KARIŞIMLAR

Birden fazla maddenin

kimyasal özellikleri
değişmeyecek şekilde bir
araya
getirilmesiyle oluşturulan
madde
topluluğuna karışım denir
ÖZELLİKLERİ
 Saf değildir.
 Fiziksel yollarla
ayrıştırılırlar.
 Karışımı oluşturan
maddelerin kimyasal
özelliklerinde değişiklik
olmaz.
 Karışımın yapısında farklı
cins atom ya da molekül
 A.Katı-katı Karışımların Ayrılması

 Özkütle farkı ile ayırma

 Çözünürlük farkı ile ayırma
 Mıknatıs ile ayırma
 Erime noktaları farkı ile ayırma
 Eleme ile ayırma
 Elektriklenme farkı ile ayırma
a. Özkütle Farkı İle
Ayırma
Kum-odun talaşı karışımı suya
bırakıldığında,
özkütlesi suyun özkütlesinden büyük
olan kum
dibe çökerken, özkütlesi suyun
özkütlesinden küçük olan
odun talaşı su üstünde yüzer.
Yüzen kısım bir kaşık ile, dibe
çöken kısım da süzme ile
sıvıdan ayrılır.
b.Çözünürlük Farkı İle
Ayırma
Çözünürlükleri
birbirinden farklı olan
iki maddenin
karışımını ayırmak için
kullanılan bir
yöntemdir. Naftalin-
şeker karışımını
ayırmak için bu
yöntem kullanılabilir.
Naftalin suda
çözünmeyen, şeker ise
iyi çözünen maddedir.
Bu durumda naftalin
süzgeç kağıdının
üzerinde kalır. Şekerli
su çözeltisi de, suyu
buharlaştırılarak şeker
ayrı bir kapta toplanır.
Buna kristallendirme
c.Mıknatıs İle Ayırma
Mıknatıs; demir,
nikel ve kobalt
gibi metalleri
kendine çeker. Bir
karışımın mıknatıs
ile ayrılabilmesi
için karışımdaki
maddelerden
birinin mıknatıs
tarafından
çekilmesi gerekir.
Demir tozu-kükürt
tozu, nikel tozu-
cam tozu
karışımları bu
yolla ayrılabilir.
ÖRNEK SORU:

CEVAP B DİR
 ÖRNEK SORU:
I. De mir t ızu - nik el tı zu
II. De mir t ızu -k uku rt tı zu
III. Al umi ny um tı zu- ku kur t tız u
Yukarıda verilen karı şımlardan hangileri mıknatıslanma ile
bile şenlerine
ay rıl ab ili r?
ÇÖZÜM:
I. Karı şım ayrılamaz. Mıknatıs her iki metal tızunu da
çeker.
II. Karı şım ayrılabilir. Mıknatıs demir tızunu çeker;
am a k uk ur t t ızu nu
çekemez.
III. Karı şım ayrılamaz. Mıknatıs her iki
met al t ızu nu da et ki le mez .
d.Erime Noktaları İle
Ayırma

Karışım halinde bulunan katıların erime

noktaları farklı ve erime sonucu oluşan
ilk sıvı diğer katıları çözmüyorsa bu
yöntem kullanılır.
e.Eleme İle Ayırma
Katıların tanecikleri farklı büyüklükte
ise, taneciklerin büyüklük farkından
yaranılrak ayrılabilir.

 kum-çakıl
 buğday-saman
 sap-saman
 buğday-toprak
 pirinç-çeltik
 kum- çakıl vb. karışımlar bu yolla
ayrılabilir.
 f.Elektriklenme Farkı ile
Ayırma
Sürtünme ile elektrik
yükü kazanan bazı
cisimler, birtakım
maddeleri kendilerine
çekerler. Plastik, yün
kumaş parçasına
sürtüldüğünde; cam
çubuk, ipek kumaş
parçasına sürtüldüğünde
elektrik yükü kazanır ve
böyle bir cisim, tuz-
karabiber karışımına
yaklaştırıldığında,
karabiber tanelerini
kendine çeker. Aynı
şekilde yemek tuzu-
kükürt karışımındaki
B.Katı-sıvı karışımların ayrılması

 Çözünürlük farkı ile ayrıma

 Süzme ile ayırma
 Damıtma ile ayırma
 Aktarma ile ayırma
a. Çözünürlük Farkı İle
Ayırma

Katı-sıvı heterojen karışımları ayırmak

için süzme işlemi kullanılır. Bu işlemde,
katı tanecikleri geçirmeyen; fakat sıvının
geçebileceği incelikte gözenekleri olan
süzgeç kağıtları, filtreler kullanılır. Deniz
suyu-kum karışımı süzüldüğünde; kum
süzgeç kağıdının üzerinde kalır, sıvı
başka bir kapta toplanır.
 b.Süzme İle Ayırma
Katının sıvı içinde dağılması ile
oluşan heterojen karışımları,
bileşenlerine ayırmak için süzme
yöntemi kullanılır. Bu yöntemde
gözenekleri farklı büyüklüklerde
olan süzgeçler kullanılır. Süzme
yöntemini gerçekleştirmek için,
kullanılan süzme aracının gözenek
büyüklüğü süzülecek maddeye
uygun olmalıdır. Uygulanan
yöntemin tam olarak
gerçekleşebilmesi için, kullanılan
süzgecin gözenek büyüklüğü,
ayrılacak katının tanelerinden küçük
olmalıdır.
Süzme, gerek günlük yaşantımızda
gerekse endüstride oldukça
önemlidir.örneğin, çayı bardağa
doldururken çay posasını ayırmak
için süzgeç, haşlanmış makarnayı
sudan ayırmak için kevgir,
 ÖRNEK SORU:
Bir katı-sıvı karı şımını suzerek ayırırken ;
I. Katının çözunmemektedir.
II. Katının yı ğunlu ğu fazladır.
III . Ka tın ın er ime n ık tas ı s ıv ıda n fa zla dır .
Niceliklerinden hangileri çıkarılabilir.
A) Ya ln ız I B ) yal nı z II C)I v e I II D ) I I v e III E)
I,I I ve II I
ÇÖZÜM:
-Suzme i şleminde katının ayrılması i çin suda çözunmemesi
ge rek ir . Ayr ıc a m add el er den bir ini n ka tı h ald e ı lm as ı
erime nıktasının di ğerinden yuksek ıldu ğu anlamına
gel ir .
-Yı ğunlu ğunun fazla ya da az ılması suzme i şlemine
engel te şkil etmez.
Buna g öre cevap C dir.
ÖRNEK SORU:

CEVAP B DİR
 c.Damıtma İle Ayırma
Sıvı maddeleri içinde
çözünmüş
maddelerden
arındırmak için
damıtma kullanılır.
Bir kapta kaynayan su
hızla buharlaşır, havaya
yükselir. Buharlaşan su
üzerine bir tabak
tutulursa buhar
yoğunlaşarak damlalar
halinde yere düşer.
Sıcaklık sıfır santigrat
dereceden düşük olursa
d.Aktarma İle Ayırma
Katının sıvının
içerisinde
çözünmediği
durumda süzmenin
yanında bir diğer
ayırma yöntemi
olarak kullanabilir.
Ağırlığı etkisi ile
dibe çöken katının
üzerindeki sıvı bir
başka kaba
aktarılarak katı ve
sıvı bileşenler
birbirinden
C.Sıvı-sıvı karışımların ayrılması

 Özkütle farkı ile ayırma

 Kaynama noktası farkı ile ayırma
 a. Özkütle Farkı İle
Ayırma
Heterojen sıvı
karışımlarını ayırmak
için ayırma hunisi
kullanılır. Ayrılacak
sıvı karışımı (Örneğin;
zeytin yağı-su
karışımı) ayırma
hunisine
konulduğunda,
özkütlesi daha küçük
olan sıvı (zeytin yağı)
üstte, özkütlesi daha
büyük olan sıvı (su)
altta birer faz
oluşturur. Musluk
açılıp alttaki sıvı
 ÖRNEK SORU:
Zeytin ya ğı-su karı şımını ayırma hunisi ile ayırırken;
Bu ik i mad den in
I. Yı ğunluk farkından
II. K ay nam a n ık tal ar ı far kın da n
III. Çözunurluk farkından
Han gi le rin den y ara rl an ıla bil ir ?
G. Yal nı z I B.Y al nı z I I C .I ve I II D. II ve II I E. I,I I v e
III
ÇÖZÜM:
- Zeytin ya ğın ve suyun yı ğunlukları farklı bile ılsa
birbirileri i çinde çözunselerdi ılu şan karı şımı
ay ırm a hu nis i i le a yı rm ak imk an sız ı lu rdu .
- Bu iki madde birbiri i çerisinde hem çözunmemeli hem
de yı ğunlukları farklı ılmalıdır.
Cev ap C d ir .
b. Kaynama Noktası Farkı İle
Ayırma
a) Sıvı-sıvı homojen karışımları
Birden fazla sıvıdan oluşan homojen
karışımları kaynama noktası farkından
istifade ederek yapılan ayırma işlemine
ayrımsal damıtma denir. Bu işlemle
sıvılar birbirlerinden tam olarak
ayrışamaz. Çünkü her sıvı sıvı halde
bulunduğu her sıcaklıkta buharlaşır.
Kaynama noktası küçük olan sıvı daha
uçucu olacağı için ondan daha fazla
buharlaşır ve toplama kabında o sıvıdan
daha fazla bulunur. İşlem ne kadar çok
yapılırsa %100 e o kadar çok yaklaşılır.
Fakat hiçbir zaman tam ayrışma olamaz.
Çözeltiyi meydana getiren maddelerin
kaynama noktaları arasındaki fark ne
kadar fazla olursa ayrışma %100 e yakın
olur.
b) Sıvı-sıvı heterojen karışımları
Sıvı-sıvı heterojen karışımların
yoğunlukları farklı ise özkütle farkı ile
ayırma hunisi ile ayrılacağını ifade
ÖRNEK SORU:
ÇÖZÜM:
d.Gaz-gaz karışımları ayırma

 Kaynama noktası farkı ile ayırma

Kaynama noktası farkı ile
ayırma
Kaynama noktaları farkına göre ayırma, gaz
karışımlarını da bileşenlerine ayırmak için
kullanılabilir. Bir gazın sıvı hale geçtiği
sıcaklığa yoğunlaşma noktası denir. Bu
sıcaklık, aynı maddenin kaynama noktasına
eşittir. Bir gaz karışımı soğutulursa, önce
kaynama noktası en yüksek olan gaz
yoğunlaşmaya başlar ve yoğunlaşma sırasında
sıcaklık sabit kalır. Bu gaz, karışımdan
ayrıldıktan sonra sıcaklık tekrar düşer. Başka
bir gaz bileşeninin kaynama noktasına
gelindiğinde de bu bileşen yoğunlaşır. İşlem
bu şekilde sürer.
Havanın bileşimindeki azot, oksijen ve çok
az oranda argon gazlarını birbirinden ayırmak
için önce hava tamamen soğutularak
sıvılaştırılır. (Kaynama noktaları : azotun-
1960C, argonun-1860C ve oksijenin-
1830C’dir.) Daha sonra da ısıtılmaya
 ÖRNEK SORU:
I. Sıvı karı şımının I II III
buharla ştıktan
sınra sı ğutulup A Kri st all end ir Suz me Sublimle şm
yı ğunla ştırılması B Ayrme
ım sal Eri me e
Sublimle şm
II. Tı pra k- su dam ıt ma e
karı şımını ayırmak C Ayr ım sal Suz me Sublimle şm
i çin kullanılan dam ıt ma e
te kni k
III. Ka tı ha lde n gaz
haline ge çmesi D Ayr ım sal Suz me Dın ma
Yuk ar ıda ver il en dam ıt ma
tanımlar i çin
hangisi dı ğrudur? E Kri st all end ir Eri me Dın ma
me

CEVAP C DİR
BU SUNU

HRSN
TARAFINDAN
YAPILMIŞTIR