You are on page 1of 289

ASKERi GEMi KURALLARI

TEKNE YAPISI VE DONANIMI

Cilt E
Ksm 102 Tekne Yaps ve Donanm Kurallar
2013
Bu son srm tm kural deiikliklerini ierir. Revize edilmi yerler, yannda dey izgi ile
gsterilir; tamam revize edilmi blmde ise blm bal ereve iine alnr. Kuraln
yaynlanmasndan sonra yaplan deiiklikler krmz renkte yazlr.
Aksi belirtilmedike, bu Kurallar yapm szlemesi tarihi 10 Ekim 2013 veya daha sonra
olan gemilere uygulanr.
ngilizce ve Trke kurallar arasnda bir fark olmas durumunda, ngilizce kurallar geerli
kabul edilecektir. Bu yayn basl ve elektronik pdf olarak mevcuttur. Bu dokman
indirildikten sonra KONTROLSZ hale gelir. Geerli srm iin aadaki web sitesini
ziyaret ediniz.
http:/www.turkloydu.org
Tm haklar sakldr. Tamam veya herhangi bir blm, nceden Trk Loydundan yazl
izin alnmadan, herhangi bir biimde veya herhangi bir yntemle oaltlamaz, datlamaz,
yaynlanamaz veya aktarlamaz.

TRK LOYDU
Merkez Ofis

Postane Mah. Tersaneler Cad. No:26 Tuzla 34944 STANBUL / TRKYE


Tel

: (90-216) 581 37 00

Fax

: (90-216) 581 38 00

E-mail

: info@turkloydu.org

http://www.turkloydu.org
Blgesel Ofisler
Ankara

zmir

Eskiehir Yolu Mustafa Kemal Mah. 2159. Sokak No : 6/4 ankaya - ANKARA / TRKYE
Tel

: (90-312) 219 56 34

Fax

: (90-312) 219 68 25

E-mail

: ankara@turkloydu.org

Atatrk Cad. No :378 K.4 D.402 Kavalallar Apt. 35220 Alsancak - ZMR / TRKYE
Tel

: (90-232) 464 29 88

Fax

: (90-232) 464 87 51

E-mail

: izmir@turkloydu.org

Adana

narl Mah. Atatrk Cad. Aziz Naci Merkezi No:5 K.1 D.2 Seyhan - ADANA / TRKYE
Tel
: (90- 322) 363 30 12
Fax
: (90- 322) 363 30 19
E-mail : adana@turkloydu.org

Marmaris

Atatrk Cad. 99 Sok. No:11 Kat:4 Daire 6


Tel
: (90- 252) 412 46 55
Fax
: (90- 252) 412 46 54
E-mail : marmaris@turkloydu.org

Marmaris - MULA / TRKYE

indekiler

Ksm 102 Tekne Yaps ve Donanm Kurallar


Sayfa
Blm 1 - Genel
A.

Uygulama ..................................................................................................................................................... 1- 2

B.

Tanmlar ....................................................................................................................................................... 1- 3

C.

Genel Dizayn Konular ................................................................................................................................. 1- 8

D.

Dokmanlar ................................................................................................................................................ 1- 10

E.

ilik .......................................................................................................................................................... 1- 11

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite


A.

Genel .......................................................................................................................................................... 2- 2

B.

Hasarsz Durumdaki Stabilite ..................................................................................................................... 2- 2

C.

Blmeleme ve Hasarl Durumdaki Stabilite ................................................................................................. 2-10

D.

Testler ........................................................................................................................................................ 2-14

E.

Hesaplama Esaslar .................................................................................................................................. 2-15

F.

Stabilite Bilgileri .......................................................................................................................................... 2-16

G.

Maksimum Draftn aretlenmesi ................................................................................................................ 2-16

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma


A.

Genel........................................................................................................................................................... 3- 2

B.

Tekne Yapm elikleri ................................................................................................................................. 3- 2

C.

Dvme elik ve elik Dkm ...................................................................................................................... 3- 3

D.

Alminyum Alamlar.................................................................................................................................. 3- 6

E.

Dizayn ve Yapmdaki zel nemlerle Korozyon Riskinin Azaltlmas ......................................................... 3- 8

F.

Korozyondan Korunma ............................................................................................................................... 3- 8

Blm 4 Dizayn Esaslar


A.

Genel........................................................................................................................................................... 4- 2

B.

Levhalarn Dizayn ...................................................................................................................................... 4- 3

C.

kincil Takviye Elemanlarnn Boyutlandrlmas .......................................................................................... 4- 6

D.

Birincil Elemanlar ....................................................................................................................................... 4-11

E.

Kiri Kopma Mukavemeti............................................................................................................................ 4-13

F.

Korozyon Paylar ve Yuvarlatma Toleranslar ............................................................................................ 4-14

G.

Levha Kaplamann Etkin Genilii ............................................................................................................ 4-15

H.

Burkulma Mukavemetinin Kantlanmas ...................................................................................................... 4-16

I.

Yapsal Ayrntlar......................................................................................................................................... 4-20

J.

entik Gerilmelerinin Deerlendirilmesi ..................................................................................................... 4-28

K.

Titreim ve ok Deerlendirmeleri ............................................................................................................. 4-30

III-2

indekiler

Blm 5 Dizayn Ykleri


A.

Genel, Tanmlar ........................................................................................................................................ 5- 2

B.

vme Bileenlerinin Dizayn Deerleri ......................................................................................................... 5- 3

C.

Deniz Etkisinden Doan D Ykler .......................................................................................................... 5- 4

D.

Su Geirmez ve Su Geirmez Olmayan Blmelerdeki Ykler ................................................................... 5- 7

E.

Rzgar Ykleri............................................................................................................................................ 5- 7

F.

Kapal Gvertelerdeki Ykler...................................................................................................................... 5- 8

G.

Tank Yaplarndaki Ykler .........................................................................................................................5-10

H.

Askeri Donanmdan Kaynaklanan Ykler ..................................................................................................5-11

I.

Yaplarn Arlklar ....................................................................................................................................5-13

Blm 6 Boyuna Mukavemet


A.

Genel.......................................................................................................................................................... 6- 2

B.

Ykleme Durumlarnn Tanm ................................................................................................................... 6- 3

C.

Tekne Kirii Ykleri ................................................................................................................................... 6- 4

D.

Yapsal Dayanm ........................................................................................................................................ 6- 8

E.

Kabul Kriterleri ............................................................................................................................................ 6- 9

F.

Eilme ve Kesme Nedeniyle Oluan Tekne Kirii Gerilmelerinin Hesaplanmas ...................................... 6- 9

Blm 7 Dip Borda ve Yaplar


A.

Genel, Tanmlar ......................................................................................................................................... 7- 2

B.

Kaplamalar ................................................................................................................................................ 7- 2

C.

kincil Takviyeler ........................................................................................................................................ 7- 4

D.

Birincil Elemanlar ...................................................................................................................................... 7- 5

E.

Eklentiler ve Elemanlar .......................................................................................................................... 7- 6

F.

zel Takviyeler ......................................................................................................................................... 7- 9

Blm 8 Gverteler ve Boyuna Duvarlar


A.

Genel, Tanmlar ......................................................................................................................................... 8- 2

B.

Kaplamalar ................................................................................................................................................. 8- 2

C.

kincil Takviyeler ......................................................................................................................................... 8- 4

D.

Birincil Elemanlar ...................................................................................................................................... 8- 4

E.

Helikopter Gvertesi ................................................................................................................................... 8- 5

Blm 9 Enine Perdeler ve Duvarlar


A.

Genel, Tanmlar ......................................................................................................................................... 9- 2

B.

Su Geirmez Perdelerin Yerleimi ve Dizayn ............................................................................................ 9- 2

C.

Tek Levhal Perdelerin ve Enine Duvarlarn Boyutlandrlmas .................................................................. 9- 5

D.

Ondle Perdeler ........................................................................................................................................ 9- 5

E.

aft Tnelleri .............................................................................................................................................. 9- 5

indekiler

III-3

Blm 10 Tank Yaplar


A.

Genel, Tanmlar ....................................................................................................................................... 10- 2

B.

Boyutlandrma .......................................................................................................................................... 10- 3

C.

Asma Tanklar ........................................................................................................................................... 10- 3

D.

Szdrmazlk Testi .................................................................................................................................... 10- 4

Blm 11 Ba ve K Bodoslama
A.

Genel, Tanmlar ....................................................................................................................................... 11- 2

B.

Levha Ba Bodoslama ve Balbl Ba ....................................................................................................... 11- 2

C.

K Bodoslama ......................................................................................................................................... 11- 2

D.

aft Braketleri........................................................................................................................................... 11- 2

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm


A.

Genel, Tanmlar ....................................................................................................................................... 12- 2

B.

Dmen Kuvveti ve Burulma Momenti ....................................................................................................... 12- 3

C.

Dmen aftnn Boyutlandrlmas ............................................................................................................ 12- 5

D.

Yar Ask Dmenlerin Dmen Boynuzu ................................................................................................... 12- 8

E.

Dmen Kaplinleri ....................................................................................................................................... 12-9

F.

Dmen Yelpazesi, Dmen Yataklar ....................................................................................................... 12-12

G.

Dmen aftnn Dizayn Akma Momenti .................................................................................................. 12-15

H.

Stoper, Kilitleme Dzeni ......................................................................................................................... 12-16

I.

Yalpa nleyici Kanatlar .......................................................................................................................... 12-16

Blm 13 Buz Takviyesi


A.

Genel, Tanmlar ....................................................................................................................................... 13- 2

B.

Levha Ba Bodoslama ve Balbl Ba ....................................................................................................... 13- 3

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar


A.

Genel......................................................................................................................................................... 14- 2

B.

Temeller .................................................................................................................................................... 14- 2

C.

Ambar ve Kaporta Azlar ........................................................................................................................ 14- 5

D.

Ambar Kapaklar ....................................................................................................................................... 14- 6

E.

Makina Dairesi Kaportalar ........................................................................................................................ 14- 8

F.

Fribord ve st Yap Gvertelerindeki eitli Aklklar .............................................................................. 14- 8

III-4

indekiler
Blm 15 Kaynakl Birletirmeler
A.

Genel ....................................................................................................................................................... 15- 2

B.

Dizayn ...................................................................................................................................................... 15- 3

C.

Gerilme Analizi ....................................................................................................................................... 15-13

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


A.

Genel ....................................................................................................................................................... 16- 2

B.

Akustik ..................................................................................................................................................... 16- 3

C.

Titreim .................................................................................................................................................. 16-14

D.

ok Mukavemeti .................................................................................................................................... 16-19

Blm 17 Yorulma Mukavemeti


A.
B.

Genel ....................................................................................................................................................... 17- 2


Kaynakl Birletirmeler ile Levhalarn Serbest Kenarlar iin,
Ayrnt eitlendirmesini Kullanarak Yaplan Yorulma Mukavemeti Analizi ............................................. 17- 5

C.

Kaynakl Birletirmeler iin Lokal Gerilmelere Dayal olarak Yaplan Yorulma Mukavemeti Analizi ...... 17- 10

Blm 18 Demirleme ve Balama Donanm


A.

Genel ....................................................................................................................................................... 18- 2

B.

Tehizat Numaras .................................................................................................................................. 18- 2

C.

Demirler ................................................................................................................................................... 18- 3

D.

Demir Zincirleri ........................................................................................................................................ 18- 4

E.

Zincirlik .................................................................................................................................................... 18- 4

F.

Balama Tehizat .................................................................................................................................. 18- 5

Blm 19 Tekne Donanm


A.

Ara Perdeler .............................................................................................................................................. 19- 2

B.

Dalga Kran ............................................................................................................................................... 19- 2

C.

Kaplamalar ve Farlar ............................................................................................................................... 19- 2

D.

Tekne ve st Yaplardaki Aklklar ........................................................................................................... 19- 3

E.

Frengiler, Borda Pis Su Boaltma Azlar ve Su Lumbarlar .................................................................... 19- 6

F.

Hava Firar, Tant ve skandil Borular ..................................................................................................... 19- 7

G.

Havalandrma Azlar ............................................................................................................................... 19- 7

H.

Konteynerlerin Yerletirilmesi .................................................................................................................... 19- 8

I.

Balama Dzenleri .................................................................................................................................... 19- 9

J.

Can Kurtarma Donanm ........................................................................................................................... 19- 9

K.

aret, Radar ve Sensr Direkleri .............................................................................................................. 19- 9

L.

Ykleme ve Kaldrma Donanm.............................................................................................................. 19- 11

M.

Vardavelalar ............................................................................................................................................. 19-12

IV

Askeri Gemilere Ait Kurallar

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nlemler


A.

Genel..................................................................................................................................................... 20- 2

B.

Tm Gemilerle lgili Temel stekler ........................................................................................................ 20- 4

C.

SFP Ek Klaslama aretli Gemilerle lgili lave stekler .......................................................................... 20- 6

D.

zel Kategori Mahallerin ve Ro-Ro Mahallerinin Korunmas .............................................................. 20-14

E.

Uu Gverteleri ve Hangarlarla lgili stekler....................................................................................... 20-14

Blm 21 Artk Mukavemet


A.

Genel..................................................................................................................................................... 21- 2

B.

Artk Mukavemetle lgili stekler ............................................................................................................. 21- 2

C.

Artk Mukavemeti yiletirme nlemleri ................................................................................................. 21- 4

Blm 22 Amfibik Gemiler


A.

Genel..................................................................................................................................................... 22- 2

B.

Ba Kaplar ve Kaplar ....................................................................................................................... 22- 2

C.

Borda ve K Taraf Kaplar ................................................................................................................... 22- 7

D.

Havuzlar ................................................................................................................................................ 22- 9

E.

Amfibik Gemilerle lgili Dier steklere Atflar ....................................................................................... 22-11

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar


A.

Genel..................................................................................................................................................... 23- 2

B.

Uu Gverteleri ................................................................................................................................... 23- 2

C.

Hangarlar .............................................................................................................................................. 23- 9

D.

Uu Operasyonlar ile lgili Dier steklere Atflar ............................................................................. 23- 10

Blm 1 Genel

1-1

BLM 1
GENEL

A.

UYGULAMA...................................................................................................................................................... 1- 2
1. Uygulama
2. Edeerlilik
3. Klaslama aretleri
4. Ortam Koullar

B.

TANIMLAR ........................................................................................................................................................ 1- 3
1. Genel
2. Koordinat sistemi
3. Ana Boyutlar
4. Posta aras a
5. Deplasman
6. Blok katsays CB
7. Gemi Hz
8. Nominal Tahrik Gc
9. Yardmc Elektrik Gc
10. Gvertenin Tanm

C.

GENEL DZAYN KONULARI ............................................................................................................................ 1- 8


1. Ulalabilirlik
2. Stabilite
3. Beka Kabiliyeti

D.

DOKMANLAR ............................................................................................................................................... 1- 10
1. Onaya Sunulacak Dokmanlar
2. Gemide Bulundurulacak Dokmanlar
3. letme ve Bakm Ynergeleri

E.

LK ............................................................................................................................................................ 1- 11
1. Genel
2. Yapsal Ayrntlar
3. Korozyondan Korunma

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

1-2

Blm 1 Genel

A.

Uygulama

arasnda anlamaya varlacaktr.

1.

Buradaki kurallar, 1 Np olarak klaslanan

3.2

IWS ek klas iareti

askeri su st gemilerine uygulanr. Klaslama iaretleri


iin Ksm 101, Klaslama ve Srveylere baknz.

IWS ek klas iareti verilecek olan, su altndaki


srveylere uygun gemiler iin, Blm 3, F.5.1deki

1.1
askeri

Buradaki istekler, tek gvdeli deplasman tipi


gemilerin

tekne

yaplarna

ve

istekler dikkate alnacaktr.

donanmna

uygulanr. Bunlar, karlkl anlama suretiyle, dier tip

3.3

RSD ve ERS ek klas iaretleri

askeri su st gemilerine ve AUX-N ek klas iaretli


yardmc snf askeri gemilere bir btn olarak (ksmen

zel

de) uygulanabilir.

gemilere RSD (Rasyonel Gemi Dizayn) ek klas iareti

analiz

prosedrleri

uygulanm

olan

askeri

verilecektir.
1.2

zel

tekne

yaplarnn

dizayn

ve

boyutlandrlmasnda (rnein; katamaranlar, SWATH,

RSD iin oluturulan veriler, iletim srasnda yardmc

ayakl tekneler, yzey tepkili gemiler, hava yastkl

olmak zere bir veri tabanna aktarlm ise ERS ek klas

tekneler) TL Kurallar Ksm 7, Yksek Hzl Tekneler,

iareti verilecektir. Ksm 101, Klaslama ve Srveyler,

Blm 3 uygulanabilir. Ayrca, Ksm 101, Klaslama ve

Blm 2, Cye de baknz.

Srveyler, Blm 2, Cye de baknz.


3.4
1.3

Dier ek klas iaretleri

Tekne kurallarnn yorum hakk sadece TLna

aittir.

Gemi tiplerinin, yapsal deerlendirmenin, makina ve


elektrik tesislerinin ve zel donanmn tanmlanmasna

2.

Edeerlilik

ilikin ilave ayrntlar, Ksm 101, Klaslama ve Srveyler,


Blm 2de verilmitir.

Tipleri, baz ksmlar veya donanmlar nedeniyle yapm


kurallarna

gre

4.

Ortam Koullar

salad klas alabilirler.

4.1

Genel iletim koullar

3.

4.1.1

Gemi yapsnn ve tm makinalarnn seimi,

elemanlarnn

farkllk

veya

gsteren

gemiler,

donanmlarnn

yap

edeerlilik

Klaslama aretleri

yerletirilmesi ve dzenlenmesi, tanmlanan standart


3.1

Sefer blgesi

ortam koullarnda, devaml olarak arzas almay


salayacak ekilde yaplacaktr.

Snrl bir sefer blgesi ile ilgili kural isteklerine uygun


olan gemilere, buna karlk gelen Y, K50/20, K6

AC1 ek klas iareti iin daha kat kurallar dikkate

klaslama

alnmaldr (Ksm 101, Klaslama ve Srveyler, Blm 2,

iaretleri

verilecektir.

Klaslama

iareti,

snrlamann cinsini gsterecektir. rnein;

Cye baknz).

alma blgesinin corafi tanm (ad),

Tanmlanan limanlardan ve ky izgisinden

ACS

mesafe,
-

Olas

hz

koullar

ek klas iareti iin, askeri geminin olaand

tipleri ve/veya grevleri ile ilgili deiken istekleri her


durum iin ayr ayr belirlenebilir, ancak bunlar
standart isteklerden daha az olmayacaktr.

snrlamas
ile

ilgili

ile

birlikte,

snrlamalar

hava
(dalga

ykseklii, vb.).

AC1 veya ACS ek klas iaretleriyle ilgili koullara


uygun

olan,

mahallerdeki
Uygulanacak sefer blgesi iin, Askeri Otorite ile TL

makina

mahalleri

bileenler,

TL

onaylanmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

veya

dier

tarafndan

A,B
4.1.2

Blm 1 Genel
Geminin meyili ve hareketleri

Dier ba formlar zel olarak deerlendirilecektir.

Bir askeri geminin statik ve dinamik meyillerine ait


dizayn

koullar,

birbirinden

bamsz

1-3

3.2

Boy LOA

olarak

deerlendirilmelidir. Standart istekler ve AC1 ek klas

Dizayn su hattna paralel olarak llen, sabit donanm

iareti ile ilgili istekler Tablo 1.1de tanmlanmtr.

dahil olmak zere, geminin en ba ve en k eleman


arasndaki uzunluktur.

4.1.3

evre koullar
3.3

Ba kaime FP

Bir askeri gemi ile ilgili dizayn evre koullar Tablo


1.2de verilmitir. Standart isteklere ilave olarak, AC1

L boyunun lld su hatt ile ba bodoslamann

ek klas iareti ile ilgili istekler de belirtilmitir.

endaze hattnn kesitii noktadaki dey hattr.

4.2

3.4

Titreim

Genilik B

Titreim nedeniyle oluan gerilmeler; dizayn, yapm ve

ektii su T deerindeki dizayn su hattnda maksimum

yerletirmede dikkate alnmaldr.

kalp geniliidir.

Titreimle ilgili kriterler, Blm 18, Cde ve Ksm 104,

3.5

Genilik BMaks

Sevk Tesisleri, Blm 1, D.2de verilmitir.


Geminin en byk kalp geniliidir. Allagelmiin
4.3

ok

dndaki kesite sahip gemiler iin genilik zel olarak


deerlendirilecektir.

ok yklerinin hesab iin Blm 16, Dye baknz.


3.6
B.

Tanmlar

1.

Genel

Derinlik H

L gemi boyunun ortasnda, kaide hattndan en st


devaml gvertedeki kemerenin en st kenarna kadar

Aadaki

gemi bordasndaki dey uzaklktr.

tanmlarda

belirtilmedike,

2.,

3.

SI-birimleri
ve

4deki

kullanlr.
tanmlarda

Aksi

3.7

ektii su T

ve

formllerde geen boyutlarn birimi [m]dir.

L gemi boyunun ortasnda, kaide hattndan, geminin


mr iin belirlenen en derin dizayn su hattna kadar

2.

Koordinat sistemi

Bu kurallarn kullanmnda, ekil 1.1de tanmlanan, sabit,

olan dey uzaklktr.


3.8

ektii su TMAKS

sa-el koordinat sistemi 0, x, y, z kullanlr. Sistemin orijini;


merkez hattnda ve gemi omurgasnn endaze hattnda, L

Eklentiler dahil (rnein; domlar, dmenler, pervaneler,

gemi boyunun k nihayetinde yer alr. x-ekseni, baa

iticiler, vb.) su iinde kalan tekne bnyesinin en alt

doru pozitif olmak zere boyuna dorultuyu, y-ekseni

noktas ile dizayn su hatt arasndaki dey uzaklktr.

iskeleye doru pozitif dorultuyu ve z-ekseni yukarya

Kanatklar, dmen pervaneler, sonarlar gibi hareketli

doru pozitif dorultuyu ifade eder. Asal hareketler, 3

ksmlarn, geri ekilmi olduu kabul edilir.

eksende saat ynnde pozitif olarak kabul edilir.


4.
3.
3.1

Posta aras a

Ana Boyutlar
Boy L

ektii su T deerindeki dizayn su hattnda, levha


bodoslamann endaze hattndan, k bodoslamann
veya aynann endaze hattna kadar olan uzunluktur.

Bir postann endaze hattndan komu postann endaze


hattna kadar llen uzaklktr.
5.

Deplasman

ektii su T deerindeki metrik ton olarak geminin


ktlesini ifade eder.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

1-4

Blm 1 Genel
Tablo 1.1

Hareket tipi
Statik koul

Gemi meyil ve hareketlerine ait dizayn snrlar

Meyil tipi

Dizayn snr koullar


Standart istekler

AC1 ek klas iareti

15

25

22,5

25

45

45

Stabilite isteklerine gre

Stabilite isteklerine gre

Ana ve yardmc makina

Dier tesisler (2)

10

10

Stabilite isteklerine gre

Stabilite isteklerine gre

Ana ve yardmc makina

22,5

30

Dier tesisler (2)

22,5

30

Ana ve yardmc makina

7,5

10

Dier tesisler (2)

10

10

Yanlara meyil : (1)


Ana ve yardmc makina
Dier tesisler (2)
Kontrol edilmeyen devre amakapama ilemi veya ilevlerde
olmamas
Gemi yaps
Ba ve ka trim : (1)

Gemi yaps
Yalpa:
Dinamik koul

Ba-k vurma :

vmeler :
Dey(ba-k vurma ve batp-

az [g] (3)

kma)
Enine (yalpa, rotadan kma,
sallanma)
Boyuna (srklenme)
Kombine ivme

32 /s2 (ba-k)
1,0 g (batp-kma)
48 /s2 (yalpa)

ay [g] (3)

2 /s2 (rotadan kma)


ay [g] (3) (eilme)

ax [g] (3)

ax [g] (4)

ivme elipsi (3)

Dorudan hesaplama

(1) Meyil ve trim ayn anda oluabilir.


(2) Geminin emniyet donanm, ama-kapama donanm, elektrik/elektronik donanm.
(3) Blm 5, Bde tanmldr (g = gravite ivmesi).
(4) Dorudan hesaplama ile belirlenecektir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 1 Genel
Tablo 1.2

evresel blge
Geminin d/hava

1-5

Dizayn evre koullar

Parametreler
Scaklk
atmosferik basn
bal nem

Dizayn koullar
Standart

AC1 ek klas iareti

- 25 + 45 C

- 30 + 55 C (1)

1000 mbar

900 1100 mbar

60 % (2)

100 %

- 10 + 50 C (1)

1 mg/m3

1 mg/m3

Tuz ieren serpintiye

Tuz ieren serpintiye

dayankllk

dayankllk

Dikkate alnacak

Dikkate alnacak

43 kn (3)

90 kn

86 kn (3)

100 kn

- 2 + 32 C

- 2 + 35 C

1,025 t/m 3

1,025 t/m 3

Geici dayankllk

Geici dayankllk

Scaklk
ayn koullarda ksmen ak
mahaller iin

Tuz miktar

Toz/kum
Rzgar hz (alan sistemler)
Rzgar hz (almayan
sistemler)
Geminin d/deniz suyu

Scaklk (4)
Toz miktarna gre younluk
Su ile dolma

Geminin d/yzey

Su hattnn 20 m. zerine kadar

buzlanm

gemi yzeylerinin buzlanm

Geminin d/buzlu suda


seyir

blgelerindeki

blgelerindeki srklenen

srklenen buzda

buzda

-15 + 35C

-15 + 35C

100 kJ/kg

100 kJ/kg

- 2 + 32 C

- 2 + 32 C

0 + 45 C

0 + 45 C

1000 mbar

1000 mbar

%100e kadar (+45)

%100

Tuz miktar

1 mg/m3

1 mg/m3

Ya buhar

Dayanm

Dayanm

Dikkate alnacak

Dikkate alnacak

0 + 40 C

0 + 45 C

80%

100 %

Hava scakl

Deniz suyu scakl


Hava scakl
atmosferik basn

(5)

Blm 2, B.3.4e baknz


Nehir azlar ve sahil

soutma sistemleri dizayn Havann maksimum sl


iin
kapasitesi

Geminin ii/tm mahaller

baknz
Nehir azlar ve sahil

Buz snf B

Gemiye giri/stma-

Blm 2, B.3.4e

bal nem

Youum
Geminin ii /iklimlendirilen Hava scakl
alanlar
Maksimum bal nem
nsan bulunan bilgisayar
mahalleri iin nerilen ideal iklim

Hava scakl + 20 + 22 C,
bal nem %60

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

1-6

Blm 1 Genel

evresel blge

B
Dizayn koullar

Parametreler

Standart

AC1 ek klas iareti

0 + 55 C

0 + 55C

%100

%100

Geminin ii /yksek
dereceli s dalm olan

Hava scakl

elektrikli cihazlardan
Maksimum bal nem

(1) Inm ve s emilimi nedeniyle oluan yksek scaklklar dikkate alnmaldr.


(2) Elektrik tesislerinin yerletirilmesi iin %100
(3) Kaldrma donanmlar iin, TL Kaldrma Donanmlarnn Yapm ve Srvey Esaslarna gre.
(4) Sadece zel blgelerde sefer yapmas ngrlen gemiler iin, TL daha dk su scaklklarn onaylayabilir.
(5) Geminin mahallerdeki nerilen iklim koullar iin, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 11, Fye
de baknz.

Hareket as:

= yalpa as

= ba-k vurma as
= rotadan sapma as

ekil 1.1 Koordinat sistemi ve hareket alar

6.

Blok katsays CB

ektii su T deerinde ve L gemi boyu iin blok

7.

Gemi Hz

7.1

Hz v0

katsays
Mevcut toplam tahrik gcnn sadece sevk sistemine
CB

T deerinde kalp deplasman hacmi [m ]


L BT

tahsisi halinde, sakin suda T ektii su deerinde


geminin beklenen en yksek devaml ileri hz [kn].

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B,C
7.2

Blm 1 Genel
Hz vmaks

1-7

10.4

Ak gverte

Mevcut toplam tahrik gcnn sadece sevk sistemine

Btn

tahsisi halinde, sakin suda, T ektii su deerinde

paralarndan, deniz koullarna maruz olanlar ak

serbest

gvertelerden

ve

gvertelerin

geminin beklenen en yksek ileri hz [kn]. Bu hz,

gvertelerdir.

sadece tanmlanm nispeten ksa bir sre iin izin


verilen, bir ar yk durumuna karlk gelir.

10.5

7.3

Kapal yaplar iinde yer alan gvertelerdir.

Hz vM

gverteler

Maksimum seyir yarap salayan, geminin beklenen


ekonomik, devaml ileri seyir hz [kn].

C.

Genel Dizayn Konular

8.

Nominal Tahrik Gc

1.

Ulalabilirlik

Nominal

tahrik

gc

[kW];

v0

devaml hznda

Teknenin btn blmlerine srvey ve bakm iin

almada ve mevcut toplam tahrik gcnn sadece

ulalabilmelidir.

sevk makinas tarafndan salanacak devaml g

mahaller

olarak tanmlanr.

korunma ile

iin,

Girilmesi
Blm

ilgili

ngrlmeyen

3,

olarak

F.3de

kk

korozyondan

belirtilen istekler dikkate

alnmaldr.
9.

Yardmc Elektrik Gc
2.

Stabilite

2.1

Hasarsz durumdaki stabilite

Gemiler;

ancak

Yardmc elektrik gc [kVA]; v0 devaml hznda,


dorudan geminin sevki iin kullanlmayan, ancak her
trl yardmc cihaz ve donanmn tahriki amacyla
kullanlan, devaml elektrik gc olarak tanmlanr.
Fazlalk derecesi yapm artnamesinde belirtilecektir.
10.

Gvertenin Tanm

10.1

Perde gvertesi

durumdaki

ngrlen

stabilite

servis

deerinin

iin

yeterli

hasarsz
olduunun

kantlanmas halinde klaslanacaktr.


Hasarsz

stabilitenin

yeterli

olmas;

yapm

artnamesinde belirtilen Askeri Otoritenin ngrd ve


TL ile anlamaya varlan standartlara uygun olmas
demektir.
Su geirmez perdeler tarafndan tanan gverte.
2.2
10.2

Hasarl durumdaki stabilite

Fribord gvertesi
Hasarl stabilite ile ilgili kriterler Blm 2, Cde

Fribord gvertesi, normalde, deniz ve hava koullarna

verilmitir. Geminin blmeleme durumu 5 haneli bir

maruz olup, havaya ak ksmlardaki tm aklklar

iaretle tanmlanr.

sabit olarak kapatma donanm bulunan ve altndaki


bordalardaki tm aklklar sabit olarak su geirmez

Not :

ekilde kapatma donanm ile tehiz edilen en st

1.

z ile ilgili hususlar

1.1

Genel

devaml gvertedir.
10.3

Mukavemet gvertesi
Bir askeri geminin almas ve yaam kabiliyeti, geni

Etkin boyuna yapnn st taban olan gverte paras

apta, baarl bir iz kontrolne baldr. Bu bakmdan

veya gvertenin tamamdr.

tekne yapsal dizaynnn ve kullanlacak donanmn zel

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

1-8

Blm 1 Genel

olarak deerlendirilmesi gerekir. Geminin izinin farkl

suretiyle gerekletirilecektir.

hususlarnn bal nemi ve telafisinin ngrlen kapsam,


Askeri

Otorite

tarafndan

yapm

artnamesinde

1.5

Elektromanyetik emisyon

belirlenmelidir.
Askeri gemiler, denizde hareket ederken doal manyetik alan
Askeri

geminin

iz

kontrol,

tm

dizayn prosesi

bozarlar. Bu etki alglama veya ani silah harekatnda

srasnda deerlendirilmelidir. Bu izlerin ana tipleri

kullanlabilir. Bu istemsiz elektromanyetik emisyon; tekne,

1.21.8de listelenmi olup, varsa ilgili istekler de

makina ve donanm iin elik olmayan ve/veya manyetik

verilmitir.

olmayan malzemelerin uygun kullanm ile azaltlabilir.


Askeri gemilerin tekne yaps iin uygun olan, manyetize

1.2

Grnrlk

olmayan stenitik eliklerin tipleri, Blm 3, B.4de


verilmitir. Dier ayrntlar ve dvme veya dkme elik

Grnrlk, sadece ak deniz alanlarnda deil, elektronik

bileenler, demir zincirleri, vb. iin manyetik olmayan

sensrlerin btnyle kullanmnn mmkn olmad ky

malzeme uygulamalar, Ksm 103, Askeri Gemiler iin zel

sularnda ve adalar arasnda da bir dizayn sorunudur.

Malzemelere baknz.

Grnrlk, alak ve dz st yaplarla ve kamuflaj boyalar


ile salanabilir.

Dier yntemler; zel askeri kurulularda uygulanacak olan


aktif demanyetizasyon ilemi ve kuvvetli elektromanyetik

1.3

Infra-red izi (IR)

emisyonu olan cihazlar etrafna bir eit Faraday kafesi


salanmas olabilir.

Bir askeri gemi; alglanmasna yol aabilecek ekilde, ortam


scaklnn

zerinde

karakteristik

scaklk

dzeyi

1.6

Grlt yaym

oluturabilir. Ana sevk tesisinden scak egzost gazlarnn


kmas (iten yanmal makinalardan, gaz trbinlerinden),

Mmkn olduunca, deniz doal sesi arasnda, geminin su

genelde, yksek bir scaklk dzeyindedir, bu klarn

alt grltsn gizlemek ve belirli tip askeri gemiler iin

dikkatli dizayn ve konumlandrlmas gereklidir. klar su

zgn olan grlt spektrumundan kanmak bir dizayn

ile soutulabilir, geminin dizayn su hattnn altndan veya bu

hedefi olmaldr.

hattn ok yaknndan bordadan kabilir veya geminin


dmann bulunmayaca ngrlen tarafnda yer almas

Hava grlts, su alt grlts ve sonar grlts gibi

salanabilir. Bu tr bir boru devresi ile ilgili istekler, Ksm

akustik iz ve lmlerle akustik dorulamaya ait istekler,

107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 8,

Blm 16, Bde verilmitir.

Mde belirtilmitir.
1.7

Hidrodinamik basn

Ayrca, tekne dahil olmak zere, geminin yzey yapsnn


eitli ksmlarnn scakln azaltmak ve/veya eitlemek

Hidrodinamik basn, su alt silahlarnn harekete gemesine

gerekli olabilir. Bu husus, ayrntlar, Ksm 107, Gemi

neden olabilir. Bu etki, sevk elemanlarnn ve su alt tekne

letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 9, Pde verilen

eklentilerinin hidro mekanik optimizasyonu ile azaltlabilir.

deniz suyu soutma sistemi ile gerekletirilebilir.


Askeri gemi pervaneleri ve dier sevk sistemleri (dairevi
1.4

Radar cross section (RCS)

Gemi bnyesi ve donanmnn radar yansmas, uzun


mesafelerde en nemli izdir. Geminin uygun gizleme
zellikleri, askeri geminin nisbeten ge ve zayf alglanmasna

pervaneler, podlu tahrik sistemleri, dinamik konumlandrma


sistemleri) ile ilgili istekler, Ksm 104, Sevk Tesisleri, Blm
7de verilmitir.
1.8

Kat ve sv atklar

yardmc olur. Bu husus; dz bir gemi silueti, meyilli borda

Askeri

(alk) ve st yap duvarlarna (ie meyilli), geminin

alglanmasn nlemek zere, bu atklarn gemide ilenmesi

donanmn da kapsayacak ekilde keskin kenarl, dzgn

ve/veya depolanmas, ihmal edilemeyecek bir dizayn kriteri

yzeyler salamak suretiyle ve corne etkisinden kanmak

olarak, nemli bir mahal ihtiyacn dourur.

geminin,

sv

ve/veya

kat

atklar

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

nedeniyle

C,D

Blm 1 Genel

Atk ileme ile ilgili istekler, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri

1-9

3.3

Tekne yaps ile ilgili nlemler

ve Yardmc Sistemler, Blm 10 ve atk yaklmas


durumunda yangnla mcadele ile ilgili zel hususlar, Ksm

Bu ksmdaki, beka kabiliyetini iyiletirici nlemler

107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler Blm 9,

aada verilmitir.

Lde verilmitir.
3.3.1
3.

Artk mukavemet

Beka Kabiliyeti
Askeri bir hareket sonucu oluan yapsal yaralanma

3.1

Tanmlar

sonras

artk

mukavemet

deerlendirilmeli

ve

hesaplanmaldr. Hasarn derecesi ve nitelii ile birlikte,


Bir askeri geminin beka kabiliyeti; tanmlanm bir silah

bu hesaplamalarla ilgili dier tm ana kabuller, yapm

tehdidine kar dayanm ve asgari olarak, geminin

artnamesinde,

temel

tanmlanmaldr. Eer RSM ek klas iareti verilecekse,

emniyetini

ve

ilerliini

srdrme

yetenei

derecesi olarak kabul edilecektir.

Askeri

Otorite

tarafndan

ilgili hesaplar ve bunlarn sonular TLna verilmelidir,


ayrntlar iin Blm 21e baknz.

Beka kabiliyeti aada belirtilen nedenlerden dolay


tehlikeye girer:
-

3.3.2

Tekne

yapsnn

genel

mukavemetinin

ok

ok mukavemeti ve korunmas
etkilerinin

deerlendirilmesi,

teknenin

ok

mukavemetinin iyiletirilmesi ile ilgili neriler, donanm

kayb,

ve mrettebat oka kar koruma ile ilgili nlemler, vb.


Blm 16, Dde verilmitir.

Sephiye ve/veya stabilite kayb,

Manevra yetenei kayb,

Gemide yangn ve yangndan korunmann


veya

yangnla

mcadele

3.3.3

yeteneinin

Yangndan yapsal korunma

Yangndan yapsal korunma ile ilgili temel istekler ve


SFP ek klas iareti ile ilgili ilave istekler, Blm 20de
belirtilmitir.

yetersizlii
Not :
-

Makina, donanm veya kontrol sistemlerinin

Mermi ve paralanmaya kar koruma

dorudan tahribi,

Askeri gemiler; nispeten kk silahlardan gelen yksek


performansl mermilere ve i ya da d patlamalardan oluan

Silahlarn ve sensrlerin dorudan tahribi,

paralanmalara maruz kalabilirler. Fiili tehdit ve koruma


derecesi, Askeri Otorite tarafndan teknik artnamede

Mrettebatn tehlikeye dmesi.

tanmlanmaldr. Eer hafif bileimli zrh veya dier uygun


nlemler-asgari

olarak

kritik

hareket

merkezlerinin

korunmasnda salanmsa, bunun bileimi ve tekne yaps ile


3.2

Beka kabiliyetinin iyiletirilmesi ile ilgili

nlemler

balants,

Askeri

Otorite,

Tersane

ve

TL

arasnda

tartlacak ve belirlenecektir.

Askeri gemi olarak klaslanan bir geminin dizaynnda


beka kabiliyetini iyiletirici bir dizi olas nlemler

D.

Dokmanlar

1.

Onaya Sunulacak Dokmanlar

1.1

Onaya sunulacak dokmanlarn kapsam,

dikkate alnmaldr. Askeri su st, gemileri ile ilgili


TL kurallarnda, beka kabiliyetinin iyiletirilmesi ile
ilgili birok

nlemler ve ek klas iaretleri yer

almaktadr.

Tablo 1.3de verilmitir. Tm dokmanlar, TLna Trke


Bu nlemlerin derecesi, Askeri Otorite tarafndan fiili bir

veya ngilizce olarak verilmelidir.

projede belirlenmelidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

1-10

Blm 1 Genel
Tablo 1.3 Klaslama iin sunulacak dokmanlar

No.

Tanm

1
2
3
4
5
6

Genel Bilgi
Genel yerletirme plan
Gverte plan
Teknik artname
Endaze
Malzeme zellikleri (elik ve alminyum tekne)
Sunulan resimlerin listesi

7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26

Tekne Yaps ve Donanm


Orta kesit
Dier tipik kesitler
Dip yaps
Makina dairesi yaps (makina faundeyn dahil)
D kaplama
Buz takviyesi
Gverteler
st yaplar ve gverte evleri
Perdeler
Tank plan
Dmen yelpazesi
Dmen rodu
Dmen yataklar, inecikler ve kaplinler, vb.
Byk aklklar
zel faundeynlar
elik veya alminyum iin kaynakl birletirmeler
Boya plan
NDT-plan (Tahribatsz Testler)
Tehizat numaras ve demirleme donanm
Balama donanm

27
28
29
30
31
32
33
34
35

Destekleyici Hesaplar (Yapsal)


Dizayn ykleri (bir yk plannda zet halde)
Sakin su kesme kuvveti ve eilme momenti dalm
Boyuna mukavemet hesab
nemli tekne kirii kesitlerinin geometri zellikleri
Varsa, lokal gerilme hesaplar
Varsa, sonlu elemanlar analizi
Varsa, yorulma gerilmesi hesaplar
Varsa, ok hesaplar
Varsa, artk mukavemet

36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47

Tekne ile lgili Emniyet stekleri


Kapatma donanmlar
Varsa, fribord hesab bilgileri
Parampetler ve vardavelalar
Genel stabilite bilgileri
Hasarsz stabilite hesaplar
Yaral stabilite hesaplar
Hasar kontrol plan
Meyil tecrbesi, raporu ve deerlendirmesi
Yangndan yapsal korunma
Patlayc maddeler (cephane, fze, vb.) iin depolar ve transport hatlarna ait dokmanlar
Varsa, dikmeler dahil direkler
Dier donanmn artnameleri

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D,E

Blm 1 Genel

1.2

1-11

Resimler; inceleme ve onaylama ile ilgili

onaylandktan sonra, iin yaplmas ynnden balayc

gerekli tm verileri iermelidir. Gerekirse, geminin

olacaktr. Daha sonra yaplacak deiimler ve ilaveler

elemanlarnn hesaplar ve tanmlar da verilecektir.

iin, balanlmadan nce TLnun onay alnmaldr.

Standart

olmayan

aklanacaktr.
Askeri

tm

Tm

Otoritenin

semboller,

dokmanlarda,

ve/veya

bir

listede

proje

no.su,

Tersanenin

ad

2.

Gemide Bulundurulacak Dokmanlar

yer

almaldr.

Srveylerde, zel ilemlerde ve zellikle yaralanma


halinde, hzl hareket etmeyi salamak zere, aada

1.3

Destekleyici hesaplarda, atfda bulunulan

dokmanlarla

ilgili

gereken

bilgiler

yer

alacaktr

belirtilen dokmanlar gemide muhafaza edilmeli ve talep


halinde TL srveyrne verilmelidir:

(artnamenin ksmlar, resimler ve genel hesaplamalar,


elemanlarn

hesaplar,

takibeden

hesaplamalar).

Klas sertifikalar,

Daha nceki srvey raporlar,

Nihai ykleme kitap ve stabilite bukleti,

Askeri otoriteye teslim edilen ve klaslama

Hesaplamalarda kullanlan literatr verilecek, nemli


fakat

genelde

bilinmeyen

kaynaklarn

kopyas

eklenecektir.
Bilgisayar

programlarnn

seimi

serbesttir.

Programlar TL tarafndan, nceden belirlenmi test


rnekleri ile karlatrlarak kontrol edilebilir. Ancak,

istekleri

programlar iin TL tarafndan genel olarak geerli bir

dokmanlar (rnein; zel eliin kullanm,

onay verilmez.

vb.),

Hesaplamalar; tm hesap aamalarnn giri ve

kontrol

edilmesine

olanak

verecek

3.

Elle yazlm, kolay okunabilir dokmanlar kabul edilir


verilerinin

byk

ounluu,

grafik

nemli

bilgi

ve

dier

Klasn geerlilii ile balantl olarak, izlenecek

tarzda

derlenmelidir.

ilgili

nemli test/izleme prosedrlerinin listesi.

klar bakmndan kolay bir ekilde belirlenmesine


ve

ile

formda

letme ve Bakm Ynergeleri

letme ve bakm ynergeleri, ikaz iaretleri, vb.


ngilizce ve kullanclarn dilinde hazrlanm olmaldr.

sunulacaktr. Hesaplardan elde edilen ana sonulara ait


yazl yorumlar verilecektir.
1.4

Eer geminin veya gemiye ait nemli

elemanlarn

deerlendirilmesi

dokmanlarn yetersizlii sz

iin,

konusu

verilen

ise, TLnun

ilave dokmanlar isteme hakk sakldr. Bu husus,


zellikle yeni gelimelerle ilgili olan ve/veya gemide
yeterince test edilmemi olan tesisler ve donanm iin
geerlidir.
1.5

ilik

1.

Genel

1.1

Tersane ve reticilerden istenilenler

1.1.1

Her iyeri; malzemenin uygun kullanmn,

imalat ilemlerini ve bnye elemanlarnn eksiksiz


yaplmasn,

retiminin veya geminin

bileenlerinin
kopyalarn

E.

donanmn

srveyre

ya da nemli

balangcnda

verilmesini

salamak

onayl
zere,

resimler kopya olarak, tm hesaplar ve destekleyici

olanaklarla

vb.

salayacak

donatlm

uygun

olmaldr.

tehizat

TL,

ve

iletmenin

uygunluunu tetkik etme veya iletmedeki mevcut


potansiyele

gre

retimin

kapsamn

snrlama

yetkisine sahiptir.

dokmanlar bir kopya olarak, yeteri kadar nceden


TLna verilecektir.

yerinde yeterli derecede uzman personel bulunmaldr.


yerindeki kontrol personelinin isim ve sorumluluk

1.6

Gemi yapsnn srveyi, onayl dokmanlara

gre yaplacaktr. Verilen dokmanlar TL tarafndan

alanlar

TLna

bildirilmelidir.

TL,

kantlanmasn isteme hakkna sahiptir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

uzmanlklarn

1-12

Blm 1 Genel

1.1.2

Tersane veya retim tesisi ve taeronlar,

Askeri geminin retimi ile ilgili zel istekleri ieren retim

askeri gemilerin yapm ve donanmnda salayacaklar

standard, Tersane veya retim tesisi tarafndan,

ile ilgili olarak TLndan onay almaldrlar. Onaylar,

belirlenmeli ve TL tarafndan onaylanmaldr.

yalnzca, TL kurallar, Ksm 2 ve 3de (Malzeme ve


Kaynak Kurallar) ayrntl olarak belirtilen koullara

Kaynakl birletirmelere ait ayrntlar iin Blm 15e

uyulmas halinde verilebilir.

ve TL Kaynak Kurallar, Ksm 3, Blm 12ye


baknz.

1.1.3

retim mahalleri, ambarlar ve bunlarn

operasyonel donanm, ilgili Emniyet Otoriteleri ve

2.1.2

Mesleki Birliklerin isteklerine de uygun olmaldr.

ayrntlarn yetersiz olmasndan dolay, retimin kalite ve

Tersane

ilevsel

veya

retim

tesisi

uygunluktan

bizzat

sorumludur.

retim
nitelii

dokmanlarnda
garanti

eksiklik

edilmezse

veya

veya
pheli

olduunda, TL gerekli dzeltmeleri isteyebilir. Bu, plan


onaynda istenmemi olsa bile, tamamlayc veya ek

1.2

Kalite kontrol

elemanlarn (rnein; takviyeler) konulmas talebini


ierir.

1.2.1

Tersane rnein; ISO 9001 veya edeeri

gibi, bir kalite ynetim sistemini iletmelidir.


1.2.2

yeri iletmesi, uygulanabildii ve gerektii

lde tm yapsal elemanlarn gerek retim gerekse


montaj

aamasnda,

tamamlanm

olduklarn,

llerinin doru olduunu, iiliin tatminkar ve gemi


yapm

standartlarna

uygun

olduunu

kontrol

etmelidir.

2.2

Delikler, levha kenarlar

2.2.1

Ana bnye elemanlarndaki (d kaplama,

gverteler, tekne kirii alt ve st taban blgesinde,


vs.), aklk, delik, vs. gibi kesilmelerin yaraplar yeterli
byklkte olacak ekilde yuvarlatlmaldr.
Deliklerin, ambar azlar kelerinin, vs. serbest
kenarlar

(kesilen

ksmlar),

dzgn

bir

ekilde

hazrlanmal ve entik bulunmamaldr. Genel bir kural


1.2.3

yeri iletmesi tarafndan kontrol ve gerekli

olarak, kesim hatlarnda oluan kesim hatalar ancak

dzeltmeler yapldktan sonra, imalatlar, boyasz halde

uygun bir talama ilemi ile giderilmelidir. Tm keskin

ve rahat ulalabilecek ekilde, kontrol iin TL

kenarlar

srveyrne gsterilecektir.

yuvarlatlmaldr.

1.2.4

2.2.2

Srveyr, imalatlar, iletme tarafndan uygun

krlmal,

eer

gerilmeler

bykse

Alevli veya mekanik olarak kesilen levhalarn

ekilde kontrol edilmedii gerekesiyle reddedebilir ve

veya profillerin serbest kenarlar keskin olmamal ve

iletme tarafndan gerekli dzeltmelerin ve kontrollerin

2.2.1'de belirtildii ekilde ileme tabi tutulmaldr. Bu

uygun

ekilde

tamamlanmasndan

sonra

tekrar

sunulmasn talep edebilir.

ilem, kesit alan deiimi veya benzer devamszlklara,


kesim hatlarna, zellikle iyer levhas st kenar ve
kaynak birletirmelerine, uygulanr.

2.
2.1
2.1.1

Yapsal Ayrntlar
2.3

Souk ekil verme

2.3.1

Eme, flen basma ve katlama gibi souk ekil

retim dokmanlarndaki ayrntlar


Kalite ve ilevsellikle ilgili btn nemli

ayrntlar retim dokmanlarnda, iilik resimlerinde,


vb. de yer almaldr. Bunlar sadece boyutlar olmayp,
ayn zamanda, yzey koullar (rnein; alevle kesilen
kenarlarn ve kaynak dikilerinin ilenmesi), kullanlan
zel retim metodlar, kontrol ve kabul isteklerini ve
varsa izin verilen toleranslar da kapsar.

verme ilemleri esnasnda eme yarap ortalamas 3t


(t=sac kalnl) deerinin altna dmemelidir. Eme
yarap

hibir yerde (2t) den az olamaz. Souk ekil

verilmi blgedeki kaynak iin Blm 15, B.2.6'ya


baknz.
2.3.2

atlamay nlemek amacyla souk ekil

vermeden nce, alevli kesme veya mekanik kesme

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 1 Genel

1-13

apaklar giderilmelidir. Souk ekil vermeden sonra

2.4.2

tm

kemere, stifner, posta, vs. gibi elemanlarn birbirlerini

elemanlar,

zellikle,

eim

nihayetleri

(sac

Perdeler, gverteler, vs. ile kesien kiri,

kenarlar) atlak kontrolne tabi tutulmaldr. hmal

karlamas

edilebilecek ok kk kenar atlaklar dnda,

montajda

atlaklar bulunan elemanlar reddedilir. Kaynakla

gerektiinde delik kontrol yaplr.

temin
tekrar

edilmelidir.
kaynakla

Kritik

paralarda,

doldurulmak

zere

tamire msaade edilmez.


2.4.3
2.4

Montaj ve altrma

Dzeltmeler, kaynak ilemi bittikten sonra

malzeme zelliklerinin nemli lde etkilenmemesi


artyla yaplr. Tereddtl durumlarda, TL kaynak ilem

2.4.1

Tekil

montajnda,

elemanlarn

byk

ve

kuvvetlerin

seksiyonlarn
uygulamasndan

kanlmaldr. Mmkn olduu kadar elemanlardaki


byk

deformasyonlar

dzeltilmelidir.

veya iilik testinin yaplmasn isteyebilir.

montajdan

3.

Korozyondan Korunma

nce
Blm 3, E. ve Fdeki istekler uygulanr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

2- 1

BLM 2
BLMELEME VE STABLTE

A. GENEL .................................................................................................................................................................... 2- 2
1.

Uygulama

2.

Klaslama

3.

Onay iin Verilecek Resimler

4.

Tanmlar

5.

Meyil nleyici Dzenler

B. HASARSIZ DURUMDAK STABLTE .................................................................................................................... 2- 2


1.

Sephiye

2.

Stabilite Deerlendirmesi ile lgili Yk Durumlar

3.

Hesaplamalar ile lgili Kabuller

4.

Dorultucu Kol

5.

Meyil Ettirici Kollar

6.

Hasarsz Stabilite Kriterleri

7.

zel Gemi Tiplerinin Hasarsz Durumdaki Stabilitesi

C. BLMELEME VE HASARLI DURUMDAK STABLTE ......................................................................................... 2-10


1.

Blmeleme Durumunun Tanm

2.

Dizayn Esaslar

3.

Yarann Bykl

4.

Blmelerin Permeabilitesi

5.

Dorultucu Kol

6.

Meyil Ettirici Kollar

7.

Hasarl Stabilite Kriterleri

D. TESTLER ................................................................................................................................................................ 2-14

E.

1.

Genel

2.

Meyil Tecrbesi

HESAPLAMA ESASLARI ...................................................................................................................................... 2-15


1. apraz Erilerin Hesaplanmas
2. Edeer Bir Emniyet Dzeyinin ncelenmesi

F.

STABLTE BLGLER ........................................................................................................................................... 2-16


1.

Stabilite Bukleti

2.

Hasar Kontrol Plan

3.

Stabilite Bilgisayar

G. MAKSMUM DRAFTIN ARETLENMES ..............................................................................................................2-16

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

2- 2
A.

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite


Genel

iken,

yedek

sephiyeyi

A,B
oluturan

mahallere

su

dolumunun sz konusu olabilecei ve denge asna


1.

Uygulama

kadar bir ada meyil oluabilecek aklk noktasdr.

Bu blmdeki istekler, tek gvdeli askeri su st

4.2

Permeabilite .

gemilerine uygulanr.
Bir mahallin permeabilitesi ; su dolumu halinde, bu
Yksek hzl tekneler ve ayakl tekneler iin TL Ksm 7,

mahallin su ile kaplanabilecek olan su dolum

Yksek Hzl Tekneler Kurallar uygulanr.

hacminin yzdesidir.

Dier tip gemiler ile ilgili zel istekler hususunda, her

4.3

Su geirmez (Watertight)

durum iin ayr ayr olmak zere, TL ile anlamaya


varlacaktr.

Bir yapnn su geirmezlii; hasarsz veya yaral


durumda oluma olasl bulunan su basnc altnda,

2.

Klaslama

bu yapdan herhangi bir ynde suyun geiini


nlenebilmesi anlamndadr.

2.1

Askeri

gemilere,

ngrldkleri

servise

uygun stabiliteye sahip olduklarnn kantlanmas

4.4

Su gemez (Weathertight)

halinde klas verilecektir. Askeri gemilerin hasarsz


durumdaki stabilite seviyesi; klas iaretinde yer alan

Su gemez; herhangi bir deniz koulunda, suyun

zel iletim snrlamalarnn daha dk bir seviyeye

gemiye girememesi anlamndadr.

izin vermesi durumu hari, genelde aada belirtilen


standard salayacaktr.

5.

Meyil nleyici Dzenler

Hasarsz durumdaki stabilite ile ilgili olarak, Askeri

5.1

Meyil nleyici dzenler olarak tanklar

Otorite, mevcut dier standartlara uygunluu talep

kullanlyorsa, olas maksimum tank momentlerinin

edilebilir. TL, bu standartlara edeer olarak kabul

hasarsz stabilite zerine etkileri kontrol edilmelidir.

etme hakkna sahiptir.

Kantlamalar, eitli draft deerleri iin ve stabilite


snr erilerinden elde edilen izin verilen maksimum

2.2

Blmelemesi ve yaral stabilitesi kantlanm

arlk merkezleri esas alnarak yaplmaldr.

askeri gemilere ilgili iaret verilir. Bu iareti yaral


stabilite iareti ve stabilite deerlendirme tr ile

5.2

Eer bir gemi; 10den fazla meyil alarna

uygulanacak kural takip eder, Cye ve Ksm 101,

kar koyabilecek ekilde, meyili nleyici dzenlerle

Klaslama ve Srveyler (Askeri Gemilere ait Kurallar)

tehiz edilirse, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve

Blm 2, B.2 ve C.2.2ye de baknz.

Yardmc Sistemler, Blm 8, Qda belirtilen istekler


dikkate alnmaldr.

3.

Onay iin Verilecek Resimler

Onay iin gerekli olan resimler ve dokmanlar Blm 1,

5.3

Tm cihazlar, Ksm 105, Elektrik, Blm 7,

Gye uygun olmaldr.

Dde belirtilmitir.
4.

B.

Hasarsz Durumdaki Stabilite

1.

Sephiye

1.1

Tm askeri gemiler bu Blmdeki hasarsz

Tanmlar

Bu ve bundan sonraki Blmlerde, aksi zel olarak


belirtilmedike, aadaki tanmlar uygulanr.

durumdaki stabilite isteklerini karlamak zere, dizayn


4.1

Su dolumu noktas

su hattnda yeterli yedek sephiyeye sahip olacaktr. Bu


yedek sephiye, sadece zellikleri aada belirtilen

Su dolumu noktas; gemi hasarsz veya yaral durumda

blmeler dahil edilmek suretiyle

hesaplanacaktr:

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

1.1.1

Su geirmez

2- 3

eitli yk durumlarnn bir zeti Tablo 2.1de


verilmitir.

1.1.2

Su

geirmez

btnlklerini

srdrmeye

yetecek boyutlara ve dzenlemeye sahip olduu kabul

nemli destek ilevleri bulunan askeri gemilerde,

edilen.

destek malzeme veya svlarnn zel yk dalm


nedeniyle, stabilite veya yapsal mukavemeti dikkate

1.1.3

Su geirmez bir gverte veya A.4.4de

alan bir ykleme ve boaltma kitap gereklidir.

belirtilen su gemez bir yap ile kapal olan su geirmez


olmayan bir gverteden oluan edeer bir yap

2.2

Yk durumu 0 : Bo Gemi Deplasman

olabilen, bir snrn altnda yer alan.


0 "Bo Gemi Deplasman" durumu; dizayn ve yapm
1.2
su

Yukarda 1.1.1de dikkate alnan blmelerin


geirmez

btnlnn

kontrol

ile

ilgili

dzenlemeler yaplacaktr.

snrlar dahil, varsa tm makina sistemlerindeki


svlar, silahlar ve sensrler, sonar domlar ve sabit
balastlar dahil, meyil tecrbesine gre bulunan
deplasman anlamndadr.

1.3

Madde 1.1.3de belirtilen snrn zerindeki

mahallere su girii, geminin stabilitesi ve sephiyesi

Bu yk durumu, ilave olarak belirlenen mrettebat ve

zerinde nemli etkiler oluturuyorsa, bu mahaller:

bunlarn eyalarn da ierir, ancak kumanyalar,


uaklar, vb.ni iermez, Tablo 2.1e baknz.

Su geirmez btnln srdrlmesi iin


yeterli mukavemette olacak ve su gemez

2.3

Yk durumu 0V: Palamar Manevras

kapatma donanmlar ile tehiz edilecektir,

Deplasman

veya
0V "Palamar Manevras Deplasman " durumu iin,
-

Yeterli dreyn donanmlarna sahip olacaktr,

Bo Gemi Deplasman esas alnr, ancak palamar

veya

manevras
stabilite

Bu iki nlemin edeer bir kombinasyonu

veya

ve

trim

havuzlama
iin

ilemleri

gerekli

olduu

srasnda
takdirde,

tanklardaki balast ve yaktlar ierir.

salanacaktr.
2.4
1.4

Su

gemez

yaplarn

Yk durumu 1: Limit Deplasman

cidarlarndaki

aklklarn kapatma dzenleri, tm iletim koullarnda

1 "Limit Deplasman" durumu; gemiye etki eden

su gemez btnl salayacak tarzda olacaktr.

maksimum rzgar kuvvetleri iin stabilitenin yeterli


olmas gereken en olumsuz ykleme durumudur.

2.

Stabilite Deerlendirmesi ile lgili Yk

Durumlar

Bu yk durumunda, 0 yk durumu esas alnr,


ancak gerektii takdirde balast tanklar doldurulur
ve eitli tketim malzemeleri ve malzemeler,

2.1

Genel

Tablo 2.1de gsterildii ekilde tamamen veya


ksmen gemide yer alr. Destek malzemeleri ve

Askeri gemiler iin, aada koyu harflerle italik olarak

svlar, en olumsuz yk durumuyla ilgili kapsamda

yazlan 0, 1, 1A, 2, 2A, 5, 5A ve 6 temel yk

gemide yer alrlar.

durumlarnn incelenmesi zorunlu olup, belirtilen dier


tm yk durumlar ihtiyaridir, ancak incelemelerde esas

2.5

olarak alnabilir.

Deplasman

Yk durumu 1A:

mr Sonu Limit

Olaand ktle dalmna ve nemli lde farkllk

1A "mr Sonu Limit Deplasman durumu; 1 yk

gsteren meyil momentlerine sahip olan gemiler iin,

durumunun ayns olup bakm, deiimler, donanm

dier veya ilave yk durumlar hakknda Askeri Otorite

iyiletirme ve ilaveleriyle ilgili mr sreci snrlarn

ile anlamaya varlmaldr.

da kapsar.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

2- 4
2.6

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite


Yk durumu 1B: Buzlanma laveli Limit

Deplasman

yardmc nitelerle ilgilidir. Bu yk durumu, 0 yk


durumunun ayns olup, bakm, deiimler, donanm
iyiletirme ve ilaveleriyle ilgili mr sreci snrlarn

1B "Buzlanma laveli Limit Deplasman " durumu

ve Tablo 2.1de belirtilen ekilde ksmi tketim

iin, 1 yk durumu esas alnr, ancak gemi st

maddeleri ve malzemelerini de kapsar. Balast suyu,

yaplarnn buzlanmas ilave edilir, 3.4e baknz.

stabilite bakmndan gerekli ise dikkate alnacaktr.

2.7

2.13

Yk durumu 1AB: Buzlanma laveli mr

Yk durumu 4: zel Limit Deplasman

Sonu Limit Deplasman


4 "zel Limit Deplasman " durumu; 1 yk
1AB

Limit

durumunu esas alr, ancak istisnai grevlerin yerine

Deplasman" durumu, 1A, yk durumunun ayns olup

"Buzlanma

laveli

mr

Sonu

getirilmesi iin gerekli olabilen ilave ykleri de kapsar.

3.4e gre gemi st yaplarnn buzlanmas ilavesini de


kapsar.
2.8
2

Bu grevler:
Yk durumu 2:

"Muharebe

Muharebe Deplasman

Deplasman"

durumu;

dizayn

Asker nakliyesi,

nsani

deplasmanna eittir. Bu durum yk durumu 0 esas

yardmla

ilgili

malzemelerin

nakliyesidir.

alr, ancak tm tketim maddeleri ve malzemeleri %100


orannda ierir ve atk sular ile balast sularn iermez,

Bu tr zel yk koullar iin, burada belirtilen istekler

Tablo 2.1e baknz.

uygulanr.

2.9

Ar koullarda (kriz/sava), ar yk senaryolar iin

Yk durumu 2A: mr Sonu Muharebe

Deplasman

kabuller

yapmak,

sorumluluundadr.

TL,

stabilite

standartlarndan

sapmalarn

yk

deerlendirilmesinde yardmc olabilir.

ayns

olup,

bakm,

deiimler,

bu

Otoritenin

2A "mr Sonu Muharebe Deplasman durumu; 2


durumunun

oluaca

Askeri
tr

senaryolarn

donanm iyiletirme ve ilaveleriyle ilgili mr sreci


snrlarn da kapsar.

2.14

Yk durumu 4A: mr Sonu zel Limit

Deplasman
2.10

Yk

durumu

2B:

Buzlanma

laveli

Muharebe Deplasman

4A "mr Sonu zel Limit Deplasman" durumu; 4


yk durumunun ayns olup, bakm, deiimler,

2B

"Buzlanma

laveli

Muharebe

Deplasman

durumu iin, 2 yk durumu esas alnr, ancak gemi st

donanm iyiletirme ve ilaveleriyle ilgili mr sreci


snrlarn da kapsar.

yaplarnn buzlanmas ilave edilir, 3.4e baknz.


2.15
2.11

Yk durumu 2AB: Buzlanma laveli mr

Yk durumu 4AB: Buzlanma laveli

mr Sonu zel Limit Deplasman

Sonu Muharebe Deplasman


4AB "Buzlanma laveli mr Sonu zel Limit
2AB "Buzlanma laveli mr Sonu Muharebe

Deplasman" durumu; 4A yk durumunun ayns

Deplasman durumu 2A yk durumunun ayns olup,

olup, 3.4e gre gemi st yaplarnn buzlanmas

3.4e gre gemi st yaplarnn buzlanmas ilavesini de

ilavesini de kapsar.

kapsar.
2.16
2.12

Yk durumu 3: Orta Deplasman

3 "Orta Deplasman" durumu; genelde botlar ve

Yk

durumu

5:

zel

Muharebe

Deplasman
5 "zel Muharebe Deplasman durumu; 2 yk

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

2- 5

durumunu esas alr, ancak stabilite iin gerekli ise

5A " mr Sonu zel Muharebe Deplasman"

yakt en az %10 dolu olarak ierir; Tablo 2.1e

durumu; 5 yk durumunun ayns olup, bakm,

baknz. lave zel ykler, yk durumu 4 ile ayn

deiimler, donanm iyiletirme ve ilaveleriyle ilgili

zellikte olup, ykleme yzdesi, Askeri Otorite ile

mr sreci snrlarn da kapsar.

anlamaya baldr.
2.17

Yk

2.18
Yk durumu 5AB: Buzlanma laveli
mr Sonu zel Muharebe Deplasman

durumu

5A:

mr

Sonu

zel

Muharebe Deplasman

5AB "Buzlanma laveli mr Sonu zel Muharebe

Tablo 2.1

Yk durumlarnn zeti (ana yk durumlar italik harflerle yazlmtr)

OV

1/1A/1B/1AB

2/2A/2B/2AB

4/4A/4AB

Limit

Muharebe

Orta

zel limit

deplasman

deplasman

5/5A/ 5AB

6/6B

Yk durumlar

Bo gemi
deplasman

Ykler

Palamar
manevras
deplasman

deplasman deplasman

zel
muharebe
deplasman

Maksimum
Deplasman

Tm deerler olas maksimum spesifik ykn yzdesidir [%]

Makina sistemleri
dolu haldeki bo

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

50/33

100

50

50/33

100

100

Tatl su

10/50 (1)

100

50

10/50 (1)

100

100

Atk su

50

50

50

Gemi yakt

(2)

10

100

50

10

100

100

Uak yakt

10

100

10

100

100

Yalama ya

50

100

100

50

100

100

100

100

100

100

100

100

Mhimmat

33

100

33

100

100

Uak (tanan)

100

100

100

100

100

zel ykler

100

100

100

100

(3)

(3)

100

100

(2)

(3)

(2)

(2)

(2)

(2)

gemi
Kiisel eyalar
dahil mrettebat
Tketim malzemeleri kumanyalar

Yangn sndrme
kpkleri

Destek/tama
malzemeleri
Balast suyu

(2)

(1) 30 lt/gn/mrettebatlk retim varsa, tatl suyun %50si.


(2) Stabilite iin gerek olduu takdirde.
(3) En olumsuz yk kouluna gre destek malzemeleri ve svlar.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

2- 6

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

Deplasman durumu; 5A yk durumunun ayns olup,

3.3

Deplasman toleranslar

3.4e gre gemi st yaplarnn buzlanmas ilavesini de


kapsar.

Nihai deplasman ve arlk merkezinin hesaplanmas


ile ilgili olarak aada belirtilen toleranslar, tersane ile

2.19

Yk durumu 6: Maksimum Deplasman

Askeri Otorite tarafndan belirlenecek snrlar iinde


dikkatli bir ekilde deerlendirilmelidir:

6 "Maksimum Deplasman" durumu; 2A yk durumunun


ayns olup, deplasmann %2 arttrlm halidir.

Dizayn
arlklarn

2.20

Yk

durumu

6B:

Buzlanma

laveli

aamas

srasnda

kesinlememi

gerek

olmasndan

kaynaklanan dizayn tolerans,

Maksimum Deplasman
6B

"Buzlanma

laveli

Maksimum

Deplasman"

Yapm malzemesi toleranslar ve ayrnt


dizayn

durumu; 6 yk durumunun ayns olup, 3.4e gre gemi

ile

ilgili

deiikliklerden

kaynaklanan yapm tolerans,

st yaplarnn buzlanmas ilavesini de kapsar.


3.

Hesaplamalar ile lgili Kabuller

3.1

Deplasman

Srekli

korozyon

korunmas

(ilave

boyamalar), vb. nedeniyle bakm tolerans,


-

Varsa, yaplacak deiimler ve donanm


gelitirme/ ilaveleri tolerans.

Deplasman metrik ton [t] olarak hesaplanacaktr (1000


kg). Deniz suyunun younluu 1,025 t/m3 olarak kabul

3.4

Buzlanma

edilecektir.
3.2

Buzlanmann dikkate alnd yk durumlar iin, su

Yk kabulleri

hattnn zerinden itibaren 20 m.ye kadar buzlanma

Aada belirtilen yklerle ilgili kabuller konusunda

kabul yaplmaldr.

Askeri Otorite ile anlamaya varlmaldr:


Not:
-

Kiisel eyalar dahil mrettebatn arl,

lave arlklar aadaki ekilde hesaplanabilir:

Kumanya,

Serbest gverte alanlar, st yap ve gverte


evlerinin n alanlar: 0,5 kN/m2

Yakt,

yalama

ya,

atk

su,

vb.nin
-

younluu,

Silahlarn, sensrlerin, botlarn direklerin ve


arma donanmnn, vb.nin n alanlar:

1,0

kN/m2

zel meyil ettirici etkiler.


-

Not :

ap 0,1 m. den az olan bamsz gabya


direkleri, istralyalar ve antenle: 0,1 kN/m

Eer baka bir bilgi yoksa, aada belirtilen sv


younluklar kullanlabilir:

Yanal rzgar etkisinin hesaplanmasnda buzlanma


-

tatl su
sintine suyu
atk su

1,000
1,005

t/m3
t/m3

1,050

t/m

ihmal edilebilir. Arlk merkezinin belirlenmesinde,


gvertenin iyeri ve sehimi yaklak olarak hesaba
katlacaktr.

gemi yakt (dizel)

0,83

t/m

uak yakt

0,81

t/m3
3

yalama ya

0,90

t/m

yangn sndrme kpkleri

1,15

t/m3

4.

Dorultucu Kol

4.1

Dorultucu moment kollar, su geirmez

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

olarak kapatlan gemi mahalleri iin hesaplanmaldr. Bu

2- 7

pi

serbest sv yzeyli i tankndaki sv ktlesi [t]

bi

= Dizayn su hattna paralel olarak llen,

mahaller, denizde su geirmez olarak kapatlabilen,


perde gvertesine kadar gemi bnyesi ile st yaplar ve
gverte evleridir. Eer perde gvertesi zerindeki

geminin dey durumuna gre, arlk merkezi

mahallerin boyu 0,05Lyi gemiyorsa, bunlar sz konusu

deiimi [m]

hacme katlmayacaktr.
5.3
4.2

Dn dairesi

Dorultucu kol h, aadaki ekilde tanmlanr:


kD meyil ettirici kol, aadaki ekilde hesaplanacaktr.

= dorultucu moment [mt]/deplasman [t]

[m]

Dn dairesi yarap belli ise :

Dorultucu kollar, aadaki durumlar iin hesaplanmaldr:


-

hSW gemi sakin suda iken,

hC

k D v 2D

KG 0,5 T
cos m
gRD

Dn dairesi yarap belli deil ise:


gemi dalga tepesi durumunda iken,

kD

hT

gemi dalga ukuru durumunda iken,

hWV gemi seyir durumunda, dalga tepesi ve dalga

VD

c D v maks (KG 0,5 T)


cos m
gL

taktik dn dairesindeki (180) ortalama hz,


ancak 0,8 v0den az olamaz [m/s]

ukuru durumlarnn ortalama deeri


ve yukarda tanmlanan ana yk durumlar iin.

vmaks = Blm 1, B.7.2ye baknz.

Bu yk durumlar iin, dorultucu kollar ve dier form

KG = Kaide hattndan, arlk merkezinin mesafesi

parametreleri,

gemi

trimsiz

durumda

iken

[m]

hesaplanmaldr. Stabilite apraz erilerinin hesab, st


yaplar ve gverte evleri dahil, tm su geirmez

RD =

Taktik dn dairesi (180) yarap

mahallerin sabit tutulmas kabulne gre yaplacaktr.


Dier bilgiler iin Eye baknz.
5.

CD

Meyil Ettirici Kollar

Dn dairesi hesab ile ilgili katsay

0,3, kesin deer seyir tecrbesinden elde


edilecektir.

5.1
k

Meyil ettirici kol, aadaki eklide tanmlanr:


= meyil ettirici moment [mt] / deplasman [t]

Meyil a []

Yerekimi ivmesi

[m]

Meyil ettirici kollar 10, 20, 30, 45, 60 ve 75lik.


meyil alar iin hesaplanacaktr. eitli meyil etkileri

9,81 [m/sn2]

aada zetlenmitir. Bu etkiler ayn anda grlrse,


fiili kol deerleri ilave edilecektir.

5.4

5.2

Yanal rzgar basnc nedeniyle oluan kW meyil ettirici

Serbest sv yzeyleri

Rzgar

kol, aadaki ekilde hesaplanacaktr:


Serbest sv yzeylerinin, meyil ettirici momente katks,
aadaki kF meyil ettirici kolu oluturur:

kF

1
p i b i m

kW

A W A W H 0,5 T
g

p w 0,25 0,75 cos 3

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

2- 8
AW

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

= Tm st yaplar, gverte evleri, direkler,

eitli yk durumlar ve snrsz sefer blgesi iin meyil

silahlar, sensrler, vb. dahil, ancak buzlanma

ettirici kollarn hesabnda kullanlacak rzgar hzlar ile

tabakas hari olmak zere, geminin rzgar

ilgili bir neri Tablo 2.3de verilmitir.

kuvvetlerine maruz yanal alan [m2]


Bu sefer blgesi iin ve snrl sefer blgeleri iin
AWH = AW alan merkezinin, kaide hattndan dey
mesafesi [m]
pW

kullanlan

Askeri

Otorite

ile

yaplacak

grmeler sonunda kararlatrlacaktr.

= Rzgar basnc [kN/m2]

5.5

c w v 2w ,
2

Eer;

Denizde ikmal

Z a
i

= 0,30 yk durumu 0 ve 125 iin


cW

deerler,

= srkleme katsays

0,05 m ise

Denizde ikmal nedeniyle oluan yanal kuvvetlerden


kaynaklanan meyil ettirici kollar, dikkate alnmaldr.

0,60 silindirler iin

1,00 dz alanlar iin

kQ meyil ettirici kol, aadaki ekilde hesaplanacaktr:

kQ

1,70 dz zgara elemanlar iin

1,30 silindirik zgara elemanlar iin

Zi

Z a
i

cos b i sin
g

= z halatnn transfer vincindeki 3x

nominal

yedekleme kuvveti [kN]


ai
vw

Rzgar hz [m/sn]

Havann younluu [t/m3]

0,5 Tden itibaren, iz halat sabitleme noktasnn dey mesafesi [m]

bi

= Merkez hatt ile iz halat sabitleme noktas


arasndaki yatay mesafe [m]

Bu meyil ettirici kuvvetin yn, dier meyil ettirici

Meyil as []

kuvvetlerle birlikte, en olumsuz ynde olacaktr.


Ayn anda geminin bir bordasnda grev gren tm
Tablo 2.2

cW = 1,20 iin, eitli rzgar hzlarnda

ikmal sistemlerinin toplam alnacaktr.

rzgar basnc
5.6
Rzgar hz

Yedekte ekme kuvvetleri

Rzgar basnc
Askeri su st gemisi ayn zamanda yedekte ekme

[kn]

[m/sn]

[kN/m2]

90

46

1,50

80

41

1,25

70

36

1,00

60

31

0,75

50

26

0,50

40

21

0,30

30

15

0,20

personelin bir bordada toplanmas, vb. gibi. Bu

20

10

0,10

etkenler,

Ara deerler lineer enterpolasyonla bulunabilir.

grevi de gryorsa, yedekleme halatndaki ekme


kuvvetinden kaynaklanan kT meyil ettirici kol dikkate
alnmaldr.
5.7

Dier meyil ettirici etkenler

zel durumlarda, kP kolu ile nemli ilave meyil ettirici


etkenler oluabilir. rnein; kreyn almas veya
genel

denge

bakmndan

dikkate

alnmaldr. Tm meyil ettirici bileenlerin ayn anda


etki etmeyecei hususu gz nnde tutulmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

6.

Hasarsz Stabilite Kriterleri

2- 9

1B, 1AB, 2B, 4AB, 5AB ve 6B yk durumlar iin, hrem


isteine uyulmas halinde, maksimum rzgar hz

6.1

Stabilitenin kant

incelenmelidir. Genelde, incelenen rzgar hz, snrsz


sefer iin 60 kndan, snrl sefer iin 40 kndan az

Askeri

Otorite

tarafndan

tanmlanan

koullardaki

operasyonel grevlerini yerine getiren bir askeri geminin

olmayacaktr.

ncelenen

deerler,

stabilite

dokmanlarna dahil edilmelidir.

yeterli stabilitesi ile ilgili kant, dorultucu kollar ile meyil


ettirici

kollar

arasnda

karlatrma

suretiyle

6.3

Maksimum meyil alar

salanacaktr.
Olas kombinasyonlar Tablo 2.4de zetlenmitir. Bu
konudaki kriter, kalan dorultucu kolun ve statik meyil
asnn bykldr, ekil 2.1e baknz.

Statik meyil as stat Tablo 2.3de belirtilen deerleri


amayacaktr.
Tablo 2.3 eitli rzgar hzlar iin statik meyil as

Rzgar hz [kn]

40

70

90

Meyil as stat []

15

20

25

Dn dairesi manevralar srasnda statik meyil as


stat, 40 kna kadar olan rzgar hzlarnda 15yi
gemeyecektir.
Dn dairesine girite, izin verilen maksimum hz,

ekil. 2.1 Moment kolu erileri

stabilite dokmannda belirtilmelidir.


6.2

Gerekli dorultucu kollar


Buzlanmann dikkate alnd yk durumlar iin, statik

Minimum dorultucu kol, belirli bir meyil asyla ilikili

meyil as 25 yi gemeyecektir.

olup, ilgili referans asnda llecektir. Referans meyil


Eer bu snr deerlere ulalamyorsa, gerekli nlemler

as aadaki ekilde tanmlanr:

hakknda TL ile Askeri Otoritenin anlamaya varmas

ref

= 2 stat + 5

gereklidir.

[]

Kalan dorultucu kol hrem, dorultucu kol h ile meyil


ettirici kol arasndaki farktr, ekil 2.1e baknz. Bu iliki,
yukarda

belirtilen

yk

durumlar,

Askeri

Otorite

tarafndan belirlenen tm zel yk durumlar ve 6.3de


belirtilen meyil alar iin incelenmelidir.

6.4

Maksimum draft

Maksimum draft T, mukavemet ve stabilite istekleri ile


ilgili olarak izin verilen drafttr. Bu draft; 2A yk
durumu "mr Sonu Muharebe Deplasman" na,
Askeri

Otorite

tarafndan

belirlenecek

olan,

bu

deplasmann %si olarak eklenecek bir deplasmana


Tm yk durumlar iin, aada belirtilen kalan

karlk gelir.

dorultucu kol hrem deerlerine uyulmaldr :


Bu maksimum draft, askeri geminin bordalarna, L/2
-

meyil as stat 15,

konumunda, belirgin olarak iaretlenecektir, Gye baknz.

kalan dorultucu kol


hrem 0,1 m. ref = 35de

7.

zel Gemi Tiplerinin Hasarsz Durumdaki

Stabilitesi
-

meyil as stat > 15,


hrem 0,01 m ( stat - 5) [m] ref de

zel gemi tipleri iin, yukarda tanmlanan standart

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

2- 10

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite


Tablo 2.4

B,C

Hesaplanacak dorultucu ve meyil ettirci kollarn zeti

Gemi sakin suda

Gemi ak denizde

Yk durumlar
Dorultucu kol

Meyil ettirici kol

Dorultucu kol

Meyil ettirici kol

hSW

kF + kw (40) (1)

hSW

k F + k w ( 4 0 ) (1) + k D

Bo gemi

Palamar

0V

manevras

1,1A, 1B, 1AB


2, 2A, 2B, 2AB
4, 4A, 4AB,
5 , 5A, 5AB
6, 6B

Limit muharebe
zel limit
zel muharebe
Maksimum

1,1A, 1B, 1AB

Limit

2, 2A, 2B, 2AB

Muharebe

4, 4A, 4AB

zel limit

5, 5A, 5AB

zel muharebe

6, 6B

Maksimum

Orta

hSW

Dnme dairesi

hSW

0, 0V hari tm
yk durumlar
0, 0V hari tm

Yedekleme

yk durumlar

kuvvetleri

0, 0V hari tm
yk durumlar

Denizde ikmal

kF + kW (90) (1)
-

hT,hc,hWV(2)

kF + kw (70) (1)
kF + kw(40) (1)

k F + k w (20) (1) + k D
k F + k w (20) (1) + k P
k F + k w (40)(1) + k D
k F + k w (20) (3) + k D

hSW

k F + k w (40) (1)+ k T

hSW

k F + k w (40) (1)+ k Q (4)

(1) Parantez iindeki deerler, snrsz sefer yapan askeri gemiler iin nerilen rzgar hzlarn [kn] ifade eder (maksimum statik
meyille ilgili istekler iin Tablo 2.3e baknz).
(2) hT ve hcnin daha olumsuz olan deeri kullanlmaldr.
(3) Sadece snrl sefer yapan botlar iin.
(4) Bu operasyon srasndaki meyil 6yi amamaldr.

yeterince uygun olmayabilir. Bu gibi durumlarda, Askeri

2.

Dizayn Esaslar

Otorite uygulanacak stabilite istekleri hakknda karar


verecektir. TL, bu istekler esas alnarak, gerekli stabilite

Yaralanma halinde askeri geminin beka kabiliyetini

incelemelerine yardmc olabilir.

iyiletirmek

iin

aadaki

dizayn

esaslar

uygulanacaktr:
C.

Blmeleme ve Hasarl Durumdaki Stabilite

1.

Blmeleme Durumunun Tanm

Bu blmn isteklerini salayan gemilere, yaral stabilite


kriterlerine uygunluu ifade eden sembol verilir, Ksm
101, Klaslama ve Srveyler (Askeri Gemiler), Blm 2,
C.3e baknz.

2.1

Perde gverteleri

2.1.1

Perde gvertesinden tm geiler, perde

gvertesinin su geirmez btnl muhafaza edilecek


ekilde dizayn edilecektir.
2.1.2

Perde gvertesi zerinden, etkilenmemi su

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

geirmez blmelere ar su dolumu, suyun perde

2- 11

2.3

Su geirmez blmeleme

suretiyle nlenmelidir.

2.3.1

Enine perdeler

Eikler ile birlikte su geirmez yan perdeler, bu su

2.3.1.1

Gemi,

geirmez alanlarn cidarlarn olutururlar.

salanacak ekilde, perde gvertesine kadar uzanan

gvertesi zerindeki su geirmez alanlarda tutulmas

yeterli

yaral

stabilite

istekleri

enine perdelerle blmelenecektir. Enine perdeler, bir


Bu alanlar, geminin nihai yzme pozisyonuna gre

yaralanma durumunda, su basncndan kaynaklanan

tanmlanmal ve su geirmez alann alt kenarnn trim ile

yklere kar koyabilmelidir.

meyil de dikkate alnarak, geminin nihai yzme


pozisyonun

0,5

m.

zerinde

kalmas

koulunu

2.3.1.2

atma perdesi, ba kaimeden itibaren, en

salamaldr, ekil 2.2ye baknz. kF ve kW (40 kn) meyil

az %5 L mesafesinde yer alacaktr. atma perdesinde

ettirici kollar, dikkate alnmaldr.

aklklara izin verilmez. zel iletim gerekleri nedeniyle


ortaya kan farkllklar, TL tarafndan onaylanmaldr.

2.2

D su geirmezlik
2.3.1.3

2.2.1

Askeri geminin d su geirmezlii, fiili trim

dikkate alnarak,

= 60lik meyil asndaki su

dolumu hatt ile snrldr.

Su geirmez perdelerdeki aklklarn says,

geminin dizayn ve ileyiiyle uyumlu olarak en aza


indirilecektir. Gerekli aklklar iin, TL tarafndan
onaylanmas gerekli olan hidrolik veya elektrikli kapatma
dzenleri salanacaktr.

2.2.2

Teknedeki, st yapdaki, gverte evlerindeki

ve yzer gvdenin d cidarn oluturan gvertelerdeki

2.3.1.4

Kap aklklar ve dier amal aklklar,

aklklarda kapatma dzenleri bulunacaktr. Perde

gemi ortas blgesinde, maksimum draft seviyesinde

gvertesi altnda yer alp, kablo, boru, hava kanal, vb.

merkez hattna dik olarak llmek zere en az 0,2 B

nin geii ile ilgili su geirmez kap ve aklklar 70

mesafede yerletirilmelidir.

kN/m lk basnca gre dizayn edilecektir. Eer, bunlar


perde gvertesi zerinde yer alyorsa, dizayn basnc 40

2.3.1.5

kN/m2dir. kapatma dzenlerinin dizayn TL tarafndan

olmaldr.

Perde

kaplar,

Blm

9,

Bye

uygun

onaylanmaldr.
2.3.2

Boyuna perdeler

geirmez ekilde kapatlan tekne, st yap ve gverte

2.3.2.1

Yaralanma durumundaki asimetrik su dolumu

evleri esas alnacaktr.

nedeniyle oluacak ar meyil alarn nlemek zere,

2.2.3

Yaral stabilite hesaplarnda, sadece su

boyuna

perdelerin

says

ve

yerleimi

en

aza

indirilecektir.

Perde gvertesi

2.3.2.2

Enine su geirme dzenleri

Yaral haldeki stabilite hesaplar, msaade edilemez


seviyede asimetrik su dolumlarndan kanmak zere,
enine

su

geirme

dzenlerinin

konulmasn

gerektiriyorsa, bu dzenler mmkn olduu kadar kendi


WL1

Denge yzme durumu

WL2

Rzgar ve serbest yzey etkilerinin dikkate

ekil

kendine alr tipte olmaldr. Otomatik olmayan enine


su geirme dzenleri, kaptan kknden veya dier bir

alnd yzme durumu

merkezi mahalden kontrol edilebilmelidir. Her kapatma

Perde gvertesi zerindeki su geirmez

dzeninin konumu kaptan kknde veya merkezi

alan

iletim mahallinde gsterilmelidir.

2.2

Su geirmez bir perdeden enine kesit

Su dolumunun ara aamalarnda, enine su geirme

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

2- 12

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

dzeninin stabiliteye etkisi hususuna zel olarak dikkat

3.2

Yarann boyuna bykl

3.2.1

Yk durumu 1 ve 2

edilmelidir.
Enine su geirme dzeninin kesit alan, tam dengeleme
sresi

15

dakikay

gemeyecek

ekilde

boyutlandrlmaldr.

Yk durumu 1 ve 2 iin, yarann boyuna bykl ,


aadaki ekilde tanmlanr:

Q
m 2
cvt

= Borularn kesit alan [m2]

L < 30 m. olan gemiler iin, sadece bir blmenin


su ile dolduu kabul edilecektir.
L 30 m. olan gemiler iin, yarann boyuna
bykl:

= Su dolacak mahallin (tankn) hacmi [m ]


= 0,18 L-3,6 veya 18 m. (hangisi kkse)

= Srtnme katsays

0,6

Yarann

boyuna

byklnde,

dzlemsel

perdelerin endaze hatlar esas alnr. Ondle


perdeler veya kademeli yada girintili perdelerde,

Akm hz [m/sn]

aradaki minimum mesafe esas alnr.

2gh
h

3.2.2

= Enine su geirme borusunun en st noktas


ile

yzme

su

hatt

arasndaki

basn

ykseklii [m]

Yk durumu 4 ve 5

4, 4A, 5 ve 5A yk durumlar iin, su ile dolu blme


says bir azaltlabilir, ancak su ile dolu minimum blme
bir olacaktr. Dier ayrntlar iin, Askeri Otorite ile TL
arasnda anlamaya varlacaktr.

= Su geii sresi [sn]


3.3

Yarann derinlii

= 900 sn.
Yarann derinliinin geminin merkez hattna ulaaca
Enine su geirme dzenleri ile birbirine bal tanklarn

kabul edilir. Merkezdeki boyuna perdenin daima,

perde boyutlarnn hesabnda, yaral haldeki azami

hasarsz kald kabul edilir. Daha olumsuz bir stabilite

meyilde, suya giren tarafta meydana gelebilecek basn

durumu oluturuyorsa, boyuna perdelerin hasarsz

ykseklii artm dikkate alnmaldr.

kald kabul edilecektir.

2.3.3

ift cidarl teknelerdeki kabuller hakknda, her durumda,

ap > 50 mm.

olan hasarl borularla,

blmeler arasnda ar su geii nlenmelidir.

Askeri Otorite ile TL arasnda anlamaya varlacaktr.

2.3.4

3.4

Mhimmat depolama ve soutma odalar ile

Yarann dey bykl

roket aftlar su geirmez olarak kapatlmaldr.


Yarann dey bykl, omurgadan itibaren yukarya
3.

Yarann Bykl

3.1

Blme boyu

doru snrsz olarak alnacaktr. Daha olumsuz bir


stabilite durumu oluturuyorsa, daha kk bir dey

Bir blmeyi oluturan bitiik su geirmez perdeler

byklk kabul edilebilir.


3.5

Genel hususlar

arasndaki minimum mesafe 1,8 m. olacaktr. Aksi


halde, blme, stabilite incelemeleri bakmndan bitiik

Eer yukarda tanmlanandan daha kk bir yara boyu

blme ile birletirilecektir.

daha olumsuz bir stabilite durumu oluturuyorsa,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

2- 13

azaltlm yara boyu kullanlmaldr. Eer yukarda

kayp sephiye yntemine gre, kalan dorultucu kol

tanmlanan yaralanma istekleri, askeri geminin ana

hesaplanmaldr.

grevlerini tehlikeye dryorsa, Askeri Otorite ile TL


arasnda,

dier

yaralanma

kabulleri

konusunda

6.

Meyil Ettirici Kollar

anlamaya varlabilir.
Hasarl gemi iin aadaki meyil ettirici kollar dikkate
4.

Blmelerin Permeabilitesi

alnmaldr.

4.1

Stabilite hesaplar ile ilgili olarak, eitli

6.1

Serbest sv yzeyleri

blmelerin su ile dolumuna ait permeabilitesi, Tablo


2.5de belirtilmitir.

Geminin hasarlanmam ksmnda, serbest yzeyler iin


kF meyil ettirici kol hesaplanmaldr.

Tablo 2.5de tanmlanan deerlerden sapmalar, TLna


kantlanmaldr. Askeri kargo ile ksmen doldurulmu

6.2

Rzgar

ambarlar iin permeabilite deeri, mahallin su ile dolum


ykseklii ile orantl olarak dzeltilecektir.

Rzgar hz 40 kn olarak (snrsz sefer iin) kabul


edilmelidir. Su hatt zerindeki yanal alan ve bunun

4.2

Ahap veya kompozit malzemeden yaplan

askeri gemiler iin, yapm elemanlarnn hacimleri

merkezinin hesaplanmas iin ba ve k draftlarn


ortalamas kullanlmaldr.

hesaplanmal ve Tablo 2.5deki permeabilete deerleri


uygun ekilde azaltlmaldr.

7.

Hasarl Stabilite Kriterleri

4.3

7.1

Genel

Tanklar, bunkerler ve hcrelerinin yzey

permeabilitesi %98 olarak kabul edilmelidir. Dier


mahaller iin, yzey permeabilitesi deerleri, Tablo

Minimum emniyet dzeyinin salanmas iin, askeri

2.5deki hacim permeabilitesine eittir.

gemi belirlenen hasarlara dayanacaktr. Bu husus, 1A


mr Sonu Limit Deplasman ve 2A mr Sonu

Tablo 2.5

Hacim permeabilitesi deerleri

Muharebe Deplasman yk durumlar ile birlikte, 5 ve


6daki tm yaralanma durumlarnn incelenmesi ile

Mahallerin tanm

Permeabilite
[%]

Muharebe bilgi merkezi, kontrol


istasyonlar yaama mahalleri,

Kumanyalklar, souk ambarlar,


Dolu/yarm dolu/bo

80

85

Tanklar, bunkerler, hcreler

98

Bo mahaller

98

hSW

dorultucu kol, serbest yzey ile ilgili kF meyil ettirici kol


hz iin kw meyil ettirici kol, kF meyil ettirici kola ilave
olumsuz yaralanma koulu ve 3.2deki boyuna yara

Her durum iin


ayr ayr

7.2 7.3 de belirtilen koullarn salanmas halinde,


hasarl stabilitenin yeterli olduu kabul edilecektir.
7.2

Rzgar olmakszn yaral durum kriterleri

Rzgar olmakszn yaralanma durumunda aadaki


kriterler salanmaldr:

belirlenecek
-

5.

sudaki

bykl iin yaral stabilite kantlanmaldr.

Makina ve havalandrma daireleri

kargo ambarlar

sakin

50/65/80
80

tanacak askeri malzeme ile ilgili

aamada,

edilmelidir. 4, 4A, 5, 5A ve 6 yk durumlarnda, en

Yedek para depolar

Destek malzemesi depolar,

lk

ile karlatrlmaldr. Daha sonra 40 knluk bir rzgar


95

kuzineler, bfeler, atlyeler


Mhimmat odalar, roket silolar

kantlanmaldr.

Dorultucu Kol

Hasarl geminin stabilite hesabnda, sakin su koulunda,

Eer su dolumu simetrikse, gemi nihai yzme


durumunda dey konumda olmaldr, yani
GM negatif olmamaldr;

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

2- 14
-

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite


Nihai yzme durumunda; meyil, tirim ve

C,D

2.

Meyil Tecrbesi

2.1

Tecrbenin amac

simetrik ya da asimetrik su dolumu gz


nne alndnda, perde gvertesi suya
girmemelidir;
Meyil tecrbesi, iletime hazr bo askeri geminin (0 yk
-

Su

dolumunun

kademelerinde,

durumu) arlk merkezinin belirlenmesi iin yaplr ve

maksimum meyil as olarak = 25ye izin

bu nedenle yukarda belirtilen stabilite deerlendirmeleri

verilir, = 40ye kadar olan aralkta, en az

iin temel oluturur.

0,05

7.3

m.lik

ara

hrem

kalan

dorultucu

kol

salanmaldr.

2.2

Test koullar

Rzgar hesaba katlarak yaral durum

Aada belirtilen koullar uygulanmaldr:

kriterleri
-

skele ve sancakta; ba, orta ve k draft

Rzgar hesaba katldnda yaralanma durumunda

okumalar yaplmal ve dokmante edilmelidir

aadaki kriterler salanmaldr:

(boyuna mevkiler dahil).

Su dolmam blmelerdeki aklklar suya

hz 3 Bftdan az olmak zere yaplacaktr.

girmemelidir;
-

Nihai yzme durumunda, meyil as 25

m.

lik

kalan

dorultucu

kol

salanmaldr;
-

Suyun zgl arl ve hava koullar


kaydedilmelidir.

den byk olmamaldr, bu durumda hrem


0,05

Tecrbe sakin suda, yeterli derinlikte, rzgar

Tm tanklar, hcreler, serbest su yzeyi


etkisini

zere

tamamyla

bo

olacaktr.

Kalan dorultucu kol erisi, hSW/kW (40


kn)nin kesime noktas dnda, su geirmez

nlemek

Tm boru sistemlerinin valfleri kapatlacaktr.

1den byk balang meyil as, ekstra

olmayan aklklarn suya girmesine kadar en


az 15lik bir deerde olacaktr.

balast ile dengelenecektir.


D.

Testler

1.

Genel

kaydrlaca konumlar kaydedilmelidir.

1.1

letme hazr bo askeri gemi (B.2deki 0 yk

Arlklar, her iki bordaya geminin 1 ile 2

durumuna gre), gerek yeni inaatta ve gerekse nemli

arasnda meyil ettirilecei ekilde seilecektir.

deiimler geirdikten sonra, bir pratik teste (meyil

Ayn arlktaki lmler arasndaki farklar

tecrbesi) tabi tutulacaktr.

4'=1/15yi gememelidir.

Meyil arlklar, gemi boyunun ortasna ak


gverteye

1.2

Eer bir tersanede e askeri gemiler ina

yerletirilecektir.

Arln

Bo gemi datasnn deerlendirilmesinde

gemiye

sapmalar nlemek zere, meyil srasndaki

uygulanr. Eer e gemiler farkl tersanelerde ina

kan ve eklenen arlklarn toplam, bu test

ediliyorsa, meyil tecrbeleri her tersanedeki ilk gemiye

koulundaki

uygulanacaktr.

amayacaktr.

ediliyorsa,

1.3

meyil

tecrbesi

sadece

ilk

Meyil tecrbeleri, TL srveyr gzetiminde

yaplmaldr.

teorik

deplasmann

%4n

kan ve eklenen arlklar ve bunlarn arlk


merkezleri kaydedilmelidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D,E,F

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

Meyil as, iki adet kalibre edilmi, 0

2- 15

durumlar iin hesaplanacaktr:

konumunu da alglayabilen yalpa gstergesi


ile llmelidir. Dorulama kontrolleri iin bir

Dalga tepesi durumu (hc)

Dalga ukuru durumu (hT)

sarka kullanlmaldr.

E.

Hesaplama Esaslar

hc

ve

hTden

hesaplanan

ortalama

dorultucu kol erisi


1.

apraz Erilerin Hesaplanmas


Dalgann boyu ve H ykseklii ile hangi st yaplarn

1.1

Trimsiz durumda gemi formunun hidrostatik

deerleri

bilinen

bir

bilgisayar

yazlm

ile

ve gverte evlerinin dahil edildiini gsteren bir ske


dokmante edilmelidir.

hesaplanmaldr. Kaide hatt L, vb. gibi hesaplarla ilgili


referans deerleri tanmlanmaldr. ktlar listeler ve

2.

grafikler halinde elde edilmelidir.

ncelenmesi

1.2

Eer stabilite ile ilgili tek bir kriter salanamyorsa,

Gemi sakin suda

Edeer

Bir

Emniyet

Dzeyinin

edeer bir emniyet dzeyini gsteren yntemlerin


Sakin su apraz erilerinin hesaplanmasnda, su

kullanm ile ilgili olarak TL ile Askeri Otoritenin

geirmez olarak kapatlabilen tm mahaller hesaba

anlamaya varmas mmkndr.

katlr. apraz eriler (KN), = 10, 20, 30, 45, 60


ve 75lik meyil alarnda, serbest trim ve batmada
hesaplanmaldr. Hesaplamalar asgari olarak Bo
Gemi

den

zel

Muharebe

durumuna

F.

Stabilite Bilgileri

1.

Stabilite Bukleti

kadar

deplasman aral iin yaplmaldr. Genel tanmlar,


Blm 1, ekil 1.1e baknz. st yaplar ve gverte
evlerini gsteren bir ske ve gverte kenar suda

Her askeri gemi iin bir stabilite bukleti bulunacaktr.

bilgisi de ilave edilmelidir.

Bu buklet unlar ierecektir:

1.3

Gemi ak denizde

Hasarsz

ve

hasarl

durumdaki

stabilite

hesaplarnn sonular,
1.2de tanmlanan meyil alar ve deplasman aral
dikkate alnarak, geminin ayn su geirmez mahalleri

Geminin stabilitesi ile ilgili yorumlar,

Hasarsz

iin, ak deniz apraz erileri hesaplanmaldr.


Geminin, boyu Lye ve ykseklii

yeterli

ve

hasarl

stabiliteye

durumdaki

sahip

geminin

olmas

ile

ilgili

askeri

geminin

nlemler.

10 0,05 ya

2.

Hasar Kontrol Plan

2.1

Hasar

kontrol

plan,

eit olan sinzoidal bir dalga zerinde kararl olarak

kumandasndaki zabitlerin bilgilenmesi amacyla kaptan

yzd kabul edilmelidir.

kknde ve/veya gemi kumanda merkezinde sabit


olarak aslacak veya kolayca ulalabilir olacaktr. Bu

Dalga tepesi/ukuru, maksimum alanl enine kesite

planda aada belirtilenler ak olarak gsterilecektir:

yerletirilecektir.
-

Her gverte ve blme iin; su geirmez

apraz erilerin hesaplanmasnda, geminin trimsiz

blmelerin snrlar, kapatma dzenleri ve

olduu kabul edilecektir. apraz eriler, aadaki

bunlara

ait

kumandalarn

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

konumlar

ile

2- 16

Blm 2 - Blmeleme ve Stabilite

birlikte buralardaki aklklar.

G.

Maksimum Draftn aretlenmesi

Kaplar iin; geirmezlik derecesinin tanm,

Mukavemet ve stabilite ynlerinden ya da uygunluun

altrma durumu, normal konum, altrma

istendii

koullar (seyirde iken ak, seyirde iken

Antlamasnn izin verdii maksimum draft, geminin her

normalde

iki

kullanlamaz,

seyirde

iken

kullanlamaz).
-

F,G

Su

dolumu

hallerde,

bordasna

ve

Uluslararas
gemi

Ykleme

ortasna

ak

Snr
olarak

iaretlenecektir.
nedeniyle

oluacak

meyilin

dzeltilmesi ile ilgili dzenler.


2.2

Tm koullarda, su geirmez btnln

srdrlmesi iin, iletimsel prosedrlerin listelenmesi


suretiyle genel bilgiler verilecektir.
3.

Stabilite Bilgisayar

Eer gemide stabilite bilgisayar varsa, bir stabilite


bukleti ve hasar kontrol plan da salanacaktr.
ekil 2.3

Askeri gemi iin markalama rnei

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

3-1

BLM 3
MALZEMELER VE KOROZYONDAN KORUNMA

A.

GENEL .............................................................................................................................................................. 3- 2
4. Tanmlar

B.

TEKNE YAPIM ELKLER............................................................................................................................... 3- 2


1. Normal Mukavemetli Tekne Yapm elikleri
2. Daha Yksek Mukavemetli Tekne Yapm elikleri
3. Yksek Mukavemetli Tekne Yapm elikleri
4. stenitik elikler
5. Tekne iin Malzeme Seimi
6. Kalnlklar Dorultusunda Zorlanmaya Maruz Yap Elemanlar

C.

DVME ELK VE ELK DKM .................................................................................................................. 3- 3


1. Genel
2. Manyetize Olmayan, Paslanmaz Dvme elikten Yaplan Bileenler
3. Manyetize Olmayan elik Dkmden Yaplan Bileenler

D.

ALMNYUM ALAIMLARI .............................................................................................................................. 3- 6


1. Genel
2. Tavlanm lerken Sertleen Alamlar
3. Tavlanm lerken Sertleen Alamlar
4. Malzeme Seimi
5. elikten Alminyuma Geite Boyutlandrma Deiimi

E.

DZAYN VE YAPIMDAK ZEL NEMLERLE KOROZYON RSKNN AZALTILMASI .................................. 3- 8

F.

KOROZYONDAN KORUNMA ........................................................................................................................... 3- 8


1. Genel Ynergeler
2. Koruyucu Astarlar
3. Bo Mahaller
4. Islak Mahallerin Korozyondan Korunmas
5. Teknenin Sualt Ksmlarnn Korozyondan Korumas
6. Paslanmaz elikler ve Paslanmaz elik Dkmler ile lgili zel stekler
7. Alminyum Alamlar iin zel stekler
8. Malzemelerin Birbirine Etkisi
9. Donatm ve Kzak Aamalar

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

3-2

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

A.

Genel

A,B

kaliteye ayrlrlar. Tablo 3.1e baknz.

Tekne yap

elemanlarnda, eitli kalitelerin kullanm iin 5e ve


1.

Bu kurallarda belirtilen yapsal elemanlarda

Tablo 3.3e baknz.

kullanlacak tm malzemeler; TL Kurallar, Ksm 2,


Malzemeler ve zellikle TL Kurallar, Ksm 103, Askeri

2.

Gemiler

elikleri

iin

zel

Malzemelere

gre

olacaktr.

Daha Yksek Mukavemetli Tekne Yapm

zellikleri, buradaki kurallara gre farkllk gsteren


malzemeler sadece zel onay zerine kullanlabilir.

2.1

Daha yksek mukavemetli tekne yapm

elikleri, akma ve ekme zellikleri, normal mukavemetli


Tekne, st yaplar ve gverte evleri iin genelde

tekne yapm eliklerinden fazla olan tekne yapm

kullanlan elikler, Tablo 3.1de zetlenmitir. Genelde

elikleridir. TL Kurallar, Ksm 2ye gre, daha yksek

kullanlan alminyum alamlar Tablo 3.5 ve 3.6da

mukavemetli tekne yapm eliklerindeki 3 grupta,

verilmitir.

minimum akma gerilmesi ReH; 315, 355 ve 390 N/mm2


olarak belirtilmitir.

2.

Elyaf takviyeli plastik ve ahap malzemeler,

sadece zel istek halinde deerlendirilecektir.

Not :
zellikle, daha yksek mukavemetli tekne yapm elikleri

3.

Onay iin sunulacak resimlerde, yapsal

elemanlarn
resimler,

malzeme

yaplacak

zellikleri

onarmlarda

belirtilecektir.
kullanlmak

Bu

zere

kullanldnda, burkulma ve yorulma mukavemeti kriterleri


nedeniyle,

izin

verilen

gerilmelerin

snrlandrlmas

gerekebilir.

gemide bulundurulacaktr.
2.2
4.

Tanmlar

Daha yksek mukavemetli tekne yapm

elikleri, birbirlerinden dayanmlar bakmndan farkllk


gstermek zere aadaki kalitelere ayrlrlar, Tablo

Bu Ksmda, aada belirtilen malzeme zellikleri

3.1e baknz.

tanmlar kullanlr:
Tablo 3.3de daha yksek mukavemetli tekne yapm
ReH = st akma gerilmesi
Rp0,2=

[N/mm2]

%0,2 uzama gerilmesi [N/mm2]

Rm

= ekme mukavemeti

[N/mm2]

= Elastisite modl

[N/mm2]

elikleri H harfi ile iaretlenmitir.


2.3

Eer yapsal elemanlar,

ksmen,

daha

yksek

tamamen veya

mukavemetli

tekne

yapm

eliklerinden ina ediliyorsa, geminin sertifikasnda, ilgili


ek klas notasyonu belirtilecektir.
3.

Yksek

Mukavemetli

Tekne

Yapm

elikleri
B.

Tekne Yapm elikleri

1.

Normal Mukavemetli Tekne Yapm elikleri

zellikle yksek mukavemet zellikleri istenilen tekne


yapm elemanlar iin, TL Kurallar Ksm 2, Malzeme
Blm 3, elik levhalar, eritler, profiller ve ubuklar,
Normal mukavemetli tekne yapm elikleri, minimum

Dde belirtilen su verilmi ve temperlenmi tekne yapm

akma gerilmesi ReH 235 N/mm2 ve ekme gerilmesi Rm

elikleri kullanlabilir.

400-520 N/mm2 olan tekne yapm elikleridir.


TL Kurallar, Ksm 103, Askeri

Gemiler iin zel

Normal mukavemetli tekne yapm elikleri, birbirlerinden

Malzemeler,

dayanmlar bakmndan farkllk gstermek zere 4

malzeme numaral elikler de tanmlanmtr. Tablo

Blm 2, Ada 1.6780 ve 1.6782

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B,C

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma


6.

3.1e de baknz.

3-3

Kalnlklar

Dorultusunda

Zorlanmaya

Maruz Yap Elemanlar


4.

stenitik elikler
6.1

4.1

Tablo 3.1de tanmlanan magnetize olmayan

Kalnlklar dorultusunda nemli derecede

zorlanmaya

maruz

hadde

rn

malzemeler,

elikler, askeri gemiler iin ok uygun olan nitelikleri

tabakalama ve metalik olmayan kalntlar bakmndan

gstermektedir.

ultrasonik teste tabi tutulmaldr.

1.3964

numaral

malzeme,

deniz

suyundan kaynaklanan korozyona kar son derece


direnlidir. Bu malzeme, askeri gemilerin manyetize

6.2

Kalnlk

dorultusunda

yksek

lokal

olmayan demir zinciri ve aksesuvarlarnn yapmnda da

gerilmelerin bulunmas halinde (rnein; byk hacimli

kullanlabilir.

kaynak dolgusuna sahip olan tek veya ift tarafl kaynak


azl T-birletirmelerdeki bzlme gerilmeleri); tabakal

Malzemeler ve isteklerle ilgili dier ayrntlar Ksm 103,

yrtlmadan kanmak zere, TL kurallar, Ksm 2,

Askeri Gemiler iin zel Malzemeler, Blm 2, B ve

Malzeme Kurallar, Blm 3, Ida belirtilen kalnlk

Blm 6da verilmitir.

dorultusundaki malzeme zellikleri garanti edilen


elikler kullanlacaktr.

4.2

Rp0,2 / Rm 0,5

oranna sahip stenitik

eliklerin kullanmnda, Rp0,2 %0,2 uzama gerilmesi


yerine boyutlandrma amacyla, zel onaya tabi olmak

C.

Dvme elik ve elik Dkm

1.

Genel

zere, %1 uzama gerilmesi kullanlabilir.


5.

Tekne iin Malzeme Seimi


Ba bodoslama, k bodoslama, dmen bodoslama, vb.

5.1

Boyuna yap elemanlar iin malzeme

iin dvme elik ve elik dkmler, TL Malzeme


Kurallar, Ksm 2ye uygun olmaldr. Dvme elik ve

seimi

elik dkmlerin ekme mukavemeti 400 N/mm2den az


Boyuna tekne yap elemanlar iin malzeme seimi,

olmamaldr.

Tablo 3.2ye gre yaplacaktr.


2.
5.2

Lokal

yap

elemanlar

iin

malzeme

Manyetize

Olmayan,

Paslanmaz

Dvme

elikten Yaplan Bileenler

seimi
1.3914, 1.3951,
5.2.1

Boyuna

tekne

yapsnn

bir

parasn

1.3952, 1.3964 ve 1.3974 manyetize

olmayan, paslanmaz malzemeler, Tablo 3.1 ve TL

oluturmayan lokal yap elemanlar iin malzeme

Kurallar,

Ksm

seimi, genel olarak Tablo 3.4e gre yaplabilir

Malzemeler,

103,

Blm

4,

Askeri
Bdeki

Gemiler
veya

iin

zel

edeerleri

kullanlabilir.
5.2.2

zellikle belirtilmeyen elemanlar iin A/AH

kaliteleri kullanlabilir. Ancak, gerilme dzeyine bal

3.

olarak, TL daha yksek kaliteleri de isteyebilir.

Yaplan Bileenler

5.3

Dk

scaklklara

maruz

yapsal

Manyetize

Olmayan

elik

Dkmden

Manyetize olmayan elik dkmlerin gerektii hallerde,


TL Kurallar, Ksm 103, Askeri Gemiler iin zel

elemanlar iin malzeme seimi

Malzemeler, Blm 5, Bye gre manyetize olmayan


Srekli olarak 0 Cn altndaki dk scaklklara maruz

malzemeler (rnein; 1.3940, 1.3952, 1.3955, 1.3964

yapsal

veya edeerleri) kullanlabilir.

elemanlarn

malzeme

seimi

zel

olarak

deerlendirilecektir.
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

3-4

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

Tablo 3.1

Malzeme numaras

Malzeme

(1)

elik malzemelerin mukavemet zellikleri

E [N/mm2]

ReH veya Rp0,2

Rm

[N/mm2]

[N/mm2]

Normal mukavemetli tekne yapm elii


TL-A

1.0440

TL-B

1.0442

TL-D

1.0474

TL-E

1.0476

2,06 x105

235

400 - 520

Daha yksek mukavemetli tekne yapm elii


TL-A 32

1.0513

TL-D 32

1.0514

TL-E 32

1.0515

TL-A 36

1.0583

TL-D 36

1.0584

TL-E 36

1.0589

TL-A 40

1.0532

TL-D 40

1.0534

TL-E 40

1.0560

2,06 x105

315

440

2,06 x105

355

490

2,06 x105

390

510

Yksek mukavemetli tekne yapm elii


TL-M550

1.6780

TL-M700

1.6782

2,00 x105

550

650

685

760

stenitik elik
X2CrNiMnMoN
Nb21-16-5-3

1.3964

X2CrNiMnMoN

1.3974

1,95 x105

430

700

510

800

Nb23-17-6-3
(1)

Verlag Stahlschlssel Wegst GmbH, D-71672 Marbach/Neckar, elik sembollerinde tanmlanan.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma


Tablo 3.2

3-5

Boyuna yap elemanlar iin malzeme seimi

Yap eleman kategorisi

Malzeme snf

kincil :
Genel olarak, havaya ak gverte kaplamas

Borda kaplamas
Birincil:
Omurga levhas ve sintine sras dahil d kaplama

II

Mukavemet gvertesi kaplamas


Mukavemet gvertesi zerindeki devaml boyuna elemanlar
zel :
Mukavemet gvertesindeki iyer sras
Mukavemet gvertesindeki stringer sras

III

Sintine sras
st yaplar ve gverte evlerinin nihayetlerindeki ve ambar az
kelerindeki insert levhalar
Artk mukavemet: (1)

III

Artk mukavemetle ilgili boyuna elemanlar


(1)

Blm 21e baknz.

Kalnlk t [mm]
(1)

15

Tablo 3.3

Malzeme snflar ve elik kaliteleri

> 15

> 20

> 25

> 30

> 40

> 60

20

25

30

40

60

100

Malzeme snf
I

A/AH

A/AH

A/AH

A/AH

B/AH

D/DH

E/EH

II

A/AH

A/AH

B/AH

D/DH

D/DH

E/EH

E/EH

III

A/AH

B/AH

D/DH

D/DH

E/EH

E/EH

E/EH

(1) Yap elemannn hakiki kalnl.

Tablo 3.4

Yap eleman
Kiri sistemlerinin aln lamalar ve gvdeleri
Ambar kapaklar

Lokal yap elemanlar iin malzeme snflar

Malzeme snf
II (1)

Dmen yelpazesi, dmen boynuzu


K bodoslama

II

Pervane braketleri
(1) Normalize edilmi, normalize edilerek haddelenmi veya termo-mekanik haddelenmi teslim koulundaki
normalize edilmi levhalardan makina ile kesilen paralarda veya haddelenmi profillerin kullanm halinde, Snf I
yeterlidir. "

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

3-6

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

D.

Alminyum Alamlar

talama ile onarlabilir. Hatalarn kaynakla onarmna


izin

1.

Genel

1.1

Aadaki

verilmez.

alminyum

Hatalarn

ilenmesinde

dzeltilmesinde,
kullanlan

yalnz

aletlere

izin

verilir.
dizaynna

isteklerde,

uygulanacak

askeri

hususlar

gemilerin

bakmndan,

TL

Kurallar, Ksm 2, Malzeme Kurallar, Blm 9 esas


alnmtr.
Kapsam

1.2.1

Bu kurallar, rn kalnl 2 mm. den 50 mm.


kadar

(50

Tm rnler, ilgili alam iin ngrlen

malzeme koullarnda teslim edilecektir.


1.4.4

1.2

ye

1.4.3

Malzeme zellikleri, 1.1de belirtilen esaslara

gre, bir dizi ekme test rneklerinde yaplacak testlerle

mm.

dahil)

ilenmi

TL tarafndan kontrol edilecektir.

alminyum

alamlarndan retilen rnler iin geerlidir.

2.

Tavlanm lerken Sertleen Alamlar

Kalnlklar bu kalnlklarn dnda olan rnlerde

2.1

istenilenler iin TL ile anlamaya varlmaldr.

koulundaki (tavlanarak yasslatrlm) 5000 serisi

koulunda

alminyum
1.2.2

Alamlar ve malzeme koullar, Tablo 3.5 ve

3.6da

verilenlerden

standartlara

veya

farkl

olan,

reticinin

ancak

malzeme

ulusal

spesifikas-

(tavlanm)

alamlar,

veya

orijinal

H111

mekanik

karakteristiklerini muhafaza eder ve bu nedenle


kaynakl blgelerde mekanik mukavemetinde bir
azalma olumaz.

yonlarna uygun olan alamlar; zellikleri, kullanma


uygunluu

ve

tarafndan

kaynak

edilebilirlik

incelenerek

ynlerinden

onaylandktan

TL

sonra

kullanlabilir.
1.2.3

2.2

Bu tip alminyum alamlar levhalarda,

eritlerde ve hadde rn profillerde kullanlr ve


rnek bir listesi Tablo 3.5de verilmitir. Bu liste ile

Bu kurallarda belirtilen alam sembolleri ve

Tablo

3.6daki

liste

tm

cinsleri

kapsamaz.

Associationun

Spesifikasyonlar (retim, kimyasal bileim, temper

sembollerine uygundur. Malzeme koullarnn tanm ile

durumu, mekanik zellikler, kaynak, vb.) ve uygulama

ilgili olarak, EN 515 standard uygulanr.

kapsamnn

malzeme

koullar

Aluminium

TLna

verilmesi

ve

TL

tarafndan

onaylanmas koulu ile dier alminyum alamlar da


1.3

reticilerin uymas gereken hususlar

dikkate alnabilir.

Buradaki

isteklere

2.3

uygun

olarak

retim

yapacak

Aksi belirtilmedike, alminyum alamlarnn

reticiler, ilgili alamlar ve rn ekilleri bakmndan TL

elastisite modl 69000 N/mm2 ve Poisson oran 0,33e

tarafndan onaylanmaldr.

eit alnacaktr.

1.4
1.4.1

rnlerin genel karakteristii

3.

rnler, retim yntemlerine uygun olarak

dzgn bir yzeye sahip olmal ve rnein; atlak,


katmer, nemli saylabilecek yabanc maddeler ve
nemli

mekanik

hasarlar

gibi,

rnn

ngrlen

uygulamasna ve sonraki retim prosesine olumsuz

lerken

Sertlemi,

yiletirilmi

ve

Yaslandrlm Alamlar
3.1

Alminyum alamlar ilerken sertletirme ile

(0 veya H111 koullar dndaki 5000 serisi) veya sl


ilemle (6000 serisi) sertletirilebilir.

ynde etki edebilecek hatalardan arnm olmaldr.


3.2
1.4.2

Yzeysel hatalar, rnn bitiik (hatasz)

rnlerde,

Bu

tip
ekilmi

alminyum
profillerde,

alamlar;
ubuklarda

yass
ve

yzeyine yumuak bir gei yaplmas ve boyutlarn

borularda kullanlr ve rnek bir listesi Tablo 3.5 ve

tolerans snrlar iinde kalmas kouluyla, sadece

3.6da verilmitir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

4.

Malzeme Seimi

5.

3-7

elikten

Alminyuma

Geite

Boyutlandrma Deiimi
4.1

Tablo 3.6ya gre alminyum alamlarnn

seimi, ekilmi elemanlar ve ar kaynaa gerek


olmayan elemanlar iin tavsiye edilir. Aksi halde
sadece 0 veya H111 koulunun mekanik zellikleri
dikkate

alnabilir.

zellikler

Eer

daha

kullanlacaksa,

yksek
bu

mekanik
btnyle

5.1

st yaplar ve gverte evlerinde ve askeri

teknelerin bnyelerinde, Tablo 3.5 ve 3.6da belirtilen


deniz suyuna uygun alminyum alamlarnn kullanm
halinde,

elikten

alminyum

alamna

gei

boyutlandrmas u ekilde yaplacaktr:

dorulanmaldr.

maruz

lerideki blmlerde yer alan formllerde, elik iin

zel

uygulanan ReH yerine, Tablo 3.5 ve 3.6da alminyum

uygulamalar iin ngrlen yaplarda, kullanlacak

alam iin verilen Rp0,2 ve 0,7Rmnin kk olan

alamlar,

kullanlmaldr.

4.2

Dk

yaplarda

servis

(rnein;

her

scaklklarna

-25C)

durumda

veya

Kabul

dier

isteklerini

ve

koullarn belirtecek olan TL ile anlamaya varlarak


5.2

belirlenmelidir.

Basmaya

maruz

yap

elemanlarnn

burkulma mukavemetinin hesabnda, alminyumun


iin,

elastisite modl dikkate alnmaldr. Bu husus snrl

kimyasal bileim ve mekanik zelliklere ait istekler,

ekil bozukluu ngrlen yap elemanlarna da

her durumda TL tarafndan belirlenecektir.

uygulanr.

4.3

Kullanlacak

Tablo 3.5

dvme

ve

dkmler

lenmi alminyum alamlarndan yaplm levha ve eritlerin malzeme koullar ve mukavemet


zellikleri (kalnlk t= 3,0 50 mm) (1)

Malzeme koulu

Rp0,2 (1) [N/mm2]

Rm (1) [N/mm2]

0/H111/H112

125

275

TL-AW-5083

H116

215

305

(AlMg4,5Mn0,7)

H32

215

305

Kaynakl bileimler

125

275

Alam numaras

0/H111/H112

100

240

TL-AW-5086

H116

195

275

(AL Mg 4)

H32

185

275

Kaynakl bileimler

100

240

0/H111

145

290

TL-AW-5383
(AIMg 4,5Mn 0,9)
TL-AW-5754
(Al Mg 3)

H321

220

305

Kaynakl bileimler

145

290

0/H111/H112

80

190

Kaynakl bileimler

80

190

0/H111

160

330

TL-AW-5059

H116

260

360

(AlMg5,5Mn0,8ZnZr)

H321

260

360

Kaynakl bileimler

160

300

(1) Mukavemet zellikleri gerek boyuna gerekse enine rneklere uygulanr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

3-8

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

Tablo 3.6

D,E,F

lenmi alminyum alamlarndan yaplm ekme profil, ubuk ve borularn malzeme koullar ve
mukavemet zellikleri (et kalnl t= 2,0 50 mm) (1)

Malzeme koulu

Rp0,2 [N/mm2] (1)

Rm [N/mm2] (1)

T5/T6

260

310

(AlMg 4,5Mn 0,8nZr)

Kaynakl

125

185

TL-AW-5083

0/H111

110

270

(AlMg 4,5Mn 0,7)

Kaynakl

125

275

TL-AW-5086

0/H111

95

240

(AlMg4)

Kaynakl

100

240

T5/T6

215

260

(AlSiMg(A))

Kaynakl

100

165

TL-AW-6061

T5/T6

240

260

(AlMgSiCu)

Kaynakl

115

155

TL-AW-6082

T6

260

310

(AlSiMgMn)

Kaynakl

125

185

Alam numaras
TL-AW-5059

TL-AW-6005A

(1)

Mukavemet zellikleri gerek boyuna gerekse enine rneklere uygulanr.

E.

Dizayn ve Yapmdaki zel nlemlerle

Korozyon Riskinin Azaltlmas

zellikle stenitik eliklerde olmak zere,


kaynaktan

sonra

temizleme
Askeri gemiler, sistemler ve bileenler; uygun yapsal
nlemler

kullanlmak

suretiyle,

optimum

temizleme

ve

yaplmas

asitle

olanaklar

salanmaldr.

korozyon

korumas salanacak ekilde dizayn edilecektir.

Aknt

levhalar

engellenmesi
Dierlerinin yansra, aadaki nlemlerin daha nemli

kullanlarak
suretiyle

damlalarn
korozyondan

kanlmaldr.

olduu deneyimlerle kantlanmtr:


-

Nemin

olumas

noktalardan

olasl

mmkn

bulunan

yaplan

olduunca

Yapsal dizayn, aktif ve pasif korozyondan


korunma

aktivitelerinin

iyi

bir

ve

youum

suyundan

arnm

blgelerde yaplmaldr.

kanlmaldr.
-

Aralkl zincir kayna, sadece s izolasyonu

Boyamay iyiletirme amacyla apaklar ve


keskin kenarlar yuvarlatlmaldr.

ekilde

yaplmasna olanak vermelidir.


-

Girilemeyen

bo

bileenler

tamamyla

szdrmaz hale getirilmelidir.

elik yap elemanlarnda youan suyun


birikimi, yeterli havalandrma olanaklar ile
nlenmelidir.

F.

Korozyondan Korunma

1.

Genel Ynergeler

1.1

Korozyondan

Yzeyler mmkn olduunca dz olmaldr.


Stifnerler, i paralar ve borular vb. korozyon
riski dk olan alanlarda dzenlenmelidir.

korunma

sisteminin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

tesis

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

edilmesi ile ilgili gerekli dokmantasyonun ayrntlar

2.1.5

aada verilmitir (planlama, uygulama, gzetim).

maddeler

3-9

Katodik koruma, deniz suyu ve kimyasal


tarafndan

sistemdeki

olas

zorlanmalar

nedeniyle, sadece alkali bal ve hidrolize olmayan


1.2

almalarn yaplmas ve kalite kontrol ile

koruyucu astarlar kullanlacaktr.

ilgili istekler Blm 1, Ede belirtilen koullara tabidir.


2.1.6
1.3

Burada belirtilenlere ek olarak, TL Kurallar,

Korozyondan Korunma ve Boyama Sistemleri ile ilgili

Korozyondan korunmada kullanlan koruyucu

astarlarn uygunluu ve uyumluluu, boya reticisi


tarafndan garanti edilmelidir.

Esaslarda uygun korozyondan korunma sistemleri,


bunlarn planlamas/uygulamasna ait istekler, yorumlar

2.2

Onaylar

ve neriler yer almakta olup, bunlar da dikkate


Sadece, TL Kurallar, Ksm 3, Tekne Yapmnda

alnmaldr.

Kaynak Kurallar, Blm 6da verilen geirgenlik testine


1.4

Ad geen TL Kurallarnda belirtilmeyen

yapsal elemanlarn korozyondan korunmas, tannm

gre TL tarafndan uygunluu dorulanm olan,


zerine kaynak edilebilir koruyucu astarlar kullanlabilir.

standartlara gre olacaktr.


3.

Bo Mahaller

Not :
Tannm standart olarak, rnein; STG ( (Schiffbautech-

Kapal kutu kiriler, boru destekler ve benzerleri gibi

nische Gesellschaft, Hamburg - Guideline No. 2215) Kabul

hava

edilebilir.

deneyimlerinden bu ekilde olduu kabul edilen bo

geirmez

olan

veya

normal

gemi

inaat

mahallerin i yzeylerinin korunmasna gerek yoktur.


1.5

tK korozyon pay, Blm 4, Fde verilmitir.

Ancak, imalat sresince bu tr bo mahallerin temiz ve


kuru tutulmas gerekir.

2.

Koruyucu Astarlar
4.

2.1

Genel

2.1.1

Kural

Islak

Mahallerin

Korozyondan

Korunmas

olarak,

koruyucu

astarlar,

retim

4.1

Genel

yerinde elik paralarn istiflenmesi, tama ve ileme


prosesleri srasnda, sonraki yzey hazrlamas ve

Geminin d kaplamas (dip, borda, gverte) ile temasta

korozyona kar koruyucu boya uygulamasna kadar,

bulunan tm deniz suyu balast tanklar ve sklkla deniz

koruma salamak zere kullanlr.

suyuna maruz kalan ve bu nedenle korozyon tehlikesi


bulunan geminin dier i alanlar iin korozyondan

2.1.2

Genel olarak 15 m ile 20 m kalnlnda bir

korunma sistemi salanmaldr.

koruyucu astar uygulanr. Normal tersane koullarnda,


bu uygulama yaklak olarak 6 aylk bir koruma

Bu tr korozyondan korunma sistemi, katodik koruma

salamaldr.

sistemi ile birlikte boyamadan oluur.

2.1.3

4.2

Boyama sistemi

gerilmelere yeterli bir dayanm gstermelidir.

4.2.1

Onaylar

2.1.4

Koruyucu boya nedeniyle alevli kesme ve

4.2.1.1

Uygulanacak boyalar ve boya sistemleri TL

kaynak

hzlar

tarafndan onaylanmaldr. Onaylar, boya malzemesi

Koruyucu astar, gemi inaat prosesinde elik

malzemenin ilenmesi srasnda oluacak mekanik

olumsuz

etkilenmemelidir.

Askeri

gemilerin inaatnda uygulanan kaynak ilemlerinin,


kaynak

dikii

kalitesinin

bozulmakszn

reticileri tarafndan TL merkez ofisinden alnmaldr.

yaplmas

salanmaldr. TL Kurallar Ksm 3, Tekne Yapmnda

4.2.1.2

Kaynak Kurallar, Blm 6ya baknz.

Suyu

Onayl boyalar ve boya sistemleri Deniz


Balast Tanklar iin Onayl Boyalar listesinde

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

3-10

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma

derlenir. Geerli liste TL Merkez Ofisinden elde

anotlarn yerleimi, TL Kurallar Korozyondan Koruma

edilebilir.

ve Boya Sistemleri Esaslar Blm 8, Cye uygun


olacaktr.

4.2.1.3
sistemine

Onaylar,

boyalarn

uygunluunun

korozyondan

ve

koruma

uyumluluunun

teyidi

4.4

Dokmanlar

4.4.1

Boya sisteminin gerekletirilmesi ile ilgili

anlamn tamaz bunlar, tersaneler ve boya reticileri


tarafndan yerine getirilmelidir.

yntemler ve kullanlacak boya malzemeleri, boya


4.2.2

Yzey hazrl ve boyama

plannda gsterilmelidir.

4.2.2.1

Yzeyler, boya reticisinin ynergelerine ve

4.4.2

TL Kurallar-Korozyondan Koruma ve Boya Sistemleri

Balast tanklar ve sklkla slak olan dier i

alanlarla ilgili boya plan onay iin TLna verilmelidir.

Esaslar, Blm 4, Bye uygun olarak hazrlanmaldr.


4.4.3
4.2.2.2

Yzey

hazrl,

boya

prospektsndeki

koullara tabi olup, geerli yzey hazrlama kalite

Boya protokol; yzey hazrl ve kullanlan

boya malzemesi de dahil olmak zere, yaplan tm


ilem kademeleri belgelenecek ekilde hazrlanacaktr.

derecelerine uygun olmaldr (rnein; ISO 8501 veya


ISO 12944-4).

4.4.4

Bu dokman; boya reticisi ve/veya boyama

ilemini yapan kurulu ve/veya tersane tarafndan


4.2.2.3

Boya

uygulamasndan

nce

cruflar

ve

kaynak sramalar temizlenmelidir.

hazrlanacaktr. Kontrol plan, konu ile ilgili taraflarca


ortak olarak hazrlanmaldr. Bu dokman oluturan
belgeler ilgililerce imzalanmaldr.

4.2.2.4

Boyama ileminin

Kaynakla veya dier bir ekilde balanm

tamamlanmasnda, dokman oluturan imzal belgeler

bulunan yardmc elemanlar (atk lamalar, pabular, vb)

kontrol ve kabul iin TL srveyrne verilecektir.

korozyondan koruma sistemine dahil edilmeli veya

Dokman aadaki verileri iermelidir:

sklmelidir.
4.2.2.5

Boyama,

reticinin

prospektsne

yaplmal, deniz suyuna, sahil suyuna, liman suyuna ve


bunlarn

ierebilecekleri

maddelere

kar

Yer ve tarih,

lem yaplan askeri gemi ve mahaller,

Boya sistemi ile ilgili retici talimat (boya kat

gre
direnli

olmaldr.

adedi,
4.2.2.6

Ayrca, boyalar katodik korumann etkilerine

topla

boya

kalnl,

uygulama

koullar),

kar direnli olmaldr. Yani, boyalar; bakr/bakr slfat


elektrodunda -1200 mV potansiyele kadar bozulmaya

Boya ile ilgili rn prospekts ve TL onay,

Boyama ilemini yapan kurulu ve kiiler,

uramamaldr. Katodik korumaya kar direncin kant,


rnein; ISO 15711 veya benzere tannm standartlara
gre salanabilir.
4.2.2.7

Uygulama

ilemi,

boya

reticisinin

Yzey

hazrl

(yntem,

kullanlan

malzemeler, ortam koullar),

ynergelerine ve TL Kurallar Korozyondan Koruma


ve Boya Sistemleri Esaslar, Blm 4, Cye uygun

olarak yaplmaldr.

Boyamadan nceki yzey koullar (temizlik,


przllk, mevcut astar boya, elde edilen
yzey kalite derecesi),

4.2.2.8
4.3

Asgari boya kalnl 250 m olacaktr.


-

Uygulama (yntem, boya kat adedi),

Uygulama

Katodik koruma

Anotlarn seimi, koruma akm istekleri, ktle hesab ve

scakl,

koullar
nem,

(sre,
iylenme

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

yzey/ortam
noktas,

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma


5.1.6

havalandrma),

Kanalize edilmi akm sistemlerinde, yetersiz

potansiyel
-

nedeniyle

oluacak

ar

korumadan

Tanklarn ilk kez balastlama ilemine tabi

kanlmaldr. Kanalize edilmi akm anotlarnn hemen

tutulduu tarih kayd,

yaknna bir ekran (dielectric shield) konulmaldr.

Boya kalnlnn lm ve gz muayenesi

5.1.7

ile ilgili rapor,

bir havuzlama periyoduna ve komple su alt tekne

Tutyalar ile yaplacak katodik koruma, en az

ksmnn
-

3-11

korunmasna

yeterli

olacak

ekilde

lgililerin imzalar (tersane, boya reticisi,

tasarlanmaldr. Askeri Otoritenin talebi zerine, ksmi

uygulamay yapan kurulu).

koruma (k korumas) kabul edilebilir, ancak bu sadece


IWS ek klaslama iaretli gemiler iin geerlidir.

4.4.5

Yukarda belirtilen verileri iermesi ve ilgili

taraflarca

imzalanmas

kouluyla;

boya

reticileri,

uygulamay yapan kurulu, tersane ve Askeri Otorite

Alminyum anotlara, sadece ylda en az 4500 saatlik


almas ngrlen gemilerde izin verilebilir.

tarafndan hazrlanm ve kullanlmakta olan boya


5.2

Dokmanlar

5.2.1

Boya plan ve katodik koruma ile ilgili gerekli

hesaplanmasna ilikin dokmanlar, incelenmek zere

hesaplar

dahil

verilmelidir. Anot plannn verilmesine gerek yoktur.

verilecektir.

5.

5.2.2

protokolleri de kabul edilir.


4.4.6

Katodik

korumann

dizayn

ve

Teknenin Sualt Ksmlarnn Korozyondan

verileri

onay

iin

TLna

Kanalize edilmi akm sistemlerinde, aada

belirtilen ayrntlar da verilmelidir:

Korumas
5.1

dizayn

Genel

Anotlarn tekne bnyesinde

yerleimi ve

yapsal btnsellii (rnein; bir koferdam ile),


5.1.1

Askeri

korumadan

gemilerde,

oluan

uygun

boya
sualt

ve

katodik

ksmlarnn

Tm tekne eklentilerinin (rnein; dmen,

korozyondan korunmas ile ilgili bir sistem bulunacaktr.

pervane

ve

aftlarn)

katodik

koruma

Bu husus, zellikle IWS ek klaslama iaretli (sualt

sistemine nasl dahil edildiinin aklamas,

srveyleri, baknz. Ksm 101, Klaslama ve Srveyler)


gemilere uygulanr. TL Kurallar - Korozyondan Koruma
ve

Boya

Sistemleri

Esaslar,

Blm

Elektrik besleme ve datm sistemi.

5.2.3

Boya sisteminin, gerekletirilmesi ile ilgili

dikkate

alnmaldr.

yntemler ve kullanlacak boya malzemeleri, boya


5.1.2

Epoksi, poliretan ve polivinil klorr esasl

plannda gsterilmelidir.

boyalar uygun kabul edilir.


5.2.4

Boya

protokol;

yzey

hazrl

ve

ve

kullanlan boya malzemesi de dahil olmak zere

yntemi ile ilgili olarak boya reticisinin ynergelerine

yaplan tm ilem kademeleri kaydedilecek ekilde

uyulmaldr.

hazrlanacaktr.

5.1.4

5.2.5

5.1.3

Yzey

hazrl,

uygulama

koullar

Boyama sistemi, antifouling hari, en az 250

Bu dokman; boya reticisi ve/veya boyama

m, film kalnlnda, tannm standartlara gre katodik

ilemini yapan kurulu ve/veya tersane tarafndan

koruma sistemi ile uyumlu ve su altnda mekanik

hazrlanacaktr. Kontrol plan, konu ile ilgili taraflarca

yntemlerle temizlie uygun olacaktr.

ortak olarak hazrlanmaldr. Bu dokman oluturan


belgeler

5.1.5

Katodik koruma tutyalar ile veya kanalize

edilmi akml sistemlerle salanabilir.

ilgililerce

imzalanmaldr.

Boya

ileminin

tamamlanmasnda, dokman oluturan imzal belgeler


kabul iin TL srveyrne verilecektir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

3-12
5.2.6

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma


Kanalize edilmi akml sistemlerde, katodik

Kaba mekanik talamaya izin verilmez.

Yzeyler

koruma sisteminin ilerlii, seyir tecrbesi srasnda test


edilecektir. Koruma akm ve gerilimi ile ilgili olarak elde
edilen deerler kaydedilmelidir.
6.

Paslanmaz elikler ve Paslanmaz elik

Dkmler ile lgili zel stekler


6.1

mmkn

olduunca

dzgn

olmaldr.
Sadece

uygun

ileme

aletleri

(rnein;

paslanmaz elik fra) kullanlmaldr.

Koruyucu nlemler

6.4

Dier bilgiler

Paslanmaz elikler ve paslanmaz elik dkmler, dier

Malzeme seimi, katodik koruma, yzey hazrl, vb.

baz maddelerde olduu gibi deniz suyunda pasif bir

dahil dier bilgiler, TL Kurallar-Korozyondan Koruma ve

yzey durumu gsterirler. Bu nedenle, bu tip eliklerden

Boya Sistemleri Esaslarnda yer almaktadr.

yaplm yaplarn boyanmas sadece zel koullarda


nerilir. Kompozisyon ve tane yapsna bal olarak,

7.

Alminyum Alamlar iin zel stekler

7.1

Srekli olarak suya batm durumda olan ve

inkosuz

alminyum

paslanmaz elikler pitinglenme ve yark korozyonu gibi


lokal korozyona kar hassastr.
6.2

Katodik Koruma

malzemeden

yaplm

tekne

yaplar veya bileenler iin, -0,55 Vdan daha dk bir


koruyucu potansiyelli anotlarla, katodik koruma gerek-

Katodik koruma pitinglenme ve yark korozyonunu

lidir. Sadece su serpintilerine maruz olan alminyum

nleyebilir veya azaltabilir. Yark korozyonunda, yarn

malzemeler iin, korozyondan koruma gerekli deildir.

geometrisine bal olarak etki snrldr.

Birok halde, boyama; estetik ynden, iz azaltm iin


veya antifouling sistemi alt yaps olarak seilir.

Not :

Korozyon korumas ile ilgili istekler, bu uygulamalarda

Eer korozif gerilmelere dayanma uygunsa, boyanmam

gz nne alnmaldr.

paslanmaz eliklerin katodik korumasna gerek yoktur.


Boyanm paslanmaz elikler, suya girmi ksmlarda katodik

7.2

Malzeme seimi, katodik koruma, yzey

olarak korunmaldr.

hazrl,

vb.

dahil

dier

bilgiler,

TL

Kurallar-

Korozyondan Koruma ve Boya Sistemleri Esaslarnda


6.3

Dizayn ve iilik

yer almaktadr.

Aada belirtilen temel prensipler dikkate alnacaktr:

8.

Malzemelerin Birbirine Etkisi

8.1

Birbirinden farkl potansiyele sahip metallerin

Yarklardan,

mmkn

kanlacaktr, eer
yarklar

mmkn

olduunca

buna olanak yoksa,


olduu

kadar

geni

deniz suyu gibi elektrolitik bir ortamda bir arada


bulunmalar halinde, temas korozyonuna kar gerekli

tutulacaktr.

koruyucu nlemler alnmaldr.

Flenler, korozyona direnli malzemelerden

8.2

yaplacaktr.

malzemelerin

Temas korozyonundan korunmada, en uygun


seilmesinin

yannda,

uygun

izole

malzemesi kullanmak, etkili boyama ve katodik koruma


-

Is iletimi yollarndan kanlmaldr.

Kaynaklar,

teknik

olarak

yeterli

gibi nlemler bulunmaktadr.


ekilde

yaplacaktr.
-

Kaynakl birletirmeler kaynak sonras sl


ileme tabi tutulmaldr.

9.

Donatm ve Kzak Aamalar

9.1

Kaynak

ve

aydnlatma,

gemiye

uygun

olmayan tarzda doru akm verilmesi nedeniyle ve dier


donanma (rnein; rhtm kreylerine ve dier gemilere)

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

F
doru

Blm 3 Malzemeler ve Korozyondan Korunma


akm

edilmeyen

beslemesi
yabanc

nedeniyle

akmlarn

oluan

neden

arzu
olduu

3-13

oluumunun nlenmesi ve uygun elektrik dearjnn


salanmas ile ilgili nlemler alnmaldr.

korozyona kar koruma iin tutyalar kullanmak


suretiyle -ilave de olsa-yaplacak katodik koruma

9.3

zellikle uzun donatm sreleri sz konusu

uygun deildir.

ise, kaynak rektifayerleri, arzu edilmeyen akmlar


giderilebilecek

9.2

Arzu

edilmeyen

yabanc

akmlarn

ekilde

dzenlenmelidir.

Bu

zellikle askeri gemiler iin nem arz etmektedir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

husus

Blm 4 Dizayn Esaslar

4-1

BLM 4
DZAYN ESASLAR

A.

GENEL ...................................................................................................................................................................... 4- 3
1. Kapsam
2. Mukavemet Analizleri
3. Gerilmelerin aretleri

B.

LEVHALARIN DZAYNI ............................................................................................................................................ 4- 4


1. Genel
2. Tanmlar
3. Boyutlandrma
4. Burkulma Mukavemeti
5. Kaplamalarn Minimum Kalnl

C.

KNCL TAKVYE ELEMANLARININ BOYUTLANDIRILMASI ............................................................................... 4- 7


1. Genel
2. Tanmlar
3. U Balantlar
4. Eimli Enine Postalar
5. Asimetrik Profillerdeki Ek Gerilmeler
6. Ondle Perde Elemanlar

D.

BRNCL ELEMANLAR .......................................................................................................................................... 4-12


1. Genel
2. Lokal Boyutlandrma
3. zin Verilen kmeler

E.

KR KOPMA MUKAVEMET ................................................................................................................................ 4-14


1. Genel
2. Kopma Eilme Kapasitesi
3. Kopma Kesme Kapasitesi

F.

KOROZYON PAYLARI VE YUVARLATMA TOLERANSLARI ............................................................................... 4-15


1. Genel
2. elik
3. Alminyum Alamlar
4. Yuvarlatma Toleranslar

G.

LEVHA KAPLAMANIN ETKN GENL ............................................................................................................ 4-16


1. Kiriler, Postalar ve Stifnerler
2. Konsol Kemereler

H.

BURKULMA MUKAVEMETNN KANITLANMASI .................................................................................................. 4-17


1. Genel
2. Tekil Levha Burkulmas
3. Ksmi ve Toplam Alanlar iin Kantlama
4. Kolon Burkulmas

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-2
I.

Blm 4 Dizayn Esaslar


YAPISAL AYRINTILAR ............................................................................................................................................ 4-21
1. Boyuna Elemanlar
2. Enine ereveler ve Boyuna Kiriler
3. Krklklar (genel)
4. Yksek Yklere Maruz Yaplardaki Aklklar
5. Alminyum Alaml Yaplar

J.

ENTK GERLMELERNN DEERLENDRLMES ............................................................................................. 4-29


1. zin Verilen entik Gerilmesi
2. Fiili entik Gerilmesinin ncelenmesinde entik Faktrleri
3. Boyuna Mukavemete Katlan Gvertelerdeki Aklklar

K.

TTREM VE OK DEERLENDRMELER.......................................................................................................... 4-31


1. Kapsam
2. Titreim Etkileri
3. ok mukavemeti
4. Grlt

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar

A.

Genel

Genelde,

1.

Kapsam

1.1

Bu

4-3
Blm

ve

6da

tanmlanan

ykler

kullanlr. zel tekne formlar iin tekil yk analizleri


gereklidir.

blmde,

teknenin

ana

yapsal

2.2

Ksmi emniyet faktrleri kavram

kriterleri verilmektedir. Levhalar ile birincil ve ikincil

2.2.1

Buradaki

takviye elemanlarnn dizaynna ait temel formller,

mukavemet deerlendirmesi, ksm emniyet faktrleri

elemanlar ile ilgili dizayn esaslar ve mukavemet

bilgisayar-esasl boyutlandrmaya olanak verecek


tarzda

dzenlenmitir.

deformasyonlar

ve

Tm

minimum

izin
levha

verilen
kalnlklar

tanmlanmtr.
1.2

Buradaki kurallar; tek gvdeli, deplasman tipi

askeri gemilerin tekne yaplarna uygulanr.

kurallara

gre

yaplacak

esasna dayanr. f ve m ksmi emniyet faktrleri,


yklerde ve dayanm parametrelerinde deiimlere izin
verir.
2.2.2

Genelde, buradaki kurallara gre minimum

boyutlarn hesaplanmas kavram aadaki ekilde


ifade edilebilir:

1.3

Buradaki

kurallar;

karlkl

anlamaya

dayanlarak, TL tarafndan klaslanan dier tip su st


gemilerinin tekne yaplarna da uygulanabilir.
1.4

f R eH
fstat f Fstat i fdin f Fdin
m
f(ReH)

Rasyonel gemi dizayn

%10luk

bir

zorlanmaya

kadar,

malzemenin minimum akma gerilmesine


%0,2

zel analiz prosedrlerinin uyguland askeri gemilere


RSD (Rasyonel Gemi Dizayn) ek klaslama iareti
verilecektir.
Teknenin

f(Fstat)
bnyesi

ile

ilgili

olan

gerekli

gerilmesine

dayanan

Yapya

etki

eden

statik

yklerin

dinamik

yklerin

fonksiyonu,

analiz

prosedrleri, dierlerinin yansra, aadakileri ierir:

uzama

yapsal dayanm fonksiyonu,

f(Fdin)

Yapya

etki

eden

fonksiyonu,
-

rnein; sonlu elemanlar analiz teknikleri,


vastasyla birincil prensip prosedrleri,

Yapsal direnle ilgili ksmi emniyet


faktr, Tablo 4.1e baknz,

Kullanm

faktrlerinin

yksek

gerilmeli

hesaplanmas
yaplarn

ve

detayl

fstat

incelenmesi,
-

Yapsal

elemanlarn

kesin

korozyon

fdin

Global yapsal analiz,

Yklerin dorudan analizi.

2.

Mukavemet Analizleri
Genel

yaplmaldr.

olarak,

yapnn

Dinamik

yk

bileenleri

iin

ksmi

emniyet faktr, Tablo 4.1e baknz,

snrlarnn hesaplanmas,

2.1

Statik yk bileenleri iin ksmi emniyet


faktr Tablo 4.1e baknz,

statistiksel bamsz dinamik yklerin,


ayn anda etkimesi ile ilgili kombinasyon
faktr.

Tablo 4.1de iki i deeri verilmitir. Eer yapya birden


fazla istatistiksel bamsz dinamik yk etki ediyorsa, bir
dorudan

analizi

dinamik yk iin imaks kullanlacak tm dier dinamik


ykler iin imin kullanlacak.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-4

Blm 4 Dizayn Esaslar

2.2.3

Ksmi emniyet faktrleri

LCD:

A,B

Blm 21, A.4de belirtilen uygulamas varsa,


yaral yapya etki eden statik ve tekrarl ykler.

4 yk durumu iin ayr ksmi emniyet faktr seilmeli


Bu yk koullar ile ilgili ksmi emniyet faktrleri Tablo

ve elde edilecek maksimum boyutlar alnmaldr:

4.1de zetlenmitir.
LCA:

Normal alma koulunda, hasarsz yapya


2.2.4

etki eden kalc ve tekrarl ykler.


LCB:

Aada belirtilen ekstrem iletim koullarnda,


hasarsz yapya etki eden statik ve tekrarl
ykler:
-

Dalgalardan veya makinalardan kaynaklanan tekrarl


yklere maruz tm yap elemanlar iin, Blm 17ye
gre bir yorulma analizi gereklidir.

Rc f n f a Fdin

Tank testi

Rc
-

Yorulma analizi

Blm 17, B.3.2ye gre izin verilen


referans gerilme aral [N/mm2],

Blmelerin su ile dolumu halinde, tekne


kirii mukavemeti

fn

zin verilen yk evrimi adedine bal


faktr,

Blmelerin su ile dolumu halinde, su

Blm

17,

Tablo

17.2ye

baknz,

geirmez perdeler
(fa Fdin) =
LCC:

nmaks

ierisindeki

olaslk

iin

fa

Normal alma koulundaki kalc ve tekrarl

olaslk faktrl dinamik yklerden

ykler. Bu yk koulu yorulma analizi iin

kaynaklanan hakiki gerilme aral

kullanlr.

[N/mm2].
Tablo 4.1

Ksmi emniyet faktrleri

Yk durumu

LCA

LCB

LCC

LCD

Yapsal dayanm faktr m

1,1

1,1

1,0

1,1

Yk faktr fstat

1,5

1,05

1,0

1,0

Yk faktr fdin

2,0

1,4

1,0

1,0

imin

0,75

0,7

0,75

0,7

imaks

1,0

1,0

1,0

1,0

Kombinasyon faktr i

2.2.5

Darbe

3.

Darbe ykleri

ykleri,

patlama

dvnme,

ykleri,

vb.

uak

iin

iniinin
aadaki

salanacaktr:

f R eH
f Fimp
m
f (Fimp)

Yapdaki darbe yk fonksiyonu.

darbesi
eitlik

Gerilmelerin aretleri

Genelde H.1.2deki burkulma hesaplar iin hari olmak


zere, dizaynda kullanlan normal gerilmeler, yani
eilme ve/veya dzlemsel gerilmeler; ekme iin pozitif,
basma iin negatif alnacaktr.

B.

Levhalarn Dizayn

1.

Genel

Tekne yaps levhalarnn genel boyutlandrma istekleri

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar

aada belirtilmitir.
2.

Tanmlar

xL

4-5

yL + yb

Geminin boyuna dorultusundaki tekne


kirii eilme gerilmesi [N/mm2], Blm 6,

ReH

Blm 3, Bye gre minimum akma

E.6ya baknz,

gerilmesi [N/mm2],
yL
=

xL e dik etkiyen, tekne kirii eilme

Alminyum alamlar iin, Blm 3,

gerilmesi [N/mm2], yaklak 0,3 xL,

Dye gre Rp0,2 %0,2 uzama gerilmesi


2
[N/mm ],

xb

xLe paralel etkiyen birincil ve ikincil


elemanlarn eilme gerilmesi [N/mm2],

tK

ca

F.5e gre korozyon pay


yb
Levha panelinin

yL

yan oranna bal

ye

paralel

etkiyen

birincil

elemanlarn eilme gerilmesi [N/mm2],

faktr,
xy
=

ca

x ve y dorultusundaki kesme gerilmesi

Enine takviyeli levha panellerinin A


noktas

ve

boyuna

takviyeli

[N/mm2],

levha

panellerinin B noktas iin (ekil 4.1e

L + b

Tekne kirii eilmesinden kaynaklanan

baknz)

a
1,0 0,3
b

kesme gerilmesi [N/mm2], Blm 6, Eye


baknz,

Boyuna takviyeli levha panelinin A


noktas

ve

enine

takviyeli

levha

Birincil

panelinin B noktas iin:

a
0,83 0,13
b
a

kuvvetlerinden

1
r

kesme

3.

Boyutlandrma

3.1

Dey levhalar iin yanal basncn yk

Levha panelinin kk kenarnn

Levha

panelinin

byk

kenarnn

genilii [m], ekil 4.1e baknz.


cr

kaynaklanan

kesme

2
gerilmesi [N/mm ].

genilii [m], ekil. 4.1e baknz.


b

elemanlardaki

1 dzlemsel levhalar iin

a
2r

merkezi
Levhalar iin yk merkezi tanm:
-

erisel levhalar iin

Dey stifnerli sistemde:


Levha alannn en alt mesnedinden olan
ykseklii, stifner aralnn yarsna eit olan

Erilik yarap [m],

nokta veya levha alannn iinde levha


rmin

2a

Geminin

kalnl deiiyorsa levhann alt kenar


boyuna

dorultusundaki

mambran gerilmesi [N/mm2],


=
y

=
2

[N/mm ],

xL + xb
xe dik dorultudaki mambran gerilmesi

Yatay stifnerli sistemde:


Levha alannn orta noktas

3.2

Kaplama kalnl aada belirtilerden daha

az olamaz:
t = t' + tK

mm

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-6

Blm 4 Dizayn Esaslar

t ' 13,3 a

pstat

p
ms

ca cr

ekil 4.1e gre levha panelinin A noktalar

mm

iin

Yanal dizayn basnc [kN/m2],

fstat pstat + fdin pdin

0,225 V2 N/mm 2

Blm 5e gre statik yanal basn

ekil 4.1e gre levha panelinin B noktalar iin

R eH 2 0,0854 V12 3 m xy

[kN/m ],

pdin

ms

U1 =

m (x 3,33 y)

[kN/m2],

U2 =

m (4,25 x y)

zin verilen gerilme [N/mm2],

V1 =

m (y 3,33 x)

V2 =

m (4,25 y x)

Blm 5e gre dinamik yanal basn

R eH 2 0,0854 U 1 2 3 m xy

0,225 U 2 N/mm 2

Genel olarak rms =

Boyuna takviye levha

R eH
kullanlabilir.
m

Enine takviye levha

ekil 4.1 Bir levha panelinde boyutlarn ve gerilmelerin tanm


4.

Burkulma Mukavemeti

Madde 3de elde edilen kalnlklar, Hya gre yeterli


burkulma mukavemeti bakmndan kontrol edilecektir.
Bu amala, yk durumu Cde, Blm 6ya gre boyuna

5.

Kaplamalarn Minimum Kalnl

Kaynakl elik yaplarn hibir noktasnda kalnlk, Tablo


4.2de tanmlanan tmin minimum kalnlk deerinden

mukavemetteki dizayn gerilmeleri ve lokal yklerden

daha az olmayacaktr. Hadde rn alminyumlarn

kaynaklanan gerilmeler dikkate alnacaktr.

kalnlklar ayrca onaya tabidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B,C

Blm 4 Dizayn Esaslar

4-7

Tablo 4.2 Kaplamalarn minimim kalnl


Tekne yap elemanlar
Blge

Minimum kalnlk tmin [mm]

Referans

14

Levha omurga

zT

D kaplama:

zT

c0
(1)
2

Blm 7

C0

L
R eH

L
R eH

eitli blmler

kaplamalar
(1)

10

c0
2

Mukavemetle ilgili tm yapsal

L
R eH

3,0

iin Blm 5, A.3e baknz.

C.

kincil

Takviye

Elemanlarnn

1,65 lamalar iin,

1,40 balbl profiler iin,

1,25 hadde rn kebentler iin,

Boyutlandrlmas
1.

Genel

Trapezoidal yanal bir ykn genel durumu ve eitli u


balants tipler iin postalarn ve kemerelerin dizayn

f pmaks

Rm
R eH

esaslar Tablo 4.3de verilmitir. Tablonun st ksm;


tekne

kirii

eilme

gerilmeleri

ile

yorulma

mukavemetinin deerlendirilmesi iin uygulamas varsa,


birincil

elemanlarn

gerilmelerin

gerilmeleri

kombinasyonundan

gerilmelerinin
Tablonun

eilme

alt

hesaplama
ksm,

ve

oluan,

ayrntlarna

boyutlarn

G.1e gre etkin kaplama genilii dahil


elastik kesit modl [cm3],

normal
eilme

Wp

G.1e gre etkin kaplama genilii dahil


plastik kesit modl [cm3],

uygulanr.

hesaplanmasna
ksp

uygulanr

Profil tipine bal faktr, Tablo 4.5e


baknz,

2.

Tanmlar
m

Stifnerler aras mesafe [m],

Desteklenmeyen boy [m], Tablo 4.3e


baknz.

fp

Profilin

Yan orana bal faktr,


2
0,204 a a
4

ann den byk olmasna gerek yoktur,


plastik

ve

elastik

kesit

U balantsna bal faktr,

modllerinin oran,
=

Wp
W

ki sin 2 i
1

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-8
ki

Blm 4 Dizayn Esaslar


=

U balants boyu [m], Tablo 4.3e

kullanlacaktr.

baknz,
U
i

balants

as

[],Tablo

4.3e

baknz,
pA

balantlarnn

Ankastre

rnein;

stifnerlerin rijid olarak dier elemanlara braketler


vastasyla balanmas veya destek olan kirii delerek

Stifnerin

st

snrndaki

basn

gemesi halinde kabul edilir.

[kN/m2], Tablo 4.3e baknz,


pB

olduu,

Gverte kemereleri (ikincil)

Stifnerin alt snrndaki basn [kN/m2],


Tablo 4.3e baknz,

ReH

Blm 3, Bye gre minimum akma


Gverte alt kirileri (birincil)

gerilmesi [N/mm2]

Stringer (birincil)

Alminyum alamlar iin, Blm 3,

Postalar (ikincil)

Dye gre Rp0,2, % 0,2 uzama gerilmesi


Tank st

[N/mm2]
Rm

ekme gerilmesi [N/mm2]

tK

F.5e gre korozyon pay [mm]


Dekler (birincil)

Gverte boyuna postalar (ikincil)

Boyuna kiriler
(birincil)

ekil. 4.3 Tekne yapsnn birincil ve ikincil takviye


elemanlarnn
Gverte derin kemereleri (birincil)

tanmlar

(enine

posta

sistemi)

Borda boyuna postalar


(ikincil)
Derin postalar (birincil)

3.2

Tank st
Tank st boyuna postalar
(ikincil)

Stifnerlerin sonlarnn al kesilmesi

Stifnerler tarafndan tanan kaplama kalnl, aada


verilen kalnlktan az olmadnda stifner sonlar al
olarak kesilebilir:

t 20
Dekler (birincil)

ekil 4.2

3.

D boyuna
postalar
(ikincil)

Boyuna
kiriler
(birincil)

Tekne yapsnn birincil ve ikincil


takviye elemanlarnn tanmlar (boyuna
posta sistemi)

U Balantlar

F m
t K mm
R eH

Kaplama tarafndan iletilecek maksimum


mesnet kuvveti [kN]
= Tablo 4.3e gre FA veya FB.

3.3

Braketler

3.3.1

Braketlerin

boyutlar,

profillerin

gerekli

kesit modllerine gre belirlenir. Kesit modlleri


3.1

Tanmlar

farkl

profillerin

birbirleri

ile

balanmalarnda

braketlerin boyutlandrlmalar iin genellikle kk


Kemerelerin,

stifnerlerin

ve

kirilerin

boyutlarnn

hesaplanmasnda ankastre ve basit mesnetli ifadeleri

stifner esas alnr.


.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar

3.3.2

Braket kalnlklar aada belirtilenden az

4-9

3.3.2ye baknz.

olamaz:
Dal uzunluu , kaynakl birletirme boyudur.

t c 3 W R eHp t k mm

Not:
c

0,19

flensiz braketler iin

Bu deerden

farkl dal uzunluu durumunda, braket

kalnl, burkulmaya kar yeterli emniyet bulunmas esas

ReHp

0,15

flenli braketler iin

Profil malzemesinin minimum akma

alnarak yaplacak hesaba gre belirlenecektir.

3.3.4

Kaynak balantsnn diki (boaz) kalnl

gerilmesi [N/mm ]

Blm 15e gre belirlenecektir.

Kk stifnerin kesit modl [cm3],

3.3.5

Tablo

genilii aadaki formle gre hesaplanr:

4.3deki

balantsna

Flenli

braketlerin

kullanlmasnda,

flen

baknz.
t min

5,0 mm.

tmaks

Kk stifnerin gvde kalnl

Tanklardaki minimum kalnlklar iin Blm 10a baknz.


3.3.3

Braketlerin dal uzunluu, aada verilen

deerden az olamaz:

b 40

W
mm
30

bmaks

3.3.6

Ara gverte postalar, aadaki ana postalara

90 mm.

balanacaktr.

balantlar

ekil

4.4e

gre

yaplabilir.
Aadaki gereklilik salanmaldr:

115

W R eHp
R eHb

c t mm

W0 ReH0 W1 ReH1 + W2 ReH2

min

100 mm.

Wi

Kesit modlleri

ReHp

3.3.2ye baknz.

0 indeksi, balant noktasndaki en byk kapasitedeki


profile ifade eder.

ReHb

Braket malzemesinin minimum akma


gerilmesi [N/mm2]

ct

t
ta
=

Braketin fiili kalnl [mm]


ekil 4.4
3.3.2ye gre t

Ara gverte postalarnn gverteye ve


aadaki postalara balants

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-10

Blm 4 Dizayn Esaslar


Tablo 4.3

Boyuna elemanlar, enine postalar ve kemerelerin boyutlandrma esaslar

Dzenleme ve ykler

U balants tipi
Bir u basit mesnetli, dier u
ankastre

Her iki u basit mesnetli

Yorulma mukavemetinin incelenmesi ile ilgili ayrntlarn hesab:


Adaki basn [kN/m2]
Bdeki basn [kN/m2]

a
p A 2 m 3 m
6
pB 1 m 2
a
FB0
pA 1 m2
6
p B 2 m 3 - m

M0

FA FA0

MB

M
FB FB0 B

a 2
0,75 m 2 p A p B
12

a 2
n p A 0,7 0,925 m 2
12
p B 0,8 0,925 m 2

MB

Elastik kesme gerilmesi


[N/mm2]

M 0 k sp 10 3

Kopma mukavemetinin incelenmesi ile ilgili ayrntlarn hesab:


Adaki basn [kN/m2]
Bdeki basn [kN/m2]
Maksimum nominal
kesme kuvveti [kN]

FB 10
A SB

M B k sp 10
W

U birletirmesi

3.2ye baknz

a 2
n p A 0,6 1,15 m 2
12
p B 0,4 0,35 m 2

a
n p A 0,4 0,35 m 2
12
p B 0,6 1,15 m 2

MB

FA 10
A SA

FB 10
A SB
M A k sp 10 3
W
M B k sp 10 3
W

FA

a
p AU 2 m 3 m p BU 1 m 2
6

FB

a
p AU 1 m 2 p BU 2 m 3 m
6

FA m 3 10
F 3 10
AS B m
R eH
R eH

R eH f p

MA MB

pAU = fstat pAstat + fdin pAdin


pBU = fstat pBstat + fdin pBdin

Minimum kesme alan


As [cm2]

M 0 k sp m 10 3

FB FB0

M0

MA MB

Maksimum nominal
eilme momenti [kNm]

Profilin minimum kesit


modl W [cm3]

FA FA0

MA

Eilme momenti
(elastik) [kNm]

Elastik eilme gerilmesi


[N/mm2]

Her iki u ankastre

pA = pAstat + pAdin
pB = pBstat + pBdin

FA0

Kesme kuvveti
(elastik) [kN]

a 2
0,75 m 2 p AU p BU
12

n M 0 k sp m 103
1,5 R eH f p

3.2ye baknz
Braket dizayn iin 3.3e baknz
n = 1 alnacaktr.

n M 0 k sp m 103
2 R eH f p

Braket dizayn iin 3.3e baknz.


n = 1 alnacaktr.

Dier tip yk kombinasyonlar ve/veya u balantlar dorudan hesaplamaya tabidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar

4.

Eimli Enine Postalar

4-11
p a f [kN], p [kN/m2] yknn
dzgn yayl olmas durumunda.

Eimli postalarda, eimin etkisi cr faktr ile hesaba


katlabilir.

Flencin desteklenmeyen boyu [m]

1.de hesaplanan kesit modl, Tablo 4.4de verilen cr,

tf, b1

Flen boyutlar [mm]

b2

ekil 4.6da gsterilmitir.

b1

b2

Wy

Etkin

faktr ile arplabilir, ekil 4.5e baknz.


Tablo 4.4

Eimli

enine

postalar

iin

erilik

faktr cr

s/

cr

< 0,125

1,0 2

0,125

0,75

zere,

levha geniliini
profilin

y-y

de

iermek

eksenine

gre

alnm kesit modl [cm ]


Wx

Flenci ve gvdenin yarsn ieren


profil

ksmnn,

z-z

eksenine

gre

alnm kesit modl (balbl profiller


edeer L profillere dntrlebilir)
c

Yk

cinsine,

profilin

gvdesinin

rijidliine, profilin boyuna ve mesnet


cinsine bal faktr.
Yaklak olarak, her iki uta

ankastre

bal olan profillerde c = 80 alnabilir.


Bu h ek gerilmesi, tekne kiriinin eilmesinden ve
lokal eilmelerden kaynaklanan gerilmelere dorudan
eklenecektir.
ekil 4.5 Eimli enine postalar
5.

Asimetrik Profillerdeki Ek Gerilmeler

ekil 4.6ya gre asimetrik profillerde meydana gelen


ek gerilme h, aadaki formle gre hesaplanabilir:

h Q f tf

b 12 b 22
N/mm 2
c W y WZ

Desteklenmeyen
profilin

boy

gvdesine

paralel

boyunca
olarak

ekil 4.6 Asimetrik profillerdeki ek gerilmeler

etkiyen yk [kN]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-12

Blm 4 Dizayn Esaslar

Lokal eilmeler nedeniyle oluan toplam gerilme:

Q f 1000 12 t f b 12 b 22
1

12 W y
1000 c Wz

Bu nedenle, Tablo 4.3deki gerekli kesit modl, Wy


profil tipine ve c ile ifade edilen snr koullarna bal
olan ksp faktr kadar arttrlr.

C,D

D.

Birincil Elemanlar

1.

Genel

1.1

Birincil elemanlarn mukavemeti A.2.2.2deki

isteklere uygun olmaldr.


1.2

Yeterli yorulma mukavemeti, her tipik blme

iin lineer elastik 2D - ve/veya 3D - model yardm ile


veya global model ile dorulanmaldr, ekil 4.8 ve 4.9a

k sp

12 Wy
Q f 1000

baknz.

1.3

Gerekli

grlrse,

yksek

gerilmeli

alanlarda, sk gzl modeller zorunlu olabilir, ekil

ksp iin en az Tablo 4.5deki deerler alnacaktr.

4.10a baknz.
Tablo 4.5

eitli profiler iin ksp faktr

Profil tipi

ksp

Lamalar ve simetrik T-profilleri

1,00

Balbl profiller

1,03

b2
0,5
b1

1,05

Haddelenmi profiller (L-kebentler)

1,15

Asimetrik T-profilleri

2.

Lokal Boyutlandrma

2.1

Genelde, kirilerin ykseklii, desteklenmeyen

boyun 1/25inden daha az olmamaldr. Devaml ikincil


stifnerleri tayan kirilerin gvde ykseklii, stifnerlerin
yksekliinin en az 1,5 kat olacaktr.
2.2

Aln lamalar, yeterli aralklarla dzenlenmi

triping braketleri ile takviye edilmelidir. Simetrik kesitli


kirilerde, bu braketler, gvdenin her iki yannda

6.

Ondle Perde Elemanlar

Ondle

perde

elemanlarnn

artmal olarak dzenlenecektir.


altna

mesnet

2.3

ki mesnet arasndaki lokal boyutlandrma

kuvvetinin aktarlmasn salamak zere; mesnet

(rnein; dier birincil elemanlar), aadaki kriterlere

profilleri,

gre yaplacaktr:

kiriler

ve

dekler

tertiplenir.

Bunlar

perdelerin aln levhalar ile ayn hizada olacak ekilde


Kesme kriteri;

yerletirilir.

Qp

Not :

Ondle perde eleman olan gvde eritleri altna, mesnet


profilleri veya benzeri takviye elemanlar konulamyorsa,
moment iletimi ile ilgili mesnet noktasnda bu gvde eritleri,

Qp

Tablo 4.1e gre ksmi emniyet faktr

Fs

Hangisi uygulanrsa A veya B yk

Blm 9, D.3de belirtilen kesit modl yerine, ondle


elemann kesit modl aadaki forml yardm ile
hesaplanr.

Eye gre incelenen yerdeki birincil


elemann kesme kapasitesi [kN].

kesit modlne dahil edilemez.

W t bd t cm

Fs

durumlarnda Tablo 4.1deki ykler iin


ksmi emniyet faktr dahil, etki eden
yklerden kaynaklanan kesme kuvveti
[kN]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D
-

Blm 4 Dizayn Esaslar

4-13

pAU, pBU =

Blm 5e gre A ve B noktalarndaki yk

eilme kriteri

Mp
m
Mp

[kN/m2]

Mb

Eye gre incelenen yerdeki birincil

pAU =

fstat pAstat + fdin pAdin

pBU =

fstat pBstat + fdin pBdin

elemann eilme kapasitesi [kNm].


Mb

cs

U mesnet duruma bal katsay

cs

2,0 her iki u ankastre ise

cs

1,5 bir u basit mesnetli, bir u

Hangisi uygulanrsa, A veya B yk


durumlarnda Tablo 4.1deki ykler iin,
ksmi emniyet faktr dahil, etki eden
yklerden kaynaklanan plastik eilme
momenti [kNm]

2.4

Trapezoidal

ankastre ise

yanal

ykler

ve

tipik

cs

1,0 her iki u basit mesnetli ise

cs

0,25 konsollar iin

U balants ile ilgili faktr (C.2 ile

balantlarnn genel durumu iin, ikincil elemanlar


tayan birincil elemanlarda aadaki Fs ve Mb deerleri
kullanlabilir:
A ve B ularnda mesnetlenen kiriler iin kesme

ayn)

kuvvetleri:
Dier ykler ve u balantlar iin Fs ve Mb ayrca
A noktasnda :

FSA

hesaplanacaktr.

e
p AU 2 m 3 m p BU 1 m 2
6

kN

Geminin

boyu

dorultusunda

kirilerin

lokal

boyutlandrlmas, Blm Gdeki burkulma ile ilgili


isteklerin altnda olamaz.

B noktasnda :

FSB

e
p AU 1 m 2 p BU 2 m 3 m kN
6

Konsollarn mesnet noktasndaki kesme kuvveti:

3.

zin Verilen kmeler

3.1

Ksmi emniyet faktr f = 1 olan,

boyundaki ykl bir kiriin izin verilen maksimum elastik


deformasyonu:

FSC e p A p B kN

Eilme momenti :

0,0625 n e 2
p AU p BU kNm
Mb
cs
e

Yk

genilii

[m]

(=

ikincil

500

f ms

stifnerlerin

desteklenmeyen boyu)

Desteklenmeyen

boy

[m],

ekil

4.7ye

baknz.

3.2

300

elik yaplar iin

Alminyum alamlar iin

Tahrik dzenleri, silahlar, sensrler, vb.nin

yukarda belirtilen kmelerden dolay dzgn almas

1
, n b = boyu iinde ikincil elemann
nb

bakmndan sakncal ise, daha kk kmeler gerekli


olabilir.

aralk says

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-14

Blm 4 Dizayn Esaslar

D,E

Eilme iin 2.de ve kesme iin 3.de basitletirilmi


formller verilmitir.
2.

Kopma Eilme Kapasitesi

Kopma

eilme

kapasitesi

Mp ,

aadaki

ekilde

hesaplanr :

Mp
n

1
10 6

A ei R eHi e pi kNm

i 1

ncelenen kesitte, eilmeye katlan yap


eleman adedi

Aei

i yap elemannn etkin alan [mm2] (G.


ve H.ya gre azaltma faktrleri dikkate
alnacaktr)

epi

Aei alannn merkezinin, akmaya maruz


kesitin

tarafsz

ekseninden

olan

mesafesi [mm ]

fp

M p 10 3
W R eH

Rm
R eH

Minimum elastik kesit modl [m3]

ReH

Minimum akma gerilmesi

Rm

ekme gerilmesi

ekil 4.7 2D Enine elemanlar

E.

[N/mm2]

Eer kesme kuvvetleri bir arada etkiyorsa, kesmeyi

Kiri Kopma Mukavemeti

ileten alanlar ihmal edilecektir.


1.

Genel

Kiri kopma mukavemeti; kiriin krlmasnda maksimum


normal kuvvet eilme ve/veya kesme kapasitesi olarak
tanmlanr.

Kopma

mukavemeti,

aadaki

snrlamalarla hesaplanmaldr:
-

Maksimum %10luk zorlanmaya kadar


malzemenin akmas,

Hda tanmlanan nominal n-deflekn dahil,


basya maruz yap elemannn burkulmas,

Non lineer deformasyon etkileri.

Genelde, ilgili FE-programlar kullanlabilir.

[N/mm2]

ekil 4.8 3D Blme boyu

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

E,F

Blm 4 Dizayn Esaslar

4-15

ekil 4.9 Global analize tabi gemi yaps

ekil 4.10 Yksek gerilmeli alanlarn lokal modeline rnekler


3.

Kopma Kesme Kapasitesi

ASi

i elamannn etkin kesme alan [mm2]

(Hya gre azaltma faktrleri ve kesme


Kopma

kesme

kapasitesi

Qp ,

aadaki

ekilde

yn dikkate alnacaktr)

hesaplanr:
n

Qp
i 1

A si R eHi

10 3
3

kN

ncelenen kesitte, kesmeye katlan

F.

Korozyon

Paylar

ve

Yuvarlatma

Toleranslar
1.

Genel

yap eleman adedi.


Etkili bir korozyondan koruma sisteminin kullanlmas ve

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-16

Blm 4 Dizayn Esaslar

srekli

bakmnn

yaplmas

kouluyla,

aadaki

F,G

gsterilmelidir.

korozyon paylar uygulanr.


Piyasadaki profillerin kesitleri ve Gye gre etkin
Askeri Otorite tarafndan talep edilen farkl korozyon

genilikler, bu kurallarda istenilen deerlerden %3 az

paylar TL tarafndan kabul edilebilir. Ancak, korozyon

olabilir.

paylar, retim toleranslarndan az olamaz. TL Malzeme


Kurallarna baknz.
2.

G.

Levha Kaplamann Etkin Genilii

1.

Kiriler, Postalar ve Stifnerler

1.1

Stifnerlerin, postalarn ve kirilerin em etkin

elik

Hesaplanan

deerler

esas

alnarak,

teorik

levha

kalnlna tK korozyon paynn ilavesi gereklidir :

genilii,
-

tK

ykleme

0,5 mm.

genel olarak

bulunabilir.

0,7 mm.

yalama ya, motorin veya

Tablo 4.6

1,0 mm.

Tablo

4.6dan

genilii

balast tanklar ve atk su


tanklar

gre,

Postalarn ve kirilerin em etkin kaplama

edeer
-

ekline

zel uygulamalar iin, tK konusunda TL ile


anlamaya varlacaktr.

/e

em1/e 0 0,36 0,64 0,82 0,91 0,96 0,98 1,00

1,0

em2/e 0 0,20 0,37 0,52 0,65 0,75 0,84 0,89

0,9

Kiri zerinde uniform dal yk veya 6 adetten az


olmayan eit aralkl tekil yklerin bulunmas halinde em1

Tank cidarn oluturan gemi yapsnn tm elemanlar

alnr.

iin, tanklara ait tK deeri esas alnmaldr.

Kiri zerinde 3 veya daha az tekil ykn bulunmas


halinde em2 alnr.

3.

Alminyum Alamlar

Ara deerler enterpolasyon ile elde edilebilir.


= Eilme momenti erisinin sfr deerine sahip

Eer, Blm 3, E ve F.7de belirtilen korozyondan

olduu noktalar arasndaki uzaklktr. Yani kiriin

koruma nlemleri tam olarak uygulanrsa, Blm 3, Dde

basit mesnetlenmesi durumunda desteklenmeyen

tanmlanan alminyum alamlar iin tK korozyon ilavesi

boy,

0,2 mm. olarak alnacaktr.

kiriin

her

iki

ucu

ankastre

ise

desteklenmeyen boyun %60dr.


e = Tanan

Korozyon pay tK hibir zaman retim toleranslarndan

levha

desteklenmeyen

genilii
alan

olup,

merkezleri

yan

yana

arasndaki

az olamaz, TL Malzeme Kurallar, Blm 9a baknz.


Eer hadde rnleri iin eksi tolerans %7den fazla ise,
aradaki fark hesaplarda dikkate alnmaldr.
4.
lerideki

gre

levha

konulmu

olmas

durumlar

iin,

zel

hesaplama

gerekebilir.

Yuvarlatma Toleranslar
blmlere

Aln lamalarnn simetrik olmamas veya tek tarafl

kalnlklarnn

belirlenmesinde, kalnlklar tam ve buuklu yapabilmek


iin, ondalklar 0,2 ve 0,7 mm. den kk olanlar tama
ve yarma indirilerek, 0,2 ve 0,7 mm. den byk olanlar
yarma ve tama ykseltilerek yuvarlatlr.

1.2

Levhalarn

etkin

kesit

alanlar,

aln

lamasnn kesit alanndan kk olamaz.


1.3

Bas

gerilmeleri

etkisindeki

stifnerlerin

ve

kirilerin baland levhalarn etkin genilii, H.2.2ye gre


belirlenebilir. Fakat hibir zaman 1.1de belirlenmi olan

Eer kalnlklar yuvarlatlrsa, gerekli kalnlk resimlerde

deerden daha byk olarak alnamaz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

G,H

Blm 4 Dizayn Esaslar

2.

Konsol Kemereler

cs

4-17
=

Enine stifnerlerin snr koullarna bal


faktr,

Her postaya konsol kemere konulduunda, kaplama


levhasnn etkin genilii posta aras kadar alnr.

Fkix, Fkiy

Boyuna veya enine stifnerlerin ideal


burkulma kuvveti [N],

Konsol kemerelerin posta aras uzaklndan daha


byk aralklarla yerletirildii yerlerde, kaplamann
etkin genilii, kuvvetin etki noktasnn ilgili kesite

fp

uzakl kadar alnr. Bu deer, konsol kemereler

Profilin plastik ve elastik kesit modlleri


oran, C.2ye baknz,

arasndaki uzaklktan fazla olamaz.


hwx, hwy
H.

Burkulma Mukavemetinin Kantlanmas

1.

Genel

1.1

Hesaplama yntemi

Aadaki

kullanlan

mukavemetini

ITx, ITy

Ax, Ay

Boyuna veya enine stifnerler iin St.


Venant atalet momenti [cm4],

Tanmlar

Ix, Iy
Ae

C noktasna gre stifnerin polar atalet


momenti [cm4], ekil 4.13e baknz,

hesaplama ynteminde DIN 18800 esas alnmtr.


1.2

Boyuna veya enine stifnerlerin gvde


ykseklii [mm],

Ipx, Ipx

burkulma

Plastik kesit modlnn hesab iin


etkin alan [mm2]

Boyuna ve enine stifnerlerin kesit alan


[mm2]

2.2ye gre kaplamann etkin genilii


dahil, boyuna veya enine stifnerlerin
atalat momenti [cm4],

Ix, Iy

C noktasna gre boyuna veya enine


stifnerlerin

Tekil veya ksmi levha alan boyu [mm]

sektryel

atalet

momenti

[cm ], ekil 4.13e baknz,


b

Tekil levha alan genilii [mm]

Tekil levha alannn yan oran

a
b

Wstx, Wsty =

Etkin levha genilii dahil boyuna veya


enine stifnerlerin kesit modul [cm3],

M0

Boyuna

veya

enine

stifnerlerin

w0

deformasyonu nedeniyle oluan eilme


momenti [Nmm],

M1

Yanal p yk nedeniyle oluan eilme


momenti [Nmm],

na,nb

Ksmi veya toplam levha alan iindeki


tekil levha alan genilikleri adedi, ekil
4.12ye baknz,

boyuna : a boyu dorultusundaki stifner


enine

: b genilii dorultusundaki stifner

ekil 4.11

Boyuna ve enine stifnerler sistemleri

Nominal levha kalnl [mm],

ta-tK [mm],

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-18

Blm 4 Dizayn Esaslar

ta

Fiili levha kalnl [mm],

tK

F.ye gre korozyon pay [mm],

twx, twy

Boyuna veya enine stifnerlerin gvde

H
Referans gerilmesi,

2
t
E
2
12 1
b

N/mm
2

kalnl [mm],
E
w0

w1

Elastisite modl [N/mm2],

elik iin Blm 3, Tablo 3.1e

ngrlen kme deeri [mm],


Stifner aralnn orta noktasnda p
yanal

yk

nedeniyle

baknz,

stifnerin

deformasyonu [mm],

Alminyum

iin

Blm

3,

D.2.3e

baknz,

Sabitleme derecesi,

Burkulma azaltma katsays,

x dorultusundaki mambran gerilmesi

[N/mm2],
y

Poisson oran,

0,3 elik iin,

0,33 alminyum alamlar iin,

Blm 3, Bye gre tekne yapm

dorultusundaki mambran gerilmesi


ReH

[N/mm2],

elikleri iin minimum akma gerilmesi

[N/mm2],

x-y dzlemindeki kesme gerilmesi,


[N/mm2]
=

Alminyum alamlar iin %0,2 uzama


gerilmesi [N/mm2],

Basma ve kesme gerilmeleri pozitif, ekme gerilmeleri


negatif alnacaktr.

Not:

Tablo

4.1e

gre

ksmi

emniyet

faktrleri,

Eer x ve y dorultusundaki gerilmeler Poisson etkisini


ieriyorsa, aada belirtilen dzeltilmi gerilme deerleri
kullanlabilir:

y
x*, y* =

ReHpx, ReHpy =

x ve y dorultusunda profilin minimum


akma gerilmesi [N/mm2], Tablo 4.11e

0 ,3
*
x

*
y

baknz,

0 ,91

*y 0 ,3 *x
0 ,91

Referans narinlik derecesi,

Tablo 4.9 ve 4.10a gre burkulma


faktr,

Poisson etkisini ieren gerilmeler,

R eH
K e

Tablo 4.9a gre kenar gerilme oran,

F1

Tablo 4.7ye gre boyuna stifnerlerdeki

Genelde, levha alan geniliinin levha kalnlna oran

snr koullar iin dzeltme faktr,

b/t = 100 gemeyecektir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar

Tablo 4.7

Snr koullar iin F1 dzeltme faktr

Stifnerin u

Profil tipi

formu

Tablo 4.8

Tm tipler

1,00 (1)

Lamalar

1,051 (1)

Balbl profiler

1,101 (1)

e1 e3 sleri ve B faktrleri

e1 e3 sleri ve B
faktr

F1

Her iki ucu al


kesilmi veya tek

4-19

yaplara etkin bir

Kebent ve T-profiller

deerlerine sahip kiriler

Eimli

e1

1,25

e2

1 4y

1,25

1 x y 2

e3

1,201 (1)

B
x ve y pozitif (bas
gerilmesi)

1,301 (1)

B
x ve y negatif
(ekme gerilmesi)

Yksek rijidlik

ekilde bal

Dz
4
x

taraftan kaynakl

Her iki ucu bitiik

Levha alan

2,0
0

(rnein; dip kiriler)


(1)

Bilgi deerleridir, gerek


hesaplamalar ile belirlenebilir.

2.
2.1

deerler

dorudan

Tekil Levha Burkulmas


a b tekil levha alannn aada belirtilen

Etkin kaplama genilii G. 1.1den elde edilen deerden


daha byk alnamaz.
Not:
Kirilerin takviyeli levha flenci etkin genilii e'm aadaki
gibi hesaplanabilir :

koula uygunluu ile ilgili kantlama salanacaktr:


Takviyeler kiriin gvdesine paralel ise :

x m

R
x eH

y m

y R eH

e1

e2

B x y m
R eH 2

e3

m 3
1,0

R eH

Yukardaki koulda yer alan herbir terim 1,0den kk


olmaldr.
b

X, y ve , azalma faktrleri Tablo 4.9 ve/veya 4.10da


verilmitir.
x 0 ise (ekme gerilmesi), X= 1,0.

<

em

e'm =
n

n bm
=

kalan b takviye aralnn integral says.

y 0 ise (ekme gerilmesi), y= 1,0.

e
int m
b

e1, e2 ve e3 sleri ve B faktr, Tablo 4.8e gre


hesaplanr veya dzenlenir.
2.2

Etkin kaplama genilii

Etkin kaplama genilii aadaki formllere gre


belirlenebilir, ekil 4.12ye baknz:

Tablo 4.6ya gre em etkin genilii iinde

Takviyeler kiriin gvdesine dik ise :


a

em

e'm

n am < em

2,7

bm = X b boyuna stifnerler iin


am = Y a enine stifnerler iin

em
1
a

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-20

Blm 4 Dizayn Esaslar


3.

H
Ksmi ve Toplam Alanlar iin Kantlama

Ksmi ve toplam levha alanlarnn devaml boyuna ve enine


stifnerlerin Tablo 4.11de belirtilen koullara uygunluu
yanal ve burulma burkulmas iin kantlanacaktr.
Tipik profillerin parametreleri ekil 4.13de ve toplam
atalet momentleri Tablo 4.12de verilmitir.
e

G.1.1e gre tanan levha genilii.


4.

Kolon Burkulmas

4.1

Yklerin

b em veya a < em iin b ve a deitirilmelidir.


2.3

kiriler

iin

gvdeleri

yeterli

burkulma

geometrik

parametrelerin

tanmlar

Gvdeler ve flenler

Profillerin takviyesiz

ve

ve

flenleri

ile

PS

Puntel yk [kN],

PS

pL A + Pi

fstat PSstat + fdin PSdin

mukavemetinin

salandnn kant 2.1e gre tekil levha alan iin


salanacaktr.

Not:
Normal ve daha yksek mukavemetli tekne yapm elikleri

pL

Blm 5, Fye gre gvertedeki yk


[kN/m2],

iin, gvde yksekliinin gvde kalnlna ve/veya flen


geniliinin flen kalnlna oranlar iin aada verilen
deerlerin kullanm nerilir:

lamalar :

hw
215

tw
ReH

Kebent, T-profili ve balbl lamalar iin:

gvde

hw
661

tw
ReH

Bir puntel iin yk alan [m2],

Pi

ncelenen puntelin zerinde yer alan


puntellerden gelen yk [kN],

Puntel boyu [cm],

IS

2.2ye gre etkin kaplama genilii


dahil

flen:

bi

olmak

zere

puntelin

atalet

bi
215

tw
ReH

momenti [cm ],
AS

Puntelin etkin kesit alan [cm2],

AH

Sorunlu blgeler dikkate alnarak, balk

ekil 4.13e gre b1 veya b2 byk olan deer


alnacaktr.

ve tabann etkin kesit alan [cm2].


4.2

Burkulma kriterleri

Bir puntelin seilen boyutlar, aadaki burkulma


kriterlerini salamaldr:
ekil 4.12 Tipik profillerin ana parametreleri

x m
1
R eH

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

H,I

Blm 4 Dizayn Esaslar

Puntelin

boyuna

dorultusundaki

4-21

izin verilmez.

gerilme [N/mm ]

x PS

10
AS

I.

Yapsal Ayrntlar

PSstat

Statik puntel yk [kN]

1.

Boyuna Elemanlar

PSdin

Dinamik puntel yk [kN]

1.1

Orta kesit modlnn hesaplanmasna dahil

edilen btn boyuna elemanlar, en az kurallarda

kalnlklarna kadar tedricen azaltlmaldr, Blm 6ya

istenildii kadar gemi ortasna uzanmal ve nihayet kural

Azaltma faktr

da baknz.

0,5 1 n p 0,2

1.2

Boyuna

elemanlarn

mukavemetinin

ani

deiikliklerinden mmkn olduu kadar kanlacaktr.


Deiik boyutlara sahip boy elemanlarnn birbirlerine

np

0,34

borular ve kutu kesitler iin

0,49

ak kesitler iin

R eH
ki

ki

1.3

Boyuna perdelerin veya devaml boyuna

duvarlarn

nihayetlerine

uygun

gei

braketleri

konulacaktr.

min 0,2
Kritik gerilme [N/mm2],

balanmasnda tedrici gei salanacaktr.

Enine ereveler ve Boyuna Kiriler

2.1

Enine ereveler ve boyuna kirilerin ayn

dzlem

2 E IS
2

2.

zerinde

birbirlerine

balanmasnda,

mukavemetlerindeki byk farklardan kanlmaldr.

S kS AS

Kk olan kiriin gvde kiriin gvde derinlii,

Elastisite modl [N/mm2],

ks

1,0

genellikle byk olann %60ndan daha az olamaz.


2.2

genelde,

Deiik boyutlu aln lamalarnn birbirlerine

balamalarnda boyutlarn azalmalar tedrici olmaldr.


=

0,7

puntel eksenine dik dorultuda

Genellikle, azalma eimi 1/3 amamaldr. Kesime

desteklenen

yerlerinde aln lamalarna etkiyen kuvvetlerin tam

ular

ankastre

punteller iin.
4.3

Balklar ve tabanlar

Puntellerin balk ve taban yap elemanlar ile bunlara

olarak geii salanmaldr.


2.3

Etkiyen kuvvetlerin aktarlmas iin aln lamalar

krklk noktalarnda takviye edilmelidir. Konsol kemerelerin


aln lamalarnn takviye edilmesi iin ekil 4.13e baknz.

ait alt yaplar, maruz kaldklar kuvvetlere gre imal


edilecektir. Birletirme, aadaki koul salanacak
tarzda dizayn edilecektir :

10.PS R eH

AH
m
ekme yklerine maruz puntellerde dablinlere izin
verilmez.
4.4

Tanklardaki punteller
ekil 4.13

Yanc svlarn bulunduu tanklarda, ii bo puntellere

Konsol

kemerelerin

aln

takviye edilmesi

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

lamalarnn

4-22

Blm 4 Dizayn Esaslar

Tablo 4.9 Dzlemsel levha alan


Kenar

Yk durumu

gerilme

Yan oran

Azaltma faktr

Burkulma faktr K

oran

>1

0>>-1

-1

x = 1 c iin
1 0,22
x = c 2 > c iin

8,4
+ 1,1

K=

1 0

c =1,25-0,12 12,5

K = 7,63 - (6,26 - 10 )

K = (1 - ) 5,975

10

0>>-1

1 1,5

1 2,1
(1 + )
K = F1 1 + 2
1,1

c=1,25 - 0,12 12,5


R = 1 - < c iin
c

(13,9 - 10

R =0,22

c =

1 2,1
(1 + )
K = F1 1 + 2
1,1

>1,5

(5,87 + 1,87 2 +

8,6

- 10

-1

1 R F 2 H R

y = c
2

1
2,1

K = F1 1 + 2
( + 1,1)

c
0,88

c = 1 + 1

1-
3(1 - )
K = F1
5,975
4

c iin

c
0,88
1 + 1
2
c

-1

0,91
c 0
F = 1 1
2

p2 = 2 -0,5
2
1 p 3

c=1 dorudan yklerden

3(1 - )
4

1 -
K = F1
3,9675

2

1 -
+ 0,5375
+1,87

kaynaklanan y iin

F1
c1 = 1 - 0

eilmeden kaynaklanan y iin
(genel)
c1 = 0 Ekstrem yk
durumlarnda eilmeden
kaynaklanan y iin (rn; su
geirmez perdeler)

H =-

2
c (T + T 2 - 4)

T=+

14 1
+
15 3

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar

4-23

Tablo 4.9 Dzlemsel levha alan


Kenar

Yk durumu

gerilme

Yan oran

Burkulma faktr K

Azaltma faktr

oran

K=
1 0

>0

3
0>-1

4 (0,425 + 1/ 2)
3 + 1

K = 4 0,425 + 2 (1 + )

x = 1

0,7 iin

- 5 (1 - 3,42 )

1-1

>0

1 3 -

K = 0,425 + 2
2

x =

1
> 0,7 iin
+ 0,51
2

K = K 3
5

K = 5,34 + 2

0< < 1

5,34

K = 4 + 2

= 1 0,84 iin

K=K' r
K'= K Yk durumu 5e gre

r = azaltma faktr
6

da
d
) (1 - b )
a
b

r = (1 -

da
0,7 ve
a

0,84

> 0,84 iin

db
0,7
b
0,7 iin

x = 1
1,64
7

< 1,64

2
3
2

<
8

K = 1,28

K=

x =

+ 0,56 + 0,13 2

1
+ 0,51
2

> 0,7 iin


x = 1

0,83 iin

K = 6,97

K=

+ 2,5 + 5 2

1 0,22
x = 1,13 - 2

> 0,83 iin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-24

Blm 4 Dizayn Esaslar

Tablo 4.9 Dzlemsel Levha ALan (devam)


Kenar
eilme
oran

Yk durumu

Yan oran

Burkulma faktr K

K=4

x = 1 0,83 iin

4 -
K =4+
2,74
3

4> > 1

Azaltma faktr

K=

1 0,22
x = 1,13 - 2

+ 2,07 + 0,67 2

K = 6,97

4>>1

4 -
K = 6,97 +
3,1
3

K=

> 0,83 iin

10

+ 2,07 + 4 2

Snr koullar iin aklamalar :


---------Levha kenar serbest
----------------- Levha kenar basit mesnetli
Levha kenar ankastre

2.4

Krkln

takviye

olduu

edilmesinden,

yerin

aada

stifner
belirtilen

konularak

max

p be
bf
=

N/mm
2

bf t f
n1

mm
1

b t f

n2

n3 tf
2 R

Krkln olduu blgede aln lamasndaki


R

Eilmi aln lamasnn erilik yarap [mm]

tf

krlm aln lamas iin

asimetrik tek tarafl aln lamalar iin

simetrik aln lamalar iin

tek

Aln lamas iin izin verilen gerilme [N/mm ]

bf

Aln lamasnn genilii [mm]


n1

Aln lamasnn etkin genilii

tw + n1 [tf + c (b - tf)] [mm]

tw

Gvde kalnl [mm]

tf

Aln lamas kalnl [mm]

n2

Krklk as [], ekil 4.14e baknz.

veya

ift

takviyesiz

kenar,

gvdeye paralel olan aln lamalar


iin

cmaks =
=

R tf

fiili gerilme [N/mm2]

be

45

artlarn

salanmas durumunda vazgeilebilir:

b t f 2 1
R tf

ok gvdeli kirilerin aln lamalar iin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar

4-25

Tablo 4.10 Eimli Levha Alan R/t 2500 (1)

Yk durumu

Yan oran b/R

Azaltma faktr

Burkulma faktr K

x = 1,

(2)

f 0,4 iin

1a

with

b
R
1,63
R
t

K=

+3

R t

(R t )0,175
b

0,4 < 1,2 iin

0,35

1b

b
R
> 1,63
R
t

R
b
+ 2,25

2
R
b t
2

K = 0,3

x = 1,274 - 0,686

x =

0,65

> 1,2 iin

pe = d basn
[N/mm2]

b
R
0,5
R
t

K =1+

x = 1,

2 b2
3 Rt

(2)

0,25 iin

y = 1,233 - 0,933
0,25 < 1 iin

b
R
> 0,5
R
t

K = 0,267

2
b b t
3
Rt R R

b
0,4
Rt
b
R

R
t

K=

0,6 b

1 < 1,5 iin

y = 0,2 / 2
> 1,5 iin

R t
R t
- 0,3 2
b
b

R t

y = 0,3/

Yk durumu 1aya baknz.

b
R
>
R
t
b
R
8,7
R
t

b
R
> 8,7
R
t
Snr koullar iin aklamalar :

R
b
+ 0,291

2
R
b t
2

K = 0,3

= 1,

K = K 3

0,67 b3
K = 28,3 + 1,5 1,5
R t

0,5

K = 0,28

b
R Rt

----------

Levha kenar serbest

-----------------

Levha kenar basit mesnetli


Levha kenar ankastre

0,4 iin

= 1,274 - 0,686
0,4 < 1,2 iin

0,65

> 1,2 iin

(1)

ok byk yarapl eimli levha alanlar iin deerinin, alm levha alan iin elde edilenden daha az alnmasna gerek

(2)

rnein; sintine dnm levhas gibi, ksmi veya toplam alan dzleminde yer alan eimli tekil alanlar iin azaltma faktr

yoktur.
aadaki gibi alnabilir:
Yk durumu 1 b: p=0,8/21,0; Yk durumu 2: y=0,65/21,0

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-26

Blm 4 Dizayn Esaslar


Tablo 4.11

Boyuna ve enine stifnerler iin burkulma koullar

Boyuna stifnerler

Enine stifnerler
Yanal burulma burkulmas

R eHpx

M 0 M1

Wstx 10 3
m

M0

Fkix p zx w 0 w 1
c fx p zx

M0

Fkix

E p I x 10 4
a2

Fkiy

c fx

2
Fkix
a2

c fy

p zx

ta
b

b 2

x1 2 y1 2 1

ta
n ex c Ax x c px R eH
t

x1 1 c Ax
0
1 n ex c Ax c px

c Ax

Ax
t b

n ex

n b 1
nb

t
E
n b b R eH

c tx maks 0,781

y1 y c py R eH 0

t
a

E
R eH

n b b 2
2

n b b 2

E p I y 10 4

Fkiy

a
ta
y1 2 1
2 x1
a
n
b

Ax
t b

n ex

c tx

n b 1
nb

t
E
n b b R eH

c tx maks 0,781

ta

n ey c Ay y c py R eH
t

1 c Ay
0
1 n ey c Ay c py

Ay

n ey

t a
c py 1,9 c ty 1 0,418 c ty

m m
1 t R eH E 21 2 0
b2
a
a
m1 1,47 m2 0,49
2 iin
b
a
m1 1,96 m2 0,37
2 iin
b

p ba2
M1
24 10 3

ta

n ex c Ax x c px R eH
t

0
1 c Ax
1 n ex c Ax c px

c Ay

c ty maks 0,781

a
b
w0
250
250
pba4
w1
384 10 7 E p I x

c fy p zy

c Ax

y1

c py 1,9 c ty 1 0,418 c ty
c ty

x1

Fkiy p zy w 0 w 1

c px 1,9 c tx 1 0,418 c tx

c px 1,9 c tx 1 0,418 c tx

c tx

p zy

M 0 M 1 R eHpy

m
Wsty 10 3

w 0 10 mm

c ty

t
na a

E
R eH

na 1
na

c ty maks 0,781

m
m
1 t R eH E 21 2 0
b2
a
1,96
a
m1 0,37 m2 2
0,5 iin
nb b
nb
1,47
a
m1 0,49 m2 2
0,5 iin
nb b
nb

a
b
w0
250
250
4
5 p n b b
w1
2
384 10 7 E p I y c s
M1

p a n b b
8 10 3 c s

w 0 10 mm

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 4 Dizayn Esaslar


Tablo 4.11

4-27

Boyuna ve enine stifnerler iin burkulma koullar (devam)

Boyuna stifnerler

Enine stifnerler
Yanal burulma burkulmas

Tx R eHpx
m
Tx 1

Tx

Ty R eHpy

Tx 0,2 iin
1

2 TX 2

Ty

Tx 0,2 iin

0,5 1 0,21 Tx 0,2 Tx 2

kiT

Ty 2
2

Ty 0,2 iin

a2
c

kiT

R eHpy

Ty

10 2
E
2

I x 2 0,385 I Tx
a
I px

1 10

Ty 0,2 iin

0,5 1 0,21 Ty 0,2 Ty 2

kiT

Ty

R eHpx

Tx

m
1

kiT

10 2
2

0,385 I Ty

y
2
n b b

E
I py

1 10

n b b 2
c

4 h wy 1 wx

b
a

c I x
3
3

3 t wy
Ix
3
4
t 1 10
b

b 4 h wx

c I x 3
3
3 t wx
t

x-dorultusundaki plastik kesit modl gerilmelerinin hesab iin bas levha panellerinin Ae etkin alan
2

px c1 c1 c 2 1

px

Fkix w 0
c1 0,51 c 2

f p Wstx 10 3 R eHpx

Fkix
c2
t a b A x R eHp

c1

0,5 2 a c s
1
2
b n b t a b A x c1

R eHpy
Fkiy

w0
f p Wsty 10 3

A ex n b b t A x n b 1
hangisi ilgili ise, Tablo 4.9a gre xdir ve boyuna veya enine stifnerler iin srasyla Tx ve px den daha byk olamaz.
Y dorultusundaki plastik kesit modl gerilmelerinin hesab iin bas levha panellerinin Ae etkin alan

py
c1

py c 1 c 1 c 2 1

0,5 2 b
1
t a a 2 c1

R Ehpx
Fkix

Fkiy w 0
c1 0,51 c 2

f p Wsty 10 3 R eHpy

Fkiy c s
c2
t a a A y R eHpy

w0
f p Wstk 10 3

A ey n a a t A y n a 1

, hangisi ilgili ise, Tablo 4.9a gre y dr ve boyuna veya enine stifnerler iin srasyla Ty ve pyden daha byk olamaz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-28

Blm 4 Dizayn Esaslar

Tablo 4.12 Tipik profillerin geometrik zellikleri


Profiller

IP

IT

h 3w t w
3 10 4

Lama

h w t 3w
3 10 4

t
1 0,63 w
hw

h 3w t 3w
36 10 6

Balbl ve kebent profiller iin :

Balbl veya flenli profiller

A w h 2w

A f e f2 10 4

hw t
3 10

3
w
4

Gvde alan Aw =
=

n3

=
=

T-profiller iin :

t
1 0,63 f
bf

b 3f t f e f2
12 10 6

bf tf

takviye iin radial stifner konulmam ise

d
0,51
tf

d
tf

d
1,35 iin
tf

3 000 ekil 4.14e gre takviye iin iki veya


krklk stifneri konulmu ise

8
tf

0,5

d
0,125
tf

1,35

d
0,25 iin
tf

Stifner boyutlar (bilgi iin) :

ekil 4.14e gre bir stifner konulmu ise

Kalnlk:

tb

Ykseklik:

a
t f 2 sin
p

= 1,5 b

2.5
Aln lamalarnn devrilmelerini nlemek iin
uygun ve gereken yerlere stifnerler veya triping
braketleri konulur. Bu triping elemanlar arasndaki
uzaklk 12 bfyi aamaz.

3 n3 3 000
=

A f e f2 b f2 A f 2,6 A w

12 10 6 A f A w

hw tw

daha fazla radial stifner veya bir

b f t 3f
3 10 4

Flen alan Af

t
1 0,63 w
hw

Stifnerin krklktan itibaren mesafesi [mm]

Krklktaki kaynak dikiinin yorulma mukavemetinin


kant

iin,

tf

kalnlndaki

aln

lamasndaki

gerilmesine bal KS gerilme ylmas (ekil 4.14e gre


2 < 35), aadaki ekilde hesaplanabilir ve Blm 17,
Tablo 17.3deki Tip no. 5e gre incelenebilir:

2 t f1
tf
6 n4
K S 1
tan
2
R
t f1
1 t f

f1
n4

7,143

d
8 iin
tf
ekil 4.14 Krklktaki stifnerlerin konumu

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

I,J

Blm 4 Dizayn Esaslar

2.6

Gvde levhalar, burkulmay nleyecek ekilde

4-29

perdelerine

yksek

boyuna

gerilmeler

ve

kesme

gerilmeleri aktarlr. Yorulma mukavemeti incelemeleri

takviye edilecektir.

yaplmal ve onay iin verilmelidir.


2.7

Hafifletme delikleri, deliin kenarndan aln

lamasna olan uzaklk 0,3 gvde levhas derin-liinden


az olmayacak ekilde tertiplenecektir.
2.8

Alminyum Alaml Yaplar

Hadde

Gvde levhalarnda byk kesme kuvvetlerinin

bulunduu yerlerde, mmkn olduu kadar hafifletme


delikleri almamaldr.
3.

5.

Krklklar (genel)

Krkl yap elemanlarnda, kuvvetlerin krklklara dikey

rn

profiler

kullanlarak

yaplan

zel

dizaynlar, ayrntl incelemeden sonra TL tarafndan


onaylanabilir.

Kullanlan

hadde

rn

profillerin

resimleri verilmelidir.

J.

entik Gerilmelerinin Deerlendirilmesi

1.

zin Verilen entik Gerilmesi

olarak aktarld hallerde, krk noktalar yeterli seviyede


takviye

edilmelidir.

dekler,

rnein;

boyuna

kiriler

dipteki
veya

krklklar,

Gverte aklklarnda, duvarlarda, kirilerde, vb.ndeki

perdelerle

serbest levha kenarlarnda lineer elastik malzeme


davran iin K entik gerilmesi ylmalar aadaki

desteklenmelidir.

kritere uygun olmaldr:


Boyuna

perdeler

veya

gverteler

gibi

boyuna

K f R eH

yaplarda, iki aln kaynakl levhadan oluan bir krklk


varsa,

krklk

birletirmenin

bulunduu

yerin

dndaki bir yerden desteklenecektir. Destekleyici

yapnn minimum mesafesi, en az aadaki kadar

1,1

normal tekne yapm elii iin,

0,9

yksek mukavemetli elik iin (ReH =

olacaktr:

315N/mm2),

d 25

tf
2

0,8

yksek mukavemetli elik iin (ReH =


355 N/mm2),

Ancak, 50 mm. den fazla olamaz. ekil 4.14e baknz.

0,73 yksek mukavemetli elik iin (ReH =


390 N/mm2).

4.

Yksek

Yklere

Maruz

Yaplardaki

Aklklar
4.1

ilgili alama gre ayr ayr belirlenmelidir.


Yksek

yklere

maruz

yaplardaki

aklklarn ana gerilmelerin enine dorultusundaki


boyutu

daha

kk

olmaldr.

Levhann

keleri

yuvarlatlmal ve entik etkilerinden korunmak zere


talama yaplmaldr.
4.2

Alminyum alamlar iin, izin verilen entik gerilmesi,

st yaplar ve gverte evleri

Eer

levha

yuvarlatlm

kenarlar
ise,

entiksiz
entik

ve

keler

gerilmesinin

%20

fazlasna izin verilebilir.


Blm 17ye gre bir yorulma mukavemeti analizi sz
konusu ise, gerilmelerde ek artma izin verilebilir.

D kaplamann hemen zerinde boyuna perdeleri

2.

Fiili entik Gerilmesinin ncelenmesinde

bulunan st yaplar -ok ksa boyda olsalar dahi- tekne

entik Faktrleri

ile ayn uzamaya tabidir. Bu nedenle, bu yaplarn


sonlarndan st yaplarn ve gverte evlerinin boyuna

2.1

Fiili entik gerilmesi nominal gerilme ile Kt

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-30

Blm 4 Dizayn Esaslar


3.

entik faktrnn arpmndan hesaplanabilir.

J
Boyuna

Mukavemete

Katlan

Gvertelerdeki Aklklar
Baz aklk tipleri iin entik faktrleri ekil 4.15 ve
4.16da

verilmitir.

entik

gerilmelerinin

3.1

kesin

tm

incelenmesi sonlu elemanlar hesaplar ile mmkndr.

Boyuna mukavemete katlan gvertelerdeki


aklklarn

keleri

olmaldr.

Dairesel

olmaldr.

Aln

yeterince

aklklarn

lamasnn

yuvarlatlm

kenarlar

kesit

alan

takviyeli
aada

belirtilenden az olamaz:

Not:
Bu entik faktrleri, deformasyon ve gerilmeler bakmndan
aralarnda bir balant bulunmayan ok aklkl kirilerde
uygulanabilir..

Af

0,25 d t [cm2]

Akln ap [cm]

Gverte kalnl [cm]

ap 300 mm. den az ise ve dier aklktan olan en


kk mesafe, kk

olan akln apnn

katndan daha az deilse, aln lamas konulmayabilir.


Borular, vb. iin aklklarn d kenarlar arasndaki
mesafe

ile

gemi

bordasndan

mesafe

akln

apndan az olamaz.
3.2

Aklklarn keleri, ba-k ve gemi eni

dorultusunda en az bir posta aras mesafe kadar


devam eden takviye levhalar ile evrilecektir. 0,5 L
gemi ortasnda, takviye levhasnn kalnl akln
dndaki bitiik gverte levhas kalnl ile aklklar
arasndaki gverte kalnlnn toplamna eit olacaktr.
0,5 L gemi ortas dnda takviye levhasnn kalnlnn,
ekil 4.15 Yuvarlatlm

aklklar

iin

Kt

entik

aklk

faktr

dndaki

gverte

levhas

kalnlnn

1,6

entik Faktr Kt

entik Faktr Kt

katndan fazla olmasna gerek yoktur.

r/a Oran

r/a Oran

ekil 4.16 Keleri yuvarlatlm dikdrtgen aklklar iin, tek eksenli gerilme durumunda (solda) ve iki eksenli
gerilme durumunda (sada) Kt entik faktr
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

J,K

Blm 4 Dizayn Esaslar

3.3

Ambar veya kaporta az ke yarap aada

verilenden daha az olamaz:

rmin

4-31

nedeniyle oluan gerilme art dikkate alnmaldr. Blm


17, Tablo 17.3e baknz.

b
n b 1
B
K.

Titreim ve ok Deerlendirmeleri

1.

Kapsam

0,1 m.

200

Titreimlerin
nmin

0,1

tekne

mrettebatn

yaps,

konforu

elektronik

cihazlar,

zerindeki

ve

ana/yardmc

makinalar ve donanma etkileri Blm 16, Cde

nmaks =

0,25

Akln boyu [m]

Akln genilii [m] veya birden fazla

frekanslar ile rezonansna ait emniyet snrlar 2.4de

aklk varsa aklklarn toplam genilii

verilmitir.

belirtilmitir.
ncelenen

yaplarn

doal

frekanslarnn,

uyar

b/Bnin 0,4den az alnmasna gerek yoktur.


Tekne yapsnn belirli alanlarna titreimin etkisinin zel
3.4

Ambar veya kaporta az keleri eliptik

hususlar aada verilmitir.

veya parabolik ise, 3.2de belirtilen takviyeye gerek


yoktur. Eliptik veya parabolik kelerin boyutlar ekil

2.

Titreim Etkileri

2.1

Tekne

4.17de gsterilen ekilde olacaktr.


yaplar

maruzdur.

normalde

Dizaynda,

titreim

a ve c iin daha kk deerler alnrsa, her durumda

gerilmelerine

ayr olarak deerlendirilecek olan takviyeli insert levhas

montajda bu gerilmeler dikkate alnmaldr, Blm 16,

yapmda

ve

gereklidir.

Cye baknz. Yorulma deerlendirmeleri de dahil


edilmelidir.

3.5

ok

byk

akln

kelerinin

gverte
dizayn;

aklkl
boyuna

gemilerde,
tekne

kirii

2.2

alma srasnda makina veya donanmn

eilmesi, burulmas ve enine yklerden kaynaklanan

titreim oluturduu hallerde, titreimin iddeti belirlenen

gerilmeler

limitleri

esas

alnarak,

dorudan

hesaplamalar

amamaldr.

kaynaklarnn

yardmyla zel olarak incelenmelidir

bal

Bunun

bulunan

amac;

titreim

sistemlerin,

civardaki

donanmn ve tekne elemanlarnn erken arzalara ve


bozulmalara neden olabilecek ilave, ar titreim
gerilmelerinden korunmasdr. Temellerin dizaynna zel
olarak dikkat edilmelidir. Eer elastik balantlar varsa,
ngrlen izolasyon etkilerini de elde etmek zere,
temellerin yeterli kalnlkta olmas salanmaldr.
a 2c
c = r, 3.3e gre

2.3

Ksa bosa, aft braketleri dahil gemi form

hatlarna ve olas kavitasyonun en aza indirilmesine


ekil 4.17 Eliptik veya parabolic ke dizayn

dikkat edilmelidir. Ba form bakmndan, seyirdeki uyar


frekansalarnn snrlanmas deerlendirilmelidir.

4.

entik

gerilmelerin

kesin

dalm,

sonlu

elemanlar hesaplar ile deerlendirilebilir


Yorulma

incelemeleri

iin,

aklklarn

geometrisi

2.4

Rezonans

2.4.1

Bir askeri gemide, iletim koullarnda

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

4-32

Blm 4 Dizayn Esaslar

sklkla karlalan, tekne bnyesi ve tekil bileenlerin


rezonans

titreimlerinden

mmkn

olduu

ncelenen

yaplarn

hesaplanan

4.

Grlt

4.1

zellikle askeri geminin grlt yaym bata

kadar

kanlmaldr.
2.4.2

doal

olmak

zere,

iletim

merkezlerinde,

yaama

frekanslar bir rezonans diyagramnda uyar frekanslar

mahallerinde ve dier alma mahallerinde, grlt

ile ilikilendirilerek karlatrlmaldr.

seviyesinin mmkn olduu kadar dk tutulmasn


salayc nlemler alnmaldr, Blm 16, Bye de
baknz.

Not:
Uyar kaynaklarnn frekanslar, kritik doal frekanslarn
%15 dnda olacaktr. Eer ayrntl analiz modelleri
kullanrsa %10luk bir emniyet marcini kabul edilebilir. Bu
konuda ekil 4.18de bir rnek verilmitir.
Eer

uyar

kuvvetleri

sevk

Askeri

Otorite

tarafndan

yapm

artnamesinde

tanmlanan grlt seviyesi snrlamalar ile ilgili kurallar


da dikkate alnmaldr.

cihazlar/pervanelerden

kaynaklanyorsa, zellikle aada belirtilen rpmlerdeki

Not:

rezonanslardan kanlmaldr:

Grlt ile ilgili ayrntl incelemeler yaplmadan nce,


TLna incelenmek zere genel yerleim plan verilebilir.

Standart seyir hz vM

Maksimum hz v0

3.

ok mukavemeti

Talep zerine bir grlt analizi yaplabilir ve bulgular


belirlenen kriterlerle karlatrlabilir. Bulgular nda, TL
makina ve donanmn hava ve yap kaynakl grlts iin
belirlenen snrlarla birlikte bir planlama raporu verir. Bu
rapor, uygulanacak nlemlerin listesini ierir. rnein;

Grlt

ok

makinalarn elastik balant ihtiyac, izolasyon, vb. Bu

mukavemetinin de dahil edilmesi gerektiinden, ok

ve

titreim

deerlendirmelerine

raporda verilen yap ve hava kaynakl grlt snr erileri,

ykleri ve etkileri Blm 16, Dde incelenmitir.

reticiler, tersane ve dier temin ediciler tarafndan garanti


edilmelidir.

Doal frekans [Hz]

Rezonanstan
kanlacak alanlar

TL, ilgili alanlarn ayrntl lokal sonlu elemanlar modeli


ile, makina

temellerinin, pervane

zerindeki

kaplamann ve dier kritik alanlarn ayrntl empedans


incelemelerini

yapar.

Bu

incelemeler,

yaplarn

boyutlarnn hesaplanmasn takiben yaplmaldr. Bu


hesaplamalarn
Uyar frekans

kaynakl

hedefi,

grlt

gemi

akmnn

yaps
en

kanalyla

aza

salamaktr.
ekil 4.18 Rezonans diyagram

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

yap

indirilmesini

Blm 5 - Dizayn Ykleri

5-1

BLM 5
DZAYN YKLER

A.

GENEL, TANIMLAR ........................................................................................................................................... 5- 2


1. Kapsam
2. Yk Plan
3. Tanmlar

B.

VME BLEENLERNN DZAYN DEERLER ................................................................................................. 5- 3


1. vme Bileenleri
2. Bileik vme

C.

DENZ ETKSNDEN DOAN DI YKLER ...................................................................................................... 5- 4


1. Geminin Dibindeki, Bordalarndaki ve Gvertelerdeki Yk
2. x/L 0,6 iin dizayn darbe basnc
3. Yalpa Omurgas ve Sonar Domlarndaki Dizayn Ykleri
4. Sevk ve Manevra Cihazlarndaki Ykler

D.

SU GERMEZ VE SU GERMEZ OLMAYAN BLMELERDEK YKLER .................................................... 5- 7


1. Su Geirmez Blmeler
2. Su Geirmez Olmayan Blmeler
3. lave Ykler

E.

RZGAR YKLER ............................................................................................................................................. 5- 7


1. Genel
2. Rzgar kuvveti

F.

KAPALI GVERTELERDEK YKLER .............................................................................................................. 5- 8


1. niform Yayl Ykler
2. Tek Nokta Ykleri
3. Cephe Odalar
4. Yaama ve Hizmet Gvertelerindeki Ykler
5. Makina Gvertelerindeki Ykler

G.

TANK YAPILARINDAK YKLER ......................................................................................................................5-10


1. pT1 Dizayn Basnc
2. Balast Tank lemleri
3. Denizde kmal lemleri ile lgili Tanklar

H.

ASKER DONANIMDAN KAYNAKLANAN YKLER ........................................................................................5-11


1. Silahlardan ve Sensrlerden Tekne Yapsna Genel Ykler
2. Patlamalardan Kaynaklanan Ykler
3. Uak Operasyonlarndan Kaynaklanan Ykler
4. Denizde kmalden (RAS) Kaynaklanan Ykler
5. Sahile karma Operasyonlarndan Kaynaklanan Ykler

I.

YAPILARIN AIRLIKLARI 5-13


2. Statik yk
3. Dinamik yk
4. Toplam yk

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

5-2
A.

Blm 5 - Dizayn Ykleri


Genel, Tanmlar

A
niform yayl ykler, noktasal ykler, vb. gibi
statik gverte ykleri.

1.

Kapsam
3.

1.1

Bu

blmde,

tekne

yap

Tanmlar

elemanlarnn

boyutlarnn hesaplanmas ile ilgili dizayn yklerine

c0

Dalga katsays

ilikin bilgiler verilmektedir. Bu dizayn ykleri, dier


blmlerde

verilen

dizayn

kavram

kapsamnda

4,1 c RW L 90 m. iin
25

uygulanabilen dizayn deerleridir.


evresel

ykler

ve

normal

gemi

iletiminden

1,5

300 L
10,75
c RW
100

kaynaklanan yklere ilave olarak askeri ykler de


tanmlanmtr. Askeri yklere ait temel yk deerleri
Hde verilmitir. Askeri ykler iin, Askeri Otorite,
tersaneye ve taaronlara gerekli ayrntlar vermelidir.

90 L 300 m. iin

1.2

10,75 cRW

Hz katsays,

Bu blmde tanmlanan ykler; tek gvdeli

L > 300 m. iin,

deplasman tipi askeri gemiler iin geerlidir.


cv
1.3

Bu ykler, karlkl anlama vastasyla, TL

tarafndan klaslanan dier tip askeri gemilere de

uygulanabilir.
1.4

Bu blmde verilen tm statik dizayn ykleri

minimum yklerdir ve yk planna gre arttrlabilirler.


2.

Yk Plan

2.1

Tekne yaps iin nemli olan tm ykler bir

v0
1,6 L

1 ve 1,6 L 14

cRW

Servis tip katsays,

cRW

1,0 snrsz sefer blgesi iin

0,90 snrl sefer blgesi Y iin

0,75 snrl sefer blgesi K50/20 iin

0,60 snrl sefer blgesi K6 iin

yk plannda gsterilecektir. Bu planda ykler ak bir


ekilde

tanmlanmaldr.

dntrlmesinde,

yeni

Askeri

ykleri

Snrl seferler iin, her durumda ayr ayr


belirlenecektir. Ksm 101, Klaslama ve
Srveyler, Blm 2, Cye baknz,

gemilerin

gsteren

planda

verilecektir.
c
2.2

Eer yap elemanlar farkl trden yklere

maruz ise, bu yklerin fiili kombinasyonlar, dizaynda

dikkate alnmaldr.
2.3

0,4
genelde
1,2 1,09 sin

1,0 ba kaplar ve ba bodoslama yaplar


iin

0 gverteler ve perdeler iin,

alklk as [], ekil 5.2ye baknz,

Yerekimi ivmesi,

Yk plan, asgari olarak aadaki bilgileri

iermelidir:
-

alklk faktr 0,4

Geminin ana boyutlar,


Denize ve havaya ak yaplardaki pS dinamik
ykleri,

= 9,81 m/s2
-

vmeler,
fstat

Rzgar basnc ve tanklara ait veriler,

Statik yk bileenleri iin ksmi emniyet


faktr, Blm 4, Tablo 4.1e baknz,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

A,B
fdin

Blm 5 - Dizayn Ykleri


=

Dinamik yk bileenleri iin, ksmi emniyet


faktr, Blm 4, Tablo 4.1e baknz,

5-3

Dey ivme (kaide hattna dik), geminin dalp kmas


ve ba-k vurmasndan ileri gelir:
2

pBK

C.3.1e gre yalpa omurgasndaki basn


[kN/m2],

pc

F.1.1e gre statik servis yk [kN/m2],

pdw

1.4e gre yapnn arlk yk [kN/m2],

pe

C.2ye gre

x
0,6 nn
L

ba

tarafndaki

45 x

a z a 0 1 5,3 0,45
L L

1,5

0,6

CB

Enine ivme geminin salnm, rotadan sapmas ve


yalpann yerekimi bileeni dahil, yalpasndan
kaynaklanr:
2

zT
x

a y a 0 0,6 2,5 0,45 k 1 1,06 k

B
L

dizayn darbe basnc [kN/m ],

Boyuna ivme, geminin delinmesi ve ba-k vurmann


yerekimi bileenleri iererek ba-k vurmasndan

PE

F.2ye gre tek nokta yk [kN],

pL

F.4e gre i gvertelerdeki yk [kN/m2],

a x a 0 0,06 A 2 0,25 A

D.2ye

L
z T 0,6

A 0,7
5

1200
L CB

PNWT =

gre

su

geirmez

kaynaklanr:

olmayan

blmelerdeki statik yk [kN/m ],


pS

v
3 c 0
a 0 0,2 0
f

L 0
L0

C.1e gre denize ve/veya havaya maruz


yaplarn dizayn basnc [kN/m2],

pT1

G.1e gre tanklar iin dizayn basnc

L0

[kN/m ],
=

L gemi boyu [m]; L0n 100 m. den az


alnmasna gerek yoktur.

G.1.1e gre tant sistemlerinin oluturduu

13 GM
B

ilave basn bileeni [bar],


pW

E.2ye gre dizayn rzgar basnc [kN/m2],

pWT

D.1e gre su geirmez blmelerdeki dizayn


yk [kN/m2],

B.
1.

Deniz suyu younluu,

1,025 t/m

GM =

Metasantr ykseklii m

kmin

1,0

Q olaslk seviyesine bal olarak, Tablo


5.1de belirtilen olaslk faktr
Tablo 5.1

Olaslk faktr

vme Bileenlerinin Dizayn Deerleri

Olaslk seviyesi Q

Olaslk faktr f

10-8

1,000 (1)

-7

0,875

-6

0,750

-5

0,625 (2)

-4

0,500

10
10

vme Bileenleri

10
Gemi hareketlerinden meydana gelen ax, ay ve az ivme
bileenlerinin balang deerlerinin hesaplanmasnda,

10
(1)

aadaki formller kullanlabilir. Bu ivme bileenleri,


ilgili x, y ve z dorultularndaki maksimum boyutsuz
ivmelerdir (yani yerekimi ivmesine gre) ve aadaki

(2)

Direkler, vb. gibi sabit elemanlar iin


kullanlacaktr.
Askeri kargo, serbest donanm ve tanklarn ierii
iin kullanlacaktr.

hareket bileenleri gz nnde tutulur.


TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

5-4

Blm 5 - Dizayn Ykleri

ax, ay ve az bileenlerinin hesaplama bakmndan ayr

B,C

PSstat = 10 (T z)

ayr etki ettii kabul edilecektir.


1.1.2
zel

hallerde,

ivmelerin

dorudan

Dinamik ykler

hesaplamalarla

belirlenmesi nerilir.

Borda elemanlarnn yk merkezindeki dinamik basn


[kN/m2] aadaki gibi belirlenir:

2.

Bileik vme
-

Yk merkezi dizayn su hattnn altnda

Bileik ivme a ekil 5.1de gre (rnein; y-z dzlemine

bulunan elemanlar iin

dik ivme iin) ivme elipsi yardmyla belirlenir.

(0 z T):

z 0,75
p Sdin p 0 c F 1
T

Arlk merkezi

Yk merkezi dizayn su hattnn zerinde


bulunan elemanlar iin

p Sdin

(z > T):

1,75
n n n
p 0 c F 0,25
zT 1 2 3

c 0

p0

Temel d dinamik yk

L/2de

p 0 5,0 C B c 0 c v

sonlarda

kN/m
2

cF

Tablo 5.2ye gre dalm faktr

cZ

Tablo 5.2ye gre ykseklik faktr cF

ekil 5.1 Geminin y-z dzlemindeki ivme elipsi

C.

Deniz Etkisinden Doan D Ykler

1.

Geminin

Dibindeki,

Bordalarndaki

dalm

faktrnn

belirlenmesinde

kullanlr.
ve

Gvertelerdeki Yk

Gemi yzeyinin eitli elemanlar iin n1, n2 ve n3


katsaylar Tablo 5.3de belirtilmitir.

1.1

Geminin bordalarndaki ve dibindeki yk


Aadaki minimum deerler dikkate alnacaktr:

Geminin bordalarndaki ve dibindeki pS d yk, 1.1.1


ve 1.1.2ye gre hesaplanr. Geminin deniz yklerine
maruz eitli ksmlar ile ilgili tanmlar ekil 5.2de

pSdinmin

korumasz cephe perdeleri iin

verilmitir.
1.1.1

Statik yk

z T iin statik yk [kN/m2] aadaki ekilde


hesaplanr:

4,0 kN/m2, genelde ak gverteler ve

pSdinmin

2,5 kN/m2, gzlem gverteleri iin

pSdinmin

3,0 kN/m2, korumasz cephe perdeleri


hari duvarlar iin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 5 - Dizayn Ykleri

5-5

Tablo 5.2 cF dalm faktr, cz ykseklik faktr ve n4 faktr


Blge

cF faktr

x
0 0,25
L
0,25

0,7

cZ faktr

1,0

0,9

x
1,0
L

0,75

33 c c v x

0,7 c z 1
CB

L
2

n4 faktr

zT
0,5 0
co

0,25 c z 1
L

x
0,7
L

0,9

6 c
1 3 CB
2

1,0

zT
1,0 0
co

3,94 4,2

x
0,9 iin elde edilen deer
L

Korumasz cephe perdesi


Boyuna yan duvarlar
K nihayet perdeleri

Korumasz cephe perdesi


Ak gverte

Posta i

D kaplama

Posta ii

Posta iii

Gzlem gvertesi
gverte

Ak gverte
gverte

Posta i

Posta ii

x
L

Posta iii

ekil 5.2 Denize maruz gemi yzeylerinin eitli ksmlarnn tanm

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

x
L

5-6

Blm 5 - Dizayn Ykleri


Tablo 5.3
Yzey eleman

n1, n2 ve n3n tanm

n1 faktr

n2 faktr

n3 faktr

1,0

1,0

1,0

D kaplama
Ak gverte ve yan duvarlar

1,0

Korumasz cephe perdeleri

1 z 0,02L 0,5 T

n4
1
c0

Korumal cephe perdeleri

0,3 0,7

b'
B'

T z 3,5
1
0,02L 1
1
2

x
1 0,6
L

K nihayet perdeleri

n4
Tablo 5.2ye baknz.
b' = lgili konumdaki st yap veya gverte evi genilii.
B' = lgili konumdaki ak gvertedeki maksimum fiili gemi genilii.
1.1.3

cSL 1,0

Toplam yk

x
0,85 iin
L

pS toplam yk :
pS =

pSstat fstat pSdin fdin [kN/m2]

1.2

Ak gverte yk

1.2.1

Ak gverte yk, gvertenin minimum z

yksekliinde 1.1e gre hesaplanr.


1.2.2

Aralar,

helikopterler,

maynlar,

ekil 5.3 Dalm faktr CSL

genel

malzemeler, vb. gibi ilave yklerin ak gvertede


tanmas

ngrlen

hallerde

bu

yklerin

ilgili

2.2

D kaplamann dizaynnda pe, 1.1.3deki

kombinasyonu, aada belirtilen ekilde hesaplanacaktr.

psden daha az alnamaz.

2.

3.

x/L 0,6 iin dizayn darbe basnc

Yalpa Omurgas ve Sonar Domlarndaki

Dizayn Ykleri
2.1

x/L = 0,6nn ba taraf iin, geminin d

kaplamasndaki dizayn darbe basnc, aadaki formle

3.1

Yalpa omurgas ykleri

gre hesaplanacaktr:

p e C A c cSL 0,2 v 0 0,6 L

CA 1
A

kN/m
2

5
CAmaks 2
A
ncelenen yapnn mesnetleri arasndaki yk

L boyu 50 m. ile 200 m. arasnda olan gemilerde 0,4 L


ve 0,6 L arasnda yer alan yalpa omurgasna etki eden
pBK

dizayn

yk

(ekil

5.4),

aadaki

ekilde

hesaplanabilir
p BK p BKdin fdin

kN/m 2

alan [m2]
cSL

Dalm faktr, ekil 5.3e de baknz.

x
x

cSL 4 0,6 0,6 0,85 iin


L
L

p BKdin

52000

L 240

1,1

kN/m
2

Boylar 50 m. den az ve 200 m.den fazla gemiler iin


yalpa omurgas ykleri zel olarak belirlenmelidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

C,D,E

Blm 5 - Dizayn Ykleri

5-7

p WTstat g Tdam z kN/m 2


Tdam

En byk yaral su hattndaki draft [m].


Yaral stabilitesi kantlanmayan gemilerde,

pBK

kaide hattndan perde gvertesine kadar


olan ykseklik kullanlmaldr.
atma perdesi iin, gemi bordasnda,
atma perdesinin en st kenar ile kaide
hatt arasndaki mesafe kullanlmaldr.

ekil 5.4 Yalpa omurgasndaki pBK dizayn yk


z
3.2

Geminin ba dip alanndaki bir sonar domundaki ykler,


yk

bileenlerinin

kombinasyonu

Yapnn yk merkezinin kaide hattndan


dey uzakl [m]

Sonar domlarndaki yk

aadaki

Yk merkezi tanm iin, Blm 4, B.3.1e baknz.

ile

hesaplanmaldr:

1.2

Dinamik yk (kuazi-statik)

1.e gre gemi dibindeki statik yk,

Dinamik yk :

2.ye gre darbe basnc,

pWTdin = g [kN/m2]

Sonar domunu dolduran sudan kaynaklanan

1.3

Toplam yk

statik i basn,
Su geirmez perdeler iin toplam dizayn yk :
-

Dinamik i basn (statik basnla dey ivme


bileeninin arpm),

Hesaplardan veya model tecrbelerinden


elde edilecek olan, maksimum ileri hz vmaks
ve dn manevrasndaki hzda hidrodinamik
basn.

pWT = pWTstat fstat + pWTdin fdin [kN/m2]


2.

Su Geirmez Olmayan Blmeler

PNWT statik yk, Askeri Otorite veya Tersane tarafndan


belirlenmelidir, ancak aadaki deerden az olamaz:

4.

Sevk ve Manevra Cihazlarndaki Ykler


PNWT = 2 kN/m2

lgili blmlerde belirtilen, pervane braketleri, dmenler


ve manevra cihazlar ile ilgili isteklere ilave olarak, bu

3.

lave Ykler

ksmlarn Askeri Otorite tarafndan tanmlanan ok


yklerine de dayand kantlanmaldr.

Ayrca, perdelere ve duvarlara monte edilen donanmn


statik ve dinamik ykleri de dikkate alnmaldr.

D.

Su Geirmez ve Su Geirmez Olmayan

Blmelerdeki Ykler
1.
1.1

E.

Rzgar Ykleri

1.

Genel

Su Geirmez Blmeler
Statik yk
Rzgar ykleri; direkler gibi geminin rzgara ar maruz

Statik yk :

ksmlarnn

mukavemet

analizlerinde,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

geminin

5-8

Blm 5 - Dizayn Ykleri

stabilitesinde

ve

uu

ilemlerinde,

vb.

dikkate

pc

E,F
Statik servis yk [kN/m2].

alnacaktr.
zel bir donanm veya levazm, vb. yk
verilmemise, ara gverteler iin pc = 7 h

Maksimum rzgar hz, hava younluu, vb. konusunda

alnabilir.

askeri geminin alma alanna gre Askeri Otorite ile


anlamaya varlmaldr. Aadaki blmlerde standart

Ancak bu deer 15 kN/m2den az olamaz.

deerler verilmitir.
2.

Rzgar kuvveti
=

qW cf AW fdin [kN]

qW

Rzgar basnc

0,5 L vw2

Havann younluu [t/m3]

vW

Rzgar hz [m/s],

[kN/m2]

Blm 1, Tablo 1.2ye

Yerekimi ivmesi

9,81 m/s

cf

Form katsays

AW

Rzgar kuvvetlerine maruz projeksiyon alan


[m2]

Dinamik ykler

Dinamik yk aada belirtilenden az olamaz:

baknz.

fdin

Kapal gvertenin ortalama ykseklii [m].

1.2

Fw

Dinamik yk bileenleri iin ksmi emniyet


faktr, Blm 4, Tablo 4.1e baknz.

Not :
Dz alanlar iin, form katsays cf = 1,0 alnabilir, yuvarlak
alanlar iin bu katsay cf = 0,6 alnabilir.
Havadaki su miktar L hava younluunu yaklak %30
arttrabilir.

F.

Kapal Gvertelerdeki Ykler

1.

niform Yayl Ykler

1.1

Statik ykler

pLdin = pc az [kN/m2]
az

B.1e gre z dorultusundaki ivme bileeni

1.3

Toplam yk

Toplam yk statik ve dinamik bileenlerden oluur.


pL = pc fstat + pLdin fdin [kN/m2]
2.

Tek Nokta Ykleri

2.1

Statik ykler

2.1.1

Konteynerler

pEstat [kN], toplam arln 1/4 olarak alnacaktr.


2.1.2

Tekerlekli aralar

Maksimum basn, lastikteki i hava basncna eittir.


Tm trafik eritlerindeki, aks ve tekerlek aralar ve lastik
bask boyutlar dikkate alnmaldr.
p Estat

Q
n

kN
Aracn aks yk [kN]
Forkliftlerde Q yk, toplam arlk olarak
alnacaktr

Her akstaki tekerlek veya tekerlek iftinin


says

Paletler, maynlar, vb. nedeniyle kapal gvertelerde


oluan ykler, uniform yayl yk olarak hesaplanacaktr.

Tekerlek bask alan f, aadaki ekilde hesaplanabilir:

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 5 - Dizayn Ykleri

2.2

P
100 Estat cm 2
p

5-9
Dinamik ykler

Dinamik yk:

Spesifik tekerlek basnc zel bir bilgi mevcut

PEdin = PEstat az [kN]

deilse, Tablo 5.4de belirtilen deerler


az

kullanlabilir.
2.1.3

= B.1e gre z dorultusundaki ivme bileeni

2.3

Zrhl, paletli aralar

Toplam yk

Toplam yk; statik ve dinamik bileenlerden oluur.


Zrhl, paletli aralar iin Q aracn arlnn yarsdr.
Arlk basks, gverteye temas eden zincirlerin

PE = PEstat fstat + Pdin fdin

[kN]

boyu ve eni ile verilir ve Askeri Otorite tarafndan


belirlenmelidir. Ykn bu alanda uniform yayld
kabul edilebilir. Toplam arlk ve spesifik basn
deerleri Tablo 5.5de verilmitir. rampalarn st
kenarlarna zel olarak dikkat edilmelidir, zira ara bu

3.

Cephe Odalar

Kusurlu tant boru devresi durumu iin, cephaneliklerin


yaplar iin ilave bir yk dikkate alnacaktr. Eer
cephane odalar, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve

kenardan geerken, toplam arl bu kenarda

Yardmc Sistemler, Blm 9, Nye gre pskrtme ile

younlar.

soutuluyorsa, tm mahallin su ile dolu hale gelecei


dikkate alnmaldr. Bu nedenle; tavan ykseklii +1,0

Tablo 5.4

eitli aralar iin spesifik tekerlek

m. ye karlk gelen bir i su basnc gz nne

basnlar

alnmaldr. Deponun tavan ak gverteye kadar


devam ediyorsa, mahallin yksekliine eit bir basn

Spesifik tekerlek basnc [bar]


Ara eidi

Pnmatik
lastikler

Dolu lastikler

esas alnmaldr.
Eer Askeri Otorite; bu depolarn ve burada istif edilen
donanmn

yaamsal

nemi

olduunu

belirlerse,

buradaki yap, Askeri Otorite tarafndan tanmlanan ok


Personel tayc

Kamyonlar

Treylerler

15

Forkliftler

15

yklerine dayanacaktr, Blm 16, Dye de baknz.


4.

Yaama ve Hizmet Gvertelerindeki Ykler

4.1

Statik ykler

Aada verilen ykler minimum deerlerdir. Yk


Tablo 5.5

Zrhl, paletli aralarn toplam arl ve


spesifik basnc

planndaki tanmlara bal olarak bu ykler daha byk


olabilir.
Statik uniform gverte yk :

Toplam arlk
aral [kN]

Spesifik
tekerlek izi
basnc
[kN/m2]

Zrhl personel
tayclar

150-250

65

Hafif tanklar

300-450

80

Zrhl toplar

250-400

90

4.2

Muharebe tanklar

450-700

90

niform dinamik gverte yk :

Zrhl, paletli
aracn/tankn
eidi

PLstat = 3 kN/m2
Minimum statik noktasal yk :
PEstat = 1,5 kN
Dinamik ykler

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

5-10

Blm 5 - Dizayn Ykleri

PLdin = 3 az

[kN/m2]

F,G

Tant

sistemleri,

denizde

ikmal

(3e

baknz), vb. nedeniyle oluan ilave basn


Dinamik noktasal yk :

bileeni [bar].

PEdin = 1,5 az [kN]

Bir tant sistemine bal yakt tanklar ve balast


tanklarnda tant nedeniyle dinamik basn artar ve

az

B.1e gre z- dorultusundaki ivme bileeni.

statik basnca ilave olarak dikkate alnmaldr. Statik


basn bileeni; tant sisteminin en st noktasna

4.3

Toplam yk

kadar olan ykseklie karlk gelir. TL Kurallar, Kapal


Yakt Tant Sistemlerinin Yapm, Donanm ve Testleri

niform toplam gverte yk :


pL = pLstat fstat + pLdin fdin

ile lgili Esaslara baknz.


[kN / m2]

Toplam noktasal yk :
pE = pEstat fstat + pEdin fdin [kN]
5.

Makina Gvertelerindeki Ykler

5.1

Statik ykler

1.2

Dinamik basn

Dinamik basn :
pT1din = g h1 az [kN/m2]
aZ

1.3

B.1e gre dey ivme bileeni


Toplam basn

Aada verilen ykler minimum deerlerdir. Yk


planndaki tanmlara bal olarak bu ykler daha byk

Toplam basn :

alnabilir.
pT1 = pT1stat fstat + pT1din fdin [kN/m2]
Statik uniform gverte yk :
1.4

pL = 4 kN/m2

baknz.

Minimum statik noktasal yk :


PE = 3 kN
5.2

Blm 10, Ddeki pT2 test basncna da

2.

Balast Tank lemleri

kartma gemilerinin denize inii ve yanamasnda

Dinamik ykler ve toplam yk 4.2 ve 4.3dekine

benzer ekilde tanmlanr.

veya karma ilemindeki istekler essa alnarak Dock


Landing Ships (LHD ve LSD) ve Landing Ships (LST)
iin

balast

tank

ilemleri

zel

surette

deerlendirilecektir.
G.

Tank Yaplarndaki Ykler


3.

1.

Denizde kmal lemleri ile lgili Tanklar

pT1 Dizayn Basnc


Denizde

1.1

Statik basn

ikmal

ilemlerinde

(RAS)

kullanlacak

tanklarda, aktarlan svnn boaltm basnc dikkate


alnmaldr.

Statik basn
pT1stat = g h1 + 100 p [kN/m2]dir.

Not :
RAS ilemleri srasnda emniyeti arttrmak iin, destek

h1

Yk merkezinin tank stnden mesafesi [m],

Tankdaki svn younluu [t/m3],

prosedrnn ve tank basncnn elektronik olarak izlenmesi


tavsiye edilir. Zira, normal olarak, tankn yapsal mukavemeti
emniyet zincirindeki en zayf halkadr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

H,I

Blm 5 - Dizayn Ykleri

H.

Askeri Donanmdan Kaynaklanan Ykler

1.

Silahlardan

ve

Sensrlerden

5-11

Varsa, n gerilmeler dahil, balama sistemi


aranjman.

3.1.3

eitli gverte alanlarndaki yklerin ayrntl

Tekne

Yapsna Genel Ykler

olarak belirlenmesi iin, Askeri Otoritenin aadaki


Bu ykler ve izin verilen kmeler, titreim dzeyleri, vb.
gibi, ilgili Kabul kriterleri, Askeri Otorite veya Tersane
tarafndan belirlenecek ve yk plannda gsterilecektir.
2.

Patlamalardan Kaynaklanan Ykler

Su yzeyi zerinde ve altndaki i ve d patlamalardan

bilgileri salamas gereklidir:


-

altrlacak uak says ve eidi,


Arlk,

arlk

dalm

ve

tekerlek

konfigrasyonu,
-

kaynaklanan ykler ve ilgili kabul kriterleri Askeri Otorite

ni hz ve dinamik faktrler, ngrlen ini


donanm,

tarafndan salanacak ve yk plannda gsterilecektir.


Blm 16ya da baknz.
3.

Uak

Operasyonlarndan

Kaynaklanan

lk hareket donanm ve prosedr.

3.2

Helikopterler ve nsansz Hava Aralar

Ykler
Helikopter /insansz hava arac operasyonuna uygun
3.1

Sabit kanatl uaklar

ini, park ve hangar gvertelerinin dizayn iin, her tr


ve tipteki helikopterin en olumsuz park durumunda,

3.1.1

Sabit kanatl uak operasyonu iin, aada

belirtilen gverte alan ayrlmal ve uygulamaya uygun

yapnn incelemesi yaplmaldr. Park konumu iin,


helikopterin fiili balama sistemi dikkate alnacaktr.

olarak aka iaretlenmelidir :


Boyutlandrma iin, dier ykler (kargo, kar/buz vb.)
-

ni alan :

beklenen operasyon koullarna bal olarak ayn

Ak gvertede bir alan veya zel olarak

zamanl

tasarlanan bir platform. Bu alanda, ini

bulundurulacaktr.

ya

da

ayr

ayr

olarak

gz

nnde

eridinin iskele ve sancak tarafnda zel


noktasal ykler oluturan, uak inii iin
tutma donanm bulunabilir.
-

Kalk alan:
Kalk katapultu (mancnk) nedeniyle oluan

Eer helikopterlerle ilgili detayl bilgi mevcut deilse


3.2.1 3.2.3de verilen ykler esas alnabilir.
3.2.1

Tekerlek veya kzak yk

3.2.1.1 Herhangi bir park konumunda:

ykler ve havalanmaya yardmc olan rampa


yaps zel olarak deerlendirilecektir. Jet

Toplam tekerlek veya kzak yk statik ve dinamik

etkisi nedeniyle oluan termal ykler dikkate

bileenlerden oluur.

alnmaldr.
PE = PEstat fstat + PEdyn fdyn [kN]
-

Park alan :
ni/kalk gvertesinin yanlar veya zel
hangar gvertesi.

PEstat =

Gemide

kullanlacak

en

trnn

konstrksiyonuna

ar

helikopter

bal

olarak

tekerlek veya kzak yk, ekil 5.5e baknz.


3.1.2

Uan park alanlarnda, ykler aadaki

koullar iin hesaplanacaktr :

Bu yk, tek bir tekerlek iin f = 300 300


mm.lik

temas

yaylmtr
-

Uan maksimum kalk arl,

Bye gre ax, ay, az ivme faktrleri,

alanna

veya

dzgn

helikopter

olarak
reticisi

tarafndan salanan verilere gre belirlenir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

5-12

Blm 5 - Dizayn Ykleri

PEdin
G

ift tekerlek veya kzak iin bu yk, verilen

Toplam dizayn yk statik ve dinamik bileenlerden

boyutlara gre ayr ayr hesaplanacaktr.

oluur.

= 0,5 G

[kN]

pL

= fstat pLstat + fdyn pLdyn [kN/m2]

= PEstat az

[kN]

pLstat

= 2,0 kN/m2 (Uu gvertesi iin)


2
= 3,0 kN/m (Hangar gvertesi iin)

Helikopter arl, mrettebat, yakt, kargo,


silahlar, vb. dahil helikopterin maksimum

az

kalk arl [kN]

pLdin

B. 1e gre dey ivme faktr

3.2.3

altrlacak

helikopter

trne

= pLstat . az [kN/m2]
Balant kuvvetleri

gre

Balant sistemi veya helikopter elleleme sistemi,

tekerlek veya kzak aras mesafe, ekil

helikopter gvertesine ilave balant kuvvetlerinin etki

5.5e baknz.

etmesine neden olur. Aada belirtilen kuvvetler


dikkate alnmaldr :
-

ax ve ay ivme bileenleri esas alnarak, G


kalk arlndaki helikopterin yatay ivme
kuvvetleri, Bye baknz.

ekil 5.5 Statik kzak ykleri dalm

Eer

balant

sistemi

kullanlyorsa,

gerilme kuvvetleri

3.2.1.2 Normal ini iin toplam yk:


ekil 5.5e gre herhangi bir ini konumunda tek

Eer helikopter gverteye (hangar dna)


balandysa, vW = 50 m/slik rzgar hz iin

tekerlek ya da kzak iin ini darbe yk:

helikoptere

etkiyen

rzgar

kuvvetlerinin

bileenleri. (Baknz E.2)

PE = 2,0 PEstat [kN]


3.2.1.3 Acil durum ve arpma inii:

Not

Eer

hangarlarda balanmas iin kullanlabilir:

Eer baka bilgi yoksa, aadaki ykler helikopterlerin


ek

olarak

acil

durum

veya

arpma

ini

durumlarnn gz nnde bulundurulmas gerekiyorsa


lokal statik ve dinamik ykler iin ykler ve ksmi

gvertedeki balantlar: 35 kN

gvenlik faktrleri, Askeri dare ve TL ile karara

duvarlara balama: 15 kN

varlacaktr.
4.
3.2.2 Hangar ya da uu gvertesi iin niform

Denizde

kmalden

(RAS)

Kaynaklanan

Ykler

ykler
4.1
Aadaki niform dalan ykler minimum deerlerdir.

Yandan

borda

bordaya

prosedr

kullanlarak denizde ikmal

Bu ykler; ykleme planndaki tanmlara bal olarak


daha yksek olabilir.

4.1.1

Genel olarak, iki askeri gemi arasndaki

denizde

ikmal

sistemi,

aada

belirtilen

amalara hizmet eder :

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

lojistik

H,I
-

Blm 5 - Dizayn Ykleri

5-13

Personel deiimi (normalde 1 seferde 1

geminin bana veya kna yakn bordasndan alnabilir.

kii),

Ksm 107- Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler,


Blm 4e baknz.

Malzeme deiimi (maksimum arl 1-2 ton


arasnda olan paletler kullanlarak),

4.2.2

Genel olarak, iki gemi arasndaki yzer

hortumlar bir halka oluturur, bylelikle dorudan


-

Daha ziyade yakt, yalama ya ve tatl su

reaksiyon kuvvetlerinin olumas nlenerek iki gemi

olmak zere svlarn pompalanmas. Ksm

arasndaki geici hz farkllklar kompanze edilir.

107, Gemi letim Tersaneleri ve Yardmc

Aktarlacak hacimler, hortum balantlarnn boylar ve

Sistemler, Blm 4e baknz.

denizde ikmal operasyonlar srasnda iki geminin


maksimum hzlar Askeri Otorite tarafndan verilmelidir.

Aktarlacak yklerin arlklar ve svlarn hacimleri,

Bu bilgiler, gemi operasyonlarna etki eden hortum

ikmal srasndaki deniz durumlar, gemiler arasndaki

diren kuvvetlerinin hesaplamasna esas oluturur.

maksimum

mesafeler

Askeri

Otorite

tarafndan

belirlenmelidir.

Not :
Hortumlardan

4.1.2

ki gemi arasnda zel ikili kablo dzeni, her

gelen

yklerin

yaklak

deerleri,

hortumlarn apna baldr ve Ksm 107, Gemi letim

iki gemide de iki ana reaksiyon kuvvetinin domasna

Tesisleri

neden olur :

tanmlanmtr.

Ykleri tayan besleme hattndaki kuvvet. Bu

5.

kuvvet, aktarlmakta olan ykn arlndan

Kaynaklanan Ykler

ve

Yardmc

Sahile

Sistemler,

karma

Blm

4,

D.3de

Operasyonlarndan

kaynaklanr (arlk, aaya doru dey


olarak etkiyen bir kuvvettir).

Askeri karma gemileri iin, geminin dibinin karma


sahili ile temasndan kaynaklanan ilave ykler, ba taraf

Aktarlmakta olan malzemeleri tayan paleti

dip

eken ekme halatndaki kuvvet veya gemiler

ngrlmelidir. Bu nedenle, global boyuna mukavemet

arasndaki hortum balantsndaki kuvvet (bu

analizi ve lokal mukavemet analizi iin ilave yk

kuvvet, temelde yatay dorultuda etki eder)

durumlar dikkate alnmaldr. Operasyonel istekler

alann

yaklak

%30-50sinde

etkili

olaca

Askeri Otorite tarafndan tanmlanmaldr.


Genel olarak, halat aranjman, direklerde bir yk saptrma
noktasna sahiptir veya halat yklerini datmak iin zel bir
donanm

yaplr. Denizde ikmal sistemi kullanmda

I.

Yaplarn Arlklar

olaracaktr. Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc

1.

Yaplarn

Sistemler, Blm 4e baknz.

deerlendirilmelidir.

4.1.3

Not :

deilken, ilgili halatlar, gemideki halat tamburlarnda sarl

Halat balantlarnda ve temellerdeki donanm

arlklar,

bir

yk

olarak

reaksiyon kuvvetlerinin hesabnda, gemi hareketleri ve

Eer yapnn arl ok kkse, ihmal edilebilir (rnein;

buna karlk gelen enine ivmeler (Bye baknz), 5lik

borda yaplar ve duvarlar iin).

gemi meyili dikkate alnmaldr.


4.2
ikmal

K/ba prosedr kullanlarak denizde

4.2.1

Bu tr ikmal yntemi; bir kstekle tanan ani

2.

Statik yk

Statik yk :

kapatma kaplini ile tehiz edilen, yzer hortumlardan

dwl

Eleman alannn arl [kN/m2]

oluan ve sadece svlarn aktarmnda kullanlan bir


yntemdir. Destek gemisinin kndan salanan, bir
emniyet halat balants bulunmaldr. Donanm, alc
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

5-14
3.

Blm 5 - Dizayn Ykleri

Dinamik yk
4.

Toplam yk

Dinamik yk :
Toplam yk :
dwldin = dwl acomp [kN/m2 ]
acomp =

B.1e gre ax, ay ve az ivme bileenleri

pdw = dwl fstat + dwldin fdin [kN/m2 ]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 6 Boyuna Mukavemet

6-1

BLM 6
BOYUNA MUKAVEMET

A.

GENEL ................................................................................................................................................................. 6- 2
1. Kapsam
2. aret Kural
3. Tanmlar

B.

YKLEME DURUMLARININ TANIMI .................................................................................................................. 6- 3


2. Hasarsz durum
3. Yaral Durum
4. Artk Mukavemet ile lgili Koul

C.

TEKNE KR YKLER .................................................................................................................................... 6- 4


1. Sakin Su Eilme Momentleri ve Kesme Kuvvetleri
2. Dalgalardan Kaynaklanan Ykler
3. Dalgalardaki Dizayn Eilme Momentleri ve Dizayn Kesme Kuvvetlerinin Boyuna Dalm
4. Yatay Dalga Eilmesi ve Burkulma

D.

YAPISAL DAYANIM ............................................................................................................................................ 6- 8


1. Atalet Momentlerinin Hesaplanmas

E.

KABUL KRTERLER .......................................................................................................................................... 6- 9


1. Dey Eilme
2. Dey Kesme
4. kmeler

F.

ELME VE KESME NEDENYLE OLUAN TEKNE KR GERLMELERNN HESAPLANMASI ............... 6- 9


1. Genel
2. Sakin Su Eilmesinden Kaynaklanan Dizayn Gerilmeleri
3. Dalgalarda, Dey Eilmeden Kaynaklanan Dizayn Gerilmeleri
4. Genel Olarak Kesme Gerilmesi Hesab
5. Dey kesme kuvvetleri nedeniyle oluan kesme gerilmeleri
6. Yatay Dalga Eilmesi ve Burulmadan Kaynaklanan Gerilmeler

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

6-2
A.

Blm 6 Boyuna Mukavemet


Genel

Normal kuvvetler Fx: n tarafta, pozitif x-

ekseninde pozitif, arka tarafta negatif x1.

Kapsam

1.1

Genel olarak, tekne kirii ykleri dorudan

ekseninde pozitif
-

Dey momentler My: Gvertede ekme

hesaplamalar ile belirlenecektir. Klasik formdaki gemiler

oluturuyorsa pozitif

iin C.de verilen dalgalardan kaynaklanan eilme


momentleri ve kesme kuvvetleri kabul edilir.

Yatay momentler Mz: skele tarafnda ekme


oluturuyorsa pozitif

1.2

-8

Olaslk seviyesi Q = 10

olan, dalgalardan

kaynaklanan dizayn ykleri iin, aadaki koullar

Burulma momentleri Mx: n tarafta, pozitif x-

dikkate alnacaktr:

ekseni etrafnda, saat ynnde pozitif, arka


tarafta saatin aksi ynnde pozitif.

Hasarsz durum,

Uygulanrsa, Blm 2, Cye gre hasarl

3.
MSW

durum,

Tanmlar
=

C.1e gre incelenen fiili ykleme durumu


iin sakin su eilme momenti [kNm],

Uygulanrsa,

Blm

21e

gre

artk
MSWf =

mukavemet durumu.
1.3

C.1e gre su ile dolmu durum iin sakin su


eilme momenti [kNm],

Allagelmi form ve dizayndan farkl ve ar

ba kuruzu olan gemiler iin TL, dey dalga kaynakl

MT1

eilme momentleri ile kesme kuvvetlerinin ve bunlarn


gemi boyunca dalmnn hesaplanmasn isteyebilir.

MT2

Kabul grm hesaplama yntemleri uygulanacaktr.

C.3.1.2ye gre yaral durum iin, deniz


koullarndaki toplam eilme momenti [kNm],

MT3

Not :

C.3.1.1e gre hasarsz durum iin, deniz


koullarndaki toplam eilme momenti [kNm],

C.3.1.3e gre artk mukavemet durumu iin,


deniz koullarndaki toplam eilme momenti

Talep halinde, bu hesaplar TL tarafndan yaplacaktr.

[kNm],
2.

aret Kural
MWH

[kNm],

Boyuna arlk ve sephiye datm ile sakin suda ve


dalgalardaki nihai global ykler iin ekil 6.1de
gsterilen iaret kural uygulanacaktr. Kuvvetlerin ve
momentlerin

pozitif

dorultular

MWT

MWV

Arlk :

Sephiye : negatif

Dey kesme kuvvetleri Qz: n tarafta,

C.4.4e gre burkulma dalga eilme momenti


[kNm],

aada

tanmlanmtr:

C.4.3e gre yatay dalga eilme momenti

C.2.1 veya C.2.3e gre dey dalga eilme


momenti [kNm],

positif
MWVf =

Yaral durumda dey dalga eilme momenti


[kNm],

MWV, cV = 1 iin

C.1e gre dey sakin su kesme kuvveti

pozitif z- ekseninde pozitif, arka tarafta


negatif z- ekseninde pozitif

QSW

[kN],
-

Yatay kesme kuvvetleri Qy: n tarafta, pozitif


y- ekseninde pozitif, arka tarafta negatif yekseninde pozitif

QSWf =

C.1e gre yaral durum iin dey sakin su


kesme kuvveti [kN],

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

A,B
QT1

Blm 6 Boyuna Mukavemet


= C.3.2.1e gre hasarsz durum iin, deniz

6-3

c0

Blm 5, A.3e gre dalga katsays,

[kN],

cV

Blm 5, A.3e gre hz katsays,

C.3.2.2ye gre yaral durum iin, deniz

m, fstat, fdin iin Blm 4, Tablo 4.1e baknz.

koullarnda toplam dey kesme kuvveti

QT2

koullarnda toplam dey kesme kuvveti


[kN],
B.
QT3

QWH =

Ykleme Durumlarnn Tanm

C.3.2.3e gre artk mukavemet durumu iin,


deniz koullarnda toplam dey kesme

1.

Blm 2de seilen tm ykleme durumlar iin

kuvveti [kN],

tekne kirii boyuna mukavemeti kantlanmaldr.

C.4.2ye gre yatay dalga kesme kuvveti

2.

Hasarsz durum

2.1

Blm 2, B.2de hasarsz durumdaki geminin,

[kN],
QWV

C.2.2 ve C.2.3e gre dey dalga kesme

stabilite deerlendirmesi ile bir dizi ykleme durumu

kuvveti [kN],

verilmitir. Bu durumlarn en kritik olan, boyuna


mukavemet hesaplar iin esas alnacaktr.

QWVf =

Su ile dolmu durum iin dey dalga kesme


kuvveti [kN],

2.2

Hesaplarda dikkate alnacak nihai ykleme

durumlar ve arlk dalmlar zellikle allagelmiin


=

QWV,

cV = 1 iin,

dndaki askeri gemiler iin-, Askeri Otorite, tersane ve


TL arasnda kararlatrlacaktr.
Arka ksm

Arka

Arka

n ksm

skele

Sancak

ekil 6.1 aret kural


3.

Yaral Durum

Blm 2, Cye gre ek klaslama iareti verilmise, yaral


ve su ile dolmu

azalma olumad belirlenmelidir.

4.

Artk Mukavemet ile lgili Koul

durumdaki gemi iin boyuna

mukavemet incelemesi yaplacaktr. Bu durumlar iin,

Blm 21e gre RSM ek klaslama iareti verilen

yaral geminin tekne kirii mukavemetinde nemli bir

gemilerde, 3. de belirtilen ykler dikkate alnacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

6-4

Blm 6 Boyuna Mukavemet

C.

Tekne Kirii Ykleri

dey

kesme

kuvvetlerinin

tepkilerini

inceleyen

dorudan hesaplama yntemleri ile yaplacaktr. Hakiki


1.

Sakin Su Eilme Momentleri ve Kesme

Kuvvetleri

dalga krlma kriterini esas alan uygun bir non-linear


dzeltme

prosedr

kullanlarak,

seilmi

dalga

ykseklii ve faz pozisyonuna sahip ilgili harmonik


1.1

ngrlen yk durumlar iin, sakin su dey

dalgalar

iin,

gemi

boyunca

dalga

konturu

eilme momenti (MSW) ve sakin su dey kesme kuvveti

belirlenmelidir. Hidrodinamik basnlar, dalga konturuna

(QSW), bir dizi ilgili yk durumu iin gemi boyunca

kadar ekstrapole edilecektir.

hesaplanacaktr. Bye baknz.


2.1.3
1.2

Askeri Otorite tarafndan istenirse, sakin su

Geminin operasyonel profiline karlk gelen

gemi hzlar iin hidrodinamik hesaplar yaplacaktr.

dey eilme momenti (MSWf) ve sakin su dey kesme

Eer

byle

bir

profil

mevcut

deilse,

ngrlen

kuvveti (QSWf) geminin su ile dolmu durumu iin gemi

maksimum devaml sakin su ileri hzn (v0) yarsna

boyunca hesaplanacaktr. Sarkma ve kme durumlar

karlk gelen gemi hz kabul edilecektir.

dikkate alnmaldr.
2.1.4
1.3

Madde 1.1 ve 1.2deki hesaplardan; hasarsz

Non lineer dzeltmenin tamamlanmasndan

sonra, atalet kuvvetleri dahil, gemiye etkiyen kuvvetler,

durumdaki gemi iin ve gerekirse su ile dolmu

genelde

durumdaki

denklemlerinin zlmesi ile salanr. Bylelikle, non

ve/veya

azaltlm

artk

mukavemet

dengede

deildir.

Denge;

hareket

erileri

lineer dzeltilmi tepki deerleri (rnein; eilme

oluturulmaldr. Bu zarf erileri sonraki hesaplamalar

momentleri) elde edilir. eitli dalga periyotlar ve dalga

iin esas oluturur.

byklkleri iin bu prosedrn tekrarlanmas, dalga

durumundaki

gemi

iin

yklerin

zarf

yksekliine bal, dzeltilmi non lineer (pseudo) tepki


2.

Dalgalardan Kaynaklanan Ykler

amplitdn verir. ncelenen faz yerine bal olarak


eitli

2.1

Dalgalardan

kaynaklanan

tekne

kirii

transfer

fonksiyonlar,

sarkma

ve

kme

durumlarn verir.

dizayn yklerinin dorudan hesaplanmas


2.1.5
2.1.1

Dizayn

hesaplanmasna

deerlerinin
esas

oluturmak

dorudan
zere,

lineer

Eilme momentleri ve kesme kuvvetleri,


sistemler

iin

rastgele

yntemlere

gre

B.1de

hesaplanacaktr. Sabit deniz durumu iin, ana dalga

tanmlanan yk durumlarna gre arlk dalmlar

grlme olasl ynndeki a cos2 dalga enerjisi

kullanlacaktr.

dalm kabul edilecektir. Denizin, gemiye gre ana


dalga

Prensip

olarak,

tanmlanan

yk

durumlar

iin

ynnn

edilecektir.

Dalga

eit

olarak

datld

amplitdne

bal

kabul

(pseudo)

hesaplanan karakteristik arlk dalm, en byk ve

transfer fonksiyonunu elde etmek iin kullanlan

en kk sakin su dey eilme momentini oluturan

dalga ykseklikleri (H), karlk

ortalama arlk dalm olacaktr. Bu karakteristik

nemli dalga yksekliine (HS) eit alnacaktr (yani,

arlk dalm, ortalama bir deplasman ve ortalama

H = HS).

gelen doal denizin

sakin su dey eilme momenti MSWyi oluturur.


2.1.6

Hesaplanan uzun sreli eilme momenti ve

Askeri Otorite tarafndan istenirse, B.3e gre yaral ve

kesme kuvvetleri deerleri, rnein; Askeri Otorite

su ile dolmu durumlar iin benzeri dorudan arlk

tarafndan

dalm hesaplar yaplacaktr. lgili karakteristik arlk

istatistiklerine dayanmaldr.

belirlenen

ilgili

uzun

sreli

dalga

dalm, su ile dolmu gemi iin ortalama bir deplasman


ve ortalama sakin su dey eilme momenti MSWfyi

Eer, veri belirtilmemise, Tablo 6.3de sunulan, Kuzey

oluturur.

Atlantik dalga dalm diyagram uygulanacaktr. Bu


tablo, etkin dalga ykseklii HS [m] ve sfr gei

2.1.2

Geminin

harmonik

dalgalardaki

analizi;

dalgalardan kaynaklanan dey eilme momentleri ve

periyodu T [sn] ile tanmlanan deniz durumlarnn


grlme olasln listeler.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 6 Boyuna Mukavemet

Uzun sreli deerler iin yk evrimlerinin adedi;


geminin operasyonel planna gre belirlenecektir. Eer
bilgi mevcut deilse, 5107 yk evrimi kabul edilecektir.

6-5

M WV 0,24 L2 B C B c 0 c v c M kNm
cM

= Dalm faktr, Tablo 6.1 ve ekil 6.2ye

2.1.7
Dey eilme momentleri ve dey kesme
kuvvetlerinin toplam deeri; sakin su yknde, uzun
sreli deerlerle geminin ba tarafnda dalga
darbelerinden kaynaklanan ilave dvnme yklerinin
superpozisyonundan elde edilir.

baknz.

2.1.8
Gerekli grlrse, burada belirtilen dorudan
hesaplamalara, geminin yatay eilme ve burulmasndan
kaynaklanan ykler de dahil edilir.

formle gre hesaplanr:

2.3.1

Dey

cQ

Tablo 6.1

2.3.2

Sarkma

0,4

2,25 C B

0,4

x
0,6
L

0,9 C B

0,6

x
1
L

x
0,30
L
x
0,30 0,45
L

kN

Dalga kesme kuvvetlerinin dorudan hesab

kme

x
L

- 0,02 - 2,45

8,80 C B

x
L

-1

1 2,375 0,6
L

cQ dalm faktr

Pozitif kesme kuvvetleri

x
0,10
L

aadaki

Dalm faktr, Tablo 6.2 ve ekil 6.3e

0,9 2,25 L 0,6 C B

Tablo 6.2

Aralk

kuvveti,

cM dalm faktr

Aralk
x

kesme

iin 2.3de belirtilen prosedr izlenecektir.

hesaplanr::

dalga

baknz.

Dey dalga eilme momentleri

Dey dalga eilme momenti aadaki formle gre

Dey dalga kesme kuvvetleri

Q WV L B C B c 0 c v c Q

Not :
Talep halinde, bu hesaplar TL tarafndan yaplacaktr.
2.2

2.3

Negatif kesme kuvvetleri

x
L

0,1 8,50

0,10

x
L

- 0,95

2,64 C B 0,9

x 88

C B 3
L 15

0,45

x
0,50
L

0,45

0,50

x
0,65
L

61 x 19

15 L 12

0,65

x
0,75
L

1,06

0,75

x
1,00
L

3,64 3,44

1,95

10 x

3 L

- 0,45

1,95 -

x
6,4 C B 3 3,2 C B
L

0,96 C B
x
L

3,84 C B 1
L

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

6-6

Blm 6 Boyuna Mukavemet


3.

Dalgalardaki Dizayn Eilme Momentleri ve

Dizayn Kesme Kuvvetlerinin Boyuna Dalm

sarkma

3.1

Toplam eilme momentleri

3.1.1

Hasarsz durum

Hasarsz durum iin, gemi boyundaki x boyuna


mevkiinde, sarkma ve kme durumunda geminin
toplam

eilme

momenti

MT1,

aadaki

forml

yardmyla hesaplanr.
MT1 = MSW fstat + MWV fdin

kme

3.1.2

[kNm]

Yaral durum

Yaral

durum

iin,

gemi

boyundaki

boyuna

mevkiinde, sarkma ve kme durumunda geminin


toplam

eilme

momenti

MT2,

aadaki

forml

yardmyla hesaplanr:
MT2 = MSWf fstat + MWVf fdin
ekil 6.2

Gemi boyunca CM dalm faktr

3.1.3

[kNm]

Artk mukavemet

Artk mukavemet incelemeleri iin, gemi boyundaki x


boyuna

mevkiinde,

toplam

eilme

momenti

MT3

aadaki forml yardmyla hesaplanr :


MT3 = fstat MSWf + fdin MWVf
3.2

Toplam kesme kuvvetleri

3.2.1

Hasarsz durum

[kNm]

Hasarsz durum iin, gemi boyundaki x boyuna


mevkiinde, denizdeki dey kesme kuvveti, aadaki
forml yardmyla hesaplanr :
QT1
3.2.2

= QSW fstat + QWV fdin

[kN]

Yaral durum

Yaral durum iin, gemi boyundaki x boyuna mevkiinde,


denizdeki dey kesme kuvveti, aadaki forml
yardmyla hesaplanr :
ekil 6.3 Gemi boyunca CQ dalm faktr
QT2 =

QSWf fstat + Q WVf fdin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

[kN]

Blm 6 Boyuna Mukavemet

6-7

Tablo 6.3 Dalga dalm diyagram


Sfr gei periyodu T [sn]
Hs[m]

3,5

4,5

5,5

6,5

7,5

8,5

9,5

10,5

0,5 1,5

l,300E-5
0,000E+0

l,337E-3
2,930E-4

8,656E-3
9,860E-3

l,186E-2
4,976E-2

6,342E-3
7,738E-2

l,863E-3
5,570E-2

3,690E-4
2,376E-2

5,600E-5
7,035E-3

2,5 3,5

0,000E+0
0,000E+0

2,200E-5
2,000E-6

l,975E-3
3,490E-4

2,159E-2
6,955E-3

6,230E-2
3,227E-2

7,450E-2
5,675E-2

4,860E-2
5,099E-2

2,066E-2
2,838E-2

4,5
5,5

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

6,000E-5
l,000E-5

l,961E-3
5,100E-4

l,354E-2
4,984E-3

3,288E-2
l,603E-2

3,857E-2
2,373E-2

2,686E-2
2,008E-2

6,5
7,5

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

2,000E-6
0,000E+0

l,260E-4
3,000E-5

l,670E-3
5,210E-4

6,903E-3
2,701E-3

l,258E-2
5,944E-3

l,269E-2
7,032E-3

8,5 9,5

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

7,000E-6
2,000E-6

l,540E-4
4,300E-5

9,790E-4
3,320E-4

2,559E-3
l,019E-3

3,506E-3
l,599E-3

10,5
11,5

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

l,200E-5
3,000E-6

l,070E-4
3,300E-5

3,790E-4
l,330E-4

6,750E-4
2,660E-4

12,5
13,5

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

l,000E-6
0,000E+0

l,000E-5
3,000E-6

4,400E-5
l,400E-5

9,900E-5
3,500E-5

14,5
15,5

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

0,000E+0
0,000E+0

l,000E-6
0,000E+0

4,000E-6
l,000E-6

l,200E-5
4,000E-6

16,5

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

l,000E-6

16,5

17,5

18,5

Sfr gei periyodu T [sn]


Hs[m]
0,5 1,5

2,5 3,5

11,5

12,5

13,5

14,5

15,5

7,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

l,607E-3

3,050E-4

5,100E-5

8,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

6,445E-3

l,602E-3

3,370E-4

6,300E-5

l,100E-5

2,000E-6

0,000E+0

0,000E+0

l,114E-2

3,377E-3

8,430E-4

l,820E-4

3,500E-5

6,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

4,5

l,275E-2

4,551E-3

l,309E-3

3,190E-4

6,900E-5

l,300E-5

2,000E-6

0,000E+0

5,5

l,126E-2

4,636E-3

l,509E-3

4,100E-4

9,700E-5

2,100E-5

4,000E-6

l,000E-6

6,5

8,259E-3

3,868E-3

l,408E-3

4,220E-4

l,090E-4

2,500E-5

5,000E-6

l,000E-6

7,5

5,249E-3

2,767E-3

l,117E-3

3,670E-4

l,020E-4

2,500E-5

6,000E-6

l,000E-6

2,969E-3

l,746E-3

7,760E-4

2,770E-4

8,400E-5

2,200E5

5,000E-6

l,000E-6

l,522E-3

9,920E-4

4,830E-4

l,870E-4

6,100E-5

l,700E-5

4,000E-6

l,000E-6

8,5 9,5
10,5

7,170E-4

5,150E-4

2,730E-4

l,140E-4

4,000E-5

l,200E-5

3,000E-6

l,000E-6

11,5

3,140E-4

2,470E-4

l,420E-4

6,400E-5

2,400E-5

7,000E-6

2,000E-6

l,000E-6

12,5

l,280E-4

l,100E-4

6,800E-5

3,300E-5

l,300E-5

4,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

13,5

5,000E-5

4,600E-5

3,100E-5

l,600E-5

7,000E-6

2,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

14,5

l,800E-5

l,800E-5

l,300E-5

7,000E-6

3,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

0,000E+0

15,5

6,000E-6

7,000E-6

5,000E-6

3,000E-6

l,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

0,000E+0

16,5

2,000E-6

2,000E-6

2,000E-6

l,000E-6

l,000E-6

0,000E+0

0,000E+0

0,000E+0

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

6-8

Blm 6 Boyuna Mukavemet

3.2.3

Artk mukavemet

Artk mukavemet incelemeleri iin, gemi boyundaki x

C,D

D.

Yapsal Dayanm

1.

Atalet Momentlerinin Hesaplanmas

boyuna mevkiinde, denizdeki dey kesme kuvveti,


Gemi boyunca eitli kesitlerdeki atalet momentlerinin

aadaki forml yardmyla hesaplanr :

hesabnda, boyuna mukavemete katlan tm devaml


QT3 = fstat QSWf + fdin QWVf

boyuna elemanlarn kesit alanlar dikkate alnmaldr.

[kN]

Yapsal
4.

konfigrasyonun

blge

alanlar,

boyuna

elemanlarn etkinlii zerinde etkilidir. Sonu olarak,

Yatay Dalga Eilmesi ve Burkulma

aklklarn ba ve k ksmnda, yaplarn ykseklik ve


4.1

geniliindeki ani deiimlerde, st yaplarn nihayetinde

Genel

vb.ndeki gerilme iletimi sadece, yatay elemanlar iin 30lik


Madde 2deki isteklere ilave olarak, byk gverte

ve dey elemanlar iin 45lik bir ayla snrl bir alanda

aklkl gemilerde, dey ve yatay eilmenin neden

yer alr. Bu prensibin tekneye ve st yap elemanlarna

olduu kombine gerilmeler dikkate alnacaktr.

uygulanmas ekil 6.4 ve 6.5de gsterilmitir.

4.2

Yatay kesme kuvvetleri

Yatay dalga kesme kuvveti CW aadaki formle gre


hesaplanr :

Q WH L T B c 0 fdin kN
fdin

Blm

4,

A.2.2ye

gre,

dinamik

yk

bileeninin ksmi emniyet faktr,


=

Hasarsz durum iin LCA yk durumuna


gre, dinamik yk bileeninin ksmi emniyet

Tekne kirii eilmesi


iin etkisiz alanlar
(glge alanlar)

faktr,
=

Yaral durum iin LCB yk durumuna gre,


dinamik

yk

bileeninin

ksmi

ekil 6.4 Gemi bnyesi ve st yaplar iin glge


prensibinin uygulanmas

emniyet

faktr,
=
4.3

1,0 artk mukavemet incelemeleri iin.


Yatay dalga eilme momentleri

Yatay dalga eilme momenti MWH, aadaki formle


gre hesaplanr:
MWH = 0,32 L QWH cM
cM
4.4

[kNm]

Dalm faktr 2.1e baknz.


Burkulma

Tekne kirii burulma momenti MWTnin etkileri, gerekli


grlrse dikkate alnacaktr.

Tekne kirii eilmesi iin


etkisiz alanlar (glge
alanlar)

ekil 6.5 Gemi bnyesi ve st yaplar iin glge


prensibinin uygulanmas

.
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D,E,F

Blm 6 Boyuna Mukavemet

2.

Geminin her enine kesitinde, glge alanlarn

Qpz1

6-9

Geminin

hasarsz

enine

kesitinde,

ilgili ksmlar, atalet momentinin hesabnda kullanlan

aktarlabilir dey kesme kuvveti [kN], Blm

kesit alanlarndan dlecektir. Bir enine kesitteki

4, E.3e baknz.

geniliklerinin veya glge alan geniliklerinin toplam,


gverte veya dipte kesit modln %3den fazla
azaltmyorsa veya boyuna postalar yada boyuna

Qpz2

dey kesme kuvveti [kN]

kirilerdeki hafifletme delikleri, dreyn delikleri ve tekil


cogullarn ykseklikleri, gvde derinliinin %25ini veya

Eer yaralanma belirtilmemise Qp2 = Qp1

cogullar iin 75 mm. yi amyorsa, daha kk


aklklarn

(meholler,

hafifletme

delikleri,

Geminin hasarl enine kesitinde, aktarlabilir

kullanlabilir.

kaynak

dikileri civarndaki cogullar, vb.) dlmesine gerek


3.

yoktur.

Artk mukavemet ile ilgili olarak, Blm 21e

baknz.
Blm 4, I.1.2ye de baknz.

E.

Kabul Kriterleri

1.

Dey Eilme

4.

kmeler

4.1

Elastik boyuna tekne kirii kmesi, geminin

ngrlen amacna uygun kalmasn salamak zere


snrlandrlabilir.

Aada belirtilen kriterler salanmaldr :

M py1
m
M py2
m
Mpy1

4.2
baknz.

M T1

F.

M T2

Geminin

plastik

haldeki

hasarsz

enine

Dey eilme momenti [kNm], Blm 4,


E.2ye baknz.
=

Geminin plastik haldeki yaral enine kesitinin


yatay ekseni etrafnda aktarlabilir dey
eilme momenti [kNm]
Eer yaralanma belirtilmemise Mp2 = Mp1
kullanlabilir.

MT1,MT2 = C.3e baknz.


2.

Eilme ve Kesme Nedeniyle Oluan Tekne

Kirii Gerilmelerinin Hesaplanmas

kesitinin yatay ekseni etrafnda aktarlabilir.

Mpy2

Blm 16, Cye gre titreim analizlerine

Dey Kesme

1.

Genel

Dizayn gerilmeleri genel olarak dorudan analizlerle


hesaplanacaktr. Eer dorudan analizler yaplmazsa,
gerilme bileenleri iin F.2 F.6da verilen formller
kullanlabilir. Dizayn gerilmeleri yorulma mukavemeti
analizi iin gereklidir, Blm 17ye baknz.
2.

Sakin

Q T1

Eilmesinden

Kaynaklanan

Hasarsz durum iin, incelenen tekne kirii kesitindeki


SW tekne kirii dizayn eilme gerilmesi, aadaki
forml yardmyla hesaplanr :

SW M SW

Aada belirtilen kriterler salanmaldr :

Q pz1

Su

Dizayn Gerilmeleri

Iy1

zi z0
N/mm 2
I y1 10 3

Dye gre hasarsz tekne kirii kesiti iin,


yatay eksen etrafndaki atalet momenti [m4]

Q pz2
m

Q T2

z0

Tarafsz eksenin kaide hattndan mesafesi


[m]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

6-10

Blm 6 Boyuna Mukavemet

zi

ncelenen

elemann

kaide

hattndan

Iy1

= Orta kesitin tarafsz eksene gre atalet


momenti [m4]

mesafesi [m.]
3.

Dalgalarda,

Dey

Eilmeden

lgili

kaplamann

ve

boyuna

perde

kaplamasnn kalnl mm

Kaynaklanan Dizayn Gerilmeleri


Hasarsz durum iin, dey eilmeden kaynaklanan,

0, Boyuna perdesi olmayan gemiler iin

incelenen tekne kirii kesitindeki WV tekne kirii dizayn


eilme

gerilmesi,

aadaki

forml

yardmyla

Eer iki boyuna perde varsa:

hesaplanr :

z z0
WV M WV i
N/mm 2
3
I y1 10

Iy1

Dye gre hasarsz tekne kirii kesiti iin,

0,16 + 0,08 AS/ALBoyuna perdeler iin

0,34 - 0,08 AS/AL

AS

= H gemi derinlii iinde, d kaplamann kesit


alan m2

yatay eksen etrafndaki atalet momenti [m ]


z0

Tarafsz eksenin kaide hattndan mesafesi

AL

= H gemi derinlii iinde, boyuna perdenin kesit


alan m2

[m]
zi

D kaplama iin

ncelenen

elemann

kaide

hattndan

Allm forma ve yapya sahip gemilerde, orta kesit iin


hesaplanan

mesafesi [m].

Sy/Iy1

oran,

dier

kesitler

iin

de

kullanlabilir.
4.

Genel Olarak Kesme Gerilmesi Hesab


6.

Kesme gerilmesi dalm, TL tarafndan kabul edilen

Yatay Dalga Eilmesi ve Burulmadan

Kaynaklanan Gerilmeler

hesaplama prosedrlerine gre belirlenebilir.


6.1
5

Dey kesme kuvvetleri nedeniyle oluan

Yatay dalga eilmesinden kaynaklanan

gerilmeler

kesme gerilmeleri
Hasarsz

durumda,

Boyuna perdesi olmayan veya iki boyuna perdesi olan

kaynaklanan

gemiler iin d kaplamadaki ve boyuna perdelerdeki

hesaplanr :

kesme gerilmesi dalm aadaki formllere gre


WH M WH

belirlenir:

yatay

gerilmeler,

dalga

aadaki

yi y 0
N/mm 2
I z1 103

eilmesinden
formle

gre

QSWden kaynaklanan statik gerilme:

SW =

QSW S y (z)
y1 t

(0,5 - )

N/mm

Iz1

Hasarsz durum iin, incelenen kesitteki


dey tarafsz eksene gre atalet momenti
[m4]

QWVden kaynaklanan dinamik gerilme:

WV =

Q WV S y (z)
y1 t

(0,5 - )

N/mm 2

y0

Tarafsz eksenin merkez hattndan mesafesi


[m]

0 simetrik kesitler iin

ncelenen

Sy(z) = ncelenen z seviyesinin alt ve stnde ve


yatay tarafsz eksene gre, ilgili kesit alannn
3

birinci momenti [m ]

yi

elemann

merkez

mesafesi [m].

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

hattndan

F
6.2

Blm 6 Boyuna Mukavemet


Burkulmadan kaynaklanan gerilmeler

aklkl

6-11

ve/veya

allagelmiin

dndaki

yapsal

dizayna sahip gemilerde, burulmadan kaynaklanan


Genel olarak, havaya ak gverteleri kapal veya

gerilmeler,

aklklar

deerlendirilecektir.

kk

olan

gemilerde

burulmadan

global

gerilme

analizi

kaynaklanan gerilmeler ihmal edilebilir. Geni gverte

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

iinde

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

7-1

BLM 7
DP VE BORDA YAPILARI

A.

GENEL, TANIMLAR ............................................................................................................................................ 7- 2


1. Genel
2. Tanmlar
3. Dizayn Bilgileri

B.

KAPLAMALAR ................................................................................................................................................... 7- 2
1. Omurga, Omurga Levhas
2. Dip ve Borda Kaplamas
3. iyer Sras
4. Dip Kaplamas

C.

KNCL TAKVYELER ........................................................................................................................................ 7- 4


1. Genel
2. Enine Posta Sistemi
3. Boyuna Posta Sistemi
4. Payandalar

D.

BRNCL ELEMANLAR ..................................................................................................................................... 7- 5


1. Dip Omurga
2. Yan Omurgalar
3. Marcin Levhalar
4. Dek Levhalar
5. Derin Postalar ve Stringerler

E.

EKLENTLER VE ELEMANLAR .................................................................................................................... 7- 6


1. Yalpa Omurgas
2. Parampetler
3. Deniz Sandklar
4. Sintine Kuyular
5. Sonar domlar

F.

ZEL TAKVYELER ........................................................................................................................................... 7- 9


1. Liman ve Rmorkr Manevralar iin Takviyeler
2. Havuzlama
3. Kyya Temas

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

7-2

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

A.

pWT

Genel, Tanmlar

A,B

Blm 5, D.1e gre su geirmez blme


perdelerindeki toplam dizayn yk [kN/m2],

1.

Genel
Tmin

Bu blm, tm d kaplama ve dip yaplarnn


kaplamalar ile ve birincil ve ikincil takviyelerine
uygulanr. Blm 4, Dye gre en az bir blme boyunda
bir model oluturarak dorudan mukavemet analizi ile
birincil elemanlarn boyutlarnn belirlenmesi tavsiye
edilir.

En kk draft [m].

3.

Dizayn Bilgileri

3.1

Tablo 7.1de dip ve borda yaplarnn dizayn

ile ilgili istekler zetlenmitir.


3.2

1.1

ift dibin yerleimi

1.1.1

Uygulanabildii

ve

Dip ve borda yapsnn tm elemanlar, Blm 4, Hye


geminin

dizayn

ve

hizmetiyle uyumlu olduu takdirde, atma perdesinden


k pik perdesine kadar devam eden bir ift dip
dzenlenmesi nerilir.
1.1.2

Tek cidarl gemilerde, dibin sintine dnmne

kadar korunmas iin, i dip bordalara kadar devam


edecektir.
1.1.3

Ba ve k piklerde ift dibe gerek yoktur.

1.1.4

Tank karma Gemisi (LST) ve Asker karma

Teknesi (LCI) iin, paletli aralarn lokal yk olarak etki


etmesi

nedeniyle,

indirme

rampasnn

arka

nihayetindeki (dnme merkezi) dip yapya zel surette


dikkat edilmelidir. Blm 22 ve Ksm 107, Gemi letim
Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 3, Fye de
baknz.
2.

Burkulma mukavemeti

Tanmlar

c0

Blm 5, A.3e gre dalga katsays,

pBK

Blm 5, C.3.1e gre yalpa omurgasna etki

gre

yeterli

burkulma

mukavemeti

ynnden

incelenecektir.
3.3

Minimum kalnlk

Dip ve borda yapsnn tm elemanlar, Blm 4, Hye


gre

yeterli

burkulma

mukavemeti

ynnden

incelenecektir.

B.

Kaplamalar

1.

Omurga, Omurga Levhas

1.1

Omurgann dizayn

Omurgann

dizayn

iin

aada

belirtilen

iletim

koullar dikkate alnmaldr :


-

Havuzlama, F.2ye de baknz.

rnein; karma gemileri iin sahile temas,


F.3e de baknz.

eden dizayn yk [kN/m2],

1.2

Levha omurga

Levha omurgann kalnl aada belirtilenden az


pe

Blm 5, C.2ye gre

x/L = 0,6nn n

olamaz :

tarafndaki dizayn darbe basnc [kN/m ],


tFK = tB + 1,5 [mm]
pL

Blm 5, Fye gre gverte yk [kN/m ],


tB

pS

pT1

2ye gre dip kaplama kalnl [mm]

Blm 5, C.1e gre dip ve borda iin toplam


dizayn basnc [kN/m2],

1.3

Kutu omurga

Blm 5, G.1.3e gre tanklar iin dizayn

1.3.1

Kutu omurgadan dip levhasnn kalnl

basnc [kN/m ],

tB+1,5 mm.den az olmayacaktr.


.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar


Tablo 7.1

Yap eleman

7-3

Dip ve borda dizayn bilgileri


Varsa, Blm 5e gre
ykler

Dizayn blm

Aklamalar

Dip ve borda kaplamas :


Kaplama

ps C.1.

B.ye baknz.

pe C.2.

C.2ye baknz.

pT1 G.

C.3e baknz.

pWT D.1.

Bye baknz.

Blm 4, B.3.

Enine takviyeler
Blm 4, Tablo 4.3

Boyuna takviyeler
dip :
Kaplama

Blm 4, B.3.

Enine takviyeler

pT1 G.
Blm 4, Tablo 4.3

Boyuna takviyeler
Marcin levhas

pL F.

Blm 4, B.3.

C.2ye baknz.
C.3e baknz.
D.3e baknz

Birincil elemanlar :
Dekler
Boyuna kiriler ve stringerler

ps C.1.

D.4e baknz.

pe C.2.

D.1, D.2ye baknz.

Blm 4, D.
pT1 G.
Enine derin elemanlar

D.5e baknz
pL F.

Yan

levhalarn

kalnl

tB

1,0

mm.den

az

3.

iyer Sras

3.1

iyer srasnn genilii en az aada

olmayacaktr.
1.3.2

Kutu omurgann dip ve yap kaplamalarnn

kesime

noktalarnda,

dekler

hizasnda,

belirtildii kadar olacaktr :

yeterli

braketler dzenlenecektir (yatay ve/veya dey).

b = 800 + 5 L mm

1.4

Lama omurga

bmaks = 1800 mm.

1.4.1

Lama omurgann A kesit alan, aada

belirtilenden daha az olamaz :

3.2

Genel olarak, iyer sras kalnl, aada

belirtilen iki deerin byk olanndan az olamaz :

A = 0,5 L [cm2]

t = 0,5 (tD + ts) mm


t

ts

levha omurgannki kadar olacaktr.

tD

Mukavemet gvertesinin gerekli kalnl,

2.

tS

Borda kaplamasnn gerekli kalnl.

1.4.2

Lama

omurgann

dzenlenmesi

halinde,

lama omurgann yanndaki levha srasnn boyutlar,

Dip ve Borda Kaplamas

Dizayn Tablo 7.1de verilen bilgiler esas alnacaktr.

3.3

Gverte stringer levhasnn iyer levhas ile

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

7-4

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

B,C

birleimi dairesel olduunda, yarap, hangisi bykse,

dtaki boyuna postaya kadar uzanan, her enine

levha kalnlnn en az 15 kat veya 150 mm. olacaktr.

postadaki levha dekler arasna, dek kalnlnda


flenli braketler dzenlenecektir.

3.4

iyer srasnn st kenarndaki kaynaklar zel

onaya tabidir.

2.1.4

Postalar, boyuna postal bir gverte ile

tanyorsa, derin postalar arasna konulan postalar,


iyer sras ile gverte stringer levhas arasndaki

bitiik

kaynakla ilgili olarak, Blm 8, B.1.4e baknz.

balanacaktr. Braketlerin boyutlar, postalarn kesit

derin

boyuna

elemanlara

braketlerle

modlne gre hesaplanacaktr.


3.5

Frengiler

ve

dier

aklklar

zenle

yuvarlatlmaldr. entik faktr iin, Blm 4e baknz.

2.2

Ba ve k bnyenin takviyesi

4.

2.2.1

Genel

Dip Kaplamas

Dizaynda Tablo 7.1de verilen bilgiler esas alnacaktr.

Ba ve k yaplar, Blm 5, Cde belirtilen hidrodinamik


basn dikkate alnarak dizayn edilecektir.

C.

kincil Takviyeler

2.2.2

1.

Genel

Eer

Devrilme braketleri
postalar

2,6

m.

yi

aan

mesafelerde

mesnetlenmiyorsa, maksimum drafta geminin en byk


1.1

Dizayn

genilik noktas ile atma perdesi arasna devrilme


braketleri konulacaktr.

Enine ve boyuna postalarn boyutlandrmas ile ilgili


bilgiler Tablo 7.1de verilmitir.

3.

Boyuna Posta Sistemi

1.2

3.1

Boyuna postalar, dek levhalar ve/veya

Tanklardaki postalar

enine erevelerden devaml gemesi tercih edilir.


Blm 10daki ilave istekler karlanmaldr.

Bunlarn gvdelerinin deklere ve enine erevelere


balants,

1.3
kincil

Noktasal ykler
takviyelere

etki

Blm

4,

Tablo

4.3e

gre

mesnet

kuvvetlerinin yeterince aktarlaca ekilde olacaktr.


eden

noktasal

ykler,

boyutlandrmada dikkate alnacaktr.

FPden itibaren 0,1 Lnin ba tarafnda, boyuna


postalarn gvdeleri, enine elemanlara her iki taraftan
etkin bir ekilde balanacaktr. Eer kuruz as 40ye

2.

Enine Posta Sistemi

geiyorsa

ilave

stifnerleri

veya

braketleri

dzenlenecektir.
2.1

U balantlar

2.1.1

Dip yapya, alt balant braketleri, postann

3.2
kesit modlne gre hesaplanacaktr.

Boyuna

deklerden
hallerde,

ve

postalarn
perdelerden

bunlar

su
devaml

deklere,

geirmez
gemedii

kalnl;

dek

kalnlnda ve boyuna postadaki kaynak boyu; 2xdip


2.1.2

Gverte

yapsna

ve/veya

ara

gverte

postalarna st balant braketleri, hangisi bykse,

boyuna

postasnn

derenliinde

olan

braketlerle

balanacaktr.

gverte kemereleri veya ara gverte postalarnn kesit


modlne gre hesaplanacaktr.

3.3

Gerektii takdirde, enine perdelerle, enine

derin ereveler arasndaki boyuna postalar iin, enine


2.1.3

Dip boyuna posta sistemine, bordalar enine

posta sistemine gre yaplma, dipte ve i dipte, en

borda

derin

elemanlarn

deformasyonundan

kaynaklanan ilave gerilmeler dikkate alnacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

C,D
3.4

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar


Ba tarafta kuruz asnn 40yi ve k

tarafta 75yi getii hallerde, Tmin - c0 ile T + c0 arasnda


yer alan boyuna postalarn desteklenmeyen boyu 2,6
m.den fazla olmamaldr. Aksi takdirde, devrilme
braketleri dzenlenecektir.
4.

dibin kirilerine balanacak veya ift dip iinde iki posta


aras mesafede devam ettirilecektir.
2.2

Nihayetlerde doru, gvdenin kalnl ve

alan levhasnn kesit alan %10 azaltlabilir.


2.3

Payandalar

7-5

Makina dairesinde ve FPden

0,25 L

mesafesi iinde en az bir yan i omurga bulunacaktr.

Payandalar, ikincil takviye elamanlarn i dibe ve dibe

ift dibin tm blmlerindeki yan i omurgalarn hakiki


says, Blm 4, Eye gre yaplacak genel dip

balayan elemanlardr.

analizinden sonra belirlenecektir.

Payandalarn kesit alan, Blm 4, H.4e gre, benzeim

3.

Marcin Levhalar

3.1

Marcin levhas su geirmez olmaldr. Marcin

yoluyla hesaplanacaktr. Payanda yk, dorudan


gerilme analizinden alnacaktr.

levhas ile postalarn balants iin, dekler ve


postalar ile ayn hizada braketler kullanlacaktr.
D.

Birincil Elemanlar

3.2

Boyuna posta sisteminde, marcin levhas ile

ift dipteki boyuna postalarn balants iin, marcin

1.

Dip Omurga

1.1

Tm gemilerde bir orta i omurga veya

levhasna takviye levhalar konulacaktr.


4.

Dek Levhalar

bulunacaktr.

4.1

Genel

1.2

4.1.1

Deklerin postalarla balants iin Blm

havuzlama amal birbirine yakn iki boyuna kiri

Orta i omurga mmkn olduunca baa ve

ka doru uzatlacaktr. Bu eleman devaml olmayan

15e baknz.

ift dibin kirilerine balanacak veya ift dip iinde iki


4.1.2

posta aras mesafede devam ettirilecektir.

zellikle k pikte olmak zere derin dekler

burkulma stifnerleri ile desteklenmelidir.


1.3

Nihayetlere doru, gvdenin kalnl ve st

levhann

kesit

alan

%10

azaltlabilir.

Hafifletme

4.1.3

Sintine pompa emi azna sularn ulaabilmesi

deliklerinden kanlmaldr.

iin, dek levhalarna gei delikleri almaldr.

1.4

4.1.4

Orta i omurgadaki hafifletme deliklerine,

Byk sintine kalkml gemilerde, dek

genelde sadece gemi ortas 0,75 L dnda izin verilir.

ykseklii, sintine dnmnn balangcnda, asgari

Hafifletme

olarak posta derinliinden az olamaz.

deliklerinin

ykseklii

orta

omurga

yksekliinin yarsn gememeli ve boylar posta aras


mesafenin yarsndan fazla olmamaldr.

4.1.5

Deklerin aln lamalar, desteklenmeyen

boylarnda srekli olmaldr. Orta i omurgada aln


1.5

Merkezde yer alan makinalarda, makina

temelleri blgesinde orta i omurgaya gerek yoktur.


1.6

ift dip, su geirmez yan i omurgalar ile

blmelere ayrlmyorsa, merkez i omurga 0,5 L gemi


ortasnda su geirmez olmaldr.
2.

lamas kesildii takdirde, bunlar orta i omurgaya tam


nfuziyetli olarak kaynak edilir.
4.1.6

Boyuna

posta

sisteminin

enine

sisteme

dnt yerlerde, yapsal devamllk veya yeterli


sreklilik salanacaktr.

Yan Omurgalar

2.1
Yan i omurgalar mmkn olduunca baa
ve ka doru uzatlacaktr. Bunlar devaml olmayan ift

4.2

Dolu deklerin dzenlenmesi

4.2.1

Dolu dekler aras mesafe, Blm 4, Eye

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

7-6

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

gre yaplacak genel analizden elde edilecektir.


4.2.2

Aada

belirtilen

yerlere

dolu

dek

D,E

5.

Derin Postalar ve Stringerler

5.1

Derin postalar, stringerler

konulacaktr:
Derin

postalarn,

stringerlerin

ve

varsa

apraz

balarn boyutlandrlmas ile ilgili bilgiler Tablo

Gerektii takdirde makina dairesine,

Kazan temelleri altna,

5.2

Perdelerin altna,

Kuruz asnn 40 den byk olduu ba tarafta, gvde

7.1de verilmitir.
Enine derin ereveler

ksm, gverte alt enine ereveye birleim blgesinde


-

Ondle perdelerin altna, Blm 4, C.6ya da


baknz.

4.2.3

Boyuna posta sistemi kullanldnda, genel

takviye edilecektir.
5.3

Makina mahallerindeki derin postalar

5.3.1

Makina ve kazan dairelerine, uygun aralkl

olarak, dek aras mesafe, boyuna posta aras

derin postalar konulacaktr. Genelde, bunlar en st

mesafenin 5 katn amayacaktr.

devaml gverteye kadar devam edecektir.

4.2.4

5.3.2

Ba taraf dip takviyesi blgesinde, dolu

ten yanmal makinalar iin, makinann ba

dekler d kaplamaya ve i dibe devaml i ke

ve k nihayetlerine genelde derin postalar konulacaktr.

kayna ile kaynatlacaktr.

Derin postalar, makina boyunca eit aralkl olarak


dzenlenecektir.

4.3
4.3.1

Bo dekler

5.3.3

Madde 4.2.1 ve 4.2.2ye gre dolu deklerin

gerekmedii yerlere bo dekler konulacaktr.


4.3.2

ald hallerde, varsa k pikteki stringerler ile ayn


hizada olmak zere, makina dairesine 2,6 m. aralklarla
dzenlenmi stringerler konulacaktr.

Bo dekler; orta i omurgaya, yan i

omurgalara
kaplamadaki

ve

bordalara

dip

postalar

braketlerle
ve

bal,

dipteki

Dizaynda,

Tablo

7.1de

stifnerler

iin

tanmlanan bilgiler esas alnacaktr.


4.4

Piklerdeki dekler

4.4.1

Piklerdeki

E.

Eklentiler ve Elemanlar

1.

Yalpa Omurgas

1.1

Dizayn bilgileri

dip

postalarndan meydana gelir.


4.3.3

ten yanmal makinalarn k tarafta yer

Yalpa omurgasnn boyutlandrlmas ile ilgili bilgiler


Tablo 7.2de zetlenmitir.
Uygulanabilen hallerde, boyuna tekne kirii eilme

deklerin

kalnl,

Bde

tanmlanan dorudan analizlere gre belirlenecektir.


4.4.2

K pikteki dekler, stern tpe kadar devam

edecektir, Blm 11, Cye de baknz.

gerilmelerinin yalpa omurgas zerine etkisi dikkate


alnacaktr.
1.2

Yalpa omurgas olarak profillerin kullanld

hallerde bunlar, d kaplamaya su geirmez ekilde


devaml olarak kaynatlm olan devaml lamalara
kaynatlacaktr. ekil 7.1e baknz.

4.4.3

Pervane devrinin 300 rpm (yaklak) getii

hallerde, pervane zerindeki pik dekleri takviye

Yalpa omurgasnn nihayetleri, ekil 7.1e gre dzgn bir

edilecektir. zellikle dz diplerde, pervanenin zerine

ekilde pahl olacaktr. Yalpa omurgasnn nihayetleri, bir i

veya nne ilave boyuna takviyeler konulacaktr.

takviye eleman zerinde sona erecektir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

7-7

1.3
ekil 7.2ye gre kutu kesitli yalpa omurgas
bulunuyorsa, yalpa omurgasnn boyuna levhalar enine
derin elemanlar blgesinde tam nfuziyetli olarak
kaynatlacaktr. Yalpa omurgas, d kaplamadaki bir
insert levhasna kaynatlacaktr.
Yorulma mukavemeti hesaplarna gre dier dizaynlar
kabul edilebilir.
Yalpa omurgas zerindeki ykler, Blm 5, C.3.1de
tanmlanmtr.
1.4
Yalpa omurgasnn tekneye kayna, Blm
15, C Tablo 15.3e gre olacaktr.
1.5
Yalpa omurgasnn boyuna elemanlar
zerinde cogullar veya deliklerden kanlacaktr.
2.

Parampetler

2.1

Dizayn referanslar

Parampetlerin boyutlandrlmas ile ilgili bilgiler Tablo


ekil 7.1 Profil
nihayetleri

tipinde

yalpa

omurgasnn

7.3de zetlenmitir.

Tipik kesit

ekil 7.2 Kutu kesitli yalpa omurgas


TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

7-8

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

Tablo 7.2

Yap eleman

Yalpa omurgas dizayn bilgileri

Dizayn blm

Blm 5e gre ykler

Aklamalar

pBK C.3.1.
Yalpa omurgas

Dorudan hesaplama

1.2 1.5e baknz.


ps C.1.

Tablo 7.3

Yap eleman

Dizayn blm

Varsa, Blm 6,
Varsa, Blm 5e gre
E.6ya gre dzlemsel
ykler
gerilmeler
ps C.1.
pe C.2.

2.2ye baknz.

Blm 4, C.

2.3e baknz

Blm 4, C.

xL

Blm 4, B.3.

Parampet takviyesi
Parampet st takviyesi
ve boyuna takviyeler

Kaplama

iletiyorsa, bu gerilmeler dizaynda dikkate alnacaktr.

Parampet kaplamasnn kalnl Tablo 7.3e gre

2.5

hesaplanacaktr.

B.3 dikkate alnacaktr.

Levha parampetin st ksmnda, parampet st takviye

2.6

Parampetlerde

yeterli

byklkteki

su

baknz.

2.3

Parampet takviyeleri

2.3.1

Parampetler

uygun

takviyelerle

desteklenecektir.
Takviyeler,

Parampetin iyer sacna birletirilmesinde,

lumbarlar (denizlikleri) yaplmaldr. Blm 19, Eye de

eleman bulunacaktr.

2.3.2

Aklamalar

xL

Kaplama

2.2

Parampet dizayn bilgileri

3.

Deniz Sandklar

3.1

Deniz

sandklarnn

boyutlar,

aadaki

basn kullanlarak, Tablo 7.1e gre hesaplanacaktr.


kemereler,

kemere

braketleri

p = 100 pv fdin [kN/m2]

veya mesnet profilleri zerine konulacaktr. Alt ksma,


gverteye etkili ekilde balanm lamalarn konulmas

pv

tavsiye edilir.

Emniyet valfindeki patlama basnc [bar]. pV


2 bardan az alnamaz, Ksm 107, Gemi
letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler,

2.4

Parampetin

sonlarnda

veya

genleme

Blm 8e de baknz.

eklemlerinde parampetin tekneye birleiminde entik


etkilerinden kanlacaktr.

fdin

Blm 4, Tablo 4.1e gre dinamik yk


bileenleri iin ksmi emniyet faktr.

Genleme eklemleri yoksa veya parampet, boyuna


tekne kirii eilmesinden kaynaklanan gerilmeleri

3.2

kaplamadaki

deniz

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

suyu

giri

E,F

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

7-9

aklklarnn kenarlar, gerilme dzeyine gre takviye


edilecektir. Aklklar zgara ile korunacaktr.
Modllerin
hesaplanaca kesit
3.3

Sandk

soutuculu

deniz

sandklarnda

korozyona kar katodik koruma, inko veya alminyum


galvanik anotlar ile salanmaldr. Koruyucu akm
younluu; yeterli olarak boyanm levhalarda 30 A/m2
ve soutma alanlarnda 180 A/m2 olmaldr. TL
Kurallar Korozyondan Koruma Boyama Sistemleri
Esaslar, Blm 8e baknz.

Gverte

4.

Sintine Kuyular

4.1

Sintine kuyularnn kapasitesi 0,2 m3den

fazla

olacaktr.

Kk

blmelerde

daha

dk
ekil 7.3 Eimli parampet takviyeleri

kapasiteli sintine kuyular olabilir. Sintine emicilerine


ulamak iin geilen yerlerde kullanlan menhol
kapaklar veya menteeli kapaklar iin Ksm 107,

Rmorkr manevralar iin bu blgeler, esas olarak

Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm

geminin ba ve k omuzluklar civarndaki blgelerdir.

8e baknz. Sintine kuyular, d kaplamadan ayrk

Takviye edilen blgelerin uzunluu 5 m. den az olamaz.

tutulacaktr.

Takviye edilen blgelerin ykseklii, dizayn su hattnn


zerindeki yaklak 0,5 1,5 m. arasnda olmaldr. L

Blmelerin dreyni ile ilgili kk kuyular ift

100 m. olan gemilerde, omuzluklardaki iki takviyeli

dipte dzenlenebilir, ancak bunlarn derinlii mmkn

blgeye ek olarak gemi ortasnda da takviyeli bir blge

olduu kadar az olacaktr.

olmaldr.

5.

Usturmaalar tarafndan iletilen basnla ilgili alanlar;

4.2

Sonar domlar

deniz sleri veya ziyaret edilen limanlardaki duruma


Ba dip blgedeki sonar domlar, Blm 5, C.3.2de

bal olarak, temelde, gemi ortas blgesidir.

zetlenen eitli yk etkileri dikkate alnarak, dorudan


Borda levha kalnlklarnn, Bde istenenleri aacak

hesaplamalara gre dizayn edilmelidir.

ekilde hesaplanmas durumunda, bu blgelerin zel


olarak markalanmas tavsiye edilir.

F.

zel Takviyeler

1.

Liman

ve

1.2

Rmorkr

Manevralar

iin

Takviyeler

Ykler

Tekne yapsna rmorkr veya usturmaadan aktarlan


kuvvet; usturmaa ve/veya kazn bilinen kmesi f [m]
ve geminin manevra hz den [m/sn], aadaki

1.1

Kapsam

Rmorkr

formle gre hesaplanabilir:

manevralar

ve

usturmaalar

nedeniyle

oluan darbeli yklere maruz kalabilecek d kaplama

PTF

blgelerindeki levha kalnlklar, ikincil takviyeler ve


birincil

elemanlar,

bu

durum

dikkate

alnarak

2f

kN

maks = 100.000 t

boyutlandrlmaldr.
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

7-10

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

Eer f ve/veya hassas olarak bilinmiyorsa PTF kuvveti,

1.5

Birincil elemanlar

1.5.1

Bu

yaklak olarak aadaki ekilde hesaplanabilir :


2100 t;
2100 < 17000 t;
> 17000 t;

stifnerleri

tayan

birincil

[kN]

elemanlarn gvdeleri; Blm 4, Hye gre yeterli

PTF = 170

[kN]

burkulma mukavemeti bakmndan incelenecektir.

PTF = 0,01

[kN]
1.5.2

1.3

alanlardaki

PTF = 0,08

PTF

elemanlarn

Kaplama

kuvvetinin
gvdesinde

etkisi

nedeniyle,

oluan

basma

birincil

gerilmesi,

aadaki formle gre hesaplanabilir:


Takviyeli blgelerdeki levha kalnlklar aadaki forml
ile hesaplanabilir:

33,3 a

t
a

PTF m
tK
R eH

PTF 10

c ts

N/mm 2

PTF kuvvetinin dey uygulama uzunluu,

Stifnerler aras mesafe [m], ann 0,3 m.den

eer c bilinmiyorsa, bilgi deeri olarak c=300

byk alnmasna gerek yoktur.

mm alnabilir.

Blm

4,

Tablo

4.1e

gre

malzeme

tS

Gvde kalnl [mm].

dayanm iin ksmi emniyet faktr


ReH

Blm 3, Bye gre malzemenin minimum


akma gerilmesi [N/mm2].

Snrl

seferler

iin,

kalnlklarda

azalmalara

izin

verilmez.
kincil takviyeler

1.4.1

Takviyeli

Genel

Boylar 120 m. yi geen, zellikle k yaplar olmak


zere zel dizayna sahip olan ve havuzlama yk

mukavemetin

alanlardaki

borda

boyuna

olamaz:

kantlanmas;

ya

sadeletirilmi

havuzlama hesab ya da dorudan havuzlama hesab


ile yaplr. Omurga bloklarnn (takaryalarn) adedi ve
yerleimi,

verilen

havuzlama

plan

ile

uyumlu

olmaldr.

fp,ksp =

2.1

kuvvetlerinin zel olarak hesab gereklidir. Yeterli

postalarnn elastik kesit modl, aadaki deerden az

Havuzlama

700 kN/mden fazla olan gemiler iin havuzlama

1.4

2.

125 PTF m k sp
f p R eH

cm
3

Nihayetleri normalin dnda forma sahip veya homojen


olmayan

Boyuna postalarn desteklenmeyen boyu [m]

kargo

dalml

gemiler

iin

dorudan

hesaplamalar gereklidir.

Blm 4, C.2ye baknz.


2.2

Sadeletirilmi Havuzlama Hesaplar

Dier parametreler iin 1.2 ve 1.3e baknz.


Gvde alan ve u balantnn alan aada verilenden
az olamaz :

PTF m
cm 2
R eH

Bu kuvvetlere gre, omurga blou kuvvetlerinden


etkilenen tm dip elemanlarnn yeterli mukavemete

Boyuna takviyeli alt gverteler ve dey

takviyeli enine perdeler; geminin eni dorultusundaki


yk

etkisine

ykler, nominal q0 omurga blou yk kullanlarak


sadeletirilmi ekilde hesaplanabilir.

A s 15

1.4.2

Dip yaplarna etki eden omurga bloklarndaki lokal

kar

yeterli

bakmndan incelenecektir.

burkulma

mukavemeti

sahip olduu gsterilmelidir.


q0 nominal omurga blou yk aadaki ekilde
hesaplanr. ekil 7.4'e de baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar

7-11
TB = Enine perde

Ana
makina

Ana
makina

Arlk
faktr

ekil 7.4 Arlk faktr Cnin tanm

q0 =

GS C
LKB

[kN/m]

Orta i omurga ile birlikte, ift dipte boyuna posta


sistemi kullanlyorsa, orta i omurgann ykn %50'sini
ve bitiik 2 omurga blou boyuna postasnn her birinin

Burada;

%25'ini tad kabul edilebilir.

GS

= Havuzlamadaki gemi arl, [kN]

2.3

LKB

= Omurga bloklarna ait uzunluk [m]. Genelde,

Eer havuzlama bloklarna ait kuvvetler, rnein; sonlu

yatay dz omurga boyu olarak alnr.

Dorudan Havuzlama Hesaplar

elemanlar

yntemine

gre,

dorudan

hesaplarla

belirlenecekse, gemi bnyesinin rijidlii ve arlk


C

= Arlk faktr

= 1,25 genel

= 2,0 aadaki yerlerde;

dalm dikkate alnarak, geminin omurga bloklarnda


elastik olarak yatakland kabul edilmelidir.
Omurga bloklarnn rijidlii, ahap tabakalar da dahil
olmak zere belirlenmelidir.

LKB boyunun her iki ucundan itibaren 0,075

Eer yzer havuz kullanlacaksa, yzer havuzun rijidlii

LKB iinde

de dikkate alnacaktr.

Ana makina altnda

2.4

2 e

zin verilen edeer gerilme v :

boyunca enine perdelerin bulunduu

zin verilen gerilmeler

blgede ve
e

= Enine perdelere bitiik dolu dekler aras

R eH
1,05

' dir

mesafe [m],
2.5

Burkulma mukavemeti

e iin 1 m. den daha byk bir deer


alnmasna gerek yoktur.

Dip yaplar, Blm 4, Hye gre kontrol edilecektir. Bu


amala S = 1,05 emniyet faktr uygulanacaktr

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

7-12
3.

Blm 7 Dip ve Borda Yaplar


-

Kyya Temas

Uygun mesafede ve yeterli sayda enine


dek ve yan i omurga konulmas

3.1

Global kuvvet
3.3

Koruma ubuklar

Askeri kartma gemilerinde; ba nihayetten itibaren dip


alannn yaklak %30-50sinde, karma kysna temastan
kaynaklanan ilave dip ykleri ngrlmelidir. Bu nedenle,
bu ilave yk durumunun incelenmesi gerekir.

Kynn dzgn olmamas nedeniyle oluan konsantre


basntan ba taraf dip yaplarn lokal mukavemeti
tehlikeye

3.2

Lokal mukavemet

girebilir.

Dip

kaplama;

daha

yumuak

malzemeden yaplan ve tercihen geminin dibindeki zel


sabitleme yapsna cvata ile balanan, boyuna ubuklar

Ba taraf dip alannn lokal mukavemetinin arttrlmas


aadaki ekilde yaplr :

baknz.

Dip kaplama kalnlnn %10 arttrlmas,

Birincil elemanlarn devaml kaynatlmas,

ekil

7.5de

konulduunda, bu yklere kar korunabilir. ekil 7.6ya

grld

gibi

boyuna

elemanlarn, boaz sac veya kapatma sac


ile balanmas,
ekil 7.6 Yumuak malzemeli koruma ubuklarnn
balanmas

Koruma ubuklarnda; teknenin kaplamasna hasar


ekil 7.5 Boyuna postalarn tavsiye edilen balants

verebilecek kntlar veya devamszlklar olmamaldr.


U ksmlar, en az 1:3 orannda krlacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 8 Gverteler ve Boyuna Duvarlar

8-1

BLM 8
GVERTELER VE BOYUNA DUVARLAR

A.

GENEL, TANIMLAR ............................................................................................................................................ 8- 2


1. Genel
2. Dizayn Bilgileri

B.

KAPLAMALAR .................................................................................................................................................... 8- 2
1. Genel
2. Tekerlek Ykne Gre Gverte Kalnl

C.

KNCL TAKVYELER ......................................................................................................................................... 8- 4


1. Boyutlandrma
2. U Balantlar

D.

BRNCL ELEMANLAR ..................................................................................................................................... 8- 4


1. Genel
2. Enine Elemanlar
3. Boyuna Elemanlar

E.

HELKOPTER GVERTES................................................................................................................................. 8- 5
1. Genel
2. Dizayn Ykleri
3. Kaplamalar
4. kincil Stifnerler
5. Birincil Elemanlar

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

8-2

Blm 8 Gverteler ve Boyuna Duvarlar

A,B

A.

Genel, Tanmlar

2.

Dizayn Bilgileri

1.

Genel

2.1

Su geirmez ve su geirmez olmayan

gverteler ve boyuna duvarlar iin boyutlandrma


1.1
Bu

Kapsam
blm

istekleri, Tablo 8.1de zetlenmitir.

mukavemet

gvertelerin

ve

gvertelerinin,

helikopter

lokal

2.2

Burkulma mukavemeti

gvertelerinin

kaplamalarna, kemerelerine, boyuna kemerelerine,

Gvertelerin ve boyuna duvarlarn elemanlar, Blm 4,

tayc kirilerine ve derin kemerelerine uygulanr.

Hye gre yeterli burkulma mukavemeti bakmndan

Havaya ak su geirmez gverteler ve i gverteler-

incelenecektir.

su geirmez veya su geirmez olmayan Tablo 8.1e


gre ayrca deerlendirilecektir. Ayn formllere gre
dizayn edilebilen boyuna duvarlarda bu blme

B.

Kaplamalar

1.

Genel

duvarlar ve enine duvarlar olarak hesaplanacaktr,

1.1

Kaplamalarn

Blm 9, Cye baknz.

zetlendii ekilde olacaktr. Hibir yerde kalnlk 3,0

dahildir.
1.2

zolasyonlu

bacalarn

boyutlar,

boyuna
kalnl

Tablo

8.1de

mm.den az olamaz.
1.3

Tanmlar
1.2

pdw

Kaplama kullanlan hallerde, bunun elie

Blm 5, ya gre toplam arlk yk

etki etmemesine dikkat edilmelidir. Kaplama gverteye

[kN/m],

etkin bir ekilde sabitlenecektir. Gverte kaplamasnn


deformasyonu dikkate alnmaldr.
2

pL

Blm 5, Fye gre gverte yk [kN/m ],

PNWT

Blm 5, D.2ye gre su geirmez olmayan

kalnl, borda kaplamas kalnlndan az ise, genilii

blme perdelerindeki yk [kN/m2],

iyer sras geniliine ve kalnl borda kaplamas

1.3

Eer

mukavemet

gvertesi

kaplamas

kalnlna eit olan bir stringer levhas konulacaktr.


pSdin

Kaide hattndan itibaren gverte yksekliine

Blm 7, B.3e baknz.

gre, gvertedeki d deniz yk [kN/m2],


Blm 5, C.1.2,

1.4

Mukavemet gvertesi ile iyer srasnn

kaynakl birletirmesi, Blm 15, Tablo 15.3e gre i


pT1

Blm 5, G.1.3e gre tanklar iin dizayn

ke kayna ile yaplabilir. Levha kalnl yaklak

basnc [kN/m2],

25 mm. den fazla ise, Blm 15, B.3.2ye gre, i


ke

pWT

Blm

5,

D.1e

su

geirmez

blme

perdelerindeki toplam yk [kN/m ],

kayna

kullanlmaldr.

yerine,

ift

Gverte

tarafl

kaynak

stringerine,

az

kaynakl

birletirme blgesinde, kalnlnn 0,65 katna kadar


az almasna izin verilir. zel durumlarda, levha

pmilitary =

Blm 5, Hye gre askeri donanmdan


2

gelen ilave ykler [kN/m ],


ReH

kalnl 25 mm. den az olsa dahi, ift tarafl kaynak


az gerekli olabilir.

Blm 3, B veya Dye gre minimum


2

nominal st akma gerilmesi [N/mm ],

1.5

rnein;

st

yaplarn

nihayetleri

gibi,

yapsal devamszlklarn blgeleri dikkatle dizayn


edilecek ve analiz edilecektir. Mukavemet gvertesi

Blm

4,

Tablo

4.3e

gre

malzeme

dayanmna ait ksmi emniyet faktr.

kaplamas

st

yap

iinde

yeterince

ettirilecektir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

devam

Blm 8 Gverteler ve Boyuna Duvarlar


Tablo 8.1

Yap eleman

8-3

Gverte ve boyuna duvarlarn dizayn bilgileri

Uygulanabilirse, Blm 5e

Dizayn blm

Aklamalar

gre ykler

Havaya ak :
Kaplama
Boyuna stifnerler

Blm 4, B.3.

pSdin

C.1

Blm 4, Tablo 4.3

pL

F.

pT1

G.

Enine stifnerler
Boyuna kiriler

Bye baknz.
Cye baknz

pmilitary H.

Blm 4, D.

I.

pdw

Dye baknz

Enine kiriler
Punteller

Blm 4, H.4.

stteki gvertelerden

:
Kaplama
Boyuna stifnerler

Blm 4, B.3

pL

F.

Blm 4, Tablo 4.3.

pT1

G.

pWT

D.1

pNWT

D.2

Enine stifnerler
Boyuna kiriler

Blm 4, D.

1.6

Dye baknz

I.

pdw
Blm 4, H.4.

Aklklarn i

Cye baknz

pmilitary H.

Enine kiriler
Punteller

Bye baknz.

stteki gvertelerden

hattndaki gverte yaps;

Yan oran

geminin eni dorultusunda etki eden basma gerilmeleri


emniyetli olarak iletilecek ekilde dizayn edilecektir.

Blm 4, Hye gre burkulma mukavemetinin kant

f
F

1 : iin

0,3 :

aralnda

salanacaktr.
2.

Tekerlek Ykne Gre Gverte Kalnl

Tekerlek ykne gre gverte kalnl aadaki

0,3
0,3

formle gre hesaplanacaktr:

Blm 5, F.2.3 ve H.3.2.1de tanmland


ekilde

ff

1,0
: :
1,0
FF

aralnda

c 14,7 4,922

P
t c E m t K mm
R eH
PE

f
f
3,4 4,4
F
F

c 22,9 12,25

levha

panelinde

Yan oran

bir

tekerlein veya tekerlek grubunun toplam


yk [kN]

f
F

0,3 :

Aadaki formllere gre faktr

2,5 :

aralnda

Ayrca paletli aralar iin de tanmlanm


ykler vardr.

c 24,5 12,25

f
F

5,2 7,2

F
f

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

8-4

Blm 8 Gverteler ve Boyuna Duvarlar

0,3

f
F

aralnda

1,0 :

c 14,7 6,33

akl yanndaki kirilere ift tarafl i ke kayna ile


birletirilebilir. Kaynak boyu 0,6 x profil derinliinden az

olamaz.

F
2.3

b/ann

ara

B,C,D

deerleri

iin

faktr

dorusal

Kemerelerin, byk aklklarn mezarlarna

ve byk rijitlii olan kirilere (rnein; kutu kiriler)

enterpolasyon ile elde edilecektir.

baland hallerde, braketler konulacaktr.

Tekerlein veya tekerlek grubunun basma

2.4

alan. Belli deilse, Blm 5, F.2.1.2 ve

perdelere balants ile ilgili olarak, Blm 7, C.3 dikkate

F.2.1.3deki tanm kullanlabilir.

alnmaldr.

ekil 8.1e gre a . b levha paneli alan

Levha panelinin kk kenarnn genilii


(genelde kemere aras)

Levha panelinin byk kenarnn genilii

Boyuna kemerelerin derin kemereler ve

D.

Birincil Elemanlar

1.

Genel

1.1

Kiriler, punteller, vb. ile ilgili boyutlandrma

istekleri Tablo 8.1de zetlenmitir.

Fnin 2,5 a2den byk alnmasna gerek yoktur.

1.2

Aln lamalar, devrilme braketleri ile takviye

edilecektir. Simetrik aln lamal kirilerde, devrilme


braketleri, gvdenin her iki yannda artmal olarak
dzenlenecektir.
1.3

Birincil elemanlarn mesnetler civarndaki u

balantlar, eilme momentleri ve kesme kuvvetleri


iletilebilecek
ekil 8.1 Tekerlek basmasndan etkilenen levha
paneli alan

ekilde

dizayn

edilecektir.

Kirilerin

altndaki perde stifnerleri, kirileri destekleyecek ekilde


boyutlandrlacaktr.

Dar aralkl tekerleklerde, bunlar bir tekerlek basma

2.

Enine Elemanlar

alannda birletirilebilir.
Dizaynda Tablo 8.1deki bilgiler esas alnacaktr.
C.

kincil Takviyeler

1.

Boyutlandrma

kincil

stifnerlerin

dizayn

istekleri

Tablo

8.1de

3.

Boyuna Elemanlar

3.1

Dizaynda

Tablo

8.1deki

bilgiler

esas

alnacaktr.

zetlenmitir.
3.2
2.

U Balantlar

Mukavemet gvertesi altndaki kiriler, stte

yer alan st yaplarn ve gverte evlerinin boyuna


duvarlar ile ayn hizaya konulacaktr. Bu kiriler,

2.1

Enine kemereler postalara, Blm 4, C.3.3e

uygun olarak braketlerle birletirilecektir.

boyuna duvarlarn biti noktalar dnda en az 3 posta


aras mesafe kadar devam edecektir. Kiriler, boyuna
perdelere en az 2 posta aras mesafede bindirilmi

2.2

Ankastrelik yoksa, kemereler ambar az

olacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 8 Gverteler ve Boyuna Duvarlar

8-5

E.

Helikopter Gvertesi

dikkate alnacaktr.

1.

Genel

3.

Kaplamalar

1.1

Kalk/ini blgesi, helikopter gvertesinde

3.1

Kaplama kalnl B.2ye gre belirlenecektir.

3.2

Basma gerilmelerine maruz yap elemanlar

kullanm ngrlen en byk helikopter tipine gre


dizayn edilecektir. Tekne kiriinin bir parasn oluturan
helikopter gverteleri iin A Ddeki istekler de dikkate
alnmaldr.
1.2

iin, Blm 4, Hye gre yeterli burkulma mukavemetinin


kant salanacaktr.

Boyutlandrma

bakmndan,

dier

ykler

(kargo, kar/buz, vb.) ngrlen alma koullarna bal

4.

kincil Stifnerler

olarak birlikte veya ayr ayr dikkate alnacaktr. Bu


koullarn bilinmedii hallerde, 2de belirtilen veriler

Hangisi uygulanabilir ise, stifnere etkiyen bir veya iki

esas alnabilir.

PE ykndeki helikopterin en olumsuz konumu iin


eilme

1.3

Aadaki

hkmler,

prensip

olarak,

momentleri

ve

kesme

kuvvetleri

hesaplanacaktr.

gvertelerdeki veya st yap ve gverte evlerindeki


gvertelerdeki kalk/ini blgelerine uygulanr. Blm

5.

Birincil Elemanlar

23, B.3e baknz.


Helikopter gvertesinin birincil elemanlar iin, arpma
Not:

inii durumunda plastik dizayn yntemi kullanlabilir,

NATO lkelerine ait gemiler iin, APP2(F)/MPP2(F)

Blm 4, Eye baknz.

''Helicopter Operations from Ships other than Aircraft


Carriers (HOSTAC)'' isimli dokmana baknz.
2.

Dizayn Ykleri

Blm 5, H.3.2de tanmlanan eitli ykler ayr ayr

Eer helikopter gverteleri punteller zerinde yer


alyorsa; gvertenin arl, ax, ay ve az ivme bileenleri
ve gverte yaplarndaki rzgar yk boyutlandrmada
dikkate alnmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 9 Enine Perdeler ve Duvarlar

9-1

BLM 9
ENNE PERDELER VE DUVARLAR

A.

GENEL, TANIMLAR ............................................................................................................................................ 9- 2


1. Kapsam
2. Tanmlar

B.

SU GERMEZ PERDELERN YERLEM VE DZAYNI ................................................................................... 9- 2


1. Su Geirmez Perdelerin Yerleimi
2. Su Geirmez Enine Duvarlar
3. Su Geirmez Perdelerdeki Aklklar
4. Gaz Geirmez Perdeler

C.

TEK LEVHALI PERDELERN VE ENNE DUVARLARIN BOYUTLANDIRILMASI ............................................ 9- 4


1. Dizayn Bilgileri
2. Kaplamalar
3. kincil Takviyeler
4. Birincil Elemanlar

D.

ONDLE PERDELER ......................................................................................................................................... 9- 5


1. Dizayn Bilgiler
2. Kaplamalar
3. Kesit Modl

E.

AFT TNELLER ............................................................................................................................................... 9- 5


1. Dizayn Bilgileri
2. Genel
3. Boyutlandrma

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

9-2

Blm 9 Enine Perdeler ve Duvarlar

A.

Genel, Tanmlar

1.

Kapsam

A,B

1.2.2

Devaml veya uzun st yapl gemilerde,

atma

perdesi,

perde

gvertesi

zerindeki

ilk

gverteye kadar devam edecektir. Bu devamlln


alttaki perde ile ayn hizada olmasna gerek yoktur.

Bu Blm, geminin su geirmez ve su geirmez

Ancak, 1.1deki istekler salanmal ve kademe veya

olmayan perdeleri ile su geirmez ve su geirmez

girintiyi oluturan perde gvertesi ksmnn boyutlar,

olmayan enine duvarlarna uygulanr, Tablo 9.1e

atma perdesi iin gerekli olandan az olmamaldr.

baknz. Yatayla 45den az vaya 45ye eit olan meyilli


duvarlar gverte olarak kabul edilecektir, Blm 6, ekil

atma perdesinde ve yukarda belirtilen kademe ve

6.4 ve Blm 8e baknz.

girintilerde, perde gvertesi zerinde, su geirmez


kapatma donanmna sahip aklklar yer alabilir. Ancak,

Teknedeki tanklar ile ilgili zel istekler Blm 10da

aklklarn says, geminin dizayn ve ilevi ile uyumlu

verilmitir.

olarak en aza indirilecektir.

2.

Tanmlar

1.2.3

atma perdesinde, perde gvertesi altnda

ve ift dibin zerinde, kaplara, menhollere, giri


PE

Blm 5, F.2ye gre tek nokta yk [kN],

aklklarna veya hava kanallarna izin verilmez.

pL

Blm 5, Fye gre i gvertelerdeki dizayn

atma

yk [kN/m ],

perdesinden,

perde

gvertesi

altndan,

borularn gemesi halinde, dorudan atma perdesine


kumandal valfler konulacaktr.

pNWT

Blm 5, D.2ye gre su geirmez olmayan


blme perdelerindeki dizayn yk [kN/m2],

Bu valfler ba pike konulursa, bunlara fribord gvertesi


zerinden kumanda edilecektir. Bir ambar mahalli

pS

Blm 5, C.1e gre denize maruz duvarlar

olmayan, kolaylkla ulalabilir bir mahal dorudan ba

iin dizayn basnc [kN/m2],

pike

bitiik

ise

(rnein;

ba

pervane

mahalli),

kumandal valfler, dorudan atma perdesi zerinde


pT1

pWT

Blm 5, G.1.3e gre tanklar iin dizayn

olmak zere bu mahal iine konulabilir ve uzaktan

basnc,

kumanda edilmesine gerek yoktur.

Blm 5, D.1e gre su geirmez blme

1.3

Stern tp perdesi

1.3.1

Eer bir stern tp perdesi varsa, bu perde,

2
perdelerindeki yk [kN/m ].

genel olarak, stern tp ve dmen kovan su geirmez bir


B.

Su Geirmez

Perdelerin Yerleimi

ve

Dizayn

blme iinde olacak ekilde dzenlenecektir. Stern tp


perdesi, perde gvertesine kadar veya dizayn su hatt
zerinde yer alan su geirmez bir platforma kadar

1.

Su Geirmez Perdelerin Yerleimi

1.1

Su geirmez blmeleme

Genel olarak, su geirmez blmeleme, Blm 2, C.2.3e


gre yaral stabilite hesaplar sonucunda belirlenecektir.
1.2

atma perdesi

1.2.1

Eer bir atma perdesi dzenlenirse, bu

perde gvertesine kadar devam edecektir. Madde


1.1deki koullar dikkate alnarak perdede kademe veya
girintilere izin verilebilir.

devam etmelidir.
1.3.2

Komple bir stern tp perdesinin mmkn

olmad hallerde; ikinci bir su geirmez szdrmazlk


salayan, stern tp girilerini kapatan su geirmez bo
mahaller dzenlenebilir. Ayn dzleme dmen kovan
iin de uygulanabilir.
1.4

Dier su geirmez perdeler

1.4.1

Genelde, askeri geminin tipine ve Blm 2,

Cde tanmlanan yaral stabilite isteklerine bal olan

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 9 Enine Perdeler ve Duvarlar

9-3

dier su geirmez perdeler, perde gvertesine kadar

onayl kapatma donanmlar bulunacaktr. Kollar ve

uzatlmaldr. Mmknse bunlar, bir posta dzleminde

kapatma donanmlar, perdenin her iki tarafndan da

yer almal, aksi halde, enine perde ksmlar arasnda

altrlabilir olacaktr.

kalan

gverte

Perdelerin

ksmlar

yatay

su

ksmlarnda,

geirmez
Blm

olmaldr.
8e

gre

gvertelerle ilgili istekler uygulanr.

Contalarda pnmatik aktivasyon yoksa, menteelerin


delikleri oval olmaldr. Cvata ve yataklar korozyona
dayankl

1.4.2

Makina mahallerini hizmet mahallerinden ve

yaama mahallerinden ayran perdeler dzenlenecek ve


bunlar perde gvertesine kadar su geirmez olacaktr.
2.

yaplm

olacaktr.

Seyir

srasnda kapal tutulmas iin kaplarn zerinde uyar


levhas bulunmaldr.

3.2.2

Su Geirmez Enine Duvarlar

malzemeden

Srme kaplar

Tank perdeleri dndaki su geirmez enine duvarlarn

Srme

kaplar

dikkatle

monte

edilecek

ve

her

kaplama ve stifnerleri Cye gre dizayn edilmelidir.

pozisyonda rahata srlebilecek yapda olacaktr.


Yangn durumu perdenin su geirmez zelliinin

3.

Su Geirmez Perdelerdeki Aklklar

3.1

Genel

3.1.1

Kaplarn tipi ve yerleimi onaylanmak zere

kaybna

neden

olacandan,

su

geirmez

blme

perdelerindeki kaplarda sdan etkilenen malzeme


kullanlmamaldr.

verilecektir.

Kapama donanm perdenin her iki tarafndan ve perde


gvertesi stnden mekanik g yardmyla emniyetle

3.1.2

atma perdesindeki aklklarla ilgili olarak

altrlabilmelidir. Kapnn kapand kesin olarak


gzlenemiyorsa, kapama donanm kumanda mahalline,

1.2.2 ve 1.2.3e baknz.

kapnn ak veya kapal olduunu gsterir gsterge


3.1.3

Dier su geirmez perdelerde, su geirmez

konulmaldr.

kaplar yer alabilir.


3.2.3
3.1.4

gemilerde, sadece ilgili blmede, en olumsuz yaral su


hatt zerinde menteeli kaplara izin verilir.
3.1.5

letim gereksinimleri

Yaral durumda yzebilirlii kant salanan


Mekanik gle altrlan kaplar, 15lik bir kar
meyilde gvenilir ekilde kapatlabilecektir. Kapanma

Su geirmez kaplar yeterince salam ve

sresi, gemi dey durumda iken, her kapnn harekete

onayl bir dizaynda olacaktr. Kapnn levha kalnl

balamasndan

itibaren,

tamamen

kapal

konuma

C.2de verilen minimum kalnlktan az olamaz.

ulaana kadar hibir zaman 20 sn.den az veya 40


sn.den fazla olmayacaktr.

3.1.6

Perdelerdeki

su

geirmez

kaplara

ait

aklklar kapnn uygun ekilde montaj ve tam bir su

Merkezi altrma konsolundan kapatlan tm kaplar

geirmezlik garanti edilebilecek tarzda etkin olarak

60 sn. iinde kapal konuma gelmelidir. El kumandal

erevelenecektir.
3.2

Perde kaplar

3.2.1

Menteeli kaplar

kapatma

donanmlar;

15lik

meyile

kar

kapatlabilecek ve gemi dey durumda iken kapanma


sresi 90 sn. yi gemeyecek ekilde dizayn edilecektir.

Kapnn merkezinde, eik zerinden en az 1 m.


Menteeli kaplarda; lastik veya edeeri contalar ve

yksekliindeki su basncna karlk gelen bir statik

yeterli szdrmazlk basnc salayan kollar veya dier

basn uygulayarak aklktan akan suyun, kapnn her

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

9-4

Blm 9 Enine Perdeler ve Duvarlar

iki tarafnda oluturaca kuvvetler de dikkate alnmaldr.


3.2.4

Testler

Mento edilmeden nce, su geirmez perde kaplar,


kasalar ile birlikte, perde gvertesi yksekliine karlk
gelen su ykseklii ile test edilmelidir. Monte edildikten
sonra, kaplar hortum veya kpkle yaplan szdrmazlk
testine ve bir altrma testine tabi tutulacaktr.
3.3

Su geirmez perde geileri

Su geirmez perdelerde yaplacak tm geilerde su


geirmezlii salamak iin gerekli zen gsterilmelidir.
atma perdesindeki geiler iin 1.2.3 gz nne
alnacaktr.

1.3

4.1

Gaz geirmez perdeler; su geirmez perdeler

deilse, ancak teknenin genel yapsal mukavemetine


katlyor ise, boyutlar genel olarak, ayn blgedeki su
geirmez

Su geirmez perdeler genel olarak, gaz


Konstrksiyon

perdeler

veya

derin

postalar

gibi

incelenecektir, Blm 7, D.5e baknz.


2.

Kaplamalar

2.1

Hi bir noktada kalnlk 3,0 mm. den az olamaz.

2.2

Stern tp perdesi, stern tp civarnda takviye

levhas ile kuvvetlendirilecektir.


Askeri slerde, gemi manevralar nedeniyle

bordaya bal olan perde levhas alanlarnn burkulma

veya tank duvarlar gibi dizayn edilmelidir.

olmamaldr.

Eer bir perde veya duvar su geirmez

konsantre yklerin ngrld alanlarda, dorudan

Gaz Geirmez Perdeler

geirmez

1.2
Mahallerin
tank
olarak
kullanlmas
ngrlyorsa bunlarn perdeleri ve duvarlar, Blm
10daki istekleri salamaldr.

2.3

4.

4.2

B,C

elemanlarnn

birletirilmesindeki gaz geirmezlik iin ilave zel


nlemler alnmaldr.

mukavemeti, Blm 7, F.1e gre incelenecektir.


3.

kincil Takviyeler

3.1

Perdelerin

yatay

ksmlarnda,

stifnerler

Blm 8deki kemerelerle ilgili isteklere uygun olacaktr.


3.2

kincil takviyelerin u balantlar Blm 4,

C.3e uygun olacaktr.


4.3

Gaz geirmez perde geileri TL onayl

olmaldr.

3.3

Braketsiz

perde

stifnerleri

gvertelere

kaynatlarak balanacaktr. Kaynak boyu en az profil


4.4

Bir perdenin gaz geirmezliinin nihai testi

derinliinin 0,6 kat olacaktr.

iin, zel bir test prosedr zerinde anlamaya


varlmaldr. Bu prosedrde; tm mahallin gaz geirmez
olaca yer alabilir veya perdenin kaynakl birletirmeleri
zerinde younlalabilir. Askeri Otoritenin kurallar
dikkate alnmaldr.

4.

Birincil Elemanlar

4.1

Etkin genilikle ilgili olarak Blm 4, G

dikkate alnmaldr.
4.2

C.

Tek

Levhal

Perdelerin

ve

Enine

Duvarlarn Boyutlandrlmas
1.
1.1

Dizayn Bilgileri
Tek levhal perdelerin dizaynnda, Tablo

9.1de verilen bilgiler esas alnacaktr. Farkl tipteki

Postalar kemerelere Blm 4, C.3.3e gre

braketlerle balanacaktr.
4.3

st yaplarn ve gverte evlerinin enine

yaplar; nihayet perdelerinin, derin postalarn, elik


kamara

duvarlar

ve

kaportalarn

uygun

ekilde

dzenlenmesi suretiyle veya baka nlemlerle yeterli


mukavemette olacak ekilde boyutlandrlacaktr.

perdeler zel olarak deerlendirilecek ve TL ile

4.4

anlamaya varlacaktr.

plastik menteeler dikkate alnabilir, Blm 4, Dye baknz.

Perdelerin kirileri ve derin elemanlar iin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D,E

Blm 9 Enine Perdeler ve Duvarlar

D.

Ondle Perdeler

9-5

Basma gerilmelerine maruz ondle elemanlarn flenleri


iin, Blm 4, H.2.2ye gre etkin genilik dikkate

1.

Dizayn Bilgiler

alnmaldr.

Dizaynda, Tablo 9.2de verilen bilgiler esas alnacaktr.


2.

Kaplamalar

Kaplamalarn dizaynnda, a mesafesi; 3.te belirtilen b


veya s [m] deerlerinden byk olan olarak alnacaktr,
ekil 9.1e baknz.

E.

aft Tnelleri

1.

Dizayn Bilgileri

Dizaynda

Tablo

9.3de

verilen

bilgiler

esas

alnacaktr.
3.

Kesit Modl

Ondle perde elemanlarnn kesit modl dorudan


hesaplamalarla belirlenecektir. a aral olarak, ekil
9.1e gre elemann e genilii alnacaktr. U
balantlar iin Blm 4, C.3.4e baknz.

2.

Genel

2.1

afta ve salmastra kutularna her zaman

ulalabilmelidir. Stern tp perdesiyle makina dairesi


arasnda bir veya birden fazla blme varsa, su geirmez
bir aft tneli dzenlenecektir. aft tneli onarm ve
bakm

tutum

hizmetlerinin

eksiksiz

olarak

yaplabilmesini salayacak byklkte olacaktr.


2.2

Makina dairesiyle aft tneli arasndaki gei

akl, B.3.2.2de belirtilen istekleri yerine getiren bir su


geirmez srgl kap ile kapatlacaktr. ok ksa aft
e

Elemann genilii

[cm]

tnellerinde, zel onay alnarak, makina dairesi ile tnel

Aln lamasnn genilii

[cm]

arasna su geirmez kap konulmayabilir.

Gvdenin genilii

[cm]

Aln lamalar aras mesafe

[cm]

Levha kalnl

[cm]

45

3.

Boyutlandrma

Boyutlar, uygulama durumuna gre Blm 8, 9, 10a


gre hesaplanacaktr.

ekil 9.1 Ondle perde elemanlarnn lleri


Tablo 9.1

Yap eleman

Perde ve enine duvarlarn dizayn bilgileri

Dizayn blm

Uygulanabilirse, Blm
5e gre ykler

Aklamalar

pS

C.1

2.ye baknz

pWT

D.1.

pT1

G.

Su geirmez
Kaplama

Blm 4, B.3.

Stifnerler

Blm 4, Tablo 4.3

Kiriler

3.e baknz

Blm 4, D.

4.e baknz

Kaplama

Blm 4, B.3.

2.ye baknz

Stifnerler

Blm 4, Tablo 4.3

Su geirmez olmayan

Kiriler

Blm 4, D.

pNWT D.2.

3.e baknz
4.e baknz

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

9-6

Blm 9 Enine Perdeler ve Duvarlar


Tablo 9.2

Yap eleman

Dizayn blm

Ondle perde dizayn bilgileri

Uygulanabilirse,

Uygulanabilirse,

Blm 5e gre ykler dzlemsel gerilmeler

Aklamalar

Su geirmez
Kaplama, dey ondleli
Blm 4, B.3.

pWT

D.1.

pT1

G.

z, yz (1)

2. ve 3.e
baknz

y, yz (1)

Kaplama, yatay ondleli


Su geirmez olmayan

z, yz (1)

Kaplama, dey ondleli


Blm 4, B.3.

pNWT

D.2.

2. ve 3.e
baknz

y, yz (1)

Kaplama, yatay ondleli


(1) Ondlenin eilmesi nedeniyle.

Tablo 9.3

Yap eleman/zel
kontroller

Dizayn blm

aft tneli dizayn bilgileri

Uygulanabilirse, Blm
5e gre ykler

Aklamalar

Kaplama

Blm 4, B.3.

pWT

D.1

3.e baknz

Stifnerler

Blm 4, Tablo 4.2

pL

F.

3.e baknz

Kiriler

Blm 4, D.

pE

F.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 10 Tank Yaplar

10-1

BLM 10
TANK YAPILARI

A.

GENEL, TANIMLAR .......................................................................................................................................... 10- 2


1. Genel
2. Tanmlar

B.

BOYUTLANDIRMA ............................................................................................................................................ 10- 3


1. Genel
2. Kaplamalar
3. Stifnerler ve Kiriler

C.

ASMA TANKLAR .............................................................................................................................................. 10- 3


1. Dizayn Bilgileri
2. Kaplamalar
3. Yerletirme

D.

SIZDIRMAZLIK TEST ...................................................................................................................................... 10- 4


4. Test Basnc

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

10-2

Blm 10 Tank Yaplar

A.

General, Tanmlar

ekil 10.1e gre bitiik olan tank cidar


devaml olarak yaplamyorsa, ortak cidarn

1.

Genel

her iki yznde ift tarafl i ke kayna


uygulanacak ve kaynak dikii kalnl, t levha

1.1

kalnl olmak zere, 0,5 tden daha az

Kapsam

olmayacaktr.
Bu Blm, cidarlar tekne yapsnn dorudan bir
parasn oluturan her eit tanklar iin uygulanr.

Stifnerler ve borular, ortak olan tank cidarn


delerek gemeyecektir.

Ayrca, asma tanklar ile ilgili istekler ve szdrmazlk test


prosedr de verilmitir.
1.2

Ortak olan tank cidar iin korozyon pay 1,0

Tanklarn blmelendirilmesi

mm.den az olmayacaktr.

Tm tanklar, ar sv alkantsn nlemek zere,


perdeler veya alkant perdeleri ile uygun ekilde
blmelendirilecektir.
Ortak
tank cidar
1.3

Hava firar, tant ve iskandil borular

Her tank; hava firar, tant ve iskandil borularyla


donatlacaktr. Hava firar borular ak gverteye
kadar

uzatlacak

ve

tankn

tam

doldurulmasn

salayacak ekilde dzenlenecektir. Blm 19, Fye

ekil 10.1

Devaml olmayan tank cidarlarndaki


kaynak

baknz.
skandil borular tank dibine kadar uzanmaldr. Ksm
107 Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler,
Blm 8, Rye de baknz.
1.4

1.5.3
olan

Yalama ya sirklasyon tanklarna bitiik


yakt

tanklar,

yukarda

1.5.2

maddesinde

belirtilenlere ek olarak, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri


ve Yardmc Sistemler, Blm 8, Gdeki koullar da
salamaldr.

Ba pik tank

1.6

ift dip tanklar

1.6.1

Mmknse, yalama ya disar tanklar

Ba pik tank yakt tanmasnda kullanlamaz.


1.5

Yatk

tanklarnn

dier

cins

svlarn

veya

sirklasyon

tand tanklardan ayrlmas

ayrlacaktr.

1.5.1

1.6.2

ve

Yakt tanklar; yalama ya, hidrolik ya


ime

suyu

tanklarndan

koferdamlar

ile

tanklar

kaplamadan

Kargo petrol tanklarnn altnda yer alan ift

dip yakt tanklarna giri meholleri, gerek kargo petrol

ayrlacaktr.

tanklar ve gerekse makina dairesinde bulunamaz.

1.5.2

1.7

me suyu tanklar

1.7.1

me suyu tanklar; ime suyu, balast suyu,

Aada belirtilen koullarn yerine getirilmesi

ve zel onay sonucunda, kk gemilerde yakt ve


yalama ya tanklarnn koferdamlar ile ayrlmas
isteinden vazgeilebilir:

damtlm su veya besleme suyundan baka sv


bulunan tanklardan ayrk tutulacaktr (ortak perdeleri
bulunmayacaktr).

Tanklarn ortak olan cidar devaml olacak,


yani bitiik tanka doru tamayacaktr, ekil

1.7.2

10.1e baknz.

tesisat dzenleri ve borular yerletirilmeyecektir.

Hibir surette ime suyu tanklar stne, shhi

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

A,B,C

Blm 10 Tank Yaplar

1.7.3

Tank stne konulan menhollerin mezarnas

10-3

boyutlandrlmasnda ilgili ksmlara ait blmlerdeki


tanmlar esas alnmaldr. Bu blmdeki istekler ilave

olacaktr.

olarak dikkate alnmaldr.


1.7.4

me suyundan baka bir sv tayan borular,

ime suyu tankndan geiriliyorsa, bir boru tneli iine

1.2

yerletirilecektir.

tanklar, Cye gre dizayn edilecektir.

1.7.5

me suyu tanklarna ait tant ve hava firar

2.

borular,

dier

tanklara

ait

borulardan

Gemi bnyesinden bamsz olan asma

Kaplamalar

bamsz
Minimum kalnlk 3,0 mm. olup, korozyon pay iin

olacaktr.

Blm 4, Fye baknz.


1.8

lgili kurallar

1.8.1

3.

Stifnerler ve Kiriler

3.1

Gvdelerin burkulma mukavemeti Blm 4,

Pompalama ve boru devreleri ile ilgili olarak,

Ksm

107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

Yardmc

Sistemler, Blm 8e baknz. Yakt tanklar iin, Ksm

Hye gre kontrol edilecektir.

107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler,


Blm 8, Gye baknz.

3.2
ve

1.8.2

Tanklarda enine aktarm dzenleri varsa,

Yatay stifnerler ve kirilerin kesit modlleri


kesme

alanlar

Blm

4, Tablo 4.3e gre

belirlenecektir.

basn ykseklii art dikkate alnacaktr.


2.
PT1

Tanmlar

C.

Asma Tanklar

Blm 5, G.1.3e gre tanklarn dizayn

1.

Dizayn Bilgileri

basnc [kN/m2],

Asma
pT2

D.4e gre, tatl su tanklar iin maksimum


statik test basnc [kN/m2],

PWT

tanklara

ait

dizayn

bilgileri

Tablo

10.1e

zetlenmitir.
2.

Kaplamalar

2.1

Minimum kalnlk 3,0 mm. olup, korozyon

Blm 5, D.1e gre su geirmez blme


2
perdelerindeki yk [kN/m ].

pay iin Blm 4, Fye baknz.


B.

Boyutlandrma

1.

Genel

1.1

Eer

2.2

Ondle tank duvarlar iin blm 9, Dye

baknz.

tankn

elemanlarndan

cidarlar,

oluuyor

teknenin
ise,

yap

bunlarn

Tablo 10.1

2.3

Titreimi

nlemeye

zel

olarak

edilmelidir.

Asma tanklarnn dizayn bilgileri

Yap eleman

Dizayn blm

lgili Blme gre ykler

Aklamalar

Kaplama

Blm 4, B.3.

pT1 Blm 5, G.

2.ye baknz.

Stifnerler

Blm 4, Tablo 4.3

pWT Blm 5, D.1

Kiriler

Blm 4, D.

pT2 D.4.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

dikkat

10-4

Blm 10 Tank Yaplar

3.

Yerletirme

3.

C,D
Tanklarn yukarda 2. maddede belirtilen

testlere tabi olmayp, su ile szdrmazlk testine tabi


3.1
Asma
tanklarn,
geminin
denizdeki
hareketlerine kar yeterli emniyeti salanmaldr.
Kuvvetler, Blm 5, Bdeki ivme bileenleri dikkate
alnarak hesaplanabilir.
3.2
Asma tanklarnn yzmesini engelleyecek
yeterli nlemler alnacaktr. Su dolumunun dizayn su
hattna kadar, yaral stabilitesi kantlanm gemiler iin
en byk yaral su hattna kadar ulaaca kabul
edilecektir. Yzdrme kuvveti nedeniyle oluacak
gerilmeler, tankn yzmesini engelleyecek nlemler iin
malzemenin akma snrn amamaldr.

olduu hallerde, perdeler -genel olarak- tek taraftan test


edilecektir. Testler denize initen nce veya havuzda
yaplmaldr. TL'nun onayna bal olarak, testler denize
initen sonra da yaplabilir.
Su testleri, yukarda 2. maddede belirtilen gzle
muayenelerde
artyla,

aksaklk

kaplamann

bulunmam

olmas

uygulanmasndan

sonra

yaplabilir.
4.

3.3
Asma tanklardaki borular ve fitingler trizlerle
korunacaktr. Szntlar boaltmak zere tanklarn
dna dere lamalar konulacaktr.

bir

Test Basnc pT2

Tatl suyun maksimum test basnc :


pT2 = g h2 [kN/m2]

D.

Szdrmazlk Testi

1.

Yakt, balast, trim, besleme suyu, tatl su ve

g
yalpa

dzeltme

tanklarnn

yardmyla

szdrmazlk

tanmas

ngrlen

testi,

testi
sv

ve

basnl
su

yardm

Yerekimi ivmesi

9,81 m/s2

Svnn younluu [t/m3]

h2

Tank stnden aada belirtilen konuma

hava

veya

tankta

ile

iletme

denemesinin bileiminden meydana gelecektir. Hava


basncnn gsterge deeri 0,2 bar amayacaktr.
Tanklara basnl hava uygulanmasndaki yksek kaza
riski, gz nnde tutulacaktr.

uzaklk [m]

2.

tant stne

tank stnden 10 p ykseklikteki bir

Eer tankn bir cidar d kaplama ise,

szdrmazlk testi denize indirmeden nce yaplmaldr.


Dier tm tanklarn szdrmazlk testleri denize indikten
sonra yaplabilir. Montaj aklklarnn kayna ile montaj

noktaya

kaynaklar, szdrmazlk testlerinden sonra kaplanacaktr


(1). Bu husus, perdelerin dier tanklarn cidarna el kayna

ile birletirilmesine, tank cidarlarnn kesiimindeki kapatma

hangisi bykse tank stnden 2,5 m.


yukardaki bir noktaya

dzenlerinin el kayna ile birletirilmesine ve posta,


kemere, kiri, boru, vs.'nin el kaynakl birletirilmesine de
uygulanr. Eer bitiik tanklarda ayn cins svnn tanmas

Tant sistemlerinden, denizde ikmalden,

ngrlmse (rnein; bitiik balast tanklarnda), yukarda

vb.nden oluan ilave basn bileeni [bar],

belirtilen kaynakl birletirmeler, szdrmazlk testinden

Blm 5, Gye baknz.

nce kaplanabilir (1). Birleimlerin tamamen kaynatldnn


ve kaynak yzeylerinde atlak ve gzenek bulunmadnn

5.

belirlenmesinden (rnein kaynakl birletirmelerin gzle

seyir

muayenesi)

sonra,

yaplmas

doldurma ve boaltma boru devreleri ve valfler ile,

durumunda,

tank

kaynakl

ayn zamanda, hava firar, tant ve iskandil boru

szdrmazlk
cidarlarndaki

testlerinin
dier

tm

birletirmeler, testlerden nce kaplanabilir.

letme denemesi gemi denizdeyken veya


tecrbesi

srasnda

yaplabilir.

devreleri de iletme uygunluu ve szdrmazl


ynnden test edilecektir.

(1)

Tanklarn

Shop primer boyas, kaplama olarak deerlen-

dirilmeyecektir.
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 11 Ba ve K Bodoslama

11-1

BLM 11
BA VE KI BODOSLAMA

A.

GENEL, TANIMLAR .......................................................................................................................................... 11- 2


1. Kapsam
2. Tanmlar

B.

LEVHA BA BODOSLAMA VE BALBLI BA .................................................................................................. 11- 2

C.

KI BODOSLAMA ............................................................................................................................................. 11- 2


1. Stern tp
2. K Yaplar

D.

AFT BRAKETLER .......................................................................................................................................... 11- 2


1. Genel
2. Dizayn Kuvveti
3. Boyutlandrma

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

11-2

Blm 11 Ba ve K Bodoslama

A.

Genel, Tanmlar

1.

Kapsam

Bu blmde levha ba bodoslama ve balbl ba, k


bodoslama

ve

aft

braketlerinin

boyutlandrlmas

tanmlanmaktadr.
2.

Tanmlar

aB

ReH

Ba bodoslama takviyeleri aras mesafe [m]


Blm 3, Bye gre minimum st akma
gerilmesi [N/mm2]

Blm 4, Tablo 4.1e baknz.

B.

Levha Ba Bodoslama ve Balbl Ba

1.

Kaynakl levha ba bodoslama kalnl,

aada belirtilenden daha az olamaz:

t 13,3 a B

p m
tK
R eH

p 3,5 0,3 v 0 0,6 L

mm

kN/m
2

ekil 11.1 Ba bodoslama takviyeleri ve postalar


Levha kalnl Blm 7, Bde istenilen kalnlktan daha

aranjman

az olmamaldr.
Ba bodoslama levhasnn, ba bodoslamann n
kenarndan itibaren boy ekseninde ka doru uzanm
aada verilenden az olmamaldr:

70 L
2.

mm

Ykl su hattnn 600 mm. yukarsndan

C.

K Bodoslama

1.

Stern tp

Stern tp, geminin k yaps tarafndan yeterli bir


ekilde desteklenecektir.

balamak zere levha kalnl, hangisi bykse, 0,8


tye veya Blm 7, Bdeki kalnla azaltlabilir.

2.

3.

Pervaneler

Levha bodoslamalar ve balbl balar, ekil

11.1de gsterilen ekilde takviye edilecektir.

K Yaplar
blgesindeki

yaplar,

pervanenin

zorlanm titreimleri ynnden incelenmelidir.

Not:
D.

aft Braketleri

baknz.

1.

Genel

pSdinin etkin alan olarak, batan atma perdesine kadar z-x

aft

dzlemindeki projeksiyon alan kabul edilebilir.

pervane aft ekseninin zerinde kesimelidir. ki kol

Byk balbl balar, sadece bir yandan etki eden yatay


dinamik basn pSdine maruz kalabilir, Blm 5, C.1.1.2ye

kollarnn

eksenleri,

mmkn

olduu

kadar,

arasndaki a 60 - 120 aralnda olacaktr. 3 veya 5


TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 11 Ba ve K Bodoslama

kanatl pervane kullanldnda yaklak olarak 90o lik bir


o

11-3

aft gbeinin merkez hatt ile tekneye

balanan destek arasndaki mesafe [m]

a, 4 kanatl pervane kullanldnda 70 veya 110 lik


bir a tavsiye edilir.
l

aft gbeinin merkez hatt ile aft kollar


eksenlerinin kesiimi arasndaki mesafe [m]

aft kollar d kaplama levhasndan geip deklere ve


postalara, gerekli salamln temin edecek ekilde
balanacaktr. aft kollarnn d kaplama levhasna
geiinin

ve

balanmasnn

iiliine

durumunda

su

basmasnn

etkilerini

azaltmak iin d kaplamann i tarafnda devam eden


aft kolunun yapsn ieren orta byklkte bir su
geirmez kompartman salanmaldr.
aft

kollarnn

balanmas

kaplama

halinde

kalnlatrlm
birletirilmeye
edilmelidir.

kollar;

ksml
uygun

Blm

15,

levhasna
kaynak

yada
daha

baka

B.4.3deki

kaynakla

flenli

kaplama

aft merkez hatt ile aft kolu ekseni


arasndaki a [derece]

zen

gsterilecektir.
Yaralanma

ift kollu aft braketleri

3.1

Yekpare

braketlerinin

ekilde

veya

hesab

kaynakl

aadaki

ift

kollu

formllere

aft
gre

belirlenmelidir:
t

veya

levhasna

istekler

3.

Kolun kalnl [mm]

c d
1
a
sin

imal

dikkate

alnacaktr.

aft braketleri ile dip kaplama arasndaki kaynaklar,


yeterli derecede NDT (Tahribatsz Muayene Testleri) ile

test edilmelidir.
aft kollarnn, gbekte olduu gibi, tekne gvdesine

c1

Kolun kesit alan [cm2]

c 2 d 02
100

2 cos2 1,0

2
l

0,32

elik iin

0,54

alminyum alamlar iin

0,30

elik iin

0,86

alminyum alamlar iin

d a4 d i4
da

, ancak aadaki deerden az

balantsnda ba ve k ular dolgun olmaldr.


Eer sevk sisteminin paralar tekne gvdesine dkme
reine vastasyla balanacaksa fitingler, dkme reine

c2

reticisinin zelliklerine gre ve reticiyi temsil eden


birinin veya TL Srveyr gibi yetkili bir kiinin
gzetiminde yaplmaldr.
2.

d0 3

Semboller ve tanmlar

Eer uygulanabilirse, her tip aft braketi iin ilgili resim

olmayacak.

aadaki bilgilerden olumaldr:


Pw

Pw

110

Anma gc [kW]

3
-1

d
n 1 i
da

560
Rm 160

Anma gcndeki aft hz [dk ]

da

Pervane aftnn gerek d ap [mm]

di

aftn gerek i ap [mm]

aadaki deerden az olmamaldr:

L0

Pervane ile k yatak arasndaki mesafe [m]

tmin

L1

Yataklar arasndaki mesafe [m]

Yaplm olan aft braketlerinin kaplama kalnl

0,1.da [mm]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

11-4

Blm 11 Ba ve K Bodoslama

4.

Tek kollu aft braketleri

4.1

3.1e ek olarak kesit modl aadakinden az

olmamaldr:
W

n0

Kolun kesit modl [cm3]

c3 l 2,5
L
d 0 n0
1000
L1
n, ancak 350 dk-1 den az alnmayacak

c 2 d 02
110

l L0

2 cos2 1,0
cm 2

2 l L1

5.2

ve ek olarak tek kollu aft braketleri iin:

c3
LL
l d 02 ,5 n0 2 0 cm 3
1150
L1

6.

Gbek

Gbek boyu, Ksm 104, Blm 5, D.5e gre pervane


aftlar iin gerekli yatak boyu vastasyla belirlenir.

L0 + L1
Gbek et kalnl 0,2 . da dan az olmamaldr.

c3

0,102

kaynakl elik balant iin

0,291

kaynakl alminyum balant iin

Birleik (kaynakl yap) aft kollar, tek kollu aft


braketlerine uygulanmaz.
Dkme reine faundeyn iin c3 faktr azaltlabilir:
c3

0,076 faundeyn izinde kaynatlmam elik


kollar iin

0,262 faundeyn izinde kaynatlmam


alminyum kollar iin

Arttrlm kol boyu / (kaynakl kol balantlarna


nazaran), genellikle dkme reine faundeynlar iin
gz nnde bulundurulmaldr.
Tek koldan oluan aft braketleri iin sadece titreim ve
yorulma analizi yaplmaldr ve onaya sunulmaldr.
Gemi kuru havuzda veya kzakta iken aft braketleri iin
atlak lm her zaman kullanlmaldr.
5.

Ara aft kollar

5.1

Ara aft kollarnn boyutlandrlmas aadaki

formllerle yaplabilir:

c1 d a
L0
mm

L1
sin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

12-1

BLM 12
DMEN VE MANEVRA DONANIMI

A.

GENEL, TANIMLAR .......................................................................................................................................... 12- 2


1. Kapsam
2. Dmen Donanm
3. Yapsal Ayrntlar
4. Dmen Yelpazesinin Alan
5. Malzemeler
6. Tanmlar

B.

DMEN KUVVET VE BURULMA MOMENT ................................................................................................... 12- 3


1. Normal Dmenler iin Dmen Kuvveti ve Burulma Momenti
2. Yelpazesinde kesintiler olan dmenler (Yar ask dmenler) iin dmen kuvveti ve burulma momenti

C.

DMEN AFTININ BOYUTLANDIRILMASI...................................................................................................... 12- 5


1. Dmen aft ap
2. Dmen aftnn Takviyesi
3. Analiz
4. Dmen Kovan

D.

YARI ASKI DMENLERN DMEN BOYNUZU ............................................................................................... 12- 8

E.

DMEN KAPLNLER ........................................................................................................................................ 12- 9


1. Genel
2. Yatay Kaplinler
3. Konik Kaplinler

F.

DMEN YELPAZES, DMEN YATAKLARI.................................................................................................... 12-12


1. Dmen Yelpazesinin Mukavemeti
2. Dmen Yelpazesi Kaplamas
3. Dmen Burulma Momentinin letilmesi
4. Dmen Yataklar
5. necikler
6. Yatak Boluklar iin ngrlen Deerler

G.

DMEN AFTININ DZAYN AKMA MOMENT ................................................................................................ 12-15

H.

STOPER, KLTLEME DZEN ....................................................................................................................... 12-16


1. Stoper
2. Kilitleme Dzeni

I.

YALPA NLEYC KANATLAR ...................................................................................................................... 12-16


1. Genel
2. Gemi Yapsna Birleim

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-2
A.

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm


Genel, Tanmlar

kovannn st kenar ykl su hattnn altnda kalyorsa,


iki ayr salmatra kutusu gerekir.

1.

Kapsam
4.

Dmen Yelpazesinin Alan

Bu blmde; dmen rodu, dmen boynuzu, dmen


kaplini,

dmen

yataklar

ve

dmen

yelpazesi

Hareket edebilen dmen yelpazesi alan Ann boyutlar,

incelenmektedir. Dmen makinas, Ksm 107, Gemi

askeri geminin ncelikli grevine gre yeterli manevra

letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 2ye

olana salanacak ekilde seilmelidir.

uygun olacaktr.
Yar ask tipindeki dmenlerde, dmen boynuzunun
2.

Dmen Donanm

projeksiyon alan %50si, dmen yelpazesi alanna dahil


edilebilir.

2.1

Her askeri gemi yeterli derecede manevray

salayacak dmen donanmna sahip olacaktr.

A dmen alannn hesabnda, B.1de belirtilen istekler


dikkate alnmaldr.

2.2

Dmen

donanm,

dmen

yelpazesi

ve

makinasndan itibaren dmen konsoluna kadar olan ve

5.

Malzemeler

Sikloidal pervaneler, dmen pervane niteleri, podlu

5.1

Dmen

tahrik sistemleri, vb. gibi zel tip manevra sistemleri iin,

cvatalarnn vb.nin malzemeleri iin TL Kurallar

Ksm 104, Sevk Tesisleri, Blm 7ye baknz. Podlu

Ksm 2, Malzeme Kurallarna baknz.

geminin manevras iin gereken tm elemanlar kapsar.


rodunun,

ineciklerin,

kaplin

tahrik sistemlerinde, temellerin tekneye balants ile


ilgili olarak Blm 14e baknz.

ReH , minimum akma snr st anma

5.2

deerinin

200 N/mm

den az olduu ve minimum

Dmen makinas dairesi kolayca ulalabilir

2
ekme mukavemeti deerinin 400 N/mm 'den az ve 900

olacak ve mmknse makina blmlerinden ayrlacaktr.

2
N/mm 'den fazla olduu malzemeler, genel olarak,

2.3

dmen
2.4

Buz takviyesi iin Blm 13e baknz.

rodu,

inecik,

kama

ve

cvata

iin

kullanlmayacaktr. Bu blm kapsamndaki malzemeler


iin, minimum akma snr st anma deerinin 235

2.5

Dmen ve manevra donanm, oka kar

gvenli olacak ekilde yaplacaktr.

N/mm

olduu

varsaylmtr.

ReH

deerinin

235

N/mm 'den farkl olduu malzemelerin kullanm sz


konusu ise, kr malzeme faktr, aada belirtildii

3.

Yapsal Ayrntlar

3.1

Ar yatak basnc meydana gelmeden yelpaze

ekilde belirlenecektir:

235
kr =

R eH

arlnn tanmas iin, dmen rodunun st ksmna


tespit edilmi dmen taycs gibi etkili dzenekler
tertiplenecektir. Dmen taycs evresindeki tekne

kr =

bnyesi, yeterli ekilde takviye edilecektir.


3.2

Uygun bir dzenekle, dmen yelpazesinin

yukarya doru hareketine engel olunacaktr.


3.3

ReH

R eH

2
ReH > 235 N/mm iin

2
ReH 235 N/mm iin

Minimum akma snr st anma deeri,


[N/mm2], Blm 3e baknz.

Dmen rodu, ya gemi bnyesini su geirmez

bir kovan iinden gemeli veya ykl su hattnn

235

0,75

ReH

Hangisi az ise 0,7 Rm veya 450 N/mm2den

stndeki ksmna salmastra kutular yerletirilmelidir.

byk

alnmayacaktr.

C-oran

Bylece dmen makinas dairesine su girii ve dmen

dk ise, daha yksek ekme mukavemet

tayclarndan ya kamas nlenir. Eer dmen

zellikli elikler kullanlabilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

%23den

A,B
Rm

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm


=

Blm

3e

gre

kullanlan

12-3

malzemenin

ekme mukavemeti [N/mm ].


2
ReH deerinin 235 N/mm 'den byk olduu

5.3

malzemelerin

kullanld

durumda,

dmen

rodu

apnda nemli azaltmalar yapmadan nce, TL, dmen


rodunun elastik eilmesinin incelenmesini isteyebilir.
Yataklarda ar kenar basnlarnn olumamas iin,
dmen

rodunun

byk

eilme

deerlerinden

kanlmaldr.
5.4

F.1'de verilen msaade edilebilir gerilme

deerleri, normal tekne yapm elii iindir. Yksek


mukavemetli

tekne

yapm

eliklerinin

+
A
c = x1 x 2 , b =
2
c

kullanlmas

durumunda yksek deerler, her bir durum iin ayr ayr


belirlenmek suretiyle kullanlabilir.
6.

ekil 12.1 Dmen alan

Tanmlar

va

= Geminin tornistan hz, [kn]. Eer tornistan hz


va 0,4 v0 veya 6 kn'dan kk ise, tornistan

CR

durumu iin dmen kuvveti ve burulma

= Dmen kuvveti, [N]

momenti hesab gerekli deildir. Daha byk


QR

tornistan hzlar iin, dmen asnn bals

= Burulma momenti, [Nm]

olarak dmen kuvveti ve dmen burulma


A

= Dmenin hareket edebilen toplam alan, [m2].

At

= A + dmen boynuzu alan, eer varsa, [m2]

Af

= Dmen

yelpazesi

alannn

= Dmen yelpazesi alannn ortalama genilii,


[m]. ekil 12.1'e baknz.

snrlama getirilmemi ise, 2 faktr, Tablo


12.1'de

tornistan

durumu

iin

belirtilmi

deerden az alnamaz.
m

Blm 4, Tablo 4.1e gre yapsal dayanmla


ilgili ksmi emniyet faktr

ortalama

ykseklii, [m]
c

Eer tornistan durumunda dmen as iin bir

= Dmen aft ekseninin ba tarafnda yer alan,


dmen yelpazesi blmnn alan, [m2]

momentinin zel olarak incelenmesi istenebilir.

= Dmen yelpazesinin At alanna ilikin kenar

B.

Dmen Kuvveti ve Burulma Momenti

1.

Normal Dmenler iin Dmen Kuvveti ve

Burulma Momenti
1.1

Dmen

kuvveti

aadaki

formle

gre

belirlenecektir:

oran
2
CR = 132 A v 1 2 3 t

v0

[N]

= b2/At
= Blm 1, B.'de belirlenen geminin ileri hz,
[kn]. Bu hz 10 kn'dan az ise, v0 aadaki gibi
alnacaktr:
vmin = (v0 + 20)/3

[kn]

= v0 , ileri durum iin

= va , tornistan durumu iin

= Kenar oranna () bal katsay

= ( + 2)/3, nn 2'den byk alnmasna gerek


yoktur.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-4
2

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

= Tablo 12.1'e gre, dmen tipine ve dmen


yelpaze profili tipine bal katsay.

= 0,75 , tornistan

durumu

iin

(i

bkey

profiller)

= Dmen yelpazesinin konumuna bal katsay

= 0,8 ,

Dmen boynuzu gibi sabit yapnn arkasnda yer alan


dmen ksmlar iin;

pervane

= 1,0 ,

jetinin

dnda

bulunan

dmen yelpazesi

= 0,25 , ileri durum iin

dier konumlarda (pervane jetinin

= 0,55 , tornistan durumu iin

iinde yer alma durumunu da ierir)


Yksek gl dmenler iin zel olarak dikkate
t

= tme katsays cThye bal katsay, Ksm 104,


Sevk Tesisleri Blm 7, Cye baknz.

= 1,0 ,

normal olarak

CTh > 1,0 olduu durumlarda, t nin aada verilmi

alnmaldr. Eer bilinmiyorsa, ileri durumu iin = 0,4


deeri kullanlabilir.
kb

= Aada akland gibi, balans faktr

kb

= Af / A

kb

= 0,08 , balanssz dmenler iin

rmin

= 0,1 c , [m], ileri durumu iin

olan formle uygun olarak belirlenmesi istenebilir:

t =

CR (cTh )
CR (cTh = 1,0)

Tablo 12.1 eitli dmen profilleri iin 2 katsays


2

Dmen yelpazesi
(profili/tipi)

Dmen

makinasnn

seimi

ve

almasnda,

dmen/profil tipinin etkileri dikkate alnmaldr.


2.

Yelpazesinde kesintiler olan dmenler

(Yar ask dmenler) iin dmen kuvveti ve burulma

ileri

tornistan

1,1

1,4

Dz kenarl profiller

1,1

1,4

bkey profiller

1,35

1,4

yelpaze mukavemetinin belirlenmesi iin esas alnan

zel olarak tespit

yelpaze zerindeki basn dalm aada akland

edilecektir. Eer

gibi bulunacaktr. Toplam dmen alan, herbirinin alan

bilinmiyorsa; 1,7

A1 ve A2 olan iki dikdrtgene veya yamua blnr

momenti

NACA-00 serisi,
Gttingen profilleri

Yksek gl

1,7

dmenler

Toplam dmen kuvveti, CR, 1.1'e gre


Dmen

burulma

momentinin

ve

(ekil 12.2'ye baknz).

Karma profiller

1,21

(rnein; HSVA)

1.2

2.1

hesaplanacaktr.

1,4
Her para iin bileke kuvvet, aadaki gibi alnr:

Dmen burulma momenti aadaki formle

CR1 = CR (A1/A)

[N]

CR2 = CR (A2/A)

[N]

gre belirlenir:
QR = CR r

[Nm]
2.2

r = c ( - kb)

[m]

Her bir para iin bileke burulma momenti,

aadaki gibi alnr:

= 0,33 , ileri durum iin

QR1 = CR1 r1

[Nm]

= 0,66 , tornistan durumu iin (genel)

QR2 = CR2 r2

[Nm]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B,C

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

Burada :
r1 = c1 ( - kb1)

[m]

r2 = c2 ( - kb2)

[m]

12-5

C.

Dmen aftnn Boyutlandrlmas

1.

Dmen aft ap

1.1

Burulma momentini ileten dmen aft ap

aada verilen deerden az olamaz:

kb1 = A1f / A1

D t = 4,2 3 QR k r

kb2 = A2f / A2

QR

[mm]

Dmen momenti, B.1.2, B.2.2 ve B.2.3'e


baknz.

A1f ve A2f iin ekil 12.2'ye baknz.


kr

= A.5.2ye baknz.

c1 = A1 / b1
Bununla
c2 = A2 / b2
b1 , b2 :

ilgili

olan

burulma

gerilmesi

aada

belirtilmitir:

t =

A1 ve A2 alan paralarna ait ortalama


ykseklik, [m], (ekil 12.2'ye baknz).

68
kr

[N/ mm2]

kr iin A.4.2'ye baknz.


Dmen toplam burulma momenti, aadaki

2.3

QR = QR1 + QR2

Dmen makinas, B.1.2, B.2.2 veya B.2.3de

1.2

formle gre belirlenir:

istenilen QR dmen burulma momenti iin ve dmen


yataklarndaki srtnme kayplar dikkate alnarak,

[Nm]

Ksm

107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

Yardmc

Sistemler, Blm 2ye gre boyutlandrlacaktr.

veya,
QRmin = CR r1,2min

[Nm]

1.3

Mekanik dmen makinasnn kullanlmas

halinde

aftn

ap,

yalnz

yardmc

dmen

makinasndan intikal eden burulma momentini tayan


r1,2 min =

0,1
(c 1 A1 + c 2 A 2 )
A

st ksmda, 0,9 Dt deerine eit alnabilir. Yardmc


[m], ileri durumu iin

yeke drtke kntsnn anahtar az akl 0,77


Dt'den, ykseklii ise, 0,8 Dt'den kk olamaz.

byk olan deer alnacaktr.


1.4

Dmen aft eksenel dorultudaki kaymalara

kar emniyete alnm olmaldr. Msaade edilebilen


eksenel klerenslerin mertebesi, dmen makinasnn ve
yataklarn yapm ekline baldr.
2.

Dmen aftnn Takviyesi

2.1

Dmen yelpazesinin tipi nedeniyle dmen

aftnda burulma momentine ilaveten, eilme momenti


meydana

geldiinde,

aft

ap

uygun

olarak

arttrlacaktr.
Arttrlm dmen aft ap, uygulamas varsa, kaplin
boyutlarnn seiminde belirleyici olacaktr. Arttrlm
ekil 12.2 Dmen alanlar

dmen aft ap iin eilme ve burulmann birlikte etkili

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-6

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

olmas durumunda, edeer gerilme aada verilmi

Dmen yelpazesindeki yk (genel olarak);

deeri amayacaktr:

PR =
v =

2
b

+ 3 118 / k r
2

[N/ mm ]

CR
3
10 10

[kN/m]

Yar ask tipindeki dmen yelpazelerindeki yk;


Eilme gerilmesi:

b =
Mb

10,2 Mb
3
D1

PR 10 =
[N/ mm2]

PR 20 =

= Boaz yatandaki eilme momenti, [Nm].

CR 1
20 10

[kN/m]

[kN/m]

CR, CR1, CR2 : B.1 ve B.2'ye baknz.

Burulma gerilmesi:

t =

CR 2
3
10 10

5,1 QR

[N/ mm2]

D1

= Dmen boynuzundaki mesnetin yaylanma


katsays

D1

= Arttrlm dmen aft ap, [cm]

Z=
Arttrlm dmen aft ap, D1 aadaki forml ile
fb

hesaplanabilir:

D1 = 0,1 Dt

4
1+
3

Mb

QR

1
fb + ft

[kN/m]

= Mesnet merkezini etkileyen 1 kN'luk birim yk


iin dmen boynuzunun sehimi, [m]

f b = 0,21

QR iin B.1.2, B.2.2 ve 2.3'e baknz.


In

d
In

[m/kN]

(bavuru deeri)

= Dmen boynuzunun, d/2 de x-eksenine gre


atalet momenti, [cm4]

Dt iin 1.1'e baknz.

(ekil 12.3'e de

baknz)
Uyar:
ift pistonlu bir dmen makinasnn kullanlmas halinde,

ft

= 1 e deerindeki burulma momenti nedeniyle


birim sehim [m],

dmen makinasndan dmen aftna ilave eilme momenti


iletilebilir. Bu ilave eilme momenti, dmen aft apnn
belirlenmesinde dikkate alnm olmaldr.
3.

ft =

Analiz
ft =

3.1

Genel

Dmen-Dmen aft sistemi iin eilme momentleri,


kesme

d e2
G Jt

kuvvetleri

ve

mesnet

kuvvetlerinin

hesaplanmas, ekil 12.3 ve 12.4'te gsterilmi baz


dmen tipleri esas alnarak, aada 3.2 ve 3.3'de ana
hatlar akland gibi yaplabilir.
3.2

Analiz iin veriler

10 - 50

= Sistemdeki her bir ayrlm kiriin boyu, [m]

I10 - I50

= Yukarda

belirtilen
4

momentleri, [cm ]

kirilerin

atalet

d e2 ui /t i
3,17 108 F2T

[m/kN]

elik iin

= Rijidlik modl,

= 7,92 107 [kN/m2] elik iin,

Jt

= Burulma atalet momenti [m4].

FT

= Dmen boynuzunun ortalama kesit alan, [m2]

ui

= FT alann tekil eden her bir levhann


genilii, [mm]

ti

= ui geniliindeki her bir levhann kalnl,


[mm]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

C
e,d

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm


momenti

= ekil 12.3'e gre mesafeler, [m].

Mb

ve

12-7
mesnet

kuvvetleri

B1,

B2,

B3

hesaplanacaktr. B1 B3 ekil 12.3 ve 12.4e baknz.


3.3

Hesaplanacak momentler ve kuvvetler

Hesaplanacak bu momentler ve kuvvetler, bu blmn


2

3.3.1

Dmen gvdesindeki eilme momenti MR ve

ve

F.1

maddeleri

ile,

dmen

boynuzunun

hesaplanmasnda kullunlacaktr. Dye baknz.

kesme kuvveti Q1 ile, boaz yatandaki eilme

ekil 12.3 Yar ask dmen

ekil 12.4 Ask dmen

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-8

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

C,D

Ask dmenler iin momentler ve kuvvetler,

3.3.2

aadaki formllerle hesaplanabilir:

10 (2 x1 + x 2)
Mb = CR 20 +

3 ( x1 + x 2)

B3 =

Mb
30

[Nm]

[N]

B2 = CR + B3

[N]

4.

Dmen Kovan

Dmen

aftnn,

ekil 12.5

dmen

etkisinden

Yar-ask dmen parametreleri

kaynaklanan

kuvvetlerin meydana getirdii gerilmelere maruz kalan


bir kovan iinden gemesi halinde, kovann boyutlar,
eilme ve kesme gerilmelerine bal edeer gerilme
kullanlan malzemenin akma snrnn 0,35 katn gemeyecek ekilde, belirlenir.

D.

Yar Ask Dmenlerin Dmen Boynuzu

1.

Eilme momenti, kesme kuvveti burulma

momentinin

dalm

aadaki

formllere

gre

hesaplanacaktr:
-

ekil 12.6

Dmen boynuzundaki kuvvetler

Dmen

2.

boynuzunun

enine

dorultuda

eilmesi ile ilgili olarak x-eksenine gre hesaplanacak


kesit modl; gerilme aral spektrumu B iin ve 108

B1 z

Nm

Mbmaks =

B1 d

Nm

B1

Eilme momenti: Mb

Kesme kuvveti:

Burulma momenti:MT

yk evrimi iin, Blm 17ye gre dizayn edilecektir.


Dmen boynuzunun herhangi bir kesitinde,

3.

kesme kuvveti Q den oluan kesme


aadaki deerden byk olamaz:

0,25

B1 e(z) Nm

gerilmesi,

R eH
m

N/mm
2

Kesme gerilmesi aadaki forml yardmyla belirlenir:


n boyutlandrmalar iin dmen boynuzunun esneklii
ihmal edilebilir ve B1 mesnet kuvveti aadaki formle

gre hesaplanabilir:

B1

Ah

CR b
N
c

B1
Ah

N/mm
2

Dmen boynuzunun, y-ekseni dorultusunda


kesmeye alan etkin alan [mm2]

b, c, d, e (z) ve z ekil. 12.5 ve 12.6ya baknz.

4.

Edeer gerilme, dmen boynuzunun hi bir

z noktasnda, aada verilen deeri aamaz:


b

Dmen

alannn

arlk

konumundan elde edilir.

merkezinin
2

V b 3 2 T

0,5 R eH
N/mm2
m

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D,E

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

Mb
N/mm 2
Wx

12-9

dolu dekler tertiplenecektir. Bu deklerin levha


kalnlklar, Blm 7ye gre bulunann %50 fazlas
olacaktr.

N/mm

M T 10
2 AT t h
3

9.

K pikte merkez boy perdesi (alkant

perdesi) dmen boynuzuna balanacaktr.


AT

ncelenen

noktada,

dmen

boynuzunun

evreledii kesit alan mm2

10.

Dmen boynuzu ile d kaplamann eimli

olarak birletirilmesi sz konusu ise, gei blgesinin


th

Dmen boynuzu levha kalnl mm.

ortasndaki, rnein; eimin balad noktann 0,7 r


yukarsnda, A-A kesitinde, dmen boynuzunun kesit

Dmen

5.

kalnlnn

boynuzunun

belirlenmesinde

kaplama

levhasnn

24deki

isteklere

modlnn yaklak %50si, enine federler tarafndan


salanacaktr. ekil 12.8e baknz.

uyulacaktr. Ancak, kaplama levhas kalnl aadaki


deerden az olamaz:

t min 36
6.

L m
R eH

mm

Kuvvetlerin

geiinin

uygun

olmasn

salamak iin, kaplamann boyuna kirilere balanmas


rneinde olduu gibi, dmen boynuzu kaplamas, k
tekne yapsna etkin bir ekilde balanacaktr. ekil
12.7ye baknz.

ekil 12.8

Dmen boynuzu ile eimli d kaplama


geii

E.

Dmen Kaplinleri

1.

Genel

1.1

Kaplinler,

momentinin

dmen

tamamn

aftndaki

burulma

iletebilecek

ekilde

boyutlandrlm olmaldr.
1.2

Cvata

mesafesi,

ekseninin

cvata

apnn

flenin
1,2

kenarndan
katndan

az

olmayacaktr. Yatay kaplinlerde, aft ekseninin ba


ekil

12.7

Dmen

boynuzunun

yapya

tarafnda kalan kaplin ksmna, en az iki adet cvata


konulacaktr.

balanmas
7.

Yeterli sayda ve gerekli kalnlkta tertip

1.3

edilmesi

zorunlu

olacaktr. Cvatalar ve somunlar laka olmayacak

olan

dmen

boynuzunun

enine

federleri, tekne yapsnn iine girecek ve bir stteki

Kaplin

cvatalar,

raybal

cvata

tipinde

ekilde emniyete alnmaldr.

gverteye kadar devam edecektir.


1.4
8.

Dmen boynuzunun tekne ile yeterli bir

Ask dmenlerde, kaplin flenlerinin gerekli

kalnl tf'in 50 mm. den az olduu durumlarda, sadece

enine

2. maddedeki yatay kaplinler kullanlabilir. Aksi halde, 3.

dmen boynuzu federleri hizasnda kuvvetlendirilmi

maddedeki konik kaplinler kullanlr. Yksek gl ask

ekilde

birletirilmesini

salamak

amacyla,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-10

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

dmenlerde, sadece 3. maddedeki konik kaplinlerin

kaynakla birletirilecektir.

kullanmna izin verilir.


Kaplin

2.5

flenlerinin

dmen

gvdesine

2.

Yatay Kaplinler

birletirilmesi iin, Blm 15, B.4.4'e de baknz.

2.1

Kaplin cvatalarnn ap, aadaki forml ile

3.

Konik Kaplinler

3.1

Kamal konik kaplinler

3.1.1

Konik kaplinlerde c koniklik deeri, 1:8 ile

bulunan deerden daha kk olamaz:


3
D kb
db = 0,62
kr n e

[mm]

Burada:

1:12 arasnda olacaktr.

= C'ye gre dmen aft ap, [mm]

c = (do - du)/ , ekil 12.9'a gre

= Toplam cvata says. Alt (6) adetten az

Konikliin hassasiyeti boya izi ile kontrol edilmelidir.

olamaz.

Somun ekil 12.9'da gsterildii gibi, kendi kendine


zlmemesi iin emniyete alnm olmaldr.

= Cvata ekseninin, cvata sisteminin merkezine


ortalama uzakl, [mm]

Kaplin uzunluu , genellikle, 1,5 do dan

3.1.2

kk olamaz.
kr

= A.5.2'de dmen aft iin verilmi olan


malzeme faktr.

Dmen aft ve dmen yelpazesi arasna

3.1.3

kama yerletirilen konik kaplinlerde, kesmeye alan


kb

= A.5.2'ye gre kyaslanan cvata iin malzeme

alan, aadaki deerden az olamaz:

faktr.
as =

2.2

Kaplin flen kalnl, aadaki forml ile


QF

verilenden daha az olamaz:

16 QF
dk ReH1

[cm2]

= G'ye gre, dmen aftndaki dizayn akma


momenti, [Nm]

D kf
t f = 0,62
kr n e
3

[mm]

dk

= Kamann olduu blgede, dmen aftnn


konik olan ksmnn ap, [mm]

kf

= A.5.2'ye benzer ekilde elde edilen kaplin


fleni iin malzeme faktr.

ReH1

= Kama malzemesinin minimum akma snr st


anma deeri, [N/mm2]

Cvatalar dnda kalan ksmnda kaplin flen kalnl


0,65 tf den kk olamaz.
Cvata deliinin kenar ile, kaplin flencinin kenar
arasndaki mesafe 0,67 db den az olamaz.
2.3

Kama ile dmen aft veya konik kaplin

3.1.4

arasndaki kamann tayc yzey alan, yuvarlatlm


kenarlar hari olmak zere, aadaki formlle verilen ak
deerinden kk olamaz:

Kaplin flenleri, kaplin cvatalarna ilave

olarak, DIN 6885'e veya edeer standarta uygun olan


sk geme kama ile donatlmaldr. Ancak, cvatalarn

ak =

5 QF
dk ReH 2

[cm2]

ap %10 arttrlarak kamadan vazgeilebilir.


ReH2 = Kama, dmen aft veya konik kaplin
2.4

Yatay kaplin flenleri ya dmen aft ile

malzemelerinin,

hangisi

kk

ise,

birlikte tek para halinde dvlerek imal edilecek veya

minimum akma snr st anma deeri,

Blm 15, B.4.4.3'de zetlendii gibi dmen aftna

[N/mm2].

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

E
3.1.5

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

12-11

Somun boyutlar aada verilenlerden az

olamaz:
Ykseklik

: hn = 0,6 dg

D ap

: dn = 1,2 du veya
: dn = 1,5 dg

(Byk olan deer alnacaktr.)


: dg = 0,65 do

Di dibi ap

ekil 12.10

ekil 12.9a baknz.


Uyar :

Eer kesit alan aada belirtilenden daha az deilse, bir


emniyet lamas, somunu etkin ekilde emniyete alma dzeni
olarak kabul edilecektir:

As =

ekil 12.9 Konik kaplin


3.1.6

Ps 3
R eH

[ mm2 ]

Ps

= Aada belirtildii ekilde kesme kuvveti

Ps

Pe

= 3.2.3.2'ye gre yerletirme basnc [N]

= Somun ile dmen gvdesi arasndaki srtnme

P e ( d 1 - 0,6) [N]

2 1 dg

katsays, normalde 1 = 0,3

Dizayn akma momentinin %50'sinin yalnzca

d1

= Somun ile dmen gvdesi arasndaki srtnme

konik kaplinlerdeki srtnme ile iletildii kantlanmaldr.

alannn ortalama ap [mm]

Bu, gerekli yerletirme basnc ve yerletirme boyunun


3.2.3'e gre burulma momenti Q'F= 0,5 QF iin

dg

= Somunun di ap [mm]

ReH

= Emniyet

hesaplanmasyla yaplabilir.
3.2

Skme

ve

takma

iin

zel

tertibat

lamas

malzemesinin

akma

snr

[N/mm2].

gerektiren konik kaplinler


3.2.3
3.2.1

Dmen aft ap 200 mm. yi getiinde,

koniklii c 1:12 ile 1:20 arasnda olan ve basnla


yerletirilen sk gemeli tespit sisteminin kullanlmas
tavsiye edilir.
3.2.2

Hidrolik basla birletirmede somun, inecik

ekil 12.10'da gsterilen dmen gvdesine kar,


konulmaz.

burulma momentinin, kaplin vastasyla emniyetle


iletilmesi iin ngrlen yerletirme boyu ve yerletirme

basnc,

aada

verilen

formlle

hesaplanr:

veya dmen aftna kar etkin biimde emniyete alnr.


somunun

Dmen gvdesi ile dmen aft arasnda

emniyetini

salayan

emniyet

levhas

3.2.3.1

Gerekli yerletirme basnc;

Gerekli yerletirme basnc, aadaki iki deerin byk


olanndan daha az alnamaz:

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-12

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

pger 1 =

2 Q F 103

= aptaki koniklik, (3.2.1'e gre)

= Elastisite

[N/ mm2]

d 2m 0

modl

(Young's

modulus),

5
2
(2,0610 N/mm )

veya,

pger 2 =
QF

E,F

6 M b 103
[N/ mm 2]
2
dm

Bu deer, aada verilmi olandan byk olmayacaktr:

2 =

= G'ye gre, dmen aft dizayn akma momenti,


[Nm].

1,62 R eH d m
3+ E c
4

+ 0,8

R tm
[mm]
c

Uyar :

dm

= Konik ksmn ortalama ap, [mm].

= Konik ksmn boyu, [mm].

Mb

= Konik kaplindeki eilme momenti (rnein

Konik kaplinin hidrolik basn yardmyla sk gemeli birletirilmesinde gereken yerletirme kuvveti, Pe , aadaki
formlle hesaplanabilir:

0,15 , srtnme katsays

Pe = pger dm (c/2 + 0,02) [N]

ask dmen durumu iin), [Nm]

iin bilgi deeridir. Bu deer, kullanlacak ayrntlarn

stenilen yerletirme basncnn, konik olan blgede


msaade

edilebilen

yzey

basncn

0,02 deeri, ya basncnn kullanmndaki srtnme katsays

amad

mekanik ilenmesine ve przllne gre bal olarak


deiir.

kantlanmaldr.
Sk gemeli birletirme esnasnda uygulanan usullere bal

Msaade edilebilen yzey basnc aadaki forml

olarak, dmenin kendi arl nedeniyle meydana gelecek

yardm ile belirlenecektir:

itme etkisi, yerletirme boyunun tespitinde gznne alnm


ise, bu kabul TL'nun onayna bal olacaktr.

0,81 R eH (1 - )
2

p ms =

3+4

[N/ mm2]

3.2.4

necik yata iin gerekli yerletirme basnc

aadaki forml ile hesaplanr:


ReH

= Konik yuvas malzemesinin akma snr,

p req = 0,4

[N/mm ]

= dm / da (ekil 12.9'a baknz)

Konik yuvasnn d ap, aada verilmi olan

B1

B1 d 0
[N/ mm2]
2

dm

= necik yatandaki mesnet kuvveti, [N],


(ekil 12.3'e de baknz)

dm ve iin, 3.2.3'e baknz.

deerden az olmayacaktr:
d0

= necik ap, [mm], (ekil 12.9'a baknz)

da = 1,5 dm , [mm]
3.2.3.2

Gerekli yerletirme boyu;

1 =

Rtm

pger d m
1 - 2
E
c
2

+ 0,8

R tm
c

[mm]

= Ortalama yzey przll, [mm]

F.

Dmen Yelpazesi, Dmen Yataklar

1.

Dmen Yelpazesinin Mukavemeti

1.1

Dmen yelpazesi dey ve yatay federler

vastasyla, eilmeye zorlanan bir kirite olduu gibi,


etkin ekilde takviye edilmelidir. Dmenin ayrca arka

Rtm

0,01 mm.

kenarndaki levhalara da ek takviyeler yaplmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm


Dmen yelpazesi mukavemeti, C.3'e gre

1.2

dorudan hesap yolu ile de kantlanmaldr.


Kesintili

1.3

yelpazelerindeki

ksmlar
(kesintisiz

olmayan
dmenler),

dmen

[Nm]

[N]

f1 ve f2 iin, ekil 12.11'e baknz.

MR den dolay eilme gerilmesi : b = 110


2

N/mm

Burulma gerilmesi, t

t =

= 50

N/mm2

Mt
2 h t

Mt = CR2 e
-

aada verilen basitletirilmi

forml ile hesaplanabilir:

Q1 den dolay kayma gerilmesi :

Q1 = CR2

f2
2

aadaki

gerilme deerleri almayacaktr:


-

MR = CR 2 f 1 + B1

12-13

[N/ mm 2]

[Nm]

Eilme ve kaymann bir arada olmas halinde


CR2

edeer gerilme:

= ncelenen enine kesit altnda kalan ksmi A2


alannn ksmi dmen kuvveti, [N]

2
2
2
v = b + 3 = 120 N/ mm

= Burulma momentinin moment kolu, [m] (A2

MR ve Q1 iin C.3.3, ekil 12.3'e baknz.

alannn basn merkezi ile, incelenen etkin


enine

kesit

alannn

a-a

merkez

hatt

Dmen yelpazesinin kaplamasnda, konik kapline veya

arasndaki uzaklk, ekil 12.11'e baknz. C2

inecik somununa ulamak iin aklklarn olmas

nin, A2 alannn ortalama genilii olduuna

durumunda,

edilebilir

gre, A2 alannn basn merkezi, A2 ksmi

ykseklii

alannn ba taraftaki kenarndan itibaren ka

olduuna gre, ke yarapnn 0.15 h dan az olduu

doru, 0,33 C2 uzaklnda olduu kabul

durumda, daha kk msaade edilebilir gerilme

edilecektir).

gerilmeler

1.4'te

belirtilen

uygulanacaktr.

h,

msaade
akln

deerleri istenebilir.
h, , t , [cm], ekil 12.11'e baknz.
1.4

(yar

Kesintili ksmlar olan dmen yelpazelerinde


ask

dmenler)

aadaki

gerilme

deerleri

A-B

almayacaktr:
-

MR den dolay eilme gerilmesi : b = 90


N/mm2

Q1 den dolay kayma gerilmesi : = 50 N/mm2

Burulma gerilmesi

Eilme ve kaymann bir arada olmas halinde

: t = 50 N/mm2
ekil 12.11 Dmen yelpazesi

edeer gerilme:
Dey federler arasndaki uzaklk, 1,2 h deerini
2
2
2
v 1 = b + 3 = 120 N/ mm

aamaz.

Eilme ve burulmann bir arada olmas

Dmen yelpazesi kaplamasnda, levha kalnlnn 4-5

halinde edeer gerilme:

katndan daha az bir yarap deerinde yuvarlatlm


ksm olmayacaktr. Bu deer, hi bir durumda 50 mm.

v 2 =

2
b

+3

2
t

= 100 N/ mm

den daha az olamaz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-14

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

Not :

4.

Dmen Yataklar

4.1

Yatak

Tamamen su iinde bulunan dmenin ve lokal yap


elemanlarnn

doal

frekanslarnn,

pervanenin

uyar

frekansnn (devir says x kanat adedi) veya varsa daha

yrelerine

laynerler

ve

burlar

malzemeler

ve

sentetik

yerletirilmelidir.

byk deerdeki bir frekansn en az %10 zerinde tutulmas


nerilir.

Bunlarn minimum kalnl:

2.

Dmen Yelpazesi Kaplamas

2.1

Dmen

yelpazesi

kaplama

tmin
kalnl;

Bye gre hesaplanacaktr.

pSdin

kN/m
2

Blm 5, C.1.1e gre d deniz yklerinden


oluan dinamik basn [kN/m2]

levha

kalnlndan

kk

olamaz.

Kaynaklar iin Blm 15, Bye baknz.


2.2

Dmen

yan

kaplamasnn

malzemeler iin
tmin

Yeterli yalama olana salanmaldr.

4.3

Yatak kuvvetleri C.3'te verilen hesaplama

yntemiyle elde edilir. lk yaklam olarak yatak


kuvvetleri, mesnetlerin elastisitesi dikkate alnmakszn
gsterildii gibi yaplabilir.
-

merkezi

salanr.

Dmen burulma momentinin iletilmesi iin,

[N]

b ve c iin Blm 13, ekil 12.5'e baknz.


4.4

iinden geen bir aft vastasyla iletilecek ise, bu aftn

Yar ask dmen

B2 = CR - B1

yresinde %25 orannda arttrlmal ve yeterli sayda

ayet dmen burulma momenti, dmen

suretiyle,

Boaz yatanda mesnet kuvveti: B2

kaplama levhasnn 2.1'e gre bulunan kalnl, kaplin


dey federler tertiplenmelidir.

alnmak

dey

B1 = CR (b/c) [N]

olamaz.

3.1

dikkate

arasndaki

Dmen boynuzunda mesnet kuvveti: B1

dmen yelpazesi kaplama kalnlnn %70'inden az

Dmen Burulma Momentinin letilmesi

mesnetler

mesnetler zerine datlr.

Federlerin kalnl, 2.1'e gre bulunmu

3.

ile

mesafeler

kullanlmas mmkn olamyorsa, federlere kaynak


edilmi lamalara cogul kayna yaplarak birletirilmesi

ki mesnetli normal dmen

Dmen kuvveti CR , dmen alan arlk

federlere

msaade edilmez. Bunun yerine, ke kaynann

3.2

Pelesenk aac iin

4.2

balanma-snda geme gbek kayna uygulanmasna

2.3

= 22 mm.

belirlenebilir. Bu ekilde yaklak hesaplama aada

Dmen levhas kalnl, Blm 7, B.2'de verilen


nihayetlerdeki

Metal

pR

basnc kullanlarak ve tk = 1,0 mm. alnarak Blm 4,

p R 10 T z Maks 3 R , p Sdin
10 A

= 8 mm.

Yatak st yzeyi izdm alan Ab (Yatak

ykseklii x layner d ap) aada verilen deerden


kk olamaz:

ap, dmenin st kenarndan itibaren ieri giren


Ab = B/q

boyunun %10'u kadar olan ksmnda, evvelce belirlenen

[mm2]

Dt veya D1'in byk olanna eit olmaldr. Geri kalan


ksmnda, alt nihayette 0,6 Dt deerini alacak ekilde
tedricen

azaltlabilir.

Ask

dmenlerde,

desteklenme salanmsa, alt nihayette arttrlm apn


0,4'ne kadar indirilebilir.

= Mesnet kuvveti, [N]

= Tablo 12.2'ye gre msaade edilebilen yzey

yeterli
2
basnc, [N/mm ]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

F,G

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

Tablo 12.2 eitli yatak malzemesi iin izin verilen


yzey basnlar

Yatak malzemesi

q [N/mm2]

Pelesenk

2,5

Ya ile yalanan beyaz metal

4,5

Sentetik malzeme (1)

5,5

elik (2) bronz ve scak olarak


preslenmi bronz-grafit malzemeler

7,0

(1)

(2)

4.5

Sentetik malzemeler onayl tip olacaktr. Yatak


reticisi artlarna ve testlere gre 5,5 N/mm2'yi aan
yzey basnlar kabul edilebilir. Ancak bu deer 10
N/mm2'yi aamaz.
Dmen aft layneri ile olan malzeme uyumu onayl
paslanmaz ve anmaya dayankl elik. Testlerle
dorulanmas kouluyla 7 N/mm2'den daha byk
yzey basnlar kabul edilebilir.

Paslanmaz ve anmaya dayankl elikler,

bronz ve scak preslenmi bronz-grafit malzemeler

12-15

necikler konik
5.3
verilenleri salamaldr;

ekilde

ise,

aada

Kamal ve skma somunla birletirilmesi durumunda,


koniklik 1:8 den 1:12 ye kadar.
Hidrolik somun ve ya enjeksiyon ile birletirilmesi
durumunda, koniklik 1:12 den 1:20 ye kadar.
necikler, gevemeyecek ve dmeyecek

5.4

ekilde tertiplenmelidir.
Somunlar ve dileri iin, E.3.1.5 ve 3.2.2'deki istekler
uygulanr.
6.

Yatak Boluklar iin ngrlen Deerler

6.1

Yatak malzemesinin metalik olmas halinde

yatak boluu genellikle aada verilenden kk


olamaz:

alamsz elie nazaran dikkate deer farkllkta


0,001 db + 1,0 , [mm], (minimum 1,5 mm)

elektriki potansiyele sahiptirler. Buna kar koruyucu


nlemler alnmaldr.
db
4.6

= Bur'un i ap, [mm]

Genel olarak yatak ykseklii yatak apna


ayet metalik olmayan yatak malzemesi

eit olmal ve hibir ekilde apn 1,2 katn da

6.2

gememelidir.

Yatak yksekliinin yatak apndan

kullanlm ise, malzemenin imesi ve sl genleme

kk olmas halinde, belirtilenlerden daha yksek

zellii dikkate alnarak yatak boluu zel olarak

yzey basnlarna msaade edilebilir.

belirlenecektir.

5.

6.3

necikler

Yatak boluu, hibir durumda, apta 1,5

mm. den az alnmayacaktr. Kendinden yalamal


5.1

necikler, 4.4 ve 4.6'da verilen artlar yerine

getirecek boyutlarda olmaldr. necik ap aada

burlarda bu deerden daha kk deerler iin, retici


nerileri esas alnarak anlamaya varlabilir.

verilenden az olamaz:

d = 0,35 B1 k r
B1

[mm]

= Mesnet kuvveti, [N]

G.

Dmen aftnn Dizayn Akma Momenti

Dmen aft dizayn akma momenti, aadaki forml


yardm ile belirlenir:

kr iin A.5.2'ye baknz.


5.2

QF = 0,02664

Dt
kr

[Nm]

Herhangi bir burta veya laynerde kalnlk

aadaki deerden kk olamaz:

t = 0,01 B1

[mm]

Dt

= C.1'e gre, dmen aft ap, [mm]

Gerek dmen aft ap, Dta , eer hesap ile bulunan Dt


apndan byk ise, Dta deeri kullanlacaktr. Fakat Dta
deerinin, 1,145 Dt deerinden daha byk alnmasna

veya 4.1'deki deerler.

gerek yoktur.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

12-16

Blm 12 Dmen ve Manevra Donanm

H.

H,I

Tahrik sisteminin mekanik ksmlar iin, Ksm 107,

Stoper, Kilitleme Dzeni

Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 2,


1.

hidrolik sistemler iin Ksm 107, Blm 14, Gye

Stoper

baknz.
Yeke ya da kuadrantn iskele ve sancaa hareketleri
stoperler

vastasyla

temellerinin

snrlandrlr.

tekneye

Stoperler

balantlar,

ve

momentini

gemeyecei

ekilde,

salam

olmaldr.
2.

Gemi Yapsna Birleim

kullanlan

malzemelerin akma snr deerinin, dmen aft dizayn


akma

2.

Kilitleme Dzeni

2.1
Bir btn olarak yataklama sistemi ve kanat
gvdesine monte edilen tahrik nitesi, gemi bordas
veya dibindeki kendi su geirmez blmesi iinde yer
alacaktr. Montaj, muayene ve bakm amacyla, yeterli
sayda ve boyutlarda su geirmez ekilde kapatlabilen
aklklar (sadece havuzlamada alabilecek ekilde
emniyete alnm olan) bulunmaldr.

Her dmen donanm, dmeni herhangi bir pozisyonda


sabit tutmaya yarayacak, kilitleme dzeni ile donatlm

Geri ekilebilir kanatlar iin, gemi bordasnda, tm

olmaldr.

kanad iine alabilecek boyutta bir girinti salanmaldr.

Kilitleme

balants,

dzeni

kullanlan

ve

temelinin

malzemelerin

akma

tekneye
snr

deerinin, F'de belirtilen dmen aftnn dizayn akma

2.2

momentini gemeyecek ekilde, salam olmaldr. Gemi

ekilebilir kanat yar blgesinde borda kaplamas

hznn

uygun bir ekilde takviye edilmelidir.

12

kn'u

gemesi

halinde,

dizayn

akma

Kanat

gvdesinin

gei

blgesinde

ve

momentinin, v0 = 12 kn hza karlk gelen dmen aft


ap iin hesaplanmas yeterlidir.

su
3.
Stoper ve kilitleme dzeni ile ilgili, ayrca, Ksm
107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler,
Blm 2, A.3.6 ve A.3.7ye baknz.

I.

Yalpa nleyici Kanatlar

1.

Genel

Yalpa nleyici kanatlarn geminin dalgalardaki davran


zerindeki hidrodinamik etkileri klaslama prosedrnn
bir paras deildir. Ancak klaslamaya, sistemin tekne
yapsna birleimi dahildir.

Varsa, kanat girintisinin ve tahrik blmesinin

2.3

geirmez

cidarlar,

Blm

7ye

gre

boyutlandrlmaldr. Kanat mesnet kuvvetlerinin gvde


yataklarndan tekne yapsna aktarlmasna zel olarak
dikkat edilmelidir.
Lokal takviyeler ve kiriler, derin postalar, vb. ile
kuvvetlerin aktarlmas, yorulma mukavemeti dikkate
alnarak

dorudan

hesaplamalarla

belirlenmeli

ve

verilen tekne resimlerine dahil edilmelidir.


2.4

Eer kanat gvdesi, geminin maksimum

geniliinin dna tayorsa, geri ekilmeyen kanatlarn


konumu, borda zerinde iaretlenmelidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 13 Buz Takviyesi

13-1

BLM 13
BUZ TAKVYES

A.

GENEL, TANIMLAR .......................................................................................................................................... 13- 2


1. Buz Ek Klas areti B
2. Buz Klasnda Draft
3. Tanmlar

B.

LEVHA BA BODOSLAMA VE BALBLI BA .................................................................................................. 13- 3


1. Genel
2. Buz Kuandaki D Kaplama Kalnl
3. Postalar, Buz Stringerleri, Derin Postalar
4. Ba Bodoslama

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

13-2

Blm 13 Buz Takviyesi

A.

Genel

3.

Tanmlar

1.

Buz Ek Klas areti B

3.1

Buz kua

1.1

Nehir azlarnda ve ky blgelerinde,

3.1.1

Buz kua, takviye edilecek d kaplama

srklenen

buzlu

gemilerin

tekne

sularda

seyir

yaplarnn

yapan

askeri

takviye

edilmesi

gerekebilir. Eer bu blmdeki istekler karlanrsa, B


ek klas iareti verilecektir. Ksm 101, Klaslama ve
Srveyler (Askeri Gemi Kurallar), Blm 2, Cye
baknz.

blgesidir. B buz klas iareti iin buz kua F


blgesinden oluur. Bu blge; ba bodoslama ile
paralel gvde ve ba kuruzlu blgenin kesime (snr)
hattna paralel ve ondan c = 0,02 L kadar k tarafa
olan hat arasndaki blge olarak tanmlanr, ekil
13.1e baknz. Dey olarak buz kua, LWLnin 0,4

1.2

Buzda seyirin dier koullar ile ilgili

m. yukars ile BWLnin 0,5 m. aas arasnda yer

nlemler

alr.

Askeri Otorite tarafndan B dndaki ek klas iaretleri

3.1.2

istenilirse, TL Kurallar, Ksm 1, Tekne, Blm 15

LWLnin BWLnin ve buz kuann yerleri belirtilecektir.

kullanlabilir.

F blgesi iaretlenmelidir.

2.

Buz Klasnda Draft

3.2

2.1

Gemi ortasndaki maksimum buz klas draft,

tatl sudaki dizayn draftdr.


2.2

Bu

Onay iin verilecek d kaplama resminde;

Parametrelerin tanm
blmdeki

Onay iin verilen resimlerde, ba kaimedeki

terimler

Boyuna veya enine sistemde, eer varsa,


ara

klas draftlar belirtilecektir. Bu draftlar, Klas Sertifikas

postalarn

da

gz

nne

alnd,

postalar aras uzaklk [m],

Ekinde belirtilecektir.
K

aadaki

kullanlr:

ve L boyunun k ucundaki maksimum ve minimum buz

2.3

formllerde,

kaimede,

gemi

ortasnda

ve

ba

ReH

Blm 3, Bye gre, tekne yapm elii iin


minimum akma gerilmesi,

kaimedeki maksimum draftlar tarafndan belirlenen su


hatt (krk bir hat olabilir) bu blmde LWL olarak
anlacaktr. Ba ve k kaimedeki minimum draftlar
tarafndan

belirlenen

su

hatt

ise

BWL

olarak

Postalarn,

derin

postalarn,

stringerlerin

desteklenmeyen boyu [m], Blm 4, C.3e de

anlacaktr. ekil 13.1e baknz.

baknz,

LWL tarafndan snrlanan draft ve trim deerleri, buzlu

B.1.1e gre dizayn buz baknc [N/mm2],

Yapsal

sulardaki seyirde almamaldr. Gemi ykl iken, seyir


rotasndaki deniz suyunun tuzluluu (younluu) dikkate
alnacaktr.
2.4

ilgili

ksmi

emniyet

faktr, Blm 4, Tablo 4.1e baknz.

Buzlu

BWLde

dayanmla

sulardaki

yzecek

seyirde

ekilde

gemi

en

yklenecektir.

az

BWL

Not:

hususunda Askeri Otorite ile anlama salanacaktr.

Yukarda

BWLnin

ykleme

desteklenmeyen boyun, normalde, geminin merkez hattna

koullarnda, makul derecede buzun girebilecei

paralel dey bir dzlemde lld kabul edilir. Ancak,

hususuna dikkat edilecektir. Pervane tamamen su

geminin bordalarnn bu dzlemden 20den fazla sapt

iinde olacak, mmknse tamamen buzun altnda

durumlarda, posta aras ve desteklenmeyen boy, geminin

kalacaktr.

bordas zerinden llecektir.

belirlenmesinde,

dk

tanmlanan

postalar

aras

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

mesafenin

ve

Blm 13 Buz Takviyesi

13-3

ekil 13.1 Buz kuann F blgesi


B.

B Ek Klas areti iin stekler

1.

Genel

1.1

Bu Blmde, boyut tayini iin kullanlan

1.2

Bu blmde verilen formller yerine, TLnun

onay alnmak artyla, dorudan hesaplama yntemleri


de kullanlabilir.

formllerde, aadaki dizayn yk esas alnmtr:

0,28

10000
=

D 0,008 c a p 0

N/mm 2

2.

Buz Kuandaki D Kaplama Kalnl

2.1

Genel

Buz kua iindeki d kaplama, kalnl aada

A.2ye gre maksimum buz klas draftndaki

belirtildii

ekilde,

bataki

blgesinde

takviyeli

gemi deplasman [t]

olacaktr. Gemi ortasndaki d kaplama kalnl,


takviyeli (arttrlm) kalnla kadar, gemi ortasndan
baa doru muhafaza edilecektir.

ca

9,4 - a

Tablo 13.1e gre etkin boy [m]

2.2

kaplama

levhas

kalnl

aadaki

formle gre hesaplanr:


Tablo 13.1

Dizayn

buz

basnc

iin

yap

elemanlarnn a etkin genilii


Posta
sistemi

Yap

Enine

Posta aras

Boyuna

2 x posta aras

Enine

Posta aras

Postalar

Boyuna

Postann
desteklenmeyen boyu

Buz
stringeri

Stringerin
desteklenmeyen boyu

2 x derin posta aras

D
kaplama

Derin posta

cann maksimum deeri 9, minimum deeri 5dir.


p0

t 550 a

f1 p m
t K mm
R eH

Enine posta sisteminde :

f1 1,3

1
0,11

0,88

f1maks =
-

1,0
Boyuna posta sisteminde :

f1

1
f2

f 2 0,6 1,82 a

= Nominal buz basnc [N/mm2]

0,09
f 2 1,4
a

tK

5,6

a 0,22 iin
0,125 a 0,22 iin

Blm 4, F.6ya gre korozyon pay.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

13-4
2.3

Blm 13 Buz Takviyesi

Draftn 1,0 m.den dk olmas veya buz

stringerinin (A.3.1.1e baknz) zerinde bulunuyorsa,

kuann alt kenar ile omurga levhas arasndaki

gverte veya buz stringerinin stnde kalan ksmn

mesafenin 1,0 m. den daha az olmas hallerinde, F buz

buz takviyesine gerek yoktur. Ara postalar, komu

kua blgesindeki dip kaplama kalnl, buz kua

ana posta veya ara gverte postalarna, bu postalarla

iin istenilenden daha az olmamaldr.

ayn boyutta bulunan lokal mesnetler vastasyla

2.4

Buz kuanda lumbuz bulunmamaldr.

3.

Postalar, Buz Stringerleri, Derin Postalar

3.1

Genel

3.1.1

Buz takviyeli postalar; ba bodoslamadan

itibaren 0,075 L geriye kadar ve dey olarak (bE)

balanacaktr. Bu tip ara postalar bir st gverteye


kadar uzatlabilir.
3.2.3

Enine postalarn alt ular

3.2.3.1

Buz takviyeli btn postalarn alt ular bir

gverteye, i dibe, tank stne veya buz stringerine


balanacaktr.

BWLnin 1,0 m. altndan LWLnin 1,0 m. stne kadar


3.2.3.2

devam ettirilecektir.

Bir ara posta, buz kua alt snr izgisinde

veya alt snr izgisi altnda bulunan bir gverte, tank


Eer postalarn bE dey uzanm gverte veya tank

st veya buz stringerinin (A.3.1.1e baknz) altnda son

stn 250 mm. den az olmak zere geiyorsa,

buluyorsa, postann alt ucu ana posta veya ara gverte

postalarn takviyesi gverte veya tank stnden sonra

postalaryla ayn boyuttaki bir yatay lokal mesnet

devam etmeyebilir.

vastasyla, komu ana posta veya ara gverte


postasna balanacaktr.

3.1.2

Buz takviyeli alan iinde, tm postalar,

tayc yaplara etkin bir ekilde balanacaktr.


3.2

Enine postalar

3.2.1

Ana, ara gverte veya ara enine postalarn

3.3

Boyuna postalar

Boyuna postalarn kesit modlleri ve kesme alanlar,


aadaki formle gre hesaplanr :

kesit modlleri, aadaki formle gre hesaplanr :

W 2500 7 1,1 p a m
R eH

cm

Kesit modl :

Buz yknn yk merkezi /2de alnacaktr.

0,2

2
W 10 3 4,5
p m
a
R

eH

cm
3

Postann desteklenmeyen boyunun %15inden daha

az bir ksm, 3.1.1de tanmlanan postalarn buz

0,2

2
A 0,19 10 3 4,5
p m cm
R eH
a

takviyesi blgesinde kalyorsa, normal posta boyutlar


aynen kullanlabilir.

4.
3.2.2

Kesme alan :

Ba Bodoslama

Enine postalarn en st ular


LWLnin 600 mm. yukarsna kadar olan kaynakl levha

3.2.2.1

Buz takviyeli ksmdaki postalarn st ular,

bir gverteye veya bir buz stringerine balanacaktr.

ba bodoslama kalnl, Blm 11, B.1de istenilen


kalnln 1,1 kat olacaktr. Ancak, bu kalnlk 25 mm. yi
aamaz LWLnin 600 mm. yukarsnn zerindeki

3.2.2.2

Bir ara posta, buz kua st limitinde veya

st limiti zerinde bulunan bir gverte veya buz

kalnlk, Blm 11, B.1de istenilen kalnla kadar


giderek azaltlabilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

14-1

BLM 14
TEMELLER, AMBAR VE KAPORTA AIZLARI, AMBAR KAPAKLARI

A.

GENEL ............................................................................................................................................................ 14- 2


1. Kapsam
2. Tanmlar

B.

TEMELLER...................................................................................................................................................... 14- 2
1. Genel
2. Ana Sevk Makinalar Temelleri
3. Yardmc Makinalarn Temelleri
4. Gverte Makinalar ve Balama Donanm Temelleri
5. Silahlar ve Sensrlerin Temelleri

C.

AMBAR VE KAPORTA AIZLARI ................................................................................................................. 14- 5


1. Uygulama
2. Fribord ve st Yap Gvertelerindeki Ambar ve Kaporta Azlar
3. Alt Gvertelerde ve st Yaplarn inde Bulunan Ambar Azlar
4. Ambar ve Kaporta Azlar

D.

AMBAR KAPAKLARI ..................................................................................................................................... 14- 6


1. Dizayn Bilgileri
2. Dizayn Kabulleri
3. Makina ve Kazan Daireleri Kaportalarndaki Kaplar

E.

MAKNA DARES KAPORTALARI ................................................................................................................ 14- 8


1. Gverte Aklklar
2. Makina Daireleri Kaportalar
3. Makina ve Kazan Daireleri Kaportalarndaki Kaplar

F.

FRBORD VE ST YAPI GVERTELERNDEK ETL AIKLIKLAR ...................................................... 14- 8

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

14-2

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

A.

Genel

A,B

Temellere monte edilen makinalardan iletilen


yapdan yaylan grltnn azaltlmas,

1.

Kapsam
-

Sualt

patlamalarndan

Bu blm, askeri gemilerde yaygn bir uygulama alan

donanma

bulunan standart formlardaki temeller, ambar ve kaporta

azaltlmas.

etki

eden

kaynaklanan
ok

ve

kuvvetlerinin

azlar ve ambar kapaklarn ierir. zel tipler ve


formlar zel olarak deerlendirilecektir.

1.2

Analiz yntemleri ve dizayn esaslar

2.

1.2.1

Analiz yntemleri

1.2.1.1

Temeller, yapsal btnlkleri ile birlikte

Tanmlar

Kaportalarn,

kaplarn,

menhollerin

yerletirme

analiz edilmelidir. Genelde, temellerin statik yapsal

konumlar:

analizi yeterli olabilir. Ancak, zel hallerde, dinamik


Poz. 1

analiz de gerekebilir. Benzer temellerin ve alt yaplarnn

Havaya ak fribord gverteleri,

gruplar ile ilgili olarak, bir temsili birimin muayenesi


Lnin bataki 1/4lk ksm iinde kalan

yeterlidir.

havaya ak st yap gverteleri,


1.2.1.2
Poz. 2

ReH

Temelin,

istenilen salaml salad ve kmelerin izin verilen

havaya ak st yap gverteleri,

snrlar iinde kald dorulanmaldr.

Blm 3e gre kullanlan eliin minimum

1.2.1.3

Temelin doal frekanslarnn, temele monte

edilen donanmn kritik uyar frekanslar ile akmamas

akma gerilmesi [N/mm ],

kantlanmaldr.
=

spesifikasyonunda

Lnin bataki 1/4lk ksm dnda kalan

Rm

donanm

elik iin Blm 3, Tablo 3.1e gre ve

Analiz

sonularnn

deerlen-

dirilmesinde, Blm 4, Kdeki istekler dikkate alnacaktr.

alminyum iin Tablo 3.5 ve 3.6ya gre


kullanlan malzemenin ekme mukavemeti

1.2.2

Dizayn ayrntlar

[N/mm ],
Tekne
tK

kiriinin

yksek

gerilmeli

alanlarndaki

gvertelere ve duvarlara yerletirilen temeller, yeterli

Blm 4, Fye gre korozyon pay.

yorulma mukavemetine sahip olacak ekilde dizayn


edilmelidir.
B.

Temeller

1.

Genel

1.1

Uygulama

1.3

ok mukavemetinin deerlendirilmesi

1.3.1

ok ykleri

ok ykleri, ok emniyet snf en az A ve B olan


Askeri gemilerdeki her tip donanmn temelleri, aada

donanm temelleri iin hesaplanmaldr. Blm 16, Dye

belirtilen ilevleri grrler:

baknz.

Donanmn

kendisi

tarafndan

ve

gemi

1.3.2

Ara temeller

kuvvetlerin ve momentlerin tekne yapsna

1.3.2.1

ok yklerinin etkisini azaltmak ve donanm

iletilmesi,

ile tekne yaps arasndaki yapdan yaylan grlt

hareketleri nedeniyle oluan statik/dinamik

iletimini nlemek iin ara temel ereveleri tavsiye edilir.


-

Dinamik pik yklerin ve titreimlerin tekne

Bu tr ifte elastik temellerin montajna ait istekler iin

yapsna iletilmesinin azaltlmas,

Blm 16ya baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

1.3.2.2

erevenin yataklarnn doal frekanslar,

statik ve dalga nedenli i ve d diferansiyel

ereve zerine monte edilen donanmn reticisi ile

ykler

koordine edilecektir.

alnacaktr.

1.3.3

Dili balantlar

14-3

ile

motorun

rijidlii

gz

nne

Elastik olmayan ekilde monte edilen 4-stroklu orta


devirli dizel makinalarn temelleri iin deformasyon

Diler, onayl ve bilinen esaslara gre dizayn edilecektir.

deerleri, tanmlanan deerlerin %50sini amayacaktr.

Ksm 104, Sevk Tesisleri, Blm 2, B.4e de baknz.


2.3

Kuvvetlerin enine ve boyuna dorultuda

2.

Ana Sevk Makinalar Temelleri

dzgn olarak iletimine dikkat edilecektir.

2.1

Genel

2.4

Makinay temele balamak iin kullanlan

temel cvatalar, boyuna temel kiriinden itibaren 3


2.1.1

Aadaki

istekler;

dizel

makinalarn,

dden daha uzaa yerletirilmeyecektir. Eer bu

dililerin, gaz trbinlerinin ve jeneratrlerin temellerine

mesafe

uygulanr.

gereklidir.

2.1.2

Makina

temellerinin

ve

civarndaki

dip

daha

fazla

olursa,

edeerliliin

kant

Temel cvatalarn ap.

yapsnn rijidlii, sistemin deformasyonlarn izin verilen


snrlar iinde tutmaya elverili olmaldr. zel hallerde,

2.5

Srekli almada, ana sevk tesisinin tm

deformasyonlarn ve gerilmelerin kant gerekli olabilir.

devir aralnda, izin verilmeyen titreim genlikli


rezonans

2.2

titreimleri

rezonans

Dorudan hesaplamalar

olumamaldr.

titreimlerinden

kanmak

Gerekirse
iin

yapsal

deiimler yaplmaldr. Aksi takdirde, yasakl devir


Motor temellerinin dorudan hesaplanmas iin aada

says belirlenmelidir. Nominal devirin -%10 ile +%5

belirtilenler dikkate alnmaldr.

aralnda yasakl devir saysna izin verilmez. TL bir


titreim

Elastik olarak monte edilen 4-stroklu orta devirli dizel

analizi

ve

gerekirse

titreim

lm

isteyebilir.

makinalarn temelleri iin, f toplam deformasyon


aada verilenden daha byk olmayacaktr :

2.6

Boyuna kiriler

2.6.1

4-stroklu iten yanmal makinalar iin, i dip

fu + fo 0,2 M

[mm]

zerindeki
M

Motorun boyu [m],

fu

M boyu iinde, temelin aaya doru

kirilerin

kalnl

aada

belirtilenden az olamaz:

P
G 3,75

n
e
c
280
1

maksimum dey deformasyonu [mm],


fo

boyuna

M boyu iinde, temelin yukarya doru


maksimum dey deformasyonu [mm].

c 1

1
0,025 P

mm

0,2 c 0,5

fu ve fo deformasyonlar, aada belirtilenlerden byk


olmayacaktr:
Fu maks, fo maks = 0,7 f
Deformasyonlarn hesaplanmas iin; lokal
ykler

ile

tekne

momentlerinden

kirii

boyuna

kaynaklanan

tmin

0,4 tp [mm]

tp

st levhann kalnl, 2.6.4e baknz.

Makinanin nominal tahrik gc [kW]

Nominal devir says [1/dk]

eilme

maksimum

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

14-4

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar


=

Makinann arl [kN]

Makinann temel zerine cvata ile bal


boyu [m]

e1

= P/15 + 30 [cm2] P 750 kW iin

AT

Boyuna kiriler aras mesafe [m]

P/75 + 70 [cm2] P > 750 kW P iin

2.6.1e baknz.

ki makine varsa, makinalarn tek bir pervane aftna


baland hallerde, genelde devaml bir st levha

Elastik bal 4-stroklu iten yanmal makinalar iin,

olacaktr.

boyuna kirilerin gvde kalnl, her cvata yannda


tameli altnda braketler varsa,

2.6.5

st levhalar, tercihen, yaklak 15 mm. den

daha kaln olan boyuna ve enine kirilere ift tarafl aln


t

= 0,4 tye indirilebilir.

kayna ile (K aln kayna) birletirilecektir. Blm 15e


de baknz.

ten yanmal makinann her bir yannda iki boyuna kiri


varsa, gvde kalnl,

2.7

Boyuna kirilerin enine mesnetleri

2.7.1

Boyuna kiriler arasndaki dek levhalarnn

= 0,9 tye indirilebilir.

kesit modlleri ve kesit alanlar aada verilenden az


2.6.2

Dililer

zerindeki

veya

boyuna

jeneratrler

kirilerin

iin,

kalnl,

dip

belirtilenden az olamaz:

P
e

n e1 m 1
3

e1, n, m =
2.6.3

olamaz :

aada

7a
120 P
W
e1 G
m
n

mm

AS

Dili veya jeneratrn nominal gc [kW]

2.6.1e baknz.

0,35 a G
m
=

cm
3

cm
2

Dek levhalar aras mesafe [m]

Dier parametreler iin 2.6.1 baknz.

Gaz trbinler iin i dip zerindeki boyuna

2.7.2

Makina temelinin boyuna kirileri, enine

kirilerin kalnlnda ilave olarak reticinin istekleri de

ynde

derin

postalar

veya

yan

perdelerle

dikkate alnmaldr.

desteklenecektir. Derin postalarn boyutlar Blm 7ye


gre hesaplanacaktr.

2.6.4

st levhann boyutlar (genilik ve kalnlk),

makinann

etkin

bir

ekilde

balanmas

ve

yerletirilmesi ve -temel yksekliine ve makine tipine


bal olarak- yeterli enine rijidlik salanacak llerde
olacaktr.

3.

Yardmc Makinalarn Temelleri

Mekanik ve elektrik tesisleri iin, temeller zerindeki


ykler kendi arlklarndan kaynaklanr, ayrca en
olumsuz

iletme

koullarndan

oluan

reaksiyon

kuvvetleri ve momentler de dikkate alnmaldr.


st levhann kalnl, aada belirtildii gibi olacaktr :
4.
tp

0,9 d [mm]

Temelleri

Temel cvatalarn ap [mm]

4.1

Gverte Makinalar ve Balama Donanm

Demir

rgatlar,

halat

rgatlar,

filika

mataforalar, vb. gibi gverte makinalar iin, analizde


st levhann kesit alan, aada verilenden az olamaz :

en kritik alma durumu dikkate alnmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B,C

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

4.2

14-5

Demir rgatlar ve zincir stoperleri iin, temele

ok alc tipteki ara temeller zerine konulacaktr. Bu

etki eden kuvvetler, zincirin nominal kopma yknn

surette, tm tekil paralarn ok alc montaj gereksinimi

%100 iin hesaplanacaktr.

byk lde nlenebilir.

Bu

donanmn

altndaki

tayc

yaplar

iin,

hesaplamadaki kabul kriteri olarak, ReH minimum akma

Ara temellerin alt flenci, gverte yapsna, uygun ekilde


sklm cvatalarla balanacaktr.

gerilmesinin %100 dikkate alnacaktr.


4.3

Ksm

107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

C.

Ambar ve Kaporta Azlar

Blm 11, Tehizat, Tablo 11.8e de baknz.

1.

Uygulama

5.

Bu Blmde, Askeri gemilerde, aadaki amalarla

Yardmc Sistemler, Blm 5, A ve Ksm 2, Malzeme,

Silahlar ve Sensrlerin Temelleri

kullanlan ambar ve kaporta azlar gz nne


5.1

Temel tipler

alnacaktr:

Askeri gemiler; zellikle silahlar, sensrler ve elektronik


donanm

iin

nitelerle

olmak

tehiz

zere,

standart

edilebilir.

Ana

ilevsellikle

ve

st

Askeri

donanmn

yklenmesi

ve

boaltlmas,

yap

gvertelerinden aaya doru sarkan, st gverte

flenli konteynerler ile gemi yapsnn alt gvertelerinde

Bakm

ve

onarm

iin

donanmn

yerletirilmesi ve karlmas,

yer alan konteynerler ve paletler kullanlabilir.


5.2

Silah konteynerleri

Donanmn

modernizasyon

bakmndan

deitirilmesi,

Silah modlleri, normal olarak; salam bir temele bal

Makina dairesine eitli ilere ait aklklar.

konteynerlerden oluur. Aada yer alan konteynerli

2.

Fribord

mahal,

Ambar ve Kaporta Azlar

bir modl kapa ve gverteden aa doru uzanan


bu

silahlara

ait

bilgisayarlar,

cephane

ve st Yap Gvertelerindeki

besleyiciler, iklimlendiriciler, enerji dalm, vb. gibi tm


destek sistemlerini tayacak mukavemette olmaldr.

2.1

Genel olarak, ambar ve kaporta azlar,

gverteden olan minimum ykseklii aada verilen


Konteynerler, geminin eksenleriyle hassas bir layna

mezarnalara sahip olacaktr:

alma hususu dikkate alnarak, ilgili kaportann st


flencine oturtulacaktr. Statik ve dinamik ykleri, gemi
yapsna

dzgn

olarak

aktarmak

zere,

Pozisyon 1: 600 mm.

Pozisyon 2: 450 mm.

2.2

Havaya

abuk

sertleen, yksek yklenebilirlii olan, sya dayankl


tipte plastik reine bileii kullanlmaldr.

ak

gvertelerdeki,

Dye

gre

Modl kapann, mezarnann flencine balants; uygun

kendinden szdrmaz elik kapaklarla kapatldnda su

ekilde sklacak olan, yksek mukavemetli, n gerilmeli

gemez olan ambar ve kaporta azlar daha dk

cvatal balantlarla salanacaktr. Mezarna zerindeki

mezarnalara sahip olabilir veya mezarnasz yaplabilir.

flenlerin ve kapan ayrnt dizaynnda, 1.3de belirtilen


ok hususlar dikkate alnmaldr.

3.

Alt Gvertelerde ve st Yaplarn inde

Bulunan Ambar Azlar


5.3

Elektronik donanm niteleri


3.1

Mukavemet ynnden gerekmedike, fribord

Elektronik niteler, normal olarak, geni zemin alanl

gvertesi altnda veya su gemez st yaplarn iindeki

konteynerler veya paletlerden oluur. Her iki tip nite de

ambar ve kaporta azlarnda mezarna gerekli deildir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

14-6

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

3.2

Bir ambar aznda, gverte seviyesinde

kapak yoksa, aada bulunan ambar aznn mezarna

C,D

ponton, vb. tipindeki metal malzemeden (elik veya


alminyum) yaplm olduu kabul edilir.

ve kapaklar en byk yke gre takviye edilecektir.


4.

1.2

Dizayn bilgileri iin Tablo 14.1e baknz.

2.

Dizayn Kabulleri

Ambar ve Kaporta Azlar

4.1

Deniz darbelerine maruz olan mezarnalar,

Blm 8 ve 9daki gverte evleri perdeleri iin belirtilen

2.1

isteklere uygun olacaktr. Sz konusu mezarnalar

hattndan

yeterince takviye edilecektir.

uygulanacaktr.

Ykler, gvertelerde olduu gibi kaide


itibaren

ayn

Ambar

aznn

yksekliinde
b

genilii

n2

katsaysnn kullanlmas suretiyle dikkate alnmaldr,


4.2

Ykseklii 600 mm. veya daha fazla olan

Blm 5, C.1e baknz.

mezarnalar, st ksmlar boyunca gverte zerinden


veya alt ksmlar boyunca gverte altndan yatay bir

2.2

Ambar kapaklarnn stifnerleri/kirileri, her iki

stifnerle takviye edilecektir.

uta da basit mesnetli olarak kabul edilmelidir.

Dz gverte kaportalar, her durumda ayr ayr olmak

2.3

zere zel olarak deerlendirilecektir.

esasna gre dizayn edilecektir. Mukavemetle ilgili

Ambar

olarak
4.3

Mezarnalarn,

ambar

az

kelerinde

kapaklar

Blm

4deki

dorudan
istekler

hesaplama

genel

olarak

uygulanacaktr.

gverteye balantsna zel olarak dikkat edilecektir.


Ambar kapaklarnn alminyum alamlarndan imal
Ambar az kelerinin yuvarlatlmas hususunda Blm

edildii hallerde, Blm 3, D dikkate alnacaktr. f =

4, J.3e baknz.

0,0028

lik

izin

verilebilir

deformasyon

uygulanacaktr.
D.

Ambar Kapaklar

1.

Dizayn Bilgileri

1.1

Uygulama

2.4

Ambar kapaklarnn yap elemanlar, Blm

4, Hye gre yeterli burkulma mukavemeti ynnden


incelenecektir.
2.5

Ambar kapa mesnetleri iin, Blm 17ye

Askeri gemilerdeki tm ambar kapaklarnn, kutu kiri

gre

yorulma

formundaki kirileri bulunan veya alternatif olarak

gerekebilir.

mukavemetinin

Tablo 14.1 Ambar kapa dizayn bilgileri

Yap elemanlar

Dizayn blm

Varsa, Blm 5e gre


ykler

Aklamalar

Havaya ak
Kaplamalar
Stifnerler
Kiriler

Blm 4, B.3.
Blm 4, Tablo 4.3
Blm 4, D.

C.1.
C.2.
F.

2.ye baknz.

pL

pWT
pNWT

F.
D.1.
D.2.

2.ye baknz.

pSdin
pe
pL

Dahili
Kaplamalar
Stifnerler
Kiriler

Blm 4, B.3.
Blm 4, Tablo 4.3.
Blm 4, D.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

kantlanmas

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

3.

Ambar

Kapaklarnn

Kilitlenmesi

ve

14-7

aada verilenden az olamaz:

Emniyete Alnmas
3.1

Emniyete

alma

donanmnn

3.5e

enine dorultusundaki ktle kuvvetleri hesaplanacaktr.


amala,

aada

belirtilen

ivme

[cm4]

6ps

Sktrma hat basnc [N/mm], minimum 5

gre

hareket etmeye kar dizayn iin, geminin boyuna ve


Bu

N/mm

bileenleri

kullanlacaktr:

0,2 g [m/s2] boyuna dorultuda

3.5

Kilitleme elemanlarnn aral [m]


Kilitleme

konstrksiyona

0,5 g [m/s2] enine dorultuda

elemanlar

sahip

olmal

emniyetli

bir

ambar

az

ve

mezarnasna, gverteye veya kapaa emniyetli olarak


3.2

Ambar kapaklar, ambar az mezarlarna

kilitlenecektir. Kilitleme dzenlerinin net kesit alan

balanmaldr.

Her

kapaktaki

kilitleme

elemanlar

yaklak ayn dayanm zelliklerine sahip olmaldr.

aada verilen deerden az olamaz:


3.6

235
A 1,4 s
R eH
s

Kapak

ektirme

tertibat

uygulandnda,

esnek pullar veya lastik tamponlar da kullanlacaktr.

cm
2

3.7

Hidrolik

ektirme

tertibat

kullanldnda,

2 m.den az alnmamak zere, kilitleme

hidrolik sistemde herhangi bir arza durumunda, kapal

dzenleri arasndaki uzaklk [m],

pozisyonda mekanik olarak kilitli kalmay temin edecek


dzenler salanacaktr.

Blm 4, Tablo 4.1e gre yapsal dayanmla


3.8

ilgili ksmi emniyet faktr.

Kapatma

tertibatnn

boyutlar,

ambar

kapann yukar kalkmasn ve yer deitirmesini


ReH

Blm

3e

gre

0,70

Rmden

byk

nleyecek ekilde olacaktr.

alnmayacaktr.
3.9
e

kapaklar, 3.1de belirtilen ktlesel yatay kuvvetler

ReH>235N/mm2 iin

0,75

Kargo tamak zere dizayn edilmi ambar

nedeniyle, enine ve boyuna yer deitirmelere kar


e

ilave olarak takviye edilecektir.

1,00

ReH 235 N/mm iin

Rot ve cvatalarn aplar, alanlar 5 m2yi geen ambar

3.10

azlar

tertibatlar bulunacaktr. Bu husus, birka paradan

iin

elemanlarnn

19

mm.den

aras

az

genelde

olamaz.
6

m.

Kilitleme

den

fazla

Her ambar kapann kesinde, kapama

oluan ambar kapaklarna da uygulanr.

olmayacaktr. Kilitleme elemanlarnn arasnda, ambar


kapa kenarlarnn mukavemetine zel bir dikkat

3.11

Szdrmazlk

malzemesi,

geminin

tm

gsterilecektir.

karlaabilecei alma artlarna uygun ve tanan


askeri kargoyla uyumlu ve olas ekil deitirmeleri

Kapak ve mezarna arasnda ve kesime

karlayabilecek boyut ve esneklikte olacak ekilde

blgelerinde kilitleme elemanlar, su gemezlik iin

seilecektir. Kuvvetler sadece elik bnye tarafndan

yeterli

salayacaktr.

tanacaktr. Szdrmazlk malzemesi, her trl alma

Sktrma hat basnc 5 N/mm yi getiinde, kesit alan

durumunda gerekli szdrmazlk etkisini salayabilecek

doru orantl olarak arttrlacaktr. Sktrma hat

ekilde sktrlacaktr.

3.3

bir

sktrma

hat

basncn
2

basnc belirtilecektir.
Ambar kapa ile mezarna veya ambar kapa
3.4

Kapak kenar rijitlii, kilitleme elemanlar

paralar

arasnda

arasnda uygun szdrmazlk basncn temin edecek

gemilerde,

yeterlilikte olacaktr. Kenar elemanlarnn atalet momenti

gsterilecektir.

izafi

szdrmazlk

hareketin
dzenine

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

fazla
zel

olduu
bir

itina

14-8

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

3.12

ok panelli kapaklarn kesime blgelerinde

D,E,F

2.

Makina Daireleri Kaportalar

dey kmeleri nlemek iin dey gaydlar (dii/erkek)

2.1

Ak gvertelerdeki ve ak st yaplarn i

kullanlacaktr.

ksmndaki makina dairesi aklklar yeterli ykseklikteki

ykl ve yksz paneller arasnda izin verilmeyen byk

kaportalarla korunacaktr.
3.13

Ambar kapa ve gemi bnyesine hasar

verilmesini nlemek iin, stoperlerin konumu, ambar

2.2

kapa

yer

ve st levhalarn ve kapaklarnn boyutlar, Blm 8 ve

deitirmeye uygun ve says mmkn olduu kadar az

9daki boyuna ve enine duvarlarla ilgili isteklere uygun

olacaktr.

olacaktr.

ve

3.14

gemi

bnyesi

arasndaki

izafi

Ambar kapann kapanmas ve almas

2.3

Havaya ak kaportalarn stifnerlerinin, yan

Ak st yaplarn i ksmndaki kaporta

ile ilgili hidrolik donanm iin, Kasm 107, Gemi

levhalarnn ve stifnerlerin boyutlar, Blm 9, Cdeki k

letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 14,

nihayet perdelerindeki gibi hesaplanr.

Bye baknz.
2.4

Mezarna levhalar gverte kemerelerinin alt

4.

Szdrmazlk Testleri, Tecrbeler

kenarna kadar uzatlacaktr.

4.1

Ak gvertelerdeki veya ak st yaplar

3.

iindeki kendinden szdrmaz elik ambar kapaklar

Makina

ve

Kazan

Daireleri

Kaportalarndaki Kaplar

hortum testine tabi tutulur.


3.1

Havaya ak gvertelerdeki ve ak st

Su basnc 2 bardan daha az olmayacak ve hortum

yaplarn iindeki kaportalardaki kaplar, elikten imal

nozulu test edilecek ambar kapandan 1,5 m.den

edilmi, stifnerlerle iyice takviye edilmi, menteeli ve

daha uzakta tutulmayacaktr (nozul ap 12 mm. den

her iki taraftan kapatlabilecek ekilde olacak, lastik

kk olmayacaktr). Ar souk hava koullar

conta ve tutamaklar vastasyla su gemez ekilde

nedeniyle

kapatlacak ve emniyete alnacaktr.

don

olay

olma

olasl

varsa,

TL

srveyr onayna bal olarak, edeer szdrmazlk


testleri yaplabilir.

3.2

Kaplar; en az monte edildikleri kaporta

duvarlar mukavemetinde olacaktr.


4.2

Ambar

az

imalat

tamamlandnda,

sistemin istenilen ekilde alp almadnn TL

3.3

srveyr gzetiminde tecrbesi yaplacaktr.

gverteler iin 600 mm. ve pozisyon 2deki gverteler

Kap

eikleri

ykseklii

pozisyon

1deki

iin 380 mm. olacaktr.


E.

Makina Dairesi Kaportalar


F.

1.

Gverte Aklklar

1.1

Makina

daireleri

etrafnda

zerindeki

gverte

enine

mukavemet

salanacaktr.
1.2

Makina dairelerindeki aklklarn keleri

yuvarlatlacak ve boyuna gerilmelerin uygun ekilde


dalm, st yap veya gverte evleri boyuna perdeleri
tarafndan

salanmamsa,

ve st Yap Gvertelerindeki

eitli Aklklar

aklklar gereinden daha byk olmayacaktr. Bu


blmelerin

Fribord

gerekli

yaplacaktr. Blm 4, J.3e de baknz.

takviyeler

1.

Pozisyon 1 ve 2deki gvertelerdeki veya ak

st yaplarn iindeki menholler ile silme kk kaporta


azlar su geirmez olarak kapatlacaktr.
2.

Eer cvatal olarak su geirmez ekilde

kapatlmamsa, bunlar bayonet tip veya vidal kapakl


elik

konstrksiyondan

imal

edilecektir.

Kapaklar

menteeli olacak veya gverteye zincirle sabit olarak


balanacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

F
3.

Blm 14 Temeller, Ambar ve Kaporta Azlar, Ambar Kapaklar

14-9

Ambar az ve makina kaportalar dnda

gverteden 600 mm. ykseklikte, pozisyon 2deki

kalan fribord gvertesindeki aklklar, sadece su

gvertelerde ise, gverteden 380 mm. ykseklikte

gemez ekilde kapal st yaplar veya gverte

olacaktr.

evlerinde ya da ayn mukavemetteki su gemez ekilde


kapal ini azlarnda dzenlenebilir.

5.
kumanda

4.

Fribord

gvertelerinin

havaya

ak

ksmlarndaki, kapal st yap gvertelerindeki ve zel

ni azlarnn kaplar her iki taraftan


edilebilecek

ve

kilitlenebilecektir.

Lastik

conta ve tutamaklar vastasyla su gemez ekilde


kapatlacaktr.

hallerde gverte evleri gvertesindeki giri ve ini


azlar, salam bir yapya sahip olacaktr. Kaplarn

6.

eik

akla sahip olacaktr.

ykseklikleri

pozisyon

1deki

gvertelerde,

Giri azlar net en az 600 x 600 mm.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 15 Kaynakl Birletirmeler

15-1

BLM 15
KAYNAKLI BRLETRMELER

A.

GENEL .............................................................................................................................................................. 15- 2


2. retim Dokmanlarnda Bulunacak Bilgiler
3. Malzemeler Kaynaa Elverililik
4. retim ve Testler

B.

DZAYN .............................................................................................................................................................. 15- 3


1. Genel Dizayn Esaslar
2. Dizayn Detaylar
3. Kaynak ekilleri ve Boyutlar
4. zel Elemanlarn Kaynakl Birletirmeleri

C.

GERLME ANALZ .......................................................................................................................................... 15-13


1. Ke Kayna Gerilmelerinin Genel Analizi
2. Gerilmelerin Belirlenmesi

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

15-2

Blm 15 Kaynakl Birletirmeler

A.

Genel

normal tekne yapm eliklerinin kaynaa elverili


olduklarnn kantlanm olduu kabul edilir.

1.

Bu blmn ierii, TL Kurallar, Ksm 3,

Tekne Yapmnda Kaynak Kurallar ve Ksm 6, Basnl

3.3

Boru ve Makina Elemanlarnn Kaynak Kurallarndan

uygun

alnmtr.

eitli

AH/DH/EH/FH kalitede yksek mukavemetli tekne

zamanlarda gncelletirilmesi nedeniyle, baz geici

yapm eliklerinin, kaynaa elverililii denenmi ve

deiimler oluabilir ve bu durumlarda en son kurallar

normal gemi yapm pratiine gre kullanlmalarnn

geerli olur. Aadaki bilgilere ilave olarak, bu Kurallar

kantlanm olduu da varsaylacaktr.

Bu

kurallarn

ve

bu

blmn

TL Malzeme Kurallarnn ilgili isteklerine


olarak

TL

tarafndan

onaylanm

olan

kullanlarak zel sorunlarn zm salanacaktr.


3.4
2.

retim

Dokmanlarnda

Bulunacak

Bilgiler

Yksek

mukavemetli

(su

verilmi

ve

temperlenmi) ince taneli yapm elikleri, dk scaklk


elikleri, paslanmaz ve dier (alaml) yapm elikleri
TLnun zel onayn gerektirir. Burada belirtilen yksek

2.1

Kaynak dikilerinin ekilleri ve boyutlar ve

hesap yolu ile kantlama temin edilmi ise, kaynakl


birletirmelere uygulanabilecek olan istekler (kaynak
kalite derecesi, ayrnt snf), resimlerde ve para
listelerinde, kaynak ve kontrol planlar gibi retim
dokmanlarnda belirtilmelidir.

mukavemetli

eliklerin

her

birinin

kaynaa

elverililiklerinin kant, kaynak yntemi ve kaynak dolgu


malzemeleri ile balantl olarak belgelendirilecektir.
3.5

elik dkm ve dvme paralar Malzeme

Kurallarna uygun ve TL tarafndan test edilmi

zel hallerde (rnein; zel malzemelerin sz konusu

olacaktr. Kaynakl yaplar iin karbon ve karbon

olmas

manganez elikler/dkmlerden yaplan elemanlarn

halinde)

resim

ve

belgeler,

yukarda

bahsedilenlerin haricinde, kaynak yntemi ve dolgu

karbon

ierii

pota

analizinde

%23

Cdan

malzemeleri, s girii ve kontrol, diki yaps ve gerekli

olmayacaktr (para analizinde maksimum %25 C).

fazla

olabilecek kaynak sonras ilemler hakknda bilgileri


iermelidir.

3.6

Hafif metal alamlar, Malzeme Kurallarna

gre TL tarafndan test edilmi olmaldr. Bunlarn


2.2

Kaynakl

birletirmelerin

genel

anlamda

kaynaa elverililii, kaynak yntemi ve kaynak dolgu

tantm iin kullanlan iaret ve semboller, sembol ve

malzemesi ile birlikte kantlanm olmaldr. Malzeme

tanmlar ieren ilgili standartlardan (rnein DIN


standartlar) farklysa, bunlarn aklamalar yaplacaktr.
Onaylanm olan kaynak yntemine bal olarak,
kaynak dikii hazrlanmasnn, normal gemi yapm
pratii ile bu blmde verilen kurallara ve uygulamas
mmkn olan tannm dier standartlara uygun olmas
halinde, ayrca zel aklamalarn yaplmas gerekmez.

Kurallarnda belirtilen alamlar iin bu husus genelde


yerine getirilmi kabul edilir.
3.7

Kullanlan

kaynak

dolgu

malzemeleri

kaynatlacak ana malzemeye uygun olacak ve TL


tarafndan onaylanacaktr. TLnun zel onayna bal
olarak,

kaynatlan

ana

malzemelerin

mukavemet

zelliklerinden farkl olan (daha dk) kaynak dolgu


3.

malzemeleri

Malzemeler Kaynaa Elverililik

kullanlyorsa,

kaynakl

birletirmelerin

boyutlandrlmasnda bu durum gz nnde tutulmaldr.


3.1

Kaynakl

elverililii

yaplarda

kantlanm

sadece

olan

ana

kaynak

iin

malzemelerin

4.

retim ve Testler

4.1

Kaynakl yap elemanlarnn retimi, ancak

kullanlmasna izin verilir (Blm 3e baknz). eliin


veya

prosedr

testlerinin

onaylanmas

ve

elik

reticilerinin tavsiyeleri ile ilgili hususlar gz nne

onaylanm

olan

atlyelerde

veya

iletmelerde

alnacaktr.

yaplabilir. Kaynak ilemlerinin yaplmas ile ilgili olarak


gz nne alnmas zorunlu olan istekler TL Kurallar,

3.2

TL tarafndan test edilmi A, B, D ve E kaliteli

Ksm 3, Kaynak Kurallarnda belirtilmitir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

A,B

Blm 15 Kaynakl Birletirmeler

4.2

15-3

Hesaplama yoluyla yeterlilii aratrlmam

sertletirilmi alminyum yumuamas eklinde grlen

kaynak dikilerinin kalite derecesi (2.1e baknz) kaynak

malzemeye has zellikler, kaynak diki yerlerinin

dikiinin

dizaynnda ve llendirilmesinde dikkate alnmas

toplam

yap

iindeki

nemine

ve

yap

elemanndaki yerine (asal gerilme dorultusuna gre

zorunlu etkenlerdir.

konumuna) ve maruz kalaca gerilmeye baldr.


Kaynak kontrolnn tipi, kapsam ve test tarz ile ilgili

1.6

bilgi iin TL Kurallar, Ksm 3, Tekne Yapmnda

ortamda alan farkl iki malzemenin bir ift tekil

Kaynak Kurallar, Blm 12 Tekne Yapmnda Kaynaka

etmesi halinde (rnein; dmen rodlarnn ve dmen

baknz.

nozulunun anmaya kar kaplanmas iin alamsz

Yorulma

mukavemetinin

kantlanmas

istendiinde, Blm 17deki ilave istekler uygulanr.

Deniz suyunda veya dier elektrolitik bir

elikle paslanmaz eliin kaynakla birletirilmesinde)


potansiyel farkndan dolay meydana gelebilecek byk
ldeki olas korozyona, zellikle kaynak dikileri

B.

Dizayn

civarnda, dikkat edilmelidir.

1.

Genel Dizayn Esaslar

2.

Dizayn Detaylar

1.1

Kaynakl birletirmeler, dizayn aamasnda,

2.1

Gerilme ak, geiler

2.1.1

Ana

retim srasnda kolayca ulalabilecek, Kaynak ilemi


iin en uygun olan pozisyonda tertiplenecek ve gerekli
olan

kaynak

sras

takip

edilebilecek

ekilde

planlanacaktr.

tayc

elemanlar

zerindeki

tm

kaynakl birletirmeler, nemli i veya d entik etkisi


oluturmayacak, rijitlikte sreksizlik yaratmayacak ve
uzamalara engel olunmayacak ekilde, dzgn gerilme

1.2

Kaynakl birletirmeler ve gereken kaynak

sras, ar ekil deitirmeye yol aan kalc kaynak

dalm salamak zere dizayn edilecektir, Blm 4,


Jye baknz.

gerilmelerini en alt dzeyde tutmaya olanak verecek


ekilde planlanmaldr. Kaynak dikii lleri gereinden

2.1.2

Bu

daha byk olmamaldr. 3.3.3e de baknz.

birletirilmi

husus,

benzer

elemanlar

ekilde,

nedeniyle

kaynakla

oluan

entik

etkisinden olanaklar elverdiince kanmak iin, ana


1.3

Kaynakl

planlamas

elemanlarn serbest olan levha ve flen kenarlarna

olarak, ngrlen kaynan tip ve

dier alt elemanlarn kaynak edilmesi srasnda da

kalitesinin, retim koullar altnda kusursuz olarak

uygulanacaktr. iyer levhasnn st kenarnda kaynakl

yaplabileceinden emin olunmaldr (rnein; V ve K

birletirmeye izin verilmemesi konusunda, Blm 8,

kaynak azl kaynak dikilerinde kk nfuziyetinin tam

B.1.4e baknz. Bu husus, benzer ekilde geni

olmas gibi). Aksi takdirde, daha basit bir tip kaynak

aklklarn devaml yan mezarnalarnn st kenarlarnda

dikii seilmeli ve muhtemelen dk mertebedeki yk

yaplacak kaynakl birletirmeler iin de geerlidir.

yaplrken ilk

tama

birletirmelerin

kapasitesi,

kaynatlacak

elemanlarn

boyutlandrlmasnda dikkate alnmaldr.

2.1.3

Ana tayc elemanlara eklenmi olan etek

saclar, usturmaalar, yalpa omurgalar, kreyn raylar,


1.4

hallerde

vb. gibi uzun veya devaml yap elemanlarnn aln

genellikle muayeneye tabi tutulmas gereken kaynak

birletirmeleri, kesitleri boyunca devaml kaynak ile

dikii yerleri, kaynak hatasnn bulunmas iin kullanlan

yaplacaktr.

Rntgen,

Yksek

gerilmelerin

Ultrasonik

ve

etkiledii

Yzey atla Tespit

Testleri gibi, en uygun muayene yntemlerinin gvenilir

2.1.4

Kirilerin ve profillerin, zellikle saha montaj

olarak uygulanabilmesini salayacak ekilde dizayn

srasnda

edilmi olmaldr.

lsnde yksek eilme gerilmelerinin etki ettii

olmak

zere,

birletirmeleri,

olanaklar

blgelere rastlatlmamaldr. Aln lamalarnn krklnn


1.5

Haddelenmi

malzemelerin

kalnlk

olduu yerde kaynakl birletirme olmamaldr.

dorultusundaki (2.5.1e baknz) dk mukavemet


deerleri

veya

kaynak

sonucu

olarak

souk

2.1.5

Boyutlar farkl olan elemanlarn birbirleri ile

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

15-4

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

birletirmelerinde bir boyuttan dierine gei dzgn ve

yatay kaplin flencinin dmen yelpazesine birletirilmesi

tedricen olacaktr. Kirilerin veya profillerin gvde

iin 4.4'e, dmen rodunun dolgu kayna ile kalnla-

ykseklikleri

yarmak,

trlmas ve kaplin flencine birletirilmesi iin 2.7'ye ve

amak, birlikte imal etmek suretiyle giderilecektir.

Blm 12, E.2.4'e baklmaldr. Dmen rodu ile kaplin

arasndaki

fark;

gvdelerini

Bunlarn flenlerinin, aln lamalarnn veya balblarnn


l farklar, pahlandrmak suretiyle giderilecektir.
Bylece salanm olan bir boyuttan dier bir boyuta
gei ilemi, ykseklikler arasndaki farkn iki katndan
kk olmayan bir gei boyu iinde gerekletirilmi
olacaktr.

flenci arasndaki birletirme, tm enine kesit boyunca


devaml kaynak ile yaplmaldr.
2.2
Kaynak dikilerinde yerel ylmalar ve en
kk aralk
Kaynak dikilerinin ylma oluturmasndan

2.2.1
ve

aralarnda

kanlmaldr.
2.1.6

Asal gerilme dorultusuna dik olan kaynak

ksa
Yan

mesafenin

yana

olan

braklmasndan

aln

kaynaklarnn

arasnda en az

dikilerinde sac kalnlklar farknn 3 mm. den byk


50 mm. + 4 x sac kalnl, [mm]

olmas halinde, kaln olan sacn kenar, ekil 15.1'de


grld gibi, en az 1:3 orannda veya entik snfna
uygun olarak, pahlandrlacaktr. Sz edilen sac

kadar aralk bulunmaldr. Ke kaynaklar birbirlerinden

kalnlklar fark 3 mm. yahut daha az ise, pah kaynak

ve aln kaynaklarndan en az

iinde yer alaca iin bu ileme gerek yoktur.


30 mm. + 2 x sac kalnl, [mm]
uzaklkta olmaldr.
Yenilenen veya eklenen levha paralarnn (eritlerin)
genilikleri en az; 300 mm. veya kalnlklarnn 10
katndan byk olacaktr. Bu deerlerden byk olan
alnr.
ekil 15.1 Kalnlklar farkl elemanlarn kayna
2.2.2
2.1.7

elik dkm veya dvlerek elde edilen

elemanlarn, sac veya olduka kk et kalnlkl dier

Sac levhaya geme olarak kaynatlan zvana

levhalar, kaynak flenleri, montaj ve benzeri elemanlar


aada verilen en kk lde olmaldr:

elemanlara kaynatlmas iin, dvme veya elik dkm


elemanlar

uygun

ekilde

inceltilecek

veya

Dmin = 170 + 3 (t - 10) 170

imal

[mm]

edilmeleri esnasnda ekil 15.2'de grld gibi,


kaynak flenleriyle btnletirilmi olacaktr.

= Geme elemannn, dairesel ise ap, keli


ise kenar uzunluu, [mm]

= Geme elemannn monte edildii levhann


kalnl, [mm].

Keli geme elemanlarnda, ke yarap 5 t [mm]


olmaldr. Bu deer en az 50 mm. olacaktr.
Seenek olarak, "boyuna diki", enine diki"in dnda
ekil 15.2

2.1.8

Dvme yahut elik dkm elemanlarda


kaynak flenci
aft braketi kollarnn bosaya ve tekne kaplama

levhasna birletirilmesi iin 4.3 ve Blm 11, D.'ye,

devam edecektir. Gemeli elemanlar, monte edildii


kaplamalara tam olarak kaynatlacaktr.
Levhalardaki kalnlk farklarndan oluan gerilme art
ile ilgili olarak, Blm 17, B.1.3'e de baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 15 Kaynakl Birletirmeler

2.3

Kaynak gei delikleri

2.3.1

Dikilere al olarak gelen elemanlarn

15-5

olarak altnda kalan levhaya cogul kaynak metoduyla


kaynatlmaldr.

yerletirilmesi sonras aln veya ke kaynaklarnn

2.4.3

yaplmas iin, al olarak konulan elemanlarda

kalnlklarnn 0,3 kat olan "a" diki kalnlndaki i

alan delikler yuvarlatlmal, bunlarn yaraplar

ke kayna ile, takviye edilen levhaya devaml olarak

kalnlklarnn iki katndan veya 25 mm. den kk

kaynatlmaldr. Dablin sac nihayetlerinde "a" diki

Dablin

saclar;

uzun

kenarlar

boyunca

olmamaldr. Bu deerlerden byk olan alnr. Bu

kalnl,

delikler ekil 15.3'te grld gibi, aln veya i ke

alnlarnda kalnlnn yarsna eit olacak ekilde

kaynan ieren elemanlarn sathlarnda dzgn bir

arttrlr, fakat takviye edilen levhann kalnlndan fazla

gei salayacak ekilde olacaktr. zellikle dinamik

olamaz. Dablin sac nihayetleri, kaynak dikiinin takviye

zorlanmalarn olduu yerlerde bu ekildeki kaynak

edilen levhaya geii 45 veya daha az al olacak

gei delikleri gereklidir.

ekilde, dzenlenecektir.

ekil

2.4.4

15.4'e

Yorulma

uygun

olarak,

mukavemeti

dablin

sac

kontrolnn

istenmesi halinde (Blm 17'ye baknz) dablin sac


nihayetleri

seilmi

olan

ayrnt

snfna

uygun

olmaldr.
2.4.5
Tutuabilir svlarn bulunduu tanklarda,
dablin sacna izin verilmez.

ekil 15.3 Kaynak gei delikleri


2.3.2

Kaynak dikii, kendisine gre al olarak

konulacak

elemanlarn

yerletirilmesinden

evvel

tamamlanyorsa, kaynak gei deliklerinin almasna


gerek yoktur. Mevcut dikilerdeki kaynak ykseklikleri,
zerine oturacak elemann yerletirilmesinden evvel
ekil 15.4 Dablin saclarnn ular

talanacaktr.
2.4

Lokal takviyeler, dablinler

2.4.1

Kiri levhalar ve boru cidarlar da dahil

2.5

Kesien elemanlar, kalnlk dorultusunda

gerilme
olmak zere lokal olarak gerilme artna maruz kalacak

2.5.1

levhalarda, mmkn olduunca, dablin kullanlarak

haddeden

takviye yerine, daha kaln saclar kullanlmaldr. Yatak

ve/veya

burlar ve gvdeleri, vs. gibi elemanlar, sac levhaya


geme olarak kaynatlm daha kaln takviye elemanlar
ile (2.2.2'ye baknz),

esas olarak ayn anlamda

dnlmelidir.
2.4.2

Birbirleri ile kesien sac levhalarn veya dier


gemi
kaynak

elemanlarn
ekmesi

tadklar
nedeniyle

kuvvet
kalnlk

dorultusunda bzlme gerilmelerine maruz kalmas


halinde, yapy oluturan elemanlarn haddelenmeleri
esnasnda bnyesel homojenlikleri bozularak tabaka
oluumunun ortaya kmas nedeniyle, yrtlmalardan

Dablin saclarndan kanlamad hallerde,

dablin sac kalnl, takviye edilen levha kalnlnn 2

kanmak iin dizayn ve yapm aamasnda gerekli


nlemler alnmaldr.

katn gememelidir. Kalnlnn takriben 30 katndan


daha byk genilikteki dablin saclar, kalnlnn 30

2.5.2

katndan daha byk olmayan aralklarla 3.3.11'e uygun

hacmi

Bu gibi nlemler, en az dolgu malzemesi


ierecek

uygun

kaynak

az

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

ekillerinin

15-6

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

kullanlmasn ve kaynak dikiine dik dorultudaki

2.6.2

bzlmeleri azaltacak kaynak srasnn tespitini kapsar

verilenlerden kk olmamak kaydyla, tekne yapm

ekil 15.11'de grlen gverte stringeri, iyer sras

eliinin ve edeer yap eliinin (rnein; DIN-EN

balants rneinde olduu gibi, kalnlk dorultusunda

10025 kalite grup No.su S...J... ve S...K...) eim

yklenen

elemanlarn

birletirilmesi

veya

ok

dolgu

sayda

kaynak

tabakalarla

kullanlmasyla,

En kk erilik yarap Tablo 15.1de

verilmi

ksmlar

dorultusunda

ok

maddesini ieren tek veya ift "V" ekilli aln


bzlme

birletirilmi

gerilmelerine,

elemanlara

yklemelerden

kaynakla

uygulanan

meydana

gelen

ilemi

Sac kalnl
t

En kk i erilik
yarap r

4 mm. ye kadar
8 mm. ye kadar
12 mm. ye kadar
24 mm. ye kadar
24 mm. den byk

1xt
1,5xt
2xt
3xt
5xt

iddetli

gerilmelerin (rnein; olduka byk hacimli dolgu


kaynanda

kaynak

Tablo 15.1

dier nlemlerdir.
Kalnlk

civarnda

yaplabilir.

gerilmelerin geni bir sac yzeyi alanna datlmas da

2.5.3

ve

ar

gerilmelerin

eklenmesi gibi) mevcut olmas halinde, kalnlk


dorultusundaki zellikleri (ekstra yksek saflktaki
malzeme ve kalnlk dorultusunda alnm ekme
test paras iin garanti edilmi minimum kesit
daralmas)

garanti

edilmi

olan

levhalarn

kullanlmas tavsiye edilebilir (1).

Not:
Malzemenin eilme yetenei, daha byk erilik yarapn
gerektirebilir.
2.6.3

phe halinde ve uygulanmas mmkn

olduu takdirde, dier elikler ve malzemelerin en kk


2.6

Souk

ekillendirilmi

elemanlarn

kayna, erilik yaraplar

erilik yaraplar deney ile tespit edilir. Minimum akma


2
snr st anma deeri 355 N/mm 'den byk olan

elikler ile, souk ekillendirme sonunda %2 yahut daha


2.6.1

Uzama yorulmas olasl olan elik yap

fazla kalc uzamaya maruz 30 mm. ve daha byk

elemanlarnn, %5'den fazla kalc uzama hasl olacak

kalnlktaki

kadar souk halde eim verilen ksmlarnda ve

mukavemetin kantlanmas istenebilir.

civarnda,

mmkn

olduu

kadar

saclar

iin,

kaynak

sonras

yeterli

kaynaktan
2.7

kanlmaldr (2).

Dmen aftlarnda ve ineciklerinde dolgu

kayna
(1)

TL Kurallar Ksm 2, Malzeme, Blm 3e ve

German Iron and Steelmakers Association tarafndan


yaynlanan, Demir ve elik rnler iin Teslim Koullar,
096 rn yzeyine dik dorultudaki gerilmelere kar
iyiletirilmi diren zelliindeki levha, erit ve niversal
elikler e baknz.

2.7.1

Eim verilen elemann d ekme gerilmesine maruz

ksmlarndaki uzama,

100
=
1 + 2 r/t
r

ineciklerin

ve

bitiik aft blgelerindeki apa gre en az 20 mm.


daha byk olan ksmlarnda, anmaya ve/veya
korozyona dayankl dolgu kayna uygulanacaktr.
Dizayna bal nedenlerle aftn yatak iinde

kalan ksmlarnda aft apn arttrmak mmkn


olmuyorsa, geriye yeterli aft apnn kalaca ekilde
2.7.3'te aklanan oyma ilemine olanak bulunmas

[%]

dir.

durumunda, dz aftlarn zerine de dolgu kayna


uygulanabilir.

= ksm erilik yarap, [mm].


2.7.3 Dolgu

aftlarnn,

benzerlerinin, yatak blgelerine rastlayan ve aplar,

2.7.2
(2)

Dmen

= Sac kalnl, [mm].

kaynandan

sonra,

aftn

kaynak

yaplm ksm ile kaynak yaplmam ksm arasnda,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

15-7

ekil 15.5'te gsterildii gibi, byk erilik yarapndaki

birletirmelerde; ekil 15.6'da grld zere, ok az

evresel oyuntu ile gei blgesi salanmaldr. Bylece

al "V" kk aralkl kaynak az ile ve dkm veya

konkav

talal

gei

blgelerinde

dolgu

kayna

ilemi

srasnda esas malzemenin terkibinin deimi olduu


ksmlar atlr, metalurjik ve geometrik entik etkilerini
nleyici fiziksel ayrm salanr.

ekil 15.5

Dmen

ileme

bnyesinde

yoluyla

oluturulmu

birletirilen
veya

elemanlarn

bunlara

kaynakla

sonradan eklenmi srt lamalar kullanarak, kaynak


havuzu meydana getirmek suretiyle yaplrlar.

aftlarna

ve

ineciklere

ekil 15.6

uygulanan dolgu kayna

Kaynak havuzunu emniyete alan sabit


altlkl tek tarafl kaynaklar

3.

Kaynak ekilleri ve Boyutlar

3.2

Ke, T ve ift T kaynak birletirmeleri

3.1

Aln kayna birletirmeleri

3.2.1

Birleen saclar ile tam nfuziyetli, ke, T

3.1.1

Aln kaynaklarnda; sac kalnlna, kaynak

yntemi ve pozisyonuna bal olarak, ilgili standartlara


uygun (rnein; DIN EN 22553, DIN EN 29629, DIN EN
ISO 9692-2, DIN EN ISO 9692-3) kt aln, "V" veya "X"
kaynak az ekilleri uygulanr. Dier kaynak ekilleri
uygulanmas

halinde

bunlar,

resimlerde

zellikle

ve ift T (+ eklinde) kaynaklar, en az kk alnl ve


yeterli hava aralkl, tek veya ift tarafta pahl olarak
yaplrlar. Kk alnlarna ters taraftan az alarak
kapak pasosu ekilir. Kaynak dikii etkin kalnl
birletirilen saclarn kalnlna gre hesaplanmaldr
(ekil 15.7'ye baknz).

gsterilmelidir. Tek tarafl veya elektroslag kayna gibi


zel ilemlerin uygulanmasndaki kaynak

ekilleri;

kaynak yntemi testi kapsamna gre, test ve kabul


edilmi olmak zorundadr.
3.1.2

Prensip olarak, aln kaynanda kk ters

tarafndan oyularak bir ek kapak pasosu ekilir.


3.1.1'de bahsedilen kaynak uygulamalar veya toz alt

ekil 15.7

otomatik kayna gibi bu kurala istisna tekil eden

Kk nfuziyeti tam, tek ve ift tarafl T


kaynak

haller, kaynak yntemi testine gre test ve kabul edilmi


olmaldr. Kaynak diki etkin kalnl hesabnda,

Yorulma

mukavemetinin

kantlanmas

istendiinde,

birletirilen saclarn kalnl veya sac kalnlklar farkl

(Blm 17'ye baknz) ayrnt snf, kaynan yaplna

olduu hallerde daha ince olan sacn kalnl esas

(kalitesine) baldr.

alnr. Yorulma mukavemetinin kantlanmas istendii


durumlarda (Blm 17'ye baknz) ayrnt snf kaynak

3.2.2

Ke, T ve ift T kaynaklar, belirlenmi

dikiinin yaplna (dikiin kalitesine) bal olarak

deer-lerdeki kk aralkl olarak ekil 15.8'de grld

belirlenir.

gibi, tek veya ift tarafta pahl olarak yaplr. 3.2.1' de


tariflendii zere, tek tarafta pahl birletirmede ters
hususlarn

tarafa kapak pasosu ekilir, ancak tam paso iin az

gereklememesi halinde, rnein kaynak yerlerine

almaz. Kaynak dikiinin etkin kalnl, birletirilen

sadece

sacn kalnl t den kk aral f nin kartlmas ile

3.1.3

Yukarda
bir

taraftan

bahsedilen
ulalabilen

kaynakl

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

15-8

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

bulunan deerdir. Kk aral f deeri 0,2 t olup, en

ekilde birletirmeler mmkn olduunca uygulanmaz

byk deeri 3 mm. dir.

(Blm 17'ye baknz).

ekil 15.8

Belirlenmi kk nfuziyeti olmayan T

ekil 15.10 Tek taraf kaynakl T balants

kayna
3.2.5
Bu kaynak, her iki tarafta eit ldeki ift tarafl i ke
kayna

ile

telafi

edilir.

Yorulma

mukavemetinin

kantlanmas istendiinde (Blm 17'ye baknz) bu

herhangi

birinde

etek

paras

braklmakszn, dz ke halinde birletirmelerinde


kaynak;

tabakalarn

ayrmas

(kademeli

krlma)

tehlikesinden kanmak iin, dey olarak sralanm


saclara ekil 15.11'de grld gibi en az 30'lik pah

eit kaynaklar iin, tip numaras 21 alnr.


3.2.3

Saclarn

verilerek yaplmaldr. Benzer ilem, sacn "T"

c geniliinde kaynatlmayan kk alnl ve f

deeri ile tanmlanm tamamlanmam kk nfuziyetli

birletirmesinde dik konulan sac araya girdii zaman da


uygulanr.

ke, T ve ift T kaynaklar, ekil 15.9'a uygun olarak


yaplrlar. Kaynak dikii etkin kalnl, birletirilen sacn
kalnl (t)'den (f + c)'nin karlmas ile belirlenir ve f
deeri 0,2 t olup, en fazla 3 mm. alnr. Yorulma
mukavemetinin kantlanmas istendii hallerde (Blm
17'ye baknz) bu kaynaklar iin tip numaras 22 veya 23
alnr.

ekil 15.11 Dz ke kayna


3.2.6

nemli dinamik yklere maruz kalmayan "T"

birletirmelerde,

ana

gerilme

dorultusunun

yatay

saclarn dzleminde olmas ve bu saclara dik nc


sacn
ekil 15.9 Tek ve ift taraf pahl, kaynatlmam kk
alnl, kk nfuziyeti tam olmayan T

ikinci

derecede

neme

sahip

bulunmas

durumunda, sacn birletirilmesinde kaynak ekil


15.12'ye uygun olarak yaplabilir.

kayna
3.2.4

Sadece bir tarafna ulalabilen ke, T ve

ift T kaynaklar; 3.2.2'de belirtilene benzer tarzda tek


taraf ve pahl veya 3.1.3'de belirtilen kaynak havuzu
kullanlarak yaplan aln kaynana benzer uygulama ile,
ekil 15.10daki gibi yaplrlar. Kaynak dikii etkin
kalnl, 3.1.3 veya 3.2.2'deki gibi hesaplanr. Yorulma
mukavemetinin

kantlanmas

istenilen

yerlerde

bu

ekil 15.12

sacn birlikte kayna

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

15-9

Yatay saclarn birleim kaynann etkin kalnl,

gerekli olabilir. Tekne Yapmnda Kaynak Kurallar, Blm

3.2.2'ye uygun olarak belirlenecektir. "a" ls; dey

12, F.5e baknz.

sacn birleimine gre ve gerektiince, Tablo 15.3'e


uygun olarak veya ke kaynaklar iin yaplacak

3.3.3

hesaplama ile belirlenecektir.

edilen paralarn ince olannn kalnlnn (genellikle

3.3

ke kaynak birletirmeleri

kalnl aadaki formlle belirlenir:

3.3.1

ke kaynaklar, esas olarak, ift tarafl

ke kaynaklar diki kalnlklar, kaynak

gvde kalnl) 0,7 katn gemeyecektir. Minimum diki

yaplr. Buna karlk (kapal kutu kiriler ile balca

t1 + t 2
3

amin =

kesme zorlamalarnn kaynak dikiine paralel olmas


gibi) bu kaideye uymayan i ke kaynaklarnda, her

[mm]

3 mm. den kk olmaz.

Burada;

durum iin, onay alnmas gereklidir. Kaynak kesitinin


oluturduu ikizkenar genin taban ykseklii olan ve

t1 =

nce

kaynak dikii kalnl olarak tanmlanan "a" deeri,

olan

sacn

kalnl

(rnein;

gvde

kalnl), [mm].

Tablo 15.3'ten belirlenir veya "C" ksmna uygun olarak


hesapla bulunur. Bir i ke kaynann kenar uzunluu,

t2 =

Kaln olan sacn kalnl (rnein; aln lamas


kalnl), [mm].

diki kalnl "a" deerinin 1,4 katndan az olamaz.


Dablin saclarnda i ke kayna iin 2.4.3'e, gverte
stringerlerinin iyer srasna kayna iin Blm 8,

Bir

B.1.4'e ve braketli birletirmeler iin de, C.2.7'ye

kantlanrsa, daha kk bir minimum i ke kayna

baknz.

boaz kalnl kabul edilebilir.

3.3.2

Tablo 15.3'te belirtilen i ke kayna izafi

kaynak

3.3.4

prosedr

testi

ile

hatasz

yaplmas

ke kayna kesitinin ana malzemeye

diki kalnlklar, normal ve daha yksek mukavemetli

yumuak geili ve dz yzeyli olmas istenir. Yorulma

tekne yapm elikleri ile, bunlara edeer yap elikleri

mukavemetinin kantlanmas istendiinde (Blm 17'ye

iindir. Genellikle izafi diki kalnlklar, dikii meydana

baknz) kaynan talanmas, ayrnt snfna bal

getiren

kesme

olarak, talep edilecektir. Kaynak, en az teorik kk

ekme

noktasna kadar nfuz etmelidir.

kaynak

mukavemetinin,

metalinin
asl

ekmedeki
malzemenin

mukavemetinden kk olmamas artyla, yksek


mukavemetli yap elikleri ve elik dndaki metaller

3.3.5

Derin nfuziyetin teorik kk noktas arkasna

iin de kullanlabilir.

kadar iyice yaplmasn temin eden otomatik kaynak


yntemlerinin kullanlmas ve bu gibi derin nfuziyetin

Aksi takdirde "a" boyutu, uygun olarak arttrlmal ve

homojen olmas ile imalat artlarnda gvenilirliini

gerekli arttrma miktar, uygulanacak kaynak yntemi

muhafaza etmesi hallerinde, bu derin nfuziyet iin

testi ile tesbit edilmelidir (Tekne Yapmnda Kaynak

kaynak

Kurallar'na Blm 12, F7ye baknz). Buna karlk "a"

edilebilir.

diki

kalnlnn

belirlenmesine

msaade

boyutu, kaynak metali zellikleri dikkate alnarak,


Hesap boyutu;

yaplan hesapla da belirlenebilir.

aderin = a +

Not :

2 min e
3

[mm]

Yksek mukavemetli alminyum alamlarnda (rnein;


AlMg 4,5 Mn), kaynak prosedr testlerinde, tecrbelerin, i

ekil 15.13'e uygun olarak ve her kaynak ilemi iin bir

ke kaynaklarnn (uygun dolgu metali kullanlarak yaplan)

kaynak yntemi testi ile tespit edilecek "min e" deerinin

ekme-kesme

ekme

formlde kullanlmasyla belirlenir. Diki kalnl, teorik

mukavemetine ulaamadn gstermi olmas nedeniyle,

kk noktas ile ilgili olan en kk diki kalnlndan

ekme gerilmelerine maruz ift T kaynaklarnda bu arttrma

kk olamaz.

mukavemetinin,

ana

malzemenin

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

15-10

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

yerlerde (rnein; geminin ba taraf dip yapsnda)


kaynaklarn oyuklu yaplmamas ve bilhassa etkili
dinamik yklerin varl halinde devaml olmas tercih
edilecektir.

ekil 15.13 Arttrlm nfuziyetli i ke kayna

zellikle gzeneklenmeye sebep olabilecek;

3.3.6

astar

boya

zerine

uygulanacak

kaynak

kaynak
yntemine

yaplmas
bal

halinde,

olarak,

"a"

lsnde 1 mm. Ye kadar arttrma ngrlebilir. Bu


arttrma,

zellikle

en

az

diki

kalnlkl

ke

kaynaklarnn kullanlmas halinde istenir.


Yaplacak arttrmann miktar, astar boyann Tekne

ekil 15.14 Oyuk, zincir ve zikzak kaynaklar

Yapmnda Kaynak Kurallar'na gre yaplacak deney


Aralkl i ke kaynaklarnda diki kalnl,

sonularna gre, kaynak dikiinin maruz kalaca

3.3.9

ykn iddeti ve zellii de dikkate alnarak, her durum

au, seilen, admla ke kaynak boyunun oranna (b/)

iin ayr ayr belirlenir. Bu, benzer ekilde, yetersiz kk

bal olarak aadaki formlden hesaplanr:

nfuziyeti iin nlem alnm kaynak ilemlerine de


au = 1,1 a b/

uygulanr.
Kalnlatrlm ift taraf devaml i ke

3.3.7

[mm]

= Devaml kaynak iin Tablo 15.3'e gre veya

kaynaklar, iddetli dinamik yklere maruz yerlerde

hesap yoluyla belirlenen gerekli diki kalnl,

(rnein: makina temeli boyuna ve enine kirilerinin

[mm].

temel

st

levhas

ile

makina

balant

cvatalar

civarndaki birletirme yerlerinde; Tablo 15.3e baknz)


tek veya ift tarafa kaynak az alarak kaynak

= Adm = e + , [mm].

= Kaynaklar arasndaki mesafe, [mm].

= Ke kayna boyu, [mm].

yaplaca ngrlmedike, uygulanr. iddetli dinamik


yklere

maruz

yerlerde

"a"

ls,

kaynatlan

elemanlardan daha ince olann kalnlnn 0,7 katna


eit olmaldr.
3.3.8

uzunluk (oyuklu ve zincir kaynak iin : b - , zikzak

Aralkl i ke kaynaklar Tablo 15.3'e uygun

olarak, tam karlkl ift tarafl (zincir kaynak, mmkn


olduunda

Adm oran b/ 5 olmaldr. En byk kaynatlmam

kaynak

oyuklu)

veya

ekil

15.14'de

grld gibi zikzak olarak ift tarafl yaplr. Kk


profillerde dier tip kaynak oyuklar kabul edilebilir. Su
ve kargo tanklarnda, yakt tanklar diplerinde, youum

kaynak iin b/2 - ) birletirilen elemanlarn ince


olannn kalnlnn 25 katndan daha byk olamaz.
Oyuk boyu, e, hi bir ekilde 150 mm. den fazla
olmamaldr.
3.3.10

Bindirme i ke kaynak birletirmelerinden

veya srant sularnn topland yerlerde ve korozyona

mmkn olduunca kanlmal ve iddetli zorlamalara

urayabilecek

maruz elemanlarn birletirilmesinde kullanlmamaldr.

dmen

yelpazeleri

gibi

ii

bo

elemanlarda, sadece devaml veya oyuklu aralkl i

Birletirilen

elemanlarn

dk

zorlamalara

ke kayna kullanlacaktr. Bu uygulama, btnyle

olmalar halinde, bindirme i ke kaynak birletirmeleri,

ortam koullarna veya korrozif etkisi olan kargoya ak

kaynak dikiinin mmkn olduunca ana gerilme

alanlar, yaplar veya mahaller iin de geerlidir. Sac

dorultusuna paralel olacak ekilde tertiplenmesi art

kaplamann iddetli lokal gerilmelere maruz kalaca

ile, kabul edilebilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

maruz

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

Bindirme genilii, 1,5 t + 15 mm. (t : birletirilen

4.1.2

15-11

Braket hizalarnda stifner veya kiri gvdeleri,

saclardan ince olannn kalnl) olacaktr. Hesap

kap-lamaya ve aln levhasna en az braket boyu kadar

yoluyla baka bir deerin belirlenmemesi halinde i

devaml

olarak

kaynatlmaldr.

sadece,

braket

serbest

ke kayna diki kalnl "a", birletirilen saclardan


ince olannn kalnlnn 0,4 katna eit olacaktr. Ancak
bu ekilde belirlenecek "a" deeri, 3.3.3'te belirlenen en
kk diki kalnlndan az olmayacaktr. ke
kayna her iki tarafta devaml olacak ve nihayetlerde
birbirleriyle birleeceklerdir.

Kaynak

kenarnn

oyuklar,

hayali

olarak

uzatlmas ile meydana getirilen dorunun ayrd


ksmn dna yerletirilmelidir.
4.1.3

Stifnerlerin serbest olan ular kaplamadaki

gerilme ylmalarndan kanlmas iin, kart geldikleri


kaplamaya

veya

kiri

ve

profillerin

gvdelerine

mmknse birletirilmelidir. Bu yaplmad taktirde,


Cogul kayna uygulamasnda kaynak iin

3.3.11

alan

delikler,

mmkn

olduunca,

ana

gerilme

stifnerlerin nihayetlerinde gvde ykseklii en fazla 300


mm. lik ve en az 1,7 h kadar uzunlukta meyilli olarak

dorultusunda uzatlm delikler eklinde olacaktr.

kesilmek suretiyle azaltlr ve bu ksmda gvde ift

Deliklerin boyu ve aralarndaki mesafe, 3.3.8'de aralkl

tarafta devaml olarak kaynatlr.

kaynak iin adm "b" ve i ke kayna boyu "" ile


Aln levhalarndaki aln birletirmelerinde, aln

kyaslanarak belirlenebilir. ke kayna diki kalnl

4.1.4

"au" 3.3.9'a uygun olarak tespit edilebilir. Cogul kayna

levhas gvdeye, ek yerinin her bir tarafnda en az kendi

deliinin genilii, sac kalnlnn en az iki katna eit

geniliine eit uzunlukta olmak zere, her iki tarafta

olacak ve 15 mm. den kk olmayacaktr. Deliklerin


nihayetleri yarm daire eklinde olacaktr. Alttaki sac
veya profil, delik alan sac ile en azndan ayn kalnlkta
ve her iki tarafta 20 mm. yi gememek artyla kalnln
1,5 kat kadar daha geni olacaktr.

devaml olarak kaynatlmaldr.


4.2

Profil

sonlar

ile

saclar

arasndaki

birletirmeler
4.2.1

Profil sonlar ile saclarn kaynakl birletirmeleri

(rnein; postalarn alt ular) ayn dzlemde veya birinin


Mmkn olduunca cogul kayna deliinde sadece

dierine

gerekli olan ke kayna yaplmal, geri kalan boluk

birletirmeler iin boyutlandrma hesaplarnn yaplmad

uygun bir dolgu malzemesi ile kapatlmaldr. Geme

veya art koulmad hallerde birletirmeler, ekil

gbekli kaynak birletirmesine msaade edilmez.

15.16'da gsterilenlere uygun olarak yaplabilir.

4.

zel Elemanlarn Kaynakl Birletirmeleri

4.1

Kiri ve stifner sonlarndaki kaynak

4.1.1

ekil

kaynakla

15.15'de

imal

edilmi

grld
kiri

gibi,

veya

bindirilmesi

eklinde

yaplabilir.

Kaynakl

aralkl

stifnerlerin

nihayetlerinde gvde, kaplama levhasna veya aln


levhasna, en az kiri veya stifner ykseklii "h" ya eit
(en fazla 300 mm.) bir mesafe boyunca devaml olarak
kaynatlmaldr. U taraftaki takviye edilmi devaml
kaynak

boyu,

normalde,

desteklenmeyen

araln

0,15'ine eit olmaldr (Tablo 15.3'e baknz).

ekil 15.15 Stifner ve kiri sonundaki kaynaklar

ekil 15.16 Levhalarn ve profil sonlarnn birbirleri


ile birletirilmesi

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

15-12

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler


Birletirmenin

4.2.2

levha

dzlemi

iinde

bulunmas halinde tek taraf kaynak azl aln - ke

Eliptik kesitli aft braketlerinde, yukardaki formllerde d


yerine 2/3 d konulabilir.

kaynann uygun olan bir ekli uygulanr. Sac levha ile


aft braketlerinin tek kollu olmas halinde, kol

profil nihayeti arasndaki birlemenin bindirme olmas

4.3.2

halinde ke kayna her iki yzde devaml olmal ve

zerindeki

nihayetlerde iki yzdeki kaynak birbiriyle birlemelidir.

ankastre

ba

civarnda

kaynak

yaplmamaldr. Bu husus birlikte dklm veya


dvlm kaynak flenleriyle salanmaldr

Gereken

"a"

boyutu

C.2.6'ya

uygun

olarak

hesaplanmaldr. Ke kayna diki kalnl, 3.3.3'te

4.4

Dmen kaplin flenleri

4.4.1

2.1.7'ye uygun olarak birlikte dvlm veya

belirtilen en az deerden kk olamaz.


4.3

aft braketlerinde kaynakl birletirmeler

4.3.1

Tek bir para olarak veya 2.1.7'de belirtilenlere

(ekil 15.17'ye baknz) benzer ekilde kaynak flenleri ile


birlikte dklmemi kollar, birbirleriyle ve d kaplamayla,
ekil 15.18'de gsterilen tarzda birletirilir.

dklm kaynak flenli dvme veya elik dkm


flenlerin kullanlmamas halinde, dmenlerin yatay
kaplin flenleri, kalnl kademeli arttrlm levhalar ve
3.2.1'de belirtilen (ekil 15.19'a baknz) tek veya ift
taraf pahl (kaynak azl) tam nfuziyetli kaynak ile,
dmen yelpazesine birletirilir. Blm 12, E.1.4 ve
E.2.4'e de baknz.

ekil 15.17

Kaynak flenci ile birlikte dklen aft

ekil 15.19

braketi

t=

Blm

Yatay dmen kaplin flenleri

12,

F.2.1'e

gre

belirlenen

sac

kalnl,[mm]
tf =

Fiili flen kalnl [mm]

t =

tf/3 + 5

t = 3 tf
4.4.2
ekil 15.18

Birlikte

dklm

kaynak

olmayan aft braketi

t=

Blm 6, F'ye gre sac kalnl

t =

d/3 + 5

[mm]

d < 50 mm.

flenci

[mm]

[mm]

Kaplin

, tf < 50 mm.
, tf 50 mm.

flencinin

kalnlk

dorultusunda

mukavemet azalmas gz nne alnmaldr (1.5 ve


2.5'e baknz). phe halinde, yaplacak kaynakl
birletirmenin

yeterlilii

hesap

yoluyla

kantlanmaldr.
4.4.3 Dmen rodu (kalnl arttrlm rod, 2.1.8'e

baknz) ile kaplin flenci arasndaki kaynakl birletirme,

t = 3 d

[mm] ,

d 50 mm.

ekil 15.20'ye gre yaplacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B,C

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

15-13

v = 2 + 2 + "

ekil 15.21 ke kaynandaki gerilmelerin tanm

ekil 15.20

Dmen

rodu

ile

kaplin

flenci

1.2

Tanmlar

arasndaki kaynakl birletirme

a = Diki kalnl, [mm]

C.

= ke kaynak boyu, [mm]

Gerilme Analizi

P =
1.

Tekil kuvvet, [N]

Ke Kayna Gerilmelerinin Genel

M = Sz konusu olan durumdaki eilme momenti,

Analizi

[Nm]
1.1

Gerilmelerin tanm

Q =

Sz konusu olan durumdaki kesme kuvveti, [N]

S =

Gvdeye kaynakl olarak balanan aln lamasnn

Hesaplarda kullanlmak zere bir i ke kayna iin,


aadaki

gerilmeler

tanmlanmtr

(Ayrca

ekil

kesit alannn, kiriin tarafsz eksenine gre

15.21'e baknz):

alnm alan momenti, [cm3]

= Kaynak dikii dorultusuna dik olarak etkiyen

= Kiri kesitinin atalet momenti, [cm4]

normal gerilmeler.
= Kaynak dikii dorultusuna dik olarak etkiyen

W = Birletirilen profilin kesit modl, [cm3]

kayma gerilmesi.

"

= Kaynak

dikiinin

dorultusunda

2.

Gerilmelerin Belirlenmesi

2.1

Normal ve kesme kuvvetleri ile zorlanan i

etkiyen

kayma gerilmesi.

ke kaynaklar

Kaynak

dikiinin

dorultusunda

etkiyen

normal

gerilmeler dikkate alnmaz.

Yan

(kaynak

dikii

ekseni,

elemann

boyuna

dorultusuna paralel) ve cephe (kaynak dikii ekseni


Hesaplar iin kaynak dikii alan (a) dir.

elemann boyuna dorultusuna dik) kaynaklarnn,


gerilme analizi bakmndan birbirleriyle ayn zellikte

Taral ksmn alannn dik yanal alana eitlii nedeniyle:

olduklar kabul edilir. Bundan dolay, normal ve kayma


gerilmeleri aadaki gibi hesaplanr:

Edeer gerilme aadaki formlden hesaplanr:

==

P
a

[N/ mm 2]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

15-14

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

v = 2 + "

ekil 15.23
ekil 15.22

Normal

ve

kesme

kuvvetleri

Normal ve kesme kuvvetleri ile

ile

zorlanan

zorlanan i ke kaynakl birletirme

ekil 15.22'de gsterilen bir kaynak birletirmesinde;


-

Cephe i ke kaynandaki gerilmeler:

" =

Ft = (1+a)(2+a)
-

kaynakl

birletirme
2.2

Eilme momenti ve kesme kuvveti ile

zorlanan i ke kaynak birletirmeleri

15.24'de bir konsol kemere rnek verilmitir) aadaki


gibi hesaplanmaldr:

[N/ mm 2]

Eilme

momentinden

dolay

normal

gerilme

[mm2]

(z) =

M
Is

z [N/ mm 2]

Yan i ke kaynandaki gerilmeler:

maks =

P2
[N/ mm2]
=
2 a (1 + 2)
e
P1
" =
P2
2 a (1 + 2) 2 a Ft

[N/ mm ]
-

v = 2 + "

ekil 15.23'te gsterilen bir kaynakl birletirme iin:

3 P e
P2
[N/ mm2]
+ 21
=
2a
a

Edeer gerilme,

Is

e u [N/ mm 2]

, eu > e0

e0 [N/ mm 2]

, eu < e0

Kesme

"(z) =

gerilme:

P1
2a

Is

kuvvetinden

dolay

kayma

gerilmesi

Yan ve cephe i ke kaynaklar iin edeer

" =

maks =

1 , 2 , e [mm]
-

ke

Bir kiriin ankastre baland yerdeki gerilmeler (ekil

P1
[N/ mm2]
2 a (1 + 2)

P2
P e
2
2 a ( 1 + 2 ) 2 a Ft

Q Ss (z)
10 Is a

"maks =

Is

Q Ssmaks
20 Is a

[N/ mm 2]

[N/ mm 2]

= Kaynakl birletirmenin x- eksenine gre


atalet momenti, [cm4]

Ss(z) = ncelenen
kesitinin

[N/ mm 2]

yerdeki

balantl

kaynak

x- eksenine gre alan momenti,

[cm ]
z

= Tarafsz eksenden itibaren uzaklk, [cm]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

15-15

2
v = 2 + " + T2 [N/ mm 2]

ve T ayn dorultuda ise;

v = 2 + ( " + T )
2.4

[N/ mm2]

Eilmeye zorlanan kirilerin gvde ve aln

lamalarnn

devaml

ke

kayna

ile

birletirilmesi
ekil 15.24 Bir kiriin ankastre baland yerdeki

Gerilmelerin incelenmesi kesme kuvvetlerinin en byk

i ke kaynakl birletirme

olduu
-

yerde

yaplmaldr.

Kaynan

boyuna

dorultusundaki gerilmelerin dikkate alnmasna gerek

Edeer gerilme

yoktur.

ift

tarafl

Herhangi bir noktada; ne maks un aln lamalar bl-

birletirmelerde,

gesinde, ne "maks un tarafsz eksen blgesinde, ne de

hesaplanmaldr:

edeer gerilmenin 2.8'de verilen msaade edilebilen

" =

snrlar gemedii kantlanmaldr. Edeer gerilme v

devaml

kayma

QS
20 I a

ke

gerilmeleri

kaynakl

aadaki

gibi

[N/ mm 2]

daima gvde ve aln lamasnn birleme noktasnda


Gerekli i ke kayna diki kalnl:

hesaplanmaldr.

ager =

v = 2 + "

2.3

Eilme ve burulma momentleri ve kesme

kuvvetleriyle

zorlanan

ke

kaynakl

[mm]

dir.

Eilmeye zorlanan kirilerin gvde ve aln

lamalarnn

aralkl

ke

kayna

ile

birletirilmeleri

birletirmeler

Eilmeden

2.5

QS
20 I ms

kaynaklanan

"Kayma"

ve

"Normal"

Kayma gerilmesi :

gerilmeler iin 2.2'ye baknz. Burulma momenti, MT'den


hasl

olan

burulma

gerilmeleri,

aadaki

gibi

" =

hesaplanmaldr:

T =

M T 10
[N/ mm 2]
2 a Am
3

Q S
(b/ ) [N/ mm 2]
20 I a

= Adm

= 1,1 ke kaynak dikii "" sonunda kayma


gerilmesi artnda dikkate alnan gerilme

Burada:

ylmas faktr.
MT

= Burulma momenti, [Nm]

Am

= Kaynak dikii ile kapatlan kesit alan,


2

[mm ]
bileenin hepsi (eilme, kesme ve burulma) iin
edeer gerilme aadaki forml yardmyla hesaplanr:
ve T ayn dorultuda deilse;
ekil 15.25

Aralkl i ke kaynakl birletirme

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

15-16

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

Gerekli ke kayna diki kalnl:

a ger =

2.6

Q S 1,1
(b/ ) [mm]
20 I m s

Profillerin bindirme eklerinde i ke

ekil 14.27

ki yan ve iki cephesi i ke kayna

kayna ile birletirmeler


2.6.1

ile birletirilen profiller

ki yan i ke kayna ile birletirilen

profiller (ekil 15.26'ya baknz).

Edeer gerilme,

Q
[N/ mm 2]
2a d

v = 2 + "

a ger =

M 103
[N/ mm2]
"=
2a cd
2.7

W 103
[mm]
+
1,5 c d 1 + 1 2
2d

Braket birletirmeleri

Profillerin, ekil 15.28'de gsterildii gibi, braketlere


birletirilmeleri durumunda, ortalama kayma gerilmesi:

Q
3 M 103
+
[N/ mm 2]
4 a d2
2a d

ekil 15.26 ki yan i ke kayna ile birletirilen

profiller

= Bindirme boyu, [mm]

ke kaynann gerekli diki kalnl, profilin kesit

Edeer gerilme:

modlne gre aadaki gibi hesaplanr:

v = +
2

2
"

[N/ mm ]

a ger =
c, d, 1, 2, r : [mm] ekil 15.26'ya baknz.

1000 W
d

[mm]

(Q kesme kuvveti ihmal edilmitir).

3 -
c = r + 1 2 [mm]
4
Genellikle kesme kuvveti etkisi ihmal edilir. Buna gre
gerekli i ke kaynak diki kalnl:

a ger =

2.6.2

W 103
1,5 c d

[mm]

dir.

ki yan ve iki cephesi i ke kayna ile

birletirilen profiller (ekil 15.27'de gsterildii gibi


epeevre kaynakl birletirme):
ekil 15.28

Q
[N/ mm2]
a (2 d + 1 + 2)

" =

M 103
a c (2 d + 1 + 2)

Braket birletirmesi ve bundaki


eilme momenti M ve kesme kuvveti
Q'dan meydana gelen idealletirilmi
gerilme dalm

[N/ mm 2]

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

2.8

zin verilen gerilmeler

Kaynakl

birletirmelerdeki

izin

verilen

aadaki koulu salamaldr:

v
w

w R eH
m

gerilmeler

Blm 4, Tablo 4.1e baknz.

ReH

Minimum

1,0 tam nfuziyetli kaynaklar iin

0,8 i ke kaynaklar iin

akma

[N/mm2].

gerilmesi

Alminyum alamlarnda Rp0,2 alnacaktr.


ReH ve Rp0,2 iin alnacak deerler, kullanlan kaynak
dolgu malzemesinin mukavemet deerlerinin, en az ana
malzemeninkiler

15-17

kadar

yksek

olduu

kabulne

dayanmaktadr. ayet bu kabul esas alnmamsa,


hesaplanan

deeri

buna

gre

(B.3.3.2ye baknz).

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

arttrlmaldr

15-18

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

Tablo 15.2 Yk durumu LCC ile ilgili kaynakl birletirmeler iin izin verilen gerilmeler (3)

ReH veya Rp0,2


Malzeme
[N/mm2]
Normal tekne yapm elii

Daha yksek mukavemetli


tekne yapm elikleri

Yksek mukavemetli elikler

stenitik ve stenitik-ferritik
paslanmaz elikler

Alminyum alamlar

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)

(3)

zin verilen gerilmeler [N/mm2]


edeer gerilme,
kayma gerilmesi
v ms , ms

TL-A/B/D/E (1)

235

115

TL-A/D/E 27 S

265

125

TL-A/D/E/F 32

315

145

TL-A/D/E/F 36 (2)

355

160

TL-A/D/E/F 40

390

175

TL-A/D/E 460

460

200

TL-A/D/E 690

685

290

1,4306/304 L

180

1,4404/316 L

190

1,4435/316 L

190

1,4438/317 L

195

1,4541/321

205

1,4571/316 Ti

215

1,4406/316 LN

280

1,4429/316 LN

295

1,4439/(316 LN)

285

1,4462/(318)

480

205

EN-AW 5754

80 (3)

35 (5)

EN-AW 5083

125 (3)

56 (6)

EN-AW 6060

65 (4)

30 (7)

EN-AW 6082

110 (4)

45 (6)

110

130

(DIN 17100) DIN-EN 10025'e gre, S235 elii iin de geerlidir.


(DIN 17100) DIN-EN 10025'e gre, S355 elii iin de geerlidir.
Levhalar, yumuak durum.
Profiller, souk sertletirilmi.
Kaynak dolgu malzemeleri : S-Al Mg 3, S-Al Mg 5 veya S-Al Mg 4,5 Mn
"
"
"
: S-Al Mg 4,5 Mn
"
"
"
: S-Al Mg 3, S-Al Mg 5, S-Al Mg 4,5 Mn veya S-Al Si 5

Blm 4, Tablo 4.1e baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 15 - Kaynakl Birletirmeler

15-19

Tablo 15.3 Ke Kaynak Birletirmeleri

Birletirilecek yap elemanlar

Dip yaplar
Enine ve boyuna kirilerin birbirlerine
Dip kaplamaya ve i dibe
Orta i omurgann levha omurgaya ve i dibe
Ba taraf dip takviye blgesinde d kaplama dahil , enine ve boyuna kiriler ve
stifnerler
Makina mahalli
Enine ve boyuna kirilerin birbirlerine
D kaplamaya ve i dibe
dibin d kaplamaya
Makina temeli
Boyuna ve enine kirilerin birbirlerine ve d kaplamaya
- i dibe ve aln lamalarna
- st levhalara
- temel cvatalarnn olduu blgede
- braketlere ve stifnerlere
Srast yata boyuna kirileri i dibe

ift taraftan
devaml i ke
kaynaklar (2)
iin i ke
kayna kalnlk
oran, a/t0 (1)

Msaade
edilebilen,
aralkl i
ke
kaynaklar
(3)

0,35
0,20
0,40
0,30

x
x

0,35
0,30
0,40
0,40
0,40
0,50 (4)
0,70 (4)
0,30
0,40

Gverteler
Genel olarak d kaplamaya
Gverte stringer levhasnn iyer levhasna (Blm 8, B.1.4'e de baknz)

0,40
0,50

Postalar, stifnerler, kemereler, vb.


Genel olarak
Pik tanklarnda
Yalpa omurgann d kaplamaya

0,15
0,30
0,15

x
x

Enine ereveler, boyuna ve enine kiriler


Genel olarak
Mesnetlerden olan uzakl, araln 0,15'i olan blge iinde
Konsol kemereler
Gverte puntelleri

0,15
0,25
0,40
0,40

Perdeler, tank cidarlar, st yaplarn ve gverte evlerinin duvarlar


Gverteye, d kaplamaya ve duvarlara

0,40

Ambar az mezarnalar
Gverteye
Boyuna stifnerlere

0,40
0,30

Ambar kapaklar
Genel olarak
Su ve petrol geirmez i ke kaynaklar

0,15
0,30

x(5)

Dmen yelpazesi kaplamasnn federlere

0,25

Ba bodoslama kaplamasnn federlere

0,25

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

t0 = Daha ince olan levhann kalnl


Byk kesme kuvvetlerinin etki ettii blgede, C'ye gre yaplm hesaplara dayanarak, daha byk diki kalnlklar
istenebilir.
Korozyon tehlikesi olan yerlerde yaplacak aralkl i ke kayna iin B.3.3.8 dikkate alnmaldr.
Kalnl 15 mm. yi geen saclarda, tek veya ift tarafl pah alm tam nfuziyetli veya ekil 15.8e gre belirlenmi kk
nfuziyeti olmayan aln kayna uygulanacaktr.
Balast alnan ambarlarn kapaklar hari.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

16-1

BLM 16
GRLT, TTREM VE OK LE LGL HUSUSLAR

A.

GENEL .............................................................................................................................................................. 16- 2


1. z Kavramnn Bir Paras Olarak Grlt, Titreim ve ok Konular
2. Uygulama

B.

AKUSTK .......................................................................................................................................................... 16- 3


1. Tanmlar
2. Uygulanacak Standartlar
3. Akustik zler
4. Grlt lmleri

C.

TTREM ......................................................................................................................................................... 16-14


1. Genel
2. Uygulanan Standartlar
3. Konfor
4. Tekne Yapsnn Titreim Kaynakl Yorulmas
5. Diree Monte Edilen Donanmn Titreimi
6. Ana/Yardmc Makinalar ve Donanmn Titreimi

D.

OK MUKAVEMET ....................................................................................................................................... 16-19


1. Sualt Patlamasndan Oluan ok Ykleri
2. ok Emniyetinin Kantlanmas
3. Teknenin ok Mukavemeti
4. Mrettebatn Korunmas
5. Donanmn Korunmas

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-2

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

A.

Genel

1.

z Kavramnn Bir Paras Olarak Grlt,

Titreim ve ok Konular
1.1

Hedefleri alglama aral artar;


Kendi

sonar

sensr

sisteminin

verimi

der;

Bir askeri geminin grlt, titreim ve ok

karakteristikleri temelde, ayn fiziksel olguya dayanr. Bir

Su alt sinyallerinin ve su yzeyi zerindeki


sinyallerin izlenmesi azalr;

askeri gemi iin tanmlanacak iz kavram, esas olarak


grlt, titreim ve ok davranlarndan etkilenir. Bu
nedenle,

bu

hususlar,

her

durumda

birlikte

ele

Komutlarn alnmas ve verilmesi ile ilgili


szl iletiim olana azalr;

alnmaldr.
1.2

Gerekirse, askeri geminin iz kavram, Askeri

Mrettebatn performans ve konsantrasyon


yetenei azalr;

Otorite tarafndan belirlenmelidir.


1.3

Mrettabatn salna olumsuz etki eder;

Mrettabatn

yemek

mahallerinde

ve

Grlt, titreim ve ok istekleri, her durumda

ayr ayr olmak zere Askeri Otorite ile tersane arasnda


kararlatrlmaldr.

Bu

blmde

verilen

tavsiyeler,

sadece Askeri Otorite ile tersane arasnda yapm

salonunda,

yaama

kamaralardaki

dinlenme

olanaklar azalr.

spesifikasyonu oluturulmas ile ilgili bir klavuz olarak


deerlendirilmelidir.

2.2

Titreim

1.4

2.2.1

Titreim geminin taktik grevlerinin yerine

Grlt, titreim ve okla ilgili konularn

teorik incelemesi ve/veya onay klaslama ileminin bir

getirilmesine eitli ekillerde etki eder. Tipik olumsuz

paras deildir. Talep halinde, TL ilave hizmetler

titreimler unlardr:

sunabilir.
2.

Uygulama

Sevk

tesisinden

atelenmesinden

veya

silahlarn

kaynaklanan

silah

ve

sensr temellerindeki titreim;


2.1

Akustik

2.1.1

Askeri

gemiler,

normalde

geminin

iz

Direkler gibi ak konumlara monte edilen


elektronik

kavramn ieren belirli taktik grevleri salamaldr. z

cihazlar

ve

donanmn

temellerindeki titreim;

kavramnn bir paras olarak akustik iz, B.3de


-

tanmlanmtr.

Yaam

kalitesine

ve

iddetli

hallerde

mrettebatn salna etki eden titreim.


2.1.2

z kavram esas alnarak, akustik iz ile ilgili

istekler, her durumda ayr ayr olmak zere, Askeri


Otorite ile tersane arasnda kararlatrlmaldr.
2.1.3

Karlkl anlamaya varlacak isteklere bal

olarak, gemide belirlenen grlt snrlarnn ve geminin


evresi iin belirlenen grlt yaym dzeyi snrlarnn
muhafazas amacyla baz nlemler alnmaldr.

2.2.2

Bu nedenlerle, askeri geminin sorunsuz

almasn salamak zere yeterince dk titreim


dzeylerini gerekletirici nlemler alnmaldr.
2.3

ok

2.3.1

Askeri

gemiler;

hava

veya

sualt

patlamalarnn neden olduu ok kuvvetlerine maruzdur.


ok ifadesi ile; ok ksa sreli olarak, tekne yapsna

2.1.4

Grlt dzeyi spektrumu ve maruz kalma

yksek frekansta (teknenin temel doal frekansna gre)

sresine bal olarak grlt, rnein; aada belirtilen

kinetik

ekilde mrettebatn ve geminin harekete hazr olmasn

karlatrldnda ok, ok daha karmak zaman

zorlatrabilir:

balants karakterize edilir.

enerji

iletimi

anlalmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Darbe

ile

A,B

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

2.3.2

Su alt patlamasnda, yksek basnta ar

snm gaz kabarc oluur. Bu gaz

1.3

16-3

Grleme

kabarc,

bzlme ve genileme frekans ile rezonansa gelerek

Grleme; derin, bo rezonansl, 16 Hz ile 125 Hz

daha da artabilen, basn dalgas kaynakl, kuvvetli

arasndaki frekans aralndaki dk frekansl sestir ve

alak frekansl tekne kirii titreimi (kamlama

bitiik spektrum dzeylerininkinden nemli derecede

titreimi de denilir) oluturur. Buradaki Kurallar,

byk genlikli, bir veya daha fazl farkl tonal bileenden

sadece uzak mesafe patlama durumlarn ierir (yani,

kaynaklanr ve znel olarak rahatsz edici olarak

gaz kabarc ile tekne arasnda dorudan temas

hissedilir. Farkl tonal bileenler, gemide havadan

yoktur).

yaylan

grlt

spektrumunda

llr,

ancak

her

durumda rahatsz edici deildir. Grleme sadece znel


2.3.3

ok ykleri, geminin taktik grevlerini yerine

olarak alglanabilir.

getirmesi zerine eitli yollarla etki eder.


1.4
-

N-arlkl ses basnc dzeyi

ok dalgasnn dorudan etkisi ile teknenin


ana yapsal elemanlarnn tahribi;

N-arl, ISO-R 1996-1967 standardna gre Grlt


Snf Erileri (NRC) ile uygulanmaldr. Grlt snf

Gemi yapsn rijid veya elastik olarak bal

numaras, spektrumun teet olduu NRC-erilerinde 1/1

bulunan

oktav band seviyeleri iaretlenerek bulunur.

ana

veya

yardmc

donanmn

arzalanmas
1.5
-

Mrettebatn

alma

yeteneinin

Sonarn kendi grlt dzeyi

veya

salnn zarar grmesi.

Geminin kendi sensr sistemi iin ihlal dzeyi; ortam


grltsne ve geminin kendi grlt dzeyine ve
(rnein; makina ve dier donanm tarafndan yaylan

B.

Akustik

yapdan yaylan grlt) teknenin eklentileri zerindeki


hidrodinamik etkilere baldr. Yapm artnamesinde

1.

Tanmlar

zel snr koullar tanmlanmaldr.

1.1

Havadan yaylan grlt, ses basnc

1.6

itilebilir farkl tonlu srekli grlt

dzeyi
Bu tip grlt, bitiik spektrum dzeylerindekinden
Havadan

yaylan

grltnn

akustik

performans;

nemli derecede byk genlikli, bir veya daha fazla

aada verilen logaritma lekli ses basnc dzeyi

farkl frekansta bileenlere sahiptir. itilebilir farkl tonal

olarak ifade edilir :

grlt bileenleri (tonalite ve/veya grleme), 16 Hz ve


16000 Hz arasndaki tm iitilebilir frekans aralnda

p
L 20 log
p0

dB

oluabilir.
1.7

16 Hz ile 16000 Hz arasnda llen ses

itilebilir farkl tonu olmayan srekli

grlt

basncnn rms deeri


Ses
p0

Referans dzeyi

dzeyi

lme

cihaznn

gstergesinde

veya

ekrannda seviye deiimleri 3 desibele eit veya


kktr. Bu tip grltye genelde geni-bandl grlt

-5

2 10

Pa

ad verilir. 16 Hz ve 16000 Hz arasndaki tm iitilebilir


frekans aralnda ak tonal grlt bileenleri yoktur

1.2

A-arlkl ses basnc dzeyi

A-arlkl edeer devaml ses basnc dzeyi, IEC


61672-1:2002de belirtilen A-arlkl frekans kullanlarak
llr.

veya ihmal edilecek kadar kktr.


1.8

Konuma engellenme dzeyi

Konuma netlii bakmndan havadan yaylan ses


spektrumunun deerlendirmek iin; 500, 1000, 2000 ve

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-4

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

4000 Hzdeki frekanslarn 1/1 oktav band dzeyinin

pw

aritmetik ortalamas alnarak, konuma engelleme

1 Hz ile 16000 Hz arasnda llen sualt


ses basncnn rms deeri

dzeyi (SIL) belirlenecektir. snr deer aadaki


pw0

formlle tanmlanr:

SIL
Loct

1
L oct500 L oct1000 L oct2000 L oct4000 dB
4
=

1.9

1/1 oktav band dzeyi [dB]


Titreim

hz

dzeyi

(yapdan

Referans basn

10-6 Pa (1 Pa) (uluslararas)

1.12
yaylan

grlt)

Grlt yaym

Bir askeri su st gemisi tarafndan suda yaylan


grltdr. Grlt yaym; olduka uzak mesafede
bulunan bir aracn varlnn alglanmas iin, pasif

Bir yapdaki veya yapnn yzeyindeki, yapdan yaylan

dinleme sonar tarafndan kullanlabilir. Grlt yaym

grlt, yapya iletilen salnan uyar kuvvetlerinden

dzeyi

kaynaklanr. Yapdan yaylan grlt, aada belirtilen

koullarna ve 1 Hz band genilii ve/veya 1 m. vb. ne

titreim hz olarak tanmlanr:

dntrme prosedrlerine karlk gelen, sualt grlt

snr

erileri,

temelde,

geminin

alma

lm aralna (s su veya derin su) baldr. Grlt

v
L 20 log
v0

dB

yaym snrlar hakknda, her gemi iin Askeri Otorite ve


tersane arasnda anlamaya varlacaktr. Buradaki
Kurallarda, grlt yaym 3. oktav band seviyesi olarak,

10 Hz ile 16000 Hz arasnda llen titreim

1Pa verilmeli ve llmelidir.

hznn rms deeri


1.13
v0

z kavram

Referans hz
Gemiden kaynaklanabilen tm ilgili tekil izler, geminin iz

-9

10 m/s , ISO 1683-1983e gre.

kavramnda bir araya getirilir. Genelde, tekil izler


birbirlerinden bamsz deildir.

1.10

Titreim ivmesi dzeyi (yapdan yaylan

grlt)

1.14

Yapdan yaylan grlt, aada belirtilen titreim

Bir geminin tekil izi, zellikle fiziksel konularla ilgili

ivmesi dzeyi olarak llr:

davranlarn ifade eder (rnein; radar, optik, akustik,

a
L 20 log
a0
a

dB

Tekil iz

manyetik, vb.)
1.15

Akustik iz

10 Hz ile 16000 Hz arasnda llen titreim


ivmesinin rms deeri

rnein; havadan yaylan grlt, yapdan yaylan


grlt yaym dzeyi snr erileri, karlk gelen

a0

Referans ivmesi

iletim koullar, vb. ile sonar sistemi ile ilgili grlt


istekleri, geminin akustik izinde bir araya getirilir ve

-6

10 m/s ISO 1683-1983e gre.

tanmlanr. Genelde, tekil grlt snr deerleri (3e


baknz), birbirinden bamsz deildir, A.1.1e de

1.11

Sualt grlts

baknz.

Sualt grlts, ses basnc dzeyi olarak tanmlanr:

p
L 20 log w
p w0

dB

1.16

Mekanik (cebri) havalandrma

Makina daireleri, maazalar, atlyeler, teknik mahaller,


vb. iin hava besleme egzost sistemleri ngrlr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B
1.17

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


HVAC-sistemleri

ISO

140/4,

16-5
"Akustik-Yaplarda

ve

yap

elemanlarnda ses izolasyonu lm Ksm


Mrettebat ve zabtann yaama ve alma mahalleri

4, Odalar arasndaki havadan yaylan ses

iin stma, havalandrma ve iklimlendirme sistemleri

izolasyonu saha lmleri

ngrlr.
1.18

SAT: Seyir tecrbeleri

ISO

140/7,

"Akustik-Yaplarda

ve

yap

elemanlarnda ses izolasyonu lm


Ksm 7, Zeminlerin darbe ses izolasyonu,

1.19

FAT: Atlye kabul tecrbeleri

1.20

HAT: Liman tecrbeleri

saha lmleri
-

ISO 1996, "Akustik evresel grltnn


tanm ve lm , Ksm 1-3

2.

Uygulanacak Standartlar
-

2.1

Akustik prosedrlerin ve lmlerin temel

kalmann ve ses kaynakl iitme bozulmalarn

prensipleri ve cihazlar ve yntemlerin ayrntlar ile ilgili


tanmlar

iin,

tannm

ulusal

ve

ISO 1999, "Akustik stisnai sese maruz


belirlenmesi

uluslararas

standartlarn esas alnmas gereklidir. zellikle belirli bir

DIN

45681,

"Sesin
ve

tonal

bileenlerinin

ses

yaylmn

basm yl belirtilmedike, aadaki standartlarn gncel

alglanmas

basmlar kullanlacaktr.

deerlendirilmesi ile ilgili ton ayarlamalarnn


tayini

2.2

Uluslararas standartlar

ISO

2.3
2923,

"Akustik-Gemilerde

Grlt

Askeri Otorite tarafndan belirlenen ilave

standartlar ve kurallar

lmleri
Askeri Otoritenin talebi zerine, her durumda ayr ayr
-

ISO 31/VII, "Akustik l ve Birimleri "

olmak zere dikkate alnacak dier standartlar ve


kurallar,

DIN EN 61260, "Ses ve titreim analizleri iin

tersane

ile

TL

arasnda

tartlarak

kararlatrlacaktr.

ngrlen, oktav, yarm-oktav ve 3. oktav

band filtreleri

3.

Akustik zler

DIN EN 60804, "Tamamlayc/ortalama alc

3.1

Genel

ses dzeyi lm cihazlar


Tablo 16.1de, aadaki ses bileenleri ile ilgili olarak
-

DIN EN 60942 (IEC 60942 : 2003), "Ses

askeri gemideki kalitatif akustik kriterler zetlenmitir:

kalibrasyon cihazlar "


-

ISO

717/1,

"Akustik-Yaplarda

elemanlarndaki

ses

ve

Yapdan yaylan grlt

Havadan yaylan grlt

Grlt yaym.

3.2

Mrettebatn yaama ve alma mahalleri

yap

izolasyonu

snflandrmas Ksm 1, Yaplarda ve i


elemanlarda

havadan

yaylan

ses

izolasyonu
-

ISO

717/2,

"Akustik-Yaplarda

elemanlarndaki

ses

ve

yap

izolasyonu

snflandrmas Ksm 2, Darbeli ses


zolasyonu

iin izin verilen ses basnc dzeyleri


3.2.1

Her ayr inaat program iin, izin verilen ses

basnc ve konuma engelleme dzeyleri deerleri,


Askeri

Otorite

tarafndan

belirlenmelidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Baz

16-6

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

nedenlerden dolay buna olanak bulunamyorsa, Tablo

sadece 4 saate kadar alyorsa, Tablo 16.2deki izin

16.2de verilen deerler kullanlabilir.

verilen ses basnc snr dB(A), 5 dB arttrlabilir. Tablo


16.2de gsterilen 1.1, 1.2, 1.3, 3.2 ve 3.4 maddeleri bu

Mekanik havalandrma sistemlerinde, hava giri/k

kuraldan istisnadr.

aklklarna uygulanacak grlt snrlar, Ksm 107,


Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 11,

3.2.2.2 Eer, ilgili grlt kaynaklar 24 saat iinde,

G.3.1de tanmlanmtr.

sadece

10

dakikaya

kadar

alyorsa,

Tablo

16.2deki izin verilen ses basnc snr dB(A), 10 dB


3.2.2

zel kurallar

arttrlabilir. Tablo 16.2de gsterilen 1.1, 1.2, 1.3,


3.2, 3.4, 4.1, 4.2 ve 4.5 maddeleri bu kuraldan

3.2.2.1

Eer, ilgili grlt kaynaklar, 24 saat iinde,


Tablo 16.1

Grlt tipi

Yapdan-yaylan
grlt

istisnadr.

Askeri gemiler iin akustik kriterleri

Grlt dzeyi

Frekans kompozisyonu

Hareket sresi

Dzeyler; gemide izin

Farkl tonlardan

Ksa sreli, grltlerden

verilmeyen grlty nlemek

kanlacaktr (rnein;

(darbeler, durdurma

ve gemi yaps ile d

balanssz ktlelerden,

darbeleri, hidrolik

kaplamann uyarm ile izin

alma frekanslarndan

vuruntular) kanlacaktr,

verilmeyen grlt yaymn

kaynaklanan tonlar), zira

zira bunlarn grlt

engellemek zere dk

bunlar grlt yaymnda

yaymnda nemli etkileri

tutulacaktr.

nemlidir ve geminin

vardr.

dman tarafndan
belirlenmesine neden
olabilirler.

Havadan-yaylan
grlt

Grlt dzeyi; mrettebatn

Tonlar dahil

Grltye maruz kalma

iitme ve dier organlarna

edilmemelidir, zira farkl

sresinin arttrlmas ile,

hasar verilmesini, erken

tonlar rahatszlk snrna

mrettebatn iitmesine

yorulmay ve ge tepki

alt dzeylere indirir.

zarar verilmesi tehlikesi de

sresini nlemek zere dk

Farkl tonlar, grlt

artar.

tutulacaktr. Ayrca, konuma

yaymnda spektral hat

belirginlii ve yaama

etkisini gsterebilirler.

mahallerindeki mrettebatn

Grleme etkilerinden

dinlenmesi salanmaldr.

kanlmaldr.

Bunun dnda grlt


yaymna katk azaltlacaktr.

Grlt yaym

Yksek dzeylerden

Farkl tonlardan

Darbe ve ksa sreli

kanlmaldr. Zira bu durum

kanlacaktr, zira

grlt yaymndan

geminin kendi sonar

spektral hatlar, rnein;

kanlacaktr, zira bunlar

sensrlerinin verimini snrlar.

geminin belirlenmesi ve

dman sonar sistemleri

Ayrca, hedeflerin alglanma

alglanmasnda

iin yksek derecede

aral artar.

kullanlabilir. Ayrca,

ekime sahiptir ve kendi

kendi sonarnn frekans

sonar sistemini bozar.

aralndaki farkl tonlar,


bozucu etki yapabilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Tablo 16.2

16-7

Mrettebat yaama ve alma mahalleri iin izin verilen ses basnc ve konuma engellenme

dzeyleri ile ilgili neri

Snr deerler [dB] (4)


No.

1.

Gvertedeki
Kendi enerji
mahaller/alma yerleri beslemesi ile demirde

Maksimum devaml hz
v0

dB(A)

NRC

SIL dB(A)

NRC

SIL

dB(A)

NRC

SIL

110
(2) (5)

105
(2) (5)

110
(2) (5)

105
(2) (5)

110
(2) (5)

105
(2) (5)

alma mahalleri
Adamsz ana ve yardmc

1.1

Muharebe seyir hz/zel


iletim koullar (1)

makina daireleri, buralardaki


kontrol istasyonlar

1.2

Makina kontrol odalar

80

75

73

80

75

73

1.3

Makina atlyeleri

85

80

78

85

80

78

95 2

90

1.4

Elektronik atlyeleri

65

60

58

70

65

63

1.5

Donanm
mahalleri/adamsz

85

80

85

80

2.

Hizmet mahalleri

2.1

Kuzine ve bfeler

70

65

70

65

3.

Kontrol istasyonlar

3.1

Kaptan kk ve harita
odas

65

60

58

65

60

58

3.2

nsan bulunan muharebe


bilgi merkezi (CIC)

60

55

53

65

55

53

3.3

Operasyon kontrol
yardmc odalar/adamsz

70

65

70

65

3.4

Seyir, telekominikasyon ve
sensr donanm
odalar/adamsz

75

70

75

70

65

60

58

65

60

58

50

45

60

55

60

55

60

55

3.5
4.
4.1

Bilgisayar mahalleri/insan
bulunan
Yaama mahalleri
Zabitan kamaralar

4.3

Astsubay ve mrettebat
iin yaama mahalleri
Yemek salonlar

55

50

48

65

60

58

4.4

Ofisler

60

55

65

60

4.5

Revir

50

45

43

60

55

53

5.

D mahaller

5.1

Gvertedeki alma
mahalleri

80 (3) 78(3)

80(3)

78(3)

5.2

Ak kaptan kk/kpr
yanlar

65 (6)

70(3)

68(3)

75(3)

73(3)

4.2

(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

zel iletim koullar, rnein; mayn tarama, mayn avlama, vb.dir.


Operasyonel ilemlerin yapldnda hi bir yerde almayacaktr.
Rzgar ve dalgalar nedeniyle oluan grlt dikkate alnmaz.
Ortam koullar: rzgar <4 Beafort, srekli rzgar/deniz durumu.
Eer grlt yaym iin ok dk deerler isteniyorsa, bu deerler drlmelidir.
NR-Erisi, temelde 250 Hz 8000 Hz arasnda 1/1 oktav band dzeyleri iin salanmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-8
3.2.2.3

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


Mrettebatn

yaama

ve

alma

snrnn ve toplam am miktarnn kabul

mahallerindeki ses ve darbe ses izolasyonu ile ilgili ses

edilip edilmeyeceine karar verecektir.

snr deerleri hususunda, her gemi iin Askeri Otorite


tersane

ve

TL

arasnda

anlamaya

varlacaktr.

3.3

zin verilen grlt yaym

3.3.1

Grlt yaym snr erileri, eitli iletim

nlemler: ISO 717/1, ISO 140/4, ISO 717/2 ve ISO


140/7ye gre alnacaktr.

koullar iin tanmlanmaldr. Bu snr erileri ve snr


3.2.3

Grlt azaltma nlemleri

koullar, normalde yapm artnamesinin gizli ksmna


dahil edilir.

3.2.3.1

Belirtilen grlt snr deerlerini salamak

amacyla,

mrettebatn

mahallerinde,

uygun

ilgili

yaama

grlt

ve

azaltma

alma
nlemleri

alnacaktr.

3.3.2

Grlt yaym snr erileri esas alnarak,

slak d kaplama yaps ve ilgili gemi donanm temelleri


iin, tersane tarafndan, yapdan yaylan grlt snr
erileri belirlenmelidir. Daha sonraki aamada, ilgili her

Gemideki makina yerleim durumlar ve

grlt kayna iin, gemideki yerleim durumlar ve

retici test mahalleri temelleri iin izin verilen havadan

retici test mahalleri temelleri iin yapdan yaylan

yaylan ve yapdan yaylan grlt snr erileri

grlt snr erileri hesaplanmaldr.

3.2.3.2

belirlenecektir. Gemideki donanmn akustik kalitesini ve


grlt azaltc nlemlerin etkinliini deerlendirmek iin

3.3.3

grlt snr erileri kriter olarak kullanlabilir.

aamas sonunda, grlt yaym ile ilgili olarak

Gemi iin yaplan tanmlar ve ayrntl dizayn

hesaplanan deerler ve uygulanan yntemler tersane


3.2.4

Toleranslar (havadan yaylan grlt)

tarafndan sunulmaldr. Tersane, grlt yaym snr


erilerinin

salanmas

ile

Aadaki hususlar dikkate alnmaldr:

hesaplamalar aklamaldr.

3.4

Her yaama mahallindeki ve mrettebata ait

ilgili

prosedrleri

ve

Sonarn izin verilen grlts

her kamaradaki alnm olan ses basnc

dzeyleri esas alnarak, her bir gverte iin

Eer askeri gemide aktif veya pasif sonar sensr

sistemi varsa, sonarn kendi grlt dzeyi iin izin

ortalamal

ses

basnc

dzeyi

hesaplanmaldr. Bu ortalama dzeyler, tekil

verilen

snr

erileri

Askeri

Otorite

tarafndan

mahaller iin Tablo 16.2de belirtilen grlt

tanmlanacak ve yapm artnamesinin gizli ksmna

snrlarn gemeyecektir.

dahil edilecektir.

Mrettebat ve zabitan yaama mahalleri iin

4.

Grlt lmleri

4.1

Genel

4.1.1

lmlerin amac

belirtilen grlt snr (Tablo 16.2 no 4.1,


4.2) maksimum 5 dB(A) alabilir. llen 1/1
oktav band ses basnc spektrumlarnn
karlk

gelen

NR

erisi

ile

karlatrlmasndan sonra TL alan grlt


snrnn kabul edilip edilmeyeceine karar

Grlt

verecektir.

karlanmasn salamaktr. zel grevler hakknda,

Tm

askeri

gemiler

iin

maksimum ama miktar 10 (on) ile snrldr.

lmlerinin

amac,

zel

akustik

izlerin

Askeri Otorite, Tersane ve TL arasnda anlamaya


varlmaldr.

Tablo 16.2de verilen dier snr deerler


maksimum 3 dB(A) alabilir. (1.1, 1.2, 1.3,

lmler

3.1, 3.2, 4.3, 4.4, 5.2 maddeleri hari)

tarafndan organize edilecek

llen

1/1

oktav

band

ses

ve

bunlarn

deerlendirmesi

tersane

ve yaplacak veya TL

basnc

tarafndan onayl olmas gereken uzman taeronlarn

spektrumlarnn, karlk gelen NR-erisi ile

deneyimli mhendisleri tarafndan yaplacaktr. TL, tm

karlatrlmasndan sonra, TL alan grlt

lm prosedrn denetleyecektir. Askeri Otorite veya

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

16-9

tersane tarafndan istenildii takdirde, TL lmlere ve

grlt snr erilerini, lm protokol formlarn, vb.yi

bunlarn

ierecektir. lgili tm yapdan yaylan ve havadan

deerlendirilmesine

kendi

uzmanlar

ile

yaylan grlt kaynaklarnn resimlerde gsterilmesi

katlabilir.

salanmaldr (mekanik havalandrmann ve HVAC


4.1.2

Seri gemiler, deiimler

sistemlerinin hava giri ve k aklklar dahil).


Termal, yangn ve grlt izolasyon resimlerinin,

Ayn aileden/snftan seri gemilerde, gerekli grlt

malzeme verilerinin son versiyonlar verilecektir.

lmleri, serinin ilk gemisinde yaplmaldr. Askeri


Otorite

ile

tersane

arasnda

program

hususunda

lgili tm grlt kaynaklarnn net iletim koullarn

anlamaya varlmsa, dier her bir gemi iin lm

ieren bir anahtar liste (on/off, rpm ve/veya performans,

programnda azaltm yaplabilir.

ilgili uyar frekanslar, vb.) her lm grubu iin


oluturulmaldr.

Geminin grlt durumuna etki eden deiimlerden


sonra TL, hangi lmlerin tekrarlanmas gerekeceine

4.1.3.4

karar verecektir.

planlanan ilgili referans numaralar ile birlikte tm lm

Grlt Srvey Program, tersane tarafndan

yerlerini gsteren resimleri ierecektir. Grlt lm


4.1.3

Grlt srvey program

protokol formlar, her lm grubu iin hazrlanacaktr.

4.1.3.1

Programn oluturulmas

4.1.3.5

Grlt Srvey Program, geminin nihai

dizayn aamasn esas almal ve bir dokman formunda


Teknik-Taktik steklere (TTF) gre, tersane tarafndan

TLna sunulmaldr. Programn tamamlanm hali, her

Komple Grlt Srvey Program oluturulmaldr.

akustik kabul testinden en az 3 ay nce verilmelidir.

Program ile ilgili olarak Askeri Otorite ve TL arasnda


anlamaya varlmaldr. Grlt Srvey Programnn

4.2

lm koullar

iinde yer alr.

4.2.1

SAT iin ortam koullar

4.1.3.2

Yapm artnamesinde dier tanmlar mevcut deilse,

ana ksm, normalde, yapm artnamesinin gizli ksm

Programn ksmlar

aadaki ortam koullar dikkate alnmaldr:


Program normalde, aadaki ksmlardan oluur.
4.1.3.2.1 Havadan

ve

yapdan

yaylan

Rzgar hz 4 Bftdan az,

Deniz durumu

grlt

lmleri reticinin veya taeronun test alanndaki ilgili


grlt kaynaklarnda yaplacaktr (FAT).
4.1.3.2.2 Havadan
lmleri

gemideki

ve

yapdan

ilgili

grlt

3den az

(etkin dalga

ykseklii yaklak 1,25 m.),

yaylan

grlt

Sabit rzgar/dalga durumu,

Minimum su derinlii, genelde, gemi hzna

kaynaklarnda

yaplacaktr (rnein; SAT ve HAT).

ve test programna baldr.


4.1.3.2.3 Grlt

yaym

lmleri,

yapm

artnamesine gre yaplacaktr.

4.2.2

4.1.3.2.4 Grlt lmleri, varsa sonarn kendi grlt

Yapm artnamesinde baka istek yoksa, aadaki

seviyesini belirlemek iin yaplacaktr.

tavsiyeler dikkate alnmaldr:

4.1.3.3

4.2.2.1

Gemideki lmler (SAT, HAT)

Gemi

Ayrntl bilgiler

Grlt Srvey Program; lmlerin doru bir ekilde


yaplmas iin gerekli olan ilgili tm verileri, resimleri,

Operasyonel test koullar

muharebeye

hazr

durumunda (SAT, HAT);

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

deplasman

16-10
-

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Geminin rotas mmkn olduunca dzgn

4.3.1.3

olacaktr.

frekans tepkili olacak ekilde kalibre edilecektir.

Dmenin

salanmaldr.

minimum

Dmen

as

hareketi

Her mikrofon, geni bir ses alannda, dz

5yi

amayacaktr (SAT);

4.3.1.4

ve d mekan lmleri iin bir rzgar

siperi kullanlacaktr.
-

Genelde, kaplar ve pencereler kapatlacaktr


(SAT, HAT);

4.3.1.5

Rzgar siperi, rzgar olmadnda veya

rzgar siperi i mekan lmleri iin kullanldnda,


-

lgili tm grlt kaynann iletim koulu her

llen A-arlkl ses basnc dzeyini 0,5 dBden fazla

lm grubu iin, 4.1.3.3de tanmlanan

etkilemeyecektir.

anahtar listeye gre olacaktr (SAT, HAT);


4.3.1.6
-

Gereksiz insan faaliyetlerinden kanlmaldr

1/1 oktav ve 3. oktav filtreleri DIN EN

61260n isteklerine uygun olacaktr.

(SAT, HAT).
4.3.1.7
4.2.2.2

Grlt yaym lmleri

Snf 1 ses kalibratrleri

kullanlacak ve

bunlar DIN EN 60942 (IEC 60942: 2003)nn isteklerine


uygun olacaktr.

Geminin her test ilemi iin; grlt lm aral, lm


koullar ve test koullar hususunda, Askeri Otorite

4.3.1.8

tersane ve TL arasnda anlamaya varlmaldr.

dorulanmas aadaki gibi yaplmaldr.

4.2.2.3

Sonar testleri

lm

cihazlarnn

uygunluunun

Tamamlayc/ortalama alc ses dzeyi lm


cihaznn

DIN

EN

60804n

isteklerine

Bu husus gizli olarak kabul edilecektir ve her

uygunluu, en ok her iki ylda bir retici veya

durumda tersane, Askeri Otorite ve TL arasnda

dier

grlmelidir.

dorulanacaktr.

4.2.3

Sonularn tekrarlanmas

yetkili

kurulular

tarafndan

Ses kalibratrlerinin DIN EN 60942 (IEC


60942: 2003)ye uygunluu en ok her iki

Operasyonel
lmler

iin

ve

ortam

yeterli

koullar,
dorulukta

tekrar

edilecek

ylda bir retici veya dier yetkili kurulular

tekrarlanabilecek

tarafndan dorulanacaktr.

ekilde, lm programna gre seilecektir.


4.3

lm cihazlar

4.3.1

Havadan yaylan grlt

lgili standarda uygunluun son dorulanma


ve teyit tarihi TLna bildirilecektir.

4.3.1.9

znel olarak rahatsz edici dk frekansl

grlt (grleme) veya ak tonal bileenler (zaman


lm ile ilgili cihazlar, 4.1.3.3de Grlt Srvey

kaytlar saklanacak) olutuunda, zaman sinyalini

Programnda tanmlanan kapsam ve dorulua bal

saklamaya uygun bir cihaz bulunacaktr.

olarak seilecektir. Cihazlarla ilgili olarak aada


belirtilen hususlar dikkate alnmaldr.

4.3.2

Sualt grlts

4.3.1.1

Tamamlayc/ortalama alc ses dzeyi lm

Sualt grlts lm ile ilgili cihazlar zel surette

cihazlar

kullanlacak

kararlatrlmaldr.

ve

llen

veriler

cihazn

hafzasnda muhafaza edilebilecektir.


4.3.3
4.3.1.2

Yapdan yaylan grlt

Mikrofon, kablolar ve kayt dzenleri, vb.

dahil cihazlar, DIN EN 60804de belirtilen tip 1 cihazlar

Yapdan yaylan grlt lm ile ilgili cihazlar zel

iin istenilenleri salayacaktr.

surette kararlatrlmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B
4.4

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


lm prosedr

16-11

Herhangibir alma mahallinde, lmler,


kullancnn kulak konumunda yaplacaktr,

4.4.1

Havadan yaylan grlt lmleri


-

4.4.1.1

Mrettebatn

yaama

ve

alma

Mrettebat ve zabitan kamaralarnda, bir


lm

mahallerindeki lmler

odann

grltnn

merkezinde

en

yksek

yaplacak

dzeyde

ve

olduu

yatan banda ilave bir lm yaplacaktr.


Yapm

artnamesinde,

kararlatrlmam

bu

ise,

konuda

aadaki

ayrntlar
prosedrler

4.4.1.1.3 lm koullar

uygulanacaktr:
4.4.1.1.1

Mahallerin durumu

Edeer devaml A-arlkl ses basnc


dzeyi [dB(A)] llecektir. Ses dzeyi cihaz
hzl konuma ayarlanacaktr. lm sresi

lmler; kaplar, pencereler, kaportalar, vb.

en az 15 saniye olacaktr.

kapal durumda yaplacaktr.


-

Tm

mahaller

ve

odalar

tam

olarak

Her lm srasnda, mikrofon, mmknse,


yaklak 0,5 m. mesafede yatay ve/veya

donatlacaktr. Mobilyalarn tamam monte

dey olarak yavaa hareket ettirilecektir.

edilecektir.
4.4.1.1.4 Sonularn deerlendirilmesi
-

Mekanik

havalandrma

donanm

normal

ve

iklimlendirme

alma

durumunda

llen deerler yuvarlatlacaktr. rnein;

olacaktr (kapasite, dizayn kouluna gre


olacaktr).

Tm

iklimlendirme

sistemleri,

56,2 dB(A),

56,0 dB(A)ya yuvarlatlr,

56,3 dB(A),

56,5 dB(A)ya yuvarlatlr,

56,7 dB(A),

56,5 dB(A)ya yuvarlatlr,

56,8 dB(A),

57,0 dB(A)ya yuvarlatlr.

lmden nce ayarlanacaktr.


-

Her lm grubu iin, tm cihazlar, 4.1.3.3de


tanmlanan

anahtar

listeye

gre

iler

durumda olacaktr.
4.4.1.1.2 lm yerleri

4.4.1.2 FAT-Havadan yaylan grlt lmleri

Zeminden ykseklik yaklak. 1,2 m.

Yanstc yzeylerden en az 0,5 m. uzakta

4.4.1.2.1 Akustik ortam


Test alan aadaki koullar salayacaktr:

(perdelerde, duvarlardan, tavanlardan, vb.),


-

Test odasnn duvarlarnda ve tavanndaki

Mmknse, mikrofonun dier konumundan

ses

yaklak 2.0 m. uzakta,

rnein; DIN 45635e gre dzeltilmelidir.

Kaptan kk yanlarnda rzgar alt tarafta,

yansmas

ve

emilmesinin

Hava akmlarnn lmler

etkileri,

zerine olan

lm uzmanna en az 0,5 m. uzaklk tercih

etkilerinden kanlmaldr (bir rzgar siperi

edilir,

veya rzgar topu kullanlmaldr).

Birka

gverte

dairelerinde;

her

yksekliindeki
gvertede,

yaklak 1.2 m. mesafede,

makina
zeminden

Test alan ortamndan kaynaklanan bozucu


ses

etkileri

aratrlacaktr.

Bu

grlt,

incelenen donanmn ngrlen sesinden en


az 8 dB dk olacaktr. Eer bunu olanak

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-12

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


yoksa, ilgili dzeltmeler yaplacaktr. Her

4.4.2

Yapdan yaylan grlt lmleri

4.4.2.1

Genel istekler

lm grubundan nce ve sonra bu tr arka


plan grlt lmleri yaplacaktr.

4.4.2.1.1 Grlt

4.4.1.2.2 lm alan

yaymnn

etkilerinin

deerlen-

dirilmesi iin, ilgili grlt kaynaklarnda (rnein;


Makinann yerine ve tipine bal olarak, uygulanacak
lm yntemi ve standard hakknda TL ile anlamaya
varlacaktr.

temeller, d kaplama, vb.) yapdan yaylan grlt


lmleri yaplacaktr. Bu lmler iin, karlatrmal
sonularn oluturulmas iin aadaki istekler dikkate
alnacaktr:

4.4.1.2.3 lm koullar

4.4.2.1.2 lmden

hemen

sonra

sonularn

deerlendirilmesine uygun lm donanmnn kullanm


-

Sevk makinas dililer, jeneratr gruplar gibi

nerilir. Bylelikle, tekrar veya ilave lmler gerekirse,

ana grlt kaynaklar iin, serinin her nitesi

abuk karar verilmesi mmkn olacaktr.

test edilmelidir.
4.4.2.1.3 Her lm grubundan nce ve sonra lm
-

Dier donanm serilerinin sadece ilk niteleri

donanm kalibre edilmelidir.

test edilebilir.
4.4.2.2
-

FAT-Yapdan yaylan grlt lmleri

Edeer devaml A-arlkl ses basnc


dzeyi [dB(A)] llecektir. Ses dzeyi cihaz
hzl konuma ayarlanacaktr. lm sresi
en az 15 saniye olacaktr.

4.4.2.2.1 Test mahalli temeli


Makina ve donanm, gemide kullanlacak orijinal titreim
izolatrlerine monte edilecektir. Test alan temelleri
aadaki

Mikrofon, mekanik havalandrmann giri ve

ekilde

olmaldr

(en

iyi

zmden

balayacak):

k aklklar ve egzost gaz aklklarnn


yaknna yerletirilmeyecektir.
-

Grlt

davrannn

daha

iyi

Gemideki ile ayn temel,

Esnek balantl beton temel (dey ayar

deerlendirilmesi iin, nc oktav band

frekans < 5 Hz), test mahalli zemini olarak

spektrumlar (16 Hz - 10 kHz) ve dar band

kullanlabilir,

analizleri yaplacaktr.
-

nitenin

titreim

izolatrnn

balant

Toplam ses basnc dzeyi 5 dB(A)dan

noktalarnn altnda takviye braketleri ile

fazla dalgalanyorsa, minimum ve maksimum

birlikte ift T-kirili (rnein; IPB1, DIN 1025)

toplam ses basnc dzeyleri ilave olarak

Standard test alan temeli.

llecek ve raporlanacaktr.
Ancak, en az yaklak 50 2000 Hz frekans aralnda,
4.4.1.2.4 Sonularn deerlendirilmesi

her test mahalli temeli iin tahrik noktas kabul


llecektir. nitenin her titreim izolatrnn altnda

llen

deerler,

4.4.1.1.4de

belirtilen

ekilde yuvarlatlacaktr.

tekil lm noktalar seilecektir. G ortalamal tahrik


noktas

kabul

hesaplanacaktr.

Tm

raporlanacaktr.
-

Her nitenin evre yzeyinde alnan tm


lm yerleri esas alnarak, g ortalamal
ses basnc dzeyi hesaplanacaktr.

4.4.2.2.2 lm konumlar
Madde 4.4.2.3.2ye baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

sonular

B
4.4.2.2.3

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


lm koullar

16-13

lgili her nite iin, grlt kaynaklar listesi


esas alnarak, lm noktalarnn says ve

Madde 4.4.2.3.3e baknz.

yererli

TL

ile

kararlatrlacaktr.
4.4.2.2.4 Sonularn deerlendirilmesi
-

Sonularn,

test

mahalli

iin

ayrntl
Bu

olarak

konudaki

karar

dizaynn ilk aamalarnda alnmaldr.


nceden

tanmlanm, frekansa bal sonar erileri ile

4.4.2.3.3 lm koullar
-

Tersane ile ayrntl olarak kararlatrlacaktr.

karlatrlmas;
4.4.2.3.4 Sonularn deerlendirilmesi
-

zel etiketler ve snr koullar, vb. ile ilgili


aklamalar;

FAT

sonular,

bir

lm

nitenin

gemideki

temelindeki

yerleri esas alnarak, g ortalamal yapdan

raporunda

yaylan
Minimum

grlt

dzeyi

hesaplanacaktr.

ve

maksimum

dzeyler

de

iaretlenecektir.

SAT-Yapdan yaylan grlt lmleri


-

4.4.2.3.1 Gemideki durum


-

ilgili

titreim izolatrleri altnda alnan tm lm

sunulacaktr.
4.4.2.3

Her

ortalamal

yapdan

yaylan

grlt

dzeyleri, grlt snr erileri ve/veya dier


incelemelerle karlatrlacaktr.

Her lm iin, incelenecek makinalardan


kaynaklanan bozucu ses etkileri dikkate

Tm sonular, lm raporunda sunulacaktr.

4.4.3

Grlt yaym lmleri

4.4.3.1

Genel istekler

alnacaktr. Bu grlt, incelenerek nitenin


yaylan grlt snrndan en az 8 dB dk
olacaktr.
-

Her test grubundan nce ve sonra arka plan


Gerekirse,

4.4.3.1.1 Geminin izin verilen grlt yaym ile ilgili

llen yapdan yaylan grlt dzeyleri

frekansa bal snr erileri, normalde Askeri Otorite

grlt

lmleri

yaplacaktr.

tarafndan belirlenir. Snr erileri, nc oktav band

dzeltilecektir.
-

kaplamada

dzeyi olarak 1Pa, tanmlanacaktr. Bu dzeyler, belirli


yaplacak

lmler

iin,

rzgar hz 4 Bftdan kk veya 4 Bfta eit


ve deniz durumu 3den kk veya 3e eit
olacaktr.
-

Dmen hareketi, 5 dmen as ile

bir su derinliinde ve gemiden belirli bir mesafededir.


4.4.3.1.2 Grlt yaym lmleri aadaki ekilde
yaplacaktr:
-

grlt

snrlandrlacaktr.
-

grlt kaynanda yaplacaktr. Grlt kaynaklar


listesi tersane tarafndan hazrlanacak, TLna verilecek
ve tartlacaktr.

boyunca,

sabit

olarak

lm iin belirlenen, anahtar listeye gre

Su derinlii gemi hz ile orantl olacaktr.

Yapdan yaylan grlt lmleri, ilgili her

lm

tutulacaktr. lgili her grlt kayna, her


altrlacaktr. Grlt yaym, nc-oktav
band dzeyleri olarak 1Pa llecektir.

4.4.2.3.2 lm konumlar
-

Gemi; s ve/veya derin su koulunda,

Gemi;

grlt

lm

boyunca

hareket

edecektir. Prosedr; yapm artnamesinde


kararlatrld ekilde eitli gemi hzlar iin
tekrar edilecektir. Makinalar, her lm iin
belirlenen

anahtar

listeye

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

gre

16-14

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


altrlacaktr. Grlt yaym, nc-oktav

B,C

alma koullar,

lm cihazlar,

Ana lm sonularnn zeti,

Sonularn irdelenmesi,

Gerekiyorsa, iyiletirme nerileri,

Tm

band dzeyleri olarak 1Pa llecektir.


4.4.3.1.3 Geminin kritik olarak kabul edilecek alma
koullar iin veya Askeri Otoritenin, belirlenen grlt
yaym snrlarna kesin olarak uyulmasn istedii
hallerde lmler en az 3 kere tekrarlanacaktr.
4.4.3.1.4 Dar band analizleri
lmler ve sonularn deerlendirilmesi, konusunda
her durumda anlamaya varlacaktr. almalarn

testler

bitmise,

kabul

testlerinin

sonular,

kapsam, bu alanda uzman kurulular tarafndan yerine


getirilecektir.
-

Ekler, rnein; ayrntl olarak tm lm


verileri, okuma formlar, resimler, vb.

4.4.3.1.5 Sonularn deerlendirilmesi


almalar, bu alanda uzman kurulular tarafndan
yerine getirilecektir. lm sonular, belirlenen akustik

C.

Titreim

raporlarnda sunulacaktr.

1.

Genel

4.4.3.2

Bu ksmda, titreimin mrettebatn konforu zerindeki

izlerle

karlatrlacaktr.

Tm

sonular

lm

Grlt lm aral

etkileri

ile

Askeri Otorite, gemi iin hangi lm aralnn

ana/yardmc

seileceine karar vermelidir (rnein; s/su ve/veya

verilmektedir.

tekne

yapsna,

makinalara

elektronik

ve

cihazlara,

donanma

etkileri

derin su durumu). Tm grlt yaym lmleri bu


alanda uzman kurulular tarafndan yaplacaktr.

2.

Uygulanan Standartlar

4.5

2.1

Titreim hesaplama, deerlendirme ve lm

Grlt srvey raporu

yntemlerinin temel esaslarnn tanm iin, tannm


4.5.1

Tm grlt srvey raporlar, nceden TL

standartlar uygulanr. zellikle, belirli bir basm yl

tarafndan onaylanm grlt srvey programna gre

belirtilmedike,

olacaktr.

kullanlacaktr.

4.5.2

Grlt

srvey

raporu,

her

grlt

lmnn tm nihai sonularn ve sonularn


irdelenmesini

ierecektir.

Akustik

izlerin

ilgili

standartlarn

gncel

basmlar

Eer buradaki Kurallardaki yntemler, standartlara gre


farkllk gsterirse, Kurallar nceliklidir.

yerine

getirilmedii hallerde, bunun nedenleri ve iyiletirme

2.2

Uluslararas standartlar

ISO 6954: 2000 (E), "Mekanik Titreim-Yolcu

nerileri verilmelidir.
4.5.3

Grlt srvey raporu bir dokman formunda

ve

ticari

gemilerdeki

konfor

ynnden

sunulacak ve incelenen her alma durumu iin

titreimlerin

aadaki ksmlar ierecektir:

deerlendirilmesine ilikin esaslar "

Testlerin tanm,

lm,

raporlanmas

ve

ISO 2631-1: 1997 (E), "Mekanik titreim ve


ok Tm vcut titreimine maruz kalmann

Ortam koullar,

incelenmesi- Ksm 1 : Genel stekler

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

ISO 2631-2: 1989 (E), "Mekanik titreim ve

3.3.2

16-15

lm koullar

ok Tm vcut titreimine maruz kalmann


incelenmesi- Ksm 2 : Yaplardaki devaml

lm

ve ok kaynakl titreimler (1-80 Hz)

makinasnn devir says ve nominal tahrik gc (P),

ilemleri

srasnda;

alma

sresi,

sevk

geminin hz, vb. gibi, askeri geminin iletim koular


-

ISO 4867: 1984 (E), "Gemi titreimlerin


llmesi ve raporlanmasna ait kurallar

ISO 4868: 1984 (E), " Gemi yaplar ve

dorulanacaktr. lmler srasnda, aadaki koullar


gz nne alnmaldr:
-

olacaktr.

donanmnn lokal titreimlerinin llmesi ve


raporlanmasna ait kurallar
-

seilerek elimine edilecektir.

lm cihazlar
-

Konfor

3.1

Eer Askeri Otorite zellikle maksimum

dzeyler tavsiye edilir.

4 Bft rzgar hz almayacaktr.

Geminin rotas mmkn olduunca dzgn


olacak,

Tablo 16.3deki snr deerlerde, ISO 6954:2000 esas


alnmtr. Bu nedenle, snr deerler
aralnda,

toplam

frekans

3.3.3

iin tanmlanacaktr:
-

B.7.1e baknz.
Ekonomik devaml ileri seyir hz vM, Blm 1,

Cihazlar ISO 8041in isteklerini salamaldr.

ISO 6954e gre titreim hz bals olarak


arlkl

lmlerle titreimlerin dorulanmas

3.3.1

Genel

deerinin

hesab

mmkn

Tm spektrumun ve snrl sayda zaman


kaydnn saklanmas salanacaktr.

lmler ve bunlarn sonularnn deerlendirilmesi,

olmayan levhalar bulunacaktr.


-

vastasyla

deerlendirmelerini yapabilir.

lmleri

lm sensrlerinin tanmas iin, minimum


arl 1500 gr. olan ayakl manyetize

sadece deneyimli personel tarafndan yaplacaktr (1).

danmanlar

rms

olmaldr.

3.3.

TL,

lm cihazlar

Cihazlar, TL ile zel olarak kararlatrlmal ve aadaki

B.7.3e baknz.

(1)

hareketi

koullar salamaldr:

Maksimum devaml ileri hz v0, Blm 1,

minimum

amayacaktr.

arlkl

stekler, temelde, aadaki alma koullar

dmenin

salanacak ve dmen as 2 dereceye

1 80 Hz

deerleridir.
3.2

3 deniz kuvveti ve 1,25 m.lik etkin dalga


ykseklii almayacaktr.

titreim dzeyleri talep etmemise, Tablo 16.3deki

frekans

S su etkileri, her gemi iin Derinlik Froude


Says hesaplanarak ve uygun test alan

ISO 8041: 1990 (E), "nsann titreime tepkisi

3.

Ykleme durumu, normal alma durumu

ve

Donanm en ok 2 yl aralklarla kalibre


edilecek, kalibrasyon kaytlar lmden nce
verilecektir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-16

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Tablo 16.3

Maksimum titreim dzeyleri iin neriler


(1-80 Hz frekans aralnda frekans arlkl toplam rms deerleri)

Titreim dzeyi snrlar [mm/s]


Mahal kategorisi / mahal
Seyir hznda vM

Maksimum devaml hzda


v0

alma mahalleri
Adamsz ana ve yardmc makina mahalleri

5,0

6,0

Makina atlyeleri

4,0

5,0

Elektronik atlyeleri

3,0

4,5

Kuzineler

3,5

4,5

Kaptan kk ve harita odas

3,0

3,5

inde insan bulunan muharebe bilgi merkezi (CIC)


inde insan bulunan uu kontrol merkezi (FCC)

2,5

3,5

inde insan bulunan makina kontrol merkezi (MCC)


inde insan bulunan hasar kontrol merkezi (DCC)

3,0

3,5

Zabitan kamaralar

2,5

4,0

Astsubay ve mrettebat kamaralar

3,0

4,5

Yemek salonlar

3,0

4,5

Ofisler

3,0

4,5

Revirler

2,5

3,5

alma alanlar

4,0

5,0

Dinlenme alanlar

3,5

4,5

Kontrol istasyonlar

Yaama mahalleri

D mahaller

3.3.4

mahallerini, dinlenme ve alma alanlarn

lm prosedr

kapsayacaktr.
3.3.4.1

Baka ynde bir anlama yoksa, aadaki


-

prensipler uygulanacaktr:

llen

zaman

serilerinin

Fast

Fourier

Transformation (FFT) ile elde edilen hz


-

spektrumu genelde hazr bulundurulacaktr

ISO 4867 ve 4868 standartlar gz nne

(seyir

alnmaldr.
-

srasnda),

spektrum

saklanacaktr.

Boyuna ve enine titreimin belirlenmesi ile


ilgili lm konumlar, lm sonularnn
global

tecrbeleri

dzeyi

yanstabilecei

ekilde

3.3.4.2

Spektrumlarn karlatrlabilmesini salamak

zere, veri kazanm ve sinyal prosesi iin aadaki


parametreler kullanlacaktr:

olacaktr.
-

Her nokta iin lme sresi:

rnekleme oran:

1 dk

Dey titreimin belirlenmesi ile ilgili lm


konumlar,

asgari

olarak,

tm

yaama

300 H/sn

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Spektral frekans aral:

1-80 Hz

16-17

prosedrlerle kantlanmaldr. Bu prosedrler aada


belirtilenler olabilir:

Minimum spektral znrlk:

0,2 Hz
-

FFT pencere ilevi:

Askeri gemilerdeki titreim yklerini simle

Dz stl

eden titretirme cihazlar kullanlarak tip

(mevcut deilse:

testleri yaplmas,

Hanning pencere)
FFT ortalama modu:

Dorusal ortalama

Benzer koullardaki baarl uygulamalarn

(sabit ortalma)
3.3.4.3

Sonular, titreim hz bals olarak, arlkl

dorulanmas,
-

Teorik aratrmalar.

rus deerleri olarak sunulacaktr.


Tip testleri vastasyla emniyetle ilgili titreimlerin
4.

Tekne

Yapsnn

Titreim

Kaynakl

dorulanmasna ait istekler, Ksm 105, Elektrik, Blm

Yorulmas

1, Tablo 1.3de belirtilmitir.

4.1

5.3

Dizayn esaslar

Direkler

ve

direk

modlleri,

ilgili

uyar

frekanslar ile temel titreim modlarnn rezonansa


Ar titreim tekne yapsna zarar verebilir. Bu nedenle,

giriimi olmayacak ekilde yaplacaktr. Bu husus,

lokal

dizayn aamasnda, teorik aratrmalar vastasyla

yaplarn,

pervane

veya

dier

makinalarn

oluturduu ana uyar frekans ile rezonansa girerek


titrememesi

salanmaldr.

Bu

durum,

dorulanmaldr (2).

yaplarn

yeterince yksek doal frekansl olarak dizayn edilmesi

5.4

ile gerekletirilebilir.

olduu kadar salam yaplmaldr. Boyuna ve enine

Direkler ve bunlarn destekleri, mmkn

duvarlarla destekleme avantajldr. Direk yaps iin


4.2

Kuvvetli titreimin etkilerinin nemi

Kuvvetli

titreimin

etkilerinin

nemi,

birok

yeterli kesme salaml temin edilecektir.


etki

5.5

Herhangi

bir

dorultuda,

elektronik

faktrne baldr: malzeme, ayrnt dizayn, kaynak

donanmn konulmas ngrlen direklerde, 1 - 80 Hz

ilemi, ortam koullar, vb. Yapsal hasarlanma

frekans aralnda toplam rms titreim dzeyi 15

bakmndan, titreimin neminin deerlendirilmesi ile

mm/snyi amamaldr.

ilgili genel bir bilgi olarak, ekil 16.1 kullanlabilir.


Diyagram elik yaplar iin geerlidir ve llen tepki

6.

Ana/Yardmc Makinalar ve Donanmn

spektrumunun maksimum tekil frekans bileenlerinin

Titreimi

pik deerlerini vermektedir. Alminyum yaplar iin,


deerler 0,4 ile arplacaktr.

6.1

Titreim makina ve donanma zarar

verebilir.
5.

Diree Monte Edilen Donanmn Titreimi

5.1

Titreim; direklere monte edilen elektronik

Sevk

makinasnda

olduu

gibi,

titreim

kendinden uyarml olabilir veya temelden kaynaklanan


uyarmlardan oluabilir. Her durumda, makina ve

cihazlarn almasna etki edebilir. Titreim genelde

donanm,

ilevlerinde

kayp

olumakszn

titreim

yklerine dayanacaktr.

deniz etkilerinden ve sevk sisteminden kaynaklanr. Her


durumda, elektronik donanm, ngrlen ilevinde

6.2

herhangi bir snrlama olmakszn titreim yklerine

snr deerleri, Ksm 104, Sevk Tesisleri, Blm 1,

dayanm gsterebilmelidir.

D.2de tanmlanmtr.

5.2

Pistonlu ana ve yardmc makinalarn titreim

Geminin taktik amacnn emniyeti, ilevsellii

veya yerine getirilmesi ile ilgili olan herhangi bir


elektronik donanm iin titreime kar emniyet uygun

(2)

TL, danmanlar vastasyla aratrmalar yapabilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-18

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

HIZ

DEPLASMAN

Hasar olas

VME

Tavsiye edilir

Frekans
ekil 16.1 Yapsal hasar bakmndan titreimin iddeti ile ilgili bilgi
6.3

Geminin taktik amacnn emniyeti, ilevsellii

6.4

Tip testleri ve teorik hesaplar, ilgili makina/

veya yerine getirilmesi ile ilgili olan herhangi bir

donanmn ana titreim modlarnn doal frekanslarn

makina/donanm iin titreime kar emniyet uygun

salamaldr.

prosedrlerle kantlanmaldr. Bu prosedrler aada


belirtilenler olabilir:
-

Askeri gemilerdeki titreim yklerini simle

Testler ve hesaplamalar srasnda cihaz ve temellerini


birletiren elemanlar dikkate alnmaldr. Elde edilen en
dk doal frekans kritik makina/donanm doal
frekans ( fDevice ) olarak tanmlanr

eden titretirme cihazlar kullanlarak tip


testleri yaplmas,

6.5

Gemi

yapsndan

makina/donanma

veya

makina/donanmdan gemi yapsna iletilen titreimleri


-

Benzer koullardaki baarl uygulamalarn

azaltmak iin, esnek montaj yaplmaldr.

dorulanmas,
6.6
-

Teorik aratrmalar.

Eer

makina/donanm

esnek

olarak

monte

edilmise, deniz etkileri, meyil veya ok yklerinin


neden olduu hareketler iin yeterli yer salanmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

C,D
Eer

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


iki

makina/donanm

yerletirilmise,

terz-faz

birbirinin
hareketi

pei
de

sra

16-19

Titretirme cihazlar kullanlarak tip testleri


yaplmas,

dikkate

alnmaldr.
6.7

Esnek mesnetlerin dizayn frekans, gemide

oluan ana uyar frekanslar ile karlatrlmaldr.


Montaj elemanlarnn zellikleri, frekanslar arasnda
yeterli marcin salanacak ekilde seilmelidir, yani;
fDesign < 0,80 fBlade Propeller

Benzeri tesislerdeki lmler,

Teorik aratrmalar (2).

6.11

Montaj elemanlar standardize edilmi ve

yanmaz tip olacaktr. Tm mrleri boyunca elastik


zelliklerin srdrlmesi salanmaldr. Yapdan yaylan

[Hz]

grlt izolasyonu gerekli deilse, tel-halat elemanlar


tercih edilir.

fDesign

Eleman tipinden, eleman saysndan


ve

fBladePropeller

shore

sertliinden

hesaplanan

esnek montajn doal frekans [Hz]

D.

ok Mukavemeti

vM seyir hzna karlk gelen rpmdeki

1.

Sualt Patlamasndan Oluan ok Ykleri

1.1

Genel

pervane kanad gei frekans [Hz]


6.8

Pervane aftndan uyarlan titreimden ve

deniz

etkilerinden

kaynaklanan

tekne

kirii

Verilen bir sistem iin nihai ok yknn hesaplanmas

titreiminden kanmak iin aadaki kriterler dikkate

iin, ok tepki spektrumu (SRS) bilgisine ihtiya vardr.

alnmaldr:

ok yknn SRSsi, frekansn fonksiyonu olarak


tanmlanm
fDesign > 1,20 fPropeller Shaft

[Hz]

fDesign > 1,20 fNatural Hull Vibration

[Hz]

snmleme

karakteristikli

titreim

sisteminin lineer tekil serbestlik derecesinin (SDOF)


(veya oklu SDOFlarn kombinasyonunun) maksimum
tepkisini

ifade

eder.

SRS

veri

taban

askeri

deneyimlerden elde edilmitir ve her dizayn iin Askeri


fPropeller Shaft

v0

maksimum

gelen

rpmdeki

hzna

karlk

pervane

aft

Otorite,

tersane

ve

TL

arasnda

grlecektir.

Normalde SRS, snflandrlm verileri ifade eder.

dn frekans [Hz]
1.2
fNatural Hull Vibration

Temel

tekne

kirii

Teknedeki ok ykleri

titreim

modunun doal frekans [Hz]

Eer,

askeri

gemiden

belirli

uzaklkta

bir

sualt

patlamasnn basn dalgalar, gemiye ularsa, mekanik


6.9

Makina/donanmn veya paralarnn elastik

titreim

tetiklenecektir.

Bu

osilasyonun

karakteri,

titreiminin esnek mesnetlerindeki rijid gvde titreimi ile

temelde patlamann boyutlar ile geminin salamlna

elemesini nlemek iin, aadaki kriter dikkate

ve arlk dalmna baldr.

alnmaldr:
Geminin dorudan etkilenen d kaplamasnn titreimi,
fDevice > 3,0 fDesign

[Hz]

geminin rijid gvde hareketi ile birlikte olduka byk ivme


genlikli yksek frekans titreimi ile karakterize edilir.

6.10

Geminin taktik amacnn emniyeti, ilevsellii

Aadaki nedenlerden tr titreim non-lineerdir:

veya yerine getirilmesi ile ilgili olan herhangi bir esnek


monte edilen makina/donanm iin, uygun prosedrlerle,
ngrlen

dizayn

frekansnn

fDesign

elde

edildii

kaplama

kantlanmaldr.

arasndaki

izafi

hza

bal

kavitasyon oluumu.

Doal frekans, alternatif olarak aadaki ekilde


belirlenebilir:

Orijinal yk arttrabilecek olan, su ile d

Elastik snrlarn dnda olabilen byk


deformasyonlar.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-20

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Titreim, tekne yapsnn bitiik ksmlarna yaylr.


Frekans, d

kaplamadan mesafe arttka azalr.

z 'maks 2

v SRS
3

Genelde, yapsal elemanlar, yksek ivme genlikleri ile


birlikte ana doal frekanslar ile titreirler. Bu husus,

T1 4

zellikle, gverteler ve perdeler gibi yap elemanlarnn,


d kaplamaya, dk eilme rijitlii ile balanmas

v SRS
3 a SRS

z'maks =

Gvertenin maksimum dey hz [m/s]

z''m

Gvertenin ortalama dey ivmesi [m/s2]

z'maks / T1

ok tepki spektrumuna (SRS) gre "pseudo-

durumda sz konusu olur. Eer perdelerin, gvertelerin


ve

duvarlarn

kontrksiyonu

ok

salamsa,

kaplamann yksek frekansl titreimi; st yaplar,


gverte evleri ve direkler gibi, geminin i yaplarna da
ular.
VSRS

hz"

Karakteristik ok Tepki Spektrumu (SRS)ndan, ok


yknn etkisi bakmndan, dk frekans aralnda
maksimum

bal

kme,

orta

frekans

aralnda

maksimum titreim hz ve yksek frekans aralnda


maksimum mutlak ivmenin belirleyici olduu sonucu
elde edilir.

aSRS

ok tepki spekturumuna (SRS) gre ivme

T1

lk hz art sresi [sn]

1.3.2

1.3

Mrettebat zerindeki ok ykler

1.3.1

ok yknn karakteri

ok hasarlarn deerlendirilmesi

Titreim ivmelerinin hesabndan sonra, ortalama dey


ivmenin bir fonksiyonu olarak, gvertedeki maksimum
dey hz diyagramlar esas alnarak, hesaplanan
deerler deerlendirilebilir.

Mrettebat

zerindeki

gvertelerin/zeminlerin

ok
dey

ykleri
hz

ve

iin;
ivmesi

Not :
Bu tr bir diyagram rnei ekil 16.3de verilmitir. Bu

belirleyicidir.

diyagram hasar yok, hasar tehlikesi ve hasar


ekil 16.2de; bir ok yk prosesinin ilk aamasndaki
karakteristik hz davran grlmektedir.

beklenilir alanlarna ayrlmtr. oturma konumunda,


ayakta durmaya gre daha yksek gverte hzlarna izin
verildii aikardr. Mrettebatn korumasz durumdaki ba

Eer mrettebat mahallerinde ara zeminler veya


dier ok azaltc yaplar yoksa, ekil 16.2de
gsterilen bant, aadaki formller kullanlarak
ok tepki spektrumlarndan (SRS) dorudan elde
edilebilir:

1000 [m/sn2]den fazla ivmelenmeyecektir. 0,02 snlik T1 hz


art zaman, diyagonal bir snr oluturur.
Ksa T1 periyotlarnda, gverte hz daha belirleyici olup,
yksek T1 deerlerinde ivme uygulanmaldr. Nihai snrlar
hakknda Askeri Otorite ile anlamaya varlacaktr.
1.4

Esnek monte edilen donanm zerindeki ok

ykleri
1.4.1
Askeri

ok yknn karakteri
Otorite

tanmlanmadka,
ekil 16.2

ok yk prosesinin ilk aamasndaki


dey gverte hz anm

tarafndan
donanmn

dier
ve

karakteristikler
bunlar

esnek

montajlarnn ok davran analizlerinde, bir okun ilk


aamasndaki aada belirtilen iki formdaki ivme
dalm esas alnabilir. Mmknse, gen forma
karlk sinzoidal dalmn kullanm tercih edilmelidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

16-21

Korumasz ba

Hasar beklenilir

Yatma

Hasar tehlikesi
Oturma
Ayakta
durma

Hasar yok

ekil 16.3 ok yklerinin neden olduu gverte hareketi nedeniyle mrettebatta beklenilen hasarlar
1.4.1.1 gen dalm

elde edilen maksimum ivme aSRSnin 0,6 kat


olacaktr.

Dalm ekil 16.4de verilmi olup aadaki ekilde


tanmlanr:

lk genin alannn entegrali; SRSye gre


maksimum hz vSRSnin %75ine karlk gelen
v2 hzn oluturur.

Temelin nihai hznn sfra eit olmas iin,


ikinci genin alan, birinci genin alanna
eit olacaktr.

vme dalmnn ift katl entegrali; SRSden


elde

edilen

maksimum

bal

yer

deiiminden bir miktar (%5) byk olan


temelin yer deiimini verir.

ekil 16.4 gen dalm


-

lk

gendeki

(pozitif)

ivme

tepesinin

bykl, ok tepki spektrumundan (SRS)

t2 = 0,4 t3 ve

t4 -t3 = 0,6 (t5 -t3) seimi

tavsiye edilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-22

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar


Bu hususlar aadaki formllerle tanmlanabilir:

Bu hususlar aadaki formllerle tanmlanabilir:

a2

0,6 a SRS

t3

v2

a2

0,5 a SRS

v2
a2

a4

3
v0
4

t1

v1
2a2

t2

d SRS
t1
v1

v1

v2 2

6 d SRS 1,05 1,6 a 2 t 32


1,6 a 2 t 3
t3
a2
t5 t3

t5 t3
a4

t 3 0,6 t 5 t 3

t4

1.4.2
dSRS

SRSye gre temelin bal yer deitirmesi

v1
2 t2

v SRS
3

Su ile dorudan temas olan donanmdaki

ok ykleri

[m].
Geminin su iinde kalan veya su ile dorudan temas
1.4.1.2

ift sinzoidal dalm

bulunan blgesinde yer alan donanm bileenleri, iki tip


ok ykne dayanmaldr:

Dalm ekil 16.5de verilmi olup aadaki ekilde


tanmlanr:
-

Pozitif yarm dalgann genlii, SRSya gre

Yapsal ok,

ok

maksimum ivme aSRS nin yaklak yar

dalgas

ile

dorudan

temastan

kaynaklanan su oku.

deerine ulaacaktr.
ok direnci, hesaplarla veya patlama testleri ile teyit
-

Herbir yarm dalgann altndaki alan, SRSye

edilebilir.

gre maksimum "pseudo-hz "n yaklak

karlatrlacaktr.

Testler,

tercihen

hesaplarla

2/3n eit olacaktr.


Su okuna maruz olan donanmlar; dmenler (rot

vme dalmnn ift katl entegrali, SRSden


elde edilen maksimum bal yer deiimine
eit olan temelin bal yer deiimini verir.

dahil), dengeleyici kanatk niteleri, eitli geri


ekilebilir niteler, gemi bordasndaki sensrler ve
valflerdir.
ok etkisinin hesaplanmasnda esas olarak, aadaki
okun basn dalm kabul edilebilir, ekil 16.5e
baknz:

pt

ekil 16.5
donanm

ok
temelindeki

yklerin
ivmenin

neden
ift

olduu,
sinzoidal

p maks
e
100

pmaks

= Maksimum basn [kN/m2 ]

= Zaman sabiti

dalm
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Pmaks,

= Patlamann

ktlesine

ve

patlama

16-23

Alan bana darbe [bar sn]

yerinden geminin ilgili elemanna olan


uzaklk Rye baldr.

Enerji akm younluu [m bar]

Su yzeyinin hemen altnda olan gemi elemanlar iin

Bileenin

basn yknn azaltlmas (yzey ayrlmas) dikkate

destekleyen bir kar basn alan oluturur (rnein;

alnabilir, ekil 16.6ya baknz.

arka

tarafnda,

ok

dalgas,

bileeni

dmen). ok dalgas ses hzyla (1450-1510 m/sn)


hareket

ettiinden

bu

destekleyici

etki

zaman

gecikmesiyle oluur ve bileendeki dalgann krlmasna


baldr.
Yzey ayrlmas etkisi

Not:
ekil 16.7de 1000 kg. ktleli ve gemiye mesafesi 10 m. olan
TNT iin bir rnek gsterilmitir. Sonular yledir:

0,86 mili sn

pmax

500 bar

0,55 bar sn

7,80 m bar

ekil 16.6 Su alt patlamasnn basn dalm


Basncn

mutlak

miktar

patlamann

ktlesine

ve

geminin ilgili bileenine mesafesine baldr. Bileenin


yansmas nedeniyle basn iki katna kacaktr. TNT
iin eitli ok dalgas parametrelerinin etkisi ekil
16.7deki

diyagramda

gsterilmitir.

Bu

durum,

aadaik formllerle belirlenir

W 0,33
524
R

p max

0,084 W

0,057 W

0,33

0,33

Askeri geminin donanm zerindeki ok yk etkisi,

bar

yerleim alan tanmlanabilir:


-

W 0,33

W 0,33

Yerleim alanlar

geminin elik yapsndaki yerleim alanna da baldr.

1,13

W 0,33
0,844 W 0,33
R
=

1.4.3

0,23

0,89

Yerleim alan; d kaplama ve destekleyici

milisn

yaplar, ift dibin tank gvertesi, mukavemet


gvertesine kadar perdelerle ekillenir, ekil
16.8e baknz.

bar sn
-

2,04

mukavemet gvertesi), mukavemet gvertesi


altndaki

TNT patlamasnn ktlesi [kg]

pmax

Maksimum basn [bar]

duvarlar,

mukavemet

gvertesi

zerindeki perdelerle ekillenir, ekil 16.9a


baknz.

mesafe [m]
=

Yerleim alan II:


Yerleim alan; gverteler (ara gverteler ve

m bar

Patlama ile geminin ilgili eleman arasndaki

Yerleim alan I:

Yerleim alan III:


Yerleim

alan;

mukavemet

gvertesi

zerindeki gverteler, mukavemet gvertesi


zerindeki borda ve ara duvarlarla ekillenir,

Zaman sabiti [mili sn]

ekil 16.10a baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-24

Mesafe

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Mesafe

Maksimum basn

nn
belirlenmesi

Ktle
deer
Enerji

Darbe

deer

deer

Zaman sabiti
[milisn]

ekil 16.7 TNTnin sualt paltamasnn ok dalga parametreleri

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

16-25

2.

ok Emniyetinin Kantlanmas

2.1

eitli donanm bileenlerinin izin verilen ok

emniyetinin kantlanmas ile ilgili yntemler, Askeri


Otorite ile kararlatrlmaldr. Askeri Otoritenin talebi
Ana gverte

zerine yaplm bulunan ok testleri, ok kant

Alt gverte

prosedrne dahil edilebilir.


Sadece

Perde
Enine

istisnai,

dorulanm

durumlarda

ok

emniyetinin kantna gerek yoktur.

Dey
Boyuna
ok yklerin
dorultusu
tank dibi

2.2

ok

emniyetinin

teyidi

iin

aadaki

yntemler kullanlabilir:
-

ekil 16.8 Yerleim alan I

Bir ok dubasna veya patlama platformuna


yerletirilen, kontrol edilecek eleman iin
patlama testi;

Titreim test mahallinde ve bir ok testi


mahallindeki gerek testler;

Perde
Ana gverte
Duvar

Duvar

Eer, gerekli llerdeki gerek test dzenleri


mevcut deilse ksmi testler veya model

Ara gverte

testleri;

Gerekli llerdeki test dzenleri mevcut


deilse, hesaplamalar.

tank dibi

Donanmn gemiye montaj izni iin ok emniyetinin kant


zorunludur. Eer dier testler de yaplacaksa, (rnein;
ekil 16.9 Yerleim alan II

elektro manyetik uyumluluk testleri), bu testler nihai test


olarak davran aratrlmadan nce yaplmaldr.

Duvar

st yap
gvertesi

2.3

ok emniyeti snflarnn tanm

Duvar

Ana gverte

Askeri geminin muharebe grevinin nemine ve tipine


gre donanm eitli koullar altnda test edilmelidir. lgili

Ara gverte

test sonularna bal olarak, donanm ok emniyeti


snfna ayrlacaktr. Tm donanmn bu snflara gre
listelenmesi ve bu listenin yapm artnamesine dahil
edilmesi nerilir:

tank dibi

ok emniyet snf A:
Geminin emniyeti ve muharebe grevini

ekil 16.10 Yerleim alan III

yerine getirmesi iin gerekli olan donanmn

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-26

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

tm paralar. Performans azaltmakszn ok

vb. gibi bordasndaki gerilme ylmalarndan

yk srasnda ve ok yknden sonra tam

kanlmaldr.

ilevsellik. Mrettebat veya dier A snf


donanm

tehlikeye

sokabilecek

ekilde

paralarda geveme olmayacaktr.


-

Montajlar

dorudan

kaplamaya

ksmi

doldurmada

yaplmamaldr.

ok emniyet snf B:

ift

dipteki

tanklarn,

emniyetli bir ekilde kullanlabilecek ekilde


Geminin emniyeti ve muharebe grevini
yerine

getirmesi

iin

nemli

boyutlandrlmaldr.

olmayan

donanmn dier paralar. Tam ok yk

ok mukavemetini iyiletirmenin temel kural, yapsal

altnda, mrettebat veya A snf donanm

devamszlklardan, gerilme ylmalarndan ve gerilme

tehlikeye

sokabilecek

zincirlerinden kanmaktadr.

geveme

olmayacaktr.

ekilde

paralarda

Bununla

birlikte,

bunlar ok srasnda ve oktan sonraki

4.

Mrettebatn Korunmas

4.1

Uygulama alanlar

azalm ok ykn dayanmaldr.


-

ok emniyet snf C:
Askeri Otorite tarafndan zel olarak tanmlanmadka,
Herhangi bir ok direnci istei olmayan

geminin eitli mahalleri iin mrettebatn korunmas

donanm. Komple donanmn montaj, tam

salanacaktr. Bu mahaller, unlardr:

ok yk altnda gemiyi ve mrettebat

3.

tehlikeye sokmayacak ekilde yaplmaldr.

Teknenin ok Mukavemeti

Kaptan kk,

Muharebe istasyonlar,

Makina kontrol merkezi (MCC),

Uu kontrol merkezi (FCC),

Hasar kontrol merkezi (DCC),

Mrettebat

Askeri bir geminin tekne yaplarnn ok mukavemetinin


iyiletirilmesi iin, dizaynn ilk aamasnda aadaki
neriler gz nne alnmaldr:
-

Mmknse, daha yksek mukavemetli tekne


yapm elii ve snek elik malzemeler

bilgi merkezi (CIC),

kullanlmaldr.
-

Dkme

demir

gibi

sert

malzemeler

kullanlmamaldr.

salonlar,

yaama

mahalleri,

kuzineler, bfeler.
-

Boyuna takviye elemanlar tercih edilmelidir.


Mrettebat iin ana tehlike ayaklarn ve srt kemiinin

yaralanmasdr.

Boyuna kiriler takviye edilmelidir.

hareketlerinin
-

kincil
neden

tehlikeler

olduu

oluan

ar

koordinesiz

yaralanmalar

gverte
personel

Simetrik kesitli profiller ve kiriler tercih

hareketlerinden

ve

bal

edilmelidir.

bulunduklar yerden geveyen ve alma veya yaama


mahallerinden kontrolsz tarzda frlayan oka dayanml

Mmkn olduunca gemi boyunca devaml

olmayan

tekne kirii lleri dzenlenmelidir.

oluan yaralanmalardr.

Dikkatli

Mrettebat yaralanmalar bakmndan izin verilen ok

dizayn

ayrntlar

vastasyla,

cogullardaki, deniz suyu borularnn geii,

cihazlar/donanmlarn

paralar

tehlikeleri 1.3.2de verilmitir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

nedeniyle

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

16-27

Mrettebat zerine etki eden ok ykleri 1.3.1e gre

aft devir says ile pervane kanad saysnn

belirlenebilir.

arpmna eittir).

4.2

50 Hzin altndaki frekanslarla karakterize

Mrettebat iin ok tehlikesini azaltc

nlemler

edilen

bu

titreim;

karakteristiklerini
Aadaki nlemler nerilir:

byk
veya

snmleme
mmknse

rezonanstan kanlmasn gerektiren, esnek


montajlarla rezonans durumunda olabilir.

Gerekirse, mrettebatn alma ve yaama


mahallerine ara zeminlerin konulmas;

Gemideki

eitli

oluturulan

ve

geminin

izini

arttrmak

suretiyle

hidrolik ok emiciler, esneyen ok emiciler

grlt. Bu etkileri azaltmak iin, dk doal

(kesme cvatalar, zgara yapl elemanlar,

frekanslar ve montaj elemanlarnn snrl

vb.) gibi en dk doal frekans 3 ile 10 Hz

snmll gereklidir.

olan

esnek

monte

yaylan,

tarafndan

Gerekirse, lastik ok emicili asl metaller,

arasnda

suda

cihazlar

yapdan

yaylan

edilmi

sistemlerin kullanlmas;

Ortam kouallar, scaklk, nem yakt buhar,


vb. gibi mekanik olmayan etkiler. Scaklk yay

Keskin

kenarl

donanmlarn,

cihazlarn,

karakteristiklerine etkiyebilir, belirtilen dier

vb.nin monte edilmemesi;

etkiler

montaj

elemanlarnn

mrlerini

azaltabilir.
-

Tanmlanm oka dayanm snfl donanmn


zel kullanlmas (muharebe istasyonlarnda

5.2

Askeri tip donanm iin zmler

sadece A ve B snflar);
Madde 5.1de zetlenen, birbiriyle elikili istekler,
-

Emniyet kemerleri ve boyun koruyucularn

korunacak donanmn elastik elemanlarnn dizayn/

kullanlmas.

seiminde uzlamay gerektirir. Genelde kabul edilebilir


bir zme, gelimi bir yay karakteristii kullanlarak

5.

Donanmn Korunmas

veya ok emniyeti ve grlt izolasyonu ile ilgili istekler


arasnda pratik bir uzla elde etmek zere stoperli ok

5.1

Genel istekler

azaltc

elemanlarn

kombinasyonu

kullanlarak

ulalabilir.
Dizayn prensibi donanm yksek ok yklerinden
korumak, ayn zamanda yapdan yaylan sesi azaltmak

Dk tonlu ok montaj elemanlarnn doal frekans

ve titreimden kanmaktr.

genelde, en kuvvetli gemi titreimi aral ile alr.

Donanmn ok izolasyonu; yksek frekansl giren

Rezonans

enerjiyi geici olarak tutmak ve daha sonra bu enerjiyi

snmlemeli elemanlar kullanlarak snrlandrlabilir.

dk frekans ve kk genliklerle donanm/cihaza

Ancak, yksek snmleme, yapdan yaylan grlt

aktarmak suretiyle elde edilebilir. Bu durum, ana

izolasyonu bakmndan dezavantajldr. Bu nedenle, her

eksen dorultusunda yeterli yay hareketi serbestliini

durumda

gerektirir. Bu istek dier deerlendirmelerle paralel

dorulanmaldr.

durumunda

bir

uzla

genliin

art,

salanmal

ve

yksek

lmlerle

olarak dikkate alnmaldr:


lk bilgi olarak, korunacak donanm/makina tipi ile
-

zellikle pervanelerden kaynaklanan olmak

montaj elemannn tipi arasndaki balant Tablo 16.4de

zere, titreim (ana uyar frekans, dakikadaki

verilmitir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

16-28

Blm 16 Grlt, Titreim ve ok ile lgili Hususlar

Tablo 16.4

Donanm
tipi

eitli tip makina ve donanm iin ok izolasyonu montaj elemanlarnn uygunluu

Elektronik

Kumanda

cihazlar,

Elektrikli

konsollar,

Elektrik

Hidrolik

kumanda

cihazlar

gsterge

tablolar

niteler

elemanlar

Montaj

cihazlar

Dizel
jeneratr
gruplar

Gaz

ten yanmal

trbinleri

makinalar

eleman tipi

Lastik
eritler

- (1)

0 (1)

+ (1)

Elastomer/
lastik

yay

elemanlar
Bileik

ok

emiciler
Elastik
metal/yay
elemanlar
Snmleme
optimizasyonlu
izolatrler
(1)

Uygunluk snflandrmas:

+: ok uygun
0: uygun
-: az uygun

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

17-1

BLM 17
YORULMA MUKAVEMET

Sayfa
A.

GENEL .............................................................................................................................................................. 17- 2


1. Tanmlar
2. Kapsam
3. Kaliteye likin stekler (retim Toleranslar)

B.

KAYNAKLI BRLETRMELER LE LEVHALARIN SERBEST KENARLARI N, AYRINTI


ETLENDRMESN KULLANARAK YAPILAN YORULMA MUKAVEMET ANALZ ................................. 17- 5
1. Kaynakl Birletirmeler iin, Anma Gerilmesinin ve Ayrnt eitlendirmesinin Tanm
2. Standart Gerilme Aral Dalm iin Msaade Edilebilir Gerilme Aral veya Yorulmada Birikmi Hasar Orannn
Hesab
3. Dizaynda Kullanlan S-N Erileri

C.

KAYNAKLI BRLETRMELER N LOKAL GERLMELERE DAYALI OLARAK YAPILAN YORULMA


MUKAVEMET ANALZ ................................................................................................................................. 17- 10

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

17-2

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

Giri:

Yeterli yorulma mukavemetinin, yani alma srasnda dinamik

ykler

altnda

kantlanmas,

atlak
dizayn

oluumuna

kar

aamasnda

= Uygulanan gerilme evrim says,


=

S-N erisine gre dayanlabilen gerilme evrimi


says (sabit gerilme aral durumunda),

mukavemetin

yap elemanlarnda

atlak oluumu olasln incelemek ve azaltmak iin

= 2106 kez tekrarlanan gerilme evriminde, S-N

erisinin yorulma mukavemeti bavuru deeri

faydaldr.

2
[N/mm ] (ayrnt snf numaras iin, Tablo

17.3'e baknz),

Yklerin geliigzel etki etmesi malzeme zelliklerinin ve


retim faktrlerinin deiim gstermesi ve yalanma
nedenleriyle, alma srasnda atlak oluumu gz ard
edilemez. Bu nedenle, dier nlemlerin yansra periyodik

fm

= Malzeme etkisi iin dzeltme faktr,

fR

= Ortalama gerilme etkisi iin dzeltme faktr,

fW

= Kaynak ekli etkisi iin dzeltme faktr,

fi

= Yapsal elemann nemi ile ilgili dzeltme

srveyler de gereklidir.

A.

Genel

faktr,
1.

Tanmlar
= Yapsal gerilme analizi iin ek dzeltme faktr,

fs

6
Rc = 210 kez tekrarlanan gerilme evriminde, S-N

erisinin

dzeltilmi

yorulma

mukavemeti

bavuru deeri [N/mm ],


= Msaade edilebilir gerilme aralnn hesab

fn

iin, gerilme dalmn ve evrim saysn gz


nnde tutan faktr,

ekil 17.1 Zamana bal gerilmelerin tanm

= Uygulanan gerilme aral (maks - min),


2
[N/mm ], ekil 17.1'e de baknz.

maks = Bir gerilme evriminde en byk st gerilme


[N/mm2],
min

= Yorulmada birikmi hasar oran.

2.

Kapsam

2.1

zellikle,

evrimsel

yklerin

etkisindeki

yaplar iin, bir yorulma mukavemeti analizi yaplmaldr.


Bu

nedenle,

balant

elemanlar

benzeri

yap

elemanlar, gz nnde bulundurulmaldr. entik

Bir gerilme evriminde en byk alt gerilme


[N/mm2],

ayrntlar, yani, kaynakl birletirmeler ve ayrca serbest


levha

kenarlarndaki

entikler,

ayr

ayr

dikkate

alnmaldr. Yorulma mukavemetinin deerlendirilmesi,

maks

= Ortalama gerilme, 2

min

2
2 [N/mm ],

ya standart gerilme dalm iin msaade edilebilir en


byk

gerilme

aralna

(B.2.1'e

baknz),

veya

yorulmada birikmi hasar oranna (B.2.2'ye baknz)


maks=

Gerilme aral dalmnda uygulanan en

gre yaplacaktr.

byk gerilme aral [N/mm2],


2.2
2

= Msaade edilebilir gerilme aral [N/mm ],

= lgili kayma gerilmesi aral [N/mm2],

Eer, benzer ekilde, deniz artlarnda oluan

dinamik yklerden (2.4'e gre, gerilme dalm A)

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 20 - Yorulma Mukavemeti

17-3

ve/veya ekilen su deeri veya kargo yklenmesindeki


artlarn deiiminden kaynaklanan en byk gerilme
aral, aada belirtilmi olan hususlar salyorsa,
yorulma mukavemeti analizi istenmez.
-

Yalnz deniz artlarnda olumu dinamik


yklerden kaynaklanan en byk gerilme
aral;
maks 2,5 R

ekil 17.2

Benzer ekilde, deniz artlarnda olumu


dinamik yklerden ve ekilen su deeri veya
kargo

yklenmesindeki

artlarn

Dorusal dalm (deniz artlarnda olumu


gerilme

deiiminden kaynaklanan en byk gerilme

aralklarnn

tipik

gerilme

aral

dalm).

aralklarnn toplam;
B

maks 4,0 R

Parabolik dalm (, gerilme aralnn normal


dalmna yaklatrlm).

Uyar:
Ayrnt snf 80 veya daha yksek olan kaynakl yaplar iin,

Dikdrtgen dalm (tm gerilme dalm iinde

ancak, olaan d yksek dinamik gerilmelerin olmas

gerilme aral sabit; ana makina veya pervane

durumunda, yorulma mukavemeti analizi istenecektir.

tarafndan oluturulan gerilme aralklarnn tipik


dalm).

2.3

Kurallar, Blm 3, B.de belirtilen normal ve

daha yksek mukavemetli tekne yapm eliklerine ve 3


Dde belirtilen alminyum alamlarna uygulanr. elik
dkm gibi dier malzemeler iin, uygun olan dizayn S-N
erilerini kullanarak benzer ekilde ilem yaplabilir.
Yap elemanlarnn, ar plastik ekil deitirmesine bal
olarak daha az saydaki evrim sonucu yorulma durumu,
zel

olarak

deerlendirilecektir.

Aada

belirtilen

kurallarn uygulanmas srasnda hesaplanm olan anma


gerilme aral, minimum akma snr st anma deerinin
1,5 katn amayacaktr. Yorulma mukavemeti analizi, zel
durumlarda, lokal elasto-plastik gerilmeleri gz nnde

Genelde, A gerilme aral dalml deniz koullarndan


7
olumu gerilmeler nmaks=5 10 evrim saysna gre

yorulma analizleri yaplmaldr. Bu durum Kuzey Atlantik


denizinde, ylda 230 gn esasna gre 25 yllk mre
karlk gelir.
Tekrarl yklerin deiim says, yk profilleri ve mr
konularnda Askeri Otorite ile anlamaya varlmaldr.
Bu durumda, gerilmelerin en byk ve en dk
deerleri, deniz artlarnda olumu ilgili en byk ve
en dk deerlerdeki yk etkilerinden kaynaklanr.
Deiik olan yk etkileri, gereklemesine olanak

tutularak yaplabilir.

bulunan en kritik durum oluacak ekilde st ste


2.4
mr

Bir geminin veya yap elemannn iletme


boyunca

karlamas

beklenilen

eklenmelidir. Tablo 17.1 normal durumda gz nnde

gerilme

tutulacak tekil yklere ilikin rnekleri gstermektedir.

aralklar, , benzer ekilde, gerilme aralnn uzun

Mesnet grevi gren enine kirilerin yapt sehim

bir zaman iindeki dalmn belirleyen gerilme aral

nedeniyle boyuna posta veya kemerelere gelen

dalm yardm ile tarif edilebilir. ekil 17.2, yk evrim


saysnn

fonksiyonu

olan,

gerilme

aral

dalmna bal olarak birbirinden farkl olan adet


standart

A,

gstermektedir.

ve

gerilme

aral

dalmn

gerilmeler ve ayrca, simetrik olmayan profillerin


kullanlmasndan oluan ek gerilmeler rneklerinde
grlen deiken gerilmeler de, gz nnde tutulacaktr
(Blm 4, C.5'e baknz).

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

17-4

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

Tablo 17.1 Deiken evrimsel ykler iin maksimum ve minimum deerler

Yk

Maksimum yk(1)

Dey ve yatay tekne


kirii eilmesi (Blm

SW i WV WH

Minimum yk (1)

SW i WV WH

6, F.)
Havaya ak
gvertedeki, havaya
ak duvarlardaki ve
Tnin zerindeki d
kaplamadaki ykler

1,75
p s i p 0 c F 0,25
n n n
z T 1 2 3

c 0

ps=0

(Blm 5, C.1.)
Tnn altndaki ve
Tdeki gemi d
kaplamasndaki

z 0,75
p s 10 T z i p 0 c F 1
T

z 0,75
p s 10 T z i p 0 c F 1
T
ps 0

ykler (Blm 5, C.1.)


Tamamen dolu

p T1 g h 1 1 i a z 100 p

tanklardaki sv

p T1 g h 1 1 i a z 100 p

basnc (Blm 5,
pL = pc (1+i az)

Dey

pL = pc (1-i az)

= pc i ax

Boyuna

= - pc i ax

= pc i ay

Enine

= - pc i ay

Genel istiflemeden
oluan ykler (Blm
5, F.)

Dmen
kuvvetlerinden

Dmen kuvveti CR

- CR

kaynaklanan ykler

Dmen dndrme momenti QR

- QR

(2) (Blm 12, B.)


(1)

Maksimum ve minimum ykler; ekil 17.1e gre uygulanan en byk gerilme aral elde edilecek ekilde belirlenecektir.
Gerekirse, ykler Blm 4, A.2.2.2ye gre yk birletirme faktr i ile superpose edilecektir.

(2)

Genel olarak, dier tekrarl ykler gz nne alnmakszn, ekil 17.2ye gre B yk spektrumu ile ilgili en byk yk alnacaktr..

Allan formlarn dnda formu olan ve zel artlar

artlarnda olumu gerilme aralnn ve ortalama

olan denizlerde seyir yapan gemiler iin, A dalmna

gerilmenin en byk deiiminin, deniz artlarnda

gre farkllk gsteren ve dalmlarn belirlendii

olumu en byk gerilme aralndan az olmas

ynteme gre gelitirilmi olan yeni bir gerilme dalm

zorunludur.

uygulanabilir.

gereklemesine olanak bulunacak ekilde, "Rainflow"

En

geni

gerilme

aralklarnn

sayma yntemi rneine gre birbirlerine eklenmesi ile


2.5

Genel olarak, kargo yklenmesindeki artlarn

veya ektii su deerinin deiimi rneinde olduu

belirlenen gerilme aral dalm, ortalama gerilmedeki


daha geni aralkl deiimleri de ierecektir

gibi, ortalama gerilmelerin deiiminden kaynaklanan ek


gerilme evrimlerinin dikkate alnmasna gerek yoktur.

2.6

Ancak, yorulma mukavemeti asndan beklenilen en

ayrntlara bal olarak, aada aklanm olan gerilme

kritik durumu ortaya karan kargo yklenmesindeki

tiplerinden birine dayandrlacaktr;

artlarn

belirlendii,

Yorulma mukavemeti analizi, sz konusu olan

deniz

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

A,B

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

17-5

Levhalarn serbest olan kenarlarndaki entikler

B.

Kaynakl

Birletirmeler

ile

Levhalarn

iin, lineer elastik malzeme davranna gre

Serbest Kenarlar iin, Ayrnt eitlendirmesini

belirlenmi olan entik gerilmesi, k , geerlidir.

Kullanarak Yaplan Yorulma Mukavemeti Analizi

k , n anma gerilmesi ve Kt teorik gerilme


ylmas faktr yardm ile hesaplanabilir. Kt

1.

Kaynakl

Birletirmeler

iin,

Anma

deerleri, deiik tipteki delikler iin, Blm 4,

Gerilmesinin ve Ayrnt eitlendirmesinin Tanm

'deki ekil 4.15 ve ekil 4.16da verilmitir.


Yorulma mukavemeti, Tablo 17.3'teki 29 ve 30

1.1

numaral tiplere gre, ayrnt snf (veya R)

ekilleri ve retimleri gz nnde tutulacak olan kaynakl

yardm ile belirlenir.


-

Kaynakl

birletirmeler

iin

yorulma

olan yapsal ayrntya etki eden n anma


gerilmesine ve Tablo 17.3'te ayrnt snfn
(R) tarif etmek zere verilmi olan ayrnt
eitine dayandrlr.

eitlendirmesinde

etki

eden

ek

gerilmelerin tasarlanmad veya yeterli olarak

3.

eitlendirilir.

Tablo

17.3,

elik

ve

alminyum

alamlarndan (AI) yaplan yaplar iin "Uluslararas


Kaynak Enstits (IIW)" nn tavsiyelerine gre, ayrnt
snf

numarasn

da

(R)

vererek,

ayrnt

eitlendirmelerini gstermektedir.
Tablo 17.4'de, boyuna gerilmelerin deerlendirilmesinde

Ayrnt eidini belirlemenin mmkn olmad,


ayrnt

birletirmeler, normal durumda, entik etkilerinin ve anma


gerilmesinin tanmna uygun olarak ayrnt snflarna gre

mukavemeti analizi, normal olarak, sz konusu

Sonraki kalite kontrol ilemini de iermek zere,

kullanlabilecek olan, eitli ekil ve gvdelere sahip baz


boyuna posta birleimlerinde, elik iin R deerleri
verilmitir.

dikkate alnmad kaynakl birletirmeler iin

Ayrnt eitlendirmesinde baz etkili parametrelerin gz

yorulma mukavemeti analizi, C'de belirtildii

nnde

tutulamadna

ve

bu

nedenle,

yorulma

ekilde s yapsal gerilmeye bal olarak

mukavemetinin geni bir kapsamnn hesaba katlmas

yaplabilir.

gerektiine dikkat edilmelidir.

Kaliteye likin stekler (retim Toleranslar)

1.2

Tablo 17.3'te bulunmayan ayrntlar, ya, C'de

belirtilen lokal gerilmelere, veya, yaynlanm olan pratik


Deiik kaynakl birletirmelere ilikin ayrnt

sonulara veya beklenen gvenlik seviyesi yeterli olarak

eitlendirmesi, benzer ekilde, yapsal ayrntlarn veya

3.1

yksek (3.1'e baknz) ve C.4'te verilmi olan dzeltme

kaynakl birletirmelerin yapmna bal tahminlere gre,

faktrn kullanarak yaplm olan testlere dayal olarak

Tablo 17.3'te verilmitir.

eitlendirilebilir.

Burada, ayrnt eitlendirmesi, d hatalar ynnden en

1.3

azndan DIN 8563'e gre B kalite grubuna ve i hatalar

gerilme aral iin anma gerilmesinin tanmna bal


olarak, gerilmenin yerini ve dorultusunu belirtir. Olas

ynnden de en azndan C kalite grubuna uyar.

atlak oluum yerleri de Tablo 17.3'te gsterilmitir.

Ayrca, kalite toleranslar iin daha ayrntl bilgi, ilgili Gemi


naat Standartlarndan elde edilebilir.
3.2

lgili

bilgiler,

retime

ilikin

retici

kalite toleranslarna uyum mmkn olmuyorsa, bu husus


ekilde

yapsal

ayrntlarn

Sz edilen atlak oluum yerleri gz nne alnarak,


gerilme aral anma deeri, benzer ekilde, ya,

dokmanlarnda yer almaldr. Standartlarda verilmi olan


benzer

Tablo 17.3'teki oklar, hesaplanacak olan

veya

kaynakl

birletirmelerin boyutlandrlmas srasnda gz nne


alnmaldr.

zel

durumlarda,

rnein,

toleranslar

veya

gelitirilmi

kaynak

daha

kat

ekillerinin

uygulanmasyla, 3.1'e gre daha hassas bir retimin


yaplmas istenebilir (B.3.2.4'e de baknz).

birletirilen malzemelerin kesit alann veya, kaynak diki


kalnln kullanarak belirlenir. Levhalardaki ve d
kaplama yaplarndaki eilme gerilmeleri, atlak oluum
yerine etki eden nominal eilme gerilmesi esas alnarak
anma gerilmesine dahil edilecektir.
Not :
Farkl kalnlkl levhalar arasndaki enine aln kaynaklarndaki
(Tablo 17.3 tip 5'e baknz) gerilme art faktr Ks ilk
yaklam olarak aadaki ekilde hesaplanabilir

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

17-6

Blm 20 - Yorulma Mukavemeti

Ks=

t2
t1

2.

Standart Gerilme Aral Dalm iin

Msaade Edilebilir Gerilme Aral veya Yorulmada


Birikmi Hasar Orannn Hesab

t1 = ince levha kalnl,


2.1
t2 = kaln levha kalnl.

ekil 17.2'de belirtilen standart gerilme aral

dalm iin, msaade edilebilir en byk gerilme aral


aadaki forml yardm ile hesap edilebilir:

Verilmi olan ayrntnn hemen bitiiinde bir deliin var


olmas rneinde olduu gibi, ayrnt snf belirlenmemi

p = fn Rc

olan gerilme ylmalar da anma gerilmesine dahil


edilecektir.

Rc = Benzer ekilde, ayrnt snf veya 3.2'ye gre


1.4

Normal ve kayma gerilmelerinin birlikte etki

ettii

durumdaki

gerilme

aral,

Tablo

dzeltilmi olan yorulma mukavemeti bavuru deeri

17.3'te

gsterilmi olan olas atlaa yaklak olarak dik olan


aral olarak alnr (tekil gerilme bileeninden byk

Aada belirtildii ekilde, dalmn en byk gerilme

olmak kouluyla).
1.5

= Tablo 17.2'de verilmi olan faktr

fn

dorultuda (45 iinde) etki eden asal gerilmenin

aral, msaade edilebilir deeri amayacaktr:

Sadece kayma gerilmeleri etki ediyorsa, ilgili


maks p

ayrnt snf ile birlikte en byk asal gerilme 1 =


kullanlabilir.

Tablo 17.2 Standart gerilme aral dalmnda, msaade edilebilir gerilme aralnn belirlenmesi iin fn faktr
Kaynakl birletirmeler
Gerilme
aral

(m0 = 3)

Tip 28 (m0 = 5)

Tip 29 (= 4)

Tip 30 (m0 = 3,5)

nmaks=

nmaks =

nmaks =

nmaks =

dalm
10

Levha kenarlar

10

510

10

10

10

510

10

10

10

510

10

10

10

510

10

(10,3)
A

(17,2)

3,66

3,16

(8,1)

3,67

3,36

(9,2)

3,76

3,36

(12,2)

3,74

3,30

1,86

1,65

0,525

0,467

0,770

0,770

(1)

(1)

(2)
6,6
B

(9,2)

1,76

1,53

(9,5) 5,0

1,99

1,82 (11,2)

5,9

1,93

1,73

7,5
(2)

(12,6)

2,71

0,465

0,405

0,737

0,737 4,57 1,82 0,833 0,833 (5,2)

(1)

0,645 0,597

(1)

(1)

(1)

2,11

0,572

0,518

0,795

0,795

(1)

(1)

(8,8)

2,35

Tip 28 Tip 30un tanm iin Tablo 17.3e baknz.


m0 n tanm iin 3.1.2ye baknz.
Parantez iinde verilmi olan deerler, enterpolasyon iin uygulanabilir.
A ve B gerilme dalmlar iin, (nmaks1 ; fn1 ) ile (nmaks2 ; fn2 ) deerleri arasnda enterpolasyon uygulanrken, aada verilmi olan
forml kullanlabilir:
log( f n2 / f n1 )
log f n = log f n1 + log( n maks / n maks1 )
log( n maks2 / n maks1 )
C gerilme dalm iin ara deerler, N = nmaks ve fn = / R alnarak, 3.1.2'ye gre hesaplanabilir.
(1)

fn korozif olmayan ortam iin, 3.1.4'e de baknz.

(2)

R = 100 N/mm2

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

17-7

2.2

Eer yorulma mukavemeti analizi, yorulmada

3.1.2

birikmi

hasar

log(N) arasndaki dorusal banty gsterir.

oran

hesabna

dayandrlyorsa,

ngrlm iletme mr srasnda beklenilen gerilme


aral dalm oluturulacak (A.2.4'e baknz) ve D,
yorulmada birikmi hasar oran, aadaki bantya gre

S-N erileri, blmlenmi olarak, log() ile

log(N) = 6,69897 + mQ
Q =log(R / ) - 0,39794/m0

hesap edilecektir:
m =

S-N erisinin eimli bileeni, 3.1.3 ve 3.1.4'e


baknz.

m0 =

(N 5 106) blgesindeki ters eim

D = (ni / Ni)
i 1

mr dilimlerinin, toplama ilemindeki toplam


adedi (normal olarak, I 20),

ni =

"i" mr dilimindeki gerilme evrimi adedi,

Ni =

( = i) olarak dzeltilmi olan S-N


erisinden belirlenen, dayanlabilen gerilme
evrimi adedi,

m0 =

kaynakl birletirmeler iin

m0 =

3,5 5

levha serbest kenarlar iin


(ekil 17.4'e baknz.)

Ayrnt snf 160'a ait S-N erisi, dk gerilme


evrimleri aralnda, ayrnt snf 100-140 olan serbest
elik levha kenarlar iin de st snr oluturur. ekil

= "i" mr dilimindeki gerilme aral.

17.4'e baknz.

Yorulma konusunda kabul edilebilen uzun bir mr

Bu husus benzer ekilde, ayrnt snf 71 veya 80 olan

deerine ulaabilmek iin, yorulmada birikmi hasar oran,

alminyum alamlarna da uygulanr. Tablo 17.3, tip 28'e

D=1 deerini amayacaktr.

baknz.

Eer

beklenilen

gerilme

aral

dalm,

A.2.4'te

3.1.3 Deiken gerilme aralklarnn etki ettii yaplar iin,

belirtilmi olan gerilme dalmlarnn iki veya daha

ekil 17.3'te ve ekil 17.4'te grlen dorusal S-N erileri

fazlasnn birbirlerine eklenmesiyle elde edilebiliyorsa, tekil

uygulanacaktr ("M" tipi S-N erileri). Yani;

gerilme aral dalmlarna bal olan, Di , yorulmada


birikmi hasar oranlar, Tablo 17.2'den alnabilir. Bu

m = m0

, Q 0 iin

durumda, yk evrim says ile yorulmada birikmi hasar


oran arasnda dorusal bir bant beklenebilir. Tablo

m = 2 m0 - 1 , Q > 0 iin

17.2'de verilmi olan yk evrim saylar, yorulmada


birikmi olan hasar orannn, D=1 olduu durum iin

3.1.4

uygulanr.

genlikli gerilme aralklar (C, gerilme aral dalm) iin,

Korozyon etkisi olmayan ortamdaki sabit

6
N=50 evrimde verilen gerilme aral, yorulma snr

3.

Dizaynda Kullanlan S-N Erileri

3.1

Dizaynda kullanlan S-N erilerinin tanm

3.1.1

Yorulmada birikmi hasar orannn 2.2ye gre

hesap edilmesi iin, dizayn S-N erileri, kaynakl elik

olarak alnabilir (ekil 17.3'teki ve ekil 17.4'deki "O"


tipine ilikin S-N erileri). Bylece;
m = m0

, Q 0 iin

m=

, Q > 0 iin

yaplar iin ekil 17.3'de ve elik levhalarn serbest


kenarlarndaki entikler iin ekil 17.4'de gsterilmitir.

3.2

Alminyum alamlar iin S-N erileri, Tablo 17.3'deki

deerinin dzeltilmesi

Dizaynda kullanlacak S-N erisinin bavuru

azaltlm ayrnt snf R dikkate alnarak uygulanr. S-N


erileri, byk yaplardaki dier zararl etkileri de dikkate
alarak, tm test sonularnn %95'ini kapsayan sapma
bandnn alt snrn belirler (%97,5 oranndaki dayanm
olaslna uygun olarak).
Etki eden deiik faktrleri kapsamas iin, dizaynda
kullanlacak olan S-N erileri 3.2'ye gre dzeltilmelidir.

3.2.1

Yorulma mukavemetinin ek deiken faktrlerini

kapsamas iin, S-N erisinin (veya ayrnt snfnn) bavuru


deerinin, aadaki gibi dzeltilmesi istenir;
Rc = fm fR fi fW R
fm, fR, fi ve fW , 3.2.2 3.2.5'de belirtilmitir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

17-8

Blm 20 - Yorulma Mukavemeti

ekil 17.3 Kaynakl birletirmelerin birikmi hasar ile ilgili dizayn S-N erileri

ekil 17.4 elik levhalarn serbest kenarlarndaki entikler iin birikmi hasara ait dizayn S-N erileri
Daha kaln levhann, uygulanan gerilme dorultusuna

varsaylr. Yani;

enine dorultuda ynelmi olarak yaplan kaynakl


birletirmesinde, TL tarafndan levha kalnl etkisini

fm = 1,0

kapsamas iin, bir ek azaltma faktrnn uygulanmas


elik levhalarn serbest kenarlar iin, malzemenin akma

istenebilir.

snrnn etkisi aada belirtildii ekilde dikkate alnr:


Dizaynda kullanlacak dzeltilmi S-N erisinin tanm iin,
R yerine Rc koyarak, 3.1.2'de verilmi olan forml

fm = 1+

ReH - 235
1200

kullanlabilir.
ReH
3.2.2
Kaynakl

deeri, [N/mm2]

Malzeme etkisi (fm)


birletirmeler

iin,

= Blm 3, Bye gre eliin minimum akma

genellikle,

yorulma

Alminyum alamlar iin, genel olarak fm = 1 alnr.

mukavemetinin eliin mukavemetinden bamsz olduu

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

3.2.3

Ortalama gerilmenin etkisi (fR)

17-9

fazla olmaldr. ke ve K aln kaynaklarnn talanm


diki ikinlikleri iin:

Dzeltme faktr aada belirtildii gibi hesaplanr:


fw = 1,15
-

Yar deiken (pulsating) ekme gerilmeleri


Kaynak ba dzletirilmi aln kaynaklar iin, ya, Tablo

blgesinde

17.3'teki Tip 1 rneinde olduu gibi ilgili ayrnt snf

maks
2

seilecek, veya,

fR = 1,0
-

fW = 1,25
Tam

deiken

(alternating)

gerilmeler

kaynak ekli faktr uygulanabilecektir.

blgesinde
Tablo 17.3'teki Tip 14 veya Tip 16 rneklerinde olduu

maks
maks
m
2
2

gibi, tam nfuziyetli kaynak yaplm ve tamamyla


talanarak entik etkisi olmayan bir gei salanm
stifner ve braket ular iin, aada belirtilmi faktr

2 m
f R = 1 + c 1

maks

uygulanr:
fW = 1,4

Yar deiken (pulsating) basn gerilmeleri


blgesinde

Yerel olarak kaynak yzeyinde ve kaynak dikiinin

maks
m 2

c=0

malzemeye birletii kenarlarda, kaynak sonras talayarak veya dzeltici kaynak uygulayarak yaplm olan

fR = 1 + 2c

ilemlerin deerlendirilmesi, her durumda yaplmaldr.

Sabit gerilme evrimleri (C, gerilme aral

3.2.5

Yapsal elemanlarn neminin etkisi (fi)

dalm) etkisindeki kaynakl birletirmeler iin,


Genel olarak aada belirtilen uygulanr :
c = 0,15

Deiken gerilme evrimleri (A veya B gerilme


aral

dalm)

etkisindeki

fi = 1,0

kaynakl

birletirmeler iin,
Daha geni yapsal alanlarda bozulmalara yol aabilecek
c = 0,3

Serbest levha kenarlar iin.

3.2.4

Kaynak eklinin etkisi (fW)

ikincil yap elemanlar hatalar iin, fi dzeltme katsays


aadaki gibi alnacaktr :
fi = 0,9

Normal durumlarda,
Levha

fW = 1,0

kenarlarndaki

entikler iin, genel olarak,

yuvarlatma yarapn da ieren aadaki dzeltme

rnein; talama yaplmak suretiyle ilem grm

katsays esas alnacaktr :

kaynaklar iin fw>1,0 faktr kullanlr. Bu ilem ile cruf


fi = 0,9 + 5/r 1,0

kalntlar, gzenekler ve atlak eklindeki yanma entikleri


gibi hatalar giderilir ve kaynak ile ana metal arasnda
dzgn bir gei salanr. Son talama, kaynan enine

entik yarap [mm]. Eliptik keler iin, iki ana

dorultusunda yaplacaktr. Derinlik, grnr yanma

yarm

entiklerinkinden

alnabilir.

yaklak

0,5

mm.

daha

eksenin

ortalama

uzunluk

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

deeri

17-10

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

C.
Kaynakl
Birletirmeler
iin
Lokal
Gerilmelere Dayal Olarak Yaplan Yorulma
Mukavemeti Analizi
1.
Kaynakl birletirmeler iin yorulma mukavemeti
analizi, daha nceki ksmda aklanan ynteme kart
olarak, lokal gerilmelere dayal olarak yaplabilir. Gemilerin
levha ve d kaplama yaplar iin, yapsal gerilme, s ,
denilen gerilmeye (hot-spot) dayal olarak yaplan
deerlendirme, yeterlidir. Yapsal gerilme, kaynan olduu
yerdeki gerilme ylmas hari olmak zere, birletirilen
elemandaki kaynak kenarna gre ekstrapolasyonla
bulunmu olan gerilme deeridir (ekil 17.5'e baknz).

Aln kaynaklar iin, Tablo 17.3'teki Tip 16'da verilmi


olan deerler uygulanr. zel durumlar iin, rnein
yapsal gerilme, birletirilen elemandaki kaynak kenarna
gre dorusal olmayan ekstrapolasyon ile elde ediliyorsa
ve eilmeden kaynaklanan ksmnn deeri bykse,
%15'e kadar attrlm olan deerlere izin verilebilir.
4.

Dzeltilmi S-N erisine ilikin Rc bavuru

deeri, n ekil deitirme rneinde olduu gibi, baka etkili


parametreleri tarif eden aada belirtilmi olan ek dzeltme
faktrlerini dikkate alarak, B.3.2'ye gre belirlenir.

fs =

km
s,b
(k m - 1)
k m s,maks

s,maks = Gerilme aral spekturumundaki uygulanan en


byk gerilme aral,
s,b = s,maksn eilme ksm,
ekil 17.5 Kaynak ucundaki lokal gerilme ylmas
2.

km

Yapsal gerilme, lmleme veya levha kalnl

= Eksenel yklemede n deformasyondan


kaynaklanan gerilme artm faktr. En az
deerler:

boyunca gerilmenin dorusal olarak dald kabulne


dayanarak kurulmu olan, d kaplama yaps veya

= 1,3

aln kaynaklar, enine stifnerler veya Tbirletirmeler iin (Tablo 17.3'deki 1-6,
17 ve 21-22 tipleri),

= 1,45

ha eklindeki birletirmeler iin (Tablo


17.3'deki 21-22 tipleri),

= 1,0

dier tm durumlar iin.

hacimsel modelleri kullanan sonlu elemanlar yntemi


benzeri hesaplar yardm ile belirlenebilir. Normalde
gerilme, kaynak kenarndan itibaren 0,5 ve 1,5 x levha
kalnl mesafede yer alan 2 referans noktasna kadar,
kaynak kenarna gre ekstrapole edilir. Baz durumlarda
yapsal gerilme, n anma gerilmesinden ve yukarda
belirtilmi olan yntemleri kullanarak yaplm olan
parametrik aratrmalardan elde edilen Ks yapsal gerilme
ylmas faktrnden, hesap edilebilir. Parametrik
eitlikler, geerli olan snrlamalara ve yeterliliklerine zen

km *

= Yorulma mukavemeti R bavuru deerinde


yer alan gerilme artm faktr,

gsterilerek kullanlmaldr.
3.
Yapsal gerilmeye dayal yorulma mukavemeti
analizi iin, ekil 17.3'te gsterilmi olan S-N erileri,
aadaki bavuru deerleri ile birlikte uygulanr:
R = 100 (Al iin 36)

sonlar i ke kaynakl K tipi


aln kaynaklar iin, rnein
Tablo 17.3'teki Tip 21, ve yk
tamayan veya birletirilmi
olan levhadaki ykn bir ksmn
tayan i ke kaynaklar iin,
rnein; Tablo 17.3'teki Tip 17.

R = 90 (Al iin 32)

birletirilmi olan levhadaki


tm yk tayan i ke
kaynaklar iin, rnein; Tablo
17.3'teki Tip 22.

= 1,3

aln kaynaklar iin (Tablo 17.3'deki 16 tipleri),

= 1,0

dier tm durumlar iin.

Basit olarak fs = km*/km alnabilir


Msaade edilebilir gerilme aral veya yorulmada birikmi
hasar oran, benzer ekilde, B.2'ye gre belirlenecektir.
5.
Birletirilen elemandaki kaynak kenarna gre
olan yapsal gerilmenin deerlendirilmesine ek olarak, kk
kaynandaki atla dikkate alan yorulma mukavemeti
gz nnde tutulmaldr. Bunun iin, Tablo 17.3'teki Tip 23
rneinde olduu gibi, uygun ayrnt snf seilecektir. Bu
durumdaki ilgili gerilme, levhada kaynaa dik olarak etki
eden eksenel gerilmenin, kaynak boaznda oluturduu
gerilmedir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

17-11

Tablo 17.3 Ayrnt Katalou


Tip ngrlen gerilme ve yorulma atla
No. cinsini gsteren birletirme ekilleri

Birletirmenin tanm

Ayrnt snf R
elik

Al

Levha seviyesine kadar talanm enine aln


kayna, %100 tahribatsz muayene

125

50

Atlyede yatay pozisyonda yaplm enine aln


kayna, kaynak bann maksimum ykseklii = 1
mm. + 0,1 kaynak genilii, yumuak geili,
tahribatsz muayene

100

40

No.2'de belirtilen birletirme tipine uymayan enine


aln kayna, tahribatsz muayene

80

32

Srt lamas kullanlarak yaplan enine aln kayna


veya dik elemanna yk gelmeyen levhann
birleimi

71

25

Deiik genilikteki veya kalnlktaki levhalar


birletiren enine aln kayna, tahribatsz muayene
- Tip No.2'deki birletirme gibi, eim 1:5
eim 1:3
eim 1:2
- Tip No.3'deki birletirme gibi, eim 1:5
eim 1:3
eim 1:2
Alttaki ekilde, kalnlk farknn az olmas nedeniyle
eimin kaynak aznn iinde kald durum
gsterilmitir.
Kalnlk deiimi nedeniyle dikkate alnacak ilave
eilme gerilmesi iin, B.1.3'e de baknz

100
90
80
80
71
63

32
28
25
25
22
20

Srt lamas kullanlmakszn, tek taraftan tam


nfuziyetli enine aln kayna
NDT ile kontrol edilen kk ...............
NDT'siz............................................
ii bo silindirik profiller iin R, bir st ayrnt
snfna ykseltilebilir.

71
45

28
18

Ksmi nfuziyetli aln kayna; gerilme kaynak


boaz kesit alanna baldr, fazla dolgu hesaba
katlmaz.

45

16

Kaynak balang ve bitiinde krater bulunmayacak


ekilde, tek veya ift taraftan pah alarak boyuna
dorultuda devaml olarak otomatik yntem ile
yaplm tam nfuziyetli T kaynak birletirmesi
(Kaynaa bitiik olan flendeki gerilme aral esas
alnmaldr)

125

50

Kaynak balang ve bitiinde krater bulunmayacak


ekilde, boyuna dorultuda devaml olarak otomatik
yntem ile yaplm i ke kaynak birletirmesi
(Kaynaa bitiik olan flendeki gerilme aral esas
alnmaldr).

100

40

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

17-12

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

Tip ngrlen gerilme ve yorulma atla


No. cinsini gsteren birletirme ekilleri

Birletirmenin tanm

C
Ayrnt snf R
elik

Al

10

Boyuna dorultuda devaml olarak el ile yaplan, i


ke ile, tek veya ift taraftan pah alm T kaynak
birletirmeleri (Kaynaa bitiik olan flenteki gerilme
aral esas alnmaldr)

90

36

11

Boyuna dorultuda aralkl i ke kaynak


birletirmesi (Kaynaa bitiik olan flenteki kaynak
bitimlerindeki gerilme aral esas alnmaldr)
Gvdede kesme gerilmesi varsa, ayrnt snf (1/) kadar azaltlr, fakat elik iin 36, Al iin
14'den az olamaz.

80

32

71

28

12

Kaynaklarn dnd delikler bulunan ve boyuna


dorultuda yaplm tek veya ift taraftan pah
alm T, i ke ve aralkl i ke kaynak
birletirmeleri (Kaynaa bitiik olan flenteki kaynak
bitimlerindeki gerilme aral esas alnmaldr).
Eer deliklerin ykseklii, kiri gvde yksekliinin
%40'ndan fazla ise, veya kesme varsa ekilli
cogullarda, lokal gerilmelerin esas alnd
deerlendirme nerilir.
Gvdede kesme gerilmesi varsa, ayrnt snf (1/) kadar azaltlr, fakat elik iin 36, Al iin
14'den az olamaz.

63

25

80
71
63
56

28
25
20
18

71
63

25
20

(t2)

13

14

(t1)

Boyuna dorultuda i ke kayna ile birletirilmi


lama;
- 50 mm. ................................................
- 50 mm. < 150 mm. ..............................
- 150 mm. < 300 mm. ............................
- > 300 mm. ...............................................
t20,5 t1 ise R bir kategori arttrlabilir, ancak 80'i
geemez.
Ancak elik iin 80'i, Al iin 28'i geemez.
Balbl profiller iin geerli deildir.
Kaynan levha veya profillerin kenarna yakn
olduu hallerde (16 mm.den daha az mesafelerde)
ve/veya yapsal elemann eilmeye maruz olduu
hallerde, R bir snf azaltlacaktr.
Kiriin flenci veya levha zerine yumuak geili
olarak kaynatlm eleman (Eleman sonu al veya
dairesel kesilmi)
- r 0,5h ..................................................
- r < 0,5h veya 20 .............................
> 20 , birletirme tipi 13'e baknz
c 2t2 , maksimum 25 mm.
t20,5 t1 ise R bir kategori arttrlabilir.
Balbl profiller iin geerli deildir. Kaynan levha
veya profillerin kenarna yakn olduu hallerde (10
mm. den daha az mesafelerde) R bir snf
azaltlacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

Tip ngrlen gerilme ve yorulma atla


No. cinsini gsteren birletirme ekilleri

(t2)
15
(t1)

16

Birletirmenin tanm

17-13
Ayrnt snf R
elik

Al

56
50
45
40

20
18
16
14

50
45

18
16

Enine dorultuda i ke kayna ile birletirilmi


stifner
(Ksa ve uzun stifnerlere uygulanr)

80

28

Yk tamayan saplama kaynakl birletirme

80

28

56
50

20
18

45
40

16
14

Levha veya kiri flenci kenarna kaynatlm boyuna


yan lama :
- 50 mm. .............................................
- 50 mm. < 150 mm. ...........................
- 150 mm. < 300 mm. .........................
- > 300 mm. ...........................................
t20,7 t1 ise R bir kategori arttrlabilir, ancak 56'y
geemez
Ancak, elik iin 56'y, Al iin 20'yi geemez
Eer levha veya kiri flenci dzlemsel emeye
maruzsa, R bir kategori drlmelidir.
Levha veya kiri flenci kenarna yumuak geili
olarak kaynatlm boyuna eleman (Eleman sonu
al veya dairesel kesilmi)
- r 0,5h ..................................................
- r < 0,5h veya 20 .............................
> 20 , birletirme tipi 15'e baknz
c 2t2 , maksimum 25 mm.
t2 0.7t1 iin R bir st kategori alnabilir.

17

18

i bo kesitli elemanlarla (rnein; puntel) levhann


birletirilmesindeki tam nfuziyetli kaynak
19

i bo silindirik elemanlar iin..........................


i bo dikdrtgen elemanlar iin.......................

i bo kesitli elemanlarla (rnein; puntel) levhann


birletirilmesindeki i ke kayna
20

i bo silindirik elemanlar iin...........................


i bo dikdrtgen elemanlar iin.......................
Gerilme, kaynak kesit alan ile balantldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

17-14

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

Tip ngrlen gerilme ve yorulma atla


No. cinsini gsteren birletirme ekilleri

21

22

23

24

Birletirmenin tanm

C
Ayrnt snf R
elik

Al

ift taraftan pah alm tam nfuziyetli K tipi veya


ekil 15.8'de tanmlanm olan, belirlenmi kk
nfuziyeti bulunmayan tipte, ha eklindeki veya T
eklindeki kaynak birletirmeleri
Ha eklinde birletirmeler.............................
T birletirmeler...............................................

71
80

25
28

Enine i ke kaynakl ha eklindeki veya T


eklindeki birletirmeler, kaynak kenar atla
(kaynak diki kalnl a < 0,7 t durumundaki kk
atla, birletirme Tipi 23'e baknz)
Ha eklinde birletirmeler..............................
T birletirmeler ...............................................

63
71

22
25

45

16

56
50
45

20
18
16

56
50

20
18

56
50

20
18

Ha eklindeki veya T birletirmelerde, enine


dorultuda yk tayan i ke kayna, kk atla
(Kaynak kkndeki gerilme aral esas alnmaldr).
Birletirme Tipi 22'ye de baknz.

Kiri flenci zerindeki uzun bir dablin levhasnn


kaynak edilmi ular (Flendeki kaynak kenarndaki
gerilme aral esas alnmaldr);
- tD 0,8t ..................................................
- 0,8t < tD 1,5t .......................................
- tD > 1,5t .................................................
Aadaki durumlarda R bir kategori arttrlr:
- ekil 19.4'e gre takviyeli ular
- Kaynak kenar as 30
- Dablin boyu 150 mm.
Boyuna ynde yk tayan elemann zerine, yk
tamayan elemann bindirilerek i ke kayna ile
birletirilmesi;
Yk tayan eleman;

25

- Hollanda profili veya lama ise, ..........................


- kebent ise, ....................................................
> 150 mm. ise, R bir kategori kltlecektir.
50 mm. ise R bir kategori arttrlabilir
Eer eleman eilmeye maruzsa, R bir kategori
azaltlmaldr.

26

Boyuna ynde yk tayan elemann zerine,


yumuak geili olarak (eleman sonu 20 olarak
al veya dairesel olarak kesilmi) yk tamayan
elemann bindirilerek i ke kayna ile
birletirilmesi;
Yk tamayan eleman;
- Hollanda profili veya lama ise, ........................
- kebent ise ....................................................
c 2t, maksimum 25 mm.
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

Tip ngrlen gerilme ve yorulma atla


No. cinsini gsteren birletirme ekilleri

Birletirmenin tanm

17-15
Ayrnt snf R
elik

Al

71
63

25
22

Tek veya ift taraftan pah alm ekilde veya i


ke kayna ile, bir levhay delip geen borunun
devaml olarak kaynak edilmesi
-

27

d 50 mm. .......................................
d > 50 mm. .......................................

Not:
Boru aplarnn byk olmas durumunda, lokal
gerilmelere dayal olan bir deerlendirme tavsiye
edilir.

28

Yzeysel veya hadde hatalar bulunmayan


haddelenmi levhalar, profiller ve dikisiz borular

160
(m0=5)

71
(m0=5)

29

Levha kenar, yzeyi atlaksz ve entiksiz olarak


makasla veya herhangi bir ssal yntemle kesilmi,
keler yuvarlatlm veya krlm. Kaynak gei
deliklerinin eklinden dolay oluacak gerilme artm
dikkate alnacaktr.

140
(m0=4)

40
(m0=4)

125
(m0=3,5)

30
(m0=3,5)

100
(m0=3,5)

32
(m0=3,5)

Levha kenar, Tip 29'daki isteklere uygun deil,


ancak atlaksz ve nemli entikler mevcut deil.
30

Makina veya makasla kesilmi kenar .......................


Elle ssal kesme .....................................................
Kaynak gei deliklerinin eklinden dolay oluacak
gerilme artm dikkate alnacaktr.
Bir flencin takviyeli krklk blgesindeki kaynakl
birletirme, birletirme tipine bal olarak, Tip 21, 22
veya 23'e gre deerlendirilecektir. Stifnerin krklk
blgesindeki gerilme normal olarak aadaki gibi
hesaplanr:

31

= a t f 2 sin
tb

Takviyesiz gvdeli yuvarlak flenin birletirmesi,


birletirme tipine bal olarak, Tip 21, 22 veya 23'e
gre deerlendirilecektir. Gvdedeki gerilme,
flendeki Fg kuvveti kullanlarak aadaki gibi
hesaplanr:
32

Fg
rt

Ayrca, boyuna kaynak dorultusundaki gerilmeler,


tip 8-10'a gre deerlendirilir. lave kesme veya
eilme durumunda, en byk ana gerilme gvdede
oluabilir. B.1.4'e baknz.
Not:
Kaynakl elemanlarn yorulmas ile ilgili tavsiyelerine ksmen dayal olarak, Uluslararas Kaynak Enstits'nn XIII-1539-96/XV-845-96
no.lu dokmanndan alnmtr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

17-16

Blm 17 - Yorulma Mukavemeti

Tablo 17.4 eitli birleimler


(1)

Birletirme ekli
Ykler

(1)

Ayrnt snf
Birleimin tanm

R
elik

atlak riski olan yerler

Su geirmez birleim

Dik stifnerli

Dik stifnerli ve buna


bal braketli

80

80

80

80

45 (3)

56 (3)

56 (3)

(50)(3)

(50)(3)

(45)(3)

45

56

56

50

63

63

(56)

(56)

(50)

71 (4)

71 (4)

71 (4)

45 (5)

45 (5)

45 (5)

63 (3)

63

Dik stifnerli ve buna


bal braketli ve ilave
olarak ters tarafta

71

braketli

Dik stifnerli, ancak


ykn stifnere
iletildii dikkate

80 (4)

alnarak

()

Bindirmeli balantlar iin.

(1)

Asimetrik profiller nedeniyle oluan ilave gerilmeler dikkate alnmaldr. Blm 4, C.6ya baknz.

(2)

Sadece boyuna ykler varsa, bir snf arttrlacaktr.

(3)

>150 mm. iin, bir snf azaltlacaktr.

(4)

Kaklk ve delik ekline bal gerilme art dikkate alnmaldr.

(5)

ke kaynakl balantlardaki gerilmeler iin geerlidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 18 Demirleme ve Balama Donanm

18-1

BLM 18
DEMRLEME VE BALAMA DONANIMI

Sayfa
A.

GENEL .............................................................................................................................................................. 18- 2

B.

TEHZAT NUMARASI ..................................................................................................................................... 18- 2


2. ok Gvdeli Tekneler

C.

DEMRLER ........................................................................................................................................................ 18- 3


1. Yerleim
2. Demirlerin Dizayn
3. Yksek Tama Kuvvetli Demirler
4. ok Yksek Tama Kuvvetli Demirler
5. K Demirler
6. zel K Demirler

D.

DEMR ZNCRLER .......................................................................................................................................... 18- 4

E.

ZNCRLK ......................................................................................................................................................... 18- 4

F.

BALAMA TEHZATI ..................................................................................................................................... 18- 5


1. Halatlar
2. Halat Vinleri, Kapstanlar, Babalar, Loalar

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

18-2

Blm 18 - Demirleme ve Balama Donanm

A.

Genel

edilmi olmaldr.

1.

Demir, demir zinciri ve halatlar EN tehizat

5.

numarasna gre, Tablo 18.1'den belirlenir.

A,B

veya daha fazla pervaneye sahip askeri

gemilerde, gz demirinin ve demir zincirinin arlnn


azaltlmas sz konusu olabilir.

Not :
Bu blmde istenilen demirleme tahizat, limanda veya korumal
bir yerde, rhtma yanamak, amandra yerine veya denize
almak iin uygun artlar beklemek zere demir atm askeri
gemiler iin geerlidir.
Bu nedenle tehizat, askeri gemiyi dalgal havalarda deniz

B.

Tehizat Numaras

1.

Tek gvdeli askeri gemiler iin tehizat numaras

aadaki formle gre hesaplanr:

tesirine ak kylarda tutmak veya srklenen gemiyi durdurmak


amacyla dizayn edilmemitir. Bu durumda meydana gelen kinetik

2/3 + 2(a B + b h sin )+ 0,1 A

EN

= Dizayn su hattndaki kalp deplasman, [t]

enerji nedeniyle, zellikle byk gemilerde, demirleme tehizatna


etki eden kuvvetler tehizatn hasar grmesine veya ksmen

3
(Younluun 1,025 t/m olduu deniz suyunda),

kaybolmasna yol aabilir.


Bu blmde talep edilen demirleme tehizat, iyi bir demirleme

= Gemi ortasnda, dizayn su hattndan, bordada,

zemininde demir taramas olmadan askeri gemiyi tutacak ekilde

st gverteye kadar olan mesafe [m],

belirlenmitir. Kt demirleme zemininde, demirin tutma kuvveti


nemli lde azalr.

bi

fiili genilii,

Bu blmdeki kurallara gre tehizatn belirlenmesinde


kullanlan tehizat numarasnn hesab iin verilen forml aknt
hznn 2,5 m/s, rzgar hznn 25 m/s ve salnan demir zinciri

Genilii B/4den byk olan gverte evlerinin

hi

= biye karlk gelen st yap veya gverte

boyunun su derinliinin 6 ila 10 kat olduu kabulne

evlerinin, her srasnn, merkez hattndaki

dayanmaktadr.

ykseklii [m] (gverte iyeri varsa, hesaba


katlmaz).

Normal artlarda askeri geminin sadece bir tek demir ve zincir


kullanaca kabul edilmitir.

En alttaki st yap veya gverte evinde kesiklik veya


kademe varsa, ykseklik h, sanal gvertenin merkez

2.

Her gemi en az bir demir rgatna sahip olmaldr.

hattndan llr.

Byk askeri gemilerde iki demir rgat nerilir ve bu


hususta Askeri Otorite ile anlamaya varlmaldr. Demir
rgat ve varsa zincir tutucusu, Ksm 107 Gemi letim

Demir rgat ve zincir tutucusu alt yaplar iin Blm 14,

3.

ekil 18.1de gsterildii gibi her gs


perdesinin meyil as,

Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 5e uygun olmaldr.


B.4'e baknz.

= Teknenin ve genilii B/4 den fazla olan st


yaplar ve gverte evlerinin, L boyu iinde, yaz
dizayn hatt zerinde kalan ve h yksekliine

Bir snma limanndan itibaren 50 deniz milinden

2
kadar olan boyuna izdm alan, [m ].

daha akta seyir yapmayan ve K50/20 klas notasyonuna


sahip askeri gemiler iin tehizat, EN tehizat numarasna
kar gelen araln bir alt aral alnarak belirlenebilir.

Genilii B/4 veya daha az olan bir gverte evi zerinde


genilii B/4'den daha byk olan bir gverte evi yer almas

4.

TL srveyi altnda ina edilerek, sertifikalarnda

ve Kayt Kitabnda + iaretine sahip olan askeri gemiler, TL


Kurallar, Ksm 2, Malzeme, Blm 11e uygun olan demir
ve demir zincirleri ile tehiz edilmelidir. Manyetize olmayan
malzemeler iin TL Kurallar, Ksm 103, Askeri Gemiler iin

halinde, geni gverte evi ykseklie dahil edilir, ancak dar


olan hesaba katlmaz.
A ve h'nn hesabnda, ykseklii 1,5 m. ve daha fazla

zel Malzemeler uygulanr. Demirler ve demir zincirleri

olan parampetler gverte evlerinin bir paras kabul

onaylanm cihazlarla TL srveyr gzetiminde test

edilirler. rnein; ekil 18.1'deki A1 alan, A alanna dahil


edilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B,C

Blm 18 - Demirleme ve Balama Donanm

18-3

Parampet

ekil 18.1
2.

Tehizat numaras ile ilgili olarak, tekne st yap ve gverte evlerinin profil grn

ok Gvdeli Tekneler

tarafndan onaylanm demirler kullanldnda demir arl


Tablo 18.1de verilen demir arlnn %75'i olarak alnabilir.

ok gvdeli teknelerin tehizat numaras benzeim yoluyla

"Yksek tama kuvvetli demirler" askeri gemilerde her zaman

belirlenmelidir, ayrntlar TL Kurallar Ksm 7, Yksek Hzl

kullanlmaya uygun olan ve deniz dibine zel bir hazrlk

Teknelerde verilmitir.

gerektirmeden yerletirilebilen demirlerdir.


3.2

C.

Demirler

Demirin "Yksek tama kuvvetli demir" olarak

onaylanmas iin, eitli zeminlerde test edilmesi ve en az


ayn arlktaki admiralti iposuz demirine gre, iki misli

1.

Yerleim

tutma kuvvetine sahip olmas gereklidir. Testler TL


tarafndan onaylanmaldr.

Kurallarn istedii iki gz demiri, demir zincirine eklenmi ve


gemide yerlerine yerletirilmi olarak, daima kullanlmaya

3.3

Demir zinciri ve rgatnn boyutlandrlmasnda,

hazr halde bulunmaldr.

Tablo 18.1de verilen indirimsiz demir arl esas alnr.

Herbir demirin loa ve loa borusu iinde, seyir srasnda

4.

ok Yksek Tama Kuvvetli Demirler

sabit olarak duracak ekilde yerletirilmesi salanacaktr.


Ayrntlarla ilgili olarak Askeri Otorite ile ibirlii

ok yksek tama kuvvetli demirler (VHHP) olarak TL

yaplmaldr.

tarafndan onaylanm demirler kullanldnda, demir

2.

arln 2/3nden az olmamaldr.

arl, yerine kullanld HHP demir iin gerekli olan


Demirlerin Dizayn

2.1
Demirler onaylanm bir dizayna sahip olmaldr.
Normal iposuz demirlerin, pim ve donanm dahil, ba
ksmnn arl, toplam demir arlnn %60'ndan daha
az olamaz.

5.

K Demirler

5.1

Aknt demirleri olarak k demirler kullanldnda,

2.2
ipolu demirlerin ipo dahil toplam arl, Tablo
18.2'de verilenlere uygun olacaktr. ipo arl, bu toplam
arln %20'si olacaktr.

bakmdan uygun olacaktr. Beher k demir arl, ba

bu donanm demirleme donanm iin verilen kurallara her


demir arlnn en az %35i olacaktr. Demir zincirinin ap
ve zincir boyu, ilgili demir arlna gre Tablo 18.1den

2.3
Her bir gz demirinin arl, beher demir iin
kaidede istenilen arln %7 altnda veya stnde olabilir.
Ancak, gz demirlerinin toplam arl, istenilen demir
arlnn toplamndan az olamaz.
3.

Yksek Tama Kuvvetli Demirler

elde edilecektir. K demir rgat kullanldnda, Ksm 107,


Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 5deki
istekler gz nne alnacaktr.
5.2

K demir iin zinciri yerine elik halat kullanlan

hallerde, aadaki hususlar dikkate alnmaldr:


3.1

"Yksek tama kuvvetli demir" (HHP) olarak TL


TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

18-4
5.2.1

Blm 18 - Demirleme ve Balama Donanm


elik halatn uzunluu en az, gerekli zincir

uzunluu kadar olmaldr.

C.D,E

tanmlanan manyetize olmayan stenik eliklerin kullanm


tercih edilir, TL Kurallar Ksm 103, Askeri Gemiler iin zel
Malzemeler, Blm 8 ve 9a baknz.

elik halatn mukavemeti, en az K1 kalite zincir iin istenilen


kadar olmaldr.

3.

Lokmasz demir zincirleri snrl byklkteki

5.2.2

eletirme TL tarafndan onaylanmaldr.

askeri gemilerde kullanlabilir. Tablo 18.1deki deerlerle


Demir ile aknt halat arasnda 12,5 m. boyunda

veya bosalanm demir ile rgat arasndaki mesafe kadar bir


ksa zincir bulunmaldr. Daha kk olan uzunluk alnr.

4.

Tablo 18.1de verilen toplam zincir boyu, iki gz

demir arasnda, olanak bulunduu oranda, eit olarak blnr.


5.2.3

Halat rgat, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve

Yardmc Sistemler, Blm 5de demir rgatlar iin

5.

istenilenlere uygun olmaldr.

tipi kilitler yerine, onayl kenter tip demir kilitleri kullanlabilir.

Demir ile demir zincirinin balants iin, normal D

6.

Frdndl u baklas yerine, onayl frdndl kilit de

Demir ile zincir arasna frdndl u baklas konulur.


zel K Demirler

kullanlabilir. Ancak, zel olarak onaylanmadka, frdndl


Ba dip ksm ile kyya temas eden bir kartma gemisini

kilit, demire direkt olarak balanamaz.

askeri birlikleri boalttktan veya kyya indirdikten sonra


daha derin sulara ekmek amacyla yeterli boyutlarda bir

6.

Talep zerine ve TL ile anlamaya varlarak, Tablo

halat rgat kullanlabilir.

18.1de belirtilen demir zinciri yerine elik tel halat ve sentetik


halatlar, snrl byklkteki askeri gemilerde kullanlabilir.

Orta byklkte ve byk kartma gemileri iin, asgari


olarak, gemiyi yaklak olarak boyuna ekseni dorultusunda

7.

geriye

annda personele zarar vermeden demirin denize serbest-

ekebilecek,

simetrik

yerletirilmi

iki

demir

Zincirin gemi bnyesindeki u balants, tehlike

bulundurulmas tavsiye edilir.

e braklmas iin, zincirliin dnda kolayca ulalabilir bir

Geminin deplasman, draft/ngrlen su derinlii, kartma

gemideki u balantsn salayan hra mapasnn

prosedr, vb. ile balantl olarak, demirlerin boyutlar ve

mukavemeti, demir zincirinin kopma mukavemetinin

yedekleme

%15'inden az, %30'undan fazla olmamaldr.

durumda olmasn salayacak ekilde yaplmaldr. Zincirin

vinlerinin

yerleimi,

Askeri

Otoritenin

artnamesine gre belirlenmelidir.


E.
D.

Demir Zincirleri

1.
Tablo 18.1de verilen zincir aplar, TL Kurallar,
Ksm 2, Malzeme, Blm 11de belirtilen demir zinciri
malzemesi kullanlarak aadaki kalitede imal edilen
zincirlere uygulanr:
Kalite derecesi

K1 (normal kalite)

Kalite derecesi

K2 (zel kalite)

Kalite derecesi

1.
Zincirlik, zincirin, zincirlik borusundan kolayca akn
temin edecek ve zincirin kendi kendine istifine uygun olan
derinlik ve byklkte olmaldr.
ki ba demir zinciri iin amur sand hari, gerekli
minimum istifleme kapasitesi aada verilmitir:

S = 1,1 d2

[m3]
100000

= Tablo 18.1'e gre zincir ap, [mm]

= Tablo 18.1'e gre lokmal demir zincirinin toplam


boyu.

K3 (ekstra zel kalite)

HHP demirler iin en az K2 kalite, VHHP demirler iin en az


K3 kalite demir zincirleri kullanlacaktr.
K2 ve K3 kalite derecesindeki zincirler, sadece tannm
reticilerden ve retim sonras su verilmi ve tavlanm
olarak temin edilmelidir.
2.

Zincirlik

Eer askeri gemilerin manyetik izi dk

tutulacaksa, demirler ve demir zincirleri iin, Blm 3de

Toplam istifleme kapasitesi, iskele ve sancak demir zincirleri


iin eit boyutlarda iki zincirlie yaylacaktr.
Zincirliin taban alan maksimum kenar uzunluu 33 d
olmak zere mmkn olduunca kare eklinde olmaldr.
Alternatif olarak, ap 30-35 dyi gemeyen dairesel zemin
alan da seilebilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

E,F

Blm 18 - Demirleme ve Balama Donanm

18-5

Her bir zincirlik iin istiflemenin zerinde ilave olarak

Tablo 18.1de nerilen kopma ykne baklmakszn, lif

mmknse, aada belirtilen bir serbest ykseklik

halatlarn ap 20 mm.den az olmamaldr.

salanacaktr:
1.3

elik tel halat tipleri

h = 1500 [mm]
elik tel halatlar aadaki tiplerde olacaktr:
2.

Zincirlik perdeleri ve giri aklklar; su geirmez

olmaldr. Bylece zincirliin su ile dolmasndan dolay

Kopma yk 500 kN'a kadar 7 lif zl, 144 tel


(6x24) tip: standard.

yanndaki blmelere su girmesi nlenerek, buralarda


bulunan nemli tertibat ve tehizatn zarar grmemesi ve
geminin almasnn engellenmemesi salanmaldr.

Kopma yk 500 kN'dan fazla, 1 lif zl, 216 tel


(6x36) tip: standard.

3.

Zincirlikte yeterli bir dreyn sistemi bulunmaldr.


Tel halatlar, rgat tamburunda duracaksa, elik zl tel

4.

Zincirliin perdeleri, ayn zamanda tank perdeleri

halatlar kullanlabilir :

ise, bu perdelerin sac ve stifnerlerinin boyutlar, Blm 10,


B'de tanklar iin verilen deerlere gre hesap edilecektir.

1 elik zl 6x19

, tip: Seale

1 elik zl 6x36

, tip: Warrington -

Tank perdesi deilse, levha kalnl ve kesit modlleri


Blm 10, Bye gre, Blm 10, D.4deki PT2' test basncna
gre

hesaplanacaktr.

Yk

hesaplamasnda,

Seale

yk

merkezinden zincirlik borusunun en st noktasna kadar


olan mesafe alnacaktr.

1.4

2 mm. lik korozyon pay uygulanmaldr. Minimum et

Tekil olarak, balama halatnn boyu, Tablo 18.1de

kalnl 5,0 mm. dir.

verilenden %7'ye kadar daha ksa olabilir. Ancak, tm

Boy

halatlarn toplam boyu, tekil halatlarn boylar toplamndan


az olamaz.
F.

Balama Donanm

1.

Halatlar

1.5

Seenekler

Kopma yk 500 kN'un zerinde olan tekil balama halatlar


1.1

Tablo 18.1de ve madde 1.2 ve 1.3de belirtilen

iin, aadaki zmler uygulanabilir:

yedekleme ve balama halatlar, klas art olmayp, bir


tavsiye niteliindedir.

Tablo 18.1'de belirtilen beher balama halatnn


kopma yk, balama halatlarnn adetlerinin

1.2

arttrlmas suretiyle azaltlabilir. Bu durumda,

Kopma yk

gemideki tm halatlarn toplam kopma ykleri,


Yedekleme ve balama halatlar iin, elik tel halatlar, tabii

Tablo 18.1'deki kural deerinden aada

veya sentetik lif halatlar veya elik ve lif zl elik halatlar

olamaz. Ancak, hi bir halatn 500 kN deerinin


altnda

kullanlabilir.

kopma

mukavemetinde

olmasna

msaade edilmez.

Tablo 18.1'de belirtilen nominal kopma ykleri, sadece elik


halatlar iin geerlidir. Sentetik lif halatlar kullanldnda,
tabloda verilen kopma ykleri arttrlmaldr. Artm miktar
kullanlan malzemeye baldr. elik tel halat yerine
kullanlacak sentetik lif halatlarn aplar, aadaki Tablo
18.2'den alnabilir.

Her bir balama halatnn kopma yk arttrlmak


suretiyle, balama halatlarnn says azaltlabilir.
Bu durumda gemideki tm halatlarn toplam
kopma ykleri, Tablo 18.1'deki kural deerinden
aada olamaz. Ancak, halatlarn says 6'dan
az olamaz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

18-6

Blm 18 - Demirleme ve Balama Donanm


Tablo 18.1

Tehizat
numaras
EN

Demirler, demir zincirleri ve halatlar


Demir

2 iposuz

Lokmal demir zincirleri

gz demiri

zincirler

Tavsiye edilen halatlar

i
Gz demirleri

Tek demir

Toplam

arl

boy

[kg]

[m]

ekme halat
Boy

ap (1)
d1

d2

d3

d4

[mm]

[mm]

[mm]

[mm]

[m]

Balama halatlar

Kopma yk

Kopma yk

(2)

Adet

Boy

[kN]

[m]

[kN]

(2)

10

11

12

-50

120

165

12,5

12,5

12,5

12,5

180

100

80

35

50-70

180

220

14

12,5

12,5

14

180

100

80

35

70-90

240

220

16

14

14

16

180

100

100

40

90-110

300

247,5

17,5

16

16

18

180

100

110

40

110-130

360

247,5

19

17,5

17,5

18

180

100

110

45

130-150

420

275

20,5

17,5

17,5

20

180

100

120

50

150-175

480

275

22

19

19

22

180

100

120

55

175-205

570

302,5

24

20,5

20,5

24

180

110

120

60

205-240

660

302,5

26

22

20,5

26

180

130

120

65

240-280

780

330

28

24

22

28

180

150

120

70

280-320

900

357,5

30

26

24

30

180

175

140

80

320-360

1020

357,5

32

28

24

30

180

200

140

85

360-400

1140

385

34

30

26

32

180

225

140

95

400-450

1290

385

36

32

28

34

180

250

140

100

450-500

1440

412,5

38

34

30

36

190

275

140

110

500-550

1590

412,5

40

34

30

38

190

305

160

120

550-600

1740

440

42

36

32

40

190

340

160

130

600-660

1920

440

44

38

34

42

190

370

160

145

660-720

2100

440

46

40

36

44

190

405

160

160

720-780

2280

467,5

48

42

36

46

190

440

170

170

780-840

2460

467,5

50

44

38

48

190

480

170

185

840-910

2640

467,5

52

46

40

48

190

520

170

200

910-980

2850

495

54

48

42

50

200

560

170

215

980-1060

3060

495

56

50

44

200

600

180

230

1060-1140

3300

495

58

50

46

200

645

180

250

1140-1220

3540

522,5

60

52

46

200

690

180

270

1220-1300

3780

522,5

62

54

48

200

740

180

285

1300-1390

4050

522,5

64

56

50

200

785

180

305

1390-1480

4320

550

66

58

50

220

835

180

325

1480-1570

4590

590

68

60

52

220

890

190

325

1570-1670

4890

550

70

62

54

220

940

190

335

1670-1790

5250

577,5

73

64

56

220

1025

190

350

1790-1930

5610

577,5

76

66

58

220

1110

190

375

1930-2080

6000

577,5

78

68

60

240

1170

190

400

2080-2230

6450

605

81

70

62

240

1260

200

425

2230-2380

6900

605

84

73

64

240

1355

200

450

2380-2530

7350

605

87

76

66

260

1455

200

480

2530-2700

7800

632,5

90

78

68

260

1470

200

480

2700-2870

8300

632,5

92

81

70

260

1470

200

490

2870-3040

2870-30

632,5

95

84

73

2870

1470

200

500

3040-3210

9300

660

97

84

76

280

1470

200

520

3210-3400

9900

660

100

87

78

280

1470

200

555

3400-3600

10500

660

102

90

78

300

1470

200

590

3600-3800

11100

687,5

105

92

81

3600

1470

200

620

3800-4000

11700

687,5

107

95

84

3800

1470

200

650

(1)

(2)

d1 = Zincir ap Kalite K1 (Normal kalite)


d2 = Zincir ap Kalite K2 (zel kalite)
d3 = Zincir ap Kalite K3 (Ekstra zel kalite)
d4 = Manyetize olmayan stenitik elik iin zincir ap (WN 1.3964)
F.1.2ye baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 18 - Demirleme ve Balama Donanm


Tablo 18.2

elik tel halatlar (1)

Sentetik tel halatlar ve lif halatlarn edeer aplar

Sentetik tel halatlar

Lif halatlar

Poliamid (2)

Poliamid

Polyester

Polipropilen

ap [mm]

ap [mm]

ap [mm]

ap [mm]

ap [mm]

12

30

30

30

30

13

30

32

32

32

14

32

36

36

36

16

32

40

40

40

18

36

44

44

44

20

40

48

48

48

22

44

48

48

52

24

48

52

52

56

26

56

60

60

64

28

60

64

64

72

32

68

72

72

80

36

72

80

80

88

40

72

88

88

96

(1)

DIN 3068 veya benzeri standartlara gre.

(2)

Rafine edilmi poliamid tekli liflerden ve iplik halindeki liflerden rlm normal halatlar.

2.

18-7

Halat Vinleri, Kapstanlar, Babalar, Loalar

denenmi bir konstrksiyona sahip olmal ve ilgili


standartlara uymaldr.

2.1

Halat vinleri ve kapstanlar kullanlan halatlara

ve onlarn anma kopma yklerinin %80'ine ve Blm 10,

Not :

B.5deki izin verilen gerilmelere uygun olarak dizayn

Bu konuda ilgili ulusal standartlar dikkate alnmaldr.

edilir.

Tayc

yaplar

Blm

14,

B.4e

gre

boyutlandrlacaktr

2.3

oklu halatlara balanmas amalanan halat

loalar, babalar, ko boynuzlar ve bunlarn tayc yaplar


Babalar, loalar ve ko boynuzlar halatlarn ar

takviye edilecektir. Bu durumda, ekme kuvveti olarak, her

derecede anmasn nleyecek tarzda dizayn edilmeli,

halatn nominal kopma yknn %80'i kullanlacaktr.

2.2

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 19 Tekne Donanm

19-1

BLM 19
TEKNE DONANIMI

A.

ARA PERDELER ............................................................................................................................................ 19- 2


1. Gaz Geirmez Blmeler
2. Makina ve Kazan Daireleri Arasndaki Perdeler

B.

DALGA KIRAN ................................................................................................................................................ 19- 2

C.

KAPLAMALAR VE FARLAR ........................................................................................................................ 19- 2

1. Dizayn Referanslar
1. Gverte Kaplamalar
2. Dip Farlar
3. Tank Perdelerindeki Farlar
D.

TEKNE VE ST YAPILARDAK AIKLIKLAR............................................................................................... 19- 3


1. Kapal st Yaplardaki Aklklar
2. Lumbuzlar ve Pencereler

E.

FRENGLER, BORDA PS SU BOALTMA AIZLARI VE SU LUMBARLARI ............................................. 19- 6


1. Frengiler ve Borda Pis Su Boaltma Azlar
2. Su Lumbarlar (Denizlikler)

F.

HAVA FRAR, TAINTI VE SKANDL BORULARI ....................................................................................... 19- 7

G.

HAVALANDIRMA AIZLARI .......................................................................................................................... 19- 7


1. Genel
2. Kapatma Dzenleri

H.

KONTEYNERLERN YERLETRLMES ..................................................................................................... 19- 86


1. Genel
2. Yk Kabulleri
3. zin Verilen Gerilmeler

I.

BALAMA DZENLER ................................................................................................................................. 19- 9

J.

CAN KURTARMA DONANIMI ........................................................................................................................ 19- 9

K.

ARET, RADAR VE SENSR DREKLER ................................................................................................... 19- 9


1. Genel
2. aret Direkleri
3. Radar ve Sensr Direkleri
4. Yapsal Ayrntlar

L.

YKLEME VE KALDIRMA DONANIMI ........................................................................................................ 19- 11

M.

VARDAVELALAR ..........................................................................................................................................19- 12

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

19-2
A.

Blm 19 Tekne Donanm


Ara Perdeler

A,B,C

eitli gverte kaplamalar aadaki isteklere uygun


olmaldr:

1.

Gaz Geirmez Blmeler


-

Geminin

NBC-korumas

isteklerini

Askeri Otorite tarafndan tanmlanan standart

salamas

bir iklimde (rnein; Avrupada -20 Cdan +80

yeteneinin dnda, askeri geminin hizmeti asndan;

Ca kadar olan scaklklarda) korozyona kar

depolama mahalleri, hangarlar, havuzlar, vb. gibi

tekne yapsnn korunmas,

mahaller ile yaama mahalleri birbirlerine kar gaz


geirmez olacaktr.

Yangna dayankl veya asgari olarak kolay


alev almayan ekilde, gverte alanyla iyi bir

2.

Makina

ve

Kazan

Daireleri

Arasndaki

birleme,

Perdeler
-

Askeri Otoritenin zel istekleri, renk, vb. gibi.

makina dairelerinden perdeler ile ayrlacaktr. Bu

1.1.2

Kaplamann

perdelerin su geirmez veya tank perdeleri olduu

elemanlar,

hallerde, boyutlar Blm 9 veya 10a uygun olmaldr.

nce,

2.1

Yardmc kazan daireleri, genel olarak, bitiik


gverte

temin

zerine

edicinin

Kazan dairesi sintinesinden makina dairesi

sintinesine

yakt

geirmeyecek

ekilde,

yapsal

uygulanmasndan

isteklerine

hazrlanmaldr. Normalde,
2.2

gelecei

kaplamasnn

uygun

bu hazrlk,

olarak

temizleme,

talama, ya giderme, vb.ni ierir.

sintineler

birbirlerinden ayrlacaktr. Perde zerindeki aklklarn

1.1.3

Madde 1.1.1de belirtilen isteklere uygunluk,

menteeli kaplar bulunmaldr.

tannm ve TL tarafndan onaylanm standartlara


gre, yeterli saydaki test rnekleri zerinde yaplacak

2.3

Makina ve kazan daireleri arasnda kontrol

testlerle temin edici tarafndan kantlanmaldr. rnekler;

ve iletme emniyetine fayda salayacak yakn bir

elik, alminyum, ahap, GRP, vb. gibi askeri gemide

balant

kullanlan yapsal gverte malzemesi ile bir araya

olmas

durumunda,

Ksm

104,

Sevk

Tesisleri ve Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve

getirilmelidir.

Yardmc Sistemler, Blm 15deki isteklerin yerine


getirilmesi

kouluyla,

tam

bir

perde

dzenlenmesinden vazgeilebilir.

1.2

Uak operasyonlar ve helikopter inii ile

ilgili gverteler
Madde 1.1.1de belirtilen genel isteklere ilave olarak,

B.

Dalga Kran

aadaki zellikler de salanmaldr:

1.

Dizayn Referanslar

Hareket ve ini ilemlerinde arttrlm mekanik


darbe,

Dalgakrann boyutlar, Blm 5, C.1.1.2deki yklerle,


Blm 9, Cdeki korunmasz cephe perdeleri gibi dizayn

edilecektir.

Uak yaktna, hidrolik ve yalama yana kar


diren,

Kuru yangn sndrme tozu ve kpe kar

C.

Kaplamalar ve Farlar

1.

Gverte Kaplamalar

Defrost nlemlerine ve tuza kar diren.

1.1

Genel istekler

1.3

Fze frlatma yerleri

1.1.1

Genelde,

askeri

diren,

bir

geminin

ak

gvertesindeki, st yaplarndaki ve gverte evlerindeki

Frlatma srasnda roket ve fzelerin patlamas, gverte


kaplamasna aadaki yollarla etki edebilir:

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

C,D

Blm 19 Tekne Donanm

Patlama konisinin yksek scakl,

perdelere

19-3
aralkl

farlar

tertiplenebilir.

Farlardan

sadece Askeri Otorite istei ile vazgeilebilir.


-

Akm patlama yk ve patlama hz,

Akmn

ve

ierdii

paracklarn

kimyasal

D.

Tekne ve st Yaplardaki Aklklar

1.

Kapal st Yaplardaki Aklklar

olmaldr. Ayrca, kaplamann kalnl; bir fzenin

1.1

Kapal

motorunun atelenmesi ve -kaza ile- frlatma rampasn

duvarlarndaki tm giri aklklar, perde ile ayn

terk etmemesi halinde gecikmeli ateleme ad verilen

mukavemete sahip, perdeye devaml surette bal olan

durum iin incelenmelidir.

su gemez kaplarla tehiz edilecektir.

2.

Dip Farlar

Kaplar, perdenin her iki tarafndan da kumanda

2.1

Eer bir askeri gemide, malzemelerin veya

kar ilave emniyet olarak kaplar genelde darya

zel donanmn tanmas iin ambarlar varsa, bu tr

doru almaldr. eriye doru alan kaplar, TL

ambarlarn dibine aralksz ve sk olarak dip farlar

tarafndan zel olarak onaylanmaldr.

bileimi.
Kaplama 1.1.1de belirtilen isteklere genel olarak uygun
st

yaplan

nihayet

perdeleri

ve

edilebilecek ekilde dzenlenecektir. Denizin darbesine

konulacaktr. Ahap farlarn kalnlklarnn 60 mm. den


az olmamas tavsiye edilir. Eer far ngrlmemise,

Giri aklklarnn, mezarna ykseklikleri; Pozisyon 1

her durum iin yk tayan dip alanlarnn kalnlklarnn

iin (Blm 14, A.2ye baknz) gverteden itibaren en

arttrlp arttrlmamasna TL karar verecektir.

az 600 mm. ve Pozisyon 2 iin 380 mm. olacaktr.


Fribord/perde gvertesinin altndaki mahallere girii

2.2

Tek diplerdeki farlar, tekne kaplamasnn her

olmayan gverte evleri aklklarnn mezarnalar daha

zaman incelenebilmesi iin karlabilir olmaldr.

dk olabilir.

2.3

1.2

Tanabilir eiklerden kanlmaldr. Ancak,

kalnlnda aa trizler zerine yerletirilir. Aa trizler

ift dip zerindeki farlar, en az 12,5 mm.

ar

donanm,

su

ve

szan

gemesini

yaktn

salayacak

yedek

paralar,

vb.nin

dar

atlmasn,

sintineye

ykleme/boaltmasn kolaylatrmak iin, aadaki

aralkta

olmaldr.

Denen

koullarda, tanabilir eikler kullanlabilir:

farlarn altlarnda ve aralarnda olumu boluklar bir


koruma ve szdrmazlk malzemesi ile doldurulmusa,
dorudan

doruya

dip

kaplamas

zerine

limandan

yerletirilebilir.
2.4

Bunlar, askeri gemi sden veya herhangi bir


ayrlmadan

nce

yerlerine

konulmaldr.

Ykleme/boaltma

iin

kullanlan

gverte

aklklar altna gelen yerlere ift far konulmas tavsiye

Eikler contal olmal ve birbirine yakn gergi


cvatalaryla balanmaldr.

edilir.
2.5

Menholler, etrafna bir lama kaynak edilerek

Eiklerin

yer

deiiminde,

karma

ileminden sonra eiklerin ve ilgili kaplarn

aa veya elik bir kapakla veya uygun bir tarzda

su

gemezlii

hortum

testi

ile

korunacaktr.

dorulanmaldr. Deitirme ve test tarihleri,


gemi jurnaline yazlacaktr.

3.

Tank Perdelerindeki Farlar


1.3

Bir

st

yap

gvertesindeki

veya

ini

inde scakl 40 C aan sv tanmas amalanan

kaportalarn evreleyen gverte evleri gibi dorudan

tanklarn, tama veya depolama ambarlar ile snr

fribord

tekil eden cidarlarna farlar tertiplenecektir. Dey

aklklar etkili su gemez kapaklarla korunacaktr.

gvertesi

zerindeki

bir

gvertedeki

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

tm

19-4
2.

Blm 19 Tekne Donanm


Lumbuzlar ve Pencereler

Fribord gvertesi zerindeki aa alan ya da


stabilite

2.1

Genel

2.1.1

Camlar, kr kapaklar ve frtna kapaklar ile

hesaplarnda

yzer

kabul

edilen

aklklar koruyan birinci kademe gverte evleri

birlikte lumbuzlar ve pencereler 1)

-eer konulduysalar-

onayl tasarma sahip ve salam retilmi olacaklardr.

Kr kapaklar, fribord gvertesi altnda konulmusa su


geirmez olarak, yukarsna konulmusa su gemez
olarak kapatlmal ve kilitlenmelidir.

Metalik olmayan ereveler kabul edilmez.


2.1.5

Lumbuzlar, eikleri fribord gvertesine paralel

Lumbuzlar 0.16 m yi gemeyen alana sahip

izilen ve en alak noktas yaz ykl su hattnn B

yuvarlak ya da oval aklklar olarak tanmlanr. 0.16

geniliinin %2.5i ya da 500 mm hangisi daha

m2yi geen alana sahip yuvarlak ya da oval aklklar

bykse- mesafede bulunan hattn altnda kalmayacak

pencere olarak kabul edilir.

ekilde yerletirilmelidir. ekil 19.1e baknz.

2.1.3

2.1.6

2.1.2

Pencereler genellikle pencere boyutuna bal

Eer

istenen

yaral

stabilite

hesaplar

olarak her kesinde yuvarlatma yarapna sahip

herhangi bir ara su basmas aamas ya da nihai

dikdrtgen aklklar ve alan 0.16 m2yi geen yuvarlak

denge su hattnda lumbuzlarn su basm durumda

ya da oval aklklar olarak tanmlanr.

olacan

gsteriyorsa,

almaz

tipte

lumbuzlar

kullanlacaktr.
2.1.4

Aadaki mahallere konan lumbuzlar ieri

menteelenmi kr kapaklara sahip olmaldr:


1)
-

fribord gvertesi altndaki mahaller

Frtna

kapaklar

kapal st yapnn ilk kademesindeki mahaller

olduklarnda

pencerelerin dna monte edilip menteeli ve portatif


olabilirken, kr kapaklar

ulalabilir

pencere ve lumbuzlarn iine

konulur.

ekil 19.1 Lumbuzlarn dzenlenmesi

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D
2.1.7

Blm 19 Tekne Donanm


Pencereler

aadaki

konumlara

konulmamaldr:

2.2.2

19-5

100 m ve zeri Lc boyuna sahip olan gemiler

iin ISO 5779 ve 5780 standartlarna gre olan ykler


ek olarak hesaplanmaldr. Byk olan deer nc

Fribord gvertesi altna

kademeye kadar gz nnde bulundurulmaldr.

Nihayet perdelerinin ilk kademesine ya da

2.2.3

Sapmalar ve zel durumlar ayr onaya tabidir.

2.3

ereveler

2.3.1

Tasarm,

kapal st yaplarn yan taraflarna


-

Stabilite hesaplarnda yzer kabul edilen ilk sra


gverte evlerinde

ISO

1751,

3903

ve

21005

standartlarna ya da herhangi tannm denk ulusal ya da


2.1.8

kinci

kademe

bordadaki

lumbuzlar

ve

uluslar aras standarda gre yaplmaldr.

pencereler; ieri menteelenmi, eer st yap alt


ksma alan bir akl koruyorsa ya da stabilite

2.3.2

lgili

standartlardan

sapmalar,

dorudan

hesaplarnda yzer kabul ediliyorsa su gemez olarak

hesaplamalarla ya da testlerle ek yeterli mukavemet

kapatlabilen ve kilitlenebilen kr kapaklar ile tehiz

kantlamalarn gerektirebilir. Bu, her durumda etkiye

edilmelidir.

ak blgelerdeki kpr pencereleri iin incelenmelidir.


(rnein; gemi boyunca ba eyrek iinde)

2.1.9

2.1.4teki mahallere alan direk aklklar

koruyan ikinci kademede bordadan ieri konulmu yan

2.4

Cam levhalar

menteelenmi kr kapaklarla ya da ulalabilirler ise su

2.4.1

Cam levhalar, termal sertletirilmi gvenlik

gemez olarak kapatlabilen ve kilitlenebilen kalc olarak

camndan (TSG) ya da TSGden yaplm lamine

monte edilmi frtna kapaklaryla tehiz edilmelidirler.

gvenlik camndan yaplmaldr. ISO standartlar 614,

perdelerdeki

lumbuzlar

ve

pencereler,

ya

ieri

1095, 3254 incelenecektir.


2.1.10

Lumbuz ve pencereleri aaya dorudan ini

ya da stabilite hesaplarnda yzer kabul edilen ikinci

2.4.2

kademeden ayran ikinci kademe ve zerindeki kabin

standartlar 1095 ve 3254 ya da dier denk ulusal ya da

Pencere ve lumbuzlarn cam kalnl, ilgili ISO

perdeleri ve kaplar, lumbuz ve pencerelere taklan kr

uluslar aras standartlara gre, 2.2de verilen dizayn

kapaklar ve frtna kapaklar yerine kabul edilebilir.

ykleri dikkate alnarak belirlenmelidir. Standartlardan


sapma gsteren boyutlar iin ISO 3903de belirtilen

2.1.11

Ykseltilmi eyrek gvertede ya da standart

formller kullanlabilir.

ykseklikten alak st yap gvertesinde yer alan


gverte evleri, kr kapak gerekliliklerini ilgilendirdiinde,

2.4.3

ykseltilmi eyrek gverte ya da st yap ykseklii

olmaldr.

Istlm cam levhalar ISO 3434 ile uyumlu

standart eyrek gverte yksekliine eit ya da daha


byk olmak artyla, ikinci kademede kabul edilebilirler.

2.4.4

Lamine sertletirilmi cam iin denk kalnlk

aadaki forml ile belirlenmelidir:


2.1.12

Sabit ya da alabilen kaportalar lumbuz ve

pencereler iin gerekli olduu ekilde boyutlarna ve


konumlarna

uygun

olan

cam

kalnlna

sabit

olmaldrlar. Her konumdaki kaporta camlar mekanik


zarardan ve pozisyon 1 ya da 2ye konulduunda kalc
konulmu kr kapak ya da frtna kapaklar ile tehiz

t s t12 t 22 .....t 2n
t1 = cam paneli1, t2 = cam paneli 2, tn = cam paneli n

edilmelidirler.
2.5
2.2

Testler

Dizayn Yk
Pencere ve lumbuzlar ilgili ISO standartlar 1751 ve

2.2.1

Dizayn yk, Blm 5 ile uyumlu olmaldr.

3903e gre test edilmelidirler. Cam panelin boyutlar

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

19-6

Blm 19 Tekne Donanm

D,E

ISO limitlerini getiinde (yani 1100x800), pencere ilgili

fribord gvertesinden 450 mm. den aada ve dizayn

blge iin dizayn basncnn drt katndaki basnta

su hattnn zerinden 600 mm. den daha aada ise,

hidrostatik teste tabi tutulacaktr.

bu borulara d kaplamada bir otomatik geri dndrmez


valf konulacaktr. Bu valf 1.3de istenmedike, eer kaln
cidarl boaltma borusu varsa konulmayabilir.

E.

Frengiler, Borda Pis Su Boaltma Azlar

ve Su Lumbarlar

1.7

nsansz makina ve yardmc makina mahalleri

hari, makinann almasyla ilgili deniz suyu giri ve


1.

Frengiler ve Borda Pis Su Boaltma Azlar

klarna lokal olarak kumanda edilebilir. Kumandalara


kolayca ulalabilecek ve valfin ak veya kapal

1.1

Ak

gvertelerde

ve

benzer

ekilde

su

olduunu gsteren gstergeler konulacaktr.

geirmez kapal st yaplar ve gverte evleri iinde


kalan fribord gvertelerinde, suyun etkin bir ekilde

1.8

dar atlmasn salayacak yeterli boyutta ve sayda

1.21.7de belirtilen btn valfler, elik, bronz veya

frengi

dier onayl tip snek malzemeden imal edilmi

bulunmaldr.

Kapal

st

yaplar

iindeki

Borda

valfleri

demir

olmak

kabul

zere

olacaktr.

veya zel tanklara yaplacaktr. Su gemez olarak

Borular elik veya benzer malzemeden olmaldr.

kapal olmayan st yap ve gverte evlerinin frengileri

Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc

de borda dna ynlendirilmelidir.

Sistemler, Blm 8e de baknz.

1.2

DIN 87223 (kapatmasz tip) ve DIN 87223 (kapatmal

frengiler, boaltmay sintineye veya zel tanklara

dkme

dahil

gvertelerden ve alt gvertelerden boaltma sintineye

Dizayn su hatt altnda kalan blmelerdeki

Normal

de

edilmez.

tip)e gre frengilerin kullanlmas nerilir.

yapacak borulara balanacak ve bu borular ok iyi


korunacaktr.

1.9

Frengi azlar ve pis su boaltclar can sal

indirme blgesine rastgelen dizayn su hatt zerinde


1.3

Fribord gvertesi altndaki blmelerden, su

olmamal veya hizmet botuna herhangi bir su boalm

gemez olarak kapal st yaplardan ve gverte

nlenmelidir. Frengi deliklerinin ve pis su boaltclarnn

evlerinden gelerek gemi bordasndan darya alan

bulunduu yerler, geitlerin, pilot girilerinin, asker

frengi borularna, otomatik tip geri dndrmez valf

indirme

konulacaktr. Bu valfler her zaman fribord gvertesi

alnmaldr.

azlarnn

dzenlenmesinde

gz

nne

zerinde uygun bir yerden kumanda edilebilmeli ve


kontrol yerinde valflerin ak yada kapal olduunu

1.10

Uak operasyon gvertelerine herhangi bir

gsteren dzenler bulunmaldr.

frengi almayacaktr. Uu gvertelerinin dreyni ile ilgili


zel istekler Ksm 107,

1.4

Dizayn su hattndan boaltma borusunun i

Gemi letim Tesisleri ve

Yardmc Sistemler, Blm 9, I.3de tanmlanmtr.

taraf en altna kadar llen dey mesafe 0,01 Lyi


ayor ve i taraftaki valfe her zaman muayene iin

1.11

Eer frengiler geminin NBC zrhl blmesi

ulalabiliyorsa, boaltma, kapama dzensiz iki adet

iinde dzenlenmise, tm iletim koullarnda zrhl

otomatik geri dndrmez valfle yaplabilir.

blmede bir miktar ar basncn garanti edilecei zel


nlemler alnmaldr (rnein; su tutucular).

1.5

Madde 1.4de belirtilen yksekliin, 0,02 Lyi

amas durumunda kapama dzeni olmayan bir tek

1.12

Yangn

sndrmede

ve

gemi

yzeyine

otomatik geri dndrmez valfe izin verilebilir. Bu

pskrtmede kullanlan deniz suyunun boaltm ile ilgili

esneklik, yaralanma koullarnda yzme hesabnn

zel nlemler iin, Ksm 107-Gemi letim Tesisleri ve

istendii askeri gemilerde fribord gvertesinin altndaki

Yardmc Sistemler, Blm 9a baknz.

blmeler iin geerli deildir.


1.6

2.

Su Lumbarlar (Denizlikler)

2.1

Fribord veya st yap gvertelerinin havaya

Herhangi bir seviyeden balayan boaltma ve

frengi borusunun d kaplamada son bulduu yer,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

E,F,G

Blm 19 Tekne Donanm

ak ksmlarndaki parampetlerin
durumlarda,

suyun

havuz oluturduu

gverteden

hzla

atlmasn

skmaya

19-7
kar

emniyete

alnmal,

menteelerde

paslanmaz pimler ve yataklar kullanlmaldr.

salayacak yeterli byklkte dzenlemeler yaplr.


2.2

Madde 2.32.5deki istekler hari olmak zere,

F.

Hava Firar, Tant ve skandil Borular

bir bordasndaki su lumbarnn minimum alan, havuz

1.

Her tanka hava firar, tant ve iskandil borular

blgesindeki iyerin standart veya standarttan daha

dzenlenecektir. Hava firar borular genellikle ak

byk olduu durumlarda, aada verilen formle gre

gverte zerine kadar uzatlr.

fribord gvertesi zerinde olumu her bir havuzun her

hesaplanacaktr:

A 0,7 0,035

20 m.

m ,

A 0,07

Dzenleme ve boyutlandrma iin, Ksm 107, Gemi

m ,
2

letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 8, Rye


baknz.

Suyun

girebilecei

noktann

gverteden

ykseklii, fribord gvertesinde en az 760 mm. st yap

20 m.

gvertelerinde ise 450 mm. olacaktr.

Parampet uzunluu [m]

2.

Hava firar, tant ve iskandil borularna

uygun kapatma dzenleri konulacaktr. Ksm 107,


maks

0,7 L

Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm


8, Rye de baknz. Konteynerlerin, malzemelerin,

st yap gvertelerindeki parampetlerdeki denizliklerin

aralarn, vb.nin gverte zerinde tand hallerde,

en kk alan, her bir havuz iin yukardaki formllere

kapatma

gre hesaplanm alanlarn %50sinden az olamaz.

ulalabilecektir. Yaralanma hesaplarnn yapld

dzenlerine

her

zaman

kolaylkla

askeri gemilerde, hava firar borularnn nihayetleri,


Eer parampet ykseklii ortalama olarak 1,2 m.den

yaral durumda, yaralanma su hattnn zerinde

fazla ise, gerekli alan parampet yksekliinin her 0,1

olacaktr. Yaralanmann bir ara kademesinde geici

m. fark iin havuz uzunluunun metresi bana 0,004

olarak

m2 arttrlr.

incelenecektir.

Eer parampet ykseklii ortalama

olarak 0,9 m. den az

su

altnda

kalyorsa,

bu

husus

ayrca

ise, alan ayn oranda

azaltlabilir.

3.

dip veya tank stnn hemen altnda, dek

levhalarna, yan i omurgalara, kemereler, kirilere


2.3

iyersiz gemilerde, 2.2ye gre hesaplanan

alan %50 arttrlr. iyerin standart iyerden az olduu

vb.ne hava firar borularna ulaacak serbest hava geit


vermek zere delikler alacaktr.

yerlerde kesit arttrlma yzdesi dorusal interpolasyon


Ayrca, tm dek levhalarnda ve yan i omurgalarda

ile bulunur.

su ve yaktn pompa emi azna ulaabilmelerine


2.4

Ak st yapl gemilerde, sularn boaltlmasn

olanak salamak iin ak delikleri alacaktr.

kesin olarak salayacak yeterli miktarda su lumbarlar


bulunacaktr.

4.

skandil borusu tank dibine kadar dorudan

uzatlacaktr. skandil borusu altndaki kaplama levhas


2.5

Denizliklerin alt kenarlar mmkn olduu

kadar gverteye yakn olacaktr. Gereken denizlik

daha kaln levhalar ile veya dablin levhas ile takviye


edilecektir.

alannn te ikisinin, oluan havuzun yars iin iyer


erisinin en alt noktasna yaknl salanacaktr.
2.6

G.

Havalandrma Azlar

1.

Genel

1.1

Havaya ak fribord gvertelerinde ve havaya

Parampetlerdeki btn aklklar, aralarndaki

uzaklk 230 mm. yi gemeyen dey yerletirilmi ubuk


veya benzeri elemanlarla korunacaktr. Denizliklere
kapaklar

konulmusa,

klerensleri

byk

tutularak

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

19-8

Blm 19 Tekne Donanm

G,H

ak st yap gvertelerinde, ba kaimeden itibaren 0,25

2.2

L iinde kalan ksmda, su geirmez olarak kapatlabilen

fribord gvertesinden veya havaya ak st yap

makina mezarna ykseklii en az 900 mm. olacaktr.

gvertelerinden itibaren 4,5 m. yi aan ve ba kaimeden


0,25

1.2

Havaya ak st yap gvertelerinde, ba

Ba kaimeden itibaren 0,25 L iinde kalan ve

Lnin

gerisinde

gvertelerinden

kalan

itibaren

2,3

ksmda
m.

yi

st

aan

yap

manika

kaimeden 0,25 Lnin gerisinde kalan ksmda manika

mezarnalar iin kapatma dzenleri, sadece zel

mezarna ykseklii 760 mm. den az olamaz.

durumlarda gereklidir.

1.3

Ambarlarn

manikalarnn

dier

blmelerle

hibir balants olmayacaktr.


1.4

Mezarna

gverte

kalnl,

kalnlndan

1,0

civardaki
mm.

fazla

olacaktr.
1.5

Yangna kar emii nleyici yangn damperleri

konulacaktr.

levhalarnn

kaplamas

2.3

Havalandrma direklerinin

kalnl, en az

1.4deki mezarna kalnlna eit olacaktr.

H.

Konteynerlerin Yerletirilmesi

1.

Genel

1.1

Konteynerler

tehizat,

TL

Yerletirilmesi
1.6

iin

Kurallar
ve

istifleme

Ksm

Balanmas

ve

51,

balama

Konteynerlerin

Kurallarna

uygun

Havalandrma direklerinin kalnl, net kesit

olacaktr. Gemi bnyesine kaynak ile balanacak btn

alan 1600 cm2den fazla ise, beklenen yke gre

paralar, ambar kapaklar dahil, TL Kurallar Ksm 2,

arttrlacaktr.

Malzeme ve Ksm 3, Tekne Yapmnda Kaynak


kurallarna uygun ve bu kurallara gre test edilmi

1.7

Genellikle,

manikalar

ve

havalandrma

malzemelerden yaplacaktr.

direkleri gverteden geecek ve gverte kaplamasna


gei

yerlerinde

alt

ve

stten

kaynakla

birletirilecektir.

Konteynerler ve konteynerleri yerletirme ve

balama donanm, geminin gvenliini ilgilendiren

Manika ve direkler, gverte kaplamasna, Blm 15,


B.3.3e uygun olarak, iten ve dtan a = 0,5 t0
kalnlnda i ke kayna ile balanacaktr.
1.8

1.2

Manikalar ve havalandrma direkleri zellikle

yangn sndrme donanm, iskandil borular, vb. gibi


gverte

ve

ambardaki

donanma

seyirde

iken

ulalmasna engel olmamaldr.


1.3

Konteyner
oluan

yerletirme
kuvvetlerin

ve
gemi

balama

deniz etkisine ak iseler, gemi yapsna takviyeli olarak

donanmnda

bnyesine

balanacaktr.

aktarlmas iin, yap elemanlarnn lokal takviyesi ve


yeterli kaynakl balantlar salanmaldr, 2. ve 3. e de

1.9

Ykseklii

900

mm.

yi

geen

manika

baknz.

mezarnalar zel olarak takviye edilecektir.


1.4
1.10

Havalandrma

manikalarnn

Konteyner yklenen i dip, gverteler, vb. lokal

kemereleri

mesnet, yar ykseklikteki kiriler, vb. gibi yeterli alt

yararak getii durumlarda, gvertenin mukavemetini

takviye ile kuvvetlendirilecek ve gereken yerlerde levha

korumak zere kemerelerin arasna mesnet profilleri

kalnlklar arttrlacaktr. Kaynakl paralar iin Blm

konulacaktr.

15, B.2ye baknz.

2.

Kapatma Dzenleri

2.1

Havalandrma sistemlerinin ana giri ve k

aklklar, deniz etkisine kar su gemez olarak


kapatlabilen, kolaylkla ulalabilir kapatma dzenlerine
sahip olacaktr.

2.

Yk Kabulleri

2.1

Geminin lokal yapsnn ve konteyner alt

takviyelerinin

boyutlandrlmasnda,

yerletirme ve balama plan esas alnacaktr.


TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

konteyner

H,I,J,K
2.2

Blm 19 Tekne Donanm

Boyutlandrmada,

st

ste

konteyner

19-9

elemanlarnn

etkisi

ile

meydana

gelen

eilme

ylm kolonun arlk merkezinden ayn anda

momentlerinin ar derecede byk olmamasna

etkidii kabul edilen aadaki dizayn kuvvetleri esas

dikkat

alnacaktr:

edilecektir.

edilecektir.

Gerekirse

postalar

takviye

Gemini eni (y-) dorultusunda:


0,5 g G

J.

Can Kurtarma Donanm

1.

Can

[kN]

Geminin ykseklii (z-) dorultusunda:

aralarnn

filikalarnn

ve

dier

can

kurtarma

yerletirilmesi

ve

iletilmesinin,

Askeri

Otorite tarafndan tanmlanan kurallara uygun olduu


(1 + az) g G

[kN]

varsaylr.

Denizde

Antlamasnda

Can

(SOLAS

Konteyner kolonunun arl [t]

uyulmas tavsiye edilir.

az

Dey ivme bileeni, Blm 5, B.1e baknz.

2.

Emniyeti

1974)

Uluslararas

belirtilen

esaslara

Can kurtarma donanmnn dizayn ve testi

klaslamann bir paras deildir. Ancak, kurtarma


3.

zin Verilen Gerilmeler

3.1

Lokal

donanmnn denize indirme dzenlerinin civarnda


iletilen kuvvetler gz nne alnarak, tekne yapsnn

balama

gemi

yapsnda

dzenlerinin

alt

konteynerlerin

yapsndaki

ve

gerilmeler

aadaki deerleri amayacaktr:

Not:
TLndan, indirme donanmlarnn onaynn talep edildii tm

R eH
1,5

durumlarda, TLnun Can Kurtarma ndirme Donanmlar


Kurallar uygulanr.

R
eH
2,3
v 2b 3 2
ReH

onaylanmas klaslamann bir parasdr.

Malzemenin

K.

R eH
1,3

minimum

akma

aret, Radar ve Sensr Direkleri

1.

Genel

1.1

Direklerin, alt takviyelerinin ve tekne bnyesine

gerilmesi,

Blm 3e baknz.

balantlarnn resimleri onaya sunulacaktr.


3.2

Konteynerlerden

ve

konteyner

balama

donanmndan gelen yklere maruz kalan, rnein;

1.2

postalar,

amacyla ok hesaplarnn verilmesi tavsiye edilir.

kemereler,

perdeler,

ambar

az

Radar ve sensr direkleri iin, dorulama

mezarnalar, parampet payandalar gibi teknenin


dier yap elemanlar, ilgili Blmlerde belirtilen izin

1.3

verilen

TLnun Ksm 50, Kaldrma Donanmlarnn Yapm ve

gerilme

deerlerini

amayacak

ekilde

salamlatrlacaktr.

Direklerin hareketli paralar ve aksesuvarlar

Srvey Kurallarna uygun olacaktr. Tm paralar TL


gzetiminde

I.
Balama

ve

delikleri,

elemanlarnn

mukavemetini

azaltmayacak

ekilde

ayr

test

edilecek

ve

sertifikalandrlacaktr.

Balama Dzenleri
mapalar

ayr

teknenin

istenmeyen

dzenlenecektir.

yap
lde

zellikle

postalara rastlayan dzenlemelerde, postalarda balant

1.4

Aadaki 2. ve 3. maddelerde belirtilen dier

direkler ve zel yapm ekilleri iin, boyut ve dizayn


ynlerinden her durum iin ayr ayr olmak zere TL ile
anlamaya varlacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

19-10
2.

Blm 19 Tekne Donanm


aret Direkleri

armk ayandan, balant noktasna kadar


olan enine mesafe.

Aadaki istekler, yalnzca iaret dzenlerini (seyir


fenerleri, flama ve gn iaretleri) tamak zere
dizayn edilen ekme mukavemeti Rm = 400 N/mm2 olan

Alternatif armk dzenleri edeer olmaldr.

elikten imal edilen i bo silindirik veya edeer

Tablo 19.1

dikdrtgen kesitli direklere uygulanr.


2.1

armkl direkler

2.1.1

armkl direkler, basit mesnetli yaplabildii

armk halatlar tanm

h[m]

10

12

14

18

Halat ap [mm]

14

16

18

20

22

24

1,6

2.0

2,5

3,0

4,0

4,0

gibi, bir veya birka gverteye tespit edilebilir (ankastre


Kilit, liftin ve halat

direkler).

yuvasnn anma
armkl elik direklerin en st mesnetteki ap; en st
mesnetten gerginin balant noktasna kadar olan direk
boyunun (W) her bir metresi iin en az 20 mm. olacaktr.

ls
h = armn diree baland noktann, armk
ayandan itibaren ykseklii.

Gergilerin balant noktasnn zerindeki direk boyu 1/3


Wyi aamaz.
2.1.3

Madde

2.1.2deki

direkler,

gergi

2.2

armksz direkler

2.2.1

armksz direkler en st gverteye tamamyla

balant

noktasna doru, en st mesnetteki ap deerinin


%75ine kadar giderek azaltlabilir. Et kalnl olarak

ankastre balanabilir veya iki ya da daha fazla


gverteye tespit edilebilir. Genelde, direklerin tekne

apn 1/70i veya 4 mm. den byk olan alnr.

bnyesine balants en az bir gverte yksekliince


2.1.4

armklarn gergi halatlar iin kaln olarak

devam etmelidir.

galvanizlenmi elik tel halatlar kullanlacaktr. Mmkn


olan minimum sayda kaln tellerin, rnein; Tablo
19.1de yer alan ve kopma mukavemeti 1570 N/mm2

2.2.2

armksz direklerin boyutlar Tablo 19.2de

verilmitir.

olan 7 telli 6 koldan oluan lif zl tel halatlarn


Tablo 19.2

kullanlmas tavsiye edilir.


2.1.5

Geminin her iki tarafna bata ve kta olmak

Direk boyu

zere 2 armkla balanan direklerde Tablo 19.1e gre

m [m]

armksz elik direklerin boyutlar

10

12

14

elik tel halatlar kullanlacaktr.


D x t [mm] 160x4 220x4 290 x 4,5 360x5,5 430 x 6,5
2.1.6

Tablo

19.1deki

elik

tel

halatlar

kullanldnda, aadaki hususlar salanmaldr:

m = En st mesnetten direk tepesine kadar direk


uzunluu [m].

b 0,3 h

= En st mesnette direk ap [mm].

= Direk et kalnl [mm].

0,15 h a b
a

armk ayandan, balant noktasna kadar

2.2.3

Direk ap 0,75 mde D/2 olacak ekilde

olan boyuna mesafe,

giderek azaltlabilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

K,L
3.

Blm 19 Tekne Donanm


4.4

Radar ve Sensr Direkleri

19-11

Gerektii

takdirde,

ince

borular,

titreimi

nlemek bakmndan ilave armkl veya takviyeli


Bu direkler tipik 3-ayakl, kutu kirili veya kafes sistemli

olacaktr.

dizayna sahiptir.
4.5
3.1

Boyutlandrma

iin;

sabit

ykler,

ivme

kuvvetleri (Blm 5, Bye baknz) ve rzgar ykleri


(Blm 5, Eye baknz) dikkate alnacaktr.
3.2

Gereken hallerde; rnein kreyn bumlarnn

deniz balarndan veya gergi tellerinden kaynaklanan


ykler gibi ilave ykler de hesaba katlacaktr.
3.3

Madde 3.1 ve 3.2deki dizayn ykleri ve izin

verilen

gerilmeler

Donanmlarnn

TLnun

Yapm

ve

Ksm
Srvey

50,

Kaldrma

Kurallarndan

Normal koullarda, boyutlandrma iin titreim

hesaplarna gerek
srasnda

ar

yoktur.

titreimler

Ancak, seyir tecrbesi


olumas

halinde;

ilgili

hesaplar gerekebilir.
4.6

Alminyum veya stenitik elikten yaplm

direklerin boyutlandrlmasnda, Blm 3, B.4de ve Dde


verilen istekler uygulanr.
4.7

letme veya bakm nedeniyle klmas gerekli

olan direklere, stten en az 1,5 m. mesafeye kadar elik


dik merdivenler konulacaktr. Bu mesafenin stnde
uygun tutamaklar bulunacaktr.

alnabilir.
4.8
3.4

ayakl direklerde; tekil ayak kuvvetleri,

Yapm ynnden uygun olduu takdirde, dik

merdivenlerin

genilii

en

az

0,30

m.

olacaktr.

incelenen ayak dorultusunda ve dier iki ayaktan birine

Basamaklar aras mesafe 0,30 m. olacaktr. Basamak

dik olarak etki eden, yukarda belirtilen kuvvetlerden

merkezi ile sabit direk ksmlar arasndaki yatay mesafe

hesap edilecektir.

0,15 m. den az olmayacaktr. Basamaklar ayn hizada


olacak ve kesi yukarya doru bakan 20/20 elik kare

3.5

Kutu kirili veya kafes sistemli direklerin st

ksmna konulan ii bo silindirik veya dikdrtgen


direkler madde 2. ye gre boyutlandrlabilir.
3.6

takviyeleri

gerekli

olabilir.
Yapsal Ayrntlar

4.1

Alt yaplar etki eden kuvvetlerin iletimine gre

olarak

ekme

kuvvetlerinin

veya

eilme momentlerinin aktarlmasna uygun olmamas


nedeniyle, direk tabanlarndaki dablin levhalarna
sadece basma kuvvetlerinin aktarlmas iin izin
verilir.
4.3

merdivenden

platforma

gvenli

olarak

gei

salanacaktr.
Gerekirse, servis ve bakm yaplacak yerlerdeki

emniyetli almann salanmas bakmndan, ayaklk,

boyutlandrlacaktr.
Genel

letme ynnden kullanlmas zorunlu olan

en az 0,90 m. olan vardavela bulunacaktr. Direkteki dik

4.10

4.

4.2

4.9

direk platformlarnda, bir ara ubukla birlikte, ykseklii

nce et kalnlkl kutu kirili direkler iin,

stifnerler ve ilave burkulma

ubuktan yaplacaktr.

srtlk ve el tutamaklarndan oluan ilave dzenler


salanacaktr.

L.

Ykleme ve Kaldrma Donanm

1.

Direkler, bumba dikmeleri ve bunlarn ilgili

ksmlar

da

dahil

olmak

zere

kaldrma

donanmlarnn boyutlandrlmas ve testleri geminin


i

bo

kesitli

direklerde,

tm

kaynakl

klaslanmas kapsam dndadr. Ancak, kaldrma


donanmlar blgesindeki tekne yapsnn ve buradan

balantlar ve birletirmeler tam nfuziyetli olarak

iletilen

yaplmaldr.

dahilindedir.

kuvvetlerin

kontrol

klaslama

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

kapsam

19-12
2.

Blm 19 Tekne Donanm


Kaldrma donanmlarnn boyutlandrlmas ve

L,M

tanmlanmtr.

testleri, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc


Sistemler, Blm 3de belirtilen isteklere gre ve daha
ayrntl

olarak

TLnun

Donanmlarnn

Yapm

Ksm

ve

50,

Srvey

Kaldrma

M.

Vardavelalar

Kurallarndaki

isteklere gre olacaktr.

1.

Fribord ve st yap gvertelerinin havaya ak

olan ksmlarnda etkili vardavelalar veya parampetler


3.

zerinde anlama varlmas halinde, Askeri

Otorite istekleri ve dier isteklere ilave olarak uyulabilir.

dzenlenecektir. Ykseklikleri, gverteden itibaren en


az 1 m. olacaktr.

Eer birka kural birden uygulanacaksa, bunlarn


ncelik

sralar

hakknda

karlkl

anlamaya

varlacaktr.

2.

Vardavelann

en

alt

ubuunun

altndaki

ykseklik 230 mm. yi gemeyecektir. Vardavelann daha


st tarafndaki ubuklarn arasndaki aklk ise, 380

4.

zerinde

anlamaya

varlmas

halinde,

kuvvetlerin alnmas veya iletilmesi ile ilgili

mapalar,

mm. den fazla olmayacaktr.

kaldrma aksesuvarlarndaki gibi test edilebilir ve

3.

damgalanabilir.

yuvarlak

Gvertenin
olarak

bordaya

yaplandrld

vardavelalar gvertenin
5.

Askeri

gemilerde

TL

sadece,

kaldrma

birletii

dzlemsel

yerin

gemilerdeki
olduu

yerde

dzenlenecektir.

donanmlar kullanma alnmadan nce yaplacak olan


ilk

ilev

ve

yk

testlerine

nezaret

eder

ve

4.

Vardavelalar, DIN 81702ye veya edeer

sertifikalandrr. Karlkl anlama halinde TL, dzenli

standartlara

tekrar srveylerini ve/veya yk testlerini yrtr ve

mukavemeti salayan edeer konstrksiyonlar da

sertifikalandrr.

kabul edilebilir.

6.

5.

Denizde ikmal donanm, Ksm 107, Gemi

letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 4de

uygun

Vardavela

olarak

dikmeleri

yaplacaktr.

borda

kaynatlmayacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Yeterli

kaplamasna

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

20-1

BLM 20
YANGINDAN KORUNMAK N YAPISAL NLEMLER

A.

GENEL ............................................................................................................................................................ 20- 2


1. Uygulama
2. Tanmlar

B.

TM GEMLERLE LGL TEMEL STEKLER ................................................................................................ 20- 4


1. Verilecek Dokmanlar
2. Ana Yap
3. Yanc Malzemelerin Kullanmnn Kstlanmas
4. Ka Yollar
5. Yangn Alglama Sistemi

C.

SFP EK KLASLAMA ARETL GEMLERLE LGL LAVE STEKLER ...................................................... 20- 6


3. Verilecek Dokmanlar
4. Yangn Dayankl Blmeler
5. Yanc Maddelerin Kullanmnn Kstlanmas
6. Ka Yollar ve Dzenlemeleri
7. Yangna Dayankl Blmelerdeki Aklklar
8. Havalandrma
9. Yangn Alglama Sistemi
10. Sabit Sprinkler Sistemi
11. Dier stekler

D.

ZEL KATEGOR MAHALLERN VE RO-RO MAHALLERNN KORUNMASI ........................................... 20-14


1. Yapsal Korunma
2. Dier stekler

E.

UU GVERTELER VE HANGARLARLA LGL STEKLER ................................................................... 20-14


1. Uu Gvertesi Yaps
2. Dier stekler

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

20-2

Section 20 Structural Fire Protection

A.

Genel

standarda gre belirlenmek kouluyla, yaklak 750 Ca


kadar stldnda, yanmayan ve kendinden tutuma

1.

Uygulama

iin yeterli olacak ekilde yanc buhar karmayan bir


malzemedir. Bunun dndaki her malzeme yanc

1.1

Bu blmdeki istekler iki ksma ayrlmtr. Bye

malzemedir.

gre temel istekler klaslanacak tm askeri gemileri


uygulanr. Cdeki ilave istekler opsiyoneldir ve SFP ek

2.1.3

Dk alev yayma

klaslama iareti verilmesi durumunda uyulacaktr.


Dk alev yayma; TL tarafndan kabul edilen bir
1.2

Bu blmde; zel fitinglerin, malzemelerin,

standarda gre belirlenmek kouluyla, bu ekilde

donanmlarn veya aparatlarn ya da bunlarn tiplerinin

tanmlanan

gemiye konulmas veya gemide tanmasnn veya zel

snrlamas anlamndadr.

dzenlemeler
tecrbelerle

yaplmasnn
ya

da

baka

istenildii

hallerde,

yollarla

fitinglerin,

2.1.4

yzeyin

alevin

yaylmasn

yeterince

Edeer malzeme

malzemelerin, donanmlarn veya aparatlarn yada


tiplerinin veya dzenlemelerin asgari olarak bu blmde

elik veya dier edeer malzeme ifadesinde yer

istenilenler kadar etkin olduu kantlanrsa, TL gemide

alan, edeer malzeme, kendi zellii veya izolasyonu

dier

veya

sayesinde, standart yangn testinde aleve maruz kalma

aparatlarn yada bunlarn tiplerinin gemiye konulmas

sresi sonunda elie edeer yapsal ve btnlk

veya gemide tanmasna yada zel dzenlemeler

zellikleri gsteren herhangi bir yanmaz malzeme

yaplmasna izin verebilir.

anlamndadr (rnein; uygun izolasyonlu alminyum

fitinglerin,

malzemelerin,

donanmlarn

alam).
Geminin

zel

isteklerden

dizayn

herhangi

nedeniyle,

birine

bu

uygunluun

blmdeki
olanaksz

2.1.5

Duman geirmez

olduu hallerde, TL edeer emniyetin salanmas


kouluyla,

bunlarn

yerine

alternatif

isteklerde

bulunabilir.

Duman geirmez ifadesi; dumann geiini nleyebilen


yanmaz veya yangn snrlayc malzemelerden yaplan
bir blme anlamndadr.

1.3

Yangnla mcadele sistemleri ve yangnla

mcadele donanm, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri

2.1.6

Yangna dayankl blmeler

ve Yardmc Sistemler, Blm 8 ve 9da belirtilmitir.


Yangna dayankl blmeler; aadaki koullara uygun
1.4

Yangn alglamas ile ilgili elektrik donanm,

perde ve gvertelerin oluturduu blmelerdir:

Ksm 105, Elektrik Kurallarnda belirtilmitir.


2.1.6.1 Bu blmeler; aadaki istekleri salayan,
2.

Tanmlar

izolasyonla veya kendi yangna dayankl zellikleri


vastasyla yanmaz veya yangn snrlayc nitelikte olan

2.1

Genel tanmlar

malzemelerden yaplacaktr.

2.1.1

Yangn snrlayc malzemeler

2.1.6.2 Bu blmeler, uygun ekilde takviye edilecektir.

Yangn snrlayc malzemeler; TL tarafndan kabul

2.1.6.3 Bu blmeler, uygun yangndan koruma sresi

edilen bir standarda gre yangn geciktirici zellii olan

sonuna kadar duman ve alev geiini nleyebilecek

malzemelerdir.

ekilde yaplacaktr.

2.1.2

2.1.6.4 Gerektiinde bu blmeler, uygun yangndan

Yanmaz malzeme

koruma sresi sonuna kadar yk tama kabiliyetini


Yanmaz malzeme; TL tarafndan kabul edilen bir

srdrecektir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

2.1.6.5 Bu blmeler, aleve maruz olmayan yzey-

2.2.4

20-3

Kargo mahalleri

lerindeki ortalama scaklk, orijinal scaktan 140C


daha fazla ykselmeyecek ayrca herhangi bir birletirme

Kargo mahalleri; zel kategori mahaller ve ro-ro kargo

eleman dahil, scaklk hi bir noktada, ilgili yangndan

mahalleri hari, kargo iin kullanlan tm mahaller ve bu

koruma sresi iinde orijinal scaklktan 180C daha

mahallerin tranklarn ieren mahallerdir.

fazla ykselmeyecek ekilde termal niteliklere sahip


olacaktr.

2.2.5

zel kategori mahaller

bakmndan,

zel kategori mahaller; kapal ro-ro mahalleri, ayn

yukarda belirtilen isteklere uygunluun salanmas iin

zamanda bakm ilerinin yapld kapal helikopter ve

bir prototip perde veya gverte gereklidir.

sabit kanatl uak hangarlar, bindirilen birliklerin girdii,

2.1.6.6 TL

tarafndan

onaylanma

karma gemilerinin, kk denizaltlarn, vb.nin kapal


2.1.7

Ana dey blgeler

blmleridir. zel kategori mahaller; aralar, uaklar,


vb. iin toplam net ykseklik 10 m. yi gememek zere,

Ana dey blgeler; herhangi bir gverte zerindeki

birden fazla gverteyi ierebilir.

ortalama boyu ve genilii 40 m. yi gemeyen tekne st


yap ve gverte evlerinde yangna dayankl blmelerle

2.2.6

Ro-ro mahalleri

Ro-ro

mahalleri;

ayrlm ksmlardr.
2.1.8

Snma mahalli

normalde

herhangi

bir

surette

blnmemi olan ve hareket etmeleri iin depolarnda


yakt bulunan motorlu aralarn, tanklarn, saldr

'Snma mahalli geminin emniyetini tehlikeye drme

aralarnn ve dier askeri aralarn ve/veya askeri

olasl olan koullarda, bir geminin veya gemideki

malzemelerin, treylerlerin, konteynerlerin, paletlerin,

kiilerin snma yeri olarak kullanabilecei doal ve

sklebilir tanklarn veya benzeri yk niteleri veya

yapay korunakl alandr.

kaplarnn, normalde yatay dorultuda yklenebildii ve


boaltlabildii geminin boyunun nemli bir ksm veya

2.2

Makina mahalleri dndaki mahaller

tamam boyunca devam eden mahallerdir.

2.2.1

Yaama mahalleri

2.2.7

Yaam mahalleri; yemek salonlar, dinlenme salonlar,


koridorlar, kamaralar, revirler, ofisler, tuvaletler ve

Ak ro-ro mahalleri

Ak ro-ro mahalleri, aada belirtilen ro-ro mahalleridir


-

Her iki ucu da ak olan, veya

Bir ucu ak olan ve tm uzunluklar boyunca d

benzeri mahallerdir.
2.2.2

Hizmet mahalleri

kaplamaya

veya

gverteye

datlm

olup,

toplam alan, mahallin toplam borda alannn en


Hizmet mahalleri; iinde ak stma yzeyleri bulunan

az %10una eit olan aklklara sahip olan.

piirme cihazlarn iermeksizin, sadece yiyecek stma


donanmn

ieren

bfeleri,

dolaplar,

maazalar,

2.2.8

Kontrol istasyonlar

makina mahalleri iinde yer alanlarn dndaki atlyeleri


ve benzeri mahaller ile bu mahallerin tranklarn ieren

Kontrol

mahallerdir.

muharebe bilgi merkezi (CIC), makina kontrol merkezi

istasyonlar;

kaptan

kk,

telsiz

odas,

(MCC), hasar kontrol merkezi (DCC), uu kontrol


2.2.3

Kuzineler

merkezi (FCC), cayro pusula ve benzeri mahaller,


emercensi g kayna ve emercensi tablonun veya

Kuzineler;

ak

stma

yzeyleri

bulunan

piirme

edeeri sistemlerin yer ald mahaller veya yangn

cihazlarn veya gc 5 kWdan byk olan her trl

kayt yada yangn kontrol donanmnn merkeziletirildii

piirme veya stma donanmn ieren kapal mahallerdir.

veya sevk kontrol, genel haberleme, dengeleme

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

20-4

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

sistemleri, vb. gibi geminin emniyetli iletimi iin esas

B.

A,B

Tm Gemilerle lgili Temel stekler

oluturan dier ilevlerin yer ald mahallerdir.


Buradaki istekler tm gemilere uygulanr.
2.2.9

inde

srekli

insan

bulunan

kontrol

istasyonlar

1.

Verilecek Dokmanlar

inde srekli insan bulunan kontrol istasyonlar, gemi

Blm 1, Tablo 1.3de belirtilen dokmanlara ilave

normal

olarak, aada belirtilen dokmanlar verilecektir:

hizmetini

grrken

sorumlu

bir

gemi

mrettebatnn srekli olarak bulunduu bir kontrol


istasyonudur.

Ka yollar plan,

2.2.10

Yangn kontrol plan,

Onayl yangn kontrol donanm listesi,

Kaplamalar

ve

kaplamas,

Toplanma istasyonu

Toplanma istasyonu; acil bir durumda bindirilmi


birliklerin bir araya gelebildii, talimatlar ald ve
gerekirse gemiyi terk etmeye hazrland bir alan veya
mahaldir.

tavanlar,
yzeyler

izolasyon,
ile

ilgili

gverte

tip

onayl

malzemelerin listesi (tip, retici, onay numaras).


2.3

Makina mahalleri
Dokmanlar 3 kopya olarak verilecektir. zel hallerde

2.3.1

Makina mahalleri (ana mahaller)

gerekli grlrse, TL ilave bilgi ve/veya ilave kopyalar


isteme hakkna sahiptir.

Makina mahalleri; toplam gc 110 kWdan byk olan


iten yanmal makinalar, jeneratrleri, yakt nitelerini,

2.

Ana Yap

sevk makinalarn, ana elektrik makinalarn ieren


mahaller

ile

benzeri

mahaller

ve

bu

mahaller

tranklardr.

Tekne, st yap, bnyesel perdeler, gverteler, gverte


evleri ve punteller, yeterli yapsal zelliklere sahip
yanmaz malzemelerden yaplacaktr. Bu blmdeki

2.3.2

Yardmc makina mahalleri

isteklere uyulmas ve malzemelerin TL tarafndan


onaylanmas

Yardmc makina mahalleri; gc 110 kWa kadar (110


kW

dahil)

olan

iten

yanmal

makinalar,

dier

yangn

snrlayc

malzemelere izin verilebilir.

tahrik

jeneratrlerini, sprinkler, yamurlama veya yangn

3.

pompalarn, sintine pompalarn, vb.ni, yakt doldurma

Kstlanmas

istasyonlarn, toplam

kouluyla,

Yanc

Malzemelerin

Kullanmnn

kapasitesi 800 kW geen

tablolar ieren mahaller ile benzeri mahaller ve bu

3.1

mahallerin tranklardr.

ve hava akm durdurucularn malzemeleri

2.3.3

3.1.1.

Dk yangn tehlikesi olan veya hi yangn

tehlikesi bulunmayan yardmc makina mahalleri

zolasyon, kaplama, tavan, gverte kaplamas

yanmaz

Tm blme perdeleri, tavanlar veya kaplamalar


veya

yangn

snrlayc

malzemelerden

olacaktr. Hava akm durdurucular yanmaz veya


Dk yangn tehlikesi olan veya hi yangn tehlikesi

yangna dayankl malzemelerden olacaktr.

bulunmayan yardmc makina mahalleri; soutma,


dengeleme, havalandrma ve iklimlendirme makina-

3.1.2

larn, toplam kapasitesi 800 kW veya daha az olan

olabilecek alanlarda yer alan izolasyonlarda, bunlarn

tablolar

yzeyi bu yanc sv veya buharlar geirmez olacaktr.

ieren

mahaller

ile

benzeri

mahallerin

Yanc

svlarla

veya

buharlarla

temas

tranklardr.
3.1.3

Tm termal ve akustik izolasyonlar yanmaz

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B
veya

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler


yangna

zolasyonla

dayankl

birlikte

malzemeden

kullanlan

yaptrclarn

ve

izolasyonlarnn

yanmaz

buhar

souk

olacaktr.

engelleri

sistemlerdeki

veya

yangn

ve

4.1.2

Asansrler,

ka

20-5
yolu

olarak

kabul

edilmeyecektir.

boru

snrlayc

olmasna gerek yoktur. Ancak bunlar mmkn olan en

4.2

Yaama ve hizmet mahalleri ile kontrol

istasyonlarndan ka yollar

az miktarda tutulacak ve akta kalan yzeyleri dk


alev yayma zellikli olacaktr.

4.2.1

Genel

3.1.4

4.2.2

Merdivenler,

Tm gverte son kat kaplamalar onayl bir

dey

merdivenler

ve

standarda gre olacaktr.

koridorlar

3.1.5

Sephiye salamak zere dk younluklu

Merdivenler ve dey merdivenler, mrettebatn normal

yanc malzemelerin kullanld bo mahaller, Tablo

olarak grev yapt veya yaad tm mahallerden,

20.1e gre yangna dayankl blmelerle, bitiik yangn

can kurtarma donanmlar binme gvertesine abuk

tehlikeli blgelerden korunacaktr.

ka yolu salayacak ekilde dzenlenecektir.

3.2

Boyu 7 m. den daha fazla olan kmaz koridorlara izin

Yzey kaplama malzemeleri

verilmez.
3.2.1

Aada belirtilen yzeyler, asgari bir standart

olarak, onayl dk alev yayma zellikli malzemelerden

Ka

yolu

olarak

kullanlan

merdivenlerin

ve

yaplacaktr:

koridorlarn net genilii 700 mm. den az olmayacak ve


en az bir yannda tutamaklar olacaktr. Net genilii

Koridorlarn,

ve

1800 mm. ve daha fazla olan merdiven ve koridorlarn

perdelerin (pencereler dahil) ak yzeyleri, tm

merdiven

her iki yannda tutamaklar bulunacaktr. Net genilik;

yaama

tutamaklar arasndaki uzaklk olarak kabul edilir. Bir

ve

hizmet

muhafazalarnn
mahalleri

ile

kontrol

istasyonlarndaki duvar ve tavan kaplamalar,

merdivene ulam salayan kapnn ls, merdivenle


ayn olacaktr.

Koridorlar ve merdiven boluklarndaki, yaama


ve hizmet mahalleri ile kontrol istasyonlarndaki

4.2.3

Ka yollarndaki kaplar

kuytu ve ulalamayan mahaller.


Ka yollarndaki kaplar, genelde aada belirtilenler
3.2.2

Koridorlarn,

merdiven

muhafazalarnn

ve

haricinde, ka ynnde alacaktr:

perdelerin (pencereler dahil) ak yzeyleri, yaama ve


hizmet mahalleri ile kontrol istasyonlarndaki duvar ve

Kamara kaplar, kap aldnda koridorlardaki

tavan kaplamalar, onayl yangn testi prosedr ile

insanlarn yaralanmamas bakmndan, kamara

belirlenmek zere, yangna maruz kaldklarnda ar

iine doru alabilir.

miktarda duman ve zehirli madde retmeyecektir.


4.

Ka Yollar

Dey acil ka tranklarndaki kaplar, trankn


hem ka hem de giri iin kullanlabilmesine
olanak vermesi bakmndan, trankn dna doru

4.1

Genel istekler

4.1.1

zel

mahallerden

olarak
veya

alabilir.
aksi

mahal

belirtilmedike,

gruplarndan,

tm

birbirinden

4.2.4

Perde

gvertesinin

veya

en

alt

ak

gvertenin altndaki mahallerden ka

yeterince uzakta ve kolay eriilebilir en az iki ka yolu


bulunacaktr.

Perde gvertesinin veya en alt ak gvertenin altndan


ka yolu bir merdiven olacak ve ikinci ka yolu su

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

20-6

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

B,C

geirmez bir kap, bir trank veya bir merdiven

ak gverteye dorudan k olmadka, bu mahalde

olabilecektir.

emercensi dmen kumanda mahalli yer alyorsa, ikinci


bir ka yolu salanacaktr.

4.2.5

Perde

gvertesinin

veya

en

alt

ak

gvertenin zerindeki mahallerden ka

4.3.3

Sadece aralkl olarak girilen mahallerde ve

kapya olan maksimum yrme mesafesi 5 m. veya


Perde gvertesinin veya en alt ak gvertenin stnden

daha az olan mahallerde tek bir ka yolunun kabul

ka yolu bir merdiven veya ak gverteye alan bir

edilebilmesi hari, tm yardmc makina mahallerinde iki

kap yada bunlarn kombinazyonu olacaktr.

ka yolu salanacaktr.

4.2.6

stisnai olarak, gerekli ka yolu su geirmez

kaplardan

bamsz

ise,

sadece

nadiren

girilen

4.3.4

Mrettebatn normal olarak bulunduu makina

mahallerindeki ka yollarndan birinin, zel kategori bir

mahaller iin TL, bir ka yolundan vazgeebilir.

mahalle almasndan kanlacaktr.

4.3

4.4

Makina mahallerinden ka yollar

Bindirilmi

personelin

girebildii

zel

kategori ve ak ro-ro mahallerinden ka yollar


Her

makina

mahallindeki

ka

yollar

aadaki

hkmlere uygun olacaktr.

Bindirilmi personelin girebildii zel kategori ve ak roro mahallerinde, gerek perde gvertesi altnda gerekse

4.3.1
makina

Madde 4.3.2de belirtilen durum hari, yardmc


mahalleri

haricindeki

her

ana

stndeki ka yollarnn adedi ve konumu TLnun

makina

uygun grecei ekilde olacak ve genelde, ak

mahallinden iki ka yolu salanacaktr. zellikle,

gverteye k emniyeti 4.2.4 ve 4.2.5de verilenlere

aada belirtilenlerden birine uyulacaktr:

asgari olarak, edeer olacaktr. Bu mahallerde, ka


yollarna ulam iin en az 600 mm. geniliinde

4.3.1.1 Mahallin st ksmndaki birbirinden yeterince

belirlenmi yollar bulunacaktr. Aralarn park dzeni,

uzakta bulunan kaplara ulaan ve ak gverteye k

her zaman iin geit olana salayacaktr.

salayan, birbirinden yeterince uzakta dzenlenmi iki


elik merdiven seti. Bu merdivenlerden biri, mahallin en

4.5

Ro-ro mahallerinden ka yollar

alt ksmndan, mahal dndaki gvenli bir yere kadar


srekli yangn korumas salayacak ekilde olacaktr.

Mrettebatn ve/veya bindirilmi birliklerin normalde

Bu yangn korumas, elik olacak, TLnun uygun

bulunduu ro-ro mahallerinde en az iki ka yolu

bulaca ekilde izole edilecek ve gerekirse, kendinden

bulunacaktr. Ka yollar, ak gverteye emniyetli bir

kapanr kaplara sahip olacaktr, veya

ka salayacak ve mahallin ba ve k nihayetlerinde


yer alacaktr.

4.3.1.2 Mahallin st ksmnda, ak gverteye k


salayan bir kapya ulaan elik bir merdiven ve ek

5.

Yangn Alglama Sistemi

olarak, mahallin en alt seviyesinde, merdivenden uzak


bir konumda ve mahalden ak gverteye gvenli bir

Mahallerde bulunacak sabit yangn alglama ve yangn

ka salayacak yola alan, her iki taraftan da

alarm sistemi, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve

kumanda edilebilen elik bir kap.

Yardmc Sistemler, Blm 9, Cde verilmitir.

4.3.2

Kk

gemilerde,

mahallin

st

ksmnn

genilik ve dzenlenmesine bal olarak, TL 4.3.1de

C.

istenilen iki ka yolunun birinden vazgeebilir.

lave stekler

SFP Ek Klaslama aretli Gemilerle lgili

Ayrca, makina mahallerinden ka yollarnn 4.3.1.1de

1.

srekli yangn korumas ile ilgili isteklere uygun

kurallarda, deneyimler ve uluslararas kurallar esas

olmasna gerek yoktur. Dmen makinas dairesinde,

alnm olup, bunlarn kullanm, Askeri Otoritenin

Cdeki istekler Bde verilenlere ilavedir. Bu

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

isteine bal olarak opsiyoneldir ve bu kurallarn

20-7

Yangn kaplar plan,

Havalandrma ve iklimlendirme ilev emas,

Yangn

karlanmas durumunda SFP ek klaslama iareti


(yangndan yapsal korunma) verilecektir. Cdeki istekler
Bye gre nceliklidir.
2.

blmeleri,

yangn

kaplar,

yangn

Cdeki istekler; tekne, st yaplar, bnyesel

damperleri, yanc kanal malzemeleri, mobilya

perdeler, gverteler ve gverte evleri elik veya

malzemeleri, asl tekstil malzemeleri, yatak

edeeri malzemeden yaplmadka ve tm blmeler,

malzemeleri ile ilgili tip-onayl yapsal bileenler

tavanlar, kaplamalar ve izolasyonlar onayl yanmaz

ve

malzemelerden

numaras),

yaplmadka,

aada

belirtilen

malzemelerin

listesi

(tip,

retici,

onay

koullarda uygulanr:
-

Gemideki herhangi bir blmedeki yangndan

Yangn dedektrleri ve sprinkler balklarnn


mahal tahsisleri,

sonra, etkilenmeyen mahallerdeki ana ilevler ve


emniyet

sistemleri

grev

grmeye

devam

Uu gverteleri iin yangndan koruma emas.

edecektir. Geminin kendi gc ile bir snma


yerine dnmesine gerek yoktur.

Dokmanlar

kopya

olarak

verilecektir.

zel

durumlarda gerek grld takdirde, TLnun ilave


-

Gemideki tm insanlar, 4.2.3e gre byk

bilgiler ve/veya ek kopyalar isteme hakk sakldr.

yangn tehlikesi olan mahaller ile ilgili yangndan


yapsal koruma sresinden daha ksa bir srede,

4.

Yangn Dayankl Blmeler

gemiyi terk edebilmelidir.


Her tipteki gemiler, mahallin yangn tehlikesi gz
-

Gemi grevi srasnda, karadaki veya denizdeki

nnde bulundurularak, termal ve yapsal blmelere

ssnden ya da dier snma yerinden alma

ayrlacaktr.

hznda, 8 saatten fazla ilerleyemez.


3.

4.1

Ana dey ve yatay blgeler

4.1.1

Dey blgeler

Verilecek Dokmanlar

B.1de belirtilenlere ilave olarak onay iin verilecek


dokmanlar aada belirtilmitir:

4.1.1.1 Tekne, st yap ve gverte evleri; her iki


taraftan da 60 dakikalk yangndan yapsal korunma

Yangn blmeleri plan,

sreli yangna dayankl blmelerle ana dey blgelere


ayrlacaktr. Madde 4.2.2.3de belirtilen C snf bir

zolasyon plan,

mahal veya yakt tanklar blmeye bitiikse, o tarafta


yangn izolasyonuna gerek yoktur.

Hava akm durdurucular yerleimi,


4.1.1.2 Mmknse,

Hava akm durdurucular temel yapm dizayn,

ana

dey

blgelerin

snrn

oluturan perdelerin, perde gvertesinin hemen altdaki


su geirmez blme perdeleri ile ayn dey hat zerinde

Gverte kaplamas plan,

olmas salanacaktr. Herhangi bir gverte zerinde,


ana dey blgenin toplam alannn 1600 m2yi

Ahabiye plan,

amamas kouluyla, ana dey blgenin nihayetlerinin


su geirmez blme perdeleriyle aktrlmas veya tm

Tip, retici ve onay numaras ile ilgili bilgiler dahil,

ana dey blge boyunca devam eden geni bir alan

kanallarn,

dzenlenebilmesi bakmndan, ana dey blgenin eni

borularn

bariyerlerini geileri,

ve

kablolarn

yangn

ve boyu maksimum 48 m.ye kadar arttrlabilir. Bir ana


dey blgenin eni veya boyu, bu blgeyi evreleyen

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

20-8

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

perdelerin en d noktalar arasndaki maksimum

perdelerin ve gvertelerin minimum yangn btnl

mesafedir.

Tablo 20.1e gre olacaktr. Mahallerin snflandrlmas


4.2.2de tanmlanmtr.

4.1.1.3 Ana dey blgelerin snrlarn oluturan


perdeler, gverteden gverteye ve bordaya veya dier

4.2.2

Kullanlan mahallin snflandrlmas

snrlara kadar uzatlacaktr.


Kullanlan
4.1.2

Yatay blgeler

mahallin

yangn

tehlikelerine

gre

snflandrlmas bakmndan, aadaki gruplandrma


uygulanr:

4.1.2.1 Amfibik sava gemileri veya uak gemileri gibi,


zel amalar iin dizayn edilmi gemilerde, ana dey

4.2.2.1 Yangn tehlikesi byk olan alanlar

blge perdeleri oluturmak geminin alma amacna


ters derse, bu gemilerde edeer nitelikte ve zel

Tablo 20.1de A ile gsterilen Yangn tehlikesi byk

olarak TL tarafndan onaylanm yangn snrlayc ve

olan alanlar, aadaki mahalleri kapsar:

kontrol edici dzenlemeler yaplacaktr.


-

Makina mahalleri,

Roket silolar veya benzeri yerler,

Ro-ro mahalleri,

Tehlikeli ykleri ieren mahaller,

zel kategori mahaller,

Yanc svlar ieren maazalar,

mahallerine de uygulanr.

Kuzineler,

4.1.2.4 Bu blmde, dey blgelerin btnlnn

Uak hangarlar, yakt doldurma ve bakm

4.1.2.2 Temel

prensip;

ara

mahallerinde

dey

blmelemenin uygulanamayaca ve bu nedenle, bu


mahallerde yatay blge kavram esas alnarak ve etkili
bir yangn sndrme sistemi kurularak edeer bir
korumann elde edilmesidir. Bu kavramdan hareketle,
buradaki kurallar ynnden yatay bir blge, aralar iin
toplam net yksekliin 10 m. yi amamas kouluyla,
birden

fazla

gvertedeki

zel

kategori

mahalleri

ierebilir.
4.1.2.3 Madde 4.1.2.2de verilen temel prensip ro-ro

muhafazas ile ilgili olarak; havalandrma sistemleri,

dzenleri,

yangna dayankl blmelerdeki aklklar ve geilere


ait istekler, yatay blgeleri birbirinden ve geminin dier

Yukardaki mahallere ait tranklar.

ksmlarndan ayran snrlar oluturan gvertelere ve


perdelere de eit ekilde uygulanacaktr.

4.2.2.2 Yangn tehlikesi orta derecede olan alanlar

4.1.2.5 Madde 4.1.1de belirtilenlerin dnda zel

Tablo 20.1de B ile gsterilen "Yangn tehlikesi orta

kategori mahallerin ve ro-ro mahallerinin snr perdeleri

derecede olan alanlar aadaki mahalleri kapsar:

ve gverteleri, her iki taraftan da 60 dakikalk yangndan


yapsal korunma sresine sahip olacaktr. Ancak, C

Yardmc makina mahalleri,

Ranzalar ieren yaama mahalleri,

Hizmet mahalleri,

Yukardaki mahallere ait tranklar.

snf bir mahal blmeye bitiik ise veya yakt tanklar


zel kategori bir mahallin veya ro-ro mahallinin altnda
ise, o tarafta yangn izolasyonuna gerek yoktur.
4.2
4.2.1

Perdelerin ve gvertelerin yangn btnl


Perdelerin ve gvertelerin yangn btnl ile

ilgili zel hkmlere uygunlua ilave olarak, tm

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

20-9

4.2.2.3 Yangn tehlikesi az olan alanlar

4.2.2.6 Ak mahaller

Tablo 20.1de C ile gsterilen "Yangn tehlikesi az olan

Tablo 20.1de F ile gsterilen "Ak mahaller", tahliye

alanlar aadaki mahalleri kapsar:

istasyonlar ve harici ka yollar ile kontrol istasyonlar


dndaki ak mahalleri ierir.

Yangn tehlikesi az olan veya hi olmayan


yardmc makina mahalleri

4.2.3

Yangna dayankl blmeler

Kargo mahalleri

4.2.3.1 Aadaki

istekler,

yapm

malzemesine

baklmakszn tm gemilere uygulanr. Ana dey


-

Cephanelikler, torpido, mayn, uak fzeleri, vb.

blgeleri veya yatay blgeleri evrelemeyen blme

elleleme ve depolama odalar,

perdeleri ve gverteler iin yangndan yapsal korunma


sresi Tablo 20.1e gre olacaktr. Yangndan yapsal

Tanklar, bo mahaller ve yangn tehlikesi az olan

korunma

sresi,

60

dakikalk

sreyle

korunma

veya hi olmayan alanlar,

salanmas esasna dayanr. Geminin tahliyesi iin


gerekli olan sreye bal olarak, daha ksa yangndan

Yakt tank blmeleri,

yapsal korunma sresi belirlenmise, 4.2.3.5 ve


4.2.3.6da verilen sreler orantl olarak deitirilebilir.

Yaama

mahalleri

ve

merdiven

muhafazalarndaki koridorlar,
-

4.2.2.2de

belirtilenler

dndaki

Yangndan yapsal korunma sresi hibir zaman 30


dakikadan az olamaz.

yaama

mahalleri,

4.2.3.2 Tablo
snrlayc

20.1i

olmaktan

kullanrken,
ziyade

tipik

her

kategorinin

olduu

dikkate

alnacaktr. Bu blmn amac bakmndan, bitiik


-

Yukardaki mahallere ait tranklar.

mahaller arasndaki snrlara uygulanacak uygun yangn


btnl

4.2.2.4 Kontrol istasyonlar

standardnn

belirlenmesinde,

snflan-

drmada bir tereddt oluursa, bu mahaller, daha sk


snr istekleri gerektiren kategori iinde kabul edilecektir.

Tablo 20.1de D ile gsterilen "Kontrol istasyonlar"


A.2.2.8de tanmlanmtr.

4.2.3.3 Byk ve orta derecede yangn tehlikesi olan


alanlar, blmenin olmamasnn geminin emniyetine etki

4.2.2.5 Tahliye istasyonlar ve harici ka yollar

etmemesi durumu hari olmak zere, A.2.1.6daki


isteklere uyan yangna dayankl blmelerle evrele-

Tablo 20.1de E ile gsterilen tahliye istasyonlar ve

necektir. Bu isteklerin bo gemi durumunda su ile temas

harici ka yollar, aadaki alanlar kapsar:

halinde olan yap elemanlarna uygulanmas gerekmez,


ancak su ile temasta olan teknenin scaklk etkileri ve su

Ka yollar olarak kullanlan harici merdivenler

ile temasta olan izolesiz yaplardan, su stndeki izoleli

ve ak gverteler,

yaplara s iletimi dikkate alnacaktr.

ve d toplanma istasyonlar,

4.2.3.4 Yangndan

yapsal

korunma

detaylarnn

onaylanmasnda, TL gerekli termal bariyerlerin kesime


-

Bot ve can sal binme ve bunlar indirmek iin

ve bitim noktalarndaki s iletimi tehlikesini dikkate

kullanlan ak gverte mahalleri,

alacaktr.

En az ykl seyir durumunda, su hattna kadar

4.2.3.5 Yangna dayankl perdeler ve gverteler,

olan bordalar, can sallarnn ve ka sisteminin

4.2.3.1de belirtilenlerin dnda yangn tehlikesi orta

binme alanlarnn altndaki ve yanndaki st yap

derecede olan alanlarda 30 dakika ve yksek olan

ve gverte evi yanlar.

alanlarda 60 dakika sreyle standart yangn testine


dayanm gsterebilecek ekilde yaplacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

20-10

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

4.2.3.6 Yangn tehlikesi byk olan alanlarda ve orta

veya

derecede olan alanlardaki ana yk tayc yaplar ve

yaplacaktr. Ancak, kalorifik deeri 45 MJ/m2yi

kontrol

gemeyen

istasyonlarn

yangndan

koruma

destekleyen
sresince

yaplar,

yangna

ilgili
maruz

yangn

snrlayc

yanc

malzemelerden

kaplamalar,

bunlarn

ak

yzeylerinde kullanlabilir.

kaldklarnda, tekne ve st yap konstrksiyonunda bir


bozulma olumayacak ekilde yk datacak tarzda
dzenlenecektir.

Yk

tayc

yaplar

4.2.3.7

ve

Sandalye, masa, vb. gibi tm dier mobilyalar,


onayl yanmaz veya yangn snrlayc malzemeli

4.2.3.8deki isteklere de uygun olacaktr.

erevelerden yaplacaktr.

4.2.3.7 Eer 4.2.3.6da belirtilen yaplar alminyum

Tm

kumalar,

perdeler,

dier

asl

tekstil

alamndan yaplr ise, bunlarn izolasyonlar; z

malzemeleri, alev yaylmna kar, TL onayl

ksmdaki scaklk, 4.2.3.1 ve 4.2.3.5de verilen srelere

prosedrlere gre dayankl kalitede olacaktr.

gre ortam scaklndan 200C stnden daha fazla


ykselmeyecek ekilde olacaktr.

Tm demeli mobilyalar ve yatak takmlar, TL


onayl prosedrlere gre belirlenmek zere, alev

4.2.3.8 Eer

4.2.3.6da

belirtilen

yaplar

yanabilir

yaylmna ve tutumaya kar dayankl kalitede

malzemeden yaplr ise, bunlarn izolasyonlar; scaklk,

olacaktr.

4.2.3.1 ve 4.2.3.5de verilen srelere gre, standart


yangn testine tabi tutulan yapnn yk tama kapasitesi

6.

Ka Yollar ve Dzenlemeleri

6.1

Perde gvertesinin veya en alt ak gvertenin

zayflayacak tarzda bozulacak bir dzeye ykselmeyecek ekilde olacaktr.

stndeki mahallerde, her bir ana dey blgeden veya


4.2.3.9 Yangna dayankl blmelerdeki tm kaplarn

benzeri

ve

kapatldklar

gruplarndan, en az biri dey ka yolu oluturan bir

durumdaki emniyete alma dzenleri ile birlikte, yangna,

merdivene veya ak gverteye alan kaplara yada

duman

bunlarn kombinasyonuna giden, en az iki ka yolu

kap

kasalarnn
ve

alev

konstrksiyonu;

geiine,

zerinde

yer

aldklar

ekilde

snrlanm

mahal

yada

mahal

perdelerinkine edeer dzeyde diren gsterecektir.

bulunacaktr.

elik su geirmez kaplarn izole edilmesine gerek

6.2

yoktur. Kamaralar bamsz i tuvalet kabinlerinden

merdivenlerin, Tablo 20.1de her merdivenin hizmet

(dular

grd

gibi)

ayran

kaplarda

yanc

malzeme

Sadece
alanlar

iki

gverteyi

ayran

birletiren

blmeler

iin

dahili
istenilen

kullanlmasna izin verilebilir. Ayrca, yangna dayankl

yangndan yapsal koruma sresine sahip blmeler ve

blmeden borularn, kanallarn, elektrik kablolarnn,

kendinden kapanr kaplar vastasyla, sadece bir

vb.nin

gverte dzeyinde kapal hale getirilmesi yeterlidir.

geiinde

blmenin

yangn

dayanm

btnlnn zayflamamasn salayc dzenlemeler


ve

standart

yangn

testine

gre

gerekli

testler

yaplacaktr.

6.3

Asansr boluklar; dumann ve alevin bir

gverteden

dierine

geiini

nleyecek

ekilde

dzenlenecek ve hava akm ve dumann kontrolne izin


5.

Yanc Maddelerin Kullanmnn Kstlanmas

verecek ekilde kapatma dzenlerine sahip olacaktr.

Tekne, st yaplar, bnye perdeleri, gverteler ve

6.4

Yaama mahalleri, hizmet mahalleri, kontrol

gverte evleri elik veya edeeri bir malzemeden ve

istasyonlar, koridorlar ve merdivenler, tavanlar, paneller

tm blmeler, tavanlar, kaplamalar ve izolasyonlar

veya kaplamalar, arkasndaki hava mahalleri, aralklar

onayl, yanmaz malzemelerden yaplmadka, yaama,

14 m. den fazla olmayan, sk gemeli hava akm

hizmet, vb. mahallerdeki mobilyalar ve tefri malzemeleri

durdurucularyla uygun ekilde blnecektir.

aada belirtilen standartlara uygun olacaktr:


-

7.

Yangna Dayankl Blmelerdeki Aklklar

7.1

Kargo, zel kategori, ro-ro ve depo mahalleri

Tm kasal mobilyalar btnyle, onayl yanmaz

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

20-11

arasndaki ve bu mahaller ile ak gverte arasndaki

istekleri, st yap ve gverte evlerindeki d kaplara

kaporta azlar hari olmak zere, btn aklklar,

uygulanmayacaktr.

yangna kar en az zerine konulduklar blmeler kadar


direnli, sabitletirilmi kapama donanm ile tehiz

7.5

Duman geirmez blmelerdeki kaplar

edilecektir.
Duman
7.2

geirmez

blmelerdeki

kaplar,

kendinden

Her bir kapnn, perdenin her iki tarafndan da

kapanr olacaktr. Normalde ak tutulan kaplar, iinde

sadece bir kii tarafndan alp kapatlabilmesi mmkn

srekli olarak insan bulunan bir kontrol istasyonundan

olacaktr.

uzaktan kumanda ile veya otomatik olarak kapanacaktr.

7.3

Yangn kaplar

8.

Havalandrma

7.3.1

Yangn tehlikesi byk alanlarn snrnda

8.1

Havalandrma sistemlerinin tm ana giri ve

bulunan ve ana dey blge perdelerindeki ve merdiven

klar,

muhafazalarndaki, g tahrikli su geirmez kaplarla

kapatlabilecektir. Ayrca, yangn tehlikesi byk olan

normalde

alanlara bakan bu tr aklklar, iinde srekli olarak

kilitli

olanlar

dndaki

yangn

kaplar,

kendinden kapanr olacaktr.

havalandrlan

mahallerin

dndan

insan bulunan bir kontrol istasyonundan uzaktan


kumanda ile kapatlabilecektir.

7.3.2

Kendinden kapanr olmas gereken kaplara

kap arkas kancalar konulmayacaktr. Ancak, arza-

8.2

Tm

havalandrma

fanlar;

hizmet

etkileri

gvenlikli uzaktan brakma dzenli kap arkas kancalar

mahallerin dndan ve monte edildikleri mahallerin

ve g tahrikli hareket dzenleri kullanlabilir.

dndan durdurulabilecektir. Yangn tehlikesi byk


olan alanlara hizmet eden havalandrma fanlar, iinde

7.3.3

Makina mahallerinin snr perdelerindeki kaplar

uygun ekilde gaz geirmez ve kendinden kapanr

srekli insan bulunan bir kontrol istasyonundan, uzaktan


kumanda ile altrlabilecektir.

olacaktr.
Makina
7.3.4

Koridor perdelerinde; kamaralarn, tuvaletlerin,

mahallerinin

mekanik

havalandrmasn

durdurmak iin salanan dzenlerle dier mahallerin

ofislerin, bfelerin, dolaplarn ve kk depolarn

havalandrmasn

durdurmak

iin

salananlar,

kaplarnn iinde ve altnda havalandrma aklklarna

birbirlerinden belirgin ekilde ayrlacaktr.

izin verilebilir. Aada izin verilenlerin dnda, aklklar


sadece kapnn alt yarsnda olacaktr. Bu tr bir aklk

8.3

kapnn altnda ise, bu akln veya aklklarn toplam

mahallere giden kanallar ayn dey blgede kalacak

Genel olarak, havalandrma fanlar, eitli

net alan 0,05 m yi gemeyecektir.

ekilde dzenlenecektir.

Seenek olarak; kamara ile koridor arasnda devam

8.4

eden ve tuvalet nitesinin altnda yer alan yanmaz hava

yangn tehlikesi byk olan alanlardan ayrlacaktr.

dengeleme

kanalna,

gememesi

kouluyla

aklklarna

yanmaz

kesit
izin

alannn
verilir.

malzemeden

0,05

Toplanma

istasyonlarnn

havalandrmas,

m yi

Hava kanallar onayl 60 dakikalk yangndan yapsal

Havalandrma

koruma standardnda olmadka, yangn tehlikesi byk

yaplan

zgara

konulacaktr.

olan alanlarn hava kanallar dier mahallerden ve dier


mahallerin hava kanallar da yangn tehlikesi byk olan
alanlardan gemeyecektir. Yangn tehlikesi byk olan

7.4

Ak mahallere bakan d cidarlar

alanlarn havalandrma klar, kontrol istasyonlar


tahliye istasyonlar veya harici ka yollarndan itibaren

Geminin ak mahallerine bakan d cidarlarn yangna

1 m. ierisinde son bulmayacaktr.

dayankl blmelerinin btnlk istekleri, pencerelere ve


lumbuzlara uygulanmayacaktr. Benzer ekilde, ak

Ayrca,

mahallere bakan yangna dayankl blmelerin btnlk

belirtilenlerle tehiz edilecektir:

kuzinelerin

egzost

kanallar,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

aada

20-12
-

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

Onayl

alternatif

bir

ya

giderme

sistemi

nedenle zayflamayacak ekilde dzenleme yaplacak

konulmadka, temizlik iin kolay deitirilebilen

ve duman ve scak gazlarn bir gverteden dierine

bir ya tutucu,

gei olasl azaltlacak nlemler alnacaktr.

Otomatik ve uzaktan altrlan, kanaln alt

8.7

ucunda yer alan bir yangn damperi ve ilave

blmelere konulan tm damperler; sadece hizmet

olarak kanaln st ucunda yer alan uzaktan

verilen

altrlan bir yangn damperi,

maazalar ve tuvaletler gibi normalde iinde insan

Yangna

dayankl

mahallerin

veya

dndan

duman

elle

geirmez

altrlabilen

bulunmayan mahallere hizmet veren kanallara konulan


-

Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc

damperler hari olmak zere, konulduklar blmenin

Sistemler, Blm 9, Kya gre kanal iinde sabit

ulalabilen her bir tarafndan elle de kapatlabilecektir.

bir yangn sndrme sistemi,


8.8
-

Kanal malzemesi

Kuzinenin giriine yakn bir konumda yer alacak


olan, egzost ve besleme fanlarn durdurmak,

Ksm

yukarda belirtilen yangn damperlerini ve yangn

Sistemler, Blm 11, G.4deki hkmlerin dnda,

sndrme sistemini altrmak iin uzaktan

kanallar yanmaz veya yangn snrlayc malzemeden

kumanda dzenleri.

yaplacaktr. Ancak, ksa kanallar, aadaki koullara

ok kollu bir sistemin

bulunduu hallerde, yangn sndrme maddesi

107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

Yardmc

tabi olmak zere, yanc malzemeden yaplabilir:

sisteme boaltlmadan nce, ayn anda kanaldan


k yapan tm kollar kapamak iin dzenler

Bu kanallarn kesiti 0,02 m2yi aamaz.

Boylar 2 myi aamaz.

Bunlar, havalandrma sisteminin biti ksmnda

salanacaktr.
-

Muayene ve temizleme iin uygun ekilde


dzenlenmi kapaklar.

kullanlabilir.
8.5

Bir

hava

kanal,

yangna

dayankl

bir

blmeden geiyorsa, eer kanaln net kesit alan 0,075

Bunlar,

yangna

dayankl

blmedeki

bir

m yi geiyorsa veya kanal bir ana dey blge

aklktan 600 mm. den daha yaknda yer

perdesinden geiyorsa, blmeye bitiik olarak arza

almayacaktr.

gvenlikli

bir

otomatik

kapanr

yangn

damperi

konulacaktr. Blme ile damper arasndaki kanal elik

veya edeer malzemeden olacak ve yangna dayankl

Kanallarn yzeyleri dk alev yayma zellikli


olacaktr.

blme iin istenilen standartta izole edilecektir.


9.

Yangn Alglama Sistemi

koruma sresine sahip olmas kouluyla, yangna

9.1

Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc

dayankl blmelerle evrili mahallerden, bu mahallere

Sistemler, Blm 9, Cdeki hkmlerin dnda; tekne,

hizmet

Kanallarn, getii blmeler ile ayn yangndan yapsal

yangn

st yaplar, yapsal perdeler, gverteler ve gverte evleri

damperleri konulmayabilir. Bir hava kanal, duman-

elik veya edeeri malzemeden ve tm blmeler,

geirmez bir blmeden geiyorsa, mahalden geen

tavanlar, kaplamalar ve izolasyon onayl yanmaz

kanal bu mahalle hizmet vermedike, kanaln getii

malzemelerden

yerde bir duman damperi dzenlenmeyecektir.

uygulanr.

8.6

etmeksizin

gemesi

durumunda,

yaplmadka

aadaki

Havalandrma sistemlerinin gverteleri delip

getii hallerde, gvertenin yangna dayanm bu

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

istekler

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler


Tablo 20.1
Bir taraf

20-13

Blme perdeleri ve gverteleri iin yangndan yapsal koruma sreleri


Kullanlan mahallin snflandrlmas
A

Dier taraf
A
Yangn
tehlikesi
byk olan
alanlar

Kullanlan mahallin snflandrlmas

B
Yangn
tehlikesi orta
derecede
olan alanlar
C
Yangn
tehlikesi az
olan alanlar

60 (1),(2)

60 (1),(2)

30 (1)

60 (1)
(1),(2),(6),(10)

(3)

60 (1),(8)
(3),(10)

60 (1)

60 (1),(7),(9)
(3)

(1),(3),(4)

(1),(6),(10)
(2),(3),(10)

60 (1)

(1),(6)
(3)

(1),(3),(4)

30 (1),(8)

(3)

(3)

(3)

(1),(2),(3),(4)

(1),(2),(3),(4)

E
Tahliye
istasyonlar
ve ka
yollar

60 (1)

(3)
(1),(2),(6),(10)

(2),(3),(10)

D
Kontrol
istasyonlar

(3)

(1),(3),(4)

(3)

(1),(3),(4)

(3)

(2),(3)

(2),(3)

(3)

F
Ak mahaller

Aklamalar :
apraz izgilerin iki yannda yer alan rakamlar, blmenin ilgili tarafndaki koruma sistemi iin gerekli olan yangndan yapsal
koruma sresini ifade eder. elik yap kullanldnda ve tablodaki bir blme iin iki farkl yangndan yapsal koruma sresi
gerektiinde, byk olannn uygulanmas gereklidir.
(1) Mahallerin gvertelerinin st ksmlarnn izolasyonuna gerek yoktur.
(2) Bitiik olan mahallerin ayn alfabetik kategoride olmas durumunda, (2) indisi varsa, ulusal kurallara gre gereksiz
bulunuyorsa, bu mahaller arasna bir perde veya gverte konulmasna gerek yoktur. rnein; iki depo arasna perde
konulmasna gerek yoktur. Ancak, bir makina mahalli ile bir zel kategori mahal arasnda, bunlar ayn kategoride yer alsalar
dahi, bir perde gereklidir.
(3) Yangndan yapsal korunma istei yoktur, ancak yanmaz veya yangn-snrlayc malzemeden yaplan duman-geirmez blme
gereklidir.
(4) Ayn zamanda yardmc makina mahalleri olan kontrol istasyonlar iin, 30 dakikalk yangndan yapsal koruma salanacaktr.
(5) Tabloda sadece (-) varsa, snrlarn malzemesi veya btnl ile ilgili zel istek yoktur.
(6) Yangndan koruma sresi 0 dakikadr ve standart yangn testinin ilk 30 dakikas ile belirlenen ekilde, duman ve alevin geiini
nleme sresi 30 dakikadr.
(7) Yangna dayankl blmelerin A.2.1.6.5e uygun olmasna gerek yoktur.
(8) Bo mahallere bitiik yangna dayankl blmelerin A.2.1.6.5e uygun olmasna gerek yoktur.
(9) Acil bir durumda mrettebatn girmesine gerek olmayan, geminin ana yk tayan yapsn oluturmayan, ak ro-ro
mahallerindeki ksmlar iin yangndan koruma sresi 0 dakikaya indirilebilir.
(10) Eer blmeler; her iki taraftan, koridorlar, yaama mahallerini veya yaama mahallerindeki izole edilmi dolaplar ve kk
depolar ayryorsa (alan 4m2den kk ve iinde yanc sv bulunmayan dolaplar ve depolar) duman geirmezlik gerekli
deildir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

20-14
9.2

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler


Yangn tehlikesi byk ve orta derecede olan

1.2

C,D,E

zel kategori mahalle veya ro-ro mahalline

alanlar ve kamaralar, depolar, tuvaletler, merdiven

alan herhangi bir kapnn kapal olduunu gstermek

muhafazalar, koridorlar ve ka yollar gibi, yaama ve

zere, kaptan kknde veya gemi kontrol istasyonunda

hizmet mahallerindeki iinde srekli bulunulmayan dier

gstergeler bulunacaktr.

kapal

mahallerde,

normal

alma

koullarnda

yangnn balangcn kontrol istasyonunda gstermek

1.3

Ara gvertesi altndaki mahallere alan zel

zere, Ksm 105, Elektrikdeki isteklere uygun olan

kategori mahallerin snrlarndaki yangn kaplarnda,

onayl bir otomatik duman alglama sistemi ve el

ykseklii en az 100 mm. olan eikler bulunacaktr.

kumandal ihbar butonlar bulunacaktr. Kuzinelere,


duman yerine s ile alan alglayclar kullanlabilir. El

2.

Dier stekler

kumandal ihbar butonlar; tm yaama mahalleri ve


gerekirse

kontrol

istasyonlarna

konulacaktr.

Bu

Yangndan yapsal korunma dndaki istekler, Ksm

mahallerin ve yangn tehlikesi byk olan alanlarn her

107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler,

bir kna bir adet el kumandal ihbar butonu

Blm 9da belirtilmitir.

konulacaktr.
10.

Sabit Sprinkler Sistemi

E.

Uu

Gverteleri

ve

Hangarlarla

lgili

stekler
2

10.1

Toplam gverte alan 50 m den fazla olan,

iinde yataklarn bulunduu yaama mahalleri (bu

1.

Uu Gvertesi Yaps

onayl standartlar esas alan otomatik bir sprinkler,

1.1

Genelde, uu gvertesinin yaps elik veya

yangn

edeeri malzemeden olacaktr. Blm 8e de baknz.

yaama mahallerine hizmet eden koridorlar dahil),


alglama

ve

yangn

alarm

sistemi

ile

korunacaktr.

Eer uu gvertesi bir gverte evi veya st yapnn


gvertesini oluturuyorsa, bu gverte onayl 60 dakika

10.2

Sistemin planlar, her iletim istasyonunda

yangndan koruma standardna gre izole edilmelidir.

gsterilecektir. Sistem altnda, boalan suyun


dreyni iin uygun dzenlemeler yaplacaktr.

1.2

Eer TL alminyum veya elie edeer

olmaya
11.

Dier stekler

erime

konstrksiyona

noktas
izin

dk

verirse,

deer

bir

aadaki

metal

koullara

uyulacaktr:
Yanc svlara ait tanklar, kargo mahalleri iin yangn
alglama ve sndrme sistemleri ile ilgili ilave istekler,

1.2.1

Ksm 105, Elektrik, Blm 9, C.3 ve Blm 15, D ile

darya doru konsol eklinde kntl ise, gemideki

Ksm

veya uu gvertesindeki her yangndan sonra uu

107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

Yardmc

Sistemler, Blm 9da verilmitir.

Eer uu gvertesi, geminin bordasndan

gvertesi

kullanma

uygunluunun

belirlenmesi

bakmndan yapsal bir analize tabi tutulacaktr.


D.

zel Kategori Mahallerin ve Ro-Ro Mahallerinin

Korunmas

1.2.2

Eer uu gvertesi geminin gverte evi veya

benzeri bir yapnn zerinde yer alyorsa, aada


belirtilen koullara uyulacaktr:

1.

Yapsal Korunma

1.1

zel kategori mahallerin snrlar Tablo 20.1e

Gverte

evinin

st

ve

uu

gvertesinin

altndaki perdelerde aklk bulunmayacaktr.

gre izole edilecektir. zel kategori bir mahallin sabit


gvertesi, gerekirse sadece alt ksmndan izole edilmesi
yeterlidir.

Uu

gvertesi

altndaki

pencerelerin

kapaklar olacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

elik

E
-

Blm 20 Yangndan Korunmak iin Yapsal nemler

20-15

Uu gvertesindeki veya yakn evresindeki her

1.4

yangndan

uygunluunun

ka yollarna ve yangn sndrme ve personeli

belirlenmesi bakmndan yapsal bir analize tabi

kurtarma ile ilgili ulam olanaklarna sahip olacaktr.

tutulacaktr.

Bunlar, birbirlerinden mmkn olduunca uzakta ve

sonra,

kullanma

Uu gverteleri hem ana hem de emercensi

tercihen uu gvertesinin aksi tarafnda yer alacaktr.


1.3

Uu gvertesi blgesindeki dreyn dzenleri

elikten yaplacak ve herhangi bir sistemden bamsz

2.

Dier stekler

olarak dorudan borda dna alacak ve dreyn,


geminin herhangi bir ksmna boalmayacak ekilde

tina ile seilmi donanmla, uu gvertesindeki ve

dizayn edilecektir.

hangarlardaki yangn sndrme nlemleriyle ve uak


yakt ikmali ile ilgili gerekli tm istekler, Ksm 107, Gemi
letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 9, I ve
Blm 8de verilmitir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 21 Artk Mukavemet

21-1

BLM 21
ARTIK MUKAVEMET

A.

GENEL ............................................................................................................................................................ 21- 2


1. Tanmlar
2. Ek Klas areti
3. Yaral Stabilite
4. Yaralanm Yaplar

B.

ARTIK MUKAVEMETLE LGL STEKLER.................................................................................................... 21- 2


1. Kaplama
2. Stifnerler ve kiriler
3. Toplam Artk Mukavemetin Kantlanmas
4. Malzemeler

C.

Artk Mukavemeti yiletirme nlemleri ....................................................................................................... 21- 4


1. Genel
2. Boyuna Kutu Kiriler
3. zel Stringerler

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

21-2

Blm 21 Artk Mukavemet

A,B

A.

Genel

1.

Kaplama

1.

Tanmlar

1.1

Dzlemsel levha alanlar

Artk mukavemet, askeri etkenlerden kaynaklanan

Bas etkisindeki yapsal elemanlarn levha kalnl,

hasardan

aada belirtilenden daha az olamaz:

sonra

tekne

yapsnn

kalan

global

mukavemet kapasitesidir. ncelenen her durum iin


hasarn karakteri ve bykl ile ngrlen ortam
koullar (maksimum rzgar hz, deniz durumu, vb.

cb

Rm
m tK
E

mm

gibi), Askeri Otorite tarafndan belirlenmelidir. Bu bilgiler


esas alnarak, hasarlanmam elemanlarn burkulma ve

0,78 her tarafndan mesnetli levha panelleri

akma kapasiteleri tersane tarafndan zetlenmeli ve TL

iin,

tarafndan onaylanmaldr.
=
2.

1,62 bir tarafndan mesnetli levha panelleri

Ek Klas areti

in,

Eer, hasarlanmam tekne elemanlarnn mukavemet

Rm

Levhann ykl kenarnn aral [mm],

kapasitesi, askeri geminin, Askeri Otorite tarafndan


belirlenen grevleri grmesine olanak veriyorsa, askeri

Blm

3,

B.

ve

D.ye

gre

ekme

mukavemeti [N/mm2],

etkiler nedeniyle oluan artk mukavemet iin RSM ek


klas iareti verilebilir. Ksm 101, Klaslama ve Srveyler
(Askeri Gemilere ait Kurallar), Blm 2ye de baknz.

Blm 3, B. ve D.ye gre elastisite modl


[N/mm2],

3.

Yaral Stabilite
m

RSM ek klas iaretli gemilerin, artk mukavemet

Blm

4,

Tablo

4.1e

gre

malzeme

dayanm iin ksmi emniyet faktr,

hesaplarnn esas alnd kouldaki kabuller dahilinde


yeterli yaral stabiliteye sahip olduu kantlanmaldr.

tK

Blm 4, Fye gre korozyon pay [mm].

Blm 2ye baknz.


1.2
4.

Eimli levha alanlar

Yaralanm Yaplar
Bas etkisindeki yapsal elemanlarn levha kalnl,

Yaralanm

yaplar,

Askeri

Otorite

tarafndan

aada belirtilenden daha az olamaz:

belirlenmelidir.

Not:

0,044 r R m m
tK
E

mm

D ve i patlamalardan kaynaklanan hasarlara neden olan


ykler iin Blm 5, H.2ye, sualt patlamalarndan oluan

Byk yaraplar iin, 2 stifner arasndaki t kalnlnn,

ykler iin Blm 16, ekil 16.7ye de baknz.

1.1deki kalnlktan fazla alnmasna gerek yoktur.


r

B.

Levha eim yarap [mm]

Artk Mukavemetle lgili stekler


dier tm parametreler iin 1.1e baknz.

RSM ek klas iaretli gemiler iin, hasarlanmam olarak


kalan elemanlara, aadaki istekler uygulanr. Bu

2.

Stifnerler ve kiriler

2.1

Yanal burkulma

istekler minimum istekler olup. Askeri Otorite veya


tersane tarafndan arttrlabilir.

Bas etkisindeki yapsal elemanlar iin aadaki koul


TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 21 Artk Mukavemet

salanmaldr:

21-3

etkileri dikkate alnmaldr.

R
I
c m m 2
E
A

cm

1.1 2.2deki tanma girmeyen yaplar, yani kutular

oluturan dip yaplar veya dier yapsal elemanlarn,


Blm 4, Eye gre tekil kapasitelerinin %50si ile artk

Bitiik levha veya kolon dahil stifnerin atalet

mukavemette etkili olduu kabul edilebilir.

momenti [cm ],
3.2
A

Bitiik levha veya kolon dahil stifnerin alan


2

Lineer olmayan hesaplamalar iin (kopma

yk/kopma mukavemeti) aadaki koullar yerine

[cm ],

getirilecektir:

0,022 Stifnerler veya basit mesnetli kolonlar

Dey eilme ve kesme

iin,

M py

Rm

0,011 elastik ankastre kolonlar iin,

Blm 3, B. ve Dye gre ekme gerilmesi

Q pz

[N/mm ],
m

Blm

4,

Tablo

4.1e

gre

malzeme

M T3

Q T3

Yatay eilme ve kesme

dayanm iin ksmi emniyet faktr,

2.2

M pz

Desteklenmeyen boy [m].

kincil stifnerler

Q py
m

h; stifnerin ykseklii olmak zere, stifnerlerin boyu


12 hden byk olmamaldr.

MT3

M WH

Q WH

Blm 6, C.3.1.3e gre artk mukavemet


durumu iin toplam boyuna eilme momenti

2.3

Kolon olarak alan birincil elemanlar

Burkulmaya

dayanml

kolonlar

oluturan

[kNm],

birincil

QT3

elemanlarn boyu, iki su geirmez perde arasndaki

Blm 6, C.3.2.3e gre artk mukavemet


durumu iin toplam kesme kuvveti [kNm],

mesafe olmaldr. Kutu kiri oluturmayan birincil


elemanlar,

burulma

burkulmasna

kar

emniyete

MWH

alnmaldr. Bu elemanlar enine mesnet elemanlarna

Blm

6ya

gre

yatay

dalga

eilme

yatay

dalga

kesme

momenti [kNm],

dikkatle balanacaktr.
QWH
3.

Toplam Artk Mukavemetin Kantlanmas

3.1

Yaral durumdaki eilme momentleri ve kesme

Blm

6ya

gre

momenti [kN],
Mpy, Mpz = Blm 4, Eye gre artk mukavemetle ilgili

kuvvetleri, yaral durumda hasarsz kalaca ngrlen

elemanlar

yaplarn oluturduu bir kesite uygulanacaktr, Blm 6,

yatay ve dey eksenler etrafndaki eilme

B.3e baknz.

kapasitesi [kNm],

Teknenin kesitinin tm dier ksmlarnn hasarlanaca


veya

kaybedilecei

kabul

edilir.

Birden

fazla

eleman/kolon artk tekne kesitini oluturuyorsa, ikinci

tarafndan

oluturulan

kesitin,

Qpz, Qpy = Artk mukavemetle ilgili elemanlar tarafndan


oluturulan

kesitin,

dey

ve

dorultudaki kesme kapasitesi [kN].

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

yatay

21-4

Blm 21 Artk Mukavemet

4.

Malzemeler

4.1

Artk

B,C

olarak, ilave veya dier nlemler de uygulanabilir.

mukavemetle

ilgili

elemanlarn

malzemeleri, Blm 3, Tablo 3.3de tanmlanan Snf

Bu nlemler hakknda her durumda Askeri Otorite ile


anlamaya varlmaldr.

IIIden daha dk snfta olamaz.


2.
4.2

Boyuna Kutu Kiriler

Artk mukavemetle ilgili mukavemet elemanlar

alminyumdan yaplmsa, bu elemanlar en az 60

Ak gvertenin hem altnda ve teknenin dip ksmnda

dakikalk yangndan yapsal korunma sresine sahip bir

birka boyuna kutu kirilerin oluturulmas nerilir, ekil

malzeme ile izole edilecektir, Blm 20ye de baknz.

21.1e baknz. G ve iletiimi emniyete almak


bakmndan,

kutu

kiriler

kablo

kanal

olarak

kullanlamaz.
C.

Artk Mukavemeti yiletirme nlemleri


3.

1.

zel Stringerler

Genel
ift dibin zerinde, bordann alt blgesinde takviyeli

Burada, artk mukavemeti iyiletirme ile ilgili olas

boyuna stringerlerin dzenlenmesi nerilir, ekil 21.1,

nlemler verilmektedir. Askeri geminin tipine bal

detay Cye baknz.

ekil 21.1 Boyuna kutu kiriler ve zel stringerler iin rnek


TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 22 Amfibik Gemiler

22-1

BLM 22
AMFBK GEMLER

A.

GENEL ............................................................................................................................................................ 22- 2


1. Uygulama
2. Kapsam

B.

BA KAPILAR VE KAPILAR ..................................................................................................................... 22- 2


1. Genel, Tanmlar
2. Mukavemet Kriterleri
3. Dizayn Ykleri
4. Ba Kaplarn Boyutlandrlmas
5. Kaplarn Boyutlandrlmas
6. Ba Kaplarn Gvenlii ve Desteklenmesi
7. Gvenlik ve Kilitleme Donanmlarnn Dzenlenmesi
8. letme ve Bakm Elkitab

C.

BORDA VE KI TARAF KAPILARI ................................................................................................................ 22- 7


1. Genel
2. Dzenleme
3. Mukavemet Kriteri
4. Dizayn Ykleri
5. Boyutlandrma
6. Borda ve K Taraf Kaplarnn Gvenlik ve Destekleme Donanm
7. Gvenlik ve Kilitleme Donanmlarnn Dzenlenmesi
8. letme ve Bakm Elkitab

D.

HAVUZLAR ..................................................................................................................................................... 22- 9


1. Dzenleme
2. elik Yap
3. Su Doldurma / Boaltma lemleri
4. Stabilite
5. Havuzun Donanm
6. letim ve Bakm El Kitab

E.

AMFBK GEMLERLE LGL DER STEKLERE ATIFLAR ....................................................................... 22-11

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

22-2

Section 22 Amphibious Warfare Ships

A,B

A.

Genel

olarak kabul edilebilir.

1.

Uygulama

1.2.2

Bir i kap bulunacaktr. kap, atma

perdesinin bir paras olacaktr. atma perdesinin


Bu blmde aksi belirtilmedike, dier tm blmlerde

konumu iin Blm 2, C.2.3de belirtilen snrlar iinde

verilen istekler uygulanacaktr.

yer almas kouluyla, i kapnn altta yer alan atma


perdesinin dorudan stne konulmasna gerek yoktur.

2.

Kapsam

Konumunun Blm 2, C.2.3e uygun olmas kouluyla,


bu amala bir ara rampas dzenlenebilir. Eer buna

Bu blmdeki istekler; Amfibik Lojistik Gemileri (LHD),

olanak

Havuzlu

perdesinin konumu iin belirtilen snrlar iinde yer alan

karma

Gemileri

(LSD),

Tank

karma

Gemileri ve Asker karma Gemileri (LCI) gibi her tip


amfibik

gemilere

uygulanr.

lk

iki

tipin

yoksa,

mmkn

olduu

takdirde

atma

su gemez ayr bir i kap konulacaktr.

uu

operasyonlar konular Blm 23de incelenmitir.

1.2.3

Ba kaplarn dzenlenmesi, alma artlarna

uygun geirmezlik ve i kaplara yeterli korunma


salayacak ekilde yaplacaktr. atma perdesinin bir
B.

Ba Kaplar ve Kaplar

parasn

oluturan

kaplar,

askeri

ara/karg

mahallinin tm yksekliince su gemez olacak ve


1.

Genel, Tanmlar

kapnn arka ksmnda yer alan sabit szdrmazlk


destekleri bulunacaktr.

1.1

Uygulanabilirlik
1.2.4

1.1.1

Buradaki istekler, btn bir st yapya veya

Ba

kaplar

ve

kaplar;

ba

kapnn

hasrlanmas veya yerinden kopmas durumunda, i

kapal uzun n st yapya alan ba kaplarn ve i

kapnn

veya

atma

perdesinin

kaplarn dzenlenmesi, mukavemeti ve gvenlii ile ilgili

hasarlanmas

hususlara uygulanr.

dzenlenecektir. Eer bu mmkn deilse, 1.2.2de

olasl

yapsal

engellenecek

olarak
ekilde

belirtildii ekilde ayr bir su gemez kap konulacaktr.


1.1.2

Askeri gemiler iin yana alr tip ba kaplar

uygulanr.

1.2.5

kaplarla ilgili gereksinimlerde, gemi iindeki

aralarn bulunduklar yerlerde etkin olarak balandklar


Bu kaplar; d ksmna yerletirilen iki veya daha fazla

ve gvenlie alndklar varsaylmtr.

mentee vastasyla dey bir eksen etrafnda da


doru dnerek yada kapya ve gemiye balantl bir

1.3

Tanmlar

1.3.1

Emniyet donanm

dnme dzenine sahip balant kollar vastasyla yatay


hareketle alrlar. Yana alr ba kaplarn ift olarak
dzenlenmesi ngrlr.
1.1.3

Dier tip ba kaplar; bu Kurallarn ilgili istekleri

Emniyet

donanm,

kapnn

dnmesi

nlenerek

kapal

ile birlikte zel olarak deerlendirilecektir.

kullanlan bir donanmdr.

1.2

Dzenleme

1.3.2

1.2.1

menteeleri
durumda

etrafnda

tutulmasnda

Destekleme donanm

Ba kaplar fribord gvertesi zerinde yer

Destekleme donanm; kapdaki i veya d yklerin bir

alacaktr. atma perdesinin nnde ve en derin su

emniyet donanmna ve emniyet donanmndan gemi

hatt zerinde yer alan, rampalarn veya ilgili dier

bnyesine aktarlmasnda kullanlan veya mentee,

mekanik dzenlerin yerletirilmesi iin konulan, fribord

stoper veya dier bir sabit dzen gibi ykleri kapdan

gvertesinde yaplan su geirmez oyukluk, buradaki

gemi bnyesine aktaran emniyet donanm dndaki bir

istekler bakmndan fribord gvertesinin bir paras

donanmdr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B
1.3.3

Blm 22 Amfibik Gemiler


Kilitleme donanm

Fx

Kilitleme donanm, emniyet donanm kapal durumda

22-3
pe Ax [kN]

Fy

pe Ay [kN]

Fz

pe Az [kN]

Ax

Hangisi kkse, kapnn alt ksm ile st

kilitleyen bir donanmdr.


2.

Mukavemet Kriterleri

2.1

Birincil yaplar, emniyet ve destekleme

gverte veya kapnn alt ksm ile st ksm

donanmlar

dzeyleri arasnda kapnn enine dey


projeksiyon alan [m2]

2.1.1

Ba kaplarn ve i kaplarn birincil eleman-

larnn

emniyet

ve

destekleme

donanmlarnn

Ay

Hangisi kkse, kapnn alt ksm ile st

boyutlandrlmas, 3. de tanmlanan dizayn ykleri

gverte veya kapnn alt ksm ile st ksm

kullanlarak, Blm 7deki d kaplama yaps gibi

dzeyleri arasnda kapnn boyuna dey

yaplacaktr.

2
projeksiyon alan [m ]

2.1.2

Birincil

elemanlarn

burkulma

mukavemeti,

Az

Blm 4, Hye gre incelenecektir.

Hangisi kkse, kapnn alt ksm ile st


gverte veya kapnn alt ksm ile st ksm
dzeyleri arasnda kapnn yatay projeksiyon

2.1.3

alan [m2]

Emniyet ve destekleme donanmlarnda, sabit

ve hareketli ksmlar elik olan yataklar iin, dizayn


kuvvetini yatay kesit alanna blerek elde edilen nominal

Ax, Ay ve Az iin, ekil 22.2ye de baknz.

yatak basnc, 0,8 ReH, deerini amayacaktr. ReH,


yatak malzemesinin akma gerilmesidir. Dier yatak

Hangisi kkse, kapnn alt ksm ile st

malzemeleri iin, izin verilen yatak basnc, reticinin

gverte veya kapnn alt ksm ile st ksm

belirtecei koullara gre hesaplanacaktr.

dzeyleri arasnda kap ykseklii [m2]

2.1.4

Emniyet

ve

destekleme

donanmlarnn

dzenlenmesi, dili cvatalarn destekleme kuvvetlerini


tamayacak

ekilde

yaplacaktr.

Kapnn

alt

ksmndan

itibaren

h/2

yksekliindeki kap boyu [m].

Destekleme

kuvvetlerini tamayan cvata dilerindeki maksimum


ekme gerilmesi 0,5 ReH deerini amayacaktr
[N/mm2].
3.

Dizayn Ykleri

3.1

Ba kaplar

3.1.1

Ba

kaplarn

birincil

Kesit B-B

elemanlarnn

boyutlandrlmasnda esas alnacak d dizayn basnc,


Blm 5, C.2de belirtilen pe basncdr. lgili dnm ve
giri alar, ekil 22.1de tanmlanmtr.
3.1.2

Ba

kaplarn

donanmlarnn
kullanlacak

emniyet

boyutlarnn
d

dizayn

belirtilenlerden daha az olamaz:

ve

destekleme

belirlenmesinde
kuvvetleri,

Kesit A-A

aada
ekil 22.1 Ba kaplarn ykseklik ve uzunluk
tanmlar

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

22-4
3.1.3

Section 22 Amphibious Warfare Ships


Parampet dahil olmak zere, allmn dndaki

3.2

kaplar

yuvarlak pruval ve byk ba bodoslama al gemiler),

3.2.1

kaplarn birincil elemanlarnn, emniyet ve

d dizayn kuvvetlerinin hesabnda kullanlan alanlar ve

destekleme donanmlarnn ve i kaplarn evresindeki

alarn zel olarak deerlendirilmesi gerekebilir.

yaplarn boyutlandrlmasnda esas alnacak pe d

formlara veya oranlara sahip ba kaplar iin (rnein;

dizayn basnc, aada belirtilenlerin byk olan


3.1.4

Yana alr kaplar iin, d ykler altndaki Mz

alnacaktr.

kapatma momenti:

pe
Mz

0,45 L1

Fx a + Fy b [kNm]

10 h
a

Kapnn

dnme

ekseni

ile

kapnn

bir

kanadnn Ax enine dey projeksiyon alan


merkezi arasndaki yatay mesafe [m]. ekil
22.2ye baknz.
b

Kapnn

dnme

ekseni

ile

kapnn

merkezi arasndaki yatay mesafe [m]. ekil


22.2ye baknz.
3.1.5

veya

kN/m
2

L1

= L [m], fakat 200 m.

Yk

noktasndan

kargo

mahallinin

st

ksmna kadar olan mesafe [m].

bir

kanadnn Ay boyuna dey projeksiyon alan

kN/m

3.2.2

kaplarn

emniyet

donanmlarnn

boyutlandrlmasnda kullanlan pi i dizayn basnc


aada belirtilenden daha az olamaz:

st ve alt dnme noktalar arasnda, ilave bir

moment de absorbe edilmelidir.


My

Fz c -10 W d [kNm]

Kapnn dnme ekseni ile kapnn bir kanadnn

25 kN/m2

pi

4.

Ba Kaplarn Boyutlandrlmas

4.1

Genel

Az yatay projeksiyon alan merkezi arasndaki


yatay mesafe [m]. ekil 22.2ye baknz.

4.1.1 Ba kaplarn mukavemeti, kendisini evreleyen


yap ile uyumlu olacaktr.

Bir kap kanad arl [t]

Kapnn dnme ekseni ile kanadn arlk


merkezi arasndaki yatay mesafe [m]. ekil

4.1.2 Ba kaplar uygun ekilde takviye edilecek ve


kaplar kapatldnda yanal veya dey hareketi
nleyici dzenler bulunacaktr.

22.2ye baknz.
4.2

Kaplama levhas ve ikincil stifnerler

4.2.1 Ba kap kaplama kalnl, ba kap stifner


aral esas alnarak, Blm 7, B.2de verilen borda
kaplamas kalnlndan az olamaz. Ancak, ba kap
kaplama kalnl, hi bir surette, Blm 4, Tablo 4.2ye
gre hesaplanan minimum d kaplama kalnlndan da
az olamaz.
4.2.2 Yatay veya dey stifnerlerin kesit modl,
Blm 7'ye gre kapnn bulunduu blgedeki postalar
iin gerekenden daha az olamaz. Gereken hallerde,
gemi postalar ile ba kap stifnerlerinin sabitlenekil 22.2

Yana

alr

ba

kapnn

alanlar,

mesindeki farkllklara dikkat edilecektir.

merkezleri ve kuvvetleri

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B
4.3

Blm 22 Amfibik Gemiler


Birincil yaplar

22-5

dizayn boluu genelde 3 mm. yi gememelidir. Kapy


mekanik olarak ak

4.3.1 Ba

kapnn

ikincil

stifnerleri,

kapnn

ana

konumda tutucu dzenler

salanacaktr.

takviyelerini oluturan birincil elemanlar tarafndan


tanrlar.

6.1.2 Donanmlara etki eden reaksiyon kuvvetlerinin


hesaplanmasnda, sadece ilgili dorultuda etkin ekilde

4.3.2 Ba kapnn birincil elemanlar ve blgedeki

esnemezlii bulunan aktif destekleme ve gvenlik

tekne yaps, kapnn evre desteinin devamlln

donanmlar hesaba katlacak ve deerlendirilecektir.

salayacak mukavemete sahip olacaktr.


Ko boynuzlar gibi, szdrmazlk malzemesine basma
4.3.3 Birincil elemanlarn boyutlar, 3.1.1'de verilen d

yk salamak iin kullanlan kk ve/veya esnek

dizayn basnc ve 2.1.1'de verilen dizayn prosedr

dzenler 6.2.4'de belirtilen hesaplara genel olarak dahil

esas

ile

edilmeyecektir. Gvenlik ve destekleme donanmlarnn

belirlenecektir. Normal olarak, basit kiri teorisi forml

adedi; 6.2.5'de verilen fazlalklar ve tekne yapsndaki

uygulanabilir.

destekler iin yeterli yer durumu da dikkate alnarak

alnarak,

dorudan

hesaplamalar

mmkn olan en az sayda olacaktr.


5.

Kaplarn Boyutlandrlmas
6.2

5.1

Boyutlandrma

Genel
6.2.1 Gvenlik ve destekleme donanmlar; 2.1.1'de

5.1.1 Ana elemanlarn boyutlarnn belirlenmesi iin

verilen dizayn prosedrne gre reaksiyon kuvvetlerine

3.2'de belirtilen ykler esas alnarak, 4.3.3'deki istekler

kar koyabilecek ekilde dizayn edilecektir.

uygulanr.
6.2.2 Yana-alr kaplarda, kapy bir rijid yap olarak
5.1.2 kaplar ayn zamanda ara rampas olarak da

kabul

kullanlyorsa, boyutlar, Blm 8, B.2'de ara gverteleri

donanmlarna gelen reaksiyon kuvvetleri, kapnn kendi

iin istenilenlerden daha az olmayacaktr.

arl ile birlikte ayn anda etki eden ve aada


belirtilen

5.1.3 Gvenlik ve destekleme donanmlarna etki eden

ederek,

etkin

yklerin

gvenlik

ve

destekleme

kombinasyonuna

gre

hesaplanacaktr:

kuvvetlerin dalm; yapnn esneklii ile desteklerin fiili


konumu ve esnemezlii dikkate alnarak -genel olarak-

6.2.2.1 Durum 1 : Her iki kapya da etki eden Fx, Fy ve


Fz,

dorudan hesaplamalarla incelenecektir.


6.

Ba Kaplarn Gvenlii ve Desteklenmesi

6.2.2.2 Durum 2 : Her iki kapyada etki eden 0,7 Fx


ve 0,7 Fz ve her kapya ayrca

6.1

etki eden 0,7 Fy.

Genel

6.1.1 Ba kaplar, evrelerindeki yaplarn mukavemeti

Fx, Fy ve Fz kuvvetleri, 3.1.2'de belirtildii ekilde

ve sertlii ile uyumlu olacak ekilde gvenlik ve

hesaplanacak ve projeksiyon alanlarnn merkezine

destekleme donanmlar ile tehiz edilecektir. Ba kap

uygulanacaktr.

civarndaki destekleyici tekne yaps, gvenlik ve


destekleme donanmlar ile ayn olan dizayn ykleri ve

6.2.3 Madde

dizayn

kuvvetleri, Ax alannn merkezinden geen yatay eksen

gerilmelerine

uygun

olacaktr.

Szdrmazlk

gereken yerlerde, szdrmazlk malzemesi greceli

6.2.2'ye

gre

hesaplanan

destek

etrafnda momentin sfra eit olmasna neden olur.

olarak yumuak tip olacak ve destekleme kuvvetleri


sadece elik yap tarafndan tanacaktr. Dier tip

6.2.4 Gvenlik ve destekleme donanmlarna etki eden

szdrmazlk malzemeleri de deerlendirilebilir. Gvenlik

reaksiyon kuvvetlerinin dalmnn; tekne yapsnn

ve destekleme donanmlar arasndaki

esneklii ile desteklerin fiili konumu ve esnemezlii

maksimum

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

22-6

Blm 22 Amfibik Gemiler

dikkate alnarak, dorudan hesaplamalarla incelenmesi

olacak ve bu donanmlara kolaylkla ulalabilecektir.

gerekebilir. Bu durum, rnein; ba kapnn statik olarak


kararsz desteklendii durumdur.

Gvenlik donanmlar mekanik kilitleme dzeni ile tehiz


edilecek (kendinden kilitleme veya ayr bir dzen) veya

6.2.5 Bu gvenlik donanmlar blgesindeki gvenlik ve

gravite tip olacaktr. Ama ve kapama sistemleri ile

destekleme donanmlarnn dzenlenmesi, herhangi bir

gvenlik ve kilitleme donanmlar, yalnzca istenilen

gvenlik veya destekleme donanmnn arzalanmas

srayla

durumunda, geri kalan donanmlarn, msaade edilen

landrlacaktr.

gerilmeler

%20

fazlasyla

almakszn

alacak

ekilde

birbirleriyle

irtibat-

reaksiyon

kuvvetlerine kar koyabilecei ekilde fazlalkl olarak

7.1.2 Ara gvertesine giri salayan ba kaplar ve i

dizayn edilecektir.

kaplarn aada belirtilen fonksiyonlarnn, fribord


gverte

6.2.6 Kapdan itibaren, kaynakl birletirmeler dahil

zerindeki

bir

yerden

uzaktan

kumanda

edilebilecei dzenler salanacaktr:

olmak zere, gemi yapsndaki gvenlik ve destekleme


donanmlarna kadar dizayn yk ak yolu iinde yer
alan

tm

yk

aktarma

elemanlar,

gvenlik

Kaplarn kapanmas ve almas, ve

Her

ve

destekleme donanmlar iin gerekli olanlarla ayn


mukavemet standardnda olacaktr.
6.2.7

kilitleme

ve

gvenlik

gstergesi,

teleme

alacaktr. Kaplarn altrlmas ile ilgili kumanda

yapmamalar iin, kiri nihayetlerinde itme yataklar

panellerine yetkili olmayanlarn girii nlenecektir. Tm

nedeniyle

basnlarn

Her gvenlik ve kilitleme donanmnn ak/kapal durum

simetrik

olmamas

zerlerindeki

ilgili

donanmlarnn altrlmas.

Yana-alan kaplarda, kapnn iki yarsnn

kapanmasnda,

kapnn

birbirlerine

gre

uzaktan

kumanda

istasyonunda

yer

dzenlenmelidir. tme yatana ait bir rnek ekil

gvenlik donanmlarnn, limandan ayrlmadan nce,

22.3'de gsterilmitir.

kapal ve kilitli olmas hususundaki ikaz levhas her bir


kumanda paneline yerletirilecek ve bu yerlerde uyar

Gvenlik donanmlar, itme yatann her bir parasnn,

lambalar bulunacaktr.

dier para zerinde kilitlenerek gvenie alnacak


tarzda dzenlenecektir. Ayn amala yaplacak dier

7.1.3 Hidrolik

dzenler de kabul edilebilir.

halinde,

gvenlik

sistem

kapal

donanmlarnn
konumda

kullanm

mekanik

olarak

kilitlenebilecektir. Bylelikle, hidrolik svnn boalmas


halinde, gvenlik donanmlar kilitli kalr.
Gvenlik ve kilitleme donanmlarnn hidrolik sistemi,
kapal

konumda

iken,

dier

hidrolik

devrelerden

ayrlacaktr.
7.2

Gsterge/izleme sistemleri

7.2.3 7.2.6'daki istekler, opsiyonel olup, Askeri Otorite


ve TL arasnda anlamaya varlmaldr.
ekil 22.3 Kaplar iin itme yata
7.2.1 Kaptan kknde ve kumanda paneli zerinde
7.

Gvenlik

ve

Kilitleme

Donanmlarnn

ba kapnn ve i kapnn kapal olduunu ve bunlara ait


gvenlik ve kilitleme donanmlarnn uygun konumda

Dzenlenmesi

bulunduunu gstermek zere ayr gsterge lambalar


7.1

salanacaktr. Doru kapanma konumundan sapmalar

altrma sistemleri

varsa, bunlar sesli ve kl alarmlar ile ikaz edilecektir.


7.1.1 Gvenlik

donanmlarnn

altrlmas

basit

Gsterge

panelinde

bir

lamba

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

test

olana

B,C

Blm 22 Amfibik Gemiler

salanacaktr. Gsterge klarnn kapatlma olana

22-7

8.

letme ve Bakm Elkitab

8.1

Snrl byklkteki Asker kartma Gemileri

bulunmayacaktr.
7.2.2 Gsterge sistemi, kendinden-izleme prensibine

(LSI) hari ba kapl amfibik gemilerin tm tipleri iin

gre

aadaki prosedrler uygulanmaldr:

dizayn

edilecek

kapanmad

ve

ve

kapnn

kilitlenmedii

tam

veya

olarak
gvenlik

donanmnn ak konuma veya kilitleme donanmnn

8.2

Gemide ba kap ve i kap iin bir iletme ve

gvensiz konuma geldii hallerde grsel ve sesli

bakm elkitab bulunacak ve bu elkitabnda aada

dzenlerle alarm verecektir.

belirtilenlerle ilgili gerekli bilgiler yer alacaktr:

Gsterge sisteminin g beslemesi, kaplarn altrma

Kap sistemlerinin tanm ve dizayn resimleri,

Servis

ve kapama g beslemesinden bamsz olacaktr.


koullar,

rnein;

servis

alan

Gsterge sisteminin hissedicileri (sensr); sudan, buz

snrlamalar, emercensi ilemler ve desteklerin

birikiminden ve mekanik hasarlardan korunacaktr.

kabul edilebilir boluklar,

Koruma snf, en az IP56 olacaktr.


-

Bakm ve ilev testi,

Muayene ve onarmlarn kayd.

7.2.3 Kaptan kkndeki gsterge panelinde, "Liman/


deniz seyri" seici alteri bulunacak ve alter, geminin
ba kap veya i kap kapanmadan ve herhangi bir
gvenlik donanm doru konumda olmadan limandan

Bu elkitab periyodik srveylerde onay iin TL'na

ayrlmas

verilecektir.

durumunda

alarm

verecek

ekilde

dzenlenecektir.
Not :
7.2.4 Kaptan kknde, makina kontrol odasnda ve

Kapnn destekleme ve gvenlik

hasar kontrol merkezinde i kapdan su szmas ile ilgili

personeli tarafndan aylk aralklarla ve/veya ar hava

bir ikaz salayan sesli alarml bir su sznt alglama

koullar ve/veya kap blgesinde d kaplamadaki temaslar

sistemi ve televizyon gzetim sistemi dzenlenecektir.

dahil olmak zere hasarlanmaya yol aan olaylardan sonra

donanmlarnn, gemi

muayene edilmesi tavsiye edilir.


7.2.5 Ba kap ile i kap arasna, kaptan kknde,
makina kontrol odasnda ve hasar kontrol merkezinde

8.3

Ba kapnn ve i kaplarn kapatlmas ve

birer monitrleri bulunan televizyon gzetim sistemi

gvenlii ile ilgili yazl iletme yntemleri gemide

konulacaktr.

bulundurulacak ve uygun yerlere aslacaktr.

Sistem kaplarn konumlarn ve bunlarn gvenlik


donanmlarn

yeterli

Gzlemlenen

cisimlerin

sayda

olduunu

aydnlatlmas

izlemelidir.
ve

C.

Borda ve K Taraf Kaplar

1.

Genel
Bu istekler, atma perdesinin k tarafnda yer

farkl

renklerde olmas hususuna zel nem verilecektir.


7.2.6 Ba kap ile rampa arasndaki alanda ve rampa

1.1

ile varsa i kap arasndaki alanda bir dreyn sistemi

alan borda kaplarna ve kapal mahallere alan k

dzenlenecektir. Sistem, bu alanlarda, su dzeyinin

taraf kaplarna uygulanr.

araba gvertesinden itibaren 0,5 m. yi amas halinde,


kaptan kknde sesli bir alarm verilecek ekilde tehiz

1.2

edilecektir.

ait tanmlar iin H.1.3'e baknz.

7.2.7 Gsterge ve izleme sistemleri iin, Ksm 105,

2.

Dzenleme

2.1

karma gemileri, helikopter gemileri, vb.nin k

Gvenlik, destekleme ve kilitleme donanmlarna

Elektrik Kurallar, Blm 15, F. ye baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

22-8

Blm 22 Amfibik Gemiler

taraf kaplar ve borda kaplar fribord gvertesinin

Fp

altnda veya stnde olabilir.

C
izgisel szdrmazlk basncnn normalde 5
N/mm'den az alnmayaca hallerde toplam
szdrmazlk kuvveti [kN]

2.2

Borda ve k taraf kaplar, bulunduu yere ve

evreleyen yapya uygun olarak, szdrmazlk ve yapsal

Fo

Fc veya 5 A'dan byk olan [kN]

Fc

A alanna niform olarak datlacak ve 300

btnl salayacak tarzda dzenlenecektir.


2.3

kN'dan

Herhangi bir borda kapsnn eii, en yksek

daha

az

alnmayacak

olan,

ykl su hattnn altnda ise, dzenleme zel olarak

kargo/aralarn bal olmamas nedeniyle

incelenecektir. Buz takviyeli durumlar iin Blm 15'e

oluan kaza kuvveti [kN]. Yakt ve pilot

baknz.

kaplar gibi kk kaplarda, Fc deeri


orantl olarak azaltlabilir. Ancak, bal

2.4

olmayan kargo/aralardan oluacak kaza

Kaplarn darya doru almas tercih edilir.

kuvvetlerini nleyebilecek, i rampa gibi bir


3.

ek yapnn bulunmas halinde Fc deeri sfr

Mukavemet Kriteri

olarak alnabilir.
H.2'deki istekler uygulanr.
pe
4.

Blm 5, C.1e gre geminin bordasndaki


d

Dizayn Ykleri

dizayn

basnc,

kaide

hattndan

ykseklii hG [m] olan, kap aklnn arlk


merkezinde hesaplanacaktr.

Borda ve k taraf kaplarnn birincil elemanlarnn,


gvenlik ve destekleme donanmlarnn boyutlandrl-

psdin, 25 [kN/m2]den az olamaz.

masnda esas alnacak dizayn kuvvetleri aada


belirtilen deerlerin byk olanndan az olamaz:
5.

Boyutlandrma

destekleme donanmlar iin dizayn kuvvetleri:

5.1

Genel

D kuvvet : Fe = A pe + Fp

Aada belirtilen ilavelerle, B.4.1'deki istekler benzeim

4.1

e doru alan kaplarn, gvenlik veya

[kN]

yoluyla uygulanr:
kuvvet

: Fi = Fo + 10 W

[kN]
-

4.2

Da doru alan kaplarn, gvenlik veya

Kaplar ayn zamanda ara rampas olarak


kullanlyorsa,

destekleme donanmlar iin dizayn kuvvetleri :

menteelerin

boyutlandrl-

masnda, geminin meyil ve triminden doacak


eit olmayan yklenmeler dikkate alnacaktr;

D kuvvet : Fe = A pe

[kN]
-

kuvvet

: Fi = Fo + 10 W + Fp

[kN]

Borda kap aklklarnn keleri yuvarlatlacak


ve yanlarda derin postalar, alt ve stte derin
stringerler veya edeerlerinin dzenlenmesi

4.3

Birincil elemanlar iin dizayn kuvveti :

D kuvvet : Fe = A pe
kuvvet

: Fi = Fo + 10 W

suretiyle yeterli takviye salanacaktr.

[kN]

5.2

[kN]

Aada belirtilen ilavelerle, H.4.2.1 ve H.4.2.2'deki

Kaplama levhas ve ikincil stifnerler

istekler, benzeim yoluyla uygulanr:


A

Kap aklnn alan [m ]


Kaplar

Kapnn arl [t]

ayn

zamanda

ara

rampas

olarak

kullanlyorsa levha kalnlklar ve stifner boyutlar,


Blm 7, B.2.2'ye uygun olacaktr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

C,D
5.3

Blm 22 Amfibik Gemiler


Birincil yaplar

D.

22-9

Havuzlar

Madde 4'de belirtilen dizayn ykleri dikkate alnarak,

Eer, Havuzlu Helikopter Taycl karma Gemileri ve

B.4.3'deki istekler, benzeim yoluyla uygulanr.

Havuzlu karma Gemileri tipleri iin geminin k


tarafnda karma teknelerini barndrmak iin bir havuz

6.

Borda ve K Taraf Kaplarnn Gvenlik ve

bulunuyorsa, aadaki istekler karlanacaktr.

Destekleme Donanm
1.
6.1

Genel

6.2

Boyutlandrma

Tm olas iletme ve yaralanma koullar dikkate


alnarak havuzdan geminin dier kapal yaplarna

Madde 4'de belirtilen dizayn ykleri dikkate alnarak,


B.6.2.1,

B.6.2.5,

B.6.2.6

ve

B.6.2.7'deki

istekler

benzeim yoluyla uygulanr.


7.

Gvenlik

ve

Kilitleme

Donanmlarnn

altrma sistemleri

gemez kaplar bulunacaktr.

2.

elik Yap

2.1

Havuzun tamam, perde gvertesine kadar su

geirmez

2
7.1.2 Net aklk alan 6 m 'den byk olup, ksmen

veya tamamen fribord gvertesi altnda yer alan kaplar,


B.7.1.2'e gre fribord gvertesi zerindeki bir yerden,
uzaktan kumanda dzenleri ile tehiz edilecektir.
7.1.3 B.7.1.3'deki istekler uygulanr.

2.2

kaplara, B.7.2.1, B.7.2.2 ve B.7.2.3'deki istekler,


benzeim yoluyla uygulanr.

ve

2.2.1

Yk durumlar

Seyir durumu

Havuzun alt ksmndaki karma teknelerinin


arlndan kaynaklanan statik yk,

TL

arasnda

Blm 5, B.1e gre geminin az dey ivme

hasar

kontrol

kaynaklanan dinamik yk,

anlamaya
merkezinde

kaplardan su szmas ile ilgili bir ikaz salayan, sesli


gzetim sistemi dzenlenecektir.
letme ve Bakm Elkitab

B.8'deki istekler benzeim yoluyla uygulanacaktr.

karma

tekneleri

yerine

askeri

aralar/malzemeler tanyorsa, Blm 5, Fye


gre i gvertelerdeki ykler,

alarml bir su sznt alglama sistemi ve televizyon

8.

duvarlarla

bileenine gre, karma teknelerinin arlndan

varlacak bir opsiyon olarak kaptan kknde ve makina


odasnda

geirmez

Aada belirtilen yk durumlar dikkate alnmaldr:

ve bu mahallere su dolmasna neden olabilecek

kontrol

su

zerine etki ederler:

zel kategori mahallere veya Ro-ro mahallerine alan

ile

ve

su bulunmad kabul edilir. Aadaki ykler, elik yap

7.2.1 Blm 20, A.2.2de belirtildii zere, dorudan

Otorite

dip

Bu durum iin, k kapnn kapal olduu ve havuz iinde

Gsterge / izleme sistemleri

7.2.2 Askeri

bir

kapatlmaldr.

7.1.1 B.7.1.1'deki istekler uygulanr.

7.2

ulam, en derin su hatt zerinde dzenlenecek ve su

Su geirmez borda kaplar dzenlenecektir.

Dzenlenmesi
7.1

Dzenleme

letim el kitabnda tanmlanacak planlanm


balama noktalarna etki eden, Blm 5, B.1e
gre geminin enine ve boyuna ivme bileenlerinin
oluturduu, karma tekneleri veya aralarn
balama kuvvetleri,

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

22-10
-

Blm 22 Amfibik Gemiler


Blm 5, C.1e gre d deniz basnc.

Cde belirtilen istekler

geerlidir. Ayrca, 2.2.2de

belirtilen ykler dikkate alnmaldr.


2.2.2

Havuzlama ilemleri
3.

Su Doldurma / Boaltma lemleri

kapnn ak olduu ve havuzun su ile dolduu kabul

3.1

Yapm artnamesinde belirtilen sre iinde

edilir. letim el kitabnda, hangi maksimum gemi

havuzun doldurulmas ve boaltlmasn salayacak

hznda ve seyir koulunda havuzlama ilemlerinin

sistem bulunacaktr. Bu ilem iin, birbirinden bamsz

yaplabilecei

iki sistem salanmaldr. Geminin ar trimli durumunda

Bu durum iin, geminin trimli olduu (gerekiyorsa), k

belirtilmelidir.

Aadaki

ykler

uygulanacaktr:

dahi

havuzun

tamamen

boaltlmas

salanacak

ekilde, havuzun ba ve k nihayetleriyle iskele ve


-

Blm

5,

kaynaklanan

C.1.1.1e
statik

hareketlerinden

gre

yk

dolay

dolan

pstat

ve

ivmelenen

sudan

sancak

tarafnda

dreyn

kuyular

dzenlenmelidir.

geminin

Sistem; Kural 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc

havuz

Sistemler, Blm 8de, zel ilemlerle ilgili balast sistemi

suyundan kaynaklanan dinamik yk pdin, Blm

iin istenilenlere uygun olmaldr.

5, B.1e baknz.
Doldurma sistemi; doldurma balamadan makul bir sre
-

karma gemisi manevralarndan dolay, zellikle

nce personelin havuzu terk etmesi ve kartma

yan cidarlara etkiyen lokal darbe kuvvetleri, bu

gemisindeki personelin ikaz edilmesi iin, havuzun

kuvvetlerin bykl hakknda, Askeri Otorite,

tamamnda sesli ve grsel bir su dolumu alarmn

tersane ve TL arasnda anlamaya varlmaldr.

otomatik olarak harekete geirmelidir.

Havuzda yzer durumdaki karma teknesinden

3.2

kaynaklanan balama kuvvetleri. Bu kuvvetlerin

olarak, ak k kapdan, kartma teknelerinin dzenli

bykl hakknda, Askeri Otorite, tersane ve

bir ekilde akn salamak zere ka trimin elde

TL arasnda anlamaya varlmaldr.

edilmesi amacyla bir balast sistemi tesis edilmelidir.


Ksm

K kapnn, bir yatay eksende, deniz yzeyi


altnda

menteeli

olmas

halinde,

geminin

hareketi/ivmesi nedeniyle oluan dinamik ykler


dikkate alnmaldr.
2.3

Boyutlandrma

2.3.1

Geminin ve karma teknelerinin dizaynnda,

Gemideki kuyu gvertesinin dzeyine bal

107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

Yardmc

Sistemler, Blm 8, Pye baknz.


4.

Stabilite

karma teknelerinin bindirilmesi ve indirilmesinin ara


kademeleri srasndaki havuzlama ilemleri iin yeterli
stabilitenin kant salanmaldr, Blm 2ye baknz.
5.

Havuzun Donanm

havuz dibinde noktasal yklerin olumamasna dikkat


Havuzun emniyetli almas bakmndan aadaki

edilecektir.

donanm salanmaldr:
2.3.2

Eer aralar ve/veya malzemeler tanacaksa

ve far sistemi mevcut deilse, havuzun dip ksmnn

Eer

havuzun

arttrlmamsa

kalnl 2 mm. arttrlacaktr. Madde 5e baknz.

taban
ve

kaplamas

havuz,

kalnl

aralarn

ve

malzemelerin tanmas iin kullanlyorsa, far


2.3.3

sistemi ile havuz dibinin korunmas iin Blm

Fiili boyutlarn hesaplanmas iin Blm 7 ve

19, C.2ye baknz.

Blm 4deki formller uygulanmaldr.


2.4

K kaplar

Havuzdaki eitli su dzeyleri iin etkili olan,


sabit yerletirilmi usturmaa sistemi ile yan

Havuzun k ksmndaki su geirmez k kaplar iin,

cidarlarn korunmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D,E
-

Blm 22 Amfibik Gemiler


Suyun bulunduu, ve bulunmad tm iletim

22-11

Gerekiyorsa, havuzlama ilemleri ncesi ve

koullarnda havuz iindeki karma teknelerinin

sonrasnda geminin trim ettirilme nlemleri,

planlanan konumlarnda balanmas ile ilgili


balama sistemi, bu sistem havuz yan yry

Havuz ve kapaklarn tanm, dizayn resimleri,

letme koullar, kabul edilebilir klerensler, vb.

lev ve bakm testleri,

ynlendirmek iin bir klavuz sistemi bulunmaldr.

Muayene ve onarmlarn kaytlar.

Havuzun ba nihayetinde kaymaz kaplamal

Bu el kitab onay iin verilmelidir.

yollarnda veya yan cidarlarndaki girintilerde


dzenlenmeli ve karma aracnn bordasna
engelleyici etkide bulunmamaldr.
-

Gerekirse, karma teknesini planlanan konumda

meyilli bir rampa salanacaktr.


6.2
-

K kapnn kapatlmas ve emniyete alnmas

Geminin en byk draft ve trimindeki su hattnn

ile ilgili dokmante edilmi iletme prosedrleri gemide

altnda elektrik donanm bulunmamaldr. Su

bulunacak ve uygun yerlere aslacaktr.

hattnn zerindeki elektrik donanm korumal


alanlardakiler gibi deerlendirilecektir, Ksm 105,
Elektrik, Blm 15e baknz.

E.

Amfibik

Gemilerle

lgili

Dier

steklere

Atflar
-

Havuzda emniyetli seyir ve doldurma/boaltma


ilemlerinin

gerekletirilmesi

iin

yeterli

Bu

blmde

belirtilen

isteklerin

dnda,

amfibik

aydnlatma salanmaldr, Ksm 105, Elektrik,

gemilerin aada belirtilen dier elemanlar ile ilgili

Blm 11e baknz. Gece ilemleri iin ilave

istekler, aadaki ksmlarda verilmitir:

kmz k sistemi tavsiye edilir.


-

K kap kapal iken havuz mahallinin yeterli

Kreynler, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve


Yardmc Sistemler, Blm 3, Bye baknz.

ekilde havalandrlmas salanacaktr. Ksm


107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

Yardmc

Sistemler, Blm 11e baknz.


6.

letim ve Bakm El Kitab

Asansrler, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve


Yardmc Sistemler, Blm 3, Dye baknz.

Rampalar, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve


Yardmc Sistemler, Blm 3, Fye baknz.

6.1

Gerekiyorsa, geminin trim ettirilmesi, havuzun

ve kapaklarnn altrlmas ile ilgili iletim ve bakm el

Uak

elleleme,

Ksm

107,

Gemi

letim

kitab gemide bulunmal ve aadakilerle ilgili gerekli

Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 13e

bilgileri iermelidir:

baknz.

Havuz altrlmas iin maksimum gemi hznn


ve maksimum deniz koullarnn tanm,

Elektrik donanm ve tesisat ile ilgili zel istekler,


Ksm 105, Elektrik, Blm 15e baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar

23-1

BLM 23
UU LEMLER LE LGL KURALLAR

A.

GENEL ............................................................................................................................................................ 23- 2


1. Uygulama
2. Ek Klas areti
3. Uak Spesifikasyonu

B.

UU GVERTELER .................................................................................................................................... 23- 2


1. Temel stekler
2. Helikopter kmal / Kaldrma Alan
3. Helikopter ni Gvertesi
4. Sabit kanatl Uaklar iin ni ve Kalk Gvertesi
5. Uu Gvertesi Donanm

C.

HANGARLAR .................................................................................................................................................. 23- 9


1. Hangar Yerleimi
2. Hangar Donanm

D.

UU OPERASYONLARI LE LGL DER STEKLERE ATIFLAR ........................................................ 23- 10


1. Yakt ve Ya lemleri
2. Yangnla Mcadele
3. Uak Elleleme

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

23-2

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar

A.

Genel

B.

1.

Uygulama

1.

Uu Gverteleri
Temel stekler

Bu blmde aksi belirtilmedike, Blm 1 22de

Buradaki kurallarn isteklerine ilave olarak, Askeri

verilen istekler uygulanr.

Otorite

tarafndan

belirlenen

ulusal

kurallara

da

uyulmaldr.
2.

Ek Klas areti
Not:

2.1

Fazla sayda eitli tip uan kalk ve iniine

olanak salayan gemilere FO ek klas iareti verilebilir,

NATO yesi lkelere ait gemiler iin STANAG standartlar


gz nne alnmaldr.

Ksm 101, Klaslama ve Srveyler (Askeri Gemiler),


Blm 2, Cye baknz. Bu nedenle, bu blmde uak

2.

Helikopter kmal / Kaldrma Alan

ve ilgili donanma ait isteklerin tanmland dier

2.1

Dey

ksmlara ve blmlere atflar verilmitir.

belirlenen

ilemleri yaplan gemilerle ilgili tm konular zetlenmi


bir

ikmal
alan

ve

personel

sadece

transferi

aadaki

iin

grevlerde

kullanlacaktr:
2.2

Helikopter vastasyla personel ve malzeme

indirilmesi iin ikmal/kaldrma alan bulunan ve ini-

Personel, yaral veya hasta mrettebatn hafif

kalk olana bulunmayan askeri gemilere FO ek klas

malzemelerin, postann, vb.nin helikopterin st

iareti verilemez.

ksmndaki vinci kullanarak aktarlmas,

3.

Uak Spesifikasyonu

Kumanyalar, cephaneler, vb. gibi malzemelerin,


helikopterin

altndaki

bir

kancaya

(serbest

Askeri gemiye ini kalk yapabilecek uak tipleri, Askeri

brakmal) asl bir a kullanlarak gemiden

Otorite tarafndan belirlenmelidir. Normalde, aadaki

gemiye, karaya/karadan ikmali (VERTREP). Bu

parametrelere gerek vardr:

durumda,

helikopter

gvertesinden

uygun

malzeme ak ile ilgili nlemler belirlenmelidir.


-

Uan tipi,
2.2

Alann yerletirilmesi

Uak gvdesinin boyu ve eni,


Operasyonel etkinlik ve emniyet bakmndan alan;

Kanat akl (katlanm ve katlanmam),

manevra blgesinin byk bir ksmnn geminin dna


uzatlabilmesi iin, geminin bordasnda, banda veya

Pervane ap (helikopter),

knda

yer

almaldr.

Eer

mmknse,

alan;

mrettebatn toplanmas ve eitli ynlerden alana


-

Maksimum kalk arl,

emniyetli ulamn salanmas bakmndan, yaama


mahallerinden uzakta olmal, helikopterin gvdesi ve

Tekil tekerlek basnlar dahil tekerlek veya kzak

ini takmlar blgesine uygun bir gverte alanna sahip

konfigrasyonu,

olmaldr.

Uak elleleme ile ilgili zel istekler,

Operasyon

Yakt ikmali, bakm, vb. ile ilgili dier teknik

bir ekilde grmesine ve hava trblans ile egzost

zellikler,

gazlarnn etkisini en aza indirecek konumda olmasna

alannn

konumu;

pervane

klerensi

blgesinde duran helikopterin pilotunun gemiyi engelsiz

olanak verecek ekilde olacaktr. Ykleme / boaltma


-

Kalk ve ini prosedr.

ilemi srasnda helikopterin boyuna ekseninin, geminin


boyuna ekseni ile 90lik bir a yapaca kabul edilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

B
2.3

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar


Alann boyutu

Helikopter operasyonlar ile ilgili ikmal/kaldrma alan,

23-3

3.

Helikopter ni Gvertesi

3.1

Helikopter ini gvertesinin yerletirilmesi

ekil 23.1de gsterilen 3 blgeden oluur:


Helikopter ini alan ana gvertede veya daha yksek
-

Ykleme /boaltma iin engelsiz blge:

bir gvertede yer alacak ve konumu normal askeri ini


prosedrlerine elverili olacaktr. Eer ini gvertesi; st

Minimum kenar uzunluu 6,20 m. olan, tm

yaplar ve/veya gverte evleri nde olan askeri geminin

engellerden arnm kare alan. Bu blge mat,

k tarafnda yer alyorsa, olas yaklam as, geminin

kaymaz bir yzeye sahip olacaktr.

boyuna ekseninin her iki tarafnda asgari olarak 90


olmaldr.

Gvde ve ini takmlar iin engelsiz blge:


Mrettebat yaama mahalleri, yemek mahalleri ve
Bu blge geminin bordasndan bordasna uzanr

hizmet

ve

ykleme/boaltma

blgesinin

mahalleri

gibi,

srekli

olarak

bulunulan

ortasndan

mahallerin helikopter gvertesi altnda yer almas,

itibaren baa ve ka doru, gemi boyuna ekseni

emniyet nedenleri ile uygun deildir. Eer bu husus

boyunca 4,60 m. devam eder. Bu blge iinde,

salanamyorsa, ini gvertesi btnyle bir arpma

alak ilemler iin 1,52 m. den ve yksek ilemler

blgesi olarak dizayn edilmelidir. Blm 5, H.5.2ye

iin 4,60 m.den daha yksekte hibir engel

baknz.

olmamaldr.
3.2
-

ni gvertesinin boyutlar

Pervane klerensi blgesi:


Bir ini gvertesi iin, ekil 23.2de gsterildii zere,
Bu blge geminin bordasndan bordasna uzanr
ve

ykleme/boaltma

blgesinin

aadaki 5 blge tanmlanabilir:

ortasndan

itibaren baa ve ka doru, gemi boyuna ekseni

Hedef dairesi:

boyunca izin verilen en byk helikopterin


pervane apnn %75i kadar bir boyda devam

Hedef dairesi; ana pervanenin ekseni ile pilotun

eder. Bu blge iinde, alak ilemler iin 4,60 m.

oturma

den ve yksek ilemler iin 7,62 m.den daha

yarapl bir alandr. Bu dairenin merkezi; n

yksekte hibir engel olmamaldr.

taraftaki st yapdan itibaren, en az ana pervane

konumu

arasndaki

mesafeye

eit

apnn %75i + 1 m. mesafeye eittir. Bu dairede


2.4

Alann iaretlenmesi

hibir engel yer almayacaktr, sadece helikopterin


sabitlenmesi iin gmme zgara bulunabilir.

Bir snr izgisi ve bir pervane merkezi snr izgisinden

Hedef dairesinin evresi iaretlenecektir.

oluan ykleme/boaltma blgesi iareti; ekil 23.1de


gsterildii gibi, geminin bu blgedeki boyasna kontrast

Dairenin ba tarafna, geminin boyuna eksenine

oluturacak ekilde 0,3 m. geniliinde bir izgi

dik dorultuda pozisyon hatt markalanmaldr.

olacaktr.

Hedef dairesinin ba tarafndan itibaren, geminin


boyuna ekseni dorultusunda hizalama hatt da

aret izgileri yerine, vin gvertesinin mukavemet

markalanacaktr.

istekleri dikkate alnarak, yukarda belirtilen izgiler ile


ayn boy ve genilikte, kntsz olarak gverteye
gmlen aydnlatma elemanlar kullanlabilir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

23-4

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar

Kanat klerens blgesi

st yap

Ykleme/boaltma
iin net blge
Gvde ve ini takm
iin net blge
Ykleme/
Boaltma

ekil 23.1

ni takm
iin net

Kanat
klerensi

kmal / kaldrma gvertesi tanm

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar

23-5

Boyuna kesit :
Pervane klerens blgesi

Yaklam ve
kalk blgesi

Ana pervane ucundan k pervane eksenine

Hangar

Pervane klerens blgesi


stten bak :

K pervane

Hedef

Ba ve k

merkez hatt snr

dairesi

konum hatt
Hizalama
hatt

ni blgesi

arpma
blgesi

arpma blgesi

ni blgesi

Hedef dairesi

arpma blgesi

Enine kesit :

%50 M-R

+ni

takm ls 10000

Ana pervane ap [mm]


Geminin merkez hatt
ekil 23.2 Bir helikopter gvertesinin tanm

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

23-6

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar

Tm hatlar 0,3 m. geniliinde, konstrast oluturan bir

Ayrca, engelin maksimum mutlak ykseklii 350

renkte boyanacaktr. Ayrntlar iin ekil 23.2ye baknz.

mm. ile snrlandrlr.

ni blgesi :

ni blgesinin boyu; ana ve ba/k ini takmlar

Uu gvertesinin yerleimi bakmndan, ini

arasndaki mesafe + ba ve ka doru 2,5 m.

blgesi dndaki tm alanlar arpma blgesi

mesafeye eit olacaktr. Bu blgenin konumu;

olarak kabul edilecektir.

hedef dairesinin merkezi olan, ana pervane


eksenine

gre

belirlenir.

Blge,

ini

takmnn

geminin

yerine

bir

gre

bordasndan

arpma blgesi:

3.3

Sonar kaportas

dierine kadar devam eder. Bu blgede hibir


Eer kullanlan helikopterlerde, gvdenin altnda bir

engel bulunamaz.

sonar sensr varsa, bakm hizmetleri iin, ini


Bu blgede; uu gvertesinin k ucundan

gvertesinde

itibaren en az 6,0 m. mesafede olacak olan k

bir

sonar

kaportas

bulunmaldr.

Normalde bu gmme gverte kaportas, ini zgaras

pervane merkezi snr hatt yer alr. Bu hat T

altnda, geminin merkez hattnda yer almaldr, Ksm

eklinde iaretlenir.

107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemleri,


Blm 13, B.3e baknz. Kaportann boyutlar yeterli

Tnin bacaklar, tehlikenin bulunmad taraf


ifade eder.

alma koulunun salanmasna uygun olacaktr.


Kaporta ve ini gvertesindeki mezarnas, yer aldklar

Ayn anda birden fazla helikopterin iniine gre


dizayn edilen ve uu gvertesi altnda hangar
veya yaama mahalleri bulunan gemilerde, tm

ini gvertesi blgesinin mukavemet isteklerine uygun


olmaldr. Kaporta ve kapa su geirmez olacak ve
kapatma mekanizmas, ini gvertesi altnda emniyetli

uu gvertesinin yerleimi, benzeim yoluyla

bir

ekilde

altrlacaktr.

Kaportann,

yaplmaldr, ancak gverteye sadece hedef

gvertesinden elle dreyn dzenleri salanacaktr.

uu

dairesi iaretlenir, ekil 23.3e baknz.


3.4
-

Ykler

Pervane klerens blgesi:


Blm 5, H.3.2de tanmlanan ykler dikkate alnmaldr.
Pervane klerens blgesinin boyu; bu blgeyi st

ni blgesindeki konsantre ykler, levha kalnlnn ve

yaplar snrlandryorsa, st yapdan 1 m.lik

ikincil stifnerlerin boyutlarnn arttrlmasn gerektirir,

bolukla, ana pervanenin uundan itibaren k

Blm 8, Eye baknz.

pervane

eksenine

kadar

olan

mesafe+ana

pervane apnn %25i kadar bir arala eit


olacaktr. Bu blgenin genilii bordadan bordaya
kadar uzanr veya ana ini takm ls+ana
pervane apnn %50si olarak tanmlanr. Bu
blgede hibir engel bulunmayacaktr.
-

Yaklam ve kalk blgesi, pervane klerens


blgesi dnda devam eder. Bu blgede 180lik
yatay bir blgede yaklam ve kalk manevralar
Pervane

snrlarndan

balayarak,

Sabit kanatl Uaklar iin ni ve Kalk

Gvertesi
4.1

Gverte alanlar

Gverte alan, aadaki blgelere ayrlacaktr:

Yaklam ve kalk blgesi:

yaplabilir.

4.

klerens
sadece

blgesinin
helikopter

gvertesine 10 meyilli bir alann altndaki


ykseklikte engeller bulunmasna izin verilir.

ni blgesi,

arpma blgesi,

Kalk blgesi,

Park blgesi.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar

23-7

Hedef dairesi

ni blgesi

Hedef
dairesi

Park blgesi

pervane klerens blgesi

Park blgesi

ni blgesi

M-R = Ana pervane ap [mm]


r
M-R = Ana pervane yarap [mm]
r
S-R = K pervane yarap [mm]
a
= Ana ve k pervane eksenleri aras mesafe [mm]
ekil 23.3 Birden fazla helikopter ini blgeli bir uu gvertesi rnei

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

23-8

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar


-

Not:

Helikopter operasyonlar iin minimum srtnme


katsays = 0,6.

Askeri Otorite tarafndan baka deerler tanmlanmamsa,


eitli blgeler iin aadaki toplam ykler kabul edilebilir:

Kaplama ile ilgili genel istekler iin, Blm 19, C.1.1 ve


-

C.1.2ye baknz.

arpma blgesi :

5.2

6 x en ar uan maksimum kalk arl


-

Uak balar

Park blgesinde, uan balanmas iin gmme

ni blgesi :

balant anaklar salanmaldr. Askeri Otorite ile


anlamaya

3 x en ar uan maksimum kalk arl

varlacak

olan

belirli

kafes

dzeninin

izlenmesi ve yaklak 2 m2lik uu gvertesi iin bir


-

dzenin salanmas nerilir.

Park blgesi, kalk blgesi :

5.3

1,5 x en ar uan maksimum kalk arl


Gverte

iaretleri,

geni

apta

kalk

ve

Uak elleleme

ini

Seyirde ini srasnda helikopterlerin ellelenmesi ile

prosedrlerine baldr, ancak farkl ykler iin dizayn

ilgili dzenler, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve

edilen blgeler, gverteye aka iaretlenecektir.

Yardmc Sistemler, Blm 13de belirtilmitir.

4.2

Uu gvertesi ayn zamanda bir ak gverte

Sabit kanatl uaklarn harekete gemesi ile ilgili buharl

veya st yap gvertesinin paras ise, boyutlar ayn

frlatma dzenleri, ini teli ve ini a sistemleri,

konumdaki gverteler iin istenilenden daha az olamaz.

klaslamann bir paras deildir. Ancak, klaslamaya bu


dzenlerin temellerine gemi bnyesine ilgili gerilme

4.3

Eer VTOL uann kalkna yardmc olmak

dzeyinde ilettikleri kuvvetlerin etkileri dahildir. Uu

zere uu gvertesinin ba tarafnda bir rampa varsa,

gvertesinde ve hangarlarda uak elleleme ile ilgili

her durum iin zel deerlendirmeler yaplacaktr.

hareketli ekiciler, hava alanlar iin seri olarak retilen


rnler olup, klaslamaya tabi deildir.

5.
5.1

Uu Gvertesi Donanm
5.4

Kiisel emniyet nlemleri

5.4.1

Uu

Uu gvertesi kaplamas

Uu gvertesi aadaki zel koullar salamaldr:


Kalk ve ini prosedrndeki arttrlm mekanik

iki

ka

yolu

salanmaldr. Bunlar birbirlerinden mmkn olan en


uzak

gvertesinden

mesafede

olacak

ve

ini

blgesinden

balamayacaktr.

darbe,
5.4.2
-

Helikopter

operasyonlar

Uak yaktna, hidrolik ve yalama yana kar

gvertesi snrlar boyunca,

diren,

veya

byk

srasnda

uu

katlanacak bir vardavela

gvertelerde

sabit

vardavelalar

salanmaldr.
-

Kuru yangn sndrme tozuna ve kpe kar


diren,

Menteeli vardavelalar mekanik/elektrikli/hidrolik olarak


tahrik edilmeli ve hareketleri, tm uu gvertesini

Defrost nlemlerine ve tuza kar diren,

gren merkezi bir noktadan (Uu Kontrol Merkezi


FCC) kontrol edilmelidir. Emercensi hallerde, vardavela
elemanlar iki kii tarafndan elle hareket ettirilmelidir.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar

Dizaynda, aadaki parametreler esas alnacaktr:

23-9

Btnlemi bir alanda ve bir veya iki hangar


kapl, iki helikopter iin iftli hangar,

Gverteden ykseklik (menteeli tip iin):


Minimum 1,2 m.

Aralarnda koridor bulunan veya bulunmayan, her


bir helikopter iin iki tekil hangar,

Katlanm genilik :

ok sayda helikopter ve/veya sabit kanatl uak


iin, normalde uu gvertesi altnda, geni

1/10 eimle minimum 1,5 m., d snr uu


gvertesinden

bir

miktar

yksekte

hangar sahas.

olabilir

(yaklak 100 mm.)

1.2

Hangarn boyu ve genilii; yerletirilen uan

(katlanan pervaneli veya kanatl) park durumuna,


-

Uu gvertesi altndaki balant :

uan her bir yannda yaklak 1 m.lik mrettebatn


emniyetli gei mesafesine ve onarm/bakm faaliyetleri

Maksimum 0,3 m.

iin gereken alana gre hesaplanacaktr. Hangarn


ykseklii yerletirilen uan yksekliine baldr ve

nerilen eleman boyu :

normalde

bakm/onarm

iin

daha

byk

servis

ykseklii gerekir. Eer hangarda tavan kreyni varsa,


2,0-2,2 m.

hangar atsnn elik yaps, buna gre dzenlenmeli


ve takviye edilmelidir, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri

Kapal, elastik koruyucu a:

ve Yardmc Sistemler, Blm 3e de baknz.

Yangn geciktirici malzeme, gz ls yaklak

1.3

100 mm.

ve bakm, askeri aralarn ve genel yklerin hareketi

Sabit kanatl uaklarn ve helikopterlerin park

gibi, hangar gvertesi iin belirlenecek tm operasyonel


-

Dizayn yk : 2 kN/m test yk :

ykler, Blm 8de tanmlanan isteklere gre boyutlarn


dizaynnda dikkate alnmaldr.

Elemann ann ortasna 1 m. ykseklikten 100


kg.

1.4

Eer hangar gvertesinin boyu ve eni, srasyla

40 m. ve 48 m. yi geerse (eer duvarlar, su geirmez


5.5

Dreyn

perdelerin zerinde ise), yangndan yapsal korunmaya


zel olarak dikkat edilecektir. Hangar gvertesinin eitli

Uu gvertesi dorudan tekne dna dreyn edilmelidir.

ksmlar, byk dner veya srgl kaplar olan

Herhangi bir svnn gverte evlerine, st yaplara veya

perdelerle, asgari olarak hareketli yangn perdeleriyle

teknenin bnyesine girmesinden kanlmaldr.

blnecektir.
Bu dzenlemenin ayrntlar her durum iin ayr ayr

C.

Hangarlar

1.

Hangar Yerleimi

1.1

Aada belirtilen hangar tipleri mevcuttur:

tartlarak anlamaya varlacaktr, Blm 20 ve Ksm


107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler,

Blm 9a da baknz.
2.

Hangar Donanm

2.1

Hangar kaplamas

Simetrik veya asimetrik olarak dzenlenen, bir


helikopter iin tekil hangar,

Normalde,

uu

gvertesinde

kullanlan

uygulanacaktr, B.5.1e baknz.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

kaplama

23-10
2.2

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar


Uak ve donanm balar

C,D

Hangarlardaki kreynler iin, Ksm 107, Gemi


letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 3,

Hangar

zemini

iin,

uu

gvertesindeki

gmme

Bye baknz.

balant anaklarnn aynlar kullanlacaktr, B.5.2ye


baknz.

Havalandrma iin, Ksm 107, Gemi letim


Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 11,

Ayrca, duvarlarda yatay hareketlere kar yksek balant

C.2.1.2ye baknz.

noktalar ve zel bakm ilemlerine yardmc olmak zere


tavanda dier balant noktalar dzenlenecektir.
D.
Tm donanm ve hareketli cihazlar; malzemeye veya

Uu Operasyonlar ile lgili Dier steklere

Atflar

insanlara zarar verilmesinden kanmak zere, denizli


havalarda geminin hareketine kar yerletirilmeli ve

Askeri gemilerdeki uu operasyonlar iin, aadaki

emniyete alnmaldr.

referanslardaki istekler de dikkate alnacaktr.

Not:

1.

Yakt ve Ya lemleri

1.1

Uak yaktnn depolanmas iin, Ksm 107,

Eer baka bilgi mevcut deilse, helikopterlerin balanmas


iin aadaki ykler kabul edilebilir:

Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 7,


-

Gvertedeki balant anaklar : 35 kN

Dye baknz.

Dvarlara balant :

1.2

15 kN

Yalama ya ve hidrolik yalarn depolamas

iin, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc


2.3

Ortam koullar

Sistemler, Blm 7, Cye baknz.

Hangarlar ve iinde yer alan donanm ve bileenler iin

1.3

ortam koullar olarak, ak gverteler iin verilenler

donanm iin, Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve

uygulanr, Blm 1, A.4e baknz.

Yardmc Sistemler, Blm 8, Hye baknz.

2.4

2.

Yangnla Mcadele

2.1

Yangn sndrme donanm iin, Ksm 107,

Elektrik donanm

Atlyelerde,

uaktaki

bakm

ilerinin

emniyetle

Uaklara yakt dolumu ve boaltm ile ilgili

yaplabilmesi iin yeterli aydnlatma salanacaktr. Gece

Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 9,

operasyonlar iin ilave krmz k sistemi tavsiye edilir,

Dye baknz.

Ksm 105, Elektrik, Blm 11e baknz.


2.2

Kpkl yangn sndrme sistemleri iin,

Hangarda ve uu gvertesinde uan topraklanmas

Ksm

ile ilgili nlemler alnmaldr.

Sistemler, Blm 9, Gye baknz.

Patlamaya kar korumal donanm, vb. gibi elektrik

2.3

dizayn ve tesisinde dikkate alnacak dier zel nlemler

sndrme sistemleri iin, Ksm 107, Gemi letim

iin, Ksm 105, Elektrik Kurallarna baknz.

Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 9, Iya baknz.

2.5

2.4

lave donanm

107,

Gemi

letim

Tesisleri

ve

Yardmc

Uu gverteleri ve hangarlardaki yangn

Tanabilir ve hareketli yangn sndrcler

iin Ksm 107, Gemi letim Tesisleri ve Yardmc


-

Hangar kaplar iin, Ksm 107, Gemi letim

Sistemler, Blm 9, Mye baknz.

Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 13, Cye


baknz.

2.5

Yangndan yapsal korunma iin, Blm 20ye

baknz.
TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

D
3.

Blm 23 Uu lemleri ile lgili Kurallar


Uak Elleleme

3.3

23-11

Uu gvertesi asansrleri iin, Ksm 107,

Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 13,


3.1

Helikopter elleleme sistemleri iin, Ksm 107,

Dye baknz.

Gemi letim Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 13,


Bye baknz.

Not:
zel aydnlatma sistemleri, gemi ile uak arasndaki

3.2

Hangar kaplar iin, Ksm 107, Gemi letim

haberleme, elektronik ini ve kalk dzenleri, uu kontrol,

Tesisleri ve Yardmc Sistemler, Blm 13, Cye baknz.

vb. gibi uu ilemleri ile ilgili ilave istekler, klaslamaya tabi


deildir ve Askeri Otorite ile Tersane arasnda dorudan
kararlatrlmaldr.

TRK LOYDU - ASKER GEMLER, TEKNE YAPISI VE DONANIMI KURALLARI - 2013

You might also like