nereye yollarsan canla - bala koar - giderim,
Sen ressamsn sanki, bense pergel; zaman - zaman, sen benimle i grrsn,
Bir gl bitirirsem sendendir o; tiken bitirirsem de benden bilme onu,
Ortadan ben yokum: hep sensin iyiliinde - ktlnde cilvelenen; ikilik kalmad - gitti,
yi - kt, ne yapyorsa Allah yapmyor mu: susuzu kahr sopasyla dven o deil mi?
Kfirlere bir hayli nimetler veren, inananlar zahmete sokan o deil mi?
Bu ikisini bir grmeyen kiinin gerekle al - verii yoktur; phededir o,
Ona kfir de, mslman adn takma; diri olsa bile cann l bil onun,
LVII
Allah'ya ulam eyh, ne yaparsa onu, Allah'dan grmek gerek, nk eyh, lmeden lmtr; ondan igren
Allah'dr; o, Allah'nn elinde cansz bir lete benzer; netekim marangozun elinde bk ve testere, ressamn
elinde kalem de byledir, Allah antlsn ululasn, Salhaddn'le Veled'in arasndaki olay, uzad - gitti ve Veled,
anlad ki iin z - zeti dnceyle, anlayla yz gstermeyecek; o hlden vazgeti bunu anlat
2270, O bilgin er, eyhten ne gelirse ylece bil ki bu, Hak'tandr, Hak'tan ayr deildir,
nsann kulland let ne yapyorsa, Attn zaman sen atmadn yetini oku da ii anla,
Allah dedi ki: Ahmed-i Muhtar lettir; ondan i gren, i yapan benim,
Onun yaptn ondan grme; o varlndan lmtr, benimle diridir,
Bknn, keserin hareketi, marangozdandr; Peygamber'in hareketlen de krklar onaran Allah'dan,
Kr deilsen gzn a da erenleri dmandan ayr,
Erenler incidir, dmanlarsa ta; erenler apardr, dmanlarsa kir - pas,
nciyle ta bir sayma; eee benzemiyorsan bunu ayrdet,
Erenler salt nurdur, dmanlarsa kr; erenler tatl sudur, dmanlarsa ac, tuzlu su,
Erenlerin vasf dile smaz; deniz, olua sar m hi?
Dnyda her eren, Allah srrdr; phe yok ki sr da yabanclardan galidir,
2280, Yaratkta gizli olan bile bilinmiyor; artk yaradann srr, nasl olur, bir dn,
Allah ereninden haberin olursa bil ki yere de can kesildin, ge de,
z oldun, yoklua erdin; gne gibi hereys k saarsn artk,
Onlar gren, onlardandr; yabanc deildir, yaknlardandr o,
Ama ereni de eren grebilir; Mustaf'y Al grr ancak,
Kuzgun, hibir vakit blbl e - dost olarak semez; nk bir cinsten olanlar, ayn cinsten olmayanlarla e dost olmaya lyk deildirler,
te aramzda buna benzer szler geti; bylece de olay, sze smaz bir hl ald,
Sonunda anladm ki gerek, szle anlalamaz,
Sz, dedi - kodu, yola perdedir; ulama yolunda dedi - kodu, bir hitir, ie yaramaz,
Dedi - kodu, varlktr - benliktir ve perdedir ancak; varl seen, benlie brnen, ldr,
2290, Yalnz varlktan olmayan, benlikten gelmeyen sz, zevkten, saradan, sarholuktan baka birey
deildir,
Fakat byle szde pek azdr; bunu bil de sz Allah'dan dinle, insanlardan deil,
Cin arpm, iyi saatta olsunlara karm kii sylenir-durur: iyi-kt, her yana dner, koar,
Ama her sz, her hareketi, iyi saatta olsunlardr; o Mslman, bu szlerden de uzaktr, bu ilerden de,
arap ien kii de buna benzer; diline kfrler gelir, svp sayar,
Herkes, o sylemiyor ki der; o szler ikiden meydana gelmede,
Sarholuklarn z olan Allah arab, varlklarn arna da fettir, argacna da,
O arapla sarho olan kii, iyice bil ki adam - akll yklr - gider, kendinden geer,
Da gibi varl saman pne dner; kimi kendinde deildir; kimi yalpalar -durur,
Yalpalamas da ayndr, kendinden geii de; nk o iki, onu kendinden almtr,

2300, Sarho olduu vakit bir sz sylerse, Ol buyruunun verdii sarholuktandr o sz,
Sylerken de o, arada yoktur; tpk uyuyan kiinin ryada, yapt iler gibi,
Adam, ryada iyi - kt iler yapar; fakat bu yzden nedamet eliyle dizlerini dvmez ki,
nk bu ileri bilerek, isteyerek yapmamtr; bu iler, onun ihtiyar elinde deilken olmutu,
Akln varsa szn kalan ksmn anla; ben remizle syledim, Bu szn ne haddi vardr, ne sonu; sen o yeryznn,
o zamann padiahn anlat63, Sus, t verme, syleyeceksen benden syle dedi,
LVIII
Veled, akla, nakle dayanan szlevi sylemekten vazgeti; can,
deniz gibi coup kprd, sz dalgalar kabarp comaya balad,
Sze, tmden azm yumdum: stnle de srtm dndm, sze de,
O bilgi denizinin huzurunda kulak kesildim: sonra da onun yznden denizgibi cotum - kprdm,
Susmak lkesinde ver - yurt tuttum: gnlmde bir holuktur, yz gsterdi,
2310, O denizin iinde, onunla buluma, ona kavuma incisi, gkteki gne gibi
parlamaya balad,
Hatt gkte gnein parlts de ne oluyor? Hi o parltya, o a benzer mi o'?
Onlara kar bu, bir ate ancak; yabanc deilsen farket bunu,
O tmden nur, buysa batan baa ate: o gl bahesine benziyor, buysa batan baatikenlik,
O, can, buysa kalp; o, gndz, buysa sanki gece,
O deniz gibi, buysa bir katre adet: o gne gibi, buysa bir zerre,
Can denizi gk de o gne; perdesiz - engelsiz, aay da stmada, yukary da,
Onun , ovaya vuran gne gibi o denizi tutmu, doldurmu,
Gizlilikleri tammiyle aydnlanmtr: tikene benzeyen her ruh, onun yznden gl
bahesine dnm,
Baheleri sayya smyor: meyvalar pek yce, pek deerli,
2320, Her yannda, kum tanelerinden ok huriler var: yemekleri kazansz,
tenceresiz pimekte,
Her yanda yce kkler var: her er - p, ondan ycelie erimi,
arap, su, bal ve st rmaklar; ordaki bu drt rmak, ok gibi akp gidiyor,
algclar, yzlerce nameyle alp armada: rebaplarn, englerini alp duruyor,
Dallar da diri, yapraklar da, meyvalar da: her bitki, gl gibi glyor,
Dal meyvaya selm vermede, sz sylemede: selvi, stle beraber rk etmede,
ayaa kalkmada,
O yenecek, iilecek eyler, ileri gidip st olanlara da aldrnamakta, geri kalp
aa kalanlara da; o yzden de hepsi diri,
Hepsi de, yaplan iyi ilerden var olmu; her kkn ta, kerpici, zikirle dirilmi, zikirden
var olmu,
Zikir, virt, namaz, diriliktir: gereklik, yan, niyaz, hayattr,
Yaplp onarllar dirilikten: onlar mmur eden, diri olan kulluk,
2330, Bu yzden ya da diri, kurusu da; daac, misk kokmada: kokularndan da
szler domada,
Bunlar, dnya yaplanln aksine: dnya yaplarnn temelleri, cansz eyler,
Ta da, kerpici de cansz; o yzden de ne iyiyi bilirler, ne kty,
Hsl bu dnya l: bu yanda kalan kii de porsur, donar - kalr,
Suret kalmak iin dzlmedi ki; gnl, nasl surete aldanp elensin9
Gkkubbe adrn, havaya pek byk bir tarzda kurdular ama,
Deil mi ki bir grnten ibaret, sonunda yok olur - gider, eseri bile kalmaz,
Sen grnten ge de anlam ara; asl ele al, ona yap da dvay brak,
Kulluun, bil ki cennetindir senin; cennetler, senin gnlnden dzlp koulur,
Cennetteki suyun, topran, gnlndeki anlktan, vefadan, gereklikten
meydana gelir,
2340, Suyla toprak, ibdetle arnr; bilgisizin, akll birinin yznden anlayl, bilgili bir hle gelmesi gibi,
Suyu, topra, gnl gibi an - duru hle getirirler; hani erlik suyu da iil gzeli gibi bir
alml dilber olmuyor mu?
Topraa ekilen tohum, aa olup bitmiyor, dal - budak ve meyvayla dolu bir aa
olup ycelmiyor mu?
Ama aa tohuma benzer mi hi? Yahut erlik suyu, yiit bir eri andrr m hi? Tohum,
dall, yaprakl, meyval bir halde midir ki? Tek bir tohumdu ama binlerce eye sahip oldu,
Bu orada, Allah, sana bunun gibi yzbinlerce delili apaydn gstermez mi?
Fesleen, ssen, austos gl, marul, algam, kabak tohumlar,
Bu tohumlardan biten iekler, sebzeler, hi birbirine benzer mi, bunlar bitip yeermeyi
kimden rendi? Syle,
Kimden rendilerse senin ban da ondan gelir; hibir ey oldun m , birey olursun sen de,
Bunun sonu gelmez; o padiah, yol alan dosta yolu nasl gsterdi, onu anlat,
LIX
Allah ikisinin de srlaryla bizi kutlasn, Mevln ile eyh Salahaddn'in sohbet arkada olmalarna dn,
Salhaddn, Mevln'nn naibi ve halfesiydi dostlar, ikisinden on yl, zahmetsiz, meakatsiz faydalandlar; onlar
stle eker gibi birbirlerine karlmlar, birlemilerdi, Allah antlsn ululasn, Salhaddn, on yl s o n r a
h a s t a l a n d , A l l a h s r r y l a b i z i k u t l a s n , Mevln'dan, bana izin ver de greyim diye dilekte bulundu;
Hazret-i Mevln, dileini kabul buyurdu; gn, ona gemi olsun demeye, onu dolamaya gitmedi; o da anlad
ki g vaktidir; tam bir anlkla, perdesiz olarak dileine kavutu, gt, M'minler lmezler, bir evden bir eve
gerler,
2350, eyh onunla bir bedende iki cand; onunla esenlemiti, hotu, neeliydi,
On yl birbirleriyle adet mest olarak grtler; kavumann ayrlk mahmurluunu tatmadan vakit geirdiler,
Btn dostlar, evrelerinde saf kurmutu, O ikisi sanki denizdi; brleri de kpk,
Hepsi de yldzlard sanki, o ikisi ay, Hepsi kuldu - kleydi, o ikisi padiah,

Hepsi, ikisinden faydalandlar; kilitler kilitlenmemiti, akt akt,

Hepsinin de ii - gc altna dnd; hepsinin katreleri inci hline geldi,
Hepsi, szsz bilgin oldu; hepsi can incisini deldi,
Her biri deniz gibi coup kprd; alp abalamadan yollar ald,
Yk altndaydlar; o bakla yklerinden kurtuldular, bakalarna yklediler; balar zld,
Gnl gzleri ald, kuzguna benzeyen canlar alc doan kesildi,
2360, Hepsi de erenlerin iksriyle altna dnd; her biri ayak yerine iki kanada shib oldu,
Gk ycesinde melek gibi utular; hepsi de o Ay yzly apak grd,
Byle bir yaay, devlet ve temizlik leminde, byle bir mevki, saltanat ve bezenti dnysnda,
Anszn Salhaddn hastaland; beden bakmndan, salktan, erenlikten ayr dt,
Bedeninin rahatszl uzad; soluktan solua yanp erimekte, yok olmaktayd,
I, gne gibi parlyor, yldz kutlu olan isteklilerin balarna vuruyor, onlar styordu,
Ama bedeni mum gibi eriyip gidiyor, topluluun gnl, onun yla aydnlanyordu,
eyh, gitmesine izin vermediinden hastal uzamaktayd,
Uzadka da feryad, zahmeti ge eriiyordu,
Ey eyh dedi, ey gc yeten padiah, artk u varlk elbisesini deitir de,
2370, u zahmetten kurtulaym, o yana ho, gnl neeli bir halde gideyim,
O cana can katan denize, o gnller aan kke kavuaym,
u yklerden kurtulaym da nelikten - nitelikten hals olaym,
eyh, onun dileini kabul etti, dilein yerinde dedi; hemencecik yatann yanndan kalkt,
Evine gitti, o yarann melhemiyle oyalanmaya kovuldu,
ki - gn dolamad, hl - hatr sormaya gitmedi; Allah'ya yz tuttu,
Bunun zerine Salhaddn'e i aydnland; can dedi, bedenden ayrlyor,
yice anladm ki yokluk yurdundan lmszlk dnyasndaki ynszle gidiyorum,
Onun u gelmeyii var ya, bana, git demektir, din ehline bir mutuluktur bu,
nk onlarn buluma, kavuma gnleri, lm gndr; onlar zevkleri, evkleri, neeleri, lmdr,
2380, lm, bil ki onlara lmsz yaaytr; soluktan solua, lmsz yaaytr lm,
Zti onlar, hayattayken lm grp durmazlar m; onun tohumunu devirir yatmazlar m?
Onlar, dnyda defalarca lmlerdir; ebed lemde yzlerce yaay seyretmilerdir,
lm, tuzaktan ebed olarak kurtulutur; tmden murada erimektir, dosta kavumaktr,
Kimin akl - fikri varsa, karr yerindeyse o bilir ki lm, yerden - yurttan gmektir,
Evden, daha geni bir eve, yokluk dnysndan varlk lemine gitmektir,
yle bir cihna gitmektir ki o cihan, varlklarn asldr; orda ba ars ve
mahmurluu olmayan sarholuklar var,
Her solukta yeni bir leme konak olmaktr; her solukta, eskisinden daha iyi bir leme gmektir lm,
O lemde ne uyumak vardr, ne uyanklk; orda ne kendinden gei vardr, ne akl - fikir sahibi olu,
Orda ne salk vardr, ne hastalk; orda ne sarholuk vardr, ne mahmurluk,
2390, Orda ne gece vardr, ne gndz, ne ay, ne yl; orda ne zt vardr, ne elik -eitlik imkn,
Ne ycelik, ne alaklk, ne sa, ne sol vardr; n de yoktur o lemin, ard da; ne boluk vardr orda, ne varlk,
yle bir lemdir oras ki n - sonu yok; ordaki ehirler, kaleler saylara smaz,
Hi bilir misin, neden perde ardnda kaldn; neden ylesine bir sevgiliden uzaklatm?
Bu sebepten ki beden, ona engeldir; sen, u aslndan yok olan yokluk iin tutmusun da bedene kaplmsn,
Azck bir meylin, pek byk bir perde oldu; bir zerre, gnei rtt - gitti,
u koskoca dnyy iki kck parmak ucun, gzlerinden gizler,
Deersiz iki kck parmann ucu, bu koca dnyy rtyor,
Bylesine bir yeryzn, bu ycelikteki g, kr deilsen iyice anla:
Bilgisizlik parma gzn rterse, ebed olarak kr kalr, ehliyetsiz olursan alr m buna?
2400, Sonsuz lemi gremiyorsun, ebed yaay, srp giden zevki-sefy
bulamyorsun,
Parmak ularna benzeyen u varl, u bilgisizlii kaldr ortadan da o lemiapak gzlerinle gr,
Bu cihann, ona nispetle bir katre olduu o denizi, gn, ona nispetle zerre kesildii o gnei seyret,
Anlay larda g - kuvvet yok; ge undan da padiah Salhaddn nasl gitti, onu syle,
O leme gidi bayran at; canlarn bulunduu yana atsz komaya koyuldu,
Gzlerini at, nazla, salma - salna, yzbinlerce yceliklerle gitti,
Yeniden can rihnm ap dzmek, yeniden o leme gzellik bezenti vermek iin oraya yneldi,
Netekim beden lemine de can vermiti, gren iki gz ihsan etmiti6 ,
O lemse zengine, yoksula, padiaha, dilenciye yzbinlerce bata bulunmak,
Geliiyle meleklerin yceliini arttrmak, tertemiz Rhlar esenletirmek zere gitti,
2410, nk deer bakmndan hepsinden de yceydi; hepsi, birer yldzd sanki,
oysa dolun Ay,
Byk - kk, herkes ondan ba elde etsin diye Hak onu iki lemde de padiah yapmt,
ki lemde de padiah olduundan, parlaklk da ondand, bezenti de ondan, snlacak da oydu,
O, ne yana giderse oras mmur olur: o, nereye ayak basarsa oras nurla dolar,
Can leminin ba - bahesi, dallarla, yapraklarla, meyvalarla dolsun diye canla - bala beden
dnysn brakt,
Erenlere, lmde yaay vardr; nk onlar, lmde kurtuluu grmlerdir,
lm, onlara rahmet ve yaay grnmtr: ruha rahattr, kurtulutur,
lm klar sevgiliye ulatrr; tersine, kt kiileriyse helak eder,
Erenlerin lm, onun havasyla bir zevktir: onun bayra altnda alp arrlar,
Onlarn Rhlar, lmleriyle ycelir; gnlleri, Allah'nn yaknlnda cilvelenir,
2420, Bedenleri toprakta yok olur ama ruhlar, onun gznde lmszl bulur,
Beden kafesi krld m, o kafesteki kular, kurtulup uarlar,
Her ku bir yana uar; her ruh bir sfata brnr,
Kimisinin kona, Ar'n aydmlndadr; kimisinin dura, yeryz karanlklarda,
Kimisinin kona, en yce tahtdr onun; kimisinin yeriyse en aa feridir onun,
Kim, onun en yce konandaysa, odur vlmeye lyk olan Hak kutbu, iki dnyda da naiptir:
ancak burackta da orda da, onun glgesinde glgelenir,
Bu cihan, ondan bir eit pay elde eder; o cihan da ondan bir eit gdalanr,
Herkesin lokmas, giyecei, kendi lyncadr; herkesin sanat, kendine, zevkine gredir,

Sen syle; Hak'tan Muhammed'e erip, nasl olur da her yok - yoksul kiiye eriir?
2430, Karncadan tut da Sleyman'a dek herkes, onun verdii rzk yemektedir,
Zenginden yoksula dek herkes, ondan, kendine uygun bir rzk elde etmektedir,
eyh Salhaddn buyurdu ki: Benim cenazeme davul, dmbelek ve def alandan arn,
Gle - oynaya, ho, neeli, sarho bir halde, el rpa - rpa gtrn beni mezarma,
Herkesde bilsin ki Allah erenleri, bulumaya, kavumaya, sevinerek, gle - gle giderler,
Onlarn lmleri zevktir, safadr, dndr: yerleri, hurilerle beraber Adn cennetidir,
Bylesine lm, sem: safa ve zevkle ho bir hle gelir; nk giden kiinin yolda, gzelim sevgilidir,
Dny dnleri, gnln geici elencesidir; o cana, o gnle kar bu elenceler,
bala benzer,
Herkes, vasiyetini, riyaszca, arlkla, cn- gnlden duydu, iitti,
Btn ehir halk, elbiselerini yrtarak, yzbinlerce feryatlarla cenazesine geldi,
2440, Herkes, hasretle ellerini diliyordu: herkes armt; hasretle sarho olmutu,
Hepsi de, gaaflmiiz, bilemiyormuuz onu; gl, ondan gnlle can gidince ne hle gelir diyordu,
Herkes, o gnl aydnlatann ayrlna, yand kadar feryd etti,
Tertemiz bedenini topraa verdiler, tertemiz ruhu da tertemiz Allah'ya ulat,
LX
Allah aziz srrn kutlasn, eyh Salhaddn gnce hilfet,
Ahtrk Olu Husmeddn'e eriti,
O, Hsmeddn'den razyd; ona binlerce seilmi defineler balamt,
Mevln, o iki dnynn tek padihysa hepsinin mridiydi,
Her birinin rtbesi, derecesi, ona apaydn grnmedeydi: o, adet canla beden arasndayd,
Kuzguna benzeyen geceleyin gne yoksa, onun yerine mum gelir dedi,
Ay bulutla rtiilrse yldzdan baka ne aydnlatabilir ortal?
Orada Ayn yol gsterdii gibi denizde de yldz klavuzluk etmez mi?
2450, Birisi, Mevln'ya, bu naipten hangisi daha stn diye sordu,
Mevln, a yol arkada dedi ona, ems gne gibiydi, Salhaddn'se Ay,
Padiah Hsmeddn yldza benzer: nk o, meleklerle ayn derecededir,
Deil mi ki herbiri, seni Allah'ya ulatryor: hepsini bir bil,
Hangisinin eteine yapsan seni diriltir: artk lmezsin,
Salhaddn dnydan gidince eyh, ey Allah'nn yoluna - yordamna uyan Hsmeddn dedi:
Bundan byle naip ve halfe sensin; nk arada ikilik yok,
eyh bunu, onun yerine geirdi: bana nurlar sat,
Ashaba, ona ba ein, nnde cizcesine kanatlarnz yere gerin dedi:
Btn buyruklarn yerine getirin: sevgisini cannzn t iine ekin,
2460, Alem der elimizi tutacak odur: ona uyun da leme ayak basn,
Gzlerinizi onunla aydnlatn: bylesine bir rmak kysnda, bylesine bir gl
bahesinde gzleriniz aydn olsun onunla,
Kimin ii tamamlanmadysa, kimin hli gzellemediyse, dzene girmediyse,
Onun sayesinde altna dner: nk iin ba o: arab o sunar, meyhaneci odur,
Kim srra ermediyse o, sr balar ona: kimin kanad yoksa, o kanatlandrr onu,
Herkese yol gsteren ak ihsan eder; herkese gereklik, ak ve din balar,
Rahmet mdenidir, Allah nurudur: Zti Allah, ondan hi ayrlmaz ki,
Kim Allah mazhar olursa, onun ii - gc, Allah'dan ayr olur mu hi?
Onun ii de Allah'dandr, sz de: kendisinden deil; o, bir lettir Allah elinde,
O sizinledir yetini Kur'n'dan duy: iki dnyy yaratan, herkesledir,
2470, O Hem de bu manev beraberlik, ummdir, herkesle bu, byleyken zel birlik beraberlik nasl olur? O
beraberlik, candan da dardr,
O, herkesledir ama bunda fark var; herbirinin brne gre fark, batdan douya dek,
Makbul olanlara baladklarnn kokusu bile, makbul olmayanlara erimez,
Hak herkesledir, kimseden ayr deil: gece - gndz, meknszlk ve mekn leminde bu, byledir ama,
Erenlerle bir baka eit beraberdir: gzn a da buna bir iyice bak,
Erenlerle ne biim muamelesi var; onlarn gnllerine nasl bir tohum ekmede, bunu anla,
Onlar gzelim Ar'n ycesine adrr, onlara binlerce gml define verir,
Onlara can yolunu bildirir: onlara gnl yolunu konak olarak verir,
Onlar da gayb lemini grp dururlar: cennet meyvalarn devirip yatarlar,
Hepsinin de gnlnden hikmet emesi coar da dillerinden akar - durur,
2480, Onlarn hepsine de kavuma definesini amtr; gzlerini am, kendini gstermitir,
Bylece de beldan, korkudan emn olmular, Allah civarnda neeli bir surette konaklamlardr,
Onlar, pek ok kerametler gstermilerdir; ak - gizli nice belirtiler meydana getirmilerdir,
Onlarn hepsine de mevki vermi, halifelik ihsan etmi, hepsini de ltfa, adalete bomutur,
Gk ehli, onlardan ders alr; hem de yedinci kat ge dek hepsi,
Ama yeryz ehli olan yaratklar, hayvan gibi, Allah'dan haberleri yoktur,
byleyken, onlarn insaniyle hepsi de melekleirler, sonunda hepsi de ge aar,
Byk - kk herkes onlara snr; aa - yukar, herkes onlarn ordusudur,
lem halknn hepsi de onlardan ders alr; onlarsa Allah'dan ders alrlar,
Onlarn hepsi, ululuk kavumasnn kaynadr: susuzlara ar - duru su sunarlar,
2490, Gne, onlar varlk gnden doar da g aydnlatr, Zhre'ye k verir,
Gkler, onlarn yla aydnlanmtr: yeryz, onlarn yla gl bahesine dnmtr,
Allah'nn onlarla muamelesi hep bu eittir; yce Allah onlara bu ihsanda bulunur, gzn a da seyret,
Yaratan, boyuna yaratklaryladr: bu birlik - beraberlik, dimidir,
Ama dervilerle olan birlii, herkesle olan birlie - beraberlie benzemez; o eit deildir,
Halka, lyk olduu ihsanda bulunur; onlara kimi dert verir, kimi deva balar,
Onlar, uykularnda da besler, gelitirir, uyank olduklar zaman da: onlar ekmekle, suyla onarr,
Susuzluktan kurtulsunlar diye bedenlerine salk - erenlik, gnllerine nee verir,
Allah'nm onlarla beraberlii bu eittir; onlarn Allah'dan baka paylar, tadlar yoktur,
O birlik - beraberlik, nasl olur da buna benzer? O, ycedir, buysa aaya srer,

2500, O, gne gibidir, buysa Sha yldz: bu, yeryzne benzer, oysa ge,
Gnlden feryat et de yrabbi de, gece - gndz sen benimlesin ama,
Bana onlardan yz gstermedesin; hem de soluktan solua, gizli - ak,
Gene de ltfet de byk vellere gsterdiin yz gster,
Bizi de onlara kat; bizi de derviler blne ver de
Onlar gibi has olalm, o byk kavuma saraynda oturalm, nedm olalm,
Bize kendini, ak ehline, tertemiz kullarna gsterdiin gibi gster,
Gster de o kavumaya kr edelim; o zan, o phe perdesinden kalm,
Tam inan dnysnda yryelim: kksz - yersiz lemde koalm,
Hepimiz de can olalm, can balayalm; yoksula paha biilmez defineler ihsan edelim,
2510, Kulluu brakalm da padiah olalm; el tutar bir hle gelip yardm edelim denlere, cihann snd
kiiler olalm,
Felek hkmmzle dnsn; erlerin padiahl bunun da yzlerce mislidir,
Artk iyiden iyiye bil ki Hsmeddn'de bu mertebelerin hepsi de vardr; o, gml bir
defineye benzer,
Erenler, ondan darda deil; onun huzurunda erenleri anmak, ancak delilik almetlerindendir,
ekere kar ekerden bahsetme; nk bu ekerde ikilik yoktur; hemen yemeye bk,
Ye de bileyim ki eker yemedesin: ama br ekeri anarsan horsun, aalksn,
Susam kii, tutar da suyun karsnda suyu arar, sudan sz ederse, yahut
somya - cevaba denirse,
Herkes bilir, anlar ki bu adam, su nedir, bilmiyor; su imekten haberi yok, masala kanm,
Sudan pay, yalnz suyun szn etmek; susuzluu da bir rivayetten baka birey deil,
Erenlerin hepsi de bir olduktan, hepsi de Allah'yla diri, kendi varlklarndanl bulunduktan sonra,
2520, alndan biri iki gren, nde de krdr, sardr, sonda da bylecekalakalr,
Herey, phe yok ki onda toplanmtr: o birden baka hibir ey yoktur,
Ona harfle, szle anlatmaya imkn yok; can incisini hi kimse szle delemez,
Herkese vcib olan, iki dnyda da canla - gnlle ona kul olmaktr ancak,
Btn dostlar da ona itaat ettiler; onun ltuf suyuna testi kesildiler,
Herbiri, evvelce yaralanmt; ama o yanl hareketten, o aalk hllerden
kurtulmular, adam olmulard,
Hepsi de edeplenmiti; bu yzden de buna saldrmadlar, nkrlar yznden yaralar almlard; hepside o tehlikeli
ilerini sylemilerdi,
nce gl bir sille yemilerdi de bu yzden ikinci kez fitneye pek az giritiler,
nc kezse yumuadlar, edepli oldular; hasetsizce Rabb'in erme kar ba ediler,
2530, O topluluktan hibiri ba ekmedi; herbiri, buyruu canla - bala kabul etti,
LXI
Glnecek, faydasz sz, Allah dostu sylerse o sz, tam gerek olur, o faydasz laf, faydalarla dolar,
Yce Allah Peygamber'e, senin mmetin, btn mmetlerden iyidir; onlara yardm, hereyden stndr; nk
nceki mmetleri, inkrlar yznden helak ettim;
kimisini tufanla, kimisini yelle, kimisini yere batrarak yok ettim; bunlar hepsini,
mmetin duysun da edebini korusun, o eit inkrda bulunmasn diye yaptm;
bu yzden de acnm mmettir senin mmetin buyurdu, Bunu anlat,
Duymusundur bu hikyeyi; gldrecek bireydir ama gnl ehli katnda gldrecek ey de gerek olur,
Tatar, halktan bir hayli altn almak iin iki kiiyi tutmutu,
Onlar birisini balayp ldrmek, bylece de brn syletmek istiyordu,
br kltan korkar, onun definesinin kapsn aar, hangi bucaktaysa syler,
gsterir diyorlard,
Balanm olan, beni neden ldreceksiniz, kzgn bir halde ne diye bucaktan
bucaa srklyorsunuz dedi,
Tatar dedi ki: O, bu hli grr, korkar da altn definesinin yerini gsterir,
Adam, peki dedi, tersini yap, onu ldr de ben korkaym, gizlemekten,
sylememekten vazgeeyim,
Gmten, altndan, yukarda, aada ne varsa haber vereyim,
2540, Tatar bu sz duyunca houna gitti de kahkahayla glmeye balad,
Onlar azad edip bu skntdan kurtard; bu sz zerine ikisine de acyas geldi,
Bu sebepledir ki Allah Peygamber'e, senin mmetin buyurdu, mmetler arasnda,
Ltuflarma mazhar ettiim, mihnetten,
yanp yaklmaktan kurtardm mmettir,
Son mmet olular, bu yzden de buyruklara uymalar da ayr bir yardmdr, ayr bir ltuf,
nce gelen toplumlar, cezam grdler; senin mmetin bundan korktu,
Hepsine de o bellar ibret oldu: bu yzden, enmeden kulluuna koyuldular,
O eit sulardan ekindiler; birbirlerine bunlar haber verdiler,
Nuh'un kavmine Hd'un mmetine neler oldu: senin toplumun btn bunlar duydu,
mmetinden hibir kimse o suu, snp yarglanma dilemeye imkn
brakmayan ylesi kabahati ilemedi,
2550, O yzden de onlar acnm mmet oldu; artk rahmetine ulamaktan mahrum
kalmazlar,
Bylece bil ki bu dostlar da imdi canla - bala kul - kle oldular; ona uydular,
Onlara Allah'dan yardmlar geldi; hepsine de bu eit ltuflar edildi,
Hibir eit su ilemediler; hepsi de Allah emrine ram oldu,
imdi kim ona mrid olursa, mertebesi bu yzden artar,
Btn o hikyeleri duyar, o srye benzeyen topluluun yaptklar cefalar iitir
O bozgunlardan balarna neler geldi: iyi sanarak yaptklar ktlklerin sonu neye vard;
Herkese o ilerden neler belirdi; herkes leminde ne noksanlara dt, anlar,
O eit sulardan ekinir, ylesi ilerin yanna bile varmaz,
Ama unu da iyice bil ki hepsi de byle deildi,
2560, lerinden bir bl hast, emindi: zandan, pheden kurtulmutu, tam inanca ermiti,
eyhin yolunda edepliydi: Rabb'e kt, Rabb'i dilemekteydi,

Kinden, hasetten arnmt; mala da bo vermiti, bedene de aldr etmiyordu,

Onlarn gnllerinde, Allah'ya kavumak dileinden baka herey, tmden batan
baa ho deildi,
Onlar ektikleri din derdi, onlar ylesine kavramt ki bunu brakp baka bireye
dmeleri imknszd,
Gzya dkyorlard, cierleri yanyordu; Allah'ya kavumak iin candan - gnlden
alamaktaydlar,
Hepsi de eyhe itaat etmiti; hem de dille deil, canla - gnlle,
Onlarn ilerinden, ne nde ne sonda, inkr, hi ba gstermemiti,
Ne szle, ne ile can incitecek hibir i, onlar ilerinden ba gstermedi
eyhin ho grd kiiye kar gereklikleri hibir pheye dmedi,
2570, Hsl sonunda herbiri, can dnysnda seilmi er oldu,
te onlarn biri Salhaddn'di; herkesin iinden hilfete o atand,
Ondan sonra da Hakk'n Husm', o Allah dostu, iki lemde de eyh oldu,
Kalanlar da ululardlar: hepsi de ak leminde muratlarna erdiler,
Sulu ve mahrum olanlar da sonunda, onun yznden acnm oldular, onlar da rahmete eritiler,
Seven, sevgi balayan eyh, ellerini tuttu: cmertliyle onlarn sularn balad,
Kim, canla - gnlle ona sarldysa, sonunda muradna erdi,
Ancak ok kat srar eden, gerek olarak ona ikrar etmeyen kii mahrum kald,
LXII
Yce Allah, bz canlan ezelden temiz yaratmtr; bzlarmysa pis,
O pis canlar, bu dnyda zabitlie iyi ilerde bulunmaya, dindarla,
Allah'dan ekinmeye sarlrlar ama btn bunlar, eretidir onlarda; nk onlar,
aslndan pis yaratlmlardr; ecel, anda onlardaki o ereti renkler solar;
pislikleri meydana kar; bunun tersine, temiz canda da ktlkler, fenalklar eretidir;
ecel andan o pislik, ondan gider, temizlii meydana kverir,
Hani eytan gibi: ezelde kfirdi: bu yzden de nce de kfrnden dnmedi, sonra da,
Anasndan kara doan, ezel anda kfir olan: iyi berbat bir hlde bulunan ku,
2580, Kirele, yourtla beyazlansa bile bu renk, st aacna taklm gl gibi eretidir,
Ecel sular, o rengi ondan alr: kuzgunlar gibi onu kapkara eder - gider,
Ama can ezelde ak olan, o gnein parltlarndan doan,
Sula kuzgun gibi kararsa bile tertemiz can, sutan yitip gitmez,
Tvbe suyuyla o karanlk gider, tertemiz olur, ondaki ktlk kalmaz,
Kim anadan doma aksa, sonunda bu beldan kurtulur,
nk ktlkler ona lyk deildi: gnahlar, sular, yaradlna uymuyordu,
O, gene nce olduuna dner, su ona tesir etmez,
Birisi, bir altn ha bulsa, Allah'dan ekinen, inancnda noksan olmayan bir kiiyse,
Onun kt bir ha oluuna bakp da kaldrp atmaz: odasna gtrp onu eritir,
2590, Bylece o beenilmez ekil, altndan kar: nk o er, hayra yamanm ereti bir eydir,
er grnt eretiydi, geti - gitti: asldaki hayrsa, olduu gibi kald,
Kt nak, onda asldan yoktu: asl olmayansa geicidir elbette,
Aslndan iyi olann ii de, sonunda iyi olur,
Rba, kt iler ilemez miydi? Ama sonunda hrler blne katld,
Fuzayl, nce olmayacak eyler yapmaz myd: kendini ktlkten korumaz, gulyabni gibi yol keser biri deil miydi?
Ama sonunda, Tar'dan, ekinir bir kii oldu: uyand, kendine geldi de o huy, ondan geip gitti:
Ulu erenler blne kart, Dnyda bunun gibileri oktur,
Adlarn anmaya kalksam sz uzar; maksat kaps da ak kalr;
Baka anlamlar sylenemez; size de o bilgilerden bir haber eriemez,
2600, Akln varsa anla; gnldeki ba z; ne diye balanp kalrsn? Bilgisizler gibi grnte kalma, behren varsa gizli
leme doru yr,
Altna kara balk srlse de altn, o srnt yznden mahvolur mu hi'7
irkin bakr altn suyuna batsa bile satn alma onu, onun bir faydas yoktur,
Ondaki altn kalmaz, eretidir: elde gene kala - kala bakr kalr ancak,
Ama sarraf, uzaktan ikisini de tanr: nk ikisi de ona gizli deildir,
O bilgin, bakr da seer, altn da; ikisi de ona kar, gn gibi meydandadr,
Dtaki renge aldanma da ite ne renkler gml, onu gr,
Barss, kendi anda, dzgnlkte, Allah'dan ekinmekte esiz deil miydi?
Ama o ekinmesi, anadan doma deildi: bu yzden de ne yaptysa hepsi yele gitti,
2610, Sonunda, o kendi dileine uyan kii ku gibi bir yem tanesi iin tuzaa
tutuluverdi,
Zina eden, adam ldren kt bir kii oldu: dni de elden gitti, dmann dileini de yerine getirdi,
Herkese, ne iin yaratldysa o i kolay gelir; kolayna gelmeyen ite rahatlamaz,
blis, gn ycesinde, evvelden beri meleklerden stn deil miydi?
Gkte, anlam bakmndan gc de vard, kuvveti de: melekler ondan rivayetlerde bulunurlard,
Melekler, renciler gibi, ardndan yrrlerdi: oysa retmen gibi hepsinden stnd, hereyi bilirdi,
Gkte ad stadd ama sonunda Hak ona lanet etti,
Kt cannda iyilik mayas yoktu: bilgisi de elini tutmad - gitti, akl da,
Kur'n'da Allah onu, kfir olarak and: ycelikten aala srd onu,
Grnte Mslmand ama i vaizde huzursuzdu, imanszd,
2620, Aslnda kfirdi, kovulmutu: iin sonunda da Hak, onun ne olduunu gsterdi,
Ezelde kt yaratl neydi, ne yzden o tapdan kovdu onu: bildirdi,
Gizli srr meydana kt: kn katnda da rsvy oldu - gitti, byn katnda da,
yi - kt, iin sonunda som - say gn meydana kar,
Bu szn sonu gelmez: tez padiah Hsmeddn'in hikyesini syle,
LXIII
Allah srrn kutlasn, elebi Hsmeddn'in on yl, aralksz,

Allah aziz srryla bizi kutlasn, Hazret-i Mevln ile sohbette bulunmas;
dostlar, ashabn, ikisinden de hatsiz, hesapsz faydalanmalar, Ondan sonra da,
Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln'nn gmesi,
eyh'in anda, eyhle, eyh'in evinde, gnldeti: onunla oturup kalkard, Arlkta, vefada ikisi de solukdat:
btn ashap da gamsz-gussasz,sevinliydi,
kisinin ba da herkeseydi: herkes, o ikisinden hem bilgin bir hle gelmedeydi, hem kullua
koyulmada,
Herkes, ak bahesinde aalara dnmt: eyh'le nib de o bahede bahar yeliydi sanki, esip duruyordu,
Herkesin fidan onlarn suyuyla diriydi: herkes hl bakmndan kavumaya erimiti,gzellemiti,
2630, Herbirine gelir, kadrince, incitmeksizin gelirdi: herbirine, lynca
ltuflarda bulunulurdu,
Herbir aaca, bir baka ekil verilirdi: herbirinin meyvalar ekerden de tatlyd,
Birine o kla hurma verirdi: birine cana canlar katan nar,
Melek gibi herbiri, burlar geer, ycelere aar, yedi g aard,
Bylece beraber olarak on yl tertemiz, apar, duru su gibi yaadlar,
Ondan sonra Mevln, u youn, pis, zahmetlerle dolu dnydan gt,
O vlmeye deer padiahn g, Cumdelhra aynn beinci gnyd;
Yl, say bakmndan, Ahmed'in hicretinin altyz yetmi ikinci ylyd,
Halka, ylesine bir gz demiti ki o yldrmn Isbetiyle canlar yanm -yaklmt,
O solukta ehre bir depremdir, dmt: onun yayla gk bile alamt,
2640, Kk - byk, ehrin btn halk h etmedeydi, feryd etmedeydi,
Rum olsun, Trk olsun, kyller de, onun derdiyle yenlerini - yakalarn yrtyorlard,
Kalabala uyup da gelmek deil, akla herkes cenazeye katlmt,
Her mezhep ehli ona inanmt; her dinden, her topluluk, ona kt,
Mesih'e uyanlar, onu kendilerin mbud edinmilerdi; Musa dninden olanlar,
onu Hd gibi gryorlard,
s dnindekiler, o bizim s'mzd diyorlard: Musa dnindekiler, Musa'mz,
M'minse, Resul'n srr, nuru diyor, onu usuz - bucaksz, byk m, binlik bir deniz gryordu,
Herkes, gamla yakasn yrtmada, herkes, yanp yaklarak bana toprak serpmedeydi,
ylesine bir feryd, bir cokunluk kopmutu ehirde ki gkkubbe altndakimse eini grmemiti,
Bu, krk gne dek byle srd; hibir kimse, bir soluk bile yanp yaklmaktan dincelmedi,
2650, Krk gn sonra herkes, evine - barkna dnd: herkes, birbirine, bu olay
sylemeye koyuldu,
Gece - gndz, szleri buydu hep; o define diyorlard, toprak altna gitti,
Onun hllerini, yaayn, szlerini, inciler san,
Gzelim, esiz yaayn, eitsiz yce huyunu,
Allah'ya akn, Allah'dan bakalarndan kesiliini, kendinden geiini, gerekliini, birlie inancn,
u dnyya aldr etmeyiini, tmden hirete yneliini,
Btn gece srp giden virdini, namazn, kendisini tmden Rabb'n katna veriini,
Ltfnu, gnl alakln, yanp yaklmasn, sevgisini, vefasn, yumuak huyluluunu,
Srlarn, nurlarmdaki letafeti, onun yznden elde edilen keifleri,
Allah'dan ekinmesini, ilmini, merhametini, fetva veriini, bilgisini, hikmetini,
2660, eitli kerametlerini, gereklik yolundaki doruluunu sylyorlard,
Herkes, ondan bir eit bahsetmedeydi: nk onu, kendilerine efaati biliyorlard,
And ierken herkes onun adn anyordu; herkes, onun adyla badan - tuzaktan kurtuluyordu,
Onun adn anmadan and ienlerin andlarna inanlmyordu,
nk o ad, and ierken anlan en gzel add: o and bozmak, onlarca zehirden de beterdi,
Gece - gndz, bunlar anlatsam, sz bu eit srdrsem, klarn gnlleri yanar, kan kesilir,
Da gibi gnl bile bu gamla saman pne dner: azm yumman, bunlar sylememem ye,
Derdi anlatmay brakaym da hikyeye dneyim; dinleyenler de dertten kurtulsunlar, anlatlardan ibret
alsnlar,
LXIV
Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln gnden sonra elebi Hsmeddn, Veled'e dedi ki: Babann
makamna, ge, otur, eyhlik et; ben de hizmetinde bulunaym, Veled kabul etmedi, dedi ki: Mevln geip
gitmemitir ki, hl bizimle M'minler lmezler Netekim Mevln'nn zamannda sen halfeydin; ondan sonra
da sen halife ol,
Bundan sonra Hsmeddn Veled'e, babandan sonra, uyulacak dayanlacak kii sensin dedi,
Onun makam sana der; onun yerine ge; nk senin gibi arif ve yol gren yok,
2670, Veled, hayr dedi: babam gerekten de diridir:
bedeni ypranmt; len,bedenidir,
Ruhu, Allah civarnda bky: kavuma arabndan da Hak ona skylik etmede,
M'minler lmezler demedi mi Mustafa: anlam incisini demedi mi?
Babamn zamannda halfeydin bize; deien birey yok, ne ge,
mm sendin, biz sana uyardk; padiahtan bunu bellemitik biz,
nce de, sonra da halfemizsin; nderimizsin; iki alemde de eyhsin,
O gerei gren er, sonsuz srarlarda bulundu: o makam senden bakasna lyk deil dedi,
Fakat canla - gnlle, riyaszca, gnlden - candan yalvardm ona,
Ltfetti de szm kabul etti; umulan da byle myesser oldu,
Hepimiz de padiahn glgesinde, eytann dzeninden, yanlmaktan, sutan emn olduk,
2680, On yl sonra birgn anszn hastaland ve Allah'n huzuruna gitti,
Veled, yetim bir ocuk gibi tek bana kald; aladka alad: korkudan arklat,
lde kalm ocuk gibi snacak kimsesi yoktu; esirgeyecek kiiden mahrum
bir hlde arp kald,
O solukta kendisinden midini kesti, karanlklarda kaldm, gam kuyusuna dtm dedi,
O eit gnl alcdan ayrldndan dolay dertle, gamla ban duvarlara vuruyordu,
Her solukta, bu yasla ne yapacam, ne edeceim diye feryd ediyor, hline alyordu,

Klavuzum gitti, o olmadan eytan'dan nasl ba eker, kurtulurum,

Nereye yz tutaym, kime sarlaym: rem nedir, ne tedbirde bulunaym diyordu,
Sonra da dedim ki: Ey tertemiz can, beden bakmndan gittin; yerin altnda uykuya daldn;
Ama temiz cann, gerekten de benimledir, gerektende beni grp gzetmededir,
2690, Bana inayetlerde bulunmadn m: senden rivayetlerde bulunmadm m?
Huzurunda, yol alanlara gece - gndz adet terceman deilmiydim ben?
Senden, haslarn haslarna, da geri kalmlara da haber iletirdim
Pek byk vaatlerde bulunmutun; seni varlndan kurtarrm demitin,
Ysufunu derdin, kuyudan hapsolmaktan kurtarrm; tutsak olsa bile onu bey yaparm, padiah ederim,
nk can, Ysuf tur, bedense kuyu; Allah bu kuyuda hapsetmitir onu,
Pein olarak burada ululuklar balarm ona; hirette de ycelikler veririm,
imdi pein olarak ver de onu yitirmek korkusundan kurtarp esenleeyim,
Ben byle dedim: o da, ben dedi, balk bedende grnm, Allah'y isteyenlere yolgstermitim,
Onlarn nlerinde olduum hlde beni grmediler: ben onlar setim de onlar beni semediler,
imdiyse gizlendim, nerde grecekler beni? Eyvah yanl gren bu topluluun hline,
Meer ki gene dnyya insan suretinde, fakat baka bir ekilde geleyim,
Herkese yol gstereyim: kulu da haberdar edeyim, padiah da,
Benim yzmden mkilleri hallolsun: gnlleri canlar beden hapsndan kurtulsun,
Ey oul, erenler bu leme, gizli olan yokluk yurdundan,
Btn varlklara, var olanlara cmertlikte bulunmak, ihsan etmek, nefis odununu
daac hline getirmek iin gelirler,
Beden bakrn, bak kimysyla, durmakszn, hemencecik de altn yaparlar,
Allah dostu, dnyda bulunduka klavuzdur sana: elim tutar senin,
Geip gidince de bir bakasn ara ki o, Allah'ya klavuzluk etsin sana,
O, baka biri deildir; baka biri dedim ya, grnteki say bakmndan dedim,
Yoksa onlarn hepsi de bir nurdur, ikilikten, lkten adam-akll uzaktr onlar,
Canlar bahar gibidir, birdir; ancak bedenleri dallar gibi sayldr,
Lle gibi, fesleen gibi sayl: hani baharn bahede biterler, aarlar ya,
A bilgin, baharn onlar bir gr, vazge saydan
Kin, ho bir tarzda korkudan da, mitten de getiyse, orda ne grlmesi gerekse grrd,
Ama bu iki duraktan gemeyen, kr kalr: Hak'tan dilediini bulamaz,
LXV
Kim bu lemde, Yce Allah ona, bunca ara, bunca organ vermiken iini tamamlayamazsa,
arac, organ kalmadktan sonra ne i baarabilir?
Kur'n'da Burda kr olan, hrette de krdr buyurmad m?
Adam, bir eyhe mrid oldu mu, ondan sonra baka bir eyhe mrid olmamal;
bu, yakmaz diye bir sz azlarda dolar -durur ya; bu sz,
erenler ve hakykat erleri katnda yanltr,
Halk candan - gnlden kabullensin diye Allah, Kur'n'da apak der ki : Bu dnyda kr olan, teki dnyda da krdr,
Sana, onu araman iin let verdi, organ ihsan etti; bunlar olmaynca nasl yeler - yortarsn,
Birisi, ayaksz yryebilir mi, elsiz birey tutabilir mi?
2720, ki gz olmadka birisi, birini grebilir mi; yahut biri, aa olmakszn meyva yiyebilir mi?
Buna imkn yok: bilgisizliktendir bunu mmkn grmek; vazge bundan; bir daha da bu dnceye hi kaplma,
Balktan dar olan gnl, senden gibidir; gnl na benzer o,
Ona doru canla - bala koar - durursun ama ondan hibir haz duyamazsn,
u hlde, yeni eyh aramak, yolsuzluktur derler ya, bu sz yanltr,
lk eyhe smsk yap; onu brakp bakasna gitmek erlik deildir,
lkinden hond oldunsa, feyze erdinse andnda dur, vefakrlk deildir,
Ondan sonra bir baka eyhe mrd olamazsn derler ya: bu sz, nazar ehline doru deildir,
Kulak asma, bu szn asl yoktur: bylesine bir zehir - zakkumu erbet diye imeye kalkma da,
Allah hazinesinden mahrum olmayasn: kt kiiler gibi knanmayasn,
2730, Yeni bir eyhe mrid ol da gamdan kurtul: katren, onun bayla deniz kesilsin,
Ama olgun eyhe, tertemiz, ar - duru, bilgin ve bilgisiyle amel eden eyhe mrd ol,
Onda insan sfatlar lm olsun: onda ereti naktan hibir eser bulunmasn,
Gz, Hak'la grsn: varl tammiyle bitmi olsun: Allah varlna burunsun,
Herkese el vermek caiz deildir: byle olmayan kiiye mrd olmak, yerinde bir i deildir,
Yolda yzbinlerce davac vardr: hepsi de boyuna Allah'dan sz eder - durur,
Soluktan solua balarda bulunuruz: ihsanlar ederiz: yokluk yolunda yzlerce azmz var derler,
Ama halleri, szlerine uymaz: gece - gndz bunun aksine hareket ederler69,
Bir - iki lokma ekmek iin bu eit yzlerce kii, hep byle szler syler,
Din yolunda iyice ihtiyatl davran: her aalk kiiyi ba etme, babu seme,
2740, Ondan ilk eyhinin kokusunu ara: o kokuyu buldun mu, bil ki eyhin odur,
Onda grnen gerek, eyhinin, eyhindekinin tpksdr: ondan bakas deildir o: yap onun eteine,
Testi deitiyse rman suyu deimedi ya: ekin gibi onun ar - duru suyunu imeye bak,
de gnlnde gller bitsin: gnln, gl bahesi kesilsin: varlndan, tikene benzeyen nefsinden kurtulasn,
Bylece senin de can gzn, onunki gibi alsn, onun gibi sen de her solukta ycelesin,
Adm atmadan vuslat gne varasn: noksandan kurtulup olgunlua eresin,
Ahmaklk eder de onun elini tutmazsan, bil ki gafletle yola vitirdin - gitti,
Ustas len kuyumcu ra, gece - gndz onu anp dursa,
Bu anla kendini yakar - yandrr ama sanatndan da hibir ey belleyemez,
Onun yerine bir baka ustaya rak olmadka kuyumculukla gnl sevince eremez,
2750, Btn ilerde, btn sanatlarda, bir kimse, ustadan olursa,
Baka bir usta aramas gerektir ki bilgide, hnerde olgunlua erisin, Ben ondan bakasna gidemem diye souk bir
vefa gstermeye kalkr; Oydu benim iki dnyda da ustan; ben canla - gnlle ancak onu ararm derse, Bil ki
bylesine eein elinden hibir i gelmez; hibir ey renemez; hor -hakyr kalakalr,

Ustadan maksat, onun sanatdr; sen z, sanatn ara, deriyi at bir yana, Grnte isterse bin eit olsun; sen
anlam nasldr, ona bak, Hepsi de rmaktan gelen suya benzer; kpn, testinin ekline bakma, u pis, hamalat
topluluun syledikleri szleri herze bil,
eyhinden sonra baka bir eyhe murd olma; birisi byle bir ey sylerse, bunu kabul etme derler ama,
2760, byle olsayd, dnyaya dem'den baka bir peygamber gelmezdi,
Herkesi, onu an, onu hatrlay, Allah'ya eritirir, gamdan kurtarrd,
Ondan baka bir peygamberin gelmemesi, Adem'den baka birinin, bu rtbeye
ermemesi gerekirdi,
Onu v, ona vefa yeterdi; herkese yol, onun yznden alrd,
Ke - bye de, korkutucu peygamberlere uymak ferz olur muydu hi?
Kfirler de onlarn can dmanlar kesilmezler, kfrn cezas da cehennem olmazd,
yleyse bil ki bu sz, eri bir szdr, yanltr, tam olgunlua erimedike usta aramaya bak,
LXVI
Allah azz srrn kutlasn, elebi Hsmeddn'in ryada
Veled'e grnmesi ve ulam ereni buldun mu, ki
gerekte o, benim; maksadna onunla eriirsin demesi,
Padiah Hsmeddn, ryada Veled'e dedi ki: Deil mi ki soruyorsun, cevbn dinle :
Cihan durduka biz de dururuz: hibir vakit gizli deiliz; ortadayz biz, Puthneyi bir baka ekle sokarz; ama
bizden olan, bilir ki gene biz o mdeniz,
2770, nsan suretine brnm Allah nuruyuz: Allah nuru, Mesih'e benzer: bedense eee,
u say, bineklerin cinsindedir; ama o sevilip zlenen yerde say nerde?
Pdih boz ata biner kimi dii ata, kimi de erkek ata bindii olur,
Kimi aygra biner, yol alr; kimi dii atla yola der-gider
Binek bin eit de olsa padiah deimez; gene o padiahtr,
Padiah Hak nurudur, bedense binek; padiah gne gibidir, bedense yldz,
Senin iin bedenden ba gstermedeyiz; bylece de sana, yeniden bir yol-yordam belletmek,
yeniden bir hner retmek isteriz,
Dileriz ki Hak yolunda tam olgunlua eresin; sana, aka ait yeniden dersler verelim,
Tuzaa benzeyen dnydan kurtulursun: ulaanlar gibi sen de muradna eresin,
Bu Riyadan sonra o kiiyi buldum; gizli olan srr apaydn oldu bana,
2780, Bana dedi ki: Beni iyice gr, tam; ben, balk bedende konuk gibiyim ama oyum ben,
Yeniden dostluk edeyim, sem yabanclardan kurtaraym diye geldim,
Ama bunu halka haber verme; byle bir defineye yalnzca sen shib ol,
nk bu, hayvana lyk deil; bu a, insanlardan bakalar yiyemez,
Dinsiz topluluk, erler haset eder; nk onlar, cisme brnm cansz resimlerdir,
Onlar, bu nimetlerden yiyemezler: stelik, dmanlklarndan bizim perdemizi yrtarlar,
Onlardan faydal bir i umulmaz; onlar kendilerini atee atp yakarlar,
Bu kurtlar, kendilerini karde gibi gsterirler ama Ysuf un dmanlardr,
Bu, eskiden beri byle gelmitir - byle gider; hibir a yoktur ki o adaki
peygamberler, rahata ersin,
Peygamberleri dmanlkla ldrdler; elbiselerini kanlara buladlar,
2790, Kaabil'in Hbil'e yaptn kurt, eee, gergedan, file yapmamtr,
Bylece Ad ve Semud kavmi, o haseti blk, neler yapmad?
Nuh, o kt kiilerini sitemlerinden boyuna fcryd eder - dururdu
Halil, Mesh, Hd ve Kalm de dmanlardan etin azaplara uradlar,
Allah elisi Ahmed de Eb-Cehil'den yle zahmetler, yle eziyetler ekti ki, sorma,
T eskiden, Adem'in belirmesinden beri lem, onlar ovlaryla dopdolu,
Bu hamlardan, bu kendi dileklerine uyan pis blkten ekinmek gerek,
Onlarn hepsi de kendilerini grrler; kendilerini beenirler bu yzden de hepsi cehennemdedir,
Benimle sense, perde ardnda dostuz; iki beden libsna brnmz ama bir canz,
Sen benden syle, ben de senden syleyeyim; sen beni ara, ben de seni arayaym,
2800, Sayda ikiyiz, kanadmz iki, ama birbirimize dostuz, bu yzden de biriz,
Kuun kanad ikidir ama ba bir; sen kanattan ge; asl olan batr,
Elin parmaklar var ama gzn a da bak; hepsini bir bil,
Bylece iki kii de dost oldu mu, bedenleri say bakmndan ikidir ama,
kisi birleti mi, bir olurlar; ezelden beri de bir olarak yol gsterirler, Saylar ok olsa bile bir gnll, bir canl olunca sen
anlama yr; hepsini bir bil, Grnte birbirimizden uzakz ama deil mi ki bir nuruz, ne fark var?
Bunun ne sonu vardr, ne balangc; sen bir soluk o engi almaya koyul ,
LXVII
Allah srrn kutlasn, elebi Hsmeddn dnydan gnce,
halk toplanp Veled'e, babann yerine otur, eyhlik et; imdiye dek,
Allah aziz srryla bizi kutlasn, Hazret-i Mevln, elebi Hsmeddn'i halfe yapmt diye bahanelere giritin;
imdiyse o da gt, bahane gstermemen, kabul etmen,
dilee uyman gerek dedi; Veled'de eyhlii kabul etti.
Halk, gen - ihtiyar, toplanp hep birden yalvarmaya, yakarmaya koyuldu,
Ey Veled dediler, babann makaam senindir; o, dima seni sever, grr - gzetirdi,
2810, Babann setii er olduundan bu makaam Hsmeddn'e balamtr,
Deil mi ki o gitti, bahanen kalmad; yce Allah bunu takdir etti,
Bundan sonra eyhlii kabul et; halka imm ol, klavuz kesil,
Bu toplulua balkta bulun; babu olmadka ordu, hibir ie yaramaz,
Padiah olmadka btn asker, yol yitirmitir; da da bile olsalar, saman pnden de aadr onlar,
Taht, bahtna e et de gk bile o tahtn ayana ba koysun,
Gk ehlinin hepsi de senin mridindir; hepsi de seni grmeyi zler,
Hepsi, senin dncene, karrna hayrandr; hepsi, ayana ba koymutur,
Hepsine de ihsan ve kerem, senden eriir; hepsinin de ii, senin yznden altn kesilir,

Hepsi de senin harmanndan baak devirmededir; hepsi de bu eit seilmi harmana kuldur - kledir,
2820, Gk ehli byle olunca, demecilere benzeyen yerdekiler,
Nasl alalmlardr bu ycelie kar; nasl elden de kmlardr, avutan da, bunu sen anla,
Bylece bu sz uzadka uzad; sonunda Veled, onlarn szlerini kabul etti, isteklerine uydu,
Elsiz - ayaksz bir halde, yersiz - ynsz lemdeki o tahta oturdu,
Can, ayaksz bir halde, nne n olmayan leme, insan varlndan hli olan yokluk ehrine gitti;
ylesi bir denize dalg kesildi: armaan olarak da inciler kard,
Onlar mrdlere sap dkp sat: cana da hayat verdi, mana da,
Halk ap kald da, bu ne de ulu kutup, ne de sekin padiah dedi:
mrler boyunca, Allah'ya ulam sekin erenlerden elde edileni,
Mrd, bir solukta ondan elde ediyor: onun sayesinde dnyda tek, esiz bir hle geliyor;
2830, Gizli yol, onun yznden belirdi: chilleri bilgin edip durmada,
Veled, babasnn trbesi banda yedi yl birok sr syledi,
Allah yolu - yordam yeniden tazelendi diye n doudan batya dek gitti,
Dml mkilleri zp at; hibir eyh, bylesine bir armaan vermemiti,
Dmanlarn hepsi de dost oldu; fkeden, kinden vazgeti,
Kardelerin, Ysuf a fkeleri geti; anlat yarasyla fkeyi ldrd,
Ysufun yapmadn yapt; dostlar gnllerinden fkeyi giderdi,
Halk yeni batan diriltti: herkesin gnlne gereklik ve niyaz tohumlan ekti,
Srlarn nnden perdeyi kaldrd: ak bayran at, dalgalandrd,
Btn eyhler, fsltyla, birbirlerine, bu ne kendinden gei, bu ne bilgi, bunasl anlat diyorlard,
2840, alar, her evri cefs, rahattan da ho diye onun ama
ap kald demedeydiler;
Kfr; mandan da stn oldu: ekli, bedeni, binlerce candan da iyi bir hle geldi,
Erilii, ka gibi gzel; bu yzden de doruluktan daha da iyi,
Herkesten daha ileriye vard da cotuka cotu; zt stnd ama daha da stn oldu,
Deil mi ki ondan baka birey yok; peki neyi aramada; kavumak iin ne yzden yelip yortmada?
Belirtisi gninmeksizin iten yryp gidiyor; ama zti orda ne i var ne d,
Gkkubbe dnmeye balayal ondan balayal ondan baka hi kimse byle bir duraa ermedi,
Ezellerin de ezelinden beri Allah'nn haslarnn has, hibir kimseye bylesine bir ululuk nasb olmad,
Kendi de heskesten stn, hli de; haller, onun szlerine kar aa kalmada,
Bylesine sze kar hl de nedir ki? Gnlnn iki gzn de ovutur da bak, kyasla,
2850, Sonra da onun hlini, nne n bulunmayan adan beri srp giden hlini bir
gr; onun hli, yol alanlarn hepsinden de ileri,
Allah'nm ona, gizlice ilham ettiklerine, hibir kimse, kullukla hayr ilemekle eriememitir,
Bu almakla, mchedeyle elde edilemez; Evtd bile onun ilerine ap kalm,
Mrdlere hatsiz - hesapsz ihsanlarda bulundu; her can, nurla doldurdu,
Bykten - kkten, ihtiyardan - genten, herkes, sonsuz ihsanlara erdi,
Padiah, onlara keremlerde bulundu ama bugn, onlar, bu keremlerden, bu ihsanlardan haberleri bile yok,
Sonunda bilirler; esirden de yce bir duraa erdiklerini anlarlar,
Padiah, bir ocua, atlardan saysz kheylan ihsan etse,
ocuk, o baa sevinmez; nk padiahn ne verdiinden haberi bile yoktur,
Ergenlik ama gelir, akllanrsa, o vakit aklllarn tlerini kableder,
2860, yiyi - kty anlar, hayr - erri bilir; yolda doru yrr,
Bu ban, padiahn cmertliinden gelen pek byk bir ba olduunu bilir,
Ama at srsn kck bir ocua bajlasan, ocuk ne elde ettiini blrnez,
Hatt akl etmediinden o batan kaar bile; nk ne iyilii tanr - anlar, ne ktl,
Sznn deeri ok olsa bile, ocua gre pek azdr, pek deersizdir,
Ama ona bir kucaz versen ikiyz attan daha da ho gelir; nk o, bir kuu barna basmtr,
Oysa o at, Allah erinin, bir soluk bile Allah'dan ayrlmam olan erin badr,
O ba, o gnein klarmdandr; gkteki gne bile o nurdan doar da yrr,
Ama gne, klarm o ocuun bana sasa bile ocuun byle bir batan haberi yoktur,
2870, Byle bir ak ndan haberi olmayan insan sayma; o, bir eektir,
Kim bu sonsuz batan habersizse onu, yokun bir ocuu bil
Bylesine bir hazneye shib olduu hlde bunu mhimsemez de bir pul versen sevinir,
Sanata sevinir, sanatkra deil; sanat, sanatkr tanmasna engel olur,
O aalk kii, ebedlik saltanatndan kaar; o lanetlenmi, topraa cann verir,
Ama mnkirler gibi uykuda deilsen, toprak nedir; onu da duy da anla,
Bu cihanda ne varsa, yemek olsun ekmek olsun, hepsi de bilki topraktr,
Atlas da, altn ta da topraktr; u sebeple ki sonunda hepsi de toprak olacaktr,
nce toprakt; bir renge boyand da o yzden sana kar, Ay gibi parlad,
Sonunda, ondaki o renk gider; nceden nasl toprak olduysa gene toprak kesilir,
2880, Akll kii, renge kaplp da yola der mi hi? Anlayan kii rengi, kokuyu satn alr m hi?
Ebed olan renkler, renksizlikten meydana gelir; renksizlie kar renkler, ancak bir grntdr,
Krmz, beyaz renk, nar aacnda, glde, stte, bahar yznden grnmez mi?
Bada, bahede eit - eit renkler boyayan grnmeksizin belirir,
Ama btn bu renkleri meydana getiren bahar, ebed diri olan
Allah'dandr; bahar, o renklerden de ar - durudur,
Sen dvay brak da gzn a, anlam byle anla,
Asl olan, renksizliktir; asla yr, ona kavumaya al,
Senden yzlerce cihann var olmas iin varln, asln olan yoklua kar yok olmal,
Bylece de btn naklar senden meydana gelmeli; yeniden yeniye sanatlarn geip gitmeli; tekrar belirip grnmeli,
Tertemiz ztn, seninle kaaim olmal; sanatlar, boyuna senden vcut bulmal,
2890, Ama bu sanatlar da kalmaz; geer - gider; ne mutlu o kiiye ki Allah srrn bilir - anlar,
O srr elde etmek iin bu ba oynar, candan geer; bu evi brakr, o kapy aar,
Varlktan - benlikten tmden geer, varln yok eder; iyiliktende tammiyle kurtulur - ktlkten de,
Btn bu vasflardan arnr; K'be'yi basz - ayaksz tavaf eder,
Varln tmden yok eden; arapsz - saraksz sarholua dalar,
Bu srr aklla anlamann imkn yoktur; akl, gam - derdi anlamaya bir lettir ancak,

Din derdi, kfr perdesini yakar - yandrr; can kilidi, bu anahtarla alr,
Kimde dert yoksa derman bulamaz; onunla diri olmayan can, can deildir,
Cana benzer ama cananla diri olmad iin ona can deme,
O can, drt unsurla diridir; geceleyin parlayan muma benzer o,
2900, Onun zeytinyayladr, fitilledir; deniz gibi, Nil gibi bky deildir o,
Zeytinya bulunduka diridir; zeytinya bitti mi, sner - gider
Ama Allah'yla diri olursa zevali yoktur, ebeddir,
Suyla, ekmekle deil, Hak'la durur; ona boyuna Allah'dan yardm gelir,
Gne gibi nur kaynadr; bkydir; yokluktan uzaktr,
nk nuru, sebebe dayanmaz; neesi, sebebe balanmaz; dn de sebeple olmaz,
Altn gibi iyilii - gzellii, kendindendir; tm ltuttur, batan baa iyilik gzellik,
LXVIII
Erenlerin hli vardr, Biri, kendi elinde olmayan hldir; bu hl, kimi vakit o dilemeden ona gelir; gene
onun dilei olmakszn gider; bu durak, zayf bir duraktr, br, kendilerinde olan hldir; dilerse o hle
brnr, Oyun, nasl oynayana uyarsa, o hl de ona uyar; bu, ortalama bir duraktr; bryse, ahsn, o hlin tpk
kendisi olmasdr ki bu, tamamlan duradr; bu eit kii kutup olur.
Ulular ulusu Allah yolunda, erenlere durak olarak hl vardr,
Bir hl vardr ki Allah yardmlaryla, Yaradanm rahmetiyle gelir,
Eren o hle hkmedemez; o hle adet bir ara kesilir,
2910, Yel saman pn nasl savurup gtrrse o hl de onu yle alr - gtrr: kimi
gaml bir hle sokar, kimi neelendirir,
Bir baka hl vardr ki bundan daha iyidir; toplulua ba olan, o hle hkmeder,
Ne zaman isterse o hle brnebilir; o hkmetti mi, ne gelmek iin zaman bekler, ne de gelince durur - kalr onda,
Eren ara gibi deildir o hle kar; o hl doan gibi erene itaat eder,
Baka bir hl de vardr ki bundan da stndr: o hl, gn de tesindedir, yeryznn de,
O hlin ta kendisi kesilir eren; onsuz bireye bakmaz, bireyi grmez,
Bakrn kimya yznden altn olmas gibi hani; artk o altn, hibir suretle deimeyi kabul etmez,
Bu yce durak Kutbundur; bilgin, anlayamaz o dura,
Her solukta hrlerin duraklarna, konaklarna dir srlar ap duruyorum,
Maksadm da gnlnde hibir phe kalmamas, kendini bu mehenge vurup ayarn anlamandr,
2920, A bilgin, bu duraktan hagisindesin; ilkinde mi, ortadakinde mi, yoksa en ycesinde mi?
Bu halden de darda kalan hi anma; o noksandr, aalktr,
O, adam deildir, hayvandr; isterse grnte insan eklinde olsun,
Sonra unu da bil ki bu blkten ncsnden olan, o duraa erien,
zahmetten de emindir, tehlikeden de,
Erenlerin ou, o ortalama hle erer, hl ona uyar, hkmnden kmaz,
lmn, yokluun keskin klc, bu eit kiinin ban ndir olarak keser,
hlsshibidir o , fakat gm, altn vardr, bu yzden de tehlikededir,
Bel yol kesicilerinin, yolunu kesmesi, ondaki mal - mlk, kuma almas mmkndr,
lk hle shib olan kiiye o hl, kimi vakit gelir; eren de anlar o hli,
Fakat hal, ona itaat etmez, ram olmaz; hibir vakit onunla, onun diledii gibi bulunmaz,
2930, Anszn ona gelir - atar; o istemeden de ondan geer - gider,
Onun urayaca tehlike, bunun yzlerce mislidir; o, korkudan pek ndir aman bulur,
nk son nefeste, lm anda o hl, ona gelmez, elinden kp gider,
O hle hkim olamad iin o hl, nasl olur da diledii zaman ona gelir?
Son nefeste, lm anda o hl, ona gelirse iyidir ama gelmezse de vay onun hline,
Son blkte olansa, ei - benzeri olmayan Kutuptur; o ,iki lemde de uludur, emindir,
nk o hlin ta kendisi olmutur; esenliin, huzurun, esenlikten, huzurdan ayrlmas mmkn mdr hi?
Onda ikilik yoktur ki gesin - gitsin, herbiri, kendi aslna kavusun,
Beden deildir ki blnsn; bilgi deildir ki bilinsin,
Bilgi ve ilim, her ikisi de vasflardr onun; o, Zmrd ankaaya benzer; Allah ak da onun Kafda'dr,
2940, Herey, ondan ba elde eder; ge, yere, yce Ar'a ihsanlarda bulunur,
Balarda bulunur, geri almaz; stadsz bilgiler bilir o,
lim, ilim, daha binlerce sanat, binlerce hner, hereyin gneten kland
gibi ondan klanr,
Asl olan onun ztdr; iyi-kt, tortulu,ar-dum, btn vasflarsa para-buuklardr,
Hepsini de o diker - sker; iki dnyy da bir arpaya bile satn almaz,
Allah haslar olan velleri satn alr; geri kalanlar, brakverir; canszdr zti onlar,
Allah'nm satn aldklardr lmsz olarak kalanlar; sattklarysa asllardr,
Deil mi ki bu haslardan olamadn; ne diye bilgisizlikle sama - sapan sylenir, yokluktan dem vurursun?
Onda, bunun gibi daha yzbinlerce sfat var; hatt daha da fazla; sen perde ardndasn, oysa, hep nde,
Herkes, iyinin - ktnn evresinde dner - dolar; Kutupsa kendi, evresinde,
2950, Herkes onu arar, oysa kendini; herkes dostuyla etir, oysa tek
Btn lem ona ktr, oysa kendi cemline k,
Herkes, iyi ile iyi olur; Kutbunsa ktl bile iyilikten ye,
Demire gzel bir nak ilerlerse, naksz olarak deeri azdr ama,
O nak yznden pazarda mezada verseler, bir dinar fazla eder,
Onun deeri, nakndan dolaydr, demir olduundan deil, nak olmasa geri verirler onu,
Kt yaratl da buna benzer; o eit kiinin bilgisi, kendisinden deildir, eretidir,
lm anda, nak bilinen demire dner; o bilgi ondan gider,
Ordular, bayraklar kendisinden, kendiliinden olan, z altn kesilmi' bulunan kiinin aksinedir bu,
z altn olann deeri, nakndan, bezentisinden dolay deildir; kimi vakit
deerli, kimi vakit deersiz olmaz o,
2960, Onu ha yapsalar da, mihrap edinseler de deerinden bir ey yitirmez,
ki hlde de deeri ayndr; altn, kt nak yznden ucuza gitmez,
Arif olmayan kii, marifete dir sz etse, o solukta Allah'y aramaktadr,
Fayda elde etmek iin dinle onu; ama yzlerce faydal sz sylese, gene kendisine

faydas yoktur,
Dnyy anlatsa, yahut leme kretse, cihandan ikyette bulunsa,
Kulak asma szlerine; nk o, yol yitirmitir; Allah'n ztndan gaflettedir nk,
Onun iinde ylanda var, dost da var; biri cehennemi arar, br Kevser'i,
Ondaki ylan, cehennemin rneidir; dostsa kvlcmlar sndrmede,
Fakat devrnn Kutbu olan kiiye, bil ki iyi de, kt de eittir,
Onun alay bile gerek gibi faydaldr; o, dnynn alaklndan vcelmtr de, yceltir de,
2970, Kfr bile tevhid gibi, seni akllandran bir leme alr - gtrr
Birisi, ekerden kurt, akal, insan ekilleri gibi yzlerce ekil dzse,
Arslan, kaplan, akrep, ylan gibi eit - eit, saysz birok ekil yapsa,
Akl olan, hepsini de ister; bu ekiller, onu perde ardna atmaz
Akll olan kt ekilde bakamaz; eker gibi canla gnlle alr, yer onu,
eyhi tanyan, bilen mrd, eyhin yapt ileri Allah'dan bilir, yle grr,
eyhin hareketleri onu diriltir; ne grrse grsn, candan kul olur ona,
Hasta kiinin dt hl, byle olursa, hasta olsa da dm yolunda, phe yok ki Rstem'dir o,
eyhle maara dostu olan, ak yolunun tek binicisidir,
Onu mrd grme, murad bil; onu kul - kle sanma, padiah say,
2980, Grntye, ada - sana gre mrdtir o, ama can ynnde tek, esiz eyhe benzer o,
Hereyi Hak'tan gr de evik ol; sen, Hak'tan gaflettesin de o yzden geveksin,
Allah srrn anlayan, iki lemde de korkudan kurtulur,
Hakk' arif olan, srlarn mdenidir; gne gibi nurlarn kaynadr o72,
Yeryz halk, ona kar akndr; onun bedeni, kalblerde salt ruhtur,
O, halk iinde boyuna Allah'y anar; kalbinde ltuf ve ihsan sahibi Allah'dan baka birey yoktur,
Hak mazhar olann kalbi tertemizdir; kim onu sevmezse, odur kfir,
O, halk iinde rahmettir, amandr; onun sevgisi, kalblerde, binlerce cennettir,
Bu sz brak da arap i; gl gibi tikeninden, er - pnden kurtul,
Can tahtasndan naklar sil; salt gne kesil, nurlar sa,
2990, Cansan, ge naklardan; o mdendensen, anlam nakdini ara,
Suretler, naklar, geceye benzer; sabahsa Rabb'in ululuudur, gzelliidir,
Can gnei dodu da gnl gnden d m,
Gnele eriyen buz gibi hepsi de yok olur; koncalar yerden ba gsterir, boy atar,
Hepsi de dilsiz olarak Allah der; buza, git diye emreder; koncayaysa gel der,
Siz gelesiniz diye, bu cihan yeniden bezeyesiniz diye buz erir - gider,
Ama o yok olmamtr; sizinle gelmitir; her daln, her yapran derdine deva olmutur,
Yerden biten bitki su imese, ihtiyar aa nasl olur da gzelleir, genleir?
Yokluk gsterir ama yokluk deildir o; sen yoklua bak da binlerce varlk seyret,
Karla buz, sana yok gibi grnmez mi? Ama nar, elma, armut, onun yznden
ne hle geldi, nasl geliti; onu gr,
3000, ayr - imen, artk ktlemez; baa - baheye varnca, bir iyice bak hele,
Gln de, nesrinin de gc - kuvveti olmada; kfr brakmada, dne doru gitmede,
Sus da kendini Hakk'a smarla; elini - ayan rpp durma; kendini ona teslim et,
Sana ne yapacaksa yapacak; bu gamn, bu derdin hibir faydas yok,
Gamn yersiz, hkmeden o; perdelerden ge de dostun yzne bak,
Bu ve bundan sonraki drt beyit arapadr,
LXIX
Erenlerin bir dura vardr ki halka belirse, halkn varl kalmaz;
btn lem yok olur - gider; netekim kyamet gneiyle gkteki,
yerdeki cansz eyler, suretler, buz gibi, kar gibi erir - gider de bir tek su kesilir,
Gene bunlarn srrn anlatmaya girisem, dny durumlar yklr - gider,
Eski yolcular, gama, neeye, esenlie, korkuya dir neler syledilerse,
Hepsi de kar gibi yo l- gider; nk benim anlatm, pek bildiimi asam, sylesem, gizlediklerim cilvelense,
Ne hkmler kalr ne yollar; sence, mememle yara bir olur -gider,
3010, Sence zehirle panzehir bir olur; kahr, sana kar ltfa dner,
Suyu topraktan ayrd edemez olursun; artk yer nedir sana gre; gkler ne'?
Ne gn almasyla yer meydana gelir, ne eytan alp abalamayla melekleir,
O halde gene de kendinden mit kesme; imdi stsn ama sonunda meyva verirsin,
Cansz, susup duran l ekmek, beden olmuyor mu, can hline gelmiyor mu, cokunluklar, ondan meydana kmyor
mu?
ldr, canszdr ama gnlle ruh, ona dayanmyor mu?
Sindirilince diri bedende hareketsizlikten kurtuluyor, harekete giriiyor,
Srme iki gzde yok olunca mektuplar okuyor, yola gidiyor,
u halde varlk yoklukta; ne diye varlk kapsn kendine kapatyorsun?
Benim, ben yleyim, ben byleyim desem de sen yok olmaya bak ki tmden seilmi olasn,
3020, Yokluk, ge atr; varlkta kalan, ne ederse kendine eder; bylece de erir - gider,
Azalan, yok olu yolunu tutar, herkesten daha stn fazlala ermitir; susmak, derviin setii eydir,
Azl, yokluu seen, oalr, kr eder; st olmay, ilerlemeyi dileyen, aldanr - gider,
Kim kendisinden tmden yok olmazsa, nerden ill nm anlamn anlayacak?
Her varln asl, temeli yokluktur; can arabn i ki sarho olasn,
Bizim varlmz, yokluktandr bil bunu; varlmz, herkesin varlna benzemez,
Grnte bakalarna benzeriz ama bakalar grnten ibarettir, bizse canz,
Onlarn gmlerine aldanma, sayldr onlar; onlar ar - duru, grnleri gnl ehlinin katnda tortudur,
tortuludur,
Can bizden ara, sevgilinin sevgilisiyiz biz; altn bizden al, her mdenin aslyz biz,
Canmz, neliksizdir, niteliksiz; dtan da mnezzehtir canmz, zden de,
3030, Belirtimiz yoktur da her belirti bizdendir; soluktan solua yzlerce can, bizden coup akar,
Biz deniz gibiyiz; lemse bizdeki kpk; biz, ezelden beri ycelie erefe, stnle sahibiz,
Bu dny kpe benzer, cansa denizdir; kp seen kr olur, denizi grmez,

Kpk tortudur, dert yer dert ier; ar - duru olansa pilisini - prtsn ar -durunun olduu
yere eker,
d brak da o srr syle; cana, can armaann oalt, O hikye canlaradr; ne mutlu o kiiye ki bundan hisse
alr, de ne balang vardr, ne son; dnlmesi gereken yere dnmek gerek,
LXX
Allah aziz srryla bizi kutlasn,
elebi Hsmeddn'in Veled'e ryada grnmesine dn,
Bu dnyda, mdendeki gm gibi, altn gibi gizli bir er vardr,
Grn topraktr, iiyse hlis altn; bedeni slpktr, canysa evik,
z, gn de dr, yerin de; gznn nuru varsa onu gr,
3040, O, ne gzel grnldr, ne esiz gzel; ulular arasnda ei yoktur onun,
Hi kimse, balk lemde onun gibisini grmemitir; gnl ve can, onun mislini bulmamtr,
u devranda benzeri yoktur; zamanda da ei yoktur, yeryznde de, varlk leminde de, mekn yurdunda da,
Btn lem bedene benzer, oysa cana; btn lem altn kesintileridir, oysa sanki mden,
O, cevb ltif olan padiah Hak Husm'nm, ryada bana anlatp vd gibidir;
Belki de yzlerce misli; onu dille anlatmaya imkn yok,
Onun kapsnn en aalk kulu olmuum; yaadka onun katnda arap imedeyim,
Bundan ncede ondan imitim; hem de saysz; sze smaz bu
Ama anlaya sacak derecede, aklllarca anlatlmas gerektii kadar,
Gereklikle dinlersen, bamdan geenlere dir birka sz syleyeyim:
3050, Anadan doduktan sonra kan imekten vaz geince st emmemeye koyuldum,
Birazck byynce stten vazgetim; yemek yemeye baladm,
Ondan sonra da pirinten, baldan, ekerden, kuru - ya meyvalardan gdlanr oldum,
Derken yemeklerden de geince alk esnasnda benden kaynak gibi hikmet cotu,
Azsz yemekler yedim; elsiz nevaleler devirdim,
nsanlk vasflar gittide gnl, meleklie dnd; uup yedi kat gn tesine, ycesine eriti,
in sonunda kendimden getim de deniz kesildim; artk beni kyda arama,
Bunun ne ucu vardr, ne sonu; nerde i, nerde anlat, nerde dil?
Kimi saa gidiyorum, kimi sola; sus; bu soluk Allah'dan geliyor,
Yr; byksn, gzelsin, oturamaklsn ama sakn yoksulu knama;
3060, Onu krmaya kalkma, alacak bireydir o; onun mevsimi baharszdr, gzszdr,
O kendine uyulan ztn nuru, atesizdir; o yanda da ne padiah vardr, ne kul,
Ondan baka eyh ve stat arama; nk bu lemde onun gibisi yoktur,
LXXI
Canlar, mn leminde gizliydiler; irkin, gzelden ayrd edilmezdi; Yce Allah, gzel, irkinle belirsin diye ruhlar
kalplara soktu, Kutlu, anasnn karnnda kutlu olmutur; kt de anasnn karnnda kt, Bunu anlat, renci,
hocadan az birey renir; hoca, onunla vnmez; hatt onun varlyla yerinir, Ama hoca, sanatn pek
mkemmel bir surette renen rencisiyle vnr elbette, Yalnz bu vnmek, gerekte kendisini vmektir; onun
iindir ki esenlik ona, Peygamber, yokluk, vncmdr buyurmutur, Bunu anlat,
Esiz - ortaksz Allah, balangta canlar eitli yaratt,
Ana karnnda biri iyi olmutu; br, onun tersine kt,
O kt kii, ezelden kfirdi; bu nurlu, bu ekinen kiiyse ezelden ekinen kiiydi,
Yce kiinin can, ezelden ekinen bir cand; aalk kiinin canysa, ezelden ktyd,
Canlar, bedenlerde, suretlerde belirince, gzel olan yceldi; irkinse rezil - rsvy oldu,
Ahmed'in can, yceye ad: Eb - Cehl'in can yerin dibine geti de orda kalakald,
Ahmed'in mmetinden olan, sonunda bir olan Allah'ya ynelip gitti,
3070, Allah tarafndan gnderilmi olan Ahmed, padiahlar padiahdr bize; btn glkler, onun yznden
zlmtr,
Hepimiz de zerreler gibiyiz onun gneinde; boncuk da nedir onun incisinin yannda'?
Onun mmeti pek oktur ama erenler, bunlarn arasndan seilmilerdir,
Onun grnen - bilinen ileri halka eriti; i yzyse, gizli ileriyse ergin erenlere ulat ancak,
mmeti, tek bir mmettir ama erenler, her ynden, onda fani olmulardr,
Onu gren, ondan gelien kiinin yarlganmasma kimseler ulaamaz,
Hak, onun mmetine ltuflarda bulunur; ama O'na ancak haslar kavuur,
Erenler, ister Hicaz toprandan olsunlar, ister Rey'den, onun mmetinin seilmileridir,
Bunu bil ki kabule mazhar olan gird, ustas gibi sanat bilen kiidir,
3080, Sanatta geri kalan, nasl olur da ustas gibi sanat bilen bir kii olabilir, o sanatta alanlara ba olur?
O, ustasndan pek az ey elde etmitir; adet zmden iki avu alabilmitir,
O ald zm, badaki zmn hepsi deildir ki; ancak kadehten bir yudumcua benzer o,
Usta, onu gnlnce nasl beenebilir; nasl ehirlerde vnebilir?
Ama ustasnn sanatn renmi olan, onun gibi, onun bilgi mumunu yakm olan,
agirdle, ustas vnr; onun adn, boyuna diline vird eder,
Peygamber, onun iindir ki Yokluk vncmdr buyurdu nk o, erenlerden tamamiyle hond olmutur,
Can lemine yol buldun, o leme erdinse anla ki bu, bakasn deil, kendini vmektir,
nk gird, usta oldu mu, arada ikilik kalmaz artk,
ra kab bal kpnden doldu; arap bal kesildi mi, ikisini bir gr, a olma,
3090, Olgun mmet, Hakk'n velleridir; nk onlar, Allah'ya ulamak arabyla
sarho olmulardr,
Klavuz oydu, onun peinden gittiler de onun gibi, onlar da bulumak incisini deldiler,
Byle bir toplumda nasl vnmez? Onun bu vnc gerekte kendini vmektir,
nk bu su, o suyun tpksdr; ayr gren uykudadr,
Bir ekmei dile getirsen de vsen, btn ekmekler, o ve girmi demektir,
Ayr - ayr sylemene hacet yok; hepsini onun gibi vmek gerekmez,
Ekmekler pek oktur, herbirinin ayr bir ad, ekli olabilir ama,
Akl banda olan bilir ki saylar ne kadar ok olursa olsun, hepsi de birdir,

Sayya uyup yanlan, bir eyi bin yapm olur,

Akllya greyse bin de birdir; ekmein ekilleri onu pheye drmez,
3100, Bunu iyice bil ki btn gn, yerin saylar, gerekten de onca birdir,
Onca btn ekmekler, bir eydir; nk Allah, ona ayrd edii, o anlay vermitir,
Ama Gan Allah'nn dostlardan baka kim bu yce duraa eriebilir ki?
Akl banda ve yce olan kiiyi ekmein says yoldan alkoymaz
nk o, btn bu saylarn asl bakmndan bir olduunu anlamtr,
Anlay na shib olan kii, herkesin ztnn bir olduunu bilir,
Kimin akl fazlaysa, onun anlay fazladr; akll kii, seilmi kiidir ve nderdir,
Allah erlerinin akllar, tm akldr; baka akllar, tikendr, onlarn akllarysa gl,
Onlarn anlaylar ycedir, pek byktr; Nuh'un, Kelm'in, Mesih'in anlaylar gibi,
Byle bir anlaya shib olan kii, yce olsun, aa olsun, herey nedir, nicedir;
3110, Bu yer, neresidir, niin var olmutur; nce neden ve nasl meydana gelmitir;
ekillerden, naklardan ar olan gkyz, neliksiz-nitelikszken neden naklarla, bezentilerle sslendi;
Ar nedir, Krs ne, bilir; erenlerden bunlar sorarsan hepsini de anlarsn, bilirsin,
nne n olmayan zamandan, dnynn yoktan var oluundan beri ad sfatlarn hepsi de,
Onlara gn gibi apaydndr; nk Hak onlarn hepsini de grg sahibi etmitir,
Sence akl ermeyecek herey, onlarca makbuldr; bilirler onlar,
Kerpiten, tatan szler duyarlar onlar; hareketsiz duran eyler, onlarn karsnda keklik gibi koar - yrr,
Da, Davud'a uyup onunla ilhi sylemedi mi, nameler ind edip ona solukda olmad m?
Ahmed, bir baka eye dayanmaya balaynca direk feryada balamad m?
O direk, Ahmed'e beni ayrlnla alatma, szlatma;
3120, Eskiden bana dayanrdn, imdiyse ayrlnla pek perian oldum, porsudum
demedi mi?
Mustafa onun feryadn, iniltisini duyunca acd da ona, syle dedi;
stersen seni ter - taze bir aa hline getireyim; kyamete dek senden meyva devirsinler,
Yahut inanan kii gibi seni topraa gmeyim; kyamette ter temiz ashapla hasredil,
Direk, bunu isterim, nk bu, lmsz yaay; ltfn bu arabn skiysidir dedi,
Cansz direk bile lmszl istedi; o daln - yapran, o meyvanm geici olduunu grd,
Onlar brakt da lmszlkten ba kard; ylesine ebedi devleti istedi,
Hazrca ele geecek meyvadan, yapraktan geti; padiahlar gibi veresiye devlet sancan yceltti,
Erler gibi hazra ardn dnd; o cmert erlere yneldi,
Sen dadan, direkten daha m deersizsin ki dnyya bylesine k olmusun?
3130, Tahta bir direkte o eit himmet olur da sende olmazsa bylesi nefse yzlerce lanet olsun,
nk dny yaayn seiyor da hiret bulumasn brakyor,
lmsz lemi, sonsuz ve ebed saltanat terkediyor da,
gnlk yalan yaay kabul ediyor; can verip onu alyorda dini satyor,
Bir kucaaz gibi tuzaktaki birka yem onu aldatyor, tuza grmyor,
Bu dny yemdir, tuzaksa cehennem; bilgisizlikle onu elde etmek iin adm atmaya kalkma,
Onun grn gzeldir, iiyse irkin; Allah onu kendi kahryla yourup yapmtr,
O yemin gzel grn, seni tuzaa doru eker; ama bu eki, ku gibi seni tutmak iindir,
Kim bu yemlerden kaarsa kurtuldu; eyvanlar olsun bu tehlikeden kurtulamayana,
Mustafa, cehennem yoluyla cennetler yolunu sahabeye apak olarak bildirdi de dedi ki:
3140, Cennet yolu tikenliktir; cehennem yoluysa gllk, fesleenlik,
Tiken yolunu, alaya - inleye tutann can, bil ki ebedlik yurdunu, cenneti
konak edinir,
LXXII
Esenlik ona, Mustaf'dan cennet ve cehennem yollarn sordular,
Buyurdu
ki:
Cennetin
yolu
tikenliktir,
cehennemin yoluysa gllk - glstanlk, Cennet tiksinilen, istenmeyen eylerle kaplanmtr; cehennemse
nefsin dilekleriyle insann nefsi, iinde bulunduu a grr ve eytanlardan yardma eriir, Aklnsa, sonu
dnme, sonu grme hassas vardr; meleklerden yardm grr, Canda yaygn, neeli bir anlam vardr; eseri de
yaayta, Gnldeyse ylesine bir gzel sfat vardr; bunu mu yapaym, onu mu diye iki ite tereddde dtn
m, sonunda doru grdn yaparsn ya; ite bu, gnln eseridir, Ztsa ylesine bir anlamdr ki gnlm
dersin, canm, aklm dersin; btn bunlar, kendinde olan bireye eklersin; ite odur zt,
Mustafa, cehennem yoluyla cennetler yolunu sahabeye apak olarak bildirdi dedi ki ,
Cennet yolu tikenliktir; cehennem yoluysa gllk, fesleenlik,
Tiken yolunu, alaya inleye tutann can, bilki ebedilik yurdunu, cenneti konak edinir,
Gllk - glstanlk yolu secense, phesiz olarak bil ki cehenneme varr - yklr,
Ac yaayan tatl lr; zehirden sonra sonunda eker yer,
Akll kii, iin sonunu grr; her gaflete dalar da ancak iinde bulunduu hli seer, kabullenir,
Akln sfat, sonu grmektir; her ne yaptysa, her ne yaparsa o i, dne aittir,
Onun tersine om, aalk ve pis nefis, sonu grmez; iinde bulunduu a, o hali grr,
Akln gz hiretten yanadr; cennete, sevaba, yarlganmayadr,
Nefsin dileiyse ehvettir; iinde bulunduu hlden zevk alr, ona alt olur - gider,
Akla yardm melektendir; akl da melek gibi ge mensuptur,
3150, Kt nefis, eytann sudunu emdiinden, onun cinsindendir; o yzden, onu semitir,
Melek ve akl, ikisi de bir nurdandr; -eytanla nefisse karanlklarn sarhoudur,
Kt nefsi iyi akldan ayrd et; iyi bil ki dost, akldr, nefisse can dman,
Herbirini huyundan tan, ktyasla da, apak bir tarzda yola d,
Ruhun, usuz - bucaksz deniz gibi sde, bir eitli anlam vardr,
Onda yaaytan baka bir sfat yoktur; hi kimse onda, bundan baka bir sfat bulamaz,
Canl yaratn hareketinden anlalr ki onda can vardr,
Can, bu vasfla bilinir: onun bundan baka gizli bir vasfi yoktur,
Sana glle tiken gibi, iyi, yahut kt bir i gelip atsa,
Hangisini yapsam da tmden dileime ersem diye ikile dersin,
3160, A gnl olan, o iki iten birisini setin mi, o gzelim i, gnldr, gnln dileidir,
A arayp dileyen, o iten hangisine gnln akarsa, o yandadr gnln demek,

Pis ve temiz ilerin, kt ve iyi sfatlarn hepsi de sana belirdi mi,

Namaz ve mihrap ehliysen o sfatlarn zatn da ara da bul,
Gnle, ruha, bedene, akla - fikre ait kendine izafe ettiin ne varsa;
Hani bedenim, canm dersin, sze, gelince byle yrtr, sylersin sz:
Zat, ite o ben dediindir; bunu iyice bil; bu sr, can - ba verenlerden meydana kmtr,
nsanlara sen dersin, konuurken kendine ben dersin hani; azizim benim, zt odur ite,
Sz sylerken, gnl, akl, bedeni ve can kendine izafe edersin hani;
Baa, ayaa, ele, onlardan baka organlara, phesiz olarak benim dediin:
3170, Gnlle, aklla - fikirle, manla, bedene ve cana ait olup kendine izafe ettiin eylerde,
O benim diye iaret ettiin varlktr senin ztn; brleriyse hep ona uyan, onun olan eylerdir,
O benliine kattn benliktir, o varlktr ancak senin ztn; ztsa birdir, ona iki deme,
u hlde anlald ki sen, btn bu, benim diye kendine izafe ettiklerinden bakasn; ezelden beri sen, bu srnn
obansn,
te sende ne varsa gsterdim sana; kilidi anahtarsz atm,
Atm ki ne defineler, ne paha biilmez incilere, la'llere sahipsin, gresin;
Kendinle uraasn, melei eytandan ayrd edesin;
Akl melekten ayrd etmeyesin; yzn Allah'dan zgeye evirmeyesin;
Nefisle eytann bir olduunu bilesin; bunu gerek olarak anlayasn da phen kalmasn artk,
unu bil ki gnl, senin znde bir padiahtr ki saysz kullar - kleleri, askerleri var,
3180, Aklsa, bedende vezre benzer; geri kalanlar, erkek - kadn, hadem - haem gibidir,
Akldan doan, erkektir; o erkek, hekime benzer, derdin devsdr o,
Nefisten doansa kadndr; kadnn karr ktdr; bu karan al onun suratna,
Gnln dncelerini ordular bil; ordusu sayszdr onun; ne haddi vardr, ne hesab,
Akln dncesi, yce Zuhal yldzna mensup, yce ordudur; nefsin dncesiyse eytanlarn ordusu,
Nefsin, periden, eytandan, bedenlerdeki gnllere lgaz eden saysz ordusu var,
Gnlse Sleyman'dr; dikkat edersen grrsn ki eytanlardan, perilerden, tapsnda,
saysz askeri mevcut,
Padiahl da, bil ki yzkledir; buyruu yzkle yrr,
Yz varsa Sleymanlk eder; yoksa, deer bakmndan eytanlardan da aadr,
Buyruk yzkle yrr; onu korumaya bak ki ba olmaktan, buyruk
yrtmekten dmeyesin dostum,
3190, eytan, senden yz kaparsa, hi kimse seni, bir arpaya bile almaz,
dem, Allah buyruunu sd da me'v cennetinden srld,
Enindeki elbise alnd, rplak kald, Allah'nn ayrlyla alamaa koyuldu,
O aldanan, gece - gndz, ayrlk ateiyle alad, yand - yakld,
Allah katnda tvbesi kabul edildi de ondan sonra umduuna erimesi kolaylat,
Sen de tvbe ederek Allah buyruuna uy da skylerden onun arabn i,
Eskiden olduu gibi gene padiah ol; doan gibi her yanda avla arlar,
Taht da Hak'tan elde edilir, saltanat da; imdi ayrysan bile gene kavuursun elbet,
Nasuh tvbesi ettin mi, Allah katnda Nuh mertebesine eriirsin,
Buyruk yzn kolla; akln bana al da gaflete dp eytan'a kaplma,
3200, Gaafil olursan hrsz, pilini - prtn alr - gtrr; bahtn varsa gaflete dmezsin,
Ne mutlu uyank olana; din malm - mlkn, din bahtn, akll - fikirli davranp koruyana,
Bu eit kii, kendisine ihsan etmi olur; din hrszndan emin olup kurtulur,
A akl darmadan kii, nce kendini slh et de sonra insanlar slaha kalk,
A adalet isteyen nce kendine kar adalette bulun da kt nefse stn ol,
Kendine zulmedersen, bakasna kar nasl adalette bulunabilirsin?
Kendine kar adalette bulunmayan, sitem grenlere hi adalette bulunamaz,
Onun yolunda doru - dzen harekette bulunan kiinin yznden btn eriler dzelir - gider,
Sen, nefsin elinde tutsak olursan, bilgisizlik, kahr, sitem denizine batp gidersen,
Sen, kardelerinin hayr bana balanmken, onlardan ne diye hayr umar ne
diye halk kendine arr - durursun?
3210, nce kendini dny tehlikesinden kurtar; dnydaki yol kesicilerden emn ol,
Bu tufandan emn ol da sonra halk kendine armaya bala,
Onlarn ellerini tut, o yana ek; o baa - baheye, o glle, o rmaa doru gtr,
Herkesi o nimetle, o zahmeti olmayan, meakkati bulunmayan nimetle doyur,
Yoksa nefis kuyusuna dtn m, koskoca bir da kesilsen de saman pnden daha deersizsin,
Ne diye kuyunun dibini yurt edindin, o eski vatann unuttun
Burda, o vatandan uzakta kaldn; yllardr, korkuyla mit arasndasn,
Burasnn ac, tuzlu suyu sana tatl geldi; kfr, sence dne dnd,
Bu aprak duraa altn; bu aprak durak ho geldi sana,
O eski dnyy unuttun; oysa orda meleklerle der - kalkar, konuur -grrdn,
3220, Orda ylesine ikiler, ylesine sarholuklar vard ki ycelikler
lemindendi, aalklardan uzak m, uzakt onlar,
O cana can katan eler - dostlar ki yerden de darydlar, gkten de Elest ahdndan beri
Hak'la arapsz, kadehsiz hotun, sarhotun hani,
LXXIII
Rabbiniz deil miyim? Evet dediler yetinin tefsiri
ve Evet demenin mertebeleri,
Hak'tan, dudaksz - damaksz Elest hitab gelmedeydi; senden de Evet sz duyulmada,
nin emri cana gelince can, hemen beden seirtti,
Hak, can, gizli srr amak, aklamak iin bu yana gnderdi,
Bylece her Evet sznn evet olmadn, bir Evet in aalar da aasndan,
brnn ycelerden olduunun,
Bir Evet in gl - kuvvetli, brnn gevek, birinin erilikten, brnn doruluktan,
drstlkten geldiinin,
Bir Evet in gereklikle, brnn taklitle sylenmesinin salanmasn diledi a benim dostum,

Her Evet in rtbesi brnden ayrdr; Evet ler, Belh'le

Hicaz gibi birbirine uzak m, uzak,
3230, Ruhlar bedenlere girince kadehdeki arap gibi glmsemeye koyuldular, O gzel duraktan gtler; youn
bedenlerde yerletiler,
Neliksiz - niteliksiz ruh ve o anda olduundan daha stn bir hle gelsin diye nelik - nitelik
lemine geldi,
Bylece onu grmeksizin de kulluk etmesi, her kulluktan da bir huzura ermesi gerekliydi,
Aldanma dnysnda aldanmamas, Allah'dan gayrsmdan kanmas icp ediyordu,
nk man, gaybe inanmaktr; bu dnydayken Allah'ya kulluk etmektir,
Bu lemdeki kulluk, gsterile kark bile olsa, Allah huzurundaki kulluktan yedir,
Padiah, maiyyetiyle meydana kt m, orda, korkudan kulluk kalmaz,
nsan, ister - istemez, padiaha ram olur; nk o, perdesiz olarak yzn gstermitir,
Hatt insan, korkusundan baak kl gibi titrer; boyuna kullua girimek
zorunda kalr,
3240, Bu rknt, insan kulandan tutar da kullua eker; insan, canla - gnlle
Allah razlm aramaya koyulur,
Ama unu da bil ki o andaki kulluk, hi de makbul deildir,
nk huzurda bir blnt, bir ayrlk yoktur; o andaki kulluk, bir minnete, bir kre dayanmaz,
Ama o hereyi bilen er, o grnmezken ona kulluk etmek, huzurundaki kulluktan yzkat
stndr,
Onu grmezken kerem sahibi padiahn emrini tutmak, adama byk bir huzur verir,
Burdaki kulluk, korkuyla mid arasndan doar; bu yzden de bu kulluk, onun huzrundakinden
yz kat stn saylr,
Engeller varken bu hizmet, zahmetin karlna ermek iindir, o mitledir,
nsan vaadedilene dayanr da veresiye iin peini elden brakr,
Maher gn, yznn aarmas midiyle zahmetler eker meakkatlere der,
Tatl bir hlde lmek iin aclar iinde yaar; din yolunda rahatm - huzurunu terkeder,
3250, Melekler dem'e secde ettikleri halde Allah, tuttu da dem oullarn stn etti,
nk onlar, hatsz - hesapsz engeller olduu halde bir tek Allah'ya yz tutarlar,
Allah, o soluu dem'e balad da o yzden ona secde edildi,
Onun soyundan gelen de o yola der, gnl gerekliiyle Allah adn anar,
Ahirette yz misli sevaba nail olmak iin bu dnyda Allah'ya kulluk ederse,
Rtbesi melekten stn olur; sonunda da dokuz g bile aar,
u halde Allah, ruhlar buraya, imtihan iin gnderdi:
Herbirinin deeri, zengine de, yoksula da, ihtiyara da, gence de gne gibi belirsin;
Hangisi kalp akadr hangisi geer aka, ileri gidenlere de geri kalanlara da belli olsun diye
yollad,
Biri klavuz oldu, br yol kesici; lemde, her yanda, kadn - erkek,
3260, Allah, Deil miyim buyurunca, orackta hemen, Evet diye cevap verdi,
Bu cevap, dillerde, syleni bakmndan aynyd: grne baklnca hepsi birdi,
Ama gerekte bir deildi: bir cevap, inantan domutu, br pheden,
Dudaklarndan kan o sz, gerekte birbirine aykryd; biriyle brnn aras, burdan Zuhal yldzna dek varan mesafeyi
bile amadayd,
Aralarndaki fark, gne gibi belirsin diye Allah, onlar birbirinden ayrd,
Herkese de geer aka, kalptan ayrd edildi; geerli olan yceldi; kalpsa rezil oldu,
Allah, unu bil ki, iblis'i de bu yzden meleklerden ayrd
Grnte meleklerdendi o: ama i yzde kfirdi, srlmt,
dem, geerle kalp ayran bir meheng oldu da Allah, o solukta bls' meleklerden ayrverdi,
Adem'in varl,, yokluktan belirince ruhlar, neeyle gam gibi ayrldlar,
3270, blisin kfr herkese aydnland; nk o, gl bahesinde tikene benziyordu,
Bu eit snay, her ada peygamberler dolaysiyle mmetlerinde de belirdi,
Her peygamberden sonra baka bir peygamberi, baka bir bedenle, bu yzden gnderdi,
Herbirinin bir dili, bir huyu vard; herbiri de dolaylarda nlyd,
Bylece gerein, asl olmayandan ayrlmasn, herbirinin dnp kendi aslna varmasn diledi,
nceki mmetten sonra baka bir peygamber geldi mi, o mmetten olan biri, onu erbet gibi grd, bryse yara gibi,
Birinden, ona kar fke, sava, kahr ve cefa belirdi: brnden sevgi, bar, ltuf ve vefa,
Ona uymayanlar, ondan nceki peygamberin mmetiydiler ama bu son gelene mmet olmadlar,
nk kadehe tapyorlard; kadehin nurunu gremiyorlard,
Oysa ikisi de ayn nurla doluydu; kim onlar iki grdyse, uzaa dt,
3280, nk btn peygamberler, bir nurdand; bir araptan mest olmular, bir arabn
mahmuru kesilmilerdi,
Hepsi de mnkire, dmana kahrd ama bir gzelim rman suyuydu,
Su kuu olan, denizi bilir; o suda yzer - gider,
Balklar, sevinli bir surette yzmek iin canla - bala suyu ararlar,
Toprakta yaayan ylansa sudan ekinir, su kysndan, rmaktan kaar,
Ylan, denizi inkr eder, istemez ama su kuu, onu canla bala arar,
Buna kar baldr o su, brneyse zehir; bunun katnda ltuftur, bryse kahr,
O peygamberi inkr edenler, ylanlara benzerler; onlar, o gl bahesinin evresindeki
tikenlerdir sanki,
Toprakta yaayanlar, nerden suyun evresinde dolaacaklar'?
nk onlar, toz gibi topraktan tozarlar,
Gdalar boyuna toprak olduundan nerden suya ynelecekler onlar?
3290, Kpek, bir kemik parasn ekere deimez; pislik bulunca da akla yer,
ekeri, sz syleyen dudu yer; o, kendi rzkn gereklikle arar,
Herkes, kendi gdasnn peindedir; herkes, dileine doru koar,
O peygamberin mmetinde gr olsayd, bu peygamberin karsnda, yere ba kordu,
Hi bu peygamber baka der miydi? Yahut o suydu buysa kvlcm gibi bir sz syler miydi?
Suyu imeyen, yahut onu satn almayp da satmaya girien,
Testiyi vp de iindeki suyu imeyen, testi nndeyken, suyla dolu testiyi bul diyen susuzu grdn m hi?
phe yok ki bu eit kiinin sudan haberi yoktur; ylana benzer, gdas topraktr onun,

Halkn kimisi mukallittir; hepsi de muvahhid deildir ki,

manlar bilgiye, grgye dayanmaz; gizliden gizliye, din nakn inkr
ederler,
3300, Btn peygamberlerse, gerein pheden ayrlp belirmesi iin mehenktir,
Mustaf, a eriince geldi; Allah, onun, ama rahmet ihsan etti,
mmeti, br mmetlerden stn, onlardan seilmi bir mmet oldu,
Allah'dan mahrum olmamalar iin mmetinin adna, rahmet edilmi, acnm mmet dendi,
yi - kt, herkes onun bana nail olsun diye o Alemlere rahmet tir,
Ondan nce inananlar, bir tek mmetti; aralarnda bir tane bile mlhid voktu,
Hepsi de grnte makbuld, iyiydi; m'minle kfir bir renkteydi,
Muhammed gelince kt, iyiden, irkin, gzelden ayrld,
Eb - Bekr, lemde Sddyk oldu; Eb - Cehlse mlhd oldu, zndk diye anld,
Eb - Leheb, eytan gibi srld; Osmansa Hd gibi aziz oldu,
3310, Muhammed'in yznden kalp, geer akadan ayrld: hepsi de perdesiz olarak yz gsterdi,
Biri, Ay gibi dnyda grnd; br, alak bls gibi rezil -rsvay oldu - gitti,
Biri, Firavun gibi yardmsz, yardmcsz kald; bu eit her boyaya boyanm saysz kii var,
Dnyda her peygamber, mehenge benzer; onlar yznden gizli eyler aa kmtr,
Geceye benzeyen dny, onlarla gndze dnd: nk onlar, zulmeti yakp yok eden nurlard,
Gndzn hibir ey gizli kalr m? Byle bireyi dnyda hibir kimse, birinden ne duymutur, ne iitmitir,
Bil ki bu dnya, geceye benzer; dnyda gerekten de iyiyle kt gizlidir,
Kalp olanlar da geceleyin srlr; halkn ou, onlarla al - verite bulunur,
Karanlk gecede kalpn da bir aydnl vardr: o yzden arda - pazarda bir hoa yrr,
Onun ayb geceleyin grnmez; birey olacaksan, akllca davran da nce onun
aybn aramaya koyul,
3320, Bylece de bilgisizler gibi aldanma; altn yerine aalk bakr satn alma,
Ama gndzn geer aka, kalp akadan, irkin gzelden ayrlr,
Aydn gn, kalpn kesat adr; deeri, gndzn meydana kar,
Geeri olmayan aka, gndz gemez olur, ona deer verilemez; tpk K'be'de berbat ve tanbura dner,
te peygamber de gndze benzer; onun yznden erkek arslan, zaardan ayrd edilir,
Onun yznden m'min kfirden, dost dmandan, perdesiz olarak seilir, grnr,
O hlis altn, gndz ister, apaydn atei diler,
nk atele, akll, bilgin sarraf tarafndan daha da iyi belirir,
Nasldr, deeri nedir, ayar ne kadardr; onca belli olur,
Bahelerde gller nasl glerse hlis altn, atete yle parlar,
3330, Ama bir de kalpa bak; atete gitgide yz kararr - durur,
Akln cann, grn varsa, Mustaf'nn gnee benzeyen yzne kar, onun' huzurunda,
rtsz - perdesiz kyameti gr, maheri seyret; ycelii, alal, Halil'le Azer'i anla,
Her yanda bir zer vardr, bir Isa; her ynde bir Kpt vardr, bir Musa, Her cinsten, sayya smaz iyi ve kt, perdesiz
grnmede, Biri katran gibi kapkara grnr; br gne gibi, Ay gibi bembeyaz, apaydn,
Birinin deeri yedinci kat ge dek aar, brnn deeriyse er - pten, odundan, talatan aa,
Biri, onun gibi bilgin kesilmi, bildiini tutar: Kutup olmu, yol gstermede, stn ve olgun,
Haydi, gene u dzenlerle dopdolu nefis, nasl birey; onu anlatmaya dnelim,
3340, Bu nefis, halk yakp yandran u kvlcmlar yapmadn yapmaya koyulur; Hak yoluna gece - gndz vurur durur,
Kadn olsun, erkek olsun, hibir kimse ondan kurtulamaz; ancak k olan, onun emberinden geip cann kurtarabilir,
Nefis, halk da kendisi gibi knanm bir hle getirmek iin Allah'dan mahrum eder, Ondan daha beter bir dman yoktur;
onun anlatln Peygamber'den dinle
LXXIV
Dmanlarnn en etini, iki yannm arasndaki nefsindir hadsinin anlam,
Herkesten daha fazla sevdiin,
stne titrediin u bedenden daha zorlu bir dmann yoktur,
Mustafa dedi ki: En kt dmann, bedendeki nefistir,
Onun d hibir suretle makbul deildir; hepsi akla uygun bile olsa kabul etme,
Ne derse aksini yap; irkin bir daldr o, kknden sk, at,
Akl erkektir, nefis dii; diinin sana syledii sz yzne arp,
O dman, kanna kastetmektedir; er ol da vur boynunu onun,
Tez, Allah iin kurban et onu da Kur'n'n anlam anlalsn,
3350, nk Ahmed onu lmle at, aklad; lmedike de Kur'n aklanmad,
O, nefis yaayndan tamamiyle lmt; varlndan, bir addan baka birey kalmamt,
Nefsi, lmden nce ldrmt; Allah uruna Allah'dan bakasn terketmt,
Onun gibi sen de varlndan lrsen lmlerin hllerini anlarsn,
Ahmed gibi tez nefsini ldr de diril; bir tek Allah'ya eri,
Nefsini ldr ki o, yol kesen bir ylandr; aklsa dosttur, klavuzdur, iyidir,
Nefis yerdir, yer altna girer; aklsa Ar'tr; Ar'n da ycesine aar,
Nefsini kknden eker, skp atarsan Hak sana, cmertliinden Ledn bilgisini balar,
Bedenimiz, cann elinde - avucunda bir aratr; hibir ara, kendi kendine hareket etmez, bir i grmez,
Sz, hlden meydana gelir; a arayp eletiren, sende ne hl var; buna bir bak
3360, Ho ve gzel bir hl varsa can gzn onunla alr, grr
Ama hlin irkince, pisse, hereyin bu yzden ktleir, pisleir
A istekli kii, kt hli iyiye evir de ho, gzel szn st olsun,
Kur'n, gzel hlden meydana geldi de o yzden dnyda mucize oldu,
lmden nceki lm budur; bu eit lm, nurlar saar,
lm hayvn ruhun deimesidir; bu eit lm, insann yaratlmasdr;
Bilgisizlikten kurtulmaktr, tmden bilgi kesilmektir, fkeden arnmaktr, hilim hline gelmektir bu lm,
Bylesine lme kim lm der; bylesine bulua kim yitirmek adn takar?
Kt nefisten ayrldn m, Allah civarnda bulumaya, kavumaya eriirsin,
Bulumak, kavumak da nedir? Allah kadehini itin mi, ikiliksiz bir hlde onun zt olur - gidersin,

3370, kilik, varlnn bulunduu bu yandadr; o yandaysa sarhosun, kendinde deilsin; orda ikilik, bir
olur,
Say mumlardadr; bunu bil ki onlarn , ikiliksiz olarak ayndr, birdir,
Mumlardan phen varsa gereklie doru ynel de bil ki k, birdir,
Bedenler sayszdr, oktur ama can, boyuna bir deil midir?
Cann , her bedenden da vurmada; m gr de onu bul,
O, bir gevherdir; kendim benden, senden gsterir ama iki olmaz,
nsann varl, pek byk bir ehirdir; o ehirde yzbinlerce halk oturmadadr,
Bu halk, bedenler deildir, dncelerdir; bedenler, ara gibi, dncelere ram olmutur,
Beden, dnceyle harekete gelir; kimi eve doru gider, kimi dkkna ynelir,
Dnce ne yana git derse o yana gider; ona ne buyurursa beden, onu duyar,
onu yapar,
3380, Demek ki beden, dncenin aracdr; bu, iyiden iyiye anlald ya ;dnce z,
i, bedense deri, kabuk,
Bil ki halk, dncelerle diridir; nk ancak dnceyle ie giriir,
Beden binee benzer, dnceyse binene: binen, binei nereye srerse aresiz o yana gider,
Balktan dzlm ekiller sayldr: ama dnceler saysz,
ylesine bir ehirde bylesine bir halk var; yars kt huylu bu halkn, yars iyi huylu,
Orda hkm yrten, aklla nefis; apak hkmeden de bunlar, gizli hkmeden de,
Allah'nn ahnesi, naibi akldr; eytann ahnesiyse om ve kt nefis,
Orda akln hkm geerse nefis iten kalr, ii kesada der:
O has ehir de Allah'mn olur; zahmetten, korkudan, beldan eminlie erer,
Sonuna dek boyuna mmur bir halde durur; ehlisi de zevke saraya garkolur,
3390, O ehirde, balar - baheler, kkler - saraylar kurulur; yaplarnn tavanlar, duvarlar
tmden ktr,
Pazarnda Allah zikrim duyarsn; gl bahelerinden Allah kokusu gelir sana,
Halknn hepsi de boyuna namazdadr, oruludur; apardr, aka der, gereklie sarlr,
niyazda bulunur,
Hepsi de canla - gnlle Tanriya ynelir: hepsi de orda, muradn elde eder,
Allah var olduka o ehir de durur; Allah, tertemiz arapla halk suvarr,
Ama o ehirde nefis, buyruk sahibi olursa, sonunda o ehri kahrla yakar - y andrr,
Orda akl iten kald da yerine herzevekil nefis geti mi,
O eytann naibi ie koyulur; bu yzden halk hep ktlklere der,
Kk, byk herkes Hak'tan gaflet eder; orda nefis buyruk yrtr, aklsa tutsaktr,
Herkes, lanetlenmi Seylan'n hkmne uyar; o dinsiz de herkesin mnn alr,
3400, Orda herkes ktlklere koyulur: herkes zinaya, ikiye, ikinin, verdii neeye kaplr,
Herkes, genlerin, kadnlar sevgisine der; herkes kebaptan, ekmekten zevk alr,
Herkes, kendini eytan'a kaptrr; herkes dzenlere sarlr da saptr,
O ehirde ikisi de hkmederse, ehrin yarsn ltuf bil, yarsn kahr,
LXXV
Sizden kfir de var, m? inin de yetinin tefsiri, Sende hem kfr gizlidir,
hem man, Hem yeryzsn sen, hem gk, Bylece sana dek herey var sende;
hangi sfat stne Hkm stn olanndr,
Kfr de sende toplanmtr, man da; melek de sende gizlenmitir, eytan da,
Adam - akll inanasn diye Kurn'da, sende kfr de var, man da buyurmutur,
Bak bakalm, bu ikisinden hangisi st olmu sana; sirke mi daha fazla, eker mi?
A istekli, sana hangisi stse, onun saysmdansn sen,
Terazinin dengesi, bil ki budur; elindekini gr, veresiyeye kalma,
Gm paran oksa, paran ie yarar; gme gre yrr, gm saylr,
3410, Ama parann ou bakrsa, sarrafn nnde horlanr, atlr - gider,
u halde belli oldu ki hkm, st olanndr; nk alt olan, yok hesabna alnr,
Bu sze son yoktur; o stn, o vnlesi er ne yapt, onu anlat,
LXXVI
Mrdlerin yalvarmalar, Veled'in de onlarn szlerini kabul edip
babasnn yerine gemesi, eyhlik makamna oturmas
Babasnn yerine geince her yoksula altn defineleri balad,
Akl bakmndan en aa olan bile akl - fikir ynnden tek, hereyi bilir, hereyden haberdar bir
hle geldi,
Saysz kadn - erkek mrd oldu; hepsi de hnerde tek kii kesildi,
Babasnn yolunda halifeler dikti; her duraa bir ulu kii atad,
nk uzaktaki ehirlerin halk da hep bu rmaa susamt,
Yurtlarda, tuzaa tutulmu kular gibi kala kalmlard,
Yaknlar, oluklar - ocuklar engel oluyordu da bu yana gelmeye imkn bulamyorlard,
3420, Her tarafa bu yandan, bizden birer halfe gitmesi gerekli olmutu,
Bylece kavumaya susuz, byle bir denize kar kupkuru, mahrum kalmamalar gerekti,
Hibir kimse, bizden mahrum kalmasn diye Anadolu, halfelerle doldu,
Hatt Anadolu da ne? Btn dny halfeyle doldu; bu ummandan her yana bir katre yrd - gitti,
Bu gnein nuru lemi kaplad; o solua shib olan herkes, bu nm grd,
Halfelerin hepsi de uyulmaya lyk oldu; her biri, eyh olmaya, klavuzluketmeye liykat kazand,
Hepsi de bu gne yznden la'l hline geldi; hepsine de Allah'dan mjde eriti,
Hepsi de ercesine yol aldlar; hepsi de bedenden - candan getiler,
Onlara icazet - nmeler yazdk; balan - baheleri saysz meyva verdi,
Hepsi de Faruk gibi gerek oldu; nleri gn ycesini at,
3430, Herbiri, ayr - ayr mrdler edindi; bir ok halk onlardan faydalar grd,
Onlar kim grdyse, bil ki bizi grd; nk hepimiz de tevhd leminde biriz,

Beden bakmndan ayr - ayryz, yle grnrz ama iki lemde hepimizin can bir,
Sen cana bak, bedenden ge ki birliimiz, sana aydnlansn,
Bu batan mahrum kalmamalar iin her tarafa naipler atadk,
nk naip, naip edenin makaammdadr; naip de onu naiplie atayan gibi gzeldir, hotur,
Apar rmak uzak oldu mu, o, rmak gibi susuzlar kandrr,
Baheyle aalar uzakta olursa herkes, o bahenin, o ban meyvalarn yiyerek muradna erer,
Bu eit yol - yordam, Allah'nn yryp giden yolu - yordamdr
Allah her ada bir peygamber gnderir,
nk herkeste o kuvvet yoktur ki peygambersiz Hakk'n rahmetine erisin,
3440, Her aalk kiide o rtbe nerde ki o duran ehli olsun, o gre ulasn,
Her peygamber, ondan, bu yana haber getirmek, t vermek iin bir vstadr,
Bylece de halkn, Hak'tan nasipsiz kalmamalar, peygamberden, bir ocuk gibi ders almalar
salanmtr,
Halk, Allah buyruunu peygamberden duyar; nk peygamber, onun arabnn skysidir,
Herkes Allah buyruunu yerine getirir; yaplmamas emredilenleri de brakr, yapmaz,
Herkes, onun rzlma ermek iin alr; herkes, onun akyla ak ateiyle coar kprr,
Bylece de nefsin eri hareketlerinden arnr, yaradann ynne gzel, apar bir halde gider,
Sende, bir pislik gizlidir, bir de temizlik; yars topraa mensuptur, yars gklere,
al - abala da irkinlikten kurtul, ktlkten iyilie tan,
Gzelliin, o irkinlikten kurtulsun; ak denizi, seni gemisiz alsn iyilie gtrsn,
3450, Gzel oldun mu, gzele dom gidersin; sen, onun cinsindensn, aslna ynelir, ularsn,
Hak gzeldir, gzellii ister; szden ge; o, hl ister,
u zamanda, senden irkinlik giderilmezse o irkinlik iinde gzelliin yiter - gider,
Hikmet sahibinin dyle derdine deva bul: yoksa o derd yamanr - kalr sende,
Ondan sonra derman da fayda etmez; bu ada varln cmerte harca,
irkinliklerin mdeni, varlndr, benliindir, irkini gzel iin feda et,
Zt bundan daha iyi bir al - veri de olamaz: irkini satp da gzeli semektesin, gzeli
almaktasn,
Kalp aka yerine hlis altn alyor, zehir yerine eker, bal yiyorsun,
Beden yerine tm can oluyorsun; altn kesintileri yerine mden elde ediyorsun,
Bylece on gnlk mrn bin oluyor; hatt hadsiz, hesapsz bir hle geliyor,
3460, Arlar - szlar, zahmetler - meakkatlar birer - birer senden kaar artk; lmlerin
tm de senden ekinir,
Kseye de bo verirsin, mlee de; sence buday da ayn olur, kum da,
yle bir leme gidersin ki orda lm yoktur; yle bir aa eriirsin ki onu yitirmek mmkn deil,
Basz oldun mu, bir ba bulursun; kimya yznden, bakr gibi, altnla erersin,
Zevkin - satan, Allah katndan lmsz bir hle gelir; Hakk'n hukukuna si olmazsn,
A dzenbaz, gafletle dopdolusun da o yzden Hakk'n hukukuna kretmiyorsun,
Yoksa burda sana nimetler balayan, tecell eder de sana binlerce bata bulunur,
Keremi, gne gibi meydanda olduktan sonra o nimetlerin hakkn inkr m edebilirsin?
Kr, grmez de inkr ederse mazurdur; ama gren, o elde etmiken nasl bu hle der?
Halk krdr de o yzden bu hatya der; kr, mutlaka yol yitirir,
3470, Ktlkte bulunann gizli - gizli yapt eyler meydana kmasn diyedir ki tvbe, bu
yanda makbul olmutur,
nci, halkn cebinde deildir de o yzden gaybe inanmalar gerekmitir,
Hayr ilerin karl cennetlerdir diye Kr'n'dan vaatler duymutur,
Alak bilgisizlerin de kt ileri yznden cehenneme gideceklerini duymutur,
O iitip duyulanlar, grlmediinden de kulluk definesi, rtl kalmtr,
Bundan dolay btn ileri, pheyle karktr; ok az kiinin iinde zevk nuru vardr,
manda ihls sahibi azdr; her kiinin kulluunda can yoktur,
Burda ibdet eder, namaz klarsan, candan - gnlden niyaz etmeyi arttrr - durursan,
Sonunda orada, kerem sahibi Allah,nn ltfuyla hurilere kavuur, cennetlere girersin,
Yoksa hirette, gzlerdeki perde, alnca, herey meydana kar,
3480, Btn gizli eyler apak grnnce, bu lem, o lemde yok olur - gider,
te gizlenen eyler belirir: iyi kii ycelir; ktyse rezil olur,
yilerin yzleri Ay gibi aarr; ktlk edenlerin yzleri katran gibi kararr,
Allah; O gn yzler aarr O, yaptklarnn karlklarn grmek iin de
Yzler kararr buyurmutur,
Ne yer kalr, ne gk; O melekler ordusuyla Allah'nn ycelii cilvelenir, grnr,
O anda binlerce kiinin biri rahmete mazhar olur; kim buyrua uymaz ki o zaman'?
Ama o ada tvbeler kabul olmaz; alayp szlanmlar kabul edilmez,
nk o a, ektiini bimek, gelirini elde etmek adr; o ada, nceden hurma fidan diktiysen hurma
devirrsin,
Ektiin tikense a om kii, o aatan elde edecein meyva, ancak zakkumdur,
Kulluun, orucun, zikrin, ektiin tohumdur; dny yurdu, senin ekin yerindir, tarlandr,
3490, nce ektiysen imdi biersin; ekmediysen mflis olursun, borlu dersin,
Mflislerin dura cehennemdir; nananlarmsa Nam saray,
Bunun da sonu gelmez ey Veled; halfeler, Anadolu'nun her yanna dald,
LXXVII
Allah azz srryla bizi kutlasn; Mevln'nn, emseddn, eyh Salhaddn, elebi Hsmeddn gibi halifeleri
vardr, Allah srlarn kutlasn, Bunlar vilyet, ululuk, bilgilerdeki gllk bakmndan hret bulmamlard; Veled'in
anlatyla Mevln gibi mehur oldular, Vilyetleri, ululuklar pek bykt ama gizliydi; gne gibi meydana
kt,
Veled'in babas pek nlyd; o, emseddn gibi gizli deildi,
Herkes ona canla - bala mrd olmutu: Veled'in andaysa mrdler daha da oald,
Babasnn, taklit yoluyla deil de, tam bir grle setii erenler,
Babasndan sonra, ileriyle - gleriyle, ululuklaryla, Veled'in yznden tanndlar,

Veled, canla - gnlle, bunlarn hallerini anlatt: gen - ihtiyar, herkes tarafndan
tanndlar,
Bir zaman oldu, ibdetlerini anlatt onlann; bir zaman geldi, halktan ekililerini, hereyi yeter bulularm
syledi,
Zaman oldu, candan kopup gelen szlerini syledi; zaman oldu, gizli hllerini vasfetti,
3500, Kimi zaman, naslsa, olduu gibi, kerametlerini, her birinin namazdaki
gerekliklerini bildirdi,
Her biri nasl sohbet ederdi; her birinin Allah katnda rtbesi neydi?
Her biri, ne eit iradda bulunur, her biri ne tarzda balar ihsan ederdi?
Bunlardan bahsetti,
Hsl hepsinin hllerini bir - bir gsterdi? halk da pheden kurtuldu,
Herkes yeni batan mrd oldu, kul - kle kesildi; hepsi de lmt; bu szlerle dirildiler,
O zaman anlalmayan bu gizli ey, herkese phesiz olarak anlald, bilindi,
Veled vstasyle onlann ahvli, ihtiyar - gen, herkes tarafndan anlald,
Gzellikte, ululukta eleri - benzerleri olmad, onlara kar byn bile kk sayld bilindi,
Onlarn yaknlklar, erenlerden bile gizliydi; nk iki leme de o gibi er gelmemiti,
O erenler, sevgiliydiler; Hak katnda hast onlar, Hakk'a yakndlar,
3510, Hepsi de Allah mazharyd; hepsi de cansz olan halka can balamt,
Hepsi de halkn ellerini tutmutu; hepsi de bedensiz salt ruh kesilmiti,
Bu ada, Hak gibi gizlenmilerdi; hibir kimseye onlann belirtisini bildirmemiti,
LXXIII
Kutup, erenlerin padiahdr Erenlerin devleti, ululuu pek byktr ama Kutba kar pek nemsizdir, pek
deersiz, Onlarn byklkleri, Kutba gre birey deildir; Kutup onlardan birey elde etmez; nk onun
ululuu, onlara nisbetle yzbinlercedir, Bunu ve Dostlarm kubbelerimin altndadr, onlar benden bakas
bilemez haberini anlat,
Kutup hepsinden bakadr; nasl bir srr vardr onun; ne alacak srr,
O, erenlerin szlerinden birey elde etmedii gibi onlarn hlleri de ona tesr etmez,
Onlarn yaknlklar, onca uzaklktr: onlarn hlleri, ondaki miske karlk havlcandr adet,
Onlarn kavumalar, ona nazaran ayrlktr: hepsinin de ei - benzeri vardr; oysa Hak gibi tektir,
Herkes Allah katnda has olabilir ama haslarn has olann yaknl nerde?
Onun yaknlnn z derecesi pek byktr: br yaknlklarn buna nazaran deeri yoktur,
Doan kuunun lokmasn sere nerden yiyecek? Yemeye kalksa boaznda kalr,
3520, Esterin ykn tay ekebilir mi? Hazne, bir kese akaya benzer mi?
Arslana kar ark kedi ne yapabilir? Ona kar kaplan bile zebn olur - gider,
Bil ki ileri geip dl alanlar, sonra gelenlerdir; sen de fazla ileri gidenlerdensen, daha fazla sr atn,
Bir sz syle ki kimse o sz sylememi olsun: belli olmayan, belirtisi bulunmayan grnty syle, onu
belirtisiyle gster,
Gster de dman bile aka dp dost olsun; azksz yoksul zenginlesin, azkla dolsun,
Gster de her zerre bir gne kesilsin; kara yzl, Ay gibi bembeyaz olsun,
Katre o inciyle denize dnsn, o bakla krn gzleri alsn,
l, dirilip mezarndan ksn da akla karna dikilsin, kamasn,
Ruhsa gnl arabn isin; nk o arap, Nuh'un gemisidir,
Ba ekmez, karna gelir; her yara, onunla melhem olur, her ac, tatl kesilir,
3530, Zahmet, meakkat ona kar gerekten de hazne olur; bunu bilen de zahmete, meakkate ynelir,
O, zti acy ister, tatly deil: onun yznden ac, ona helva gibi tatl gelir,
Dert, onca yzlerce dermandan daha yedir; beden de nedir ki?
O, gnln, cann bile feda eder,
Bu eit kii, anlaylardan uzaktr; nk o, her nurun srrnn da srrdr,
Herkesin anlay onun knhne eremez: ruhlar bile ona kar bedendir,
Onun ztn da Allah bilir, vasfn da; padiahn srrn her yoksul nerden bilecek?
Allah, Erenler kubbelerimin altnda gizlidirler; ama onlar, z kullarmdr benim dedi,
Bu birlie ikilik smaz; suretten ge de birlii gr,
Yalnz kpe sarlma, o testiyi bul: nk kaplar, hep bir suyla dolu,
Dostsan suretlerden ge de perdesiz olarak Yaradan'a ula,
3540, Bu dny perdedir; halk, daim diri olan Allah'nn tapsndan, onun yznden uzaktr,
Byle bir perdeyi yrtan, savlicansz, btn toplan eler,
Kimde yrek varsa kolayca yrtar o perdeyi; ama kn yreksizse, Eb - Cehil olup kalr,
Amca, Mustafa gibi bir Rstem nerde ki neeyi de yrtp atsn, gam da,
Gamla nee, grenin gzne perdedir; onu yrtan kii, en yce yere aar,
Gkle yer kimin perdesi? Hayr da onun perdesi, er de; zarar da onun perdesi, kr da,
LXXIX
Allah rahmet etsin, Mansr- Hallac'in, mestlik halinde, Ene'l-Hak demesi, ann mftlerinin, bir fitne kopmasn,
halk dinden olmasn diye onu ldrmeye fetva vermeleri, Dostlarn, bu szden vaz ge, tvbe et de seni ldrmesinler
diye t vermeleri onunsa sznde srar etmesi, nsann bedeni, konuk evine benzer; boyuna gayb leminin halk
oraya gelir - gider, Ancak lm, buz kesmi evin, kendisine ne biim konuklar konmada, bundan ne haberi
olur? evde bir diri olmal ki konuklardan haberi olsun,
Mansr'un, o esiz binicinin, o yardm grm bayran hikyesini duymadn m?
O, halka apak dedi ki: u hrkaya benzer bedende Hakk'm ben,
Herkes, bu sz brak, kendini bu eit bir belya uratma,
Eskiden beri katmzda deerin var; bu tehlikeli yere adm atma,
3550, Bu sz, bir kere kt senden; kt ama geri dur; a alc doan, kzgunluktan vazge dedi,
Oysa, ben dedi, gereim, bu szden dnmem; dindar olan, nasl olur da kfir olur?
Bu sz, geri dnlecek bir sz deil; bu szden sonra hangi sz var ki dnp de o sze yapaym?
Bu szden bana ne gelir ki; byle bir ak srrn gizlemezsem ne kar ki
Ben bu zahmette hazne, define gryorum; bu azack eyden dnim artyor,

Deil mi ki sonunda beden kalmayacak; gnlm, beden sevgisini canndan srd - att,
Taht da ba vermekle elde edilir, babuluk da; bunu kendinden vazgeen bilir,
Bedenin erimesi, cann artmasdr; bence dert, dermann ta kendisidir,
Her yoksul, az lmde buldu; melhem, yaral gnlnden elde etti,
A tertemiz kii, bunun sonu yoktur; o sz, mazurdum da syledim; zrm de imdi anlataym,
3560, Sen, benim varlm bir ev bil; her solukta eit - eit konuk gelir o eve,
Soluktan solua gayb leminin halk, o sonsuz lemden, o eve akar,
Bz - bz o padiah da cana geliveren nee ve sevin gibi gizlice, anszn geliverir,
Allahlk dvasn o ediyor; imdi sen syle, benim burda ne suum var'?
Ben onun harmanndan bir saman pym; o szden haberim var diyebilir miyim hi?
Ben ne bilirim ki padiah ne yapyor, ne aryor; neden boyuna o sz sylyor?
Onunla diri olduumu biliyorum ama ona, ona kul - kle olduumu hayl etmedeyim,
Yalnz haylden hayle de fark var, hem de pek byk; bunu da iyi bil,
Onu hayl etmede bulumak, kavumak mdi var; kt kiinin haylindeyse vebal var, sapklk var,
Oul, nerde o hayl ki biz, o hldeyiz; onun gzelim yznde bir ben
sanmadayz kendimizi,
3570, Gzeller, bizim gzelliimizin karsnda kocalm kiiler; bu elife benzer boya - posa kar dal
gibiler,
Kim ksa ona dostuz biz; gaflette olanaysa ayarz,
Ben bu halktan saylmam; gzn a da bak, beni gr de bil, tan,
Bu bedenden, bu candan nce o nurdum ben; imdi de, nce neysem oyum; uzak dnceye
kaplma,
Yeryznde de benim gibi kimse yok, zamanda da; aknca her yana gitme; burda dur hele,
Beni brakp da geip gitme; pirlerden benim gibisi gelmez bu leme,
Gnlme Allah'dan baka hibir ey smyor; bedenim,
Allah gcyle hareket ediyor,
Gzn varsa a da beni gr; in fitnesi olan gzelliimi bir seyret,
Ama anadan doma korsen, bylesi gzellikten nerden ad olacak gnln'?
Anadan doma kr, o Ay yzly gremez; her er - p, her aalk kii,nerden yle bir
padiaha lyk olacak?
3580, Can olduysan canana varabilirsin; ama bedensen, sonucu, yklr - gidersin,
nk beden, kavumaktan uzaklatrlmtr; ama can, o nurun parltlarmdandr,
nsanolu yemee, yemein konduu mlee benzer; yans altndr o: an yars kum, akl,
Yars aalk lemdendir, yars ycelerden; yars bayadr, yars stn,
Kfrle din, onda,yala yourda benzer; giyilen yeni elbiseyle ypranm elbise gibi hani,
Bizim bakmz, gerek kimyadr; dosdoru klavuzdur, Ay dr
Beden ehli, deriye, da bakar; gnl ehliyse, boyuna sevgiliyi grr,
Bu szleri duyanlarn hepsi de cevap verip dedi ki: Szn iki lemde de doru ama,
Senden haberi olanlar, urunda, dmana kar kalkan gibi;
nkr edenlere, mazur olduunu sylerler, zr dilerler, nk iin i yzn bilirler,
3590, Bu szden tvbe et, iyi bir sz deildi de kl, dmann knnda kalsn,
Mansr, kltan korkum yok dedi, ben biliyorum; ne diye bana ders
veriyorsunuz?
Bilginin sonu yok; bu kadarm bilmiyor muyum ki? aarm buna,
ka ba kaygs nedir, ban ne deeri var? Ona zehir de bir, eker de,
Dmanlar beni dara ekerlerse eksinler; o dardan vuslata eriirim ben,
Ba koptu, artk t kabul etmem; tedbrim, ak ateiyle yand - gitti,
Aklara lm korkusu yoktur; ellerindekini yitirmeye aldr bile etmezler,
Zenginlikte ifls isterler onlar; balarn feda etmekten ekinmezler,
Onlarca ban deeri yoktur; onlar katnda Allah'tan bakasna koyulmak aldantr,
Zararlara dmekte grrler yaay; tehlikelere uramakta bulurlar emniyeti,
3600, Onlar iin kble de aktr, namaz da; onlar iin yokluk, yceliktir, ulamaktr,
Ona, bu eit batan geenleri ok anlattlar; saysz deliller getirdiler,
Btn bu tler ona tesr etmedi; aksine onun iini daha da ilerletti,
Dvasnda srar etti; ne rfe uygun sz dinledi; ne fetvaya kulak ast,
Sonunda onu damgacna ektiler; nk sevgilisi byle olmasn istiyordu,
Hi bir dert ekmeden cann canana verdi; yz bir gl gibi tzeleti,
O ses, herkesin kulana geliyordu; o sr herkese duyuluyordu,
Herkes, fitne daha da oald, halk dinden de kt, kfrden de dedi,
Tuttular, yansn diye bedenini atee attlar; o fitnenin daha fazla aydnlanmamasn
istiyorlard,
Atein stnde, yolmdan Ben Hakk'm yazs belirdi; nasl belirmesin ki o, bu hle
brnmt,
3610, Bu yaz, her yalmn stnde yazlyordu; buna ihtiyar da ati kald, gen de,
Fitne oald, halk, evvelden ondan nefret ederken bu sefer, bu hle kapld gitti,
Atei kl olunca kln yele verdiler; rmaa attlar o kl;
Irman stnde de ayn yaz belirdi; ileri kiiler de bunu grp apak okudu, geri kalanlar da,
Herkes, nceden, dmanlkta direnip dururken bu sefer, gnlden onu sevmeye balad,
Bu, onlarn en aalk gcdr; usuz - bucaksz denizin bir katresi gibi hani,
Sana bunun yzbinlercesini, hatt daha da fazlasn gsterirler de Ol derse
oluverir srrn belirtirler,
LXXX
Her peygamber, her eren, btn mucize ve kermetere gc yetmekle beraber bir mucizeyi, bir kerameti izhr
eder; her aa gre gereken eyi belirtir, Biri, Ay' ikiye bler, biri ly diriltir; bylece sonsuzdur bu, Netekim
doktor, her hastaya, hastalna gereken baka bir il verir; bu, doktorun ancak o kadar bilgisi olduunu
gstermez; fakat o zaman, o il gerektir, Bunun benzerleri, oktu, Esenlik onlara, peygamberler ve
erenler, Hakk'n mazharlardr, letlerdir, letin yapt ey, gerekte, onu kullanan sanatkrn yapt eydir,
Netekim kalem, yazann elinde, dilediini yazamaz; dilediini yazmak, yazann elindedir, u hlde deil mi ki,

mucizeleri kerametleri, onlardan yce Allah gstermekte, nasl denebilir ki Hakk'n bzsna gc yeter, bzsna
yetmez? Bu dnce, gerekte kfrdr,
Bir iki keramet gsterir ama her erenin, btn kerametleri gstermeye gc yeter,
Birisi, halkn iinden geenleri syler; br, her cann, aydnlndan, makamndan bahseder,
Bir tanesi, imna k vermitir, br sevgiliyi anlatmtr,
3620, Biri, szyle herkese sarholuk salmtr; br herkesi susturmu, gnl alaklna ulatrmtr
Biri havaya ayak basmtr; br suya resim izmi, yaz yazmtr,
Biri tatan kaynak aktmtr; br atei gllk - glstanlk etmitir,
Halka pek azn gstermilerdir ama herbirinde bu eit binlerce keramet var,
Musa gibi ,Meryem olu s gibi t Adem'e dek seilmi peygamberlerin,
Herbiri, bir baka eit mucize gstermitir; herbiri Allah'ya bir yol belirtmitir,
Biri soluuyla ly diriltmitir: br sopay kzgn bir ejderh yapmtr,
Birine ate, ter taze gllk olmutur; br Dolun - Ay' ikiye blmtr,
Birisine kar da, deve dourmutur da bir zaman, inkr edenlerin yannda kalmtr,
Birisine yeryznden su comutur; birisine kar dala l deniz olup comu - kprmtr,
3630, Birisine kat ta, mum gibi yumuamtr; birisine binlerce baht, tahta dnmtr,
Birinden, bu mucizelerin hepsi meydana gelmedi ama herbirinin de, hepsine gc yeterdi,
Hnerli, usta bir ressam, aaca konmu bir ku resmi yapsa,
Bu resimden bakasn yapamaz denmez ki; o, hereyin resmini yapabilir,
Yahut bir terzi, bir kaftan dikse, bundan baka birey bilmez denemez ki,
Yahut da bir bilgin, bilgisiyle, Allah ekinmesiyle bir soru sorana fetva verse,
O, ancak o meseleyi bilir, bundan baka bir fetva veremez denir mi hi?
Hekimin biri bir il verse, hastann hltlar onunla arnsa,
Hibir kimse, bilgisi bu kadardr, o iltan baka bir iltan haberi yoktur diyemez,
Bir su, balarda - bahelerde, bostanlarda, gllk - glstanlk yerlerde yz
eit i grr,
3640, Kimi o suyla deirmen dner, kimi o suyla balardaki aalar meyvayla dolar,
Bir yere akt m, oraya lyk olan, gereken ii grr; orda bitecek eyi bitirir,
Buna saysz - hatsiz rnekler vardr; sen u saydan ge de ie bak,
G - kuvvet, bedenlerden deildir, Hak'tandr: nk anlam Hak'tr, geri kalanysa addan ibaret,
Peygamberler de letlerdir; ii grense Hak'tr; onlan hepsinin de irdesi, ihtiyar yoktur;
dilediini yapansa Hak'tr,
Su oluktan aksa bile suyun asl, bil ki oluktan gelmemekte,
Llelerden, oluklardan aksa da suyun asl, denizdir; su denizden gelmededir,
Beden de olua benzer; Allah gc sudur; sebebi yaradana bak; sebeplerden ge.
Erenler de Allah mazharlardr, ama Hak deillerdir; Hak halka onlarla ders verir,
Yaprak, ya dal, yele mazhardr ama hi kimse, yel aatan esiyor diyemez,
3650, Yel yuvarla gzlerden uzaktr; onun asl da aatan uzaktr, para - buuu da,
Ama yel esti mi, kendisine hl gelen, cezbelenen sf gibi o da yele ara olur da sallanmaya balar,
Herkes de aacn banda, yelin tesirini grr; ama gene de herkes bilir ki yel, aatan meydana gelmemitir,
Yalnz ter taze dal titremeseydi hi kimsenin gz de yeli gremezdi,
Yzn yukarya, aaya, her yana, her yne evirsen de,
Nerden kendi yzn apak grecek, nerden gzelliinin belirtisini seyredeceksin?
Meer ki eline bir ayna gee de o aynada yzn gresin,
Bunun gibi yelin yz de dadan, ovadan grnmez; ancak daldan, ekinden grnr,
Yel geldi mi, dallar yapraklar oynamaya balar; ama yel esmedi mi, hepsi de canszdr,
Yelin aynas, ter taze daldr; ama aataki dal,
3660, Allah'nn gc - kuvveti, mucizeleri de Allah'dan belirir; Allah'mn olduu yerde acizlik mi olur?
u hlde mucizelerin hepsi de bir zttan meydana gelmekte; sen zt gr de sfatlar brak,
Benim u szlerimi anladysan artk sen de diyebilirsin ki,
Her peygamber, o mucizelerin birkam gsterdi ama hepsini gsterebilirdi,
Herbiri, ne kadar mucize gsterdiyse ancak o kadar gsterebilirdi denemez;
herbiri, gsterdii mucizenin yzbinlerce eidini gsterebilirdi,
Ama mmet iin bir mucize izhr etti; mmetler de her peygamberden bir tad ald,
Her peygamber, mmetinin hline uygun olan nimetlerinden balarda bulundu,
Erenleri de hep byle bil; onlarn da hepsi, Allah'dan syler79
Hepsi de kendi varlndan gemi, Allah varlna brnmtr: katreleri, sedefte inci olmutur,
Hepsinde de keramet, o ba vardr; hepsi de o bigilere, o irada sahiptir,
3670, Addan ge de hepsini bir bil; nk gerekte, hepsi de Allah'yla var olmutur,
Szleri, kendilerinden deildir, Allah'dandr; hepsi de iyiden - ktden kurtulmutur,
u ktyle iyi, birbirine zttr; gnl ehli, ztlara m bakar?
Orda zdda da yer yok, ee - benzere de; gnl, korkunun da tesinde, midin de,
Orda saydan dar birlik var; o konaa ztlar yol bulamaz,
Onlarn ileri de tmden Hak'tandr, szleri de; soluktan solua onlara Allah ders verir,
Onlardan bakalar, bilgiden sz ederler, akllca szlere giriirler ama kendilerinden,
kendiliklerinden sz sylerler,
Bilgi, canlarna akar - durur ama ondan bir paylan yoktur onlarn,
Hepsinde de o bilgi eretidir; akar sudaki er - p gibi hani,
Sonunda bilgiler asla gider; ar - duru da gitti mi, ancak tortu kalr; onlar da tortular - giderler,
3680, imdicek sen, bilgi kesilmediysen nerden i lemin bilgilerini anlayacaksn?
Ynszlk ynne ynelmediysen, cansz varlk gibi habersiz bir hlde kaldn- gitti,
O lem senden gizliyse, bilgin, bu cihna aittir ancak,
Kulann da dnyya aittir, akln - fikrin de; hiret srrndan haberin bile yoktur,
O faydalar bedenedir, cana deil; o bilgi de ancak u bedenlere ait bilgidir,
LXXXI
Balktan yaplm bedenin hekimleri olduu gibi canla gnln de hekimleri vardr ki onlar, peygamberlerdir, erenlerdir,
Hekimler, unu ye, onu yeme de beden hasta dmesin, glensin derler; peygamberlerle erenler de bunu yap, unu

yapma da can, ar - duru bir hle gelsin, gelisin derler; bu yzdendir ki, esenlik ona, Mustaf, ilim ikidir : Bedenler ilmi,
dinler ilmi buyurur,
Halka iki eyde fayda vardr; bedenle can, o iki nimetle geliir,
Bunlarn biri, bedenler bilgisidir; br, dinler bilgisi; iki bilgiye de ilham eden Hak'tr,
Din bilgisi, canlara ifadr; tp bilgisi, bedenlere il,
Allah erenleri, sevgililerdir; onlar, dni, mn dzene sokmaya alrlar,
Onlarn bilgisi canla gnle iltr; tp bilgisiyse bedenlere il,
3690, Her hastaln baka bir ilc vardr; her bedenin ayr bir mizac yok mu?
Hastalklara eit - eit illar var; Efltun, bunlar kitaplarda anlatmtr,
Her mizaca gre bir il tertip etmitir; nk hastalklarn sebeplerini tanm, bilmitir,
Bu hekimler, sudan - topraktan meydana gelmi bedenin hekimleridir; o sevgililer de canla gnl hekimleridir,
u hekim sana, yourt yeme de balgam oalmasn der,
br de, gel der, yalan syleme; kanat sahibi olmaya bak, haram peinde koma,
Bylece de sulara bulamaktan arn da melekler gibi ge a,
Bu ar - duru arab i de, ihtiyarlkta gzelle, genle,
br de yemeyi - imeyi azalt da der, beden arklasn, can glensin,
Bu, u hastala yarayacak ilc ye de der, mizcndaki tikene dnen hlt gesin - gitsin,
3700, br de, fkeden, kinden vazge de der, dm fidanlndan meyvalar bitsin,
Bu, gzel gdalar ye, youn yemeklerden sakn der;
Byle hareket et de yzn gl gibi olsun, glsn - alsn; Ayn ondrd gibi parlak bir hle gel,
br de, namaz oalt da der, ululanmay azalt, niyaz etmeyi ziydeletir;
Bylece de u zindana benzeyen dnydan kurtul, melek gibi illiyyn'e ycel,
Bu, yumuak, ince elbise giy; yal - ball eyler hotur, onlar ye, i der;
Byle - byle semirir, zayflktan kurtulursun; ne diye bedenine zahmet veriyorsun?
bryse, gece - gndz der, mchedede bulun da ondan sonra Allah tecellsine er,
O, bugn, frsat elindeyken yaamaya bak, murad al, sabr ateiyle kendini yakma der,
br, o zahmeti ek de der, defineyi elde et; ban feda et ki ba olmak,
batan gemekle elde edilir,
3710, Bununla onun arasnda hayli fark var; bunu bil, tan, Can olan, bedenini beslemez,
gelitirmez,
Peygamber'in sznden, lmden nce lm remzini duy; lmedike nerden makbul olacaksn?
O, szle elde edilmez; o dura, alkla, mal - mlk brakmakla ara,
Sf ona derler ki sknt anda bile iinden zevk fkrr, feraha ular,
LXXXII
Yce Allah, lm olan dnyy halka yaay,
yaaytan ibaret olan hireti de lm gsterdi;
Alk, Allah'n ihsan ettii yemektir;
gereklerin bedenlerim, onunla diriltir, Bunlar anlat,
Arayan kii, genilii darlkta, skntda ara; dirilii yanp erimekte, lp yok olmakta,
Asl lm, sana yaamak grnyor da soluktan solua ona rabetin artyor,
Ebed yaaya gelince: Nefsin bundan nefret etmekte, mitsiz bir hle gelmekte,
Oysa bu dnynn sonu yokluktur, hi olup gitmektir; o dnydr yaayn temeli, ebedliin asl,
Bilgisizlikten onu brakyorsun; canszlk yznden burda kalakalyorsun,
Tersine aklm nal gr de attan dme; kazanc brak da aksini se, ona yap,
3720, Defineyi, hazneyi meakkatta ara, rahatta deil; genilii gnlde ara, alanda deil,
Yemeyi - imeyi de alkta ara; arab, mezeyi, kadehi alktan iste,
Kebapla deil, alkla doy; al - abala da gamdan kurtul, sevince ula,
Varl yoklukta ara; sarholuu da arapsz elde etmeye al,
Din dmann La klcyla kes de perdesiz olarak ll ya kavu,
Onun yolunda yok ol da varla eri; bildiini unut da bilgi sahibi ol,
Senin varln, benliin, ok eyin pek azdr ancak; ama varlktan, benlikten
getin mi, kyn nerde, ocan - bucan nerde?
Varln tikendir sevgiliyse gl; varln para - buuktur, sevgiliyse tm,
Varln, o denizin stndeki kpktr; yok ol da gene o denize kar,
Kur'n'dan Gene ona dnenleriz yetini duy a dostum; kpkceizden ge de denize yz tut,
3730, Denizin kp phesiz denizdendir; yer - yurt grn de, phe yok ki yersizlikten yurtsuzluktan meydana gelmitir,
Ne mutlu anlam olan surete; evvelce neyse, gene o hle dnmtr o,
Para - buuktu o, aslna kavutu; padiah oldu, kulluktan kurtuldu,
Ayrlk leminde ayd; derken gene evvelce olduu gibi kendisini grd; iki, grmekten hals oldu,
Arazken ak cevheri kesildi; garez gzn kr etmiti; gzleri ald,
Oysa hneri, garez yznden gizlenmiti; hani Ysuf da kardelerinin gzlerinden gizlenmemi
miydi?
Gzellii garez yznden rtlmt; oysa gzellikle de leme n salmt,
Kardelerinin herbiri, garezlerle dopdoluydu; bu yzden gzellii onlarca kurta dnmt,
Kad, rvet yemeye alt m, her yce kii, onun katnda hor - hakyr olur,
Zulmedenin sz, ona eker gibi gelir; mazlum, ne sylerse sylesin, sz, ho grnmez ona,
3740, Ama kad, adalet sahibi olursa Hak, onunladr; o eit kadnn ycelii hi eksilmez,
arttka artar,
Mustafa, Bir an adalette bulunmak, altm yl ibdetten yedir dedi,
Bugn dnyya adaleti yay da yarn, parl - parl parlayan, her yan stan bir padiah ol,
Bu dny, adaletle onarlr; br dnyda da can, bu yzden sevince erer,
Adalet, seilmi bir tohumdur; onu ek de sonunda meyvasm devir,
Ne mutlu o cana ki adalet tohumunu eker; karlnda da cennetlerde yz misli fazlasn devirir,
Cennetin ba kesi yurdu olur; o aman yurdunda cehennem korkusu da yoktur,
mr, cennetlerde sonsuzdur; ylesi mrn ne says vardr, ne hesab,

Yolda eitli kulluklar vardr; her birinin karl da Allah'dan gelir,

Adaletin deeri fazla olduundan ecri de arttka artar,
3750, Adalet sahiplerinin mertebesi pek ycedir; u halde yr, dnyda adaleti oaltdka
oalt,
Adalet, insanda Allah sfatdr; zulmse eytan huylarmdandr,
Dostum, Allah sfatlaryla umaya baladn m, artk yabanclardan sayma kendini,
Onun dostu sensin; ne diye alayp inlersin? Onun definesini boyuna tayansn sen,
Onun cansn; bedenden ge, Sen can altnnn potassn, mdenisin,
Kayna su bil, ona toprak deme; topraktan fkrr ama tertemiz sudur,
Yr, tortuyu brak, ar - duruyu elde et; sana yeteri bulduktan sonra eksilip gideni brak artk,
nci, anszn pislie dse bile deerini bilen, onu o pislikte brakp gider mi hi?
Elini pislie daldrr da onu, her yanda aratrr,
nsan olu da pislikten aa mdr? nci, Allah sfatndan ye midir?
3760, Onun gnlne gir, orda yerle; suretinden kanma, anlama gel,
LXXXIII
Kimde, meleklerdeki nur varsa, demin topra, onu attan drmez; Allah nurunu demde grr; hatt daha
da olgun bir hle ular da, tata, tahtada, hereyde, zerrelerde bile yce Allah'nn tecellisini grp seyreder,
Netekim, Allah rahmet etsin, Eb-Yezd-i Bstm, Hibir eyi grmedim ki onda Allah'y da grmeyeyim dedi,
Yce Allah, erenlere yle srlar bildirmitir ki onlar birazcn aklasalar, ne gk kalr, ne yeryz, Ama onlarn da
bunu bildirmelerine imkan yoktur,; nk ulu Allah, onlar emin grmeseydi su haznelerini onlara smarlamazd;
netekim, Allah azm srryla bizi kutlasn, Mevln, Onun gzelliinden bir belirti gsterirdim ama iki lem de birbirine
girer; bense byle kt i ilemem buyurur,
Kim din yolunda olgunsa bal grp de yanlmaz,
Ona, demin nuru parlar; ondan hibir sr gizli kalmaz,
Hatt o gerei bilen kii, tata, tahtada, dada, saman pnde bile Allah kudretinden baka birey grmez,
Padiah Byezid hereyde Allah'y grmedi mi? nk onda o anlay vard,
O anlayl er, en aalk pe bile baksa iyiden iyiye Allah'y grd,
Dny, onun kudretinden bo degl ki;hi deil kokusunun,gl bahesinden ayrldn grdn m?
Ama bumu koku duymayan kiiye, ister sidik olsun, ister hlis anber,
Onun iki kokudan da haberi yoktur; suyu olduu hlde sudan haberi olmayan ark gibi hani,
Arkta su vardr, onunsa sudan haberi bile yok: bunu anlatsam dn kopar,
3770, Bu hkmde neler var, sylesem ben de yok olur - giderim, iki lem de,
Bu syleyite ona dman kesilirim de canma da ate salar, bedenime de,
Bunu bilen, nerden syleyecek? O, boyuna canla - gnlle Allah rzlm arar - durur,
Erenler, Allah srrn gizlerler; yabanclara kar bu srr dile getirmezler,
nk onlarn hepsi de srlara emindir; snklar onaran Allah'nn haznedardr onlar,
Srr halka asalar dny, o anda yklr - gider,
Btn varlk, yoklua yz tutar; hilfsz ne bir fazlalk kalr, ne eksiklik, Allah dr onlar, bedene bakma; anlama
yz evir, addan vazge, Allah bana dedi ki: Seni dinlemeyen kii, iki alemde de hindir,
3780, Biz biriz, ikilik smaz, buraya; cann, boyuna bizim yzmzden oynar, Ortada sen yoksun, hep biziz; her
solukta senden yz gstermedeyiz, Kim seninle savarsa bil ki bizimle savar; sen kimi srer kovarsan, bizce de
srlm, kovulmutur o,
Sence kabule geen, bizce de, gerekten makbuldr, Sen, bizim denizimizin kysn; ky, hibir zaman denizden
ayrlmaz, Kyda, canla - gnlle denize dalmay isteyen kii dner dolar, yi bir gemi arar ki ona binsin de o denizde
tehlikesizce yryp gitsin,
LXXXIV
Erenlerle dp kalkmak, Allah'yla bile olmaktr; nk Allah ereni, kendi varlndan lmtr; yce Allah'nn kudret
elinde bir ara gibidir; yazan kiinin elindeki kalem gibi, Kalemin yazdn, kalemden deil, ktipten bilirler,
Netekim, esenlik ona, Mustaf, Kim Allah'la oturup kalkmak dilerse, tasavvuf ehlile oturup kalksn buyurur, Allah
srrn kutlasn, Byezd, mestlik hlinde, Tenzh ederim kendimi noksan sfatlardan, zuhurum ne de uludur ve
Cbbemin iinde Allah'tan bakas yok derdi, Kendine gelince, mrdleri, eriatta kfr olan bir sz ne diye
sylyorsun deyip knadlar onu, O da, Allah iin olsun dedi, Allah iin, bir daha byle bir sz sylersem
hepiniz de baklarn ekin, beni delik - deik edin dedi,
Kim Allah ereniyle diz - dizeyse o, Allah'yla oturup kalkmaktadr,
kn bedeni, cbbeye benzer; cbbeden ba gsteren, Allah'dr,
Ulamaktan grmekten uzak bireydir bu ama Byezd'in hikyesini iitmedin mi?
3790, O, ak counca, hayranl son dereceye gelince, cbbemde dedi, Allah'tan baka kimse yok,
Sarholuktan bir soluk aylp uykudan uyanan birisi gibi kendine gelince,
Dost da, yabanc da ona yz tuttu; nk herkesin, onun yznden bir derdi vard,
Hepsine de, u sz syledin: inci yerine boncuu deldin;
Yaratlm, yaratanlk dvasna giriebilir mi; bir sinek, nasl gn ycesine uar?
Canla diri olan bir kul, nasl olur da kendini Allah tanr?
Gneten mdi olan zerre, ne yzden, nasl ben gneim der dedi,
O, bundan haberim bile yok; benim bedenim byk bir otaa benzer,
Ota, ona gelip konan iyiyi - kty ne bilir; oraya konan, oradan ne ister, ne haberi vardr bundan?
indeki kul mudur, padiah m: o otan ne haberi vardr bundan?
3800, Ben, ne yzden byle bir sz syliyeyim? Ben o savlicanm nnde bir topum ancak,
Nereye yuvarlarlarsa oraya yuvarlanr - giderim; bu meydan da kendiliinden koup yuvarlanmam ki,
Allah, Mustafa'ya, ey seilmiimiz bizim buyurdu; Attn zaman, sen atmadn,
Senin oka benzeyen szn, benim yaymdan frlamakta; senin neyin varsa, benim dnymdandr,
Varln, elimdeki bir bk gibidir: sanat bkdan deil, sanatkrn sanatndan meydana gelir,
Seni grrlerse, senden zuhur edeni anlarlarsa onlar da yzlerce canla - gnlle seer gizlerim,
Semediim varsa bil ki o, krdr, birey grmemitir; Sleyman bile olsa karncadan deersizdir,
Ruh, seher yeli gibi eser; beden glleri, o yelle tzeleir,
Hsl benim bu szden hi mi, hi haberim yok; ben de sizin gibi bir insanm;

eek deilim ya,

Bir daha bu sz sylersem herbiriniz ekin birer bak;
3810, Beni o halde parampara edin; ne aman verin bana, ne de ihml edin bunu,
Bir baka gn, gene o arapla sarho olunca o szn elini tuttu,
Mrdler cotular, bir grltdr, koptu; herbiri ona kl rmeye balad,
Ama o kllar eyh'e tesr etmedi; ne yandan vurdularsa, ona hibir tesiri olmad,
Ona deil, kendilerine vurdular; hepsinin de damarlar, ilikleri kesildi,
Kanlar rmak gibi akmaya balad; herbiri bir yana dt - ykld,
Gen - ihtiyar, kendi bedenini yaralad; halk da bunlann ilerine at - kald,
eyh, kendine gelince bunu grd; hepsinin ahm, feryadn duydu,
Ne oldu dedi, bu feryad ne; Herbiri neden alayp inliyor?
Onlar, bizim knamamz duydun da bize, ne yapmamz gerek, buyurdundu ya, onu yaptk dediler;
3820, Neliksiz - niteliksiz Allah srrn sylersem, bir kanly ldrr gibi bana kl rn demitin;
Kl, senin bedenine kr etmedi; sava anda kendimizi yaraladk,
tersine dnd, biz helak olduk; iyice anlald ki sulu bizmiiz,
Yaradan maksat, inkr klcnn at yaradr; bu, boyuna yabanclarn silhdr,
nk dille knay, klca benzer; dil yaras, kl yarasndan daha tesirlidir,
Kl bedeni yaralar, buysa can; bu derde kar o, adet derman saylr,
Onlarn knaylar, ona tesr etmedi; kendi gnllerine, kendi canlarna kvlcmlar satlar,
O inkr yznden kendi kanlarn dktler: o inkr yznden ikrarlarndan dndler,
Hepsinin de man nuru gitti; canlarndan karanlk bir dumandr, ttt, her yanlarn kaplad,
O inkr, byleydi ite, hatt daha da beterdi bundan; hi kimse gne kaynan balkla
rtemez,
3830, eyh, onlara dedi ki: man inciniz varsa, gzlerinizde o nur mevcutsa, Bu ak srrn anlayn; akldan,
vehimden stn bir yolda yol aln, Bundan sonra o inkr hepsinden de gitti: hepsi de riyasz ikrar ettiler, Onun
padiahln anlayp yeniden kul oldular; hepsi de candan itaat etti, ona ram oldu,
Hepsi iyiden iyiye anlad ki o padiah, Allah srrdr; her gnln, her cann nurudur,
anda ona benzer yoktur; aydnlanm gnllerde o, gne gibidir, Onun kfr, mnn canna candr; onun derdi,
dermann da asldr,
LXXXV
Mrdlerin, o halden piman olmalar; o bizden daha olgun,
daha bilgili, daha grgl iken neden o eyh'in
szn hak bilmedik diye kendilerini knamalar,
Hepsi de ey seilmi padiah dedi; bizim can gzmz ak deildi;
Grmeye gcmz yetmiyordu; aklmzla bu kadarn bilemiyorduk,
Sense, bilgide, ekinmede bizim yz mislimizsin; canmz, lmszlk tadn senden ald,
3840, Bizim zhitliimiz de senin ban, ekinmemiz de; hsl neyimiz varsa senin iradnla elde edilmi,
ocuk, ihtiyarn bilgisine nerden eriecek? Denize kar havuz, yalak, ne yapabilir ki?
Nasl oldu da o, ne derse, Hakk'n ilhmiyle der, onun emriyle syler demedik?
Her le, tuzlaya dt m, aresiz tuz olmaz m?
Bu, byleyken kul, Allah ltfuyla ebed nur olur, lmsz can kesilirse alr m?
Katre, tekrar denize gitti mi, bilen kii, ona deniz der,
ksr, bakra ulat m, onu hlis altn yapmaz m?
Yemek, ekmek, mideye gidince, sindikten sonra cana kuvvet olmuyor mu?
Birisinin erlik suyu, rahme aknca gzel, dzgn bir insan olmaz m?
Tohumu topraa ektiler mi, topraktan ba karp gklere ycelmez mi?
3850, Her solukta ycelere doru boy atar; her solukta basz - ayaksz ycelir de ycelir,
nk onun varl, hem yerdendir, hem gkten: yars aalardandr, yars
ycelerden,
Baban gktr, anan yer; her ikisinin soyundan dal - budak ve meyva doar ,
Yerden ve gkten doan hereyde ycelik de var, aalk da,
Ycelerden oluan yars ycelere adrr onu; aalk lemden yars, aalkta kalr,
Kk topraa baldr; baysa gklere yz tutar,
Gkten yere, bitteviye Gne'in, Ay'n, lker'in klar erer durur,
Denize, karaya, er - pe, mdene, onlar gelitirecek eyler, gizli armaanlar,
Yamurla, karaya meyvalar, denize inciler gelir,
Gne ta la' l yapar; Zhre mdene gm, altn verir,
3860, Yeryz gkten, soluktan solua yzbinlerce balar, ihsanlar elde eder,
Karaya, denize, dala - yapraa, ayra - imene gkten balar gelir ya;
Ona da Allah tapsndan balar gelir; yoksa Allah vermeseydi, o, nerden bata bulunabilirdi?
Bu sebeple insann can da Allah'ya meyleder; nk ondandr, oradandr,
Bedeni dnydan var olmutur ama can, boyuna dnydan kaar,
Varl nurla ateten olduundandr ki nur, atee benzeyen bedene, beden bineine binmitir,
Nur, nura meyleder; atein meyli de ateedir elbet,
Sonunda her cins, kendi cinsine gider; para - buuk varr, tmne ular,
Ateten olanlar, atein, iine atlrlar; nurdan olanlar da sevgilinin kucana can atarlar,
arapla dolu olan kpe iyice bak da gr, saflk etme,
3870, Bak da seyret, tortusu nasl aaya ker; ar - duru olan da nasl yukarda kalr,
sarhoa gda olur,
Gk, yerle karlm, karmtr ama her biri de sonunda kendi aslna gider,
Bu arada bir sr var ki gizlidir o; dncenin de tesindedir, zarnn da,
O srr sylesem ne dny kalr, ne erkek, ne kadn,
Allah iki dudam da yumdurmutur: beni anlatma, aklama, gsterme demektedir adet,
Bildiim srr sylesem, muhakkak bedenim de yok olur - gider, canm da,
Yeryz de zerre - zerre olur, gkyz de; hatt melek bile heybete der de
ba dner, arr - kalr,

LXXXVI
Anlam lemi suya benzer, sretlerse anlam denizinin ayrhyla donmu kpk ve buz gibidir; bu, yzden bu
lemin kapsna, dvarna cansz derler; nk buz tutmutur; onda bir yumuaklk, bir akclk yoktur, Ama akl
olan, buzu su grr; nk buz, gene su olmak iin gnein bakn beklemektedir, Alem ve suretler, nce anlamd;
neliksiz - niteliksiz salt bilgiydi; gene de kyamet gnei doup parlaynca anlam olurlar, Herey aslna dner,
"Herey helak olucudur, ancak Onun hakykati kalr,"
Bu dnynn varl kara benzer; bu gizliliin aa kmasysa kzgn gne gibidir,
Buz, kar, dalar gibi yn - yn ylsa, gene de gnein harretiyle su olur,
Dny bu yana gelince dondu - buz kesti; ekle, surete brnd yne - yana baland,
3880, Oysa varlk lemi, bilgiydi; orda ne ycelik vard, ne aalk,
O bilgiden gkle yer meydana geldi; Krs, Levh, gzelim Ar suretleri var oldu,
Tortu gibi kpk de tertemiz, ar - duru denizden dodu; kpckte kalan kii, sonunda ld - gitti,
Kpk, denizin stnde bir perdedir, perdeyse halk cehenneme srkler,
Kpk, deniz yznden slak grnr; bu slakl da susuzu bandan eder,
Susuz, ona hayran olur da beden kpn canla - gnlle seer, ona aldanr,
Anlam suya benzer, ekilse kpe; elde bulunan kp avucuna almaya, onasarlmaya bakma,
A canm, efendim, kpk eklini brak da gene yrye - koa denize var,
Akl kulayla, Geriye dn buyruunu da o ses, seni asla gtrsn,
Deniz suyunun coup kprmesini, kp meydana karmtr ama su kpkle nasl
badaabilir?
3890, Kpk, denizin ayrlna dnce deniz, gene onu yanna arr,
Sen ar - durusun da, ben de ar - duruyum; bana gel; an - duru olann tortulanmas lyk deil,
Duru su, denizden ayrlsa bile erenler gibi gene Allah'ya kavumutur,
Kpn gzellii, dunluu, denizdendir; onun denizden nasibi, slaklktr,
Denizin verdii slaklk yznden aranr, istenir o; sevilen, istenen altn gibi o da altna dnmtr, altn yaldzyla
yaldzlanmtr,
Halkn bilgisizleri, gm bakrdan ayrd edemezler; bu yzden ona rabet ederler; ama bilenleri deil,
Bilgisiz kii, kalp altn da altn sanr da alr; altn rengini grr de aldanr,
Tad - tuz, altna benzer ekilse bakra; tat - tuz, bedene de eretidir, duyguya da,
Akl banda olan, iyi bir bilgiye sahip bulunan, ereti elbiseyi giymez,
nk ona mal olmayacan bilir; onu canla - gnlle brakr gider,
3900, Halkn sureti, ekli, ereti tad - tuzdur; o, kpck gibi akarsuda grnr,
Su, kpre - kpre akar ama kpk, bil ki eretidir,
Su, bir soluk olsun comazsa, bil ki kpk de kalmaz, grnmez olur,
yle bir kaynak ara ki su, o kaynaktan cosun; can ayrl o kaymaktan su isin,
Sen de boyuna ondan su alasn; ebed olarak ak cennetinde zevka dalan,
Anlam, ekilsiz - sretsiz anlam ara; tez elden lafi brak, dvadan ge,
Altn suyuna batm olandan o reng geer - gider; ama altndan altnlk hi mi, hi ayrlmaz,
Tad-tuz, zevk-safa altndr sanki, dnysa bakr; hlesz-afsz zevk-saf, duygunun tesindedir,
LXXXVII
Dnynn tad - tuzu eretidir; gerekte kendiliinden bir tad - tuzu yoktur; ho deildir, irkindir, ama o tad - tuz
yznden ho grnr; hani kendini allkla, pudrayla gzelletiren kocakar gibi, O da bu yzden gzel grnr;
ama bu gzellik ancak allktandr,
ocukluk anda tad - tuz, zevk - safa, stten gelirdi sana;
ondan sonra yemekten zevk almaya, tad duymaya baladn,
Sonra oyuna daldn, oyun oyalad seni; derken gm bedenli gzellerden zevk duydun,
3910, Her solukta birisiyle dostluk etmeye, onlardan biri, seni zevka saraya daldrmaya
koyuldu,
Adam, durduu gibi durmada, ama o zevk - safa gidiyor; onun sendeki ak da uyuyor, lyor,
Tad ho grnmt sana; o tad yznden de gnl elen bir hle gelmiti,
Herey, ondan alnan zevk dolaysiyle sevimlidir; o zevk gitti m, artk istenmez olur,
Tad - tuzu, bu sebeplerden darda ara; dudaksz - damaksz, kadehsiz - bardaksz i arab,
Tad - tuzu, gene taddan - tuzdan iste; zevki, zevkte ara da o neeyle Rabb'in tapsna eri,
Asl zevkten - saradan neelenen, yklmakszm, boyuna mmur kalr,
Cennet, bu yzden ebeddir; oraya giren de orda ebed olur,
nk cennet, batan baa zevktir, gzelliktir; orda kadehsiz arap iilir,
Bu dny, gne yznden aydndr; sofa da, oda da, yoldan, pencereden giren gn yla aydnlanr,
3920, Evin o scakl, o , kendinden deildir; akln varsa kendine gel de anla bunu,
Akam oldu da gn batt m, gzeli irkinden ayrd edemezsin
Evler karanlkla dolar; rahmete kar zahmet gelir - atar sana,
nk k, evlerde eretiydi; gidiverdi de evler kapkaranlk kald - gitti,
Ama gnele yryp giden o k, dny durduka, gneledir
Tad - tuzu da Hak nurundan bil; herkese, hereye Hak'tan gelir o,
irkinler, onun yznden gzelleirler; ycelik, aal da gzelletirir,
Gkten, yerden tad - tuz gitti miydi, ikisinin de letafeti, gzellii gider,
Hani o k gizlenince sofa da, sayvan da kapkaranlk olur ya, tpk onun gibi,
Kim o gneten bilirse, o da, o k gibi gnee kavuur,
3930, Hsl bu eit kii, boyuna k iinde apaydndr; ayrlk gam ekmeden, boyuna
buluma zevkiyle sevin iindedir,
Cennet, tad - tuzdur; dnysa duvar, Salk - esenlik, tad - tuzdur, dnysa hasta,
Tad - tuz, candr, cihansa kalp, Tad - tuz, Rabb'in ltfuyla, ztiyle kaaimdir,
O yzden de tad - tuz, o gneten aydnlanr, snr; byle bir ktan hi mi, hi evirme yzn,
Holuk da onun sfatlarndandr, ho olmay da; mevcd olan kahr da ondandr, ltuf da,
Onun ltf cennettir, kahrysa cehennem, O zevkle dopdoludur, buysa etin bir azapla,
Dny da dnydaki varlklar da onunla apaydndr,

Zamanda, zamanda olanlar da onun yznden kedere, ise - pusa batmtr,

yi de, kt de o temelden gelen bir kokudur; o ummandan bu yana akan kck bir dere,
Sonucu, ikisi de aslna gider; iyi, iyiye kavuur, kt de ktye ular,
Cennet ehli, cennetlere doru yrr - gider; cehennem ehlinin hepsi de bil ki varr, cehenneme
girer
3940, Nurdan doan nura doru gider; sarholar canlar, sevince doru yol alr,
Sr, perdesiz bir surette meydana knca para - buuklar, tme doru giderler,
Ar - duru sr, ar - duru denize kavuur; temiz olmayann baysa, o savata kesilir - gider,
Onun ba, vefa leminin ta kendisinden belirir; bunun baysa klcyla kesilir de vere serilir,
LXXXVIII
Bu esiz ve az bulunur anlamlar, Allah azz ruhunu kutlasn,
Veled diye tannan ulu Mevln Baheddin Muhammed'in mrdi ve girdi
Seyyid Burhneddin Muhakkk- Tirmiz'nin balardr,
Bu anlamlar, bu esiz anlatlar, bil ki Burhneddn-i Muhakkk'n balardr,
O Allah seilmii, o ileri gidenlerden dl alp en ileri giden, kulama dedi ki:
Allah, kimsenin ortaya karmad, kimsenin sylemedii nkteleri belirtip Burhn'a gsterdi,
Onun can; srlar mdeniydi; gne gibi klar kaynayd,
Erenlerden hibir kimse onun gibi sz sylemedi; o, akta da tekti, Ledn bilgisinde de,
Szn iiten kii, gerek olarak boyuna onu ver - dururdu,
3950, Sarho olur, kendinden geer, arr - kalrd; aklnn fikrinin evi - bark yklr giderdi,
Uzaktan yzn gren bile geree ererdi de gzne gizli birey kalmazd; hereyi grrd,
Birisi syleyip anlatmadan da anlard ki bu dnyda onun ei yoktur,
Seksiz - phesiz Allah dostlarndandr o: herkese gayb leminde yol gstericidir,
O, halk iinde, yldzlar arasndaki parlak Ay gibiydi,
Ay, yldzlardan apayr deil midir ki? Kim diyebilir ki sere, alc doana benzer?
Alt yandaki ocuk bile, onun dengi bir erin Anadolu lkesine gelmediini bilirdi,
Allah dostlarnn zyd - zetiydi; su gibi hem meydandayd o, hem gizli, Herkes ona kuldu - kleydi ama onu
anlamakta da herkesin noksan vard, Herkes onu, kendi miktarma tanmt; kendisince, ne kadar mmknse,
o kadar grebilmiti onu,
3960, Onun hallerini, naslsa, ylece bilen ancak Allah'yd; ondan bakas, onu bilememiti,
tanyamamt,
Bu yzden de hem meydandayd, hem gizli; gizlilik leminde denizdi; dere gibi grnmedeydi,
Kerem yznden bize grnmt; balaryla slaklmz, deniz olup gitmiti,
Ama onda, daha binlerce deniz vard ki insanlar gzlerinden gizliydi,
LXXXIX
Ulu Allah kerem sahibidir; halk, onu tanmalar, bilmeleri, grmeleri iin yaratt; ama ztn gstermemesi,
nekesliinden deil, kereminden, ltfundandr nk halk, gnein na dayanamaz; gne perdesiz olarak
yz gsterse hepsi de hemencecik yanar, Bundan dolay da n, ondan faydalanmalar, glenmeleri iin
vstayla ve yava - yava gsterir, Netekim ona da, kendisinde st olmas, ekmei, eti, st hlinde vermesi,
ocuunu bu tarzda besleyip yetitirmesi iin yemek yer, ekmek yer, Ekmei, eti, olduu gibi ocuun azna verip
onu doyurmaya kalksa ocuk, hemencecik oluverir, Hani insan da hamam ve scak su vstasiyle ateten tad alr;
ama atein iine giriverse yanar - gider, Atee atlmak iin semender kuu olmak gerek; bu gce shib olansa, ancak
Allah velsidir,
Gne yznden meydana gelen zerre, hi gnein yzn grebilir mi?
Gne, yzn perdesiz - rtsz gsteriverse kul da yok olur gider, efendi de,
Ne yeryz kalr, ne yedi gk; ne n kalr, ne ard, ne aas kalr, ne yukars,
Onun , dayanabilecein kadar eriir ancak; onu uzaktan grrsn de o yzden diri kalrsn,
Sana yakndan yz gsterse, da bile olsan kl gibi incelir gidersin,
Ateten gelen scaklk, sana perde ardndan gelir de fayda verir, gzel gelir, deil mi?
3970, Scack hamamda oturdun mu, scakln akla, evkle barna basarsn;
O hararet ho gelir sana; bedenin, o hararetle yumuar,
Terlersin, arnrsn; kupkuru vcdun, o hararetle nemlenir,
Scak sudan sana ylesine bir tad gelir ki o holuk, cennet gibi grnr sana,
O holuk, ateten geliyor sana, ama sakn vastasz olarak atee yaklama,
Yoksa hemen seni yakar - yandrr; ne aman verir sana, ne mhlet tanr,
Deil mi ki semender deilsin; atee atlma; sen denizi brak da dereye yz tut,
Dere kysnda otur da amar yka; aklnn doruuna gitme, t dinle,
nk dereden binlerce zevk alrsn; bedenini ykarsn, dalgalar yutar, yzer -durursun,,
Derede her yana yrr - gidersin; gzelim keklik gibi seker durursun,
3980, Derede boulmaktan da emin olursun, tehlikeye dmekten de: ondan dolay da derenin suyu, sana eker gibi
tatl gelir,
O kadarck su, sana fayda verir; sendeki gam, harareti giderir,
Yaaya sebeb olan su oald m, lmn ta kendisi kesilir,
Ceyhun da, Nil de su deil mi? Ama ihtiyar da onlarda boulup lmede, gen de,
Buna yzbinlerce rnek gsterilebilir; sen esiz - rneksiz aktan mal - mlk elde etmeye bak,
Ei - dengi olmayan Ay'a rnek getirmeye kalkma, ka kar o gzelden, o gzellikten baka bireyden bahsetme,
Gne, drdnc kat gkten gle de cilvelenir, grnr, sde de,
Ama nc kat gkten sa, na ne zaman dayanabilir, ne zemin,
O anda herey yanar, dalsz, meyvasz kalr; dnyda, kum da yok olur - gider, ya da,
Gnein , uzaktan rahmettir; bize yakn olmamas, ltuftur, ihsandr,
3990, Bylece zevali olmayan Allah da bize hikmetiyle, kelmiyle madadr,
Amelle ilmi vsta yapmtr; na, bu iki eyi ulama vstas klmtr,
Bu vstalarla nn ulamasn dilemi, ltfedip ztn bizden uzak tutmutur,
Sen dua eder de ona ulamay diler, her solukta seni nasl, ne vakit grebileceim dersin ya;

O da, a yoksul diye cevap verir sana; sen der, gerekten de benden ayr deilsin ki,
Bana bu kadar ulaman iyidir; snrsz denizimden payn, bir deredir ancak,
Denizimden fazla su gelirse sana, uyankln da yok eder, uykunu da,
A arayan, yoksa basz - ayaksz yuvarlanr - gidersin; can gibi yersiz - duraksz kalrsn,
Benden yava - yava glen de sonunda gr durana var,
Byle hareket et de o suya dayanmaya gcn olsun: o a bakabilesin: ondan
duyup iittiklerini anlayabilesin,
4000, Kelm, sarhoasna, Bana grn" dedi de hereyi bilen; ona, sen beni hi mi,
hi gremezsin diye cevap verdi,
Sana grnmeyi esirgemem ama benim Ay'm, gene de senin iin bulut altnda,
nk bulutsuz bir nla da sana vursam, yok olursun: sonra nerde bulurum seni,
Sana, seni esirgediimden nlyorum; gelmeme deil, adm atmama bile
tahamml edemezsin,
Ana, ocuunu sevdiinden, genlik ana erisin, sonra da ihtiyar olsun diye stle besler,
Ona nceden ekmek verse ocuk, o anda lr, cansz kalr,
Ebed diri olan ve sevgi ihsan eden padiahn tapsnda da dualar, bunun iin kabul edilmez,
Yoksa dileyenin dileini vermemesi, nekesliinden deildir; ama ortada perde
olmadka da dileyen, ndan, hararetinden yanar,
Onun rahmet sofrasnda nekeslik yoktur; hi kimse ordan nasibini almadan dnmez,
Onun cmertlii lereyi kavrar; , btn dirileri kapsar,
4010, Senin lutfunla varlklar, yoktan - yokluktan akp gelmitir; hastalklara ifa senden gelir,
lenlerin gnllerini sensin dirilten; dileklerini yitirenlerin sersin ilerini dzp koan,
Herkese ihsanda bulunansn sen; neyi vaadettiysen vaadinde duransn sen,
Kalplar, lutfunla suretlere brnr; canlar, senin bahelerinden meyvalar derer - devirir,
Suretim, senin \liziinden anlama dnd; suretim, lutfunla anlam oldu gitti,
zm, gzelliinle doldu; artk gelecee aldr bile etmem,
Burda ne gemii dnmek var, ne gelecei, bundan byle seninle devlete eritim ben,
Ben denize garkolmuum, yok olmu - gitmiim: bilgim ortadan yitmi de bilinen olmu gnlm,
Suretim yokluk, onun ztiyse var olan; kardeim, artk bizim katmzda
yokluktan bahsetme,
Suretim, bir olanda yok oldu; ben gittim; kimdir o bir olan var?
4020, bdet edenin bedeni yok olduktan sonra, ibdet eden, lp gittikten sonra nasl
secde edebilir?
O ldkten sonra bir bak da gr; kimdir arayan? Onun akdr ki bedensiz olarak koup
aramakta,
Herey aktr, baka ne varsa let: Ey gnl, lette manev bir hl yoktur,
Sen ak gr de bundan da ge, ondan da; aktan baka hibir ey grme, bilme,
Akln bana al; yalnz aktan yardm gelir; dnyda aktan baka i gren yoktur,
ster gl ol, ister tiken, onunla dirisin sen; akn eteini brakma elden,
Karnca da akla diridir, Sleyman da; herkese, her solukta odur rzk veren,
Onun huyu - huu batr, cmertliktir; odur keremiyle tikeni bile hurma eden,
ocuk, hararete der, o halde de bal isterse baba, sevgisi yznden ona aksini syler,
Yzn ekitir de, eki daha iyidir; sana hereyden daha iyi gelecek ey meyvalardr der,
4030, Oul der; ayva iyiletirir seni; baka meyvalardan da zarar gelir sana,
Onun merhameti, ocua zahmet grnr; nmet definesi, ona elem grnr,
in asln bilmez, aksini grr; uyuyan, uyank olann hlini nerden bilecek?
XC
Uyuyan birinin az ak kalmt, Bir ylan azna girdi, Akll bir atl bunu grd; bu adama hli anlatrsam
korkusundan d kopar, iyisi mi, zorlayp dverek ona bu da meyvalardan yedireyim; yukar - aa
koturaym; belki kusar da ylan karnndan kar dedi; yle yapt, Erenler de nefsin irkinliini halka haber
verseler, halkn d patlar, itattan da kalr, ibdetten de, Ama onlar, halk yle bir yolla ie koarlar ki halk
sonunda nefisten kurtulur,
Dinle hele: Uyuyan birinin az, havaya doru ak kalmt, Azna bir ylan girdi; uyanmad bile,
Esiz bir atl bunu grd; ne yapmak gerektiini dnmeye koyuldu,
Ona bunu duyurursam dedi, d patlayverir,
Elinden de birey gelmez; hibir eyden haberi olmayan bir duvar gibi yklr - gider,
Akldan da olur, fikirden de; varlndan bir eser bile kalmaz,
yisi mi, ona haber vermeyeyim de ylan, kolayca ksn karnndan,
4040, u ii yerinde grd; onu zorlayaym, dveyim dedi; da meyvalarndan ona ok-ok yedireyim,
Sonra da onu drt yana koturmay, rman suyundan ona bol bol iilmeyi kurdu,
Bylece kusmasn, ylann da kusmuuyla karnndan kmasn salamay istedi,
Grzn kaldrp adamn yanma kotu; onu uyandrp grzyle zorlad, yerden yere koturmaya balad,
Uyuyan uyanm, eyvanlar olsun demeye balamt; ne diye beni yerden yere top gibi srp
yuvarlyorsun diyordu,
nme, ardma vuruyorsun; senin yznden bam da yara bere iinde kald, ayam da,
Ben sana ne yaptm da bana bylesine kin gdyorsun; senin gibi ben de m'min deil miyim, bu
ne biim din?
Pek de merhametsizsin, nasl adamsn sen? Susuz kanma giriyorsun,
Acmaktan da pek uzaksn, mndan da; cann var ama mnn yok,
Yrtc kurt gibi aziz kiiyi aalk kiiden ayrd etmiyorsun behey lletlenesi diye bar - bar baryordu,
4050, Atlysa ona, herze yeme, ne dersem onu yap, hadi demedeydi;
Hadi, hemencecik u meyvalar ye; hem erii, hem elmay, hem de armudu ye,
Ye bunlar diye grz vuruyor, eki de olsa ye diyordu, tatl da olsa ye,
Ona bir hayli meyva yedirdikten sonra da rahat - esen brakmad onu,
Tez ko, yukar - aa, haber avuu gibi yel - ypr diyor, onu dvyordu,
Birazck dinlenmeye, sersemliinden kurtulup kendine gelmeye brakmyordu onu,
ekinmeden grzle onu dvmede, kimi yanna, kimi arkasna vurmadayd,

O istekli bir hayli kotuktan sonra anszn gnl bulanmaya balad,

Kusarken, yedii veyvalarla beraber ylan da karnndan kt; o yana - bu yana szlmeye
balad,
O gaaflin, ylan grnce bilgisizlii gitti, akl, adam - akll bana geldi,
4060, O atlya yzn dnd de, Allah'a krler olsun ki dedi, seninle e oldum,
Sen, olmasaydn bu ylan beni helak eder, sokar - ldrrd,
Sen Allah eri misin, Allah elisi misin ki beni tuttun, aalardan ekip ycelere adrdn,
Sen bana din yolunu gsterdin; bunu anam, babam bile yapmad bana,
Onlarn ikisi de bana hayvanla ait bir varlk verdi; u aalk dny benim iin geip gidici zti,
Ylan, iinizdeki nefistir; eyh onu meydana karsa,
dnz patlar, heybetinden yok olur - gidersiniz,
Nefsin ktln, size dille sylese, sizde can kalmaz,
Korkudan banz - ayanz yitirirsiniz, aklnz da yiter - gider, cannz da,
Kap kurtulacak yer bulamazsnz; ge de uup aamazsnz,
4070, eyh, daha da uygundur da o yzden bunu sizden gizler; dile getirip sylemez size,
Kendinizden tmden mit kesmemenizi, Ay gibi o gnein yla dolmanz diler,
Hikmetini byle grr de nefsinizi eker-ekitirir; byle byk bir dmandan sizi
kurtarmak iin ldrr onu,
Nefis atetir, eyhse Allah nuru; ey gerek arayan, ate, nur yznden sner -gider,
XCI
Esenlik ona, Peygamber, Cehennem, ge ey m'min,
nurun ateimi sndrd der buyurur; bunu anlat,
Peygamber'in hadsini duymadn m; o servern ne dediini iitmedin mi?
Cehennem m "mine byle der buyurdu: Ge ey seilmi dost;
nk nurun ateimi sndrd; iimi - gcm yele verdi,
Cehennem, m'minin yznden tmden sner, lr - giderse, para - buuk nefis ne hle girer?
Artk sen syle,
eyhe sarl da ktlklerden kurtul, iyiliklere yz tut,
in - gcn, alp abalamakla deil, onunla iyileir; o, senin zehirini giderir; sana ekerler
verir,
4080.Klavuzla varlacak yere, kavuulacak ere varp kavutuktan sonra delilden bahsetme; bilinecek eyi
bildikten sonra bilgiden hi sz ama,
Kavutuktan sonra artk ayrlktan sz etme; iyi deildir bu; szden ge artk,
nk ulatktan sonra araman, adet rmak iinde su aramaldr,
Bilinen ey hakknda tam bilgi elde ettikten sonra, gene bilmeye almak, anlamsz kt
bireydir,
Dellet edilen eyi elde ettikten sonra delili anmazsn artk,
Frat'ta su aramak, irkin bir itir: ovada toprak aramak, kt bir eydir,
Maksada ulatktan sonra gene de onu araman, dilemen, bireyi bulduktan sonra onu bir daha
aramaktr: onu tekrar aramaya kalkma,
Bize kavutun, bir oldun mu, sende senlikten bir eser kalmaz ki,
Kalan odur, ondan bakas yiter - gider: onun dilemedii herey, ortadan kalkar,
Artk sen, Allah'a kavutun, ebed oldun: onun arabn itin neeyle, kandn demektir,
4090, eyhin ban ebed ruh bil: ylesi ruhu da arap say, sky tan,
Onun ba, gzeldir, mumdur, araptr: ama bunlarn de birdir: ayr sanma,
Zevki, bir gr, iki grme: cevizle kuru zm gibi onlar birbirinden ayrma,
nk o yola ikilik smaz; sen kalma: nk senlik o duraa smaz,
Birde yok ol, saydan ge ki Allah'dan binlerce yardma nail olasn,
Addan ge, ad sahibine yr; ad brak; gel de ad sahibi ol,
Katreydin, co - kpr, deniz kesil; aal brak, yceye a,
Kendine gel, aslndan ayrlma, gel beri; onun, asl da sendedir, fasl da,
nk z - zet sensin; lemse tortudur; sen, pek, hem de pek byksn: lemse kck birey,
Sen tek bireysin, dalarsa yzlerce; o kadar da ar, ama onlar yerlerinden kaldrveren sen deil misin?
4100, Bu dnynn sonu - snr var; o leminse ne kys var, ne sonu,
Bunu gren, ge ad: Hakk'n verdii zevkle, evkle perdeleri yrtt - gitti,
O akn derdi, perdeleri yrtar; hatt yen, g bile deler geer,
Sen yok oldun, kalmadn m, o vakit o gelir, grnr; o zaman anlarsn ki ortada senden baka
kimsecik yok,
Deil mi ki sen bana itaat ediyorsun; hem ruh kesildin bana, hem beden,
kimiz de zevkle dopdolu bir hle geldik demektir; ikimiz de bir evkle dirildik artk,
Btn bedenlerdeki avk birdir; sen bedenleri brak da zevki avk bir bil,
avk, phe yok ki seni cennetlere gtrr; hem de yle cennetlere ki gnllerden, z arlndan var
olmulardr,
Ben u aalk lemden feryd etmedeyim; nk halk, her solukta kendine meftun etmede,
aldatmada,
Gznn nne gzeli diker, ba-baheyi getirir; tatl iinler sunar; oysa zehirdir, zakkumdur
onlar,
4110, Dnynn bezentileri, gnl perdesidir; nk hepsi de sudan topraktan var olmutur,
Ben bunlar size gsteriyor, gereklerim sylyorum; gz olan grr de can defineleri nerdedir, bilir,
Beden bakmndan alt ynle be duygudan ibaretsiniz ama, her bireriniz, yzlerce definesiniz,
Melek gibi ge umadasnz; arlk - duruluk gne ycelip durmadasnz,
Can gibi basz - ayaksz gidiyorsunuz; yuvar - teker, yerden, yersizlik, meknszlk lemine
yryorsunuz,
Beden hapishanesine drt mhla aklmsnz, armha gerilmisiniz ama phe yok ki
hepiniz de benim nrumsunuz,
Ak dnysnda ikilik yoktur; ge ikilikten; hepsi de tmden, sensin, sen, Bu sze son da yoktur, snr da
yok; durma, yr, Burhneddn'i anlat,

XCII
Allah ondan raz olsun, Seyyid Burhneddin-i Muhakkk- Tirmiz'nin, Allah antlsn ullasn, Hazret-i Mevln
Bah'l-Hakk ve'd-dn'e Belh'te mrd olmas, Belh mftlerinin, esenlik ona, Hazret-i Peygamber'i,
ryalarnda, byk bir adrda otururken, Baheddin Veled'i karlayp tam bir arlayla yanlarna
oturttuklarn, mftlere, bundan byle, bunu Sultn'l Ulem diye arn tarznda emrettiklerini grmeleri' Mftlerin
sabahleyin bu alacak ryay sylemek zere geldikleri zaman, onlar sze balamadan, grdklerini, btn
belirtileriyle sylemesi; o toplumun da akmll birken iki oluu, Dima halkn gnlnden geenleri sylemesi,
daha da onlarn bilmedikleri, baka faydal eyleri haber vermesi,
Genliinde (Burhneddn), Belh'e gelmi, oraya yerlemek istemiti,
O arayp duran, atamz grd; kendisinde de Allah ak, stn bir derecedeydi,
4120, Atamzn lkab, Baheddin Veled'd; klar, sayy da aknd, snn da,
Fetva vermekte ei yoktu; takvada da melekleri gemiti,
Dnyda ona benzer bir bilgin bulunamazd; adalet sahibi de kuluydu onun, zlim de,
Btn fenlerde stadd; Allah ona bilgiyi tam olarak vermiti,
Eb - Hanfe diri olsayd, kapsnda canla - bala kul olurdu,
Fahr-i Rz ve yzlerce bni Sn, o can gz ak ere kar kim olabilirdi ki?
Hepsi de yeni belleyen ocuk gibi her gn onun tapsna gelirdi,
Mustaf, Allah peygamberlerinin kutlu, ona Bilginler Sultn demiti,
Ulu mftlerin her biri, ryasnda kurulu bir adr grmt,
Mustaf, o adrda, nz- nam iinde oturup yaslanmt,
4130, Anszn Din Bah's Veled, adrdan ieriye girdi,
Mustaf onu grnce yerinden kalkt, onu karlad, elini tuttu,
Yanma oturttu, bu bulumadan sonsuz memnun oldu,
Mftlere, bu gnden itibaren bu din padiahna dedi;
Hepiniz de, Bilginler Sultn deyin; onun ardnda, canla - gnlle, yaya olarak koun,
Ulu mftler, ryada, Ahmed'den bu lkaplar duydular, iittiler,
Sabahleyin hepsi de, nifaktan ar olarak, gereklikle,
Kapsna geldiler; ona bu ryay sylemek, srrn anlamak istiyorlard,
Onlar, sylemeden o, grdkleri ryay anlatt, srr gizlemedi,
Onlara, hlinden, durandan nianeler gsterdi; anlatmak istediklerini hepsini de anlatt,
4140, Hepsi, tapsnda feryada balad; defsiz, neysiz cokunluklara giriti,
Kerametine arp kaldlar; btn ayrntlaryla verdii haberlere hayran oldular,
O, boyuna kesin deliller gsterir, halkn gnlnden geenleri bilir, haber verirdi,
Manev zevk ve safa ehlinin, Allah'dan neler elde ettiim bilmelerini isterdi,
Dilerdi ki onlar, Yaratcnn naipleri olduklarn, her birinin, dolaylarnpadiah bulunduunu bilsinler,
sterdi ki onlarn dilekleri, iki dnyda da olur, iyi - kt, ne dilerlerse meydana gelir:
Bir solukta eytan melee dndrrler; melei de kt bir eytan yaparlar,
Alemde, mutlak hkmedenlerdir onlar; leme ltuf, onlardan gelir,
Herkes, onlar nn vurmasyla aydnlanr: gnllerdeki tiken, onlar ltfuyla gllk - glstanlk olur,
Hepsi de gerekler gneidir: mna leminin inceliklerinin hayt, onlarladr,
4150, Btn szler, bedenlere aittir: nk her bedenin ayr - ayr ad vardr,
Dalgalarn says yzlerce olsa bile sen denize bak da saydan vazge,
Bu kadar sz yeter sayaym; nk remizler ok, hem de pek ok; ama evde biri varsa, bir tek sz yeter,
Seyyid, ona canla - gnlle mrd oldu; bylece de eyh'in ltfuyla cann ruh haline getirmeyi
diledi,
Mrdlikle muradna erdi: nk eyhi, ona saysz balarda bulundu,
Doan gibi gzn at onun; doann, tekrar dnp padiahna gelmesini salad,
Muhta bir halde geldi, azk elde etti; ondan kederler geip gitti: saflara kavutu,
Gnlnden ak kayna cotu; can, ebedlik arabn iti,
Gamlar, zevk ve nee oldu; nk eyh, ak yoluna klavuzluk etti ona,
Ayrlk tikeni, kavuma yznden gl bahesi kesildi; kapkaranlk gecesi, apaydn gndze dnd,
4160, Can bakr, ak ateiyle eridi; kimyaya kavutu da bu yzden altn oldu,
Atee mensup ehvetli, onun yznden nur oldu: Tr'a benzeyen bedeninde, vaktin Musa's kesildi,
Varlndan yok oldu, Hakk'a ulat; tm ruh oldu, beden bandan kurtuldu,
lmden nce ld, hli deiti: ulular ulusu Allah ululuuyla dirildi,
Sayl mr vard: bu al - verile Allah'dan ebed mr ald,
Hani toprakta yok olan tohum gibi, yzlerce dal - budak ve yaprak elde etti,
ncisi cotu - kprd, deniz oldu; aal terketti de yceldi,
Bu yokluk dnys darald ona: melekler gibi ge ad,
O ycelile, o gidile, kavuma lemim, buluma saltanatn elde etmek, kolaylat ona,
Sonunda leme kutup oldu; melein de secdegh kesildi, demin de,
4170, Rtbe bakmndan insan da geince, artk insan, ona hizmet etmeye, tap klmaya balad,
Gm dima altna secde eder; tpk onun gibi, altn da inciye kar secdeye kapanr,
Sevgili, merdiven, basamak - basamaktr; aadaki basamak, sttekine secde eder,
nk az, ou ister; palas, znetli kumaa kar secdeye kapanr,
Yirmi, elliyi arar - durur; tacir de padiaha kar yere ba kor, bey de,
Kim mertebe bakmndan senden stnse o, padiahndr senin; nk senyldzsn, oysa Ay'dr sana,
Grnte onu bulamasan bile i yzde ona secde edersin,
Sen onun mridisin ama haberin yok; kcek bir ocuksun da babandan gaflettesin,
Kul nerden padiah bilecek, vecek? Meer anlatsn onu,
Bunun da kys yok; sen o padiah anlat; yldz brak da Ay'dan bahset,
XCIII
Hak ve Din Bah's, Allah srrn kutlasn; Belh'teki halktan incinince, Muhammed Hrezmh'a krlnca yce
Hak da, sen bu vilyetten k, ben onlar helak edeceim diye hitb etti ona, O ilin yklmasna, o toplumun
helak olmasna, o padiah sebeb oldu, Bylece de, zamann peygamberi incinmedike yce Hak bir kavmi helak
etmez,

Gnl ehlininin gnl dertlenmedike,

Allah hi bir kavmi rezil-rsvy etmez,
Mevln Baheddin Veled'n Konya'ya gelmesi, Sultan Aleddn'in ona mrd olmas; onun kerametlerini gzleriyle
grmesi ve Baheddin Veled'e k olmas, Vefatndan sonra yedi gn yas tutmas, ihsanda bulunmas, ata
binmemesi ve btn Konya halkna bata bulunmas
4180, Baheddin Veled, Delillilerden incindi; o zevalsiz saltanat sahibinin gnl krld,
Hemencecik Allah'dan, ey kutuplarn padiahlar padiah tek er diye hitap geldi;
Dendi ki: Bu topluluk seni incitti; senin tertemiz gnln krd ya,
Sen de k bu dmanlarn iinden de onlara azap gndereyim, bellarn vereyim,
Hak'tan byle bir hitap iitince, gazep ipliinin upuzun erilip bkldn anlaynca,
Belh'ten Hicaz semtine hareket etti; nk o sr, iyice tesir etmiti ona,
O daha yoldayken haber geldi; o srrn eseri belirdi:
Tatar, o blgelere hcum etmi, slm askeri bozguna uramt,
Belh'i almlar, o topluluktan hatsiz - hesapsz, bir ok kiiyi alata - inlete ldrmlerdi;
Byk ehirleri ykp yakmlard, Tanrf nn bin trl azab vardr,
4190, Allah kahrnn haddi yoktur; cehennemliin bels, ebeddir,
Her peygambere de byle hitap gelmi, her peygamberin duasna cevap verilmitir,
Bu haseti topluluktan ayrl denmitir; onlar bilgisizliklerinden kr olmulardr,
Onlardan ayrl da helak edeyim onlar; yelle, toprakla savuraym - gitsin,
Yahut hepsini suya garkedeyim; yahut da onlar atee yakaym denmitir,
O padiahn yolda, kklere, byklere yaptklar anlatlamaz,
Zamann o azzi, ann z - zeti, her ehirde ne kerametler gsterdi,
Onlar anlatmaya kalksam, o szlerle dalarm, dilediimi anlatamam,
Yllar geer de onlar gene bitmez; btn mrm de onlar anlatmakla geipgider,
Bunlar gemek gerek; en nemlilerini anlatmal ancak,
4200, K'be'den, Rum lkesi halknn da ondan rahmete erimesi iin Rum Diyar'na geldi,
Btn ehir halk zamann o tek erinin geldiini duydu,
Onun inci gibi deerli, bulunmaz bir er olduunu, gnein bile onun balaryla parladm iitti,
Btn bilgilerde benzeri olmadn, ak srlarndan haberi bulunduunu anlad,
Kadn - erkek, oluk - ocuk, gen - ihtiyar, btn halk ona yz tuttu,
Bu eri grdke, gerekliim, dinim arlyor dedi,
Kerametlerini apaikar grdler; ondan ne srlar duydular, szler iittiler,
Hepsi de ondan vilyetler elde etti; hepsi de ondan rivayetlere koyuldu,
Birka gn, birka zaman byle geti: byk - kk, erkek kadn, ona miird oldu,
Bundan sonra padiah Aleddin de tam bir inanla ve btn beylerle,
4210, Gidip onu ziyaret etti; hepsi de onun eker gibi tatl tlerini dinledi,
Sultan Aleddin, onun yzn grnce akla, tam bir gereklikle mrd oldu ona,
Vaazn duyunca hayran oldu; onu, gnlnde - cannda konaklad,
Ondan pek ok kerametler grd: kendisine ait de birok belirtiler elde etti,
nceden de, onun karsnda bir katre bile deildi zti: beylere yz tuttu da,
Heybetinden gnlm tir - tir titriyor: yzne bakmaktan korkuyorum;
Bu eri grdke, gerekliim, dinim artyor dedi,
Btn lem, benden korkup titrerken ben, bu adamdan korkuyorum; yrabbi, bu ne hl?
Ondan bir heybettir, geliyor bana; o heybetten de bedenime bir titremedir, geliyor,
yice inandm ki o, Allah dostu; lemde az bulunur bir er; ei benzeri yok,
4220, Yaknlarna boyuna bunu syler, gece - gndz onun vg incisini delerdi,
ki yl sonra Allah takdiriyle Baheddin hastaland,, ban yasta koydu,
Padiah onun hastalndan mahzun oldu: bu dert yznden rahat - huzuru kalmad,
Ona dolamaya gitti: tapsnda, iki gz yala dolu olarak, yrei yanarak alad,
Allah bize ltfederse dedi, bu hastal geer se,
Onun ordusunda kumandan olaym, canla - bala ona hizmet edeyim
yileirse, bundan sonra o, padiah olsun; ben de canla gnlle kul olaym ona,
Padiah, her zaman, onu grdke, bu ahdi tazelerdi,
Padiah, sarayna dnnce Bah, yanndakilere dedi ki:
Bu adam doru sylyorsa, Allah'tan bizim iyilememizi istiyorsa,
4230, Geceim an yaklat; bu yokluk dnysndan gideceim demektir,
nk ben, grn leminde de padiah olursam, bu lemin deeri kalmaz,
Btn lem, Allah sarhou olur; herkes bana dner, basz - ayaksz kalr,
Herkes iten - gten kalr; herkes Allah'ya hayran olur - gider,
Herkes bu hle gelince de, herkese ak, e - dost olunca da
Ne yiyecek bulunur, ne giyecek; halk tmden almadan kalr,
nk o slk ehlinin padiah (Peygamber), "insanlar, padiahlarnn dinlerindendir"
buyurdu,
Dnynn ykmna daha vakit var; gerekte dny, yokluk dnys ama var grnmede,
Henz de bu varln mr tkenmedi; ycelikle aalk, daha srecek,
Bu bakmdan, gerekten de anlyorum ki beden leminin yklmamas iin gideceim ben,
4240, Gerekten de yle oldu: anszn hiret lemine gt,
Bah Veled, vefat edip dnydan, ulu Rabb'in civarna gidince,
Cenaze treni gn kyamet gnne dnd; kadn - erkek, kanl gzyalar dkt,
Konya ehrine bir atetir, dt; onun gamyla kul da yand - yakld, hr de,
Bilginler, ba ak geldiler; beyler, padiahla beraber cenazesinin nnde yrdler,
Konya'da kadn - erkek, yce - aa, hibir kimse kalmad ki,
O yasta, cenazesinin treninde hazr bulunmasn; o yas nasl anlataym ki?
Dnyda hibir kimse, birisinin bu eit cenaze trenini grmemitir,
Padiah derdinden, yedi gn tahtna oturmad; sraya benzeyen gnl, dertle krld gitti,
Haftasnda, camide yemek verdirdi; a da yedi - doydu, tok da

4250, Yoksullara, o yce padiahn vefat dolaysiyle mallar balad

Gece - gndz, ayrlyla feryd etti: iki gznden kanl yalar dkt,
Yas bittikten sonra ihtiyar - gen, btn halk topland,
Herkes oluna yz tutup, gzellikte ona benzer sen varsn,
Bundan byle el bizim, etek senin; hepimiz de sana yz tuttuk,
Bundan byle padiahmz sen olacaksn; bundan byle hepimiz ltf, keremi
senden bulacaz dedi,
XCIV
Allah bizi azz srryla kutlasn, Mevln Celleddn'in, Allah ondan raz olsun, babas Mevln Baheddn'in yerine
gemesi; babas gibi bilgiyle, ibdetle zabitlikle, takva ile, fetva vermekle bezenmesi, Allah anl ululasn, Seyyid
Burhneddn-i Muhakkik 1 in, eyhini aramak zere Konya'ya gelmesi, eyhini bulamamas, olu Mevln
Celleddn'i zahir bilgilerinde babasnn mertebesine ulam bulmas ve ona, bilgide babana miras oldun;
ama babanda bu zahir hallerinden baka haller de vard ki onlar, renmekle elde edilmez, Allah vergisidir; onlar,
eklenti - balant deildir; zden belirir; o hller, o hazretten bana ulat; onlar da benden elde et de her hususta
zahirde de, btnda da babana mras ol, tpk ona dn demesi,
Padiah Celleddin, babasnn yerine geti, oturdu; yeryz halk ona yz tuttu,
Babas gibi zahitti, bilgindi; btn bilginlerin ba - babuuydu, padiahyd,
Bilgide dounun, batnn mftsyd; dnydan bilgisizlii bilgiyle sildi - sprd,
Ahmed'in dininin bayran yceltti; bu dindekilerin hepsi de onu tand, bildi;
4260, Anlad ki babas gibidir, babasndan da stndr; ikisinin hareketleri, halleri,
birbirine uygun, dengeli,
Kararszlar, onunla yattlar; hepsi de onun glgesinde korkudan emin oldu,
Herkese bir baka bata bulundu; biri, onun yznden Ay oldu, br gnee dnd,
O inciye sahip olmayan da gksz bir yldz hline getirdi,
Balarndan kimse mahrum olmad; hem vlen onun ban elde etti, hem yerilen,
Herkese, lyk olduunu verdi; hepsi de yol ald, gereklere dost oldu,
O ba dile smaz ki anlatlsn; bu yzden de anlatrken zlr, incinirim,
Ama gene de onlara ait olaylar gzle grnr bir hle getireyim de bir soluk olsun esenleeyim dedim,
Dedim ama her bedenin, can lemine erimesine Allah'dan izin yok,
Bu yzden de ister - istemez bu kadarna raz oldum; gemii de braktm,
iinde bulunduum zaman da,
4270, Bunun ne sonu vardr, ne balangc; sen, gizli eyleri brak da gene o hikyeye dn,
Burhan, bir mddet o ayrlk leminde kald; eyhini arad,
Bir hayli gezip dolatktan sonra, nihayet ululardan biri haber verdi ona,
Dedi ki: eyhin Rum lkesinde; hem de gizli deil, herkese bilinmekte,
Bunun zerine o arayan er, o yana yrd; nk eyhinin ak pek stnd onda,
eyhinin akyla yola dt; kimi yelip yortuyor; kimi yanp couyor, kimi nz- eda ile yol alyordu,
eyhten kadehini arapla doldurmutu; netekim kam da ekerle ylesine dolar,
Derken neeli bir halde Konya'ya geldi; ehirlilerden eyhini sormaya balad,
Hepsi de, o arayp durduun, akyla her yana gezip kotuun zt,
Bir yl oldu ki dnydan gitti; pilisini - prtsn gene hiret yurduna ekti;
4280, Topraktan yaratlm bedeni topraa gitti; tertemiz ruhu da felekleri at dedi,
Seyyid, eyh dedi, bizdedir; ya gibi bizde erimiti o,
Ben eyh'in ta kendisiyim, benden bir eser kalmamtr; hi ekerin ekerlikten ayrldn grdn m sen?
Su, binlerce testide olsa bile akll, testileri brakp baka yere gitmez,
Suyu imek isteyen, testide arar: susam kii, testinin resmini bakar m hi
M'minleri bu yzden bir sayd; nk onlar tmne de kendi n salmtr,
Biz, hepimiz de Allah'mza k olduumuzdan biriz; sayssz,
Sen sevgiye bak, saydan ge; bir olan Allah'nn gzelliini, ltrunu, saysz olarak gr,
Bunun da n - sonu yoktur; sen gene o vlesi erin ne dediin sylemeye bak,
Sze balad da cilveler ederek dedi ki: Yanlsz, kukusuz eyh, benim,
4290, Halk kendine armaya balad; kadn - erkek, ona candan kul - kle oldu,
ehir tmden ona mrid oldu da herkes, gnlne onun sevgi tohumunu ekti,
Herkes, Bah Veled sensin, hatt srrn da srrsn, bir Allah'nn nurusun dedi,
Bu tasarlaylarnda da hi hat yoktu; o yce padiah, tasarlaylarndan yz kez de yceydi,
Ondan sonra padiah Celleddn'e dedi ki: Bilgide ein yok, sekinsin,
Ama baban hl sahibiydi; sen de onu ara, szden ge,
Onun szlerini iki elinle kavramsn: fakat benim gibi onun haliyle de sarho ol,
Bylece de ona tam miras kesil; cihna k samada gnee benze,
Sen, zahiren babann mrasssm; ama z ben almm; bu dosta bak, bana uy,
Celleddin, babasnn mridinden bu szleri duyunca can oldu da artk bedenin evresinde dnmeyi brakt,
xcv
Hak ve Dn Celli'nin, Allah bizi azz srryla kutlasn, Seyyid Burhneddn-i Muhakkk'a mrd olmas Allah Ondan
raz olsun; dokuz yl onun sohbetinde bulunmas ondan sonra Seyyid Burhneddn ve Mevln'nn mchede
ve ryzatla uramalar, ve Celaleddn'in, eyhlik makaamnn olgunluuna ulamas, onun ayn olmas,
zamann kutbu kesilmesi; olgun ve ulam kiilerle nce ve sonra gelen kutuplar hepsinin de, onun yardmna
muhta olmalar,
4300, Candan mridi oldu: ba koydu; l gibi nnde yere serildi,
Huzurunda lnce de onu diriltti; alayn giderdi, gl mdeni hline getirdi onu,
Gam ldrd; derdi, neenin ta kendisi yapt; gzn at, hidayet yoluna gtrd onu,
Erler gibi onun derdinin tortulu arabn iti: zt dertlerle dolu olanlar, ebed diridirler,
Dertsiz adam, bil ki ldr: o, boyuna kar gibi erir - durur,
Candaki dert, dirilik ninesidir; derd, Allah tapsnda kulluktur,
Derdi olmayan kul deildir: toza - topraa bulanmam adamn szn dinleme,
Kimin derdi fazlaysa, yol alan, nde giden, odur; aya olmayan, nasl yol alr

Derdi olmayann can, irkin, kirli bir candr; dertsiz adam, nerden aman bulacak?
4310, Derdi olmayan, lm diridir; o, kpn dibindeki tortudur sanki,
Beden, canla diridir, can da dertle, Derdi olmayana, ondan deme,
Gebe, nasl olur da dertsiz, arsz - sancsz dourur, er olmayan kii, orduyunasl krp bozar?
Dertsiz buluup kavumann imkn yoktur; porsumu gnl, buluma devletine eremez,
Can kuuna dert, koldur - kanattr; kanatsz ku, nasl uar da konaca yere konar?
Fazlasyla ala, yan, feryd et de neliksz - niteliksiz Allah, seni nelikten, nitelikten kurtarsn,
nk nelik - nitelik, klara hapishanedir; al - abala da hapisten kurtul,
Bu sz, her aalk kii nerden anlayacak? Efltun bile aka uzak,
Mevl, Seyyid'in hizmetinde dokuz yl kald; bylece hem szde, hem zde onun ei oldu,
Anlam bakmndan e oldular, srda da e kesildiler; nk anlam leminde gnlleri birdi,
4320, Derken anszn Seyyid, yokluk dnysndan varlk sarayna gt,
Celleddin, onsuz tek bana kald; gece - gndz, yzn Allah'ya tutmadayd,
O hevesle uykudan, yeyip imekten kesildi; aratrma bayran yceltti,
Gereklikle, yanp yaklarak, feryd edip dertlere derek bylece be yl riyzat ekti,
bdetle dert, birbirine e olunca melek gibi gzelim ge ad,
Her ihtiyara, her gence saysz kerametleri belirdi,
nce gereklikten uzaktlar ama sonra onbinlerce mridi oldu,
Ulu mftler, hner sahipleri, onu, Peygamber makamnda grdler,
leri gidenler de, geri kalanlar da ona mrid oldu, kul - kle kesildi: yeillikler gibi baharn dirildiler,
Cmert davranp minberde, Peygamber gibi ateli, alc vaazlar verdi,
4330, Gizli srlar at, syledi; her zaman, yzbinlerce inciler deldi, Gzelim n lemi tuttu; insanlar ruhlarn diriltti,
Srlar, onun yznden ylesine ald ki her mridi, Ma'rru bile geti, Bylece, davetle zamann geirmede,
Allah'yla megul olmada, yznden klar muratlarna ermedeydi, onun yznden aklar muratlarna ermedeydi.
XCVI
Adem'in andan bu zamana dek olgun erenlerin, Allah'ya ulam klarn halleri belirmi, halk onlara yz
tutmu, ululua ait hllerini herkes iitmi, kabul etmitir, Bilgi ehliyse, grne kaplp onlar hallerinden haberdar
olmamlardr, Bir dereceye dek ki, Allah rahmet etsin, Mansr-i Halla', halk bilgisizlii son derecede olduundan
dara ekmitir, Ama lemleki erenlerin derecelerinden stn bir derece de vardr ki o, nukluk duradr; leme,
buna dir bir haber gelmemitir; bu durakta bulunanlarn ahvlini hibir kulak iitmemitir; Allah antlsn ululasn,
Tebriz'li emseddn zuhur edip, Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln Celleddn'i klk ve erenlik mertetebesinden
mukluk mertebesine eritirmitir; o zamana kadar byle birey duyulmamtr, Zti Mevln, ezelde, o denizin
incisiydi; herey dner, aslna varr,
Anszn emseddn gelip ona ulat; nurunun nda da glge, yok olup gitti,
Ak dnysnn ardndan defsiz, sazsz ak sesi eriti,
Mauk hllerini anlatt ona; bylece de srr ycelerden de ycelere vard,
Dedi ki: Sen btna rehin olmusun ama unu bil ki ben, btnn da btnym,
Srlar srrym ben, nurlarn nuru; erenler, benim srlarma eriemez,
Ak da benim yolumda perdedir; diri olan ak bile benim nmde ldr,
4340, Tmden mauk olan dostlar, Allah'n rzsn kazanm erlerden de stndrler, gerekle btl ayrd edenlerden
de,
Onlarn hli sze gelmez; syle bakalm, onlarn arabn kim ier?
Zahir bilgisi, yokluktan uzaktr; ama onlarn srrn, yoklua da rtldr,
Zahir bilgisi, yokluktan uzaktr; ama onlarn srr, yokluk dalar tanmaz, bilmez,
Ebedlik saltanat klarndr ama, maukun saltanat, onda da ycedir,
Zahir ehli, Mansr'u knad; nk onlar, onun leminde uzaktlar,
Hepsi de bilgisizlikle ona dman oldu; nk onun srrndan bir koku bile alamamlard,
Mansr bu ada olsayd, onlarn hali, ona da rtl kalrd,
O da onlara dman olur, onlara kasteder, onlar cezalandrmak iin dara ekerdi,
ems, Mevln'y alacak bir leme ard; yle bir lem ki ne Trk grd o lemi, ne Arap,
4350, stat eyh, yeni bilgi beller bir hle geldi; her gn onun huzurunda ders okumaya balad,
Sona varmt, yeni batan ders balad; kendisine uyulurken o, ona uydu,
Bilgide tek olgun erdi ama onun gsterdii bilgi, yepyeni bir bilgiydi,
Gerek k pek az bulunur; o, sr gibi insanlardan gizlidir,
Dnyda, inci gibi pek az bulunur; pek az kii onun belirtisini grr, ondan haber alr,
kn hli byle olursa ey oul, can gzn a da iyi bir bak
Maukun hli nice olur? O, anlatlmaktan da dardr, sylemekten de,
Ulap buluanlar bile onu tanyamazlar; nk benzerini duymamlard bile,
nk o gzellikten haberleri yoktur da baka bir yere bakar dururlar,
Tebriz'li ems, o padiahlardand ite; hsl onu, oraya ard
4360, O da onun cinsindendi de vard, ona ulat; can yoluyla cannn canna kavutu,
Tebriz'li ems, o huyu kan dkclk olan er, klavuz oldu,
Bundan nce de hikye etmitik ya; balangta ara onu,
Ona ve onunla sohbet edenlere neler oldu; onun ayrlyla dostlar, ne hllere dtler,
Ayrlkla ne cierler kan kesildi; yr da, ayar da onun gamyla nasl figana geldi;
Onun yznden leme nasl bir yan dt; demoullarn nasl bir atee att;
Hepsinin de o solukta, soluu nasl kesildi, gzyalar, nasl deniz gibi akt,,
Amca, bunu szle anlatsam, ta bile o gamlar erir - gider,
Allah gam, neenin temelidir; mayasdr; mmurluk, onun ykklndadr,
XCVII
Ahiret gam, meyva veren bir hayattr; dnya gamysa gnl soldurur, per - perian eder, nk dny, buday
gsterip arpa satandr; grnte gzel grnr; gerekteyse irkindir, Bir kocakardr ki kendini bezer de gzel
ve gen grnr byyle, dzenle insanlar yoldan alkor;
Allah yolunu vurur; kalp altn, kty iyi, yoku var gsterir,
Dnyann istekleri, yal - ball eyleri, hl diliyle insana, bizim evremizde
dn - dola da faydalan diye vesvese verir oysa faydas, tmden ziyandr,

Dny gamn yeme, ziyan vardr onun; din gamn ye ki onda fayda var,
4370, Dny derdinden can, erir - gider; ama hiret gamyla gnl geliir,
Allah iin gam ve zahmet, pek byk bir definedir: dnya iinse etin bir zehir,
Bu dumann gam da botur; neesi de; grn misktir dnynn, iiyse pislik,
Den, insan bezer, ssler ama iinde kan vardr, balgam vardr, pislik vardr,
Dny, grnte bir kocakardr; rengiyle, kokusuyla gzel grnr,
O gaddar, yalanlarla, dzenlerle dopdoludr; akln bana al da tuzana dme,
Onun kalpn geer aka diye kabul etme; dirhemi bir puldan da az deerdedir,
Akln bana devir, onun pazarna aldanma da ahmaklar gibi borlu dme,
Kim onunla al - verie giriirse kendisini ziyana sokar,
Bir ok kii, onun yznden derde, feryada dt, mflis oldu,
Muradna ermedi, hznlerle bir yanda oturakald,
4380, Erenle Peygamber'den baka hi kimse ondan kurtulmad; onlardan bakas,
onun tuzandan srayp kaamad,
Onun yznden insan da cehennem tuzana dmtr, cin de; onun yznden hepsi de
nimetler veren Allah'nn bandan mahrum olmutur,
Hepsi de onun yeminin tadyla tuzakta kalm, cehennem odunu olup gitmitir,
Bykler de, kkler de, ihtiyar da, gen de, maher gnnde, ondan, fen ad eder,
Ne mutlu o cana ki ondan kanr; ona ynelip bakmaz bile,
Anszn ona gz ilise bile dnynn rtbesi, mevkii, ona kuyu gibi grnr,
Dnynn ekeri, ona zehir gelir, neesi, zevki, batan baa gam kesilir,
Dny ona ylan gibi grnr de hemencecik dnydan hirete kaar,
Allah'a kap snandan bakas da bu eit ejderhdan kurtulmad,
Onu defeden, Allah'y antr, orutur, namazdr; ne mutlu o kiiye ki Allah'a ibdeti huy
edinmitir,
4390, Din, namazla arttka artar; dinini satansa ziyana der,
Bu dnyy bir nak bil, bir deri say; dost grnrse de dmandr o,
Vaatleri yalandr,zszdr; onun esiz grnen gzelliinin z-esas, korkuya, iniltiye benzer,
Seni cennete arr da bu dzenle tutar, cehenneme gtrr,
Kt nefis, cehenneme klavuzluk eder; peine der de gidersen canndan -bandan eder seni,
stek bakmndan akl, zdddr onun; aklla iyilik artar, nefisleyse eksilir,
Akln, ac bir il verse bile bir hoa i onu da seni zahmetten geri alp kurtarsn,
ocua da mektep acdr; oyun iin ilimden de kaar, edepten de,
Ama sonunda iin tersini grr; pimanlk iinde kalr; ii tersine dner, berbd olur - gider,
Kt dnceli ocuk, oyun sebebiyle iki dnyda da hor olur srlr,
4400, Ama oyunu, elenceyi brakan, padiahlar gibi baht bayran yceltir,
XCVIII
Dnya ileri, tmden oyundur o ilerde hibir fayda, hibi kr yoktur, Netekim ocuklarn biri padiah olur,
br vezir; biri kumandan olur, br bey, br asker; onun gibi hani, Bu oyunla ne bir kale elde edilir, ne
bir il, Bunlarn hepsi de faydasz eylerle mr yitirmektir; bydler, ihtiyarladlar m, bundan piman olurlar
da ne diye oyun yerine ilim, edep renmedik, bilgisizliimiz yznden horlanyoruz, azksz kalyoruz, yoksulluk
ekiyoruz derler, imdi, dnyann mrn de ocukluk a bil, istekleri, gzelleri, mevkii, mal da, onlarla
uramaktan, ele pimanlktan baka bir ey gemiyecek olan o oyun say, hiretiyse ihtiyarlk a bil; o ada,
nce sana tatl grnenlerin acl, mevki sandn eylerin kuyudan ibaret olduu, gzel grnenin irkin
bulunduu, bylece sonsuz gerekler, ak - seik grnr, Netekim yce Hak, Sz budur ancak, dny oyundur
oyalantr, bezentidir duyurur, Bezenti buyurur, u sebeple ki o, esasen gzel deildir; bezentiyle gzel
grnr, Baka bir srede de, istenen eylerin sevgisi, insanlara bezetilmitir buyurur, istenen eyler,
kendilerini insanlara bezetilmi gsterir; hani altn suyuna batrlm bakr, yahut gerekte irkinken kendini
bezeyen kocakar gibi gzellii yalandr da kalp altn gibi irkinlii gerektir,
Dny ii oyundur gerekten de; onunla oyalanr, kalrsan geree lyk deilsin,
Kur'n'da onun ad oyalanmaktr, oyundur; itattan, hayrdan baka ne varsa yanltr, ktdr,
Ondan sonra da onun bezentisini, kendisinden gzel deil, esasndan gen deil dedi,
Hani bir ihtiyar, kendini bezer, ssler, bu eit eylerle gzel gsterir ya, tpk onun gibi,
Yzne allk srer, pudra srer, onlarla yzn gzel gstermek ister,
Ereti bezentiyi, halk avlamak iin kendine ekler, onun gibi,
Bu yzden, bir baka srede de yle buyurdu; dinin - mann varsa iyice anla:
Dnynn istenen, zlem duyulan eyleri bezenti yzndendir; sana gzeldir ama iyice bak da gr,
O bezenti, ona eklentidir; onun kalp bezentisi iin dnini feda etme,
4410, O kendiliinden gzel ve ho olsayd Allah hi de byle buyurmazd,
Onu biz bezemekteyiz de o yzden gzellemitir; bu iyiyle kty snamak iindir,
Bu dzenci kocakar bycdr; onun dzenine ne snr vardr, ne say,
O Rstem'leri bile dzenle, yalanla balayakoymutur; dnyda onun andan, oltasndan az kii kurtulmutur,
Gle - kuvvetle ona st olamazsn; onun dzeninden ancak mezarda kurtulursun sen,
Feryd et, abucak Allah'ya ka; ondan ekinmenin imkn vardr deme,
Ben, hleyle, dzenle alt ederim onu, benim gcmle yklr - gider;
Yal - ball yemeklerini yemem, elimi ksesine uzatmam deme,
Yz yl dirensen fayda vermez sana; gene de seni ayaklar altna atar,
Meer ki Hak'tan yardm gele de kurullasn, bellarla dopdolu olan byle bir kuyudan hals olasn,
4420, Gc brak da szlan; Yaratc'nn yardmyla kurtul ondan,
Byle yap da Allah seni onun penesinden kurtarsn; byle bir hendei srayp atlayasn,
Allah sana byle bir yardmda bulunursa dayan da ayar brak,
almay da kendinden deil, ondan bil de geride kalma, ne ge,
Bilir misin, bu gayreti niin verdi Allah sana? Hi kimse gayret etmeksizin onu grmedi de ondan,
XCIX

Yaratklarn, var edilenlerin iinde, dilediini yapabilen, ancak insandr; brlerinde dilediklerini yapma gc yoktur,
hepsi de mecburdur onlarn, Netekim ate stmasn, su slatmasn, gne k vermesin, buna imkn yoktur; bu,
ellerinde deildir, nsanda ihtiyar vardr; iyiyi, kty, yapmaya gc yeter de onun iin hesaba ekilir, Yaptm,
yapacam mecburum, ihtiyarm yok derse yanl sz etmi olur; nk yaptna pimanl, dvasn yalanlamaktadr,
Dilediini yapman iin O, seni irde ve ihtiyar sahibi olarak yaratt,
Hereyi yapmaya g verdi sana; cebri brak da itaat et ona,
nsandan baka, eytann, perilerin, canszlarn, bitkilerin, hayvanlarn,
Topran, yelin, suyun, atein, iyi - kt hereyin; gln, tikenin htiyar
yoktur; dilediklerini yapamaz onlar, mecburdurlar; hepsi de neye memursa onu
ilemeye koyulmutur,
4430, Ate yakar, str; sudan slaklk, yumuaklk meydana gelir,
Herbiri baka bir i grr; gl yapra, tiken gibi batar, yaralar m hi?
Rahmet ss Allah, onlar yle halk etmitir ki her biri, ne yapacaksa onu yapar, baka bir i yapamazlar onlar,
Ama, sen insan soyundansn; dilediini yapabilirsin; buna gcn yeter,
Sana, yola gidesin, ibadete, hayrl ilere ynelesin diye ayak verdi,
ki elin, iki ayan, senin hkmndedir; elini uz tut, ayan dz tut,
Gel hele, eri yola gitme; ktdr o gidi; doruluktan baka bireye de el atp tutma,
Hayrl ilerde bulunasn, doru yolda yryesin diye organ verdi sana,
Bylesine iyi organla aksine i grrsen, her hlde kendi boynunu vurursun,
O sana, gerekeni onarasn diye organ verdi; sen ne diye ykmaya kalkr, kt i ilersin?
4440, Adamsan organla iyilik et; scak kanl ol, soukluu brak,
Birka gnceiz zahmeti kabullen, dnyy brak da din gamn ye,
Bylece de sonunda, krlk hapishanesinden kurtulur, varlndan, benliinden geer,
Allah'ya ularsn,
Benliin, varln, kaps kapanm bir evdir; oysa sana ereti verilmitir zt,
Cansan yr de ona gnl verme; yoksa sonunda yklr o, sen de altnda kalrsn,
Deil mi ki sonunda yklp gidecek; ne diye gece - gndz onu onarr - durursun?
Dz dursun diye ona direk dikiyor, payanda vuruyorsun ama zti durmayacak, yklp gidecektir o,
Kebapla, arapla onu, yklmasn diye onarr - durursun,
Allah onu, yok olmak iin var etti; nasl olur da illa durur kalr?
Senin gibi yzlercesi bu ie giriti, bedenini nz- naimle besledi:
4450, Yal - ball yemeklerle, birok nimetlerle, lmsz olsun diye gelitirdi,
Ama faydas olmad; ziyana urad; anszn evi ykld - gitti,
Hepsi de evin enkaz altnda ezildi; nk zti beden kadehinden imiler, sarho olmulard,
Bo yere ne diye ona hizmet eder de eziyetler ekersin? Bedeni terket de Ar'a u,
Bedeni terkeden diri kald; atsz olarak canlar dnysnda koup yol ald,
Onu elden kar ki bu yitirmek, bulmann ta kendisidir; bedene balanan, yol yitirmitir,
Yeryzne bir tohum eken, birini oynayp tld m, karlnda yzn bulur,
Sen de mr tohumunu Allah iin oyna da Allah, kap asn sana,
Sayl mrn, saysz bir hle gelsin; snrl yaay yerine, snra smaz yaay verilsin,
Geici mr, ebed olsun; cennette Hak, seni suvarsn,
4460, Varln terkedite kr edeceini gren kii, akla varln, benliini terkeder - gider,
C
Varln terkedince buna, karlk elde edeceini gren kiiye, varln, benliini brakmak kolay gelir; hatt o,
Varl, benlii terketmeye k olur, Netekim ekinci de evde, anbarda ne kadar tohum varsa, karr, akla evkle ovaya saar; nk iyice bilir ki bire karlk on, yirmi devirecektir, Bunun rnekleri oktur, Nasl ki
esenlik ona, Mustaf buyurur ki:
Karlnn verileceine iyice inanan, ihsan eder - durur,
Mustafa, bireyi elden karana, hemencecik karlnn verileceini iyice bilen kiiye buyurdu,
Cmertlikte bulunmak kolay gelir; nk karlnda yzlerce mislini elde edecektir,
Tohum eken, anbarndaki tohumu karp tarlaya gtrmez mi?
Gzelce yere saar onu: bire karlk alt, hatt on mislini devireceini bilir de,
Onu, ekin ekmekten men'edene, bu der, bilgisizlik yznden sylenen bir sz:
Ben bir tohuma karlk, altm mislini alacam; bu iten el eker miyim hi
Bu eit t benim iime vurulmak istenen bir ba; dostum olan, bunun aksim syler bana,
Dost olan, tohum ekme der mi hi? Bunu ancak dman syler, dzenci syler
Dmanl brak, bana engel olma; ne diye engel oluyorsun iime?
4470, nk o, iyice bilir ki karln elde edecektir: bu yzden de korkmadan yere ekin eker,
Allah'nn bir baa karlk yz ba vereceine dir vaadine inandysan,
Ban yitirmekten ne diye korkar da titrer - durursun, ne diye klarn yoluna dmezsin?
Ne diye neyin varsa feda etmezsin? Ne diye gece - gndz, Allah'ya yz tutmazsn?
Kim, varl terketti de yokluu, alal, gnl alakln setiyse,
Allah'dan yle bir varlk buldu ki, katresi, usuz - bucaksz bir deniz kesildi,
Allah'ya feda edilen varl, Allah'dan uzaklam, ayrlm grme,
Denize karan katre, kendi varlndan yok olur ama deniz kesilir,
Padiahn yaptn yapmaya gc yeten kii, ne yzden askerin bir eri olsun?
Herkese st olabilen, ne diye kck bir ocuk gibi kalakalsn?
CI
Yce himmete sahip olan kii, o kiidir ki, Allah'ya dalar da kendini unutur; varl kalmaynca da Allah varl,
onun varl olur, Netekim denmitir,
Ne vakit biz, bizden ayrlacaz da
Ben sen gidecek, ancak Allah kalacak,

Himmeti aada o kiidir ki kendi varlna inanr, o kadarck varl yeter bulur, Hani kk ocua yz tane at
balarlar da sevinmez, bir kusaz verseler sevinir,
onun gibi ite, mr o kadar deirlidir ki altnlarla dolu bir ev versen, bir anlk mr satn alamazsn, Zamanla
yakutlar satn alrsn ama yakutlarla zaman satn alamazsn, Bylesi mr, karlksz yitirmedesin, Hele bak,
gr ki sonunda ne kadar acnacaksn,
4480, ocukcaz, bir kucazla sevinir de lemin haznesi onca bir yeldir ancak,
Haznenin zevkinden haberi yoktur da ondan dolay boyuna kua bakar - durur,
O neliksiz - niteliksiz tada, yaaya kar bu cihann gzellii, holuu, ktdr, aadr,
Vay o kiiye ki o zevki brakr da bunu alr; sonunda da elini diler - durur,
Grr ki aziz mr, yele savrulup gitmi,-Dilerim, hi kimse byle bir ziyana dmesin,
Bir gnlk mre bile paha biilmez; karlnda altnlar versen,
yi bil ki mrn bir nn bile elde edemezsin; dny definesine karlk onu satn alamazsn,
te byle bir mr, yitip gitmede; satc, karln almadan kuman satmaz,
Sense byle deerli bir kuma, karlksz verdin; bu ziyana nasl sevinebilirsin?
Bu ziyana ne snr vardr, ne son; mrn, karlksz olarak kolayca veriyorsun,
4490, Dnyda mrden aziz birey yoktur; mrn sk tut da gitmesin elden,
mrn mrne karlk da can istersin; yoksa mr, pek ucuz olarak elinden gider,
mrn Allah'ya harca da karlnda ebed mr elde et,
Topraa ne ekersen onu biersin; bu byle deil mi?
Buday ekersen, devirme zaman buday, arpa ekersen arpa biersin,
Yeryz, ekileni vermeyi Allah'dan rendi; daha da bunun gibi yzbinlerce hner elde etti,
Yeryz bunu yapyorsa, iyi iler yapmana kar Yaradan, neler yapmaz sana?
Bir can iin binlerce can verir; bir altn kesintisi iin yzlerce mden balar,
Neyin varsa ona bala, evde bir kuma paras bile brakma,
Byle yap da senden hi bir ey eksilmesin; hatt senden bir giderse, yerine yz gelsin,
4500, Canla - bala dostta yok olursan yz de nedir ki? Saysz kr elde edersin,
CII
nsan dnyda ne kadar soluk aldysa, kendisi onlara nem bile vermez ama, hepsi de Allah katnda
yitmez;sonunda hepsi de, hayr olsun, er olsun, gznn nne gelir; netekim Artk kim bir zerre arlnda
hayr yaparsa, grr onu ve kim bir zerre arlnda er yaparsa grr onu buyurur,
Hak, Kur'n'da buyurdu ki: Ey kendine kaplp aldanan kii iyi - kt,
Btn yaptklarn greceksin; hayr, er, hepsi de gn gibi belirecek,
Yaptn eylere bak da dn, yaplmamas gereken eyleri yapmaktan sakn,
nk sonunda hepsi de dnp sana gelecek; ne mutlu o cana ki ibdet tohumu ekmitir,
Keski karl saysz olmayacak kadar az tohum ekseydin,
Bir ktl, hrsndan ikiyze karmaya kalkma; aman, ktlkten sakn, aman,
Karnca kadar olan ktl ylana dndrme: ktlkten ka, iyilik etmeye bak,
Ne mutlu iyilik tohumunu ekene; o, bir ekti, karlnda yz devirdi,
Sonunda da Allah zenginlerinden oldu; lmszlk yurduna gt, ycelikler buldu,
4510, lmszlk dnysnda ba oldu; aalk nefsiyse arklat, zora dt,
Nefsine hkim olan, yoklua da hkmetti, varla da,
Nefsinin bana ayan basan, hem yol alr; hem yolculara klavuz olur,
Lanetlenmi nefsini ldren, iindeki aalklar da artmtr,
Perdesiz olarak sevgilinin yzn grmtr; gizli olanlan apak seyretmitir,
Kimde define, gevher varsa yol alr; kim illetliyse kalakalr,
I olan grr; badan - baheden tatl meyvalar devirir,
A yol arkada, anlamsz, gereksiz bireyi bilmezse ne kar? Syle bana,
Bilirsem de ne ziyan dokunur? Zti hepsi de bedene benzer; bense canm,
Aklllar katnda oyundan ibaret olan ey, ocuklara gre yceliktir, byklktr,
4520, Akll kiinin akl, brn aramaz; nk Allah ona, ondan daha iyisini verir,
Hak sana bir harman dolusu altn verirse, nasl olur da bir arpa deerindeki gme bakarsn?
Her solukta Allah'nn kudretini gren kiinin gnlnden Hak'tan gayrisi yer m eder?
Akln varsa, onun, Yaratan'dan baka sevgilisi olduuna inanma,
Hak, ondan btl uzaklatrd m, onun gnl, bil ki dima Hak'la dopdoludur,
nsann boyuna yedii gda, hayvann rzk deildir, olamaz,
Allah'nn bilgisi, yzlerce eittir; kuma gibi hem ycedir, deerlidir, hem aa,
ok ve stn bilgi, stn kiilere nasb olur; aalk bilgi, aalara,
Sen sz sylerken, karndakinin aklna gre sylemez misin?
O dileyen, dinleyecek olan kiinin anlay ne kadardr; yahut hangi hl
stndr ona:
4530, Sz kaftann onun boyuna gre bier - dikersin: aalk kii, szn deerini nerden bilecek?
te, evveline bir evvel dnlemeyen Allah da, buna gre, lynca, sana e - dost olur,
Senin kadrince, kaabiliyetince sz syler sana, sz oaltr; neden
faydalanacaksan onu gsterir sana,
Allah, gcn ne kadarsa, o kadar yk ykler sana: byle de boyuna ite - gte olman salar,
Daha fazla yklerde ciz kalrsn; nk o bilgiyi kavrayamazsn
Tilki, arslan gibi kkreyemez; kulda, padiahn heybeti ne gezer?
Allah'nn ileri sonsuzdur; onun denizinin kysn kimsecikler grememitir,
Onu vmeyi brak da ak arabn i; yr, kendinden geii satn al da akln - fikrini sat - gitsin,
Asl akl - fikir, kendinden geitedir; ona ulamann yolu da sarholuktur, kadehi alp ekmektir,
Ak yalm sarho eder, doru yola gtrr; sense kendini aylkla adamadasn,
4540, Ak kahvesi ly diriltir: sarho eder de krn gzn aar,
Ak binei, klar, varacaklar yere ulatrr; bundan dolay da klar, onu dilerler,
Ak kahvesi, canlarn ikisidir; balarda - bahelerde kadehlerle ierler onu,
Abdal ak kadehinin dncesindedir; budur yol saptrmaktan kurtaracak sizi ancak,
Dnce kadehi, gnllerde dner - durur; arlk - duruluk rma ondan coar da akar,

Sarholuu, dileklerin de sonudur; namelerin de en gzeli boyuna sen boyuna okadehleri iedur,
Kim bizim sarhoumuzsa bizdendir; akl banda olan kiiyse bundan uzaktr, ayrdr,
Meyhaneciysen arabmz i: saf ol, bnle de eli abuk bir Ayyar kesil,
CIII
Cennet ehlinin ou akl az olanlardr hadsi, Allah' bilip tanyann dili tutulur, Allah' tanyann dili uzar, ok
syler o kii hadislerinin yorumu, Bu hadislerin anlamlar, birbirine zttr; nk Allah' tanyann dili tutulur
buyurulmakta; sonra da Allah' tanyann dili alr, ok syler, Allah' ok anar denmekte, Akl az olan buyuruyor ya,
bu szle hibir ey bilmeyen ahmaklar kastedilmiyor; yle bir akl az kastediliyor ki btn aklllardan da daha akll,
Hani ir,
Senin yzn gren kiidir deli - divne olan, Sonra da senden uzakta kalan, deli - dvne olmad m der ya onun gibi
ite, Allah'y bilip tanmak, akln son derecede olunluundandr; akln olunluuysa, Hakk'n tecellsine mazhar olup
kendinden gemekle olur, Be yandaki ocuk; bir gzelin karsnda kendinden gemez; nk o zevki, o
gzellii anlayamaz ki, Onun iin de, ona kar, naslsa yle kalr, hli deimez; akll, ergin kiinin o gzellie
kar kendinden gemesine karlk, ocukta hibir eycik olmaz, imdi anlald ya, Cennet ehlinin ou, akl az
olanlardr denmekle, akln, tanyn son derecede olmas yznden bilgisiz halde kalakalmak,
kendinden geip gitmek kastediliyor; hani,
Bilgim yle bir dereceye eriti ki Sonunda, birey bilmediimi bildim
demilerdir, Allah'nn gnee benzeyen kudretini gren, nasl olur da bir zerre gibi olan kendi kudretine bakar?
Allah'nn sonsuz bilgisini gren, kendine verilmi olan bir katre bilgiyi lye mi alr?
u halde Yce Allah'y grp kendi sfatlarn unutan, kendini grmekten kurtulur,
Allah'y grr bir hale ular,
Mustafa, cennetler ehlinin ou, akl az olanlardr; bnler, birey bilmeyenlerdir buyurdu,
Onlarn aptall, akllarnn son derecede st oluundandr; hor - hakyr aptala benzemezler onlar,
4550, Faydasz olanlar bilmezler onlar; faydayla dopdolu olanlarysa arar - dururlar,
Dosttan bakasn bilmezler; dostuysa iyice bilirler, anlarlar, ona kar uyanktrlar,
Ayn zamanda Peygamber, kim Hakk' grdyse buyurdu, dilsiz olur, sz sylemekten kalr,
Gene, kim Allah'y grdyse buyurdu, iki dnyda da dili uzar syler - durur,
Bu iki sz, birbirine zt grnr; git, getir, getirme der gibi hani,
Ama lynca yorumlarsan, ne zttr, ne de yanl;
Ne yzden dilsiz olur, syleyeyim sana; o sz, kiinin kendi ynnden sylenmitir,
Hak'tan sylemeye, srdan dem vurmaya balad m dili, uzar da uzar,
Bu yanda dilsizdir de o yanda syler - durur; bu yanda oturmutur da o yandan yelip yortar,
Bu yanda uyumaktadr, o yanda uyank; bu yanda topaldr da o yanda rahvan,
4560, Allah bilgisinin karsnda bilgisiz ol, Allah cezbesiyle sensiz, benlksiz
Harmana kar bir tohumdan bahsetme; sevgiliye cann feda et,
Kim onu grdyse varlndan yand, eriyip gitti; ne ycelii kald, ne alakl,
te cennet ehlinin aptall bu eit aptallktr; yoksa ezelden bilgisiz deildir onlar,
Bunun srrn kimse anlamad; padiahlarn srrna, aalk kii nerden erecek?
nmzde ba koy da ban kurtar; basz kalan batr padiahlk eden, ba olan,
Ekmek, insana feda olunca ll gidip tmden can olmyor mu?
Srme ta, neden seilmekte? Her gzn nuruna gda oluyor da ondan,
nk gze ekilince nur oluyor; gzn nuru gibi her yana gidiyor,
Srme, o yoklukta, ben der, nurum; eklim deiti ;srmelikten uzam artk,
4570, Mansr, yokluk leminde "Ben Hakk'm" dedi; "Koruktum, imdi zm oldum'
zm anmann da yeri mi? Nur denizi kesildim; hatt iki lem de benim yzmden nurla dopdolu,
Bedenim, gzlere bir perde; Ay'n nndeki kara bulut gibi hani,
Ay kara bulutun
altnda
gizlenince
yerdekler,
buluttan
baka
ne grebilirler?
Ama gkte olana gelince: Ay, onun nnde apikrdr,
Onun gzlerine kar, dima perdesizdir; nk o, Ay'n da stndedir,
Can olan Ay'a shib olan, nasl olur da onun yerine beden bulutunu seer?
Erenleri de erenler bilir; dmanlar, nerden dostlar grecekler?
Akl gerek ki akl bilsin; ocuk, akl anlamakta ciz kalr,
Kimi gerek olarak istiyorsan, odur sana can olan; sen de ona cansn,
4580, ster insan olsun, ister melek; ona ayr deme; senin cinsindendir o,
Grnte, cinsinden deilse bile ona, bu insan deil deme: senin cinsindendir, Kpek, insana meylettiinden Allah, onu
insan cinsinden saymad m? Kur'n'da ona Drdncleri dedi, Sekizincileri buyurup onu insanlardan saymad m?
CIV
nsann gnl neye akar, insan neyi severse, onun cinsindendir; ancak o sevginin bir maksada dayanmamas
gerek, Sevgi, garezsiz olursa, Elest ahdndan beri, onlarn bir cinsten olduklarna delildir, nk nsan,
sevdiiyledir, Netekim, Adamn ne biim adam olduunu sorma; kiminle dp kalkyor, onu sor
demilerdir, Herkesi yeyip itii eylerden tanrlar bunlar da iki eittir: Duygu gdas, akl gdas, Duygu gdas
ekmektir, ettir, sudur, buna benzeyen eylerdir, Akl gdsysa bilgilerdir, hikmettir, imdi, bz kiilerin
gnlleri, fkha, bzlarnn mantka, bzlarnn tefsire, hazalarnn da, Allah ikisine de rahmet etsin, Attr ve
Sen'nin dvanlarna akar; bzlarnn gnlleriyse Enver, Zahr-i Fryb ve Nzm'nin iirlerinin
bulunduu dvanlar eker, Enver'nin, brlerinin divanlarna meyleden, bu lem ehlindendir; onu balk kavram,
karmtr, Ama Sen ve Attr'm divanlarna, Allah bizi aziz srryla kutlasn, Mevln'nn, znde z, iinde i olan ve
Sen ile Attr'in szlerinin z - zeti bulunan faydal szlerine meyletmek, meyleden kiinin, gnl ehlinden ve
veller blnden olduuna delildir,
nsanlar, dp kalktklar kiilerden tan; insanlarn hayrls byle buyurmutur,
Neye meylin varsa bil ki osun; ondansn, Meylin bedeneyse bedensin; caraysa cansn,
Aklllar, seni o cinsten sayarlar; bakr nasl olur da gm yerine satn alrlar?
Bu anlam belirten bir hikye dinle de bu hususta phen kalmasn:
Ceylanla kurttan doan bir yavru vard; hangi cinsten olduu kklerce de pheliydi,
byklerce de,
Bu, ceylan m, kurt mu; eti din bakmndan hell m?

4590, Halk mftnn katna, hell, yahut haram olduunu sormaya geldi,
Kurt cinsindense, phe yok ki eti hell olamazd, Ama gzelim ceylan cinsindense, phesiz helldi, yenebilirdi
Mft, buna dedi, tam bir cevap verilemez; kesin cevap verilirse gerek deildir o cevap,
nk sizin de bu hususta pheniz var; yleyse etraflca cevap vermek gerek size,
O yavrunun nne kemikle ot koyun; hepiniz de dikkat edin,
Hangisine ynelecek? Hell, yahut haram oluu bundan anlalr,
Otu yerse ceylandr; ama kemii yerse kpektir; kpek huyludur,
Onda ceylanlk stnse, gdas ter taze ottur,
Byle eylerde hkm, stn olan yne gredir; iinde azck bakr olan gm, deerden
dmez,
4600, nk o gmte bakrdan fazla gm vardr; rmak pislikle pislenmez,
nsann varl yerle gktendir; yars en ycelerdendir, yars en aalardan,
Yars hayvandr onun, yars melek; beden yerdendir, can gkten,
Meyli en fazla neye? Ona dikkat et; gece - gndz, kiminle konumakta, ona bak,
Aalk leme meylediyor, ge amay dilemiyorsa,
Bil ki hayvanl stndr; aalk hayvan dilemektedir o,
Ama meyli bunun aksineyse, ge, can lemine meylediyorsa,
Ona melek de, insan deme; nk o, melek gibi serden uzaktr,
Gdas Allah kelmysa, zevki, neesi Allah kadelindense,
phe yok ki insan suretinde melektir; dura da gzelim gktr,
4610, nsanlar huylaryla bil, anla, yaratllaryla deil; nk insan, huyuyla insandr,
suret, giydii elbisedir ancak,
Hrkay, abay brak; kendisine bak; sedefe benzeyen bedende inci ara,
Can kuuna bu beden; kafestir; bir kafes erkek eklindedir, br kadn,
Ama can kuu, ne kadndr, ne erkek; o, bu iki vasftan da hrdr,
Kua bak, kafesi brak; beden kafesini bir arpa deerince bile sayma,
Budayla dolu yz tane uval olsa; uvallara bakmazsn, buday gtr dersin,
Altnla doluysa altn dersin, ekerle doluysa eker adn verirsin,
Hatrn uvala gider mi hi? uvala ne soru sorarsn, ne de ondan cevap beklersin,
Beden uvaldr, huysa buday sanki; insanlarsa buday isterler, ekmek dilerler,
Huy ekere benzer, beden uvala; huyu nicedir, onu ara da dedi - kodudan ge,
4620, Gerekten de bu lemin grn geicidir; bu lemi seme, yok olur - gider o,
Ersen dnyya gnl verme; verirsen de bil ki dny gibi sen de souksun,
Bu beden, birka gnlk ereti bireydir ancak; hileden - dzenden ge, Allah'dan bahset,
Allah'dan bakas kalmaz; ne mutlu o cana ki onun adn anar,
Gnllerinizi ona balayn; ondan bakasndan kesin; canla - gnlle onun akn satn aln,
Gnlnde ona yer veren, dilei dima onu aramak olan,
Hak'tan bakasna bakmaz bile; insan inciyi bulduktan sonra boncuk da nedir?
CV
Yaratklar eittir, Biri melek, biri hayvan, bryse insan, Melein suu - sorumu yoktur; nk o, ibdetten,
zikirden baka bir ite bulunmaz, Suyla diri duran balk gibi o da ibdetle diridir; bundan dolay da ibdetine,
zikrine karlk sevap da kazanmaz; nk kendi gdasn yemektedir; kendi iini ilemektedir, Hayvann da suu sorumu yoktur; nk o da uyumakla, yeyip imekle, gafletle diridir; onun iin yaratlmtr; baka birey
yapmak elinden gelmez; hayvanlk leminde, gaflette hotur, bireye aldrd yoktur; eserdir; ona ne cennet
vardr, ne cehennem, Ama yars melek yars hayvan sfatna sahip olan insana gelince: Meleklii ibdeti ister,
hayvanl gafleti uyumay, yeyip imeyi; bu iki sfat, boyuna, savamadadr Meleklii ycelere eker onu,
hayvanl aalara atar; bu bakmdan da onun suu yazlr, sorumludur; neden daha gzel, daha iyi olan
yapmadn diye soruya ekilir, cezaya arptrlr, nk iyi ilerde bulunmaya istidad varken neden kty seti?
Karl cehennemdir bu iin, Ama alp da hayvan sfatl nefisle savaa girer, melek sfatn gelitirirse kfir
nefse st gelir, dura da cennet olur da mertebesi meleklerden de ycelir, nk o, bu kadar engellerle
savat, zahmetlere girdi, tabitine aykr ilerde bulundu, ibdeti, itaati seti; bu yzden de dura
meleklerden stn oldu, Netekim esenlik ona, Mustaf buyurur: Gerekten de Allah melekleri yaratt, onlara
akl verdi; hayvanlar yaratt, onlara ehvet verdi, insanlar yaratt, o nlara hem ak l v erdi, hem ehv et,
Kimin ak l, ehvetinden stn olursa o, meleklerden de ycedir;kimin ehveti, aklndan stn olursa o,
hayvanlardan da aadr,
Bil ki yaratklar eittir: bir ksm tm cisimdir; bir ksm tm akl,
Bir ksmysa ikisinin karmndan yaratlmtr: yar akldan, yar da cisimden meydana gelmitir,
Bedenden ibaret olanlar, hayvanlardr: cisimle akldan meydana gelenlerse insanlar,
4630, Akldan yaratlanlar meleklerdir; hepsi de gn ycesinde Allah'y noksan sfatlardan tenzih eder,
Hayvanla melek, cehennem ateinden de emindir, cennetle de al - verileri yoktur onlarn,
nk onlarn ellerinden, bundan baka bir i gelmez: yce Hak, onlara irde ve ihtiyar vermemitir,
Melein yapabilecei ey, ancak ibdettir, itaattir; boyuna ona itaatten baka bireyden huzur duyamazlar,
Hayvan da uykudan, yeyip imekten baka birey yapamaz,
nk Allah, onlar bunun iin yaratmtr; nasl olur da baka bir ie koyulurlar?
nsana gelince: O iki eyden var olmutur: onun dokunmas iki eit eyden meydana gelmitir,
Onun yars nurdandr, yars topraktan: yars kfrden meydana gelmitir, yars dinden,
Ondaki kfr, hayvan tabitindendir; dinse, onda melek gibi gizlidir,
Ondaki bu iki ey, birbirine aykrdr: biri aalklara eker onu, br ycelie,
4640, Hayvan sfat onu ehvetlere eker; melek sfatysa ibdetlere, itaatlere ynetir,
Bu iki sfat, gece - gndz savamadadr; kimi bu st olur, kimi o,
Melek sfatlar st oldu mu, o ycelik arayan, melek mertebesini de aar,
Melek bile ona kul - kle kesilir; onlarn hepsi de ayak gibi ona uyar, oysa ba olur,
Hepsi de ondan nurlanr, onunla klanr: nk saltanat da onundur, ululuk da,
Bunun aksine, bilgisizlik yznden hayvanlk sfatlar st olursa,
Gerekte o, hayvandan da aa bir hle gelir, bunun iindir ki Kur'n'da Daha da sapk dendi,
nk hayvann yznden binlerce rahatla, huzura erilir; bu eit insansa ktlkle, cefayla dopdoludur,
Byle insanlarn kusuru, ayb kesilen adamdan kamak, mmkn olduka sohbetinden kanmak gerek,

O irkin kii, canszlardan bile aadr: nk o, bel ve gam sermayesidir,

4650, Kur'n'da bu eit kiilerden bahsedilirken Tatan da kat denmedi mi?
Tatan dendi, Su kaynar da bu eit adamdan, ktlkten baka birey meydana gelmez,
Karadaki, topraktaki ylan hayvandr da denizdeki balk, adet gkteki melektir,
Ama ylan bal, sanki denizde bir insandr; hasl insann iki sfat, savar - durur, bu yzden de insan gamlara der,
Balk sfat stnse ona balk de; asl ve z, stn olan sfatla belirtir,
z, sfat vasfeden: nk aslnda pis mi, yoksa temiz m, bu, insann sfatndan belli olur,
eytan, kt sfat yznden ziyankr oldu: nk o, aslnda kfirdi,
Adamn ylan sfat stnse, irkin ylandr, ate vasf stndr onda,
Nur vasf gitmitir ondan, ate vasf kalmtr; gln letafeti kalmamtr onda,
tiken sertlii kalmtr,
4660, Hsl onda ne varsa, can diri olan kii, grr, bilir,
Can olan, can kesilen, lme zebn olmaz; onun dal, ebed olarak yapraklarla, meyvalarla dopdoludur,
Gerekten de yok olup giden, hayvan candr; sen de Allah'yla diril de ebed yaa,
Bedenle diri olan can, sonunda mutlaka lp gidecektir,
Varl uykuyla, yeyip imekle olduundan, lm anda alt - st olur - gider,
Mum gibi sner; nk , beden mumudandr,
O illetlinin, kendinden bir yoktur; ondan dolay da yokluk klcyla ldrld,
Gnein kendindendir de onun iin kaynak gibi boyuna coar - durur,
Onun fitille, zeytin yayla deildir; bu yzden de her ev, onunla aydnlanr,
Hibir yel sndremez onu; nk kimsenin buna gc yetmez,
4670, Vahye mensup ruh diri kalr; o, bu daima - duman kalpla diri deildir,
Peygamberler, byle ruha sahiptirler; o yzden cesetsiz de diridir onlar: kimse uyandrmam, yakmamtr ki onu,
Hayatlar, tmden Allah'dandr;
her zaman, yeniden yeniye balar elde ederler,
Bir kpe benzeyen bedende denizdir onlar; gren kiiye, gndz gibi meydandadr onlar,
Var olanlar da onlardr, yok olanlar da; dnyya nur saarlar, rahmet saarlar,
Gnllerde dnce gibi yrrler; dillerde, boyuna, zikir gibi dururlar,
Balk, nasl denizde, denizle diriyse, aada, yukarda ne varsa, herey, onlarn yznden diridir,
Allah'n nuruna, bilgisine mazhardr onlar; halkn ktln de bilirler, anlarlar, iyiliini de,
nk varlklarndan yok olmulardr; Allah'dan zge varlklar kalmamtr; srlar,
Allah'dan nasl gizli kalabilir ki?
Allah, gizli eyleri bilir ama rter; her irkin kiiye meyvay sap dkmez,
4680, Gzelin cilvesi, gzele kardr; nk gzel de canla - gnlle gzeli ister, irkine karysa kendini irkin
gsterir; hatt yzn kmrle karalar, Onu mahzun etmeyi istemez; bu yzden de salna - salna yrmez hi, Halayk,
efendisini diler, ona yaklamak, onunla bulumak isterse; Gnln kapmak, kendine meftun etmek iin, ona kar
hnerini gstermez mi?
Hnerini nasl olur da ondan gizler? Gizlemesi yle dursun, olduundan yzlerce kez daha fazla gstermeye alr,
CVI
eyhi inkr eden, gerekte eyhi inkr etmemitir; eyh onu inkr etmitir; eyhin yanna gelmeyen de, eyhin,
kendisini reddetmesi yznden gelmez, eyh, tepeden trnaa keramettir; eyhten bir keramet grmeyen, eyhin
kerameti olmadndan grmemi deildir; eyh, o mridi istemediinden kendi gzelliini, kerametini ondan gizler,
eyh Allah'n huylaryla huylann hkmnce Allah sfatlaryla sfatlanmtr; Gerekten de Allah gzeldir, gzellii
sever,
eyh, mride cilvelenir; nasl olur da aalk inatya cilvelenir; Aalk, alak kiilere gzelliini gstermez; cehennemlie
cennet nimetlerini nereden verecekler?
Ben de ne sylyorum? Zti mrdle eyh birdir, eektir onlarn bir olduunda phe eden,
Bu, gerekten, ayn cinsten olutan meydana gelen bir meyildir; sen, kzn atla yolda olduunu grdn m hi?
4690, Bu cins olu da, dille deildir, aklladr; bil de kendini haylden, zandan kurtar,
Buday cinsinden olan, phe yok ki budaydr; insanlarda da cinsi ,cinsiyle kopuur,
Kimi garezsiz - ivazsz arayp duruyorsan, phesiz olarak bil ki sen, osun,
Onun ta kendisisin; ondan ayr deilsin; o denizde bir dalgasn adet,
Bu anlat, bu sonsuz anlamlar, Baheddin Veled'den mirastr bana,
O, yle biriydi ki, lemde benzeri yoktu; o, insanlarn zyd - zetiydi,
Bilginler, onun gneine kar birer zerreydi; arifler, onun denizinden birer katreydi,
Dnyya, ona benzer kimse gelmedi; o devlet kuuydu, geri kalanlarsa sinek,
Gnl ehli olanlar da devlet kuuydular ama onun karsnda ciz kalrlard,
Her padiah, her kutup, ok arad, aratrd ama onun hlini - snn kimsecikler anlamad,
4700, yle bir padiahlar padiah deildi ki hli - sn, anlatlabilsin, dile gelsin, gzelce aklansn,
Padiahlar padiahna da padiaht, mertebesi, bundan da tedeydi; vlp anlatlabilmekten ileriydi, snrszd,
Onu dille vmeye imkn yoktu, vg, ona nispetle, bil ki, yergiydi,
vg, bilirsen, ona svgdr; sen, eekliinden, tutar da denize katre adn takarsn,
nk bu vglerin hepsi de, ylesine bir denize nispetle, bir katredir ancak,
Padiahn karsnda tutar da, ahneyi versen, o vg, padiaha kar bir yergidir,
Benim dostum odur, ben de dostuyum onun; onunla dp kalkmaktaym, gnlm alanm o,
Ltrnun zerresini yzlerce dnyya deimem; ayann tozunu gklere vermem,
Hele kardelerimin iinde, anamdan dounca babam, bana o padiahn lakabn takmtr,
Nasl veyim onu? Bu ie girimeyi kuruyorum, kendimi buna zorluyorum da kendimi de vyorum sanma,
4710, Ada, lakaba kaplp yoldan kalma sakn; btn bunlardan maksadm, o padiahtr ancak,
mmet, Ahmed'e besledii sevgi yznden ocuun adn Muhammed koymuyor mu?
Babam da, babasna besledii sevgi dolaysiyle beni, o erenler padiahyla ada etti,
O, atalarndan beri Belh ehrindendi; stnl, ne sayya sard, ne snra,
nl, ileri bilginler, onun karsnda, rmak nndeki testilerdi sanki,
Onun sonsuz bilgisinin suyuyla, hepsi de beden ve can kplerini doldurmulard,
Hepsi de karnca gibi, onun harmannn evresine toplanmt;
hepsi de onun her eit bilgisine, hnerine muhtat,
O, her hnerde deniz gibiydi; her bilgide tekti, esizdi,
Hibir bilgi, ondan gizli deildi; o, btn stdlarn stdyd,

Okumakla ,bellemekle elde ettii bilgisi byleydi: Allah'nn ona balad bilgiyi de artk sen kyasla,
4720, Erenlerin bildikleri bilgide de hepsi ona uymutu; o bilgide de ei yoktu,
Her mrd, onun bayla zamann kutbu olmu, rtbesi, Zuhal yldznn bulunduu g
amt,
Erenler, onun kadehinin bir yudumcazna itiyak ekmedeydi: hepsi de onunherkese balad
ltufla ileri gidenlere katlmt,
Birgn, mridin biri, ona bir soruda bulundu da, a efendimiz dedi, a tek kutup,
Byezd'le Cneyd'in halleri nasld; ne yzden halk, bunlara av oldu?
Bize anlat da bilelim: nk erenlere kavumay arayan, dileyen kiileriz biz,
O, bir ho gld de naz ynnden dedi ki: iyi kiilerdi, niyaz ehliydiler
Bu sz, ylesine syleyip geiverdi; hlinde hi bir deiiklik olmad,
Sen una bir bak da, o padiahn yaknl ne derecedeydi, anla,
ylesine olgun, ylesine ezelden ululuk sahibi erenler hakknda,
4730, Rast gele, hlinde hibir deime olmadan, kolayca, iyi kiilerdi deyip geiveriyor,
Kendindeki hllerse bundan ok daha gl, onun ululuundan hi kimse, bir koku bile almamt,
Sz de hepsinden stnd onun, hli de; inciler arasnda deer biilmez bir mcevherdi o,
Hepsi de yldzd, oysa gne; hepsi de erdi, oysa Cemd,
Ululuuna dir bir hikye dinle de porsumu cann, solmu bedenin tzelesin,
Bir gn gezinmek iin bir baheye gitmiti; orda bir kadnla birka gen grd,
Genler, akla kadna dalp gitmilerdi, kendilerinden gemilerdi: o da nazlanp durmadayd,
Kadn, onlarn yanp erimelerinden yle bir zevk alyordu ki yere, ge samyordu,
O hl eyh'e pek ho geldi de dedi ki: Ey Hak, ululuuna and olsun ki,
Benim kimim - kimsem, yalnz sensin: nasl beden, canla diriyse, benim canm da seninle diri,
4740, Sen de beni bu eit bir oka, bana tecell et de ben de derime smayaym,
Irmak kysnda bu dilekte bulundu: bu dilekte ayan diredi,
O, bu dilekte bulunur - bulunmaz, onun da geliip glenmesi iin rmakta yeil bir nur
ldamaya balad,
O gelitike nur, klp azalmaya koyuldu: oysa rmak kysnda oturmutu: nur, nnde
yuvarlanp dnmekte, o da onu seyretmedeydi,
Nur, klar gibi ona hayrand ;o da sevgililer gibi cilvelenmedeydi, nazlanmadayd,
ki sevgili arasndaki ak oyununa bak; ikilik yok, bu sz brak,
Allah'nn ak, kendinedir, bakasna deil; denizin dalgasna kar bir saman
pnn sz m olur.
CVII
Veller, Hakk'n srlardr; kendi srryla ak oyununa girien, kendisiyle ak oyununa girimi olur, bakasyla deil,
Bu yzden de yce Hak, kendisiyle ak oyununa giriir; netekim, esenlik ona, Mustaf'ya, Sen olmasaydn
gkleri, yeri yaratmazdm buyurur, Yni, ben ki Allah'ym, hikmetlerim, kudretlerim belirsin diye lemi yarattm,
Han Ben gizli bir defineydim, bilinmeyi, grnmeyi diledim de o yzden halk yarattm buyurur ya; anlayl, akll
kii, bilir ki bu iki szn de anlam birdir,
Ahmed'e bu yzden, Sen olmasaydn gkleri yaratmazdm;
Seni yaratmay dlemeseydim, bir kl bile yaratlmazd;
Ne melek olurdu, ne insan; ne cansz olurdu, ne bitki, hayvan,
4750, Peygamberler, haber avular gibi halka senin vasflarn bildirdiler,
Bizden sonra padiah geliyor; haberdr olun da geliini gzleyin;
Herkesin elini tutan, herkesin snd zt odur; o, ne dilerse, Allah, onu yapar dediler,
Ay, onun buyruuyla ikiye blnmedi mi? Ge ap da dilediini bulmad m
Hikmet, bir kaynak gibi ondan coup akt da akl da onu iip kand, can da,
nsanlara, daha yzbinlerce alacak eyler gsterdi; bir - bir say - dur,
Duyup iitmekten ciz kalrsn; nk sfatlarnn sonu yoktur da yoktur,
Emin peygamberler, Allah'nn srdr; sr da seilmi kiinin gnlndedr,
Gnldeki eylerin z-zeti deil midir sr; ibdetten maksat, Allah rzln eldeetmek deil mi?
Herkes, kendisindeki srla vnr; bu yzden de onu gnlnde saklar,
4760, Sr, padiaha benzer, geri kalanlar ordudur; bunu gnl ve ruhla bedene kyasla,
Herkes, kendi srryla sarhotur; gnldeki sr, ne ycelir, ne alalr,
Bu badaki, bu bostandaki aalarn hepsi de onun yznden diridir, meyvalarla dopdoludur,
u ycelik, alaklk, bir grntr; o arapla esriksen u ikisinden de ge,
Bil ki bu birlie iki smaz; rahmet denizinde zahmet yoktur,
Onun denizine dalda, bir gr; din yolunda gidersen tmden din kesilirsin,
Allah'dan bahset, ondan bakasndan sz etme; nk hibir surette ondan ayr deilsin sen,
Gzlerini a, dny ayla dolu ama sen a olma,
Sen onlara katlma, bir yana ekil; tertemiz kiilerin topluluunun ardna d, canla - bala yr de,
Her solukta nee ve gam dnysnn ardnda yepyeni bir dny gr,
4770, Gamla nee birbirine zddr da o yzden ikisi de kalmaz, geip gider,
Gam geldi miydi nee yok olur; kle, hrlk yoluna nasl, ne vakit girebilir ki9
Neyin zdd varsa o, ebed olamaz; bil ki zt, zddyla yok olur,
Zahmet gelince rahat gider; kilit anahtarn zdd deil midir?
Anahtar bulununca kilit almaz m? Kilit, anahtar yznden yklp gitmez mi?
lmle yaay yok olmaz m? Zahmet, meakkat gelince salk - esenlik gitmez mi?
Yamur yanca toz yok olmuyor mu? Derman gelince dert gitmiyor mu?
Buna binlerce rnek var ama haberdr olan akla bu kadar da yeter,
Akllya bir iaret kfidir; gaflette olanaysa, ne kadar anlatrsan anlat, fayda etmez,
Bunun aklanmasn aryorsan, Hak, Kur'n'da buyurmammdr?
4780, Maherde ne gne vardr, ne zemheri; o dal lemine iki zt nasl sar?
Kyamet, gerekten de ebedlik lemidir; oraya zt samaz; nk zt, zddn giderir, yok eder,
Hsl orda souk yoktur; ordakiler scak da grmezler,
nk scak gelince souk gider; souktan da scak kaar,
Bil ki kyamet lemine smaz bu; ebedlie yokluk nasl e olabilir'7

Kyamet gnne yokluk yol bulamaz; o gn, ebedlik gndr o gnn sahibi de Allah'tr,
Allah, Kur'n'da byle aklar; Din gnnn sahibi benim buyurur,
O gn gizli eyler belirir; iyi ycelir, ktyse rezil olur - gider,
Gzel olan irkinlemez; onun yurdu, ebed olarak cennettir,
Erlerin yoluysa iyinin de tesindedir, ktnn de; onlarn-yolculuklar, adm
almakszn kendilerinden kendilerinedir,
4790, Onlar, ucu - buca olmayan engin denize benzerler; ama birseldde benzeye bedenden de
gizlidirler,
Sen onlarn grnen bedenlerine bakma: tertemiz canlarn gr,
Gr de onlarn canlariyle diril; yokluktan, zevalden emin olarak ebed yaaya eri,
Ne mutlu onlar grenlere, kendilerini de, yaknlarn da brakp gidenlere;
Bu eit kii, Nuh gibi ruh denizinde dnden de - yarndan da, sabahtan da -akamdan da
gemitir,
Kendi gneini kendinde grmtr; bundan sonra da ona, iyi nedir, kt ne
Dny bezentilerinden srayp kurtulmu, nak - sureti olmayan yana ulamtr,
Yz belirmeyen sevgilinin yzn, cansz, bedensiz, hem de iki gzyle bakmakszngrmtr,
Ayrlktan ba karm, kavuma denizine dalm, o kavumada viizbinlerce nmet elde etmitir,
4800, Kendini usuz-bucaksz bir deniz olarak grm, bedenden kurtulmu, salt can kesilmitir,
Sen de bir yoldasn ki bahtn o yolda sana yr olacak; pln-prtn canla -bala o yana ekiyorsun,
nk faydan o yanda grmedesin; o yzden de btn yanlar - yreleri brakp o yan
semedesin,
Benim sohbetimi canla - gnlle se, kabul et de din leminden haberdr ol,
Ne diye canla - gnlle se diyor, candan sz ediyorum?
Canann srrym ben; kimde o sr varsa, bilir ki o mdenim ben,
O aradn, her yana koup aktardn sevgili, o gzel, benim, ben,
CVIII
Kim Allah velsiyse, gerekten de onun varl - benlii kalmamtr; gerekten haberi olmayan aalk kiilerin zarur
lmlerinden nce, bu eit kii, Allah'n ululuu karsnda lm, tammiyle yok olmutur lmeden nce ln
buyruuna uyup var olmu, dirilik bulmutur; byle kii artk lmez; ebed olarak kalr; nk pis olan varl,
tertemiz buluup kavuma tuzlasnda arnm, batan baa tuz kesilmitir, Btn lem, bilse de, bilmese de,
bylesi eyhin imindi olur; nk lemin btn holuklar, onun ndandr; netekim altn yaldz da altn
mdenindendir ve kim altn yaldzl bireye yz tutmusa, altndan yz evirmemi, gece - gndz yzn altna
tutmu, ona kar yere kapanm saylr; fakat burdaki altn eretidir sonunda solar, kalmaz, O halde Allah'ya
yle kulluk etmek gerek ki sonunda ona ulalsn, Bu takdirde bilinir ki btn lem, eyhin mrididir; ne
yana yz tutulsa, eyhe yz tutulmu olur, ona kulluk edilir; bu, byledir ama bilmezler,
Dnyda houna giden, bedenine canna esenlik veren herey, btn o holuklar benim;
nak-sureti brak da yzn anlama tut,
nk onlarn hepsi de surettir, can benim; onlarn iinde gne gibi parlamaktaym ben,
Cisimlerin gzellikleri candan deil mi? Toprak, altn bulunduundan dolay maden olmuyor mu'?
4810, Naklarla rtlmm ama onlarn hepsi de benim nuruma k,
Hepsi de benden bakasn aramamakta; hepsi de bana doru koup gelmekte,
Onlarn parltsnda ancak ben varm; onlarn balan, benim hevesimle dopdolu,
Gn, yerin btn zerreleri, iyiden - ktden, scaktan - souktan ne varsa, gerekte
Bana secde etmekte; gece - gndz, hepsi de canla - gnlle beni anmakta,
nk bu glgede Hak nuruyum ben; krm da ondandr benim, sermyem de ondan,
Allah'dan hi ayrlmadm ben; o cokun denizin dalgasym adet,
Ak - gizli, ikilik yok; gerekten de perdesiz olarak onunum, onun tecellisiy im ben,
Irman suyundan yz testi su isen, hepsi de ayn gzelliktedir, ayn akclkta,
Her testinin suyu, susuza seilmi deva benim dese,
4820, Szn canla kabul et; nk susuz, onunla suya kanmakta,
Su, nceden ,rmaktan ayrlmadan hibir testiye girmez,
O tatl, ar - duru, cana can katan su, rmaktan ayrlmtr,
Testiye girmitir ama hassas, gene o hassadr; su, gene o sudur,
Ayrlk varsa da o dva, anlam bakmndan eri deil, dorudur, yerindedir,
yleyse, hibir zaman usuz - bucaksz denizden ayrlmam olan,
Gnein gibi o denizle duran, akl gibi batan yitmeyen o su,
Yerdeki halk da, gkdekiler de bana kar yere kapanmakta derse, bu dvas yerindedir,
Akl banda olan hi kimse, Allah'nn tertemiz nm, Allahnn ztndan ayrdr demez,
Sen de byle bir nura, ayr deme: seni yaratan odur, ayana? ba koy da,
4830, Bana
bir srdr, balasn: her hayrna karlk hayrlar versin, sevaplar ihsan etsin,
CIX
steyerek, istemeyerek gelin yetinin tefsiri,
Hibir ey yoktur ki ona hamdederek
noksan sfatlardan tenzih etmesin onu yetinin anlam,
Allah, sen, canla - gnlle kabul edesin diye Kur'n'da bunu anlatmtr,
Buyurmutur ki: Yer, gk, onlardaki herey, kk olsun, byk olsun, dman olsun, dost olsun,
Vah hayvanlarn, kularn hepsi, btn canllar, bil ki ibdettedir,
Sonra haddi - hesab olmayan u insan topluluundan olanlar,,,
Bu topluluun bir bl Allah'ya niyaz etmekte, Allah'y anmakta: bir bl namazdan ayr dm,
Bir bl hrsz: dne, olmayacak eyler kartrm: yol kesici,
Erkek, kadn, bir bl de zina edip durmada,
unlarn ileri - gleri, canla - gnlle itaat, ibdet: bunlarnsa rahattan - huzurdan ka,
Bir bl, dileyerek itaat etmekte, kullukta bulunmakta: bir blyse istemiyerek, zorla ibdet
etmekte: bundan da bir ey ummakta,
Esiz - neksiz ekiller meydana koydu: bir bl tertemiz, bir blyse pis mi, pis:

4840, eddad, Bel'am, Nemrud gibi ktle, gnaha ba - aa batm - gitmi,

O ite de pek beceriklidir onlar: herbiri, ktlkte kendisine uyulur, yolunca gidilir bir kii kesilmi,
Gnllerinden kaabiliyet gitmi: mayalarnda hibir temizlik kalmam,
Hak, bu khne sarayda, gzelin de olmasn diledi: irkinin de: rahatn da bulunmasn takdr etti,
zahmetin de,
Kfiri, hrsz, hini, gaddar: m'mini, temizi, iyi ilerde bulunan:
Hepsini pergelsiz dzd - kotu: hepsinin de, onun gcyle ie gce koyulmasn diledi,
Bunun hikmeti, akldan, vehimden uzaktr, bunu anlayasn diye sylemek isterim ama,
Korkarm, pek uzun srer: bekleyen de bekleye - bekleye lr - gider,
Brakaym da sr yoluyla Allah sylesin: kapal kapy asn sana,
Hakk'n sylemesi, daha faydaldr sana: o seni ararsa kavumaya erersin,
4850, Hrszl, hainlii seen, Yezd gibi, sekin kiilere kastetti,
O meydan, Allah'ya kulluk meydandr; o da dnyda bu ii yapar,
Ama maksad kulluk deildir; niyeti, yaama hrsdr, yaama mdidir ancak,
Boazna haram lokma sokmak iin halkn maln zorla alr,
yiler, binlerce rabetle, binlerce istekle kulluk ederler; ktlerse hrsla, tamahla i grrler,
O, Allah iin ibdet eder; buysa ancak kendi rahatn salamaya alr,
O, dileyerek itaat eder; buysa boyuna zorla, O, zevkle - evkle kullukta bulunur, buysa
zahmetlerle dopdolu bir halde,
u halde dost - dman, halkn hepsi de ba emitir, Hakk'a yz tutmutur,
Bu sebepledir ki cansz - canl herey buyurmutur,
yi - kt, eri - doru, varlklarn herbiri, dilsiz olarak bizi, noksan sfatlardan tenzih eder,
4860, Drt unsur da bizi anar; nee de bizim gcmzle yrr - gider, gam da,
Skp daraltmak da Hak'tandr, gevetip ferahlatmak da; yr, bunu Kur'n'dan apak oku,
Hepsi Hak'tan, Hak'tan gayr kim var? iki lemde de herey onunla diri,
iddetle zuhuru yznden gizlidir; bir ahsa benzeyen dnynn bedeninde candr o,
Diri kiinin bedeninde can yok mu? Ba da canla yrr, ayaklar da,
Beden bahanedir, sen ondaki can gr; toz tozarken yeli grmeye bak,
Akll, tozdan yeli grr de gnlne hi toz konmaz,
Bylece gkte, yerde hereyi gren, gsteren akla sahip kii, insann bedeninde nasl can gryorsa, onun gibi,
Rahmn'n cemlini grr,
Bu yzden Byezd, srlar leminde anlam incisini deldi de,
4870, Bu dnyda dedi, yerde, gkte hibir ey grmedim ki,
Onda, Allah belirmesin; dny bize bir ayna kesildi,
Bu dny aynadr; biz de ona bakmadayz; ne mutlu gelip de o aynaya bakana,
Sanatkrn sanat, sana o aynada grnr; o aynada, apak sanatkr grrsn,
Kii, onu tanyp bilesin diye hnerini gsterir, sanat eserim meydana getirir,
Akran iinden onu semeni, gizli - ak, onu vmeni ister,
Canla - gnlle onu istemeni, ona fazlasiyle meyletmeni diler,
Hak da, onu akl gzyle grmen iin sanatn bylece gsterdi,
Bilgide ei - benzeri olmadn, ondan baka bir padiah, bir sahip bulunmadn bilmeni diledi,
stedi ki her zaman hayretin arttka artsn; bu dnceyle ban, ayan yitiresin,
4880, Mecnun gibi halktan uzaklaasn; Z'n - Nn gibi boyuna sarho olasn,
Onun ilerine bakasm da her solukta cann - gnln onun yoluna dkp saasn,
Ne yabancdan bahsedesin, ne kendinden; onun yarar sana erbetten de ho gelsin,
Melhemden ba ekesin de yaralanmay dileyesin; onun belsndan darmadan olmayasn,
Onun zahmetini, definelere, haznelere deimeyesin; onun bakrn kimyaya bile vermeyesin,
Gamn, yzlerce neeyle satn alasn; onun tarafndan yklmayla onarlmaya eresin,
Dert, dermandr; dertten kama; ey oul, her solukta derdini arttrmaya bak,
CX
Dnynn derman grnen holuklar, gerekte derttir; tatls acdr; gzeli irkindir, Dny atee mensuptur,
nura deil; sonunda da adam, asl olan cehenneme eker; nk Herey dner, aslna varr, Evliyann dura ne
c e h e n n e m d i r , n e c e n n e t ; n e t e k i m G e r e k l i k makaamnda, gc yeten padiahn katnda buyurur, Bir
kimse, padiahn yanna gitse, faydas iin padiahtan bir beylik, bir mevki istese, bunun, padiahn deil, kendi
faydas iin ister, Bu, unun aksinedir: Birisi, bir gzele k olsa, ondan mal istemez; belki maln feda eder ona,
Gzelden istei, kendi hayr iin deildir, dilei o gzeldir ancak, u hlde zahitler, cehennem korkusundan, cennete
girmek sevdasndan Allah'a ibdet ederler; evliysa bunun aksine, Allah'a, Allah iin ibdet ederler,
Bedenini ldrmeyen, arklatrmayan, sonunda cehennem otu,
cehennem gdas olur, insan, gerekte candr ama kendini beden sanr,
Netekim Sen buyurmutur :
Sen cansn: kendini cisim sanyorsun,
Sen rmaksn; kendini testi sanyorsun,
Asl olan varln brakmtr da dman olan yabanc bedene sarlmtr;
beden ondan ayrlmay diler; oysa gece - gndz onu besler; kendisini a - plak brakr,
ehvetin tad - tuzu, bil ki aclklarla, zahmetlerle dopdoldr; melhemide batan baa tmden
yaradr - beredir,
Bu dnynn lezzeti, zevki atetir; gl gibi grnr ama dikendir,
Bu dny, tuzaa, yeme benzer; her neesinin, her sevincinin altnda yzlerce gam gizlidir,
4890, Ku gibi sen de yem iin tuzaa ayak bastn m, muradna ermeden ldrrler seni,
Bu dnynn gzellii, aldatcdr; o yzden de kfir aldanm, ona kul - kle olmutur,
Kimde iin sonunu gren akl varsa, boyuna ondan kamay yol - yordam edinir
Elde bulunan zevki, anlam zevki iin brakr; elde edilecek nimetler iin mal - mlk terkeder,
Ne mutlu o kiiye ki hirette esen kalmak iin dny zahmetini eker,
Dny zevki, veba gibi ldrcdr; onun gam da yok olup gider, sevinci de,
Gereinde de bir fayda yoktur, alaynda da; iinde bulunduun n da evvelki zamanlar gibi
geip gitmi bil,
Allah'ya harcanmayan mr, yitmi - gitmitir; hiretse gelip atacaktr,

mrn gafletle elden kardn da ylesine bir devletten mahrum kaldn,

mrn boyunca ibdette bulunsaydn; hiret iin ekin ekseydin,
4900, Dirildiin zaman zenginlerden olur, cennette ho, neeli bir halde esenleirdin,
Yarlgay padiahndan, bu dnynn hiretn tarlas olduu rivayet edilmedi mi?
Yarn iin bugn ekin ekersen, orda, iyi - kt, ne ektiysen biersin,
A sapk, deil mi ki ekmedin, ne de kt yrdn sen; lmnden sonra nicolacak hlin
Maher gn, yaptklarn sana gsterilince, o soru anda cevbn ne olacak
Kt iin karl azaptr; bu eit kiinin yeri - yurdu, ebed olarak cehennemdir,
Namaz ve ibdet ekinini eken temiz kiinin dura, cennetin ba kesidir,
Burda varlndan, benliinden len kiiyse, bu ikisini de yurt edinmeyi bo verir,
O, cehennemede aldrmaz, cennete de; o, Hak'la Hak olmutur; Hak'ladr o kii,
Basz - ayaksz Hakk'a koar; nk Hak'tan bakasn aramaz, dilemez,
4910, Kullara padiahtan gelirler vardr; ba ekenlereyse hrsz gibi dara ekilmek,
Ey anlay bilen kii, kul varlndan ld m, ondan ebed yaaya kavuur
nsan tuzlaya dt m, tuz olur - gider; o artk hayrdan da kurtulur, serden de,
Onda, varlndan bir damar bile kalmamtr; iyilii gitmitir, ktl de yok olmutur,
Tepeden trnaa tuz kesilmitir; bana inanmyorsan bir tad da gr,
O, nefsinden lmtr: onda Allah sevgisinden baka herey yok olmutur,
de bitmitir, ii yapacak olan da; nura kar karanlklar nasl kalabilir ki,
Herey, yoklua dnmtr; varlk da ondan grnmededir artk, varl belirtenler de,
Buyruu, var olanlara byle gelir atar: vaadedildii gibi var olanlar da yok olur - gider,
Onun yalm beni yakp yandral, bende sevgiliden baka bir varlk kalmad,
4920,Ben olmuumdur, kalan,onun ztdr ancak:bundan byle de kendi kendisininskiysidir o,
Evde ev sahibinden bakas yok: bakasnn varlndan hibir emare grnmez,
Ulaanlar, gerekte byle olurlar da dvaya kalkrlarsa onlardan bu dvay gden Hak'tr,
Veller, o denizde bu eit, ben'den de ayrlmlardr, biz'den de
Deimeyi kabul eden, bil ki candr; kandile n gdas, zeytinyadr,
Vahye, ilhme kaabiliyeti olan, candr, beden deil; onun denizine kar beden testisini kr gitsin,
Ne mutlu, cann yzn grene, inat bir dman olan bedenden kurtulana,
O, kendini bulmutur, can olduunu grmtr; bedenin, kurbanlk bir hayvan olduunu
anlamtr,
Allah buyruuyla onu kurban edene, phe yok ki Kur'n'n srlar ilhan edilir,
Kim bedenini ldrmezse beden ldrr onu: kfirler gibi de cehenneme srye - srye
gtrr,
4930, Cansan niin bedenden bahsedersin; ne diye her solukta onun dileini aratrr durursun;
Yal - ball eyleri dmann nne korsun; o kpek huylunun ayya dnmesini istersin;
Kendi dostunu bir arpaya bile almazsn? Eek deilsen yemei dosta ver, onu doyur,
Sevgilinin, dostun yemei hikmettir, bilgidir; onlardan bakas onca yemdir, tuzaktr,
Hereyin, kendi cinsinden gdlanmas gerek ki o gdayla gc kuvveti artsn,
Bedenden de ge, bedenin gdasndan da: deil mi ki cansn, can gdsyla gein,
Ar - duru su olduun hlde testiyim deme; hlis arapsn, kpm diye sylenme,
Dostla ak oyununa giri, postla deil: tersine i yapan, kfirin ta kendisidir,
Asla giden kiiyi asl olarak bil: beden, nerden can lemine yol bulacak'?
Can temizdir, temizlie gider: bedense topraa mensuptur, topraa kavuur,
4940, Hereyin para - buuu, aslna varr, ular: eek beden, Mesh gibi can olamaz,
Altnn ly altndr, aalk bakr deil: melek ol da gn ycelerine a,
eytana, ge kmaya yol yoktur: meer ki melek huyuyla huylan,
Temiz ol da temizlere var: korku nedir, bilmeyenler gibi pislikte oturup kalma,
CXI
temizliini salayan su, eyhtir; pisin suy la temizlenmesi gerektir, En nemsiz grnen zanaatlar,
sanatlar bile ustasz, hocasz elde edilemez, Yce Tann'y tanmaksa ilerin en gc, en ycesidir; onun stnde
birey yoktur, nasl olur da kendiliinden elde edilir? Yce Allah, o i iin de hocalar belirtmitir ki onlar da,
esenlik onlara, peygamberlerdir, erenlerdir, Onlar olmadka o ii hi kimse elde edemez kolay deildir o i,
Ustasz bilen, pek azdr, pek azla da hkm verilemez, O pek az eriilen duraa eren kii de bakalarna retmek
iin o duraa ulatrlmtr, ster gayb leminden, ister staddan rensinler, renenler, muratlarna erimi
olurlar, Ama ulaan mrde de, eyhe, sen hangi eyhten muradna erdiysen ben de gider, ondan muradma
ererim, senden deil demek de gerekmez; bu, ben peygamberden, yahut eyhten bunu kabul etmem, onlarn
bulduklar yerden isterim demeye benzer ki bu eit bir dnceye den, kfir olur, Bu, una benzer: Birisi, bir
m u m y a k m t r ; b a k a s d a b i r m u m y a k m a k istemektedir; fakat, mumunu bu mumdan yakmam; senin
yaktn yere gider, ordan yakarm der, Bu sze glnmez mi?
eyh seni tertemiz eder: ona yap: deil mi ki pissin, byle bir rma brakma,
Kir, pislik, suyla arnr: kirli, pis olan, suya girdi mi, arnr,
nsan, bir sanat kendiliinden belleyemez: yanan bir mum yaklmadka mum yaklamaz,
Snm mum, yanan mumdan uyanr; ona varmadka snk kalr,
Sanat nurdur, sanatkrsa muma benzer: ustann evrini ek anlamsz lf brak,
Ustasz, kendi kendine bir sanat elde eden kii ndirdir,
4950, O ndir yetien de, ancak onun yznden o sanata gcn yetsin diye yetimitir,
O sanatkr, terzi bile olsa, ne derse onu yap, onu sk - dik,
Terzilii renip onun gibi has libaslar dikinceye dek ona uy
O ii vastasz olarak bilen, dnydakiler iinden seilmi bir erdir,
Onun yznden o sanat renen, insanlara ondan da daha iyi elbise diken kiiyi de,
Onu ayn bil, hatt daha stn say: nk o sanatta hem olgundur o, hem dzgn,
lk usta bundan iyiydi: imir aacnn yanndaki daacna benzerdi deme,
Bir mumdan yz mum yaklsa, birbiri ardnca, hepsi de bir yerde toplansa,
Sonuncusunu da birincisi bil; nk ikisi de yanlsz, kukusuz ayndr, birdir,
Mumunu ister sonuncudan yak, ister ilkinden; fark yoktur, bunu byle bil,

4960, Mumunu, onuncudan ) aksan da birincisinden bir fark yoktur,

nk bilmen gerek ki her ikisinde de ayn k var; ikisi de karanlk geceleri aydnlatr,
eyh'ten feyzalp erien her mrd, gnl n can gzyle grmtr,
O mrdten de bir bakas feyzalr; kendi benliinden geip Allah'ya doru yol alr,
Bylece yzbinlercesi, birbirinden uyup perdeyi gese,
Sen, akl gzyle bak da hepsini bir gr: bylece de o bak, o gr, seni bilgisizlikten satn alp
kurtarsn,
Ik padiaha benzer, mumsa binee: k ay gibidir, munsa gece gibi,
Mumlarmz, say bakmndan oktur ama hepsi de ayn sfattadr,
Mumu brak da a bak; k olduysan da var, yr, aydnlkta otur,
Mumlarn suretleri, yolunu keser senin; o suretler, dninin de dmanlardr, aklnn da, cannnda,
4970, Ne mutludur suretlerden kurtulan, byle bir tehlikelerle dolu kuyudan srayp hals olan,
Byle kii, anlama yz tutup yol alm, kavuma durana doru uup gitmitir,
Anlam seenin gz ald: nakta - surette kalan kr oldu - gitti,
nne n dnlmeyen demde hepimiz de anlamadk; kim bunu bildiyse dvadan kurtuldu,
Asl olan anlamdr: hepimiz bir asldan olduumuzdan da kavuup bulumay istemekteyiz,
Suretlerde birka gn konuuz: sonunda can oluruz, nk canz biz,
Beden eretidir ama ho gelmitir sana; ama can, bu takdirde aslyla nasl esenleir?
Can, ereti bedende esenleince kra da aldr etmez oldu, sermyeye de,
Bu takdirde boyuna oturduu o eski durana, asl yurduna nasl varabilecek?
Nasl o aman yurduna varp rahata erecek'? Syle bana,
4980, Ruh suya benzer, bedense testiye; suya rmak, testiden daha iyi gelir,
Su, testide ho, tatl bir hale gelir ama bil ki rmakta, ondan yzlerce kez daha hotur, daha tatl,
Veller, bedendedirler ama gerekte bedenden dardadr onlar: az grnrler ama herkesten oktur onlar,
Ayrlk leminde, tam bulumadalar onlar; ift grnrler ama tektir onlar,
Ebed olarak hepsi de Hak'la biledir: bilgileri, kitaptan, sahfeden deildir,
Onlar, burdayken o leme ulamlardr: srlar, gzlerinin nne apak serilmitir,
ki lemde de Allah naipleridir onlar; nde gidenlerdir, ycelerdir, klavuzlardr onlar,
Szleri Allah'dandr, kendilerinden deil; onlarn nnde ne iyiden bahset, ne ktden,
Allah var olduka vard onlar: var olduka da var olacaklardr o derviler,
Halkn da bilgileri vardr ama asl bilgi, bilgiyi verenden nasl ayrlr ki?,
4990, Allah velleri, Allah srrdr; srrn, sr sahibinden ayrldn kim gnntr?
Hepsi de, denizin dalgalar gibi denizledir: ama ztnn vasf, ltfa, kahra benzer,
Onlara kar melek de kuldur - kledir; peri de kapclardr onlarn, eytan da, insan da,
CXII
Var olanlarn bedenleri, gkteki, yerdeki varlklar, btn bezentiler, grnen eyler, gayb leminin, anlam lkesinin
perdesidir, Ama bu perde, yabanclara gerilmitir, vellere deil, Ham Nil rmann suyu gibi; Sbtlere suydu,
Kbtlerin azlarnda kan, insann eli de dosta okaytr, melhemdir, dmanaysa grzdr, yaradr, imdi
lemin btn para - buuklar, yedi organn, cann arac olduu gibi Hakk'n aracdr; Hak'la ho olan kiilere onlar
da hotur, Hak'la ho olmayanlara onlar da ho deildir,
Varlk alemindeki btn cisimler, dostlara deil, Allah dmanlarna perdedir,
Bu naklar, bu suretler, gr ehli olana gayb leminin naklar, suretleridir,
Tapdan srlm, gnl gzleri kr olanlar, bu balk leminde kalakalmlardr,
Bu gayb suretlerinden, bu naklardan bir eser bile gremez onlarn gzleri,
Nil, Sbt'ye su deil miydi: ama Kbtye, fkesinden kan olup durmaz myd?
Hani, sevgiliyle ho olan kiinin, bakalarn grnce yzn ekitmesi gibi,
Hani padiahn haber avuu, padiah tarafndan adamlara, bir i buyurmaya gider ya;
5000, Padiah, yollad kiilerden memnunsa avu, onlarn nnde ban yere kor,
Yzlerce gnl alakl gsterir onlara; yaknlarna gsterdii ltf, sevgiyi, onlara da gsterir,
Ama padiah, onlara kzgnsa, o da, nefretle, kinle dolu olarak gider,
Kurt gibi onlarn kanna susar; onlara klla, grzle varr,
te, azndan - oundan, ycesinden - aasndan, gn, yerin btn para - buuklar,
Hak katnda avulara benzerler; hepsi de canla - gnlle Hakk' gzetir,
Hak, herkesle nicedir; kime cef edecek, kime vefa gsterecek
Onlar da, o kiiye kar yle davranrlar; birine ilkbahardr onlar, brne k,
Birine zehirdir onlar, brne panzehir; birine ltuftur onlar birine kahr,
Birine atetir, brne nur; birine eytandr sanki, tekine huri,
5010, O dima diri, sanki bir kiidir deyaratl, ardndaki glgesi
Glge nerden kendiliinden hareket edecek? Glgenin oynaym, glge sahibinden bil,
Sen, dem gibi has kiilerden deilsin de lem, o yzden sana yabanc,
Allah sana yabanc kesilmitir de o yzden yerle gk, senden ekinmededir,
Dadan, lden, rmaktan korkup duruyorsun ya; hinsin de o yzden kahrdan korkmadasn,
Ylan, maarada, makbul olmak iin Rasl'n huzuruna ziyarete gelmedi mi?
Sleyman, karncalarn yuvasna yaklanca kck bir karncann szn duymad m?
Hani karncalara, padiahn, ordusunun atlarnn nallarndan saknn demiti,
Hannne direinin sesi de bilinmektedir; hani ayrlktan ztrba dmt, inlemiti,
Bundan nce direin hikyesini, naslsa ylece anlatmtm,
5020, Eb Cehl'in elinde, krk - dkk talar, Peygamber'n peygamberliini, akl - fikir sahibi insanlar gibi
ikrar etmedi mi?
Avucundaki her tan sesini yakn da iitti, yabanc da: imanl da duydu, imansz da,
Hani o gece iki haftalk Ay, Ahmed'in iaretini grp anlaynca ikiye blnmt,
Sopa, Kelim'in elinde ylan olmad m; bilgili kpek, Kehif Ashabna katlmad m?
Yer, Kaarn'u, o aalk kiiyi, Musa'nn buyruuyla bir lokma gibi yutmad m?
Ate, Halil'e gl bahesi kesildi; herkese klt, ona zrh oldu,
Allah, Kurn'da bunun gibi eit - eit mucizeler and,
Yeryznn de, yedi gn de zerreleri, tmden, Allah'ya kuldur - kledir,
Boyuna Allah rzln elde etmeye alrlar; dmana kar arslan gibi coup kkrerler,

Dosta bal gibi yumuarlar; dmanaysa cehennem gibi azap kesilirler,

5030, Yr, Allah rzsn elde et de hepsi de candan - gnlden kul olsun sana,
O zaman hepsi de dost olur, e olur sana: artk ne kaplandan korkun kalr, ne arslandan,
Kim Hak'tan korkarsa, aa - yce, btn yaratlmlar, ondan korkar,
Birisine Allah dost oldu mu, bakalarndan yarar m gelir ona','
Arslan, korkusundan, binek olur ona; yzn grd m, yere ba kor,
Allah yardm, ona yolda oldu mu, ona ne bir hat eriir, ne ziyana girer o,
Allah'n seilmii olan kiiye kul da itaat eder, padiah da,
Korkanlar, Allah'dan aman bulurlar; korku, eziyet, bel, emn olanlaradr,
CXII
Allah'dan korkmak, ulu bir duraktr; hls sahipleri pek byk tehlikededir denmitir, Fare, arslandan hi
korkmaz; farenin korkusu kedidendir, Dny ehli fare sfatldr, Allah'dan korkma mertebesine erememilerdir, Onlar,
kendi cinslerinden olan ahneden, asesten korkarlar, Akl, bu dnynn terzisidir; aklsz adamda anlay
yoktur; pisi temizden ayrd edemez, Akl da, yalnzca hereyi ayrd edemez, meer ki Hak derdi, ona yardmc
ola, O dert, akla, doru - dzen ayrd edi kaabiliyeti verir de bylece Allah'ya varan yolu aar, kavuma
durana erer, Dert, hiret dilemek, Allah'ya kavumak iin akl kendisine ara edinir,
Velden bakas, nerden Allah'dan korkacak'? Bir karncack, ejderhdan korkmay ne bilsin?
Fare, kedinin nne kahramanca gidemez; ama arslann karsna korkmadan gider,
5040, Pis fare kediye lyktr; inat arslan fareye saldrmaz,
Halk, ahneden, asesten korkar; Hak'tan korkansa ei bulunmayan kiidir ancak,
kz adamdan, yahut st emen ocuk, ylandan, akrepten korkar m hi;
Kimin akl fazlaysa korkusu da fazladr; bilmeyen kiiyeyse melhem de birdir, yara da,
Korkmak, rkmek, akln iidir; akl olmayann iyiden, ktden haberi bile yoktur,
Akl gerek ki onlarn arasndan aalk kiiyle yce kiiyi ayrd etsin
Ama akln ayrd edii de tam deildir; nk derdi olmayan akl, hamdr,
Akl, dertle e oldu mu, ondan sonra onun re'yi salamlar,
Dertsiz akl, dnyya klavuzdur; ama derde dt m, hiretin Hayder'i olur,
Akla, beenilen yolu seecek gz, gr veren, derttir,
5050, Bylesi akl, boyuna Allah'yla megul olur; boboaz, kt ili nefse e olmaz,
Aalk himmeti ycelir; ne padiahtan korkar artk, ne validen,
Gn ycesinde meleklerle uar; her solukta yeni bir bayrak aar,
Ak mushafn candan okur; onun bildiim kim bilebilir, kim anlayabilir ki?
Ebed saltanata nail olur; mekn leminde mekansz padiah kesilir,
Byle olur ey can, belki de yz misli olur; onun hli szle anlatlamaz ki
Kpk, denizi belirtebilir mi; nk o, ar duru suya perdedir,
Su kuu, ancak suyu ister; nk topraktan azaba der o,
Balklarn yataklar sudur; su onlara hem araptr, hem meze,
Dny eker kesilse, deil mi ki su deil, onlara zehir olur,
5060, Veller balklardr, Hak'sa deniz; onlarn yerleri - yuvalar, dima denizdir,
Denizden bakas onlarca La dr, La dan sonra duraklarysa ill dr,
CXIV
stek ikidir, yol da iki, Allah ondan raz olsun, Seyyid Burhneddn-i Muhakkik'a, yolun sonu var mdr, yok mudur
diye sordular, Buyurdu ki: Yola son vardr ama duran sonu yoktur, nk gidi ikidir biri Allah'ya gidi,
Allah'ya giden yolun sonu vardr; nk bu,
varlktan, dnydan ve kendinden geitir; bunlarn hepsinin de sonu, bitimi vardr; ama Hakk'a eritin mi, ondan
sonraki gidi, Allah'y tanmak hususunda,
Allah bilgisinde; o tanyn srasnda giditir ki buna son yoktur,
Bil ki yolun dura Hakk'a ulamaktr; ama bundan sonra o ulamada sonsuz bir yol var,
Yol iki eittir: Biri kendinden, varlndan gemektir; bu eit yolun sonu, snr vardr,
nk bedenin varl snrldr; bu varlk dnysnn sonu vardr,
Duraklar yolununsa sonu yoktur; gnl yolu, bil ki sonsuzdur,
Kendinden gemenin, u yokluk leminden sefer etmenin imkn vardr,
Ama lmszlk yurdu olan o duraktan gemeye imkn yoktur, nk oras, Allah'ya ulamak duradr,
Karada yol da meydandadr, yolun dura da; ama denizdeki yolun belirtisi grnmez,
Kavutuktan sonraki gidi, bir baka ekildedir; kavuup buluan kiinin gidii gizlidir, neliksiz - niteliksizdir,
5070, nce Allah'a doru yol almadayd; imdiyse yolu - yordam, Allah'a kavuma lemindedir,
Kavuanlarn gidilerini yle bil: "Her gn bir ite" yetini iitmedin mi?
Onlarn zahirleri, adet Hakk'n glgesi oldu ya: tertemiz canlar da Ar'n srr kesildi,
Glge, kendiliinden oynamaz, adam oynadka oynar; glgenin iyiden-ktden ne haberi var?
Onlarn gidileri, ilerleyiler, Hak'la olduundan, soluktan solua da Hak'tan ders alrlar,
Velnin iyi hareketi de Allah'dandr, kt (grnen) hareketi de: glge ne yaparsa bil ki adamn
yapt harekettendir,
ki lemi de yaratan, bu sebeple Kur'n'da Attn zaman sen atmadn buyurdu,
Kendini gren kii, bu szden uzaktr, anlamaz; kapkaranlk nefis, bu nura zttr,
Halka gre bu sz, olmayacak bir szdr; ama klara gre de hli anlatan bir sz,
Ak kii anlar bunu: akll kii, burda ahmaktr,
5080, Akl, bu dnynn mimardr; aksa dkknn ykmdr,
Akl, perdeyi arttrr; aksa perdeden darya kar,
Akl, ad - san, namus ve eref bana baldr; aksa aypla, arla badar,
Akl ba olmay, baa gemeyi ister; ama ak, her kula - kleye toprak olur, yere denir,
Aklara tre, yol - yordam, topraa denmek, varla toprak samaktr; onlar
elbiseye de aldr etmezler, sse - pse de,
Onlarn tm, tacirlikten, zenginlikten kaar; tm de mala, dkkna dmandr,
Kimi esriklie derler, kimi alalrlar; her an varlktan utanrlar,
Canla - gnlle yokluu ararlar; salna - salna sevgiliye doru giderler,

Can gibi gzden gizlidir onlar; meleklerle gkte seyrandadr onlar,

Bedenleri grnr ama canlar, Ay'dan da nicelerdedir,
5090, Hepsi de birbirini bilir; binlerce kii olsalar, gene de canlar birdir onlarn,
Halkn gzne grnmezler, perde ardndadr onlar; yaratann katndaysa pek sevgililerdir onlar,
Halk, onlarn parltsn grseydi; aklarn canla - bala satn alrd, onlara k olur giderdi,
Halk, rmak gibi denize akp gitmediindendr ki boyuna u toprakl aratrr - durur,
Allah velleri gizli olduundan da halk hep bu dnyya aldanr - gider,
CXV
Vellerin lemi grnseydi kfrle man bir olur, kfir kalmazd, Bu sz, birisine aykr gelir de, Peygamber herkese
kendisini gsterdi; neden Eb - Zerr'le Eb -Cehil bir olmad derse deriz ki: O kendini gstermek, kaabiliyeti
olanlara gredir; nk Peygamber, gne gibidir, iyiyi de aydnlatr, kty de, gzeli irkinden ayrr; netekim
kyamette iyi ve kt meydana kar, O gn yzler aarr, yzler kararr buyurulmutur, Ama dnyda bunlar
gizlidir; sebebi de dnynn gece, hiretin gndz oluudur, Herey geceleyin gizlenir, gndzn meydana
kar, Grnmek una benzer: Gne, ta deerli mcevher yapar, onun l'l olduunu gsterir, Ama gremeyenlere o,
gene tatr, Bilenler ta la'iden, boncuu inciden ayrd ederler, Bu grn, kaabiliyeti olanlaradr, reddedilmilere
deil,
Onlarn biri, halka yz gsterseydi, dostla dman hep bir olur - giderdi,
Yabanc olanlar e - dost kesilirlerdi; dostla dman, hep bir olur - giderdi,
Eb'l-Hakem, nerden Eb-Cehl olurdu'? Btn glkler kolaylar, kolay grnrd,
Heryer, gl bahesi olurdu, tiken kalmazd; hi kimse yabancnn, dosta e olduunu grmezdi,
Ruh, cisimsiz olarak tek kalrd; ad konacak kiiye nerden bir ad bulunabilirdi ki?
5100, O lem, perdesiz olarak grnrd; nk irk, her yandan, her yerden silinir, her yan arnr, irk kalmazd,
Herkes, herey,nceden naslsa o hle gelir tertemiz ruh olur, farktan-tuzaktan,dzenden
kurtulurdu,
Gerekmeyen yok olurdu da lyk olan, gereken meydana kard, grnrd,
Yaratl, varlk perdesini Allah gerdi; onun ardndan da eit eit halk meydana getirdi,
yi - kt, ar - duru, tortulu, temiz - pis, hepsi de perde ardnda; ahmak kiiye gizli,
Bylece de her akl yetmezin bunu anlamamasn,bilgisizliin kknden sklmemesini salad,
Geceleyin gz, ak da olsa, o karanlkta, kuzgunu doandan seemez,
Onca kurtla koyun birdir; kim arddadr kim nde, anlayamaz, tanyamaz ki,
Ama maher gnnde, iyi - kt, ok - az, doru - yanl, hepsi de belirir,
Gece olan u dny ortadan kalkar; ondan sonra da artk iyiyle kt badaamaz,
5110, Hepsi de birbirinden ayrlr; her cins, kendi cinsiyle kopuur,
Tohumlar, yer altnda ayndr; nk halk gznden gizlidir onla,
Ama neir baharnn Sr'u furld m, hepsi topraktan harolur,
Her tohumun srr meydana kar; iyiyle kt birbirinden ayrlr, herkese grnr,
Bu halkn gen - ihtiyar, hepsi, kyamette bylece mezarlarndan kar,
Birisi bembeyazdr, br simsiyah; bembeyaz kabul edilir, simsiyah srlr,
Kfirlere cehennem yurd olur, m'minlere nimetler saray cennet,
Allah, kyamette gizli eyler meydana kacandan, kyamete "Din gn,, buyurdu,
CXVI
Dny gecedir, hiretse gndz; dny ehli geceye mazhardr evliya gndze mazhar, Gndz, kimi mazhardan
kimi de mazharsz grnen bireydir, Yce Allah, kyamete Din gn dedi; demek ki hiret, gndzdr; nk
aydn gnde iyi ve kt belirir; cehennemlik, cennetlikten ayrlr, Peygamberlerle erenler de gndze mazhardrlar,
gndz hkmndedirler; onlarn vcuduyla m'min kfirden, mnkir, ikrar edenden ayrd edilir, Adem'in
vcuduyla iblis, meleklerden ayrld; bunun gibi Musa'nn vcuduyla Firavun ve ona uyanlar, brahim'in vcuduyla
Nemrud ve taraftarlar, Mustaf'nn vcuduyla Eb - Cehil, Eb -Leheb ve onlarn cinsinden olanlar ayrd edildiler, Dnya ve
dnya ehli gecedir; gece uyku getirir; bu sebeple de halk gaflet uykusuna batp gitmitir; nk dnya gecesindedir;
elbette uykular da ar olacaktr,
Bu dny geceye, teki dnysa gndze benzer: bu, k gibidir, tekyse bahar gibi,
5120, Gece arabnn ls - tarts yoktur: bu yzden de gaflet uykusu ardr,
Gece skysi halk ylesine sarho edip szdrm, ykakoymutur ki,
Yzlerce nra atlsa gene uyanp kalkmaz: ktlkle kendi kendinin kann dker,
Onlar ancak lm uyandrr: byle kt sztan kaldrp akllarm balarna getirir,
Gece, phe yok ki herkesin uykusunu getirir: ot - otlak, sry otlamaya sevkeder,
Geceyi uykusuz geiren kiiyi, uyuyanlardan sayma,
O, nceden lm grmtr: sana da dirilik gerek; onunla d - kalk,
k da yaratlmtr ama can, hakla btl ayrd edenin nurudur, srrdr,
Onun sureti, byk kyamettir: kopacak kymetse, kk kyamettir,
Bu kyamette vergiler, balar var: o kymetse azap iin, ceza iin kopar,
5130, Bu da, o da Allah nurudur, o yzden de birdir: bu kyamet, bilki ondan ayr deildir,
kisinin de yapaca i ayrdr: ikisi de srlar meydana karr,
kisi de aydn gnetir: iyiyi - kty, hem de detirmeksizin gsterir,
Bu halka, kalp akayla geer aka, karanlk gecede ayr grnr,
Ama gece geti de gndz oldu mu kalp, hi kukusuz rezil - rsvy olur,
Mustafa gndzd de her gizli, onun yznden apikr bir hle geliverdi,
Eb-Bekir aziz ve sekin olmad m? Eb-Cehil, hor, lanetlenmi bir hle dmedi mi?
Herkese de onun, varln asl olduu, bununsa yoktan - yokluktan ibaret bulunduu malm oldu,
Bu bakrd, oysa batan baa altn: bu boncuktu, oysa deer biilmez tek inci,
Eb Cehil'den baka daha yzbinlercesi, onun gibi cehennemlik oldu - gitti,
5140, Yz milyonlarca inananlarsa o seilmi Peygamber'in yznden cennet ehli oldular,
Buna ne son var, ne balang; bunun srrn yarn duyarsn benden,
Bunun srr, sen de bilirsin ki udur: Sen beden deilsin; tmden cansn sen,
Mden olduunu bilmiyorsun da o yzden altn krntlar gibi kcksn,
zsn, tertemiz, terli taze z: naktan, deriden ge de senden baka dost olmadn gr,

Gzn a da kendine bak; iyiyi kabullen, kty terket,

nk iyi de sende yrr - gider, kt de; ikisini ayrd et, iyice bil, ikisinin de asl nerdendir, gr
de herbirini aslndan se,
Ben de iyice arlayaym, bileyim ki gzn var, gryorsun, dima btn iyiden ktden haberin
var,
Sen imdi deil, ezelden beri Allah'yla etin, dosttun, onunla bileydin,
5150, Kendini grme, Hakk'a bak: gzn hi o tapdan ayrma,
Ben de kendi yzn grdn, ezel sfatlarndan ayrlmadn bileyim, anlayaym,
CXVII
Peygamberlerle vellerin ve m'minlerin nurlar ezeldir, Allah'yla hiledir, Sonradan olu, say, onlarn
sretlerindedir, anlamlarnda deil, Bu yzden, esenlik ona, Peygamber, Ben peygamberdim, Adem'se balk
halindeydi buyurur, Hepsi de Allah nuruyla diri olduundan, birdir onlar onlara, onlarn nuruyla bakarsan,
hepsini bir grrsn; ama suretlerine bakarsan sayl grnrler; netekim gne, yzbinlerce eve vurur, fakat
birdir, Bundan dolay Mustaf, Allah'n salavt ona olsun, M'minler bir nefistir buyurdu; nk bu birlik,
onlara mahsustur; bakalarysa grnte de sayldr, z bakmndan da, Szgelii, herkesin evinde bir
mum vardr birinin mumunun snmesiyle brnn evi kararmaz; nk herbirinin ayr bir mumu vardr,
Ancak m'minlerin evlerinin gnee benzer; batt, yahu tutuldu mu, btn evler karanlk olur, Velleri vmek,
gerekte kendini vmektir, Netekim, Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln buyurur:
Gnei, ven, kendini vm olur,
Bu, iki gzm de aydn, armyor, gryor demektir:
Alemde ki gnei yermek de kendini yermektir:
ki gzm kr, grmyor, kt demektir,
Mustafa dedi ki: Ben peygamberdim, yokluk leminde bir defineydim,
Adem'se henz balk halindeydi: bense Allah'yla hemdemdim,
Allah vard, o, var olduka onunlaydm: onun srrym: onun srrym ben, bire iki deme,
Biz vardk, bu lemse yoktu: bizim nmze n yoktu: Adem'se sonradan olma,
dem'in sureti balktand, sonradan olmayd: tertemiz nrununsa evveli yoktu, ezeliydi,
Erlerin canlar, Hakk'n nuru olduundan, Hak'tan bakasyla esenleemezler,
Gnein yere vurur ama iyice unu bil ki gneten ayrlmaz,
O canlar, Hak nurunun santlardr: onlar, Hak'tan ayrlamazlar,
5160, Beden bakmndan bu, bir erkek oldu, br, bir kadn: ama hepsini de bir gr,
Biri Anadolu'lu oldu, br am'l: biri bilgin oldu, br bilgisiz,
Herbirinin bir dili var, bir sesi, bir n: herbirinin Hak'la ayr bir srr var,
Btn bu saylar, suretlerdedir: anlam leminden olan, grmez,
Zt olu,eit olu,say, bunlar,suretlerdedir: bir olan Allah'nn zt, bu sfatlardan mnezzehtir,
Suretlere bakmayan boyuna anlama ynelir, anlam gtrr
Hsl o, perdesiz olarak bir grr de birden bakasn seip k olmaz ona,
Gnein binlerce eve vurur: evler yznden de saylar belirir,
Ama akl, bilgisi olan, ktan nasl ayrr?
Yz eve vuran k, onca birdir: nk onun dostu, klavuzu akldr,
Btn Allah vellerinin bedenleri de, kla dolu olan o evlere benzer,
5170, Btn Allah vellerinin bedenleri de kla dolu olan o evlere benzer,
Hepsi de o nurla apaydndr: hepsi de o yzden birdir, herbiri, birer Mansur'dur,
Allah, n kendine ekerse, hepsi de ksz kalr, doru yolu bulamaz,
Mustafa, hadsinde bu sebeple onlara Tek bir kii dedi,
Geri kalan halk, onlara benzemez: gen kalanlarn gnllerinde Hak nuru yoktur,
Bil ki bunlarn canlar, hayvan candr, o eit can da beden gibi yok olur - gider,
yle can, bedenle diridir: vahye, ilhama mazhar olan can gibi ebed deildir,
Vahye, ilhama mensup can, Hak erinin candr: nk o, dokuz g de
amtr,
Hayvn can, yemekle, imekle, uyumakla geliir: bu sebepler olmad m da
yok olur - gider,
5180, lp giden can, zti can deildir: nk o, sevgilinin nuruyla aydnlanmamtr,
Onun , kandil gibi bir sebebe dayanr: o k, zeytinyana bo veremez,
Zeytinyayla, fitille diridir: bu ikisi olmaynca yok olur,
Bu eit canlar, bir deildir: nk onlar, nifakla, pheyle doludur,
Bir evin snerse komusu hi gam eker mi? Ne mnsebet,
nk her evin bir vardr: bu k, brne aldr bile etmez,
O, bunun snmesinden gamlanmaz: bunun yznden elbisesini, yenini - yakasn yrtmaz,
Bu, evi, kapy aydnlatan gnele Ay nn tersinedir,
Dny btn sayvanlar, btn evleri, bu ikisinin yla doludur,
Bunlar tutulunca, evlerin demeleri, tavanlar karanlklarla dolar,
5190, Bu yzden de herkes, zora dm, yoksullam gibi gamlanrd bu tutulma yznden,
Birleme, birlik, bu ktadr: sebepten meydana gelen, k, bu sfattan uzaktr,
u halde btn canlar da bir deil: tam inan saray nerde, phe soka nerde?
Vahye, ilhama mazhar olan can, Ar'a mensuptur: hayvan cansa en aadr, yeryzne mensuptur,
Vahye, ilhama mazhar olan can, Hak'la durur: onun varl, dima Hak'ladr,
Herey yok olur - gider, oysa durur, kalr: nk ona Allah skydir,
Byle bir toplum bin kii de olsa, saydan ge, hepsini bir gr,
Saylarn dalgalar gibi bil: onlar bir denizden meydana gelmi gr,
Dalga nasl, ne vakit denizden ayrlr ki? ister yukarda olsun, ister aada:
Bil ki dalgalar, denizin ta kendisidir: her tarafta oynar - dururlarsa da denizdir
onlar,
5200, Bu sz yorumsuz kabul et de Nil gibi akp denize git,
Bylece de sonunda deniz, kendisine yol versin sana: gren bir inci hline getirsin seni,
Solmu - srpm cann diriltsin: seni de kendi gibi ebedi klsn,

Onun dostlarnn safna giresin: krclk - ykclk yolunu semeyesin,

O rintlerin ellerinden arap iesin de u zindana benzeyen dnydan kurtulasn, O mahmurluk vermeyen arapla
sarho olsun da saysz zevkler, saralar sresin,
Dima Hakk'n tecelllerini seyredesin; ayn zamanda bakalarna da balarda bulunasn
Ey velleri vmede tek olan, neden kendi evrende dnp dolamyorsun sen? Her solukta evliyadan bahsediyorsun da
bir soluk olas, kendi yrene komuyorsun,
Elinde onlarn balarndan bir ey var ama bilmem ki ayran m itin, yoksa arapla m sarhosun?
5210,Hlis misk mi oldu, yoksa bir kokudan m ibaretsin:ar-duru deniz misin, yoksa rmak m?
Szle mi sarhosun, yoksa hlle mi sarhosun, yoksa her ikisini de elde edemedin de bombo mu kaldn'?
Gnlne ondan bir cevap geldi; onlardan bahset, kendinden bahsetme dendi; Deil mi ki varlndan gemisin, yok
olmusun erden syleyebileceksin kendini? Sen, o savlicanda bir topsun adet,
Sevgilide yok olmusun, kendinle nerden oyalanacaksn? Varlndan yok oldun mu, onunla var olursun artk,
Ayna gibi tertemiz oldun mu, artk nasl kendinden bahsedebilirsin,
Szn vellerden olur, kendinden deil: nk sende ne iyi kalmtr artk, ne kt,
Aynann yznde ne nak vardr, ne resim; ama deil mi ki aynasn, btn naklar, resimler, sende grnr,
Ama unu da bil de yanl sz syleme, bu yolda, bu tarzda szler syledin,
Her velyi ayr - ayr vdn, onlarn vglerinde binlerce inciler deldin ama
5220, Suyla dolu tulum gibi onlarla dolu deilsin sen; bulut nasl yamurla doluysa, Senin bilgi yamurun da yceden
gelmekte: aalk yeryzn yeertmekte, Bilmen gerek ki gnl neyin cinsindense ona akar; yabancya
dost muamelesinde bulunabilir misin?
Hayvann gnl yeillie, baa - bostana akar: insann gnlyse Rahmn'a kullua,
bdete meyil, cins olutan meydana gelir; m'minin can, o yzden ibdete niyet eder,
Her solukta canla - gnlle, gerek olarak, tertemiz bir hlde hayrlarda bulunmay, ibdet
etmeyi diler,
Kimi namaza, oruca meyleder, kimi oturarak, durarak Allah'y ana,
Hi devenin, eee meylettiini grdn m? Meyletse bile buna meyil denmez,
Bylesine meyil, geicidir: gerekte niyaz ynnden deildir bu,
Erlerin meyilleri, gerekliin ar bir hadde oluandandr: ak gerek ki aka ynelsin,
5230, Dervileri seven kii, phe yok ki onlardandr; mutlaka onlara katlr,
CXVIII
Dnin asl Hak sevgisidir; btn bilgiler, insanda sevgiyi meydana getirmek, varsa oaltmak iindir, Amelsiz sevgi fayda
verir ama sevgisiz amel fayda vermez; delli de u: Birisi, yapt sular birgn, esenlik ona, Mustaf'ya bir bir
anlatt, bir dereceye dek ki, Allah'n salt ona olsun, Mustaf, o sonsuz sulara at, Sonunda o kii dedi ki: Y
Reslullah, btn bunlar yaptm ama seni pek ok seviyorum, Mustaf buyurdu ki: Deil mi ki beni seviyorsun,
bizdensin; nsan sevdiiyledir; bir toplumu seven, onlardandr, Sevgisiz amel fayda etseydi iblis, bunca
bdetten sonra reddedilmez, lnetlenmezdi, Amele, dzen, riya sar ama sevgiye asla smaz, Sz gelii,
birisi, birisine hizmetler etse, onun gnln alacak hareketlerde bulunsa, ona, kar alalsa, niyeti de onu kendisinden
emn edip frsat bulunca ban kesmek olsa, bilirsin ki btn bunlar dzendir, Riyaya dayanan, garezlerle dolu
ibdetler de bu hkmdedir, Veliler, btn srlar bilirler, ama ehil olmayana bildirmeleri uygun deildir; uygun
olsayd yce Allah, kendisi, onlara, yaptklarn belirtirdi,
Mustaf buyurdu ki: Bir kimse, z temiz olarak bir toplumu canla - gnlle severse,
Onlardandr; grnten ge; kfir olsa bile onu m'min bil,
Birisi, Raslullh'n huzurunda yalvarp szlanarak dedi ki: olmayacak eyler yaptran nefsin
elinden zahmet iindeyim,
Yalan - dolandan baka bir sz sylemiyorum; boyuna arap imeye, zina etmeye komadaym,
Hibir vakit namaz klamyorum; ibdetin, Allah'yi ansn evresinde dolanamyorum,
Yediim, itiim, hep haramdan elde edilen eyler: susuz kiiye svyorum,
Tuttuum yol hrszlk, hainlik: hayr ii hi mi, hi dnmyorum,
Saysz ayp ilerim var; balanmaya, ldrlmeye, dara ekilmeye lykm,
Seher andan kuluk vaktine dek bu eit szler syledi; hlini tamamyle bildirdi,
5240, Sonunda dedi ki: Y Raslallah, yalnz gerek olarak, tertemiz bir sevgiyle seni seviyorum,
Sana, senin Allah'na kn ben: bu hevesle senin iin canm veririm,
Btn o iler bende; ama bu sylediim sz de dosdoru, yalan yne hi yelip yortmuyorum,
Mustafa, bir an dnd, ne demek gerek: huyu buydu onun,
Onun halini ynsz - yresiz leme arzetti; sorusuna ne cevap gelecek; onu bekledi,
Derken o adam tertemiz kiiler arasnda grd: vefa yolunun yolcularnn safndayd o,
Yzn o adama dnd de dedi ki: Ey arayan, senin hayrn, er ilerinden stn,
Deil mi ki bizi seviyorsun sen, bil ki bizdensin, iyi bir dostsun,
nk man, candan - gnlden sevgidir; tam inansz rk, scd deil,
man, rk, scd olsa bile bu sevgi iindir; man, byle bir gereklikle seilir, makbul olur ancak,
5250, mann asl, bil ki sevgidir; ama halk, o sevginin adn man takmtr,
Sen ekmein adn bilmesen de yedin mi, doyarsn, g - kuvvet elde edersin,
O ekmek, senin eline, ayana g - kuvvet verir: dman, hafif bir yumruunla yklr,
Ama ekmek yemesen, ekmek olmasa, ekmein adn syleyip dursan, o addan hibir kuvvet gelmez sana,
Amel, ibdet olmakszn da man makbuldr; ama mansz amel, halk saptrmaktr, sapklktr ancak,
kisi de olursa daha iyidir; elbise, onu daha byk bir kii giyerse daha da fazla bezenir,
Eersiz at ie yarar; onunla yol alnabilir,
Ama yalnz eer, adam hibir yere gtrmez: ona binmeye kalkma, yol almaz o,
Ak at say, ameliyse eer, sen eeri brak, seilmi at ara,
kisi de olursa hem daha iyidir, hem daha ho; kimde bu ikisi de olursa ba olur, babu kesilir,
5260, Bir remizdir syledim, bunu anla da dni gnlde ara, toprakta deil,
Bil ki Allah topraa bakmaz; o ancak, en ulu Ar olan gnle bakar,
Bunu tammiyle aar, yayar, anlatrsam o gizli sr, dnyya yaylr - gider,
O srrn pek gizli kalmas daha iyidir; bylece yol yitirmilerin ayplarn da perdelemi olur,
u gelip geen dny, orada hibir sr meydana kmasn diye perdedir nk,
nsanlardan gzel de gizli kalr, irkin de: ikisinin de gnln Allah bilir,
Perde ardndan adalet sahibi kimdir, zulmeden kim, Allah'dan bakas bilemez bunu,

nk herkese, hereye gc - kuvveti yeten odur; herkesi perdesiz gren odur,

Yahut da gerei gren, srlar grmek, yolu - yordam olan gnl ehli grr,
Allah, onu srlarna mahrem etmitir; nurlar nmetiyle onu beslemi, yetitirmitir,
5270, inanmtr o, Tann nuruyla grr; hatt gz ap yumacak bir anda bile Allah'dan ayr deildir o,
O, Hakk'a nispetle denizdeki katreye benzer; nem gibi toprakta kalmamtr,
Kfirler, topraktaki neme benzerler; m'minlerse evike ummana gitmilerdir,
O, aslna ulap kavumutur; buysa u toprak yurdunda balanp kalmtr,
O, ebed hayta karlp birlemitir lmszlkle; buysa bir sed gibi u dnyya kaklmtr,
Ey solukda, bunun sonu gelmez; dn de gene sr hikyesini sylemeye bak,
e, gnle ait olan hereyin kavumak olduu, da ait olanlarnsa ayrlktan ibaret bulunduu anlalsn,
Da ait ne varsa, tm de fanidir; sende bky olan, Rabb'e mensup itir, gnldr,
nsann deeri, ie, gnle gredir; dtaki suret, tmden bezentidir,
uval, insanlar aldatabilir mi hi? nsanlar, uvaln iindeki buday ararlar,
5280, Sen, onlar gibi, o dnydansn da onun iin velleri sevmedesin,
Grne gre imdi Mslmansn ama, gerekte, dinlerin de tesindesin,
Ak ne m'mindir, ne kfir; bu ikisine o denize yol yok,
Suret nakslar, u toprak lemdedir; o dalgaya kar nak, su olur gider,
klarn kblesi sevgilidir; hakla btl seenden bakas aktan bir koku alamaz,
nk ayrd eden, aradaki fark grendir; taklitle din pdih olan deil,
Onun katnda iyiyle kt belirir; herkesin hlini grr o,
Zamanede vaktin sarrafdr; kalplar tanr, altndan ayrr,
Onun karsnda, ekinen kii, kt kii gibi olur mu hi; kalp akay geer aka yerine alr m o?
CXIX
nsan, ayrd edebilen, hakla btln, yalanla dorunun, kalpla geer akann arasn ayrd edebilen kiidir, Bu yzden
de, esenlik ona, Peygamber, M'min, anlayan,
ayrd eden kiidir buyurur, Kimde ayrd edi varsa, grnen naka aldanmaz; sarrafn, parann grnne, damgasna
aldanmay gibi, Hak erenleri de sarraftr; geer akay kalptan, hakk btldan seerler, bilirler, Evliyay vyorum ya;
halkn yolunu vuran eytan, bakalarn vmekten sana ne fayda dedi; beni o kulluktan alkoymak istedi, Hani
birisi, boyuna yrabbi derdi de eytan, niceyebir yrabbi diyeceksin, bir kerecik bile sana, buyur sesi gelmiyor dedi de o
yolcuyu yolundan alkodu; yllarca Allah'y antan, ona kulluktan kald, Zamanlar geti, sonra ona Allah'dan, Yrabbi
demeyi neden braktn diye ses geldi, Kul, bir kere bile buyur sesi gelmedi de ondan dedi, Yce Hak, O sesin yrabbi
demen, buyur demenin tpksyd; ben sana, yrabbi demen iin buyur demiyordum; i byle deilse neden bakalar
yrabbi demiyorlar buyurdu, Adam, kendine geldi de bu engellemenin eytan'dan olduunu anlad; tekrar ipin ucuna
yapt da yrabbi demeye koyuldu,
Mustafa, m'min ycedir buyurdu, nk onda dosdoru ayrdedi kaabiliyeti vardr,
5290, O tertemiz kii, anlayldr, ayrd edendir; grne aldr etmez,
Birinin grn Ay gibi gzel olsa, btn hnerleri bilse, Huyu - huu tatl, ho, ii - d incir
gibi tm tad olsa
Bil ki bu, m'mine deri gibi grnr, o grntlere kaplp da nerden yoldan kalacak o?
O, btn bunlardan geer de gnle bakar; gece - gndz o yola koyulur,
Bak, gr, boyuna Allah nruyladr; Ledn bilgisinden de haberdardr,
Kim akllysa, irde sahibiyse, onun katnda cismin deeri yoktur,
Onca, cisimlere itibr edilmez; katnda cisim, hapishanedir, karanlklardan ibarettir,
Tertemiz akl, bilgi ister; gnl, grne aldr bile etmez,
Hakk'a k olann cismi, kalb gibidir; nefsi dileyenin, nefse uyannsa ruhu nefis gibi,
5300, kn katnda Allah'dan zgesi cehennemdir; ona kavumaktan baka bir
istekle geen mr,yitmi - gitmitir,
Sevgilinin akna kaplmayan, zamanede helak olmu - bitmitir,
Onun kadehinden ien can, onun esirgeyi glgelerinde hereyden emindir,
Zamanede k olmayan, iin sonunda, kahrlara urar da yok olur,
Anlam olmayan suret, snveren imee benzer,
Anlamla dopdolu olan beden sahibinden fetva alrlar gnl ehli olanlarn hepsi,
Nasl olur da gizli eyler, bilinmez onca? Onun nuru, Allah'dandr,
Allah'dan birey gizlenebilir mi hi? Bunu, kr olandan bakas sylemez,
Yerde, gkte, Allah nurundan birey gizlenebilir mi? Kendine gel,
Onun gzlerindeki nur, Allah nurudur: hsl srlar, ona aikrdr,
5310, Gnl ehline, yaratlm da deme; nk onlar, ycelerin nicesinden de tededir,
O bln hkm srd yer, nakszdr, sretsizdir: tm can kesilmitir onlar,
Orda ne aa vardr, ne yukar; o bilgiye bu adlar, perdedir,
O neliksiz - niteliksiz yolun izi belirmez; her aalk kii, oraya nasl gitmeyi kurar?
Onlarn yollar, gecesiz, gndzsz, klktr hep: canlan, gnlleri, akla yanp yaklmadadr,
Ama bu yan, ziyan veren yan deil; yalnz llere ebedilik, ziyan verir mi?
Onlarn yanlar, mezarla dse, orada yzlerce gl bahesi biter,
alacak bir bahe, bir gllk olur da bahvansz, sebepsiz gller yetiir,
O gln kokusu, Zuhal yldzn da amtr; gk, o kokuyla sarho olmutur; dner - durur,
O gl, sonunda yok olan, mum gibi kendi yla eriyip giden gl deildir,
5320, Allah'dan var olan, rengi solmayan, kokusu bitmeyen gldr,
Hibir yapra topraa dklmez; gkler, onun gzelliine hayran olup kalmtr,
Yapra, herkese azktr: bunu anlatmaya kalkma, tut dilini,
Bylesi sr, nasl dile gelir de sylenir? Sus, bu sz syleme, yum azn,
Ben ki canla - gnlle bu yoldaym: ben ki Allah'n klarndanm;
Ben ki bu sevdada kendimden gemiim; artk bana, ne aalk var, ne ycelik,
Meydanda top gibi komadaym; evgenle her yana, her yreye yuvarlanmadaym,
Bana ne durak vardr, ne bir yer; ne bam var benim, ne elim, ne ayam,
Bu yryte bir kastm da yok; bu gl bahesinde tek olarak koup duruyorum,
Canla - gnlle gittiim yolun ne evveli var, ne sonu var,
5330, Varlm, tmden, onun yznden yklm; aklm, bu ie arp kalm,

Neden beni ykp yakp yakmada: neden her solukta arapsz sarho etmede beni?
Bu yorgun gnllden ne istiyor; ne diye boyuna nkteler sylemekte bana?
Onun ak pek akll; bense pek safm; saf adam, o arapla ne olmaz, ne hllere dmez?
Konuup durmam da ondan, benden deil; oynay, hareket edi, candan; bedenden deil,
nk sanatkr, candr, bedense ara; tene, boyuna candan gelir hl,
Kt kiilere gelen, hoa gitmez haller de neliksiz - niteliksiz tapdan gelir;
Ktye ktlk lyktr da ondan; iyi huylu olmayan, hordur hakyrdir,
d brak da ba z; yolu, perdesiz olarak gster bize,
nk eski toplumun szleri iyidir ama eridir, hataldr bizce,
5340, Ama hepsi de bunda mazur: nk onlar, bu eit yce szlerden de uzaktlar, bu eit yce
hallerden de,
Bizim yolumuzsa pek alacak bir yol, nelie de smyor, nitelie de; Ar'tan da yce, ferten
de, gklerden de,
Devran, devran olal bizim eimizi kimse grmemitir; bu ykk yerde ak defnesiyiz biz,
Ne mutlu o kiiye ki bize dost oldu; burnuna bu glden, bir kokudur, eriti,
Bil ki kokumuz, gzmzn ayndr; gz ak olan, kokumuzu ald gibi yzmz de grr,
Azck grnnce ad kokudur; iyice grnd m, gerek olarak bil ki ad yzdr,
Ama azla ok da birdir: bir tek inciyi, bilgisizlikle iki sayma,
Btn lem birdir, ikilik yok; sen, senliinden kurtulursan, sana da aka grnr bu,
Bu sz, srlarn da zdr: ne mutlu o gnle ki bununla esenleir,
yle bir yere eriir ki oraya kimsecikler eriemez; perdesiz olarak Allah, tecell eder ona,
5350, Szm, sdece sz sanma; nk hem keiftir bu sz, hem de Ledn bilgisinin z,
Harf zarfyla belirmededir ama gren kiiye pek deerlidir,
Bu sze, bu da herkesin sz gibi sz deyip geme; bu sz, o denizin gemileridir,
Bu szler, seni korkunun da, mdin de tesindeki yere gtrr,
klar, o eit taht, baht araya - aktara o yana doru koarlar,
Hepsi de nur denizinin dalgcdr; hepsi de basz - ayaksz oynar - durur,
Herbiri, esiz birer padiahtr; hepsi de Hak gibi eten - ortaktan da mnezzehtir, yaknlardan da,
Her iki lem de nrlaryla diridir; hibir ey yoktur ki onlara kul - kle olmasn,
Onlar anlatmak, harflere smaz, hani denizin bir kaba smad gibi,
klara yol - yordam yoktur; onlarn aklarnda sebep tozu bulunmaz,
5360, Renksizlikte renk arama; nk orda ne Rum lkesinin halk vardr, ne Zenci,
Gene ilk bahse dndm; eytan, pilimi - prtm nasl tezce ard, onu anlataym :
Dertle ba dnm bir halde kalmam iin erleri vmeme engel oldu,
Bir zaman o tuzakta aya bal kaldm; vgden de yumdum dudaklarm, tten de,
Derken Allah'dan ilham geldi; kendine gel dendi, bu ar pheden tez syrl;
Bu eit zanlara dmek, eytann vesvesesindendir; blis, insanlara dman deil mi ki?
Yola dp giden gereklerin yollarn vurandr; dostu dosttan ayrandr o,
Oul, iit, bu, una benzer: Bir yol eri, boyuna Allah'y anar dururdu,
Canla - gnlle, yrabbi demeyi vird edinmiti; ne gece, ne gndz, bir soluk bile susmaz, boyuna bu virdi tekrarlard,
eytan ona, a ahmak dedi, niceyebir bu ses, bu yanp yaklmak, bu lgnca kendinden gei?
5370, Dudaklarndan bunca yrabbi sesi kt hlde rabbinden hibir, buyur sesi gelmedi,
Yrabbi demen kabule geseydi Allah'dan da dileine karlk bir ses gelirdi,
Adam bu sz ondan duyunca sustu, donakald; ondaki cokunluk snverdi,
Bir zaman byle geti; derken anszn canndan Hakk'n hitabn duydu,
Ey beni arayan deniyordu ona, niin sustun, neden sylemiyorsun'?
Adam, boyuna dedi, usanmadan, incinmeden, yorulmadan pek ok yrabbi dedim;
Gece - gndz o sesle kotum, kimi uyank armadaydm, kimi uykuda,
Ne dedim, ne dedim? Benim iin uyku nerde? A Mevl, klara uyku nedir?
Derken birisi yeter bu amata, a arayan, ne kadar, ne vakte dek yrabbi diyeceksin dedi;
Hak'tan buyur sesi gelmedikten sonra, haber avuu gibi boyuna, ne vakte dek her yana koup duracaksn?
5380, Bu sz kulama gelince basmdaki sarholuk geti, mahmurluu kald,
Dilim seni anmaz oldu; nk unu anladm ,bildim ki arm kabule gemiyor,
Allah ona yle cevap verdi: Neden seni, beni anmaktan ayrlm grmedeyim?
Senin o yrabbi demen, benim sana, buyur dememin ta kendisi deil mi?
Haber avuunun ayandan g - kuvvet kesilir mi hi?
Senin yrabbi demen, benim buyruumla deil mi? O sz senin dudaklarndan,karan ben deil miyim?
Candan - gnlden, dilinle - damanla sana yrabbi dedirten, gece - gndz seni o zikre koan kim?
Bu, byle deilse neden bakalar, beni akllarna bile getirmiyorlar da sen anyorsun?
Hibir kimse, onlarn yrabbi dediklerini, yahut yolu - yordam kt kiilerin dua ettiklerini duymu mu?
Sen bu arya koulmutun; ne diye ters grnd sana bu?
Ters olan ey, beni anmay brakman, mrn yele vermendir,
5390, ster gkte olsun, ister yeryznde, eytan'n vesvesesi byle olur ite,
Cennette Adem'i aldatp yememesi buyurulan meyvay ona yediren o deil mi?
O aalk kpek, bir tanecik buday iin onu cennetten hemencecik kartmad m?
O lanetlenmi, ekinen kiilerin yollarn vurur; bylece de bu al - verile onlar aldatr,
Vesvese verenlerin hepsi de onun ordusudur; hepsi de onun ansyla - argacyla rlp dokunmutur,
O, adet padiahtr, brlerinin hepsi de ordu; o cana benzer, brleriyse bedendir sanki,
blis nasl da onlara musallat olur; kimdir ondan kendisini kurtarabilen?
Bu sebepledir ki ihls sahipleri tehlikededir; nk onlarn, din matahndan altnlar, gmleri
vardr,
Hrszdan zenginler korkarlar; onun iin de boyuna tetik dururlar,
Mflis ne diye hrszlardan korksun? Zti kesesi de bo, daarc da,
5400, Hatt mflis, hrszlar da soyar; kpek gibi onlardan ekmeini kapar,
Bunun baka eit anlatl, aklan da vardr ki anlatsam akllar da yiter - gider, fikirler de,
Ama bununla oyalanrsam anlatmak istediklerim kalr,
Artk bil ki temiz kiileri vmek pek iyi, pek gzel bireydir; sen o yoldan kalma,
Allah vellerini vyorsun ya, onlar kendinden ayr da sanma,
Bil ki o v, kendini de vtr; nk gnl birlii, ikilikten uzaktr,

Deil mi ki anyorsun, anlrsn; kret de boyuna kredilsin sana,

O andn ad var ya; phesiz olarak bil ki osun sen,
Ate atele artmaz m? Su da suyla artar, rmak olup akar,
Daha da fazlalat m, deniz kesilir; duman da younlat m gk olmuyor mu?
5410, Oluyor ama bu da cinsiyle oluyor; odunun klhanda ate kesilmesi gibi,
Cinsinden bakasyla olmaz bu: suyla ate, sner - gider,
Katreler birike - birike sel olur, akar, denize gider,
nk onlar, birbirlerinin cinsidirler; halleri de oaldka daha ho olur,
Birbirine karrlar; birikip hayat bulurlar; koca bir rmak hline gelirler,
Bu bulumak, onlar lmden emn eder; saydan kurtulurlar, birlie ererler,
Hepsi de yol kesicilerden kap kurtulur; umman kalesine snp esenlie erer,
Ama onlar ate, toprak, yel yeseydi, hepsi de kurur, yok olur - giderdi,
Katre, gnein klcndan nasl kurtulabilir? Ancak br katrelerle birleince glenir;
Bu arkadalkla o eit yol kesenlerden kurtulur da usuz - bucaksz denize kavuur,
5420, Canlar da katreler gibi bil; dnyyla oyalanmaksa hin yol kesicilere benzer,
Hepsinin mr, bu oyalanmakla geer de zevali olmayan Allah'dan uzak kalrlar,
Dn de gene o hikyeyi syle: syle de dinleyen hisse alsn,
Allah vellerinin kssalarn anlat: onlarla bulumay canla gnlle ara,
CXX
Her vel, nce bir katreydi; gerekliin; sevginin okluu, Allah'y dilemenin, sevmenin sonsuzluu yznden,
sonunda bir deniz oldu, Demek ki her veli, bir denizdir ki ucu - buca yok, Bu denizdekilerin her bireri de Hakk'n
ulu mu, ulu, rahmetle dolu denizinde birer dalgaya benzer, Denizdeki dalgalar da derece bakmndan
deiiktir, Allah bizi aziz srryla kutlasn, Mevln'nn dalgas, btn dalgalardan uludur, daha ndedir; kimin himmeti
yceyse o,
daha ulu olur; daha ne geer,
Her vel, nce denizi arayan bir katreyken sonra Hakk'n ltfuyla bir deniz kesilmitir,
Testiye benzeyen bedeninde derya kesilmi, alt - st olmayan en yce bir mertebeye amtr,
Her velnin, kendine lyk bir dura vardr; kerametleri de kendine, mertebesine
uygundur,
Denizlerden maksat, duraklardr; herbirinin de onca kerametleri vardr,
Her denizin kerameti, dalga gibi kabarr; blk - blk ba gsterir, ycelere aar,
O denizler de Allah denizinden dalgalar gibi belirmededir,
5430, O dalgalar, denizden ayr deildir; s ile Meryem gibi denizle beraberdir, biledir,
Deniz, onu ycelere adrp sasa da dalga, nerden denizden ayr olacak?
Ayr grnse bile bil ki o bir tek canda ikilik olamaz,
Ummansa denizlerin badr; kim ona dalar, garkolursa umman kesilir,
Kimde himmet varsa onu arar; ucu - buca olmayan ummana gider,
Btn bu denizler, Allah denizinden, dalgalar gibi coup kabarm, ycelere ba ekmitir,
Ama birbirinden de farkldr onlar: bunun coup kpr, brn amaktadr,
Biri orta, br daha yce; bryse ortann altnda, aa bir derecede,
Hepsinin de ba, stn Mevln'dr; onun, can denizinden kabaran dalgas, daha gl kabarp comada,
Onun ulu mu, ulu dalgasna kar br dalgalar, gnee kar mum gibi esersiz kalmada,
5440, Dnyya Mevlna gibisi; gizli - ak gelmemitir: Mevlna gibisi, onun benzeri yoktur,
O yce padiah, kutuplarn kutbuydu: ona btn srlar akt
Hibir ey, ondan gizli deildi: o sultan, haslarn da hasyd,
Bu kitapta o anlatlmaktadr ama ona nispetle gene de gdk kalmadadr, ciz olmadadr bu kitap,
Onun vgs nerden dile sacak, sze gelecek? Deniz, oluktan aktlabilir mi?
Onlarn hepsi de ona kul olmakla vnr: tm akl, onun himmetine mazhar olmutur,
lmszlk aleminin ulular, ona hayran olmulardr; hepsinin de dkkn - tezgh, onun
yznden yklp gitmitir,
Hepsi de onun akyla darna - duman olmu, hepsi de kendisini tehlikelere atmtr,
Hepsi de onun gamyla, ne olursa olsun demi, dnini de, dnysn da yele vermitir,
Sekin, gzde zahitler, onun akyla meyhaneci kesilmilerdir
5450, Ama zmden ekilmi arapla deil, ad Tertemiz olan arapla sarho olmulardr;
Orulularn hepsi, o manev arab imeye koyulmular, zikir yerine iirokumaya dmlerdir;
Ama geici akn sylettii iiri deil, srrn da z - zeti olan iiri:
Grn iir, zyse tefsr, Allah yolunu en iyi anlat,
Cennet dncesinden de gemilerdir, cehennem dncesinden de: onlarda ne srat korkusu kalmtr, ne berzah
endesi,
Sfcesine eldeki vaktin pein akasn almlar, veresiyeyi halka dkp samlardr,
Gerek bir grle, tam bir ayrd edile hereyi brakmlar, Allah akn semilerdir,
Onlar, Allah'ya ihlslaryla, yeyip imeden da gibi semirmilerdir, hlasn ta kendisi olmular, hatt
daha da ileri gitmiler, tm akl delilik perdesiyle gizlemilerdir,
Dnin nakn deil, cann bulmular, dnin can olmular, gnl sahipleri katnda sekin bir
mertebeye ulamlardr,
5460, Can suyunun yznden tozu, er-p gidermiler, sonradan olma eylerin
dedi-kodusundan arnmlardr,
Ak bilgisini dilsiz sylerler; can yolunda azsz bahsederler, Mevln, ird eden bir eyhti; onun irdiyle mrid de
kolayca yceldi, ird sahibi oldu,
Soluu kutbuydu, yomluydu: onun her mrdi, Zn - Nn'u da gemiti, Attr'a benzeyen, Sen'ye dnen
yzlerce kii, onun tarafndan seilen kiinin kokusunu bile alamamt,
CXXI
Gerek mrid, eyhin Allah'yla olan hllerini, ona yaknln, hem zahirde, hem btnda elde eden, eyhin
makamlarna eren kiidir; grnte, makaam dolaysiyle ona mrd derler ama gerekte o, eyhtir; bu , eit
mrdi, gemi erenlerden stn tutarz; ama eyhin yolunu gerek olarak tutmayan, o yola gitmeyen, arayta gevek
davranan, zahmetlerden kanan, tembellik eden, kendini tmden Hakk'a feda etmeyen nefis dileklerinin boynunu

vurmayan, savata nefsini ldrmeyen, hayvanlk sfatlar, meleklik sfatlarndan stn olan ve melek sfatlar alt
olan naks mrdi deil, Bu eit kiiye de ad bakmndan mrd derler ama bu, sahibi olmayan bir addr ancak;
anlayver,
Bu, inad edip' eyhin yolundan sapan, nasipsiz, eyhten haberi bile olmayan mrd deildir,
Bu eit mrd, tahttan, bahttan hibir ey duymamtr; ham bir halde kalakalmtr,
Byle bir iten - gten, byle bir yce mertebeden, ancak bir masaldr,
duymu, eekliini yeter bulmutur o kii,
Bylesi mrd, filan gn padiah yle buyurdu; Hak yolunu bize aka gsterdi;
Filan bahede beraberce ne ho da gezip tozduk; t tohumunu canmza ektik;
5470, A, tutmac yedik, herbirerimiz, ondan yzlerce nmet derdik, devirdik;
Filan evde geceleyin beraberdik; gndze dek bir soluk bile dinlenmedik, uyumadk;
Kimi oynadk, kimi el rptk; kimi de padiahtan bilgi belledik, szler dinledik der;
Bu eit laflar eder; o, padiahn tmden grnne kaplmtr, srrndan, tertemiz ztndan
haberi bile yoktur,
Ondan, ancak bo laflar kapmtr; bu eit kiiler, bu yzden srpyp kalmlardr,
Ama onlar, eyhten feyzaldk, onun tertemiz arabn itik sanrlar,
Szn tadna dalarlar; sanrlar ki tortusuz, ar - duru arap budur,
Onlarn szlerindeki hararet, yle bir yola gtrr ki onlar, Allah'a kavumaktan kalrlar,
Yalnz sz, bil ki meyva vermez; ba vermeyen kii, geree ermez,
Bu yol, lmek yoludur, sylemek yolu deil; ldn m, sevgiliye kavutun,
5480, Dnyda hi kimse, birinin ekmek demekle doyduunu duymamtr,
Hi birinin, arabn adyla sarho olduunu, yahut szp ykldn grdn m?
Dvara eit - eit aa, yaprak, meyva resimleri yaparlar,
Ama duvardaki resim glge salar m; yahut birisi o aa resminden odun toplamaya kalkr m?
Yahut birisi ondan meyva devrebilir mi? yahut da birisi, glgesinin altnda oturabilir mi?
Halsiz sz de byle bil; ondan birey elde edilemez, o yana gitme,
Sana verebilecei ey ancak udur: Anlar bilirsin ki zemnede yle bir kii vardr ki,
Syledii szler tamamiyle hlidir, hatta hli szlerinden de stndr,
Sylediinin yzlerce mislidir; ne mutlu o cana ki onun peine der, onun izini izler,
Ama onun hlini szle nasl syleyeyim; bu, nasl belirir sana?
5490, Bir lem, bir uvaln iine sarsa onun hli de sze sar,
Sz yoluyla onu anlayamazsn; denizi bir testi sudan idrk edemezsin,
Hl, szle anlalabilseydi gnlden phe kiri - pas arnrd,
Ama hle shib olan, szle, phe yok ki buluma ehrine eriebilir,
Hani dvardaki resimlerden aalar, meyvalar anlalr ya, onun gibi,
nk her resmin bir asl vardr: birinin; bireyin resmidir o; hi kimse, ayrlk olmadan bulumay gremez,
Hakykatsiz mecaz olur mu: zora dmeden yalvarlr m?
Kalp aka, geer akaya, sen dorusun, bense yanlm, hibir ie yaramam diye tank olur,
Ak derdi yoldan olursa padiah olursun, dert de ordun olur,
lmszlk leminde tek padiah olur, hkm yrtrsn; ak beyi oldun mu nerden leceksin?
5500, Meydandan topu kaptn m, bil ki artk btn varlk sensin, senden ibaret,
Ona akla mrd olan, onun yardmyla Hak yolunu at - gitti,
Melek gibi ge yceldi; Hakk'a canla - gnlle, ben seninim dedi,
Onlarn biri Hsmeddn'di ki yakyn ehlinin uyduu er olmutu,
Ondan nce padiahlar, btn velleri mertebe bakmndan gemi olanlar,
Bundan nce anlattk: az - ok, bu hususta sylenecek szler,anlata da smaz zti,
Onlarn yaratllarn, huylarn syledik,
onlardan grdklerimizi hi gizlemedik,
Bizce mrd onlardr, ruhlara nur saarlar onlar,
Onlarn yollarn tutmayan mrd, nerden onlar gibi eyhe makbul olacak?
Yollarn tutmayan, boyuna bedenlerinin isteini arar; bylesi kii nerden can
mlkne koup erecek?
5510, Bedenini besleyen hayvan olur; cann gelitirendir insan olan, Uykuyla, yemekle - imekle
diri olan, beden eeine canla kul olur - gider,
Hazr grr, ona aldanr: ocuk gibi oyunla sevinir,
Gaflete der de tuzaktan yem devirmeye kalkr; peini veresiyeden iyi sanr,
Ahmaktr, pek aklszdr o: ak yolcularnn kapsndan kovulur,
Allah'y arayann bedeni de terketmesi gerektir, can da,
kisini de yele vermedike Allah'ya eremez, varlndan kurtulamaz,
lmedike nerden dirilecek de iki lemde de ak gibi ebed olacak?
Ama lrse bey olur, ba kesilir, melekler gibi Hakk'a vaiz tutar,
Bedense tmden can olur: adsa ad sahibi kesilir,
5520, Buysa, batan baa o olur: kfrse bundan byle dindir artk,
Bakr, iksirle altn olmuyor mu: katreler, deniz yznden inci olmuyor mu?
Allah en, phe yok ki Allah'dan sz syler: onun gnl, Hak'tan gayrisini nerden arayacak'?
Hak'tan geldi, gene Hakk'a gider o: dalga, denizden baka yere yz tutar m hi
Karde, beni hor grme: gl bahesi tikenden bitmiyor mu ki?
Bedenim tikendir, akmsa gl gibi: ak ehriyim ben; dnysa sanki kpr,
Var olan hep biziz: bu cihansa hi mi, hi: bil ki bizden bakas hitir, hiliktir,
Dnynn gzellii, gzelliimizin aksidir: varlk da parlakl, gzellii bizden kazand, mekn da,
Cisimlerin parlakl, gzellii, candan deil mi: ienin, kadehin kzll, araptan deil mi?
Cansz bedeni, dnydakiler, onun kokusundan, kurtulsunlar diye kabre gmerler,
5530, Duygu, can gremez: ama gene de onun yznden tazedir, gzeldir, gze grnr,
Alem de cann tedbiriyle, re'yiyle her solukta zenip bezenmez mi?
Dny, bir padiah yznden onarlr: lem halknn gnl, onun adaletiyle neelenir,
Bu sfatlar, hayvan ruhun sfatlardr: oysa lmden sonra yok olur - gider,
Vahye, ilhama mazhar olan ruhsa Allah nadr: bundan yzbinlerce, milyonlarca daha stndr,
Yok olup giden ruh byle olursa, ebed olan ruh nice olur, bak da gr artk,
O nur, ne doudandr, ne batdan: iki lem de onunla onarlmtr,

Gk de onunla diridir, yer de: gne, onun bayla parlar, k verir,

Gk, Ay, yldzlar, onun yznden dnerler: onun ileri yznden halkn ba dnmtr,
u hlde delille de, anlatla da apak belli ki dnynn can, vellerdir,
5540, Gk, insanlarn bedenlerinin stnde: gk dilenen, istenen: insanlarn bedenleriyse onu
dileyen, isteyen,
Bunun aksine erenlerin nhlar,binlerce leme, binlerce ge hkim: melekler bile onlara gpta etmekte,
Gkler, onlarn buyruuyla dnyor: istemezlerse onlar drverirler onlar,
Onlarn hereye gleri yeter: derviler hkimdirler, Allah naipleridir onlar,
Suretleri kcektir, arktr ama canlar byktn ycedir,
Gne, bir zerrede gizlenmitir: deniz, bir katrede yrr - gider,
Yzlerce deniz de senin kck iki gznn nuruna smyor mu?
Apar nur, o kck yerde coup dalgalanmada,
Dalgalan ge ycelmede, dalar, ovalar, lleri kaplamada,
A bilgili er, denize benzeyen o nur, senin kck gzne sarsa
5550, Rabb'in inyetiyle denizlerin, bu kalba smasna alr m ki?
CXXII
Evliya ve onlarn iyzdeki saltanatlar, neliksiz -niteliksiz ruhlarnn gzellii, duygu gznden gizlidir; o
saltanatn, o gzelliin, grnen eyler gibi bedeni, ekli yoktur, gizli kalmtr; lemin grnteki varl, onlarn
iyzdeki lemlerinden bir zerredir, nk bu grnen dny, duyguyla anlalr, pek korkun, pek byk ve
gzel grnr ama onlarn i lemlerinden bir zerre, duyguyla bilinip grnseydi, lem, kck, hor - hakyr
grnrd, Netekim, akl, duyguyla bilinseydi, gzle grnseydi, aydn gne, geceden daha karanlk
grnrd; ahmaklk, duyguyla anlalsayd, karanlk gece, gndzden daha aydn grnrd demilerdir,
nsan, suretten ve anlamdan, eytan ve Rahman sfatlardan meydana gelmitir; soluktan sulua, iinden,
cennet hurileri, cehennem eytanlar ba karr, yz gsterir; bylece de hangi damar, hangi sfat st olursa,
hangi suret, ona daha uygunsa insan, ona rabet eder de kblesi, sevgilisi o olur hsl sonunda onun tpks kesilir de
onunla kopuur,
Evliyann nuru belirseydi gk de rezil olur - giderdi, yer de,
Gkle yer pek kk, pek nemsiz bir hle gelir, hamur anandaki kla dnerdi,
Demilerdir ki: Akl grnseydi, gkteki gne, gece gibi simsiyah olurdu,
O tertemiz, gzel mi gzel nurun karsnda pek kara, pek youn grnrd,
Ahmaklk da beden gibi grnseydi, ona kar gece, gndze dnerdi,
O denizin karsnda da gkle yer, bir kpk gibi kck, nemsiz bir hl alrd,
Duygu gzyle anlama bakmaya kalkma; Hak'ta mahvol da dvadan ge,
Can yoluna canla gidilebilir; o yola bedenle gidilebilir mi hi?
Bil ki anlam lkesinin ne sonu vardr, ne snr; grn, ona hem perdedir, hem engel,
5560, Anlam kanadn a, ayakla yrmeyi brak: yerden - yurttan vazge, yersizlii ara da,
Anlam yzn gr; hayalden, dvadan vazge - gitsin,
Anlam, gkteki gnee benzer; sretse lker yldz gibi hordur - hakyrdr,
yice bak, ikisi de sende; a stn er, dikkat et bakalm, hangisi daha iyi?
Bilginler gibi daha iyi olan se de bana buyruk kesilenler gibi kt bir hlde kalma,
Sen buna sahipken ne diye haberin yok; mrn ne diye karlksz veriyorsun?
Kendini bil, nesin sen? Hor bir hlde oturup kalma, pek ycesin sen,
Allah nuru, senin vcdundadr; ne mutlu o kiiye ki Allah nurunu arar;
Pek ltif olduundan gizlidir o nur ama kendinin o nur olduunu gene grr,
Kendini iyice tanyan kii, phe yok ki Tann'y da tanmtr,
5570, eytana doru koa koa - gidersen, gerekte, phe yok ki osun sen,
Aksine, Rahmn' dilersen, iin sonunda yerin - yurdun, Allah'nm rzldr,
Her soluunda, iinden, kimi yce bir suret grnmededir, kimi aalk bir suret,
Kimi melek grnmededir, kimi eytan,, eit - eit, kimi ondan bir tecell var sende, kimi bundan,
Hangisini seersen, sonunda onunla hasredilirsin,
Hak sana isyan yolunu da aka gstermitir, itaat, ibdet yolunu da,
stersen cennet ehlinin nurlu yoluna git; istersen cehennem ehlinin ate yoluna,
Deil mi ki aslnda, seilmi ak yolunu tutacak g - kuvvet yok sende,
Gnl ehlinin eteine yap da sana, lmszlk saraynn kapsna varan yolu gstersin,
Arksan kuvvet versin sana; zayfsan, onunla geli, 5580, Sana gz versin de gresin; seni, kitapsz std etsin,
Onun bak phe yok ki kimyadr; onunla altn olursun, aybn kusurun kalmaz,
Kendi durana doru gtrr seni, perdesiz olarak dostun yzne gsterir sana,
Onun sohbetini se de o sohbetle hasta gnln sala esenlie kavusun,
CXXHI
eyhin vesile olmas, klavuzluk etmesi, mutlaka lzmdr; eyhsiz Hakk'a erimeye imkn yoktur, Olsayd yce Hak,
peygamberleri, eyhleri gndermezdi, Pek ndir olarak eyhsiz yetien de vardr ama eyhle yetien, daha olgun
olur, Bunun delili de udur: Birisi hergn, krk kere yce Allah'nn tecellsine mazhar olurdu, sarholukla da hlini
halka sylerdi, Olgun biri ona, ersen dedi, bir kere de Byezde git de onu gr, O, ben Byezd'in Allahsnn
tecellisine gnde krk kere mazhar olmadaym, ne diyegidecekmiim diye cevap verdi, Bu olay uzad,
sonunda adam Byezd'in yanma gitti, Byezd'e bu malm oldu, Korkun bir ormandayd Byezid; ormandan kp
adam karlad, Adam Byezd'i grnce dayanamad; hemencecik oluverdi, nk o, Allah tecellsine,
kendi gc kadarnca mazhar olmadayd; Byezd'n gcne durana gre tecelliye mazhar olunca hemen can
verdi, Ormandan maksat, Byezd'in dncesi ve bilgisidir, O arayan kii, kendi durandan kmasayd, yzbin
yl geerdi de gene onun yceliine, onun mertebesine eriemezdi, nsanlarla, onlarn akllar mikdrnca
konuun, kendi aklnz mikdrnca deil hkmnce By e z d , o a ray a n d il ey e n k i in i n g r eb i l m e si ,
anlayabilmesi iin kendi durandan indi,
eyhle sohbet, nafile ibdetlerden yedir: onun zahmetinde bile rahmetler gizlidir,
Bilginin, ibdetin srr da onun yardmdr; onun ba denizdir, senin almansa testi,
eyhin bak, cennetler, bilgi ve tany elbiseleri giydirir plak kiiye",
Karada ltfeder, ihsanda bulunur; denizden inciler karr da balar,

Gz Allah nuruyla bakar, grr: hari, Allah Sr'uyla neir izhr eder,
Tertemiz gnl, Allah aracdr; o ara, ltfuyla senden grnse de onundur,
5590, Dnyda, velnin bedeninden meydana gelen i, yceler ycesi Rabb'inin emr
lemindendir,
Aaln da, yceliin de yaratcs birdir: odur zaman iinde bulan isteyici,
eyhin bak, iki gz de aar; iki lemi yaratann tecellsine mazhar eder seni,
Senin ondan, her solukta elde ettiini bir kii, yllarca urasa elde edemez,
Klavuzsuz giden, yol yitirmitir; kumandan olmayan ordu, bir i yapamaz,
Klavuzsuz yol alan, nefis perdesini yrtan kii pek az bulunur,
Ama tuzaktan kurtulan o kii de u pikinlie kar gene hamdr,
Nerde bahvann diktii aa, nerde kendi kendine biten aa;
Bunun meyvas acdr, brnn tatl; bu korua benzer, bryse olmu incire,
eyhsiz giden de iyidir ama eyhle yol alan, ondan daha da iyi,
5600, Burda u hikyeyi dinle de ondan yeni bir srra ula,
Birisi, sarholukla halka dedi ki: Bedenimle u aalk yerdeyim ama,
Canm gkten de yce; nk* boyuna Halc'la bulumada,
Snklar onaran Allah, her gn, geceye dek tam krk kere bana tecell ediyor,
Allah srrndan haberdr olan biri orta, gzellikle dedi ki:
Bir kerecik de Byezd'e git de onu gpr, bylece de Allah'ya ulaanlar katnda seilmi erenlerden ol,
Adam inkr etti de ge bu szden dedi; ben perdesiz olarak Hakk' grmedeyim,
Allah'ya ulamm, sen ne sylyorsun? Benim iim tamamlanm, ne aryorsun benden?
O kii, tekrar ona cevap verip sen dedi, eyh Byezd'in yanna ko;
Azizim, bir kerecik onun yzn grmen, daha da iyidir sana; akln bana al;
5610, dm tut da haberdar ol; bu, Allah tecellsine krk kere mazhar olmandan yedir,
Aralarndaki bu konuma uzad; nihayet o adam niyaz yoluna ekmeyi baard,
Adam, canla - bala onun szn kabul etti; Byezd'in bulunduu yere doru yola dt,
Byezd, bir ormandayd; Allah'yla dost olmutu, onunla dp kalkyordu,
O adamn hli; kendisine malm oldu; gz gren kiiden birey gizlenebilir mi?
O eyh, ormana yaklanca esiz Byezd, o tek er, ormandan kt,
nk onun hlindeki zayfl, ormana giremeyeceini biliyordu,
Arslanlarla dolu olan yle bir ormana bir tilki girebilir de orda dolaabilir mi hi?
O arayan kiinin helak olmamas iin ormandan kmas gerekti,
Ormandan kp yzn gsterince, konuup grmeye vakit kalmad;
5620, eyh ona bir bakt; bakar bakmaz da o adam dayanamad, hemen can verdi,
O dileyen er ld, cansz bir hlde yere serildi; evi ykld, yknty da sel gtrd,
Byezd'i grecek gc yoktu onun; seher vaktinin harareti, kuluk ana benzer mi?
Ona da Hak tecell ediyordu ama, gc ne denliyse o denli tecell ediyordu,
Byezd'in gc kadar tecell edince, Turda gibi tecell nuruyla yarlp paraland;
O da gibi zerre - zerre oldu; ondan ne bir renk kald, ne bir koku,
yle bir lmle yeniden dirildi; hem de muradna ererek ebed hayta kavutu,
Halk da Allah tecellsine erer ama veller gibi nerden erecek?
Sonra her seilmi vel de Allah tecellsine, manev yaknl kadar erer,
Mustafa, Cebril-i Emn'e Hak yolunda e olmad m?
5630, Ama Mi'rac gecesi, Ar'n tesinde, hibir eyin bulunmad yerde, aralarnda iki yay kadar, belki de daha yakn
bir mesafe kalnca,
Cebrail orada kald: Ahmed ona, beri gel:
Beni bu yana sen, armadn m: ne engel var, niin yoldan kaldn?
Bu yolda eliydin bana: neden geri kaldn, syle bana, ne oldun deyince,
Cebrail, a benim canm dedi, benim gidebileceim snr buras: duram buras benim, burdan ileriye
gidemem,
Bir parmak ucu ileriye ayak basarsam yanarm: bu sz eksiksiz, fazlasz kabul et,
Bundan sonra gitmek sana der: nk tmden can oldun, bedenin kalmad
Her vel Allah tecellsine mazhar olur ama bu mazhariyet birbirinden ok stndr,
Anlamak iin Kur'n'dan Bzlarn dereceler bakmndan bzlarna stn ettik, ycelttik
yetini oku,
Byezd'in nuruyla len, aradn lmnden sonra buldu,
5640, Cann - ban eyhine veren, lmszlk leminde ycelir, ba kesilir,
Byezd'in orman, ruhan ormand: arslanla, kurtla, hayvanla dolu orman deil,
Ormandan maksat, bilgileridir onun; o orman aalarnn dallan, yapraklar, meyvalar, daim diri
olan Allah'dan yeerip geliir,
Oturup kendi dncesine dalsayd, akln aya m basabilirdi o ormana?
Kendi hallerinden kt da dileyen, onunla uzlaabilsin diye,
Dileyenin hlince sz syledi: kendini, onun tahamml edebilecei nikdarca ona gsterdi,
Btn bu ihtiyatlara riyet ettii hlde gene de o kii takat getiremedi:
Hemencecik yok oldu, can verdi; pilisini - prtsn sevgilinin diyarna tad,
Onun deerince grnd ama adamcaz dayanamad: o arabn bir
yudumcuuna tahamml edemedi,
nk o gzelim arabn bir yudumcaaz, yz testi, yz kp araptan daha
fazla tesr eder,
5650, O arabn bir yudumcaz bile bu kadar tesr ederse artk sen, azn azmsavp da hor grme,
Ormana bir zerrecik ate dse, aalarn ne kklerini, kor, ne dallarn - yapraklarn,
Bir zerre, bir lemi yok ederse, aldanp da onu hor grmeye, kmsemeye kalkma.
Deinilen ta yz batman arlnda olsa, bir dirhem arlndaki l'l, deer bakmndan, ondan ardr,
Yce kiiler, az bile olsalar ok saylrlar;aalk kiiler,ok olsalar da ne kar, deerleri nedir ki?
Grnte da gibi byk, iri, sarp kayalar vardr ki
Kck bir l'l, onlardan stndr, deerlidir; ona kar byklkleri grnmez bile,
u hlde bn kiiler gibi grne kaplma; can gzn a da gr, anla,
Velden doan birka szceiz, binlerce hitaptan stndr,
Yllarca sz duysan, onun vaazndan duyduklarna bir sz bile katamazsn,

5660, O, azack sz syler ama gizli srr aar sana: onun o az sznn biri bile, br szlerden yedir,
Demek ki ok olan budur, sz bakmndan ok olan deil: asl bu sz pek ok grnmededir, pek deerlidir,
Anlam leminde de bu byledir; az, oktur da ok, azdr,
Bir adamda, yle bir hl vardr ki gece - gndz, tenhda, kalabalkta o adam, hep o hldedir,
Birisi de iki gnde, gnde bir ak ateine der, yanar - erir,
Geri bu azdr, oysa ok, ama sen deerine bak da saydan vazge,
Seni bir tiken bo\ona dalaa, yahut bir kedi trmalayp yaralasa,
Bir defck da ylan soksa, bu, brnden pek stn, pek fazla bireydir,
Ylann sokmas azdr ama ok saylr; tikenin dalamas oktur ama buna gre nemsizdir,
Kfir, canla - bala ibdet etse, bir nn bile namazsz geirmese,
5670, M'minin arada bir ibdeti, Allah'yi ans, Allah katnda, kfirin ibdetinden yedir,
Bu, bir rnektir, onun dengi deil: bunu bil de bu rnekle brn de anla,
Vellere de byle bak, onlar da byle gr; gzn a, bu hususta arma,
Az birey, bire nispetle pek oktur; tikenin dalamas, ylann sokmasna kar hibirey saylmaz,
Allah has olan velnin bir duas, binlerce duadan daha deerlidir,
Szde beliren bu fark, sz bakmndan deil, hl bakmndandr,
Sz, hlden doar; han yelden ovann tozumas gibi,
Suretlerde grdn her ayrlk; iyice dikkat edersen grrsnki anlamdan belirmektedir,
Denize benzeyen szsz hllere gelince: Onlar, Abdl'in gnllerinde gizlidir,
Hepsi de gzeldir, dengelidir ama deerleri birbirinden stn
5680, Herbirinin ayr bir dura vardr: biri bal gibidir, br eker gibi,
Biri gnee benzer, br Ay'a; biri buyruk yrtr sanki, bryse asker,
Birinden sana bir hl gelir ki brnden, yzyllar geer de o hli bulamazsn,
Bu, seni bir bakta grr bir hle getirir; istersen anadan doma kr ol,
O, gznn arsn illa iyiletirir; buysa sana, ilsz iki gz balar,
Bu, hasta bedenden illeti giderir; oysa Sr furlm gibi ly diriltir,
O, kaabiliyeti olanlar illa iyiletirir; buysa kaabiliyeti olmayanlara bile yz can verir,
Mmkn olan herey, onun elinden gelir; buysa mmkn olmayan bile kolayca yapverir,
O, dilediini yapar; Mesh gibi lye can balar,
Ama bu, pek ndirdir, az bulunur; bunu yapan, vellere, kutuplara kble
kesilmitir,
5690, Bu kudret, Tebriz'li ems'te vard;ondan bakalar, bu eit yardmda bulunamad,
Ey midini kesmi kii, beri gel, suu, hatay hi dnme,
O, seni btn sulardan artr; ihrama brndrmeden hac sevab verir sana,
Bunu iyice bil ki arlk - duruluk dnysnda Allah velleri, Allah halan
Vardr ki aralarnda, ululuk bakmndan, batyla dou kadar fark var,
Biri Sleyman'dr, br karncaya benzer; bu lker yldzdr, bryse gne,
Akln kullanrsan bunun saysz rnekleri vardr,
Geri kalanlarn da bununla kyasla; yalnz skylik edeni hep bir bil,
Canszlarda da bu mertebeler var; biri deerce stn, br aa,
Toprakla ta, bakrdan oktur; bakr da gmten, altndan ok,
5700, Gm de altndan, altn, l'ldan, inciden fazla,
Daha az olan, deerce daha fazla; sen anlama bak, suretlerden ge,
Deerce stn olan az ara; deersiz ou brak,
Akll biriyle bir soluk konumak, bilgisizle yzyl konumaktan ye,
ncinin crmi kcktr ama o, binlerce bykten stndr,
Para - pul, sayca ok olsa bile inciye kar deersizdir,
Evliyann mertebelerini de byle bil; altnla mercan gibi hani,
Bu szler de ndirdir, bulunmaz szlerdir; bunlara hi kimsecik, ne son buldu, ne bitim,
CXXIV
Bz veller nldrler, tannrlar, bzlarysa gizli, Gizli olanlarn mertebeleri, bilinenlerden stndr, Bunun iindir
ki byk veliler dima o gizli erenlerden birini bulmak isterler, Peygamberlerde de bu istek vardr, Musa ve Hzr'n
hikyesi, Kur'n'da anlmtr; ikisine de selm olsun, Mustaf'nn, selm ona, gerek bir surette, akla Ah,
kardelerimle bulusam demesi, yalvararak yce Hak'tan bunu istemesi, Yce Hakk'n, haslarndan biri sana
gelecek buyurmas, Selm olsun, Mustfa'nn bunu, Allah ondan raz olsun, Ayie'ye, Allah haslarndan biri kapmza
gelecek evde bulunmayabilirim; onu arla, gnln al, ben gelinceye dek evde konuk et; bu, ona g gelirse, bunu
kabul etmezse, hi olmazsa, ne kadar mmknse, o derecede, onun eklini, kyafetini belle de geldiim zaman
bana anlat; nk onlarn ekillerini, klklarn duymakta da byk fayda var buyurmas,
Orta derecede bulunan veller mehurdur; tek, esiz vellerse gizlidir,
Onlarn koruyucusu, Allah gayretidir; o yzden de gzlerden gizlidir onlar,
5710, Hibir eyh yoktur ki onlarla bulumay istemesin Allah'dan,
Allah, bu istek karsnda, isteyene binlerce bata bulunur da buna dir bir istekle dudaklarn ama buyurur,
Der ki: Benim gzellerimi kimse gremez; grrse de o solukta yok olur - gider,
Kullarn sevdikleri gzeller, yaratlm kimselerdir; birka gnceiz iin geici sevgililerdir;
yle olduu hlde klar, onlar gizlerler; herkesin, onlarn yzlerini grmesini istemezler,
Geici akta bile kskanlk olursa artk ey bilen kii, sen brn bununla kyasla da,
Allah'nn gayreti nicedir; kendi gzelini nasl gizler anla,
Muhammed, peygamberlerin padiah, kutlu, halk doru yola gtren, yollara klavuzluk eden deil myd?
Ayie'ye dedi ki: Ben Allah hassyla bulumak iin dua ettim;
Bir hayli yalvarp yakardktan sonra Allah duam kabul etti,
5720, Has kulum buyurdu, ltfedip kapma gelecek diye vaatte bulundu,
Olur ya, ben burda bulunmam, sen onun hlini - tavrm, kln - kyafetini iyice belle,
Gereklikle eve ar onu; nk o, ak kaynann znden gelmededir,
Kln - kyafetini, eklini - hlini iyice gnlne naket de ben gelince o dervii bana anlat,
O geldii zaman Peygamber, mescidde, namazdayd,
Mustafa'nn kapsn ald: o Allah huyuyla huylanm olan, o bizi isteyen padiah nerde dedi,

Ayie kapya geldi, niyaz ederek binlerce iltifatta bulundu, arlad onu, Padiahm dedi, bir soluk ieriye gir de
seni perdesiz greyim, O, hayr dedi, a hanm, iim var: sen selmmz syle ona, Ayie, eklini, kyafetini,
aznn, gznn, kann biimini belledi,
5730, Rasl mescidden dnp evine, dinlenmeye gelince,
Evden onun kokusunu ald: yie'ye, tez syle dedi;
Onun eklini, kyafetini anlat da gnlm, canm, kayttan kurtulsun,
Ayie, onun eklini, kyafetini anlatnca Ahmed'in gzya, rmak gibi akt,
O holukla kendinden geti; deniz gibi cotu - kprd,
O kendinden geiten sonra kendine geldi; katresi, srlarla dolu bir deniz kesildi, Dilinden srlar akmaya
balad; duyan, o nurlara gark oldu - gitti,
CXXV
Selm ona, Mustaf hergn, gne batarken ehrin dna k ar, y zn Yemen tarafna d ndrr, Ben
Yemen'den Rahman kokusunu duyuyorum buyururdu; o kokuyla ak oyununa giriir, coar, o holukla
kendinden geer, ban sahabeden birinin dizine kor, uyurdu, Bundan tesini sylememe izin yok, Arife bir
iaret yeter, Evde kimse varsa bir tek sz de kfi, Allah rabmet etsin, Cneyd, yalnzken, yce Hak'tan bir
makam diledi, O makam, yz ileyle de elde edilemez; ama filan ehre, Ahmed-i Zndyk'a git; onun yznden
muradna erersin diye cevap geldi, O ehre gitti, ama gnl, Ahmed-i Zndyk diye sormaya raz olmad:
Ahmed-i Sddyk ehrin neresinde diye soruturmaya koyuldu, Yllarca ba dnm bir halde gezdi,
dolat, onun belirtisini bulamad, Sonunda gc - kuvveti kalmad; Ahmed-i Zndyk diye sordu, Yerini
gsterdiler, Onunla buluunca Ahmed-i Zndyk, beni bulmak iin evinden ktn
zamandan beri btn ahvlinden haberdrm hline lyk nasl bir sz syleyeyim dedim, bunu dndm;
dndm ama hibir sz bulamadm, nk benim
szm pek byktr; iyisi mi, yolu u: Kalkaym, senin nnde bir ark ataym; sen de benim yzme bak; muradna
erersin dedi,
Gene o, zamane ehlinin uyduklar er, Yemen'den veys'in kokusunu koklard,
Her solukta yzn Yemen'e dndrr, onun vasfn dile getirirdi,
Ahmed'in ekii, onu da eker - dururdu; nk o da onun kokusunu duyard,
5740, Fakat bir anas vard, erenlerdendi, gitmesine ondan baka bir engel yoktu,
veys, Rasl' grmeye gidecei zaman o Allah makbul kadn onu men'ederdi,
Yalnzken de, herkesin yannda da ona, oraya gitme, bana hizmet et;
Bana hizmet etmen, Peygamber'le bulumay istemenden yedir diye t verirdi ona,
O da anasna hizmet eder - dururdu; nk o kadn, Allah haslarndand,
Anas dnydan gnce anlamla dolu veys, Rasl' grmeye yola dt,
Mekke yrelerine varnca halktan Mustafa'nn gtn duydu,
O zlem eken, sahabenin yanma vard; onlarla bulutu,
Sahabe onun yalvarm grd; hepsi de onun hlini - hatrn sordu,
Szlerini bellediler, hli - ahvli nedir, rendiler,
5750, Birisi ona, bunca yldr ne diye gelmedin, neydi ahvlin dedi,
O, anam ihtiyard, gszd; onu o halde brakamazdm diye cevap verdi,
Sahabenin bu sze glesi geldi; gizli srdan haberleri yoktu ki,
Herbiri, biz dedi, babamz, anamz Peygamber'in urunda ldrdk,
k kii dinle de gr, ne diyor; insan sevgiliyle bulumay byle arar, byle ister,
Onlarn kendini alaya aldklarn anlad; onlara fkeyle bakt da Peygamber'in hlini - ann
sordu; herbiri eit - eit syledi,
Biri boyunu anlatt; yzn, gzn, ban vasfetti,
br, anlatn, bilgisini syledi; br, gzelim huyundan, ho sfatlarndan bahsetti,
Bir bakas, mucizelerinden, Ay'n blnmesinden sze koyuldu; bir tekisi de
geceleyin ge amasn,
5760, Yeryznden yedi kat ge ycelmesini anlatt; bir tekisiyse Allah'ya yaknlndan,
Allah'yla bulumasndan sz at,
O, bunlar dedi, Peygamber'in vasflar deil; bana Peygamber'in canndan, znden haber verin,
Hepsi de, biz dediler, bildiimiz kadar syledik; gcmz yettii kadar anlattk sana,
Sen bizden iyi biliyorsan abucak syle; ar davranma,
O, iim dedi, szle, incilerle doldu; herkesin gnln irkten anlaym,
Peygamber'den bir belirti sylemeye, o iki cihan padiahnn srrndan bahsetmeye niyetlenir
niyetlenmez,
Daha sze balamadan, onlara ylesine bir nur vurdu ki hepsi de o sevinle kendisinden geti,
Sarho bir halde yere ykldlar; akllarn da yele verdiler, fikirlerini de,
Hepsinin de varl tmden yanp eridi; Ay yznden bulut ekildi,
Varlklarndan yokluk yresine at srdler; gnllerinin kanatlarndan tozu - topra silktiler,
5770, Yz yllk yolu bir anda, o alanda alp atlar,
Hepsi de can denizinin dalgc kesildi; hepsi de halka inciler samaya koyuldu,
Hepsinin aratrmas bir baka ekle dnd; hepsinin gzlerinin artt,
Hepsi, ayrlk leminden buluma diyarna erdi; para - buuktular, tm de asl kesildi,
Hepsi yldzd, Ay oldu; hepsi kuldu, padiahla erdi,
nce mmetti onlar; sonunda herbiri, seilmi bir halfe oldu - gitti,
Byle bir hl, Cneyd'in de bana gelmiti; o gerek er iledeydi,
ok binlik, ok yce bir hle ermek iin yalvar kemendini atmadayd ki,
Allah'dan apak bir ilham geldi; apak harfle, sesle duydu ki,
Ona, byle bir hle ermeyi istiyorsan deniyordu, bil ki almakla - abalamakla elde edemezsin
o hli,
5780, O hle ancak olgun bir padiahla sohbet yznden erebilirsin,
A gerek er, filan ehre git, Ahmed-i Zndyk'n yerini - yurdunu sor;
Onu bulursan muradna erersin; bu yorgunluktan, bu zahmetten, savatan kurtulursun,
Cneyd, bunu iitince Allah buyruunu canla - gnlle tutup yola dt,
Derdine derman bulmak iin koan haber avuu gibi yrmeye koyuldu,
Arayan bulur denmitir; o da Ahmed'in bulunduu ehre doru komadayd,

O ehirde her yana gitmede, onun sevgi tohumunu cannn iine ekmedeydi,
Ama gnl ona zndk demeye raz olmuyordu; Ahmed-i Sddyk diye soruturmadayd,
Kimdir burda o kii diyordu; ama kimsenin ondan haberi yoktu; tundan tuna arad - durdu ama
bulamad,
Ba dnm bir hlde bir aya yakn bir mddet arad, dnd, dolat;
Sddyk'ten hi kimse bir nian vermedi - gitti,
5790, Nihayet ciz oldu da beni dedi, gnlm alan sevgiliye kavuturmayan edepten bezmiim,
Ahmed-i Zndyk nerde, ne biim adamlardan diye sormaya balad,
Birisi, dur dedi, hemencecik yerini - yurdunu haber vereyim sana,
Nerde oturduunu, evini ona tarif etti; o da muradna erimek iin oraya vard,
Kapy vurdu; Ahmed, gir dedi, a bilgili kii, zti senden gaafil deilim,
Uradn hllerin, geirdiin olaylarn hepsini de biliyorum; hibiri gizli deil bana,
Hani Allah'dan o hli istemitin de, Allah, ona kavumay nsib etmemiti sana;
Ltfundan, kereminden, seni o duraa ulatrmam iin bana havale etmiti,
unu bil ki o andan, byle bir kulluu dilediin zamandan beri Sana birey sylemeyi aklmdan - fikrimden geirip
duruyorum;
Ledn bilgisine dir ne biim sz syleyeyim diyorum;
5800, Ama canna huzur verecek hibir sz hatrma gelmedi,
Szm, hline uygun deil ki zetleyip de birey syleyeyim,
Ama karnda bir ark ataym da o sr, sana kefolsun,
Gzn yzme der - dmez hlden hemen haberdr olursun
Dilediini elde edersin; imdi uzak olduun yaknlk lemine erersin,
Onun nnde birka ark att; o da bu sem' grp dilediini buldu,
CXXVI
Ehli olmayana sr sylemek doru deildir; nk bu, ona ziyan verir, Her szn bir srr, her srrn da baka bir
srr vardr, Sz bilen, ama szdeki srr bilmeyen kii, aresiz eri yola der, Sr da srrn srrna kar, sz
gibidir, Srrn srrn bilmeyen kiiye sr, ziyan verir, Bu yzdendir ki, selm ona, Musa'dan birisi, insana
almam hayvanlarla kularn dillerini renmek istemiti de Musa, ondan men'etmiti bunu; Sleyman
gerek ki demiti, kularn dilini bilmek, ziyan vermesin ona; bunu renmek, ldrc zehirdir sana, O, gene
yalvarmaya, Musa, engel olmaya koyulmutu, Bu istek vebu cevap, haddi anca adam, Musa'ya, hi olmazsa
demiti, bahede, kap dibinde bulunan horozla kpein dillerini ret de mahrum dnmeyeyim, Musa, onlarn
dillerini renince neler olacan gryordu da men'ediyordu; fakat ne kadar men1 ettiyse mmkn olmad;
adam, Musa'nn dn kabul etmedi; sonunda bu iki hayvann dillerini ona retti ve iyice bil ki dedi, bu bilgiden
ziyana deceksin,
Bu eit anlam ince, derin hikyeler oktur; bunlar, bilgili kii tarafndan sevilir, istenir;
Fakat byle hikyelerden, iin srrn bilen kii hisse alr;
Bunlardan, herkese faydalar eriir; bunlar, herkesi, diledii eye gtrr,
Bunlar, can kuuna binlerce kanat verir de o ku, melekten de daha ycelere uar,
5810, Ama o kapy bilmeyen kii de, krlnden kuyuya dverir,
yleyse bilmeyenlere, gnlndeki srr ama, dilini dmle,
Her cansza gnl srrn syleme; nk cansz, bu yzden ztrba der, rpnr - durur,
Onu dinlemek, duymak, yle ziyanlar verir ona ki dille anlatlmas mmkn deildir,
Herkesin, srlar duymaya kaabiliyeti yoktur; hr kiiler, srlar chillerden gizlerler,
Naslsa ona bir sr sylerlerse, o ahmak, onu kimseden gizleyemez;
Ondan fayda elde edemez; sonsuz, saysz ziyana der,
Srrn da ok gizli bir srr vardr ki o, altn kesintisidir, buysa mdene benzer,
Srrn srrn bilmeyen ahmak, onu duyunca yolunu yitirir,
Srrn hkmn bilemez; nk srrn srrn anlayamaz,
5820, Onu bilip anlamak, onun iine yaramaz; aresiz gerek yolda eri yrmeye koyulur,
Srrn hkmne aykr hareket eder; bylece de ondan mahrum olur - gider,
Onun klcyla kendim yaralar; gnln de, cann da cehenneme srkler,
Kendisine bir cehennem dzer - koar; bilgisizlikten srrn srrn da yitiriverir,
Byle kii, srr bilmezse, orucuyla, namazyla hayr ve ihsan sahibi olur, onlardan hayr grr
Demek ki ona aciz, itaat, ibdet yedir; itaati, onu rahata kavuturur,
Ayan kilimine gre uzatan, pilisini - prtsn Kelm'in yanna eker - gtrr,
ki elini duaya aar; yzlerce yalvarla kullua koyulur,
Acizce ie sarlr; sonunda da yaralanp berelenmez,
G - kuvvet sahibi olmak, bilgisiz kiinin harc deildir de Allah, onun iin herkese vermemitir,
5830, nk g - kuvvet, elde silahtr: bilgisiz kiiyse onunla kendini ldrr,
Ama akl - fikri olan kii, klla savaa girer: dmanlara saldrr,
Yaamamas gerekeni ldrr, yok eder, parampara dorar; aresize re bulur,
Hereyi lyk olduu yere kor; dmanlar, dmanca dileklerine brakr,
Ne yaplmas gerekse onu yapar; cihanda zahmet, fitne brakmaz,
lemi ltfuyla onarr: btn iyi kiiler, onun yznden muratlarna ererler,
Allah, m'minlere g - kuvvet vermitir de ileri bilerek yaparlar,
Onlarn yznden herkes rahata kavuur; glerini, kullukta bulunarak hayra harcarlar,
Ama o gc - kuvveti kt kiiler elde ederlerse kfr, isyan arttrrlar,
G - kuvvet, orda tmden rahmet olur, buraya gelince de zahmet kesilir,
5840, Birisi Kelim Musa'ya, senin dedi, gerekliinde hi phe yok,
ki kulam da pheden art ey iki lemde de akla gereklik balayan'"",
Sleyman gibi Allah'n bayla bana dilleri bellet de,
Herkesin ne dediini arlayaym: kuzgunun, akbabann sylediklerini bileyim,
Btn kularn dillerini reneyim: Sleyman'n elde ettiini elde edeyim,
Btn kularn dilleri malm olsun, srlar gizli kalmasn benden,
Adama almam hayvanlarn, eytanlarla perilerin syledikleri nedir; gzelim
ceylan ne diyor, ne namelerle nameleniyor:
Btn bunlar bileyim de can kuum kol kanat asn,

Bylece de Allah'n, cmertlikle, vergiyle, bala,

Yeryzndeki btn inananlardan, esenlie erimi tertemiz dilek sahiplerinin hepsinden,
5850, Btn halktan, yardmlaryla, ltfuyla o ihsan sahibinin, beni setiini anlayaym,
Musa ona dedi ki: Vazge bundan; Allah'ndan din yolunu iste,
Oul, sana fayda verecek eyi, meyva yiyecein fidan ara da
O lmsz dnyda diril, u lml, geip gidici dnydan kurtul,
Karanln tmden nrlandr: ondan sonra da boyuna sevinle yaa,
Kfrn, irkin, tmden man kesilsin; sapklktan, nankrlkten kurtul,
Akln varsa bunu iste: br istekten vazge; nk o istek, pek ktdr,
Adam yalvard, yakard; Allah iin dedi, ne olur, benim iin dua et de bunu iste,
Senin iin - gcn ltuftur, Keremdir; bu kuldan ekinme, dinle szn,
Musa gene ona, vazge bundan dedi; bu dilek, korkulu, tehlikeli bir dilek,
5860, Bundan bir fayda elde edemezsin; hatt bu, sana binlerce ziyan verir; yum azm,
O adam ayak diredi; inadndan, Musa'nn eteini bir an bile elinden brakmad,
Ona birok yalvard; gzyalar dkp alad - szlad,
Bu yakar srasnda, a klavuz dedi, evde, kapmzda bir horozla bir kpek var,
Hi olmazsa bu ikisinin dilini ret bana da anlayaym, bu yzden sevineyim,
Bu kadarn olsun esirgeme benden; gne gibi, yzn bulutsuz gster,
Sleyman, her mahlkun dilini, srrn bilmiyor muydu; bu ltuf, aalk bir kiiye de nasb olsa
ne kar?
Onun nail olduu srlardan bir - ikisini bana da bala da yzm Hakk'a ynelteyim,
A yce kii, a varln vnc; cmertliinle bir slakl deniz hline getirirsen ne olurki?
Onun denizinden bir katrecik iersem, onun ihsanndan bir zerre elde edersem,
5870, Pek sevinirim, krederim; arapsz, kadehsiz, mezesiz sarho olurum,
Musa, onun iin Hak'tan dilekte bulundu; o kaltaban sevindirdi,
Musa'dan kolayca dileini elde etti; nnde yere ba koyup ayaa kalkt,
O ahmak, evin yolunu tuttu; ama o ban srrndan haberi bile yoktu,
Hsl o yolu tutup gitti ama ba aa da kuyuya dt,
Srrn, yerinde, adamna gre iyi olduunu, ama ona lyk olmayann can
dman bulunduunu bilmen, anlaman iin oldu bu i,
Her aalk kii, nerden srra lyk olacak? Kt, alak kiiye iyilik etmeye gelmez,
Ahmak, srr anlad m, bilgisizlii artar; yoklua der, yok olur - gider,
O sr, ldrc zehir olur da onu ldrr; sapklk yoluna eker onu,
Adam, sabahleyin evinden, bir para ekmek almak iin knca
5880, Kpek ekmei kapmak istedi; hergiin olduu gibi ekmei yemek kaydna dt,
Derken horoz seirtip ekmei kapt; kpek bu ie bozuldu da,
Ona, a zlim dedi, sen her solukta yzlerce yem yemedesin,
Bilirsin ki ben yem yiyemem; ne diye ekmeimi kaptn benim?
Benim nzkm, gdam ekmek; onu da sen kaptn; benim derdime derman nedir imdi?
Horoz ona, a yoksul dedi, sana ho gelmedi mi bu? Bu yzden gam yeme;
Yarn ev sahibinin at sakatlanacak, ondan iyice yer, semirirsin; szm dinle,
Ev sahibi bu sz duyunca at satt; yz, ferahndan Ay gibi parlad,
Ziyandan kandm, byle bir mihnetten, byle bir dertten kurtuldum diye sevindi,
Ertesi gn kpek horozu grnce konumaya balad; bir hayli konutular,
5890, Kpek, artk yalan syleme de canla - bala doruya ko;
At lecek demedin miydi? Yalanndan gnlm pek incindi dedi,
Horoz, hayr-hayr dedi; ben ancak doruyu syledim; bu yolda dorudan baka bir yola sapmam,
O, hemencecik at satt, kendini gamdan kurtard,
Derdi bakasna savurdu; dzen - hle bayran yceltti,
Kendini ziyandan kurtard; bakasn ziyana att,
Ama bu erilik tersine dnd; bu, din yolunda, onun ziyana dmesinin ta kendisi,
Sonunda bunu anlar da bu i yznden elini dilemeye koyulur,
Bundan haberi olan horoz, kpee, sevin dedi, zahmete, derde bo ver,
nk yarn katr sakatlanacak; katr, attan da semiz,
5900, Artk gece - gndz ye, doy da semirip arslana dn,
Ev sahibi bu sz de iitti; eekliinden katra eeri vurdu, satmaya gtrd,
Hemencecik satla kard; pazarda yz dmra satt katr,
Gm paralar ald; de - kalka, sevinerek eve dnd,
Bir oyuna girdim, ift mi, tek mi oynayp ttm; artk neeli bir srett rahata oturaym;
Kr - ettim, ziyandan kurtuldum; evike sradm, dertten de halas oldum, aldantan da dedi,
Eekliinden gc kolay grd; ahmaklndan zahmeti ziyan sayd,
Oysa bir krda yz ziyan var; ama bunu gremedi de noksana dt,
Ertesi gn kpek horoza, niceye bir bu dzen, bu yalan, bu kandrmak dedi;
Niceye bir beni aldatacaksn; bu yalan, bu dzen ne vakte dek srecek?
5910, A kendine gvenen, bari Allah'tan kork da sonunda kahra urama,
Horoz, benim hakkmda kt zanna dme dedi; hayr mdeniyim ben, benden er zuhur etmez,
Canm, Rahmn'n mezzinidir; dnyya doruluktan haber veririm ben,
Allah'a kulluk etmek vakti geldi der de terim; mezzinler benden ders alrlar da
Hepsi de minareye kar, benden duyduklarn halka haber verirler, duyururlar,
Bu haber verite bir yanla dersem, alata - inlete keserler beni,
nk yalan sylemem lyk deildir; horozun yan imas, yanla dmesi ndirdir,
Ben ezelden, gnein tercemnym; gne ycededir, ben aadaym ama bu, byledir,
imden gnee bir yol verdiler bana; Allah ltfuyla hereyi anlayan bir canm var,
Ba - aa bir tas geirseler bama, kapkaranlk gecede bile gnl yoluyla,
5920, Gne ne yana gidiyor, gkteki hangi burta, grrm,
Gene de byle, gn batnca, yerin altnda da, gece - gndz onunlaym: bunu iyice bil,
Gn batarken de onunlaym, doarken de: o nereye giderse, nnde koarm onun,
Ona, gnlden bir yol bulan kii, nasl olur da kapsndan uzak kalr onun?
Onun yolunda ne perde vardr, ne engel: bir soluk bile bir olan Allah'dan ayrlmaz o,

Hatt gnlnde o denizin dalgas, suyu vardr; bedeni kyya benzer, canysa denize,
Sen tmden bedensin de onun iin denizden uzaksn: ama can lemine yardn m, nur olursun,
Sevgiliye can yolundan git; duraa varncaya dek koarak yr
Ey arayan, perde surettedir: anlama erersen deniz kesilirsin,
lemde yr, da bakma: nk can denizdir, bedense gemi,
5930, Gemiyi brak da u denize dal: kap dibindeki destei brak da kapya gel,
Gnlmden gryorum, onun iinde herkese dosdoru klavuzluk ederim,
Yarn o aldanm kiinin klesi, bir kazaya urayacak: kendi de k,^hra decek,
Her taraf ekmekle, yemek artklaryla dolacak; iyi syleyen de yiyecek, kt syleyen de,
oluk - ocuk, gen - ihtiyar, o nimetten zahmetsizce yiyecek, artann alp gtrecek,
Yr, cinsinden olan olan kpekleri de ar, yarn ziyafete gelsinler,
O yolunu yitirmi kii, byle bir hlden de ibret alp kendine gelmedi, tvbeye yanamad,
O eri grl, sapklkta kalakald da kfr, din gibi kabul etti,
Gnlde, gzde, kulakta Allah mhr var; herkes doru yolu bulamaz,
Allah, yollarn aztm: kfr yol - yordam edinenlere kim re klabilir ki
5940, Analarndan kt olarak doanlarn yeri - yurdu, gerekte cehennemdir ancak,
Bunu tam olarak sylemeye gerek yok; dn de sz tamamla,
Efendi, klenin leceini duyunca, onun ziyanndan da kurtard kendini,
Hi durmadan klesini satt; o ziyana mteriyi drd,
Pek sevindi, bugn dedi, mihnetten kurtuldum, kutlulua erdim,
Bu iki dili renmekle faydalandm da ziyandan hals oldum,
Bu kazadan kurtuldum ya: bundan byle her yanda iim - gcm aydn olur artk,
kretti, dzenle kendimden u kazay uzaklatrdm dedi,
Kazann gzn baladm, kendimden bellar rak ettim,
Musa'nn bayla faydalandm, kendimi tavus gibi bezedim
5950, Bundan byle nerde dnyda benim gibi her ii kr kesilen, kr artp duran,
ziyana dmeyen?
Drdnc gn kpek, horozun iki kanadn da rparak gelmekte olduunu uzaktan grnce,
Ona, a yalanclarn padiah, a aldatclarn emri, reisi dedi:
Hi kimseye senin kadar kzmammdr; senin kadar yalanc horoz da grmemiim ben,
Afsunun, dzenin, yalann mdenisin sen; vay sana kanp da ayran tasna denin hline,
Ne sylediysen hepsi de yalan: vaadettiklerinden biri bile doru kmad,
Bundan sonra da ne sylesen, gizli - ak, hep onlar gibi olacak,
Artk a aalk mahlk, yalan szlerini kabul eder miyim senin?
Senin eri, ham vaatlerinden ldm; ters selmnda mihnetten baka birey yok,
Horoz, kpee, a solukda dedi, ne sylediysem, ne artkt, ne eksik,
5960, Hak bilir ki hepsi de doruydu; bu zandan Allah kurtarsn seni,
Kurtarsn da benim bu huydan uzak olduumu, Allah'nn katnda susuz ve yarlganm
bulunduumu anla,
Bu hususta haklsn ama bu yoksul hakknda da zannn kt,
Artk - eksik, szlerimi yalan, dzen sanyor, beni yalanc, hilekr biliyorsun,
Verdiim vaatler kmad; bu yzden de gnlnden oldum, gznden ktm,
O dvadan biri bile doru kmad diye benden nefret ediyorsun,
Ama bil ki benim vaadim de, a bilgili, hnerli er, dediim gibi kt,
de bu bilgisiz eekten satn alanlarn yannda lp gitti,
Bu adam da ahmaklndan derdi derman grd; kendini kurtardn, bakalarna ziyan verdiini
sand,
Anadan doma kr, nerden grecek: her aalk pis kii, nasl bni Sina olacak?
5970, Her ta nerden la11 kesilecek? Bir avu nasl padiah olacak?
Bir Deccl nerden Mesh olur: bir bakkal nerden Keykubd'a dner?
Katrenin deniz olduunu, yahut sinein ankaa gibi utuunu, grdn m hi?
Horoz kpee, ev sahibi lecek dedi: vakti geldi, cann kurtaramayacak,
Bu dnydan gecek: altndan, gmten, evden - barktan olacak,
Dediimi greceksin: gne gibi grnecek sana,
Bu vaatte hi yalan - yanl yok: incitme k'lcn imdicek knna sok,
Yr, yarn vaadedilen gelip atacak; seksiz - phesiz szm yerine gelecek,
Hatsiz, hesapsz nimetler, her yana akp giden sadakalar greceksin,
5980, Ekmek, pimi, pimemi etler, yemek artklar, saysz olarak dklp salacak murada ereceksin,
yi - kt, aalk - yce, kk - byk, gl - ark,
Herkes yarn yiyecek, doyacak; tam bir hafta halk, bu evden, bu yreden ayrlmayacak,
Soluktan solua, ba sal iin ycelere de, aalara da eit - eit yemekler verilecek,
Btn kpeklere doru haber ver: Yarn ekmek yiyecekler,
yice inansnlar ki bu vaat dorudur ve en iyi de vaattir bu,
Hepsi de o yemekten - yiyecekten doyacak, herbiri arslana dnecek,
Onlarn lm, kaza ve kaderi evirecekti; sahiplerini ziyandan kurtaracakt,
O, bakalarn ziyana soktu, ama asl kendisine kuyu kazd,
O kuyuya ba - aa dt de ld; ziyandan, lmden baka bir fayda elde edemedi,
5990, Bakalarna ziyan verdim, kendimi o gamdan kurtardm sanyordu,
Bilmiyordu ki sonunda, aresiz, btn o ziyanlar canna deecek,
Nice ziyan vardr ki soluunu, keser, seni per - perian eder ama onlarda sana fayda var,
Onun sr sana belirse, Allah'ya kreder, hamdedersin,
Ama o sr, aa kmaz da o yzden seni yakar - eritir, zahmete drr,
Dnyda ziyan ettiine alama; yr, onda gizli krlar var,
Bir ziyan, yzlerce ziyan savuturur; sala, esenlie sebep olur,
Atn ldyse gam yeme; yahut hrsz, derip devirdiini aldysa zlme,
Yol kesen, hatrn, maln - mlkn aldysa, yahut klen pencereden dtyse,
Sabret bunlara, kret; o ziyandan, o zahmetten hi szlanma,
6000, nk o zahmet, senin faydan iindir; o yzden sana yzbinlerce kr gelir,

CXXVII
S i z i k o r k u y a , a l a , m a l l a r d a k i , c a n l a r d a k i , mey valardaki eksiklie ait bireyle snarz; mjdele
sabredenlere yetiyle O Nice istemediiniz eyler vardr ki onlar, sizin iin hayrldr ve nice istediiniz eyler
vardr ki onlar, sizin iin serdir;
Allah bilir, siz bilmezsiniz yetinin tefsri,
Bunun srrn Kur'n'dan dinle: Allah halka buyurdu ki :
Sizi, kimi gizli, kimi ak bir belya uratrsam;
Kimi skntya drr, kimi ferahlatrsam; kimi size tatllk verir, kimi aclk verirsem:
Kimi gnllerinize, canlarnza korku salarsam, kimi sizi ala drr, dermansz
brakrsam:
Kimi mallarnza noksan verir, kimi canlarnza, bedenlerinize noksanlk verirsem;
Kimi tarlanzn mahsln, meyvalannz, gelirinizi eksiltir, fidanlklarnz yakarsam;
Saysz olaylar verir, her solukta gkten bir bel indirirsem;
Bu olaylara sabredin de size yzbinlerce ltuflarla karlk verilsin,
Verdiim zahmete, eziyete sabreden, haznemden ok - ok mal alr;
6010, O lemde din zenginlerinden olur; bizden ne umarsa bulur,
Sabredenlere pek byk mjde var; sabrdan sonra nimetlere ererler onlar,
Beldan ikyet etmeyenlere, bizden inayetler gelir,
Btn kahrmda ltuf grrler de denizimde inci kesilirler,
Hakkmda iyi bir zanna derler de canla - gnlle bana kavuurlar,
Ben, tmden rahmetim; kadn - erkek, hi kimse benden asla ktlk grmez,
Benden ne gelirse yerindedir; hepiniz de kendinize orda kap snlacak yer arayn,
Btn varlk, bu hle tanktr; dilsiz - dudaksz, bunu syler - durur :
Ben dima tm ltfum, keremim: btn varlk, benimle vardr,
rem Ba gibi ho bir halde duran bedeni, cam, sebepsiz - illetsiz her solukta
ben ihsan ederim,
6020, Her solukta erkein de, diinin de bedenine, canna yzbinlerce nimetler veririm,
Beden, bir ehre benzer; gme padiaha; akl da iyi bil ki vezirdir o lkede,
Dnceler, askerlere benzerler; bedenlerin hallerini belirtir onlar,
Bedenlerde ne saltanatlar, ne tedbirler var; her beden, gklerden de stn,
Bedende neler var, neler: sylesem iki cihan da karr, lemde fitneler kopar ,
Hak, ge, yere smaz da kin gtmeyen bir gnle sar,
Gerekten de kin gtmeyen kiinin gnl kadri en yce Ar mesabesindedir:
Hakk'n tecell konadr o gnl,
Byle bir gnl sahibinin, balktan yorulmu bedenine bakma, hor grme onu,
Hor grme de lanetlenmi eytan gibi kt olma; gkten t yerin dibine srlme,
blis'ten ibret al da kork; korkunca da Allah'ya sn, ondan ders al,
6030, Korkanlar Allah emn eder de ztrba dmezler, esen kalrlar,
Allah'tan korkan, eminlie eriir; ey korkusuzca yola den, kendine gel,
Korkmayandr korkuya den; ders almayan, nasl lim olur
Ne mutlu cannda korku olana; resini Allah'ya sorana,
Hak dedi ki: Beden iin yenecek, iilecek eylerden, etten, kebaptan,
Ekiden, tatldan; ayrandan, helvadan tut da say; daha nice binlerce eyler,
Meyvalar, balar - baheler, akar sular, insanlarn esenlii iin neler, neler yarattm,
stenmeden bu keremde bulundum; herkesi dad gibi besledim, yetitirdim,
Bundan kyaslasnlar da bilsinler: istenince neler vermem ben?
stenmeden veren cmert, istenince nasl ve neler ihsan eder
6040, Dostum, bu anlatn sonu yoktur; gene ev sahibinin lmne gel, onu anlat,
Ev sahibi, horozun szn duyunca elden kt: yaln ayak evden darya frlad,
arpna - rpma Musa'ya gitti; nce semizdi ama arklat imdi,
Yz korkudan sapsar kesilmiti; alaya - alaya ey kerem sahibi Kelm dedi:
Ey sahibimiz, ey Allah'n Rasl, bir soluk, benden raz olarak tut elimi,
Ltfnla t verdin; bense ahmaklmdan dinlemedim de kuyuya dtm,
Akl, baht dost olsayd bana, buyruunu, hkmn tutardm
Dileine ermek pahasna bile olsa buyruundan darya bir adm bile atmazdm,
Sen inayet ettin, sevgiden, rahmetinin sonsuzluundan esirgedin beni,
Bense eekliimden duymadm, dinlemedim bunu; buna karlk da can vereceim imdi,
6050, Musa'ya olan - biteni anlatt; yaral gnlne melhem koymasn diledi,
nnde, elini dileyerek, elbisesini yrtarak topraklara serilip yuvarland,
Gamla, dertle yanp yaklarak alyor, gzlerinden kanl yalar sayordu,
Musa, sonunda ona dedi ki: Ok yaydan frlad; feryad brak,
Bu lmden kurtulmana hibir re yok; h hilebaz nefsin elinden, h,
A yoksul, ister kalk, git; ister otur; can vereceksin,
Ama Hak'tan manla lmeni isteyeyim de hurilere katl, Allah rzlna kavu,
Ahiret, dnydan yedir; Allah sana cenneti ebed yurt eder,
Buras geicidir, oras lmsz; Hak cennetlerde sky olur sana,
mansz lrsen, o vakit bylesine lmden feryd et,
6060, Yoksa mn da beraber gtrdn m, ho ol, kolayca can ver - gitsin,
Bylesine lm, bil ki dirimdir; byle bir dirime de cann feda et,
Hatt bir can da nedir? Binlerce cann olsa bile sevgilinin yoluna oynaman gerek,
Bir zerrenin karlnda gnelere nail ol; bir katreye karlk denizlere sahip ol,
Can, o hamandan bir tanedir ancak: sevgiliye kar can da nedir ki?
Ne mutlu cann - ban oynayp da kendini kavuma lemine atana,
O, bu gllgla dolu dnydan kurtuldu; bal brakt, gnl elde etti,
Mevln gibi yok olan terketti de gerek varlk deryasnda dalg kesildi,
O efendi de hemencecik can verip ld; Kelm'in vaadine sevinerek gt,
Yerden, yersizlik lemine gitti; o vaadi canna snak yapt,
6070, Nelik - nitelik leminden neliksiz - niteliksiz leme gitti; vaadedileni, hatt daha da fazlasn buldu,

yle bir zahmetten kurtulup o rahmete e olmasndan dolay da Hakk'a kretti,

A akll karde, u hlde bil ki her gnl, srlara kaabliyetli deildir,
Srr bili, ban kesti onun; o eek, bilgisizliinden klc kendisine ald,
Gizli sr, Hakk'n hazinesidir; bir hazne gibi Hakk'n definesdir o,
Yere gmlm defineyi sana vermezler; Hakk'n emni olmadka onu sana balamazlar,
Nerden yle bir tapnn hazinedar olacaksn sen; nerden o padiahtan yle bir elbiseyi
giyeceksin sen?
Bu devlet, hinlere nasb olmaz; her aalk kii, byle bir nimeti yiyemez,
Sr, anszn bir hine ulasa bile o ahmak gibi o da tezce yok olur - gider,
Ona saray hazinedarln, belya urasn diye verirler,
6080, Dilerler ki hainlii bilinsin de o hainlik yznden talanp gebertilsin,
Ama emin kiinin dura ycedir; o, azlara eker gibi tad verir,
Nefsi kendinden srp atarsan, bu sava yerinde erlerdensin sen,
Hereyin srrn evliya bilir; ama gene de sylemezler; dudaklar yumuludur onlarn,
Dnyda Sr'un furldr onlar; lye can verirler derviler,
Kre gr balarlar phesiz; haberi olmayan haberdr ederler,
Ruh odur ki onlardan gelir; bakalarndan gelen ruh, tulumdaki yele benzer,
Tulumdaki yel yanp gitmeye mahkmdur; yeli brak da ruha rehin et kendini,
Yelden olan ruh, hayvanlarn nasibidir; vahye; ilhama mazhar olan ruhsa abhayattr,
Aryor, istiyorsan Hsmeddn elebi gibi vahye, ilhama mazhar olan ruhu iste,
6090, O, tmle, tmden ayrlmasna imkn bulunmayan para - buuk gibiydi; bunu gerek bil
de pheden vazge,
ylesine bir dolun - Ay bizden gizlendi; dnydan bir Kadir Gecesi ytt,
Biz uyumutuk; oysa hemencecik yryp gitti; bir imek gibi gkleri ap geti,
yle bir define, gizlendi bizden; canlarda bir hicrandr kald,
Bir hicran ki devasn Allah bilir ancak; Allah'dan baka kimsecik bu derde il olamaz,
Gzden gizlendi: bundan sonra h etmekten, feryd etmekten baka re yok,
Can, ayrlndan ykld, tenimizde, o olmaynca can kalmad,
Canmza can, onun cemliydi; derdimize derman, onun visaliydi,
Sende, insanlarn hayrls'nn nuru varsa byle bir yitirii lm tan,
Evliyann alacak bir lemi vardr; onlarn kokularn, ancak edep sahibi alr,
6100, Onlarn topraktan karlm bedenlerine bakmaz; can gzyle onlarn temizliini grr,
Canla - gnlle onlarn ayaklarna toprak kesilir de igil gzelinden bakasna yzn dndrmez bile,
Onlarn topran, gnlden de stn bilir; onlar topraktan da te bilir, gnlden de te,
Gnller, onlar toprak olarak gsterir ama o topraa kar u gnllerin ne deerleri var,
Onun gnl, apar nurla dopdoludur; ondan bakalarnn gnlleriyse tmden helak olur - gider,
nk onlar akreple, ylanla doludur; a gnl alan sevgili, her gnle gnldeme,
Gnl de odur, can da o; bakalarysa toz - toprak; o deniz gibidir, bakalarysa ky,
Onun gnl Allah hazinesidir; orda sonsuz defineler var,
Hatt o uyank gnl Ar'tr: topraktan olan bedeniyse o nurlarn yayld yer,
Aalk halktan gizlidir ama onun sureti, cismi, ylesine bir nuru tamaktadr,
6110, Bedeni balktandr ama gnl shib Allah, haslarnn hasdr,
Can, canandan uzak deildir, usuz - bucaksz denizdeki dalga gibi hani,
Hak, gne gibi, velyse sanki gk; o gnein nuru, insanlara da vurmakta, meleklere de,
Herbiri, ondan bir nura mazhar: eytan bile bayla huri kesilmede,
Bir sinei zmrdankaa, bir katreyi derya hline getirmede,
Nefsinin boynunu vurmadan onun sfatlarn nerden, nasl anlatabilirsin'7
Bilgide, irfanda beysin ama lmedike ona kavuamazsn,
A diri, hak yolu, lmektir; hi glmeden boyuna alamaktr;
Uykuyu, yeyip imeyi, mezeyi, arab brakmaktr, Bu defineyi elde etmek iin tmden harb ol,
Harb ol da seni o denize eksin; esiz, paha biilmez bir inci hline getirsin,
6120, Senin iini o grr, sen bir hoa otur: gzn a da kendinde onu gr,
Ne mutlu o cana ki makbul olur; istemeden her dileini elde eder,
u dnyda ona benzer bir dost yoktur; ondan bakas dmandr, yabancdr,
Deil mi ki zemnede benzeri yok; artk her aalk kiinin eteine hrsa dp de sarlma,
unu bil ki Allah'dan ona erien ltuf, ihsan, bakalarna nasb olmamtr,
Bilgide insanlarn en stn olduundan, lemde ei yoktur onun,
Alem beden gibidir, oysa can, sanki; zn de zdr o, gizli srrn da srr,
Hem de benlikten, senlikten dardr: ona k olursan ikilikten kurtulursun,
Allah velleri, bir asldandr; dnyda gne gibi parlamaktadr onlar,
Nur, nurdan ayrlr m hi? Gln kokusu, glle beraberdir,
6130, Erenlerin herbiri, o denizin dalgasna benzer; coup ba ekmitir; gn ycesine
amtr,
Melek gibi yemeden - imeden diridir onlar; gne gibi, Ay gibi gktedir onlar,
Felek de kuldur onlara, melek de; gk onlann evresinde dner - dururlar,
Allah nuru sanki sudur da onlarn bedenleri rmak: Hak, onlardan yz gsterir hep,
Onlarn dirilikleri candan deil, Hak'tandr; onlarn gnlleri,
Allah'nn iki kudret parmann arasnda oynar - durur,
CXXVIII
M'minin gnl, Allah'nn kudret parmaklarnn arasndadr o gnl, ne yana dnerse onu Hak dndrr,
M'minin kalbi, Rahman'in parmaklarndan iki parmak arasndadr, onu diledii gibi evirir buyurulmutur, Allah
klar mertebededir; sevgilileri de mertebede: Birinci, orta ve son mertebe, Mansr- Halla, Allah ona
rahmet etsin, klk mertebesinin ilkindeydi, Ortadaki mertebe, ondan byk, son mertebeyse ondan da by k tr,
O mertebey e ait s zler v e haller, lemdekilere apikrdr, kitaplara yazlmtr, Fakat sevgililerin
mertebesi gizlidir, Onlarn ilk mertebesinin adn, olgun ve ulam klar, ancak iitmilerdir; onlar grmeyi dilerler,
Ortadakilerin adn - sann kimse iitmemitir; son mertebedekileriyse hi duymamlardr, Allah antlsn ululasn,
Tebriz'li Mevln emseddn, son mertebedeki sevgililerin ba ve padiahyd; Allah aziz srryla bizi kutlasn,
Mevln, bundan dolay buyururlar:

Kuluk ann kular bile onun parltsna dayanamazlarken

Gece kular, onu grmeyi nasl umabilirler?
Mustaf, M'minin kalbi buyurdu, Rhman'n iki parma arasnda dner durur,
O, o gnl, korku ve mit arasnda, nereye dilerse dndrr,
Hareketi Hak'tan olan gnlden herkes, yzlerce bet - bereket bulur,
O, kalem gibi, yalnzca bir aratr; resimler, rakamlar, yazlar kalemden deildir,
Yazlan, yaplan ey, ne parmaktandr, ne kalemden; onu ktip yazar, ressam yapar,
6140, Her bedeni bir ev bil; kadn-erkek, oluk-ocuk, gen-ihtiyar, herkesin bedeni, bir evdir,
Bak da gr, her bedende ne biim adam var? Birinde ahne oturuyor, brnde ases,
Birinde hrsz var, brnde kapc; birinde bey oturuyor, brnde padiah,
Birinde nur var, brnde ate; birinde kfr var, tekinde man,
eit-eit hepsi; melekten, eytandan tut da hereyden mnezzeh Allah'ya dek saysz
varlklar var onlarda,
Evliyann gnllerinde Allah vardr; o yzden de halkla e - dost olmulardr onlar,
Btn ileri Allah buyruuyladr; onlar soluktan solua Allah bilgisinden ders alrlar,
Allah'yla dp kalkarlar; onun haslardr onlar; btn srlar bilirler,
Ne dilerlerse hemen oluverir; sz sylenmeden sylenecei duyarlar,
Elsiz - avusuz kl yrtrler; yazlmam kitab okurlar,
6150, Bylece de yce Hakk'm, iki dnyda da bu eit velleri olduunu bilmeni salar,
ylesine vellerdir onlar ki seilmi peygamberler bile canla - gnlle k olmulardr, o haslar ararlar,
yle gizli vellerdir onlar ki, olgun kiiler bile canla - gnlle onlara kul - kle olmulardr,
Onlar, emseddn'e ulamay istemilerdi; onu dilemekte bir soluk bile dinlenmemilerdir,
Bil ki klarn mertebesi vardr, Biri yce, biri orta, br de aa,
Bylece sevgililerin duraklar da mertebedir ama, pek gizli,
Yaratan; klarn mertebelerini btn leme aklad;
Ama mertebeleri bilinmez; nk o hl, pek gizlidir,
klarn hepsi de grnte nldr, tannrlar ama i yzde ne adlar vardr, ne sanlar, gizlidir onlar,
6160, Allah gibi hem apaikrdr onlar, hem gizli; bu yzden de halk onlar bilmez,
Ama sevilenleri Allah, ne gizli, ne ak, hibir suretle tantmad,
Maukun hli, iki lemde de, ileri kiilerden de gizlidir, geri kalanlardan da,
Mauku ne veli grmtr, ne dman; Hak o yz, gayretinden gizlemitir,
O maukun hli byledir ite; ileri gidenden de gizlidir o, geri kalandan da,
Mauklarn ilk mertebesi, klarn haslarmca bellidir,
kinci mertebe belirmemitir; hi kimse o mertebinin adn bile iitmemitir,
Tebriz'li ems, Allah'nn gayretiyle gizledii o padiahlardand,
Bu sebeple kendini Mevln'ya gsterdi; nk o da onun cinsindend,
6170, Her ikisi de ayn srra sahipti, ikisi de bir mayadand; ikisi de erkeksiz,
kadnsz, bir nurdan domutu,
Mertebeler bakmndan hepsini gemilerdi; gece - gndz birbirlerine e - dost olmulard,
Erenlerden hi kimse bu eit velnin adn iitmemi, hi kimse bunu
Riyasnda bile grmemiti,
Hatt birinin bu dereceye erieceini, evliyadan birinin aklna, hayline bile gelmemiti,
lk gelen klarn en yce ve haslarndan kimisi, bz -- bz byle bir derecenin adn duyard,
Ama sonradan gelenlerden bu derecenin adn bile duyan yoktu; bundan dolay da o rtbenin
evresinde ne dnen olmutu, ne dolaan,
Mevln, bir gn mest bir hale demiti ki; Yarn, kyamet gnnde,
Evliya, blk - blk hasredilir, neeli bir halde kalkarlar, birbirleriyle buluurlar,
Peygamberler de takm - takm, neeli, kedersiz bir hlde hasredilirler,
M'minler de her yandan, denizin dalgalanmas gibi dalga - dalga ba gsterirler,
6180, Onar - onar, yzer - yzer, biner - biner, cinsi cinsiyle kopuur o soru - hesap gn,
emseddn'le ben, hepsinden ayr olarak, esiz - rneksiz bir hlde hasrediliriz,
Geri oraya ikilik, yol bulamaz; onun saltanatnda bey - kumandan da odur, asker - ordu da o,
Gnein ordusu, dr; o, kendiliinden aydndr, ltiftir, diridir,
Birliine kimsenin akl - fikri ermez; buna dir bir dnce, vehme bile smaz,
Ben, o diyorum ya, bu leme gre sz syleyebilmek iin diyorum,
Yoksa iki lemde de bir mayadanz; biziz biz; hibir suretle de ayrlmamz,
nsan, kendisinden nasl ayrlr; ister yerde olsun, ister g dolansn,
Bu ayrlk, sz bakmndandr; yoksa bire say smaz da smaz,
nk saylar, ayrlk kardr; temmuza benzeyen bire kar erir - giderler,
6190, Mutlak birlik meydana knca ne say kalr, ne yer kalr, ne gk kalr,
nce o vard, sonunda da varl, varl yok eder, gene o kalr,
Birde mahvolmayan say mezarn topra altnda rr - gider,
Kim lmden nce lmediyse, odur len: lmden nce len apar olur, tortusu kalakalr,
Kim Allah akyle tmden lmediyse, pikin erlere kar idir, hamdr,
Azda acdr, ekidir, dilden - damaktan, azdan - boazdan ho bir halde gemez, yutulup sinmez,
lm, zti diriliktir: bunu bilirsen lmden yz evirmezsin,
Tohum, yerde yok olunca varla erer, yaaya yz tutar,
Diri bir hlde yerden ba gsterir de, lmdr bu hnerleri gsteren der,
Varlm der, yok olsayd, dnyda adm m duyulurdu?
6200, Bir tohuma karlk, sevgilinin cmertliiyle yzlerce tane mi kard?
Yaratan, ltfuyla bana dal - budak, yaprak, meyva verdi, yetitirdi beni,
Tohumun varl yok olmasayd, topraktan ba gsterip ycelemezdi,
Anbarda kurt yerdi onu: lemde eseri mi kalrd hi?
u hlde iyice bil ve anla ki lm, diriliktir: padiahlk kullukta gizlidir?
Soluktan solua u varlktan yok ol da holuun da artsn, sarholuun da,
Ge amada melek bile kesilsen, orda kalma, g de a,
Yoklukta varl bulursan bir cana karlk yz can elde edersin,

Ne korkuyorsun'? Her solukta oyna cannla: gne gibi nur sa

Yr, varlnda kalma ki var olup kalasn: can ver, ar canllk etme,
6210, Ne mutlu varlndan geene: o bedenim yok etti ama canm arttrd, glendirdi,
O, kendim Hak iin kurban etti de Kur'n'n vaadett bayrama eriti,
Sayl mrn feda etti de Allah ona saysz - hesapsz mr verdi,
Allah senin iyiliini diledi de o huyu ltfetti, balad sana,
Boyuna nefsini alaltmada, onu arklatrmada, illetli bir hle getirmedesin:
Ona toprak olmay retmedesin: aalk hrkasn dikmedesin ona;
Dnyda yoksulluu semedesin: ylesine ki u adamlar, aalk kiilerden sayarlar seni,
Ama ad - san, yola perdedir; ikisini de brak, onlar, Ay'n yzn rten buluttur,
Tannmak isteyen kii, bil ki iki dnyda da haktan yz evirmitir,
Ad - san yok olan kazanr: u benlik - bzlk perdesini aandr ad- san sahibi,
6220, Onda insanlk sfat yok olmutur; bir kl kadar bile eseri kalmamtr,
Bakr iksirle nasl deiir, altn olursa, yahut da kan nasl ste dnerse,
Yahut da hayvan, hayvanken nasl tuzlaya dp tmden tuz olursa o da varlndan byle
gemitir,
Nefsin ateli oluu nura dnnce de insann nefsi Zebur gibi vahiy kesilir,
Onda Hak'tan baka birey kalmaynca, ondan ne zuhur ederse, o daim diri'den zuhur eder,
Bundan sonra ad - san dilerse, Allah'dan yardm erdi ya, ada - sana da nail olur,
Ona, ad - san dilemek caizdir; nk ona ne gelirse Allah'dan gelir,
CXXIX
Allah azz srnyla bizi kutlasn, Mevln, gayb leminde bir kutbu grd; drtbin mrd vard; hepsi de vel olmu,
Hakk'a ermiti, ilede yce Hak'tan henz elde edemedii bir hli, bir dura dilemek te, y rabbi, y rabbi
demekteydi, ylesine yrabbi diyordu ki btn yerin, gn zerreleri, yce ve aalk ruhlar da onunla beraber,
ona uyup yrabbi demedeydi, Yce Allah'nn nruysa, Allah antlsn ululasn, Tebriz'li Mevln emeddn'in
kulana Lebbeyk-Lebbeyk sesini ulatryordu, emseddn, nz yznden, yrabbi dedi; o eyh yrabbi
diyor, ona Lebbeyk de, Bu sz syler sylemez, birbiri ardnca Tebrz'li Mevln emeddn'in kulana eriti:
Lebbeyk, Lebbeyk, Lebbeyk,
emseddn'den bahsediyorduk: onun sr incilerini deliyorduk,
Perde ardnda kalm topluluun anlamamas iin o sevgiliyi anmay braktk,
Gene yoldan, konaktan kaldk; gene ipin ucunu elden braktk,
6230, Ne yaplabilir ki? Aalk topluluk gmn peine der de inciyi brakr -gider,
Brgn Mevln, gayb leminde, apak olarak yce bir padiah grd,
Drtbin mridi vard: hepsi de bilgindi, ermiti, seilmiti,
Binlerce yal varla, zlemle, edeple dileini istiyor, yrabb diye sesleniyordu,
Gizli, aikr, btn varlk da bu szde ona e olmutu,
Byle bir mertebeye sahipken Allah, istina gstermekte, bir tek cevap bile vermemekteydi,
Hakk'n nuru, insan duygusunun tesinde, gne ve Ay deirmisi gibi, parlamakta;
O nur, emseddn'n bana, yzne, kulana, sadan - soldan olmamak zere cihetsz vurmakta:
O solukta, o tertemiz, ltf nur, azsz - dudaksz, saysz Lebbeyk demekteydi,
emseddn, o, yrabbi demekte, nur ne diye bana vurup duruyor dedi,
6240, Bu sz syler - sylemez nur, hemencecik yzlerce kez ona da vurmaya balad,
O Allah avuu da binlerce gnl alaklyla, binlerce Lebbeyk szyle emeddn'i arlad,
Sende hereyi ayrd edecek nur ve sr varsa onun nasl ki mauk olduunu bundan anla,
Gene Mevln, gayb leminde grmt: Badad'da bir Allah velsi vard,
Saysz - hesapsz mridi vard bu ztn, can leminde yzlerce cihan gizliydi,
Kutuptu, iki dnyda da tekti; zamanndaki vellerin bayd, ona uymulard,
Bir hle, bir mertebeye ulaabilmek iin titreyip duruyordu; eit - eit abalara dalyordu,
Mevln ona, kereminden dedi ki: Bunu almakla elde edemezsin,
O, peki dedi, ne yapaym? rem nedir, ne i edeyim?
Mevln, Tebriz'li ems'e git; onunla buluunca dilediini bulursun dedi,
6250, O, acaba nerde bulumm onu dedi; belirtisini syle de bulunduu yere koup gideyim,
Mevln, onu nerden grebileceksin dedi; byle bir devlete kimse erimedi ki,
Ama kalk, meydana doru yr; o seni grr, sana can balar,
nk ok defa o meydanda gizlice halk gzler,
Kimsenin, kokusunu bile almad atan doyasya yedi; hibir zahmet de grmedi,
Sen ona, padiahlar padiah dersen, yahut onu bundan da ileri, cann da can bilirsen, daha da stn tutarsan,
Yahut Ar'tan da stn olduunu sylersen, yahut da onu Allah birliinin nurunda ararsan,
Gerekten de yledir, belki yzlerce derece daha da stndr, nk onun hibir ei yoktur,
Yaratl da kimseye benzemez, huyu da: bilgismiyse Allah'dan baka bilen yoktur,
La'l dudaklar inciler yadrrd onun; lye yeniden can balard o,
6260, O da aradna kolayca kavuunca bir nra att da elbisesini paralad,
Selm vermeden, selm almadan, hizmet etmeden ba gr, iltifat seyret de derecesini anla,
Byle eyhe sen, eyh deme; nk o, sebepsiz balarda bulunmakta,
Kimse onu grmez; oysa her solukta yaralara melhem koymakta,
Ayaklardan bukalar zmekte; gzleri grr bir hle getirmekte,
Herkesin ihtiyc, onun yznden giderilmekte; herkesin derdine o deva bulmakta,
Sohbetsiz bu eit ihsanda bulunan, aalk kiilere de, ycelere de byle balar veren,
Kendisini bulana, grene, canla - gnlle onu seene,
Yllarca sohbetine ulaana, onun izine dp canla - bala koana neler yapmaz'?
Szle bunu anlatmaya, ona Ledn bilgisinden neler verildiini sylemeye imkn m var'?
6270, Bunu ancak ve ancak Allah bilir; baka kimsecikler anlamaz bunu,
Ey akll, bilgili er, byle bir bahta Mevln'dan baka kimse ulamad,
Btn seilmi has evliyann arasnda, yalnz o, bu baa nail oldu,
O sebeple de yaad yzyln tek kiisi oldu da bunca fetihler elde etti; bunca yardma erdi;
bunca orduya sahip oldu,
O tertemiz beden topraa girince gklerde hibir nur kalmad,

Alemin kalb, o Adem soyunun znn - zetinin gemesiyle dertle doldu,

Bu kadar bir dirilii varsa o da, gene onun yznden; yukarda, aada ne varsa, ne duruyorsa,
hep onun kereminden;
6280, Sz bala, ekere benzerdi; diri de yaaya ondan ererdi, l de,
llerin tm de o soluktan dirilirdi; dirilerse daha da diri bir hle gelirlerdi,
Boyu - pou, yana - yz, iki gz, kalar, huyu gibi gzeldi,
Ysuf, onun gzelliini, almn grseydi sabr perdesini yrtard,
Elini turun gibi dorard; can kuu bedeninden uar - giderdi,
Almlln, seilmi Muhammed, kereminden balamt ona
Sfatlar anlata smaz; meer ki onu Allah aklasn, bildirsin
CXXX
Allah aziz srryla bizi kutlasn, Mevln, bu suret lemindeyken nuru, da gkte de parlard, yerde de, Dnydan
gnce, gnee benzeyen cemli, dnydan gizlenince o nuru kendisiyle gtrmek istedi; gk de mahrum
kalacakt, yer de, Bu yzdendir ki Onlara gk de alamad, yer de buyurulmutur, Gkle yerin kalmayacandan,
kyametin kopacandan korkutabilirdi: ancak oullar ve onun ardnda kalanlar iin bu lem, olduu gibi kald, imdi
lem ve lemdekiler bilseler de bilmeseler de, onun evldnn, yaknlarnn ve mrdlernin yz suyu hrmetine
durmaktadr, onlara kuldur - kledir, mmetimin Abdal' krk kiidir; yirmi ikisi am'da, onsekizi Irak'tadr, Onlarn
biri ld m, Allah halktan birini onun yerine kor; kyamet kopaca zaman hepsi vefat eder hadsi, eytan,
pek byk hilebaz ve gaddardr; Allah'tan baka kimse onun stesinden gelemez, Evirip eviren ancak
Allah'tr sznn anlam udur: Benim ona st olacak gcm -kuvvetim yok; ancak yce Hakk'n gcyle st
olurum ona, Selm ona, Adem, Hakk'n halfesiyken, Adem'e btn adlar bellettik hkmnce bilginken onu
bile aldatt, yolunu kesti; nice yl onu cennetten darda, ba dnm bir halde brakt, Byle bir dmandan nasl
gaflet edilir? u hlde akl olan herkesin, eytan'm dzeninden esen kalabilmesi iin Allah'ya kap snmas
gerektir,
eyh, hemen meydana kotu; akla emseddn'i aratrmaya balad, emseddn, onu uzaktan grd, kendisine yz
tuttuunu anlad, ileden boynu incelmiti; bedeni zayflam, yz sapsan kesilmiti, O hle glesi geldi; onun perian
hline acd,
Kereminden ona bir hoa bakt; bir bakla da onun hlini dzene soktu, Onu meramna eritirdi; o Allah arayann gnln
ad etti,
6290, Din yolunda ona mrd olan u birka yoksul kn yz suyu hrmetine durmada,
Evld dincelsin, rahat etsin, gidip geldikleri yere rahata gidip gelsinler diye,
Yoksa bu da yok olup giderdi; hatta bu yapy yapan, yapdan bir eser bile brakmazd,
Hele daha evik aln, tez olun da u hapis leminden, u krlk dnysndan kurtulun,
Ey oullar, onun izinden bir - birer srayn; kn u olu - bozulu dnysndan,
Mrdseniz eyhin yolunda yryn; mauka doru kasna koun,
Yolunuzu kesenler saysz; hepsi de cannzn kanna susam,
Evirip eviren odur ancak klcn, gen - ihtiyar, hepiniz aln elinize,
Yol keseniniz nefistir; vurun boynunu da cennetlere doru yryn,
6300, O kpek huylu, diri kaldka Hak'tan bir koku almanza meydan vermez,
Sonunda herkesi aala eker de ondan sonra helak eder - gider,
O dzenci ok gl bir yol kesendir: can gzn a da akllca otur,
Adem'e, o meyvay bir solukta yedirdi ve cennetten kartt onu,
Adem, bir ku gibi onun tuzanda kald; gzlerinden rmak gibi yalar akt,
Virdi, Rabbimiz, nefislerimize zulmettik biz szyd; bir zaman hep bylece dilekte bulundu,
Elbisesi, tac gitti, rplak kald; ayrlk ateinde yanp kavruldu,
Hak'tan elde ettikleri kalmad: testideki su bitti de testi kald,
Testiye benzeyen bedeni alayp inlemeye kald: akla suyunu aramaya koyuldu,
Allah, szlayn kabul etti: testisine denizleri boaltt,
6310, Ayrla dm can, buluma devletine erdi: gene o ho para-buuk, asla kavutu,
Yakp yandran zahmet, ebed bir define oldu: tekrar makbul olup srlmekten kurtuldu,
Ak iksriyle can altn oldu; o denizde katresi inci kesildi,
Para - buuu tm oldu da gamdan kurtuldu; o yas, tekrar dn - dernek oldu - gitti,
eytand, tekrar melek oldu; kuzgundu, Allah, onu alc doan yapt,
Yerdeydi: Zhre'den de deersizdi: ge ad; gene gne oldu,
Gne sz, anlatabilmek iin: yoksa bu sz, onu ululamamaktr,
CXXXI
Anlamlar, olduklar gibi sze smaz; bireye benzemez; nk onun ne zdd vardr, ne ei - rnei, Ama
insanlarn akllar mikdarnca da bir sz sylemek gerek ki onu istesinler, Hani ergenlik ana gelmemi ocua,
gzelin dudan ekere benzeterek sz sylerler; ocuun, ekerin tatllyla onun kyaslamasn, o
dudan da eker gibi tatl olduunu sylemesini salarlar, Yoksa ekerle gzelin dudann ne ilgisi var; hibir
suretle birbirilerine benzemezler, te yce Hak da cenneti, bu suretle anlasnlar diye hurilerle, kklerle, aalarla,
rmaklarla beyn eder; yoksa cennet nerdenbunlara benzeyecek? Bunlarn hepsi de geicidir, oysa ebedi,
Geici bireyin ebed olanla ne mnsebeti var?
Deniz katreyle nasl kyaslanabilir? Ayar tam altn nerde, yalanc altn nerde?
Ama o yana gnln aksn diye bu kyaslama, zarur bir ey
Sence gzel olan; istenen, can gibi sana sevimli olan
6320, eyin cinsinden bulunan sana gsterirler ki o yana gnln aksn,
Gzel yzl dilberin dudaklarn ekere benzetmezler mi hani?
Ay gibi gzelin ltf dudaklarn anlasn diye ocua byle sylerler,
ocuklarn, ekerin tatllyla gzelin dudaklarn kyaslamalarn, bylece de o tad anlamalarn salarlar,
Yoksa dudak ne diye ekere benzesin; dudan tadn kim alr ekerden?
Dudaklarn zevkini ekerde arayan, ocuklar gibi oyuna koar,
Bu iki zevk arasnda pek byk bir fark var; boncuk, ei bulunmaz incinin yannda nedir ki
te Allah da Kf n'da cennet bahelerini halka byle anlatr,
Uzun boylu aalar, yapraklar, meyvalar var, nimetlerine ne had var, ne hesap;

Orda drt rmak akar: Su, arap, bal, st,

6330, Her yanda eit - eit gzelini kkler var; her yanda gze binlerce huri grnmede,
pek elbise giyinmiler onlar; ordaki baharn letafetinde hi de k yok,
Bylesine nimetler, orda ebed, orda hi kimse zahmet, meakkat grmez buyurmutur,
Bu szler, cenneti anlatmak deil, sizin anlaynza o mnevi zevki birazck yaklatrmak iindir,
Katreler denizdedir ama katrede gemi yzmez, yrmez,
Katreden dalgalar coar m hi? Meer ki denize kavumu olsun,
Denize kavutu mu da ona deniz de artk; Allah huyuyla huylanm kiiye de Allah nuru de,
Bunun aklanmasn can kulayla dinle; eski szden yenisine ynel,
A bilgili er, byle yap da sana aklansn, anlayasn; bilgi elde ettikten sonra da Allah azzi olursun,
Varlndan boalr, Hak'la dolarsn; bizim gibi tatllarsn da acln kalmaz,
6340, nsan, ana rahminde erlik suyu deil midir? Ama o su, varlndan yok olunca,
Ay gibi gzel bir insan olur; la11 dudakl, kara gzl gzelim bir insan,
Erlik suyu insana dnd; hani katrenin denizde inci oluu gibi,
CXXXII
lk hlden, ilk huydan dnp Allah huyuyla huylann hkmnce Hak huyunu aldklar iin vellere Abdal denir,
Mansr, akta ilk mertebedeydi; halksa onu anlayamad,
Baka klarsa ondan daha yce mertebededir; onlar halk hi anlayamaz;
artk mauklarn mertebesine nerden erecekler,

Evliyaya, hlleri tebdl edildiinden, o hlleri

kalmadndan Abdal ad
yoklukta bir baka surete
verilmitir,
Varlklarndan,
benliklerinden
gemiler,
brnmlerdir,
Ateti onlar, nur oldular; eytandlar; hurinin
bile gpta ettii bir hle
geldiler,
Hepsinin de yz lme, yoklua dnmt; lmsz can buldular da srtlar glendi,
Konaklar yeryz ama aman bulduklar yer, Ar'n ycesi,
Allah var, onlar da var; arapsz, kadehsiz dima sarholar,
Onlar, lemde Hakk'n naipleridir; Adem, onlarn toprayla vnr,
Geri dem, varln asldr; evliya, ondan var olmu, onun soyundan gelmitir ama,
6350, Onlarn srlar, Adem'den de gizlidir; nk, bu sr, yeniden, imdi coup kprm,
meydana kmtr,
Soyundan son gelenlerin gnllerine pek gizli srlar vermitir
Allah; ylesine gizlidir ki,
dem'den belirmemitir bu srlar; bylesine nurlardan haberi olmamtr onun,
Herkesin ekli, sureti birdir ama her bedende baka eit bir can var,
Birinin can uar, ge aar; birinin canysa o perdenin ardnda kalr,
Biri, Ben Hakk'm szn dnyya yayar; br bil ki der, ben Hakk'n srrym,
Bir bakasysa, ben der, srrn da srrym, o srsa tenin iinde gizlenmi,
Karanlk lemi akla tmden nur kesilmiti de Mansr, bu yzden Ene'l-Hak demiti,
Onda ne kadar karanlk varsa nur olmu, hatt nuru, nurlardan stn bir hle dnmt,
6360, Tikeninin kk akla gl bahesi kesilmiti; karanlk gecesi, sabah gibi aydnlanmt
O, mekn leminden, meknszlk lemine gitmi, her adna karlk yz kanada nail olmutu,
yle bir dnyda yurd edinmiti ki oraya abayla eriilemez,
alacak bir dalgadr, o dibi - kys bulunmayan denizde, belirmeden yrr - gider,
Mansr, bu kadar yce bir mertebeye eritii halde olgun kiilerle bulumak kutluluundan ayryd,
nk ey bilgin, ak leminde, daha ilk mertebedeydi o,
Allah, orta mertebeye erimeye yol vermedi ona: son mertebedense haberi bile yoktu,
Bu mertebeler, dolaylar, vasflaryla dolan klarn mertebeleri,
Mauklarn mertebeleriyse, yaratlmlarn gzlerinden gizli:
O mertebelerin ilki, sonu, ortada olan, Hak'tan gayrya dima gizlidir,
6370, Mansr'n hlleri, mertebesi, halkn gznden gizli olursa:
Halk, bilgisizlikle onun hlini bile inkr eder, onu ldrmeyi kolay grr, nemsiz sayarsa:
Karanlktan nurun ayrl gibi mertebeleri, Mansr'un mertebesinden ok yce olan byle bir toplumun hlini,
Halk nerden anlayacak? Sen syle, Anlaylar, o hli kavrayamaz ki,
Bu anlamlar, aklanamaz da: insandan, nerden yle bir sz doacak'?
Sen de bu cinstensen gzn a da bak: eytan msn, insan m, kendini bir gr,
Uanlara kartn, bedensiz olarak cann yzn apak grenlerden olduysan,
O toplum, sana gizli kalamaz; nk cins, varr, cinsine gider,
At, phe yok ki atn yanna koar; her cins, kendi cinsini kovalar,
Cins, dima cinsiyledir: nk bir cinsten olanlar, ho bir surette badarlar,
6380, Hak, milyonlarca suret dzd: birini aaya srd, brn yceye adrd,
Birini yoksul, hor - hakyr, tutsak etti: brn zengin kld, bey yapt, mala - mlke shib etti,
am - kalmm: ne Allah'dr bu; ne aadadr, ne yukarda: mekn yok,
Aa da onunla nrlanm, yukar da onunla: herkesle beraber, herkesten de gizli,
Ondan zge ne suret var, ne anlam: iyice anla da davadan vazge,
Herkesin akl, bunun hkmne eremez: bunu, yolu grp bilen kiiden bakas anlayamaz,
CXXXIII
Olgun evliya ve ermi fukara ile sohbet, zahiri ibdetten yedir, daha faydaldr, Onlarn szlerini duymak,
kitaplarda yazl bilgileri bellemekten daha ziyde, adam Allah'ya Ulatrr, Her gnl ak da, gnln akt eyin
emsinden olduunu gstermez; nk, kendiliinden gnl ak olduu gibi baka bir sebep yznden de
gnl ak olabilir, Hani insan, birisinden elbise paras elde
eder, yahut ondan baka birey umar da bu
yzden ona meyleder ya; bu, zden gelen bir meyil deildir; dtan bir sebebe baldr, Ama bir de zden gelen
meyil vardr; ondan, yalnz onu ister; onunla bulumaktan, ona kavumaktan baka birey ummaz, istemez;
ite zden gelen ve ayn cinsten olua dell olan meyil, bu eit meyildir,

Hsl unu bil ki erlere, erenlere hizmet, Allah'ya (nafile) ibdetten yedir,
Onlarn szlerini iitmek, binlerce hitap okumaktan, bilgi ve hner elde etmekten daha iyidir,
Onlarn huzurlarnda yok olmak, duyutur, anlaytr: onlara kul - kle olmak gerekten de padiahlar
pdih olmaktr,
Kim onlarca makbul olursa korkudan kurtulmu, mna ermitir,
6390, Sonunda da, onlarn civarnda bulunan kii, onlardan saylr - gider,
Onlarn cinsinden olan arar onlar; akrabay yabanc arar m hi?
Gnln gnle akmas, birliktendir; birbirini aray, ayn damardan olutan kopar,
Ama bu meylin garezsiz, maksatsz olmas gerek; sebebe maksada bal olan meyil deil,
Halkn ahneye, padiaha meyli, mevki elde etmek, dny malna - mlkne konmak iindir,
Tebriye'nn ah'ye meyli, lokma iindir; nk ah cmerttir,
Yahut da ona arka olacan, dmann klla, yumrukla ldreceim umduundandr,
Onu, ztna meylettiinden, deil, maksatlarna ermek, umduunu bulmak iin ister - durur,
Umduunu elde edemezse can, ona meyletmez,
Artk ona ne ah der, ne baba; ne de ona sevgiyle bakar,
6400, Hatt kinle dman bile olur ona: lmesi iin dua eder,
Yzlerce garezi, maksad kesip atan meyil, ancak eyhle mrd arasndadr,
nk candan mrd olan, eyhin yoluna cann da oynar, cihan da,
Sevgiyle o yolda ban da terkeder - gider, srrn da,
Allah iin garezsiz olarak hereyini harcar; nk eyhini Allah'dan ayr grmez,
Ona yz tutmutur; onun akn semitir; nk kendisine ondan bakas lyk deildir,
Byle bir meyil varsa bu, iyidir; nk bu eit meyil, onun Allah'nn dr,
O tertemiz mrd, eyhin cinsindendir; ama onun cinsinden oluu da halktan
gizlidir,
CXXXIV
Cins olu, grnte benzerlik dolaysyle olmayabilir, grnte iki ey birbirine aykr, fakat anlam bakmndan
bir olabilir; ekmek, su, br yiyecekler, grnte senin deildir hani; sen hareket edersin, o n l a r e d e m e z l e r ;
s e n k o n u u r s u n , o n l a r konuamazlar; sen dirisin, onlar l; ama anlam bakmndan aranzda birlik ve ayn
cinsten olu var;
nk ekmek yemekle gcn artar; alk elemi giderilir; beden rahatlar, semirir,
u hlde bedeni gelitiren herey, bedenle ayn cinstendir; dni, mn arttran herey de din ve man
cinsindendir, Yaratlmn, yaratanla zt bakmndan benzerlii gerekmez; o da bu sylediimiz eittir,Akllya bir
iaret yeter; mjde anlay olana,
Akln varsa, sana ho gelen: seni gelitiren neyse onun evresinde dn - dola,
Byle deilse ka ondan; iyi bil ki senin cinsinden deildir o,
6410,Ekmek, insanlarn cinsinden deildir;grnte byledir ama cana onunla g-kuvvet
gelir,
Bu yzden de insan cinsindendir; yalnz bunu bilenler azdr,
Cins, cinsiyle geliir; bu sebepten de herey, cinsinin yanma varr,
Su suyla oalr; akl da aklla dzene girer,
Cinsinden kaan, gz mevsimi gibi kendi yapraklarn dker,
z, yaratl bakmndan cins olu gerekli deildir; bitki, suyla, toprakla ayn cinstendir,
Gl olsun, tiken olsun, hepsi de suyla geliir,
Bil ki yel, atele ayn cinstendir; nk yelle oalr, alevlenir ate,
Bedenle can birlememi mi, kaynamam m? Ama beden, ben dediin eye
hi benzer mi? Syle,
Gz yala badam; gnl nuru da bir katre kan iinde,
6420, Ne'eye bak da gr, nasl srtta, bbrekte yer etmi,
Onun ne'eyle bir benzerlii yok, yok ama doru yolu gsteren Allah, ne'eyi onun cinsi olarak
yaratm,
Kederi de cierin iine, akl beyne koymu,
Bunlarn, neliksiz - niteliksiz birbirleriyle ilgileri var; var ama bunu bilmek, akla dz gelmez,
Bunun gibi can da canana dost olmu; bir katrede bir umman gizlenmi,
Denizin st o katreye kar gkle yer, bir rmaktan da deersiz,
Ne mutlu kendi cinsini arayana: cinsinin ardna dp koana,
Kimde byle bir hl varsa, btn hlleri, gittike ilerler, geliir,
Bu yzdendir ki dindarlar padiah, ayardan uzak ol, dostlardan deil dedi,
Krk k iin yaparlar: bahar geldi mi srttan atarlar,
6430, Bunu, hemen onun Mesnevi sinde ara da ziyana dmeksizin binlerce fayda elde et,
Yalnzl, cins olmayandan kamak iin semek gerek: yoksa kendi cinsinden olanla cana can katlr,
Akl, aklla birleti mi, yce bilgiler meydana kar,
Ama nefis, nefisle e - dost olunca da bunun aksine, dzenler dzlr de yerlere gmlr,
Canla - bala bir aklly ara; nk onun glgesindedir emin olu, esenlie eri,
CXXXV
Evliya ile sohbet, itaatlerin, ibdetlerin en ulusu, en faydalsdr, nk eyhle sohbetten elde edileni, bir - iki yl
almakla da elde edemez insan, Bir kimse, yalnz kendi dncesiyle, kendi almasyla bir sanat
belleyemez; bir hayli gn getikten sonra bellese, rense bile bilgisi noksandr, Ama bir solukta ustadan
rendiini, yllarca kendi almasyla elde edemez, Ama yce Hak, Rahman, Kur'n' retti hkmnce ndir
olarak birisine, eyhsiz, ustasz birey retirse de bu ndirdir; ndire dayanlp hkm verilemez; ndir,
pikin, olgun olan ve pirden yetien kiilere kar ham grnr, Bu yzdendir ki selm ona, Mustaf, Allah
yzn yceltti, m'minler Emiri Al'ye t vererek buyurdu ki: nsanlar, yaratclarna eitli hayrlarla yaklarlar;
sen Allah'a akln eitli ynleriyle yakla da dnyda insanlar yce mertebelerle, yaknlklarla, hirette de Allah
katnda ge,
Allah tarafndan gnderilen Ahmed, Y Al dedi, ey Allah arslan, ey en ulu Emr,

Halk, hayrla, hasenatla Allah'ya yaklamak yolunu arar: sen yr, gizlice bir aklly ara,
Bulunca da tapsnda otur, canla - gnlle sohbetini se, kabullen,
Byle yap da herkesten daha ileri ol, bu yryte herkesi ge,
Hayrn karl rahmettir: gcn yettike yr, akln fazlalatr,
6440, nk hayrlarn, ibdetlerin asl akldr: kimin akl daha fazlaysa, daha ne geer, daha ileri olur,
Akll kimdir? Allah'nn has velsi: Allah'dan baka hereyden, herkesten ayrlan kii,
Halkn akl da akla benzer, benzer ama gerek akl, gr sahibi anlar, bulur,
nk halk, gerek akldan uzaktr: nk karanlktandr, kszdr,
Kalp aka da geer akaya benzer ama sarraf, mehenge vurunca kalp anlar,
Deeri ne kadardr, bilir de bakalar gibi onun stne titremez,
yleyse dinar sarrafa gster: dni de evliyaya arzet,
nk o erlerin katnda dinden baka ne varsa hepsi de toz gibi yele savrulmutur,
Savan srr, evliya ile sohbettir; kim o sohbeti seerse bozgundan kurtulur,
Ama bunu insan, yz yl kendiliinden kefedemez de evliya sohbetiyle hemen elde eder,
6450, Yr, sanat ustadan ren de sanatn temelli olsun,
Kendi kendine rendiin sanattan nerden rzk yiyebileceksin?
Yaptn ii kimse beenmez: btn lem onu knar,
Kendini beenme, ge varlndan: akln evresinde pehlivanca yr,
Amaakl,oyol gsteren,kendisine uyulan kiidir:senin akln deil;ona kul-kle kesil de seni senden satnalsn
Seni satn ald m, akl elde edersin: tez uyan, ne diye uykuya dalyorsun?
O, dzgn bir surette herkesi yetitirir; kendi kendini yetitirmeye alan ahmaktr, aalktr,
insan da, aa da, tarla da, ba - bahe de terbiye edilirse sekin bir hle gelir,
Ama bak da gr: terbiye edilmeyen herey, pise kalr, hor hakyr, nemsiz bir hl alr,
im, Allah'nn dzp kotuu kii pek ndirdir,
6460, Ndire dayanlarak hkmedilemez: Hakk'n hereye gc yeter ama bu da byledir,
Alemde hkm, fazla olagelen eye gre verilir: Adem varlk lemine geldi geleli hkm budur,
Sen hkmden, kuraldan darya kma, Allah'nn hkmnden, buyruundan ba ekme,
Bylece kereminden sana, kendine bir yol versin, yldz bile olsan seni Ay hline getirsin,
Ndir olarak birisi, bir define bulabilir ama sen kazanc elden brakma, zahmetten kanma,
Sen al, kazancndan ye - i de ala tutsak olma; zarara dme, Allah sana define verse bile kazan, buna engel olmaz
ya, Hibir suretle almaktan, kr elde etmekten kalma; define de ksmetinse sanaeriir,
Erimese bile hi olmazsa sen, kazantan kalmazsn; elinden geldike almay brakma,
taati, ibdeti yerine getir; hi bir buyruu yarna brakma,
6470, Sonunda her ibdetine karlk sevaba nail olursun; derken Allah hitabna da kavuursun;
Bana lyk kulsun; ektiin biter, yitip gitmez der sana,
Nihayet, sana mkfatta bulunur; ektiini devirir, yzlerce anbar doldurursun,
Ey m'min, maher, nedme gn de herkes korkar, sense emn olursun,
CXXXVI
bdetler, tohumlara benzer; kyamet gn her tohumdan yle birey biter ki ekilen tohuma benzemez,
Netekim bu lemde erlik suyu insan oluyor ki hi de erlik suyuna benzemez, ehvet yelinden yeillikte u ku
meydana gelir ki yele benzemez, eftali ekirdeinden, hurma ekirdeinden aa kar ki onlara benzemez,
Bylece vefal kiiye padiah mevki verir, elbise, mal -mlk balar ki bunlarn hibiri de vefaya benzemez,
Hrsz damgacna asarlar; hrszlk, daraacna benzemez, Bunlar gibi ok ve saysz eyler var, u hlde
grlyor ki bu lemde ekilen, yaplan eylerden yle eyler meydana geliyor ki hibiri de yaplan eylere
benzemiyor, Gayb leminde de, burdaki iler, szler, virtler, ibdetler, o leme ekilen tohumlardr: yle eyler
bitirir bunlar ki tohumlara benzemezler, Huriler, kkler, rmaklar, aalar, eit - eit meyvalar ve iekler ki
cennet anld m, bunlar sylenir; hepsi de m'minlerin yaptklar eylerin, derecelerine gre tohumlardr; daha gzel
tohum, nasl daha gzel daha sevimli ey yetitirirse yle ite, Cezalarn, cehennem ateindeki azaplarn,
cehennemin aalk derecelerinin hepsi de, mriklerin, mcrimlerin yaptklar ilerin tohumlarndan biter,
Demek ki ilerin karlnn, o iin benzeri olmas gerekmiyor,
Yaplan ilerin tohumlan, hsmn, akraban gibi canla - bala seni arar,
Her i, a baba der sana, biz orda, hep senden doduk,
O solukta onlar grr de aar - kalrsn; sevinirsin, gamdan kurtulursun,
Ey sevgi balayan Allah dersin: bunlarn hepsi de nasl benden varlk lemine geldi,
Sana cevap verilir de a bilgisiz denir; bu olmayacak ey deil, arma,
Dnyda senden kan erlik suyu, Ay gibi bir ocuk olup salma - salna yrmedi mi?
6480, Kularn ehvet yelinden, yzbinlerce uan ku meydana gelmiyor mu?
Bir tohum, yer altnda yetiip meyva veren sekin bir aa olup boy atmyor mu?
u hlde o havaya kaplp o hevesle iki gznden akttn gzyandan, alp verdiin soluktan
Binlerce huri, binlerce kk meydana gelirse, olmadk ey deil bu; uzak grme bunu,
A bilgin, burdaki iyi - kt iin, szn, tohuma benzer: erlik suyu gibidir,
Herbrinden, o lemde, senin iin, her solukta alacak ekiller doup durmadadr,
Gzel ilerinden Ay gibi huriler, kt ilerinden de kapkara eytanlar douverir,
Gayb lemi, henz belirmemi, brak onu; bu lemde bile iyi iten ne'elenmiyor,
kt iten gamlanmyor musun?
Padiaha vefakarlkta bulunursan, karlnda sana yzlerce bata bulunuyor,
Sana at, elbise, rtbe ve mevki veriyor; gerek bir gnlle seviyor seni,
6490, O vefa, bunlara benzer mi hi? A dostum, burda bir iyice dn hele,
Szn, iin, padiah tarafndan bilinince, onlar yznden mal - mlk, mevki geliyor sana,
Yaptn i, sylediin sz, onun katnda mevki', mal - mlk, gzelim at oluyor ya;
Bunun gibi iyi ilerinin tertemiz tohumlar da, ecelinden sonra huri ve cennet oluyor,
Erlik suyu, ne diye insana benzesin? Bir ekirdek, ne mnsebetle aaca benzetilsin?
Ama tohum yer altndan bitiyor, yzlerce dal - budak veren, meyvalar yetitiren bir aa oluyor,
Her erlik suyu, rahimde pek gzel, Ay gibi dilber bir insan ekline giriyor,
Yelden bir zmrd ankaa meydana geliyor; nerde o gz ki seyrine dalsn?
A gama dalm kii, beden tanesi de topraa girince sanyor musun ki
Yitip gider de bitip yetimez? Maher gn, onun yzlerce misli karlk verilir sana,

6500, Byle bir zanna dme ki yanl bir zandr bu: bil ki Allah'nn iinde aczi dnmek de lyk deil,
Tohum nasl toprakta yok olmuyorsa, nasl diriliyor, evikleip bitiyorsa,
Ekilip grnte yok olduktan sonra nasl bitki olup ba veriyor, yceliyorsa, bil ki
Bedenin de yok olduktan sonra hasredilecek; sen de bunu bileceksin,
Yokluktan nasl varlk verdiyse, Hak, ondan daha fazlasn verecek, gnln neelendirecek,
Bu yanda rk1 eden, secdeye kapanan kiinin o rk'undan, o secdesinden cennet var olur,
Diliyle Allah'yi anann o ansn Allah, cennet kuu hline sokar,
Ku, ana benzer mi, sanat eseri, dnceyi andrr m hi?
Onlarn birbirleriyle mnsebetleri yoktur; gz olana da bu, grnp durur,
Ama bilginler, bilirler ki hrszn hrszlna karlk ona verilecek hkm, onun takdiri,
hapsedilmesidir, balanmasdr, almasdr,
6510, Bir mazlumu yaraladn m, o yaptn i, bir aa olur da o aatan zakkum biter,
Ktlk ve zulm tohumu cehennem olur; seni ku gibi faka bastrr,
Btn iyi ve kt ileri byle bil: ktlkten cehennem doar, zhtlikten cennetler,
Tiken ekersen, evine, tiken devirirsin; gl ifdan dik de gl devir,
yi i gldr, onu dik; kt ise tikenden de beterdir,
Tikeni dosta gtremezsin: iyi, ar - duru kiinin iine tortu yaramaz,
Deil mi ki buradan oraya en iyi bir armaan gtreceksin;
Canla - gnlle en gzel, en iyi birey se de sevgiliye onu gtr,
A al - verite bulunan, garezlere pek az nem ver; mrn, karlnda
birey elde edemeyecein eyler uana yitirme,
yi bil ki hi kimse, dnynn maln verse, mrn bir soluunu bile satn alamaz,
6520, Ama ey akl eren, mr olduka lemin mal elde edilebilir,
Deeri bulunamadna, paha bilemeyeceine gre mr elden karma da balklar gibi oltada kalma,
mr tohumunu Allah iin ek de o, bire kar ikibin versin
Hatt binler de nedir Allah ii bu: saysz da verir,
Sayl mrn var ama o mr Allah yoluna harcarsan,
Deil mi ki Allah yoluna dklp sald; o mr sonsuz, saysz bir hale de getirir o,
Allah'ya harcanan mr kalr; o kiiye Allah, tkenmez arabn sunar,
Bu aalk lemin orak toprana mr tohumunu eken, ziyan eder - gider,
Bu dnyya, hirette meyvasn devireceimz tohumu ekmeye geldik,
Allah'nn bizi getirmekten murad buolduktan sonra maksad elde edemezsek,bugelmemiz ka para eder ki?
CXXXVII
Yce Hak insann, kendisini tansn, ona kullukta bulunsun diye yaratt; Cinleri, insanlar, ancak bana kulluk etsinler
diye yarattm hkmnce insann varlndan maksat budur, nsan, kullukta bulunmazsa mr faydasz yere
geer - gider; baka ilerde bulunur ama o ilerin insana bir faydas yoktur, Szgelii deerli bir klc, birisi, buna testi
asarm diye mh yerine duvara aksa, bu i, faydasz bir itir; nk klc, baka ey iin yapmlardr; mhn iini
grmez o, imdi insann varlndan maksat da ibdet olduuna gre burada ibdet etmeyen kiiyi, cehennemde
ibdetle, tvbeyle uratrr,
6530, Elimizden, ibdetten baka, sanata, bilgiye, hnere dir binlerce i gelir,
Bu iler de faydasz deildir ama Hak bizi onlar iin yaratmad dostum,
Mcevherle bezenmi, su verilmi klc mh gibi dvara kakarsan,
Buna bir testi asarm, bylece bundan faydalanrm dersen, bu, anlamsz bir itir,
nsann varlndan
maksat da sanat deil:
insan, gereklik, yalvar ve ibdetten baka birey iin
yaratlmamtr,
Onun da faydas var ama kl onun iin yaplmamtr, sava iin yaplmtr,
Kur'n'da, biz insanlar, cinleri bo yere yaratmadk buyurur;
bdette bulunsunlar, hizmet edin de karlnda yzlerce rahmet elde edin diye yarattm,
Burda ibdette bulunmayann ksmeti, lmden sonra ibde etmektir,
Cehennem, ona ibdet kesilir; orda tvbe eder, h eker,
6540, nk Hak, ibdet etsinler, itaatte bulunsunlar, cmertlik etsinler diye yaratt
insanlar;
Burda ibdet etmezlerse orda, canla - gnlle ibdet ederler,
Cehennem, isyan edenlerin mescididir; orda hepsi de, faka tutulmu kua dner
Boyuna, gereklikle, Rabbimiz derler, kulaklarn boyuna Allah'ya verirler,
Orda Hakk'a rzsz kullukta bulunurlar; hepsi de namaza, duaya dalar - gider,
Burda yapmadklar kulluu o lemde yerine getirirler,
Bylece de herkes, ne iin yaratldysa onu yapar; herkes, Allah'y mbd edinir,
Ama burda muratlarna daha tez eriirler; ileri, birka gnceizde olur - biter,
Ordaysa yllarca, yzyllarca alrlar, gene de kutsuz ileri kutlulua dnmez,
Adamsan, bugnn iini yarna brakma; yoksa yarn piman olursun,
6550, Kim hayra sarlrsa aklldr; veresiyeye kaplannsa ii baa kmaz,
k, boyuna hazra sarlr; gerek, veresiyelerden kaar,
Gzel vaatlerle verilecei sylenen balardansa hazr sille, sfye yedir,
Bu ite sfnin huyuyla huylan; din iinde savsaklk etme,
Veresiye arayanlar, bekler - dururlar; arapsz, sarho olmakszn sersemlik ekerler,
Gaflete kaplan, hazr araptan olur da beyhude yere ba arlarna tutulur,
Veresiyeye dayanan, bil ki eline bir hi almtr da onu skp dikmeye urar,
klarn paylar, iinde bulunduklar vaktin hazr ltfudur; onlarn canlar, nerden veresiyeyle
esenleecek?
Bu gnk tiken, gelecekteki glden iyidir; gelecei seen utulur-gider,
Elinde mitten baka birey olmayan kii, ak yolunda kalp akadan baka birey deildir,
6560, Kim mitsiz bir hle dtyse onu l say; onun slpm, rm bedeninde
can yoktur,
Ama kim bugn bir hl elde etmise, arapsz, kadehsiz sarhotur,
nk can - gnl, boyuna sevin iindedir; lemin ktsnden de hrdr, iyisinden de,
Kim bugn iini dzene sokmusa, nefsinin boynunu baksz kesmitir,

Kan ien dmann elinden kurtulmutur; ebed olarak Allah'yladr,

Ama burda gz semeyen kiinin orda, iki gz de doan gibi kapaldr,
Burda kr olarak len, kabirde de krdr, kr olarak da hare dilir,
Kadndan ocuk doar gibi yerden de buday, arpa ba gsterir, biter,
Rahimde erkekse erkek doar, diyse dii,
Arpadan buday kmaz; hi kimse kuyruktan, ban iledii ii istemez,
6570, Nasl yaarsan yle lrsn; ister yoksul ol, ister zengin; bunu byle bil,
iil gzeli cilveye balad m d brak, ba z,
O dilberin gzelliine hayran ol; onun vasfndan baka bir sz syleme,
Onda yok ol, kendinden ge de iyiden de kurtul, ktden de
Cann, onun gzelliiyle dopdolu olursa zahmetten de kurtulursun, usantan da,
Ondan sonra cennet, canla seni arar: huriler, seninle bezenirler
Sen z olursun, herey deri kesilir; dostun huzandan ayrlmazsn artk,
imdicek, arlkla hepimiz de solukda olduk diye rp ellerini,
Bu mecliste herkesin gnl bir; herkes birbiriyle e - dost olmu,
Aralarnda mnafklk kalmam: dostluktan, birlikten baka birey yok,
6580, Ezelde hepimiz de birdik zti; imdi de o yzden bir hle batp gitmiiz,
phe yok ki devletkuuyla devletkuu uar; kuzgun, dudularla uar m hi?
Deil mi ki devletkuuyum ben, elerim - dostlarm da elbette devlet kular; hepsi de benim gibi orda domu,
Asl bakmndan hepimiz de birdik ya, gene bulualm da bu buluma hlinde gene bir olalm,
Grnte yeyip imeye, yatp uyumaya tutsaz ama hepimiz de tpk gnein yz,
z biziz, kalanlarn hepsi deri; hepsi de yabanc, bizse biriz, dostuz,
Kim ne bilir ki ne kularz biz: hangi diyarda uarz?
Latf canlara canz; ama kubbeler altnda da gizliyiz biz,
Zerreye benzeyen bedende gne gibiyiz; st gibi zevkle ba sallamadayz,
Dnydan baka yzlerce dnymz var; hepimiz de meknszlk leminde
dnyalara sahibiz,
6590, Melekler, canlar, ordumuz bizim; hepsi de evremizde saf kurmu,
Yer de ne demek? Hepimiz yersiziz; saman pne benzeyen bedenimizin altnda deniz gibiyiz,
isa'nn soluu bile soluumuza kar utanm; ak, denizimizden kabarp coan bir dalga sanki,
Musa, Hzr'mza kavusayd tavuskuu gibi kanatlarn yayard,
Hatt Hzr'mz grseydi Hzr'n ardndan koar myd hi?
Hatt hatt Hzr'mz, Hzr'a griinseyd, o bile akla deli - dvne olurdu,
Bizim Hzr'mz kim? Himmetler gnn ems'i; nne n olmayan demden beri Allah'ya ulam o
seilmi er,
Hzr, perdesiz - rtsz onu grseydi, glge gibi ardnda yrr, dolanrd,
Akla onun sohbetini seer, ondan bakasn, hibir eye karlk olarak almazd,
Dostum, elin stnde el var: bunu bil de yr, bizi kimseye eit tutma,
6600, Bizi hi kimsenin yolundan - yordamndan sayma, hi kimseyle kyaslama da bizden berhudar ol, meramna
er,
zimizin tozununevresinde dn-dola da hereyden haberdr ol,ulularn ulusuna ba kesil,bey ol,
Arslanlardansan, arslanlarn stn i: bahdrlardansan, yanmza gel,
Bu tapda kimsenin adn anma da rahmetten uzak dme,
Bizden olduysan, bakasndan bahsetme; hibir suretle bizden bakasn arama
Evliyann kskanl sonsuzdur; saknarak hareket et ki reddedilmeyesin,
Tmden onlara ver, onlara smarla kendini: onlarn katnda aklndan vazge,
O erlerin huzurunda sus da ayrlkla ban dnmesin,
Onlarn huzurunda bilgiden, hnerden bahsetme; yle bir yerde yalvartan baka bireyle
urama,
Yalvarrsan srra shib olursun: soluktan solua kadehsz arap iersin,
6610, Dostum, dm tutarsan, iin, sonunda onlar gibi olursun,
Kendi renginden bir eser bile kalmasn; yava - yava onlarn rengine boyan,
Ona sarl, bunu atmaya bak; onunla dol, bunu boalt - gitsin,
Byle yap da sedefteki katre gibi inci kesil; tmden onlarla dol,
Bahivan, zerdali dalna kays alar hani;
Zamanla o zerdali aac, gzelim kayslar vermeye balar,
Ondan sonra, ister bu aatan meyva devir, ister o aatan aralarnda fark yoktur,
Deer bakmndan bu onun, o da bunun ayndr; nk gzellikte ikisi de bir olmutur,
Bunun gibi eyh de, ii ne denli arnmsa, o denli, senden k verir, parlar,
Senin senliin, yok olur onun himmetiyle; seni Rabb'e mensup tertemiz bir can
haline getirir o,
6620, Sonunda da tpk o olursun: sana bu ltufta, bu cmertlikte bulunur,
Atein, eyhin yla nur olur; zahmetin, gamn yerini ne'e alr,
Mesh gibi seni, batan baa can hline getirir; gn ycesinde dnmeye koyulursun,
Allah'nn yardmyla, iki elini duaya atn m, ne dilersen olur,
ki dnyy da bir tomar gibi drersn; herey senden tzeleir, dirilir,
Canlara yeni bir can verirsin; ruhlar gamdan kurtarrsn,
Allah'nn gc - kuvveti senden zuhur eder- kim seninle becelleirse kahrolur - gider,
Byle bir devlete eremezsen, evliyadan byle bir rahmete ulaamazsan,
Halktan ekil, yalnzca ibdete koyul; nefsinin dileini, rahat terket,
Gndzlerini orula, gecelerim namazla geir; yeyip imeye, uyuyup
esenlemeye az koyul,
6630, Nefsin dileini hi verme: onu daha da ark bir hle sokacak ne varsa, onu yaparsan
daha yedir bu,
lmedike ondan el ekme: aalansa bile emn olma,
O diri kaldka kork ondan: gizli - aikr, dmanndr o,
Senden kurtulmak iin, dzenle lm gsterir kendini,
nanma hi: adam - akll sk - sktr onu; boyuna ikence yap ona,
Sava klcyla ban kesmedike onun belsndan kurtulamazsn,

nk Hakk' arayan, isteyen nice kiileri yoldan saptrm, rmakta bomutur o,

Atlayp o tarafa geen klardan baka herkes, u cihan rmanda kalmtr,
Onun eli herkese uzanr: herkesin nasibi, onun yznden yanar - erir,
CXXXVIII
eytan, herkesin yolunu vurur, herkesi cehennem otu, odunu yapar, Ancak Onlarn hepsini azdracam,
ilerinde, ihls sahibi olan mstesna hkmnce evliyaya birey yapamaz, Hatt, Gerekten de eytan, mer'in
glgesinden kaar dendii gibi onlarn glgesinden bile kaar - gider, Kim Allah velsinin glgesine snrsa,
onun evresinde de dnp dolaamaz, Buna delil de udur: Birisi birgn bls'i grd, bir mescidin kapsnda
duruyordu, Burda ne yapyorsun diye sordu ona, Dedi ki: Mescitte bir zahit namaz klyor; onu yoldan karmak
istedim; ancak yan banda bir arif uyumada; onun korkusundan mescide giremiyorum, O olmasayd, zahidin iini gz
yumup ancaya dek bitirirdim, Bu yzdendir ki, esenlik ona, Mustaf, buyurur: Bilgin kiinin uykusu, chilin
ibdetinden yedir, Onlarn uykular, bakalarnn uyanklndan iyi olursa, hayr - er, btn hllerini de
byle bilmek gerek, Yeyip imeleri, bakalarnn orucundan, glmeleri, bakalarnn alayndan, alaylar,
bakalarnn cidd olularndan ye; sonuna dek byledir bu,
Ancak o, ezelden temiz - pak, iyi olan ihls sahibi kullara,
6640, Hibir suretle el uzatamaz: nk onlar koruyan Allah'dr, Bu Kur'n'da anlmtr: Hak,
eytan'a kahredince,
eytan, Adem'in yznden bu hle dtm, lanete uradm, soyuna-sopuna kin gdeceim:
Hepsinin yolunu keseceim; isterse temiz, isterse akl banda olsun, hepsini
gaflete dreceim;
Ancak, ezelden beri gereklikle dopdolu, ezelden beri tertemiz has kullarna gcm yetmez;
Hatt zrhsz adamn oktan ka gibi onlarn glgesinden bile kaarm dedi,
Arslanlardan kaan tilki gibi mer'in glgesinden kamad m eytan
Btn vellerden kaar; adlarn duydu mu, perperan olur,
nk bir nurdur, bir mayadandr onlar; hepsi de aslnda, Allah tecellsine dalp gitmitir,
Oul, unu bil: Bir ekmek ne yaparsa, btn ekmekler de onu yapar,
6650, Ceyhan'n yaptn, yanlsz, noksansz, Frat da yapar,
Birgn, adamn biri eytan' grd; zaar gibi bir mescidin kapsnda duruyordu,
Ona, brda ne yapyorsun dedi; dzen kurmaya kalkma, doru syle bana,
eytan dedi ki: Mescitte bir zahit var; kendini tam manasyla kullua vererek namaza durdu,
Onu yoldan karmak istiyorum ama yan banda bir arif var,
Yatp uyumu, ondan korkuyorum: onun gznden yanna gidemiyorum,
Orda uyumasayd, zahidin ii, dmann dileine uyar - giderdi,
Onun ibdetini yele verirdim, savurur - giderdim: bu suretle kendimi de sevindirirdim
Ama gel, gelelim, o uyuyan kii bana engel oluyor: byle bir i yaptrmyor bana,
nk arif, uykuda bile hrszn elini balamtr: imdi bu uyku, o namazdan ye deil mi?
6660, Demek ki Allah erinin btn ileri, doru olsun, yanl saylsn, byledir ite,
Tok oluu, halkn orucundan, nekeslii, btn dnynn cmertliinden yedir,
Gl, zahitlerin alaylarndan, suu, ibdet edenlerin ibdetinden iyidir,
Bilen kiinin katnda, Hzr'n sular, Kelm'in hayrlarndan iyi deil miydi?
Yapt i, eriattan daryd grnte: ama gerekte eriat buyruklarn fazlasyla yerine
getirmedeydi,
u hlde Nice su vardr ki kutludur sz,n- srr budur ey z temiz kii,
ocuu ldrmek, sutu ama bunu yapmakla Allah, onun itaatini, ibdetini daha da
fazlalatrmad m?
Grn kfr, zyse man; sureti dert, anlamysa derman,
Allah, anlama yolunu vermedi de onun iin Hzr'n ii ona kt, abes grnd,
Ama o iin nn de hikmetini ayan - beyan duyup anlaynca canla - gnlle ba koydu,
6670, nk bunun zulm, onun adaletinden de stnd: onun kt grnen her hareketi- brnn iyi
iinden ileriydi, yerindeydi,
Musa bile o ululukla, o hareketleri anlamakta acze derse,
Sen kim oluyorsun, senin hayrn, ibdetin, gamn, sevincin, zahmetin, rahatn da ne?
Kyasla da bu hususta ban e, secdeye kapan, bylece de bu eit padiahlardan, srlara eri,
Bunun gibi onun saysz ktlnn herbiri, fayda bakmndan, iyiden de stndr,
nk onun zt, herkesten ileridir, ayrdr; herkes kuzgundur adet, oysa alc doan,
Kuzgun, nasl olur da doanla bir olur? Kkreyen arslana kar kedi ne yapabilir ki?
Onun szn de, iini de, br halktan ayrd et: herkesi bir sayma,
Onun iini, kimsenin iiyle kyaslama: sinek nerden ankaa gibi Kafda'na uacak?
Ta, onun elinde inci olur; halkn elindeyse altn toprak kesilir,
6680, Onun yedii lokma tmden nur olur; onlarn yedikleriyse tmden aldan olur, benlie
dner,
Zehir, onun damanda eker olur; onlarn azlarndaysa eker, pislik olur - gider,
Hani Mansr, Ene'l-Hak dedi de halk arasnda tannd,
Ama o andan bu na kadar halk, ona rahmet olur - duar,
Ayn sz Firavun da syledi; ama Hak, ona, bu sz sylemek hususunda yardm etmemiti,
Bundan dolay da halkn azndan ona gndzleri de lanet okunmada, geceleri de,
nk Halla, o sz sylemeye memurdu; Firavun'sa eekliinden aldanmt, benlie
dmt,
Hsl buna rahmet okunmada, o tmden pis kiiyeyse yzlerce lanet,
Bu azdan boyuna konuan Hak; o dildense nefsin dzenidir beliren,
Bu diriltir, oysa ldrr; bu, ar - duru bir hle getirir; oysa tortulatrr; kl - gbr eder,
6690, Bu taht verir; o piliyi - prty gtrr; bu kutluluk verir; oysa bahtn - talihini
tersine dndrr,
Bu mevki' verir, o kuyuya atar; o gaflet verir; buysa anlay,
Bu melek gibi gn ycesine eker; bryse eytan gibi yerin dibine batrr,
nsanlarn ruhlar suya benzer; sular sana ayn grnr ama,
Asl bakmndan ayr - ayrdr onlar; biri zehir gibidir, br eker gibi,

Birinden, ar - duru tertemiz su coar; brnden toprakla karm kapkara su,

Birinden bilgilerin tatl suyu kaynar; brnden zakkum gibi bilgisizlik suyu
Birinden en iyi, en ho ey, brnden, en om neyse, o ba gsterir,
Birinin sepeti ieklerle, meyvalarla doludur; brnn sepeti akreplerle, ylanlarla,
Biri atetir, bryse tmden nur; biri dileini yanna getirir, br uzaklatrr,
6700, Biri tiken verir, br tammiyle gl: biri sersemlii arttrr, bryse tmden araptr,
VXXXIX
oklar, grnte evliyann yanna gelirler, szlerini bellerler; gerekten yol kesenlerdir onlar, Kim fark
edebilirse onlara ba emez; dostu dmandan ayrr, tanr, Hani sarraf, ayar tam altn kalptan ayrr ya,
onun gibi, Grnte birbirlerine benzerler ama M'min anlayldr, ayrd edendir, Evliya, diledikleri surette
grnebilirler,
Sende ayrd edi varsa kurtulursun; gnln her aalk kiiye vermezsin,
Kalplar altndan ayrd edersin; nasl olur da boncuu inci narkndan alrsn?
Doruyu eriden ayrd edebildin mi de her kt iliden korkmazsn artk Korkun Hak'tan olur,
Seylan'dan deil; nk gizli sr, apak grnr i ana,
Btn ileri grrsn; hem scaktan kurtulursun, hem souktan,
O yardm, sana dost olunca i yapann, ancak Allah olduunu grrsn,
Bilirsin ki halk, onun aracdr; onun buyruuyla yrr, i grr,
Yazy dz okursan, ondan baka tasarruf sahibi olmadn bilir, anlarsn,
A bilgili er, dostta, dmanda, m'minde, mecsde o tasarrufu grnce de,
6710, Gzme u, iyice grnr ki sebepleri yaratan, gerekte ancak odur
Allah, Hereye bir sebep var buyurdu: sebepleri meydana getiren de benden bakas deil,
Hereye sebepler tyn etti de adam olmayan, sebepler yznden yitip gitti,
Gr keskin olan, nasl olur da sebeplere kaplr?
O, boyuna sebebi yaratana bakar; naklar, suretler, onun yolunu kesemez,
Bilir ki sebepler vastadr; kap, kapc olmadka almaz,
Kl, kol olmadka kimseyi kesmez;
beden, cansz olarak ayakla bir yere gidemez hi,
Byle olunca da o kii, nerden aratan korkacak9 Onun korkusu da
Allah'dandr ancak, titreyii de,
Hall, ateten korkmadndan ate, ona gl bahesi kesildi; yakmad onu,
Atein iinde altn gibi glyordu; o cehennem ona cennet baheleri olmutu,
6720, Gene byle Kelm, sopasn atnca ylan oldu o sopa; Kelm korkmad ondan,
Ne mutlu ona ki ipin ucunu bulur da anbarlar, ekilmemi tohumla dolar,
Disiz - azsz, lokmalar yer; iki ayana muhta olmadan ak damna kar,
arapsz, kadehsiz sarho olur; yukarlk, aalk nedir, bilmez de bir hoa yrr de yrr,
Azsz, gl gibi gler; kahkahalar atar; Ay gibi, ama gksz nurlar saar,
Her solukta yeniden bir ekle brnr; sen de ona ulatn m, seni de nrlandrr,
Kimi gk olur, kimi yer kesilir; kimi yce ok]r, kimi aalanr,
Gznn nnde, ne dilerse o ekle brnr: kimi melek olur, kimi de insan,
Ayn zamanda btn suretlerden de kar; sen de naktan, suretten ge de ulamaya bak,
6730, nk naklar, suretler, perdedir; suretler, ruh sarayna nerden girecek?
Kelm, Allah'yla bulumay dileyince, tek ve hereyi bilen Allah, ona dedi ki:
Nefsini darda brak da varlksz olarak vuslat sarayna gir,
Senliinden, varlndan ge, yoksa buraya giremezsin; birlik yresine ikilik suretiyle gelme,
Birlik leminde sen, ben yoktur; sen yok ol da say aybndan kurtul,
Hem de, iki ayan, iki leme bastn m dedi, ayakkaplarn kar ayandan,
Kutluluk vadisi temizlikten ibarettir; oraya bu eit geli, korkusuzluktan ileri gelir,
Ayaklarndan kar ayakkaplarn; bylesine alana yaln ayak gel,
Ayakkaplar,
Musa'nn
varlyd;
Musa'nn
perdeleri,
engelleriydi, sarholuuydu,
Allah'y aryorsan varlndan ge; varlnla o yana nerden gidebileceksin?
6740, Dikkat edersen grrsn ki yokluk, varlktr: varlktan faydalanmay istiyorsan yok ol,
Varln perdedir; sen, bilgisizliinden, krlnden, kendine kendini perde yapmaktasn,
Eeklikle bu zanna kaplma; kendine gel de bir iyice bak, ayakmsn, ba m?
Beden misin, yoksa bedendeki can m; yoksa canda, gizli olan canan m?
Senin varlnda bu da vardr, o da: hangisi daha iyiyse onu se,
O daha iyi olan kendine e - dost et: ne diye en aala kaplyorsun?
Yzlerce eit aacn var; her aa baka meyva vermede,
Biri eki meyva veriyor, br tatl: biri turun, bryse tmden incir,
Biri Ebcehilkarpuzu vermede, br hurma, Biri irkin meyva verir, br gzel,
Sen ne diye iyi meyva yetitirmeye gayret etmez, ne diye her solukta gzel meyva yemezsin?
aalk aacn evresinde dnersin? Adamsan en iyisini se,
Sen gerekten de neye alyorsan osun; neye gayret ediyorsan onun deerincesin,
u hlde en iyiyi se de iyi ol; Ay'n yan banda otur da Ay kesil,
Denizde bir gemi batmaya balasa, akll tacir,
Deerce aa olan kuma frlatr, denize atar; gizlenecek deerli inciyi de koltuunda saklar,
Senin bedenin de denizde bir gemidir, bunu byle bil; o gemide eitli kumalar, deerli
inciler var,
Gemi bataca zaman, tersine davranp deersizleri alarak inciyi denize atma,
Sende hem eytan var, hem Sleyman; yarm kfrdendir, yarm mandan,
Kur'n'da, her ikisi de senin gnlnde dedi; kfr de, man da senin balnda
kisi de ya gibi, rek gibi beraber; ya rekte gizli,
6760, manla yorulmu kfr gr; cann konaklad beden gibi hani,
Yanm olan din, seni ycelie eker; yarm olan kfrse kuyaya atar,
Sen boyuna man oalt, eytan'n zddna da kfr azalt,
Kfrn azaln mnn oal bil; kfr yok oldu mu, yolu grr bir hle gelirsin,
Byle yaparsan vel olursun; Allah balaryla dolarsn,
Bu lemin mr birka gndr; canlarsa bir solua balanmtr,

6750, Neden

Bir yelden ibaret olan solukla dirisin; iyice bak da gr, o soluun temeli de pek rktr,
Sen yele gvenme, arapla diril; bu yapya, bu kurulua dayanma,
Akla diril, bedenle, canla deil; byle yap da ak gibi ebed ol,
Bedenin yaps, bir engeldir; ruh atlsysa koar, ular
6770, Bedeni terkeden, gerek araycdr; o, halk iinde bilgin, ergin kiidir,
Beden ban koparmak yedir; ruh blbl onun yznden dertlere dm,
Ruh kuu ayrla dtkten sonra feryd ediyor, onun havasnda, onun akyla uuyor,
Kimin ruhu, buluma bahelerinde uarsa, buluunca artk ayrla dmesi imknsz,
Hakk' dileyen lmden korkmaz; o, gerek olarak lm diler,
lmyle bedeni de arnr; rhuysa, yok olmasyla lmszle erer,
CXL
Aklara lm, dndr; tmden bulumaktr, nk lm, o lemin belirmesi, bu lemin yok olmasdr;
klarsa gece - gndz bu itedirler, ileri-gleri, bunun olmasn salamaya almaktr, lm, bunu tam kmil
bir hle getirir, salar da o yzden onlar, canla - gnlle lm isterler, Allah onlardan raz olsun, sahabe, zrhsz
olarak klca, oka kar dururlard, Bu yzden yce Hak, Dorucuysanz lm isteyin buyurmutur, O bky ve
zevalsiz lem, evliyann mlk olduundan gerek padiah onlardr; bu lemin padiahl, o lemin
padiahlna nispetle oyundur, hayldir, Hani ocuklar mahallede oyun oynarlar; biri padiah olur, br
perdeci; nihayet ocuklar, bu oyunu gerek lemden almlardr, Bylece bu dnyann bezentileri de, trenleri
de tmden, o lemden alnmtr, Netekim, Sz budur ancak, dny oyundur, oyalantr, bezentidir buyururlar, Bu
padiahlarn halleri de o padiahlara nispetle oyundur, oyuncaktr,
klar eceli dnmezler bile: nk lmle ezelden bilitir onlar,
nk lm, Tanr'ya giditir; youn suretten ayrltr,
Gkten, yerden darya ktr; nelik - nitelik ehrinden nelikten - nitelikten mnezzeh olan leme giditir,
Esasen nklarn ileri de hep budur; hepsine yol - yordam da budur, tre de bu
6780, nk sevgilinin lemi, can lemidir; oraya gitmekse onlarn yoludur,
Balk havuzdan kurtulur da denize giderse sevinir, akla gider,
nk deniz, balklarn sevgilisidir; hepsinin can da denizdir, mal - mlk de
lm denize benzer, klarsa bala: balklarn padiahl denizdedir,
Deniz onlarn mlk oldu mu, kukusuz padiahlk ederler artk,
Bu dnya padiahlarnn padiahlklar geicidir: o geree kar bu, oyundu: oyuncaktr,
Hani ocuklar mahallede beraberce oyuna dalarlarda biri kendini bey yapar br padiah olur,
br de hkim,
Biri vezr olur, br nib: biri terceman olur, br perdeci,
Geri kalan ocuklar da asker olurlar; herbiri, ululukla klahn yana eer,
Biz padiahz, beyleriz; hem de ylesine ki dman savata bozguna uratr karrz derler,
6790, Dnyya hkm yrtyoruz, padiahlar gibi tacmz - tahtmz var, lemde buyruumuz yryor diye
sevin iindir hepsi,
Ama hepsi de bir hie dayanp arpnmaktadr; hepsi de orak yere tohum ekmektedir,
Hepsi de tulum gibi bombotur, ama yelle dolu; o kklnde asl - fasl yoktur, bykln de,
Ne vezir bir i grr, ne padiah, ne bey bir i becerebilir, ne asker, ne kumandan,
Geri bu oyundan ibarettir, tamamiyle geicidir, aslszdr; ama bir gerei anlatr hani,
O da udur: Dnyda bir padiah vardr, ordusu vardr; bu oyunu onlardan almlardr bu ocuklar,
te dnyda, imdicek muratlarna ermi olan bu padiahlar, bu beyler de,
Hani herbiri bir mevki'e shib olmu, kimi Ay gibi dolmakta, kimi dolunmaktalar;
Amca, bunlarn padiahlklar, beylikleri de evliyann padiahlklarna kar oyundur, oyuncaktr, geicidir,
stersen u geici dnyda ycelikle, nz- niyazla padiah ol; eline birey gemez,
6800, stersen dnyda padiah ol, istersen bey; sonunda lmeyecekmisin?
Ereti mevki' ne ie yarar? Deil mi ki kalmyor, sevinme ona,
Akll kii nerden dayanacak ona? Meer ki Hak'tan gaafl olsun,
CXLI
Bu lemin rtbeleri, padiahlk, vezirlik, baka mevki'ler,yce dalara benzer; bu mevki'lere shib olanlarsa
o yce dalara trmanan keilerdir sanki, Dalar hep yerindedir; onlarsa yok olup giderler, Bu yce dalar, onlarn
bzsn yceltir, bzsn rezil - rsvy eder, Bz kimselerin iyilii, mevkie rtbe sahibi olmaylarnda gizlidir;
bzlarnn k tuluu de gene byle, Yce mevkie, yle bireydir ki oraya kanlarn iyi veya kt olular, btn
halka grnr, Ne mutlu huylar iyi kiiye ki bu ycelikte gzel grnr, ad bu lemde iyilikle kalr; vay onun
tersi olana,
Mevki ve rtbe, lemde daa benzer; demoullar o dalara trmanrlar
Kimi bir bilgili kar oraya; kimi bir bilgisiz ycelir,
Adalet sahibi, orda Ay gibi belirir; zliminse yz kararr, rezil - rsvy olur,
Mevki, rtbe, gerekten de mehenk tana benzer, iyiyi sekin bir hle getirir,
irkin suratl, kt ili olanysa mevki, bu bir ardr, bir yzkarasdr diye herkese yayar,
Dnyda onu rsvy eder, gizlenenleri aa vurur - gider,
nce halktan gizliydi o; ktlerin iinde bulunup da bilinmeyen iyiler gibi,
6810, Kimse, onun srrn bilmezdi; imdiyse zlim olduu, bo bireyden ibaret bulunduu
meydana kt,
Allah'nn, dnyda pisten, gzelden eit - eit saysz halk var,
Bir blnn yz Ay gibi bembeyaz, bir blnnse eytan gibi yz kapkara,
Hak, gzeli ycelere adrr; onu apak gstermeyi diler,
Yeryznde halktan bu eit pek ok kiilerin bulunduunun bilinmesini diler,
Bir tek Allah'nn hikmetinden, iyi - kt, saysz - snrsz kiiler belirmitir,
Kimi bunu, kimi de onu gstererek halkn, Hakk'n kudretini, hikmetini grmesini diler,
Herbirini z meydana ksn diye her iki bl de yceltir,
Deil mi ki rtbe, mevki, kimseye kalmayacak, ne mutlu o kiiye ki iyilie koar;
Adaleti yayar, iyilii arttrr, hayrlar kapsn dnyya aar,
6820, Onun ad - san anlr - durur; dnyda n, ebed olur,

Halk, onu anarak rahatlasn onun iyilik ekerini azsz iner,

yiler, dnyadan gitmilerdir, hepsi topran altnda uyumu - kalmtr ama
yi huylar diridir; Ay gibi boyuna parlar - durur,
Dnyda Musa ile Firavun'un ad - san kald ama nasl kald; ikisi nasl anlmakta' Sen ayrd et,
Bu ikisinden hangisi makbul, hangisi istenmekte? Ne mutlu iyi olana, beenilene,
Bu dnynn rtbesi, mevki'i, nice kiiyi iten - gten etti; ama dny, da gibi yerinde,
Beyler - paalar, kei gibi ona trmanrlar da o yzden dnyy daa benzetiyorum,
Da yerinde durur; keilerse geip giderler, lp yiterler; halkn, ocuklar gibi bundan haberi bile yoktur,
Kei, daa trmannca ycelir ama sonunda ld m, alalr - gider,
6830, Padiahlk, vezirlik, bir mertebedir ama bu mertebelerin sahipleri, birer - birer elden karlar,
Bey - paa da, vezir de, birbiri ardnca, birka gn yce saylr, byk tannr,
Sonra biri gider, bakas gelir; o byk tannann gitmesiyle o mevki ne deiir, ne sahipsiz kalr,
O mevki da gibi yerinde durur; mevki sahibiyse saman pdr sanki; vazge ondan,
lm yeli, o saman pn savurur - gider; kulu da, padiah da yok eder,
Hepsi de ol buyruuyla hereyi var eden padiahn emriyle bir - bir, dan bandan, tepesi st yklr aaya,
Mevki, mertebe, yerli yerinde durur; hepsi geer - gider, o kalr,
Da hep yerindedir; da gibi olmak gerek ki yerinde ayak diresin,
Sen da olamazsan, bir saman p olursun; bil ki padiah bile olsan, bir samancaz iindir bu padiahlk; sonra
geer - gider,
Birka gnceiz o dada uar - savrulursun; ama nerden da gibi durup kalacaksn?
6840, Kei lr, re'yi - karar da yok olur; dasa yerinde kalr,
Bu fan dnyda ebedlik yoktur: yr a bilgin, lmszl se,
Orda ne yalnz kalmak var, ne lm; ba - bahesi, boyuna dall - yaprakldr, boyuna meyva verir,
Bylesine ebed bir mlke, bylesine bir saltanata kar bil ki u alan, hiin de hiidir,
Hak erenler karsnda dnya padiahl, ocuklarn oyununa benzer,
Onun iin sevgi ihsan eden, noksanlardan mnezzeh olan Tann, Kur'n1 da bu dnyya oyun dedi,
nk bu dny, o denizden bir katredir; bu rnekten onu anlarsan,
Konaa doru yol alrsn; Allah srrndan da haberin olur,
Ama bu katrede boulup gidersen, gerekte kadnsn, er deilsin sen,
Er olan, erlerin iini grr; felei bir top gibi yuvarlar - durur
6850, Nurdan bir elle kader savlicamm sallar, topu, kimi aaya yuvarlar, kimi yukarya,
Birini malla - mlkle yceltir; birini yokluk - yoksullukla alaltr,
Birini u dnyda sultn eder; birini yoksullatrr, bir dilim ekmek iin ldrr,
Birini u dnyya tutsak eder; birini hirette emr klar,
Yerde, gkte Hakk'n naibi olmutur; Allah, onu gan klmtr; herkesse yoksuldur,
Bu rtbeye eriene ne mutlu; o tertemiz kiinin tresi, Allah tresi olmutur,
Onun tahtnn nnde melek yere kapanr; hepimiz sana hizmet etmedeyiz, efendimiz sensin der,
O oul, dem'in vrisidir; bylesine yce mertebe, onundur,
O, babasnn saltanatna, tahtna shib olur; bilgide, grte de babasna benzer,
Byle olmayansa geriler; o mazhariyetten hibir ey elde edemez,
6860, ehzadedir ama yoksul dm, malsz - mlksz kalm, ululuktan mahrum olmutur,
Gerekten de herkesin atas dem'dir; ktnn de - iyinin de, ycenin de, aalk kiinin de atas odur,
Kimde sr bakmndan o ycelik varsa canla - gnlle boyuna atasnn saltanatn arar,
Ama kimde o himmet yoksa yok - yoksul kalr, mihnetlere urar,
Aalk kiiler gibi ekmek peinde koar, iki para ekmek elde etmek hrsna dp yorulur,
Bedeni, o mayadan yorulmutur ama can o mertebeye ermemitir,
Ondan dolay da Hakk'a varmaya gayret etmez; nk dem'den o himmeti bulamamtr,
CXLII
Ku kanatla, insan himmetle uar, Kimin himmeti yce deilse, kolsuz - kanatsz ku gibidir, Kimin himmeti
yceyse bu, kolunun - kanadnn gl olduuna delildir; nk Ku, iki kanadyla uar, evreleri dolar; insansa
evrelerde himmetinin kanadyla uar, zt ve sfatlar alannda dolar, Dinleyenler, onlar arasnlar diye
vellerin sfatlar sylenmektedir; nk Tann'ya en yakn yol, vellerle sohbet etmektir, Onlarn sohbetiyle,
bir gnde elde edileni, kendi almasyla yllar boyunca elde edemez insan, Gkle yer durduka onlarn
olmalarna imkn yoktur, Zti lem, onlarn varlklar iin yaratlmtr, Netekim, Sen olmasaydn gkleri
yaratmazdm buyurmaktadr,
Himmet, insann kolu - kanaddr; himmetsiz adam, hayvan gibidir,
Ku havada kanadyla uar; insan da yerin - gn tesinde uar,
Ku, boyuna yrelerde uup - duar; insansa zta, sfatlara doru uup gider,
6870, O uu, lme dorudur; bu usa abhayata doru,
Ne mutlu himmeti olana; gnln - cann Allah yolunda sap dkene,
O kii, Allah akndan baka birey satn almaz; perde olan, engel kesilen hereyi yrtar, ykar,
Ho bir surette ferten de, Ar'tan da, boluktan da geer; La-dan l'ya doru yrr - gider,
L'dan kurtulup ll'ya varan, o meknszlk leminde, yerin, gn tesinde Hakk' bulur,
nne n olmayann eiinde lmszle erer; ebedi olarak vuslat cennetinde kalr,
O, belirtisiz olmu, belirtiden kurtulmutur: suretlerden syrlm, anlamlara varmtr,
Himmet kanad, erlerin badr: o kanat, Allah nurundan bitmitir,
Allah, kimi kutlu olarak yarattksa o, Allah'dan baka hibir eyi semez,
ki dnyda da Allah'dan baka birey istemez; sevgilinin yoluna cann feda eder,
6880, abas ak ynnden olduu iin dura da Gereklik makaam olur,
Bektemr olu Kerimeddn, zamanede seilmi veldir,
Bu zamanda gnl sahibi odur; Hak iin nefsini kurban eden odur,
O sultan, vuslat bayram iin nefis kzn kurban etmitir,
Mustafa'dan, lmeden nce ln remzini duyar duymaz bedeninin boazn ak klcyla
kesmitir,
Varlndan ld de Allah'yla dirildi; iki lemde de diri l odur,
Halkn elini tutan ancak odur; bu asrda ondan baka emr yoktur,
Kim onu sever, ona dost olursa onun ii, sonunda tamamlanr,

Kime himmet ederse o, Cneyd'e dner, Ma'rf a benzer,

Kim onun sr szlerini duyarsa, anlar ki o, hrlerdendir,
6890, Dostum, bugn dnyda Hsmeddn'den bize yadigr, odur,
Kim, Hsameddn'i yitirdiinden dolay dertlere dmse, ona yz tuttu mu, dermann bulur,
Hele gayret edin de bu da yitmeden kendinizi lmden kurtarn,
Gece - gndz, onun rzsn elde etmeye aln: can arabn onun kadehinden iin,
Bylece de ecel klcndan azad olun da u olup bozulu leminden kurtulun,
mrnz, hadde - hesaba smayan lemde saysz bir hle gelsin,
lmszln nimetler yurdunda konaklayn; Allah'yla dost olun, onunla
oturup kalkn, ona nedm olun,
O, bugn dnyda esizdir, benzeri yoktur: bugn, zamanede misli bulunmaz onun,
Ben, gemiten bahsedersem, bugn syler, anlatrsam, bu szlerden, bu vglerden
maksadm odur,
isa'y, Musa'y, mrn' anm hepsi de bil ki onun hlini anlatmak iindir,
6900, Mansr'u Edhem'i, Kerh'yi ansn, Z'n-Nn'u, Ahmed-i Belh'yi zikredim,
Her yol erinden bahsediim, seilmi kiilere dir benden duyduun btn szler,
Btn bu bahisler, o ii - gc iyi olan erin vasflarm anlatmak iindir; baka bir maksadm yoktur,
klarn gemi zamandan bahsetmeleri yerinde bir i deildir; gemi, gelecek, u yok olan dnyya aittir,
km sz, hep iinde bulunduu zamana aittir; elde olandan bakas, yoktur onun iin,
Sznde say olsa bile onun maksad, ancak birdir, Hak, Kur'n'da, seilmi peygamberleri ayan - beyan anlatt; Herbirini
ayrca vd, gizli srr aklad; Herbirini yaratln, huyunu aklad; herbirini vd ama, Hakk'n btn bunlardan
murad, Muhammed'di; yoksa ne diye Sen olmasaydn buyurdu?
6910, Ferilerin de asl oydu, asllarn da asl o; nk hem ulamak ondan dodu, hem
ayrllar,
Peygamberleri verken, gnderilenlerin kutbu, onlarn uyduklar sensin diye onu medhetti,
CXLIII
Bir vel, br velnin vilyetine tanklkta bulunur; ama sende o gr olmadndan o vilyeti gremezsin; ancak bahtn
kutluysa bunun gerek olduunu sen de bilirsin; nk bir velnin tankl, halktan yzbin kiinin tanklna bedeldir;
netekim sarrafn altn hakkndaki tankl, ,sarraf olmayan yzbinlerce tann tankl demektir,Bky lem, anlatmakla
anlalacak bir lem deildir, Anlatn faydas, ancak o lemi dilemeye vesle oluu kadardr, Anlatta kalan, bu anlat
sanat edinen kii, asla o lemi anlayamaz, nk o lemi anlay, ak ateiyle kararsz bir hle gelmek, o atele yanp
erimektir, Yokluu elde etmek, sohbetle olur; o yitti, gerek eyh de ele gemedi mi, artk ibdete dmek gerek;
nk teyemmm, su yerine geer; gne olmaynca da kandil gne yerini tutar,
Padiah Hsameddn, yalnzken de, halk iinde de dima onu verdi,
Hallerini, mertebesini aklar, Hak katndaki yaknln vasfederdi,
ylesine bir gerek, o yaratl yce, kerem sahibi zt hakknda tanklk ederse,
Acaba bir kiide phe kalr m? nk hlis altn meheng gsterir,
Dostum, mehengin bir tankl, baka adamlardan bin kiinin tanklndan stndr,
Altn iin sarrafn bir tankl, lftan ibaret yzlerce tanklktan yedir; bunu byle bil,
Sarraftan baka yz kii, bin kii olsa, onlarn laflarn bir arpaca sayma,
Yeni Ay' gz grenden sor; krn tankln hi dinleme,
6920, Krler, sayca ok bile olsalar deer bakmndan bir bile deildirler,
Bunun rnekleri oktur; sen z al da deriyi brak,
Onun tankl olmasayd da, onun aziz bir kii olduu meydanda,
O belirtiler, yznde grnmekte; belli ki onda hrlerin yaratl var,
Grn de, huyu da, gnlnn, dimi diri Allah'nn visaliyle diri olduuna tank,
Kimde diri bir gnl varsa onun yol gsterici olduunu, Hakk' grdn bilir;
Tuzaa benzeyen u varlktan kurtulmak iin tam bir gereklikle onun izini izler,
Canla - gnlle ona yz tutan, dima ak arabiyle sarho olur;
Ceyhun gibi gnlden akp koar; can denizine karr, yok olup gider,
Deil mi ki sel gibi coup akt; o arayan, sonunda deniz kesilir;
6930, Ama anlalan, yahut da szle birisince bilinebilen deniz deil;
Bilgin de o denize perdedir, anlayn da; onu bilmek, yok olma yoluyla olur ancak,
Yok olmadka ona eriemezsin; bedende olduka cana kavuamazsn,
Beden, yola perdedir, kaldr onu; o perdeyi gider aradan da,
Tertemiz can canana kavusun; dertlere derman erisin,
Bunu elde etmek iin de asl olan sohbettir; zet yoluyla da anlatld, akland bu, etraflca da,
Ama bilgi, tekrar edilmekle kolaylar; zhitlik, ok zikretmekle, ok ibdetle elde edilir,
Yoklua ermek iin en byk vesile sohbettir; eyhin bak da, sana dosta kavumay balar,
alr, abalarsan, bu da iyidir; ama sohbet denizdir, alp abalamaksa rmak,
A bilgili er, kulan a da dinle: alp abalamakla elde edecein eyin,
6940, kiyz mislini sohbetle elde edersin; canla - gnlle prin eteini tut,
eyhin bak, alp abalamakla yz ylda elde edecein eyi hemencecik verir sana,
eyh, grr, onun izini izlersen ho bir halde, onun yla kuyudan, rmaktan kurtulursun,
alp abalamak, krn elindeki sopaya benzer; onu dmekten, ktle, tehlikeye dmekten
korur onu,
Uyduun kii, gz gren kiiyse sen de onun gibi, ovada-yazda ho bir surette yrr-gidersin,
Ama sopaya uyarsan nerden o eit gidip yol alacaksn?
eyhin sohbeti, alp abalamalarn candr; onu bulan kii, Allah laslarndandr,
A bilgin, sanat ustadan renmeye al: kalfalk et de usta ol Sanat kendi kendine elde edersen,
nerden, nasl usta gibi olgun bir hle geleceksin?
Peygamberleri gndermenin srr budur; herkesin tezce maksada ulamasn salamaktr,
6950, Yoksa herkes, kendi abasyla iini tamma erdirirdi, Ama bunu elde edemezsen, almay brakma da eri,
Yol gsteren dosttan pek b>k ltuflar, feyizler elde edilir; onun sohbeti, seni korkudan kurtarr,
Bu kolaylat m, cann feda et: bil ki bundan te birey olamaz,
Erlerin huzurlarna eritin m, iinin pek iyi bir hle geldiini bil,
Yol gsterenin gnce de yolda ara: Hak yolunda, yoldalarla yol al,

Bu ikisi de olmazsa, alp abalamak yerindedir; nk bu ikisi olmadka almay brakmak hatdr,
CXLIV
almay da peygamberlerle velilerden renmek gerek;
onlar retmeselerdi, almak nedir, kimse bilmezdi,
almay da onlardan bil, onlardan ren: nk onlarn szlerinden belirdi, anlald,
Ahmed, dileyenlere, bir olan Allah iin ibdet edin demeseydi,
Oru tutun, namaz kln, yalvarp yakararak boyuna Allah'y ann,
6960, Dnyda iyilik tohumunu ekin de maher gn mahsln devirin demeseydi;
Onun gibi, gren - bilen eyhler, alma yolunu bize bildirmeselerdi;
Bu yolda bala oynamak, basz - ayaksz olarak o yana komak gerek;
Dilekten, istekten gemek, nefsin fazla isteklerini azaltmak,
Her solukta nefsi tepeleyip ldrmek cb eder: nk o, pek irkin, pek kat bir dmandr
demeselerdi, bunlar bilemezdik
Peygamber, Dmannn en gls buyurdu; nefsi byle anlatt; nk o, gulyabani gibi yol
kesendir,
Btn dmanlarndan beterdir o; nk hepsi de ayaa benzer, oysa ba gibidir,
Hatt o kaynaktr, onlarsa su: o, byk bir ehre benzer, onlarsa ehrin kaplar,
Azabn, cehennemin temelinin de temelidir o; hatla o denizdir, cehennemse ondan ayrlp akan bir dere,
Nefsi ldrmeyi kolay birey sanma: hi kimse ineyle Kafda'n delemedi,
6970, Sen bir koyuna benzersin, oysa yrtc kurt; iyice bil ki ona st olamazsn sen,
Ancak Allah yardm ederse onu ortadan kaldrabilirsin,
Boynunu bker de ban kesersen, melek gibi ge kanatsz uabilirsin,
Btn bu tler, onlardan bize, adl - sanl, etraflca gelip erimeseydi,
Halkn, almaktan haberi m olurdu? Hi kimse hayr serden ayrp tanyamazd,
u hlde gerek olarak bil ki dmann da elini tutan onlardr, yaknlarn da,
Onlarn rdyla herkesi phesiz olarak bil, tan da dervilere ulanca, onlara kul - kle ol,
Bylece de bu kulluktan padiahla ula; yldzn kt bile olsa, bylece bir Ay'a ularsn,
Yoksul, o padiahlardan mal - mlk elde eder: kapkaranlk gnl anla erer,
Aklll sarholuk kesilir; u aalktan ycelie eriir,
6980, Ebed saltanata nail olur; dni de, dnys da mmur olur,
l, onlarn cmertliyle dirilir; alay, ltuflaryla gl kesilir,
Baklar hangi kre ilise onun bedeni, batan ayaa dek yz olur,
ylesine eyhi, bu sfatlara shib olan klavuzu surda - burda arama,
Yanda - yrede gz gsterir ama sen onu yansz - yresiz lemde aramaya bak,
nk o, bedende tmden candr; gnl de canann taht kurduu yerdir
Toplumun yol gstereni, ite byle bir kiiydi; halkn gereklii, onun yznden, artp dururdu,
O glgeden herkese yardm gelmedeydi: oluk - ocuk da onun yznden diriydi, konu-komu da,
Bir mddet bu topluma yol gstericiydi; karanlk gecede yz mum gibi, toplumu aydnlatrd,
in sonunda, varl yapp dzen, bizden byle bir inciyi kapt - gitti,
CXLV
Allah rahmet etsin, Bektemr olu Kermeddn'in gmesi, Bir vel bu dnydan gnce mit kesmemek
gerek; nk dny durduka Hakk'n velleri de durur; zr yce Hakk'n bu lemden, bu lemi, bu halk
yarattan murad, lemin ve lemdekilerin, u hli, grn deil, onlarn mbarek varlklardr,
6990, Kermeddn, o huylar gzel, o seilmi vel, beden leminden gt,
yle bir erdi ki onun gibi kerem sahibi bir padiah yoktu; dnyda ei bulunmaz, paha biilmez bir inciydi adet,
Hsmeddn'den sonra o server, yedi yl mddet, yol gstericilikte bulundu,
Kime diledyse saltanat verdi, bata bulundu; onu, kendi gibi gz grr bir hle getirdi,
Kendi grdn ona da gsterdi; Hak'tan iittiini ona da syledi,
Bunun anlatln sz yolundan arama; Ledn bilgisini duymak iin can kulam a,
Hsl szn zeti u: O, toprak lemden gitti, keder tozundan arnd,
Onun yolu, gereklik maksadna dayanmadayd; sonunda kona, Gereklik kona oldu,
Gnden dolay feryd ettik, gzlerimizden yalar akttk,
Gamdan ellerimizi balarmza vurduk, gslerimizi dvdk;
O yasla hepimiz de perperian olduk;
7000, Ama neyliyelim? Bahtmz buymu; Allah'nn kaza ve kaderi anszn geldi, bahtmz
dnd,
Derdin, batan baa derman olmas iin herkese tvbe etmek gerek,
Fakat Hak'tan da mit kesmeyelim; onsuz, kanad bal kuuz ama,
Ltfuyla kanatlarmz zecek biri de vardr elbet dostum,
Erler dnydan gittiler ama meydan da onlardan bo deil,
Gne, gkkubbe durduka Hakk'm bir halfesi vardr,
nk yaratann, dnydaki halk yaratmaktan murad, onlarn varldr,
Gne de onlar iin yaratlmtr, gk de; yeryz de onlar iindir, eytan da, melek de,
Hakk'm murad, onlarn varl olmasayd, ne dny olurdu, ne can,
Mustafa'ya, gkyznden, yerden, btn varlktan maksat sensin buyurdu,
7010, Ey cann zeti dedi, sen olmasaydn ne g yaratrdm, ne mzn,
Hibir g yaratmazdm; gkte bir tek melek bile bulunmazd,
ki dnydaki iyi - kt hereyi, gerek olarak bil ki senin iin yarattm,
Yoksa gne, Ay, gzelim gkyz, u bcee benzeyen, onun kadar deersiz olan yeryz iin nerden var olacakt?
Kimin gnlnde man yoksa sen onu bcek, ylan, akrep bil, Topraktan doanlarn hepsi de bcee benzer; gene de u
toprakta helak olur - giderler,
Hepsi de yeyip imekle, yatp kakmakla yaar; hepsi de nefse dosttur, nefse kul - kledir,
Eek gibi drt unsurla dururlar; ruh leminden haberleri bile yoktur,
Hayatlar, hayvan ruhladr; vahye, ilhama mazhar olan ruh, insana nasb olmutur,
Bu eit dirilik, geicidir; Tann'yla driysen lmezsin, kalrsn,

7020, Sense, u lemde ekmekle dirisin: hsl hayvan gibi hibir eyden haberin yok,
Senin cann, bu bedene girmeden, yatp uyumaktan, yeyip imekten nce,
Elest leminde sarhotu,
Gene o lemi, o sarholuu ara da bundan ge; ge de zahmetten, tehlikeden kurtul,
A bilen kii, deil mi ki cann vatan, o denizdir, gene onu ara,
Bu alty, bei, drd brak: canla - gnlle ynszlk - yresizlik ynne yz evir,
Cansan, beden ynne gitme; bedene tapan, mcrimdir, canidir,
Tez can, bedenden sevgilinin yanna ek de can bahen binlerce meyva versin,
Ten, tuzaa benzer; bkysin ama, onda kalrsan fni olursun,
Topraktaki katre de denizdendir ama gnein harareti ve hava, dmandr onun,
Katre, denize gitmezse tezce yelden, topraktan yok olur - gider,
7030, Hele a katre, sen bilgisizlikle bu dmana neden dost dersin?
Sana zehir olan, dman olan, boyuna canna kasdeden bedenin
stne, akla, evkle titriyorsun; dmann odur da bilmiyorsun,
O, btn mrn yele verdi; sonunda da seni yok eder - gider,
imdi seni otla, yemle semirtir ama bu, sonunda seni bakla kesmek iindir,
O seni kesmeden ka ondan; kendini kurtar dmann klcndan,
Artk bedene yal - ball eyler verme; ne zamana dek yol kesene itaat edeceksin'7
Bedeni besleme ki o, kurbanlktr: gnl besle ki Rabb'e mensb olan odur,
Gnln yal - ball gdas nurdandr: o yzden de ne'e kaynadr,
Allah arab nurdur, saraysa hikmet, Kime hikmet nasb olursa,
7040, Onda dima o nur bulunur; o, Musa gibi dima Tur'dadr
Szn z - zeti u: O padiahlar ara; onlar aramak iin canla - gnlle ko, ura,
Vellerin eteini tutarsan bil ki meknszlk leminde padiahsn
Dny, deil mi ki onlar iin var oldu, soylar gizlendi deme,
Farenin, vahi hayvanlarn soylar - sop l ar reyip dururken, meydandayken
onlarn soylarnn bulunmadn sylemek yanltr,
Balk bedenden treyen soy - sop varken, olacakken, gnl soy - sopu ne yzden kesilir?
Bu zan, eridir, bozuktur, ktdr; byle dnceyi uzaklatr kendinden,
Para - buuk var olur da asl olan bu soy, nasl yok olur?
Gkler dndke, dny durduka bil ki Hakk'n seilmi erleri de vardr,
Boyuna onlar ara; derviler iin cann feda et,
7050, Kim aryorsa bulur; o, kul bile olsa, gerekte padiahtr,
Grn kuldur, anlam bakmndan padiah; beden bakmndan buluttur, can bakmndan Ay gibi her yan
aydnlatr,
Ay, gne nedir ki ona benzesin; bir su katresi, nasl olur da rmaa benzer?
u bedenimzdeki ruh katresi, yourttaki yaa benzer,
Ya yourttan ayrmadka yourttaki yan tad belirmez,
Derken o katre, suyla slanan kerpi gibi topraa karr, tortular,
ylesi katreye su deme; nk serap bile bu eit sudan daha hotur,
Gm de mdende, topran gnlnde gizlenmitir,
Ate kresinin iinde kaynayp comadka saf, ayar tam gm olur mu hi1'
Mdende kalan cevher, ate grmedike toprakla birdir,
7060, Sen de gelip burda sulanmadka korkuyla mit arasnda kalakalrsn,
Yiidim, naslsn, ne hldesin, kr msn, gzn gryor mu? Hkm verilemez,
Ak msn, yoksa zift gibi kapkara m; buluta m benziyorsun, yoksa Ay gibi aydn msn, aydnlatc m? Anlalmaz,
Dnya halkna vaaz etmekten,t vermekten ge de Sen olmasaydn hadsinin srrn
aklayp anlat,
Gene o anlata dn, Sen olmasaydn sznn yorumu nedir, onu anlat,
Sen olmasaydn sznn srr udur; anla da tez uyan, srayp kalk uykudan,
lemin varl, Peygamber iindir, Peygamberin yerine geen kii iindir,
Sen olmasaydn sznn srr udur: iki lemde de halka feyiz, ondan gelmektedir,
Kim elini onun eteine attysa, Seylan'n dzeninden, ktlklerden, fitnelerden kurtulur,
Gayb lemini gzleriyle grr; dostun cemli, ona grnr,
7070, Bats da bir baka ekle dner, dousu da; artk neliksiz-niteliksiz lemde yrr -gider,
nne n olmayan lemde, ayaksz yol alr; adm atmadan klarn safnda koar - durur,
Allah arabn azsz ier; iki ten gzne muhta olmakszn bakar, seyreder,
ki ele hacet kalmadan hurileri kucaklar; uzaklar, iyice yaklatrr,
Cennet ehlinin hepsi de, bu ne padiah, bu ne biim seyran diye ona havran olur - kalr,
Cennet gibi yce bir durak yoktur ama ycelerin dura, ondan da ycedir,
M'minler cennete giderler; her kke neeli bir hlde koarlar ama,
Vellerin bir baka makaam vardr: pek ndir mezeleri, bambaka bir araplar vardr onlarn.
CXLVI
Gerekten de ierler iyi kiiler,,, yetinin tefsiri, Evliyann, Gereklik makaamnda, hereye gc yeten ulu
pdihn katnda, cennetten stn bir nakaam, onlardan baka hi kimseye nasb olmayan apayr yiyecekleri,
apayr iecekleri vardr; netekim selm ona, Mustaf buyurur: Gerekten de yce Allah'n, vellerine hazrlad yle bir
iilecek eyi vardr ki onlar, onu itiler mi, kendilerinden geerler; kendilerinden geince de tertemiz olurlar,
nk, el, elin stndedir; aa mertebeden, orta mertebeye, ortadan yceye, yceden de
Hakk'a dek bu, byledir,
Allah onlara, izi - eseri grnmeyen ak kpnde yle bir iki hazrlamtr ki,
7080, O, ancak onlara mahsustur: haslardan da gizlidir o, baya kiilerden de,
Tertemiz iimli cennet rman Allah, cennete doru aktmtr,
Cennet ehli bu rmaktan ierler: vellerse bilhassa o eikten, brnden ierler
Onlar, ne yerlerse, Allah'nn kudret elinden yerler, ne elde ederlerse de, Allah'dan elde ederler,
Cennete aldr etmezler, huriye de, kklere de; Hakk'n yaknlnda nurlara garkolmulardr,
O arab itiler mi sarho olurlar, hepsi de kendinden geip elden kar,
O solukta zevke dalarlar: onlarn katnda ne az kalr, ne ok,

Nak, suret, say sfatlar yok olur - gider: bir olan ululuu yz gsterir,
Hepsi de Hak'ta mahvolur, o yoklukta ne benim iin sz kalr, ne senin iin sz
ylesine hl ebed padiahlktr; nk o hlde ne iyilik vardr, ne ktlk,
7090, Ztlar oraya yol bulamaz; o yanda kimsenin kendisinden haberi olamaz,
Ordaki erin meclisi, Ar'ta da tedir, yokluktan da: orda ne aa vardr, ne yukar,
O feraha benzer bir ferah yoktur; onlarn arabn hi bir kadeh grmemitir,
O feraha nispetle gam da hitir, ne'e de; ebed makbul olan kiiler bile oraya gpta ederler,
Bu dnynn ne'esi iy tanesidir; akn ne'esiyse deniz gibi dalgalanr - durur,
Dnynn gecesi, gndz, bir alacalktr ancak; o gzellie kar halk da alacaya brnm
bireydir,
Gam, ne'e, gndz, gece burdadr; o yansa seher yeli gibi sdedir,
Hatt seher yeli, nerden akn ltfuna, letafetine benzeyecek?
Orda seher yeli, sam yelidir adet,
Allah ak, ly diriltir; hem de o dirilene artk yokluk ermez; ebed olarak kalr,
Kr, Allah akyla grr; ypranm, slpm ihtiyar, genleir,
7100, Ak, dilsizi syletir; belya uram sala - esenlie kavuturur; ktrm yrtr,
Aktan bir kvlcm dse, demirle ta bile kar gibi erir,
Ak gnei Turda'na vurdu mu, o nurla zerre - zerre olur da uar - gider o da,
Taa vursa tatan Hak nuru parlar; zerre gibi onun ardna der ta;
O vuslatn akyla parampara olur da o gre her zerresiyle kavuur,
A tmden ayp olan, ar kesilen, sen kat tatan da aa msn ki o ta kadar tecellye
kaabiliyetin yok,
Allah, Kur n'da ta dedi sana; hatt daha da aa, hayvandan da beter buyurdu,
Kendi varlnda mahpus kaldn; hayvan gibi ona ait bir duygun bile yok,
Can leminden haberin yok; yaayn, hayvan gibi yalnz bedenden,
Bunu anlatmann sonu yoktur ama bu anlattan bir sz bile sarlarn kulaklarna demez,
7110, Hi sarn gizli bir sz duyduunu, yahut krn, gzellerin yzlerini grdn duydun mu'?
Bu ne olmutur, ne de olur; t bunlarn ikisine de fayda etmez,
CXLVII
leme gelen ve gelecek olan her peygamber, her vel, yce Hak'tan bir neftindir, Birisi, bir nefhadan maksadna
ermez de o nefha, yitip giderse, midini kesmemesi, baka bir nefhay aramas gerektir; nk lem durduka
onlarn mbarek vcutlar da vardr, Netekim Peygamber, Gerekten de zamannzn gnlerinde,
Rabbinizin nefhalar vardr; o nlar k o llay n buyurmutur, Yce Hak, bz velleri gizler; btn lem, gereklii,
ak, dni tam inanc 'onun yznden arttrr, hepsi de onunla durur, halleri, onun hrmetine artar ama onu grp
bilemezler ki teekkr etsinler, evlerini -barklarn, varlarn - yoklarn ona feda etsinler, Ama o, onlarn, kendi
yznden diri olduklarn, ite - gte bulunduklarn bilir ve grr, Hani aalarn, bitkilerin, bahar yznden
byyp boy att hlde bahar bilmemesi gibi, Alem halk da ondan faydalanr, ama bilmez; fakat o bilir,
yanda, iki yanda, bir yanda olancklarn, kendilerini yetitireni bilmedikleri gibi, ama o,
onlarn, kendi olancklar olduklarn bilir,
Peygamber'n, din padiahlarnn ulusunun ne dediini duymadn m?
Hakk'n buyurduu, her zaman nefhalar vardr, soluktan solua halka esip gelir,
Hepiniz de Allah'nn nemalarn candan - gnlden, temiz gnlle kabul edin,
Bylece karanlk, tmden aydnlansn; tikenliiniz gllk - glstanlk olsun,
Bir nefha geldi, geti ama siz gaflettesiniz; o, kimi dilediyse olgunlatrd,
O nefha geip gitti, gizlendi; hepiniz de cansz, gnlsz kaldnz,
Arlk, bilgi, gr balamak iin tekrar yeni bir nefha geldi,
al da bundan mahrum kalma: yoksa bu kr yitirir, ziyana girersin,
7120, nk bu nefha da gelip geti mi, bil ki muradna eremezsin artk,
Nefhay bir ganimet bilmeye, ondan faydalanmaya iyice al da sevgiliden dileini elde et,
Allah'n ltfyla bizim, bu nemadan armaanmz var; inkr edenlere de feryd etmek dt,
krar ettik de armaana kavutuk; inkr tozundan - pasndan arndk,
Nefha stne nefha gelmede, bize can balanmada; cihansz, yzlerce cihan ihsan edilmede,
Deil mi ki toprak dnysndan srayp kurtulduk; dnyda artk iimiz i,
Kendimize de, dnyya da srtmz dndk; yzmz can lemine evirdik,
Perdesiz olarak gnl yzn grdk, dositan srlar iittik,
Hakk'n elinden bky arab itik; kendimizden, varlmzdan ldk; onunla diriyiz,
O sky'nin ltfyla dima bkyyiz: Hak arb, ruhu baky klar,
7130, Ebedlik saraynda arap, meze, mum, gzel ve can, nmzde bizim,
Bundan byle yolumuz - yordammz zevk ve safa, ak keskin, bineimiz evik,
Deil mi ki iki lemde de sky o; klardansan gzn a da,
Sarholar gr; defle, neyle ban - bahenin her yanna nasl dalmlar,
Hepsine de can arab sunulmakta; aalk kiiye de, yceye de, gence de,ihtiyara da verilmede,
Hepsi de o arapla ho, kendinden habersiz; hepsinin de o bakla gnl ne'el, diri,
Ter taze dallar, baharn, meyvalardan ok gonceler verir ya; tpk onun gibi,
Bil ki o tomurcuklar, o gonceler, aacn meyva vermesi iindir; meyva verdi mi hepsi de dklr,
Yel estike her yana, gmler, altnlar gibi dklp salr, savrulur - durur,
Dal, meyvalarla ykldr ama haberi yoktur; lyk olduu balardan bihaberdir,
7140, Gl, tikenin arkasndan kar, tek binici gibi dallarn stnde kendini gsterir,
Ama gzellii kimdendir; o kadar gzel kokusu niindir, haberi bile yoktur,
Bunun gibi bitkilerin de, hayvanlarn da kendilerinden haberleri yoktur hani,
Artk zamanmzda da halka ba bir velden verilirse,
Ama halkn, onun bandan haberi olmazsa, gizli - ak, ondan ihsana nail olduklar halde onu
bilmezlerse, buna alr m?
O vel, her selma kar kadeh sunmakta, hor szn sonunda dilek vermede,
Artk yamur yerine altn yamakta; mden geldi, artk dkkna boverm,
Hepiniz de zenginlesin onun definesinden; hepiniz de byyn, ycelin onun mevkiiyle, yceliiyle,
Hepiniz de onun yznden eker oldunuz, kredin; onun arabyla boyuna sarho olun,

Size karlksz altn vermede, talan inci hline getirip durmada,

7150, Sizden yk, mihneti - zahmeti kaldrd; ltfedip cmertlik bayran yceltti,
Dert, keder, size ak afsununu okudu da tmden yok oldu; kalmad,
Herkesin bedeninde can gibi gizlidir o; damarlarnzda, iliklerinizde kan gibi akp duruyor,
Grnte onu bilmesen de bunu bil ki boyuna onun yznden tertemizsin sen,
ocuk kle, sahibini tanmaz ama a bilen kii,
Sahibi bilir ki o, kendi klesidir; balk gibi oltasnda o,
ocuklar da her solukta babalarnn yzlerine, hayran - hayran bakarlar ama,
Hepsine de esenlik, yaay ondan gelmekle beraber onun kim olduunu bilecek kadar bilgileri yoktur,
te gerek eyh de zamannda byledir; herkese ihsan da ondan ,eriir, yardm da ondan,
Herkese g - kuvvet de ondan gelir; rzk da; herkes, baln denizde yaad gibi onun sayesinde yaar,
onunla diridir,
7160, Onun Allah glgesi olduunu bilmeseler de iki lem, ondan feyzalr,
Gk de onun hkmndedir; yer de; kfr ordusu da onun buyruuna tbi'dir, din ordusu da,
Ne dilerse hemencecik olur; hli kt olan, onun yznden iyi hl elde eder,
Bu eekler onu bilmeseler ne gam; zti on ne eit vardr, ne benzer,
ki lemde ne varsa, ona yakndr; varlk da ondan bindir, mekn da,
Hkmiyle cehennem cennet olur; mihnet, tmden rahat kesilir,
Yoklua o varlk balar; ycelik de ondan belirir, aalk da,
CXLVIII
Bu lem, o lemden bir zerredir; nk bunun snr vardr, onunsa snr yok, O lemlerin hepsi de Hakk'n
nurlar ve eserleridir ve Hak'la durur; onun nurlaryla diridir, Bu snrl lemden getin mi, Allah katnda olan o snrsz
leme ularsn ve Allah daha iyi bilir,
O ycelikler gneine kar gkle yeryz, bir zerre bile deildir,
Deil mi ki canla - gnlle bize dostsun; gzn varsa a gzn de,
n, sonu olmayan yzbinlerce lem grr,
7170, O gnein evresinde hepsi de dnmede; hepsi de boyuna onun yzne hayran,
Bu dny, o tbnm bir glgesi; yahut hvret gl bahesinin bir yapra,
Bu dny, onun parltsndan bir parlt; hatt bu dnynn btn sebepleri oradan,
Bu dny, hlden hle dnmek iin kurulmutur; burda ho olan kii hayvandr,
nsan olan beden leminden can lemine geen kiidir,
Geici cam Allah'ya verir de birine karlk binlerce can alr,
Bir cana karlk Hak'tan canlar alr; bir tek altn kesintisine karlk mdenler elde eder,
Bir eve karlk bir ehre, bir katreye karlk bir rmaa shib olur,
Byle bir kr, esnafa nasb olsayd, phe yok ki sultan olurdu,
Bylesine bir krdan m kayorsun? Yoksa bu kn, bu fayday bilmiyor musun?
7180, Canmn bundan haberi varsa Trk' bu adrda grdn demektir,
Bedenin bir adrdr; ondaki cannsa, orda gizli olan Ay gibi bir Trk'tr,
Onu bu adrda grrsen, Hak srlarndan haberin vardr,
Define sendedir, onu kendinde ara; nk gizli - ak, herey sensin,
Bil ki senden darda hibir ey yok; erler, srr aa vurmulardr,
Akl terket, deli - dvne ol; nk akl perdedir, neliksiz - niteliksiz yrene onsuz yr,
Sz de yoluna perdedir; Ay'a benzeyen yz sana rten bir perdedir,
Bu varlktan yok olmak gerek ki o sarholuu arapsz elde edesin,
Bedenden, candan mahvolmak gerek ki e olasn sevgiliye,
Yoluna perde olan, sendeki senliktir; bire yap da iki olan hereyi brak,
7190, Btn zahmetler, ikilikten, lktendir; ikilik gitti mi, ak yolu dzleir,
Suret gidince anlam gelir; senin oldun mu anlam, boyuna seninledir,
Ey can, artk kabma samyorum; nk gizli kalm yzlerce defineyim ben,
Definemin haddi - hesab, n - sonu yok; bedenimse onun stndeki toprak yn,
Sen, benliinden geerek yzm grrsen beni kble edinirsin, beni seersin,
Baka eyhlere bakmazsn artk; benden baka bir ba, babu tanmazsn,
Ama ne fayda ki senden gizliyim; sen batan baa tensin, bense canm,
Canmn nuru btn lemi tuttu; insann cann aydnlatt,
Bundan byle ne kaldysa ayardr; sen onu kfir bil, m'min sayma,
O hayvan, insan cinsinden deildir; insan libsnda kpektir o,
7200, Onun can dumandandr, kandandr; o lanetlenmi, drt unsurla durmaktadr,
O, topraktan hsl olan kurta benzer; nerden gklere meyledecek?
Onun can, bedensiz olarak Elest arabn imitir, onunla sarhotur,
Onun can bizimle bilitir; onun iin de dervilie meyleder,
Canlarn bililii - tanl ordandr; yalnz bu bililik, beden bililii gibi geici deildir,
Bedenlerin bililii birka gndr; canlarn bililiiyse ebeddir,
Para - buuk akl nerden anlayacak bizi; tm akl bile burda hayran,
A bilgili er; Allah'mn kimseye vermedii, bize nasb olmutur,
nk padiahmz, cilveyle kendini gsterince, tecell edince yle buyurmutur,
7210, dem'in ruhu, z - zeti benim: o soluu, o a evliya gibi sen de demde ara,
Veller nurdur, bense nurun nuruyum; nazarlardan gizliyim, uzam ben,
Benim duraklarma kimse eriemez; sultann srrn her baya kii bilmez,
sa bizim yzmze hayran olmutur; Musa, Tur'da bizimle bulumay dilemitir,
Peygamberdi, Allah hasyd ama Musa, Hzr' anlayabildi mi?
O seilmi peygamber, Hzr'n btn ilerini inkr etti,
nk onun srrn bilmiyordu; o padiahn hli ona gizliydi,
te onun gibi Hzr da bizim yzmze ktr; bizim kutlu nurumuza hayran olmutur
Ama Allah, bir sr belirtti de o, bizden bunun gibi yzbinlercesini grd,
Kerem sahibi Kelm, Hzr'dan bu srr grmt de ikrar etmi, akla ona e - dost olmutu,
7220, Eriliimiz, doruluk gibi onu Me'v cennetinin ta ba kesine ekip gtrmtr,
G - kuvvet olarak onu bil ki ne gsterirsen, seni dileyeni onunla ilerletir, feyzim arttrdka

arttrrsn,
Senin verdiin dertleri derman sayar; kfrleri mn olarak kabul eder,
Arslann gc, hereye yeter ama Rstem'e kar nasl serkelik edebilir?
Arslan, vah hayvanlara padiahtr ama b:ze kar tilkiden de zebundur,
Btn padiahlar, kapmzn yoksuludur; herbiri de bizden binlerce baa nail olmutur,
Bu dva deil, erler gibi gzn a da gn, yerin tesini seyret,
Yce canlarn, birbirleriyle e - dost olduklar leme bak,
Orda bizim canmz gne deirmisi gibi apak nur saarken gr,
Netekim gnein nuruyla da lem aydnlanr da padiah, kuldan seilir,
7230, Onunla karayla ak belirir, o nurla nar stten ayrd edilir,
Can leminin gnei de bil ki devranda biziz,
Dost dmandan, inci boncuktan, iyi ktden bizimle ayrlr,
O ruhlar nrndir ama bu incinin karsnda, bedenlerden de aadr;
Bu ltiflie kar beden gibi youndur onlar; yce kiinin karsnda aalk kii gibi hani,
Meleklerin bile gpta ettikleri akllar, bu tertemiz denize kar toz - toprak mesabesindedir,
Gereklik padiahlar bile bize ulaamamlar, ayr kalmlardr; artk,
Krler topluluu bizim gzelliimizi gremezlerse bil ki, yerindedir bu,
Hak bize ulaanlara bile gstermedi; bu haseti topluma nasl gsterir?
Krler topluluunun ham tamahna bak ki gerekliin, tam inancn kokusunu
bile alamamlar;
7240, Hepsi de kendi varlklarnn kuyusunda mahpus; sularla hepsinin de ileri tersine
dnm,
Bu aalk kiiler bizi nerden grecekler? O gzeller bile bizi gremediler,
Kim bizi grdyse bizdendir; iyice bil ki gerekten de denizin dalgas denizdendir,
Byle bir resim de bil ki bir iarettir; bir iaret ki onda yzbinlerce mutuluk var,
Diyor ki: Benim mrdim, denizimden bir dalgadr; ister aada olsun, ister yukarda,
Demek ki biz gece - gndz beraberdik; o ne dediyse gereklikle duyuyorduk,
Onun szleriyle bir hoa yol aldk; onun nurlarla dolu konana yrdk,
Beden tortusu, onun yznden apar oldu; nk boyuna arapsz sarhouz biz,
Peki, niin ondan bahsetmeyelim; neden her ne dilersek yapmayalm?
Aada - yukarda, Ay'dan bala dek hereye padiahlk edersek deer,
7250, nk gerekte kul, padiahtr; ayrlktan kurtuldu mu, padiahn ta kendisi kesilir,
nsan, elden ayaktan, batan ibarettir ama iki, sayma onu, bir insandr o,
Bylece denizin dalgalar da sayda oktur;
Sada, solda, her yandan ba gsterir, denizden coup kprr ama hepsini bir gr,
Dalgalar da denizin elleri mesabesindedir; ne fazladr onlar, ne eksik, denizin ta kendisidir,
Bilgisizlikle onlarn saylarna bakma; biri gr, saydan ge,
Sureti terket, anlama yr; ne diye cansz suretlere yamanp kalakalmsn?
Yz kii yol arkada olsa, hak yolunda akla yola dse,
Candan - gnlden birbirlerine yardm ederler; geceleri de, gndzleri de gereklikle, akla
yardmlarlar,
Dikkat edersen, onlarn hepsi de bir olmutur; bu yndensen anlama ynel,
7260, lemin nakn brakan, o solukta insan bedeninden kurtuldu demektir,
Dvaya kaplmadan suretlere srtn evirmi, anlam tarafna yz tutmutur,
Feri Ar iin brakp gemitir; nndeki perdeleri kaldrmtr,
Doan kuu gibi, gzlerini padiahn yzne amak iin bakalarna kapamtr,
Cann - gnln balktan kurtarm, kendini can lemine atmtr,
Ruhunu, ruhlara yolda etmi, akamn - sabahn zahmetinden kurtulmutur,
lmn yol bulamayaca yere ulam, gnei, Ay' olmayan ge amtr,
Hatt o, artk hem gktr, hem gne, hem Ay; hem padiahtr o, hem bey, hem ordu,
CXLIX
Yce Hak' vezire, perdeciye, naibe, kap kullarna muhta olmayan bir padiahtr; bunlarn hepsi de yardm
etmek hizmette bulunmak, onu ululamak iin padiahlara gereklidir; yce Hak'sa bunlarn hepsinden de
mnezzehtir; O, hem bir zt hem padiahtr, hem vezirdir, hem asker, Onun ordusu, gkte, yerde parlayan,
her yan aydnlatan, bitkileri, tohumlar, aalar, meyvalar, gm, altn madenlerini yetitirip gelitiren, ta
l'l hline getiren, daha da anlatlamayacak yzbinlerce eyler yapan kendi nurlardr, Elbette gnei yaratann bu
eit yzbinlerce gnei vardr; hatt gnein sfatlar da onun ihsandr; bunun anlatlmas uzundur; Akll kiiye bir
iaret yeter,
Gnein ordusu, onun deil midir; hanere benzeyen parlts, glgeyi ldrmez mi?
Bir kandilde bu anlam olursa, o k, hem byle bir dva konusu olur, hem dva kesilirse,
7270, nde de o vardr artk, ardda da, yukarda da o vardr, aada da: aa da odur, dal da, yaprak da, hurma da
o,
Gkler de onunla doludur, yeryz de; sa da onun nrlaryla aydndr, sol da,
En aalk kul olan gnein ltfiyla aa da aydnlanr, yukar da aydnlanrsa;
Bitkileri, canszlar parlatr, nekesi de, cmerdi de strsa;
Hem tohumlar, hem mdenler onun yznden hayat bulur, bedenler de, canlar da ondan aydnlanrsa;
Kendi kendine; bir dostu; bir yolda, bir yardmcs olmakszn yzbinlerce i grrse,
Onu yaratan padiahtan dmana - dosta balar gelirse alr m ki?
O pahiah, vezirsiz, perdesiz, ordusuz, kendi kendine iler grr - durur,
Sen de, bir soluk olsun, huzurda oturursan btn bunlar, kendi gnlnde grrsn,
Byle olan kii, gerek olarak Ar' da, krsyi de, onun gibi yzbinlercesini
kendi vcdunda grr,
7280, steyen kiinin gnl, bil ki, gerekten de aynaya benzer; gnl
arnd m, herey orda grnr,
Dnydaki suretler de, o suretleri dzen de, cennetlerin yerleri de, yerlerini deyen de oraya vurur,
Ne mutlu o cana ki kendini tanmtr, derleyip toplamtr, dzp komutur,
Gzelliini perdesiz grmtr; arap gibi saf bir hle gelmitir, tortudan arnmtr,

Karanlk perdesi olmakszn ayar sohbetinden uzaklatrmtr,

Kulluk bandan kurtulmu, padiah olmutur; konakta oturmu, yoldan hals olmutur,
Zahmeti terketmitir, defineyi semitir; tatllam, akla kaynayp pimitir,
Hak yolunu tammiyle aldktan sonra o esiz mrd, konan eyhi olmutur,
Artk grmtr ki var da odur, yok da; herey fnidir, akla diri olan, ancak odur,
lmden nce iini bitirmitir; can filini kurttan hals etmitir,
7290, Ecelin nefse yapmak istediini o ulular ulusu emr, ecelden nce yapt,
Nefsiyle yaman savalara giriti; ldrnceye dek ondan elini ekmedi,
Sevgi ve ihls silhiyle onu helak edip kurtuldu,
Nefsini nceden ldrd ya; artk syle; bundan sonra lm, onu nasl ldrebilir
O tehlikeden kurtuldu da emin oldu; o yce sarayda konaklad,
Bundan byle dirilii lmszdr; can ba - bahesi dallarla budaklarla, meyvalarla dopdoludur,
Bu bahardan sonra gayr k olmaz; bundan byle kadehten, araptan baka birey yok,
Mahmurluu olmayan bu eit tertemiz, hlis arap, ancak o diyarda bulunur,
Sen ar - duru oldun mu, ar - duruya kavuursun; yoksa savata tortu gibi dibe ker - gidersin,
Mahremlerin nasbi engdir; mcrimlerinse azar ve azap,
7300, Herkes, lyn bulur; hi kimse devenin eek dourduunu grm mdr?
Bunun gibi her iin de, hayrdan, serden karl, soluktan solua gelir - durur,
phe yok ki gazepten gazep doar; ne'eden - zevkten de nee ve zevk,
taat, ibdet ynne Hak'tan rahmet gider; isyana da yzlerce zahmet ular,
Gln yeri, boyuna gl bahesidir; tikenin yeriyse phe yok ki klhandr,
bdeti, ilmi gl gibi say; suu - isyan da irkin, kt tiken,
u hlde akllysan iyilik et; zulmn, ktl kknden sk,
Kt huydan arndn m; melek gibi ge aarsn,
Ktl kendinden skp attn m, iyiliin boy atar, ycelir
Bahvan, aataki kt dal, iyi dal boy atsn, meyva versin diye aatan keser - atar,
7310, Sen de kty iyiden ayrrsan, ondan sonra iyiliin, seni Tann'ya gtrr,
Rab, iyilikten baka birey kabul etmez; iyilik et gcn yettike, en fazla buna al,
Adalete yap, nk o, Allah sfatdr; zulm brak, nk o, Seylan'dan trer,
Allah sfatlaryla dopdolu olan, kulluktan kurtulur, hr olur,
Allah, Peygamber'e, Kur'n'da kendisini bu vasflarla vd, bildirdi de bilen kiinin,
O vasflar abalayp edinmesini, bu suretle de tortudan arnp tertemiz olmasn diledi;
Bylece bilen, Hakk'n huyuyla huylanr, benliinden geer; mrn bu yolda harcar;
yle kiilerle oturup kalkar ki onlarn yardmyla
Alak nefsi, kknden skp atar; sonra da ondan Ledn bilgileri ba gsterir,
nsan kendini Allah'ya feda etti m, can kuzgunu, Allah yardmyla ankaa kesilir,
7320, Hatt a bilgin, Kafda nedir, ankaa da ne ki o yce padiah onlarla vlsn':
Yaratlm, nerden onu vasfedecek? nk onun can, gn ycesini de amtr,
kn hli, lem halkndan gizlidir; onu Allah'dan bakas tanyamaz,
Her gz, onun yzn grmesin diye Allah, gayretinden onu gizler,
Herkesin onu grmesi, yahut her aalk kiinin onun yan basma oturmas lyk deildir,
Hrsz, nerden melek vasfin elde edecek; her aalk kii, neliksiz - niteliksiz mekna nasl girecek?
Padiah padiah anlatabilir, her kul deil; mirahur, padiahn srrn nerden bilecek?
Bu sz brak da gene o cana can katan padiah anlatmaya koyul,
Devranda o, nasl bir klavuzdur, onu syle; o Hakk' bilen, Peygamber'in srrdr,
Kim ona candan hizmet ederse hapisten de kurtulur, kfrden de, bilgisizlikten de, krlkten de,
7330, Onun dn canla - gnlle duyann bala batm can, o balktan hals olur,
Onun bayla dirilerin ba ycelir; o kii, ebedlie kavuur,
Daralm gnl bir sahraya dner; katre olan can deniz kesilir,
Hakk'n ilim, nur mdeni olur; dokuzuncu kat gn de ycesine aar,
Azsz, damaksz lokmalar yer; teslisiz, kadehsiz araplar ier,
Huriyi, cenneti, gnlnde grr; taze hurmalar kendi fidanndan devirir,
Velnin sureti; gne gibi meydandadr; gkteki Ay gibi herkese grnr,
Kimde akl ve ayrd edi nuru varsa onu grr; kalay altn sanr m hi?
Pislik bceini misk yerine alr m? Ya aac kurusundan ayrd etmez mi?
Onca hayr, nasl olur da erre benzer? Zehir onca nerden ekeri okar?
7340, Ar - duruyu nasl kirli, pasl eyden ayrd etmez; rahvan katr nasl topal,eekten
ayrmaz?
Nuru ateten fark etmez mi; tikeni glden ayrd etmez mi?
G yerden nasl ayrd etmez; pis yeryzn tertemiz Ar'tan nasl farketmez?
Btn bunlar bilir, bilir ama gizler; mahsustan kendini kr gsterir,
Ama o cansza gelince: Hasedinden, kininden apak bilgisini gizler;
Padiahlar hor gstermek, kendini buyruk sahibi tantmak ister,
om garez, kendini kr, sar eder; ar - duru tatl suyu actr,
Bylece padiaha kle nazariyle bakp ona gururla, kibirle selm vermeyi; Halkn onu ileri bilmemesini, onun geri
olduunu, kendisinin daha ileri bulunduunu;
Olaylarda kendisinin benzeri bulunmadn, zamanede klarn ba olduunu;
7350, Halkn yldzlara, kendininse Ay'a benzediini, herkesin askere, onunsa padiaha
benzediini sanmalarn salamak ister,
Halkn da kendi gibi aalk, baya olmasn, herkesin zayf, illetli bir hle gelmesini;
Bakasnn adnn iitilmemesini diler; kimsenin, ona inanmamasn, yanma varmamasn diler,
Kendinin, ondan stn olmasn, Hak erinin de kendisi gibi zebun bir hle gelmesini ister,
Gece - gndz, aylar - yllar geer de o, hep Allah gneini rtmeye alr, Ama bu dilei olmaz; olmaz ama Allah eri,
onun dileine ramen sonunda Ay gibi ayan - beyan meydana kar,
Sonunda sana da malm olur ki vlen odur, mmkiriyse yerilendir,
O Ay gibidir, bakalarysa sanki lker yldz; herkes katreye benzer, oysa denize,
Allah definesi odur, halksa zahmetten ibaret; ou da bu geici sarayda kalakalmtr,
CL

Allah velsi, zamannda, vaktin Nuh'udur; yardmysa, gemiye benzer; bel tufannda, snanlar korur, Su tufan da
beldr ama ondan kurtulmak kolaydr; nk o bela bedenlere gelir; bilgisizlik tfnysa ondan gtr; nk ona dalp
boulan, ebed olarak kurtulamaz,
Allah eri, leme rahmettir; iki dnyda da dknn elini tutandr, ona snlr,
7360, Elinizi ona atn, ona sarln da kurtulun; akla, gereklikle ona yz tutun, O, bu lemde vaktin Nuh'udur; onun
gemisi insan tufandan kurtarr,
Su tufannn derdinden kurtulmak kolaydr; bilgisizlik tufan, ondan da gldr,
Gerekte tufan, bu lemdir; bey de o tufanda boulup gitmitir, padiah da, adamlar da,
Nuh'un gemisine doru kan da can, ondan hals olsun,
Dnynn ehvetleri, tufana benzer; kim bundan kurtulursa, odur Mslman,
Bilgisizlikle ehvetlerde kalansa, salavat getirse bile kfirdir,
Sizin iin eminlik gemisi, aranzda bulunan Allah velsidir,
Sizi tufandan kurtarmak iin aranzdadr; nk o derdin derman, odur,
Allah iin olsun, Allah iin, hepiniz, ona bakn, onu gzetin de ondan, can defineleri elde edin,
7370, Allah iin olsun, Allah iin, canlarnz ona feda edin de onun gibi dokuzuncu gn ycesine an,
Allah iin olsun, Allah iin, ona kul - kle olun; o ne yana giderse, siz de o yana gidin,
Allah iin olsun, Allah iin, hepiniz ona sarln; Allah iin olsun, Allah iin, ondan ayrlmayn,
Ayrlmayn da byle bir devleti yitirmeyim lmden nce ona yz tutun,
Ganimet olarak ele bylesi bir devlet gelmi, kimin gnl varsa onunla esenler;
Kimin gnl yoksa o, o kiiye gnl balar, o da gne gibi, Ay gibi parlar, nrlandrr,
Onu inkr eden, kendi canna dmandr; kim ona kul olmadysa, aklszdr,
Hi akl olan, kendi ziyann ister mi; zarar edecei bireye koar, gider mi?
Dipsiz kuyuya ayak atar m; bir mevki'e erimek iin elindekinden olur mu?
Ebed mr, daim zevki, ne'eyi terkeder mi?
7380, Yahut can lemine, lmsz mr srlecek leme karlk,
Pis, geici toprak yurdunu, mihnetlerle, dertlerle, skntlarla dopdolu dnyy seer mi?
Bu lemde hi kimse rahata kavumamtr; tmden ziyandr bu lem, burda kr, fayda yoktur,
Bunda gece - gndz, ele geen, perianlktr; her rahatn ardnda bir pimanlk vardr burda,
Elde edilenin sonu, yitip gitmektir; onun yaaynda bile lm uyumaktadr,
Dny kprs, pek byk tehlikelerle dopdoludur; dnya kprs, ancak geip gitmek iin
kurulmutur,
Kpr stne ev kurmaya kalkma; dnya kprs, akl - fikri olann yeri deildir nk,
Senin cann, bu kprden geip gitmek zere meknszlk leminden gelmitir,
Bu kprnn altnda derin mi, derin bir su var; kim bo yere bu kprnn stnde yurd edinmeye
kalkrsa,
Sonunda o suda garkolup gider; nk Allah, sonunda o kpry yakacaktr,
7390, Kim kpr stnde oturursa bil ki o tufana ba aa der - gider,
Kprden geen, tehlikeden kurtuldu; ho bir surette sa - esen, eminlik yerine eriti,
Dny istekleri, adam aldatcdr; beyin de yolunu keser onlar, efendinin de, kulun da,
Hepsi de ku gibi onun ana tutulup kalmtr; hepsi de onun izine dm,muradna ermemitir,
Byc dny, bir kocakarya benzer; hiret huzuruna engel olup durur,
Kendini byyle ocua, gence, ihtiyara gen gsterir,
Byk, kk, iyi, kt, herkesi kendisini meftun etmitir,
Kendisini gl bahesi gibi gsterir ama gerekte, tikenden de beterdir o,
Bir ,cehennemdir ki herkesi yok etmedike rahat etmez, kendini cennet gsterir,
Ondan, binlerce kiiden biri kurtulmutur; 'geri kalanlar, onun ateinde yok olup gitmilerdir,
7400, Gl, tesirli bir bys vardr ki ona kaplp tutulmayan hani?
Gzellii, yaldzl bakra benzer; gzel grnr ama onu irkin bil,
Tatllnn altnda ne aclklar vardr; onun doru gsterdii herey eridir,
Dzenine ne had vardr, ne son; hilelerinin bitimi yoktur,
Kimse dzenle st olamaz ona; alc doann penesine kar sinek ne yapabilir ki?
Sen tilkiden de zebunsun, oysa arslan gibi; aptallk edip de yiitcesine ona doru koma,
Bir Rstemin eteini tut da seni arslann penesinden kurtarsn,
Atein, eyhin nuruyla sner; iin, eyhin yardmyla baa kar,
Onun gcyle iler grrsen, ne dilersen kolaylar sana,
Dnynn
dzenini, kendi
gcnle
defedemezsin; o, senin gibi yzbinlercesinin yolunu
vurmutur,
7410, La havle nin erhini bilirsen, gcnn yetmedii ey, aydnlanr sana,
Daim diri olan Allah'nn yardmyla, onunla savaabilirsin
Bu sz, sana aydnlanrsa, onun eteinden baka bireye sarlmazsn, ondan bakasna
gvenmezsin,
Gc - kuvveti brakr, alar - szlarsn; gururdan, cebbarlktan vazgeersin,
Gece - gndz, Allhla kulluk edersin; boyuna yalvarp yakarmaktan, gereklikten, yanp
yaklmaktan,
Baka bir re aramazsn; kulluktan baka bireyin ardndan komazsn,
Varl, benlii ancak kulluk defeder; varln, benliin kafasna yzlerce muta vurur da senden
uzaklatrr,
Onu arpnp rpnmak deil, kulluk defeder; saknp ekinme yayn ger de okla onu,
Nefsin dilediini yapma; ibdeti oalt, benlik, onunla eksilir,
nk zt, zddyla yok olur; gzn feti, temmuz deil midir?
7420, Souk, scaklkla mahvolmaz m? Bar yz gsterdi mi sava gider,
Kulluk, bil ki eytan'n zdddr; bylesine derdin ilc odur,
isyann zdd, gerekten de ibdettir; her mihnetin, her belnn zdd, esenliktir, huzurdur,
Hadi, byle bir klla kes nefsin boazn da o denizde sedefsiz inci ol,
Senden bilgisizlik gitsin, bilgi gelsin yerine; fkenin, knin yerini ilim tutsun,
eytan gitti mi, Rahman tecell eder; cennetlere karlk dnyy terket,
O, buyruu terketti, tutmad da onun iin eytan oldu; kim bu ii yaparsa, onu da eytan say,

CLI
nsanda asi olan ahlktr; surete itibr edilmez; nk kyamet gnnde herkes, huyuna gre haredilecektir;
kpek sfatna sahipse, kpek suretinde hasredilir; bu, surete tibr edilmediine delildir, Yce Hak,
Drdncleri kpekleri buyurarak Ashb- Kehfin kpeini vellerden olarak and; nk onda erlerin huyu vard,
bu bakmdan ekline tibr etmedi; nk Gerekten de Allah, ekillerinize, ilerinize bakmaz; fakat
gnllerinize, niyetlerinize bakar,
Asl olan huydur; yaratlsa, o huyu meydana karr; sen huya itibr et, ekle aldanma,
Suret kaptr, alamsa altn; altn ara, kaptan ge,
Akln bana devir de surete itibr etme; ar - duruyu al, tortuyu brak,
7430, Her bedene insan deme ;huyuna bak; nasldr, nicedir?
O maarann kpeinin kpeklii, kendisine bir ziyan vermedi; kpek eklinde oluu, onu
aalatmad,
nk onda iyi huy vard; o yzden de daim diri olan bky Allah'nn vellerinden oldu,
Hak onu Kur'n'da and; o erlerle zikretti,
Kimi drdncleri buyurdu ona, kimi sekizincileri diye and onu,
Hi ekline bakmad onun; nk Hak naka, surete bakmaz,
Onun nazar, dima gnlledir, insanlarn gnllerinde ne var; ona bakar,
Onlarn, kendisiyle dostluklar ne kadardr; her gnlde ne derecede vefa vardr?
A iyi yolda, yce Hakk'n ona dostluu da o kadardr,
Hak, ne surete bakar, ne yaplan amele; ne hrsa bakar, ne nekeslie, ne umulan eye,
7440, Bil ki Hak, gnle bakar; gnlde ak, gizli ne var, ona nazar eder,
Gnlnde onun sevgisi varsa, o, dima sana nazar eder - durur,
Sevgisiz ibdet edersen, Allah tapsndan huzur elde edemezsin
det edinilen ibdet, aktan, gereklikten, kavuma zleminden deil, mnafklktan meydana gelir,
O kulluk, o tapman rzl elde etmek iin deil ad - san kazanmak, ayptan kurtulmak iindir,
Senin ibdetinin eklinde can yoktur ki Hakk'a lyk olsun,
Can olmayan ekil, mezara gmlmekten baka bir ie yaramaz,
Deil mi ki Allah, gnle nazar etmekte; u halde gnln gelitir; nk onun bakt yer, gnldr,
Artk sen de gnln dorult; balk iindedir ama asl olan, gnldr,
Gnln Hakk'a ver de saf bir hle gelsin, tertemiz olsun; topran stnden su gibi akp gitsin,
7450, Su da topran stnden akp gitmez mi; suya topraktan bir ziyan gelir mi?
Tertemiz su, toprakla bulanmaz; apaydn, tertemiz bir hlde akar, gene denize kavuur,
St de kann, phtnn arasndan geip st emen ocua temiz, saf olarak gelir, ular,
Yolu o pisliklerden geer ama bak da gr, hi onlara bulanyor mu?
Anann muhabbeti, onu tortudan artyor da bize saf bir halde getiriyor,
Bylece Allah'nn muhabbeti, rahmeti de cotu mu, aclar tatldan, ktleri iyiden ayrd eder,
Tatl, iyi olan da, o zehirlere, o ktlklere bulanmaz; ho, bir hlde Allah'ya ular,
Gnl, balkta olsa da gne gibi nurlar saar,
Balktan ona bir zahmet gelmez; hatt zahmet bile onun yznden rahmet olur,
Gnln Allah'ya ver, bal dnme de btn ilerin ilerlesin,
7460, Beden de, lem de onun perdesi deildir; fakat bu ikisini dnmek, sana perde olmutur,
Bedeni, cihan dnmeyi brak; fikrini de, hatrn da tmden Hakk'a ver,
Perde olan dny deildir, dny dncesidir; din dncesi ne daldn m, hireti elde edersin
Maln - mlkn vardr ama, deil mi ki gnln Hakk'a taprdn,
Bunlar sana perde olmaz; nk gnln, Allah akyla dopdoludur,
Ama dnya maln-mlkn terketsendebunu candan-gnlden yapmadysan, gnlnde o sevgi varsa,
Hibir suretle bundan faydalanamazsn; hi kimse byle bir ziyandan fayda elde edememitir,
Hsl dnyy, bir karlk elde etmek iin terkettiysen, boyuna buz gibi souksun sen,
nk bu gitti - gider, o da ele gemez; bylece olmayacak bir ey iin mrn yele verdin - gitti,
Dnyy candan - gnlden terketmek gerek ki can, ebed olarak huzura kavusun,
7470, Yoksa dnyy canla - gnlle terketmezsen, ebedlik yurduna sefer edemezsin,
Yolculua iten k, gnlden yola d, dardan deil; nk neliksiz niteliksiz leme yol,
gnldendir,
Onu, duygu yoluyla arama, sevgiliyi can yoluyla ara,
Sende i gren be duygu, nura mensup deil, atee mensuptur,
Ate, phe yok ki, onun nuruyla sner; bu alt (yn), be (duygu), drt (unsur), onunla lr gider,
Orda btn saylar yok olur; ak parltlarnda grnmez,
Yok ol da bu saydan kurtul; bylesi tehlike dolu tuzaktan sra, hals ol,
Allah akn se de emn ol; aktan baka hibir eye, bir arpa denli deer verme,
Ak bineine bindin mi, ho bir surette onu, can leminin gne doru sr,
alp abalamay ayak bil, akysa kanat say; kim kanatlanrsa, o kurtulur tehlikeden,
7480, Yolu ayakla alrsn ama ey bilen kii, nerde ayak, nerde kanat?
Ayakla yz ylda alan yol, kanatla bir solukta alnr,
Ama kanadn yoksa, ayakla yr; yoldalarn ardna d de ko canla - bala,
Bylece yoldan kalmazsn; sonunda da Allah'tan bir rahmettir, gelir, eriir sana,
Hak seni padiahlar padiah yapmadysa, orduya katlacak dereceden de aa deilsin ya,
Boyuna, Allah yolunda al, ona kavumak isteiyle co - kpr,
Bu almada iyi hareket eder, aba gsterirsen, bu coup kprmede vefal olursan,
Bu alp abalaman, devlete erieceine bir nianedir; can kuunun kolu-kanad, istektir,
almayan l bil; can olsa bile ldr o, diri deildir,
yle kiideki can, hayvan candr; o aalk kiide vahye, ilhama mazhar olacak can yoktur,
7490, Hayvani can da sonunda, gerekten de, yok olur - gider, izi eseri kalmaz,
Ebed olarak diri olan, vahye, ilhama mazhar olan candr; nk o can, cananla durur,
Hakk'a ulamay byle can ister, nk onda akl ve man nuru vardr,
Kimin gnlnde istek yoksa, sonunda cehenneme ynelir - gider,
nk Hak, ona man nurunu vermemitir; insandan domutur ama eytann ta kendisidir,

CLII
Yce Hak, ruhlar, cesetlerden dokuzyz bin yl nce yaratt; hepsini de rahmetiyle besledi, gelitirdi,
esenletirdi, Rabbiniz deil mi yim buyurdu; evet dediler; inin diye hitb etti; bu neliksiz - niteliksiz olan
bu lemden o leme gidin, balktan yaplm kalplarda esenlesin, yerlein, ahdinizdeki vefanz belirsin dedi u
hlde kim, orda zevke, sefaya, huzura ermise, burda da onu arar; nk Vatan sevgisi mandandr, Ama kim
buna ermemise, ne arayacak? O, bir hayvandr ki burdan tremi; kz gibi, eek insan eklinde anlam
bakmndan
hayvan nerde, Hakk' tanmak nerde?
Kimin can, Elest ahdinden beri yabancysa, bu yana yamanmsa,
Hak'la bildik olmay nerden arayacak; yahut bu yolda nerden gereklikle koacak?
Orda Hak'tan bir baa nail olmamtr ki; o, burda aramay ne yapacak'' Syle,
Bir kuma yitirmeyen, bunda, onun peine dp her yana komaz elbet,
Ama iyi bir vakit geiren, mrnde, o geirdii zamanla hond olan kii,
7500, Mihnete dt zaman, o gnlerini anar, bir soluk olsun, o anla sevinmek ister,
O zamanlar hatrlaynca o demleri yitirdiinden dolay feryd eder,
Yanp yaklacak ne ho zamand: ziyansz binlerce fayda elde ediyordum der,
Her solukta can, akla yanp yaklr da ylesine ho bir gn anar - durur Allah'dan,
O demler, asla hatrndan kmaz, yazklar olsun, nerde o demler?
Acaba tekrar o gnler yz gsterir mi, ylesine solukda der, nerden bulacam?
Ama mrnde bir holuk grmeyen, eline aclktan, ekilikten baka birey gemeyen kii,
Neyi hatrlayacak, neyi arayacak? iyi bir gn grmemitir ki o,
Ezelde Elest arbn imi olan, o ruh arabyla sarho olan kiinin,
O akr mertlii geer mi hi? ki gz de boyuna o yandadr onun,
7510, O hayl, bir soluk bile gznn nnden gitmez; o buluma tadn bir an bile unutmaz,
Dnyda ondan baka birey aramaz; o arayla kvranr durur o,
Ona kavumas myesser olmadka cotuka coar, feryd eder - durur,
Btn veller bu hldedir, byle hareket etmilerdir; bulumak, kavumak iin kendi kanlarn imilerdir,
Ayrlk derdiyle ne uykular kalmtr, ne yeyip imeleri; hepsinin de varl gamdan yklp gitmitir,
Varlklarn zlem ateine yakmlardr; iki dny da hararetle, dumanla dolmutur,
Bedenlerini de Hakk'a feda etmilerdir, canlarn da: ite ondan sonra kavuma zevkine ermilerdir,
nsann varl, benlii engeldir, perdedir; o ortadan kalkt m yzlerce kap alr,
Sende, senlikten bir kl kadar kalsa, Allah vuslat yz gstermez,
Sen kalmazsan ebed olursan; tmden aradan kalkarsan, ondan sonra, sensiz olarak dilediini bulursun,
7520, Allah'ya kavumak, yoklukla olur; kim yok olduysa Hakk'a o ular,
Erlerin az, azkszlktr; aza dayanan erkei kadn say,
Ulular gibi al se; boyuna, aln ta kendisinden yiyecek dz kendine,
Rahatn uyanklkta ara; yceliini de horlukta, aalkta,
Muradn ,muratszlk oldu mu, ondan sonra Allah vuslatna erersin,
Yoklua erersen var olursun; Allah, arapsz olarak sky olur sana,
Mihnetle rahat, sence bir oldu mu, sonucu tamam olur - gidersin,
Birlie eritin mi, ikilikten kurtulursun: bundan sonra var da sen olursun, yok da sen,
Bu duraa vardn m, dirilie ularsn; hereyden getin mi, hayat bulursun,
Sevgilinin vuslatn konak edinirsin; onun dileine der, hastalktan kurtulursun,
7530, Ona ulatktan sonra, ayrlk nedir, grmezsin; gnlndeki hznler durulur - gider,
Irmakta katre olduktan sonra onun havasyla deniz gibi coar - dalgalanrsn,
Direndin de Turda kesildin mi, onun baharndan nur libaslar giyinirsin,
Gnllerde binlerce baa - baheye kavuur, Rahmanla buluma durana erersin,
Allah ululuu tecell eder de ey yiit, o parlaynca sen yok olursun,
O kalr ancak; sen ondan sylersin; ondan sylenen sz, yorumlanmaz artk,
Boyuna onunla olursan; ktlk ordusundan, onunla kurtulursun,
Bu dnydayken Hakk'a ularsn; hiret, imdiden eline geer,
Katre olan cann derya kesilir; dilsiz - dudaksz, gnllerden szler sylersin,
Melek gibi bedensz nur olursun; vuslat denizinde ayaksz yrrsn,
7540, O vuslatta ayrlk grmezsin artk; boyuna buluur, kouursun,
Veller, sana e - dost olurlar; hepside canla - bala seni grr - gzetir,
Hepsi seninle arab ier, meze yer; hepsi sofrandan nevale alr, gdlanr,
Hepsi halka kesilir, sen yzk ta olursun; hepsi adet klr, sen ulu olursun,
Byle bir vuslata eritikten sonra da ne dilersen olur,
Bu vuslattan sonra da baka bir yol var ki o, hayrdan da dardadr, erden de,
CLIII
Hakk'a kavumak, bir duraktr ve haslarn son duraklar budur; bundan sonra haslarn haslarnn, Hak'ta bir baka
gidileri vardr ki bu, durakta giditir, Yolda gidiin sonu vardr; ama, durakta gidiin sonu yoktur; nk yolda
gidi, kendinden, varlndan, gemektir; insan varlnn sonu vardr, Ama durakta gidi, Allah1 da,
gereklik ve vuslat leminde giditir ki bunun sonu yoktur, Beden ehli olanlar, gerek vellerden Hak srlarn, vuslat
ve ak sarholuunu, bunlarn erhini duyarlar; fakat o duraa erimediklerinden, esasen de gerek perde olan
ehvetlerin verdii sarholuu Hakk'n ve vuslatn sarholuu sanrlar; peygamberlik, velilik dvasna kalkrlar;
onlar, halkn en ktleridir ite, Hani bir sinek, denizi, gemiyi, kaptan duymutu da anszn bir eek sidii
birikintisi grmt; stnde de bir saman p vard; o saman pnn stne kondu, o yana - bu yana
gitmeye balad; grnn ksal, himmetinin noksan yznden, ite buncaz deniz ve gemi, ben de
kaptanm demeye balamt; bu yol yitirmilerin halleri de bunun gibidir; kendilerilerini ulam sanrlar,
O yolda gidi, vuslatta giditir: olgunluktan olgunlua doru yol altr,
Beden yolunun sonu vardr, kys var; can yolunaysa ne had var, ne son,
Boyuna durakta gitmektir o gidi; hsl o yolun hi sonu yoktur,
O yolda gidiin izi - tozu da belirmez; akldan da stndr, bedenden, candan da,
7550, O yol, dncenin, anlatn vehmine bile gelmez, ondan da uzaktr; nk nur
iinde nurdur o yol,

Yolda gidi, lm vaktine dek srer: lmden sonra giden, kalmaz artk,
Durakta gidse boyuna srer - gider; o eit gidi, hr kiilerin harcdr,
O yola, adm - adm gidilemez: varlk, yokluk yolunu nasl ala bilir ki?
Durakta gidi yolunun sonu yoktur: o yola gidi de bunun gibidir,
O yolda duru - dinleni hi yoktur; neliksiz - niteliksiz lemde boyuna gidilir,
Allah'a, gidiin sonu vardr: Allah'ta gidiinse ne sonu vardr, ne snr,
Allah'a gidi, varlktan - benlikten geitir: varlndan - benliinden getin mi,artk gidi kalmaz,
Allah'ta gidise, O'nun sfatlarnda seyreditir ki Hakk'a nasl zeval yoksa bu
gidie de bir son, bir durak yoktur,
O yola bir son arama; nk Allah'n (sfatlarnn, eserlerinin zuhurunun) da sonu yoktur,
7560, ylesine gidite ikilik olamaz; sen yok olmadka da ikilik yok olmaz,
Senden senlik gitti mi, Hakk'a gidi balar; Hergn ite srrm anla,
Herkesin gidii, lyncadr; srnn oban, suniye gre olur,
Kendi gidiini, gerek gidile kyaslama; erkek arslann kazla ne ilgisi var?
Zerre, aydnlatc gnee kar nedir ki: katre, gln, denizin karsnda ne olabilir ki','
Sen, her eytana zebn olduka, nerden ve nasl meleklerle dp kalkabilirsin?
Eekliinden her katreye deniz deme: zerreye de gkteki gnein adn takma,
Hani bir sinek, anszn eek sidii birikintisinin stndeki saman pne konuverdi de,
Sindiin stnde o saman p yzyor, sinek de onun stnde yle diyordu:
te u gemi, u da deniz, bense kaptanm; yeller esmeden gemiyi her yana yrtmedeyim,
7570, Eek sidii ona umman grnyordu; saman p gemiydi onca, kendisi de kaptan,
Sidik birikintisi, onca denizdi sanki; ona o kadar byk, engin grnmedeydi,
Herkesin gr, layncadr; bu yzden de Tann'ya k olan, kk, deersiz saylmamal,
Hak, nce ona o liykati verir de sonra ak dersini okutur,
Kendi nurunu onda gizler de onu, o nuru aramaya koyultur,
Yoksa karanlk, nerden aydnl arayacak; hatt karanlk boyuna nurdan kanr,
Hibir vakit zt, zddn aramaz; eit, canla - bala, boyuna eidini arar,
Hi deve, kz arar m; yahut padiah, yahut hr kii, kulun - klenin ei - eidi olur mu?
Allah'ya k olan da senin gibi insandr ama gzn, grn varsa ona bir iyice bak,
Gzn klysa onda ne maya var, ne yaratl; onun can denizinde ne inciler var, onu gr,
7580, Sen, onun toprak bedenine bakma; gzn a da temizliini gr onun,
Temizlii, yerin de tesinde, yedi kat gn de; feri de ap gemi, Ar' da, boluu da,
Peygamber gibi bilgisi Hak'tan, boyuna Hakk'a nazar etmekte,
Onunla Allah'nn arasnda hi bir kimse vsta olamaz; bu srr anlayver,
Allah ne buyurursa onu yapar; o evgenin nnde adet bir top,
Kader, nereye yuvarlarsa oraya gider; top gibi bann yznn stnde yuvarlanr,
Onun iini, ondan deil, Hak'tan bil; Hak, sanki rmak da o, dere gibi,
Allah'nn nnde bir let gibi; ne isterse onu, ondan meydana getirmekte,
lete itiraz etme; hi kimse letten birey ummaz
Saflar yaran bir kahramann elinde olmadka kl, kalkan ne yapabilir?
7590, Nerde bir saf yaran, yiit ki klc eksin de arslan gibi ordunun kalblerni yarsn,
Rstem olan, dmann kann -imedike dincelmez,
Senin akln Rstem'dir, nefsinse dman; onun korkusundan her yana kaar - durur,
Yr, ele geir, kes - ldr onu da dertten - mihnetten de kurtul, korkudan, beldan da aman bul,
Ehrimen'e benzeyen dmann ban kestin mi o zaman emn olursun,
Onun ban, bedeninden ayrdn m, hoa oturursun; drtten de ,kurtulursun, beten de, altdan da,
Altsz, besiz, drtsz ruh olur,' Nuh gibi herkesin elini tutar, herkese yardm edersin,
Canlarn gemisi, Nuh'un ddr; kim o d tutarsa zahmetten, beldan kurtulur,
Kim, zamann Nuh'unun dn tutarsa onu, tufan, suda bomaz,
Ruhlarn tufan ehvetlerdir; Nuh'un gemisiyse ibdetler, namazlar,
7600, Kim byle bir gemiye bindiyse gzelleti, irkinlikten kurtuldu,
Nuh'un dn canla duymayansa, phe yok, tufanda bouldu - gitti,
Akllysan t dinle de bizim gibi ho bir surette dosta kavu,
Yoksa bu d tutmazsan, hapsedilmeye, balanmaya, zincire vurulmaya lyk olursun,
A yoksul, kendinden pek gaaflsin de o yzden gamlara batp kalmsn,
Uyusan da, uyank olsan da gamdan kurtulmaya bir imkn bulamyorsun,
Dnyda ne maln var, ne mlkn; ba dnm bir hlde her yana koup duruyorsun,
Buna sebep de Allah'ya itaat etmeyiin; bu yzden Allah rzsndan uzak dm, ayrlmsn,
Ceflar iinde yuvarlanyorsun; u krlkten nasl kurtulacaksn? iki gzn a,
Byle bir yolda kalakalr, bir kr elde etmeden tezce yzbinlerce ziyana girersin,
7610, Byle gidersen eyvanlar olsun; bundan vazgeemezsen gnl ehlinden olamazsn,
mrn, kukusuz yiter - gider; sonunda alalr, yalvanr - yakarrsn ama ne fayda;
O alaltan, yalvartan birey elde edemezsin; deil mi ki kanadn yok, nasl uabilirsin?
Yanmza gel de sayemizde can sahibi ol; kuzgunsun ama doan olur, devlet kuu kesilirsin,
Biz hem devlet kuuyuz, hem devlet kuunu tutanlarz; kendimizden bakasn da kabul etmeyiz,
Bizdensen, neden bizden uzaksn; nurdan niin karanlktasn?
ekerimiz neden sana zehir gelmede; ltfumuz ne yzden sana kahr grnmede?
Gnl ehliyle al - veriin yok; boyuna da bakmadasn,
Hayvan gibi yemekle - imekle dirisin de o yzden gnl ehlini bilmiyorsun,
Gnl ehlini, gene gnl ehli bilir; ebcedi skmeye uraan, ocuk, nerden kitap okuyacak?
7620, Bir ihtiyar (Zl), nerden Rstem'in klcn ekecek; ypranm al, nasl olur da atlasa benzer,
Evde beslenen ku, nerden zmrd ankaa gibi uacak; aalardan olan nasl ycelere aacak?
Herkes ne yapabilirse onu yapar ancak; ar lann kpek dourduunu grdn m hi;
CLIV
Herkes, huyland huya gre hareket eder yetinin tefsiri, Yce Hak, kime ktlk kaabiliyeti verdiyse o,
aresiz ktlk eder; kime iyilik kaabiliyeti verdiyse o da iyililik eder; ancak yce Hak, ktle raz deildir,
Hayr diler, erse irkindir:

Ama olmayacak eye raz olmaz,

Bunun rnei udur: Bir efendinin iki klesi olsa, biri emin, br hin bulunsa, dostlarna, bu emindir, br
ham diye ikisinin de hlini haber verse, sznn doruluu meydana ksn diye onlardan o iki iin de
meydana gelmesini istese, bu suretle hainlie raz olmu saylmaz, Netekim yce Hak, her insandan meydana
gelecek ii Levh-i Mahfuz'a yazmtr, melekler de o yazy okumulardr da gereklemeleri artmtr, tasdyk
edileri ilerlemitir, Allah bunu byle takdir etmitir; ama erre de asla raz deildir,
Hak, Kur'n'da buyurmutur ki: Kk - byk, gen - ihtiyar,
Kimi nasl yarattysam ondan, vefaya, siteme ait o zuhur eder,
Herkesten, onda ne varsa o zuhur eder; ktye lyk olan ktdr, iyiye iyi,
Kimin iinde kt yaratl varsa o yaratla lyk i yapar, hner gsterir,
Kiminde iinde kt maya varsa ilen tm ktdr, aadr,
Ezelde nasl yorulmusa ileri yaratlna lyktr,
Allah hayr da dilemitir, erri de; ancak erre raz deildir
7630, Allah, erre raz olsayd er yapanlar atele, yalmla yakmazd
Ama, o bir olan Allah, sznn aksi kmasn diye de ktden kt iin zuhurunu diler,
Bu sz duyup da olmayacak birse)' sanma; olur bil de dedikoduyu brak,
Bunun srrn bir rnekle anla da o ahvli ren,
Bir efendinin iki klesi olsa, birisi alaklardan, br yce kiilerden bulunsa,
Biri hin, ters, kt huylu, br enim, sekin, iyi kii olsa,
Gizlice ikisinin de hlini, adyla - sanyla dostlara sylese,
Birinin hainliinin, br klenin emn oluunun meydana kmasn,
Verdii haberlerin doruluunun bilinmesini, szlerinin, verdii haberlerin doru olduunun bilinmesini diler;
Fakat, akln varsa unu gerek olarak bil ki ktle raz deildir o,
7640, Allah da ezelde meleklere, szsz, harisiz bunlar bildirmitir,
Herkesten dnyda, iyiden, ktden, ak - gizli ne meydana gelecekse anlatmtr,
Biri erilie ynelecek, biri dorulukta bulunacak; birinin derecesi artacak, birinin eksilecek;
bunlar bildirmitir,
Ama kt ie raz deildir; dima ktlkten ardr,
Levlte gerek olarak, iyiden - ktden, kkten - bykten ne olacaksa hepsi yazlmtr,
Btn bunlar apak anlatmtr; bu byledir, br yle, buyurmutur,
Demek ki bu yzden Hak, melekler, ikilde kalmasnlar diye erri de takdir etmitir,
Gn ycesindeki Levh'te yazlm olan Allah emrinin doru olduunu bilmelerini;
Hepsinin de inanp manlarnn artmasn, namazda, duada onu vmelerim;
Her melein, ey Allah, senin bilginden hibir ey gizli deildir;
7650, Senden baka hibir kimse srlar bilmez; dnyda senden baka i gren
yoktur demesini murd etmitir,
yi - kt, hepsi de takdrin; ama sonunda herkes hasredilince,
Nasl olur da herkesin mertebesi bir olur? Biri cehenneme gider, br cennetlere,
Boncuun deeri nasl olur da inciye uyar? Dnyda eker zehire benzer mi hi?
Tilkilerden arslanlk arama hi; yol yitirmilerden klavuzluk isteme sakn,
Nerde bir kaabliyetli ki iin srrndan haberdar olsun da apak eyi pheliden ayrp bilsin;
Bylece de o gz gren kii, gnl srrn grsn de yer - yn leminden yersizlik - ynlzlk
lemine usun;
Ak lemine kadem bassn; her solukta bir baka hle burunsun;
eit - eit yle hkmlerde bulunsun ki onlar, Efltun bile ryasnda grmemi olsun,
Meknszlk leminde taht sahibi olur da iki dnyda da padiah kesilir,
7660, l, ondan ebed hayat bulur; lme de aldr etmez artk, mezara da, lahde de,
Bunlar, kyz, kenarsz anlamlardr ama halkn kulaklar sardr, bunlar duymaz,
Byle srlara lyk kulak nerde: bu nurlar grecek gz hani?
Nerde o kulak ki bu, budur diye olduu gibi anlasn; bunlar grsn de, bu dnin srrdr desin,
A bilen kii, bunlar duyabilecek, bu anlamlar anlayacak kulak olsayd,
Baka eit remizler sylenir, esiz inciler delinirdi,
Ondan daha stn durak olmayan makamdan yzbinlerce bahislerde bulunurdum;
Kimsenin kulann duymad, hibir gzn grmedii szleri sylerdim de,
Btn szler hasede derdi; her hased eden, gussadan kr olur - giderdi,
Szlerimiz, gne gibi tannrd; yolumuzu inkr eden, kahrolurdu,
7670, Szlerimiz bir baka ekle dnerdi; katre, iaretimizle deniz kesilirdi,
Gayb lemine ait eylerin hepsi yz gsterirdi: halkn dmleri de zlrd,
Bu dnyda perde ardnda kimse kalmazd; dilenip istenen de isteyenlere yz gsterirdi,
Can arab, can gibi ucuzlard; hatt yerdekilere bile dklp salrd:
Btn bedenlere e - dost olur, can gibi boyuna bedenlerde yer tutard,
Beikteki ocuk, Mesih'e dnerdi; hereyi anlar, syler fash bir hle gelirdi,
yi, kt, grnrde bir olurdu; ikilik aradan kalkard,
u fan dnynn btn halleri, ihtiyara da, gence de ayan - beyan deil mi?
ocuk da yolu gren pr kesildi m, gayb lemi de byle olur ite,
Ama Hak bunu istemez; srrn, kimsenin anlamasn dilemez;
7680, Onun iin de herkesin hayrete dmesini, tundan tuna gezmesini murd eder,
Hsl hayran olup kalm, onun gneinin karsnda zerre gibi ba dnm,
Kendinden gemi, onun iine armtr; herkes, hi bir yardmcs yok demekte,
Herkes, gece - gndz onu aramakta, yanp yklacak onu anmaktadr,
Herkes, canda-gnlden onu aramaya dmba dnm bir hlde her yana koup durmakta;
Ondan bir belirti bulmay umarak boyuna yanp erimektedir,
Oysa, sanki uzaktan bunlar seyreder; herkesin aknlndan sevinir;
Halkn gamndan ad olur; onun katnda feryattan daha aziz birey yoktur,
Sen de candan - gnlden feryd et de cann balktan kurtulsun,
Balk, ruhun zindandr; ruh, bu yzden, o zindanda perperiandr,
7690, Can, bu bedende, boyuna zahmettedir: nk o defineye kavumaktan uzaktr,

Define dedim ama, Hak ondan uzak olunca, sevgilisi, gznden gizli bulunursa, ne hle gelir?
Kim dosttan uzak kalrsa hali ne olur onun? Sen syle bana,
Onun hali nerden dile sacak; anlat kaplarna nerden girecek?
Onun, derdine ne had vardr, ne son; onun ziyanna nerden son bulunacak?
Kim ak bulduysa tamamland - gitti; artk sen, ona kar ne padiahtan bahset, ne kuldan,
nk say bu yandadr; ak gnei can nurunu samaya balad m
Ne say kalr, ne iyi, ne kt; hepsi de bir olan Allah'ya yz tutar.
CLV
Allah'nn has kulu, btn yaratlmlar esirger, hepsinin de Allah'ya kavumasn diler; ama gayret, buna engel
olur, Birisi, itiraz eder de, bu kitapta andn her vel hakknda, ein benzerin yok, dnyya senin gibisi gelmedi de,
gelmez de demektesin; bu szde tenakuz vardr derse cevap verir de deriz ki: Tenakuz, vellerin, anlamda da sayl
olmalarna baldr; oysa onlarn sayl olmalar, ad ve cisim bakmndandr, anlam bakmndan deil, Szgelii
padiah, katr, at, deve ve baka yz eit binee biner ama padiah, hep odur; binekler yznden sayl olmaz; bu
bakmdan da vgler, hep o padiaha aittir, tenakuz yoktur, Bu hususta baka rnekler de vardr ki iirde
sylenmektedir,
Gstereyim, syleyeyim, balar, dmleri tammiyle zeyim diye gayretler ediyor,
abalyorum ama,
Ne yapaym? Onun gayreti engel olmada; kalkan, saldrlarm nlyor ,ben ne yapabilirim?
7700, Bildiimi anlatsaydm bu lem, o lemin karsnda yok olur - giderdi,
Aradan ikilik perdesi kalkard; Hak, benlik, senlik olmakszn meydana kard,
Ey benimle oturup kalkan, bil ki iki lemde de benzerin yok,
Ben padiahsam, sen de padiahlardansn; sen de benim gibi her gnln, her cann nurusun,
Hakk'a andolsun ki benden te kimse yok; yanmdan ayrlma, burackta dur,
Deil mi ki arapsn; elimden arab i, sarho ol da ayklktan kurtul - gitsin,
Bizden olan, arab ier; gne gibi herkese nur saar,
Hem padiah olur, hem padiahlk balar; yoksula geer al altnlar ihsan eder,
Kimde irfan nuru varsa, kim, gereklik ve man gevherine sahipse,
Yzmz canla - bala kble edinir, canla - gnlle dudamz per,
7710, Deil mi ki benim gibi azz oldun, sekin bir hle geldin; tez ak bineine vur eeri,
Deil mi ki Allah bayla kutlu oldun, var Rstemlerin safn bugn,
Zamanede kimse sana kar duramaz; ruhtan baka hi kims^, seni anlayamaz,
Yeni hkmler yrt devrnn padiahsn; yeni paralar bastr adna, sultansn nk,
Alemde mutlak hkm senindir; Adem gibi naipsin, halfesin sen,
Hkmedenler bedenlerdir sanki, sense cansn; padiahlar altn kesintileridir, sense mdensin,
Senin gibisi gelmemitir de, gelmez de; bugn lemin zsn sen, zetisin,
Gzellikte, ltufta benzerin yok; ta da senin gibisini grmedi, taht da,
Zamane anas, senin benzerini dourmad; zaman bahesi, senin gibi meyva vermedi,
dem de benzerini ryada bile ne grd, ne de kimseden sfatlarn duydu,
7720, Hzr, seni grseydi hayran olurdu da Musa gibi peine der, koard,
Msr Ysuf un, gzelliini anlasayd, akla iki bklm olurdu,
Ve, uzaktan grseydi seni, kendi gzelliine marur olmazd,
rn'in gz o yze - o yanaa dseydi, kendi gzelliinden bezerdi,
Senin ein - eidin yoktur; olmayacaktr; varlk yaratlah senin gibisi gelmemitir de,
Bykler iin bundan nce bu eit, hatt bundan da stn vgler dzdm,
Bunlarda birbirine aykr anlamlar bulan, bunlar byle anlayan kiinin, Ledn bilgisinden haberi yoktur,
nk tam olgun kiilerin hepsi de, dima bir kadehten sarhoturlar,
Sfat bakmndan birbirlerine uzak olsalar bile zt itibariyle hepsi bir nurdur,
Bin bile olsalar birdir onlar; derviler, saydan kurtulmulardr,
7730, Gerekte birini v, hepsini vtr; birini veri de, gerekte hepsini yetitir,
u hlde sen, onlarn biriysen, ein - benzerin yok;
lemde kimse benzerini grmedi; dem soyundan senin gibisi de domad desen;
Ondan sonra, baka vellere de bu szleri sylesen, hatt daha stn szlerle vgler dzsen,
Dorudur bu, nk hepsi de birdir onlarn; tam geree ermilerdir, pheden arnmlardr onlar,
Ama, bunun tersine, bu szleri nefis ehline syler, onlar ver, beenirsen,
Szlerin, birbirine uymaz, doru olmaz; nk herbiri, ayr bir asldan kopumutur onlarn,
Herbirimn ayr sfatlar vardr, ayr zatlar; herbirinin yaay da ayrdr,
Onlarn birini vmek, hepsini vmek olmayaca gibi birini yermek de hepsini yermek olmaz,
Her peygambere, herkes, bu eit szler syledi, v incisini boyuna byle deldi,
7740, Senin gibi bir padiah dnyya gelmedi, zamann gz, yzn gibi bir yz grmedi;
Gzellikte, lemde benzerin yok; insanlarn da, cinlerin de zsn - zetisin dediler,
yi bil ki hepsi de doru syledi; nk onlar, o ummandan bir tek inciydiler,
Bedenlerinin says oktu ama canlar, ne ikiydi, ne drt, birdi,
nk hepsi de gerekte birdir; syle bana: Kim onlar birbirinden ayrabilir?
Allah'nn tertemiz nm, nasl iki olabilir? Kim iki derse, aalktr,
Dostum, yzlerce kandilin, mumun stne bir tek k binmez mi?
Ia bak, mumlar brak da birlik bahesinden meyva devir,
Birisi, her solukta renk - renk, eit - eit libaslar giyilie de darya ksa,
Elbise yznden o adam deiir mi; akll kii byle bir sze inanr m?
7750, nk hi kimse, elbiseyle deimez; sirke, kpn deimesiyle bal olmaz,
Altndan testi, tas, anak, kp, srahi, kadeh yapsalar,
Ad, ekil bakmndan eitlidir, birbirlerine uymazlar, dal'la elif gibidir bunlar;
Ama hepsini de eritsen, sen de bilirsin ki hepsi, gene altn olur,
Demek ki dostum, sana ayr grnse de gerekten de anlald ki vgler ayr deildir,
Ey arayan, btn bu vler, Hakk' vtr; nk k, Hak'tan syler,
nk hepsinden maksat, birdir; iki anlayan kii, duymamtr, anlamamtr,
Ey k, bunun sonu yoktur ama gerek olana bir iaret yeter,

CLVI
Akllya bir iaret yeter; nk o kiide bu aray vardr, sylenmeden anlar, Hani iki kii, upuzun bir ii bilse, birisi,
bir iarette o ii, btn ayrntlaryla brne anlatabilir; ama o ii hi bilmeyene bir iaretle btn o i nasl
anlatlabilir?
Hatt gizlesen bile, bir iaret verilmeden o ii anlar, nk o anlay Allah, ezelde onun gnlne koymutur,
7760, Onun can Elest leminde o araptan, o kadehten sarho olmutur,
O denizin iinde balk gibi, gecesiz - gndzsz vuslattayd,
Bakalarnn yol bulamad lemde azizlerle her yanda gezer dururdu,
Dilsiz, azsz birbirleriyle konuuyorlar, basz - ayaksz beraberce dolayorlard,
nin emriyle o can, gelip bu zindanda hapsedilince,
Balktan yaplm bedende karar edince yle bir devletten yoksun oldu,
Bedenle sohbet yznden onu unutmu, malla, oluk - ocukla, kadnla uramaya balad,
Kendisine o lemi hatrlatacak bir szceiz sylendi mi, iki lem de ferydiyle dolar,
nk evvelden de o lemi biliyordu; fakat unutu, nne perde ekmiti, Byle bir derde ban vuruncaya dek yle
bir hatrlay, kendisine kapanmt,
7770, Ama ban vurunca o eski lem aklna gelir; o saf arab, o ei-dostu olan padiahlar,
O yurd edindii yeri, o alt mahalli, o harf zarflarna smayan szleri hatrlar,
Ama oray grmeyen, o eit gezip tozmay, ylesi seyri - seyrn grmemi olann,
Hayvan gibi bu dnydan treyen, gelien kiinin can leminden ne haberi olur b ?
Ona kar o zevalsiz yce gzellii yz yl anlatsan,
Ona hibir suretle eser etmez; sylediklerinin bir sz bile kulana girmez,
Byle adama, istersen ok syle; bu, dvara sz sylemeye benzer,
ster az syle, ister ok; dvar sz anlar m hi? Ama sen gene herkese syle, Ledn bilgisinden nurlar sa,
CLVII
En byk mucize, vellerin szdr; nk mucizelere, kerametlere by, dzen, simya sabilir; bycler de, olaan
st eyler yapabilirler, Vellerin kerametlerinden olan gnllerden geenleri bilii, remilciler, khinler, dzenbazlar,
cinlere karanlar da gsterebilirler; onlar da, gnlden geeni bilebilirler; ama vellerin szlerini, bunlarn hibiri
syleyemez,
Hak yoluna gidenlerin klavuzu szdr; gkyzne Hak merdiveni szdr,
7780, Sz gda edinen kii, denizin stnde gemisiz yrr, s gibi ge aar; bedensiz olarak can cihanna varr,
Mutlak ruh kesilir de bedenden kurtulur; gne gibi iki cihan da aydnlatr,
Dnyya Allah'dan gelen ey, szdr; sz, Ledn bilgisinden gelmitir,
Dnyda sze benzer bir mucize yoktur; szden baka bireye snma sakn,
Gerek mucize deil mi Kur'n; dertlerle dolu gnle derman deil mi Kur'n?
Btn, Kur'n, batan baa szdr; onda kum - ya, ne varsa szdr,
Dikkat edersen, btn varlk szdr; iyice bakarsan grrsn ki yukar - aa, hepsi szdr,
u yeryz, gk, gne, szdr; da, ova, deniz, kara, szdr,
lemde szden baka birey yoktur; anlay, ayrd edi varsa sende, anla ki herey; szdr,
7790, Ba-bahe, hayat-sayvan, ev-bark, btn ekiller-suretler, dnceden domuyor,
dnceyle anlalmyor mu?
Ar'ta - ferte ne varsa hepsi; i - d, zleri, hep szdr,
Hepsi de Allah bilgisinden domutur; gnl ehli, btn bunlar szden ibaret bilir,
nk insan, cin, yeryz, gkkubbe, btn varlk, hikmetsiz var olmamtr,
Allah, ben bir gizli defineydim, meydana kmay, grnmeyi diledim;
Bu sebeple lemi yarattm; bylece srrn belirmesini istedim;
Bir padiahn varln, ycelikle aaln, kendiliinden meydana gelmediini bilmesini murd
ettim,
Hak, bu lemi, insanlar, orda ba bo yaasnlar diye yaratmad; abes yere halketmedi,
Yzlerce hikmeti var bu yaratta; ne mutlu o kiiye ki bunu grd, tand,
Alemde ondan baka bir Allah olmadn, kendi ztndan baka hibir eyin var olarak kalmayacan bildirmi
oldu,
7800, Bylece gerek olarak anlald ki varlk lemi ve bu lem de ne varsa, onun
bilgisinin, onun hikmetinin suretidir dostum,
Bil ki bilgi de szdr, hikmet de; grn yerdir, zamandr ama gerei bu,
Onun nakn, suretini benden ayr sayma; ayr grnmekte ama sr, z, gene odur,
Bu ekiller, gerekte suya benzerdi, derken u yaratlta buza dnd,
Bilgiyi su bil, sz de buz, Sz, o suya kar kpk gibi han,
Akll kiiye gre buz, sudur; ancak bilgisizlii yznden uyuya kalan, bunu bilmez de,
Buzu, ayr birey sanr; yemle tuza zt tanr,
Ama gne dodu da parlad m, buz su olur, akar - gider,
Bylece maher gnei de grnd m, gk ne hle gelir, yer ne olur?
Gne eritir onu, burda hibir ey kalmaz; onlarn haznesini yarm mangra bile almazsn,
7810, Gk de alt - st olur, Zuhal yldz da; gkten Ay da yere dklr, yldzlar da,
Dalar, saman pleri gibi uuur: btn varlk zerre - zerre olur,
Suret mlk tmden yklr; buzdan varlk su gibi akar - gider,
Herey helak olur, daim diri olan kalr; sen o kalan ara boyuna,
Ara da sen de ebed ol; gidene de aldr etmez bir hle gel, gelene de,
Allah'dan zge dayanlp snlacak yoktur; ona ynel de yolda ayak dire,
nk doru yol, Allah'y aray yoludur: salk da Allah ynndedir, esenlik de,
Kim Hakk' setiyse, odur bilgin; ne mutlu huyu hep bu olana,
Eyvanlar olsun dilei dny olana; ak - gizli, Hak'tan bakasn dileyene,
Cihan, onun gzne perde kesilir; ayrlkla solar - srper,
7820, Dirilii elden gider: btn ltf, kalrn ta kendisi olur,
Nmetler sarayna, cennete girebilecek olsa bile sonunda cehennem ateine lyk bir hle gelir,
Yaratltan, buraya gelince, onda Allah vergisi, Allah ba vardr,
Can bahesinden gl gibi terli taze geldi; ama ll adm atmad:

Aptallndan, suyla ,toprakla oyaland; duran, o yolu unuttu:

Toprak yurdunda mahpus kald; duyguyla anlalan suret lemi onu yoldan alkoydu;
O istdat, ie yaramaz bir hle geldi; youn dnyda bir set gibi kalakald,
O istdat gitti ondan, izi bile yok oldu; Allah, ltfunu, gene ynszlk-yresizlik lemine ard,
Allah'mn ltf, az da olsa, ok da olsa, aslna gitti,
Artk sen de, namaz klarak,Allah'y anarak yardm et, saysz alp savaarak ura da,
7830, u kt sfatlar deitir, Allah'y ans, ona kulluu gda edin,
Namaz, orucu, yalvarp yakar oalt, kibirden, nazlantan vazge, toprak ol da,
Can , bu kullukla artsn; sen tembellik yznden bu darlktasn, lsz bir hle dmsn,
Allah yolunda almak, iyi bireydir: ne mutlu kuldur o can ki bu huya sahiptir,
Allah buyruuna uyar da yaarsan, lmezsin: sultanl kullukta ara,
yi dikkat et, kuldur, sultan olan: iyice gr, kfrdr mn olan,
Derman, dert iin deil midir, derman, canla - bala, boyuna derdin bulunduu yne gitmez mi?
Derde derman eriti mi, iyice bil ki dert, derman olur,
te bunun gibi Allah da tecell edince ne insan kalr, ne renk, ne koku,
Hak'tan baka herey yok olur; varlk karanl kla dolar,
7840, Hak geldi mi, btl gider; dileyenlerin varl da batar, grnmez olur,
Da gibi gl olsa bile varlk, o sarholukla yn gibi yumuar - gider,
Ak yeli, pamuu uurur: ak eli, perdeyi yrtar,
Ak gaza benzer, varlklarsa kama: kamlar, onun ateiyle tmden yok olur,
Btn varlk, herey, o atele yok olur ama bu, anlayl olmakla bilinemez,
Anlaytan ge de anla onu: yok ol da acyndan nasb al,
u yoktan var edite Hakk'n hikmetini gr: nasl yokluktan yaratt bu lemi,
En yce bir dereceye varmas, ycelmesi iin bilgiden bir suret meydana getirdi,
Drt unsurun karlmasndan bedeni yaratt: erkek - kadn, halk yrtt,
Kandan, etten, damardan, sinirden, hayvan bir can meydana geldi ama, fani bir can bu,
7850, Sudan, topraktan, ateten, yelden yorulmu bedende btn bunlar toplanp bir yere gelince,
Beden, hayvan canla dirildi: bu gizli deil apak meydanda,
Akl artnca da Hak rahmet kapsn gsterdi: ltfyla o kapy at,
RasTn dilinden bize dedi ki: Vuslat leminden ayrldnz:
limdiniz, salt suret kesildiniz: ar - duruydunuz,, tortu hline geldiniz:
Can ve beden sevgisini iinizden skp atn: dny sevgisini gnlnzden karn:
Geceleri de, gndzleri de bana hizmet edin de zindana benzeyen dnydan kurtulun,
Beni anarak, namaz klarak, oru tutarak bana yalvarr - yakarrsanz,
Bunlardan, lmsz bir can meydana getiririm de zevalsiz olarak diri kalrsnz,
Bylesine ruh, ibdetten belirir: arayan, vuslat bulur,
7860, Cam buudan, kandan arama: mn, boyuna Allah'y anta ara,
man nuru, Rahmn'n vergisidr: kfirlik karanlysa eytan'dandr,
Nur, gneten ne vakit ayrlr ki? M'minleri Allah'dan ayr bilme,
M'min, Hak nuruyla grr - durur: nerde oturursa otursun, boyuna Allah nruyladr,
Her solukta konuup grmesi Allah'dandr: duymas da Allah'dan,
Allah elinde lete benzer: fkesi de Hak'tandr, razl da,
O, kendi nefsinden hareket etmez: hareketleri, hep o tapdandr,
A arayan kii, bu bahsin sonu yoktur: dn de gene srdan sz syle,
Sylemekte olduun bahsi akla: hani sz vyordum ya, o bahse dn,
Kimin kaabiliyeti varsa bu sz canla - gnlle kabul eder,
7870, Kaabiliyetsiz kiiyi grp de susma: bu arab, bu kadehi brakma, bu iii terketme,
Gne gibi dnyay parlat: yarasa iin yzn halktan evirme,
Ayn ondrd gibi k sa; kpekler redursun, aldrma onlara,
Ayn ii odur, kpein krysa bu; kfir iin dnini terkeder mi dindar?
Ayn ii nedir? Nur salmak, aydnlatmak; kpein iiyse havlayp rmek, can ekimek,
Gne, yarasa a bakamaz diye rt altnda kalr m, grnmez olur mu?
Gr - bilii noksan, z yerilmi yarasa iin bir lemi, kendisinden mahrum eder mi?
Bir pire iin yorgan yaklmaz; bir aalk kii iin iki gz yumulmaz,
Nuh, yllarca davet etti de bir tek cann bile bu davetten kilidi almad,
Hem haliyle, hem szyle dokuzyz yl alp abalad, halka t verdi,
7880,t dokumacn pek uzun dokudu,rd ama o toplumdan kimsecik, dn iitmedi,
Sen de iine bak, kimseyi dnme; bir yabanc iin iinden kalma,
Yabanc kim 1 ? Senin topraktan yorulmu olan, bouna seni helak etmeye uraan bedenin,
O, kendi gibi senin de pis olman, etin azap iinde bulunman ister,
Senin dmanndr o, dost sanma; vnn bile ayptan, ardan beter bil,
Grnte dosttur, i yzde ylan; her glnn altnda yzlerce tiken vardr,
Onun sevgisi, gne gibi kavurucudur; kahr ateini tututurucudur,
Timsaha benzeyen cehenneme gda olasn diye gdan oalttka oaltr,
Seni dnya bezentileriyle, kimi malla, kimi kadnlarn gzellikleriyle aldatmaya kalkr,
Kimi ekmekle ,kimi kebapla, kimi arapla, kimi yeillikle, kimi su kysyla aldatr,
7890, O byc, seni uvala sokmak iin bu eit saysz eyler yapar,
Sakn ondan gaafl olma da yol yitirmiler gibi batp gitme,
Hakk'n adn an da ona fle; bylece onun azgnln yattr;
Allah'n adm kal'a edin de cann onun dzeninden kurtar,
O sebepten merhametli Allah, onu defetmek iin Kur'n'da bize buyurdu ki:
Beni ok ann da o dzencinin cefsndan kurtulun,
Beni an, onun elini, ayan keser; sa gibi onu srrn bandan kazr, tra eder,
Beni an; ona kar keskin bir kltr; phe yok ki onun damarn, iliini keser,
Byle yaparsan ondan kurtulursun; dman, sana kar kr olur, muratsz kalr,
O lanetlenmi, kk bir dman deildir; halkn ounu aldatmtr o,
7900, Bu ihtiyar, Rstemleri tutsak etmitir; onun yznden herkesin hli perian olmutur,
Sense Rstem deilsin, yolun bir ocuusun; padiah deilsin sen, ordunun aalk bir erisin,
Bir dn hele, onun yznden hlin ne olur; ondan sana ne sitemler gelir?

Kendine gel de Allah snana ka; yalnzken de, halk iinde de Hakk' an,
CLVIII
Beden bala benzer, lemse denize; insann zyse Yunus gibidir, Yunus, baln karnnda nasl Allah'y
tesbh ederek kurtulduysa sen de bu bedende tesbh edersen, man cevherin hals olur; vaktini gafletle
geirirsen baln karnnda sindirilir, yok olursun, Peygamberlerle veller, meheng tana benzerler; kalpla ayar
tam olan, onlarla belirir, Hani kalp blis* de Adem'in varlyla ayar tam meleklerden ayrld; her peygamberin
zamannda da kfir, m'mnden byle ayrlp belirdi, Bu, esenlik ona, Mustaf'nn zamanna dek byle oldu da
Eb - Cehil ve Eb Leheb, sahabeden ayrld, Her doan ocuk, slm yaratlyla doar; sonra anas, babas
onu, Nasrn, Yahd, Mecs yapar hadisinin anlam,
Yunus gibi, baln karnnda, gece - gndz Allah'y noksan sfatlardan tenzih etmeye, anmaya dal,
nk o, baln karnndan, o eit skntdan, Allah'y anla kurtuldu,
Senin de cann Yunus'tur, sense balksn; yol yitirmemisen Hakk' an da,
Yunus gibi beden balndan kurtul, gn ycesine ayak bas,
Allah'y an, sana gda olmazsa Yunus'n, baln karnnda hazmolur - gider,
Aziz mr yele vermi olursun; maher gn de gamdan feryd eder-durursun;
7910, Bylesine bir devlet elden gitti; ne yapaym ki ok, bir kere yaydan firlad dersin,
Canla - gnlle, dima gece - gndz Hakk'n emrine, nehyine uymaya cai da,
Makbul olanlarn arasna katl; aalanmlar gibi cehenneme gitme,
Allah'a itaati seen, onun buyurduklarn riyasz yerine getiren kiiye
Hak, sonsuz, tkenmez hazne, ebed padiahlk, g - kuvvet vermitir,
Sonunda onu kapsnn haslarndan, kendisine yakn olanlardan saym, ona btn srlar
duyurmutur,
O kii, Hak bilgilerinin terceman olmu, Allah ona, perdesiz olarak tecell etmitir,
O, artk dima Tann'yladr; Allah onu, davulsuz, bayraksz padiah etmitir,
Yerdekilere, gktekilere stn etmi, onu semi, iki leme de hkmetmesini takdr eylemitir,
Cmertliinden, onun yznden hakla btln ayrlmas iin onu mutlak hkim klmtr,
7920, bls, dem yaratlmadan nce boyuna meleklerle der - kalkar, otururdu,
Allah Adem'i yaratp o soluu, canna yolda edince,
Onun tertemiz nuru, meknszlk leminden parlaynca ibls, meleklerden ayrld,
Ondan sonra da baka peygamberler yznden, kt iyiden, az oktan ayrd edildi,
Seilmi Muhammed'in, peygamberler serverinin, hrler padiahnn zamanna dek
mmetten, olanlarn hepsi de birdi; bedenle can gibi herkes, birbirine katlmt,
Ahmed'in nuru, onlarn balarnda parlaynca, bir bl kfr ehli oldu: bir bl man ehli,
Eb - Zerr'in ad padiah oldu, gerek diye anld; Eb - Cehl'in ad kfir oldu, zndyk oldu,
Allah peygamberleri, klara benzerler: herey, onlarn nrlariyle ayrlr, belirir,
Kfir m'minden, dost dmandan, boncuk inciden, kt iyiden, onlarla seilir,
7930, Bylece gerekten de peygamberlerin, meheng olduklar, bu yzden de
hepsinin sfatlar bakmndan bir olduklar anlald,
Kalp altndan onlarla ayrld; mehenksiz, kalp akayla geer aka birdi,
Bu meheng, kyamete dek durur; cihan durduka bu da vardr,
Peygamberler dnydan gitti, ebedlik lemine gt ama,
Kendilerinden beliren, bunlardan belirsin diye yerlerine velleri braktlar,
Kim candan onlara mrd olursa, geer akas bil ki mehenkte doru kar,
Onlar inkr edense, gerekten de kalptr; insan deildir, kpek sfatldr,
Veller belirmeselerdi, bize baka bir imtihan gelirdi,
Bakalm, grelim, kim onlarn yolunu tutuyorsa, kim onlarn tlerini akla kabul ediyorsa;
Onlarn yollarndan baka bir yolda almyorsa, canla onlarn szlerine uyup izlerinden
gidiyorsa;
7940, i - gc alp ibdet etmekse, bundan baka birey dnmyorsa;
Dnya sevgisini aklndan - fikrinden atmsa; ehvetleri kknden skp karmsa;
Her solukta uykusunu, yeyip imesini azaltmsa; dzene girme abasn gnden gne
arttrmsa;
Bunlarla biliriz ki o kii, hlis altndr; nk Elest ahdna vefaldr,
Bunun tersine harekette bulunuyorsa kafir bil, kalp say,
Doru snav budur; kim din yolunu aratryorsa;
Bu eit adamla dp kalkmaktan ekinir; Allah'y arayan, dileyen kiiyle badar,
nk sohbetin pek byk bir tesiri vardr; kt kii, sana da kt tohum eker,
Kfirlik, insanda sohbetle meydana gelir; yol yitiren, seni de kendi gibi yol yitirmi eder,
Mustafa , Btn ocuklar dedi, bil ki Mslman ve temiz olarak doarlar,
7950, Ama bzs, bu dnyda analarnn, babalarnn tesiriyle kfir olurlar,
Baba isev ise oul da isev olur; olan, kz, babann - anann yolunu tutmaz m ocuk?
Baba, Musa dnindeyse oul da, ftlasn pisleir, o yolu tutar,
Baba, Mecs ise, o da yle olur; babas neyse ocuk da o olur,
Herkesin ayr - ayr dni vardr; insanlarn her birinin bir yolu - yolunu tutmaz m ocuk?
u hle senin akln tamsa, Allah velsinin yolunu tut da,
Onun gibi vel ol; onun sohbeti seni zenginletrsin, doyursun
La'l, nasl gneten arlk elde ederse sen de ondan arlk elde et, Allah'dan bakasna
dayanma,
Bylece aa himmetin ycelir; akln - fikrin, Hak'tan bakasna gitmez,
Hak'tan bakas yok olur sence; daim diri olan Allah'dan bakasna yz tutmazsn,
7960, ki dnyya da himmet ayan basarsn; Rahman'dan bakasna el uzatmazsn,
Vellerin sohbeti, seni bu hle getirir; seni byle bir devlete e eder,
Bu devlet, eline geerse, bunu ganmet bil, o padiahlarn eteklerini elinden brakma,
Sana ne yaparlarsa raz ol; buyruklarn canla - gnlle dinle,
Yzne vursalar bile ban evirme; nk huyun, onlarn cefasyla iyileir,
Bunun ne snr vardr, ne sonu; sen, benim gibi dervilere kul ol,
Onlarn kulu oldun mu, ne tehlikeye dersin, ne ziyan grrsn,

Boyuna ban ycelir; herkes kuzgunken sen, alc doan kesilirsin,

Amca, iyiyi, kty, anlatmay brak; iinden o soluk ba ekti de belirdi mi,
Soluksuz, harfsiz, sessiz sz syle; brak gemiyi, gir denize,
7970, Hi balk, gemide karr eder mi; yahut kendini tutar da bir tepeye atar m9
Deniz yaratklar, denizde dolarlar; boyuna, denizde her yana gider - dururlar,
Denizden baka yer, eker bile olsa, onlarca zehirden beterdir,
Onlarn ekmekleri de sudur, yemekleri de; bayraklar da sudur, saltanatlar, ordular da,
Hak'tan bahsetmek de Hakk'a perdedir; perdesiz yol alp giden,
Tensiz, cansz Allah yolunu aan, kolsuz - kanatsz gkte uan da ndirdir,
Gam ne'e, bu dnynn sonucudur; zddan kurtulu, hirette olur,
Bu zt, eit olu, yokluk lemindedir, dnydadr; tam birlik, ahret yurdundadr,
yi - kt, cisimlerin vasflardr; bu ikisinden gemeyen, hamdr,
Aa - yukar gitmeye kalkma, byle bir yolda bilen can iin bu eit hareket, yolsuzluktur,
7980, Orda kfr, slm arama; nk oraya ben - biz smaz,
Suret, ekil, renk, koku, bu yandadr; yoksa ynszlk - yresizlik leminde ne n vardr, ne ard,
Sevgiliye bedenle deil, canla git; Hak'tan bakasn Hakk'm ardna at,
CLIX
O, nerde olursanz olun, sizinledir, Biz ona, ah damarndan da yaknz, Nefislerinizde, sizde, grmez misiniz
yetlerinin tefsri ve Kendini bilen, Rabbini bilir, Ariflerin gnlleri Allah hazineleridir szlerinin erhleri,
Onu aryorsan, gnlnde ara; ne diye-aknca her yana koup durmadasn?
Onun ltuf suyu, seni temizlemek iin senin toprak bedeninden kaynayp coar,
Kendinde ara onu, nk o, senden belirmektedir: hatta o, seni aramaktadr,
O sendedir, baka yerde arama; gzn a, bir iyice bak kendine,
St rma sende akmakta; sense kimi bundan st aramadasn, kimi ondan,
Kpn, denize bitimi; niceye bir her rmaktan su arayacaksn?
Ekmek sepetini bana koymu da her yandan bir lokmack ekmek istiyorsun,
7990, Eek deilsen kendi bana dn; ban dnmemise, sersem deilsen kendi evrende izgin,
Gizli - ak, ilh, bana grn diye yalvarp durmadasn;
Oysa a bilgisiz, bil ki ben senden asla ayr deilim diye sana cevap vermede;
Diyor ki: Senden bir soluk ayrlsam, o solukta bedenin, nasl diri kalrd;
Soluktan solua benimle alayp inlemedesin: bilgisiz deilsen, gzn a da bak;
Senin boyuna i gren benim ne diye uyuyorsun, neden uyanmyorsun:
Avucumda zar gibisin; benimle oturmadasn, benimle kalkmadasn,
Srrn da benden, nzn, niyazn da benden; hareket, bedenden grnr ama candandr:
Gece - gndz seninleyim ama grmyorsun; kimi sevinlisin benimle, kimi gaml;
Kimi benim yzmden kfre dalarsn, kimi mna; kimi sevgi kesilirsin, kimi kin,
8000, Balk nasl denizle diriyse sen de benimle dirisin: nasl oluyor da bu srdan haberin yok'?
Sana verdiim yaaya bir bak; o benim, gerekte bendendir o,
Gzlerim a da kr bir halde oturma: tatl suyu i, ac suyu ime,
Ac su gze ziyan verir; akn tatl suyuyla co - kpr de,
Can gzn aydn olsun; ate sana gl bahesi kesilsin,
Seni her yana sren benim; kasklarm, bineinden hi ayrlmamakta,
Atn, bacaklarnn altnda; sense her yana, atm nerde diye komadasn,
Nerde sz perde oluyor sana; yoksa Allah, gne gibi meydanda,
A yolcu, haylden ge de ulaacan yere var, ula,
Dnceden, vehimden baka birey, yola perde olamaz: ama bilmeyen kii,
perdeyi kalnlatrdka kalnlatrr: arttrdka arttrr,
8010, Ak erleriyle oturur - kalkarsan can gibi iini - zn grrsn,
Ondan sonra kiminle oturursan otur, Hak'tan baka kimseyi grmezsin,
Aalk kiide de apak onu grrsn, yce kiide de; kimi gizli seyredersin onu, kimi apak,
Hi bir mkilin kalmaz: nk ecelden nce kurban olur gidersin,
Nereye yz tutarsan onu grrsn; srlar, perdesiz seyredersin,
Saman pne de baksan gzn - gnln Allah'yla dolar, daa - bele de baksan,
Bu lemde rahmet denizi olursun: melekler, Adem'e ba edikleri gibi sana da ba eerler,
Btn leme emr olur, hkim, naip kesilir, vezr olursun,
Herkes, senin mdeninden ak definesini elde etmek iin karnda, canla-bala secdeye kapanr,
Herkesin bilgisi, mertebesi artar: kapal kaplar tmden alr,
8020, Herkes senden ders alr; herkes, harfsiz, yapraksz okur,
Adlara ait bilgiler sence bilinince herkes de senin yznden anlalr, bilinir,
Kadrin - kymetin, gkten de yce olduundandr ki melekler, imdi sana secde eder - dururlar,
Bilgide, Allah'dan ekinmekte en ileri olduun iin melee de fetva verirsin, ruha da,
Hak yoluna klavuz olur, yol gsterirsin; herkese inciler saarsn,
A sevilen gzel, bu hususta benden gzel bir hikye duy, gereke dinle:
Birisine babasndan altn, mal - mlk, eit - eit kumalar kalmt,
Hepsini de bir temiz yedi, sildi-sprd, mflis oldu, alamakta, gzya dkp durmaktayd,
Allah'dan gece - gndz, yanp yaklarak, zahmetsiz bir define elde etmeyi istemeye balad,
Ryasnda bir hatif, ey arayan dedi ona, Msr'a ko,
8030, Ona, definenin bulunduu mahalleyi, yeri bildirdi; orda dedi, muradna erersin,
Adam, gizli defineyi elde etmek midiyle Badad'dan kalkt, Msr'a doru yola dt,
Mflis, aresiz bir halde Msr'a vard: bir dilim ekmekle hatrn soran bile yoktu,
Utan da istemesine engel oluyordu; alkla erimeye balamt,
Al haddi anca, bu perianlk niceye bir dedi;
Geceleyin, gece hrsz gibi darya kaym ,bakaym; belki neliksiz-niteliksiz Allah birey verir bana,
Darya adm atar - atmaz anszn beki yakalad onu,
Sopasn vurarak kimsin sen, gizleme, tez syle bana dedi,
Adam, Allah iin bir soluk brak da bu srr syliyeyim dedi,
Beki onu braknca, hibir eyi gizlemeden hlini bir - bir anlatt ona,

8040, Beki, ama da eekmisin de o aya yznden byle bireyi aramaya koyulmusun dedi;
Ben, buna benzer binlerce rya grdm: Badad'da bir define var,
Filn mahallede, feman evde dediler; o yemle tuzaa tutulmadm,
Sen pek ahmakmsm ki budalalndan bir ryaya inanp bunca yolu tepmisin,
Adam, bekinin bu szlerini duyunca definenin belirtisini anlad, bulunduu yeri rendi,
O define dedi, benim evimdeymi, ne diye ahmakasna bu kadar zahmeti ekeyim,
Ama senden uzak olan hereyi iyice biliyorsun, hepsinden de haberin var,
Msr'dan Badad'a dnd; defineyi evinde bulup sevindi,
Senin definen de senin evindedir ama onu aramakta evik davranmadm,
aknca her yana yz tutuyorsun da gzn kendine eviremiyorsun,
Bedenin ev, define de Allah nuru; nuru kendinde ara, baka taraflarda deil,
8050, Allah sana, senden de yakn; hem de bil ki boynundaki ahdamarndan da yakn,
Rahman, bundan dolay Kur'n'da, Biz ona buyurdu, Ondan da yaknz,
Sana, senden de yakndr o, ama sen gaflettesin de ondan bir koku bile alamyorsun,
Ama sana uzak olan biliyor, yazlm levihteki yazy okur gibi onu okuyorsun,
lerin hep aksine de o yzden ban kahrla tersine dnm,
A mitsiz kii, gneten daha fazla meydanda olan, sana gizli kalyor,
Ankaadan daha gizli olansa, sere kuu gibi apak grnmede sana,
Eek gibi kendinden haberin yok; hangisi melek, hangisi hayvan, nerden bileceksin?
Sana faydas olmayan bildin; bilgiyi kavradn;
8060, Fayda vereni, gerekli olanysa bellemedin; sana baht verecek, seni devlete
ulatracak hereye yabancsn, onlardan haberin bile yok; mrn skntyla tketip durmadasn,
Can bilgisi var ya, hani beden onunla diri; dima taze, gzel, parl - parl parlamakta;
nce onu tanyp bilmek gerek; Hak, can niin yaratt?
Nerden geldi, nereye giyor? Sonunda ne olacak, ne hle gelecek?
Allah'ya makbul m, yoksa iki lemde de onun tapsndan srlm m'?
Yz ak m, yoksa zift gibi kara m? Sevapla m dopdolu, sula m?
Yok olup gidecek mi, yoksa lmsz m? Korunmu mu, si mi; bunlar bilmiyorsun,
lm, hair, srat, huri, cennetler; bunlar nedir, nasl eylerdir?
Bunlar bilmek insana gerektir; nk din, bu eit bilgiyle artar;
8070, Dnceye, kysa, nakil ve rivayete dayanan bilgiyle deil, apak anlaya, kefe, gre dayanan bilgiyle
ilerler,
Akl banda olan, bu eit bilgiyi arar; gaflette olandan bakas, bu bilgiden baka bilgi aratrr,
Bundan baka bilgi, gerekten de sapklktr; o bilgiden ele geen, bir bezentidir ancak,
Zahiri bilgi, birka gnlktr; hibir can, onunla arnmaz,
Can olmayan her bilgi, kuma gibi, altn gibi yok olur - gider,
Bu eit bilgiyi arttrmaya abalyorsun da sana gerekli olan elde etmede tembelsin,
CLX
nsan hereyden fazla aldatan ey, kendinin asln bilmek, yaratcsn tanmak hususundaki gafletidir; buda
meydandadr ki Hak, gneten daha da fazla meydandadr, imdi, insan, gneten daha fazla
meydanda olan ve kendine hereyden daha yakn bulunandan krdr, gaflettedir de kendisine uzak olan, elde
edilmesi g bulunan eitli bilgileri kldan kla beller, onunla urar durur, Bunu anlat ve Rableri katnda
balar eiktir yetini tefsir
Sen, hani o ehzadeye benziyorsun; onun ahvlini, hikyeyi dinle de anla,
Babas, onun, bilgilerde ileri olmasn istedi de stadlar toplad, ona bilgi retmeleri iin onlar memur etti,
Gen, yllarca, o bilgilerle urat; btn bilgileri elde etti,
Hnerlere sahip oldu; bilgin kesildi, yceldi, hreti lemi tuttu,
8080, Babas, imtihan iin onu yalnzca sarayna ard,
Altn bir yz avucuna ald, ona avucumdaki nedir, syle dedi,
ehzade, ii bo, yuvarlak dedi; ama henz stat olmamt, ne olduu kendisinde gizli kald,
Ama gene de, bir std oldum, benden gizli birey yok; tam stne bastm dedi;
Yeil renkli, ll bir halka, avucunun iindeki o,
Padiah, doru sylyorsun; bu bilgide iyice mehretin var,
Ne dediysen doru syledin; gizli inciyi apak deldin,
Sylediin belirtiler doru; hnerinde ustasn;
Ama belirle, ak syle; ekinmeden de bakalm, elimdeki ne dedi,
ehzade, olsa - olsa dedi; kalbur olmal, Padiah, a bilgiden haberdr olan dedi;
8090, Belirtileri bilgiyle bildin; bir - bir, hepsini de anladn;
Ama akln una u kadarcna ermedi mi ki kalbur avca smaz,
Bu lemin ehli de, kk olsun, byk olsun, kt - iyi, zengin, yoksul,
Hepsi, gizli bilgilerle std oldular; hatt herbiri, kendinden bir bilgi de cd etti;
Ama faydalarla dopdolu olan, elde edilmesi en kolay bulunan bilgiden hepsi de habersiz; eek
gibi adet,
Farz olan bilgiyi hibiri bilmiyor, yolsuz - belsiz yerde at srp duruyor;
Onsuz, bedenin kt bahta decei, tmden kahra, mihnete, zorlua deceini bilmiyor,
Boyuna dermandan apayr, dertle dopdolu bilginin evresinde dolanyorlar,
Hsl hepsinin de ii ters; srra dnmesi gereken balar, kahrla geriye dnm,
Kur'n'da hkmler srlmekte; Balar eik diyor Hak;
8100, Sonra da ardndan, Rablerinin katnda buyuruyor; bunun srrn Hak'tan bir iyice ara,
Allah'yladr onlar; ama ktlkten, bilgisizlikten, krlkten Hak'tan bakasna bakarlar,
Onunladr onlar da, gene ondan gaflettedirler; canla - bala ondan bakasna meylederler,
Onun iin balar aaya eiktir dedi; nk yansz-yresiz tapdan yana - yreye gidip dururlar,
Ya gibi suya karlm; sonra da kzgn bir hlde suyun stne km,
Canla hem atee ot kesilip yanmada, hem atein kzgnlndan kavranmada,
nk o zeytinya atee lykt; onun evi, sarayc ate oldu,
Ateten ayr ama bak da gr, nasl da kaderin hkmyle atee e - dost olmu,
Suyun brndeydi, ate yedi onu; nk ezelden suya yabancyd,

Sanki su Hak'dr da ktler ya; bu yzden de onlarn yurtlar cehennem oldu,

8110, Glle lle suyla dirilir, ikiside suyla geliil; boy atar gler,
Tiken de glle arkadatr, ona dosttur ama, gerekte, gl bahesinden uzaktr,
Tiken glle yoldatr ama gl koklamr, kokusu cana tesir eder; tikense atee atlr, yanar - gider,
te halk da, kendisini helak edecek yana gider; hepsinin de candan - gnlden, meyli o yanadr,
lerine yaramayacak yana atlrlar; soluktan solua bu husustaki hzlar da artar - durur,
Herbiri, o bilgide bilgin kesilir; herbiri, uyulacak, izi izlenecek kii hline kor kendini,
Bu eit kii, kldan kla, onun srrn bilir, grp anlar; anlamak iin de abasn, birse, yz kat arttrr,
Biri, kendini felsefeye verir, hnerde bn-i Sna olmaya alr,
br kendini yldz bilgisine verir; biri yazya, teki riyaziyeye der,
Biri fkh, hilaf ve tefsirle urar; biri remil bilgisine, br hendeseye, teki
de rya yorma bilgisine sarlr,
8120, Ne syleyeyim ben; bu fenler, hatsiz, hesapszdr; bense Hakk'n evgeni nnde bir
topum,
Ayam direrim, derken, ok gibi, ama yaysz, gn, esirin te yanma uarm,
Sizinle, sizin ayanza uyup gitmem, size acymdandr,
Ak yolundan haber almamz iin ltfetmiim de size yolda olmuum hani,
Yoksa siz, nerden benim cinsimden olacaksnz? Ben tm ruhum, sizse bedensiniz,
Bu sz yeter artk; o hayran olduum yerde seyrn edeyim,
A aalk kiiler, siz istemiyorsunuz; mevki, rtbe peine dmsnz; alaklara balanmsnz,
Sizi braktm, padiahn yanma vardm; nk bu yolda ok tembelsiniz siz,
Padiahn huzurunda oluum, yzlerce bayramdr bana; onun nurundan, yeniden yeniye gzler,
grler ihsan edilir bana,
Her soluum bir tecellye kavuur, bir baka seyre der; her solukta, cennette yepyeni bir yere varrm,
8130, Padiaha yarar bir meclis kurulmutur; her yanda, elinde kadeh, bir huri durmadadr,
Ordaki sarholuun mahmurluu, sersemlii yoktur; orda k gelmez yzbinlerce bahar vardr,
Orda zahmetsizce defineler elde edilir; sessiz, besiz ak lavlas oynar can,
Balklara en iyi yer, denizdir; balklara taht da denizdir, saray da deniz,
Onlarn denizden ayrlmalar lmdr; onlarn, kendilerim gstermeye kalkmalar kfrn ta
kendisidir,
Onlarn konuup grmeleri, hep denize dirdir, araylar, hep denize aittir,
Evliya, sanki balklardr, Hak'sa deniz; onlarn yerleri - yurtlar dima denizdir,
Onlar bu yana, senin iin gelirler; yoksa denizsiz nasl esenleebilirler?
Maksatlar, seni bu zindandan can lemine alp gtrmektir,
Bu meakkatlarla dopdolu cehennemden kurtulman, nimetlerle dolu cennete kavuman isterler,
8140, Balaryla gamn ne'e olur; keremleryle nekesliin cmertlik kesilir,
Onlarn nuru, grr bir hle getirir seni; Mesh gibi gk damnda gezersin,
tlerini kabul edersen kurtulursun; etmezsen tortu gibi dipte kalakalrsn,
Eekliinden, onlarn ilim ekerlerini yemezsen ne ziyan eder ki onlar?
Onlardan ekinir, kaarsan, sen uzak kalrsn, sen gzyalar dkersin,
Hatt onlara, senin gibi perpera kiiyi brakmak, daha da yedir,
Alc doan gibi oraya btn doanlar toplayp avlanmaya girimeleri, kaabiliyeti olanlarn
avlanmalar daha yerindedir,
Bunu iyice bil ki Allah'nn has eri, iki lemde de meramna ermitir, sevin iindedir,
Zenginin de elinden tutan odur, yoksulun da; zehire panzehirdir derde derman, yaraya melhem,
Onu ister kabul etsinler, ister etmesinler bundan ona ne bir hayr gelir, ne bir er,
8150, O, kendi bana hotur, rahat - esendir; pluze gibi yal - balldr,
Dnyda hi kimseye muhta deildir; aksine varlk lemi de ona muhtatr, mekn lemi de,
Sulular, onun yznden azad olurlar; mahremler, onun yznden muratlarna eriirler,
CLXI
Ona ve soyuna esenlik, Mustaf, Veller, benim vrislerimdir; kyamet gn efaatidir onlar diye haber vermitir:
nsanlara onlar efaat ederler, Toplumun iinde eyh, mmeti iindeki peygambere benzer buyrulmutur,
Sultan Mahmut, bir gece tebdil gezerken ovada bir blk halka rastlad,
Hepsi de hrszd, yol kesendi; hepsi de dzenlerle dopdoluydu,
Padiaha, bahane arama, kimsin, haber ver, syle dediler,
Padiah, ben de sizlerden biriyim dedi; sizin gibi benim de bu ite hnerim var,
Onlarn biri, sizin herbiriniz, sanatn, hnerini sylesin dedi,
lerinden bin, a dzenbaz dostlar dedi, benim kulamda bir zellik vardr;
Kpek ne der, neden o yana doru havlayp koar, onu bilirim,
8160, br, kolumda bir zellik vardr dedi; yzlerce kuvvetli de olsa dvarlar delerim,
br de, benim dedi, hnerim burnmdadr; topra koklarm, altn nerdedir, anlarm,
bryse benim hnerim elimdedir dedi; aadan en yce yere kemend atarm,
teki de gzmdedir benim hnerim dedi; geceleyin kimi grrsem,
Gndzn de o kimdir: padiah mdr, beki mi, ahne mi, tanrm,
Padiah, benim de hnerim, sakalmdadr dedi: biri tutulur, gce derse,
Sakalm oynattm m, hemencecik onu ldrlmekten kurtarrm,
Hepsi de, sen dedi, bizim kutbumuzsun; nk herkesi sen kurtaryorsun dedi,
Ondan sonra hepsi de koarak, padiahn sarayna doru gitti,
Derken sa yandan bir kpek havlad: sesten anlayan, bu kpek dedi, padiah bizimle diyor,
8170, br topra koklad: amann dedi, padiahn haznesi bu topran altnda,
br, saray pek yceydi ama kemendi att, saraya tutturdu,
Dvar delen, hazneyi deldi; altn, atlas, mal - mlk, ne varsa darya kardlar,
Herbiri dilediini ald; aldklarn gizlediler,
Padiah, yerlerini grd; gizlice onlardan ayrld,
Sabahleyin kalkp tahtna oturdu; hrszlarn hallerini, haznenin soyulduunu haber verdi,
Zaptiyeye, filan yere tez varn, hemen gidin;
Orda kim varsa hepsini tutun, ellerini balayn, zrlerini dinlemeyin buyurdu,

Hemen gidip hepsini yakaladlar; elleri bal olarak padiahn huzuruna getirdiler,
Geceleyin kimi grrsem gndzn de yznden tanrm onu diyen,
8180, Padiah tahtnda grp tand, dn gece bizimle beraber i gren bu deil miydi dedi;
Hani hnerim sakalmda demiti: ite bu; bu skntya onun yznden dtk,
Sonra yzn padiaha dndrd de, padiahm dedi, biz ne dediysek hepsini de yaptk;
Sakalm oynatma zaman geldi - att; hadi, ltfet de bizi bu beldan kurtar,
Padiah, cmertliiyle ltfetti, vaadinden hi de dnmedi, onlar azad etti,
Hatt stelik o sn yce padiah, onlara mal da, elbise de balad,
Padiah Hak'tr, insan suretinde grnmtr sanki; ondan ne hayr gizlidir, ne er,
Biz ne yapyorsak, ne iteysek bizimledir, herbirimiz, ister yce olalm, ister aalk; ona; iyiden - ktden, ok - az,
hereyimizi bilir,
Yorumsuz olarak O sizinledir yetini duy, anla da dedi - kodudan ge - gitsin,
8190, Halk, o hrszlara benzer; iyice bil bunu, hepsinin de birer hneri var,
O hnerleri saymaya kalksam szlerim pek uzar,
Ama o hnerler, hi kimsenin elini tutamaz; hi kimsenin ii, onlarla baa kamaz,
Lkin o keskin grl seilmi er gibi gznde hneri olan,
Geceleyin o padiah grp gndzn Ay gibi yzn tanyan yok mu;
Hani onun gr hepsini de kurtard, sr gibi hor olan o arklar hals etti;
Onun gibi Hakk' gren, balktan yorulmu bedeninde onu seen kii,
Geceye benzeyen dnyda, insan sretindedir ama grr, Hak tecellsine mazhar olur;
Balk bedeninden arnarak grp can - gnl, onun akn seince de,
Maher gn, herkesin yaptnn karl verilecei gn, orda, ondan baka kimse, Hakk' tanyamaz,
8200, Muhammed gibi o da efaati olur, sleri, o yardan, o belden kurtarr,
O gn, herkesin elini tutar, atete yanp ttmelerini reva grmez,
Herkesi cehennemden kurtarr: nimetler sarayna gtrp oturtur,
Muhtalar, onun yznden zengin olurlar; hepsi gk gibi ycelir,
Atetir onlar, ama hepsi de nur olur; eytanlardr ama, hurinin bile gpta edecei hle dnerler,
Bu szm, anlayabileceiniz kadardr; yoksa onun halini asam, aklasam,
Cihan halkna neler baladn sylesem, dile getirsem, dinleyen ileden kar, deli - dvne
olur,
O, herkesi kendi gibi yceltir, nefy La sndan alr, ll ya ulatrr,
Hepsi de mutlak hkim kesilir; hepsinin de hkm, Hak gibi yrr,
Hsl anlald ki asl olan gzdr; halkn ii onunla yrr - gider,
8210, Kimin klavuzu gz olursa, odur cihanda beenilmi olan,
Ne mutlu onun eteine yapana, akla onun dn kabul edene;
Ona candan uyana; bir soluk bile onunla geen vakti iki leme de vermeyene;
Boyuna canla - gnlle onu gzleyene; bylece de her solukta onun balarna erene,
Ona heves etmek, hevesleri ldrr; can kuu, bu hevesle kafesleri krar,
Byle kii, La haneriyle ayarn balarn keser, perdesiz - rtsz ll ya yol alr,
Her heves, sana perdedir; onu yutmadka nerden kurtaracaksn ban?
Dnya saltanatn, tacn - tahtn, Edhem gibi terket de hiret saltanatna yz tut,
CLXII
Bu anlama dir d pekitirmek iin,
Allah rahmet etsin Edhem olu brahim'in hikyesini tank getiri,
Bir gece brahim, tahtnn stnde nz-ii nam iinde uyurken
Anszn damdan bir ses, bir nra, bir ayak sesi geldi kulana,
8220, Hey diye bard, kimsiniz, bu vakitte damda ne iiniz var?
Beki msnz, hrsz m; burasnn saray olduunu bilmiyor musunuz, kimsiniz?
Sen istersen bilme; onlar meleklerdi; kendilerini insan eklinde gsterdiler,
Padiah onlara, ne aryorsunuz; dammn stnde ne geziniyorsunuz dedi,
Hepsi birden, yitirdiimiz deveyi aryoruz, onun peindeyiz dedi,
Padiah bu sz duyunca gld de a ham, pis aptallar dedi,
Kim damda deve arar; hi akll adam, byle bir sz syler mi?
Onlar da hep birden, bunca daha da alacak ey dediler, padiahlk tahtnda, bunca debdebe,
tantana iinde,
Allah'a kavumay istemektesin; hi kimse, byle bir mevki de bu eit istei duymamtr,
Hi kimse, hev ve heves perdesinin ardndayken esiz Allah'dan bir koku
alamamtr,
8230, Hi kimse, atein dibinde, cehennem alevlerinin arasnda, cennetten bir nmet
yeyememitir,
Deil mi ki dny saltanat perdedir, o perdede nerden hiret grnecek sana?
Kuyunun dibinde ba - bahe aryorsun; doru dinle, eri yolda kouyorsun sen,
Bylesine atete nur aryorsun; eytanlarn safnda huri bulmay umuyorsun,
Bu dilek eridir, vazge bundan; cana ynel, bedenden k da,
Aradna kavu; o bahede gl gibi geliip al
te bu oldu; bu sz iitir - iitmez padiahl brakt, yoksulluu seti,
Hemencecik halktan gizlendi; altn srmal elbiseyi abayla deiti,
Deli gibi dan, ovann yolunu tuttu; o araptan esrid, kendinden geti,
Halkn gznden gizlendi ama zmrdankaa gibi de lemde mehur oldu,
8240, Hak, birka gnlk saltanata, karlk ona iki dnynn da padiahln verdi,
lml dnydan kurtuldu, ebedilik saraynda dirilik elde etti,
Kalp aka karl pein altna nail oldu; herkes, bylesine bir kra eriemez,
Aldanma yurdunun saltanatna, tacna - tahtna karlk Hak, ebed saltanat takdir etti ona,
Geici yalan padiahlktan kurtuldu, gerek padiahla eriti,
Asl gerek padiah imdi odur; nk Mecnun gibi bu delilie tutulmutur,
Akl ona bir bad, ayak ba hem de; ylesine ba zd koparp att,
Hatrndan dny gam gitti; gnl ad oldu, hiret zevkiyle sevindi,

Gk gibi lemin evresinde dnmeye koyuldu; her solukta yzlerce yem lem seyretmeye
balad,
Gece - gndz her yan gezip dolat: on yl sonra o Hak huylu padiah,
8250, Anszn deniz kysna geliverdi; bir soluk dinlenmek iin oturdu,
Abasn karp yamamaya, dikmeye koyuldu; bir yandan da aktan ate gibi yanmadayd,
Derken tesadf bu ya, pdihn klelerinden bir bey geldi; onu grp,
A sultnm dedi, ne iin padiahl braktn da bu hle dtn?
Atlas, ibriim libaslar bedeninden syrp attn da byle khne bir abaya burundun,
ylesine tac - taht, devleti - baht, saltanat, ylesine ululuu, devleti,
Neden braktn da her yanda yoksul gibi dnp dolamaya baladn:neden yaptn bunu, syler
misin?
Padiah hemencecik inesini denize at verdi,
Balklara, tez inemi getirin diye bard, buyruk verdi,
O anda denizden yzbinlerce balk, buyruuna uyup ba gsterdi,
8260, Herbirinin aznda bir altn ine vard; getirdiler, al diye padiahn nne braktlar,
Padiah ,yzn beye evirdi de dedi ki: Bu padiahlk m daha iyi, o padiahlk m?
Bey, hemen padiaha kar yere kapand da ey Allah haslarnn haslarnn da has dedi;
Edepten dar szler ettim ama imdi utantan kalakaldm,
Kerem et de kulun zrn kabul et; iin i yznden haberim yoktu,
u hlde, buyruklaryla gn dnd erleri yermek yaramaz,
Gereklik, canna yoldasa, mnnn glenmesini istiyorsan,
Allah erine kar, yoksul, padiaha kar nasl davranrsa yle davran, edebini koru,
Onlar kendinle kyaslama; yollar - yordamlar ak olanlar hor grme,
Onlarn nnde d ki kalkasn, ondan sonra da dudaklarndan ekerler, ballar dklsn,
8270, Yr, varlndan l de onlarn sayesinde bey ol; Allah iin olsun, Allah iin, bu ii geciktirme;
stemesen de ecel ldrr seni; ondan sonra da Allah'ya kavuamazsn,
ini lmden nce baar; yoksa ecel, kknden sker, atar seni,
Bedeni, cana pek sk balamlardr; kolayca ayrmak mmkn deildir,
kisini birbirine iyice eklemiler, onlar badatrmlardr; amca, hani iki kd birbirine
yaptrrlar ya, yle ite,
Kolay sanma da azar - azar, yava - yava birbirinden ayr onlar,
Yava - yava onlar imdi ayrmazsan, derdine deva bulamazsn,
lm melei saldrd m, bir organn bile salam brakmaz,
Bedeni candan ayrd m, varln, adam - akll yklr - gider,
Canla gnl de beden gibi yklr; cehenneme, azaba ot olur, yem kesilir,
8280, u mr, can bedenden azad edesin diye mhlet olarak verdi sana,
Btn Kur'n, bu hli anlatr; evliyann szleri de hep budur,
Sana onlar ayrmann yolunu, apak, hem de bir - bir gsterdiler,
Sen o buyruklar tutarsan, phe yok ki can, bedenden ayrlr,
Yzn Allah'ya tuttun da bakasndan evirdin mi, anlam bakmndan o yana gitmeye balarsn,
Yava - yava Allah huylaryla huylanrsn; yan - yn leminden yanszlk - ynszlk lemine ynelirsin,
Geici- leme alkanln brakr, Allah'dan gayriyi, ban tra eder gibi keser - gidersin,
bdetle dincelirsin; ibdetle binlerce murdn elde edersin,
Huyun, halkn huyunun aksi olur; mrn, Allah'ya harcanr,
Allah rzlndan baka birey aramazsn; Allah'dan bakasna koup gitmezsin,
8290, Halk, Allah'y antan usanr; yeyip imeye, yatp uyumaya koyulur,
Bu dny szlerini duydular m, usantan kurtulur, dirilir,
Bunlarn aksine, Allah'y dileyene, dnydan bahsedi, byk bir sknt verir,
Dny dedi - kodusundan utanr; szlerden de nefret eder, dnydan da,
Ama br leme ait szlere kulan aar; o szleri canla dinler,
Balklara yaay, denizdendir; topraktan olanlarsa toprakta biterler, toprakta geliirler,
Balklarn kblesi denizdir; topraktakilerin K'besi da, ova,
Gecelerle gndzler, birbirlerine zddrlar; bunu isteyen, onu istemez,
Dny ehli, cehenneme gider; hiret ehli, nimetler sarayna,
Hak ehliyse Hakk'a kavuur; nk ezelden de Hakk'nd onlar,
8300, Herbirinin dura, kendine lyk olan duraktr; herkese verilen karlk, huyuna uygun olandr,
Her ie, o ie lyk bir karlk vardr; cefa ehline nasl olur da vefa gsterilir?
Acnmlara rahmet gelir; talanmlaravsa lanet ynelir,
Zlime nerden rahmet gelecek ; Onun ly mihnettir ancak,
Ne ekersen, ancak onu bier, devirirsn; ne sylersen, onun cevabn iitirsin,
CLXIII
Alem, bir daa, insanlarn ileri, szleriyse seslerin geri gelen, duyulan yanklarna benzer; ktye kt ses gelir;
iyiye iyi ses, Gerekten de biz, en iyi ite bulunann ecrini yitirmeyiz,
nsanlara verilen u karl, sesler gibi say; hani barp arnca yanklanr, geri gelir,
Ses kuvvetiyle barnca, yanks da kuvvetli gelir sana,
Arslann kkreyii, dadan o - kkreyie lyk bir yankyla gelir,
Tilkinin sesiyse, a iyi arkada, ona uygun bir yank yapar,
u iler de, hani her halde bizden meydana gelmede, tpk seslere benzer,
8310, Yaptmz i, pek bykse, Allah'dan karl da pek byktr,
Ortaysa, karl da orta; azsa, karl da az,
Ktl de byle bil de kendine gel; ktle az seirt,
Allah, cenneti iyi amellerden kurdu; cehennemi de irkin ilerden yourdu,
kisinin de asl sensin, iyi dikkat et; hayrndan o dodu, errinden de bu,
Bu sebepledir ki cennette dal da, aa da insan gibi diridir, sz syler,
nk dipdiri ibdetlerden, hayrl ilerden dzlp koulmutur; m'minlerin soluklarndan kurulup
yceltilmitir
Ta, kerpici, ibdettendir, Allah'y antandr; kaps, dam, cokunluktan, iyi dncedendir,

Hsl cennet, diridir, onun kaps da sz syler, dam da,

Sen de ziyankr olmay istemiyorsan mrn Allah'y anmakla geir,
8320, Niceye bir havana uyacak, nefsine zebn olacaksn; niceye bir cehennemde ad olacak
gnln?
Sonunda uyannca gamlanp ok barr, feryd edersin;
Zlimler gibi maherde elini diler - durursun; amel defterlerinin dald gn amansz korkuya
dersin,
Ama o zaman feryadn fayda etmez; nk burda ne derdin vard, ne alayp inliyordun,
Tohumun bitecei yerde, bilgisizliinden tohum ekmedin,
Ekseydin birine yzbin devirirdin; bakrn, onun kimysyla altn olurdu,
Tohum bitmeyecek yere ne diye ekmeye kalkrsn; eline ne geecek ki?
Tohum ekmeye iyice sarlmsn ama ylesine ekmekten ne devirebileceksin ki?
Bilgisizliinden yel lyor, poyraz biiyorsun; bari arap i de esenle,
Ak arabn erlerden iste; ululuu, byki padiahtan dile,
8330, arap kayna, Allah velsidir zat; onun glgesi, lemde, devlet kuunun glgesine benzer,
Yalnz onu, duygu gzyle grme; onu kendin gibi, sradan bir insan sayma,
O, o kadar ltiftir ki, meleklerden bile gizlidir; o, diri gnllere, diri canlara candr,
Allah srrdr o, srsa gizlidir; onun ne dura vardr, ne ad - san, ne de belirtisi
Neye parmak basarsan, o padiaha srtn dndrm olursun,
Akln - fikrin sende olduka ondan uzaksn; kendini sarho sayma, mahmursun sen,
Yr, kendinden yok ol da onu gr; nk sen hem cansn, hem her dnin nurusun,
Varln - benliin perdedir; yoksa sevgili, dilindeki sz gibi seninledir,
Erlere akl - fikir, aklszlkta, fikirsizliktedir; onlar, sevgiliyi gzsz, grmlerdir,
klarn perdesi, akll - fikirli olutur; kucaklamaya, kavuup bulumaya
engel, akl - fikirdir,
8340, Grn eri de o yzden benliktesin, sevgilinin gzelim yznden haberin bile yok,
arab imemisin de o yzden akln banda; kendine balsn, sevgiliye deil,
Bulumaya kaabiliyeti olan, yok olup gitmi, ondan bir iz, bir eser bile kalmamtr,
Onun yzn grnce kendisinden gemitir; gnl, tavan gibi av olup gitmitir,
yle bir avc beye av olmu, onun baknn klcyla yaralanmtr,
Kim k deilse hayvandr; beden bakmndan diri olsa bile canszdr o
Aksz cana can deme; o, bedenin buusuyla oynar ancak,
Bedeni durduka hareket eder; bedeni ld myd ondan hayat umma,
Bu dny yaay birka gndr; kendini bu yaaytan tez kurtar da,
Bu yaaytan baka bir yaay bul; nk bu yaay, o yaaya kar lmdr,
8350, O yaay, ltf, ebed, gemiten de, gelecekten de kurtulmu bir yaaytr,
Gemi, iinde bulunduumuz, gelecek zaman, ecele dek, bu cihann hlidir;
O - bu, bedenler lemindedir; yoksa orda ne suret vardr, ne ad - san,
Ard da yoktur, n de; sol da yoktur, sa da,,, ne st vardr, ne alt, ne phe vardr, ne inan,
Sarho, kendinden gemi, arp kalm bir hlde ruh lemlerinde seyrn et,
Bu sfatlardan arndn m, gklerin hepsi de ayana ba kor,
Ondan sonra ne lemler seyredersin; Hakk'n neliksiz - niteliksiz tecellsini apak grrsn,
Yokluktan kurtulur, varlk Kafda'na varrsn da ankaa gibi, kularn padiah olursun,
yiyi de para - buuun grrsn, kty de; kendini, saysz tm olarak seyredersin,
Cz'i akl, nnde hor bir hle gelir; artk iin - gcn tm aklladr nk,
8360, ki dnyy da bir tek inci grrsn; gerekte ne hayr grrsn artk, ne er,
Biri iki grmek, alktr; bir grense vel olur,
CLXIV
Bire inananlar, bir bilenler neye baksalar bir grrler
Bu say, bedenden meydana gelir; soluktan solua bedene yardm, saydandr,
nk beden, drt unsurdan karlntr; snklar onaran yaratc, bedeni bunlardan
halketmitir,
Beden, alt ynede, be duyguyla balanmtr; dtan altn gibi grnr,iteyse bakrdr sanki,
Deil mi ki saylardan, ztlardan dodu, gnl nerden birlikten sevinecek'?
O yzden de hep kendine bakar; ona bir, iki - grnr,
Hani a saf kii, sar camdan bakarsn da btn dnyy,
Sar grrsn; iyiler de sapsar grnr sana, ktler de,
Sana lemi sar gsteren camdr; yoksa orda ne sar vardr, ne gk,
8370, Bedenini de bir cam, bir ayna say; sen boyuna ona bakyorsun,
Hsl sen, saydan baka birey grmyorsun; kimi, kfrdesin, kimi dinde,
Kimi ikrardasn, kimi inkrda; kimi ite - gtesin, kimi isiz gszsn,
Bir adam sence gerek; bir adamsa mnkir, zndk ,
Sayya balanm olan bu bedenden kurtulmadka birlik dnysna ayak basamazsn,
Yokluk lemi, saylardan dardr; vasf da ztlardan tertemizdir118,
O lem, ruhlarda Allah'nn srrdr; haytn da asldr, geniliklerin de,
O, olgunluk hlinde, akl ermez bir lemdir; vasf da dillere, dudaklara smaz,
Ulaanlar bile onu idrkten cizdir; hepsi de onun faknda kulara benzer,
Rasl, lemde onunla vnd; Allah'nn peygamberleri de bu yoldaydlar,
8380, Yokun - yokluun harfi okunamaz; bilgisi akllarla anlalamaz,
lmi de, akllar da yok edeni anlar da o lemin banda - bahesinde gezer,
Ayar iin orann havasna yol yoktur; ulular ulusundan bakasn greni brak,
O birlie ayar nasl sabilir; ylesine nurda karanlk nasl olabilir?
Ondan bakas karanlk, oysa tammiyle nur; gndzn karanlk geceyi kim grmtr?
sterse hepsi ku olsun, balk olsun, onun tuzlasnda tuz olur gider,
Aalk kiiler gibi aalarn peine dme; canla - bala yokluun, yoksulun evresinde dn - dola,
O yoksullarn sayesinde padiah olur, bey kesilirsin; aalk kiilerle der kalkarsan aalk bir hle der, hor - hakyr olursun,

Sonunda neyi aryorsan o olursun: bedenin peine dp koma cansan,

Bedenin, varln, yolun perdesidir: hani Ay'n grnmesine engel olan bulut gibi,
8390, Perde bedendir; yoksa gnl alan sevgili, boyuna seninle dp kalkmaktadr,
dostundur senin,
Haraketin de boyuna ondandr, duruun da, Hak'tan baka ne ite kimse var, ne dta,
Sen, onun elinde - avucunda bir zar gibisin: her kapda, her yrede seninle oynar - durur,
Kimi st eder seni, kimi alt: kimi isteyen hline sokar seni, kimi istenen,
Kimi aalara atar seni, kimi ycelere; kimi alaltr seni, kimi yceltir,
Bir lhza bile elinden kmazsn; her zaman onun yznden bir baka hldesin,
Hak, bylesine ortadadr da senin haberin yok; yoksa adam deilsin de eek misin sen?
Aa lem de o, yukar lem de; bu kadar apak meydanda da o yzden gizli,
Zt, sfatlardan bilirler: sfattan da ztn yazsn okurlar,
Gster bakalm; Allah'nn sfatlar nelerdir? yiden, ktden, yerden, gkten,
8400, Aadan, yukardan, nden, arddan, soldan, sadan hibir ey yoktur ki onun
sfatlarna mazhar olmasn, herne gryorsan hepsi de sfatlarn izhr eder,
Tammiyle yok olan da, bir ey diye adlandrlan varlklar da hayle, pheye yer yok ki
onun sfatlardr,
Nereye yz evirsen, onun yzn grrsn: btn lemi onun kokusu tutmutur,
Ondan ayrlmak, hibir suretle mmkn, deildir: peki, yleyse senin bu arpnp rpnman
niin?
O senin avucunun iinde; seninse haberin yok da aptallktan her yana bakp durmadasn,
Kam gibi heran o ekerle dolusun: su nnde, ama neyliyeyim ki susamamsn sen,
A sapk, susamaya bak; Allah'dan dima bunu iste,
A konuk, deil mi ki a deilsin, ekmekten, kebaptan ne tad alacaksn','
Var - git, canla - gnlle ak arayagr: yoksa sevgili ortada, ayan - beyan grnyor,
nk onun gzelim yzn aksz grmeye imkn yoktur ey arayc,
8410, Ak, gzdr Hakk' gren kiiye; ak bezentidir mezhebe, dne,
Ak, karanlk gecede me'aleye benzer; kimde o me'ale varsa, o grr sevgilinin yzn,
Ak, can kuuna koldur - kanattr; ak, gkyzne merdivendir,
Btn varlk bedendir, aksa can gibi: canszlar bile onunla yrr - giderler,
Her ey akla var olmutur; yoksa aksz hepsi de yoktu,
A yiit, kim ksa o, karanlklarda Ayn ondrd gibi parl - parl parlar,
Bizim zevkimize, ne'emize shib olmayan, kutluluumuza nasl erer?
Ak olmayan akl, donmutur, canszdr; aksa bile gerekte durmaktadr o,
Erlerin seyirleri, seyranlar, bedenleriyle, ebedlik leminde, ruhlar gndedr,
A arayan, sen ak ara; o yakndr sana, buyruu da stndr onun,
8420, Akn heyecan, iki gz de aar; esrdin mi de senden, ayrl giderir,
Hak ak, gne gibi parlar, doar, aydnlatr lemi; onun gnne ne yarn vardr, ne dn,
Hak k, nurlar mdenidir; yer yznde srlar kaynadr o,
Hak k, tek bana gezer - tozar: sevgilinin yznden baka birey ne grr, ne anlar,
Hak k, boyuna hayrandr; onun ruhu, sevgilinin arabyla sarhotur,
Hak k, boyuna h eder: o, akta boulup gitmitir,
Hak k, ly diriltir; ruhu nereye gittiyse orda, nereye geldiyse o yerde l, hayta
kavuur,
Hak k, tek binicidir, yar o kazanr; ama bakalar onu havasna uymu, koup duruyor
sanr,
Hak k, ruhlara arap sunar, onlar sarho eder; ruhu, bedenlerin elinden kurtarr,
Hak knn nuru, balkr - durur; kl gibi parlar, keser,
8430, Hak k, gzleri aar; mnkirlerle hayrl kiileri ayrd eder, gsterir,
Hak k, Allah'la kaaimdir; yaknlk mertebesinde dima Allah'ladr,
Hak knm ar ycedir; Hak gibi hkmn yrtr, buyruunu srer,
Hak k olgundur, vefaldr; ama onu sevmeyene de cefa eder,
Hak k, varln zdr - zetidir: onun varl, btn varln srrnn asldr,
Odur kalan, ondan bakas yok olur - gider; odur en yce, bakalarysa aalktr,
Hak k ,Rahman emridir; ktan bakasysa, eytana tutsaktr,
Ama herkes, nerden aka erecek? Her yaya, nerden Damak'a varacak?
Hakk'a ulancaya dek, bu yolda karanlktan, nurlardan ok perdeler var,
CLXV
Ona ve soyuna Allah'n salt, Mustaf, Gerekten de Allah'n,
nurdan ve zulmetten yetmibin perdesi var; onlar bir asa, ztnn lem'alar,
onu gren herkesi yakard buyurmutur; bu hadsi anlat,
Yars nur, yars karanlk; bunlardan kim getiyse yzlerce devlete ulat,
8440, Gkyznn de kutbu oldu, yeryznn de; iki lemde de uludur, seilmitir o,
Karanlklar perdeleri, bedenin vasfdr; nk beden, kibirle, kinle, ben'le, biz'le dopdoludur,
Cansa, nur perdeleriyle vasfedilmitir; insan, onlardan da geti mi, ular artk,
Her blk, bir perdenin ardnda kalmtr; varln o perdeye rehin etmitir,
nk o perde, onlara byk grnmtr; her blk, bir perdeyi kendine mbd edinmitir,
Hepsi pervane gibi, perdeyse sanki mum; o ortada, hepsi de onun evresine toplanm,
Sen ileriye yr, perdenin ardnda kalma; an - duru olduysan, tortudan ge,
Nurlar perdesine varncaya dek ok alman gerek,
Oraya varnca da durma, oturma; Kelm gibi ondan da ge,
Isa gibi ge at sr de server ol, meleklere bey kesil,
8450, Muhammed gibi iki dnydan da ge de Rahmn'n cemline mazhar ol,
O, hibir gzn grmediini grd; klarn yolunu at,
Hibir kimse onun makaamna erimedi, o makamda tek olarak yalnz o vard,
Geri kalanlar, ondan bakalar, hep onun harmannn evresindedir; biri, bir define, bir hazne
elde etmitir; br o hazneden bir pay,

Hepsinden, tammiyle geersen, iki cihan da candan kul - kle olur sana,
Veller, senden faydalanrlar; hepsi de ayann altnda can verir,
Nurunla onlar diriltmeni, onlara ebed bir hayat vermeni isterler,
Bir zerreyi, gkte gnee evirirsin, kck bir yldz Ay yaparsn,
Ltuf, cmertlik mdeni olursun; btn varln z - zeti kesilirsin,
Hepsi fan olur, sen kalrsn; iki lemde de buyruk yrtrsn,
8460, Tertemiz ztn, Hak'la daimi olur; devletin, Hak gibi daim olur,
Beden testinden ruh, coa - kpre su gibi akar da akar;
Yaaya esas olan, sonunda herkese kurtulu ihsanna kaynak bulunan o denize ular,
Ondan sonra da katren, derya kesilir; aaya da aldr etmez olursun, yukarya da,
Ztnn vasf, varlk lemi olur: btn var olanlar, senden cmertlie erer,
8470, lmedike bunu elde edemezsin: bedeni terket de tmden can ol,
Bedenin gcnn azalmas, cann g kazanmasdr: nankrl brakmak, man nrundandr,
Ecelden nce lmek, Hak katnda dereceni arttrr senin,
CLXVI
Allah'n salt ona ve soyuna,
Mustaf, lmeden nce ln buyurdu,
Peygamber, bu hadsi buyurdu: Kim diri kalmasn isterse,
Onun, kendi varlndan lmesi, lerek diriliin anlamn bulmas gerek,
lmeden tez ln, ge an da Ay'la gne sizi vsn,
len kii, lmsz kald: bu dnyda cenneti, pein olarak ald,
Kim lrse bugn, diri olur o, lmeyense yarn yaman bir hle der,
Dnynn dirilii kalmaz, geer: Allah ltfuyla diri olansa lmez,
Gerek yaay, lmektir: dima Allah'yla olmaktr,
8480, Bu dnya sevgisini bolamaktr: ak ateiyle boyuna pimektir,
Kendisinden ktlkleri gidermektir: bunu yapmayan kii, ne kadar da uzaktr,
yice bil ki lmenin anlam budur: Nefsini ldr de murdar olma, kurban ol,
Kendinden ktl sr; gerek olmayan hereyden vazge,
Sarp bir itir, bunu yapabilir misin: yalnzca bu yola gidebilir misin?
Varlnla ulu olamazsn; gzsz olarak o Ay yze bakamazsn,
Yol alm, varp ulam, cann Hak nuruna karm kiiyi istede,
O, seni ulu Hakk'a ulatrsn: korkulu kprden kolayca geirsin,
Gereklikle onun eteini smsk tut da o, seni Allah'ya dek gtrsn,
Tikeni brak, gln al; hepsinden vazge, bana gel,
8490, Ben o yola iyi bir klavuzum: sen benim stm i; stm azdr benim,
Gzlerini ben aaym da bir iyice gr: bakalaryle ne vakte dek urap duracaksn?
Dnyda ne varsa sana bildireyim: seni tmden Hak'la dolduraym,
Hzr'n su iip nefsini bierek diri kald denizden sana, iireyim de kurtul: onun gibi Allah
yolunu bul,
Yeri brakp ge a; karanlk yere nur gibi in,
Rahmetinle geceyi gndz et; kudretinle gndz geceye evir,
Sen neyi hkmedersen o olsun; az bile gelirse, katnda bol olsun,
Onun eteini tut, ondan ayrlma; kendini grme; sen - ben diye sz etme,
Kendini, benliini unut, onu bil; kendini yitir, onu bul,
8500, Dnyay kendinden srersen o lemde bin lem grrsn,
O denizde ne balklar vardr; Allah sana o sudan iirirse,
Denizin iindeki balklar grr, onlarla hair - neir olursun,
Sen de o denizde balk kesilirsin; ne istersen hemen elde edersin,
O denizde, lm nedir, grmezsin, ne var diye sormazsn, hepsini seyredersin,
Ordaki szler, olan yerinde, naslsa ylece grmektir; gz grdkten sonra sormak da ne?
Orda dilsiz - azsz sular iilir; o yeillikte kanatsz uulur,
Cennette nur yenir, nur iilir; cennetteki zevk, huriler yzndendir,
Cennetin tohumu namaz, yerleri, evleri niyaz olmutur,
Ordaki kular, zikirden domutur; hepsi de dima k - yaz orda geirir
8510, Allah'y an, cennette ku olup uar; Allah'y anan kii, bahtl kiidir,
Kim bu tohumu ektiyse fazla - fazla, kat - kat devirir; cennette sevinli bir halde oturur,
Dnini arttr da diri kal; kfrn arttrma; ite dnersin,
Gereklik, man, canlarn candr; kii, bu nurla Mslmandr,
Ak ok ve gl olmayann gereklii, pnar gibi kaynamaz,
Gereklik suyu az olunca kurur - gider; ok deildir ki deniz gibi her yan brsn,
Allah'dan yardm grseydi, yamur yanca biter - yeerirdi,
Gnlnden gereklik ba - bahesi bitseydi kk, nceden kurumazd,
Kfir olan nefsini o, nceden kesip biti; nk nefis o, Allah'ya varmadan yolunu vurmaya kalkt,
Ama o diri er, Allah'ya can verdi de nefis, Allah yolunu urmadan onu tmden tepeledi,
8520, Bunu kim yaptysa korkusu kalmad; cennete girdi, arab iti; byle bil bunu,
O arab iti ki tertemizdir o arap; ondan i ki nurun ta kendisidir o arap,
Bedenden ge ki cann bilesin; can gzn a ki canllardan olasn,
Allah der ki: Bana gelirsen, gnln neyi dilerse elde edersin,
Kendini brak, bana sarl; kendini unut, beni bul,
Ben ki Allah'ym, senin kimin - kimsen olaym; birine bin vereyim,
Hangi damla bu denize gelirse kendinden kurtulur, deniz olur
nce ikiydi; ama damla, deniz oldu mu, bir olur - gider,
Yryp, akp denize gelmeyen damla, akla kaynayp deniz olamaz,
Bil ki gne, yel, onu yer - gider; birazck bile yal kalmaz,
8530, Yer de yel gibi onu emer; deniz o damlay ne vakit sorar ki?
Birey kalmaynca kimi sorsunlar: yok olan eyi nasl grsnler,
ehir vardr da onun iin sen, o ehirde oturursun: ne dilersen orda bulursun,

Kendini bil ki Allah'y bilesin; lmeyesin, ebed diri kalasn,

Senin varln Allah kudretidir, onu senden uzak sanma: senden ayr deil, kr kalma,
Beden candan diridir; cansa Allah'dan; dimi diri Allah'ya kavumay canndan iste,
Geri Hak, yoktan, yokluktan, bir solukta yzlerce lem yaratr, buna gc
bdet etmesen de sana yce mertebe balar; kadndan aa bile olsan seni er yapar,
Suunu ibdetten ye klar: mchede etmesen de Ledn bilgisini sana balar,
En aalk kleyi Cemd, en hor zerreyi gne eder,
8540, Cehennemi cennete dndrr; K'be'yi ate tapnandan beter bir hle kor,
Allah'nn kudreti pek byktr: iki lem de onun okluunda bir oktan ibarettir,
Onun ii, srr dile smaz; ben az sz yeter bulaym da sz tketeyim,
Trk dilini tam bilseydim szle btn bunlar gsterir, sylerdim,
Halka szle bildirirdim: onlar da yarnki gn, gzle grrlerdi,
Ama isterseniz farsa syleyeyim de siz de bizim bulduumuz kimseyi bulun,
Trke, rumca sylemeyi brak; nk o terimlerden yoksunsun,
Ama farsa, arapa syle: nk o iki dilde de ho bir halde at koturmadasn,
Sr, sze bile smyor; akl terazisi nerden tartacak onu?
Biri, srr harfle szle anlatabilseydi, da da yel, saman p gibi titretirdi,
8550, Harf, testiye benzer, srsa deryadr sanki; deniz, testiye sar m hi?
Nasl olurda o deniz, u tuluma sar te onun iindir ki sz syleyen,
Allah'nn vasfnda ciz oldu, dilsiz oldu,
Farsadan, arapadan da ge; nk Hakk' dille vasfetmeye kalkmak, oyuna girimektir adet,
Ona ait sz yz dille sylesem, onu, onun szn gene de dille anlatamam,
Lleden akan sudan deniz bilinebilir mi? Gne, zerreden anlalabilir mi?
Meer ki o, dilsiz olarak, yolu - izi olmayan bir yoldan gizlice sana sylesin,
O zaman, kaynak nasl topraktan coarsa, senden de sz coar: o coula evikleirsin,
Bilgisi de gnlnden akar; onun ltfuyla, letfetiyle bedenin de akar - gider,
Onu can gz grr, ten gz deil; i, can iidir, bedenden ge,
Hak srrn dedi - koduda arama; o srra erince de sus; syleme,
8560, Sarftan, nahivden vazge de mahvolmak yoluyla ona kavumaya bak,
Kalem buraya eriti de krld; ev onun yznden ykld; kap parampara oldu,
Ne n kald, ne ard, ne st kald, ne alt; ne sol, ne sa var, ne kuru var, ne ya,
Soyunduk, rplaz, hibir eyimiz yok; brak bizi, hi kesilenle hi becelleme,
Hereyi terkettik, su kesildik; belirtisi bile grnmeyen arapla ykldk - gittik,
nnde bir ekil gibi grnyoruz ama iyi bak, ne suretimiz var, ne eklimiz,
Hayvan, tuzlaya dnce tuz olur gider; orda grnen ekil, hayvan deildir artk,
A bilen kii, o, tmden tuz olur; onda tuzdan baka hibir ey kalmaz,
Onu kazana atarsan ekli, sureti erir - gider,
Bylece de tam olarak anlalr ki onun ekli - sureti yokmu, tmden tzmu o,
8570, Benim bu kitabm, o tuzlaya benzer; tmden anlamdr; Kur'n'n srrdr,
Kim canla buna gnl verirse o, Kur'n'n anlamnda mahvolur - gider,
Onda eriyen, onunla akar - gider; rmaa den katre gibi hani,
Nereye akarsa rmak, o da onunla akar; gl de ondan biter, geliir, alr, fesleen de, lle de,
O eriyile sen de onun ayn olursun; onun ak denizinde bir dalga kesilirsin,
Suretten kurtulur, anlamn ta kendisi olursun; artk suretlere bakmazsn, onlara nem vermezsin,
Hatt suretler, seninle bulumaktan kaarlar; hepsi de senin nurundan ekinirler,
nk ate, nurla sner; isterse o ate binlerce ynn tutumasndan meydana gelmi olsun,
A inanc tam olan, ltfet de bunu iit; cehennem, m'mine apak seslenir;
Allah iin olsun der, tez ge stmden; gereklik nuruyla snp yok olmayaym,
8580, Ate, m'minlerin nurundan sner; nm da gene can nuru alr, kendine kavuturur,
Bil ki suretleri yktn m, Ay gibi, gne gibi karanla dman oldun,
Mesnevi, grnte harflerden meydana gelmi bir surettir; su gibi, kabn iine girmi, sana kapla
sunulmutur,
Ama o, suretlere fet kesilmitir; meknszlk leminin bilgisine hem g olmutur, hem gda,
Mesnevi, suretlerden ayrdr, mn lemindendir; Mesnevi gnetir, baka kitaplarsa yldz,
Gne, nur sat m btn'yldzlar grnmez olur,
nk can stndr, bedense ona alt olmutur; ama her ikisi de istenen, zlenen denizde
mahvolup gitmitir,
Sz, bu iirlere smaz; sr, bunlardan utan duyar,
Tiken, gl bahesinin yoldadr, ikisinin de dura, yurdu birdir ama,
Tikende gln gzellii yoktur; gl bahesi tikenden anlalmaz,
8590, Ama ne are var, sen syle; sz tikeni o gl bahesinden de ayrlmyor ite,
Duygunun zevk almas, zihinlerin tad duymas iin o anlam, azdan szsz kmyor,
O kadar anlalyor ki bu tiken, ezelden beri gl bahesiyle berbermi,
Bunu anlamak, yaratan, sanatndan, yaratlanlardan anlamak gibi yardmc oluyor bize,
Parl - parl parlayan bir nur olan bu sz ara, anlamaya bak; nk arayan, tezce aradn bulur,
Bu Mesnevi, tammiyle ttr; kim bu bala balanrsa, ona etir, dosttur,
CLXVII
Mesnevi - han Srceddin, bir gece, ryasnda, srr kutlu olsun, Celebi Hsameddn'i, Allah aziz srryla bizi
kutlasn, Mevln'nn kutlu, tertemiz trbesinin ba ucunda, ayakta duruyor grd; elinde de bu Mesnevi
vard; gzel ve yce bir sesle, tam bir zevkle okuyor, bu iiri, mbalaalarla vp anlatyordu, Sonra yzn
Srceddin'e dnp bu Mesnev'yi dedi, bundan sonra benim okuduum gibi okumalsn, O srada kendisi de
bunu vasfeden bz beyitler okumutu, Uyannca o beyitleri unuttuunu anlad; yalnz u bir beyit hatrnda
kalmt :
Kimde gz varsa, gr varsa bunu grmtr:
Bu nazmn stne hibir nazm olamaz,
Bu beyit de ayn vezinde olduu iin teberrk yoluyla beyitlerin arasna yazld,

O seilmi mrd, Mesnevi - hnmz Srceddin, ryasnda grd,

Kklnden beri temizdi, zahitti: dindard, muvahhitti, ibdet ehliydi,
Bakalar gibi kaba sofu deildi; irfandan dima nasibi vard,
O gerek er, evliyaya kt, yokluk yolunda bilen, anlayan kuvvetli bir erdi,
8600, Hakk'n Husm', o yce padiah, trbenin ba ucunda ayakta duruyordu,
Veled'in Mesnev'sini eline almt: onun beyitlerinden ho bir hle gelmi, esrimiti,
Bir toplulukta onu halka okumakta, comakta, zevklenmekteydi,
Ondan sonra yzn ona dndrp dedi ki: Bu gnden byle, ak - gizli,
Bunu benim gibi oku, bu szle din yolunu a,
Derken bu zevkle, kendi karihasndan bal gibi, eker gibi tatl, gzel beyitler syledi,
Srceddin, uykudan uyannca, o hatsiz - hesapsz, o pek ok beyitten,
Hatrnda yalnz bir beyit kalmt, brlerim unutmutu,
O beyit de udur; iyice dinle de o yoldan, o duraktan koku al:
Kimde gz varsa, gr varsa bunu grmtr: Bu nazmn stne hibir nazm olamaz,
8610, Hem sz, hem hl eri olan yle bir padiah, yle bir Abdal'n serveri,
Nazmmz hakknda byle buyurduktan sonra; ki bu szn stne kimse bir
sz syleyemez;
Artk haylden, zandan, vehimden ge de gzn a, bylece de gzelce anla;
Bu kitap, o denizden ne incilerdir, nasl inciler, a arayan, bunlardan baka bir inci arama,
Bu incilerin biri, ikiyz cihna deer; ne mutlu bunlar elde etmek iin candan alana:
Bu nazm gece - gndz okuyana, bylece de bu szlerle Rabb'in tapsna erene,
nk bu, arayana klavuzdur: mknszhk lemini gsterir,
Gnl yzn grmeleri iin yolcular, duraa gtrr,
Ey Veled, Mesnev'n klavuz oldu da adn, o yzden, gn ycesine ad,
Herkesi ge eker, adrr, eytan bile huriye, melee dndrr,
8620, Onun yznden eytan huriye dner; salt karanlk, batan baa nur kesilir,
Gcn bu szden tan: bunu, hi kimse kyasla anlayamaz,
Meer ki Allah, syleyip dinleyiin tesinde, ltfuyla, keremiyle bir yol gstere de,
Sonu olmayan lemde onu, kendine eke;
Gk gibi, yer gibi binlercesi, o gnee kar hor - hakyr bir zerredir hani, onu, o leme gtre,
Yoksa o lem, ne anlatlabilir, ne vasfa sar: akldan da dardr, vehimden de, pheden de,
O lemin srrn dil yoluyla arama; ararsan onu bilemezsin,
Ayak, buraya bast m, yrmekten kald demektir; neliksiz - niteliksiz lemle ayaksz yrnr,
Ezelden hrlerden olan kii, bu srlarn kokusunu duyar,
Kimin bu kitapla Cinsiyeti yoksa ,bil ki o, iki lemde de hayvandr,
8630, Eekliinden buna heves etmez de bu anlamlardan uzak kalr, mahrum olur,
Bir hayvandr ki ota dkndr; sonunda da ot gibi telef olur gider,
Pislik gibi nefret edilir ondan; temiz kiiler ktnda tiksinilen bir kiidir o,
Sonunda kpekesine lr; eek gibi bala kaklr - kalr,
sterse karde olsun, oul olsun, deil mi ki bu aka dmemi:
Bence eytan gibidir onlar, gazebe uramlardr; aypl eek gibi hordur, srlmlerdir onlar,
Benden nasiplen lanettir: lmleri en iyi nimettir onlarn bence,
Benim yaknm, benim gibi olandr: nimetler, keremler sahibine kavumak isteyendir,
Onun nsiyeti, kendisiyle deil,
Allah'yladr; onun gz kendinde deil, Allah'ya kavumaktadr,
Canla - gnlle araya dmtr; balktan tiksinir, kaar,
8640, Arayta nefsi, gnl sahibinin ayak bast topraa kurban eder,
Boyuna lme doru yrr - gider: her solukta lmden azklar, balar gelir ona,
Yoklukta varlk bulur, yaay bulur: hatt onun hayt, lmn ta kendisindendir,
lm, yokluk, ona Allah'y antr, namazdr; lm yznden ona,
Allah'dan balar gelir,
Varlktan kaar da sarholuu, kendinden geii yznden ebed olarak kararsz bir hle
der,
Yokluu canla - bala yurd edinir; bu snakta tehlikeden kurtulur,
Her ne sylerse Hak'tan syler; Hakk'a canla - gnlle koar
Onun katnda dnyadan bahsedilemez; sz, ancak can lemine dirdir,
Azndan hikmet ve ilim doar; yeri - yurdu, dima Allah akdr,
Gnl, hikmetler kaynadr; tertemiz can, Hak nmetlerini saar - dker,
8650, Sz de, hli de Ma'rf gibi ycedir; cihann mklen, ona apaktr,
yi de, kt de ona grnr, gizli kalmaz; ne sylerse, grdn syler,
Sz birisinden, bir kitaptan aktarma olmad gibi kyas yoluyla da deildir;
ii, aslndan temele oturmutur,
Dny karanlklarnda muma benzer, anlatr, bildirirken can balar,
Bu lemde Hak mazhardr; kendisine uyulur; dem gibi halfedir,
Kim bu eitse, odur benim yaknm; odur derdimin derman, yaramn melhemi,
Gnl derdine dermandr sanki; boyuna Tann'ya kavumay diler o,
ki gzm, onun ayann bast topraktr; o, erkein rhununda kblesidr, kadnn ruhunun da,
Ne mutlu o kiiye ki derviler iin btn yaknlarn terkeder,
8660, Sylenmesi gereken ne varsa syledim; birok seilmi inciler deldim,
Sen tmden inanrsan Hak yolunu sana gsteririm de gidersin,
Yalnz nefsini ldrmeye iyice niyetlen de acdan da kurtul - gitsin, ekiden de,
Bir bak hele, nefis ne yzden ullanm sana; gr de dzenleri aka anlalsn sence,
O, hkm yrtmekte, sense hkmne girmisin: kendisi gibi seni de mahrum etmi,
O, buyruk sahibi olmu, sen tutsaa dnmsn; seni zincirsiz o yana, bu yana sryp durmada,
Bylesine paha biilmez bir mr, o alan uruna yitirip gidiyorsun,
O lanetlenmi, gdadan glenir: kes gdasn, nne kan dk onun,
Alkla gdlandr onu, ekmekle deil: nk bu derdin derman odur,
Onu dny lezzetinden mahrum edersen hiret tadlarndan yzlercesine kavuursun,

8670, Hibir suretle murdn verme onun, dileine kavuturma onu; boyuna gamdan, eziyetten baka birey verme
ona,
Onun gdasn mihnetten ,meakkattan dz - ko da yalvarp yakararak namaza koyulsun,
A kal: iin sonunda, birok nimetlerle doyarsn,
Bu neyvay az ye de hirette Tuba aacnn meyvalar ok - ok sunulsun sana,
Varn - younu, maln - mlkn terkedersen, kyamet gnnde yzlerce misli verilir,
Yemeden-imeden, uykudan vazge,uyank dur da sonunda o yz gresin, o kavumaya eresin,
Allah gdasn alkta ara da geriye dndn vakit gz tok dnesin,
u ince yolda dikkatli yr de gerekleyite tek kii ol,
Yola riyzatsz adm atma da peygamberler gibi ycel,
Mustafa, aln ta kendisi, yce kiilere yemektir buyurdu:
8680, Gerek erin bedeni, onunla dirilir; boyuna meleklere yolda olur, e kesilir,
Avclar, doan, kpei a tutarlar, yiyeceklerini, ieceklerini az verirler,
Alkla avlar tutup avcya getirmelerim salarlar,
Avlanmay a ister; avlanmaya giriir; st olur; avn avlar,
Tok kpek, nerden av avlayacak? Tokluu, ona bir ba olur,
Tokluk onu avlanmaktan balar, arslanlk gsteremez,
Sen de tpk bunun gibi, nefse az ekmek ver de gizli avlar avlasn,
Hibir vakit dileini verme; bedenden ayr onu da can isteine dsn,
abucak yokluk tayla tala onu: yok olduktan sonra acnm olur o,
Sava grzyle bana vurmazsan Allah seni, kullardan saymaz,
8690, O yalnz, seninle yolda olduka Allah'n ltuf konana yol bulamazsn,
O murdardr, murdarla yola dme; tertemiz lemde ayaksz ko, yr,
Elbiseye bir pislik bularsa, gerekten de namaza engel olmaz m?
A sevap uman, grnen pislik, namaza engel olursa,
O murdarln asl - ess olan, sevgiliye yaknlamaya, ona kavumaya engel olan i murdarl,
elbette daha stndr,
Ondan tammiyle arnmadka nasl olur da Mesih gibi gklere aabilirsin?
Dn, namaz iin art, iini de niyaz iin art,
Dn tertemiz oldu mu, iini de tertemiz bir hle getir,
nk insann asl d - ba deil, itir, gnldr; ba yele benzer, ise kanada,
Ayakla binlerce ylda aldn yolu, kanatla daha nce, hemencecik alrsn,
8700, Beden, yolda ayakla yrr; cansa Allah'ya kanatla uar,
A bilgin, can kanad aktr, can oraya aksz nasl uar;
Kimin ak fazlaysa kanad da gldr; bizce de u bellidir ki ok, azdan daha stndr,
Kim daha fazla ksa daha ilerdedir; herkesten daha iyidir, daha ll - dzenli,
Hak yolunda klar, saf- saftr; arddaki saf, ndekinden ders alr,
Bu saflarn nndeki imamsa, Hakk'n vuslat mihrabnda tektir
Herkes ondan feyz alr, oysa Hak'tan: o, burlardan da stn bir derecededir, yedi kat gkten de,
Ahmed gibi
dereceleri
amtr:
gzn
bir olan
Allah
gzelliiyle doldurmutur, gznde baka ey
yoktur onun,
Hak'ta mahvolmu, o ddra garkolup gitmitir; onun ztn bakalar gibi sayma,
ekli bakalarna benzer, u halk gibidir bedeni, onlar gibi yer, ier,
8710, Beden bakmndan yeryzndedir ama srr, Ar da amtr,
Kim o yz perdesiz grdyse solmu, porsumu bile olsa dirilir,
Hem de sonunda gene lecek, varn - younu bakalar alacak bir haytadeil, ebed hayta erer,
Hak'tan gelen dirilik, ebeddir; gne gibi aydndr, parlar, parlatr - durur,
Hak'la ebed olarak bakiydin canlara hem arap olur, hem skydir,
Herey, gerekte onunla diridir; herey lr - gider, diri olarak o kalr,
lm karanlk, nrsa hayattr: nur, u karanlklardan gitti mi,
Dny da l bir hlde kalr, dnydakiler de; nk sevgilinin yz gizlenmitir
onlardan,
nk herey, onun nuruyla doludur: hepsine de nur, o gneten gelir,
Bu eyler, evlere benzerler: Allah nurunun vurmasyla aydnlanmlardr,
8720, Nurunu onlardan gizledi mi, hepsi de cansz kalba dner,
iyiden - ktden, pisten - temizden ne v arsa hepsi de helak olur - gider,
Bylece de arln, yaayn onlardan olmadnn, ereti bulunduunun bilinmesini salar,
Eretiydi, gene aslna gitti; gnein , gne deimlisinden nasl ayrlr?
Herey onun nurundan mahrum kalnca hepsi de lp gitti, yalnz Hak kald,
Ama nurda yok olan can, yokluktan sonra nurda varla erer,
Byle kiinin zt, ltif klardandr: tmden aalk kiileri de aydnlatr, yce kiileri de,
yle bir nura yokluk eremez; nk o Hak'tandr, Hak'tan zgeye gitmez,
Allah durduka o da durur; dima Tann'yla bkydir,
Bedeni yok olur, lr - giderse can, meknszlk leminde saltanata kavuur,
8730, Balktan Simk'a dek hereyi nrlandrr: m'minlere cenneti balar, hurileri ihsan
eder,
Can cihannda vali olur; herkes alaktan yrr, oysa ycedir,
Saydan kurtulur vel olur; onu da Ali gibi Allah arslan bil,
Peygamberleri onda grebilirsin; sana perdesiz grnrler,
Hibir ey ondan darda deildir: i lemin yolundan sana yzlerce lem balar,
nk Hak onunla, onsuz deil; onun kapsn se, orda dur,
Allah, yere, ge smam, beni orda arama:
Ama m'minlerin gnllerine sarm: canla onlarn kaplarn bir iyice al,
O gnllerde beni bulursun da sulardan da kurtulursun, topraklardan da buyurdu,
A arayan, eyhin eteini tut: nk Hak, o dilden sylemekte,
8740, Onun ii de tmden Hak'tandr,sz de:soluktan solua gerek bir gnlle ondan ders al,
Bylece o dersle ne geersin, btn nde gidenlere ular, onlara katlrsn,
Yeter artk, bundan byle susaym: azsz olarak o araptan ieyim,
Ynsz - yresiz yne, kimi gnl yolundan, kimi szle ok sala verdim, ok seslendim,

Kimin talihi kutluysa tahttan, tatan geer,

Hak iin dnydan bezer: o pazarda dkkn arar,
Yokluktan geer, varla ular; varlktan - benlikten geip Allah vuslatna yol alr,
Buna son yoktur; sus ey Veled: aynay kilimin iine koy,
Bu cana can katan szlere altyz doksan ylnda baland dostum,
Rabulevelin ilk gn sze balanmt: uzun srdyse uzun sayma, usanma,
8750, A vnen er, Cumdelhra aynn drdnc gn de sona erdi,
Yol - yordam, bu defterle tamamland: bundan sonra daha neler gelir bakalm,
Buna ne son vardr, ne bitim; yet tamamland, bitir artk,
yet bitince namaz tamamlanr: deil mi ki sarho oldum, kadehi elimden brakaym,
8754, Artk ne okayaym, ne azarlayaym: deil mi ki kitap bitti, dudam yumaym,
8
-Zi'l -Hccet'l-Harm l3949