21.03.

2014
Elektrik-Elektronik Mhendislii Blm Ders Notlar
www.eemdersnotlari.com

3.4. EVRE AKIMLAR

YNTEM

3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):

Bu yntemde dmlerdeki akmlar yerine,
evredeki akmlar ele alnarak devrenin analizi
yaplr.
Yntemin temel prensibi her bir bamsz
evrede Kirchoffun gerilim kanunu uygulanr.

Bamsz evreler;

abefa, bcdeb
Baml evre;

abcdefa

21.03.2014

3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):

evre akmlar yntemi aada verilen adm
ile uygulanr:
1) Her bir bamsz evre iin bir evre akm
yn alnr. Bu akmlarn yn keyfidir. (her ne
kadar keyfi denilse de genel tercih saat yndr)

2) Her evreye KGK uygulanr. Gerilimler, evre

akmlar cinsinden tanmlanr.
3) Bamsz evre says kadar elde edilen
denklemler dzenlenir.

3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):

rnein ekildeki devre iin; 1.adm olarak evre akm

ynleri belirlenir.

2.adm olarak evreye K.G.K. uygulanr.

1.evre iin;
veya

21.03.2014

3.4. EVRE AKMLAR YNTEMI (.A.Y):

2.evre iin;

veya

3.adm olarak elde edilen denklemler matris formunda yazlr.

NOT: evre akmlarn dal akmlarndan ayrmak iin evre akmlar i, dal
akmlar da I ile gsterilmektedir.
Bu devre iin;

RNEKLER

21.03.2014

3.5. BAML/BAMSZ AKM KAYNAKLAR

VARKEN .A.Y:

Akm kaynann bulunduu evreye gre iki durumdan sz

edilir:
1. Durum:

Akm kayna tek bir evrede ise;

Birinci evre iin;

3.5. BAML/BAMSZ AKM KAYNAKLAR

VARKEN .A.Y:
2. Durum:
Eer baml/bamsz akm
kayna iki evre arasnda
ise (ekil a);

Akm kaynann bulunduu dal

devreden kartlarak
SPEREVRE elde edilir (ekil
b)

21.03.2014

SPER EVRE
rnek devre iin;
1.adm; sper evrede K.G.K.
Uygulanr.

NOT: Eer devrede kesien birden fazla sper evre var ise
bu sper evreler birletirilir ve tek bir sper evre haline
getirilir.
2.adm; yandaki devrede 0
dmnde K.A.K. uygulanr.

Bu iki eitlik kullanlarak;

RNEKLER:

21.03.2014

3.6. NCELEME ILE DM VE EVRE

ANALIZLERI
Bu yntem Dm ve evre analizleri iin
tanmlanm kestirme bir yoldur.
Eer devre sadece bamsz akm
kaynaklarndan oluuyorsa, her bir dm iin
KAK uygulanmasna gerek yoktur.

Diagonal zerindeki terimler 1. ve 2.

dme bal direnlerin toplamdr.
Diagonaln dndaki terimler ise 1.ve 2.
dmlerin arasndaki iletkenliin
tersidir.
Sa taraftaki terimler ise 1. ve 2.
dme gelen ve kan akmlarn
toplamdr.

3.6. NCELEME ILE DM VE EVRE

ANALIZLERI

Genelletirilirse;

21.03.2014

3.6. NCELEME ILE DM VE EVRE

ANALIZLERI

Benzer ekilde evre analizi iinde ksa bir yol

uygulanabilir.
Eer devre yalnzca bamsz gerilim
kaynaklarn ieriyorsa;

Diagonal zerindeki terimler 1. ve 2. evrelere bal

direnlerin toplamdr.
Diagonaln dndaki terimler ise 1.ve 2. evrelerin
arasndaki direncin tersidir.
Sa taraftaki terimler ise 1. ve 2. evrede saat ynl
evre akmna gre yazlan cebirsel toplamdr.

3.6. NCELEME ILE DM VE EVRE

ANALIZLERI

Genel olarak;

21.03.2014

RNEK:

Devrenin dm
gerilimleri matrisini
yaznz.

RNEK:

Devrenin evre
akmlar matrisini
yaznz.

21.03.2014

3.7. EVRE VE DM YNTEMLERININ

KARLATRLMAS
Tm elektrik devreleri evre Akmlar ve Dm
Gerilimleri yntemleri ile zlebilir.
zmleme aamasnda bilinmeyen says yani
denklem says deiiklik gsterir.
Bu nedenle zmleme yntemi seiminde
devredeki bilinmeyen saysnn iyi belirlenmesi
gerekmektedir.
.A.Y. ile herhangi bir devrenin zmnde,
bilinmeyen says evre says ile orantldr.
D.G.Y. ise devredeki dm saysna bal olarak
bilinmeyen says deiir.

EVRE ANALIZINI U DURUMLARDA;

Devrede
ok fazla seri eleman bulunuyorsa,
Gerilim kaynaklar varsa,
Sper evreler varsa,
En nemlisi de evre says dm
saysndan az ise
AY zm daha kolay olandr.
Ayrca, evre analizi yntemi transistr devreleri
iin tek uygun yntemdir.
lemsel ykselte (Op-amp) devreleri iin ayn
ey sz konusu deildir.

21.03.2014

DM ANALIZINI U DURUMLARDA;
Devrede,
ok fazla paralel eleman varsa,
Akm kaynaklar bulunuyorsa,
Sper dmler varsa,
En nemlisi de dm says evre
saysndan az ise
DGY zm daha kolay olan yntemdir.
Dzlemsel olmayan devreler iin daha uygundur.

RNEK:

10

21.03.2014

3.8. PSPICE ILE DEVRE ANALIZI

PSpice devre analizi iin kullanlan sklkla
kullanlan bilgisayar programdr.
Eer devre eleman deerleri girilirse, dallardaki
akm ve gerilimleri hesaplar.
PSpice ile analiz devredeki elemanlarn ematik
izimi ile balar.
Dm gerilimleri ematik izimde ilgili yere
VIEWPOINTS komutu konulmas ile elde edilir.
altrmak iin Analysis/Simulate baslr.

3.8. PSPICE ILE DEVRE ANALIZI

11

21.03.2014

TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI

Transistr devresinin analiz

ynteminden bahsedilecek.
Genel olarak kullanlan iki tip transistr
vardr. 1)Field Effect (FET) ve 2)Bipolar
Junction (BJT).
Bu derste yalnzca BJT ele alnacaktr.
Bir BJT elemann 3 k vardr.
Bunlar gelen akm iin base, kan akm
iin colllector ve tm akmlar iin ortak
k olan emmiter olarak adlandrlr.

TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI

Btn klardaki akmlar bir biri

ile ilikilidir:
Base akm ile collector akmlar
arasnda parametresi ile ilikilidir.
deeri genelde 50-1000 arasnda
deiir.
KGK BJT uygularsak:

12

21.03.2014

TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI

Bir transistr devresinin eklenen gerilim/akma bal olarak bir

ok modu vardr.
Bu derste sadece aktif mod alm ele alnacaktr.
Bu mod gelen iareti ykseltmek iin kullanlr.
Aadaki ekil aktif modda alan BJT nin DC modelidir.

BJT ye dm gerilimi zm yalnzca DC modeli elde edilince uygulanabilir.

TRANSISTR DEVRESININ DC MODELI

zm ii yol vardr:
1) evre analizi zm

Orijinal devre

2) Dm analizi zm

3) Pspice zm

13

21.03.2014

RNEK:

, ve deerlerini devrenin
aktif modda altn, =50
ise hesaplaynz.

ZM:
Giri evresinde KGK;
0.7 V ise

ve

arasndaki iliki ile;

k evresinde KGK;

14