MANKIW

ARZ VE TALEP II: PİYASALARIN İŞLEYİŞİ

 Arz Talep ve Piyasa 4
Copyright © 2004 South-Western
• Arz ve Talep iktisatçıların sıkça kullandığı
temel kavramlar.
• Piyasa ekonomilerinin çalışmasını sağlarlar.
• Modern mikro iktisat arz, talep ve piyasa
dengesini çalışır.

Copyright © 2004 South-Western

 PİYASALAR VE REKABET
• Piyasa (Pazar) alıcı ve satıcıları bir araya
getiren, onların bilgi alışverişinde bulunup iş
yapmalarını sağlayan bir düzenlemedir.

• Arz ve talep insanların piyasalarda karşılıklı

etkileşimi sonucu aldıkları tavırdır.

Copyright © 2004 South-Western

 PİYASALAR VE REKABET
• Alıcılar talebi belirler.

• Satıcılar arzı belirler.

Copyright © 2004 South-Western

Tam Rekabet Piyasası

• Tam rekabet piyasası çok sayıda satıcı ve

alıcının bulunduğu ve bu aktörlerin fiyatlar
üzerinde bir etki yaratamadıkları yerdir.

Copyright © 2004 South-Western

Piyasa Özellikleri

• Tam Rekabet
• Ürünler aynı
• Çok sayıda alıcı ve satıcı; bu nedenle fiyatlar
üzerinde etkileri yok.
• Alıcı ve satıcılar fiyatları veri kabul eder.
• Tekel
• Tek satıcı ve fiyatları belirler

Copyright © 2004 South-Western

 TALEP
• Tüketicinin olası fiyatlardan almaya hazır olduğu
mal miktarı

• Talep Yasası:
• Talep edilen miktarla fiyat arasında negatif ilişki
vardır.
• Talep Çizelgesi
• Talep çizelgesi malın fiyatı ve talep edilen miktar
arasındaki ilişkiyi gösteren bir tablodur.

Copyright © 2004 South-Western

Ayşe’nin Talep Çizelgesi

Copyright © 2004 South-Western

Talep Eğrisi (Talep Doğrusu) fiyat ve
talep edilen miktar arasındaki ilişki.
• Talep Eğrisi
• Talep Eğrisi (Talep Doğrusu) bir malın fiyatı ve
talep edilen miktarı arasındaki ilişkinin grafiğidir.

Copyright © 2004 South-Western

Şekil 1 Ayşe’nin Talep Çizelgesi ve Talep Eğrisi

Dondurma Külahı’nın
fiyatı
$3.00 Fiyat Talep

2.50

1. Fiyat’ta 2.00
düşüş...
1.50

1.00

0.50

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Talep edilen Dondurma

Külahı miktarı
2. ... Dondurma talebini
arttıracaktır.
Copyright © 2004 South-Western
Piyasa Talebi vs Bireysel Talep

• Piyasa talebi mal ve hizmetlere yönelik tüm

bireysel taleplerin toplamından oluşur.

• Grafik oluşturmak için, bireysel talepler yatay

olarak toplanarak piyasa talebi elde edilir.

Copyright © 2004 South-Western

Talep Eğrisi Üzerinde Hareket

Malın fiyatındaki değişiklik sonucu.

Copyright © 2004 South-Western

 Talep edilen miktardaki değişiklik
Dondurma
Külahı Fiyatı Dondurma külahı
fiyatının artmasına
B neden olan bir vergi
$2.0
0 talep doğrusu üzerinde
harekete neden olur.

1.00 A

D
0 4 8 Dondurma Külahı Miktarı
Copyright © 2004 South-Western
Talep Eğrisini Kaydıran Faktörler

• Tüketici Geliri
• Diğer Ürünlerin Fiyatları
• Tercihler
• Bekleyişler
• Alıcıların sayısı

Copyright © 2004 South-Western

 Talep Eğrisini Kaydıran Faktörler

Dondurma
külahı
fiyatı

Talepte bir
artış

Talepte bir
azalış
Talep
Eğrisi, D2
Talep
Eğrisi, D1
Talep Eğrisi, D3
0 Dondurma Külahı
Miktarı
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Talep Eğrisini Kaydıran Faktörler

• Tüketici Geliri
• Gelir arttıkça normal mallara olan talep artar.
• Gelir arttıkça düşük mallara olan talep azalır.

Copyright © 2004 South-Western

 Tüketici Geliri
Normal Mallar
Fiyat
Dondurma
$3.0 Gelirde bir
0
2.5 atış...
0 Gelirde artış
2.0
0
1.5
0
1.0
0
0.5
0
D2
D1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Miktar
Copyright © 2004 South-Western
 Tüketici Geliri
Düşük Mallar
Fiyat

$3.0
0
2.5 Gelirde bir
0
2.0
artış...
0 Talepte düşme
1.5
0
1.0
0
0.5
0
D2 D1
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 miktar
Copyright © 2004 South-Western
Talep Eğrisinde Kaymalar

• Diğer ürünler
• Bir ürünün fiyatı düştüğünde diğer ürüne olan talep
düşüyorsa bu iki ürün ikame ürün olarak
adlandırılır. (substitutes). Çay - Kahve
• Bir ürünün fiyatı düştüğünde diğer ürünün talebi
artıyorsa bu iki ürün tamamlayıcı mallar olarak
adlandırılır. (complements). Çay - Şeker

Copyright © 2004 South-Western

 Alıcıları Etkileyen Değişkenler

Fiyat…………………………. Talep eğrisi üzerinde hareket

Gelir…………………………. Talep Eğrisinin kayması
Talep
Diğer Ürünlerin Fiyatları…... Eğrisinin kayması
Tercihler……………………... Talep Eğrisinin kayması
Beklentiler…………………… Talep Eğrisinin kayması
Alıcıların sayısı……………… Talep Eğrisinin kayması

Copyright©2004 South-Western
 ARZ
• Üreticinin olası fiyatlardan üretip satmaya hazır olduğu mal
miktarı
• Arz yasası (Law of Supply)
• Arz Yasası bir malın fiyatıyla arz edilen miktarı
arasındaki pozitif ilişkiyi gösterir.

Copyright © 2004 South-Western

Arz Eğrisi: Fiyat ve Arz edilen miktar
arasındaki ilişki
• Arz çizelgesi
• Arz çizelgesi malın fiyatı ve arz edilen miktarı
arasındaki ilişkiyi gösteren bir tablodur.

Copyright © 2004 South-Western

Ali’nin Arz Çizelgesi
Fiyat Miktar

Copyright © 2004 South-Western

Arz Eğrisi: Fiyat ve Arz edilen miktar
arasındaki ilişki
• Arz Eğrisi
• Arz Eğrisi bir malın fiyatı ve arz edilen miktarı
arasındaki ilişkinin grafiğidir.

Copyright © 2004 South-Western

Şekil: Ali’nin Arz Çizelgesi ve Arz Eğrisi

Fiyat Miktar
Fiyat
külah
$3.00

2.50
1. Fiyat’ta
bir
Artış… ... 2.00

1.50

1.00

0.50

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Miktar (dondurma
Külahı)
2. ... Dondurma külahı arzının artmasına neden olur.
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Market Supply versus Individual Supply

• Piyasa arzı mal ve hizmetler için tüm bireysel

arz miktarlarını toplamaktır.
• Grafik elde etmek için tüm bireysel arz eğrileri
yatay olarak toplanır ve piyasa arz eğrisi elde
edilir.

Copyright © 2004 South-Western

Arz Eğrisinin Kayması

• Girdi fiyatları
• Teknoloji
• Beklentiler
• Satıcıların sayısı

Copyright © 2004 South-Western

 Arz miktarında değişim
Fİyat
S
C
$3.0
0 Dondurma külahı
fiyatındaki artış
arz eğrisi
üzerinde harekete
A neden olur.
1.00

Miktar

0 1 5
Copyright © 2004 South-Western
Arz eğrisinde kayma

• Arz’da değişim
• Arz eğrisinde sağa sola hareket etme.
• Fiyat dışındaki faktörlerde bir değişim.

Copyright © 2004 South-Western

 Şekil Arz Eğrisinde Kaymalar

Dondurma
külahı Arz eğrisi, S3
Arz
fiyatı Eğrisi S1
Arz
Arzda Eğrisi S2
azalış

Arzda
artış

0 Dondurma
Külahı Miktarı
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
 Satıcıları etkileyen değişkenler

Değişken Yarattığı Etki

Fiyat…………………………… Arz eğrisi üzerinde hareket

Girdi Fiyatları……………….. Arz eğrisini kaydırır
Teknoloji……………………… Arz eğrisini kaydırır
Beklentiler……………………. Arz eğrisini kaydırır
Satıcıların sayısı…………….. Arz eğrisini kaydırır

Copyright©2004 South-Western
 ARZ VE TALEP
• Denge (Equilibrium) arz edilen miktar ve talep
edilen miktarın eşit olduğu seviyedeki fiyatı
gösteren durumdur.

Copyright © 2004 South-Western

 ARZ VE TALEP
• Denge Fiyatı
• The Arz ve talep edilen miktarların eşitlendiği fiyat
düzeyi.
• Grafikte arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktadaki
fiyat seviyesidir.
• Denge Miktarı
• Denge fiyatında talep edilen ve arz edilen miktar.
• Grafikte arz ve talep eğrilerinin kesiştiği noktadaki
miktardır.

Copyright © 2004 South-Western

 ARZ VE TALEP
Talep Çizelgesi Arz Çizelgesi
piyasa
fiyat piyasa fiyat

$2.00, fiyat düzeyinde arz edilen

miktar ve talep edilen miktar
birbirine eşittir!
Copyright © 2004 South-Western
 Şekil - Arz ve Talep ve Piyasa Dengesi

Fiyat

Arz (S)

Denge Fiyatı Denge (E)

$2.00

Denge Talep (D)

miktarı

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Miktar
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Şekil - Piyasada Dengesizlik Durumu

(a) Arz Fazlası

Fiyat
Arz
Fazla
$2.50

2.00

Talep

0 4 7 10
Miktar
Talep Arz
miktarı miktarı C

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Denge

• ARZ FAZLASI
• Fiyat > Denge Fiyatı, ise arz miktarı > talep
miktarı.
• Arz fazlası mevcut.
• Satıcılar satışları arttırmak için fiyatları düşürürler ve
dengeye doğru hareket başlar.

Copyright © 2004 South-Western

Denge

• Kıtlık (Talep Fazlası)

• Fiyat < denge fiyatı, ise talep edilen miktar > arz
edilen miktar.
• Talep fazlası ya da kıtlık vardır.
• Çok sayıda alıcı az sayıda ürünü almak isteyeceği için
fiyatlar denge noktasına doğru hareket edecektir.

Copyright © 2004 South-Western

Şekil – Piyasa Dengesizliği

(b) Talep Fazlası

Fiyat
Arz

$2.00

1.50
Kıtlık

Talep

0 4 7 10 Miktar
Arz Talep
Miktarı miktarı

Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning

Denge

• Arz ve Talep Kuralı

• Bir malın fiyatı(nın uyarlama süreci) arz miktarı ve
talep miktarının eşitlenmesini sağlar.

Copyright © 2004 South-Western

Dengenin değişimi

• Arz veya (ya da her ikisi birlikte) talep

eğrilerini kaydıran faktörlere dikkat etmek
gerekir.
• Decide Eğrilerin sağa veya sola doğru mu
kayacağına dikkat etmek gerekir.
• Arz – Talep grafiğini kullanarak “eğrilerdeki
kaymaların” denge fiyatı ve miktarını nasıl
etkilediğini görmek gerekir.

Copyright © 2004 South-Western

 Şekil - Talepte artış dengeyi nasıl etkiler?
Dondurma
külahı 1. Havaların ısınmasıyla
fiyatı Dondurma talebi . . .

Arz

$2.50 Yeni denge

2.00
2. . . fiyatların İlk
yükselmesine denge
Neden olur . . .
D

0 7 10 Dondurma külahı
3. . . . Ve daha çok miktarı
Miktar satılır.
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Denge değişiminin analizi – 3 adım

• Eğrinin kayması * Eğri üzerinde hareket

• Arz eğrisinin kayması arzda değişim olarak
adlandırılır.
• A Sabit arz eğrisi üzerinde hareket ise arz edilen
miktardaki değişim olarak adlandırılır.
• A shift in the demand curve is called a change in
demand.
• A movement along a fixed demand curve is called a
change in quantity demanded.

Copyright © 2004 South-Western

 Şekil – Arzda bir azalış denge düzeyini nasıl etkiler?

Fiyat
1. Şeker fiyatlarındaki artış
Dondurma külahı arzının
Azalmasına neden olur. . .
S2
S1

yeni
$2.50 Denge noktası

2.00 İlk denge noktası

2. . .bu durumda
Dondurma fiyatı
Artarken…
Talep

0 4 7 Miktar
3. . . .Daha az miktar
Satılır..
Copyright©2003 Southwestern/Thomson Learning
Tablo – Talep ve Arz kaydığında fiyat ve miktar nasıl
etkilenir?

Copyright©2004 South-Western
 Özet
• Herhangi bir olayın bir piyasayı nasıl
etkilediğini, fiyat ve miktarların nasıl
etkilendiğini analiz etmek arz talep grafiğini
kullanırız.
• Piyasa ekonomilerinde fiyatlar iktisadi
kararların alınmasında yani kaynakların
dağıtımında önemli role sahiptir.

Copyright © 2004 South-Western