Professional Documents
Culture Documents
ENGINEERING
ETABS 2013
Betonarme ereve Boyutlama Klavuzu
Dorudan Seimle
TS500 (2000) ve Deprem Bgelerinde Yaplacak Binalar
Hakknda Ynetmelik (2007)
BETONARME
EREVE
Mart 2013
Trkesi Mays 2013
BOYUTLAMA
KILAVUZU
TS500-2000 ve DBYBHY-2007
TELF HAKKI
Copyright Computer & Structures, Computers & Engineering (1978-2012).
Her hakk sakldr.
CSI Logo, SAP2000, ETABS and SAFE programlar, Watch & LearnTM ve ilgili
tm yazl belgeler sahiplik ve oaltma haklar sakl rnlerdir.
SAP2000, ETABS, SAFE programlarnn ve yazl belgelerinin evrensel sahiplik haklar
Computers & Structures Inc.'a aittir. Trke yazl belgelerin sahiplik haklar Computers
& Engineering kuruluuna aittir. Computers & Structures Inc. ve Computers & Engineering kurulularndan yazl izin alnmadan programn lisanssz kullanm veya yazl
belgelerinin oaltlmas ve herhangibir formatta bilgi tabannda saklanmas tamamen
yasaktr.
Daha ayrntl bilgi, yazlm lisans ve belgelerin kopyalar iin bavuru adresi:
Trkiye ve Almanya Ana Datm:
COMPUTERS & ENGINEERING
Holzmhlerweg 87-89
D-35457 Lollar, ALMANYA
Tel: 0049 6406 73667
Fax: 0049 6406 4745
E-Mail: baser@comp-engineering.com
http://www.comp-engineering.com
http://www.csiberkeley.com
SORUMLULUK
Bu programn ve yazl belgelerinin hazrlanmasna byk zaman, aba harcanm ve
maddi fedakarlk yaplmtr. Program tam olarak test edilmi ve kullanlmtr. Bununla
birlikte program kullanrken, kullanc, programn gvenilirlii veya kesinlii
konusunda program hazrlayan veya datanlarn herhangi bir sorumluluk almadn
veya bunu ima etmediini kabul eder ve anlar.
Program, betonarme erevelerin boyutlamas iin ok pratik bir aratr. Programn
bundan nceki srmleri ok baarl olmu ve farkl yaplarda kullanlmtr. Bununla
beraber kullanc, bu klavuzu tamamen ve dikkatlice okumal ve betonarme hesabnda
program algoritmalarnn kapsamad durumlar iyice anlamaldr.
Kullanc, programn temel varsaymlarn aka anlamal ve programn oluturduu
sonular kendisi bamsz olarak kontrol etmeli ve mesleki sorumluluu stlenmelidir.
NDEKLER:
Sayfa
1. BLM
Giri
1.1
1.2
Kitap Dzeni
nerilen Okuma ekli
2. BLM
Boyutlama ncelikleri
2.1
Boyutlama Yk Kombinezonlar
2.2
Boyutlama ve Kesit Kontrol Noktalar
2.3
Kiri ve Kolonlarn Tannmas
2.4
Kirilerin Boyutlamas
2.5
Kolonlarn Boyutlamas
2.6
Kiri-Kolon Birleim Blgelerinin Tasarm
2.7
P Etkileri
2.8
Elemanlarn Mesnetlenmemi Boylar
2.9
Veri Birimlerinin Seimi
3. BLM
Boyutlama Sreci
3.1
Kullanlan Simgeler
13
3.2
Boyutlama Yk Kombinezonlar
16
3.3
17
3.4
Hesap Dayanmlar
17
3.5
Kolon Boyutlamas
17
3.5.1
3.5.2
3.5.2.1
3.5.2.2
3.5.2.3
3.5.3
3.5.4
3.5.4.1
3.5.4.2
3.5.4.3
3.6
3.6.1
3.6.1.1
3.6.1.2
3.6.1.2.1
3.6.1.2.2
3.6.1.2.3
18
21
24
24
31
31
3.6.1.2.4
3.6.2
3.6.2.1
3.6.2.2
3.6.2.3
3.6.3
3.6.3.1
3.6.3.2
3.6.3.3
3.6.3.4
3.7
3.7.1
3.7.2
3.7.3
3.7.4
39
43
46
46
49
49
49
EK - A
51
EK - B
53
EK - C
54
EK - D
56
EK - E
57
Kaynaka
60
1. Blm
Giri
2. Blm
Boyutlama ncelikleri
Bu blm betonarme kesit hesab ve kesit kontrol yntemleri ile ilgili eitli hususlarn
anahatlarn verir.
Bu elkitab yazlrken, kullancnn genelde betonarme hesab konusunda yeterli mhendislik bilgisine sahip olduu ve TS 500 ynetmeliine yabanc olmad kabul
edilmitir.
Programda nceden hazr olan (default) yk kombinezonlar, sabit yk olarak tanmlanm btn statik yk durumlarnn toplanacan varsayar. Benzer ekilde hareketli
yk olarak tanmlanan durumlarn da toplanaca varsaylr. Fakat statik yk durumu
olarak tanmlanm, rzgar, deprem ya da tasarm (davran) spektrumunun biribiri ile
toplanmayaca ve oklu yanal yk kombinezonlar oluturacaklar varsaylr. Ayrca
deprem ve rzgar yk durumlar, ynleri ters alnarak (pozitif veya negatif) ayr yk
kombinezonlar olutururlar. Bu durumlar doru deilse kullanc doru olan boyutlama
kombinezonunu oluturulmaldr.
Bu hazr olan (default) yk kombinezonlar, kullanc istedii takdirde ya da betonarme
hesab iin kullanc tarafndan tanmlanm baka yk kombinezonu yoksa, boyutlamada
devreye girer. Hazr olan (default) bu yk kombinezonlarndan herhangi biri hesaba
girmise, boyutlama artnamesi deitirildiinde veya statik ya da tasarm (davran)
spektrumu yklerinde deiiklik yapldnda program btn nceden hazr olan (default)
yk kombinezonlarnda gerekli deiiklikleri otomatik olarak yapar.
arpanlarla artrlm yklerde hareketli ykn payn azaltmak iin, hareketli yk azaltma arpan, eleman hareketli yk kuvvetlerine eleman-eleman uygulanabilir.
Kullanc, hareket eden yk ya da zaman tanm alannda hesap yntemi sonularnn
zmlemede ereve elemanlarnn bazlar veya hepsi iin hesaba katlmasn istemedike, bu yklerin etkisinin bunlar ieren herhangi bir yk kombinezonunda sfr
alnacan bilmelidir.
3. Blm
Boyutlama Sreci
Ae
As
As
Asl
Aot /s
Aov /s
As(gerekli)
Ast
Asw
Asw/s
Cm
Ec
Es
Ig
Ise
M1
M2
Mc
Mns
arpanlarla artrlm u momentinin yanal yerdeitirme olmadan meydana gelen blm, N-mm
Ms
Md
Md2
Md3
Nb
Nk
Nmax
N0
Nd
Vc
VE
VG+Q
Vmax
Vp
Vs
Vd
ab
amax
Eleman genilii, mm
bf
bw
cb
ds
emin
Minimum dmerkezlik, mm
fcd
fck
fctk
fyd
fyk
fywd
Kolon boyutu, mm
ue
k1
Rdns
arpanlarla artrlm maksimum eksenel sabit ykn arpanlarla artrlm toplam yke oran, rnein snme katsays.
ns
cu
Malzeme katsays
mc
ms
(TS 6.3)
0.9G 1.3W
1.0G + 1.3Q 1.3W
(TS 6.6)
(TS 6.5)
0.9G 1.0E
1.0G + 1.0Q 1.0E
(TS 6.8)
(TS 6.7)
Bunlar ayn zamanda TS 500-2000 kullanldnda otomatik olarak retilen yk kombinezonlardr. Kullanc, at yklerinde olduu zere, farkl arpanlarla kombine edilecekse ona gre gerekli deiiklikleri yapmaldr.
arpanlarla artrlm yklerde hareketli ykn payn azaltmak iin, hareketli yk
azaltma arpan, eleman hareketli yk kuvvetlerine eleman-eleman uygulanr.
TS 500-2000 artnamesini kullanrken, program, P-Delta analizinin yapldn farzeder.
(TS 6.2.5)
(TS 6.2.5)
Modelin btn farkl betonarme kesitleri iin eksenel yk - iki eksenli eilme
karlkl etki yzeyleri oluturulur. Tipik bir karlkl etki yzeyi ekil 3-1 de
gsterilmitir. Donat tanmlanmamsa program karlkl etki yzeylerini izin
verilen donat oran snrlar arasnda oluturur. Kolonlarda bu oran %1 ila 4 (TS
7.4.1).
Her kolonun her boyutlama noktasnda her bir yk kombinezonundan elde edilen
arpanlarla artrlm iki eksenli (veya tek eksenli) eilme momentleri ve normal
kuvvetler iin kapasite oran veya gerekli donat alan hesaplanr. Gerekli donatnn
hesab yaplrken hedef kapasite oran kullanm oran olarak alnr.
Bundan sonraki drt alt blm yukarda sz edilen admlarla ilgili algoritmalar ayrntl
olarak anlatmaktadr.
ETABS 2013 ereve Tasarm TS500-2000 Copyright www.comp-engineering.com Sayfa 17
Eri No. 1
Eri No. 2
EKSENEL EKME
ekil 3-1
Tipik Kolon Karlkl Etki Yzeyi
Bu noktalarn koordinatlar ekil 3-2 de gsterildii gibi, dorusal ekil deitirme
dzlemini kolon kesitinde boyutta dndrerek belirlenir. Dorusal ekil deitirme
diyagram maksimum beton birim ksalmasn cu , kesit st kenarnda 0.003 olarak
snrlar (TS 7.1). Formlasyon, tama gc yntemi ilkelerine dayanr (TS 7.1).
Donat eliindeki gerilme, elik ubuun birim uzamas ile elastisite modlnn arpm sEs olarak verilir ve donat akma dayanm fyd ile snrldr (TS 7.1). Her donat
ubuuna ait alan, ubuk merkezinin gerek yerinde verilir ve algoritma donat alannn
kolon kesitindeki dalm tarzyla ilgili, edeer elik tp veya silindir gibi, herhangi bir
basitletirme kabul yapmaz. ekil 3-2 ye bakn.
cu
cu
cu
cu
cu
cu
ekil 3-2
Karlkl Etki Yzeylerinin Oluturulmas iin dealletirilmi ekil Deitirme Yayl
0.85 f cd
eccu==0.003
0.003
d'
c
(i) ConcreteKesit
Section
Betonarme
1
Cs
es1
a= k
2
Cs
es2
es3
Ts3
es4
Ts4
1c
(iii) Stress
Diagram
Gerilme
Diyagram
ekil 3-3
Bir kolon kesidinde ekil deitirme ve gerilme yaylnn kabul
Beton basn gerilme bloku, ekil 3-3 de grld gibi, 0.85 fcd gerilme deerine sahip
bir dikdrtgen olarak kabul edilir (TS 7.9.1).
Karlkl etki algoritmas, basn blgesinin donatlmas ile azalan beton alann hesaba
katan dzeltmeyi yapar. Edeer dikdrtgen basn blokunun derinlii, a
a = k1 c
(TS 7.1)
0.70 k1 0.85.
mc ve ms, malzeme katsaylarnn etkileri, karlkl etki yzeylerinin oluturulmasnda dikkate alnmtr.
nceden tanml mc ve ms deerleri programda bulunmaktadr fakat
Seenekler - Preferences mensnden deitirilebilir.
Maksimum eksenel yk Nr(max), arpanlarla arttrlm sabit ve hareketli ykler
iin (1.4G+1.6Q);
Nr(max) = 0.6 fck Ag
(TS 7.4.1)
(TS 7.6.2.5)
eklinde elde edilebilir. s arpan yanal yerdeitirmeye (side-sway) neden olan momentler iin bytme arpandr. Yanal yerdeitirmeli momentler iin bytme arpan
Ms ve Mns moment deerleri ikinci mertebe elastik (P-) zmlemesinden elde edildiinden, 1.0 olarak alnmtr (TS 7.6.1). P- analizi ile ilgili daha fazla bilgi iin EK-A
ya baknz.
P- analizi iin, yk kombinezonu 1.4 (Sabit yk) + 1.6 (Hareketli Yk) e kar gelmelidir. White ve Hajjar (1991) e baknz. Kullanc, TS 6.3.7 de gsterildii gibi atalet
momenti iin azaltma arpanlarn kullanmaldr. Programda ntanml olarak atalet
momenti arpan 1.0 alnmtr.
Hesaplanan momentler tekil kolon burkulma etkisi iin (TS 7.6.2.5), ns yanal yerdeitirmesiz moment bytme arpan ile aadaki gibi bir kez daha bytlmtr.
Mc= ns Mns
(TS 7.6.2.5)
ns =
Cm
1 1.3
Nd
Nk
1.0
Cm = 0.6 + 0.4
M1
0.4 dir.
M2
2 EI
(klu ) 2
olup, k gvenli yanda kalmak zere 1 alnr, ancak program bu deerin kullanc tarafndan deitirilmesine olanak tanr. (TS 7.6.2.2). lu , kolonun elme dzlemindeki
tutulmam boyu olarak alnr. Kolonun tali ve ana ekseni dorultusundaki tutulmam
(iki adet) boylar l22 ve l33 , EK-B ekil B-1 de gsterilmitir. Bunlar elemann mesnet
noktalar arasndaki temiz aklklardr.
Programn tutulmam kolon boylarn nasl hesaplad konusunda daha fazla bilgi iin
EK-B ye baknz. Program, kullanclara tutulmam boy oranlarn (ana ve tali eksenler
dorultusundaki tutulmam boylarn toplam boya oranlar) deitirme olana salar.
Rm =
0.4 Ec I g
1 + Rm
Bytme arpan ns pozitif bir say olmal ve 1.0 den byk olmaldr. Bu nedenle Nd ,
Nk /1.3 den kk olmaldr. Eer Nd , Nk /1.3 den byk ya da ona eit bulunursa, gme
durumu bildirilir.
Yukardaki hesaplar kolonun ana ve tali dorultularndaki mesnetlenmemi boylarn
kullanarak ayr ayr uygulanr. Bunun anlam, n, ns, Cm, k, lu, EI, ve Rm ana ve tali
eilme dorultularnda farkl deerler kabul ederler.
Programdaki kabuller belirli bir eleman iin yeterli deilse, kullanc s ve ns deerlerini
ak olarak belirtebilir.
3.5.2.3 Kapasite Orannn Belirlenmesi
Elemann gerilme durumunun bir ls olarak, bir kapasite oran hesaplanr.
Kapasite oran esasnda, kolonun tama gcne nispetle kolonun gerilme durumunu greli olarak gsteren bir katsaydr.
Kolon kapasitesini kontrol iin karlkl etki diyagramna girmeden nce Nd , Md2 ve Md3
elde etmek zere moment bytme arpanlar artrlm yklere uygulanr. (Nd , Md2 ,
Md3) noktas, ekil 3.4 te L noktas olarak gsterildii gibi, karlkl etki blgesine yerletirilir. Eer nokta karlkl etki hacmi iinde yer alyorsa eleman kesit kapasitesi yeterlidir. Fakat, nokta karlkl etki hacmi dnda yer alyorsa, kolondaki gerilme fazladr.
Bu kapasite oranna L noktasn yerletirip C noktasnn yerini belirleyerek eriilir. C
noktas OL izgisinin (da doru uzatlrsa) gme yzeyini kestii nokta olarak
tanmlanr. Bu nokta, gme yzeyini tanmlayan noktalarn boyutlu dorusal enterpolasyonu ile elde edilir (ekil 3.4 e bakn) Kapasite oran CR, OL/OC oran ile verilir.
Eer OL = OC (veya CR = 1) ise nokta karlkl etki yzeyinin tam stnde yer alr
ve elemandaki gerilme, kapasitesi kadardr.
OL < OC (veya CR < 1) ise nokta karlkl etki hacminin iinde yer alr ve eleman
kapasitesi yeterlidir.
OL > OC (veya CR > 1) ise nokta karlkl etki hacminin dnda yer alr ve elemandaki gerilme fazladr.
Her yk kombinezonu iin hesaplanan CR deerlerinin en by, kolondaki her
kontrol noktas iin, Nd , Md2 ve Md3 takm ve kar gelen yk kombinezon numarasyla birlikte verilir.
Eksenel Basn
ekil 3-4
Kolon Kapasite Orannn Geometrik Gsterilii
burada
moment
Kolonun tasarma esas olan kesme kuvveti Vec yi hesaplarken, kolonun iki
ucundaki muhtemel maksimum eilme kapasitesi, G+Q+E durumuna kar gelen
eksenel yk esas alnarak hesaplanr. Kolonun bir ucunda saat ynnde ve dier
ucunda saatin tersi ynnde dnme bir adet kesme kuvveti retir. Bunlarn tersine
dorultuda bir uygulama da dier bir kesme kuvveti kapasitesi retir. Bu ynlerin
her ikisi de kontrol edilir. Bu iki deerden maksimum olan Vec olarak alnr.
Her yk kombinezonu iin arpanlarla artrlm Nd eksenel yk hesaplanr. Sonra
eksenel Nd yk etkisi altnda kolonun belirli bir dorultudaki M +pr ve M -pr pozitif
ve negatif moment kapasiteleri kar gelen dorultuda tek eksenli karlkl etki
diyagramndan hesaplanr. Bundan sonra kesme kuvveti kapasitesi kolonun her iki
ucuna hesaplanm olan muhtemel maksimum moment snr dayanmlarn
etkileyerek bulur.
Bu nedenle Ve hesaplanm olas moment kapasitelerinin kolonun iki ucuna zt
ynlerde uygulanmasyle elde edilen kesme kuvvetidir. Bu nedenle Vce bu, Vce1 ve
Vce2 deerlerinin bydr.
burada,
V =
c
e1
M I + M J+
M I+ + M J
V =
,
L
c
e2
Burada
M +I, M -I
= elik akma gerilmesi fyd ve beton dayanm fcd alnarak hesaplanan kolonun I ucunda pozitif ve negatif muhtemel moment
kapasiteleri,
M +J, M -J
= elik akma gerilmesi fyd ve beton dayanm fcd alnarak hesaplanan kolonun J ucunda pozitif ve negatif muhtemel moment
kapasiteleri,
burada,
Veb1 = Birleim blgesi saat ynnde dndnde kirilerin muhtemel
maksimum eilme dayanmna bal kolon kesme kapasitesi,
Veb2 = Birleim blgesi saatn tersi ynnde dndnde kirilerin muhtemel
maksimum eilme dayanmna bal kolon kesme kapasitesi,
Veb1 =
M r1
,
H
Veb2 =
Mr2
,
H
H=
M uL + M uR
H
Burada, ekil 3-5 te gsterilen kolon moment sfr noktalar, kolon u mesnet
noktalarnn ortas olarak alnmtr. H ise alt ve st kolon yksekliklerinin
ortalamasdr. Birleim blgesinin st ksmnda kolon yoksa H, alttaki kolon
yksekliinin yars kadar alnr.
Veb ifadesi, ana ve tali eksen dorultusundaki kesme kuvvetlerinin belirlenmesinde
kullanlr. Hesaplanan kesme kuvveti birleim blgesinin altndaki kolonun
boyutlamasnda kullanlr. Eer kiriler ana ve tali eksenlerde bulunmazlarsa
eilme kapasitelerinin uygun olan bilekeleri kullanlr. Eer kiri, kolon ana
eksenden as kadar dnmse Mr1 ve Mr2 nin hesabnda kiriin eilme
dayanmnn uygun olan bilekeleri Mpr cos veya Mpr sin kullanlr.
Ayrca, kolon yerel aksna gre ve kiriin konumuna gre pozitif ve negatif
moment kapasiteleri kullanlr.
Orta dzeyde moment karlayc erevelerde (Sneklik dzeyi yksek
sistemler) kolon kesme kuvveti kapasitesi sradan moment karlayc erevelerde
yaplana ek olarak, kesme kuvveti kapasitesi, nominal u moment kapasiteleri ve
arttrlm dey ykle elde edilen nominal hesap kesme kuvveti ile karlatrlr.
Vd 0.22 Aw f cd
Burada, Vec sadece kolon ularnn muhtemel eilme dayanmna bal olarak
kolonun kesme kuvveti kapasitesidir. Veb
MOMENT
SIFIR
NOKTASI
STTEK
KOLON
KOLON
YKSEKL
KRN
ST YZ
PANEL
BLGES
ALTTAK
KOLON
MOMENT
SIFIR
NOKTASI
GRN
ekil 3-5
Kolon Kesme Kuvveti Vd
3.5.4.2 Beton Kesme Kuvveti Kapasitesinin Belirlenmesi
Nd
V cr = 0 .6 5 f ctd b w d 1 +
Ag
V c = 0 .8V cr ,
Kesme Kuvveti
Dorultusu
DKDRTGEN
DARESEL
Vd ve Vc belirli iken s aralnda dikdrtgen ve dairesel kolonlar iin gerekli olan kesme
kuvveti donats;
Kesme kuvveti st snr;
Vmax = 0.22 f cd Aw
hesaplanr:
Eer Vd Vcr , ise
Asw
f
= 0.3 ctd bw ,
s
f ywd
Asw
f
0.3 ctd bw
s
f ywd
(TS 8.1.5b)
Dikdrtgen kesit iin nceki ifadelerde, bw kolonun geniliidir. d ise kolonun etkin
derinliidir. Dairesel kolon kesiti iin, bw yerine kolonun d ap D, alnr. d nin yerine
0.8D kullanlr ve Aw nn yerine toplam kesit alan geer.
Vd izin verilen maksimum deeri (Vmax) aarsa betonarme kesiti bytlmelidir. (TS
8.1.5b).
Tm tasarm yk kombinezonlarndan hesaplanan Asw s deerlerinin maksimumu kolonun ana ve tali eksenleri iin rapor edilir.
Program tarafndan rapor edilen gerekli kesme kuvveti donatlar tamamen kesme dayanmna bal olarak tayin edilmitir. Gerekli minimum etriye miktar, hacmsal gerekli
donat miktarlar ve benzeri artlar kullanc tarafndan aratrlmaldr.
zel, orta ve sradan moment karlayc betonarme ereve kirilerinin eilme donats
hesabnda kiriin her kesitinde, her yk kombinezonu iin olan arpanlarla artrlm
momentler, zmleme ykleme durumlarna kar gelen momentleri, kar gelen yk
arpanlar ile arparak elde edilir.
Daha sonra tm yk kombinezonlarndan elde edilen maksimum pozitif ve maksimum
negatif arpanlarla artrlm momentleri iin kesit hesab yaplr. Negatif momentler st
donaty verir. Bu durumlarda kiri daima dikdrtgen kesit gibi hesaplanr. Pozitif momentler alt donaty verir. Bu durumlarda kiri dikdrtgen kesit olarak hesaplanabildii
gibi T kesit gibi de hesaplanabilir.
3.6.1.2 Gerekli Eilme Donatsnn Belirlenmesi
Eilme donats hesab ileminde program ekme ve basn donatlarn hesaplar. Basn
donats, uygulanan hesap momenti kesitin tek donatl moment kapasitesinden byk
olduunda eklenir. Kullanc basn donatsn koymamak zere kiriin yksekliini,
geniliini ya da beton kalitesini artrma seeneine sahiptir.
Boyutlama ilemi, ekil 3-7 de grlen basitletirilmi dikdrtgen gerilme blouna dayanr (TS 7.1). Uygulanan moment hesaplanm olan bu dengeli durum moment kaETABS 2013 ereve Tasarm TS500-2000 Copyright www.comp-engineering.com Sayfa 31
0.85f cd
Cs
A's
d'
a = k1 c
es
As
(i)
BEAM
Kiri
Kesiti
SECTION
Ts
Tc
(iii) STRESS
Gerilme
Diyagram
DIAGRAM
ekil 3.7
Dikdrtgen Kesitin Boyutlamas
arpanlarla artrlm negatif veya pozitif bir Md momenti (yani st ya da alt donat hesab)
iin basn blokunun a derinlii (ekil 3.7),
a = d d2
2 Md
0.85 fcd b
olarak verilir.
(TS 7.1)
cu Es
cu Es + f yd
Md
a
f yd (d )
2
(TS 7.1)
amax
)
2
M ds
'
s
0.85 f cd
) ( d d )
ve burada
cmax d
f yd .
cmax
s' = Es cu
(TS 7.1)
M ds
a
f yd (d max )
2
M ds
f yd (d d )
dir.
T Kirii hesabnda basitletirilmi gerilme blokunun (ekil 3-8) tabla blgesinde basn
altnda bulunduu yani pozitif moment varl kabul edilir. Eer moment negatif (-) ise
tabla dikkate alnmaz nk ekme alr. Bu durumda ekil 3-8 deki basitletirlmi gerilme blokunun basn altnda olduu kabul edilir.
0.003
ecu=
=0.003
ds
bf
d'
fs'
As'
0.85f cd
0.85f cd
Cs
Cf
c
d
Cw
es
As
Ts
Tf
Tw
bw
Birim
Boy
(ii)
STRAIN
DIAGRAM
Deitirme
(i) BEAM
Kiri
Kesiti
SECTION
Diyagram
Gerilme
(iii)
STRESS
DIAGRAM
Diyagram
ekil 3.8
Tablal (T-Kesit) Boyutlamas
Kiri tablas negatif moment etkisi altndaysa:
arpanlarla artrlm negatif moment Md iin kesit hesabnda, (yani st donat hesabnda), donat alan hesab aynen yukarda dikdrtgen kesitlerde olduu gibidir, yani
tablal kesit giri bilgilerini kullanmaya gerek yoktur.
Kiri tablas pozitif moment etkisi altndaysa:
Md > 0 ise basn blokunun derinlii:
a = d d2
2M d
0.85 f cd b f
cu Es
cu Es + f yd
(TS 7.1)
burada,
k1 = 0.85 - 0.006 (fck 25),
0.70 k1 0.85 ,
blm M df = C f d
min ( d s , amax )
(TS 7.1)
Cf
f yd
ile verilir.
olarak bulunur. Gvde bw ve d boyutlu bir dikdrtgen olduundan buna ait basn
bloku derinlii aadaki gibi bulunur:
a1 = d d 2
Eer a1 amax
As 2 =
2 M dw
0.85 f cd bw
M dw
a
f yd d 1
2
(TS 7.1)
(TS 7.1)
ve
As = As1 + As 2
olarak bulunur. Donat tablal kiriin altna yerletirilmelidir.
(TS 7.1)
M dc = C d max
2
M dc
a
f yd d max
2
M ds = M dw M dc
olarak bulunur.
-
M ds
'
s
0.85 f cd
) ( d d )
, ve burada,
cmax d
f yd .
cmax
- s' = Es cu
- Gvdedeki beton basn kuvvetini dengelemek iin gereken ekme donats (TS
7.1)
As 2 =
f yd
M dc
amax
d 2
ve burada
M ds
f yd (d d )
dir.
Kirite eilme iin minimum ekme donats aadaki iki deerden kdr.
As As min =
As
0.8 f ctd
bw d
f yd
4
As (required)
3
(TS 7.4.1)
Kirite eilme iin maksimum ekme donats aadaki snrlara gre uygulanr.
As As' 0.85b bd
Basn ve ekme donatsnn st limiti olarak, tm kesit alannn 0.02 kat aadaki ekilde gereklidir:
0.02bd Dikdrtgen Kiri
As
0.02bw d Tablal Kiri
ngrlen Yk Kombinezonlar
ngrlen Yk Kombinezonlar
ngrlen Yk Kombinezonlar
ngrlen Yk Kombinezonlar
1% < < 4%
1% < < 4%
1% < <4%
ngrlen Yk Kombinezonlar
Kolon Boyutlamas (Karlkl etki)
ngrlen Yk Kombinezonlar
ngrlen Yk Kombinezonlar
ngrlen Yk Kombinezonlar
0.02
0.02
0.02
0.8 f ctd
f yd
0.8 f ctd
f yd
0.8 f ctd
f yd
1
1
+
+
M d ,end M d ,end 1, 2 blgeleri M d ,end M d ,end 1, 2 blgeleri
Gerekmiyor
1
+
+
M d ,span max M d ,M d
end
4
1
max M d ,M d
M
d ,span
max
4
1
+
+
M d ,span max M d ,M d
end
4
1
max M d ,M d
M
d ,span
max
4
ngrlen Yk Kombinezonlar
ngrlen Yk Kombinezonlar
ngrlen Yk Kombinezonlar
U kesitlerinin eilme
kapasitelerinden hesaplanan
kesme kuvveti Vc = 0 (arta bal)
Gerekmiyor
Gerekmiyor
Kontrol edilecek
Tablo 3-1
Hesap Kriterleri Tablosu
As
0.8 f ctd
bw d
f yd
veya
(TS 7.3)
4
As (required) Sadece sismik olmayan yk kombinezonlar iin (TS 7.4.1)
3
(TS 7.3)
Kiriin herhangi bir ucunda (mesnedinde) kiri pozitif moment kapasitesi (yani alt
donat ile ilgili olan) ayn uta (1 ve 2 blgeleri) kiriin negatif moment
kapasitesinin (yani st donat ile ilgili olan) yarsndan az olmayacaktr (EDP
3.4.2.3). 3 ve 4 blgelerinde ise kiriin negatif moment kapasitesinin %30 undan az
olmayacaktr.
Kiri akl boyunca herhangi bir kesitte, ne pozitif ne de negatif moment
kapasitesi, kiriin herhangi bir u noktasndaki (mesnedinde) pozitif veya negatif
kapasitesinin bynn nden az olmayacaktr (EDP 3.4.3.1a).
zel moment karlayc ereveler (snek ereveler) iin kirilerin kesme kuvveti
donats hesab, arttrlm yklere ilaveten, sra ile, elemanlarn olas ve nominal moment
kapasitelerine dayanr. Eksenel kuvvetlerin kiri kesme kuvveti donatsna etkisi ihmal
edilmitir.
zleyen alt blmde yukarda sz edilen aamalarla ilgili algoritmalar ayrntl olarak
aklanmtr.
3.6.2.1 Kesme Kuvveti ve Momentin Belirlenmesi
Ve1 = V p1 + VG +Q
Ve 2 = V p 2 + VG +Q
V P1 = ( M i
+ M j )/ L
+ M j )/ L
VP 2 = (M i
Mi
= elik akma snr olarak fyd ve beton gerilmesi fcd alnarak I ucunda st
donat ekmede iken moment kapasitesi,
= elik akma snr olarak fyd ve beton gerilmesi fcd alnarak J ucunda alt
Mj
= elik akma snr olarak fyd ve beton gerilmesi fcd alnarak I ucunda alt
donat ekmede iken moment kapasitesi,
= elik akma snr olarak fyd ve beton gerilmesi fcd alnarak J ucunda st
Mj
Snek kiriler iin donat alan deitirilmez ise, yk kombinezonlarnn tamam iin
kiriin eilme (moment) boyutlamas tamamlanr ve donat alanlarnn zarf hesaplanr.
Bundan sonra bu donat alanlar zarflarnn deeri, kiriin moment kapasitesini
hesaplamakta kullanlr. Bu donat alanlar zarf deeri, kiriin moment kapasitesini
hesaplamakta kullanlr. Snek kiriler iin donat alan yeni bir deer verilerek deitirilirse, kiri moment kapasitesini hesaplamakta bu alan kullanlr. Eer kiriin kesiti
deiken ise, kiriin iki ucundaki kesitlerde bu ilem uygulanr. Burada da kullanc tarafndan verilen veya zarflarla bulunan donat dikkate alnr. Eer kullanc ana eksen
dorultusundaki uzunluk arpann yeni bir deerle deitirirse tam aklk boyu hesaba
katlr. Bununla beraber, eer uzunluk arpan deitirilmemise temiz aklk kullanlr.
Bu ikinci durumda kesme kapasitesinin belirlenmesinde pozitif ve negatif moment kapasitelerinin maksimumu kullanlr. Bu ilem pozitif ve negatif moment kapasiteleri iin
yaplr.
VG+Q , eleman ular basit mafsall iken, kirite aklk ortasnda sabit ve hareketli yklerden oluan kesme kuvveti katksdr.
Orta dzeyde moment karlayc erevelerde, kiriteki kesme kuvvetinin hesab, bu
blmde daha nce kolonlar iin tarif edilenin ayndr. zet iin Tablo 3-1 e baknz.
3.6.2.2 Beton Kesme Kuvveti Kapasitesinin Belirlenmesi
Nd
V cr = 0 .6 5 f ctd b w d 1 +
Ag
ve burada,
Eksenel basn iin: = 0.07
Eksenel ekme iin: = - 0.3
ekme gerilmesi < 0.5 N/mm2 ise = 0
V c = 0.8V cr ,
Vd ve Vc belirli iken s aralnda dikdrtgen ve dairesel kolonlar iin gerekli olan kesme
kuvveti donats;
Kesme kuvveti st snr;
Vmax = 0.22 f cd Aw
hesaplanr:
Eer Vd Vcr , ise
Asw
f
= 0.3 ctd bw ,
s
f ywd
Asw
f
0.3 ctd bw
s
f ywd
(TS 8.1.5b)
Vd izin verilen maksimum deeri (Vmax) aarsa betonarme kesiti bytlmelidir. (TS
8.1.5b).
Eer burulma hesab sonucu burulma donats gerekirse, TS 8.1.5 eitliinin tarafsz
olarak salanmasna gerek kalmaz. Bir sonraki blmde Kiri Donatsnn Burulma
Hesab ksmna baknz.
Tm tasarm yk kombinezonlarndan hesaplanan Asw s deerlerinin maksimumu kolonun ana ve tali eksenleri iin rapor edilir.
Program tarafndan rapor edilen gerekli kesme kuvveti donatlar tamamen kesme dayanmna bal olarak tayin edilmitir. Gerekli minimum etriye miktar, hacmsal gerekli
donat miktarlar ve benzeri artlar kullanc tarafndan aratrlmaldr.
Herhangi bir kiriin burulma donats hesabnda, her yk durumu iin gerekli olan
katsaylarla arplan burulma momentleri ubuk boyunca her hesap noktas iin yk
kombinezonlarna gre toplanr. (TS 8.2).
Hiperstatik bir sistemde burulmada atlama nedeniyle, i kuvvetlerin yeniden datlmas
gerei, Td , (TS 8.2.3) e gre azaltlabilir. Bununla beraber program i kuvvetleri yeniden
datp Td yi azaltmaya almaz. Eer yeniden datma isteniyorsa, kullanc yapsal
modelde burulma rijitliini azaltarak serbestlik derecesini (DOF) gevetmelidir.
3.6.3.2 zel Kesit Deerlerinin Belirlenmesi
Burulma tasarm iin Ae, S ve ue gibi zel kesit deerleri hesaplanr. Bu deerler (TS
8.2.4) e gre aadaki ekilde tanmlanmlardr.
Ae
ue
= Ae alannn evresi
Aov/s, Aot/s, ve ue gibi donatlarla ilgili kesit deerlerinin hesabnda, en dtaki kapal etriyenin ekseni ile en dtaki beton yzeyi arasndaki uzaklk 30 mm olarak alnmtr. Bu
kabul, 10 mm apndaki etriye iin 25 mm temiz paspay demektir. Tablal kirilerin
burulma tasarmnda, tabla (flan) blgesinin etkin olmad varsaylmtr. Bu kabul
nedeniyle tablal kirilerde tabla blm dikkate alnmaz. Bununla beraber tabla blm,
Tcr hesabnda dikkate alnr.
Bu kabul ile dikdrtgen kiri kesitinin zel kesit deerleri aadaki ekilde verilir:
Ae
( b 2c )( h 2c ) ,
(TS 8.2.4)
ut
2 ( b 2c ) + 2 ( h 2c ) ,
(TS 8.2.4)
x2y/3
(TS 8.2.4 )
Ae
( bw 2c )( h 2c ) ,
(TS 8.2.4)
ut
= 2 ( h 2c ) + 2 ( bw 2c ) ,
(TS 8.2.4)
= x2y/3
(TS 8.2.4)
Bu durumda program,
Asw
f
0.3 ctd bw
s
f ywd
(ii) Hesap kesme kuvveti ve burulma momenti aadaki artlar salyorsa burulma
donatsna gerek yoktur. Bununla beraber minimum etriye ve boyuna donat salanmaldr.
2
Vd Td
+
1
Vcr Tcr
b 2c
bf
ds
h 2c
h 2c
c
b
Dikdrtgen
kirite
Closed Stirrup
in
Rectangular
Beam
Kapal
Etriye
bw 2c
bw
Tablal
ClosedKirite
Stirrup in
T-Beam
Section
Kapal
Etriye
Eitlik. 8.17,
Td
1.0
Vd bw
Td ue
2 Ae f yd
eklinde hesaplanr.
3.6.3.4 Burulma Donatsnn Belirlenmesi
Eer arpanlarla arttrlm burulma momenti Td , alt snr Tcr den daha az ise burulma
rahatlkla ihmal edilebilir (TS 8.2.3). Bu durumda program, burulma donatsnn gerekli
olmadn bildirir. Bununla beraber Td , alt snr Tcr yi aarsa, burulmaya kar kapasitenin kapal etriyeler, boyuna donatlar ve basn diyagonalleri ile saland kabul edilir
(TS 8.2.4 and 8.2.5).
Eer Td > Tcr ise gerekli boyuna donat alan Asl aadaki ekilde hesaplanr;
Asl =
Td ue
2 Ae f yd
Aov (Vd Vc )
=
s
df ywd
Aot
Td
=
s
2 Ae f ywd
1.3Td
1 +
Vd bw
bw
Burada;
1.3Td
bw 1.0
Vd bw
Her yk kombinezonundan hesaplanan Asl ve Ao s deerlerinin maksimumu, kombinezon isimleriyle birlikte rapor edilir.
Kiri burulma donats gereksinmeleri, tamamen mukavemet prensipleri dikkate alnarak
rapor edilir. Etriyelerin ara mesafelerinde ek artlar varsa ayrca incelenmelidir.
Veh kuvveti, hesaplanmas gereken panel blgesi kesme kuvvetidir. Birleim blgesine
etkiyen kuvvetler Nd, Vkol, M dL , ve M dR dirler. Nd ve Vd
Vkol =
M dL + M dR
H
ekil 3-5 deki moment sfr noktas, kolonlarn gerek u balant noktalarnn ortas
olarak alnmtr. Yukar ksmda kolon yoksa stten gelen kesme kuvveti sfr alnr.
ekil 3-10 da durum 1 ve durum 2 olarak gsterildii zere tersinir yklerin (DURUM 1
ve DURUM 2) etkilerinin hesab bu iki durumdan retilen birleim blgesi maksimum
kesme kuvvetine gre yaplr.
stte Kolon
Kiri
Kiri
Kuvvetler ve Momentler
Kuvvetler ve Momentler
DURUM 1
YANDAN GRN
Sonu Kuvvetler
Sonu Kuvvetler
DURUM 2
DURUM 1 in TERSNR YKLEMES
YANDAN GRN
Not:
DURUM 1 deki P, M, V ve T deerlerinin
DURUM 2 ile ayn olmas gerekmez
Kolon Kesiti
PLAN GRN
(EDP 3.5.2.2)
rc
rc
6
M rb
5
=
(EDP 3.3.5)
Birleim blgesine saplanan kolonlarn olas tama gc mo-
rb
narak ve iki eksenli etkileimli kolon diyagram kullanlarak (ekil 3-11) ana ve tali eksen
dorultularnda ayr ayr tayin edilir. ki kolonun moment kapasiteleri, kar gelen
boyutlama yk kombinezonuna, kapasite toplamlarn vermesi iin eklenir. Tm boyutlama yk kombinezonlarndan elde edilen maksimum kapasite toplam ise kiri-kolon
kapasite oran iin kullanlr.
Aadaki artlar yerine getirilirse kiri-kolon kapasite oran sadece kiri-kolon birleim
blgesi iin tayin edilir.
ereve, yksek sneklii olan moment karlayc ereve olmaldr
Birleim blgesinin stnde kolon varsa betonarme olmaldr
Birleim blgesine saplanan tm kiriler betonarme olmaldr
Birleen elemanlarn boyutlama hesaplar salanm olmaldr
Yk kombinezonlar sismik ykleri iermelidir
( M M )
rb
rc
moment karlayc ereveler iin rapor edilir. Eer oran 6/5 ten byk olursa bir ikaz
mesaj ktda baslr. Bu oran ayrca aadaki formatlarda da bildirilir :
6 M M ve M M .
rb
rc
rc
rb
5
( )
Eksenel Basn
My=0
Dzlemi
Mx=0
Dzlemi
Eksenel ekme
ekil 3-11
EKLER
EK- A
kinci Mertebe P-Delta Etkileri
Genellikle ynetmeliklerde, betonarme ereveler boyutlandrlrken ikinci mertebe
P-Delta etkilerinin dikkate alnmasn isterler. Bu etkiler erevenin btnyle yanal
telenmesi ve ereve elemanlarnn blgesel deformasyonlarndan doar.
ekil A-1 de grlen byk bir yapnn bir katndan alnm bir ereve nesnesi
dnlsn. Bu ereve nesnesinin toplam telenmesi ile, elemann yerel ekil
deitirmesi de ile gsterilsin. Bu ereve nesnesi zerindeki toplam ikinci mertebe
P-Delta etkisi ve etkilerinin her ikisinden birden meydana gelir.
Analiz srasnda P-Delta etkilerinin dikkate alnmas iin programda bir seenek vardr.
Analiz srasnda P-Delta etkileri dikkate alndnda, program ekil A-1 de grlen
ekil deitirmesi nedeniyle oluan etkiyi iyi bir ekilde yakalar, fakat genel anlamda
ekil deitirmesinden meydana gelen etkiyi yakalamaz (eer modelde ubuk nesnesi
birka paraya blnmemise).
kinci mertebe P-Delta etkilerinin bulunmas genel olarak eilme tasarm kapasitesinin
aadakine benzer bir formlle hesab ile mmkn olur.
ubuk elemann
toplam telemesi ve
yerel ekil deitirmesini
ieren sonu konumu
ekil A-1
MCAP =
aMnt + bMlt
burada;
52
EK-B
Elemanlarn Mesnetlenmemi Boylar ve
K-arpanlarnn Hesab
Mesnetlenmemi kolon boylar kolon narinlik etkilerinin hesab iin gereklidir. Program
otomatik olarak ubuk nesnesi boyunun bir kesri olarak tarif edilen mesnetlenmemi boy
oranlarn bulur, Bu oranlar ubuk nesnesi boylaryla arpldnda elemanlarn
mesnetlenmemi uzunlarn verir. Bu oranlar istenildiinde kullanc tarafndan dzeltme
seenekleri kullanlarak ayn zamanda eleman esasnda da deitirilebilir.
Dikkate alnan iki adet mesnetlenmemi boy vardr. Bunlar ekil B-1 de grnen l33 ve
l22 dir. Bunlar elemann ilgili dorultudaki mesnet noktalar arasndaki boylardr. l33
boyu 3-3 ekseni (ana eksen) dorultusundaki burkulma ile, l22 ise 2-2 ekseni (tali eksen)
dorultusundaki burkulma ile ilikilidir.
Elemanlarn l22 ve l33 deerlerinin belirlenmesinde program yapnn bu boylara etkisi
olan, elemanlarn balantlar, diyafram bamllklar mesnet noktalar gibi, eitli
ynlerini dikkate alr. Program otomatik olarak eleman mesnet noktalarn yerletirir ve
ilgili mesnetlenmemi boylar hesaplar.
Bir ubuk nesnesinin program tarafndan hesaplanan mesnetlenmemi boyunun, o
elemann kendi boyundan byk olmas mmkndr. rnein, erevede bir kolon bir
kat seviyesinde sadece bir dorultuda kirile balanyor olsun, fakat dier dorultuda
balanmasn. Bu durumda kolonun sadece bir dorultuda kat seviyesinde mesnetlendii
dnlr ve dier dorultuda mesnetlenmemi boy kat yksekliinden fazla olacaktr.
ekil B-1
53
EK-C
Betonarme ereve Boyutlandrma Tercihleri
Betonarme eeve boyutlandrma tercihleri tm betonarme ubuk elemanlara uygulanan
genel atamalardr. Boyutlandrma tercihleri gzden geirilmeli ve gerekirse n tanml
deerler boyutlandrma ileminden nce deitirilmelidir. Aadaki tablo ACI 318-08
kullanmna zel boyutlandrma tercihlerini listelemektedir; tm standartlar iin ortak
olan tercihler bu listeye dahil edilmemitir. Bu bilgilerin bazlar TS 500 e uygun
olmayabilir ve sadece bilgi iin buraya alnmtr.
Tablo C-1: Tercihler
Madde
Olas
Deerler
Tm Zarflar,
Adm Adm
Son Adm
ok Sayda Tepki
Tm Zarflar
Durumu Tasarm
Tm Adm Adm
n Tanml
Deer
Tanm
Zarflar
4 n katlar
4
24
Say
11
Min. Dmerkezlii
Dikkate Al
Hayr, Evet
Evet
Sismik
1, 2, 3, 4. blge
Zone 4
Gamma (Donat)
>0
1.15
Etkileim Erisi
Says
54
Gamma (Beton)
>0
1.5
Gamma (Beton
Kesmesi)
>0
1.25
Hareketli Yk
ablonu Katlm
Katsays
0.75
Kullanm Katsay
Limiti
>0
0.95
55
EK-D
Betonarme ereve Parametre Deerlerinin
Dzeltmeleri (Overwrites)
Betonarme ereve boyutlandrma dzeltmeleri sadece atandklar elemanlar etkileyen
basit atamalardr. Tablo D-1 TS500-2000 iin betonarme ereve boyutlandrma
dzeltmelerini listelemektedir. Tm dzeltme maddeleri iin n tanml deerler
tanmlanmtr. Bu nedenle dzeltmelerde herhangi bir deiiklik gerekmemektedir.
Ancak n tanml deerlerin gzden geirilerek kabul edilebilir olduundan emin
olunmaldr. Dzeltme maddelerinde deiiklik yapldnda program deiiklikleri
sadece zel olarak atanlan elemanlarda uygular.
Tablo D-1 Dzeltmeleri
Madde
Mevcut Boyutlandrma
Kesiti
Hareketli Yk Azaltma
Katsays
Mesnetlenmemi
Burkulma Boyu Oran
Ana eksen Dorultusu
Olas
Deerler
Tanmlanm
herhangi bir
betonarme kesit
n Tanml
Deer
Analiz
kesiti
Hesaplanr
Hesaplanr
Mesnetlenmemi Boy
Oran Tali eksen
dorultusu
Hesaplanr
>0
Hesaplanr
Tanm
>0
Hesaplanr
>0
Hesaplanr
>0
Hesaplanr
>0
Hesaplanr
>0
Hesaplanr
56
EK-E
Hata Mesajlar ve Uyarlar
Tablo E-1 de betonarme hata mesajlar ve uyarlaryla ilgili tam bir liste
sunulmaktadr.
Tablo E-1 Hata Mesajlar
Hata
Numaras
Tanm
(GB50010 7.3.10)
(GB50010 7.3.10)
10
11
12
13
14
15
16
57
Tanm
17
21
22
23
25
26
27
28
29
30
At least one beam on top of column is not concrete. Joint shear ratio is not calculated.
31
32
33
34
35
36
All beams around the joint have not been designed. Beam/column capacity ratio is not calculated.
37
38
The column above the joint has not been designed. Beam/column capacity ratio is not calculated.
24
58
Tanm
39
40
All beams around the joint have not been designed. Joint shear ratio is not calculated.
41
42
The column above the joint has not been designed. Joint shear ratio is not calculated.
43
45
Shear stress due to shear force and torsion together exceeds maximum allowed.
59
Contents
Kaynaka
60