1

www.eemdersnotlari.com

MATE 281 - Olaslk ve Istatistik

dev 1
AIKLAMALAR
I) dev sorularnn puanlare
sit daglmdadr, yani her soru 20 puan degerindedir..
II) devden alnabilecek maksimum puan toplamda 100 olup, seilecek sorularda su yntem uygulanmaldr :
1. Binom Almblmnden 1 soru,
2. Permtasyon blmnden 1 soru,
3. Kombinasyon blmnden 1 soru,
4. Olaslk blmnden 2 soru seilmelip cevaplanmaldr.
Yani ba
ska bir ifadeyle, binom blmndeki 5 sorunun tamam dogru cevaplansa bile
bu blmden alnabilecek maksimum puan 20; permtasyon blmndeki 5 sorunun tamam
dogru cevaplansa bile bu blmden alnabilecek maksimum puan 20, kombinasyon blmndeki 5 sorunun tamam dogru cevaplansa bile bu blmden alnabilecek maksimum puan 20
ve olaslk blmndeki 10 sorunun tamam dogru cevaplansa bile bu blmden alnabilecek
maksimum puan 40dur.
III) Her blmden, birden fazla soru seildigi takdirde; puanlandrma sonucu, puan
d
sk cevap dikkate alnacaktr. Bu durumda, yalnzca emin oldugunuz sorunun cevabn
yazmanz tavsiye olunur.
IV) Yukarda belirtilen ko
sullara uymak sartyla soru seimi grenciye braklmstr.
V) dev teslim tarihi en ge 15 MART 2012dir.

Binom Alm
B1 (1 + x)5 (1 + y)4 (1 + z)3 almnda x2 y 2 z 2 li terimin katsayska olur?
B2 a ve n birere pozitif do
gal sayolmak zere,
p
a: x oldu
guna gre, n en az katr?

p
3

x+

p1
x

almnda terimlerden biri

B3
A = 5(x 2)7 + 10(x 2)5 + 15(x
B = 15(x 2)4 + 10(x 2)2 + 5
ise, A

2)3 ;

B ifadesinin almdzenlendi
ginde, bir terim p:x oldu
guna gre, p katr?

B4
(x

5)5 + (x

4)4

(x3

3)2

(x4

2)2 + x3

ifadesinin almnda terimler xin azalan kuvvetlerine gre sralandgnda x4 l

u terimin
katsayska olur?
B5 i2 = 1 olmak zere (x2
vardr?

5ix)7 almnda kat says karmask say olan ka terim

Permtasyon

P1 A = f1; 2; 3; 4; 5; 6g kmesinin elemanlarile yazlabilen rakamlarbirbirinden farkl

basamakltm do
gal saylar kkten by
ge do
gru sralanyor. Buna gre, 65. srada
hangi sayyer alr?
P2 Bir torbada bulunan 7 siyah, 4 sarve 3 beyaz toptan 4 tanesi rastgele ekiliyor. Ka
de
gisik durumda her renkten en az bir top seilir?
P3 3 zdes mavi ve 3 zdes sar boncuk arasndan en az bir boncuk ka farkl biimde
seilebilir?
P4 A = f1; 3; 5; 7g kmesinin elemanlarndan en fazla 2 tanesini kullanarak 3 basamakl
ka do
gal sayyazlabilir?
P5 1,2,3,4 rakamlar ile, soldan ilk rakam sa
ga do
gru artan drt basamakl ka say
yazlabilir?

Kombinasyon

C1 5 ayrikizin bulundu
gu bir grupta 3 kisilik oyun grubu seilecektir. Bu grup ierisinde
kardeslerin bulunmadgka farklekip olusturulabilir?
C2 Bir bilgisayar baslmasgereken dkman7 ayryazcdan birine rastgele gndermektedir. Bir gn iinde yazlan 4 ayrdkmanbilgisayar ka de
gisik sekilde basabilir?
C3 11
grenci drder kisilik odaya ka de
gisik sekilde yerlestirilebilir?
C4 "GARGARA" kelimesindeki harer ayrayrka
gtlara yazlyor. Har harn en az bir
kere kullanldganlamlya da anlamsz 4 hari ka kelime yazlabilir?
C5 A = f0; 1; 2; 3; 4; 5; 6g kmesinin alt kmelerinin ka tanesinde her hangi iki ardsk
tam sayyoktur?

Olaslk

O1 Bir torbada 0dan 9a kadar 10 farkl rakam vardr. Torbadan ekilen say tek ise
torbaya atlyor, ift ise atlmyor. Buna gre, torbadan iki say eildi
ginde ekilen
ikinci saynn ift saygelme olaslgkatr?
O2 Iki yznde 1, yznde 2 ve bir yznde 3 yazan iki zar birlikte atldgnda st yze
gelen saylar arpmnn ift sayolma olaslgka olur?
O3 64 cm3 hacimli bir kpn yzleri sarya boyanarak 1cm3 hacimli kplere blnyor.
Rastgele alnan bir kpn sadece 1 yznn boyalbir kp olma olaslgkatr?
O4 Hileli bir madeni para 4 defa atldgnda birinde yaz nde tura gelmektedir. Bu
para arka arakaya 5 kez atldgnda 2 yaz3 tura gelme olaslgnedir?
O5 Iki akmaktan sarolann bir aksta yanma olaslg 23 ; krmzolann bir aksta yanma
olaslg 14 tr. Iki akmaktan biri rastgele seilip aknca yandggrlyor. Buna gre
seilen akma
gn krmzolma olaslgnedir?
O6 Bir kap12 anahtardan birisi ile alabilimektedir. Kapnn en ok 5 denemede alabilme olaslgkatr?
O7 Iki torbadan birinde 4 mavi, 4 krmz, di
gerinde 8 krmzbilye vardr. Rastgele bir
torbadan iki bilye ekiliyor. Bilyelerin ikisinin de krmzgeldi
gi bilindi
gine gre, bu
torbann ikinci torba olma olaslgkatr?
O8 arkadas birbirine benzeyen antalarn bir kseye brakp sohbete dalyorlar. Ilerinden biri yanlslkla kendine ait olmayan bir antayla ayrlyor. Di
gerleri de bir
mddet sonra rastgele antaya seip ayrlyor. Buna gre, her birinin kendine ait olmayan antayalms olma olaslgkatr?
O9 50 kisilik bir otobste 15 kadn ve 35 erkek yolcu vardr. Erkek yolculardan 5 tanesi
A sehrine, gerisi B sehrine gidecektir. Kadn yolculardan 10 tanesi A sehrine gerisi de
B sehrine gidecektir. Rastgele seilen bir yolcu A sehrine gidiyorsa seilen kisinin bir
bayan yolcu olmasolaslgkatr?
O10 7 madeni para birlikte havaya atlyor. En ok drdnn tura geldi
gi bilindi
gine gre,
nn yaz, drdnn tura gelme olaslgkatr?

MATE 281 - Olaslk ve Istatistik

DEV 2
SON TESLIM TARIHI : 26.04.2012 ; 17:00
1. (40 puan) Asa
gdaki her bir f(x) iin
(a) Olaslk (yo
gunluk) fonksiyonu sartlarnsa
glamasiin c sabit saysnbulunuz.
(b) Birikimli da
glm fonksiyonu F(x)i bulunuz ve gra
gini iziniz.
i)f (x) = xc ; x = 1; 2; 3; 4:
ii)f (x) = c( 14 )x ; x = 1; 2; 3; 4; 5; :::::
x3
4 ;0

< x < c:
p
iv)f (x) = c x; 0 x 4:
iii)f (x) =

2. (20 puan) Verilen f(x) olaslk (yo

gunluk) fonksiyonlaryardmyla istenen olaslklarbulunuz.
(a)

f (x) = ( 87 )( 12 )x ; x = 1; 2; 3:

i) P (X

1)

ii)P (2 < X < 6)

(b)

(x 4)

f (x) = e

; x > 4:

i) P (X > 1)
ii) P (2

X < 5)

3. (15 puan) X rastlantde

giskeninin da
glmasa
gda verilmistir. Buna gre, ;
hesaplaynz:
x
f (x)

1
7

2
7

2
7

2
7

4. (5 puan) X rastlantde
giskeninin da
glmb(x; 4; 15 ) seklindedir. P (X
5. (5 puan) X rastlantde
giskeninin da
glmn(x; 4;
hesaplaynz:
x

ve Mx (t)0 yi

2) olaslgnhesaplaynz:

= 9) seklindedir. P (2

4) olaslgn

e
6. (5 puan) f (x; 9) = 9 x!
; x = 0; 1; 2; :::, olarak verilmisse, n = 16 bykl
gndeki rastgele
rnek iin P (X 16) olaslgnbulunuz..

7. (10 puan) X, beklenen de

geri 6 ve varyans 25 olan normal da
glml bir rastlant de
giskeni
olsun. Buna gre, asa
gdaki olaslklarhesaplaynz.
i)P (X > 21)
ii)P (jX

6j < 5)

MATE 281 - Olaslk ve Istatistik

Alstrma Sorular2
1. i-xii arasndaki her bir f(x) iin,
(a)f(x)in herhangi bir X rastlantde
giskeninin olaslk (yo
gunluk) fonksiyonu olabilmesi iin
c katsaysnbulunuz.
(b)Her bir f(x) iin birikimli da
glm fonksiyounu bulup gra
gini iziniz.
i)f (x) = xc ; x = 1; 2; 3; 4:
ii)f (x) = cx; x = 1; 2; 3; :::; 9; 10:
iii)f (x) = c( 41 )x ; x = 1; 2; 3; 4; :::
iv)f (x) = c(x + 1)x ; x = 0; 1; 2; 3:
v)f (x) = xc ; x = 1; 2; 3; :::; n

1; n:

x3

vi)f (x) =

4 ; 0 < x < c:
3 2
x ; c<x<
vii)f (x) = 16
viii)f (x) = pcx ; 0 < x < 1:
ix)f (x) = 4xc ; 0 x 1:

p
x)f (x) = c x; 0
c

xi)f (x) =

c:

4:

; 0 < x < 1:

x4

xii)f (x) = cx2 ; 0

2.

2. Asa
gda verilen fonksiyonlarn olaslk (yo
gunuk) fonksiyonu sartlarn sa
gladgn gsteriniz
ve istenen olaslklarbulunuz.
x
2
1 0 1 2
(a)
1
2
2
2
1
f (x) 8
8
8
8
8
i)P (X

2)

ii) P (X >

2)

iii) P ( 1

iv) P (X

(b)
i) P (X

1)

1orX = 2)

f (x) = ( 78 )( 12 )x ; x = 1; 2; 3:
1)

ii) P (X > 1)

iii)P (2 < X < 6)

iv) P (X

(c)

1orX > 1)

f (x) =

2x+1
25 ; x

= 0; 1; 2; 3; 4:

i) P (X = 4)
ii) P (X

1)

iii) P (2

X < 4)

iv) P (X >

10)

f (x) = ( 43 )( 14 )x ; x = 1; 2; 3; :::

(d)

i) P (X = 2)
ii) P (X

2)

iii) P (X > 2)
iv) P (X

(e)

1)

f (x) = e

,x>0

i) P (X > 1)
ii) P (1 < X < 2:5)
iii) P (X = 3)
iv)P (X < 4)
v) P (X

(f)

3)

f (x) = e

(x 4)

; x > 4:

i) P (X > 1)
ii) P (2

X < 5)

iii) P (X > 5)
iv) P (8 < X < 12)
v) P (X < y) = 1

esitli
gini sa
glayan y de
gerini bulunuz.

3. f (x) = e

, x > 0 olarak veriliyor.

i) P (X > y) = e
ii)P (X

y) = 1

esitli
gini sa
glayan y de
gerini bulunuz.
e

esitli
gini sa
glayan y de
gerini bulunuz.

4. X rastlant de
giskenine ait olaslk yo
gunluk fonsiyonu f (x) =

10
;
x2

0;

x > 10;
olarak verx 10

ilmisse, asa
gdaki olaslklarhesaplaynz.
i)P (X

20):

ii)P (X > 20)

iii)f(x)in olaslk yo
gunluk fonksiyonu sartlarnsa
gladgngsteriniz.
5. Dzgn bir parann 6 defa atlmasdeneyinde; X, st yze gelen yazsaysngsteren rastlant
de
giskeni olsun. Xe ait olaslk fonksiyonunu olusturunuz.
6. Asa
gda verilen her bir f (x); bir X rastlantde
giskenine ait olaslk yo
gunluk fonksiyonu olsun.
Her bir f(x)e ait birikimli da
glm fonksiyonun bulup, gra
gini iziniz.
i)f (x) = 1; x = 3:
ii)f (x) = 13 ; x = 1; 2; 3:
x
15 ; x = 1; 2; 3; 4; 5:
x
= 41 34 ; x = 0; 1; 2; :::

iii)f (x) =
iv) f (x)

7. X rastlant de
giskenine ait olaslk yo
gunluk fonksiyonu f (x) =
E(X) =

3
5

a + bx2 ; 0 < x < 1;

ve
0; diger

olarak verilmisse a ve b de
gerlerini bulunuz.

8. X rastlantde
giskenine ait olaslk yo
gunluk fonksiyonu f (x) =

ax + bx2 ; 0 < x < 1;

; ve
0; x 10

E(X) = 0:6; olarak verilmisse P (X < 21 ) olaslgnbulunuz.

9. X rastlant de
giskenine ait olaslk yo
gunluk fonksiyonu f (x) =
olarak verilmisse
i)c de
gerini bulunuz.
ii)f(x)e ait birikimli yo
gunluk fonksiyonunu bulunuz.
10. Binom da
glmnn moment karan fonksiyonunu bulunuz.
11. Poisson da
glmnn moment karan fonksiyonunu bulunuz.

c(1 x2 ); 1 < x < 1;

0; diger

12. Normal da
glmn moment karan fonksiyonunu bulunuz..
13. Exponensiyel da
glmn moment karan fonksiyonunu bulunuz.
14. X rastlantde
giskenine ait da
glm asa
gda verilmistir.
x
f (x)

1
7

2
7

2
7

2
7

15. X rastlantde
giskenine ait da
glm asa
gda verilmistir.
f (0) =

1
7 ; f (1)

2
7 ; f (2)

3
7 ; f (3)

ve Mx (t)yi bulunuz:

ve Mx (t)yi bulunuz:

1
7:
2

;x =
16. X rastlantde
giskenine ait olaslk fonksiyonu f (x) = (jxj+1)
9
2
E(X); E(X ) ve E(3X 2 2X + 4) de
gerlerini hesaplaynz.

1; 0

1 olarak verilmisse,

1
17. Bir Bernoulli denemesinde basar olaslg p = 100
olarak kaydedilmistir: Deneme n = 100
defa tekrarlanmstr. X, basar saysn gsteren rastlant de
giskeni olmak zere, asa
gdaki
olaslklarifade ediniz.

i)P (X > 40)

ii)P (20 < X < 45):
18. X rastlantde
giskenine ait asa
gda verilen da
glmlara gre P (X

2) olaslgnhesaplaynz.

i)b(x; 4; 15 )
ii)f (x; 5) =

5x e
x!

19. X rastlant de
giskenine ait asa
gda verilen da
glmlara gre P (2
olaslklarnhesaplaynz.

4) ve P (X

3)

i)b(x; 5; 12 )
ii)f (x) = 2e
iii)n(x; 4;

2x

= 9)

e
20. f (x; 4) = 4 x!
; x = 0; 1; 2; ::: olarak verilmisse, n = 36 bykl
gndeki bir rnek iin P (X >
5) olaslgnbulunuz:
e
21. f (x; 9) = 9 x!
; x = 0; 1; 2; ::: olarak verilmisse n = 16 bykl
gndeki bir rnek iin P (X
10) ve P (X 16) olaslklarnbulunuz.

22. X eksponansiyel da
glma sahip ve beklenen de
geri 40, varyans8 olan n = 32 bykl
gndeki
rastgele rne
gin ortalamas olsun. P (39:75
X
41:25) olaslgnn yaklask sonucunu
bulunuz.
23. Mx (t) =

1 t
3e

2 50
3

24. Mx (t) =

1 t
3e

2 8
3

i)P (X

ise V ar(X) =

=?

ise

3)

ii) P (X

6) olaslklarnbulunuz.

25. Mx (t) = exp 2t +

9t2
2

ise

i)P (X

3)

ii) P (1

X < 4) olaslklarnbulunuz.

26. Mx (t) = exp 166t + 200t2 ise

i)

=?

ii) V ar(X) =?
iii) P (170 < X < 200) =?
iv) P (148 < X < 172) =?
27. X, beklenen de
geri 6 ve varyans25 olan bir normal da
glmlrastlantde
giskeni olmak zere,
asa
gdaki olaslklarbulunuz.
i)P (6

12)

ii)P (0

8)

iii)P ( 2 < X

0)

iv)P (X > 21)

v)P (jX

6j < 5)

vi)P (jX

6j < 10)

vii)P (jX

6j < 15)

28. 3 krmz, 4 beyaz ve 5 mavi top bulunan bir kutudan rastgele 3 top ekiliyor. X ve Y,
srasyla, ekilen krmzve beyaz toplarn saysngsteren rastlantde
giskenleri olmak zere
f (x; y) ba
glolaslk fonksiyonunu bulunuz.
29. X ve Y rastlant de
giskenlerine ait ba
gl olaslk fonksiyonu f (x; y) =
1; 2; 3; 4 olarak verilmisse, asa
gdakileri bulunuz.

x+y
32 ; x

= 1; 2; y =

i)f1 (x) =

P
f (x; y); Xin marjinal olaslk yo
gunluk fonksiyonu.
y

P
ii)f2 (x) = f (x; y); Yin marjinal olaslk yo
gunluk fonksiyonu.
x

iii)P (X > Y )

iv)P (Y = 2X)
v)P (X + Y = 3)
vi)P (X

Y ):