Salihê Kevirbirî - Filîtê Quto

lkoln
SALIH KEVIRBIR
serphat drok sosyoloj

20 kilam 20 qewimn
Filt Quto
NEFEL
www.nefel.com
info@nefel.com
Filt Quto
E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM
FILT QUTO
2 FILT QUTO
Filt Quto
SALIH KEVIRBIR
NEFEL
Stockholm
2002
www.nefel.com
info@nefel.com
FILT QUTO
Salih Kevirbir: Filt Quto

Weanxane: Nefel
Sandfjrdsgatan 10, 11 tr.
120 57 rsta / Sweden
www.nefel.com
info@nefel.com
Salih Kevirbir Nefel
apa djtal: 2002
ISBN: 91-89687-03-5
Grafka pirtk: Arif Zrevan
By destreka nivsk ti kes nikare v pirtk ji n ve

bi ti away ap bike, kop bike yan li ber w zde bike.
nabe ko ti kes fayla v pirtk kop bike
di Internet de bxe malpera xwe.
4 FILT QUTO
Nverok
Spasname . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Salihe Kevirbir k ye . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Pgotin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1. er kilamak ji herma Xerzan:
er pencnaran elikan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
2. Xwespartinek li Dra Axterman*cem Metran sa:
Meyrema File Eliy Qolaxas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
3. Rbir karwan posteya dewlet:
Em Goz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
4. Fatih heft gajaran fermandara arta jinan:
Gnc Xell Edl . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
5. Ji birakujiya nava eran nimneyeke sosret:
Emn Perxan-Evdil Birahm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
6. Li iyay Qre, Delana Pao, er rekotiyan etmankiyan:
er Filt Quto Mam El Etmank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59
7. er Mala Eliy nis qewm iy:
er Newala Qerems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
8. Mrxasek kutineke bbext:
Behcet Dawd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
9. Ji Deta Xerzan mrxasek :
Biar eto . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
10. Droka ko di iyay Sason ikeftn Karmelh de hat neqiandin:
Raperna Mala Ely nis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
11. Ji zargotina welat Serhed mnakeke sosret, malkambax
er xal xwarziyan: er Xrc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .99
12. Ji herma Xerzan serphat kilameke jdar:
Bab Fexriya Siwar Gjo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .109
FILT QUTO
13. er Hesoy Birahm (snikan) Hec Mihemed Mist (rekotan):

er Hethetk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
14. Karesatek ji herma Serhed:
ro Fesh Mih Mrze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
15. Li Geliy Zlan em Hesen, evdal evneke bmirad:
Heso Naz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .127
16. Bav Elfezya Siwar Eznawir:
Ferzende Beg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
17. Welatperwerek hja, dost feqran:
Dr. Yusuf Azzoglu (19171970) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
18. Teyr ser miln qz bkan:
Dengbj Ferz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
19. Mr ribab Mirad Kin nmneyek ji dengbjiya w:
Firman a* . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
20. Li war Serhed axnek ji kezeb:
Qezaya Blanix . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
6 FILT QUTO
Ji bo branna Evdal Zeyn, Resoy Gopala,

akiro mamostey min Mehmd Baks
Spasname
Xwendevan/a hja,
Ev pirtka di dest we de, ked xebata pnc salan e. Bi awayek serphat, sosyolojk drok ji bst kilam qewimnan pk t. Bi armanca
xebateke arv b kitb heger Yezdan Dilovan hz qewet bide, w
xebatn bi v reng wek rzepirtk bidome. Kitba mijara gotin, jderka xwe ji zargotin, dengbj stranbjiya kurdewar wergirtiye. Lewre j
rol giraniya dengbjn ji ar aliyn welt zelal berbiav e. Ne ji dengbjn wek Gerabt Xao, Zahiroy M, Bekir dir, Zilkf
Erzerom, Cahdoy kur Hiseyn M, Kazo Salih Qubn bya, w
ev pirtk nehata p. Lewre j di ser de Salih Qubn ko di tevahiya kilaman de j sd hatiye wergirtin, spasiyn xwe pk dengbjn navbor
dikim xwe li ber van harddskn edebiyata klask a kurd ditewnim.
Her wiha rehma Xwed ji dengbjn bi nav Xal Bir (Birahm
Newroz), ikr zol Hiseyn M re dixwazim ko keda wan j di v
berhem de heye.
Li hla din, di war teknk de xwehaliya xwe ji bo ked xebata
mamoste I. ler Aysel etn tnim zimn yek bi yek spasiyn xwe
pk hevaln xwe yn Rojnameya Azadiya Welat, Kovara Jiyana
Rewen nsttuya Kurd dikim...
18- nsana 2001-

Budapete / Macaristan
Salih Kevirbir
FILT QUTO
Salihe Kevirbir k ye
Di sala 1973-an de li Batman hate dinyay. Bi esl xwe ji Misirc
(Kurtalan) ya Xerzan e. Xwendina xwe ya destpk, navn lsey li nave
bajarn wek Batman, Farqn, Misirc Edeney kir. Di sala 1992-an de
bi derketina rojnameya Welat re, ji ziman dayka xwe haydar b. Li
herma ukurovay di rojnameya Welat Me de cara yekem dest bi kar
rojnamegeriy kir heta rojname hate girtin, li herm berpirsiyariya rojnamey kir. Pit girtina Welat Me, kar bar rojnamegeriy di rojnameya Azadiya Welat de berdewam kir. Di destpka sala 1997-an de
hate Stenbol, di heman rojnamey de b berpirs karn nivsaran ji
ber v peywira xwe, bi dadgeh, girtgeh dozgeran re nasraw b. Ji bil
Welat, Welat Me Azadiya Welat; nivsar, hevpeyvn lkolnn w di
kovar rojnameyn wek zgr Poltka, Demokras, zgr Baki, Yeni
Gndem, Jiyana Rewen, Avan Ndem de hatin weandin. Beriya
ko bie ser dilovaniya xwe, bi nivskar Mehmd Baks re li ser romana
Serhildana Mala Eliy nis kar xebat kir.
Salih Kevirbir, li ber qedandina Antolojiya dengbjan e dest bi romana Koero kiriye.
Pit pirtka bi nav Filt Quto, pirtka w ya bi nav Bir ixlixin
Yzyili: Karapet Xao (weann S adar 2002 / tirk 144 rpel) hate
weandin.
8 FILT QUTO
Pgotin
ovalyeyn derebegtiya Ewrpay nav xwe dane bajar, qad, salon
gelek cihn girng. Lewre di drok civaka hem netewe gelan de, na
feodaliy bi xwe re and, wje folklora xwe j pk aniye. Di w dem de
ew and hatiye afirandin. Di nav mercn w dem de; ew tit, ew byer,
ew leheng, ew qrter hem sirut normal in.
Ew nirx hjay hem hm civaka me ya ro ne. Heger ew roj nebna, wateya van rojan d nehata zann. Diviyab mrxasan destn xwe biavta qebza xencer, diviyab zn heqb li hespn xwe bikirana er
heft rojan bidomiya. Heger serdema feodaliy, senaryoyek ji v dinyay
be, ew kesn ko di kilaman de cih digirin an leheng in, an fgran in. By
wan nedib.
Tev ko civaka me kurdan, ne bi hemd xwe digere kemilandina xwe
ne li gor pvann sirt civak pk tne j, motfn anda me ya ber
reng tama xwe diniqtne ser jiyana me ya royn j. Ji xwe ya normal j
ev e. L mixabin li welat me by ko navgnn hilbern jiyana abor
biguhere, bi zoreke jakoben a ko nav w rzik oren Atatrk l
hatiye dann, hate xwestin ko nirx, kelepor, kinc berg, wje, and
hem hjayiyn din n me bne guhertin. Ev guhertineke ne normal, bi
zor besl b.
d wisa hate fikirn ko li welat me, di wext xwe de jiyina nr feodaliy, qebahet ermek b ji bo me kurdan. Camrn xwendeyn kurdan, di bin bandora epgiriya kemalzm de anda xwe ya hja nedtin.
Xweyt l nekirin. anda ber wek temel anda ro nedtin.
Gelo bajarvaniya Ewrupay li ser kjan temel hate avakirin? Kjan
neteweya Ewrp dijmin anda xwe ya ber ye?
Helbet hem hjay pvann ber njen dibin, tne guhertin an j
hinek ji hol radibin. L ew otantzma wan div ko ji aliy nifn n ve
bte zann. Lewra pereyek ji bedena me ne.
Sihet xwe Salih Kevirbir, Xwed qewet bide te, ji bo ko tu domahka van xebatan bib ser. Kjan kurdn ko van er kilaman bixwne, ew
FILT QUTO
vegere rojn zarokatiya xwe. Ew d bav xwe, bapr dapra xwe, axa
welat xwe bi br bne.
13/4 2001
Hasan Kaya
Serok Ensttuya Kurd ya Stenbol
10 FILT QUTO
1. er kilamak ji herma Xerzan:

er pencnaran elikan
Era Pencnaran Era Elikan 2 ern sereke yn Herma Xerzan bi
xwe ne. Pencnar Elik ko ji aliy nifsa xwe ve pir zde ne, li herm,
li gelek gund belav bne. Bi taybet Era Pencnaran ji 7 bavn bi nav
Msik, Wel, Kejik, Ferxikan, Terxanan, Miradan ji Mala emdn
pk t. Ev her du er di drok de gelek caran Deta Xerzan bo xatir
qirn ern xwe yn er kirine gola xwn! Mr ji hev kutine, ke ji hev
revandine talann hev birine. Wek gelek hermn welt, li v herm
j, bi taybet ev byer, serphat qewimn -i i xirab- bi saya ser
dengbj goyendeyan heta ro hatine. Gelek kes li gor xwe rabne nav
li van qewimn eran kirine. Hinek ji wan wek malwran, hinek kes
ji wan wek ehmeq, l gelek kes j nav mrxasy li van qewimnan
anye.d wisa bye ko, li Herma Xerzan, mirov nikare gundek destnan bike, ko ji van ern eran re avdr yan j malevan nekiribe.
Ango, er berberiy l neqewimbe.
er Era Pencnaran Era Elikan j, yek ji van eran e, ko bi talanbirin dest p kiriye bye sedema kutina (ji Mala Dbo - elik)
Gncoy eto (ji Mala Faro - pencnar). Beriya ko em derbas kilama v
qewimn bibin, werin em kurteserphatiya v karesat hn bibin:
Kutina Silman Mist Gncoy eto
Mala Faro diin talan Gund Qur Serpir, ko nzk Eskf ne, tnin.
Li hember v yek j, Silman Mist, j re Gula Mala Dbo j t gotin,
die talan Xatma tne. Dema ko Silman Mist tev karwanan talan
tne, ji ber rabna ava em Biriy felat nabne ko derbas aliy din
av bibe. Lewma j, li Gund Dusadek li hember Gund Qumaro, ko
li aliy iyay Kolik dikeve, dimne li wir radiz. Di v navber de, bi
ev nv ev, heywann ko Silman wek talan bi xwe re anb dadigerin
ciy xwe y ber, ango dizivirin Xatma. Ev j dibe sedem ko zilamn Mala
Faro (Pencnar) bn talan xwe bibin. Mirovn Silman Mist j, ji
FILT QUTO
11
Era Elikan, Mala Dbo ne, tn hewar li w der, di navbera Pencinar

Elikan de erek dijwar derdikeve.
Silman Mist li qada er, ji aliy Ehmed skan mrxas Mala Faro
kur biray Biar eto bi xwe ve t kutin. Biray Silman Em j, bav
wan yek e, l diya wan cih ye, heyfa Silman biray xwe distne. Ango,
Gncoy eto, ko biray Biar Ceml eto ye, dikuje. Li gor saloxdaynan, cendekn Silman Mist Gncoy eto dikevin ser hev. Pit
v er hevalbendn Mala Faro diin cenazey Silman hildidin bi xwe
re dibin Gund Eynqesr, ko qesr qonaxa Biar Ceml eto li w ye.
Kilam li bakur, rohilat li Qefqasyay olan dide
Ev kilama ko yek ji derd b derman ern bav baprn me ye, li

hermn Xerzan, Serhed Amed ji aliy dengbjn wek akiro,
Qasim Qbn, Teyboy ji gund Sierta ya Misirc (Qurtelan),
Huseyn Far, Mehmd Qizil, Zahiroy Hingilosiy M Salih
Qbn ve, bi guherto (wersiyon), ango weyn zde ji hev ne cuda tne
gotin. Her wisa li gor lkolna ko me kir, Dengbj Birahm Newroz
(Xal Bir), ko temen w li dora 65-70 sal e, ji era Smal Axa (Simko)
ye h j li gund Coniy ya bajar Urmiyey bi c war e, bi xra
Radyoya Urmiyey, Bea Kurd ev kilama bi deng xwe y zz zelal li
seranser rohilat welt gerandiye kiriye ko Kurdn Rohilat j, ji v
meseleya qetilxwn haydar bin. Li aliy din, dsa em p dihesin, ko bi dehan caran di Radyoya Yerwan de Kerem Seyad bi pkkirinn wek,
Gohdard ezz! Niha j, ji dev Garabt Xao kilameke ji Deta
Xerzan!... tev v kilam kiriye ko bi dehan kilam, lawje strann er,
evn eran li ermedora Qefqasyay belav bibin.
Bel. awa ko beriya er di dema er de ji dev dayika Silman
Mist, Xat ve hatibe qrkirin bangkirin, bi salan e kilam hatiye gotin
heta ro hatiye.
Kerem bikin werin em dhn bala xwe bidine qrn awaza Xatya
diya Silman Mist, ko me ji dev Dengbj Salih Qbn girtiye.
Silman Mist: Gula Mala Dbo
Er ha day, ha day, ha day, ha day, ha day
Xat dib Silmanoo lawo meman
Ji kula dil min re lawo xwe memane ayyyy
Silman Mist; Bav Xell, Bav Faris
12 FILT QUTO
Bav Ez, Kek Bed le Gula Mala Dibo

Kum koloz xwe girda lawo bi roman
Lawo kum koloz xwe girdaaa bi roman
Destek cil ev li xwe kir, w roj hilan
Rext qatiya gir dab dest xwe avte qayia
Tivinga Eleman
Xwe berdaye Sxra mal biny mrata Mizare
Birek devrt Mala Dbooo, ji kezebewityaaa Reys Derw
Cindiy Hac, Birahm Mamd
Lawo van evgeran day bi xwe re hilannnnee
Lawo van evgeran day bi xwe re hilann
Xwe berdaye Pira Memikan, li Bor Qumaro de derbas bn,
Li War Gundir deee hevraz bn, derketine
Gaza iyay Kolik, Zengay Mamoo
Li hafa Deta Xerzan di War Sim de rnitin
wr miwireteka giran dann
S heb ade tn Silman Mist Bav Xell
Gula Mala Dbo hene xwe berdaye Deta Xerzan
Peiya ter talan Mala Farooo
Talan giran bi nijdevan
Ter talan Xatimiyan
Ter talan Mala Keran
Ter talan Mala Faro
Ga gam nozde cotan
Ji Gola Mod
Ji Xata diya xwe re lawo v sib diyar anee
Were ha weyl, ha weyl, ha weyl
Ha weyl, ha weyl
Xat dib Silmano lawooo
Car bi nezan ter talan Xatma neynin
Talan Mala Faro yee
Her Mala Faro ne mr ne, mrkuj in
Ter talanan tnin
Hn xwey bav min byo
Ter talann xwe vegerniineeaaxay
Hahahh
FILT QUTO
13
Le Xat dib Silmano lawo meman

Ji kula dil minoo te re berxm lawo xwe meman
V sib peyak derket ji Xopana Xatma
Lawo ji xwe re bi hewar gaz
Hewar daye Gozelder, Marb, Eynqesr
Ceml eto Bav Feremez
Di Qesra Eynqesr de rnitin wr
miwireteke giran dann
Le qirara kutina Silman Mist
Bav Xell Gula Mala Dbo lawo
Bi xwe re hilann
Xwe berdaye Deta Xerzan day bi giraneeaaax
Lawo xwe berdab Deta Xerzan day bi giran
Ew qrek dab
Li Msikan, li Weliyan, li Kejikan, li Ferxikan
Li Terxaniyan, li Miradan, li Mala emdn
Li heft bavn Pencnaran
Xwe berdane Deta Xerzan
Bra Kurdiya, girtine Poz Xatma
Riyan r dews epera Silman
min deraneeheax
Haha
Were ha weyl, ha weyl
Ha weyl, ha weyl, ha weyl
Xat digo Silmano lawo
Wez diyar iyay Kolik bi Zengay Mamo
Ketim lawo li v ban
Bala xwe bid Ceml eto Bav Feremez
Bi siwariyn hesp li xulaman lawo dikir gaz
Bav mino hn mr in mr ne, bixebitin
Bi s dengaaa li Silman Mist Bav Xell
Gula Mala Dbo dikir gaz
Dib, lawo ez ro w yek bi ser we de bnim
Tu rojeka wek roja ro
Li ter talan camra ned
Ji xwe re neb lawo bi mran
14 FILT QUTO
ro giran e deng tz tivinga ketine iyay Kolik

Zengay Mamo li ser ser Silman Mist
Bav Xell Gula Mala Dbo lawo ro kirine kafirstan
Le Xat dib: Silmano lawo
Car te digo, hevza xwe bike lawo ji hem hevz
Hevza xwe bike ji kozikn ser iyay Kolik
Lawo kozik Mala Faro neeee
Lawo nan Mala Faro zehf in pir gelek in
Temam bi kimkevej in
Dest wana bi sustem in
D rebeno nan ne
Ser kewa berenadinnnnn hah hah

Ha weyl, ha weyl
Xat dib Silmano lawo
Dhn bala min l ye min dt end peyay
Mala Dbo li ser iyay Kolik lawoo dageriyan
Ez rabim cer xwe hildim
Li piya van xwemrn Mala Dbo bisekinim
Ez dibm, di bext we Xwed me
Silman Eb, Reys Derw, Cindiy Hac
Birahm Mamd kane lawo ne xwiya nee
De l Xat reben Silman Eb, Reys Derw
Cindiy Hac, Birahm Mamd
Li ser iyay Kolik ji xwe re
kemn vedaneeeayy
Le Xat dib, Silman lawoo
Ez bi iyay Kolik, bi Zengay Mamo
Hafa Deta Xerzan ketim
Qas Koro, pismam xayn heyra min go ha hewar e
Em va ye Silman min lawooo ne xwiya yeee
Tivinga Em li mila ye
Tivinga Silman min reben
ez bi kewk lawo bi desta yee
FILT QUTO
15
Xat dib, Em di bext te Xwed me

Silman min ka ye lawo, ne xwiya ye
Dib: Xat reben, term Silman Mist
Bav Xell Gula Mala Dbo
Li ser iyay Kolik li Mexera Bnderok mayee
Xat dib, Em lawo meman
Ji kula dil te re berxm lawo xwe meman
Tu bala xwe bide Ceml eto
Bav Feremez bi tan nia ro i bi ser kek te ve an
Tu bav diya xwe byo lawo
er xwe bikin ro bi giran
Belg Xwed Teala sid qbal ji te re li hev d an
Te heyfa Silman Mist Bav Xell
Gula Mala Dbo bi dest xwe hilan
Bel tana Em hilan
Li ser xwe li ser kevir kozik de deran
Derbek daye bejn bala Gncoy eto
Zav destbihene term Gncoy eto
Bi ser term Silman Mist ve danee
Le bi s denga li Ehmed skan
Li peyay Mala Faro li Bav Misto dikir gaz
Dib: Bav Misto, tu dagere
Heyra nizanim tu ewan
Te digo, ez herim di Qesra Eynqesr de rnim
Pesn wesiyet xwe bidim lawo bi mran
Te digot, ez bjim
Li ter talan xwe da li piya heval xwemrn
Mala Dbo deran an
Yek weka Silman Mist Bav Xell
Gula Mala Dbo serekvan nijdevanan
Lawo ro di gerewa talan te dann
Tu nabj min xortek weka Gncoy eto
Zav destbihene ro di gereva Silman Mist de dan
T dagere sed car bi ser bav te kim
Derbeka daye li bejn bala Gncoy eto
16 FILT QUTO
Zav destbihene le zavek bst ar roja ye

Hja hena zavatiy li desta ye
ro min heyfa kek xwe bi dest xwe hilan
Ha weyl, ha weyl
Xat dib, Silmano lawo
Bila ereka giran li me nebya li iyay Kolik
Zengay Mamo, li Hafa Deta Xerzan
Lawo v sib li diyaraaane
Heyfa min nay li kutina Silman Mist Bav Xell
Gula Mala Dbo, heyfa min t li w heyf
ardara Silman Mist Bav Xell Gula Mala Dbo
Girdane, dar neb ar darn Gncoy eto
Birine Eynqesra Bav ebo
Lawo bi xwe re birine nav beyaraa haha
Xat: Gnco bi gzme qondere ye,
Silman Mist bi arox bi gore ye!
Pit kutina Silman Mist Gncoy eto, Xatya diya Silman die
ser cendekn van her du mrxasan. Biar Ceml eto tev xulam
erkarn xwe li ber siya Qesra Eynqesr rnitine dhn bala xwe didin ka Xat w li ser cendekan i bike. Balk e, ko Xat p die ser cendek Gncoy eto, pit re j die ser cendek kur xwe Silman. Her i
qas d neyar bin j, Xat v yek ji bo xatir ko li hafa Biar Ceml eto ye dike. B guman di vir de mezinah rejiniya Xat derdikeve hol.
Xat ne bi ten li ber kutina kur xwe dikeve p die, her weha ew ji
ber ko mrxasek mran e, li ber Gncoy eto j dikeve kezeba w diewite. Li hember v kirina Xat, Biar eto ber xwe dide Xat j re
wisa dibje: Xat! ka kilamek bavje ser Gncoy eto Silman Kur
xwe... Xat ber xwe dide Bir j re wisa dibje: Ka ez i bjim?
Gncoy biray te bi gzme qondere ye, w xelk bje Silman Mist bi
opik ol, bi arox bi gore ye. Di vir de, Xat dixwaze bibje, bi
gzme qonder Gnco axa xwedan er e, l Silman kur w
gundiyek bi arox bi gore ye. L, Biar eto van gotinn Xat nahewne wisa l dizivirne: Na Xat, Silman kur te j, wek biray
FILT QUTO
17
min Gnco mr mrxasek ye. dixwaze ko li gor v yek dawiya

kilam bne. Lew re j Xat wek dawiya kilam li ser her du cendekan
wisa dibje:
Ha weyl, ha weyl
Xat dib, Silmano lawo
Bila ereka giran li me nebya
Li iyay Kolik, Zengay Mamo
Li Hafa Deta Xerzan lawo v sib li diyaraaane
Gnco bi gzme, bi qondere ye
W xelq bje Silman Mist bi opik ol ye
Bi arox bi gore ye
Pirs bike w era bi xwe re
Roja er iyay Kolik Zengay Mamo
Silman Mist beramber Gncoy biray te ye
Hahee...
18 FILT QUTO
2. Xwespartinek li Dra Axterman*

cem Metran sa:
Meyrema File Eliy Qolaxas
Meyrema File, kea kee, bka Sarks j re digotin. Malbata Sarks
Meyrem ji kur xwe re xwestib, l h nebiribn, ango daweta Meyrem
nekiribn. Meyrem keeke bedew b. Li dora w, ji delal bedewiy
nav sm w belav bb. Delaliya Meyrem ye ber guh Waliy
Wan bi xwe j. Wal rojek Meyrem dibne dil av berdid, xeber ji
der dor malbata w re dine dibje: Ji ro p ve bila tu kes behsa
Meyrem neke. Heger sax be ji min re ye, bimire ji axa sar re ye! wisa
didomne: Kes ko Meyrem ji xwe re bibe, bila ruh xwe hesab neke, ez
w li dinyay sax nahlim! Mala xezr Meyrem Sarks j, ji tirsa wal
newrin bka xwe bibin, yan j berdin.
Li gor saloxdaynan goyendeyan, bi qas 4 sal derbas dibe. Meyrem
j, li mala bav xwe dimne. Rojek Meyrem bi qasidek xeber ji wal re
dine j re wisa dibje: Xwed heq min ji te re nehle! Tu li ser qedera min rnit. Ne tu min ji xwe re dib, ne ji tirsa te kes diwre min ji
xwe re bibe. Yan dest xwe ji ser min hilde, yan j peyayek xwe bine ko
ez ji te re werim... Wal difikire, dibje: Gelo ez k binim? Eliy
Qolaxas xizmetkar nava mala w ye. Di dil xwe de dibje: Wele El
mirovek namskar e rast e. Ez El binim pey Meyrem. Wal radibe
Eliy Qolaxas dine, j re dibje: Tuy her Meyrem ji min re bin.
Gava ko El t cem Meyrem Meyrem av bi El dikeve, ji ber ko El
xortek pirr qeeng bedew e, aiq bejn bala w dibe. Her i qas El pirr
bedew be j, ji ber feqriya dinyay cil libasn w ne ew qas ba in.
Meyrem dibje: El tu hat min ji Wal re bib? El dibje: Bel
Xatna min! Meyrem dibje: El, ez bi v ikl han bi te re naym. Ez
qza ke me tu min ji Waliy Wan re dib. Ez bi v girdana te bi te re
naym. Heger pere li ser te tunebin, ha ji te re pere; here cem berber tera bibe, here hemam ser xwe bio, destek cil efend kumsoran li xwe
bike were ko ez bi te re werim...
FILT QUTO
19
Qam qidmn El diikn...
Eliy Qolaxas bi ya Meyrem dike; die tera dibe, destek ciln

efendiyan li xwe dike, die hemam ser xwe dio dadigere cem
Meyrem. Bi v hal xwe, El i qas qeeng delal b, qeengtir delaltir
b. Her weha dema ko Meyrem av bi El dikeve, eqa w ya ko heye
deh qat zdetir dibe. Meyrem ber xwe dide El j dipirse: El, ka xwe
bide ber yn, tu xweik , yan ez xweik im? El bersiva Meyrem dide:
Estexfirillah xatna min, tu ji min ji bav min zde y! Meyrem dibje: El, henek laqirdiyan neke, ya rast i be w bibje. Wele tu xortek
qeeng , ez j qzeke bedew im. Em her du layq hev in. Were min ji xwe
re bibe. Haa hizr, ker di diya w waliy ne. i dike bila bike. Pit van
gotinan qam qidmn El diikn, ziman l dieliqe, nizane i bibje, ji
tirsa wal. Ji Meyrem re dibje: Xatna min, i heq te li min heye? Ez
h ciwan im, bi mirad xwe a nebme. Tu li birrna ser min diger? Tu
j dizan, wal zalimek wisa ye ko, ez hlna xwe bibime esman heftan,
w wal min bne xwar min bikje!
Xwe diavjin tor bext Metran sa...
Meyrem ber xwe dide El bi awayek acizby j re van gotinan dibje: Binre El, heger tu min ji xwe re neb, bi nav sm Xwed saeta ez
bigihjim cem wal, ez bibjim, wele dema hatin, El di r de dest
avtiye namsa min! El pit van gotinn Meyrem kete nava Xell
Cell! Dizane ko Meyrem ji xwe re bibe j w ser w b jkirin, ji wal
re bibe j. Dema ko Meyrem ji wal re wisa bibje, w ser w were
jkirin. El ji Meyrem re dibje: Xatna min, de ka ji min re bibje, ez
te bi k ve bibim? Kes ko me bistirne j tuneye. Meyrem j re dibje:
El tuy min bib biavj Dra Axterman cem Metran sa. W Metran
sa li ber bar me rabe. El qebl dike, tev Meyrem ber xwe didin
Dra Axterman cem Metran sa.
Ji vir p de bi awayek kilam weha diqewime:
Meyrem dib:
Elyo sibe yeeee, gelo min go wa ye i sibeka bi xr br ee
Rabe qeyk gemiy Metran sa gelo li hev girdee
Em ro xwe bavjin tor bext Metran sa lo di dr de
Heyla dell li min li v Metran, li v hogi ax lo li v beran
Bila ji diya Metran Dra Axterman ptir nebje
20 FILT QUTO
Min ok da erd ji xwe ree kurek an

Metran sa ji w zeman, heta v zeman nav deng xwe deran
El dib:
Meyrem sibe yeeee gelo wa ye min got
dsa i sibeka bi xr br eee
Min rabye qeyk gemiy Metran sa temam
kar kir lo li hev girdaaa
Eliy Qolaxas rab bi dest Meyrema File,
le qza kee, bka Sarks
Dostika Waliy Wan girt lo mro ji xwe reee lo revandiye
Min xwe li Xwed li nav deng
Metran Dra Axterman xwe girtiye
Qesta Dra Axterman kiriyeee
Heylo dell dell tew lo lo diloo
Heyla dell lo li v Metran
Bila ji diya Metran Dra Axterman ptir nebje
Min ok da erd ji xwe ree lo kurek an
Metran sa ji w zeman, heta v zeman
nav deng lo xwe deran
Er dib sibe yee gelo va ye fecir l da i sibeka z yeee
Metran sa rabye qesta Dra Axterman kiriyeee
Bel, bala xwe day ko reek li bin Dra Axterman sekiniye
Er Metran sa dib:
Kuro, eva v nv ev ka bj te li bin
Dra Axterman li vir i ye
Eliy Qolaxas dib:
Metrano, ez i bikim ro filet ye
Min rabye bi dest Meyrema File, qza kee, bka Sarks,
Dostika Waliy Wan girt ji xwe reee lo min revandiyeee
Min xwe li Xwed li nav deng Metran
Dra Axterman xwe girtiyee
Eger ro tuy Meyrema File li min mar bik
li ser dn Muhemmed eee
Sed afern dsa ji nav deng te ree
Heger tu mar nek ez qebl bikim dn lo Metran sa
Heyla dell dell lo li v Metran
FILT QUTO
21

Camr mrxasiya Metran sa...
Bel, wek ko ji kilam j diyar dibe, xwespartineke ekere mecbr t

dtin. Lew re ji bo bihevrebn zewaca Meyrema File Eliy Misilman
mahrkirineke ol pwst e. Eliy Qolaxas ji Metran sa dixwaze, ko ew ji
bo mahrkirin bibe alkar j re weha dibje: Heger tu li ser dn
Muhemmed, Meyrema File li min mahr bik, sed afern ji nav deng te
re! Na, heger tu li ser dn Muhemmed mahr nak, ji bo pkhatina v
yek ez werim ser dn te, ango ez j ro bibim file...
L balk e, li gel van gotinn Eliy Qolaxas mrxas camriya
Metran sa derdikeve hol. Lew re Metran sa ji bo mahrkirina Meyrema
File li Eliy Qolaxas, pejirandina dn Xirstiyaniy ya El qebl nekiriye
soz daye, ko ew gaz mele du feqiyan bike, ji bo ko mahra wan li gor
ert irtn slamiyet bibirrin.
De werin bi away kilam guh xwe bidine Metran sa b ka ji bo van
gotinn El Metran sa i gotiye:
Er, Metran sa dib Eliyoooooo lo wez wiha nakim
Ez v yek li dinyay qebl nakim
Wele nav deng Dra Axterman kevin e,
mezin e, ez xirab nakim
Ez v ser di nava dn Muhemmed de qet rast nakim
Ez ji boy xatir kevnejinek dn Muhemmed
li ber tu dna zell nakim
Lawo, ez ro gaz meleyek du heb feqiya kim
Ez bi qewl Xwed, bi hedsa Reslallah bnim
Meyrema File lo lo li te mar kim
Waliy Wan d weled xwe diavje!
Gelo di v navber de rewa Waliy Wan awa ye? Jixwe pit ko El

Meyrem revandiye, dinya alem p hesiyaye. B guman, titek mezin
22 FILT QUTO
ecb e ko, xizmetkarek wek Eliy Qolaxas Meyrema File, ko dostika

Waliy Wan ye, revandiye. Pit ko Wal j p dihese, d weled xwe
diavje, av l sor dibin. Radibe kaxizek ji Metran sa re dine t de
dibje: Min seh kiriye ko, du kevok firiyane, hatine ser Dra Axterman
danne. Tu wan kevokan ji min re din, ez bidime te hezar ksan. Tu
din bine. Na, heger tu wan kevokan ji min re nan, ez Dra
Axterman bi ser ser te de bnim xwar! Di vir de, ji kevokan qesta wal
Meyrem El ye.
Werin v gav j em dhn bala xwe bidin b ka Waliy Wan hrsa
xwe awa vereiyaye li hember v yek Metran sa i daye dest, ango i
j re gotiye.
Wal dib:
Kaxizek ji Metran sa re re kiriye bi r kiriye
Er Wal dib: Mtrano dsaaa lo lo bi min dsaaa
Min dt du kevok ji selsa fir dan hatin Dra Axterman
li cem Metran sa
Heger tu wan her du kevokan bigir bieyn
Ez bidime te bi qeder hezar ksa
Heger ko tu negir, neeyn
Ez bikim kevir kuikn Dra Axterman
Bi ser ser te de lo lo werin xwar
Metran sa li bin Dra Axterman ji xwe re lo kemn dan
Dotira roj El zava ye,
Meyrem bk e...
Metran sa mr ye, mrxas e. Ji gotina xwe nay xwar, guh nade hezar
ksn zr pereyan nabe irk kutina her du kevokan, bbextiy li
Meyrem El nake ji wal re v xeber dine:
Er Metran sa dib:
Waliyo, lawoooo lo ez Metran im,
FILT QUTO
23
Ez kek Bedran, Henan Yewnan im

Ez bi kum metraniy bigirim li erd xim
Ez laa saw Dra Axterman rakim
Lawo sib lad e, w file bikevin, bikiin skan ariyan e
Wele sibe v ax El zava yeeee, lo ax Meyrem bk eeee
Haylo dell li min li v metran
Li v hogiiy li v beran
Ji diya Metran Dra Axterman ptir
Bila nebje min ok da erd ji xwe re kurek an
Metran sa ji w zeman heya v zeman,
nav deng xwe deran
Metran sa li qariy Waly Wan,
Di bin Dra Axterman hja erek dan
Pit van gotinn ko Metran sa Waliy Wan ji hev re dibjin, wal
leker dine ber Dra Axterman, Metran sa j bang li temam filehn
der dora Wan kiriye. Ew j hatine xwe li Metran xwe girtine. Waliy
Wan bala xwe did ko, rew xirab e, erek derkeve, w ji her du aliyan j
wek gola xwn xwn birije. Pita sty xwe dixwirne, siwar lekern
xwe ji ber Dra Axterman dikine ber xwe dide Wan.
Metran sa dotira roj, li Dra Axterman dawet, kf ahiyek li dar
dixe li gor ert irtn Mihemed Meyrema File li Eliy Qolaxas
mahr dike.
*Dra Axterman:
Yek ji dr manastirn her girng n qirna navn a Xirstiyaniy Dra

Axterman ye, ko li Girava Axterman ya li Behra Wan ye. Girava ko
hermeke trstk a welat me ye, li bar behr (di gel ko li gor pvann
erdngariy gol e, gel me j re Behra Wan gotiye), nzk Bendava
Vestan (Gewa) ye. Her weha Girava Axterman 5 km. dr naveya
Vestan, 50 km. j dr bajar Wan ye.
Dra Axterman, di navbera saln 915-921 de, bi ferman xwesteka
Mr Vasprakan Gagk Ardnuziy Yekem, ji aliy Avahsaz Manuel ve
hatiye avakirin. Mrniniya Vasprakan di sala 1021 de ji aliy
Bzansiyan ve hatiye rxandin Dra Axterman di sala 1113-an de veguhestine manastir. V wargeha kevnar heta sala 1895-an j, hebna xwe
24 FILT QUTO
bi temam parastiye. Ji avakirina manastir heta roja ro, Dra Navend

ko Kompleksa Dra Xa ya Proz e, apeliya Zakaras ko di saln 12961336-an de li bar rohilat dr hatiye lkirin, Jamaot (wargeha ketin)
qleya naqos, ko di dawiya sedsala 18-an de, li deriy bar dr
hatiye kirin, li ser piyan mane.
Dra Axterman taybetmend girngiya xwe ya drok him ji mmariya xwe ya b hempa him j ji xzn ko ji mijarn Incl Tewrat
hatine wergirtin digire. Mixabin ro freskn ko di mekana navn de ne ji
dirv taybetmendiyn xwe yn hja gelek tit wenda kirine.
avkan:
1. Ji bo serphatiya kilam agahiyn ko ji end rsp dengbjn hermn
Botan Xerzan hatin wergirtin.
2. Gotinn kilam bi xwe, ji dev Dengbj Salih Qubin hatin girtin.
3. Agahiyn teknk drok yn der bar Dra Axterman de ji kovara
bi nav Dnyada Van ji nivseke Zanngeha Yznc Yil, Faklteya
Wjey, Para Arkeoloj Huner hate wergirtin.
FILT QUTO
25
3. Rbir karwan posteya dewlet:

Em Goz
Her wek ko em ji rok, lor serphatiyn bab baprn xwe dizanin,
di dem dewrana xwe de, l ern giran, mr mrxasn cengawer tirs
sawa Roma Re bn. Gelek caran li ber mr yn evger, erker nijdevann1 kurd n ko det, newal iyayn bilind ji xwe re kiribn
wargeh; karwan posteyn leker yn dewlet, nedigihtin ser cih
warn xwe. Tim dam, Roma Re, a ko ji wan siwarakn2 dewlet
ikestekn dijwar dixwar, ji ber ko bi wan nedikar, iqas er, kom
malbatn dorhl hebn, li hev kom dikir diand ser wan kesan.
Di drok de bi sedan kesn wek Bro Hesk Tl, Ferzendey Bav
Elfezya, Kerem Qolaxas, Koeroy Farqn hwd. bne sedem ko, xew
li zabit, yuzba bnbaiyn dewlet biherime. Bel! Em Goz j yek ji
wan mr mrxasan e ko, bi dehan sal e, li armedor welat me, di dev dengbj goyendeyan de bye bent, ro bye leheng v nivs.
Nasnav Em Goz qewmna li Geliy Bels:
Em Goz k ye? Di ser de em w nas bikin. Em Goz ji Eira Elikan3 ji

Mala Remo ye. Pismam xwemr tiving y emsedn Hesen
Ozman e. emsedn, hem seroker hem j rihspiy wan e.
Em Goz, tev end peyayn bijare yn er, ji Deta Xerzan radibin
li mintiqeya Geliy Bels diin piya poste karwan zabit cendermeyn Roma Re. Bi wan re erek dijwar pk tnin. Leker zabitan ji
hev dipelinin malzemeyn di karwan postey de, wek talan, ji xwe
re tnin. Pit v qewimn, ji ber ko dewlet hz quwet di xwe de
nabne, l ern dorhl dicivne ser hev ber wan dide ser Hesen
Ozman erkern w. Gelo ew ern ko dewlet andin ser mrxasn
Hesen Ozman kjan bn? Era Pencnaran4 ko ji heft bavikan pk t
wek era Ceml eto t binavkirin, xn Geliy Zlan, Mala Eliy
nis, erkez Bzar Deta M Era Remiyan, nav end er
kesn ko di kilam de derbas dibin, bi xwe ne. Her weha Nehiye Midr
26 FILT QUTO
Qeymeqam Zoq5, Qeymeqam Elmedna6 Qeymeqam Kop7

(Bulanixa Mu ) j pitgiriya hzn dewlet dikin zabit lekern xwe
dinin ser Em Goz.
Pismam xayn Sim Ozman die ser dews eperan
Balk e ko tev van eran, Sim Ozman j, ko pismam Em Goz bi
xwe ye, bi leker cendermeyn dewlet ve t ser Mrxasn Hesen
Ozman Em Goz. Sim Ozman Em Goz ji Era Elikan in. Sim
Ozman ji Bavik ango Mala Dbo ye, l Em Goz ji Mala Remo ye.
Di kilam de li ser v yek ango li ser xiyaneta ko Sim Ozman bi pismam era xwe re kiriye, Gozya Diya Em, ber xwe dide Em j re
weha dilorne:
...Goz dib; bila tirsa te tune be ji esker dewlet kur xelk ye
gava xwn bikeve erd, terqn bikeve tiving, bira li bira nabe xwey ye;
Bila tirsa te tunebe ji esker Eliy nis wek kew iy ye,
Bila tirsa te tune be ji her s zar eto yek Biar e, yek j Ceml, yek j
Gnco ye,
Yek j j re dibjin Mihemed Derw bab emsedn peyay kekaniy
Kek Meys ye,
Bila tirsa te tunebe ji Emn Ehmed Law Perxan, av w li talan e ko
were lihf deweke ji xwe re bibe birevne,
Bila tirsa te hebe ji Sim Ozman malikewit, pismam xayn e, bi kozik
dever me dizane...
Ling xwe qeyd dikin mift dinin Qesra Baxems10
Bel...V gav j em vegerin ser qada er. Wexta ko tevahiya van eran
tev dewlet diin ser Mala Hesen Ozman; Em Goz, Hesen xo
Mih Emer xwemr bi nav nan in. Li kozika Kolan8 Heds
Zwik9, soz didin ji hev re dibjin: Kutina me hebe reva me
tunebe! Bi v gotin j namnin, her s ciwamr ling xwe di kozik de
bi hev re qeyd zincr dikin, mifta qeyd j dinin Qesra Baxems cem
Hesen Ozman.
Kilama Em Goz li ar aliyn welt, bi guhertoyn (versiyon) cur bi
cur t strandin. Me xwest ko ji wan guhertoyan, a ko li Herma Xerzan
li Herma Urmiyey t strandin bidin ber dhn bala we. Guhertoya
ewil ji Herma Xerzan ji dev Dengbj Salih Qubn, a duyemn j ji dev Dengbj Xal Bir (Birahm Newroz) hate wergirtin. Salih Qbn
li Xerzan, Xal Bir j li Urmiyey dengbjn bi nav deng in. Di
FILT QUTO
27
navbera her du kilaman de, li gel ko ji devern ji hev dr hatine strandin

j, zde cudabn peyda nebye.
Niha j kerem bikin werin em bi hev re guh xwe bidin kilama v
qewmn ko me ji dev Dengbj Salih Qbn Xal Bir (Birahm
Newroz) girtine..
(Ji dev dengbj Salih Qbn)
Biar eto gaz dike

Dib: Em Goz, Hesen xo, Mih Emer
Lawo mal ticaran bidin werin ray
Eger hn neyn ray,
Ez ro Qesra Baxems bidim bay
Aliyek bikim sekla tewla canik hespa ye,
Aliyek ez bikim kadna kay
Ez ber ilx icx we bidime Bexday
Em Goz, bi s denga bang l dike
Dib: Biaro bi ser bav te kim
He hn Mala Faro ne, malek malmezin in, parshik in
Xeber bi ser we de nain
Ez ro mal ticaran bidim, werim ray
Hetan sax bim li heyata dinyay
Le ser min li ber l ern giran hilnay
Piy min li qeyd ye mifta qeyd li jor e li ba Hesen Ozman e
Min sozek bi mala Hesen Ozman re daye
ro di Kozika Kolan de kutina me heye carek nayme ray
Goz bang li kur xwe dike
De lxe Em Goz de lxe engiiyo pozberano de lxe
Le bav min o er giran e ro hn bi hev re lxin
Le nav nam nams lawo bi din xin
Nav rev ps e giran e
Li pey malbata mala bav min xwe nxin
Dib: De lxe Em Goz de lxe
28 FILT QUTO
Mih Emer Hesen xo, Mih Emer

end peyay kozik bav min bno
er giran e bi hev re lxin
ro qndaxa sstem11 li erd xin
Nam nav nams bi din xin
Nav rev ps e giran e
Li pey malbata mala bav min xwe nxin
Ssil bi s denga li pal qesr dike gaz
Dib: Dora qesra kek min bi gilgil e
Dora avay kek min bi gilgil e
Deng top tiving hikmat, bat12 Mala Faro
Ji siba Xwed ve li ser qesra kek min reben bi xura-sxur e
Dib: Qesra kek min di kort de
Avay kek min di kort de
Tim baran payzan iqas xwe e ji herb re
ro iqas Biar eto ji mala xwe rabe
Qol benda li kek min girde
Dib: Bi hela hela nav t dan
Ber sstema dane Kozik Kolan
Dest xwe avtine ser mrat tetika bi hev re til dan
Heyfa min nay li w heyf
Cenaz Em Goz, Hesen xo, Mih Emer
Maye li Heds Zwik li Kozik Kolan
Seyr Dib: Mihemedo lo bira
Havn e ji kula dil min bira ji te re xwe havn e
Le xelk der bndern xwe hilanne
Li kozik muderis Mala Remo necadne
Le Mala Remo maleke ber mr ne
Tu mr me Mala Remo li ser hev du tun ne
Ji ber de ji mala bav min te re maleke min ne
Mihemedo dib: L l Seyr diya min by
Xwiha min ez zanim havn e ji kula min te re xwe havn e
Le xelk der bnder xwe hilanne
FILT QUTO
29
Ez zanim Mala Remo maleke ber mr ne

Le tu mr me Mala Remo li ser hev du tun ne
Ji ber de ji mala bav min te re maleke min ne
De bala xwe bide Biar eto
Bi zabitan qumandanan re li pal qesr rnitne
Le awa tan li ser tan ro li kek te dixne
Li ser Kozika Kolan li ser Em Goz de day hicm ne
Le ji ro p ve golik gundan j kek te nahewin,
xweh reben hahh
De heyla l day, hey la l day, hey la l day
L day l day l day l day
Ssil bi s denga li pal qesr dikir gaz
Dib: Emne de l l l day
Bi qr qetrana Heleb, bi zaca Misrbn, bi teniya Besray
areka rea Hamd li dora ser xwe te paye
Tu bala xwe bide bi Qaymeqam Zoq ve
Bi Qeymeqam Kop ve
Bi Qaymeqam Elmedna ve
Le Biar eto bi heft bav Pencnaran ve
Bi end kes erkez Bzar Deta M ve
Bi x Sil x Geliy Zlan ve
Bi Rema jor ve bi Rema jrn ve
Bi Sim Ozman pismam xayn ve
ji siba Xwed ve bi ser qesra kek min reben lawo
ji xwe re hicm ne
Le Goz bi s denga dikir gaz: Emo lo lawo de lxe
Bila tirsa te tunebe ji esker dewlet kur xelk ye
Gava terqn bikeve tiving,
Xwn bikeve erd bira li bira nabe xweyi ye
Le bila tirsa we tunebe ji esker Eliy nis kew iy ye
Le weka kew ji xwe re bikeve det ye
Le bila tirsa we tunebe ji Emn Ehmed law Perxan
T lihf deweka nazbalgva talana ji xwe re dibe direvne
Le bila tirsa we tunebe ji her s zar eto ye,
Yek j Ceml e, yek j Biar e, yek j Gnco ye
30 FILT QUTO
Bila tirsa we tunebe ji Mihemed Derw bav emsedn,

Kek Meys ye,
Hefad13 xwemr e kutiy di ber xelk de
Em Goz bi s denga dikir gaz:
Goz l day
Le tirsa min tunene ji esker dewlet kur xelk ye
Le tirsa min tunene ji esker Eliy nis kew iy ye
Le tirsa min tune ji Emn Ehmed law Perxan,
T ter talana ji xwe re direvne,
Le tirsa min tunene ji esker Biar eto bab ebo
Le tirsa min heye ji w tirs Sim Ozman malikewit,
Pismam xayn e ro bi kozik dever me dizane
El hey la l day
Bi hela hela nav t dan, ber xulama dieyine Heds Zwik
Li ser Kozika Kolan, ber sstema dan kozika kolan
Davn bi hev re til dan
Le heyfa min t li w heyf,
Cinaz Em Goz, Hesen xo, Mih Emer
ro mane li Heds Zwik day ji xwe re li Kozik Kolan
Hahh
Ji dev Xal Bir (Birahm Newroz)
L l l way l l way wey l l way

Meres got: Ssil xweh dil min ma li ser epera Bacor
Li ser qal deway
Biar dikire gaz: Emo lo lawo tu ji min re were ray
Ser ebab xwe kim tu ji min re ney ray
Sib van axa ez odeka Baxems bikim kadna kay
Emo digo: Biaro lo lawo min sond xwariye
Bi her s nav qesem li ser dinyay
Ez bi kes re nayme ray ro s roj e
Mine piy xwe li qeyd da dest xwe di kelep da
Eger tu pirsiyara kilta qeyd ji min dik
FILT QUTO
31
Li odeka Baxems lawo w di pencer da

ems Xanima jina Emo meiya li ser kozik
Digot: De hde ribado de hde
Min end car gote di er Bab ebo giran e
Bi te nabe tu y bi ser xwe mek mudefa bel re
Emo xeyd ling mil xwe bi qeyd xist
Kilda qeyd ande oda ems Xanim
nv metro erd kola xiste bin erd re
Goza diya w j re mr e meiya bi ser kozik
Got: de l re ribado de l re
Dayk bi qurbana av te y belek e t l re
T erek ji me re bikemn li ser Kozika Kolan
Ku nav deng te ji me re bimne ji din re
Diwazdeh pismam Emo hebn e ew bn
Di op ra w de bn
Heyfa min li girtin kutina egdan xwemran nay
Li w heyf t
Derbeka li Em Gozik dane simbil sor sosin
Xiriyane li ser lv de lawo
Hah...
Ax de l l l way l l l way
Meres digo. Ssil l xweh min d mla ibek li ml da
Esker Biaro eto, bi ar bab rem Pencnariyan
Eliy nis Qewm iy ve
Elmedna Midr Zoq ve bi aan erkez
Li beriy siwariyan Bels ve bi qumandar bi kmsorn tirkan ve
Top ser top kozik meteresn mala bav min te girda
L heyfa min i nay heyfa min li w heyf t
Her ar egt mala bav min te reben
Mane epa Eba Jor Kaniya Smo
Kevir Bka xweh reben di qeyd de
Min d Goza diya Emo meiya bi ser kozik de
32 FILT QUTO
Got: De lde ribado de lde

Dayk bi qurbana av te y belek de tu lde
T erek ji me re bik mna eshab dewra ber
Heta em sax bin nav deng te ji min re bimne din re
Diwazdeh pismam emo hebn e ew bn
Di opa r de e din kutin bi ser cinaz Em de
Heyfa min ji girtin kutina Egdan xwemran nay
Li w heyf t derbeka li Em Gozik dane
Simbla sor sosin xiriyane bi ser lv de lawo
Hahh
Di dawiya w er de ligel bi dehan kutina lekern Roma Re, Em
Goz, Hesen xo, Mih Emer ko piyn xwe bi qeydan zincran
girdabn Mihemd Derw mam Mihemed Ozman, tne kutin.
Ferhengoka zargotin
1. Nijdevan: erker evger.
2. Siwarak: Siwar jhat.
3. Elikan: Li Xerzan ereke mezin e. Ji bavn wek; Remo, Dbo, Sno, Cindikan,
Mala Ez hwd. pk tn.
4. Pencnaran: Ev j Ereke mezin li Herma Xerzan e. Ji heft bavn wek; Miradan,
Muskan, Weliyan, Ferxikan, Terxanan, Kejikan Mala emdn pk tn.
5. Zoq: Ev der j ro gundek Misirc (Kurtalan) ye. Bi tirk, nav Yanarsu l kirine.
60-70 sal ber dema Misirca ro tuneb, Zoq qeza ango nave b. Qeymeqam
leker li wir heb. Ji ber ko Trna Heyderpaay wek rawestgeha dawn hate
Misircey, Misirce ango naveya n j li ber stasyona trn hate avakirin.
6. Elmedna: 50- 60 sal ber nehiye b; qereqol qeymeqamt t de heb
Elmedn nav Elih (Batman) y din e.
7. Kop: Naveya Blanix ya bi ser M. erkez Bzar ko di kilam de navn
wan derbas dibe, ji Kop ne.
8. Kolan: Di navbera gund Zwik gund Baxems de ye.
9. Zwik: Gundek Qbn ya Batman ye ko wek gund era Elikan t naskirin.
10. Baxms: Gund Elikan ko wek paytext wargeha era Elikan t binavkirin.
11. Sstem: Cureyek tiving ye ko pnc fekan diavje.
12. Bat: Cureyek tiving ko j re Bl j t gotin.
13. Hefad: Mrxas
FILT QUTO
33
4. Fatih heft gajaran fermandara arta jinan:

Gnc Xell Edl
... Di sala 1930-an de, d Kaws Axa li ser daxwaza gelek kesan xwe digihne Bexday. Li w der, end kompaniyn (stdyo-tomargeh) biyan
hebn, ko strann Kurd, Ereb, Ermen hwd. tomar dikirin. Wek
kompaniyn Bizanfn, Nayef, Nem hwd. Kaws Axa ser li
Kompaniya Nem dide, l berpirsiyarn kompanyay ji w re dibjin:
Tu lal ! Kaws bi dilek ikest ji kompanyay derdikeve, die ayxaneya Kurdan ko li nzk w der bye. Ji ber xerbiy dest xwe diavje
bin guh xwe lawika Gnc Xell bi dengek bilind dixwne. Yn li w
der tev li dora w kom dibin bi dil can li w guhdar dikin. Deng w
digih guh berpirsiyar kompanyay. Berpirsiyar bi lez bez t cem
Kaws Axa j re dibje: Li me bibre, em ji te ricay dikin, ko tu y
careke din bi me re wer kompanyay. Li w der, berpirsiyarn kompanyay peymanek p re girdidin yekem strana w Gnc Xell li ser
qewanan t tomarkirin...
Bel, wisa dibje Kakar C. Oremar, li nivseke xwe ya ko di Kovara
Huner de hatib weandin. Armanca min bi v destpka ko we xwend
ew b, ko beriya serphat, qewimn kilama Gnc Xell Edl bal
bikinim ser Bilbil iya Zozanan, Kaws Axay ko yekem car bi v
kilam nav daye kiriye ko ev kilama jdar li seranser welt, li Rohilat
Navn li Qefqasyay ko her qul qewra ko Kurd l hebna b gotin
l b guhdarkirin.
Xwendevann hja, ji ber ko me bi Gnc Xella Kaws Axa dest bi v
nivsa xwe kir, naxwe kerem bikin werin em p bala xwe bidin ka
Kaws Axay dengzrn bi sozn awa ev kilam gotiye, ko plaqkern
Bexday li pey xwe gerandiye. Pit re j em dhn bala xwe bidine serphat, qewimn kilama fatih heft bajaran, Gnc Xell kemama
w Edl:
34 FILT QUTO
(Ji awaza Kaws Axa)
... De l l de l l were l were l...

Ev ser dib yar e, ji Xwed dil min gelek ewan e
Ev ser dib yar e, ji Xwed dil min gelek ewan e
Gnc Xell kurmam min li welat xerban e
Xurbet gelek nexwe e, wez rabim bi nivna raxim
Qet qet ez ber xwe bidime pal e
Ez rabim, kemer li pita xwe biknim bawer be
Gnc Xell bikim mal bazn xwe biknim bikem
Hrdebizmar e, bisk xwe bibirrim bikime ser resma
Toq bikim ser hefsar e, Gnc Xell bnim swar bikim
Li kmtek tal e
Bel bila dila bi ji esmeliya de bte xar meke kurmam
Min meke bel nebjin swar v kur end b kar bar e
Nemay nemay nemay...
De bao Gnc Xell kurmam xwe nebnim dilo li dinyay
De l l were l l were l l...
Gnc Xell Axa av xwe bilind kir bi xerb digiriya
Nefes nefes qeln xwe
Ev ser dib yar e, bi Xwed rabim qelnek bo kurmam xwe
Tkim qelnek txim an bask Stenbol modinek bikare mal e
Bel rexn dar dar beldn bi miar bir
Bi mebret peritand
Binim ser qelna Gnc Xell kurmam xwe danm
Nemay nemay...
Bel dibn kurmam min heft sal e
Ketiye ser destr Romiyan bi
B li me qeln ji te re
Nemay nemay...
Derbas b Gnc Xell kurmam xwe nebnim li dinyay
Biraziy Paay Diyarbekir:
Gnc Xell
Gnc Xell biraziy Paay Diyarbekir b, li Diyarbekir dima. Di dem
dewranek de, Dewleta Osman niyet dike bi derdora xwe re bikeve
FILT QUTO
35
herb. Padiah dewlet varek di xewna xwe de dibne, ko fetha heft bajaran li ser mil xortek dibe, ko nav w xort Gnc Xell e. Padiah ser
sibeh radibe, gaz wezr wirmendn xwe dike, dibje: Hal mesel
xewna min ev e, de ka iroveya xewna min bikin! Min di xewna xwe de
dtiye bi nav Gnc Xell Diyarbekir, di nava leker min de ye fetha
heft bajaran li ser mil w ye.
Yek ji wezrn padih ber xwe da padih j re got:
Bel ezben! Bi nav Gnc Xell xortek heye ko li Diyarbekir rdin.
Padiah radibe wezr xwe dine Diyarbekir. Dibjin, Mirov bi pirs
die Quds. Wezr pirs kir, pirsiyar kir, mala Gnc Xell dt. Da der
mal. Preke extiyar li dev dr paqijiya derdor dikir. Wezr silav l kir
got:
Pr! Ev der mala Gnc Xell e?
Bel kur min. Kerem bike derbas mal bibe, ez gaz w bikim.
Pr gaz Gnc Xell dike. Gnc Xell t. Wezr av bi terfiy w dikeve,
w nas dike.
Gnc Xell hal wext wezr dike. Pirsiyariya hatina Wezr dewlet
dike:
Ser avan, ser seran hat wezr min, te xr e?
Wele dewlet tedarika herb dike, dikeve herb. Di xewna xwe de,
ditiye fetha heft bajaran li ser mil te dibe. Mezin dewlet ez andime
pey te.
Gnc Xell ji wezr re dibje, wezr l vedigerne:
Tu ne wezr dewlet y?
Bel!
ro gelek titn dewlet ne di dest te de ne?
Bel, di dest min de ne...
Gnc Xell didomne:
Naxwe, karek min ketiye cem te. Heger tu pk bn, ez bi te re werim ji bo herb. Na heger tu daxwaza min pk neyn, wele ser min ji
dewlet nae, ez naym.
Wezr:
Kerem bike, bje!
Gnc Xell:
Ap min paay v bajar ye. Qzeke w heye, nav w Edl ye, dil
min li ser Edl heye, y Edl j li ser min heye. L, ap min qza xwe
nade min. Heger tu qzapa min ji min re bixwaz, ez bi te re werim di
36 FILT QUTO
arta dewlet de er bikim.

Wezr dibje:
Ba e Gnc Xell. Em herin, bar xwe qam bikin!
Dibe var. Gnc Xell wezr didin dv hev. Diin dwana Paay
Diyarbekir. Dibjin, gava paa av bi wezr dewlet dikeve, tirseke giran l peyda dibe. Difikire ko hebe-nebe aiyeke w bye, ko dewlet
wezr xwe andiye Diyarbekir. Ber xwe dide wezr, dibje:
Ya wezr, tu ser av min hat. Gelo xetay min, guneh min i ye
gelo, dewlet te ret kiriye tu hat heta v der? Te ne xeber da me. Me ne
merasmek ji bo xatir te kir...
Wezr hal mesele ji paa re dibje, ko ew hatiye pey Gnc Xell Gnc
Xell j, ev r daye piya w, lew re j ew hatiye cem w ko qza w Edl
ji Gnc Xell re bixwaze.
Yekser tirs sawa ko li Paay Diyarbekir peyda bb bi van gotinan
ji ser w radibe. Dibje: Ehlen we sehlen! Qza min Edl ne titek
din, bi qurbana Gnc Xell bibe.
Paa w ev radibe qza xwe Edl bi xl dike, ciln w yn xweik l
dike. Gaz melayek du heb feqiyan dike. Bi qewl Resl Xwed
Edl li Gnc Xell mahr dike. Dikeve piya wan tev wezr ew dibe
mala Gnc Xell. Welhasil, dibe ser sibeh, Gnc Xell ber xwe dide
wezr dibje:
Ezben! Tu rewa min dibn. Tu y s rojan ji min re misade bik,
ez tevdra mala xwe bidime dtin, pit re em herin...
S rojn wan diqede, Gnc Xell xatir xwe ji pra diya xwe ji dotmama xwe Edl, ko jina w ya s rojan e, dixwaze bi wezr re ber xwe dide
herb. Di herb de dibe serfermandar leker dewlet.
Di dawiya herb de, heft bajaran fetih dikin. Herb betal dibe, her kes,
i leker i fermandar, ber xwe didin maln xwe. Di v navber de, eke
giran li can Gnc Xell peyda dibe. Li memleket am de dimne,
nikare dagere memleket xwe. Dewlet j, ji ber ko heft bajar fetih kiriye,
terfiyek, ango nanek li mil w daye.
Maweyeke dirj derbas dibe herb qediyaye. Her kes dageriyaye maln
xwe nava zarokn xwe, yan j dadigerin. Rojek end qz prek diin
cem Edl, j re pirsiyara nehatina Gnc Xell dikin. Edl j ketiye nava
derd xeman. Dhn bala xwe did, ko ji ser neqeb end sefer ko ji
herb dadigerin ber bi wan ve tn. Ji hevaln dora xwe re, ji wan qz
jinn ko pirsiyara Gnc Xell dikin re dibje: Ka ez ji van seferiyan
FILT QUTO
37
bipirsim gelo rewa Gnc Xell i ye?

Bel, Edl die piya seferiyan bi away kilam ji wan re dibje:
Sefer ne dibjin Edl kor nemay li dinyay
Ka bje kuram te bi i terz ye
Dib: Kuram min siwar hesp boz deqdeq ye,
Qamiyek zvn e li dest w ye
Fetha heft bajaran li ser mil w ye
Sefer ne dibjin Edl kor nemay li dinyay
Betara av te rijiyay, ew zilam tu dibj
Heft bajaran fetih kiriye, dewlet nanek li mil w xistiye
ek li can beden w peyda bye
Maye li Hek li Hekay li Beyt li Beytlah
Qonaxa bst ar saetan li bin ama erf
ji wirvetir ve maye
Edl vedigere cem diya xwe. Ji diya xwe re weha dibje:
L l day reben
Min xewnek li xewa xwe diye
Dib lawo bila xewna te y xr be
De xewna xwe ji dayika xwe re bje
Dayika te ji te re tabra xewn bixne
Dib, day min dt hinek xan man sp bn
Min dt du tay spndaran di hew de ikandibn
Kankeka zelal a cemid li bin van dar hanek bn
Du teyr baz li ser van dar hanek bn
Du mar re li dar lefand bn
Dayika Edl dib, lawo bila xewna te y xr be
Xan man sp xan man mala bav te bn
Ew her du tay spndaran di hew de
Bejna te kuram te Gnc Xell bn
Kankeka zelal a cemd li bin dar strn avn te bn
Ew her du teyr baz li ser dar
Qelb te kurap te Gnc Xell bn
38 FILT QUTO
Her du mar re li dar lefand

Baq keziy te bi xwe bn
Edl dikeve nava bajar Diyarbekir, il qzn di temen de xwe berhev
dike. Her yek hespek re, rimeke re rek re ji wan re peyda dike.
Edl dibe serfermandar serkar wan terkeser dinyay dibin. Bajar
bi bajar, qonax bi qonax diin. Daxil bajar am dibin. Di keviya bajr
de, Edl ferman dide lekern xwe. Konn xwe li w der vedidin.
Dotira roj Edl bi dizgna hesp xwe digere tax bi tax, ke bi ke li
nava bajar am digere. Dem ber bi mexreb ye. Zilamek li ber der
mala xwe ong daye, destmj digire.
Edl, ko cil bergn mran li xwe kiriye, silav li zilm dike, zilam
dibje eleykmselam.
Edl dib:
Apo tu mvanan nahewn?
Lawo mvan mvann Xwed ne. Ser seran, ser avan. L, wele ez
newrim te bihewnim!..
ima xr e?
Nexweek di mala min de ye. a w ps giran e. Tu j xortek heyf
. Ez bala xwe didime te, tu zehf diib w nexwe. ikl we yek e. a w
ps e, ditirsim li te j peyda bibe.
Edl li kal extiyar vedigerne:
Apo, heger tu min bihewn, li ba Xwed zehf in. Ez li mala xwe
bim j, Xwed Teala dikare w bide.
De kerem bike peya bibe!
Edl ji hesp xwe peya dibe. Derbas mal dibe. Rast e, destek cil zilaman li xwe kiriye, bala xwe did, ko Gnc Xell nexwe e, xays e, haya
w ji bay felek tuneye. Li ber ser w rdin. Edl w nas dike, l Gnc
Xell Edl nas nake. Bi hev re mijl dibin:
Pismam tu awa y?
Tu sax b, Xwed ji te raz be. Tu ser avan re hat. Tu xelq k der
y?
Edl zehf nzk nabje, ko w nas neke, dibje:
Ez xelq Srt me.
Ehlen we sehlen pismam. Tu ser avan, ser seran re hat. Bhna
memleket ji te t. Bhna min bi te derket. Gelo li memleket me i heye,
i tuneye?
FILT QUTO
39
Pirs pirsiyarn hev dikin. Gnc Xell ji Edl re dibje:

Tu nizan serphatiyek, kilamek ji kilamn memleket ko tu ji min
re bibj. a min li min pir bye, dibe ko bi end gotinn te ez pariyek
xwe ji br bikim.
Bel, kerem bike guhdar bike, ez ji te re kilamek bibjim.
Di v der de Edl li ser ser Gnc Xell disekine mijlahiyn ko w
bi seferiyan kirib seferiyan j behsa a Gnc Xell j re kiribn
dixwaze bi away kilam bibje, l naxwaze di nava kilam de behsa a
Gnc Xell bike, ko Gnc Xell bi v yek xemgn nebe.
De werin em guh xwe bidine Edl, ka li ser Gnc Xell, li ber ser w
i gotiye:
De wer l l wer l l wer l l nemay
Edl dib, seferno we kuram min
Gnc Xell nediye
Sefer ne dibn, Edl kor nemay li dinyay
Dib: Kuram min siwar hesp boz deqdeq ye
Qamiyek zvn e di dest w ye
Fetha heft bajaran li ser mil w ye
Sefer ne dibn, Edl kor nemay li dinyay
Betara av te rijiyay, ew zilam tu dibj
Heft bajaran fetih kiriye, dewlet nanek
li mil w xistiye
Maye li Hek li Hekay li Beyt li Beytllay
Qonaxa bst ar saetan li binya ama erf
wirdetir ve maye
Xwe daye li ser piy dikan dileyze
Bi kaxiz bi skambl ji xwe re dikine
kaxiz ve oyin
Maye ji bona bazin dest domam
Dema ko Edl wisa dibje, Gnc Xell kesereke kr dikine. Dibje:
Xwed ji te raz, k ev kilam ji te re gotiye?
Nizanim k gotiye. Ez ne dengbj im, l tit ko ez dizanim ji ser
sibeh heta var ivan gavann memleket me v kilam dibjin.
Gnc Xell dibje:
40 FILT QUTO
Pismam, Xwed ji te raz be. Ez y mirin me. Ez bimirim. Ez v

nana xwe bidime te, heta kur te j sax be, w ev nan te xwey bike. Tu
kilameke wek v kilam ji min re bibje...
Edl dibje:
Xwed silametiya xr ji te re bine. Nana te j, ji te re proz be. De
ka guh xwe bide min, dewama v kilam heye, ez ji te re bibjim.
Edl dest xwe dibe ber guh xwe kilama ko dema xewn dibne
diya w j iroveya xewna w j re dike dibje.
Dema ko v kilam j re dibje, ser Gnc Xell li ser balgv dikeve, dil
w j die, b hi dikeve. Edl li xwe dixe, digir. Dibje:
Hew qas r, cih memleket ez hatim. Ez negihtim min xwe p
neda naskirin.
Edl li w der digir v kilam diavje ser:
Were l l were l l were l l
Edl dib, Gnc Xello heyrana te me li dinyay
de rabe
Heval hogirn me ne mal
Rwiyn me temam ne mal
Gnc Xell kurap min ten
Xwe daye li ser piy dikan
Dileyze bi kaxiz bi skambil
Dikine kaxiz v oyin
Maye ji bona bazin dest domam
De rabe ser Gnc Xell min
Ser qendan bendan
Ez rabim ser kelek dor hevsar ciwanik
Evdal dil xwe bigirim bigernim
Li sk li ar li mehelan
Ez ro bavjime ser ska nalbendan
Edl dib, Gnc Xello qurbana te me
li dinyay de rabe
Heval hogirn me ne mal
Rwiyn me temam ne mal
FILT QUTO
41
Gnc Xell kuram min ten

Xwe daye li ser piy dikan
Dileyze bi kaxiz ve oyin
Maye ji bona gaja gustla domam
Edl dib Genc Xello heyrana te me li dinyay
Ser Gnc Xell min
Ser qendan bendan
Ez rabim ser kelek dor hevsar ciwanik
Evdal dil xwe bigirim, bigernim
Li sk li ar li mehelan
Ez ro bavjime li ser ska zvkeran
Edl dhna xwe dide Gnc Xell, ko feyde nake, radibe destmj digire,
du rikat sunet dike. Dest xwe ji Xwed re vedike. Zarezar bi Xwed ve
dike. Di w qas de, Gnc Xell av xwe vedike, hi w t ser w. Edl
xwe p dide naskirin. Dib:
Rabe ev der ne cih me ye.
Edl tev Gnc Xell radibe, t cem lekern Edl, Edl dey li leker dike. Gnc Xell bi rewa ko dibne xemgn dibe. Dibje:
Edl, tu prek , di nav hew qas leker de i kar te heye?
Edl dibje:
Temam wan qz in, wek min in!
Qonax bi qonax dimein, ber bi memleket xwe Diyarbekir ve tn.
Nzk Diyarbekir, li ber em xaniy li gor nexwe daxwaza Gnc
Xell kon vedidin, ko bibe ser sibeh, qonaxa ko maye j biqednin
herin Diyarbekir.
Edl Gnc Xell dikevin adira xwe. Hukm nv ev ye, Edl
dest xwe di ser sng Gnc Xell re dibe, ko Gnc Xell xwdaneke sar
daye.
Bel, ser hazir xwendevan guhdaran xwe be, Genc Xell li w der
teslm Xwed dibe, ango die ber rehma Xaliq Alemn.
Edl li w der bi awayek dilewat kilamek diavje ser Gnc Xell.
Edl dib, Gnc Xello heyrana te me li dinyay
Ez bi em xaniy diketim
wa bi dar e
42 FILT QUTO
eveka ji hikm nv evan p de

Dest xwe li ser sing Gnc Xell
kurap xwe digernim
Lawo xweydaneka germ e yeka sar e
Edl dib, Gnc Xello
Heyrana te me li dinyay
iya hem dibjin em iya ne
Golik nava garan digerin
li ol beyaran
Diin ba cotyaran
Dibn, cotyarino van ga berdin
Me girbidin
Em j ga ne
Ji ro p de i qas stalek
ji mala xwe rabe
W al apikek li xwe bike
Were di dwana mala bav min de rn
W bje Edl kor nemay
Em j wek kurap te Gnc Xell axa ne
Bel, Edl pit v kilam r dikine, xwe bi ser r de diavje dibje: Pit kuram xwe Gnc Xell ez j nemnim li dinyay! xwe dikuje.
Cinazey Edl Gnc Xell ardar dikin ardar wan dibin
Diyarbekir binax dikin.
***
Werin v gav j by hkayet iroveya w, ji ser heta bin em guhn xwe
bidine kilama ko bi du meqam t gotin:
Dema ko Edl die piya seferiyan:
De wera l wera l wera l wera l wera l wera l
Wera l wera l wera l wera l wera l wera l
Wera l Edl nemay
Lebel Edl xwe berdaye piya seferiyan
Dibje, lo lo seferno
Xwed sefera we y kar slam qebl bike
Hn ji w sefera dn slam dageriyan
FILT QUTO
43
Bel wey kuram min ezz nedtiye nema nema nema

Ez pit Gnc Xell kuram xwe nemnim
Dilo li dinyay...
Bel, sefer ne dibn: Edl kor nema li dinyay
Dib, kuram min siwar ciwankek ar sal
al be deqand ye
Qamiyek zvn di dest de ye
Fetha heft bajaran li ser mil w ye...
Sefer ne dibn:
Edl kor nema li dinyay
Ew zilam tu dibj heft bajaran fetih kiriye
Dewlet nanek li mil w daye
Wele ek li can beden w peyda bye
wirdetir ve may
ro xwe daye li ser piy v dikan
Maye ji bona bazin dest domam nema nema nema
Dilo li dinyay...
Bel Edl dib, Gnc Xello heyrana te me dil min liyan e
Edl dib, Gnc Xello heyrana te me dil min liyan e
ro cewabeka nexr hatiye dib:
Pismam te li welat xerb nexwe e
Nexweek way gelo dsa pir b hal e
Li welat xerb kesek xdan xra tunene
Xwe j re bike balv berpal e
Ez rabim v sib zr ser xwe biqetnim
Ji ciwank dil xwe re bikim cotek nal e
Ez xizma poz xwe derxim
Ji ciwank delal dil xwe re bikim gelo
hrbizmar e
Ez serkezk xwe evdal biqsnim
44 FILT QUTO
Ji ciwank ji delal dil xwe re bikim

ser kelek dor hevsar e
Maye li welat xerb bila xelq nebje:
Gelo i siwarek Kurd end b kar bar e
Nema nema nema nema nema
dilo li dinyay...
Diyaloga Edl dayka w ya li ser
xewna ko dtiye iroveya w:
Bel dib Edl qesta ba dayka xwe dike, dib:
L l day reben
Min xewek li xewa xwe de diye
Dib: Lawo bje bila xewa te y xr be
Dib: L l day reben min diye
Xan ban tev sp bn
Min d du tayn spndaran
Di hew de ikand bn
Wele kankeka zelal a cemid
Li bin wan darn hanek bn
Du marn re li dar lefand bn
Du teyr baz li ser wan darn hanek bn
Dib: Lawo bila xewna tey xr be
Wele xan ban sp
Xan ban mala bav te bn
Her du tay spndaran di hew de
Bejna te kuram te Gnc Xell bn
Le kanka zelal a cemid li bin dar
Strn av te bn
Ew her du marn re li dar lefand
Baq keziy te bi xwe bn
Bel ew her du teyr baz li ser dar
Le qelb te kuram te Gnc Xell bn
dilo li dinyay
FILT QUTO
45
Ev kilama jrn ew kilam e, ko dema Edl li am, li ser Gnc Xell ko

nexwe xays gotiye. Dema ko Edl b piya seferiyn ko ji herb
dageriyabn j, ev kilam gotib. L, v car behsa nexweiya li Gnc Xell
peydaby nake, da ko p xemgn nebe bi hal xwe nee. Ji ber ko
Edl bi cil bergn mraniy ye, Gnc Xell w nas nake. Ji Gnc Xell
kir ko Edl xortek dengbj e:
De wer l l wer l l wer l l wer l l wer l l
Wer l l wer l l wer l l wer l l wer l l nema
Bel Edl xwe berdaye piya seferiyan
Dibje, lo lo seferno
Xwed sefera we y kar slam qebl bike
Hn ji w sefera dn slam dageriyan
Wey kuram min ezz nedtiye nema nema nema
dilo li dinyay...
Bel sefer ne dibn:
De l l Edl kor nema li dinyay
Dib: Kuram min siwar ciwankek ar sal
al be deqand ye
Qamiyek zvn di dest de ye
Wele fetha heft bajaran li ser mil w ye
dilo li dinyay...
Bel sefer ne dibn:
De l l Edl kor nema li dinyay
Ew zilam tu dibj heft bajaran fetih kiriye
Dewlet nanek li mil w daye
wirdetir ve may
Le xwe daye li ser piy v dikan
Maye ji bona bazin dest domam nema nema nema
46 FILT QUTO

dilo li dinyay...
Pit v kilam, Gnc Xell bi ser hi xwe ve t ji Edlya ko di ikl
mran de ye berdewama v kilam dixwaze. Edl j, wek berdewama v
kilam qisedana ji bo xewna ko dtb ji dayka xwe xwestib ko
iroveya w xewn bike, ko me li jor dab, li ber ser Gnc Xell dibje.
Hewce nake, ko em careke din v qisedan bidin. De ka em binrin pit
re Edl ji delal dil xwe re i gotiye:
Edl dib: Gnc Xello heyrana te me li dinyay
Ser Gnc Xell min ser qendan bendan
Ez rabim ser kelek dor hevsar ciwank delal dil xwe
Bigirim bigerim li sk ar gelo li mehelan
Ez ro bavjim li ser ska nalbendan
Nema nema nema nema nema nema nema
dilo li dinyay...
Bel Edl dib:
Gnc Xello, heyrana te me li dinyay
De rabe hevaln me ne mal
Gelo rwiyn me temam ne mal
Gnc Xell kuram min reben
Ser xwe daye li ser piy v dikan
Wele maye ji bona bazin dest domam
dilo li dinyay...
Kilama ko dema Gnc Xell ji ber nexweiya xedar, li bin kon ko nzk
Diyarbekir, li mintiqeya em xaniy vedane dimire ji aliy Edl ve
t gotin. Pit v kilam jixwe Edl j li ser cesed sar Gnc Xell xwe
diavje ser r xwe dikuje:
FILT QUTO
47

Edl kor nemay li dinyay
Sibe ye ez bi em xaniy diketim
emeka wa bi dar e
Ez eveka ji hikm nv evan p de
Dest xwe li ser sing
Gnc Xell kuram xwe bigernim
Gelo wele xweydaneka germ e yeka sar e
dilo li dinyay...
Bel Edl kor nemay dib:
iya hem dibjin em iya ne
Golik nava garan digerin li ol li beyaran
Diin ba cotyaran dibn:
Cotyarno van gayan berdin
Me girbidin em j ga ne
Ji ro p de i qas stalek ji mala xwe rabe
W al apikek li xwe bike
W were odeka mala bav min de rn
Bje: Edl em j weka Gnc Xell
kuram te axa ne
dilo li dinyay...
avkan:
*Agahiyn der bar Kaws Axa de, ji Kovara Huner ya ko weana
Akademiya and Hunera Kurd ya li Elmanyay. Hejmar 1, nivsa bi
nav Bilbil iya Zozann Welt: Kaws Axa ya Kakar C. Oremar.
*Serphat, qewimn hkayeta kilam, ji dev end rspiyn Herma
Xerzan Botan.
*Kilama qewimn ya destpk ji awaza Kaws Axa, ko di kaseta Lawik
Mey de gotiye.
*Kilama dvedirj a ko me li dawiya mesele serphatiy daye, ji dev
Dengbj Salih Qbn hate wergirtin.
48 FILT QUTO
5. Ji birakujiya nava eran nimneyeke sosret:

Emn Perxan-Evdil Birahm
Yek ji Derd b derman malkambaxiya ern welat me, di dem
dewrana xwe de, birakujiya nav wan bi xwe bye. Gelek caran d wisa
bye ko mrkuj qetilxwniya nav eran ji merhaleya kutin derketiye
ketiye merhaleya qirkirin qelandina mran. Di droka me kurdan de,
mirov dikare behsa bi sedan qewmnn bi v reng bike ko, di her
qewmn de, di neqeba end saetan de bi dehan zilamn mrxas hatine kutin; zarokn wan sw, jinn wan b mane. Gelek xortn wek
Gncoy eto ko hj bi hineya zavatiy di destan de bye, bne qurbann karesatn bi v reng. Gelek caran d wisa bye ko, mrkuj cih
xwe ji birakujiy re terxan kiriye. Lewma j, me di v hejmar de xwest ko
mijara nivsara me, li ser v yek be. Ango, me xwest ko v car em ji we
re, behsa qewmn serphatiya xiyaneta Emn Perxan, ko bi dewleta
roma re re bye yek bye sebeb kutina biray xwe Evdil Birahm.
Bel... Wek ko ji v agahdariy j t fhmkirin, Evdile Ehmed ji heft
lawn Perxan dudu ne. Dibe ko hn bibjin, ma qey Emn Evdile ne
kur bavek ne ko nav yek ji wan Emn Ehmed e, nav y den Evdil
Birahm e? Rast e; Emn Evdile ji aliy d ve biray hev in her du j
kur Perxan ne. L bab wan ne yek e. Nav bab Emn Ehmed e, l
nav bab Evdile Birahm e. Lewre j diyar dibe ko, pit ko mr
Perxan rehmet kiriye, careke din zewiciye. Her iqas Emn Evdile,
carinan bi nav bab xwe tne naskirin j, ji ber rejin jhatbna
Perxan, bi giran bi nav diya xwe Perxan hatine naskirin.
Mrxasek xaynek
Emn Perxan, di nav era xwe Remyan (Reman)* de, daw doza
mezinahiya er dikir. L li hla din, ji ber ko Evdile li der dora xwe
zde dihate naskirin, xelq zehftir xwe li Evdile digirt. Tim dam ji bo
w dihate gotin ko, mirovek hja, mrxas li dij zilm radib. Ji ber v
FILT QUTO
49
yek j, avn Emn bar nedikir ko biray w j zehftir b hezkirin bi

av mezinahiy l b nihrtin. Emn d hew dare dike radibe li cem
Erkan- Herba dewlet giliya biray xwe Evdile dike tev biray xwe,
yanzdeh kes di gund Barisl* dide kutin. Ji xwe ji ber de, Emn bi
dewlet re tevdigere wek ajan dewlet kar xebat dike. Bi dehan car
leker dibe ser gundn Rekotan* Snikan* dibe irk ewitandin
wrankirina bi sedan maln herm.
Evdil Birahm, Samr Beg bab Turke dikuje
Ber ko em qewmna v meseley bi awayeke berfireh, ligel kilama w

pk dhn bala we bikin, em dixwazin behsa serhildana Evdil
Birahm ango Evdil Perxan ko li dij Fermandar Roma Re Samr
Beg pk anb Samr Beg kutib, bikin.
Samr Beg Yuzba, ko t gotin bab Alparslan Trke bi xwe bye, di
droka serhildann welt de, xwed roleke girng e. Di gelek serhildann
gel kurd de, wek fermandarek art cih girtiye li gor gotinn
goyendeyan ko heta ro hatine, bi sedan gundn serhildrn kurd ewitandiye, mal milkn wan mrat kiriye bye sebep ko kurd li ser xaka
xwe fermal* bibin derbas binxet rojhilat welt bibin. Her wisa t
gotin ko, di Serhildana Geliy Zlan de, zarokn ko hj di zik diya xwe
de bne, kutiye. Di kilameke dengbjan de t gotin ko, Samr Beg wisa
gotiye:
...Ez bikim ko duwazdeh gund Geliy Zlan
Li hviya kevneke jin bimne...
Ji van rzikan j diyar dibe ko Samr Beg, hewqas zalim bye ko li ser gel
kurd hewqas kafirstan kiriye.
Pit ko ji ser ern Geliy Zlan, Samr Beg ber xwe dide Herma
Xerzan, dorhla Reman Rekotan ko era Mala Perxan j li w der
ne. W ax iqas gundn w dorhl hebne, ji hla Samr Beg ve tne
ewitandin wrankirin. Her wiha era mala Perxan li gel end ern
dorhl, ji ber ra Samr Beg direvin derbas binxet dibin ko niha j
end maln wan li binxet binecih in.
Li gor gotinn end kesn herm ko end sal ber, min ji wan pirsb,
dewek lihfn ko gundiyan ji ber ewitandin parastibn di ikeftan
de veartibn j, ji aliy lekern Samr Beg ve hatibn ewitandin.
50 FILT QUTO
Pit re Evdile, dayka xwe Hac Perxan li binxet dihle dadigere

Herma Xerzan, di p Reman* de -ku geliyeke as ye- die piya leker Samr Beg li w der dikuje. Ser w j dike, cendek w diavje em
radije ser Samr Beg, bi xwe re dibe binxet, davje ber diya xwe
Perxan j re dibje:
...Ha! Min ji te re ser Samr Beg,
Ji dvla lihf dewekn te, diyar an...
Kilama kutina Samr Beg ji hla Evdil Perxan ve, di kilam gotinn
dengbjn Xerzan Serhed de wisa t gotin:
Axao de er e
Maqlo de er e
er Evdil Birahm Samr Beg
Deng tiving Samr Beg Evdil Birahm
Ketine p Reman ji xwe re li hev digere
Evdil Birahm bi s sond xwar li din ye
Dib: Ez ro ser Samr Beg
J bikim bi qam ye
Cinaz w bavjim gol ye
Ser w bidim dar rim
Derbas bikim binxet ye
Ez deynim ber oka Hac Perxan
Ez bjim: Day ji te heyfa
Lihf dewek mantn
Mal ikeft ye
Kerem bikin v gav em dsa vegerin ser qewmna xwe ya destpk, b ka
awa Evdil Perxan t girtin kutin di dawiya v qewmn de i t
ser Emn Perxan ko bye mils dewlet ji kutina 11 kes re bye sebeb.
Ji xwe me di destpk de gotib ko, ji ber avnebariy Emn Perxan,
giliya biray xwe Evdile dike. Ji ber ko Samr Beg ji hla Evdil Perxan
ve hatiye kutin, di dosye qeydn dewlet de nav w derbas dibe. L, ji
dewlet kir, Evdile h j li binxet firar qaax e. Di rastiya xwe de, pit
kutina Samr Beg bi demek, ew dsa ji binxet vedigerin gund xwe.
FILT QUTO
51
Ser Evdile j dikin dibin Diyarbekir
Li ser giliya Emn Perxan, lekern Rom bi ser gund Barisl de digirin di Qesra Barisl de dest datnin ser Evdile. Beriya ko leker bikeve
hundir, Evdile ji diya xwe Perxan dixwaze ko, savarek ke demaneya w bixe nava savar. ko ev yek pk were w li xwe biqewimne
biray xwe Emn tevahiya lekern p re bikuje. Esker dikeve hndir,
Evdile teklfa xwarinek li wan dike, Hac Perxan savarek tne datne
ber wan. Her iqas, Evdile bi keviya xwe savar teklhev j dike, nexr!
mrata deman ne t de ye. Perxan, li nava der sekiniye, l dinre,
Perxan ry xwe tir dike, tiliya xwe nan dide awa ko bibje:
..Lawo tu yek ten y
Ez nikarim gundek biewitnim...
Radibin w roj, Evdile bi tev 12 mrxasn w yn tiving digirin mil
tevan bi hev re gir didin. Ji nav wan 12 kesan, keikek qesta yek ji wan
dike zilamek qepae dike. Fermandar dibje:
V keik ima xwe avt sty zilm?
L dibersivnin:
Ev keik, kea v zilam ye!
Ji ber v yek, leker zilam ji nav wan 12 mirovan derdixe tev Evdile, 11
kesn p re dikujin, ser wan j dikin bi xwe re dibin Diyarbekir.
Kero! Ez v im, tu tat y!..
Wext ko leker Evdile mrxasn w dikuje ser wan j dike, Emn
biray Evdile j li kutina biray xwe temae dikir. Li gor gotinan Evdile,
hewend mirovek bedew, kej delal b ko, mirov dil nedikir l binre.
Di v neqeb de, ev diyaloga han di navbera fermandar Emn
Perxan de derbas dibe:
Emn Ev zilam iy te ye?
Biray min e.
Emn, heger min bizanibya ty emrek (temen) dirj bik, min
te v gav li v der bikuta! L ez dinrim ko tu zde emr nak, ji xwe tu
ne hjay guleyek j...
52 FILT QUTO
Ji xwe beriya ko Evdile b kutin, ber xwe dab Emn biray xwe
wisa j re gotib:
Kero! Ez v im, tu tat y!..
Pit kutina Evdiley kur xwe, diya w Perxan radibe li ser v kutina bi ewat xiyaneta malmrati ya kur xwe y din Emn, v kilam
dibje ko me ji wersiyonn cih ji dev Dengbjn bi nav deng
Zahiro, Salih Qbn* Teyboy Misirc girtiye, dibje. Kerem bikin
em niha j dhn bala xwe bidin qrna Hac Perxan ko me ji dev her
s dengbjn navbor girtine...
Perxan dib:
Wey li min wey li min wey axao
Kula li ser kula derda li ser derdao
De rabe kutiyo b heyf mao
Kula Emn Ehmed biray xayn
Di dil de mao
Perxan dib:
Evdile ter e bab bira bi min ter e
Min ji te re nego gava tu coy xopana Elihay
end peyay kezebewit bibe bi xwe re
Tu nizan Emn Ehmed xayn e
Bi Qereqola Elihay li ser Samr Beg
Li ewraq kevn n tev digere
Perxan dib:
Evdile lawo esker rab
Ji xopana Girdax* bi giran
Min d Emn Ehmed derket
Ji Qereqola Elihay
Bi s tpa bi xwe re esker an
Hate Barisla Evdil Birahm
Bav Ehmed beran kej zer
Bi s ciya adir kuta
Ji xwe re wir dan
FILT QUTO
53

Kula li ser kula derd li ser derdawo
Roja Bnder Barisl di dil de mao
Perxan dib:
Hesne lawo
Esker rab ji xopana Girdax
Bi serejr e
Min d Emn Ehmed derket
Ji Qereqola Elihay
Bi s tpa esker p re
Heyfa min li kutina Evdil Birahm
Bab Ehmed beran kej zr nay
Heyfa min t li w heyf
Min d bi qefl xulaman girtin
La v xwemr kiandin bi erd re
Ji dev Evdil birahm
Bav Ehmed derxistin cotek diran zr e
Ser Evdil Birahm j kirin
Birine ar Diyarbekir
Bi xwe re birin bajr e
Perxan dib:
Hesne lawo roja me derket
Ji al Gdk*
Here bne cil zav derxe xemla bk
Heyfa min li kutina Evdil Birahm
Bav Ehmed nay
Min d qefl xulaman girtin
La v xwemr
Danne nana tometk
Kula li ser kula derd li ser derdawo
Roja Bnder Barisl di dil de mao
54 FILT QUTO
Gur tjik xwe dixwe; Roma re Emn j dikuje
Pit kutina Evdile erkern w, Qereqola Qbn (Ber) and pey

Emn. J re gotin ko waliy Srt w xwestiye. W ax Zoq* (Yanarsu)
nave b, qaymeqam qereqola leker li wr b. Misirc (Kurtalan) ji
end malan pk dihat.
Emn hilgirtin ann Qbn. Ber ko Emn bi leker re derkeve here
Qbn, ji siwar ekdarn xwe wisa dibje:
Li hafa iyay Qre* amade bin, gava titek nexwe qewim an j
gava dest min kelepe kirin ji nav leker derxistin, li ber Pira Awsk*
bikevin piya leker min ji dest wan xilas bikin.
Li Qereqola Qbn leker dest datnin ser Emn w hew berdidin.
Xwedgirav j re gotine ko wal gaz w kiriye. Emn, d p derdixe ko
rewa w xirab e. Ber xwe dide fermandar qereqol j re wisa dibje:
Camr! tu bizanib titek xirab ji min re heye, min berde ez birevim
te iqas zr, mal milk div ez bidime te. Pit re bje Emn reviyaye.
Fermandar l vedigerne:
Titek xirab nne. Wal te xwestiye, fadeyeka te heye...
Di v navber de, dewlet j li gor xwe tevdra xwe girtiye. Xeber ji
qereqol re dinin emir didin qereqol:
Div Emn neqihje Qereqola Zoq. ko bigje Zoq, bi peran bi
zran be j w xwe bide berdan.
Ji ber v yek j, di Qereqola Qbn de destek cil lekeriy li Emn
dikin w kelepe dikin li hespek siwar dikin, w dixin nava siwariyan
w ji nava Qereqola Qbn derdixin. Peya siwariyn Emn, her iqas li
ser Qre dhna xwe didin ko kesek sivl destkelepekir ji qereqol
dernakeve. Ji wan kir ko Emn h j di qereqol de ye. Heta p dihesin
ko Hasil ji msil derbas bye.
W roj lekern roma re Emn tne li bin Cimzerq,* dora
Xirabajr* ser Kaniya Girder* dikuje. Ji bo ko kutin ji sty xwe
derxin, bi v yek j namnin dikin ko Sikriy kur w j mehkum bibe. Ji
ber ko leker pit Emn Perxan dikuje, xeber ji derdor re belav dike
wisa dibje:
Gava lekern me, Emn Perxan dibe hizra wal, kur Emn
ikr t piya me hu bi lekern me re musadere (li dij derketin) dike,
gule diteqne bab xwe j di v navber de dikuje...
Bi van gotinn rom, ikriy kur Emn, ji bo ko nekeve dest dibe
mehkum derbas binxet dibe.
FILT QUTO
55
Derbar tarxa qewmn de ji dev du kes du malmat:
Gava ko min dest bi lkolna v qewmna bi nav nan kir, sala 1994 b
ez li herma Xerzan, li bajar Batman (Elih) Misirc (Kurtalan) digeriyam min bi end kesn ji Era Remiyan re, tkil danbn. Gelek
agahiyn hja ko d di rojn p de j bi kr lkolnn wisa bn, di end
civatn w ax de min bi dest xistibn.
Demek ber, dsa me guhn xwe da du kesn ji herm ko em niha cih
bidin gotinn ko me ji dev wan girtine. Yek ji wan kesan, ji era Reman
bi nav Salih zdemir e, ko niha Cigir Sekreter Git y HADEP ye;
y din j, Eliy Evdirehman (El Pekeds) e, ko ji Babosiy ji gund Gir
Hemdo ji Mala Emno ye.
Kerem bikin em guhn xwe bidin Salih zdemir Eliy Evdirehman,
ka ji bo v qewmn tarxa ko byer qewimiye, i gotine.
Salih zdemr dibje:
Gava ko Emn Ehmed ji hla dewleta Roma Re ve, li ber li bin
Cimzerq, dora Xirabajr ser Kaniya Girder t kutin, wek we j got,
ikriy kur w j bi fen ft dewlet, bi mabesta ko hatiye piya leker bab xwe kutiye, hatib mehkumkirin. L ez dixwazim bibjim ko,
ne bi ten ikr, di heman byer de, bapr min Xell j (Xell
Mihemed) ko ew ikr kurmam hev in, di w qewmn de dibin
mehkum dewlet, direvin diin binxet, xwe disprin Mala Haco.
Tarxa kutina Emn Perxan ji hla dewlet ve 1933ye.Du sal beriya
kutina Emn, yan di sala 1931 de, Evdil Birahm, di Qesra Barisl de,
tev 11 xwemrn xwe yn tiving, ji hhela dewlet ve t kutin. Kutina
Samr Beg ji hla Evdil Birahm ve ko Yuzbaiy dewlet bye rast e
ev serhildan j di navbera saln 1928-1929-an de qewimiye.
Eliy Evdirehman (El Pekeds) dibje:
Ez di sala 1927-an de hatime dinyay. Ango ez ro 73 sal me. Gava ko
fermana mala Perxan rab derbas binxet bn, ez deh 7-8 sal bme.
Di 21 saliya xwe de ez me eskeriy. Di rojn ko ez me eskeriy, ew ji
binxet dsa dageriyan Xerzan ser mal hu milkn xwe rnitin.
Xwendevann hja; ji van malmatn Eliy Evdirehman diyar dibe ko, li
dora sala 1935-an mala Perxan fermal bne reviyane binxet. Dsa li
gor malmatn w, ko yna lekeriya w rast vegera mala Perxan ji
56 FILT QUTO
binxet dibe, derdikeve hol ko di sala 1948-an de mala Perxan ji binxet dageriyane Xerzan.
Der heq Era Reman Mala Perxan de end agah:
Li gor end rihspiyn herm, t gotin ko piy Remiyan ango mala

Perxan, ji mala Hac Evdilmenaf Herma Botan t. Era Reman, bi
taybet li gundn Qbn Batman ko heta snorn Eskf diin, belav
bne. Rem, bi taybet ji end ern giran n Herma Xerzan bi xwe ne.
T diyarkirin ko, Herma Reman, ji ava Eskf dest p dike li Deta
Biriy diqede. Em dikarin end gundn Remiyan ko mrateyn wan ji
ber de li wir hebye niha j li wir bi cih war in, wisa rz bike: Barisl,
meymniy, Ser Kaniy, p Reman, Keverzo, Girsra, Snc,
Zorava, Koxika, Ermiy, Receba, Tilmis hwd.
Her iqas, di drok de gelek exsiyet malbatn ji Era Reman derbeyn giran li tkona gel kurd dabin j, ji nav wan gelek babik ango
maln ko bi welatparziya xwe nav dabin, hene.
Taybetmendiyeke balk a v er j ew e ko, ji ber de, girdaneke xurt
di nava wan de peyda nebye. Her wek demn ber, niha j her yek ji van
babikn er, li gor hz qeweta xwe, girdana xwe bi derdorn siyas,
kirine. Wek mnak, ro Faris zdemr parlamenter DYP y Batman
ye. L kurmam w Salih zdemr, di nav siyaseta gel kurd de cih xwe
girtiye Cigir Sekreter Git y HADEP ye.
Li hla din, bi awayeke ekere t zann ko Rem di droka Batman de
bi rvebirina bajr de, bi ba nebaiya xwe roleke girng lstine. Bo
nmne, di sala 1955-an de Sed Remanl di sala 1968-an de kur w
Mustafa Remanl, wek serokbelediyey Batman hatine ser kar.
Herwek me li jor j got, baqbetbn hevnegirdan, yek ji
naneyn Mala Remiyan bye. Mnaka her balk j em dikarin ji
zarokn Perxan bidin: Heft kurn Perxan yn bi nav Emn, Evdile,
Misto, Sed, Brahm Emer bi kutin ne. Wek ko di v nivsar de j
ekere dibe, Evdile ji hla Emn ve; Emer j ji hla Misto ve t kutin.
Kurn Perxan yn din j, di qewmnn cur bi cur de tne kutin.
Ferhengok
Awsk: Gundek bi ser Qbn ve ye. Li ber pira di navbera Elih Qbn de ye.
Barisl: Gundek bi ser Qbn ve ye.
Cimzerq: Gundek li Misirc (Kurtalan) ye. Di navbera riya Elih Misirc de ye.
FILT QUTO
57
Fermal: Nefbn, bi dar zor koberkirin.

Gdk: Gundek Ezdiyan e ko bi ser Qbn ve ye.
Girdax: iyay ko li kleka Span Xelat dikeve.
Kaniya Girder: Nzk gund Kanqul ye dikeve navbeyna Gundik Dono,
Cimzerq Telba.
Qre: Bilindahiya di navbera Qbn Elih de ye. J tevahiya Elih xya dibe.
er Filt Qto Mam El Etmank, li wir qewimiye.
Qbn: Naveyeke Batman, nav w ya tirk Ber ye
Reman (Rem): Ereke mezin e ko li Deta Biriy dikeve.
Rekotan: Hermeke li Xerzan ko dikeve navbera em Biriy Batman, her
wisa ern derdor j bi v nav tne naskirin.
Snikan: Nav er hermeke ko dikeve pita bilindahiya Qre.
p Reman: Gireke di navbera Eskf Elih (Batman) de ye.
Xirabajar: Bajareke kevnare ji al ol ve proz e, ko ji siyasna (stasyon) Biriy
dest p dike, gundn dorhl eper dike heta gundn x Unis, Telba Hishis
die. Niha j bermahiyn v bajar kif in.
Zoq: Gundek girdahiy Misirc ye. Ber ko Misirc bibe nave, Zoq nave b.
Qaymeqam qereqola leker l heb. Dewleta tirk nav Yanarsu l kiriye.
58 FILT QUTO
6. Li iyay Qre, Delana Pao

er rekotiyan etmankiyan:
er Filt Quto Mam El Etmank
Li welat me, nexasim li bakur rojhilat welt; km qewmn, serphat
er hene ko ji hla tevahiya dengbj, goyende goranbjan ve neyn
gotin. Her wek kilam qewmna Mem Zn, Mrzik Zaza,
Cembel Binefa Narn, Gnc Xell Edl, Em Goz, Dra
Axterman Metran sa, Kerem Qolaxas, Ferzendey Bav Elfesya,
Biar eto hwd. qewmn serphatiyeke karesat heye ko, bi salan e
di dev dengbjan de bye bent; negotiye ev der Serhed e, ev der Xerzan
Botan e, ev der Qefqasya Rojhilat e heta ro hatiye. Bel nav v er
qewmn er Filt Quto Mam El Etmank ye ko bi nav er
Qre j t binavkirin.
Di v qewmn kilama me ya bi nav deng de, em bi awayeke
berfireh sosyolojk; ligel pkhatin bna w, danasna her du ern
erker her du ciwamran, cih bidin s guhertoyn (wersiyon) kilam,
ko li Serhed, Xerzan di nav kurdn Qefqasyay de t gotin. Div wek
avkan bidim zann ko, me kilama ko li Serhed t gotin, ji dev Cahd
Dengbj, a ko li Xerzan t gotin ji dev Dengbj Salih Qubn wersiyona Qefqasyay j, ji dev dengbj bi nav deng Gerapt Xao wergirtin.
Gerapt Xao, ermenek ji Herma Xerzan, aliy Rekotan, gund
Bileydera Qubn ye ji kur Filt Quto, Hesen Filt re bi saln dirj
dengbjiy kiriye. Di dwan civatn w de, di sergoey de rnitiye.
Behsa wan salan dengbj me y navdar di hevpeyvna ko rojnamevan
Mehmet Akta p re kirib de wiha dibje: W dem hem axa begn
kurdan xwediyn hinek filehan bn. Ew fileh wek era wan bn. Di ferman de, Filt Qto xwed li filehn xwe derket xwna filehek j nerijand. L, ew dijmin bazarganan b di piya karwanan. Bi siwariyn
xwe re li pey talanan digeriya. Pit van malmatan, niha j kerem bikin
em ber xwe bidin pkhatina v qewimna me ya bi nav nan:
FILT QUTO
59
Etmank li rekotan konan vedidin
Mam Em, ji Geliy Bels ji era Etmankan e. Era Etmankan, ereke

berfireh e. Li seranser metrepoln Tirkiyey li Anatoliya Navn belav
bne. Mam Em, serek rihspiy er ye. Hatina w ya bi karwan re j,
ji ser xatir ko wr miwiran bikin, bi xwe ye. Her dem bi karwan
xwe re tevdigere. Temen ango emr w li gor sala qewmn, li dora 7080 sal e.
Era Etmankiyan her wek ro, ber j ne xwed erdn andiniy bn.
Ji ber v yek j, her gav bi karwan ji Deta dorhla Baykan (Xana
Hewl) ji Deta Bels xw bi barn xw dihatin Deta Xerzan, bi riya
taqas danstandin xwya xwe bi genim, ce, nsk nok ango bi dexl,
diguhertin. L sala qewmn, ji ber sedema ko nangiran li Xerzan j
dibe, Era Etmankiyan, ji ber bmecaliy ber xwe didin herma
Diyarbekir. L wek t zann, kesn ji Geliy Bels tn ko biin
Diyarbekir, div di ser Xerzan Rekotan de derbas bibin. Etmank j
wisa dikin. Bar wan xw ye ligel ga gaman pnc pnc mirov bargiran in. Ji ber ko ji ryeke dr hatine, westiyane. Dixwazin, li Herma
Rekotan kon xwe vedin, w ev li wir bimnin, bhna xwe berdin
dotira roj ber bi oxira xwe ve bimein. Ji niha p ve kerem bikin em
guhn xwe bidin M. Salih Yorulmaz (Salih Hem) ko ji gund Eyndar
ya Misirc ye di war qewmn de xwed malmatn hja ne: Etmank
tev bar xwe y giran, li dorhla Rekotan; Kaniya Badare, Guhara
Devan ko wek Kangulan j t naskirin, kon xwe vedidin. Ev der di
Kevan Qre de li ser riya Tapiy ye. W gav Era Rekotan j koer bn
di konan de diman. Lewre j konn Rekotiyan ji kon ko Etmankiyan
danbn, ba xwiya dikirin. Mam El, gaz biraziy xwe El dike j
dixwaze ko div ew p re were nav konn Rekotan ko dew an j aveke
cemid vexwin hinek bhna xwe berdin. Radibin wisa dikin. Dema ko
Mam El El tne bin konn Rekotiyan, bi nav rn ko kea
Kespr File ye, av bi El dikeve aiq bejn bala El dibe. rn ya ko
bi hizn dinyay zehf bedew xweik bye, radibe t bi dzgna hesp El
digire. Ev yek dibe sebeb ko Mam El zde zde biqehire. awa keikek
rabe, ji dvla mrxasek ko bi temen xwe ji biraziy xwe pir meztir be, bi
dzgna hesp biraziy w bigire. Heta mezin hebin, nehatiye dtin ko bi
dzgna hesp bikan b girtin. Ev yek di nav ern Xerzan de gelek eyb
erm e. Ji ber ko Mam El aciz dibe bi biraziy xwe El rn re dike
qareqar. Di v navber de Filt Quto, ko mrxas serek Era Rekotan
60 FILT QUTO
e, li ban Qesr raza ye yek j li ser Filt bawen dike. Ji ber xirecir
qareqara Mam Em, Filt Quto ji xew iyar dibe, xwe berjr qesr dike
qesta van her du ciwamrn xerb dike. Di v navber de Rekotiyek
ber bi wan ve t ji Mam El Etmank re wisa dibje:
Xwed ji we raz be, deng xwe zde bilind nekin. Filt niha li jor
raza ye. Hun xerb in, ne ji van deran in, Filt Quto ji xew iyar bibe w
aciz bibe w nexwe be!
Mam El l vedigerne:
Camr! Tirsa min ji kes tune ne, ez nehatime min talan bab kes
nebiriye. Em karwan in, di riya xwe de derbas dibin. Hewcedariya me bi
tasek ava cemid li vir heye, em vexwin herin.
Ji ber xirecir qareqara Mam Em, Filt Quto ji xew iyar dibe, xwe
berjr qesr dike qesta van her du ciwamrn xerb dike. Ew Mam
El zirtan li hev dikin, baeba ji hev re dibjin. Mam El ji Filt Quto
re wisa dibje:
Lawo Filto! Gava em ji riya xwe dageriyan, tu mrek y were
piya min...!
Pit van gotinan, Mam El El diin ser konn xwe, ser sib j tev
karwann xwe ber xwe didin Diyarbekir...
Filt Quto die piya Karwan
Dike doza Bazinbeleka mil El
Bel... Pit ko karwan Etmankiyan, danstandinn xwe yn li
Diyarbekir diqednin, barn xwe yn xw, bi dexil re diguhernin. Ber
ko karwan dagere, Eliy biraziy Mam li nava Diyarbekir digere. Ber
w dikeve Ska ewit. Li Ska ewit av bi tivingeke exane ko
bazineke zvn l pah ye, dikeve. Ji bo kirn, pn erx be j di berka
El de nne. El radibe doz li mam xwe Mam dike ko v Bazinbelek
j re bikire. Mam El, ji ber v daxwaza El tinaz xwe p dike wisa j
re dibje:
Lawo, ez v tiving ji te re bistnim, sib hinek mrxas werin piya
te, ji te bistnin em bihetikin.
El hrs dibe, li mam xwe dizivirne:
Mamo, bi nav Xwed heger tu v Bazinbelek ji min re nestn, ez
li nava Ska ewit hemaliy bikim, heta ez v tiving nestnim nxim
mil xwe ez naym nava Etmankiyan.
FILT QUTO
61
Mam dhna xwe did ko w El newe, radibe tiving ji El re dikire.

Karwan ber bi Xerzan ve dadigere. Wexta ko tn dikevin nav axa
Rekotan Kevan Qre, li wan dibe ev. Lewre j li Gund Bileyder ya
Qubn dsa konn xwe datnin, ser sib j dikevin r. Di v navber de
Filt Quto t piya wan. Li w der Filt Quto t daw doza xerac
baca r ji Etmankiyan dixwaze. Mam El dibje:
Filt lawo! ji xwe re hstirek ji ser, yek ji nav yek j ji paiy ji xwe
re bigire wek xerac baca r bib.
L av Filt li Bazinbeleka mil El ye. Dixwaze ko ew tivinga
Bazinbelek bidine w. Her iqas p re zarezar hv dikin j ne fde ye.
Mam El dsa ber xwe dide Filt Quto wisa j re dibje:
Filt Quto, te li ko seh kiriye ko eran tivinga mil xwe, wek bac
xeraca r dane xelq. Qey tu nizan tiving nams e. Te mr kutibe em
bidine te xwna mr, te jin revandibe em bidine te qelen jin. Tu ji
karwan kjan hstir bib, tu serbest. L heger tu tivinga min dixwaz,
encax ew tiving bibe qelen dayka te em...
Pit van gotinan, Mam Em tivinga bi nav Bazinbelek radije dest
xwe bi guleyek Filt Quto ji ser hesp tera dike xwar Filt dikuje.
Pit kutina Filt Quto, Era Rekotan ber xwe didin Etmankiyan
heta ber var guleyn bardan li wan direnin.
Di v navber de, era Pencnaran bi deng tivinga ve derdikeve ser
iyay Kolik mintqa xevinda destek tiving davjin ji bo ko hn bibin b ka ev deng tivingn ko tn ji bo i ye. Ji Etmankan kir Pencnar
j, ko era Ceml eto bi xwe ye, hatiye hawara Rekotiyan. Ji ber v
yek j ligel ko fersend mecala rev xilasbna Etmankiyan hebye j, ji
ber ko gotine ewn li ser iyay Kolik j Rekot ne, d di cih xwe de
mane li ber xwe dane. Ji xwe ber ko xwe xilas bikin birevin, ji Mala
Ceml Paa Gncoy Pao ko biraziy mr j j re dibjin li gund
Delan (Delana Pao) dimne, bi awayek bbext ji Etmankiyan re dibje: Werin xwe li min bigirin, ez ji bo we navbeynkariy bikim we
Rekotiyan li hev bnim... ji ber v gotin, Etmank d narevin, heta ko
hawara Rekotan bi ser wan ve t.
Bel... W roj, li Kevana Qre li Delana Pao, serek er Mam Em
j di nav de, Era Rekotiyan wek heyfa Filt Quto, 52 kes ji Era
Etmankiyan dikujin. T saloxdayn ko karwan ji 55 kes pk dihat bi
ten 3 kes ji wan filitne ko xwe di bin la hstir baran de veartine. Ev
her s kesn nvmir ko bi zor can xwe xilas dikin, bi ev nv ev xwe
62 FILT QUTO
berdidin em Biriy, ber bi em ve ber xwe didin bakur li hindava

Xirabajr, ji mintqeya Rekotan dikevin mintqeya Xerzan. Pitre bi
dar zor xwe digihnin Baykan (Xana Hewl) nava er. akir
Epozdemr, di nivsarek xwe de diyar dike ko nav wan s kesn ko ji
er Qre sax Filitne ev in: Ji Mala Xiz Resl n, ji Mala Seyd
Silman Tlo Ji Mala Em Resl Belik.
Dsa li gor ko min ji dev kalek 82 sal hn kir, mehna Mam j sax filitiye bi tena ser xwe daye r ji qada er heta dorhla Baykan, nava
er hatiye kiriye ko er bi qewmn bihese bikeve r ber bi Rekotan
ve were. Her wiha li gor w kalemr; dema ko Etmank ji bo heyf
dikevin r, Era Babosiyan j ji bo pitgiriy bi wan re tn dema ko
Etmank dikevin mintqeya Xerzan, Era Pencnaran t piya wan
nahlin ko Etmank Babos derbas bibin ji wan re wisa dibjin:
Heger hhun herin, Rekot tevdra xwe standine, yek ji we j sax
nahlin... ji ber v yek j, Etmank Babos dadigerin ser ern xwe.
Xwendevann hja ber ko em derbas bea wersiyonn kilama Filt
Quto Mam Em Etmank ko me wek wersiyonn Xerzan, Serhed
Qefqasyay binavkirine hinek behsa Era Rekotan Etmankan bikin,
kerem bikin derbar qewmn de em guh xwe bidin beek ji nivsara
Zeynelabdn Zinar: Filt Quto, axay Era Rekotan b. Li Badare,
di qotar Kevan Qre de rdinit. Di w dem de ereta Etman mal
Hikmeta Osman bi heq xwe ji Diyarbekir dibira Serhed. ax karwan t di nava axa Rekotan de derbas dibe, Filt Quto bi ser xwe li
biniya Poz Kangulan rya wan dibire ji wan baca r dixwaze. L
Mam El Etmank j axay era xwe b. Mirovek pir ji xwe raz b. Her
wiha mrxasek bi nav deng b j. Ew, dana bac pir li xwe zor tne
berikek dav Filt Quto, w dikuje. Pit kutina Filt, era Rekotan li
karwan Etmankiyan tn hev yek ji wan sax nahlin... (Pirtka
Xwene 4 rpel 20-26)
Era rekotan;
Xesasiyeta neviy w Hec Ehmed Karabulut!
Rekotan, hem nav ereke mezin e li Deta Xerzan, hem j nav mintiqeyeke berfireh bi xwe ye. Snorn herma Rekotan, ji ava Biriy dest
p dike heta Pira Malabad ko nzk Farqn (Silvan) ye, die. Her wiha ji hlek ve j naveya Hezoy (Kozluk) wek snor herma Rekotan
FILT QUTO
63
e. ro Hac Ehmed Karabulut ko ji partiyeke kevneperest Serok

Belediyeya Qubn (Ber), serokatiya v er j dike. Hac Ehmed
Karabulut, kur Hac El ye, Hac El kur Mist ye Mist j kur Quto
ye ango Hac Ehmed neviy Filt Quto ye. Li ser v qewmn ez p re ketim tkiliy min j xwest ko ew behsa bapr xwe sala bna
qewmn ji me re bike. L w bi ten diyar kir ko, ev qewmn beriya 120
sal ber qewimiye wisa domand: Lo heyra tu y i bik ji Filt Quto?
Ew bapr min bi xwe ye, l dev ji van karan berdin...
Wek me di destpk de j got; Herma Rekotan hermeke berfireh e.
Em dikarin gundn Rekotiyan wisa rz bikin: Hiznamr (Paytexta wan
e), Tapiy, Bolind, Kurdik, Hicr, Delana Pao, Texeriy, Kelok,
Mezrik, Bolind Dirbsa, Ziving, Kzik, Newala, Nazdar, Qorix,
Bmr, Herfas, Xlika, erbetkoy, Reik, Licika Hac emedn,
Licika Xasik, Krik, Mrna, Birka, Mergercal, Kank, Mal Gir
ab. Wek gotina daw ya derbar v herm de, em dikarin bibjin ko
ji ber de li v herm file, zd misilman bi hev re jiyana xwe domandine h j herm wek herma zidiyan t binavkirin.
Era etmankan
Era Etmankan, li welt yek ji ern her mezin e li seranser Tirkiyey

belav bne. Drokzan kurd Mihemed Emn Zek di Tarxa
Kurdistan diyar dike ko Etmank, li dorhla Bels, Enqerey
Derbend bi cih war bne ji 5000 malan pk tn. T diyarkirin ko
Etmank, wek paytext ji xwe re gund Qesr ko li Geliya Bels ye,
dibnin. Snor v er ji Narldereya Bels dest p dike heta Misirc
(Kurtalan) ya Srt die. Heman er ji heft bavikan pk t nav wan ev
in: Mala Dm, Mala Xiz, Mala Em, Mala Badir, Mala Sersem, Mala
eref, Mala Seyd Mala Daho. Etmank ro li seranser Tirkiye
Kurdistan belav bne. Gelekn ji wan ro li Stenbol, zmr, Bursa
Mrsn dimnin. Li welt j li Batman, Bels, Misirc li Baykan
(Xana Hewl) binec ne.
Bel me zde dirj kir, niha j kerem bikin em bi hev re dhn bala xwe
bidin, s wersiyonn v kilam ko me li jor navn wan dabn:
Filt Quto (wersiyona Xerzan-Ji dev Salih Qubn)
Hey lo hey lo hey lo hey lo hey lo hey lo

64 FILT QUTO

em dib:
Filto lawo dil min dib ye
berx min sed car dil min dib ye
Min ji te re nego
nee piya karwan Mam Em ye
lawo vga av jin zar wan li r ne
ew j weka te mrkuj in
lawo karwan el ne
Dib dil min dib ye
sed car dil min dib ye
Filt Quto bav Hesen cewr eme
xwe daye ser tax ye
ro ji Mam Em Etmank dixwaze
qedar baca r ye
Mam bi s denga ban dike dib El
gaz Filt dike dib: Lawo
eger te jin revandibe
were ez bidime te qalan jin ye
eger te mr kutibe
bidime te xwna mr ye
eger ehtaciya te bi mal dinyay heye
were rn bi erf adet din ye
tu cara car nebye rik Etmank ye
nedaye baca r ye
Filt Quto bi s denga
Li Mam El Etmank dikir gaz:
Dil min dib ye sed car dil min dib ye
ro t bid min qedar baca r ye
Mam dsa gaz El dike:
El rabe lezke bilezne
hstira sor a piy hstira boz a paiy
bi bar w ve ji Filt Quto ra bne
FILT QUTO
65
Lawo me ixl ji v bela han tunne

Hewara Etmankan dr e dereng e
ro bi degm xwe bi me dibne
Mam dsa gaz Filt dike dib:
Were hstira sor a piy
Hstira boz a paiy bi bar w ve
bibe qedara te ye
l tu cara car nebye rik Etmank ye
nedaye baca r ye
Filt Quto bi s denga
li Mam Em Etmank dikir gaz
Dib: hstira sor a piy hstira boz a paiy
Bar w qadara min e
Bazinzera mil xwe t deyn baca r ye
Mam dib Filto lawo xeber te ye
hstira sor a piy hstira boz a paiy
bar w bive xwna te ye
kalek bav min heye li mal ye
her roj ser siba radibe
simbl xw y sor sor sosin
dio bi sabn ji kefa hin ye
av kal bav min hja li zewac ye
Bazinzva mil min
qelan heft qza ye heft bka ye
Heydeyne erd baca r ye
were bazinzva mil min bibe
qelan dayika xwe em ye
Mam dib Em bab bira bi min Em
bav min byino gorea degernin
bara biqlibin bikin kozik xwe bidine ber
hn mrat kurm kurmanca dagirin
66 FILT QUTO
bard bi terha bi derhema berdin ser

nan bigirin siwar p
siwar serbixel
j re dibjin Filt Quto cewr em
qey lawo nay bra we
cara min digo xwezka ser min
Felt Quto bav Hesen cewr em
li kevan Qr li hev de der
ez ro erek li Kevan Qre daxim
bikim wek roja er Eshabiyan
dewra ber
em digo: Felto lawo ban Qre li v ban
min ji te re nego nee piya karwan
Mam Em bav Meyro lawo v karwan
ew j weke te mrkuj in lawo karwan el nin
ne Diyarbekir ji xwe re genim sor e
Vga av jin zarokn wan li r ne
em digo: Felto lawo
karwan rab ji Bilyder
ewq emala xwe da
bejn bala Felt Quto bav Hesen
rext qatiya lawo qevda v xencer
car min ne digo were
li Tapiy rn
di nava xulam xizmetkaran de
belk qasek behna emika diya te bi te der
em dib: Felto lawo
ban Qre ore or e
ji xer mala xweziy Xwed re
ax li Mam Em Etmank
li wir psr teng t de derketa
FILT QUTO
67
ser birek xort Etmankan

Sernijdevan Derwe Por e
Mam dib: Flto lawo
ban Qre bi simaq e
ez bikim teyr tol ewr
li ser cinaz kur bava
ji xwere ro bikin waq e waq e
em digo: Filto lawo
Ji Delana Pao heya mrata Tapiy
birne end neqeb e
tivinga li ser dest Mam Em bav Meyro
bi kewkeb e lawo bazinzer e
car min nedigo xwe nede ser kozika
Mam Em bav Meyro
Lawo qetil xwn e tev xezeb e
Filt Quto (wersiyona Serhed-Ji dev Cahd Dengbj)
Hey lo hey lo hey lo

hey lo hey lo hey lo
Lo lo Filto lo lawo rabe
ro karvan berx min Karvan var e lawo
karvan me bar kir bi roy re qet danann
Kevan Qre kaniya mr Pira Batman vegeriya
Xwe ser paiy dan
Filto lo lawo li dinyay hewqas geriyam
Tu iqas xortek ehmeq nezan
Lawo bi i aqil tu hatiy piya v karwan
Te ser bac i z berda ser erwan
Cara v car gava tu ji ber dev Bazinbeleka
Van egtan xwemran xilas bib
Lo lo Filto lawo
68 FILT QUTO
bila w gav dayka te y em bibje

berx teze min oka xwe dan te aniye berx
Hey loooo
Lawo rabe dil min dibye
sed car dil min dibye
Filt Quto go: em l day Xwed dizane
karwanek jor de hat ajot benda r ye
Ez rabim herime piya v karwan
j bistnim bac xeraca ser r ye
em l day nizanim ro tu ji min re i dibj day
em go: Filto lawo
Mek ko heye mala Xwed ye
Ew karwan han karwan Em Mam Gin ye
Min ji ber de seh kiriye
hetan exterm xwe
mr xwe nede kutin
lawo mal xwe li xelk belav nake
nake bac xeraca ser r ye
Filt Quto go: em l day
rabe ji boy v gotina tey han
ev bi s telaq fitye
ku jin die mala bav ye
ez rabim herime piya v karvan
j bistnim Bazinbeleka mil w
ku nav w bk ye
l l day yan cinaz min li meydan dikeve
Yan ez bistnim Bazinbeleka mil Em
ku nav w bk ye
berx b w
em go: Filto lo lawo bes e
ji var da min hv kir
iqas min bi te da hv kir
min d Filt min Quto rab
FILT QUTO
69
bazbend gir da hemayl ji br kir

ber xwe dab Poz Qr kevan
li Delana Pao li Pira Batman
Xwed dizane qesta Em
Beran kej qemer serbir kir
Filt piya Em go: Em lawo
Dil min dib ye sed car dil min dib ye
Lawo ez hatime piya we ji we distnim
Bac xeraca ser r ye
Em go: Filto lawo

Hestirek ji qola dawiy
yek ji qola ort
Yek ji qola paiy
bigire ji xwe re bike
lawo bac xeraca ser r ye
Erg tu ji mal dinyay feqr lawo
Bajo bajara hevraz ji zariy xwe re
Bike xerc mesrefa mal ye
Filt Quto go: Em lawo
her s hstir ji xwe mal min in
av min li tivinga mil ap te ye Mam ye
Ku nav w bk ye
Em go: Filto lawo ji Xwed bitirse
kes h salixa me neda
xelk li dinyay ji me standiye
bac xeraca ser r ye
Sib lawo Bazinbeleka mil xwe bidime te
daketime mil Rekotiya
xelk w ji min re nebje:
Kan Bazinbeleka mil te?
Lawo ez i bidim cewaba
qz bkn l ye berxm
70 FILT QUTO
Em dib: Filto lawo

go bila di dest min da dimne
ez bibm lawo
karwan me Serhed
min li w der ap xwe y Mam zewicandiye lawo
min Bazinbelek da ser qelen diya Filt Quto
b ko nav w em ye berx
b w
ax hey lo hey lo hey lo hey lo
oo lo Filto lo lawo p da te qet nego
karwan le lawo kes re ye
Hey loooo
Em ji w der vegeriya
cem ap xwe y El
Go apo dil min dib ye
sed car dil min dib ye
apo swiy em hatiye piya me
ji me distne bac xeraca ser r ye
min j re pka w daniye
meya Xeco hstira nav w Hedo ye
Ew ji min re gotiye av min
li tivinga mil ap te Mam ye
Ku nav w bk ye apo
Ez hatime tu ji biraziy xwe re
i dibj apo
El dib: de lo lo
De lo lo de lo lo de lo lo
El dib: Em lawo
hv gumana min heye ji Reb Alem
belg ap te y kal xr
ji ser te nebne
Gava ko ap te y kal
van xeberan galegalan seh kiriye
e sed t e damar mraniy
FILT QUTO
71
ji nava pita ap te rabne

frt ser ap te rabne mnan jinan
Lawo tu rabe lez ke bilezne lawo
xwe bi ser bar hstira dawiy bigne
Bazinbelek bi tev gule barda
ji ap xwe re bne
Eva ne tewel kirina nava
qz bkn l nne
eva milhejandina li nava l nne lawo
ev li Krana Rekotan
lawo Xwed dizane qey tu nizan
er Filt Qutoy deldn e
Rabe lawo lez ke bilezne
tu Bazinbelek tev gule bardan
ji ap xwe y kal re bne
Ap te y kal nizanib lawo
li sonya emr xwe de li Poz Qre Kevan
orta meydan mra bikuje
lawo bike oxlemeye berx
b whehe
Ax hey lo hey lo hey lo hey lo
Hey lo hey lo hey lo hey lo
lo lo Filto lo lawo te qet nego
karwan le l lawo kes re ye
Filt Quto (wersiyona kurdn Qefqasyay-Ji dev Gerapt Xao)
Hey lo hey lo hey lo hey lo hey

Heylo heylo heylo heylo em reben...
em digo: Filto lawo
li maltka mal xwe yo
daniy Kaniya Badere
lawo ser avyo em reben
Dib: Filt Quto gelo digere
dsa li xirabiy em reben
em digo: Filto lawo
72 FILT QUTO
dil min w dil dibyo

ne min go: nee piya van ter talanan
De ter tali gune ne
av jin zarok wana
li r ne lo em reben
Heylo hey lo hey lo hey lo...
em digo: Filto min go:
Lawo karwan hato ji Bilder
Mam El Etmank
bi s denga dikir gaz
Li xulam xizmetkara digo:
bav k no hn bara bi qelbin
bikevine ber min rojek
Dua dikir ser min Filt Quto kur em
Li parava Qre dsa li v der em reben
Li parava Qre dsa li v der em reben
em digo: Filto lawo
min go ji Poz Qre
heta Delana Pao end neqeb e
dib mertela bav Hesen lawo gelo
sor gulk bi kokeve
Her er bav Hesen t de ye dam
Qetil xwn e bi xezeb e l em reben
Qetil xwn e bi xezeb e l em reben
Filt Quto bi s denga dikir gaz
li Mam El Etmank
Digo: lawo hstira pn
hstira pan deyne baca ryo
xulam xizmetkara digot:
gelo gel xulaman
hn hstira pn hstira pan
bidine Filt Quto
Bila bibe qelen diya xwe ye w emik
L em reben
FILT QUTO
73
em digo: Filto lawo

roja me derket w ji al Tor
ewq emala xwe da poz Seydim Qasim
Tapiya bir mertela bav Hesen gurk don
Ji xra mala Xwed ra gav bav Hesen
Talek pr ten
Bira t biketa end peyay mala Hesen Kor
em reben.
em digo: Filto lawo
karwan temam dib w karwan ne
bira ji Mam El Etmank
ptir karwan bazirgana
li welat aristana negerne
ro derbek day bejn bala Filt Quto
Li bav Hesen Tal e koka mra ji
Mala wana ditepne l em reben
Ferhengok
exane: Cureyek tivingn ko ber dihatin bikarann. Gule bard ji jor de dixistin dev tiving diteqandin. Navek w y din j, brdange ye.
Bazinzer-Bazinbelek: Navek taybet tiving ko ji ber bazina w ev nav l kirine.
: Ba, ak, hja.
erx: Cureyek ji pereyn kevin.
Qre: Bilindahiya ko di navbera Batman Qubn de ye.
Bilyder: Gundek Qubn (Biriy)
Kaniya Badare: Li hember Batman dikeve. Beek ji xaka Rekotan e.
Guhara Devan: Navek w y din Kangulan ye.
Tapiy: Gundek Qubn ye. Di bin iyay Qre de dimne.
Delan: Bi nav Delana Pao j t binavkirin.
Bac: Nav cirm y din e. Bi tirk, verg.
Kalemr: Zilam mr ko zde jiyaye. Kes temendirj.
Qedar: Heq r, erdiye. Bi tirk, ayakbasti parasi.
Kurmanc: Navek din tivinga exane ye.
Nidevan: Mehkm, mr jhat, kes alak carna ji bo eqiya t gotin.
Sernidevan: Kes ko serekiya nidevanan dike.
Kewkeb: Milavtina slehan, girdana slehan.
74 FILT QUTO
Bazbend: Hemayl, nivit.

Hemayl: Nivit, bazbend.
Galegal: Mijlah, axaftin, xeberdan.
Pencinar: Kesn ji Era Pencinaran re t gotin. Ev er wek Era Mala Biar
Ceml eto t binavkirin, ko ji heft bavan pk t.
Baykan: (Xana Hawl) Ber li ser Bils b. Niha naveyeke Srt ye.
Misirc: (Qurtelan) Naveyeke Srt, navenda Herma Xerzan.
Qubn: Navenda Bieriy. Naveyeke Batman.
Babos: Nav herm erek ye. Ji Zoqeyd dest p dike, gundn Comaniy,
Kevir Hemo, Gaz, Gir hemdo, Bahemsa Jor Bahemsa Xwar end gundn
din di nava xwe de dihewne.
Karwanel: Kesn ko diin piya karwanan karwanan dilnin.
Goyende: Gotinbj, y/ya ko dibje, radigihne.
Goranbj: DengbjKaresat: Trajed, malkambax
Nangiran: Xela, qulixay.
wir miwirkirin: Guftgokirin biryargirtin.
Rsp: Kaln zana dinyadt yn ko di areserkirina pirs keleman de bi wan t
wirn.
Baeba ji hev re gotin: Hevdu serwext kirin.
Zirt li hev kirin: Gef li hev xwarin
xevinda: Li hember Qubn, Gund Delana Pao dikeve.
iyay Kolik: Gava ko mirov ji Ava Biriy derbas dibi, ev iya dest p dike. Heta
Geliy Kan die. Ji quble ve gundn wek Ridwan, Xanik, Wazd, Dusadek,
War Hac Reo Memika; ji aliy zozanan ve j, gundn wek x nis, Zixur,
Cimzerq War Sm Zengay Mamo li dora v iyay hene.
FILT QUTO
75
7. er Mala Eliy nis qewm iy:

er Newala Qerems
B guman, di drok de, ligel ko bi sedan xiyanet malkambaxiyn nava
me kurdan hebne, wisa j cengawer mrxasiyn me hebne, ko li seranser chan ji drokzan lkolneran re bne mijar. Ev qewimna ko
em niha ji we re behs bikin, ko kilama w ji hla gelek dengbjn me ve
hatiye gotin, yek ji wan nimneyn cengawer wrekiy ye, ko ew j
raber xiyanet malkambaxiy bye. Bel, nav v qehremaniya ko li dij Roma Re pk hatiye er Newala Qerems ye, ko wek beek ji serhildann Mala Eliy nis li nava welat me deng daye.
Div bidim zann ko, Qerems him nav gund e him j nav
newalek bi xwe ye. Gund Qerems ro li ser Farqna (Silvan) Amed
ye. Pit v malmat, niha j em hd hd xwe bi qewimna er de
berdin. awa, i ax, bi i away, ji hla k ve pk hatiye awa bi daw
bye? Pit re j em bi hev re biin Newala Qerems guh xwe bidin
kilama kezebewat a v qewimn...
Xiyaneta Silman Bego Emn Zn
El, Xell Mam ji qewmiyeta Mala Eliy nis, birayn hev in.
Mehkm firar dest Roma Re in, dixwazin derbas Binxet bibin.
Zavayek wan bi nav Smal Biro, ko ji Era Llikan e, li gund Girik
Boto ya Farqn dimne. Her s bira radibin tne cem mala Smal Biro,
ango tne mala xwka xwe Meyrem, da ko bi alkariya zavay xwe binxet bibin. Lekern Srt, Diyarbekir Farqn li pey wan in, teqba wan
dikin. Smal Biro, ji bo ko El, Xell Mam derbas bikin, die li gund
Qoca ya ko bi ser Bismil ve ye, Silman Bego Emn Zn peyda dike.
Silman Emn rbern xeta Sr ne, mehkm firarn dewlet bi peret
derbas Binxet dikin. (Pit re hn dibin ko ew bi dewlet re tevdigerin, ji
dewlet re ajaniy dikin c dirbn serhildrn kurd ji dewlet re kif
dikin.) Smal Biro ji Silman Bego Emn Zn re weha dibje:
S mehkm hene, div hn wan derbas Binxet bikin!
76 FILT QUTO
Li hev dikin ji hev diqetin ko dotira roj dsa hev bibnin mehkman derbas Binxet bikin. Silman Emn xwe digihnin cemseyn
leker ji fermandarn wan re dibjin:
Bi nav Smal Biro, ji gund Girik Boto zilamek heye ko ciy
mehkm asadan dizane...
Li ser van gotinn Silman Bego Emn Zn, leker Smal Biro digirin. ikenceyn nebnay p dikin. Smal li pey erebeya leker girdidin
w ka dikin. J dixwazin ew ciy serhildr mehkman nan wan
bide. Ji ber neariy Smal Biro gotina lekeran qebl dike bi lekeran
re ber xwe dide ser kozika ko El, Xell Mam l ne. L di v navber
de, ev her s mrxas beriya ko leker bi ser wan de bigirin, kozika ko l ne
terikandine di ciyek din newal de xwe veartine.
Smal Biro bi lekern Farqn Diyarbekir re li gel giregir
keyalern (mixtar) gundn Farqn end eran ve dikeve Newala
Qerems ji wan re dibje:
Min ew anne li v der danine. d ez nizanim ew li k veart ne...
Her yek ji wan di nava newala ko tij dar, daristan, dirr str ne de
dikevin pey nra her s zarn Mala Eliy nis ko Qewm iy j ji wan
re t gotin.
Gava ko leker di lgern de ye, El Xell Mam xwe di nava ikefteke
ko dev w wek tenr ye de veartine. Keysa teqandina gulleyan li wan
nay. Ji nik ve lekerek wan di ikefta ko xwe l veartine de dibne. Yek
ji wan tivinga xwe hildide ko lekr bikuje, leker dest xwe dibe ber dev
av xwe, awa ko bibje, Min hn nedtine Tivinga xwe berjr
dikin bi serhejandinek ji lekr re dibjin, Nexwe me j tu nedtiy,
biqete here
Bi nav Xell Mala Nasir ko serek Era Snikan e bi dewlet re bi
end zilamn xwe ve tevdigere ajaniya dewlet dike ber bi baaw ve
dibeze j re dibje:
Weleh, w esker titek dt, l awa ko nedtibe kir!
Fermandar leker ferman dide ko end leker ber bi wir ve herin b ka
kesek li wir heye, yan na.
Bel, lekern ko v car bi ser w kozik de diin wek leker ber
nakin, av bi El, Xell Mam dikevin, tivingn xwe bilind dikin ko wan
bikujin, her s ciwanmrn Mala Eliy nis ji wan leztir in, l dixin leker ser kozik dikujin. Pit deng bi tivingan dikeve, xirecir erek dijwar
j p re p re dest p dike.
FILT QUTO
77
Mrik xerb kor e, sida kutiyan j tuneye
Bel, dem dema ser sibeh ye. Giregira leker, ajan end ern xayn
ber mratn elemann xwe didin El, Xell Mam. Heta ko reah
dikeve erd, gulleyan li hev direnin. Gava ko dibe ev, leker gir
berdidin newal. arteref wan bi cemseyn leker hatiye pan. Ji w
dem ta ro t saloxdayn ko heger ber bi gund Qerems ve biyana,
w rizgar bibna.
Li milek Xell Mala Nasir fermandar, li mil din j Xefr Makne
girdane ber wan dane her s mrxasn Qewm iy.
Hec Sidqiy Seyd ji Milefa ko ji gund Qerems b, yek ji ahidn
w er bi nav nan b. Ev 9-10 sal e ye ber rehma Xwed. Mihemed
Salih Hem (Salih Yorulmaz) behsa mijlahiya xwe Hac Sidq yn li
ser er weha ji me re vedibje:
Li Newala Qerems, ez Hec Sidq n ciy ko er l qewimiye.
W ji min re digot, Li vir wisa bye, li wir ev heb, nizanim esker li k
bn? Hec Sidq pit re ji min re got: Ez hatime v emr xwe, min di
jiyana xwe de wek w eva ko er qewimb heyv ronah nedtib. Heyv
wisa ronah b ko, morstang li erd bina dihatin dtin
Bel, di w taveheyv de El, Xell Mam ji kozikn xwe derketine,
him er xwe dikin him j ber bi makneya ko leker danne ve dibezin
ko makney desteser bikin. Wisa j dikin, aw li ser makney tera
dikin xwar. Diin ser makney, l nikarin bixebitnin.
Ji ser mrata makney tne xwar. Ber xwe didin hevraz baz didin.
ko pita Qerems li pey xwe bihlin, w xilas bibin. Xell Mam ji gulleyan xilas dibin. d tirs ji wan re nemaye, l El li pa e. Bi gulleyek
dikeve. Li Xell Mam diqre:
Qey hn min li vir bihlin?
Rast e! Birat rn zor e. Li ser El de dadigerin. Wexta ko dadigerin,
her s li wir tne kutin. Cinazeyn van her s xwemran li pey hespan
girdidin, tnin li Goristana Farqn vedirin.
Bel, w roj, bi mrxas egdiyeke mezin ev her s zarn Mala Eliy
nis layq nav Qewm iy er xwe dikin. Ligel ko Xell Mala Nasir
j dikjin, wendahiyn mezin didin hzn Roma Re xaynn bi wan re.
Di giraniya er de, x Evdilqidus x Zla, ko ew j yek ji serhildrn
kurd b, esker li dv w b j, bi deng tivingan re derdikeve ser iyay
Qre. Ser Qire Newala Qerems li hember hev in. Di navbera wan
de, em Biriy heye. Li ser Qire deng tivingan t birrn. x
78 FILT QUTO
Evdilqidus dibje:
Yan xilas bn, yan j hatine kutin!
Lew re j bi ser hawara wan de nay.
Xwendevann hja, niha j em guh xwe bidin kilama v qewimn ko
ji dev xwka wan Emney hatiye girtin. Emne ne dengbj bye, ne ko
w ev kilam avtiye ser wan. L ji ber ko pit kutina her s birayan
dilorne, lorandinn w ji hla dengbjn Herma Xerzan Diyarbekir
ve wek kilam tne gotin. Min ev kilam ji end dengbjan guhdar kir. L
guhertoya ko em niha pk dhn bala we bikin, me ji dev dengbjn wek Salih Bnat, Teyboy Srt Salih Qubn wergirt. Kerem
bikin em bi hev re bala xwe bidin kilama v qewimn:
Ere hey l hey l hey l
Hey l hey l hey l hey la way
Emne dib, taqb e Gul Xan reben
Li min li te bkes li v welat xerb
Em awa bikin li min li te avrijiyay
Kula li ser sib bi s kula be
Bikeve der mala bav Smal Biro
Bekiy Bismil s pa Emn Zn
ro xeber dane Qereqola Farqn
Giran e Yedinc Qolordiya Diyarbekir
Esker giran e ketiye Newala Qerems
Kanka Temo, A Reo, Satar x Mihemed
Heste pita Qoca heta dora Hilliy
Li ser peyay mala bav min reben
Ji xwex re girtine argeh kemn
Ez bala xwe didim Xell Mala Nasir
Peyayek delodn avbixwn e
Bi orta tiving digire
Ji dest cendirmak dertne
Bi s denga li El li Mam dikir gaz
Dib bi s qeseman
Erke ne ji v esker giran be
ro ara we ji dest me tunne
FILT QUTO
79
Peyay mala bav min reben

Tu car tan nian li xwe nedne
Bi s denga li Xell Mala Nasir dikir gaz
Dib, lawo ter talann bav we
Li piya me tunne
Dest xwe tavje qaya tiving
Ji milan tne
Drebn li ber avn xwe diedilne
Derbek davje bejn bala
Xell mala Nasir
Bi a drebn kosteka saeta zvn e
Derbek l dixe a drebn
Ji ber av w difirne
Kosteka saeta zvn e l dixe difirne
Heya saqa cizm
Di nava xwna sor de dixemlne
Hey l hey l hey l hey axao
Heyan em sax bin li heyata dinyay
Giran e kula kutiyn Newala Qerems
A Reo, Kanka Temo
Meytn nava dest piyan
ehdn mezeln Silvanya
Gul xweh rebn ji dil me dernay
Rabe em bi dest hev bigirin
Xwe bavjin tor bext
Keyalern Silvanya
Ez bjim, gel keyaleran
80 FILT QUTO
Ez di bext we Xwed me
Eger qisra peyay mala bav min hebe
Li qisra peyayn mala bav min nenrin
Ebr xerb e ji xwe re r nedne
Heta em sax bin li heyata dinyay
Em bjin Llika ji kula dil min re
Xwe Llika
Ji xr mala xweziy Xwed re
ax li van peyayn mala bav min reben
L dib psrteng
Bila hing ji wan re bihata
Hewara nis Evdirehman
Hir kezebewit dibn Qewm iya
Gel Silvanya yeqna we ji Xwed b
Weka teyrn ko ro xwe bavje ser berata
Bejna Xell El Mam zirav e
Tayek rihana li ser tehta
Ji xr mala xweziy Xwed re
ax li van peyay mala bav min reben
L dib psrteng
Bila hing ji wan re bihata
Hewara nis Evdirehman
Hir kezebewit bavo Qewm iya
Gel Silvanya yeqna we ji Xwed b
Weka teyr ko ro xwe davje ser berata
FILT QUTO
81

Axao tu nezan
Berx bav min byo tu nezan
Li qeza Sason tu gula firar eqiya y
Li Girkelo tu qesas ser teles cendirman
Li iyay Xerzan tu ira bav El Evdirehman
Diket deta Silvanya
Te ima bi dest xwe agir bi xaniy mala bav ve dan.
82 FILT QUTO
8. Mrxasek kutineke bbext:

Behcet Dawd
...Min ji nzk ve Behcet Dawd nas dikir. Serek rber ra Elikan
b. Ji bo min dostek hja b. Di sala 1968, yan j 69-an de, em bi hev re
di Hepsa Qubn (Bir) de girt bn. Ji ber qirn pevnn ertiy
ketib heps. Zilamek nefsbik b. Dikarib bi zarokn heft sal re
rabe rn. Her i qas mezin er qewmiyeta xwe b j, bi av mezinahiy li xwe nedinihrt...
Bel, ev gotinn han beek ji mijlahiya min Mihemed Salih Hem
(M. Salih Yorulmaz) ye, ko me end sal ber li Batman kirib.
Bi rast j, h gava ko ez 10-12 sal bm, li gund me Baday (Ballikaya),
di civata bapr min Seyd Mamo de, gelek caran ez dibm ahid mijlah xeberdann li ser exsiyet mrxasn Deta Xerzan, Welat
Serhed War Botan. Ji Filt Quto bigire heta Mrzik Zaza, Biar
eto, Emn Perxan, Fetah Beg Mr Xerzan, ro Fesh Mih
Mrze behsa bi dehan navn din, di van mijlahiyan de dihate kirin.
d wisa bb me zarokn li nava gund, li ser bnderan, li ser Gir s,
yan j li ber Qulateyn, di lstik mijlahiyn xwe de yek bi yek navn
wan xwemr gdan ji xwe re hildibijart.
Behcet Dawd j yek ji wan kesan b, ko di wan civat dwanxaneyan
de behsa w dihate kirin. Meraqa min a li ser w ciwanmr ji wan rojan
t. Lewma j ev meraq b sedem, ko ez li ser Behcet Dawd dest bi
lkolnek bikim ev axaftinn destpk derkevin hol.
Bi feqr belengazan re nan dixwar!
Kerem bikin em hn batir w nas bikin. Behcet Dawd k b, li ber dil

xelk mirovek awa b bi i away hat kutin? Pit re j, di dawiya v
nivsara xwe de, em guh xwe bidin kilama ko avtine ser w ji hla
dengbjan ve t gotin.
Behcet Dawd (Behet Apaydin), wek li jor j hate diyarkirin,
serok ra Elikan b. Her wek ko t zann, ra Elikan ji end malE-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM
FILT QUTO
83
batn wek Mala Remo, Mala Dbo, Mala Sno, Cindikan Mala Xell
Sim pk t li Herma Xerzan reke berfireh mezin e. ro bi git li
navenda Batman, Misirc (Kurtalan), Qubn; li gundn wek Ezik
Baxems bi c war in. ro j zarn w li van deran rdinn.
Li Qubn, min bi end kesan re xeber da. Min xwest ew behsa Behcet
Dawd ji min re bikin. Mirovek ko temen w li dora 50-55 sal b, wisa
digot: ...Rehmetiy Behcet gava ko bi end zilamn xwe ve dihat Ska
Qubn, bi kf ah gaz end kesn li nava sk dikir ji wan re wisa
digot:
Werin lawo, werin werin! Em nan bixwin!
Du s klo helawa Srt dikirr dixwest bi kesn li sk re bixwe. Hew
qas ko nefsbik b. Di tu dewr de nehatiye dtin ko serekerek rabe
bi feqr belangezan re zor bide nan helaw! Welhasil, rehma Xwed
l be, mirovek xwe ba b..
Roja qewimna kutin
Behcet Dawd, di rojeke 1974-an de, ji hla kesn nediyar ve t kutin.

Ji w roj heta ro j tu kes p nizane ew ji aliy k ve hatiye kutin. Gelo
kutin awa pk hatib?
Ji ber ko xwediy du jinan b, maleke w li gund Baxems, mala din j
li gund Ezik b. Rojek, li mala xwe y gund Baxems ye. Li mal,
preka w li ber dr nimj dike. Behcet Dawd j, li ser sedr pal day
bi kurik xwe y bik re a dibe p yariyan dike. Ji nik ve, ji paceya
ko pita w l ye deng teqna demaneyan t. Di w navber de, misnek
av j li ber pacey ye bi teqna gulleyan pare dibe fek tn li pita
Behcet dikevin. Di destpka teqn de, t gotin ko, ji ber ko Behcet
Dawt xwestiye kur xwe ji fekan rizgar bike, ew qepae kiriye, lewma
j bye hingava fek gulleyan. Nexwe ne ji helwesta xelaskirina kurik
xwe bya, htimal b Behcet xwe xelas bikira. Behcet Dawd heya dibje Ha e ha gewdey xwe y qirase bi ser kurik ve xz dike, cercrek
fek bi ser pita w de vala dikin. Pit qetilkirina w, heft fek ji can
bedena Behcet Dawt t derxistin.
Naf Apaydin: Bab min qesas zulm b
Naf Apaydin, ango Nafiy kur Behcet, bi temen xwe 44 sal ye ro li

Batman bi c war e. Gava ko me j xwest ew li ser qewimn kutina
Behcet Dawd ji me re end titan bibje, pit keserkiandineke kr
84 FILT QUTO
dest bi peyivn kir: Dema bab min hate kutin, ez 18 sal bm. Bab
min mirovek gelek ba b Her kes p qayl b. Ne zalim b, neheqiyek
li k bihata kirin, qma xwe nedian. Jixwe tim w digot: Ez qesas zulm me Mirovek dilewat b, li ser herkes dil w diewit. end caran
ji bo ko zulm nepejirand, kete heps Naf Apaydin li ser bikujn bav
xwe j diyar dike, ko ji roja ewil heta ro ew ji bikujn bav xwe ne haydar
in: Kek min, wele em nizanin ji aliy k ve hatiye kutin. Gelo neyarn
w hebn? Normal e ko tim dam neyar dijminn mrik hezkir
hebin. ern me Elikan bi ra Reman re j bne, bi ra Rekotiyan
re j bne. Her wisa gelek caran em di nava, er bi xwe de j li hev sor
bne di navbera me de nexwe pk hatine. Lewma j em nikarin
bibjin, Behcet Dawd ji aliy filan bvan ve hatiye kutin
Pit ko Behcet Dawd bav 3 kur 4 kean t kutin, li gund
Baxems, ko ji ber ve wek paytext ra Elikan e, t veartin. Li gor saloxdaynn Naf Apaydin end kesn ji r, kutina Behcet Dawd
di nava rn derdor li seranser War Xerzan de dengek giran vedaye bi sedan giregir axa li gel bi hezaran kes bedar merasima cenazey w bne.
Wek pit kutina bi dehan kesn xwemr mrxasn li welat me,
pit kutina Behcet Dawd j kilam tne kirin gotin. Ev kilama ko
niha em li jr pk dhn bala we bikin j yek ji wan kilaman e, ko
ji hla Dengbj Salih Qubn ve hatiye kirin gotin. Li herm, ji me
re hate gotin, ko Salih Qubn dostek hja y Behcet Dawd b.
Beriya ko em dest bi xwendina kilama xwe bikin, kerem bikin em guh
xwe bidin Salih Qubn b ka ji bo kirina v kilam i ji me re dibje:
Behcet Dawd dostek min hja b. Me gelek caran bi hev re nan
xwariye. Pit ko hate kutin, malbata w ji min daxwaz kir, ko ez li ser w
kilamek bikim. Ji ser heta bin qewimna meseley ji min re gotin,
min j rab ji dev prek du ken w kilam kir. Di kilam de Nisaf
preka Behcet e, Naciye Hafze j ken w ne..
Fermo v gav j hn kilama qewimn:
Naciyay bi s denga gaz dikir
Dib: Hafze l xwey Nisaf l day
Wez bi reben im wez bi rebena mra me
Le wez bi drana mra me
Ez bi rebena Behcet Dawd
FILT QUTO
85
Kutiy di xew de me day

Naciyay dib Hafze l xwey
Nisaf l day reben ser min d
i qas dil min di xem de
Kutina Behcet Dawd axay ekir
Le kmahiya her heft bav Elikan
Heyfa her kes l t
Ji xra mala xweziy Xwed re
ax li Behcet Dawd li axay ekir
Dib psrteng
Bila t de derketa ser cot kura
Le weka er mrek erkezan
er xwe bikirana li od de
Le belg li ser cinaz bavm
end hebek bikutana di ber heyf de
Na wile ji ber pismaman t de derketa
Ser Xell Dawd i mna ye mna
Gur nav keriya ye
Le mran bikuta op rast bikira
Weka opa ziya
Le wez bi reben im
Wez bi rebena mra me
Le wez bi drana mra me
Kutiy di xew de me day
Le Naciyay dib Hafze l xwey
Nisaf l day reben sibe ye
Ser min d i qas deng b t
Le seet li neh ev p de
Li goy me xwe t
Deng mrat Balqa Teqarifa
Ji bireka bav min reben ji rex Zwik t
Kutina Behcet Dawd axay Elikan
Le kmahiya her heft bab Elika ye
Lawo heyfa her kes l t
Kesek xwedan xra tunene
86 FILT QUTO
Cewabek bide Srt

Le bje efq mala te xirab be
Kutine Behcet Dawd
Axay ekir di xew de
Naciya dib Hafze l xwey Nisaf l day
Ser min d i qas dil min di xem de
Ser dil min bi kul e bi derd e
Weka mla seet i qas l de
Seet li neh ev p de
Li goy min xwe t
Deng mrat Balqa Teqarifa
Ji bireka mala bav min reben
Ji rex Zwik ve diteqiya
Ez bi reben im rebena mra me
Ez bi drana mra me
Kutiy di xew de
FILT QUTO
87
9. Ji Deta Xerzan mrxasek :

Biar eto
Biar eto ji Deta Xerzan, serek era Pencnaran b. Ne bi ten li
Herma Xerzan, her weha li seranser bakur rohilat welt, qismek j li
Bar li Binxet j t naskirin. Di dem dewrana xwe de, dibe
mehkm Roma Re. Di v mehkmiya xwe de, derbas Herma
Biriy, ko dorhla Qbn Rekotan j j re t gotin, dibe. Li v
herm, demeke dirj li nava era Snikan, li gund Zercil dimne xwe
vedire.
Rojek ji rojan, di xew de, cendirmeyn Rom bi ser gund de digirin
Biar eto digirin, dest lingn w dixin keleme qeydan bi xwe
re dibin diavjin Hepisxaneya Bils.
etoy bav Biar rojek radibe die Bils, dtina w. eto di hevdtina xwe ya bi eto re ko li girtgeh pk tne de, tanan l dibarne. Sedema
van tanan j ew e, ko pl damar mraniya Bir bike, ko riyeke xwe
bibne bi awayek ji hepisxaney derkeve, ango bireve.
Ev diyaloga han ko di nava Biar eto de derbas bye salan e ko, li
ar pareyn welt, kilamk ji hla dengbjan ve tye gotin. Kerem bikin
v gav em dhn bala xwe bidin v diyaloga ko kilamk t gotin:
eto dib: Biaro lawo
Bejna Biar eto, Biar Ax
Kullka li nava knciya
Hn dike
Li Gozelder, li Marb, li Eynqesr
Li Ka Xerzan, li Birinciyan
Dema ko Biar eto Biar Ax
Dib mehkm ser iya
Gelek dil min
Bi rehma Xwed xwe b
Min digo q w bigje esker Eliy nis
88 FILT QUTO
Bibe Qewm iya

Min nizanib ji axe axelera
Xwe girtiye Hesoy Birahm
Axay Biriya
Roj li nvro du heb cendirm Rom
Bi dest Biar eto, Biar Ax girtin
W derxistin ji nava ciya balgiya
Dest w xistine dar kelep
Ber w dane Hepisxana Bels
Li qar Seraya Hikmat
Dest xwe avtine kosteka saeta
Ji berka te derann
Ji gotin alem lawo
Dest xwe li hev didan
Lawo ji xwe re bi te keniyan
Ji ber v kilama bi tan, ko eto li kur xwe Bir dike, dibe sedema
acizbna Bir. Hew maye ko deriy di navbera xwe bav xwe de
biikne. Radibe, li bav xwe eto weha dadigerne:
Biar dib: eto babo, Xwed dihebn
Tu henekan bi min neke
Belg Xwed Reb Alem
T car ya bkeys bi ser
Tu kur camran ve neke
Babo q bra te nay
Li bra xwe bne
Roja dest bav min
Li dar kelem de b
Di piya Mifirza Srt de b
Ew roj min dest hilan
Min avte dernca Tlan
Piya Mifirza Srt
Min baawa dikt
Li ser cendek yzbaiyan dan
FILT QUTO
89
Bi kotek dar zor

Bi dev fidaiy
Min bab xwe ji piya
Mifirza Srt deran
Km koloz bab min
Di nava blka Rom de mab
Min km koloz bab xwe
Ji nava blka Rom deran an
Babo q bra te nay
Roja er Kelemerana ewit
Min ecb sosreteka giran
Bi ser Mihemed Biar ve tan
Min derbek dab li bejn bala
Xell Mihemed, li bab Cemal
Li Tehar Zr li zavek sal
Min tov xwemra ji mala
Mihemed Biar dan
Babo q bra te nay
Li bra xwe bne
Mehna Fetah Beg Mr Xerzan
Li Mrga Bizziy
Min ber sstem dan ser mifta qeyd
ikand dingan de ji te re an
Babo Xwed dihebn
Henekan bi min neke
Te rih min bi tan nian deran
eto dsa ber xwe dide kur xwe Biar, v kilam j re dibje:
eto dib: Biaro lawo
Ez bi diyar Gir Berana diketim
Bi kizin e
Tivinga li ser dest
Biar eto Biar Ax
90 FILT QUTO
Bi s toq e bi s bazin e
Ez gelek caran di odek
Kur camran de dirnitim
Ez bi te dipesinm min digota:
Biar eto kur min e
Ji tirsa du heb cendirm Rom
Te kulav li xwe kir
Ji xwe re by ivan bizina
Ev tan ji Biar eto re li gor tann din girantir e. Hindik maye xwe li
pit ivn hesin yn heps bixe. Hew xwe digire li bav xwe eto vedigerne:
Biar dib: eto Babo, Xwed dihebn
Henekan bi min neke
Tu here li Qesra Eynqesr rne
Tembiyek li Gula bka xwe ke
Bila rojeka weka roja gorim
Bila ar xliy xwe li xwe ke
Deman li cba xwe ke
Roja gorim
Li qar Seraya Hikmet
Bila bne deman bi dest law te ke
Bila w roj bitn axe axeleran
Bi topa alema Bels ve
W roj were temaa law xwe ke
Ez w roj bi zn rada Reb xwe kim
Ez dest nobetiyan, midran, qirdiyanan
Temam bi qeyd bi lele kim
Ez deriy Hepisxana Bels
Li topa girt mehkman vekim
Pit van gotinn Bir, eto vedigere gund Eynqesra qesra era
Pencnaran l ye, hal med kur xwe Bir ji jina w Gul re dibje. Gul
j radibe, ciln xwe girdide, demaneya ardexwir li pita xwe girdide
ber xwe dide Hepsa Bils. Gul gava hevdtina bi Bir re bi diz demaney dispre mr xwe Biar.
FILT QUTO
91
Bel, rewa yna Gul bo Hepsa Bils, ko awa demaney dide

dest Bir pit re j awa Biar di heps de serhildan dike, tevahiya
rayedar lekern li heps hsr dl digire girt mehkman dide
berdan, di kilama ko me ji dev dengbjn wek Teyboy Siertiy
Misirc Salih Qbn girtiye de, weha t gotin:
Dil min evdala Xwed keto meto
Min dt Gula Biar ar xliy xwe
Li xwe kir ji mal derketo
Ber xwe daye Hepisxana Bels
Li qar Seraya Hikmat
Roj li nvro
Demane da dest Biar eto
Sibe ye ez diyar
Hepsa Bels diketim li kaa
Til piy Biar eto, Biar Ax
Xal nabe ji gustla s pay ji qaa
Hepsa Bels tr tij ye
Xilas nabe
Ji tirka, ji kurmanca, ji axe axalera
Ji teketk qizilbaa
Biar di eyn deq de
Gaz dikir li topa erqedaa
Temam dest xwe li hev didan
Digotin: Yaa ji te re Biar Axao, yaa
Ji w roj hetak weka ro
Yazm bye li paytext tirko
Li Xopana Enqer
Li qapiy Hepsa Bels qeyd bye
Li kitk Mistefa Kemal Paa
Ciyawaziya di navbera Biar eto Ceml eto de
Biar eto Ceml eto biray hev bn. L, li gor ko min bi pismam
zarokn neviy w re xeber da, wek neqeba iyayan ferq meyl di
navbera Biar Ceml de hebye. Biar her away ji Ceml biereftir, binamstir xretktir b. Tim dam Biar bi eref di nav de hatiye
behskirin. L, berevaj v yek, Ceml her tim bi neba, bi zexel bi
92 FILT QUTO
rreiy hatiye nqakirin. Li hla din, ligel welatperweriya Biar eto,

Ceml eto her gav li cem dewlet c girtiye dema Mistefa Kemal
hatiye Srt, li ber em Botan, mil Kezer ye xrhatina w mil dane
hev.
Her end di xortaniya xwe de Biar hinek ewt qelet kiribin j, pit re
van kmasiyn xwe ji hol radike di derdora xwe de bi welatparz bi
misilmaniya xwe nav dide. Gelek caran bi ern babikn girdahiy xwe
ern derdora xwe re, li hember Roma Re ser radike. Bi taybet mrxasiya w ya ko di er Mala Eliy ns Qewm iy, ko bi dewlet re
kirine de, ayan pesndayn ye. Li ser v er j, bi dehan dengbjan kilam
avtine ser v qewimn qewimn serphatiyn w. Yek ji van qewimnan j, bedarbna w ya er ris di v er de kutina w bi xwe ye.
er ris kutina Biar eto
Rehmetiy x Emer ap bapr min Seyd Mamo bi Biar eto re

die sefer, ango die er ris. Li gel x Emer Biar eto ji Herma
Xerzan end navn din n bi hev re tev v sefer bbn, x Zoqeyd
Seyda x Hezret x Norn, x Hiseyn bn. Her weha, bav
bapr min Seyd Mihemed du apn w yn din j diin v sefer. Dema
ko ev camr dikevin r ko herin piya ris, Ceml eto bi hstireke sor
t di ber wan re derbas dibe, ji xwe silava Xwed j li wan hilnade. Leker
ris j, hatiye nava axa welt ketiye nava bajar Bils, hindava Kevir
Qul.
Bi rojan bi lekern osman re, li dij lekern ris er dikin. Konn
wan yn ris ji hev xwiya dikin. Rojek ser sibeh, Biar eto radibe
ji adira xwe derdikeve. tivinga w di dest w de ye. Hezret Seyda gaz
dikin dibjin: Biar, were va ye xwarin hazir e, were xwirniya xwe
bike! Biar li wan vedigere ji wan re weha dibje: Bi ser we, ez v
sibeh heta xwirniya xwe bi van risan nekim, ez end heban ji wan
nekujim, ez nan naxwim! Di v navber de, dhna xwe didin ko, ji lekern ris s heb bi ser hstirn xwe girtine wan dibin ser av. Biar du
gulleyn tiving diteqne ji wan du lekeran tera dike xwar. Dibjin,
gava ko tiving teqiya, du lekern ris li ser hsan pit li erd dirj bn,
ji aliy ris j gulleyek teqiya li nava her du biryn Bir ket Biar j
li wir ket mir.
Pit ko Biar eto li Geliy Bils, li hindava Kevir Qul t kutin,
cenazey w tnin li Gozelder, ko yek ji gundn w ye, vedirin. Pit
FILT QUTO
93
ko er diqede, end ji wan seferiyn ko ji Xerzan bn, wek kesn bi

nav x Hiseyn ap bapr min x Emer, vedigerin tn gund xwe.
L, li gel bav bapr min apek w, x sr end navn din j, ji v
sefer danagerin. Ji w roj ta ro tu kes ji wan tu his deng wernegirt.
Jixwe ji ber ko bav bapr min apek w diin v sefer nayn, bapr
min Seyd, ko h end meh bye, bav xwe h nedtiye. Ji ber ko bapr
min li cem apek xwe mezin bye, nav w j bye Seyd Mamo.
Derw Sado:Bapr min mrxas welatparz b.
Yek ji avakarn PDKa Bakur, Derw Sadoy ko niha li Misirc
(Kurtalan) bi c war e neviy Biar eto ye. Derw Sadoy tim
dam bi mrxas welatparziya bapr xwe Biar eto dipesinne berevaj van agahiyn li ser c sala kutina ko me li jor pk dhn bala
we kir weha dibje: Di sala 1914-an de, li bajar Xoy, naveya Istkan,
gund Rehay, rohilat welt bapr min Biar bi guleyeke lekern ris
hat kutin. V gav qebra w bye ziyaretgah her sal bi sedan kes diin
serdana w.
94 FILT QUTO
10. Droka ko di iyay Sason ikeftn

Karmelh de hat neqiandin:
Raperna Mala Ely nis
Mala Eliy nis, di droka me kurdan de, wek Qewm iy j t
naskirin. Bi rast j, ev malbat di war serhildan rapernn xwe yn welatperwer de ayan pesindariy ne. By ko navber bixine nav, li dij
Roma Re 12 sal er meandine li ber wan ser netewandine.
Qewmiyeta Mala Eliy nis cara yekemn di sala 1925-an de, ko di heman sal de nav deng Serhildana x Sed li her der deng daye, dest
p kiriye heta dawiya sala 1937-an berdewam bye.
T saloxdayn ko, di er x Sed de, ern Hezo (Kozluk), Misirc
(Kurtalan) Sason bi x Sed re peymana bihevrebn girdidin. Li
gor v peyman, w li ser Pira Malabad r li ber lekern Rom bihata
girtin bi v yek re j w tkyna leker pk bihata. L, wek ko bav
baprn me, di civat dwanxaneyn xwe de gelek caran bi dengn nizim
lerzok ji me re gotine, bbext gafilbna hinek eran bye sedem ko,
ev serhildan j tk bie r li ber kutin, girtin, rev, kober karesatn
din b vekirin.
Gelo van ern me yn b bext v car i kiribn ko, dsa kutin
girtin; rev fermalbn xwe li can cesedn me kurdan pab?
Baweriya mezin a di nava gel li Herma Xerzan de ew e ko, ji Misirc
Mala Faro (Mala Ceml eto), ji Sason era Xiyan ji Hezoy j ern
Bekir xdod beriya ko serhildan dest p bike li ser Pira Malabad
hza xwe bikin yek, dest piyn xwe ji serhildan vedikinin. Ev karesat
j dibe sedem ko, lekern Diyarbekir Bils bi du milan ve bikevin nava Hezoy serhildan biiknin.
Her end ev her ar er bi xaynt bi bbext dest ji serhildan
kiandibin j, Mala Eliy nis, ern Belek, Ms Sormiyan, ko wek
serhildrn Sason tne naskirin ji bo parastina Hezoy hatine
wezfedarkirin, xwe ji serhildan nadin al, li ber xwe didin nahlin ko
Kela Hezoy bikeve dest lekeran.
FILT QUTO
95
Niha j, ji vir p ve em dhn bala xwe bidine beek ji gotinn bka

Eliy nis, Pr Wesleya ko di sala 1998-an de 92 sal b: ...Lekern
Rom ketin heta nava Hezoy. Ji ber ko em nikaribn ji nava kel
derkevin, xwarina me j nemab. d ne mumkn b em di nava kel de
bimnin. Ji ber v ye kserk serhildan Evdirehman Eliy nis qirar
da em derkevin ser iy. Em derketin ser iy... Ez ne a bim, jiyana
me, di navbera saln 1925-1930y de li ser iy derbas b. Gelek mirovn
me, bi ten ji ber mirovatiya me ji ber ko nan dan me, dibn hingava
rn Rom. W gav 38 kesn ji gund Tiropya Hezoy, ko ji Mala
Eliy nis bn, pit ko destn wan bi daran ve girbidin, hatin gulebarankirin kutin... (N. Adsan, Ek Gndem, hej 37, Adar 1998)
Ev kilama ko em niha pk dhn bala we bikin di nava dengbjn
welat me de, ji aliy Salih Bnat, Teyboy Misirc, Salih Qubn
Mirad Kin (Miradko) ve t gotin. L, li gor saloxdaynan li gor ko
min guhdar kiriye, tu dengbj nikare v kilam wek Miradko xwe ba
bibje. L, ji ber ko guhertoya ko ew dibje yn dengbjn din di kasetan de ba nedihate guhdarkirin, me ev guherto ji dev Dengbj Salih
Qubn wergirt.
Kilama Mala Eliy nis
Ferman e ferman e ferman e
Fermana ser xan melan e
Dar stiqlal li Diyarbekir bi c dane
Emr v ferman li jor bi dest Xweda ye
Li xwar li gor qann tirka ye
Tu li ar teref dinyay biger er e
Di iyay Sason de
Qetl e qitl e xir dewr e
Axirzeman e
Tim biharan payzan
Fermana li ser me kurdan e
Bav Mihyedn bi s denga
Li birrek peyay Mala eref dikir gaz
Li Mist li nis li xo li Derw
Ronka av min Evdirehman e
96 FILT QUTO
Bavminbno
Hn li Hezo Melefa nexin
Milet Hezo Melefa reiya ne
Em ro Hezo Melefan
Ji xwe re bikin xestexane
Xwe li ser Pira Serend
Xwe li ser piya tabra Zek Beg
Xwe bigihnin j bikin
Ser zabtan qmandaran e
Em h bikin rayna Mihyedn Rindxan e
Ferman e bavo ferman e
Li ar teref dinyay biger er e
Li iyay Sason qetl e qitl e
Axir dewr e xir zeman e
Tim biharan payzan
Bab Mihyedn bi s denga
Li birrek peyay Mala eref dikir gaz
Li Mist li nis li xo li Derw
Ronka av min dsa Evdirehman e
Bavminbno li nefera nexin
He nefer in emirql in
av d bav wan e li riya wan e
Hn av xwe bigernin
Li ewqemezinan li terfliya
Ayildiz li ser mil wan e
Xwey mia giran e
av wan li aferiman e
Em ro hilnin heyfa
Feqr meqrn Omeriyan e
Ferman e bavo ferman e
ro li darika Hezo Melefa
Xwe t girrn teyaran xirn cban e
FILT QUTO
97
Di poz Kopeko de xwe t qn bimban e

Di ikeftn Karmelh de
Xwe t hermn topan e
Di sing gel de xwe t
Qjn apliyn me kurdan e
Pirkn kur bavan e
Xwn hiltne lean e
Tim biharan payzan
98 FILT QUTO
11. Ji zargotina welat Serhed mnakeke sosret,

malkambax er xal xwarziyan:
er Xrc
Mala Tdiyan Zarn Rehm li Welat Serhed, li gund Xrc, ko
bi ser M ve ye, bi c war in. Ji ber nexwe gengeiyeke bik ber
wan dikeve hev li gor saloxdaynan, zdetir 50 mirov ji hev dikujin.
ro li seranser welat me, ji ber ko er pevneke pirr mezin navdar
e, dengbj kilambjn ko hay ji v qewimn nn be mirov nikare peyde
bike. er Xrc her wek er Xal Xwarziyan j t binavkirin. sebneta er bi v away pk hatiye:
Ji Mala Tziyan ji Zarn Rehm end xort li ser gola av bi hev re kevir diavjin beq. Bi kevirn xwe beq dihingvin. Xortn herdu aliyan j
dibjin, beq bi kevirn wan hatiye kutin. Ji ber v nqaa bereday, li hev
sor dibin, ber wan dikeve hev. Pevna li ser gola av li nava gund j bi
awayek girantir didome. Di er di nava gund de, ji Mala Tziyan du
kesn bi nav Kerem Yasn tne kutin. Ev yek j dibe sedem ko Mala
Rehm ji gund derkevin. endek derbas dibe, eger x, eger axa, eger
giregirn dorhl, dikevin navbera wan Mala Tziyan Mala Rehm
li hev tnin. Bel rast e, t gotin ko, Gava dijmin neyarn hev li hev
bn, ji hev bizewicin, di navbera wan de kn avsor namne. Ji ber v
yek j, bi nav Diray, xwikeke Mihemed Emn law Rehm heye,
radibin didin Emer Td. Her i qas Emer Td kalemr e j, Diray
didin. Emer Td j, li ser xatir lihevhatin radibe du heb qzn xwe
dide zarn Rehm. Qzeke xwe dide Mihemed Emn, ya din j dide
Ehed.
Sal zeman derbas dibin. Xwed zarokek daye Diray, ko emr w li
dora 15-16 sal ye. Nav kurik Silhedn e. Xort zarn Mala Tziyan li
hev dicivin, her i qas di navbera wan de at bye 16-17 sal j di ser
re derbas bye j, biryar digirin ko heyfa xwe hilnin. Mala Rehhim j,
her i qas di kar bar xwe de bin j, ji ber ko du kes ji Mala Tziyan kutine, xwed tevdr bne. Xortn wan ji metn xwe re, ko prekn
FILT QUTO
99
Mihemed Emn Ehmed in, l qzn Emer Td ne re dibjin:

Div hn fekn mrn xwe, ko li mal ne, verin!
Prekn wan j radibin li gor xwesteka zarn biray xwe, bi bbext
xaynt, sindoqa fekn mrn xwe dibin di bin loda kay de
vedirin. Eyn roj j bi hinceta berav ji mal derdikevin, ko di qewimna er de zilamn wan ji wan pirsiyara sindoqa fekan nekin.
Welhasil, w roj di nava gund Xrc de dsa er giran derdikeve.
T saloxdayn ko, cara ewil kilama v karesat ji hla Seyda Mele
Evdilkerm ve hatiye gotin. L min ev kilam ji dev akiro, Salih
Qubn Zahiroy Dengbj j bihstiye. Niha j em guh xwe bidin
deng dengbj navdar Zahiro, ka w roja qewimna er awa ji me re
bibje:
Day dran were dran

ro bay Xrc bi ser Mala Rehm da girtine
Kirine kafirstan bila gur nebnin dran
Evdilbaq berx mala Tziyan bi s denga
Li law Rehm dikir qrn e
Dib xalo ji par va panotek per min li te ye
Tu y panot min pera bne
Mihemed Emn bi s denga li Evdilbaq
Li berx Mala Tziyan kir qrn e
Dib ser il icx min bixwe
Ilm egay min di panot hr da tunne
Bi s denga li erbet Xanima qza xwe kir qrn e
Dib: erbet Xanim, lawo tu rabe lez ke bilezne
Cozdan pera ji cba akt derne
erbet Xanim lez dike dilezne
Cozdan pera ji cba akt dertne
Cozdan bi dest bab xwe digihne
Deh panota j dertne
Bi ser Evdilbaq berx Mala Tziyan va dine
Dib, ser il icx min bixwe
Ilm egay min di panot hr de tunne
Ha ji te ra v deh panot
100 FILT QUTO
Gava tu y Kela Melazgir

V deh panot hr bike
Panot xwe j hilne
Neh panot min ji min ra gr bne
Evdilbaq berx Mala Tziyan
Bi s denga li law Rehm kir qrn e
Dib sata pera li cem min tunne
Kula min ne panot pera ye
Axn oxna min kutina Kerem Yasn e
Dema wisa dibje, hi w xwemr die
Aqil w namne
Bala xwe bidin van xwemran
Bi hev ra destn xwe li pikovn demana digernin
Mihemed Emn law Rehm
Gullek li bejn bala Evdilbaq
Berx Mala Tziyan dixne
Cenaz v xwemr li erd dikeve
Ser w p va tunne
Berfo ji taxa jor xwe berda taxa xwar ne
Cenaz Evdilbaq berx Mala Tziyan
Li ser mrga Mala Rehm dibne
Kesek li ser cenaze tunne
Berfo li nava ser xwe dixist
Bira bira ji xwe re dikir qrn e
Emr Td kal heft het sal
Nexwe e di nava ciya da ye
Gava deng girna Berfo dibihze
Bi s denga li Gulnaza qza xwe kir qrn e
Dib: Gulnaz, lawo tu bisekine
li der mal
Bje, Berfo xwey negir, bav me sax e nemiriye
Titek bav me tunne
Temam gundiyan li dor rnit ne
FILT QUTO
101
Gulnaz dert disekine li der mal

Dib, l l Berfo, xwey tu negir melorne
Wele bav me sax e nemiriye
Titek bav me tunne
Temam gundiyan li dor rnit ne
Le Berfo bi s denga
Li Gulnaza xwika xwe kir qrn e
Dib: L l Gulnaz, xwey
Heyfa min li mirina
Emer Td kal heft het sal nay
Le cinaz Evdilbaq berx Mala Tziyan
Li ser mrga mala Rehm dimne
Kesek me li ser cenaze tunne
Le gava Emer Td v gotina han
Ji dev Berfo hiltne
Y ko nizanibe w sond bixwe bi Qrana Neb ne
Nav li dora v zilam tunne
Bi s denga li Heydo Silhedn
Li herdu law xwe kir qrn e
Herdu li bal sekin ne
Dest xwe li pita livna dixnin
Du heb Ingilsn szdederb bavo
Ji pita livna dertnin day
Dib, lawo erebn me tn
Ji Erzeroma rengn e
Li ser barn ereban
Tenekn qazyax mazot benzn
idand ne
Bi end maln Tziyan bikevin
S ar tenekn qazyax mazot benzn
Ji bav xwe ra bne
Ew lez dikin dileznin
102 FILT QUTO
Xwe li maln Tziyan digihnin

S-ar tenekn qazyax mazot benzn
Ji bav xwe ra tnin
Xwe bi Mrga Koz digihnin
S-ar pitiy ilo ji bav xwe ra tnin
ro hers zar Rehm dxin xn
Agir bi xn va datnin
Ji Mala Rehm dikiin agir pt ne
Dira digir dilorne
Ji xwe re pgermok digerne
Xwe bi ser kuleka xn digihne
Dev xwe kir kulek
Dib: Birawo Emno birawo Ehmedo birawo
Fayqo nemawo
Ka bje hal we ye i heye i tunne
Dibjn: Dira xwey hal me mirin e
Hal me tunne
Di dest me de tivingn bl ne
Sirm wan qelabt ne
Ji siba Xwed va digerim nagerim
Fek di xn da tunne
Ji jor da agir girtiye krann xn
kn agir xwe berdidin ser dev birnn
Fayq Ehmed diewitne
Ehmed tne tasek av ji min dixwaze
Hal w ji ber birnn w tunne
Xwed xira bike ro peke av di xn da tunne
Tu rabe lez ke bilezne
Xwe bi der mala Xell cnar bigihne
Bje: Xell, ez di bext xret namsa te ketime
Silavn kek min ji te ra hene
Bila paktek fek ji kek te ra bine
var xwe berde piya garana Xrc
ar heb madeka ar heb qazan cot
Bila ji ber pakt fek xwe va bne
FILT QUTO
103
Dib, Dira lez dike dilezne digir dilorne

Xwe bi der mala Xell cnar digihne
Dib, Xell ez li bext xret namsa te ketime
Silavn kek min ji te ra hene
Tu paktek fek ro ji kek min ra bine
var xwe berde piya garana Xrc
ar heb madeka ar heb qazan cot
Ji ber pakt fek xwe va bne
Xell cnar sond dixwe bi Qrana Neb ne
Dib, ilm egay min
di feka de tunne
Dira dsa digir dilorne pgermok digerne
Xwe bi kuleka xn digihne
Dev xwe dixe kuleka xn
Dib: Birawo qey tu nizan
Xell cnar xayn e
Fekan ji te ra nane
Sond xwariye bi Qrana Neb ne
Dib, ilm egay min
di feka de tun ne
Mihemed Emn e dib:
Ji min ji Xell cnar
Xwed kur derewnan bikuje
ev din var min pazdeh pakt fek
Ji Xell cnar ra kirrne
L Dira hal me mirin e,
hal me tunne
Tu rabe lez ke bilezne
Xwe bi Qereqola El Mele Beyreqdar bigihne
S ar cendirmn siwar
Bi mdada kek xwe va bne
Bila heyfa Evdilbaq berx Mala Tziyan
Beran qemer li erasa meydan bibne
ardeh nifs mala bav te di xan de dimne
Bila yek li ser ajara mala bav te bimne
104 FILT QUTO
Dira digir dilorne

Xwe bi ser riya qereqol digihne
Felata w ji Heydo Silhedn p w tunne
Heydo Silhedn xwe li piya Dira digihne
Mil rast diikne li ser psra ep datne
Hal v hermet ji ber birnn w tunne
Dib: Silho av xwe kor neke
Ajara mala xal xwe ji dinyay neqelne
Silho dib, day min sond xwariye
Bi Qrana Neb ne
Ji vga heta banga mexreb
Ez ji atara mran di mala bav te da bnim
Kok mran ji mala bav te bikim derman e
Dira digir dilorne pgermok digerne
Hal v hermet ji ber birnn w tunne
Ha nay ha nay
Hewar dr e bavo gaz nay
Hewara xalan dr e
ima di hewara xwarziyan da nay
Ez bi nava gund Xrc diketim
bye kafirstan
ardeh nifsn Mala Rehm
Di xn de diewitin
Kesek xwedan xra tunne
Di hewar de nay
Dira digir dilorne
Xwe bi ser kuleka xn digihne
Dev xwe kir kulek dib:
Birawo ez prek im dar ikest me
Felata min ji dest Heydo Silhedn
Her du p min tunne
Dib: Dira, dran hal me mirin e
Wele hal me tunne
Di dest me de tivingn bl ne
Sirm wan qelapt ne
FILT QUTO
105
Ez digerim nagerim Xwed xirab bike

Fek di xn de tunne
Xwe li mala Xell cnar bigihne
Bje: Xell li ber xret namsa te ketime
Ha ji te ra cozdan banq
Bide dest Xell bje:
Hijdeh hezar kek min
Li banqa Kela Melazgir ne
Bila ji ber pakt fiekn xwe va bikine
Dira cozdan banq hiltne
Xwe bi der mala Xell digihne
Ji nava ser xwe kir qrn e
Dib: Xell ez li ber xret namsa te ketime
Silavn kek min li te ne
Tu y ro paktek fek ji kek min ra bine
Ha ji te re cozdan banq
Hijdeh hezar kek min
Li banqa Kela Melazgir ne
Dib, bila ji ber pakt fekn xwe va bikine
Gava Xell cnar cozdan banq
Ji dest Dira dertne
Cozdan vedike
Pere di nav da nabne
Di heyata bav xwe da
Cozdan banq bi av ser xwe nedne
Tekrar cozdan bi ser av Dira dixne
Dib, Dira kesek enahiy te bav te tunne
Wele mala min da b hikmet va
Bi sed hezar guleka min ji kek te ra tunne
Day ax were ha nay were ha nay
Hewar dr e bavo gaz nay
Hewara xalan dr e bavo
Di hewara xwarziyan da nay
Ez bi nava gund Xrc va diketim
Bye kafirstan
ardeh nifsn Mala Rehm
106 FILT QUTO
Di xn de diewitin
Kesek xwedan xra tune day
Li hewar nay
Hahhhhhi...
Emer Td dib:
Mna hira bi birn e
Bi s denga li Heydo li Silhedn
Herdu law xwe kir qrn e
Herdu li bal sekin ne
Dib, heydo tu beera bav min
Xwe bi ser kuleka xn bigihne
S ar paktn tivinga
Li van xwemran bixne
Kan gulle bardn van xwemran
Haya wan tunne
Heydo Silhedn
Xwe li kuleka xn digihnin
S ar paktn tivingan
Li van xwemran dixnin
Felek mala xwediy te ewit
Qol mil te biikn
Ez i bikim gulle bardn
Van xwemran tunne
Heydo Silhedn ji jor da
Xwe berdane xwar
Dev mrat bliya
Di cnk van xwemran da
Hja diteqnin
Bel, bi v away, ji Mala Rehm hers bira; Mihemed Emn, Ehmed
Fayq tne kutin. Dema ko ev hers bira tne kutin, bi nav Temo
kurek Mihemed Emn heye, ko ji sr de ketiye tenra gir. Diray lez
dike dilezne, w ji tenra gir dertne ji mirin xilas dike. Pit re j,
lwik ji gund dertne.
FILT QUTO
107
(Diray bi xwe jina Emer Td ye, xwika Mihemed Emn e. Zarn

Emer Td j, ji Mala Rehm Mihemed Emn herdu birayn w kutine. Temo j kur Mihemed Emn e, ko ji hla meta xwe Diray ve
hatiye xilaskirin. Lewma t gotin ko, er Xrc, er Xal Xwarziyan
e j.)
Pit ko Diray Temoy biraziy xwe ji nava gund derdixe, bi memleketn xerb ve direvne, ji bo ko ew j ney kutin. Temo mezin dibe,
emr w dibe 15-16. Diray radibe, roka kutina hers birayn xwe ko
bav apn Temo ne, ji Temo re dibje. Her weha Diray yek bi yek nav
kesn ko bav apn Temo kutine, ekere dike.
Bi v yek j namne, radibe ji Temo re ek sleh dikirre, r dirbn
gund Xrc j re tarf dike w dine.
var e, Emer Td di ser civat de rnitiye. Civat l geriyaye, odeya
ko l ye mit ji zilaman tij ye. Temo deriy dwan vedike, silav li
dwan dike. J re dibjin: Eleykmselam! Emer Td civata w
Temo nas nake, Temo j kesn di civat de nas nake. Emer Td dibje:
Kerem bike kur min. Tu i kes ? Were rn, tu i kes , tu y bi k
de her?
Temo d t derdixe ev kalemr jixweraz Emer Td ye. Ber xwe
dide Emer Td j re weha dibje:
Camr! Qet te seh nekiriye, kes retek li te nekiriye? Kes heta niha
ji te re negotiye, Bav kuran nekuje, w kur rabin heyfa xwe bistnin?
H civat ji van gotinn Temo a matmay ye, Temo di nava dr de
li wan direne. W roj Temo ardeh kesan di dwan de dikuje direve
xwe xilas dike.
Bel, wek gotina dawn em dikarin bibjin, di er di navbera Mala
Tziyan Mala Rehm de, ko end caran li gund Xrc pk
hatiye, di destpk de ji Mala Tziyan Kerem Yasn, pit lihevhatin
Evdilkerm, pit re j, ji Mala Rehm 14 kes, di dawiy de j ko Temo
mezin dibe wek heyfa kutina 14 kesn ji Mala Rehm, 14 kes j ji Mala
Tziyan li gel Emer Td dikuje. Ango, bi kurt di v malkambaxiya ko
li ser hingavtina beqek derket de, 31 kes hatin kutin.
108 FILT QUTO
12. Ji herma Xerzan serphat kilameke jdar:

Bab Fexriya Siwar Gjo
Li bakur welat me, nexasim j li Herma Xerzan, kesn ko ji Bav
Fexriya ne haydar in, ango guhdar nekiribin, km in. L ew bi git di nava gel herm de wek ivan, yan j gavanek t zann. Her wisa ev camr
han, di gotin kilamn dengbjan de, wek Siwar Gjo derbas dibe.
Gjo nav hesp Bav Fexriya ye. L Bav Fexriya ne ivan bye ne j
gavan. Rast e, Siwar Gjo ye, l ew xwediy gelek taybetiyn cihreng j
bye. Ji ber v yek, em di v nivsara xwe de, li gel tevahiya kilam c
bidin van taybetiyan j.
Bav Fexriya k b? Di sr de, em w nas bikin. Bav Fexriya hem
serek, hem j mrxas era Rekotan b. Ji Mala Filt Quto b. Nav w
y rastn, Sebriy Hac Mihemed Mist Quto ye. Li Herma Xerzan, di
gelek er qewimnn li dij dewlet de, ko bi serfiraz pk hatine, c girtiye. Di serhildaneke ko li dij Roma Re pk hatiye de, Sebr li gel biray
xwe Yehya (Yeho) li Gir Bileyder r dibin ser lekern dewlet topa
giran desteser dikin. L ji ber ko nikarin top bidin ixulandin, dev j
berdidin.
Sebriy Hac Mihemed, ango bi nav xwe y dengveday Bav Fexriya,
bi salan li ser iyayan qaax firariya dewlet kiriye. Gava ko dewlet
ber ern Xerzan, Botan Diyarbekir da binxet ew fermal kirin,
Sebr j tev era xwe Rekotiyan derbas Binxet b. L w axa bav
bapran j nediterikand axa ko fersend mecal didt, derbas Herma
Xerzan dib. Pit ko efya wan derket, tev bi hev re dageriyan Serxet.
Wek ji nav j kif dibe, Fexriya kea Sebr ye. Lewma j, wek me li jor
diyar kir, Sebr bi nav Bav Fexriya t nasn. Fexriya gelek salan li
Qubn (Ber), ko bi ser Batman ve ye, maye gava ko ez h di 9-10
saliya xwe de, li Qubn dim mala bapr xwe, gelek caran rast meta
Fexriyay dihatim. 3-4 sal ber, meta Fexriya li gund erbetkoya nzk
Batman b, ber dilovaniya Xwed. Li gor malbata w, Sebr, ango
Bav Fexriya j ev 30-35 sal in ko rehma Xwed kiriye.
FILT QUTO
109
Em werin ser peydabna kilama ko li ser Bav Fexriya hatiye kirin:

Dil keikeke fileh li ser Bav Fexriya hebye. Keik bi hisn dinyay
wek ronahiya heyv delal bye. Her i qas keik ji Bav Fexriya hez dike
bi dehan kilaman li ser w dike dibje j, haya Bav Fexriya j tuneye. Keika fileh bi salan di kilamn ko kiriye de ne nav xwe gotiye
ne j nav Sebr gotiye, di kilam de bi ten nav Bav Fexriya bi lv
kiriye. Li gor dengbjen herm, keik bi deh meqaman kilam li ser
Bav Fexriya kirine. Pit ko di ser kirina van kilaman re sal zeman
derbas dibin nav deng v kilam bi saya dengbjan belav dibe, Bav
Fexriya n t derdixe ko keik kilam li ser w kirine. Ya rast, bi van
rzikn wek, Bav Fexriya, Kek Yeho, Torin Mala Ezo Sebr t derdixe
ko kilam li ser w hatiye kirin. Di nava gel de, gotinek heye, ko Bav
Fexriya pit ko ji v yek haydar bye, wisa gotiye: Heger min
bizanibya ko ew end dil w li ser min heye, min ew miheqeq ji xwe
re bianiya..
Niha j, em bala xwe bidine kilama ko me ji dev dengbj Salih Qubn
girtiye:
Bav Fexriya ew bihar e wext cota
Min ser xwe daniya li ser ok Bav Fexriya
Min kul derd rezl tr j re bigota
Bav Fexriya ew bihar e
Ji kula dil min re xwe bihar e
Min d Bav Fexriya, Kek Yaho, Torin Mala Ezo
Ji mal derket li Gjo siwar e
Gjo di bin Bav Fexriya de dn har e
Derket Kavan Qre bi s dengan kir hewar e
Min nizanib Bav Fexriya, Kek Yaho, Torin Mala Ezo
Ji til piyn xwe birndar e
Ez rabim xwe bavjim
Tor bext Helakr File v hekm
Li bext te Xwed me
Birnn Bav Fexriya, Kek Yeho, Torin Mala Ezo
Bikewne bi eq dil e
110 FILT QUTO
Ber memikn min evdala Xwed

Ji birnn bav Fexriya re bike pitderman e
Bav Fexriya, heyra li min hat vara n
Ez rabim ciy Bav Fexriya, Kek Yeho, Torin Mala Ezo
Deynim li koka jor li eywan li anen
Ez xwe bavjim tor bext Helakr File v hekm
Bjim, li bext te Xwed me birnn Bav Fexriya bikewne
Ber memik min evdala Xwed
Ji birnn bav Fexriya re
Bike melhema li ser birn
Bav Fexriya, heyra bejna te zirav e
Ji xoxa xemiland
Min roj s cara p girt ji eqa dil rezl
Bi ser xwe de daweand
Rabe sala sal bi dest min xem min karxezala
Ji xwe re bigire birevne
Bavje Xeta Sr nav erebn lvdeqand
Bav Fexriya, heyra em em Biriy
Zozan xwe e li arzem ro li koeriy
i qas zewaca bi dil xwe e
Li mala bav li ser hewiy
Bi dest min xem min karxezala
Ji xwe re bigire birevne
Bibe li hwiy
Bav Fexriya heyra em em Biriy
Kelekvana kelek xwe berdane dv gemiy
Hikmeta Cimryet fermana min j rakira
Ez end saleka bi Bav Fexriya re
Bi mehkm ser iy
Min p re ser xwe daniya
Li ser dara mrata modoliy
Bav Fexriya, heyra dora kaniy dora min e
FILT QUTO
111
Bila ser heft bav min bixwe

Zend min tev bazin e
Ez i bikim cer av li mil min e
Bav Fexriya, kek Yeho, Torin Mala Ezo
Li binya kaniy t ye ji xwe re li hviya min e
Tirsa min heye ji w tirs
Yek derbek l xe bejn bala
Bav Fexriya, Kek Yeho, Torin Mala Ezo
W ew j bibe cirmek bikeve ser mil bav min e
Bav Fexriya, heyra em em Omeriya
Binre ji xwe re li Sriy li keriy berx miya
Min d eva nv ev destek sar cemid
Li nava taxima sing ber min geriya
Min got, q Bav Fexriya bi xr silamet
Ji Xeta Sr ji mehkmiy ji firariy
Li ser avn min ve dageriya
Min nizanib Keika ev b bi min keniya
112 FILT QUTO
13. er Hesoy Birahm (snikan) Hec

Mihemed Mist (rekotan):
er Hethetk
Hethetk gundek Qubn (Biriy) ye. Kesn ko li gund dimnin ji
ra Rekotan in. Hec Mihemed Mist serek Rekotan e. Hesoy
Birahim serek Mala Nasir e. Ji ra Snika ye. Nav gund Hesoy
Birahm Zercil ye, ko girday Batman ye. Gir Qre di navbera gund
Hethetk gund Zercil de ye.
end gundn Snika, ango gundn Hesoy Birahm; Zercil,
Kanrewa, Bahezrq, Girre, Basork Bilyder in. Gundn
Rekotan, ango gundn Hec Mihemed Mist gelek in. end ji wan:
Hethetk, Hiznamr, Bolind, Tapiy, Dilbsa, Licik, Xilika, Mal
Newal, Hicr, Texeriy (gund zdiyan), Kelok, Kurtik Ziving ne.
Rojek ji rojan (li gor saloxdaran 100-120 sal ber) serek Rekotan Hec
Mihemed Mist, tev 6-7 siwarn xwe, ji Elih (Batman) ber bi gundn
xwe Hiznemr Bolind ve tn. Li ser Gir Qre, Hesoy Birahm
mezin Snika biray xwe Mihemed El dine piya wan. Ji ber ko ew
by destra wan di ser gund wan re derbas bne. Her weha ew dixwaze
hn bibe ka ew k ne, ji mala k ne, navn wan i ne? Mihemed El ji Heso
re dibje:
Rw ne, bi riya xwe de diin, tu eleqeya me bi wan tune, dev ji wan
berde!
L, Heso mirovek axa ye, zalim e. Careke din biray xwe Mihemed El
bi ser wan de dine. Pirsan ji hev dikin. Hec Mihemed Mist j ne km
e, radibe bi awayek bersivdar wisa dibje:
Ez Mist Quto me
Ferx Mala Ezo me
Min tu car nav xwe ji kes re negotib
Ez v tan li ser kolos bav xwe nahlim
Ez v tir di nav al Mala Nasir de nahlim
FILT QUTO
113
Wla way Mala Quto Mala Nasir

Di kevan Qr de
Li ser Kaniya Badere
Li mil Tapiy li hev din aliyane
Wek mencenq
Wek kur hedada li ser ser hev dadane
Mihemed El gaz dike:
Heso rabe lez ke bilezne
S toq devre bide Rizgo ji min re bine
ro me cewabn hev daye
T daim bela me xelk tekl hev bik
T bj were li mala xwe rn
Axawo wla way
Sida min ye ro qbala min nay
Min ra ewil derbek daye li Silman Bazo
La wana maye li Kevan Qre
Li ber trja tav
Ez i bikim ro fek di sustem de maye as
Ez dikim nakim bi a tifing
Bi ser kriya xencer j dernay
Hawara wan zehf e
Hawara me file zid ne
Tu qayl b ne qayl b
ro w Mala Quto
Koka mala Nasir biqelnin ji dinyay
Qey tu nizan roja ko roj re bibe
Rev bi kr her ar peyay Mala Nasir nay
Wla way, wla way
S ad ird
Hec Mihemed Mist bav Sebr hene li dinyay
Bi s denga li Ax Xisarka Ploka dikir gaz:
Bavminbno l xin
var e roj nemaye
Term Silman Bazo
Li mil Tapiy li ber trja tav maye
114 FILT QUTO
ro heyfa van xwemran li erd maye

Reo gaz dikir:
Hec Mihemedo nav Xwede bide
var e h ro z ye
Min derbek daye Hemd zava ye
Derba didoya daye
Li bejn bala Xald kevnika li ser desta ye
Min derba sisiyan daye
Bejn bala Rizgo cil resm l ne
Hikumeta Elmedna ro li erd maye
Min derba aran daye
Bejn bala Mihemed El
Bav Xezeb kew sekekir
Roja ko biqewime mrek bi sedan e
Min derba pncan avtiye
Hesoy Birahm ez nizanim
Ne sax e ne birndar e
Mird x Zla ye
Bi ling hesp boz reviyaye
Min Heso nekut
Min ji bona derd kul dinyay berdaye.
Wla way wla way...
Pit van baeba, zirt xeberdanan, herdu r li hev sor dibin. Dest diavjin mratn tivingn aleman balqa. Di v er Qre de, di rojek de
ar birayn Heso yn bi nav Hemd, Xalid, Rizgo Mihemed El hatin
kutin. Du heb j, ji Rekotan, bi nav Silman Bazo hatin kutin.
Hesoy Birahm pit kutina ar birayn xwe Wranar, cem
Birahm Paa. Lazimiya ji sleh bigire hetan merm ji xwe re an, hate
gund Zercil Bahezirq. Koma xwe kir, hawara xwe bi fileh
zdiyan an. wir miwirn giran pk an ji hev re gotin:
Em biavjin ser Hethetk, heyfa xwe bistnin...
Mihemed El birayn hev in, Reys j kur mam wan e. Ev hers zilam mrxas in, jhat ne. Neyar wan Hesoy Birahm dibje:
Eger ji wan hers kesan yek bifilite, w heyf bikine deh heyf, div
yek ji wan xelas nebe!..
Heso deh zilaman dixe hewa Mihemed, deh zilaman dixe hewa El
FILT QUTO
115
deh zilaman j dixe hewa Reys. S zilaman dine ser xaniyan, yek j die
ser xaniy Mihemed, yek j die ser xaniy El, yek j die ser xaniy
Reys. Ji Mihemed re dibjin, El kutin ji El re dibjin, Reys
kutin, ji Reys re j dibjin, Mihemed kutin. Hers bi hev re
derdikevin, l kemn di hew de hatiye dann. Zilamek ji ra
Rekotan bi Heso re ye, bi zaravay dimilk hawar dike dibje:
Hesoy Birahim talan Bolind gund qar wan bir.
Wexta ko hawar li gund digere deng bi tivingan dikeve, herkes ji mala
xwe radihle tivinga xwe derdikeve hawar. Eskern Heso j, di nava
gund de c girtine. K derdikeve dev dr, ji aliy eskern Heso ve t
kutin. Gava ko deng ji tivingan t birrn, li gund Hethetk, di encama
er giran de, 12 mr jinek li ser axa sar dirj kirine w dotira roj bne
veartin.
Pit er, Eyya dayika Mihemed El radibe bi awayek kezebewat, li
ser kutiyn xwe kilaman dibje dilorne. Ji w roj heta ro j, kilama
ko dayika Ey pit er Hethetk gotiye, ji aliy bi dehan dengbj
goyendeyn welat Serhed Xerzan ve tne gotin. Min ev guhertoya
(wersiyona) li jr ji dev Dengbj Teyboy Siert ko niha li gund
Marbya Misirc (Kurtalan) dimne ji dev Dengbj Salih Qubn
wergirt da ber hev. Min dt ko, di navbera van herdu guhertoyan de
zde guhern tune. Lew re j ev kilama ko em pk dhn bala we
bikin, kilama ko ji dev Salih Qubn hatiye wergirtin bi xwe ye.
Kerem bikin em bi hev re biin qada er guh xwe bidin axn kesera
Eyya diya Mihemed El:
Ey dib:
Mihemedo lawo
Mihemed min keya ye
El zava ye
Reys gulek civata ye
Fata reben qebika li ser swiya ye
Ey dib:
Mihemed min keya ye
El zava ye
Sibeh min dt Mihemed min sekin
Li ser ban xniyan
alwal Mihemed min giran e
116 FILT QUTO
Xwe berdaye li ser gozeka paniya piya

Kula Xwed bikeve
Der bav Hesoy Birahm
Ht Biriya eva nv ev
Kete dev der mala bav min
Weke kup jehr
Di dev deriy mala bav min de rijiya
Ey dib Mihemedo lawo
An sed caran bi min an
Hesoy Birahm li Zercil li Bahezirq
ewir miawira giran dan
Qral filehan qawal zdiyan bi xwe re an
Girte ser Hethetka mala bav min reben
Ji xwe re bi kok xan
Ey dib, Mihemedo lawo
Hethetka mala bav min reben biewite
Bi xox tir
Giran e esker Hesoy Birahm
Bi tev qral fila ve qawal zdiya
Avte ser Hethetka mala bav min reben
Bi s ciha ji xwe re diwirin
Ez derm li ser ban xaniya
Ji xema dil xwe te re
Ez gaz bikim hawar e
Hec Mihemed Mist
Bi pismam xwe re xwar e
Koma Rekotan heval xwna sar e
Hesoy Birahm ji bab kal xwe ve neyar e
Hesoy Birahm ji mala bav min
Qeland tov xwemra ji mala roviya
An bi min an
Min d Hesoy Birahm
FILT QUTO
117
Xencer li ser sing Mihemed min de bir an

Tivinga qesetre li ser la Mihemed min hilan
Hethetka bav Mihemed El Reys
Ez diketim ev ile b berf l kir erd sp kir
Ez ji taxa xwar
Ji ser term Tloy biray xwe dageriyam
Hatim taxa jor
Ez li term Mihemed El rast hatim
Kezep rn e
Tlo birawo gazina neke
Min n qedera te ji br kir
Day day qey slam ye lawo?
Rekotan Snikan bi sedan caran er kirine. er Hethetk j, yek ji wan
e. Ji 50 zdetir mirov ji hev kutine. Pit re Snikan Rekotan li hev tn.
Sebeb qatil 12 zilam prekek Hesoy Birahm, pit v er bi 25-30
sal, gava zeman xwe dibe, t Batman, ji hla Emer Perxan ve t
kutin. Emer Perxan j, ji ramiyan b. Pit re Emer Perxan dibe
ajan dewlet. Ji ber v yek j, Mala Perxan li derdora Snikan,
Rekotan Bekiran tev lekeran dest bi zulm dikin. Bekiran derbeyeke
pir mezin li Mala Perxan lekeran dixe. T saloxdayn ko, bi hezaran
leker di em Biriy de hatine kutin.
118 FILT QUTO
14. Karesatek ji herma Serhed:

ro Fesh Mih Mrze
...Li Welat Serhed ez ne bawer im ko bi ten mirovek j rabe bibje
min hay ji kilama ro Fesh Mih Mrze nne. Tit ko ez dizanim,
ev kilam li ar aliy welat me j ji hla kur bavan ve t gotin...
Ev gotin, bejek ji hevpeyvna min b ko min li Aydn bi dengbj
dengzrn Zahiroy Hingilosi y M re pk anb. Min cara ewil v kilam, di sala 1996-an de li Batman ji dev Dengbj Salih Qubn guhdar guhdar kirib. Pitre j du-s aran min ev kilam li Aydn li
Stenbol ji dev Dengbj Zahiro guhdar kir.
Pitre j du sal ber ango di sala 1998-an de, li Stenbol min kilama
navbor ji Hac Remezan Melazgir guhdar kir ji dev w nivsand. Li
gor gotina Hac Remezan 65 sal, ew ne dengbj stranbj e naxwaze
ko wek dengbj nav w b nivsandin. Gotinn kilama navbor ko hn
li jr bixwnin guhdar bikin!; ew gotin in ko me ji dev Hac Remezan
berhev kir nivsand. end gotinn rok yn ber kilam j, ji malmat
agahiyn her du dengbjn navbor; ji Dengbj Salih Qubn
Dengbj Zahiro hatin wergirtin. Niha j kerem bikin, hn kilama
Fesh Mih Mrze ro...
...Her iqas Fesh Mih Mrze dixwaze xwe ji hevz belay biparze j,
bi ser nakeve. Ji ber ko di saln derbasby de, Fesh Mih Mrze ji
Pazdeh saliya xwe heta il yek saliya xwe ji ber Mrkutin tam bst
e sal ji nav malbat zarokn xwe dr, li Xeta Sr li cem Mala Haco
wek qaax firar dimne. Div em di v navber de bibjin ko Fesh
Mih Mrze ne bi ten Mrkuj e. Her wiha gava ew dibe Xwn
derdikeve ser Dax iyayan, Serhildana x Sed tk ye. Seranser
welt bi lekern Roma Re tij bye. Ango leker derketine Nra
Serhildran Di mehkm qeqriya xwe de, di laqbneke lekeran de
Teslm nabe ber mrata eleman dide lekeran end ji lekeran
dikuje. Pit v qewmn, servena Xeta Sr Mala Haco dest p dike.
Bst e sal li Binxet dimne. Pit ko Efya Git derdikeve,
FILT QUTO
119
dizivire t li ser mrateyn bav baprn xwe ango t Welat Serhed. L

v car j bela li dor die t. roy bav Diray av berdaye zozan
gomn Fesh Mih Mrze.
Fesh Mih Mrze, herend mr mrxas e j, naxwaze bela biqewime
dsa firar qaax bibe para w. Gelek caran ji civata dora xwe re dibje Ez duayek bikim, hn bjin Amn Duaya w j ev e: Xaliq Reb
Alem tu car belayn wisa li pey mrik mrxas nexne!
L ro belayeke gewr e. Bi tir e, bi tinaz e. Mr mrxasan li ser xwe
nabne. Jina w Emo tev ko xewnn giran xirab dtiye kea w
Diray, nikarin ro ji v avsor bitiriya w dagernin. Pit ko l dixe
kevir ber ser Fesh dikne, kozik bi ser ser w de diwene, Fesh
Mih Mrze d xwe hew digire dibje: d bes e ev zilm zora te
ber mrata Bliy dide ro bav Diray ser mjiy ro belav
dike w li erd direxne...
Le Axao...
Hey lawo axao
Min got di berxtiya xwe de tr nemijiyao...
Di kavirtiya xwe de tr neryayo...
Di pazdeh saliya xwe de
B firar qeqr mehkm ser dax iyao...
Birinc bi Feyso re
Iknc bi xo re
Uinc bi Berx Mala Seydo re geriyayo
Sala il yek sal te qediya
Li Dirbspiy li Xeta Sr
Li cem Mala Haco ma
Sala il yek sal te qediya
Efya te derket
Te ber xwe da Welat Serhed
Kurmancn Hesenan xayn bn
Li ser Zozan Dexda Li Goma Xelef
Ji Fesh law Mih Mrze
Mrik Mrxas, Melkemot Kl, Kp Xwn
ima nehewiya axao...
Axao sibe ye, dil min ji dila
Dila dibne, maqlo
120 FILT QUTO
Dil min ji dila, dila dibne

Fesh Mih Heyder
Li ser nazbalgiy rnitiye
Temam giregirn Hesenan li dor rnitne
Qala srtiya xwe li Xeta Sr dike
Ji cemaeta dora xwe re
Dibje bavo, p re dinikne
Fesh bi s denga li Eshed law xwe kir qrn e:
Eshedo lawo! tu rabe lez bike bilezne
Boz li tewl derne
Teng berteng Boz ep rast bijidne
Dest xwe bavje Bliy
bi tev qol fieka ve
Deyne qar bav xwe vezelne
Ez ber xwe bidime
Zozan Dexda Goma Xelef Kaniya Mih
Kla Zozan Dexda Goma Xelef Kaniya Mih
Kleke giran e
Bav te bimire bila hefse
Di dil bav te de nemne
Lawoooo... Hehh
Eshed bi s denga
Li Fesh bav xwe kir qrn e
Dib: Bavo yeqna te b
Ji Xaliq Reb Alem
Qurana Neb ne ko bavo rkn dn e
Mrxasek li Welat Serhed rabye
J re dibjin; ro, Kek lyas Bav Diray
Bavo li Erd Kavir dimne
Ev sala hefta ye ketiye sala heta
Zozan Dexda, Goma Xelef, Kaniya Mih
Bi dar zor ji me distne
Ko kriy xwe bavo, t dirne
Fesh, bi s denga li cemeeta dora xwe kir qrn e
Dib: Gel cemeeta hazir
Ez dayek ji reb xwe bixwazim
FILT QUTO
121
Hn bi hev re bjin amn e

Belk Xaliq Reb Alem
Tu car belay wisa
Li pey mrik mrxas nexne
Fesh lez dike dilezne
Hesp Boz ji tewl dertne
Teng berteng Boz ep rast dijidne
Dest xwe davje Bliy
Bi tev qol fieka ve
Datne qar bav xwe, diwezne
Ma ber xwe da
Zozan Dexda Goma Xelef Kaniya Mih
Ko keriy ro Kek lyas Bav Dira
Ji Zozan Dexda dertne
Kaxizek dinivsne
Li dest Baxlam ro datne
Dib: ro tu bid xatir Xwed Qurana Neb ne
Tu qetl qitl bi min nek
Ji nava il icx min
Careke din lawo
Ber min li Xeta Sr nezivirn... axaooo...
Lawo tu bi era Mhemed bj
Li ber te sekinme
Heger tu bi orf dik
Gaz ar al miqfa bike
Zozan Dexda het qetih e
Bila qethek her wiha b pol b pere
Ji te re bimne
Heger tu w yek nak
Kif rapor derxe
Zozan Dexda bi kif rapor ji min bistne
Lawo Zozan Dexda
Zozan bav kal min qedm ne ...
Hey axaooo ha...
L bel roj qameta nvro
Ber ko keriy Kek lyas Bav Diray
122 FILT QUTO
Baxlam li nava mal diqelibne

ro bi s denga li Baxlam kir qrn e
Baxlam kaxiz bi dest ro
Kek lyas Bav Diray datne
L gava ro kaxiz dixwne
Li nava ser xwe kir qrn e
Dib: Lawo Zozan Dexda
Zozan zor zozan me ne
Tap qoan bav kes j
Di zozan de tunne
Emo bi s denga
Li Dira qza xwe kir qrn e:
Dira lawo tu rabe lezke bilezne
Xwe bi aliy od bigihne
Deriy od li taqa pit bixne
Bi s denga li roy bav xwe bike qrn e
Bje bavo dayika min
Li berbanga sib razaye
S xewn xirab bavo ji te re dne
Dibje ber xwe nede Zozan Dexda
Goma Xelef psra xwe nede
Psra Fesh Mih Mrze
Mrik mrxas melkemot kl kp xwn
Dibje bavo na te bi dawet e
Yeqn hatina te ji me re bi n girn e
Dira dibje bavo were em herin lo...
L bala xwe bid
Dira lez dike dilezne
Der od li taq pit dixne
Bi s denga li roy bav xwe kir qrne e
Dib bavo tu bid xatir
Xwed Qurana Neb ne
Tu were dest xwe ji benda kutin bikne
Dayika min Emo
Ji ber berbanga sib razaye
S xewnn xirab bavo ji te re dne
Dib ber xwe nede Zozan Dexda
FILT QUTO
123
Psra xwe nede

Psra Fesh law Mih Mrze
Mrik mrxas mr tr
Melkemot kul, kp xwn
Dibje bavo na te bi dawet e
Yeqn hatina te
Ji me re bi n girn e
Dira dib bavo tu were em herin lo...
L bel ro li nava ser xwe
Li Dira qza xwe kir qrn e
Dib: Dira lawo wezfa qza min ne ew e
Wezfa qza min ev e;
Rabe lezke bilezne
Hesp bav xwe ji tewl derne
Ji te re enexdar
Bismilah bike li dev ekmec bixne
Bi s du qol feka ve
Deyne qar bav xwe wezne
Bav te li Welat Serhed
Mr li qar xwe nedne
Dayika te Emo ehmeq e
Nezan e aqil w nagire
Bila var derkeve hafa
Siwar Hesenan Fesh Law Mih Mrze
sr destgirday
Bila li piya bav te bibne l...
Dira lez dike dilezne

V tedbra han ji bav xwe re dibne
ro ji mal siwar dibe
Bi s telaq Emo sond dixwe
Dib: Her li ser Zozan Dexda
Psra xwe bide psra min zilam
Xr ji xr bazara xwe nabne
D Xaliq Reb Alem
Pel w ji dar biqetne
124 FILT QUTO
Xenm xwe li ber av xwe bne

Xr ji v bazara xwe nabne axaoha...
Axaooo sibe ye
Ez bi Zozan Dexda diketim
S kar ne
Ji siba Xwed ve ro
Bi ser Fesh ve bavo qreqr e
Axaooo sibe ye
Wez bi Zozan Dexda diketim
Bi kerkora derdora Fesh
Bi s denga li ro kir qrn e,
Dib: ro lawo tu bid
Xatir Xwed Qurana Neb ne
Tu qetl qitl bi min nek
Ji nava il icx min
Lawo careke din ber min
Li Xeta Sr li cem Mala Haco nezivirne...
Lawo Zozan Dexda,
Zozan bav kal min qedm ne
Heq kes di zozan de tunne
Lawo tu bi era Mihemed bj
Li ber te sekinme
Tu y gaz ar heb al miqfa bike
Zozan Dexda heft qetihe ye
Bila qetheke ji te re
B pol b pere bimne
Heger tu v yek qebl nak
Kif raporek derxe
Bi kif rapora hikmet
Zozan Dexda bavo
Ji min bistne lo...
L bala xwe bid
ro qet xebera dnlem nake
Ji siba Xwed ve
H j li ser Fesh de h qreqr e
FILT QUTO
125
L dixe kevir ber ser Fesh dikne

Kozik bi ser ser
Fesh ve bavo, diwene...
Dib lawo Zozan Dexda Zozan me ye
Zozan zor ye
Tap qoan bav te j
Ji Zozan Dexda re tunne
Heger tu bi hikmet
Bi min re xeber bid
Geleke ser min j na
Hikmet li piya bav kal min nne
Mamr hikmet van e
Li navbeyna min qar wezilne
Ez v sib ji mal siwar bme
Bi s telaq Emo sond xwariye
Her li ser Zozan Dexda
Psra xwe bide psra min zilamek
Xr ji v bazara xwe nabne
Xaliq Reb Alem
Pel w ji dar diqetne
Axaoo ax ha...
126 FILT QUTO
15. Li Geliy Zlan em Hesen,

evdal evneke bmirad:
Heso Naz
Heso Naz, li Geliy Zlan li em Hesen Evdal diman. Naz qz b
Heso xort b. Her du aiq hev dibin. Heso, ji aliy mal dinyay ve feqr belengaz b. Bav Naz zilameke dewlemend b, xwed famle
er b. Rojek Heso ji Naz re got:
Naz! Div em dest ji v eqa xwe berdin. Tu zan ko titek neby
ye. Di isl qadeyn memleket me de, zilam ko er be, dewlemend
be, qza xwe nade mrik kurmanc feqr. Were em dev ji hev berdin, an
j were bi min re bireve !
Naz got:
Bel Heso tu titek ba dibj. Lew ez j gune me. Heval hogirn
min w sib rabin ji min re i bjin? Were, isleke dinyay ye, min ji
bab min bixwaze. Gava ko nede, ew j ji min re dibe, senedeyek,
dellek. Wext ez bi te re birevim, w xelk bibje Qz xort bn, her du
aiq hev bn, bi qewl resl Xwed Heso Naz ji bab Naz xwest.
Bab w Naz neda, Naz j bi Heso re reviya! Ew j ji min re dibe dell
hincetek.
Welhasil kelam em zde dirj nekin. Heso hate cem Qlxan biray
xwe. Gund wan nz hev in. Ji biray xwe re got:
Qulxan, gereke tu her ji min re Naz bixwaz !
Qulxan bi awayeke a acizby ji Hesoy biray xwe re got:
Lawo te ji bab xwe, kal xwe keng seh kiriye, mrik er qza xwe
daye mrik kurmanc?
Hesoy gewr e, ji ya xwe nakeve, gavan bi pa ve navje. Dibje:
Na Qulxan! Ev dn e man e, erd e ezman e. Tu y her Heso ji min
re bixwaz...
Qulxan tirsiya. Wisa dizane ko gava here Naz ji bab w bixwaze,
dibe ko ldan j bixwe. Ber xwe da Heso got:
Lawo wele, belk ldan j t de hebe, kutin j t de hebe. Bi xwed
FILT QUTO
127
tu y j bi min re wer.
Heso da pey Qulxan n dwana mala bab Naz.
Pit wr miwiran bab Naz li Qulxan zivir wisa got:
Qulxan xr e? Qet hn nedihatin dwana min cemieta min. We xr
e gelo?
Qulxan destn xwe dann ser hev bersiva bab Naz da:
Ezben, em hatine heger reza destra te hebe, bi qewl resl
xwed, em Naz ji Heso re dixwazin.
Bel bab Naz j bi meseleya qza xwe hesiyaye ko dizane dil Naz j
li ser Heso heye. Di dil xwe de got: Wele heger ez kurt cewab bidim
bjim ez qza xwe nadim, dibe ko sib qza min p re bireve, di nava irk
hember min de, w ser min berjr bibe. Ya rast ew e ko ez bareke giran li wan bikim riyeke dirj bidim piya wan, w dev j berdin, em
ji bara hev bikevin
Bab Naz ber xwe da Qulxan dest bi van gotinan kir:
Heger Heso heft salan ivaniya min bike, ez Naz bidim, heger
heft salan ivaniya min neke ez Naz nadim.
Hesoy ko heta v emr xwe ber pezek heywanek danegerandiye,
pit van gotinn bab Naz wisa got:
Wele ji min re zor e, l ji bo xatir Naz ne heft sal, deh sal j be ez
bikim.
Heso rahite dar kulav xwe, b ivan bab Naz. S-ar saln Heso
qediya. Her Naz ye, di dorhla xwe de qzeke wisa deng p ketiye ko
hewend bi hisn dinyay delal e.
Xalid Beg j, delaliya Naz seh kiriye. end siwariya da pey xwe hat
di mala bab Naz de rnit di dwana mala bab Naz de got:
Naz bidine min! Heft hezar qelen w, bi pnc heb ek xelat w
ve ez bidim. Mea xelk ko hezar kaxit be ez du hezar kaxit bidim
Heso ez w qna bikim.
Bab Naz li pera tima b. Diya Naz got:
Heyra wr ji sinet e. Ser Naz ye, heger Naz qma xwe bne, jixwe
mesele tine ye. Ez herim pirsiyarek bi Naz bikim.
Diya Naz derbas odeya Naz dibe. Ji Naz re dibje:
Lawo, te tuneh feqriy nedtiye. Li cem Heso w zikek te tr yek
bir be. Xalid Beg zilamek dewlemend e. Heft hezar qalan te, bi pnc
heb ek xelat te ve dide. Mea xelk hezar kaxit be w du hezar kaxit
bide Heso w w qna bike.
128 FILT QUTO
Ji hrsbn erd ezman li ber av Naz b yek, derziya xwed li ber

av w hat. ji diya xwe re van gotinan dibje:
Day! Tu bi qurbana w r sip bib ko te ji psra xwe daye min.
Heger ko min bizanibya ko xelk lome ithaman li min nake, weleh niha min te di odeya xwe de bikuta. L ka ew mr ko ji mal xwe ji
mr xwe tr e, t namsa xelk bi qeweta mal xwe dixwaze distne, ka
ez w mirov bibnim mirovek awa ye?
Diya Naz zka xwe gihande Xalid Beg j re got:
Xalid Beg zka xwe xilas bike. Naz ko bigihije te, w te di mala min
de bikuje!
Xalid Beg, bi bhna ling hesp reviya. Naz demane taz di desta de,
derkete der dwan, li pey Xalid Beg de kire qr:
Ew mr ko ji mal xwe ji mr xwe tr e, namsa xelk bi pereyn
xwe distne, haa hizr ka ew i bnams e ez bibnim?
Malbata Naz li dora w civiya j re gotin:
Lawo, kesek behsa te nekiriye. Me te da Heso pirsek siwalek me ji
te nekir. De ko dil te li ser Heso heb,e xr li bazara te be.
Em dirj nekin. Heso qewl xwe y ivaniy temam kir. rada xwed p
hebe. Heso daweta xwe kir. Bi qas mehek du mehan li cem hev man.
Dr ji van deran, ek li can Heso peyda b ko eke wisa ps nezbilah! Xelk alem xwe ji Heso dr xist. Dor civat thaman li Qulxan
kir. Ji Qulxan re gotin:
Lawo, xwed derd daye l derman j daye. ima tu biray xwe nab
dixtorek, nexwexaneyek xweytiyek l nak?
Ji ber ko xelk zde tham lomeyan li Qulxan kir, rahite Heso da
pita xwe nakire nexwexan. Wext dixtor Heso mieyene kir, bi ser
Qulxan de kire qreqr:
Malmrat! Te v cendek aniy ez awa bikim j? a w l pr bye,
tesra ko derd w derman bike, nemaye. Ez awa bikim ji v cenazey?
Qulxan tirsiya. Di dil xwe de got: Bi xwed dibe ko min sc kiribe,
w werin min j bigirin Bi hinceta destav, Qulxan mna ling hesp,
got : Lingo ez bi qrbana te! reviya.
Naz j, ji ber ve wead kiriye wisa gotiye:
Gava ko cewaba mirina Heso ji min re were, ez fincanek jehr
wexwim. Pit mirina Heso, ez sax li dinyay nemnim.
Naz bazda piya Qulxan j re got:
Keko, bext te xwed, te awa kir ji Heso, Mir an ma?
FILT QUTO
129
Qulxan li Naz vegerand:

Qet pirsa Heso ji min neke.
Naz, zarezar bi Qulxan kir. Qulxan v car wisa got:
Wele hal meseleya Heso ev e. Dixtor wisa ji min re gotiye, ez tirsiya me. Min gotiye wele w werin min j bigirin. Bi xwed min Heso di
nav lepn wan de hitiye, ez reviyame hatime.
Xew ji naz re namne. W ev radibe, destek cil zilaman li xwe dike,
berjr bajr dibe, die nexwexaney dixtor nobedar dibne, pve
zarezar dike, riya xwed pxember ji ber digire. Naz ji dixtor hv reca dike:
Ew nexwe ko ro anne cem te, nav w Heso ye. Ez dixwazim tu
w nexwe teslm min bik.
Ew j dixwazin ko gavek ztir ji Heso xilas bibin. Dixtor kete piy,
n deriy bodrom vekirin, Heso ji bin bodrom derxistin. Naz kete
bin mil Heso, ji nexwexaney derxist. Ew gotina ko dixtor gotib:
Em nizanin w bavjin behr, an j bi saxt w bixin bin erd! di mejiy
Heso de cemid. Heso di dil xwe de ji xwe re wisa got: Wele vaye min
birin. Yan w min bavjin behr, yan j w min bi sax bixin bin erd
Bi awayeke xaysby ser xwe rakir got:
Tu bi qedr Mhemed Mistefa bik, tu i kes tu min bi ko ve dib?
Naz, tev ciln xwe yn mraniy ko ji bo nenaskirin li xwe kirib,
wisa got:
Heso, ez Naz me!
Heso axn ji paniy kiand ber xwe da Naz:
Naz, heft sal emeka min j bi te re heye. L ez bi w xweday bikim
ko w rih me daye w bistne j, ev heft sal emeka min wek v saniy li
ber av min nay.
Naz got:
Heso Xwed mezin e!
Bi ev nv ev Heso an mal, ko sebeb li Heso bike. Yan Xwed teala
w fa ji Heso re bine yan j w rih w bistne.
Jinbira Heso ko xwed sitar nede ser, sitar neda ser Heso. Ji
Qulxan mr xwe re got:
Camr! Ev a Heso ps e. Li me li zar me peyda bibe, hebek ji me
namne. Ez bi w xweday bikim, yan ez di xaniy te de dimnim yan
Heso dimne. ko Heso di v xaniy de bimne, ha ji te re zar te, bi xatir
te ez diim mala bav xwe.
130 FILT QUTO
Bel, Qulxan ji jina xwe zalimtir b. Bi gotina jina xwe kir, kete bin
mil Heso w avte bin Geliy Zlan em Hesen Evdal. Holikek bi
qir miran li ber dev av ji Heso re kir.
Pit ko Qulxan dageriya hate mal, jina w bi qas nv metre lvaxwekir, hate piya Qulxan. W roj tim di dil xwe de digot: Wele,
gava ko Heso bimire Qulxan j jinbira xwe mar bike, xwed wekal e, ez
m av av, di diya w jina ne hazir hate niyan, ez biim ber plavan!
Ev kelemeke giran e li p av min, ez tirafiyek mezin bxim sty,
Naz ko ez j xilas bibim
Preka Qulxan av xwe girt dev xwe ji mr xwe re vekir:
Qulxan, tu ket xew, haya te ji bay felek tune ye!.
Qulxan got:
Xr e, i bye?
Jina w dewam kir:
Naz heta ber sib, xew j re tine ye, li pey xort xelk digere. Sib
di mala te de, jinbira te rabe bi xort xelk re bereve, mirina mezin ev e.
Oxweik kes li mirin nay. Em j bimirin, kur me j bimire, bab me
j bimire, lewra ko nsan tixm mirin ye, em bne ji bo mirin. Mirina
mezin ev e ko, jinbira te rabe di mala te de li pey xort xelk bireve. xeberek ji bab w re bieyne, bila were qza xwe bibe, li mala bab xwe
awa dike bila bike, namsa wan e, elaqa me j tine. Biray te d miriye,
tu xra biray te ji te re tune.
Qulxan bi xeber jina xwe kir, xeberek ji mala bab Naz re and got:
Vaye biray min miriye, werin qza xwe bibin.
Bel, nav mirina Heso li dinyay belav b. Hj j ew kl hesret bi
Xalid Beg re ye. Bi end siwariyn xwe ve hat li mala Qulxan de rnit.
Xalid Beg ji Qulxan re got:
Naz bide min! Heft hezar qalan w, bi pnc heb ek xelat w ve
ez bidim. Heger bab Naz qma xwe nean, tu li mala xwe rne qar
w nebe, ez heme.
Ji ber ko ji ber de gaz mala bab Naz kiribn. Ew j hatibn. Di mala
Qulxan de li hev rnitin li hev hatin. Naz xwestin, raniya w birn
w xelat kirin.
Naz bi stxar rab ser xwe wisa got:
Heyra ev i kafirstan ye ko hn bi min dikin? Zilam min sax e.
W gav, nvmeleyek ko li civat pal daye, bi meqseda ko end qir
pereyn markirin bistne radibe ser xwe dibje:
FILT QUTO
131
Babo xira xira we i ye? Wele Heso miriye min Heso bi dest xwe
tiye.
Li ser v derewa mele Naz dibin. Wext ko Naz dibin, riya wan bi wir
dikeve, di ber Geliy Zlan em Hesen Evdal de derbas dibin. Naz xly xwe dadigerne dibje:
Xwed ji we raz be! Hn i kes in, i qewmiyet in, dn we mesheb we i ye?
Tev bi hev re gotin:
Em misilman in.
Naz li wan dagerand:
Ne xr hn ne misilman in. Ev kirina we di nava tu dn de nabe. i
ye hn v kafirstaniya han bi mir re dikin. Heger hn misilman in, ji
min re misade bikin ez herim zilam xwe bibnim, xatir xwe p bixwazim. Ez xwe p helal bikim. De tu sleh qeweta min tuneye, xwedayek
min li jor heye, bila qebl neke.
Di nav karwan de dubendiyek b. Rab hinek ji wan gotin:
Lawo wele ev kafirstani ye, kes tit wisa nekiriye.
Welhasil, ji Naz re misade kirin, du mirov j wek ahid bi Naz re
andin ko li ser dev Heso bibin ahid Heso j Naz berde.
Naz hat bi ser holika Heso de sekin. Heso nexwe e, xays e, haya
Heso ji bay felek tuneye. Ketiye halek ko ne hal e. Xr er Heso tev
di bin w de ye. Kezeba Naz ewit hate xwar. Naz di ber xwe de got:
Niha ez bi v hal ez xatir xwe j bixwazim, ew rih ko heye j w here,
ez bibime sebeb qetla w. Heso di wext xwe de kf b, henek b,
ez kilamek ji Heso re bibjim. Heta hi w were ser ez xatir xwe j
bixwazim
Naz li ber ser Heso sekin dest bi gotina kilama xwe kir:
Naz dib her dewran dewraan dewran
Le Naz dib Heso birndaro sibeye
Ez bi diyar Geliy Zlan
Bi em Hesen Evdal dikevim
Ji xema dil min ji te re bi dar kinre
Birndaro t digere refn qaz qlingan
Bi lingn xwe digere
Ji xwe re bi nikl xwe dire
Kes ned dewr bedl zemana salox nedaye
132 FILT QUTO
Bira awa rabe

Jinbira xwe di mala xwe de bide mr e siwaro
Axx were were ax were birndaro
Hayhaax ay hahhh
Heso ser xwe ranake cewaba Naz nade. Ji Heso kir ko Naz hatiye van
teklfn ac l dike. Di dil xwe de dibje: Hal min, kla min, derd
birnn min ne bes in, ev hatiye tinaz xwe bi min dike. Ev rih ko heye
j distne. Qet ser xwe ranake. Naz kilama xwe berdewam dike:
Naz dib her dewran, dewran, dewran
Le Naz dib Heso birndaro sibeye
Bi em Hesen Evdal dikevim
Dil min bi demar e
Kuro malxirabo bejna min bilind e
Ji te re pira li ser heft riya
Kllka diwazdeh waran e
Ev ro s roj s ev min qediyaye
Bi xwed xwezgniy min
Di mala Qlxan biray te de li hev civiyane
Le heft hezar qalan min
Bi pn heb ek gelo xelata min dane
Nexweo birndaro ka ser xwe rake
Nizaanim birn te awa ne
Birndaro ser xwe rake
Qasek ji xwe re li xemlaa min mze ke
Wele van du heb ahid
Di navbeyna min te de sekinne
Ez ro hatime xatir xwe bi te dixwazim
Ez nizanim birn te awa ne siwaro
Axx were ax were birndaro axxx ay
Hahh...
Bel Heso avn xwe vedike. Naz xlkir bi ser de sekiniye. Wek nvxl
li qari Heso sekinandine. Yeqniya Heso ji xwed t ko Naz hatiye teklfa berdana xwe li Heso dike. Heso li xwe dinre, li hal xwe dinre, li
FILT QUTO
133
binrn xwe dinre ko kurm di birnn Heso de dileyzin. Kezeba Heso ji

hal Heso re diewite. Ji hal xwe re, ji birn xwe re, ji derd Naz re li
gor qeweta xwe Heso ser xwe radike dest bi kilama xwe ya ko ji Naz
re dibe bersiv, dibje:
Heso dib her dewran e dewran e dewran e
Le Heso dib l l Naz reben
Sibe yi wez bi diyar Geliy Zlan
Li em Hesen Evdal diketim
ro ji tali min te re ji asmanan li min agir bar
L dil min evdal Xwed
Ji hem teyra hlna teyr nar
Ew heywan hlna xwe kir
Ji asman li bin qanat re tar
Naz tu bi xatir Xwed k
Tu hat xatir xwe ji min dixwaz
Bi v teklfa han te got can min heland
Kezeba min di nava min de kiriye par par
Wele ez akir im ji Xweday xwe re
a ko daye min bila nede tu kur camra
Bila neyne ser tu canik tu ciwana
Heft salan xistib can w pxember
Krma xwar Naz axx were were ax were ez birndar im
Heso dib Naz te pik
Li ber mirad te avre bejn bilind
Gerden qaz te sing sip ye
Belek berfa iyak li ser xalyaz
Heso ima p nekir mirad
Tu giyay bin min teze bike
Birndaro bila ser xwe deyne raz ax ay haha
Naz dib her dewran dewraan dewran
Le Naz dib Heso birndaro sibe ye
134 FILT QUTO
Bi em Hesen Evdal diketim

Dil min hlna teyr li etek e
Nexweo birndaro j firiyane
Ref qaz qlinga teyreka per belek e
Ez bi qrbana te me
Gun xwe bi hal xwe neyne
Ez oka xwe deynim
Ser xwe li ser oka min deyne
Te rabe rn dest xwe veke
Dayn nexwe birndaran
Li cem Reb Alem yek bi yek e
Ez bi qrban rabe em dayek
Ji reb xwe bixwazin Xweda xwedayek mezin e
Belg a can te li can min peyde ke
Bila ez pit Hesok xwe
Ji kes re nebime bermalya mala teze siwaro
Ax were were ax were birndaro hahhah
Heso dib her dewran e dewran e dewran e
Le Heso dib l l Naz reben sibe ye
Dil min hlna teyr li smir e
L l Naz kl dil min giran e
Xem dil min li hndir e
ro Ava Geliy Zlan em Hesen Evdal
T bi ser me de gur e gur e
Bes e Naz tu bi xatir Xwed k
V teklfa han awa tu cozdan meqes
Berbera bid ser dil cgera min
Ji xwe re bibir Naz
Ax were were ax were
Ez birndar im
Hesoo dib here Naz te pik
Li ber mirad te av re bejn bilind
FILT QUTO
135
Gerden qaz te sing sipiy

Belek ji berfa iyak
Li ser Xalyaz ima Heso p nekir mirad
L l Naz tu bi xatir Xwed k
Tu rabe giyay bin min teze bike
Birndaro bila ser xwe deyne raz
Haha
Naz dib her dewran dewran dewran
Le Naz dib Heso birndaro sibe ye
Bi em Hesen Evdal diketim bi bax reze
T bi ser me de bi xar lez e
Nexweo birndaro gun xwe bi hal xwe neyne
Ez oka xwe deynim
Ser xwe li ser oka min deyne
De rabe rn dest xwe veke
Dayn nexwe birndaran
Li cem Reb Alem yek bi yek e
Nexweo birndaro rabe em dayek
Ji reb xwe bixwazin Xwed Xwedayek mezin e
Belg a can te li can min bibeze
Ez pit Hesok xwe
Ji kes re nebime bermalya mala teze
Ez ser xwe d gir nedim
Xliya sor gevez e siwaro
Axx were were ax were birndaro
Hah
Heso dib her dewran dewran dewraan
Le Heso dib Naz reben sibe ye
Ji xema dil min te re bi bar e
136 FILT QUTO
T bi ser me iqas bi meyl xwar e

Belg Xwed Teala min ji birak min re nehle
awa bi xeber jina xwe dike
Bi epil min digire min davje Geliy Zlan
em Hesen Evdal var e ne gaziye li min ne fraz e
Tu xwe berde dev Geliy Hesen Evdal
Ji min re bne tasek ava sare Naz
Ax were l l Naz te pik li ber mirad
Te avre bejn bilind gerden qaz
Te sing sipiy belek berfa iyak
Li ser Xalyas Heso p nekir mirad
Tu giyay bin min tezeke
Heso ser xwe deyne belg Xwed emanet xwe
Ji min bistne birndaro ranaz ax haayyy
Bel, Heso av dixwaze, heta Naz die av j re tne, ser xwendevan
haziran xwe sax be. Heso can xwe dispre rehma Xwed Teala. Naz
j die ber ser Heso disekine, dest xwe ber bi asmanan ve bilind dike
dibje:
Ya Reb tu rh min j bi y w re bistn. Bila pit mirina Heso ez
j li dinyay nemnim...
Xwed Teala dayn w j qebl dike, Naz j li v der can xwe teslm dike. ro tirba Heso Naz li Geliy Zlan em Hesen Evdal ne
ev tirb bne ziyaret.
* Cara yekem min roka v kilam, di sala 1983yan de li gund Baday
ya Misirc (Kurtalan) ya Srt ji dev prika xwe fqe guhdar kir. W
gav bi akir biray xwe re li gund dim dibistan di hefteyek de bi
kmas s car prika min, li gor daxwaza me, kilama Heso Naz ji me
re digot.
Her iqas min ev kilam di end saln dawn de, ji dev end dengbjan
guhdar kiribe j, cara dawn di sala 1997-an de li Edeney li mala
Birahm Tor me ji dev Dengbj Salih Qubn guhdar kir.
FILT QUTO
137
Dema Salih Qubn bi awaza Xerzan ev kilam digot, sletn ko prika min digotin, li ber avn min kife dibn.
Wek gotina daw; her iqas kilam ji Dengbj Salih Qubn hatibe
wergirtin j, rok diyalogn kilam ji pr efqe hatine hnkirin. (S.K)
138 FILT QUTO
16. Bav Elfezya Siwar Eznawir:

Ferzende Beg
Ferzende Beg, ji Era Hesenan mrxas erkerek ak e. Yek ji pewayn Serhildana Agiriy ye. Di v tevgera navbor de nav w, pit hsan Nr Paa Bro Hesko (Brahm Paa) Tl t. Tab di v tevger de
navn wek Xalis Beg, Nadir Beg Memo Beg (zarokn Kor Hiseyn
Paa), Elcan, Reoy Silo, Seydxan Zahir Axa j tne bilvkirin piraniya van navan, di gotin kilamn dengbjn welt de, bi mrxas
cengawer tne jiyandin.
Ferzende Beg Hesenan, beriya Tevgera Agiriy, di sala 1925-an de bedar Serhildana x Sed dibe bi taybet li dorhla Melazgira M
mohra xwe li bin qehremaniyn mezin dide. Li gor hinek avkaniyan,
pit tkiknandina Serhildana x Sed, Ferzende Beg ligel 150 siwariyn xwe derbas nav snorn ran dibe. Dsa li gor van avkaniyan,
gava ev dixwaze xwe li snor bixe, ji hla lekern tirk ve t birndarkirin.
Pit ko ew derbas aliy ran dibin, hzn ran ji wan daxwaza teslmkirina ekan dikin, l ew v yek qebl nakin. Di navbera hzn kurd
hzn arta ran de ern dijwar derdikevin t saloxdayn ko di encama v er de, emsedn Xalid, Bav Ferzende Silman Ehmed,
Kerem Beg Zirkan Evdilbaq jiyana xwe ji dest didin Ferzende Beg
j birndar dibe. Yn ko ji ber gule bardn lekern ran filitne, xwe
spartine hawara Simko Axay ikak.
Li gor hinek avkaniyn din, ev derbasbna han, ne pit tkna
Tevgera x Sed, l pit Tkna Tevgera Agiriy pk hatiye. Lewre j
di drok de nav er di navbera kurd iraniyan de, wek Serhildana
Makoy t zann ko di sala 1931 de pk hatiye. Di v serhildan de
hzn lekern ran, raser 6-7 hezar ye wek fermandar, li ser ser wan
Kelb Elxan Nexswan heye. Hejmara lekern kurd, ko di nava wan de
kesn wek Ferzende Beg Bro Hesko Tl j hene, ji 900 kes pk dihat.
Pit v serhildan, Kelb Elxan Nexwan j di nav de, bi qas 700 kesn
ji hzn ran, ji hla Serhildrn kurd ve tne kutin. Serhildana navbor,
FILT QUTO
139
pit lihevkirin yekbna hzn tirk ran hate tkikandin.

Her iqas me got, nav Ferzende Beg kesn din di Serhildana x
Sed Serhildana Agiriy de j derbas dibe, di rastiya xwe de mrxas
cengaweriyn van ciwamran, di kilam gotinn dengbjan de bi salan e
ko derbas dibin. Li gor van kilaman ko em yek ji wan li jr bidin,
qewimn byer pit tkikestina Serhildana x Sed pk hatine. Ev
yek di pirtka nivskar kurd Rohat Alakom a bi nav Hoybn rgt
ve Axri Ayaklanmasi (Rxistina Xoybn Serhildana Agiriy) de j
hatiye pesendkirin.
Niha j beriya ko em derbas kilama li ser Ferzende Beg bibin, kerem
bikin em cih bidin beek nirxandinn li ser Ferzende Beg ko di heman
pirtka Rohat Alakom de cih ji xwe re peyda kiriye:
...Ferzende Beg ko di Serhildana x Sed de nay girtin derbas
ran dibe, di sala 1927-an de ji bo ko bedar li Serhildana Agiriy bibe,
dizivire. Bi awayek aktf bedar li er Agiriy dike mohra xwe li bin
qehremaniyn mezin dixe. R sabotajn mezin li dij hzn neyar pk
tne. Serek Serhildan hsan Nr Paa, di brannn xwe de ji bo
Ferzende Beg nirxandinn balk dike. Qedr Ceml Paa di di brannn
xwe de ji bo Ferzende Beg gotina abdeya zind bi lv dike. Osman
Sebr, di nivsa xwe ya bi nav ar leheng de Ferzende Beg wek
leheng yekemn bi nav dike. Di erek de du alay leker bi ser w de
dinin. Ferzende Beg bi 60 kes li dij v hz er dike qehremaniyeke
mezin bi dest dixe. Fermandar tirk, pit v tkn, raporeke sexte
amade dike diyar dike ko tevahiya gundn derdor pitgir alkariya
Ferzende Beg kirine lekern wan kutine. Li ser v yek bi qas 80
gundn li Geliy Zlan wran dikin diewitnin. Osman Sebr di
nivsarek xwe de diyar dike ko ji ber qehremaniya Ferzende Beg 80 gund
hatine ewitandin. Hesen Hiyar j di heman baweriy de ye...
Le axao hey li min li min li min
B maqlo hey li min li min li min
Le Asyay bi s denga bang l dike
Dib de l l Besray reben sibe ye
ereka li me b
Qaleka li me qewim
Le Kil skender
Li sr bedena Salim Beg
140 FILT QUTO
Li hewa kafir Emer Tman

Day reben v sib
Li ser kaniy way ax way
Le bel ji vara Xwed ve
Li goh min xwe t
Deng gula top li me sil kir
Sewtna mrata v boriy
Gule bard v kafir
Li me dibare day mnan
Tevana gelo li ber taviy
Le Asyay bi s denga bang l dike
Dib de l l Besray
Hey l agir Heleb
Bi der mala bav te ket
Tu rabe li ber oka Ferzende rn
Tu bje Ferzende mala te xirab be
Lo bila mala min j p re
Te digo Ez Ferzende me ez Ferzende me
Ez bav Elfezya Siwar Eznawir im
Xwedan kuik apliya me
Roj qale qal oxirm giran
Li welat inc ordiy de
Mr di ser min re qet tune ne
Evya ne er me Hesenan e
Ne er Heyderan e
Ne er Cibiran e
Ne er Snikan e
Ne er duwazdeh bav erat giran e
Evya ecem e binc mezheb e
Ne dn e ne man e
Li gor qar ereta Mhemed
Li qar me disekine me dixapne
Ji vara Xwed ve
Cinaz Silman Ehmed
Bi tev kom Hesenan ve
FILT QUTO
141
Gelo li p miqabil av min e

Ez bi du gul tometka v kafir
Birndar im
Dest min ttik mrata modoliy
Modoliy nagire day reben
Pka min a ahid li min nagere
Heyfa min nay li kutina mran ran
ar heb ji txay v kafir
Li ser me re sekinne
Ji mil Silman Ehmed
Bav Kazim digirtin
Dixistin nan Hemdiy
Le Axao wile nabe bile nabe
ev s ev s roj e
er ketiye ser mil Kerem Qolexas
Mrek t kutin
Bi du gula birndar e
Bi sonda mezin sond xwariye
T kutin lo bira j venabe
Erz eyal Mala Emer
ev s ev s roja
Li kavila ran digere nagere yr nabne
Ji xwe re li ser pita kihl malekiyan
Lo bira peya nab
Kerem dib wez Kerem bim
Ez Kerem bim
Ez firar qaqr mehkm
Dewlet bim
Berx Mala Emer bim
Ez bi maleka weka Mistefa Beg re mal bim
Ev kafir li bira qesr qnax me girtine
Dibn tivingn dest xwe deynin
142 FILT QUTO
17. Welatperwerek hja, dost feqran:

Dr. Yusuf Azzoglu (19171970)
Yusuf Azzoglu, heta tu bibj bes mirovek hja nefsbik b. Quret
li cem w peyda nedib. Tim dam dixwest ji bo milet erq kar xebat bike. Ji malbateke mezin dewlemend dihat. Lewma j, her gav der
dwana mala w, ji xelq kurd re vekirb. Dabara bi sedan kesan
dikir...
Bel der bar parlamenter kurd Dr.Yusuf Azzoglu de, dost w
Dengbj Mahmd Qizil wisa dibje. Yusuf Azzoglu, di sala 1917-an de,
li Farqn (Silvan) ko bi ser Diyarbekir ve ye hatiye din. Ew bi esl xwe
ji heman navey, ji er malbata Ferhendiyan, biray Hac Huseyn Axa
ye. Ji malbateke dewlemend t xwed 6-7 gundan e. Ji wan end
gundn wan n ko me bidest xistine nav wan ev in: Tirbesip, Tilm
Soran. Azzoglu, dibistana seretay li Farqn, dibistana navn lsey j
li Amed diqedne ji bo perwerdehiya tibiyey, qeyda xwe li Zanngeha
Stenbol Fakulteya Tip dike. Yusuf Azzoglu, di dema perwerdehiya
xwe ya li Stenbol de, wek bi dehan xwendekarn welatparz n kurd, li
Dcle Talebe Yurdu y dimne hewl dide xwe ko, ev der bibe navenda iyarbna agirtn kurd qada and.
Azzoglu dibe wezr tendurustiy
Pit xwendina xwe ya zanngeh, Azzoglu b doktor. P re p re j, giraniya xwe da siyaset. Wek t zann pit cuntaya leker ya 1960, li
Tirkiyey end partiyn siyas hatibn avakirin. Yusuf Azizoglu, ligel
end hevaln xwe yn bijare welatperwer, di 13 reemiya 1961 de
YTP (Yen Trkiye Parts) ava kir. Pit end mehan, di hilbijartinn
ko pk hat de, v partiy gelek parlamanter derxistin wek irk
hikmet kete kabney. Azzoglu, di hikumet de, wek Wezr
Tendurustiy kar bar meandin.
Yusuf Azzoglu, pit ko dibe wezr ji bo kar bar tendurustiya welat
xwe di cih de bibne di v riy de projeyan saz bike, die Tetwan ko
FILT QUTO
143
naveya Bels ye. Lkolner zimanzan Feq Huseyn Sagni ko yek ji

dostn Azzoglu ye bi hev re kar siyaset j gerandine, di xebata xwe ya
bi nav Portreler de behsa serdana w ya li Tetwan wisa dike: Pit ko
b wezr, hate Tetwan. W ax, tev end hevalan, me li Tetwan ji bo
ko xaniyn tendurustiy (Saglik Ocagi) vekin bi kar tenduristiya gel re
mijl bibin, me komeleyek ava kirib. Ez ne a bim nav w Komeleya
Parastina Tendurustiya Gel (Halkn Saglgn Koruma Dernegi) b. Li
Tetwan ji bo xebatn xwe me j alkar xwest. Li gor pereyn w dem,
ji me re got, Ez 50 hezar lre ji we re binim, bi v perey ji bo saglik ocagi ji xwe re eraseyek bistnin, ez peyderpey ji bo we alkar bikim...Pit
demeke kin, perey ko behs kirib ji me re and, me j eraseyek kir me
dest bi xebata xwe ya tendurustiy kir...
Yusuf Azzoglu, di kar xwe y wezaretiy de, mohra xwe li bin peywirn giring dabn. Ji bo ko li seranser Tirkiyey pk were, xebata
Projeya Tendurustiy dab destpkirin. Ji bo v yek j end bajarn
welt n wek Srt, Bels M wek Herma Plot hilbijartib.
H. Oguz Bekata: Azzoglu cdaxwaz e!..
Xebata w ya ji bo gel kurd, kir ko ew ji wezrtiy stfa bike. Ji ber ko

Wezr Kar Hndirin dem H. Oguz Bekata, di mecls de gotib ko
Azzoglu, njadperest kurdtiy dike. Bekata, v yek bi kar bar li xebata tendurustiy ya welt ve gir dab van xebatan wek cdaxwaz
binav kirib wisa gotib: Azzoglu, doza kurdtiy dike. Projeyn tendurustiy dide mutehdn kurd karkern kurd dide xebitandin. Heger,
Azzoglu li mecls biaxive bibje, Ez ne kurd im, ez tirk im ez j gotinn xwe y der bar w de, pa de vekinim...
Yusuf Azzoglu, van gotinn Bekata b bersiv hitib ji kar xwe y
Wezaretiy stfa kirib, d w xebatn xwe wek parlamenter, di riya
gel xwe de bidomanda. Dsa li gor malmatn Feq Huseyn, pit re ew
dibe Serok Git y YTP di destpka sala 1970 de, ji ber nexweiya
xwe ya xedar, ji serokatiya partiy j, stfa dike.
Bel di heman sal de, ji ber nexweiya xwe ya werem, (tuberkuloz) ji
nav gel xwe y erq ko kir b mvan axret. Li gor saloxdaynn
ko min ji end kesn Farqn bi dest xistin, w roja ko cendek Azzoglu,
anbn Farqn bi dehezaran kes, li Farqn civiyabn.
Hezkirina Azzoglu di nav gel w de kir ko, dengbjn herm li ser w
kilaman bikin. Yek ji wan dengbjan j Mehmd Qizil e ko, bi nav
144 FILT QUTO
Ldero li ser w kilam kiriye di kaset slikn xwe de xwendiye ko

pit re bi dehan dengbj li ermedor welat me v kilam gotine.
Kerem bikin em niha guh xwe bidin v kilam ko ji hla Mehmd Qizil
ve hatiye kirin me ji dev w girtine...
Ldero
Ldero ldero lderoo
Ldero qurban li me dab strka sib strka sal
Ldero qurban li me dab strka sib strka xurbet
Ezzoxl mehk ber stfa dleka xwe da Enqer
Li Res Cimuryet
Heyfa min nay li w yek
Heyfa min t bi w yek
Di welat erq de bila li pit bab Murado
Kesek ranebe neke dawa siyaset ax
Ldero ldero
B ldero ez nemnim li dinyay
Heta sax bim li dewrana dinyay
Lidrek mna Ezzoxl
Bab Murado tucar nay Tirkiyay ax
Hahh
Ldero ldero lderoo
Ldero qurban li me dab strka sib strka sal
Ev mrat radiyoy yayn dikir
Xeberk ne bi xr ji me re tan
Nav deng mirina Ysif Ezzoxl
Tirkiyay lawo heft diwal ecneb tev hilan
Ezzoxl te mala xwe ten xira nekir
Te kon tn perd me feqran bira li ser dan
Ax ldero ldero ldero
Wez nebnim li dinyay
Lderk mna Ezzoxl nay Tirkiyay ax
Hahh
FILT QUTO
145
Ldero ldero lderoo

Ldero qurban li me dab
me Diyarbekira ewit lawo
Bi kevir re tar
Ev mrat teyar cinaz Ezzoxl
Ji me kurmanca re ji Enqer hey lo lawo
Hediye tan
Ez me ser cinaz Ezzoxl
Min go Ezzoxl te mala me xira kir
Wem nizanin li Enqer
Heyra te tembiya me feqran
Keko car li k dan
Ax ldero lder me feqran
Ez nizanim pit bab Murado
Ber me kete bajar Enqer
Wem nizanin derd xwe bjin ji k re ax
Ldero ez nebnim li dinyay
Hah
Ldero ldero lderoo
Ldero qurban sibe ye ez me Farqna ewit day
B li haf det
Min bala xwe diday bna bay iya l dixe
Day reben li bejn bala Ezzoxl iqas xwe t ax
Ez me li ser cinaz Ezzoxl
Derb birn t de tuneb
Axn dike ji derd milet erq
Ji kezeb xwna re t
Ldero ldero wez nemnim li dinyay
Hah
Ldero ldero ldero
Ldero qurban me Farqna ewit
146 FILT QUTO
Day reben bi hewl b ye

Min bala xwe diday
Ber v var piya texsiya derket
Texsiya Ezzoxl day reben
Hez hez li piy
Ez me piy min go belk mala we xirab e
i b i qewim i ciriya mesele i ye
Digotin belk mala we xira be
Heyra Wele Ysif Ezzoxl ji Enqer
Ji Biyuk Milet Mecls xeyidiye ebediyen
erq malikewit hitiye b xwey yee ax
Ax ldero ldero ldero
Lderoo ldero qurban
Wez nebnim li dinyay
Heta sax bim derd Ezzoxl
Derdek giran e lawo
Ji dil me dernay
Lderk mna Ezzoxl bab Murado
Tu car lawo nay Tirkiyay axx
Hah
FILT QUTO
147
18. Teyr ser miln qz bkan:

Dengbj Ferz
Dengbj bi nav deng Ferz ango Ferzende, ji gund Kevir a Melazgira
M ye. Di dem dewrana xwe de wek ah Dengbjan Teyr ser
miln qz bkan dihate naskirin. Li war Serhed yek ji dengbjn her
mezin bi kf b.
Wek t zann, ji ber ve di nava ern kurd de rikeber, kn edawat
hebye. Dsa li gor saloxdaynan, li ser rikeberiyeke wisa, di dawetek de
Dengbj Ferz ji hla Zekiy Law Mral ve hatiye kutin. Li gor hinek
kesan j ev yek ne rast e. Pit kutina Ferz, Dengbj navdar Reso ko
mamostey akiro ye, li ser w kilamek dike ko em niha li jr bidin.
L ber w em hinek ber xwe bidin roja qewimna kutin:
Roja ko li gund Kevir dawet dlan dibe, ji bo ko were dawet
end kilaman bibje, mma (dawetname) Ferz j dinin. Wek bi dehan
giregirn dorhl, wan mma Zekiy Law Mral j andiye. Zekiy law
Mral ji era ewiya, pismam Fesh Mih Mrze bixwe ye.
Rast e ern kurd b ek sleh nain ah dlanan. eagir (bata)
n wan hebne. Govend dlan xilas dibe, dora siwarkirina bk ye.
Dibjin: Bila Ferz were kilaman bibje. Salox didin ko di dawet de 50
60 siwar hebne. Bk derdikeve, Ferz kilaman dibje. Di w navber
de siwar bi eagir berdengeyn xwe guleyan diavjin. Zekiy law
Mral gava ji demaneya bi nav Malnihr gule diavje, die li Ferz
dikeve. Malnihr, eagir w dem bne. Ferz li cih ahiy, ji ber guleya Zekiy Law Mral dimire.
Gelo ji bo i Ferz hatib kutin. Di v kutin de qestbnek heb an
na? Gelek kesn ji herm dibjin ko, hind Ferz dengbjek bi nav
deng b, di civatan de alem j hez dikir ko Zekiy law Mral j qehir
l xist, kut. L Dengbj Zlkuf ko bi esl xwe ji Erzerom ye, diyar
dike ko pit qewimn, Zekiy Law Mral ji firariy hatiye gund wan
ji bav w re sond xwariye gotiye ko gule bi a ji dest w teqiyaye
Ferz kutiye. Bel wek me li jor j behs kirib, Dengbj bi nav deng
148 FILT QUTO
Reso li ser w kilam kirib.

Niha em bala xwe bidine kilama Ferz ko ker w Reso ye l me ji
dev dengbj Zlkuf girtiye. Li gor gotina Dengbj Zlkuf, w ev kilam
ji dev dayika xwe ya dengbj Senem girtiye...
Xas digo Naz
Naz digo Blnaz
Blnaz digo l l Gulnaz Gulnaz
kor ax...
Kor de rabe ez bi Melazgir bi
gund Kevir biketama
W bi zeviya ketim way way way
Sibe ye min dhna xwe day
Du heb siwar derketin der Ferzen
ah Dengbjan
Teyr ser mil qzan bkan w
De bav Mihemed Salih namek
didane destan
Digo li gund Kevir dawet e
Kerem ke were kambaxa v dawet
way way way
Min dt Ferzende bav Mihemed
Salih ah Dengbjan
Li mal li Boa siwar b
Dikete binya mala go s cara
Di bin da li kin sivr ket
Xas di piy digo bavo tu nee
kambaxa dawet
Digo l lawo tu nizan gotin bapr min e
Co sefer ji bav ber de ji mala
bav te t way way way
Birndaro de deng nay
Birnxedaro lo de deng nay
FILT QUTO
149
Birna bav Mihemed Salih giran e

Dinale dinale dinale dinale
ima bixew nay way hah hah
Xas digo Naz
Naz digo Blnaz
Blnaz digo l l Gulnaz xwey
Sibe ye bi Melazgir bi gund Kevir biketama
Soran son derbas kir
Min dt bk ji der mal de hat
Bav Mihemed Salih
Teyr ser mil qzan bkan
Kilam digot erxa dawet saz kir
way way way
Kula Xwed tu y bi kul bikev
Mala Zek Law Mral
Min dt demanek eagira Mal nihr
Daye li bedena bav Mihemed Salih
ah Dengbjan
Mrata gula malnihr
Movik pita xilas kir way way way
Dib wez bi gund Kevir
Bi Melazgira ewit biketama
bi dare
Bav Mihemed Salih ji ser pita
hesp da ket erd
Gaz dike gel siwaran mala we
xerab be
Birna min kr e her xedar e
Hey Melazgiriyan mala we xerab be
Bidin ah Dengbjan
Teyr ser miln qzan bkan
Taseke ava sar e way way way
150 FILT QUTO

ima bixew nay way way way
Hah hah
Xas bi s denga dike gaz
Digo Naz Naz digo Bilnaz
Blnaz digo l l Gulnaz
Sibe ye bi Melazgir bi gund Kevir
biketama
Bi hlna kew way way way
Birna bav Mihemed Salih ah
Dengbjan giran e
Dikim nakim nare fitile mil kew
Di kleka min de dinale
Nizanim ima ser min nagire balg
qew way way way
Xas bi s denga dike gaz
Digo Naz Naz digo Blnaz
Blnaz digo l l Gulnaz
Sibe ye bi Melazgir bi gund Kevir
biketama Bi kereng e
Li bejna bav Mihemed Salih
ah Dengbjan mze dikim
Li al apika ez bala xwe bidim
Tlik ttik silvan reng e
Li bejna bav Mihemed Salih mze dikim
Kul bikeve mala Zek Law Mral
Derbek Malnihr li bedena v
xwemr daye
ro s roje ketiye ax
Ez li der dor xwe dinrim
Hezdiy mal gund dor heft reng e
way way way
FILT QUTO
151

ima bixew nay way way way
Hah hah
152 FILT QUTO
19. Mr ribab Mirad Kin

nmneyek ji dengbjiya w:
Firman a*
Dengbj Mirado ne ten li herma Tor, her wisa li seranser bakur welat me; ji Botan bigirin heta Xerzan, Diyarbekir Serhed delal ber dil
hezkiriyn kilam strann evn eran b. Dengbj hja ji Malbata
Kin t. Ji ber v yek j wek Mirad Kin nav daye. Ev ciwamr han
di lteratra folklor hunera kurd de wek Mr Ribab t naskirin.
Malbata w bixwe di zargotina kurd de reng dewlemendiyeke hja ye.
Ba t bra min li mala me ya Misirc pitre j li Batman ko zarokatiya
min li wan deran derbas bye, ji s kasetn ko tim dihate guhdarkir in,
yek ji wan j kaseta Mirado b. Ehmed Axa Ey Xanim, Lawik
Daqor Seyra Gulsor ji bo min end kilamn w yn jdar sereke
ne. L di nav kilamn w de yek heye ko tu dengbj nikarin wek w xwe
ba bistrn. Ev kilama han, kilama Ferman e ko li ser Serhildana
Mala Eliy nis t gotin bixwe ye. Bi rast j gava mirov li v kilam guhdar dike, hsiyeta ko awa w lehz mirov li qada er pk t. Beriya ko em
dhn bala xwe bidine v kilam, kerem bikin em guh bidin gotinn
siyasetmedar nivskar kurd erefxan Cizr b ka ji bo gorbiht
Mirado i gotiye...
...Deng li Kurdistan h j wek deng Mirad Kin peyda nebye. Ew
deng zz zelal, bilind wek iyay Zagros xurt wek naqosa drn
filehan, bye normek ji dengbjiya Kurdistan li hem devern welt
belav bye. Mirad Kin bi deng xwe y berz zelal, nexwean ji nava
livnan radike ser piyan... (erefxan Cizr-Kultur Edebiyata Devk,
Weann Ndem rp. 46
Firman a firman a firman a firman a
Xalo em i bikin er giran a
FILT QUTO
153

Keko li me firman a
Ne bi zirt od kur camran a
Ne bi hov kirikn simblan ba bide
Li nav qz bk jineb van prekan a
Ne ko mirov ber xwe bid er giran a
Dest xwe bavje van demanan van alamaniyan a
Bila kesek zirt xwe ned
neb em ber xwe bidin er qewx giran a
bira li ser Mala Eliy nis
Qewm iyan a axao...
Firman a...
Xalo li me firman a..
Bira bila kesek zirt xwe ned
Li ser Mala Eliy nis wa Qewm iyan a
l bel sond xwarina bi x Evdilqadir Glan
Maz Evdiy nava Nisbn
bi perda w Weysel Qiran
Sond xwarine w s sal Siltan xms
Bi w qbe perda wan a
jin nams prekn xwe
Bi s telaqan berdana
Go em ser xwe nakin ewqana
Em dest xwe nakin kelemana
Em ber xwe nadin tu hepisxan giran a
Bira em tu cara dest xwe nakin
Dest van bbavn tirkan a
Bira bila heiy ew in ew qisas ser
Me bixwe na
Bira bra we nay wext ko x Sed
Li dev l Camiya Diyarbekir xeniqandin
sty w avtina ert
Bkn serbizr
Bi ser mala xwe ve dageriyana
154 FILT QUTO
Bila hn w roj li bra xwe bnin

Van eskern Srt, Bedls, Wan, Tetwan
Xelat, Erd, Mradiyan
Qers, Qaxizman, Bazd Erzerom
Li ber Pira Malabad li kenar av dsan
Van e li hev civiyana
l bel hn li bejn bala
Ps neferan her ew in
Ew ji me kurdan a
Hn derba l bidin li bejn bala
Van awan, astmena, ustmena
van tmena, yzba bnba
Yarbay albay van buyuk qumandana
Wele bira ez dn xwe didim
Li ber Pira Malabad, li kenar av
Li ber Gor Qerems
li ser ser Mala Eliy nis
i ecb i qiyamet i tofan a
Waye mewz tapiy xwe kolan a
simbl re boyaxkir
Avtine van Meqerif tivingan a
Bi elba fiek vala kirina ser gohk van ebana
Wele bira dn we li wa b
bila Xwed e kula l bid
Li mala awn Farqn
Tu neb drebn li ber av w ya
dimzn li ber Pira Malabad
Li Newala Qerems
i ecb tofan a
Ll bel ew ye ser telefon
Ciwab did Yedinc Qolordiya Diyarbekir
ji w d ciwab kete xopana bajar Enqere
Ew dib: Elo!
Ew dib: Efendim!
FILT QUTO
155
Ciwab dane w miclsa giran a

Wa axao firman a finman a...
Wele firman a...li me firman a
Wele bira wext ciwab kete
Xopana bajar Enqer
W miclisa giran a
ll bel carek rab b rer deriyan
ingeing kursiyan masa na
buya rer van qeleman a
nav Mala Eliy nis
Derann ji van kuik defteriyan
Nav wan avtin dewra siltanan
Wele nav Mala Eliy nis
Carek avtina qezetana
B ngeing zirezira telefon wan a
Bila w roj st heft welayet
Tirkiy xeber dana
Wa p hesiyan a
Bila carek mifte l dane
Dev wan depoyan e
Bi sindoqan bi elban fiek vala kirina
Van mrat cemsan a
Wele bila dn we li wan b
He sbay bn ew siwar bn
Li van texs li van cb li van fordan a
he d sefer bn li van ekmek entesiy
Xwe dagirtin ji baliqan ji van sabnan a
Wele he yedek sbay bn
nka hatibna eskeriy
Nizanibn ber xwe bidin
er qewx giran a
Nizanibn i ecb qiyamet tofan a
Wele ew siwar bna li cemsan a
Mendl desmaln xwe
156 FILT QUTO
Ji berka xwe dertann

li siwarbna li emsan a
Ban kirine prekn xwe
Got: Heqin helal edin!
Em ber xwe bidine
er Mala Eliy nis
Qewm iya na axao...
Wele firman a firman a firman a...
Li me firman a
Eme i bikin er Mala Eliy nis
hikmat
Wez dn xwe didim
Pir giran a axao...
Firman a... Li me firman a
Wele bira wez dn xwe didim
Li ber Pira Malabad
Li Newala Qerems
Li min xwe t deng van mratn
Otomotk makneliyan a
Wele ll bel Mala Eliy nis
awa bi elban fiek vala kirine
Ser gohn van eba na
sond xwarina bi Weysel Qeran
Bi w Siltan xms
Bi w perda wan a
dest wan ji zarok olix kifletn
Wan qetiyan a
Go em ser xwe nakin ewqan a
Em ber xwe nadin hepisxan e
em dest xwe nakin dar keleman e
Wele nams prekn xwe
Bi s telaqan ji xwe berdan a
Ll bel simbln re boyaxkir
Avtine van Miqerif tivingan a
FILT QUTO
157
Ll bel Mala Eliy nis

Dn xwe dan fiek
Mermiyn wan neman a
zanibn ko bar hikmet
Bar riss a zehf giran a
ll bel van bbavn tirkan
Dn xwe dan ko
Deng tiving wan nay
Fiekn wan neman a
Ll bel carek wan singo
Avtin dev van slehan tivingan a
hicm berdana ser kozik epern
Mala Eliy nis
heyf mixabin w roj
Bst pnc mr me kurdan
Dane nav lingan e axao...
Wele firman a...Li me firman a
Wez i bikim er Mala Eliy nis
Li ber Pira Malabad
Li Newala Qerems
Kenar av
em i bikin hem emr rada
Xwedan e axao...
* Firman a: Orjnala kilam Ferman e ye. L ji ber Mirado ji herma
Tor ye, bi devoka tor mijl dibe. Kesn ji v her m, tpa ey wek
ay bi lv dikin. Mirado serdanp bjeya Ferman e wek Firman a bi
lv dike. Lewre j, ji bo orjnalte xweseriya kilam me dest neda kilam
wek bilvkirina resen berhev kir. (Salih Kevirbir)
158 FILT QUTO
20. Li war Serhed axnek ji kezeb:

Qezaya Blanix
Beriya niha bi 910 salan li welat Serhed, herma M qezeyeke
trafk pk hat ko ev karesat ji w dem heta ro di nav gel herm de nehatiye jibrkirin. Dev ji jibrkirin berdin, ji roja pkhatin heta ro ev
qewimn bi nav Qezaya Blanix ji hla dengbjn herm ve bi awayeki dilewat t gotin li ser t strandin. Gelo ev qewimn awa pk hatib?
Mecd ifr, li gund Lz ko bi ser Blanix (Kop) ve ye, bi cih war
e, heftey carek seferek ji bo Erzirom dike ango rwiyan ji Blanix
dibe Erzirom. Roja qewimn, otobsa Mecd bi awayek dagirt li hindava Bakimev y, li rasteka gund Gdk, li otobsa Hec Evdile diqelibe ko w j rw ji Melazgir hildane dibe Diyarbekir. Di encama v
byer de bi git 24 kes dimirin, 34 kes j bi awayek xedar birndar dibin. Pit v karesat, Cahd Dengbj die cih byer di cih de kilamek diavje ser v qezay.
Kerem bikin, em guhn xwe bidine kilama v dengbj ko li ser Qezaya
Blanix gotiye.
Way way way way way
Ax b way way way way ax
Mecd lawo bila dayika te ji te re kor be lawo li dinyay
L l day reben rabe ez bi kavil
Blanix M diketime birawo li me hatiye payiz e
Bira Xwed neyine ser xelq day reben payiza rengn e
Keko welat me Serhed e, berfa welat Serhed bi
ser me de diptne
Mij dmana kavila Blanix wisa bye erd tije kiriye lawo
av mirov erd nabne ji mij dman
Qebehet ifra tunne ay
FILT QUTO
159
Lo bira Mecd rab ji kavila Lz ji xewa rn e

Go day reben var
Wele min ser xwe li ser balf dan l
Gelek xewnn xirab min di xewna xwe de dne day reben
Min dt dreg bnayn me ji bin dikeve lawo
Bnay me li ser dregek dimne ay
Lo lo bira tu bala xwe bid qam qidm min ikest ne
Sib dora Erzerom dora me ye
Lo birayo dil min yna kavila Erzerom qet tnne
Min dt telefon li ser telefon didane Lz
Digot lawo Mecd lawo yolciy te di xerac de bekl te dike
Li hviya te sekinne way way way way ax
L l way way way way ax
Mecd lawo bila her du avn dayika te
Ji te re kor be lawo li dinyay
Lo lo bira tu bala xwe bid
Ser sib Mecd xatir ji mala xwe dixwest
Wele siwar b li mrata otobos mrata drekson dihejne
Deh deqe ji saeta w derbas dibe
Li gira Blanix s caran li qorn dixne
Yanam xerac dib
efq ban kir go Mihemed El tu bike qrn e:
Her yolciy me y ko diin Erzerom
Bila lawo kesek li erd nemne
Mecd ji otobs peya b day reben
Lsteya yolciy xwe hiltne
Belg Reb Alem tu bi kes de neyne
Ew roj otobs wisa tije ye ima c da qet r tnne
Elbet Reb Alem ji wan re xirab tne
Mecd peya b day reben tu sr bike
Lsteya yolciy xwe hiltne
Ew bi tev efq Fayqo xatir ji hev dixwazin
160 FILT QUTO
Hev du helal dikirin day dib qzn zarn girn e

Heyra bala xwe bidine min d
Li Petrola Hac Tehar Lic
Day reben mazota xwe hiltne
Lo lo bira siwar b ber w kete Erzerom dilezne
Way way way b way way way
Mecd bira lawo her du av dayika te kor bin lawo li dinyay ax
Hahh
L l day reben bala xwe bid
Ez bi Blanx Melazgir dikevim day reben li v ban
Ew otobsa ko ji kavila Melazgir derketiye
Hec Evdile l siwar e Teyr Ecel li kleka w siwar bye
Bira ji kavila Melazgir deran
Lo lo bira tu bala xwe bid li Bakimeviya rasta Gdk
Her du otobsa bi ser li hev du dikevin day reben
Wele deng van mrata mna deng top tivinga bira
Ji xwe re deng deran
L l day reben bala xwe bide
Belg Reb Alem tu bi kes da neyin
Keko wele fzan zarna kut birndara ji er zibil ann
Ew roj bira 24 kut 34 birndar ji her du otobsan derann
Min xwe xwar kir bin otobsa
Heyra tu bala xwe bid
Lo lo bira belg Reb Alem tu bi kes da neyn
Xwna cinaza kutiya ji bin dikie lawo mna em kan
Lo bira tu bala xwe bid dotira roj
Emir derxistine s cemse esker derann
Ser sib li Blanix
Sawc hakim gel Kop bira tev hilann
Lste bi wan re ye min d kimlig wana derxistin birawo
Bi ser psr wan ve dann
Heyra wele ser sib cinazan derxistine
Li ser bz cemed piya berf day reben danne
FILT QUTO
161

Lste bi wan re ye kimlig wana ji cba wan derxistin
Keko wele bi topln bi psr wan ve dann
Bi tlsiz tlefonan didane ar bajar memleketan
Her kes dihate lawo nexwe xwe hilan
L l day reben tu bala xwe bid di sona olay de
Ez me tevna otobsan s heb w der b xwed ne
Lo birawo fzan zarna wan li er ezm hiltne
Min got: Keko hn ji ko ne?
Du heban go: Bira em xelq Doxbazd
Birano dibn em Celal ne
Yeka din min pirs kir min go: Keko tu ji ko y?
Go: Nav min El ye nav bav min Hec Emer e
Mala me li Hemzexa Blanix dimne
Wele pita min bi du ciya ikest ye
Hal min ji ber de mil rast tune ye
Yek hebya cewabek bida d bav min
Bila min helal bikin
Ez dimirim gun d bav min sty min nemne
Way way way way way way way
Ax de way Mecd lawo bira dayika te
Ji te re kor be lawo li dinyay
162 FILT QUTO

Salihê Kevirbirî - Filîtê Quto

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Salihê Kevirbirî - Filîtê Quto

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

lkoln

serphat drok sosyoloj

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Salih Kevirbir: Filt Quto

By destreka nivsk ti kes nikare v pirtk ji n ve

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

13. er Hesoy Birahm (snikan) Hec Mihemed Mist (rekotan):

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Ji bo branna Evdal Zeyn, Resoy Gopala,

18- nsana 2001-

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

1. er kilamak ji herma Xerzan:

Era Elikan, Mala Dbo ne, tn hewar li w der, di navbera Pencinar

Ev kilama ko yek ji derd b derman ern bav baprn me ye, li

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Bav Ez, Kek Bed le Gula Mala Dibo

Le Xat dib Silmano lawo meman

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

ro giran e deng tz tivinga ketine iyay Kolik

Were ha weyl, ha weyl, ha weyl

Xat dib, Em di bext te Xwed me

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Zav destbihene le zavek bst ar roja ye

min Gnco mr mrxasek ye. dixwaze ko li gor v yek dawiya

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

2. Xwespartinek li Dra Axterman*

Qam qidmn El diikn...

Eliy Qolaxas bi ya Meyrem dike; die tera dibe, destek ciln

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Min ok da erd ji xwe ree kurek an

Metran sa ji w zeman, heta v zeman

Bel, wek ko ji kilam j diyar dibe, xwespartineke ekere mecbr t

Gelo di v navber de rewa Waliy Wan awa ye? Jixwe pit ko El

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

ecb e ko, xizmetkarek wek Eliy Qolaxas Meyrema File, ko dostika

Ez kek Bedran, Henan Yewnan im

Yek ji dr manastirn her girng n qirna navn a Xirstiyaniy Dra

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

bi temam parastiye. Ji avakirina manastir heta roja ro, Dra Navend

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

3. Rbir karwan posteya dewlet:

Em Goz k ye? Di ser de em w nas bikin. Em Goz ji Eira Elikan3 ji

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Qeymeqam Zoq5, Qeymeqam Elmedna6 Qeymeqam Kop7

navbera her du kilaman de, li gel ko ji devern ji hev dr hatine strandin

Biar eto gaz dike

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Mih Emer Hesen xo, Mih Emer

Ez zanim Mala Remo maleke ber mr ne

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Bila tirsa we tunebe ji Mihemed Derw bav emsedn,

L l l way l l way wey l l way

Li odeka Baxems lawo w di pencer da

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

Got: De lde ribado de lde

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

4. Fatih heft gajaran fermandara arta jinan:

E-POSTE: INFO@NEFEL.COM MALPER: WWW.NEFEL.COM

(Ji awaza Kaws Axa)

... De l l de l l were l were l...