Professional Documents
Culture Documents
mRvdelmTavari amberki iyo ruseTis marTlmadidebeli eklesiis episkoposi sazRvargareT; 1961 wlidan _
mTavarepiskoposi sirakuzisa da troickis.
1920 wels tauSevebis ojaxi emigraciaSi gaemgzavra.
momavali mRvdelmTavris bavSvobam bulgareTis qalaq
varnaSi gaiara. Semdeg daamTavra sofiis universitetis
saRvTismetyvelo fakulteti. 1931 wels berad aRikveca. imave wels miiRo berdiakvnad xeldasxma, 1932 wels
ki mRvdelmonozvnad akurTxes. 1944 wlidan igi arqimandritia. 1951 wels samoRvaweod gaemgzavra amerikaSi, mTavarepiskopos vitalis miwveviT. iq wmida samebis sasuliero seminariaSi, jordanvilSi, kiTxulobda
leqciebs axal aRTqmaSi, liturgikaSi, homiletikaSi.
1952-1976 wlebSi iyo seminariis reqtori. misi xelmZRvanelobis dros saswavlebelma miiRo niu-iorkis Statis
universitetis statusi. 1960-1976 wlebSi iyo, aseve,
wmida samebis monastris winamZRvari.
RvTismetyvelebis mecnieris, mRvdelTmTavar amberkis
SromebSi gansakuTrebuli adgili uWiravs axali aRTqmis
ganmartebebs
,
romlebic
saswavlo
saxelmZRvanelod
winaswari cnebebi
amasTan, ar unda gamogvrCes mxedvelobidan wminda mociqulis RvTismetyvelebis is simaRle da siRrme, da misi
gamoTqmebis is Taviseburebani, romlebic zogjer Zneli
aRsaqmeli xdeboda da wminda werilis iseT did ganmmarteblebsac ki sagonebelSi agdebda, rogorebic iyvnen:
wminda ioane oqropiri, netari ieronime, netari avgustine. am epistoleebSi mkafiod gamoCnda wminda pavle
mociqulis didi ganswavluloba da codna wminda werilis Zveli aRTqmis wignebisa da aseve, qristes axalaRTqmiseul swavlebaSi misi siRrmiseuli wvdoma. amis nayofia
dogmaturi Tvisebis an zneobriv-moZRvrebiTi xasiaTis
Semcveli mTeli rigi axali sityvebi da gamoTqmebi, romlebic gamorCeulad mas ekuTvnis; magaliTad: `romlisa
Tanaca aRsdegiT~ (kol. 2, 12); `qristes Tana juarcumul var~ (gal. 2, 19); `qriste SeimoseT~ (gal. 3,
27); `ganiZarcueT Zueli igi kaci~ (kol. 3, 9); `miPsnna
Cuen, baniTa miT meored SobisaYTa~ (tit. 3, 5); `Sjulman sulisa cxorebisaman~ (rom. 8, 2); `vxedav sxuasa
Sjulsa asoTa Sina CemTa, romeli-igi winaganewyvebis
Sjulsa mas gonebisasa~ (rom. 7, 23) da sxva. TiToeuli
epistole Tavis TavSi Seicavs qristianuli sarwmunoebisa da zneobis WeSmaritebebs, rameTu Tavad qristianoba
aris ara mxolod garkveuli sarwmunoeba, _ gonebiT aRiareba garkveuli WeSmaritebebisa, _ aramed aucileblad
TviT am sarwmunoebis Sesabamisi cxovreba rwmeniT.
wminda pavle mociqulis swavlebis kavSiri mis cxovrebasTan. wminda pavle mociqulis epistoleni aris
nayofi misi mociqulebrivi moSurneobisa. misi swavlani
misive cxovrebis sruli anareklia. amitom maT ukeT
------ 5 ------
winaswari cnebebi
Tavisi energia, Tavisi udidesi sulis mTeli Zalisxmeva
Seswira qristes saxelis qadagebas maSindeli sruliad
kulturuli samyaros warmarTTa Soris; da es mas Semdeg, rac mravali mwuxareba gadaxda Tavs sulierad
dabrmavebuli da qristes winaaRmdeg gamZvinvarebuli
sakuTari naTesavebisagan.
rodesac wminda mociqulTa saqmeTa wignis mixedviT
wminda pavle mociqulis cxovrebasa da moRvaweobas vakvirdebiT, yovlad SeuZlebelia, ar gagvaocos am didi
`warmarTTa mociqulis~ uCveulo da Seumusravma energiam. Zneli warmosadgenia, rom aseT adamians, romelsac
ar gaaCnda Zlieri organizmi da didi fizikuri Zala
(`xolo ese iciT, rameTu uZlurebiTa PorcTaYTa
gaxare Tquen pirvelad~ _ gal. 4, 13), SeeZlo gadaetana is yovlad daujerebeli siZneleebi da xifaTebi, romelTa gancdac wminda pavle mociquls mouxda
qristes saxelis amqveynad gansadideblad. yvelaze aRsaniSnavi is aris, rom am siZneleTa da saSiSroebaTa
gamravlebis zomisamebr, misi mxurvale moSurneoba da
energia ki ar iklebda, piriqiT, ufro metad enTeboda
da iwrToboda, viTarca foladi. rodesac korinToelTa
sulis aRsaSeneblad iZulebuli gaxda Tavisi naRvawi
gaexsenebina, man es Semdegnairad gamoTqva: `...SromiTa umetes, tanjviTa umetes, pyrobilebiTa gardareulad, sikudilTa Sina mraval-gzis. huriaTagan
xuT-gzis ormeocsa erTi moklebuli cemaY moviRe.
sam-gzis kuerTxiTa viec, erT-gzis qviTa ganvitKne,
sam-gzis navi dameqca, Rame da dRe ufskrulTa Sina
davyav. gzisa slvani mraval-gzis, Wirni mdinareTani, Wirni avazakTani, Wirni naTesavTagan, Wirni
------ 7 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
biT 43 wels barnabam saqadageblad antioqiaSi miiwvia
da mere erTad gaemgzavrnen ierusalimSi moSimSileTaTvis SewirulobebiT (saqm. 11, 30). maleve, ierusalimidan
dabrunebis Semdeg, suliwmidis brZanebiT savle barnabasTan erTad Tavis pirvel samociqulo mogzaurobas
iwyebs, romelic 45 wlidan 51 wlamde gagrZelda. mociqulebma mTeli kviprosis kunZuli moiares. im droidan
savle, maT mier sarwmunoebisaken prokonsul sergis
moqcevis Semdeg, ukve pavled iwodeba. SemdgomSi maT
daafuZnes qristianuli Temebi mcireaziur qalaqebSi:
pisidiis antioqiaSi, ikoniaSi, lustrasa da derbedSi.
51 wels ierusalimSi wminda pavlem monawileoba miiRo
mociqulTa krebis muSaobaSi, sadac mgznebared gamovida im azris winaRmdeg, romlis mixedviTac miiCneoda,
rom warmarTobisgan moqceul qristianebs aucileblad
unda daecvaT moses rjulis wes-Cveulebebi. antioqiaSi
dabrunebuli pavle SilasTan erTad meore samociqulo
mogzaurobaSi gaemarTa. upirvelesad man moinaxula mis
mierve daarsebuli eklesiebi mcire aziaSi, Semdeg makedoniaSi gadavida, sadac daarsa qristianuli Temebi
filipeSi, Tesalonikesa da beriaSi. lustraSi wminda
pavlem SeiZina sayvareli mowafe timoTe, xolo troadadan Tavisi mogzauroba gaagrZela maTTan SeerTebul
JamTaaRmwerel lukasTan erTad. makedoniidan wminda
pavle saberZneTSi gadavida; iq iqadaga aTensa da korinToSi. am ukanasknelSi igi weliwad-naxevars gaCerda,
sadac ori epistole dawera TesalonikelTa mimarT. misi
meore mogzauroba 51 wlidan 55 wlamde gagrZelda, ris
Semdegac igi ierusalimSi gaemgzavra. gzad wminda pavlem moinaxula efeso da kesaria. ierusalimidan wminda
------ 11 ------
winaswari cnebebi
ris gamoc, wminda mociqulma mxolod 62 wlis zafxulSi
miaRwia roms. iq igi romis xelisufalTa didi sulgrZelobiT sargeblobda da aukrZalavad qadagebda. amiT
mTavrdeba Txroba misi cxovrebis Sesaxeb, gadmocemuli
wignSi: `saqme mociqulTa~ (27-e da 28-e Tavebi). romidan
wminda pavlem epistole miswera filipelebs (madlobiT,
misTvis epafrodites xeliT gamogzavnili fuladi daxmarebis gamo), kolaselebs, efesoelebs da filimons _
kolasis mkvidrs, misgan gamoqceuli monis, onisimes gamo.
yvela es epistole gagzavnil iqna 63 wels tviqikosis
xeliT. 64 wels, aseve romidan iqna gagzavnili epistole
palestineli ebraelebis mimarT.
wminda pavle mociqulis Semdgomi cxovreba zustad
cnobili ar aris. zogierTebi Tvlian, rom igi romSi darCa da 64 wels neronis brZanebiT mowameobriv
sikvdils eziara. Tumca, arsebobs safuZveli vivaraudoT, rom orwliani patimrobis Semdeg, pavle gaaTavisufles da man meoTxe samociqulo mogzauroba Caatara, razedac mianiSnebs misi egreT wodebuli `samwyemso epistoleni~ timoTesa da tites mimarT. mas Semdeg,
rac wminda pavlem Tavisi saqmianoba daicva senatisa
da imperatoris winaSe, igi tyveobidan gaaTavisufles.
wminda mociqulma amis Semdeg aRmosavleTSi imogzaura:
didxans dahyo kunZul kretaze da iq datova Tavisi
mowafe tite, raTa mas yvela iqaur qalaqSi mRvdlebis
xeldasxma moexdina (tit. 1, 5), rac mowmobs mis mier
tites dadginebas kretas eklesiis episkoposad. Tavad
pavlem mogzauroba gaagrZela mcire aziis qveynebSi
da iqidan gaugzavna epistole tites episkoposis movaleobebTan dakavSirebiT. epistoledan Cans, rom igi
------ 13 ------
winaswari cnebebi
Ca cirkSi mxecebisgan daglejas (ix. 2 tim. 4, 16, 17), _
igi mainc daapatimres. am meore patimrobidan man meore
epistole miswera timoTes efesoSi, sadac mas romSi
iwvevda ukanaskneli SexvedrisaTvis, rameTu grZnobda
moaxloebul sikvdils. gadmocema arafers ambobs imaze,
moaswro Tu ara timoTem Tavisi moZRvris cocxlad
naxva, magram mis Tanaxmad cnobilia, rom mociquls
ukve didxans aRar mouwia mowameobrivi gvirgvinisTvis
lodini: cxraTviani tyveobis Semdeg, mas romTan axlos
maxviliT Tavi mohkveTes, rogorc romis moqalaqes.
es moxda 67 wels, neronis mefobis me-12 weliwads.
wminda pavle mociqulis cxovreba mkveTrad iyofa
or nawilad. qristesken Tavis moqcevamde, maSin jer
kidev savle, igi mkacri fariseveli iyo, _ moses rjulisa da gadmocemebis damcveli. mas swamda, rom saqmeebiT gamarTldeboda da Tavisi winaprebis sarwmunoebis
fanatikuri mimdevari iyo. moqcevis Semdeg, qristes mociquli gaxda, mTlianad Seewira saxarebis qadagebis
saqmes, iyo bednieri Tavisi mowodebiT, magram amasTan,
gacnobierebuli hqonda sakuTari uZlureba esoden maRali msaxurebisaTvis da yvela Tavis Rvawlsa da damsaxurebas RvTis madls miawerda. TviT faqts, qristesken
Tavisi moqcevisa, wminda mociquli warmoaCens rogorc
mxolod da mxolod RvTis madlis moqmedebas. moqcevamde mTeli misi cxovreba, misive Rrma rwmeniT, iyo
cdomileba, codva, da mihyavda ara gamarTlebisken,
aramed dasjisken da mxolod RvTis madlma gamoiyvana am damRupveli cdomilebidan. iqidan moyolebuli,
wminda pavle erTaderTs imas cdilobs, rom saRvTo
madlis Rirsi iyos da SeinarCunos Tavisi RvTaebrivi
------ 15 ------
winaswari cnebebi
aucilebloba. Tumca, am krebis Semdegac bevri gaqristianebuli iudeveli kvlav jiutad agrZelebda Tavisi
pirvandeli Sexedulebis dacvas da Sedegad, SemdgomSi,
sruliad gamoeyvnen eklesias da Seadgines mwvalebluri
sazogadoeba. isini upirispirdebodnen piradad wminda
pavle mociquls da sargeblobdnen ra misi aryofniT
ama Tu im eklesiaSi, SfoTi SehqondaT saeklesio cxovrebaSi. amitom wminda pavle iZulebuli iyo Tavis
epistoleebSi mudmivad gaesva xazi, rom qriste mTeli
kacobriobis gamomxsnelia, _ rogorc iudevelebis, ise
warmarTebis, _ da rom adamiani cxondeba ara rjulis
wes-CveulebiTi saqmeebis dacviT, aramed qristes rwmeniT. samwuxarod, wminda mociqulis es azri Seryvna
luTerma da misma mimdevarma protestantebma: TiTqos,
pavle mociquli saerTod uaryofdes yovelgvari keTili
saqmis mniSvnelobas cxonebisaTvis. es rom ase yofiliyo, maSin wminda pavle ar ityoda korinToelTa mimarT
Tavis 1 epistoleSi (13, 2), rom `...maqundes RaTu yovelive sarwmuneoebaY vidre mTaTaca cvalebadmde da
siyuaruli Tu ara maqundes, ara-ve-raY var.~, rameTu
swored siyvaruli avlens Tavis Tavs keTil saqmeebSi.
wminda pavle mociqulis epistoleTa ricxovnoba.
sarwmuno wyaroebze dayrdnobiT, eklesiis saerTo xma
wminda pavle mociquls miakuTvnebs ToTxmet epistoles,
Tumca Zvelad bevri eWvi gamoiTqmeboda imis Sesaxeb,
miekuTvneboda Tu ara mas epistole ebraelTa mimarT.
es ToTxmeti epistole bibliaSi Semdegi TanmimdevrobiT aris ganlagebuli: 1) romaelTa mimarT, 2) pirveli
korinToelTa mimarT, 3) me-2 korinToelTa mimarT, 4)
------ 17 ------
winaswari cnebebi
wminda pavle mociqulis epistoleTa mniSvneloba da mizani. axali aRTqmis wignebis SemadgenlobaSi
udidesi mniSvneloba ukavia wminda pavle mociqulis
epistoleebs, rameTu maTSi Rrmad da yovelmxrivadaa
gaxsnili da ganmartebuli saxarebiseuli swavlebis WeSmaritebani. garda calkeuli, wminda pavlesTvis qristes
sarwmunoebis gansakuTrebiT sayvareli WeSmaritebebisa,
_ rogorebicaa, magaliTad, ZvelaRTqmiseuli rjulis
mniSvnelobaze axal aRTqmasTan mimarTebiT; adamianuri
bunebis garyvnisa da gaxrwnis Taobaze; RmerTis winaSe
gamarTlebis erTaderT saSualebaze ieso qristes sarwmunoebis gziT, _ ar aris, SeiZleba iTqvas, arc erTi
kerZo punqti mTel qristianul dogmatikaSi, romelic ver ipovida TavisTvis safuZvelsa da dadasturebas pavles epistoleebSi. amitom ver iqneba WeSmariti
RvTismetyveli is, visac ar Seuswavlia isini guldasmiT
da Zirfesvianad. epistoleTa udidesi nawili Camoyalibebulia erTi da igive gegmis mixedviT. iwyeba isini
mkiTxvelisadmi misalmebiT da RmerTisadmi madlobiT
misi gangebulebiTi moqmedebis gamo im adgilze, sadac
epistole igzavneba. Semdeg, Cveulebriv, epistole iyofa
or _ dogmatur da zneobriv _ nawilad. bolos ki, epistoles daskvniT nawilSi, mociquli exeba kerZo saqmeebs,
iZleva davalebebs, saubrobs sakuTar mdgomareobaze,
adasturebs Tavis keTilganwyobas da uTvlis mSvidobisa
da siyvarulis mokiTxvas. misi cocxali da mkafio metyveleba ZvelaRTqmiseul winaswarmetyvelebs gvagonebs
da mowmobs mis axlo nacnobobas wminda werilTan.
------ 19 ------
winaswari cnebebi
pirveli qristianuli sazogadoebis damaarseblebi gaxdnen. Cndeba kiTxva, saidan da romeli mociqulisgan iRebs
dasabams am pirveli romauli Temis saeklesio ierarqia?
romis eklesiis gadmocema ambobs, rom romSi iyo wminda
petre mociquli, romelic iq ierusalimidan Cavida 43
wels sapyrobiledan saswaulebrivad gaTavisuflebis
Semdeg da samRvdelmTavro msaxurebas eweoda 25 wlis
ganmavlobaSi, vidre mowameobrivad aResruleboda 67
wels; magram es ar eTanxmeba Cvens xelT arsebul sxva
monacemebs. ar SeiZleba eWvis Setana imaSi, rom wminda
petre romSi ar imyofeboda im dros, rodesac wminda
pavle romaelebis mimarT epistoles werda. wminda petre mociquli rom im dros romSi episkoposad yofiliyo, maSin, nuTu, wminda pavle gakadnierdeboda daemoZRvra misi samwyso? magram Tuki mainc saWirod CaTvlida romis samwysosaTvis epistoleTi miemarTa, maSin, ra
Tqma unda, amas gaakeTebda ara wminda petres gverdis
avliT, da rame saxiT mainc moixseniebda mas Tavis epistoleSi. garda amisa, wminda pavle Tavad ambobs, rom
mas ar hqonda Cveuleba `eSenebina sxvis safuZvelze~
(Sdr. rom. 15, 20) da `eqadaga sxvis samTavroSi~ (Sdr.
2 kor. 10, 16). ar Seecdeboda wminda pavle romSi wasvlas, iq rom ukve yofiliyo wminda petre; ar yofila
im dros romSi wminda petre, Sesabamisad _ arc wminda
pavles pirveli tyveobis damTavrebamde. SeuZlebelia,
rom JamTaaRmwerels, romelic gadmogvcems wminda pavles romSi Casvlas da iq mis qadagebas, ar exsenebina,
rom im dros iq imyofeboda wminda petre mociquli.
aqedan cxadia Semdegi daskvna: wminda petre mociquli
romSi SeiZleba yofiliyo mxolod wminda pavle moci------ 21 ------
winaswari cnebebi
vma iudevelebisas gadaaWarba kidec. es Cans romaelTa
mimarT epistoledanac. adgilobrivi warmarTebi, warmarTul crurwmenaSi gacbunebulni, iudevelebTan SexebaSi prozelitebi xdebodnen, rac maT qristianobaSi
gadasvlas uadvilebdaT, radgan es ufro metis momtani
iyo, rameTu sruliad ukmayofilebda maT sulier
moTxovnilebas. amasTan dakavSirebiT, romaeli filosofosi seneka ambobda, rom damarcxebulebi aZleven
sarwmunoebis rjuls gamarjvebulebs, xolo iubenali
dascinoda iudauri wes-Cveulebebis damcvel romaelebs, gansakuTrebiT _ qalebs. svetoniusis mowmobiT,
iudevelebi romidan gaaZeva imperatorma klavdiosma, im
mizeziT, rom maT Soris xSirad hqonda SfoTs adgili
ieso qristes saxelTan dakavSirebiT. am dros, warmarTobidan moqceuli morwmuneni ver dazaraldebodnen,
radgan devna mxolod iudevelebs SeexoT, Tanac ara
sarwmunoebisaTvis, aramed sazogadoebrivi simSvidis
darRvevis mizeziT. yofili warmarTebis Temi izrdeboda da viTardeboda ukve damoukideblad da, amgvarad, sruliad gamocalkevda iudevelebisagan. Semdeg,
rodesac iudevelTagan moqceuli qristianeni dabrundnen, isini mWidrod Seerwynen warmarTTagan moqceulT
da maTTan erTad Seadgines erToba da sabolood
gamoeyvnen iudevelebs. morwmuneTa es gamocalkeveba
iudevelebisagan mkafiod gamoCnda romSi wminda pavles Sesvlisas, rodesac morwmuneni mis Sesaxvedrad
gamovidnen `vidre ahpioforadmde da mesame RKnis
safardulad~ (saqm. 28, 15), iudevelebi ki sami dRis
ganmavlobaSi erTxelac ar misulan masTan, sanam pavlem
Tavad ar miiwvia isini sasaubrod.
------ 23 ------
winaswari cnebebi
uSualod exmareboda pavle mociquls, rasac wminda
pavle Tavad amowmebs (16, 1, 2). mas romSi saqme hqonda
da wminda pavle mociqulma, afasebda ra mis damsaxurebas, Tavis movaleobad CaTvala waredgina igi romaeli
qristianebisTvis.
epistoles daweris dro da adgili. TviT epistoles monacemebiT, SeiZleba zustad davadginoT, rom
is korinToSia dawerili. es iqidan Cans, rom wminda pavle romaelebs mokiTxvas gadascems gaiosisgan, visTanac
is cxovrobda, da erastosgan _ qalaqis xazinismcvelisgan (16, 23), xolo misi sxva epistoledan (1 kor. 1, 14
da 2 tim. 4, 20) Cans, rom es pirebi korinToSi cxovrobdnen. zustad aseve, fibec, visi xeliTac epistole
gaigzavna, iyo kenqris dedaTdiakoni, kenqre ki korinTos
gareubans warmoadgenda (misi navsayudeli iyo egeosis
zRvispirze).
wminda pavle mociquli araerTxel yofila korinToSi da amitomac Cndeba kiTxva: korinToSi, kerZod,
misi romeli yofnisas dawera man epistole romaelTa
mimarT? TviT epistoleSi amazec aris zusti miniSneba.
mociquli romaelebs amcnobs, rom apirebs ierusalimSi
asvlas im SemowirulobebiT, rac man makedoniasa da
aqaiaSi Seagrova, xolo ierusalimidan _ romsa da Semdeg, espaneTSi (15, 25-28). Tu amas SevadarebT `saqme
mociqulTa~-Si monaTxrobs (19, 21 da 20, 3), davadgenT, rom romaelTa mimarT epistole pavle mociqulis
mier dawerilia misi mesame samociqulo mogzaurobisas,
rodesac man sami Tve dahyo eladaSi anu, daaxloebiT,
59 wlis gazafxulze.
------ 25 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
erili sindisis kanoniT: `rodesac warmarTebi, romlebsac rjuli ara aqvT, bunebiTad rjulismier moqmedeben, maSin, ara aqvT ra rjuli, Tavad arian TavisTvis
rjuli: isini aCveneben, rom rjulis saqmeni maT gulze
uweriaT, rasac maTi sindisi da goneba mowmobs, romlebic im dRes, rodesac saxarebis Tanaxmad RmerTi
kacTa dafarul saqmeebs gansjis, xan brals dasdeben
erTimeores, xan _ gaamarTleben~ (Sdr. mux. 1-16).
17-29 muxlSi wminda pavle mociquli saubrobs
gamorCeulad iudevelTa Sesaxeb, rom maT amao imedi
aqvT TavianTi winadacveTisa da amaod iqadian RvTivgacxadebuli rjuliT, rameTu maTi winadacveTa da
maTTvis micemuli saRvTo rjuli meti sasjelis momtania maTTvis, Tuki isini, iqadian ra rjuliT, rjulis
darRveviT RmerTs Seuracxyofen (mux. 17-29).
mesame TavSi wminda mociquli aCvenebs, rom iudevelebs araviTari upiratesoba ar gaaCniaT warmarTebis
winaSe, `rameTu rogorc iudevelebi, ise elinebi, yvelani codvis qveS arian~ (mux. 9), `yovelTave Sescodes da daklebul arian didebisagan RvTisa~
(mux. 23). amitom, gamarTlebis miReba adamians SeuZlia
mxolod `sarwmunoebis gziT~, `gamoPsniTa miT iesu
qristesiTa~ (mux. 24, 25). da mainc, iudevelebs aqvT
is upiratesoba, rom maT `erwmunaT RvTis sityva~
(mux. 2), romelic Seicavs zeciur aRTqmas mesiis Sesaxeb. miuxedavad imisa, rom iudevelebi ar aRmoCndnen
erTgulni, daecvaT es udidesi saRvTo saunje, RmerTi, Tavisi bunebidan gamomdinare, mainc aucileblad
Seasrulebs maTTvis micemul aRTqmas. iudevelebisTvis
micemuli rjuli kidev ufro amZimebs maT pasuxismge------ 29 ------
winaswari cnebebi
TiTebs: mosemde rjuli ar arsebobda, Sesabamisad, adamianebs maTi codvebi ar moekiTxebodaT: `xolo codvad
arad Seracxil iyo TKnier Sjulisa~ (mux. 13), magram,
miuxedavad amisa, adamianebi mosemdec kvdebodnen. aqedan bunebrivia daskvna, rom isini sikvdiliT isjebodnen ara sakuTari codvebis gamo, aramed maTze mamamTavar adamisgan gadasuli pirvelqmnili codvis mizeziT.
xolo rodesac rjuli miecaT da adamianebma mainc ar
daanebes Tavi codvebs, amiT maTi danaSauli RmerTis
winaSe kidev ufro gaizarda (mux. 20). rodesac amgvarad codva gamravlda, qristes gamomsyidveli Rvawlis
wyalobiT adamianebs mometebuli RvTis madli miecaT _
`sada-igi ganmravlda codvaY, mun ufrosad gardaemata madli,~ (mux. 20). qristes gamomsyidveli RvawliT
aRixoceba aramarto adamis pirvelqmnili codva, aramed
adamianTa yvela kerZo codvac (mux. 16).
meeqvse muxlSi, imisaTvis, rom cru daskvna ar iyos
gamotanili, _ Tuki codvis gamravlebam RvTis yovladZlieri madlis moqmedeba gamoiwvia, maSin xom ar
sjobs codvaSi darCena, raTa kvlav gamoviwvioT RvTis
wyalobao, _ mociquli mouwodebs qristianebs wminda,
keTilmoqmedi cxovrebisaken. naTlisRebis momentidan
qristiani codvisTvis kvdeba da xelaxla ibadeba axali _ wminda _ cxovrebisaTvis; msgavsad imisa, rogorc
qriste macxovari Cveni, vnebuli da jvarze momkvdari,
mkvdreTiT aRdga da cxovrobs `maradis RmerTisTvis~
(`romeli-igi cxovel ars, cxovel ars RvTisa~ _
mux. 10), _ `egreca Tquen SehracxeniT Tavni Tquenni
mkudrad codvisaTKs da cxovelad RvTisa qriste
iesuYs mier uflisa Cuenisa~ (mux. 11). es adgili (6,
------ 31 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
visufla codvis xelmwifebisagan da gviboZa saSualeba
vicxovroT suliT da ara xorciT, wminda pavle mociquli merve TavSi gvarwmunebs vebrZoloT codvas,
rameTu axla ukve verafriT gavimarTlebT Tavs, Tu am
brZolas Tavs avaridebT. CvenTan aris qristes yovladZlieri suli, romelic sulier cxovrebaSi gveweva, da
ara _ xorcielSi. xolo `ukueTu visme suli qristesi ara aqus, igi ara ars misi~ (mux. 9). xolo raki
RvTis suliT davdivarT, ese igi, RvTis Svilebi varT
(mux. 14-16), `xolo ukueTu Svil, mkKdrca,* mkKdr
RvTisa Tana da Tana-mkKdr qristesa. ukueTu mis
Tana vivnoT, mis Tanaca vididneT~ (mux. 17). sulieri
cxovrebis survilsa da codvasTan brZolas Tan axlavs
tanjva, magram qristians amisi ar unda eSinodes, rameTu es tanjva araferia im didebasTan SedarebiT, rac
Cven momaval saukuneSi gvelodeba: `rameTu me esre
mgonies, viTarmed ver Rirs arian vnebani igi amis
Jamisani mermisa mis Tana didebisa, romel gamoCinebad ars Cuenda momarT~ (mux. 18). am momaval didebas
CvenTan erTad yvela qmnileba elodeba, rameTu isinic
gaTavisufldebian sikvdilis kanonisa da xrwnilebisagan, rac adamianis codviT dacemam gamoiwvia. codvasTan brZolaSi Cven suliwmida gvexmareba: `...sulica igi Tana-Seewevis uZlurebaTa CuenTa, rameTu
raYmca igi viloceT, viTar-igi jer-ars, ara viciT;
aramed TKT igi suli meox ars CuenTKs sul-TqumiTa miT usityueliTa~ (mux. 26). cxonebis sasoebaSi
gvamtkicebs winasaukuneTa winaswarganCineba RmerTisa
* memkvidreni
------ 35 ------
winaswari cnebebi
ses rjulis garegan wes-CveulebaTa SesrulebaSi. amasTan, wminda mociquli gamoTqvams rwmenas, rom vinaidan
gandgoma ar exeba yvela iudevels, rameTu maT Soris
morwmunenic arian (`neSti~ darCa _ 11, 5), amitom es
ganyeneba maradiuli ar iqneba iudauri erisTvis: Tavis
droze iudevelebic irwmuneben qristes da Sevlen mis
eklesiaSi. iudevelebis droebiT uaryofaSi, rac maT
savsebiT daimsaxures, wminda mociquli xedavs saRvTo
sibrZnis gansakuTrebul gamovlinebas mTeli kacobriobis gadarCenasTan dakavSirebiT. iudevelebis fanatizmma, rac qristes, rogorc mesiis jiutad miuReblobaSi
gamoixata, pavle mociquli aiZula warmarTebisTvis miemarTa qristes Sesaxeb qadagebiT da, amgvarad, iudevelTa gulis gasastikebam mociqulis qadagebasTan mimarTebiT, warmarTebis qristesken moqceva gamoiwva (mux.
25). qristes sarwmunoebis warmateba warmarTebs Soris
da is sulieri sikeTeni, rasac isini iReben, iudevelebSi
sabolood moSurneobas aRZravs da Sedegad `yoveli
israHli cxondes~ (11, 26). amitom, wminda mociquli
morwmune warmarTebs Seagonebs, rom qedi ar aimaRlon
iudevelTa winaSe codvis monobidan TavianTi gamoxsniT.
adarebs ra iudaur ers baRis keTilSobil zeTisxilis
xes, romelsac `urwmunoebiTa maTiTa~ mxolod rtoni
gardatyda, magram Ziri misi mTeli da `wmida ars~,
imavdroulad, pavle mociquli warmarTebs adarebs
`veluri zeTis xils~, damynobils zeTisxilis xeze
nacvlad gardamtydari rtoebisa: `xolo Sen veluri
zeTis xili iyav da daemyen maT zeda da Tana-ziar
Zirisa da sipoxisa zeTis xilisa iqmen, nu eqadi
rtoTa maT. xolo ukueTu eqadi, ara Tu Sen Ziri
------ 37 ------
winaswari cnebebi
sasa daemorCilen...~ (mux. 1). am Segonebis sworad gagebisaTvis, gulisxma unda vyoT im azrisadmi, romelsac
Seicavs me-3 da me-4 muxlebi: `RvTisa mier ganwesebul arian~ is xelisuflebani, romlebic xels uwyoben
sikeTis qmnas da sjian borotebas. `amitom Cven SegviZlia vTqvaT, _ ambobs Rirsi isidore pelusieli, _
rom TviT saqme, vgulisxmob xelisuflebas, anu samefo
mTavrobasa da xelmwifebas, dadgenilia RmerTisgan, magram Tu romelime urjulo borotmoqmedi miitacebs
am xelmwifebas, maSin ar vamtkicebT, rom igi RmerTisgan aris dadgenili, magram vambobT, rom daSvebulia
amoanTxios man es mzakvroba, rogorc faraonis SemTxvevaSi, raTa daisajon an ganibrZnon isini, visTvisac
sisastikea saWiro, rogorc babilonis mefem ganabrZo
iudevelebi~ (naw, II, werili me-6). meToTxmete TavSi da
meTxuTmete Tavis pirvel 13 muxlSi wminda mociquli
iZleva Segonebas, rogor unda movepyraT sarwmunoebaSi jer kidev uZlurebs, radgan amasTan dakavSirebiT romis eklesiaSi azrTa sxvadasxvaoba arsebobda.
warmarTobisgan moqceuli romaeli qristianebis umravlesoba iqadda Tavisi qristianuli TavisuflebiT imasTan dakavSirebiT, rom ganurCevlad iRebda yovelgvar
saWmelsa da sasmels, rameTu qristianuli sarwmunoeba ar avaldebulebda raime gansakuTrebul akrZalvas
sakvebTan mimarTebiT, rogorc ar avaldebulebda dReebis gansxvavebas wlis ganmavlobaSi. miuxedavad amisa,
iudevelTagan moqceulni kvlav miiCnevdnen uwmindurad sakvebis zogierT saxeobas da eSinodaT misgan ar
Sebilwuliyvnen. aseve, yvelasTvis savaldebulod miaCndaT zogierTi ZvelaRTqmiseuli dResaswaulis aRniSvna.
------ 39 ------
------ 40 ------
winaswari cnebebi
saberZneTs
morasTan
,
anu
. 44 wels
iulius
keisris
dros
ko
rinTo nangrevebidan aRadgines da is yvelaze mSvenieri
qalaqi gaxda mTel aqaiaSi _ romis erT-erT provinciaSi.
silamazis garda, qalaqi imiTac iyo mniSvnelovani, rom
masSi
prokonsulebis
rezidencia
mdebareobda
.
is
gansakuTrebul
RirsSesaniSnaobas
eklesia
daaxloebiT
53 wels
daaarsa
Semdeg
,
rac
man
qadagebiT
gaiara
wminda
mociquli
Sexvda
keTil
da
romSi
cxovrobdnen
, magram
rodesac
im
peratorma klavdiosma iqidan yvela iudeveli gaaZeva,
isini
korinToSi
gadasaxldnen
. akvilas
saqmianoba
karveb
is damzadeba iyo, xolo vinaidan wminda pavlem es xeloba
kargad icoda, amitom is maTTan dabinavda, raTa erTad
eSromaT da sarCo sakuTari SromiT moepovebina. Tuki
akvila
da
priskila
manamde
monaTlulni
ar
yofilan
,
maSin unda vivaraudoT, rom isini pavle mociqulma moaqcia,
manve monaTla da amis Semdeg, oriveni misi TanamuSakni
gaxdnen saxarebis qadagebisa da gavrcelebis saqmeSi.
yovel SabaTs wminda mociquli qadagebda iudevelTa
sinagogaSi, arwmunebda iudevelebsa da elin prozelitebs,
rom ar arsebobs cxonebis sxva gza, Tu ara ufal ieso
qristes mieri. rodesac makedoniidan Sila da timoTe
movidnen
, wminda
pavles
SesaZlebloba
mieca
, gaeZliere
bina da gaefarToebina Tavisi qadagebiTi moRvaweoba:
axla ukve SabaTis garda, kviris sxva dReebSic qadagebda.
TumcaRa am qadagebas iudevelebSi didi warmateba ar
mohyolia
. isini
ewinaaRmdegebodnen
mociquls
,
borotsityvaobdnen rogorc misi, iseve, mis mier qadagebuli
uflis gzis mimarT. maSin wminda pavlem datova sinagoga
iudevelebisaTvis gasagebi moqmedebiTa da sityviT: ganiyara (daibertya) mtveri Tavisi samoselidan da uTxra
maT: `sisxli Tqueni TavTa zeda TquenTa! ubralomca
var me! amieriTgan warmarTTa mimarT mivide~ (saqm. 18,
6). am sityvebis azri Semdegia: `Tqvens warwymedaSi brali
Tavad migiZRviT: me wminda var am saqmeSi. me Tqven xsnis
gzas giCvenebdiT, Tqven ki misi miReba ar gsurT. maS,
darCiT Tqven mierve arCeul warsawymedelSi~.
------ 42 ------
winaswari cnebebi
Semdgomi qristianuli Sekrebebis mowyoba, qristes
Sesaxeb qadagebiT, wminda pavlem daiwyo sinagogasTan
iqve
axlos
vinme
titosis
,
iostoisis
Zis
saxlSi
,
romelic
WeSmariti
RvTismsaxuri
iyo
. iqve
ikribebodnen
war
marTebic da saxarebis qadagebis saqme ukeT warimarTa:
mravalma irwmuna da moinaTla. moqceulTa Soris iyo
TviT sinagogis mTavaric krisposi, yovliTurT
garyvnili
korinTos
datoveba
, sa
dac misi sicocxlis xelyofac ki ganizraxes (2 Tes. 3,
2). amitom Tavad ufali gamoecxada mas Ramis xilvaSi,
raTa gaemxnevebina da Zala Seemata misTvis korinToSi
Semdgomi msaxurebisaTvis (saqm. 18, 9, 10). am
sulieri
niWis
mqone
eklesiis
saxeli
Ses
Zina (1 kor. 1, 5-7).
korinTos eklesiis mowyobis Semdeg, wminda pavle
mociquli ukve sxva adgilebs unda swveoda saxarebis
saqadageblad. korinTodan misi gamgzavreba daaCqara
erTma
samwuxaro
SemTxvevam
:
misi
qadagebiT
gaRizianeb
ulma iudevelebma Seipyres igi da prokonsul galionis
samsjavroze miiyvanes im saCivriT, rom is `TKnier
sju
lisa urC iqms ese kacTa msaxurebad RvTisa~ (saqm. 18,
13). am braldebis arsi imaSi mdgomareobda, rom pavle
TiTqos
gaxda
raRac
axali
seqtis
damaarsebeli
,
romelic ar jdeboda romis imperiis kanonebiT nebadarTuli
rjulaRmsareblobis CarCoebSi. friad ganaTlebuli da
------ 43 ------
iudevelebi
sZagdaT
,
galionis aseTi gadawyvetilebis Semdeg iqve sasamarTlo
darbazSi
miitanes
maTze
ieriSi
, Seipyres
SfoTis
moT
ave sosTeni, sinagogis mTavari `da scemdes saydarsa
winaSe; da araras zrunvida amaTgansa galion~ (saqm.
18, 14-17). SesaZloa, amis Semdeg sosfeni qristesken
moqceuliyo da swored mas moixseniebdes mociquli korinToelTa mimarT Tavis epistoleSi (1 kor. 1, 1).
eWvgareSea, rom gansakuTrebuli saRvTo gangebiT
gamoCnda korinToSi pavles saqmis gasagrZeleblad vinme
iudeveli, saxelad _ apolo. igi daibada da aRizarda
aleqsandriaSi, saidanac jer efesoSi Cavida, Semdeg _
korinToSi. JamTaaRmwerelis sityvebiT, is iyo mWermetyveli da wminda werilSi gacnobierebuli adamiani
(saqm. 18, 24). korinTodan wminda pavle gemiT gaemgzavra efesoSi, iq man mcire xans dahyo, adgilze datova
akvila da priskila, Tavad ki jer ierusalimSi avida,
mere ki _ antioqiaSi, saidanac daiwyo Tavisi mesame
samociqulo mogzauroba. efesodan misi gamgzavrebis
Semdeg, iq Cavida apolo, romelic ukve qristiani iyo
da sulanTebuli, magram icoda mxolod ioanes naTlisReba. man gabedulad daiwyo sinagogaSi qadageba. `esma
misi akKlas da priskilas da moiyvanes igi da uWeSmaritesad-re uTxres mas gzaY igi uflisaY~ (saqm.
18, 26). rodesac mas aqaiaSi gamgzavreba dasWirda,
romlis dedaqalaqic im dros korinTo iyo, efeselma
------ 44 ------
winaswari cnebebi
morwmuneebma mas sarekomendacio werili misces iqaur
qristianebTan
. korinToSi
is
friad
Seewia
morwmunee
bs, sajarod epaeqreboda iudevelebs da `uCuenebda
wignTagan, viTarmed ars qriste iesu~ (saqm. 18, 27,
28). apolos
qadageba
korinToSi
qristianobis
gansamt
kiceblad imdenad didi mniSvnelobisa iyo, rom wminda
pavle mociquli mas uwodebs Tavis mier qristianuli
sarwmunoebis danergili Teslis momrwyvels: `me davasx,
apolom morwyo, xolo RmerTman aaRorZina~ (1 kor.
3, 6).
ramdenad
didxans
dahyo
apolom
korinToSi
,
cnobili
ar
aris
, magram
korinToelTa
mimarT
pirveli
epis
toles daweris dros, Cven mas kvlav efesoSi vxedavT
mociqulTan erTad (1 kor. 16, 12).
epistoles daweris mizezi. apolos korinToSi yofnis dros, mas Semdeg rac wminda pavlem Seasrula Tavis
mier dasaxuli gegma _ ierusalimSi paseqis dResaswauls
daswreboda, man daiwyo Tavisi mesame samociqulo mogzauroba antioqiidan `
mimovidoda SemdgomiTi-Semdgomad galatelTa sofelsa da frigKaYssa~~ (saqm. 18,
22, 23)
da
Cavida efesoSi qristes eklesiis dasaarseblad (saqm. 19, 1). aq
mis
yuramde
miaRwia
arasasiam
ovno
xmebma
mis
mier
datovebuli
korinTos
efesos
datoveba
sabolood
mainc
ver
gad
awyvita da Tavis nacvlad sayvareli mowafe, timoTe
wargzavna, romelsac daavala, jer makedonia gaevlo
da
Semdeg
moexsenebina
misTvis
yovelive
, rac
korin
Tos eklesiaSi xdeboda. imavdroulad, arasasiamovno
------ 45 ------
eklesiis
Sesaxeb,
kidev
ufro
matu
lobda: TiTqos, erT-erTi korinToeli qristiani iseTi
saxis siZvas kadrulobda, romelic warmarTebTanac ki
dauSveblad miiCneoda (1 kor. 5, 1). Semdgom efesoSi
movidnen
erT
-
erTi
qristiani
dedakacis
, qloves
sax
leulni, romlebmac mociquls daudastures arsebuli
xmebi
da
amasTanve
uambes
mas
bevri
sxva
ukeTuri
saqmeebis
Sesaxeb
, rac
korinToel
qristianebSi
xdeboda
. gan
sakuTrebiT
daamwuxra
mociquli
iq
warmoebulma
sx
vadasxva saxis religiurma davam da paeqrobam (1 kor.
1, 11, 12). iseTi Sexeduleba iqmneboda, rom korinToSi
warmoiSva
sxvadasxva
saxis religiuri
partiebi
Tu
se
qtebi
. wminda
pavlesTan
korinTos
eklesiidan
warmog
zavnilma stefanem, furtonatem da aqaikem ramdenadme
daamSvides mociqulis suli (1 kor. 16, 17), Tumca
mainc
dadasturda
eklesiis
mowyobasTan
sadavo
sakiTxebis
warmarTul
Sesaxeb
, kerpebisaTvis
Sewirulis
Wa
masTan dakavSirebiT, enebis niWTan mimarTebiT da ase
S
emdeg. amis
gamo
pavle
mociqulma
gadawyvita,
winaswari cnebebi
kor. 4, 19-21). epistoles daweris damatebiTi mizezi,
rogorc
es
1 kor
. 16, 1-
dan
Cans
, iyo
is
, rom
Seegrove
binaT iq fuladi Sesawiri palestineli qristianebis
dasaxmareblad.
epistoles daweris dro da dgili. rogorc es
naTlad Cans TviT epistoledan, is dawerilia efesoSi.
`ara mnebavs aw mgzavr xilvaY Tqueni; xolo vesav
raodenisame Jamisa dayofasa Tquen Tana, ufalman
Tu gKbrZanos. xolo davadgre efesos Sina vidre
martKliadmde~ (1 kor. 16, 7, 8). wminda pavle wers,
rom man korinToSi wargzavna wminda timoTe (1 kor.
16, 7, 8), xolo `saqmeebSi~ Cven vxedavT, rom man igi
efesodan maSin wargzavna, rodesac Tavad iqidan wasvlas apirebda (saqm. 19, 21, 22). wlebis mixedviT es aris
_ 58 an 59.
epistoles Sinarsi da Semadgenloba. misi Sinaarsi,
rogorc amas daweris mizezi moiTxovda, sakmaod mravalgvarovania: is bevr sakiTxs exeba da iZleva amomwurav pasuxebs im kiTxvebze, romlebsac korinToelebi ayeneben. epistole 16 Tavisgan Sedgeba. iwyeba Cveulebrivi zedwarweriT da misalmebiT, mTavrdeba, aseve,
mokiTxvebis gadacemiT.
epistoles egzegetikuri mimoxilva. wminda pavle
mociqulis es epistole misi sxva epistoleebidan gamoirCeva masSi wamoWrili sakiTxebis gansakuTrebuli
mravalgvarovnebiT. igi Cven mier aqamde ganxiluli romaelTa mimarT epistolesgan imiT gansxvavdeba, rom aq
------ 47 ------
Cveulebrivi
zedwarweriTa
da
mis
almebiT
.
TavisTan erTad, wminda pavle mdablad moixseniebs aseve `Zmas sosTenes~. netari Teodorite da
wminda dimitri rostoveli varaudoben, rom es sosTene
iyo korinTos sinagogis is mTavari, romelic scemes
iq pavle mociqulis winaaRmdeg mowyobili amboxis
dros (saqm. 18, 17). aseTive azrisaa episkoposi Teofane
dayudebulic, romelic ambobs, rom es cema dakavSirebuli iyo wminda pavles qadagebasTan.
epistoles mTeli Semdgomi Sinaarsi ori nawilisgan
Sedgeba: pirveli nawili, 1-6 Tavebi upiratesad Seicavs
mxilebas, xolo meore nawili _ 7-15 Tavebi umTavresad
Segonebis Semcvelia, dabolos, ukanaskneli me-16 Tavi
warmoadgens daskvnas, sadac wminda mociquli gamoTqvams
sakuTar mosazrebas mowyalebis SegrovebasTan dakavSirebiT palestineli qristianebisaTvis; yveba, agreTve,
Tavis mogzaurobaze gzad korinTosken da Cveulebisamebr gadascems mokiTxvebs.
1-4 TavebSi wminda mociquli amxels korinToelebs
urTierTSoris davisa da ganxeTqilebis gamo. Tavidan
igi aqebs maT sarwmunoebas, gamoTqvams rwmenas, rom
ufali ganamtkicebs maT am sarwmunoebaSi `
dagamtkicnes Tquen vidre aRsasruladmde ubraloni dResa
mas uflisa Cuenisa iesu qristesa~ (1, 8), xolo me-10
muxlidan iwyebs Tavis mamxilebel sityvas. wminda pavle
------ 48 ------
winaswari cnebebi
mociqulis Semdeg korinToSi qadagebda misi mowafe
apolo; iq Cavidnen, aseve, pavle mociqulis mier moqceuli qristianebi, iyvnen iqve palestineli qristianebic,
romlebsac TviT ufal ieso qristes qadageba hqondaT
mosmenili. iyvnen ra midrekilni partiuli dajgufebebisaken da emxrobodnen, rogorc Cans, jerac warmarTul
Sexedulebas saxarebis mqadageblebze, rogorc filosofosebze, romlebic TiToeuli sakuTar skolas aarsebda, korinToelebma daiwyes partiebad dayofa saxarebis
moZRvrebis mqadagebelTa saxelebis mixedviT da Tavis
Tavs uwodebdnen: `me - apoloYsi, xolo me - kefaYsi,
xolo me - qristesi~. Tavidan am dayofis safuZvelSi
ido, ra Tqma unda, mxolod da mxolod ama Tu im mqadageblisadmi siyvaruliT mijaWvulobis keTili grZnoba, magram SemdgomSi aseT dayofas SeiZleba saxifaTo
Sedegi gamoewvia TviT sarwmunoebis siwmindisaTvis; rac
Seexeba zneobriv sakiTxs, aseT dayofas ukve gamoewvia
mravali arakeTili gamovlineba korinToel qristianTa
sazogadoebaSi, rasac, swored, amxels wminda mociquli
Tavis epistoleSi.
radgan es dayofa aRmoCnda amosavali wrtili zneobrivi cxovrebis dacemis da yovelive mouwyoblobisa,
amitom wminda mociquli gansakuTrebuli ZalisxmeviTa
da energiiT amxels mas pirvel oTx TavSi. imis gamo,
rom calkeuli partiebis xelmZRvanelebi, warmarT
filosofosTa msgavsad, brboze zemoqmedebdnen mWevrmetyvelebiTa da filosofiuri msjelobebiT, wminda pavle
pirvel TavSi ganasxvavebs saxarebis qadagebis Tvisebas
saero sibrZnesTan _ filosofiasTan mimarTebiT. warmarTebs, romlebsac TavianTi swavlulobiT Tavi mohqon------ 49 ------
winaswari cnebebi
nas warmoadgendnen, sarwmunoebis simtkiciT da TavianTi
qadagebiT arcxvendnen swavlulebsa da filosofosebs,
mTeli warmarTuli sibrZnis Semarcxvenelebad mogvevlinnen da mTeli msoflio qristes jvris ferxTiT miiyvanes. `yovelTa RmerTma, _ ambobs netari Teodorite, _
uswavlelebiT daamarcxa swavlulebi, RatakebiT _ mdidrebi, da meTevzeebiT mTeli msoflio moinadira~. risTvis iyo es saWiro? `imisaTvis, rom arc erT xorciels ar
eqada RvTis winaSe~ (Sdr. 1, 29), _ raTa daemdablebina
yovelgvari ampartavneba da qedmaRloba; eCvenebina, rom
Cven ar SegviZlia gadavrCeT TavisTavad, rom qristianoba _ es aris cxoneba simdablis gziT.
amave azris dasamtkiceblad, _ saxarebiseuli qadagebis ubraloebis Sesaxeb, romlisTvisac ucxoa mWevrmetyvelebis xibli da warmarTi filosofosebis garegnuli sibrZne da Zlieria mxolod da mxolod TviT
qadagebis sagniT, WeSmaritebiT, _ wminda mociquli meore TavSi ixsenebs, Tu rogor gaiara man korinTo Tavmdablad da ubralo sityviT jvarcmulis Sesaxeb, raTa
korinToelTa sarwmunoebaSi mosvla arafriT yofiliyo damokidebuli adamianur sibrZneze, aramed mxolod
RmerTze: `
sityuaY Cemi da qadagebaY Cemi ara rwmunebiTa kacobrivisa sibrZnisa sityuaTaYTa, aramed
gamocxadebiTa sulisaYTa da ZaliTa~ (2, 4), `raYTa
sarwmunoebaY ege Tqueni ara iyos sibrZniTa kacTaYTa, aramed ZaliTa RvTisaYTa~ (2, 5). sarwmunoebaSi
SedarebiT ufro srulyofilTaTavis SemdgomSi cxaddeba WeSmariti sibrZnis Semecneba _ saRvTo sibrZnis,
romelic yovelgvar adamianur mecnierebas aRemateba da
miuwvdomelia ama qveynis brZenTaTvis. `aramed vityT
------ 51 ------
sibrZnesa RvTisasa, saidumlod dafarulsa mas, romeli-igi pirveladve ganaCina RmerTman uwinares saukuneTa sadidebelad Cuenda~ _ es aris Cveni gamoxsnis
mowyobis saxe ufal ieso qristes mier, mTeli Tavisi
dasawyisiT da gonebiT moucveli SedegebiT, qmnilebaTa
yofierebis yvela sferoSi (2, 6-8). `romeli Tualman
ara ixila, da yursa ara esma, da gulsa kacisasa
ara mouPda, romeli ganumzada RmerTman moyuareTa
TKsTa~ (2, 9). `xolo Cuen RmerTman gamogKcxada sulisa mier TKsisa; rameTu suli yovelsave gamoeZiebs
da siRrmesaca RvTisasa.~ (2, 10). qadageben ra adamianTa gamoxsnis sibrZnis Semcvel saidumloze, mociqulebs
aqvT `goneba qristesi~, amitom maTi swavlebis miReba
mTeli siRrmiT SeuZliaT mxolod sulier adamianebs,
anu sulier-zneobriv cxovrebaSi ganmtkicebulT, romlebic sulierad iSvnen da ukve WeSmaritebas iReben
ara mxolod gonebiT, aramed, aseve, guliT da nebiT,
anu mTeli TavianTi Zalebisa da SesaZleblobebis gamovlinebiT. `mSvinvieri~ adamiani ki, anu, romelsac jer
kidev ar ganuwmendia suli codviTi midrekilebebisgan
da cxovrobs ara sulierad, aramed sulis qvena TvisebebiT, `ara Seiwynarebs sulisa RvTisaYsa, rameTu
sicofe uCnn mas, da ver SemZlebel ars cnobad, rameTu sulierad ganikiTxvin~ (2, 14).
mesame Tavis Sinaarsi safuZvels iZleva vivaraudoT,
rom korinToSi pavles aryofnisas misi mowinaaRmdegeni
cdilobdnen mis winaaRmdeg qristianTa amxedrebas da
misi moZRvrobis dakninebas. isini, rogorc Cans, miuTiTebdnen, rom saxarebis sxva mqadageblebi, magaliTad,
petre mociquli da apolo ufro siRrmiseulad da mWe------ 52 ------
winaswari cnebebi
vrmetyvelurad xsnian qristes swavlebis WeSmaritebas.
pasuxobda ra amgvar gamoxdomebs, wminda pavle wers:
`me, Zmano, ver uZle sityuad Tquenda, viTarca sulierTa, aramed viTarca PorcielTa, viTarca CClTa
qristes mier. sZe gasu Tquen da ara saWmeli, rameTu arRa geZlo, aramed arcaRa aw giZlavs, rameTu wuTRa Porcielve xarT~, rasac aSkarad amtkicebs
Tqven Soris arsebuli dava, kamaTi da partiebad dayofa
sxvadasxva moZRvar-mqadagebelTa gamo. Semdeg, wminda
pavle uxsnis, Tu rogor unda aRiqvan mociqulebi: isini
mxolod msaxurni arian RvTisa. `msaxurni, romelTagan
Tquen grwmena~. safuZveli ki qristes mier cxonebaa,
rameTu `safuZveli sxuaY vervis Pel-ewifebis dadebad gareSe missa, romeli-igi dadebul ars, romel
ars iesu qriste~ (mux. 1-5, 11). `me davasx, _ ambobs
wminda pavle mociquli, _ apolo morwyo, xolo RmerTman aRaorZina. aw ukue arca damsxmeli raY ars, arca
momrwyveli, aramed aRmaorZinebeli RmerTi. xolo
damsxmeli igi da momrwyveli erT arian; da kacadkacadman TKsi sasyideli miiRos TKsisaebr Sromisa.
rameTu RvTisa TanaSemweni varT; RvTisa namuSakevni,
RvTisa aRSenebulni xarT~ (mux. 6-9). yoveli aseTi
aRmaSenebel-mqadageblis Sromis fasi saSinel samsjavroze gairkveva. safuZveli erTia _ ieso qriste, magram am
safuZvelze SeiZleba aaSeno sxvadasxva fasisa da simyaris masaliT: oqrosgan, vercxlisgan, Zvirfasi qvebisgan
(`anTrakTa patiosanTa~ _ RvTis sityvis wminda, jansaRi swavleba) an xisgan, Tivisgan, lerwmisgan (swavleba,
romelic ganzavebulia adamianuri sibrZnis gamonagoniT
an carieli mWevrmetyvelebiT).
------ 53 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
amTavrebs rwmeniT, rom igi amas akeTebs `ara sakdemelad~ maTda,* aramed Sesagoneblad, `viTarca SvilTa
sayuarelTa~ misTa: `ara sakdemelad Tquenda mivswer amas, aramed viTarca SvilTa CemTa sayuarelTa
gaswaveb. rameTu daRaTu bevr mzardul gesxnen qristes mier, aramed ara mraval mama, rameTu qriste
iesuYs mier saxarebisa misgan me gSven Tquen. glocav
Tquen: mobaZav Cemda iyveniT~ (mux. 14-16).
friad mniSvnelovani adgilia! wminda mociquli ambobs, rom miuxedavad imisa, rom korinToelebs `bevr
mzardul~ hyavT,** magram `ara mraval mama~ da rom man
Sva isini `qriste iesuYs mier saxarebisa misgan~, ese
igi, maT sulier mamas warmoadgens. TviT wminda pavle
mociquli uwodebs Tavis Tavs qristianobaSi mis mier
moqceulTa mamas, seqtantebi ki, am dros, usafuZvlod
eyrdnobian ra ufal ieso qristes sityvebs maTes saxarebidan (23, 9), romlebic mxolod mociqulebs miemarTebaT, marTlmadidebel mwyemsebs ukrZalaven TavianT
Tavs morwmuneTa mamebi uwodon. korinToelTa Sesagoneblad wminda mociquli ugzavnis maT Tavis mowafes
_ timoTes da aRuTqvams, rom male TviTonac miva iq.
wminda pavle mociqulis mowinaaRmdegeni avrcelebdnen
xmebs, TiTqos, igi Tavis mowinaaRmdegebTan Sexvedris
SiSiT (imis gamo, rom TiTqos isini masze ufro Zlierni
iyvnen sityvaSi), ukve oTxi welia, korinToSi ver Cadis.
mociquli aRuTqvams, rom korinToSi Casvlisas gamocdis
`ara sityua igi ganlaRebulTa maT, aramed Zali,
* ara Sesarcxvenelad
** bevri damrigebeli hyavT
------ 57 ------
winaswari cnebebi
anu raime codviT vnebas. `viTarca-ege xarT ucomo,
rameTu zatikad Cuenda, CuenTKs daikla qriste~,
_ rogorc sapaseqo tarigis piris winaSe israelianebs arc erT saxlSi ar hqondaT rame afuebuli, aseve
Cvenc, Cveni sapaseqo tarigis, qriste uflis piris winaSe araferi unda gvqondes codviani da vnebiani (mux. 7,
8). es ori muxli da maTTan mierTebuli me-13 da me-14
muxlebi _ galateelTa mimarT epistoles me-3 Tavidan,
Seadgens samociqulo sakiTxavs didi SabaTis ciskarze.
sisxlis aRmrev codvasTan dakavSirebiT, mociquli mcnebad gvaZlevs, rom saerTod ar viqonioT urTierToba
imaTTan, vinc Tavis Tavs qristians uwodebs da, amasTan,
ar utevebs biwier cxovrebas: `eseviTarisa mis Tana
arcaRa Wamad~ (mux. 9-12). `da mospoT ukeTuri igi
Soris Tquensa~ _ mociquli Seaxsenebs, rom codvilis
aseTi gankveTa, sazogadoebis gasaTavisufleblad gadamdebi codvili senisgan, jer kidev Zvel aRTqmaSi iyo
mcnebad mocemuli (meore Sj. 17, 7).
meeqvse Tavis pirveli naxevari Seicavs mxilebas urjuloTa winaSe sxvadasxva davis warmarTul sasamarTloebSi gadatanisaTvis (mux. 1-8), meore naxevari _ vnebiani cxovrebis mxilebas zogadad, da muclis maameblobasa
da siZvas kerZod. wminda ioane oqropiri SeniSnavs, rom,
sakuTriv, winmswrebma sityvam Sida samsjavros Sesaxeb
sisxlis aRmrevTa mimarTebiT, ganawyo mociquli imis saTqmelad, rom qristianebma Sida sayofacxovrebo saqmeebic
Tavadve unda gaarCion erTmaneTSi, ar miiyvanon isini
warmarT msajulebamde, ris Semdegac mociquli kvlav
ubrundeba ganxilvis wina sagans _ meZavuri da, saerTod,
codviani cxovrebis mxilebas. `ara uwyiTa, rameTu wmi------ 59 ------
winaswari cnebebi
SeiZleba. qristianis am Tavisufal arCevans mociquli
or zRvars udebs: pirveli _ sargebeli, meore _ is, rom
arafriT Seikras Tavi da moCvenebiTi Tavisuflebis gamo
ar dakargos WeSmariti Tavisufleba, anu Tavisufleba
yovelgvari codvisa da vnebiTi midrekilebisagan. amitom qristianma Tavi unda daicvas grZnobebze damonebisagan muclismaameblobiTa da masTan dakavSirebuli
siZvis vnebis gziT. siZvis danaSauli imaSi mdgomareobs,
rom igi bilwavs sulsac da sxeulsac da warmoadgens
mkrexelobas, rameTu Cveni sxeuli, iseve, rogorc suli,
warmoadgens qristes sxeulis nawils da ekuTvnis RmerTs: meZavi ki arRvevs ufalTan Tavis erTobas da bilwavs sakuTar sxeuls, romelic warmoadgens CvenSi damkvidrebuli suliwmidis taZars (mux. 12, 13; 15, 16; 18,
19). `adideT ukue RmerTi PorciTa magiT TqueniTa
da suliTa magiT TqueniTa, romeli-igi ars RvTisaY~
_ amTavrebs mociquli Tavis mamxilebel sityvas.
meSvide Tavidan iwyeba epistoles meore nawili,
romelic Seicavs Segonebebs qristianuli zneobrivi cxovrebisaTvis. siZvis Sesaxeb ukanasknel mamxilebel sityvasTan dakavSirebiT, wminda pavle, upirveles yovlisa,
iZleva Segonebas, romelic exeba qorwinebas da uqorwinebel cxovrebas anu qalwulebas. yvela am Segonebis
ZiriTadi azri aris is, rom qalwuleba qorwinebaze
ufro aRmatebulia da amitom qristianebis mxridan upiratesad unda CaiTvalos, magram vinc grZnobs, rom
mkacri qalwulebrivi cxovrebis Zala ar Seswevs, mas
urCevnia, daqorwindes, vidre ganmxurvaldes anu daumonos sakuTari suli siZvis vnebas da mudmivad siZvis
codvaSi Cavardnis safrTxeSi imyofebodes. amgvarad,
------ 61 ------
winaswari cnebebi
odSobilni. wminda mociqulis mizania ojaxis daSlis
Tavidan acileba, rasac SeiZleba, didi xmauri gamoewvia
da saxarebis qadagebisTvis SeeSala xeli. meore mxriv,
radganac urwmuno coli da qmari ar toveben morwmune
qmarsa da cols, amitom imedi rCeba imisa, rom droTa
ganmavlobaSi isinic sarwmunoebaSi moeqcevian, rogorc
amas mociquli pirdapir ambobs (mux. 16).
25-e_me-40 muxlebSi wminda mociquli naTlad warmoaCens uqorwineblobis upiratesobas: uqorwinebeli
Tavisufalia, mas ar awuxebs `Wiri PorcTaY~, anu
qorwinebiT cxovrebasTan dakavSirebuli sxvadasxva
siZneleebi da mwuxarebebi, rac didi simravliT iCens
xolme Tavs ojaxSi (mux. 25-28). Cveni cxovrebis swrafwarmavlobam da qristes meored mosvlisa da RvTis
saSineli samsjavros molodinma, TiToeul qristianSi
unda aRZras iseTi Sinagani ganwyoba, romlis drosac `romelTa esxnen col, esreT iyvnen, viTarmca
ara esxnes~ (mux. 29-31); `uqorwinebeli igi zrunavs
uflisasa, viTar-Zi saTno-eyos ufalsa, xolo qorwinebuli zrunavs soflisasa, viTar-Zi saTno-eyos
colsa~ da ase Semdeg (mux. 32-35). ojaxuri cxovreba
bevr sazrunavs qmnis, rac xels uSlis adamians mTlianad mieces RvTis saTnomyofelobas, aridebs RmerTis
msaxurebisgan. amitom mociquli Tavis Segonebebze
daskvnis saxiT dasZens, rom umjobesia qalwulobaSi
darCena, Tumca, vinc qorwindeba, amiT arc is scodavs
(mux. 35-40).
merve TavSi wminda mociquli saubrobs msxverplad
Sewirulis WamasTan dakavSirebiT qristianuli Tavisuflebis xasiaTis Sesaxeb. qristianuli Tavisufleba
------ 63 ------
winaswari cnebebi
ebis Sesaxeb _ misi SezRudvis aucileblobaze umaRlesi miznebisaTvis. aq igi efuZneba Zvel ganwesebebs da
saubrobs Tavis uflebaze, miiRos sarCo-sabadebeli mis
mier moqceuli morwmuneebisgan: `ara uwyiTa, rameTu
romelni-igi baginsa hmsaxureben, baginisagan Wamian?
da romelni sakurTxevelsa winaSe dganed, sakurTxevelisagan nawili ganiRian?~ (mux. 13). magram Tavadve
nebayoflobiT ambobs uars Tavis kanonier uflebaze,
miiRos mis mier moqceul morwmuneTagan gasamrjelo,
raTa ar iyos `ara dabrkolebaY raYme vsceT saxarebasa mas qristessa~ (mux. 12). is yvelas da yovelTvis
uangarod emsaxureboda. sakuTari TavisTvis aras zrunavda, mudam sxvis saWiroebas da mdgomareobas iTvaliswinebda da amas mxolod saxarebis qadagebis warmatebisTvis akeTebda (mux. 15-23). `viqmen huriaTa Tana,
viTarca huriaY, raYTa huriani SeviZinne; Sjulsa
queSe myofTa Tana, viTarca Sjulsa queSe myofi,
raYTa Sjulsa queSe myofni SeviZinne; uSjuloTa Tana, viTarca uSjuloY, - ara uSjuloY viyav
RvTisa, aramed Sjulieri qristesi, - raYTa uSjuloni SeviZinne; viqmen uZlurTa maT Tana, viTarca uZluri, raYTa uZlurni igi SeviZinne; yovelTa
veqmen yovlad, raYTa yovelni vacxovnne~ (mux. 20-22)
_ es aris sanimuSo wesi egreT wodebuli `samwyemso
gamoyenebisaTvis~, rasac farTod iyenebda pavle mociquli, rameTu sulgrZelebas iCenda misi Tanamedrove
sazogadoebis yvela fenis warmomadgenlebisadmi, raTa
exsna Tundac zogierTi maTgani. yovelive zemoTqmuls
wminda mociquli SemdgomSi miusadagebs korinToelebs.
aCvena ra Tavisi magaliTiT TavSekaveba da piradi moTx------ 65 ------
winaswari cnebebi
ianebsa da qristianebs Soris: `mamani Cuenni yovelni
Rrubelsa queSe iyvnes da yovelni zRuasa ganPdes,
da yovelTa moses mier naTel-iRes RrubliTa miT da
zRKTa~ _ wiTeli zRviT gasvla naTlisRebis winasaxe
iyo, mose ki _ qristes winasaxe. `da yovelTa igive
sazrdeli sulieri Wames; da yovelTa igive sasumeli
sulieri sues; rameTu sumides igini sulierisa misgan kldisa, romelica Seudga; xolo klde igi iyo
qriste~ (mux. 1-4). sulieri sakvebi _ es aris manana,
romelic uflis sxeulis winasaxes ganaxorcielebda,
xolo sulieri samkali, wyali, romelic saswaulebrivad gadmodinda kldidan _ uflis sisxlis winasaxes.
azri is aris, rom adamianebisTvis madlmosili ZRvenis
momniWebeli rogorc Zvel, iseve, axal aRTqmaSi aris
erTi da igive ieso qriste. es adgili samociqulodan
ikiTxeba RvTisgancxadebis (naTlisRebis) dResaswaulze
didi aiazmis dros. mas Semdeg, rac mociquli CamoTvlis
israelianebis mxridan zneobrivi dacemis magaliTebs
da maT gamo saRvTo sasjelebs, mociquli korinToelebs miuTiTebs im saSiSroebebze, rac mohyveba warmarTebis mxridan SemoTavazebul sacdurebze ayolas,
Tuki isini warmarTebTan erTad miiReben monawileobas
trapezSi: `romeli hgonebdes dgomasa, ekrZalen,
nuukue daeces~ (mux. 5-12). me-15_22-e muxlebSi mociquli Seagonebs, rom kerpebisTvis Sewirulis Wama _ es
aris eSmakebTan Tanaziareba, rogorc eSmakis trapezSi
monawileoba, rameTu `romelsa-igi ugeben warmarTni,
eSmakTa ugeben da ara RmerTsa~ (mux. 20).
23-e_33-e muxlebSi mociquli aswavlis, rogor unda
moiqcnen saWmelTan mimarTebiT ise, rom ar Sescodon
------ 67 ------
winaswari cnebebi
izrdidnen, _ filosofosebis msgavsad, _ locvisa da
winaswarmetyvelobis dros ki Tavze ixuravdnen, riTac, erTSic da meoreSic warmarTul kanons icavdnen~.
wminda mociquli amas qristianebisTvis Seufereblad
miiCnevs da dedakacebisgan moiTxovs, rom maT Tavi daiburon TavianTi qmrebisadmi morCili mdgomareobis niSnad. garda amisa, im dros warmarTi dedakacebi TavianT sakerpoSi Sediodnen aSkarad uwminduri miznebiT
da moRiavebuli Tavi maTi usircxvilobis gamomxatveli
iyo. garyvnili dedakaci Tavisi uwesobis gamo Tmis gadaparsviT isjeboda, amitomac ambobs mociquli: `ukueTu ara daiburavs dedakaci igi, da ikuecenca~*
(mux. 1-6). `jer qmaria, _ ambobs episkoposi Teofane
dayudebuli, _ RvTis xatebad, Semdeg ki misgan dedakaci, rogorc TiTqosda mamakacis xatebad, romelic `amitomac aris xateba xatebisa, anu warmoadgens qmris
didebis anarekls~. `amisTKs jer-ars dedakacisa, raYTa flobaY aqundes Tavsa TKssa zeda angelozTaTKs~
(mux. 10). `Tuki Sen, _ ambobs wminda ioane oqropiri, _
yuradRebas ar aqcev qmars, maSin Segrcxves angelozebisa~. amgvarad, colis es Tavdaburuloba gamoxatavs mis
simdables, morCilebas da qmrisadmi daqvemdebarebas.
magram imisaTvis, rom qmarma colis winaSe ar iqedmaRlos da borotad ar gamoiyenos Tavisi ufrosoba,
mociquli ganagrZobs: `arca mamakaci TKnier dedakacisa, arca dedakaci TKnier mamakacisa uflisa mier.
rameTu viTarca-igi dedakaci qmrisagan ars, egreTca qmari - colisaTKs; xolo yovelive RvTisagan
* SeiWras
------ 69 ------
winaswari cnebebi
keTilkrZalul damokidebulebas aseTi Sekrebebisadmi,
wminda mociquli 23-e_32-e muxlebSi saubrobs evqaristiis saidumloze, romelic, Cveulebriv, win uswrebda
siyvarulis serobebs. tipikonis Tanaxmad, es adgili
ikiTxeba didi xuTSabaTis liturgiaze. aq CvenTvis
gansakuTrebiT mniSvnelovania sityvebi: `romeli Wamdes pursa amas da sumides sasumelsa amas uflisasa
uRirsebiT, Tana-mdeb ars igi Porcsa da sisxlsa
uflisasa~. es sityvebi RirsSesaniSnavia dogmaturi
mniSvnelobiTac: puri aris WeSmariti xorci qristesi,
xolo Rvino _ qristes WeSmariti sisxli, da ara mxolod simboloebi, rogorc amas uwmindurad aswavlian
ukiduresi protestantebi da seqtantebi. amitomac ase
ganagrZobs mociquli: `gamo-Ra-icaden kacman Tavi
TKsi da esreT purisa misgan Wamen da sasumelisa
misgan sun~ _ anu ziarebis msurveli unda moemzados
sakuTari sindisis gamocdiT da Rirseuli ziarebisaTvis dabrkolebebis moSorebiT. amisTvis aris marTlmadidebel eklesiaSi dawesebuli ziarebiswina marxva da
aRsareba. es sruliad aucilebelia, rameTu `romeli
ara Rirsad Wamdes da sumides, dasaSjelad Tavisa Tsisa Wams da suams, rameTu ara gamoikiTxna
Porcni uflisani~ (mux. 27-29). daskvnaSi (mux. 33, 34)
mociquli Segonebas iZleva, rom siyvarulis serobaze
`urTierTas hgebdiT~,* anu miiRon saWmeli TavSekavebiT, yovelgvari sixarbis gareSe da daelodon erTmaneTis mosvlas. `sxuaY igi, odes movide, maSin vbrZano~
(mux. 34) _ es mniSvnelovania: yovelive mociqulebisgan
* erTmaneTs daelodoT
------ 71 ------
winaswari cnebebi
warmarTul mosazrebebs sulier niWTan mimarTebiT da
maTTan damokidebulebas. is ganmartavs, rom eklesiaSi
yvela sulieri niWi _ es aris RvTis sulis moqmedeba (mux.
3-11). amitom, rogorc SeuZlebelia, rom suliwmidis
gavlenis qveS moqmedma pirma RmerTze gmoba warmoTqvas, aseve ar SeiZleba, metoqeoba hqondeT erTmaneTSi
sxvadasxva sulieri niWiT dajildoebulT. rogorc adamianis sxeuli Sedgeba sxvadasxva nawilisgan, TiToeul
maTgans Tavisi gansakuTrebuli daniSnuleba aqvs da
maT Soris SeuZlebelia metoqeoba, aseve, eklesiaSic
SeuZlebelia qristianebs Soris metoqeoba, rameTu isini
qristes erT sxeuls Seadgenen, sadac TiToeuls Tavisi
gansakuTrebuli msaxureba ekisreba: zogs mociqulebrivi, zogs _ winaswarmetyveluri, zogsac _ samoZRvro.
sxvebma saswaulTmoqmedebis niWi miiRes, kidev sxvebma
gankurnebis, daxmarebis, ganmgeblobis, sxvadasxva enaze
laparakis (mux. 12-30). mociquli korinToelebs urCevs
moSurneoba gamoiCinon `madlTa maT ufroYsTa~. yvelaze aRmatebuli ki madlmosil niWTa Soris _ es aris
siyvarulis niWi. swored mas eZRvneba Semdegi Tavi.
mecamete Tavi zogierTis mier samarTlianad iwodeba `qristianuli siyvarulis saocar himnad~. mxolod
siyvaruli sZens WeSmarit azrs da WeSmarit faseulobas
sulier niWs da adamianur moRvaweobas. siyvarulis gareSe adamianma SeiZleba, isaubros yvela adamianur da
angelozTa enazec ki, magram misi sityva iqneba `viTarca rvali, romeli oxrin, gina winwilani, romelni
Pmobed~. siyvarulis gareSe adamiani araraobaa, Tundac mas winaswarmetyveluri niWi hqondes, icodes yvela
saidumlo, flobdes sxvadasxva mecnierebas, iseTi rw------ 73 ------
winaswari cnebebi
TviT sagnebi (ese igi, rodesac TvalnaTliv gamoCndeba
sarwmunoebis obieqti). aseve zedmetia iq sasoeba, magram
siyvaruli kidev ufro Zalmosili gaxdeba, rodesac
dacxreba vnebebi, sxeuli gaxdeba uxrwneli, suli ki ar
airCevs dRes erTs, xval _ meores~.
meToTxmete TavSi wminda mociquli saubrobs ori
sulieri niWiT sargeblobis Sesaxeb: es aris winaswarmetyvelebisa da enebis niWi. Tavidan (mux. 1-25) igi naTels xdis pirveli niWis meoreze upiratesobas, Semdeg
(mux. 26-38) Segvagonebs, Tu rogor unda gamoiyenebodes
erTic da meore niWic eklesiaSi. dabolos (mux. 30-40)
akeTebs daskvnas am ori niWis Sesaxeb, sadac xazs usvams, rom eklesiaSi `yovelive Suenierad da wesierad
iqmneboden~. winaswarmetyveluri niWis upiratesoba enebis niWis winaSe niSnavs, rom vinc winaswarmetyvelebs,
anu naTlad iuwyeba RvTis nebas ara mxolod momavlis
Sesaxeb, aramed warsulisa da axlandelis Sesaxebac, is
adamianebs Seagonebs, arigebs da anugeSebs, xolo ucxo
enaze mosaubres veravin ugebs, garda im enis mcodnesi. im enis armcodneTaTvis ki misi saubari igivea,
rac `haersa metyuelni~ an, rac sxvadasxva sakravebis
umwyobro da areuli xmebi (mux. 7-9). enebiT zedmetad
gataceba erTgvari bavSvobaa da sruliad Seuferebelia
srulyofili qristianisaTvis. amitomac Segvagonebs mociquli: `nu yrma iqmnebiT gonebiTa, aramed borotisaTKs yrma iyveniT, xolo gonebiTa srul iyveniT~
(mux. 20). am Segonebis azri igivea, rasac qristes Semdegi sityvebi gamoxatavs: `iyveniT ukue mecnier, viTarca guelni, da umanko, viTarca tredni~ (mT. 10,
16), ese igi, iyaviT uborotoni, rogorc Cvilni, magram
------ 75 ------
winaswari cnebebi
Sesaxeb, zogierTebma mas dascines (saqm. 17, 32). msgavsi
filosofosebi, romlebsac mkvdreTiT aRdgoma SeuZleblad miaCndaT, korinToSic SeiZleba yofiliyvnen. erTni, rogorc Cans, savsebiT uaryofdnen aRdgomas, sxvebi
ki ambobdnen, rom es alegoriulad unda gaegoT, da
rom sayovelTao aRdgoma ukve Sedga, rameTu masSi unda
vigulisxmoT sulis ganwmendao. timoTes mimarT epistoleSi (2 tim. 2, 17, 18) wminda pavlem am ukeTur swavlebas gangrena (`srsKli~) uwoda da miuTiTa mis gamavrceleblebze _ vimineossa da filitosze. zogierTebi
mxolod gakvirvebas eZleodnen: rogor aRdgebian mkvdrebi da rogori sxeuliT? upirveles yovlisa, wminda
mociquli amtkicebs ufal ieso qristes mkvdreTiT aRdgomis WeSmaritebas, _ eyrdnoba ra im faqtebs, rom
mkvdreTiT aRmdgari qriste gamoecxada petres (kefas),
Tormet mociquls, 500 Zmas, iakob mociquls, yvela sxva
Tavis mowafes, dabolos, TviT pavles (mux. 1-8). qristes
aRdgomis WeSmaritebidan wminda pavles Semdgom gamoaqvs daskvna, _ rogorc gardauvali aucilebloba, _ rom
WeSmaritad moxdeba sayovelTao aRdgoma, RmerTis mier
winaswar gansazRvrul dros, rameTu Tavisi aRdgomiT
qristem dasabami daudo Cvens aRdgomasac, rameTu `
iqmna igi dasabam SesuenebulTa~ (mux. 20).
Tuki davuSvebT azrs, rom sayovelTao aRdgoma ar
iqneba, maSin unda uarvyoT qristes aRdgomis WeSmaritebac. es uaryofa ki amxobs mTel qristianobas, rameTu `ukueTu qriste ara aRdgomil ars, cudad same
ars qadagebaY ese Cueni da cudad ars sarwmunoebaY
ege Tqueni~ (mux. 14). amave dros, mociqulTa qadagebebs Tan axlda imdenad gamaognebeli saswaulebi da
------ 77 ------
winaswari cnebebi
mamamTavari, axali adami: `da viTarca-igi adamis gamo
yovelni moswydebian, egreTca qristes mier yovelni cxovel iqmnen~ (mux. 20-28). amis Semdeg mociquli
ambobs, rom mkvdreTiT aRdgomis uaryofa migviyvanda
naTlisRebis umiznobamde, mis uazrobamde; maSin mociqulTa yvela Rvawli da Sroma fuWi iqneboda da mTeli
zneobrioba daemxoboda (mux. 29-32). mociquli afrTxilebs korinToelebs, rom maTTvis friad sazianoa warmarTebTan urTierToba, romlebmac, rogorc Cans, gadasdes maT ukdavebis urwmunoeba. igi iyenebs Zvel andazas:
`ganxrwnian wesTa keTilTa zraxvani borotni~ da
arcxvens maT imisTvis, rom aqvT `umecrebaY RvTisaY~,
anu warmarTulad azrovneben da ver warmoudgeniaT
RmerTis yovladZliereba, romelsac Tavisi ZaliT Tavisuflad SeuZlia mkvdrebis aRdgineba (mux. 33, 34).
35-e_53-e muxlebSi mociquli saubrobs imis Sesaxeb,
Tu ragvarad moxdeba mkvdreTiT aRdgoma: Tavidan is
pasuxobs kiTxvas _ rogor aRdgebian gardacvlilTa
sxeulebi, anu romeli ZaliT (mux. 36-38), Semdeg _ ra
saxiT aRdgebian isini (mux. 39-50), dabolos, rogor moxdeba TviT aRdgoma (mux. 51-53). pirvel sakiTze pasuxis
gasacemad mociquli adamianis sxeuls mcenaris Tesls
adarebs. imisaTvis, rom Teslma nayofi gamoiRos, is jer
unda gaixrwnas, amitom gardacvlil adamianTa sxeulis
gaxrwna ver iqneba RvTis ZaliT maTi aRdginebis xelis
SemSleli garemoeba. meore sakiTxze mociquli pasuxobs,
rom mkvdreTiT aRmdgar adamianTa sxeulebi gansxvavebuli iqneba axlandeli uxeSi sxeulebisgan: es iqneba
sulieri sxeuli, msgavsi mkvdreTiT aRdgomili qristes
sxeulisa. isini uxrwnelni iqnebian, rameTu `PorcTa da
------ 79 ------
sisxlTa sasufeveli RvTisaY damkKdrebad ver Zaluc, arca xrwnilebaman uxrwnelebaY daimkKdros~
(mux. 50), amitom `yovelTave ukue ara SevisuenoT,
xolo yovelnive ganvaxldeT~ (mux. 51), ese igi, isini,
vinc jer kidev cocxlebi iqnebian sayovelTao aRdgomisas, myisierad Seicvlebian da maTi sxeulebic aseve gaxdeba sulieri da uxrwneli. `rameTu jer-ars
xrwnilisa amis Semosad uxrwnelebaY, da mokudavisa
amis Semosad ukudavebaY~ (mux. 53). yvela es sulieri
sxeuli gandidebuli iqneba sxvadasxva wilad, TiToeuli adamianis zneobrivi simaRlis Sesabamisad (mux. 3949). Tavis azrs gardacvlilTa aRdgomis Sesaxeb, wminda
mociquli amTavrebs winaswarmetyvelebis _ esaiasa da
osias sazeimo sityvebiT imis Sesaxeb, rom aRsruldeba
wminda werilis sityvebi: `dainTqa sikudil ZleviTa~
da `sada ars sikudilo sawerteli Seni? sada ars
jojoxeTo, ZlevaY Seni?~ (es. 25, 8; os. 13, 14) da RvTisadmi samadlobeliT, romelic sikvdilze gamarjvebas
gvaniWebs. amis Semdeg igi Segvagonebs, rom unda viyoT mtkiceni da uryevni qristianul sarwmunoebasa da
cxovrebaSi da `maradis uwyodeT, rameTu SromaY ege
Tqueni ara cudad iyos uflisa mier~ (mux. 54-58).
meTeqvsmete TavSi mociquli iZleva darigebas ierusalimeli qristianebisTvis Sesawiris SegrovebasTan
dakavSirebiT, ris Semdegac aRuTqvams, rom Tavad Cava
korinToSi efesodan makedoniis gavliT; Txovs, megobrulad miiRon timoTe. kvlav Seagonebs, rom ifxizlon,
axovnad da mtkiced idgnen sarwmunoebaSi; mokiTxvas
ugzavnis asiis eklesiebisgan, akvilasa da priskilasgan
da yvela Zmisgan, xolo imaT, visac ufali ieso qriste
------ 80 ------
winaswari cnebebi
ar uyvars, ucxadebs `iyavn SeCuenebul, maranaTa~,
rac niSnavs `de, gankveTil iyos uflis mosvlamde~. ai,
sad aris im anaTemis safuZvlianoba, romelic cxaddeba
Cvens eklesiebSi marTlmadideblobis zeimis kviras. pavle mociquli epistoles amTavrebs Cveuli samociqulo
locva-kurTxeviT.
------ 81 ------
winaswari cnebebi
rinToSi mdgomareobis Sesaxeb, gaxda mizezi misi meore
epistoles dawerisa; es aSkarad Cans TviT misi Sinaarsidan (7, 6-16).
wminda tite mociquls mouyva, rom pirveli epistoles Semdeg korinToelebi Seipyro `RvTisa mierman
mwuxarebaman~, da am mwuxarebam isini sinanulSi moiyvana, aRZra maTSi RvTis SiSi da gamosworebis survili,
risxviT aanTo sisxlis aRmrevTa winaaRmdeg (2 kor. 7,
11) da gamoiwvia yovelgvari warmarTuli uwmindurebis
moZageba. Tumca, meore mxriv, wminda titem mociquls
isic auwya, mTeli ZalixmeviT rogor cdilobdnen misi
Seupovari mowinaaRmdegeni SeeryiaT mociqulis avtoriteti korinToelTa winaSe. ar hqondaT ra imis saSualeba, rom mociquli rame aSkarad gasakicx qmedebebSi
daedanaSaulebinaT, maT gamoiCines mcdeloba imisa, rom
korinToelTa TvalSi rac SeiZleba meti mniSvneloba
mieniWebinaT, magaliTad, imisTvis, rom mociqulma ramdenjerme Secvala Tavisi gegma korinToSi CasvlasTan
dakavSirebiT (2 kor. 1, 16; 1 kor. 6, 7). rogorc Cans,
aqedan maT surdaT gamoetanaT daskvna, TiTqos, mociqulis ganwyoba aramyaria, cvalebadia da amitom TviT misi
swavlebac ar SeiZleba ndobas imsaxurebdes, _ rogorc
msubuqazrovani da araseriozuli adamianisa. korinToSi yofnisas, pavles mxridan gamovlenili araCveulebrivi Tavmdabloba da uangaroba, maT undodaT mis
sisusted da sulmokleobad warmoeCinaT. `wignebi ese
reca mZime da Zlier, _ ambobdnen isini, _ xolo moslvaY PorciTa uZlur, da sityuaY Seuracx~ (2 kor.
10. 10). amas ar SeiZleba ar Seewuxebina pavle, rameTu
Crdils ayenebda ara mxolod piradad mas, aramed mis
------ 83 ------
winaswari cnebebi
epistoles Sinaarsi da Semcveloba. korinToelTa
mimarT meore epistole Seicavs sul 13 Tavs da Tavisi
SinaarsiT iyofa Semdeg nawilebad:
1) Sesavali, romelic zedwarwerilTan erTad Seicavs Cveul misalmebas da keTil survilebs _ 1, 1-11;
2) Teoriuli nawili, sadac wminda mociquli ayalibebs mizezebs, romelTa gamoc ver SesZlo korinToSi
Casvla (1, 12-2, 11), Semdeg, msjelobs mis mier qadagebuli swavlebis amaRlebulobaze (2, 12-7, 1), dabolos,
ubrundeba ra manamdel sityvas, gamoxatavs im sixaruls,
rac mas moutana tites dabrunebam da yovelive iman,
rac man korinToSi naxa da ganicada (7, 2-16);
3) praqtikuli nawili eZRvneba ierusalimeli ZmebisTvis Semowirulobebis Segrovebis Sesaxeb msjelobas
_ me-8 da me-9 Tavebi;
4) dacviTi nawili eZRvneba mociqulis mier misi
mqadagebluri moRvaweobisa da maRali samociqulo
Rirsebis dacvas _ Tavebi me-10_me-13, 10;
5) daskvna Sedgeba sami muxlisgan (13, 11-13) da Seicavs darigebas mSvidobisa da erTsulovnebis Sesaxeb,
aseve, mociqulis misalmebasa da kurTxevas.
epistoles egzegetikuri ganxilva. mTeli epistole ganmsWvalulia mwuxarebis grZnobiT, romliTac moculia mociqulis suli samociqulo msaxurebis mZime
pirobebis gamo, magram es mwuxareba ar Trgunavs mociquls: is bolomde inTqmeba sarwmunoebis im ZalaSi, Tavisi saqmis im samarTlianobis gacnobierebasa da
aRsrulebuli movaleobis siwmindeSi, riTac mudmivad
gamoirCeoda wminda pavle mociquli.
------ 85 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
Tqmiseul rjuls, _ ierusalimeli qristianebis mier mowonebuli ar aris. amis pasuxad, wminda mociquli amtkicebs, rom axalaRTqmiseuli gamocxadeba ar saWiroebs
TavisTvis vinmes mxridan mowonebas _ is Tavis Sesaxeb
Tavadve acxadebs da misi yvelaze saukeTeso rekomendacia imaTi rwmena da keTili saqmenia, vinc is miiRo.
`anu ara wign Cuenda Tquen xarTa uflisa mier, daweril gulTa Sina CuenTa, _ ambobs wminda mociquli,
_ uwyebul da aRmokiTxul yovelTa mier kacTa?
sacnaur qmnil, rameTu xarT wign samociqulo qristesa, romeli imsaxura Cuen mier, dawerilni ara
melniTa, aramed suliTa RvTisa cxovelisaYTa, ara
ficarTa Sina qvisaTa, aramed ficarTa Sina gulisa
PorcielisaTa~ (mux. 1-3).
mociqulis aseTi darwmunebuloba misi samqadageblo saqmianobis nayofierebaSi, TviT ufal ieso qristesgan miRebul STagonebazea davanebuli. qristianuli gamocxadeba ar aris damokidebuli mqadagebelTa
Rirsebasa da SesaZleblobebze _ is Tavad ganadidebs
mqadageblebs. Tuki wignis msaxurebas _ ZvelaRTqmiseuli rjulis, romelic adamians gamarTlebas ar aZlevda,
iseTi dideba mohqonda misi msaxurebisTvis, rom moses
verc ki uyurebdnen saxeze, rodesac is saxedaufaravad
gamodioda, maSin raoden metad gandidebulia sulis _
axali aRTqmis _ msaxuri, romelic codvil adamians RvTis winaSe amarTlebs! ras niSnavs aq gamoTqma: `wigni
moakudinebs, xolo suli acxovnebs~?
SesaniSnavad ganmartavs amas wminda ioane oqropiri:
`rjuli, Tuki mkvlels daiWers, mas sikvdiliT sjis,
xolo Tuki mkvlels madli daiWers, is mas ganwmeds da
------ 89 ------
winaswari cnebebi
uxedavad TavianTi msaxurebis yvela simZimisa, amboben:
`ara guewyinebis~, rameTu isini `ara Tu TavTa TKsTa~
qadageben, `aramed qristesa iesus, ufalsa~ (mux. 1 da
5). saxarebis es mqadageblebi, zeciT gabrwyinebulni da
ganaTlebulni saRvTo mecnierebiTa `didebisa RvTisa
winaSe pirsa iesu qristessa~, TavisTavad, rogorc
adamianebi, uZlurni arian. isini atareben saxarebis WeSmaritebis saunjes TiTqosda Tixis WurWlebSi (`guaqus
Cuen safase ese kecis WurebiTa~), es imisTvis, rom
`gardareuli igi ZlierebisaY iyos RvTisa da ara~
maTi (mux. 7). magram RvTis Zala aSkarad Cans am myife
WurWlebSi, romlebic bunebrivad rom vimsjeloT, unda
damsxvreuliyo yvela im Tavdasxmebis Sedegad, rac
maT Tavs gadaxdaT TavianTi msaxurebis Sesrulebisas.
`yovelsa Sina viWirviT, aramed ara iwroeba gKCns;
war-RaTu-wirul varT, aramed ara ganwiruleba
gKCns. devnul RaTu varT, aramed ara datevebul
varT; da-RaTu-vrdomil varT, aramed ara warwymedul varT. maradis sikudili igi uflisa iesusi
PorcTa Sina CuenTa gKtKrTavs, raYTa cxorebaYca
igi iesusi PorcTa amaT Sina CuenTa gamocxadnes~
(mux. 8-10), _ rogorc ewama TviT ufali, iseve ewamebian misi swavlebis mqadageblebic, magram rogorc masSi
sicocxlem sikvdilze izeima, aseve cocxlobs da moqmedebs es cxovelmyofeli Zala mociqulebSic, maTi
meSveobiT ki gadaecema yvela morwmunes. sikvdilis is
mudmivi safrTxe, romelic mociqulTa winaSe dgas, maT
ver aSinebs, radgan isini suliT gaZlierebulni arian
sayovelTao mkvdreTiT aRdgomis sasoebiT (mux. 11-15).
garda amisa, am xorciel satanjvels udidesi sarge------ 91 ------
winaswari cnebebi
aramed imisaTvis, rom korinToelebs misces iaraRi maTi
damabrkolebeli cilismwameblebis winaaRmdeg, raTa
maT SesZlon, uTxran rame imaT `romelni-igi pirsa
winaSe xolo iqadian da ara guliTaca~ (mux. 6-12).
korinToelebSi SfoTis Semtanni, sxvaTa Soris, TavianTi avtoritetis ganmtkicebas imiTac cdilobdnen, rom
isini gankacebul qristes piradad icnobdnen da mosmenili hqondaT misi qadageba. mociquli iTvaliswinebs
amas da ambobs, rom mTavaria ara gankacebuli qristes
cnoba, aramed misi moZRvrebis sulismieri cxovreba.
qriste yvelasTvis mokvda da, Sesabamisad, yvela unda
mokvdes winandeli codvili cxovrebisaTvis da gaxdes
axali qmnileba qristes mier: `raY-igi ars qristes
mier axali dabadebuli; pirveli igi warPda, aha
esera iqmna yovelive axal~ (mux. 13-17). qristianobis
arsi _ es aris cxovrebis sruli ganaxleba ieso qristes
mier RmerTTan Serigebis gziT, xolo mociqulebi arian
`qristesTvis wargzavnilebi~ (`qristesTKs ukue vciquT~), romelnic qristes saxeliT iTxoven: `SeurigdiT
RmerTs~ (`daegeniT RmerTsa~) (mux. 18-21), romelmac
(mama RmerTma) `romelman-igi ara icoda codvaY~ (anu
ieso), `CuenTKs codvaY (codvisTvis msxverpli) qmna,
raYTa Cuen viqmnneT simarTle RvTisa mas Sina~.
meeqvse TavSi wminda pavle cxare pasuxs scems im
cilismwameblebs, romlebic cdilobdnen SeegonebinaT
korinToelTaTvis, rom TiTqos pavle mociqulis mier
gadatanili devnisa da siduxWiris mizezi mis pirad
naklovanebebSi mdgomareobda, ris gamoc is Turme ar
sargeblobda im xalxis pativiscemiTa da siyvaruliT,
romelTa Sorisac qadagebda da amiT, TiTqos, afer------ 93 ------
winaswari cnebebi
meSvide TavSi wminda pavle agrZelebs igive saubars
da korinToelebs mouwodebs: `ganviwmidneT Tavni Cuenni yovlisagan Seginebisa PorcTaYsa da sulisa da
aRvasrulebdeT siwmidesa SiSiTa RvTisaYTa~ (mux.
1). amis Semdeg ki gamoxatavs tites dabrunebiTa da
mis mier korinToSi nanaxisa da gancdilis monaTxrobiT miRebul sixarulsa da nugeSs. mociquls imdenad
axarebs korinToelTa zneobis gamosworeba, rom mzad
aris yovelgvari mwuxareba daiviwyos (mux. 4-17). igi
srulebiTac ar nanobs, rom daamwuxra isini Tavisi pirveli epistoleTi, radgan RvTis gamo mwuxareba aramcTu saziano ar aris, aramed piriqiT, didi sulieri
sargeblis momtania, rameTu adamianSi sinanuls aRZravs:
`daRaTu Segawuxen Tquen wigniTa miT, ara vinani,
daRaTumca vinandi; vxedav, rameTu wignman man daRaTu Segawuxna Tquen, Jam erT. aw mixaris, ara
Tu romel SeswuxeniT, aramed rameTu SeswuxeniT
sinanulad; da rameTu RvTisaTKs SeswuxeniT, raYTa araraYT izRvineT Cuengan. rameTu RvTisa mieri
igi mwuxarebaY sinanulisa cxorebisasa Seunanebelsa
Seiqmns, xolo soflisa amis mwuxarebaY sikudilsa
Seiqms~ (mux. 8-10). mociqulis epistoleTi gamowveulma mwuxarebam korinToelebSi keTilmoqmedi zneobrivi
gadatrialeba gamoiwvia: maT gadawyvites, aRmoefxvraT
Tavis sazogadoebaSi arsebuli zneobrivi xarvezebi.
mociquls axarebs, rom korinToelebma misi ndoba gaamarTles, ar Searcxvines Tavisi moZRvari da rom mas
SeuZlia maTze dayrdnoba (mux. 11-16).
merve da mecxre Tavebi warmoadgens epistoles
wminda praqtikul nawils. maTSi wminda mociquli
------ 95 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
durebi aaridos. upirvelesad, igi xazs usvams sakuTar
uangarobas, rom is korinToelebs saxarebas uqadagebda
`usasyidlod~, tvirTad aravis awveboda (mux. 1-10).
mociquli aqve ganmartavs, rom mas ar surda, rame materialuriT esargebla korinToelTagan, da es ara maTdami siyvarulis ukmarisobis mizeziT, aramed imitom, rom
ar surda damsgavseboda im `crumociqulebs~, romlebic maT fcqvnidnen da yvlefdnen. wminda pavle aseTebs
`TvalTmaqc muSakebs~ (`muSakni zakulni~) uwodebs
da ambobs, rom isini mxolod qristes mociqulTa niRabebs ifareben, sinamdvileSi ki mociqulebs ar warmoadgenen `da ara sakKrvel ars, rameTu TKT igica
eSmaki icvalvisve angelozad naTlisa~ (mux. 11-21).
amaod iqadian isini xorcieli upiratesobebiT, rameTu
msgavsi upiratesobebi wminda mociquls gacilebiT meti
aqvs; igi CamoTvlis yvela Tavis Rvawlsa da SeWirvebas,
romelTa gadatanac mas mouwia qristes saxarebis qadagebis gamo da romelTa mxolod nawilia mociqulTa
saqmis wignSi aRwerili. CamoTvlis ra yvela im devnasa
da satanjvels, rac ganicada, wminda mociquli mTel
Tavis Rvawls saRvTo madls miawers, sakuTar Tavs ki
_ mxolod uZlurebas: `ukueTu jer-ars siqaduli,
uZlurebisa Cemisasa viqadodi~ (mux. 22-30).
meTormete TavSi wminda pavle icavs Tavis samociqulo Rirsebas da amtkicebs amas Tavisi mesame camde
aRtacebiT, sadac man netari mdgomareoba ganicada da
eniT gamouTqmeli sityvebi moismina, romelTa gadmocemac adamianisTvis SeuZlebelia. mociquli aq Tavis
Tavze saubrobs mesame pirSi: `vici kaci~. wminda ioane
oqropiris ganmartebiT, wminda pavle mociquli amgva------ 99 ------
winaswari cnebebi
sastikad; xorcieli vneba ki yvelaze mliqvneli da Sefaruli mteria, amitom am azris miReba ar SeiZleba.
Cveni ganmmarteblebi varaudoben, rom wminda pavle aq,
iseve, rogorc manamde, saubrobs garegan Wirze da saxarebis mterTa mxridan moZagebaze, romlebic satanis
iaraRebi arian~. wminda ioane oqropiri wminda mociqulis am sityvebs Semdegnairad ganmartavs: `RmerTma
ar ineba, rom Cveni qadageba Seuferxeblad gavrcelebuliyo, raTa daemdablebina Cveni maRali warmodgena
sakuTar Tavze. amitom dauSva Cvenze mowinaaRmdegeTa
Tavdasxma~. mtris am ciliswamebisagan iTxovda mociquli gaTavisuflebas `samgzis~, anu mravalgzis (wminda ioane oqropiris sityvebiT), magram gaigona uflis
Semdegi pasuxi: `kma ars Senda madli Cemi, rameTu
Zali Cemi uZlurebasa Sina srul iqmnebis~. sakmarisia
SenTvis, rom mkvdrebs aRadgineb, brmebs kurnav, keTrovnebs wmend da sxva saswaulebs aRasruleb. nu cdilob,
rom usafrTxod da uSiSrad icxovro da uzrunvelad
iqadago. magram Sen wuxxar da dardob? Cems uZlurebas
nu miawer imas, rom mravalni mzakvroben Sen winaaRmdeg, gjijgnian, gdevnian da Solts girtyamen. swored
es aCvenebs Cems Zalas. `rameTu Zali Cemi uZlurebasa
Sina srul iqmnebis~, anu, `rodesac Tqven, devnilebi,
mdevnelebze imarjvebT; rodesac Tqven, borkildadebulni, borkildamdeblebs srbad miaqcevT~ (wminda ioane oqropiri). amitomac ambobs amis Semdeg mociquli:
`amisTKs saTno-miCns uZlurebaTa Sina, ginebaTa,
WirTa, devnulebaTa da iwroebaTa qristesTKs, rameTu raJams mouZlurde, maSin ganvZlierdebi~, rameTu
maSin ufro metad moqmedebs saRvTo madli. dabolos,
------ 101 ------
winaswari cnebebi
rom, airCieT oridan erTi: an gamoswordiT an icodeT,
me ver dagindobT, CemTvis moniWebuli xelmwifebiT
movkveT urCebs eklesiidan, anda davsji pirdapir raime
sasjeliT, rogorc davsaje dabrmavebiT mogvi elimi
kviprosSi da maSin darwmundebiT, rom CemSi laparakobs
da moqmedebs ufali qriste~.
Semdeg, mociquli ambobs, rom Tavad qristec eCvenebodaT uZlurebas daqvemdebarebuli, rodesac jvars
acves, egonaT, rom mas aranairi Zala ar gaaCnda, magram
man mospo sikvdilis Zala da jojoxeTi gaanadgura,
mere ki didebiT aRdga. zustad aseve, Cvenc, rodesac
gvdevnian da Cven winaaRmdeg ilaSqreben, amiT ziani ar
gvadgeba, `aramed vcxondeT mis Tana~, anu mtrebisgan
daumarcxebelni aRmovCndebiT `TqueniTurT~, Tqvenive
sulieri sargebelisTvis, Tqvenive cxonebisTvis (mux. 4).
wminda mociquli korinToelebs sTavazobs, ukeT gamoscadon da gamoikvlion sakuTari Tavi, arian Tu ara
rwmenaSi: `xolo vesav, viTarmed scnaT, rameTu Cuen
ara varT gamoucdel~ (mux. 5, 6). magram am simkacris
Semdeg igi aqve dasZens siyvaruliT da gulmowyalebiT
savse sityvebs: `xolo vilocav RvTisa mimarT, raYTa
araraY boroti giyos Tquen... da amisTKs amas SoriT
mivswer, raYTa mi-raY-vide, ara Tual-uxuavad viPumio Pelmwifebisa misebr, romel momca me ufalman
aRsaSenebelad da ara dasarRuevelad~ (mux. 7. 10).
mTeli epistoles daskvniT nawils Cven vpoulobT
mecamete Tavis me-11_me-13 muxlebSi. aq wminda pavle
Tavis korinToel sulier Svilebs usurvebs sixaruls,
srulyofas, mSvidobasa da erTazrovnebas, _ riTac SeZleben miizidon RmerTis siyvaruli da mSvidoba. amis
------ 103 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
mesame samociqulo mogzaurobisas wminda pavle mociquli galateelTa mxaridan efesoSi mivida (saqm. 19, 1). swored iq mouvida mas
xmebi im mRelvarebaTa Sesaxeb, romelic galateelTa
------ 107 ------
winaswari cnebebi
miiqcnen im saxarebidan, romelsac qristes madliT eziarnen, `sxuad saxarebad~ (gal. 1, 6), es niSnavs, rom
epistole mociqulis mier galateas meored stumrobis
Semdeg maleve daiwera. amis Semdeg wminda pavle mociqulma efesoSi sam wels dahyo. aqedan cxadia, rom galateelTa mimarT epistole wminda pavle mociqulis mier
dawerilia misi mesame samociqulo mogzaurobisas, efesoSi yofnis wlebSi. wminda pavles sicocxlis wlebis
gamoTvliT, SeiZleba didi albaTobiT vivaraudoT, rom
es epistole qristes Semdgom 56 wels iyos dawerili.
epistoles Sinaarsi. galateelTa mimarT epistole
eqvs Tavs Seicavs. Tavisi Sinaarsis mTavari sagnis mixedviT, is Zalian hgavs romaelTa mimarT epistoles da
Tavidan bolomde aRmafrTovanebelia, romelic qristesadmi moSurneobiTa da galateelTadmi siyvaruliT aris
ganmsWvaluli. gonebisaTvis damajerebeli argumentebi
mudmivad gadajaWvulia gulisSemZvrel SegonebebTan.
mTeli epistoles ZiriTadi azri aris is, rom yvela
adamiani _ da ara mxolod iudevelebi _ uflis mier
aris mowodebuli mis mier daarsebul eklesiaSi da
isini eklesiaSi cxondebian ara moses rjulis wesebis
SesrulebiT, aramed ufali ieso qristes rwmeniT, rac
siyvarulis saqmeSi unda iyos gamoxatuli.
mTeli Sinaarsi epistolesi, SeiZleba, Semdeg nawilebad davyoT:
1) winasityvaoba, romelic Seicavs zedwarwerils,
misalmebas da Sesavals, romelSic wminda pavle mociquli ukve Tavisi epistoles ZiriTad azrebs gamokveTs
(1, 1-10);
------ 109 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
dad ar icnobdnen. mociqulis sityvebis mizani igivea:
`petresgan ar miswavlia, is mxolod vnaxe, _ TiTqosda
ase ambobda mociquli _ iakobisgan ar miswavlia, isic
mxolod da mxolod vnaxe, maTze dabla mdgomTaganac
(arcTu cnobil pirTagan) ar miswavlia. gana SeiZleba,
meswavla imaTgan, visac Cemi saxe arc ki unaxavs?~
meore Tavi aris mociqulis imave dacviTi sityvis
gagrZeleba. mis pirvel 10 muxlSi wminda pavle yveba,
rom igi `gamocxadebiT~ avida ierusalimSi samociqulo
krebaze. swored iq daadgines, rom qristianebisTvis moses rjulis wes-Cveulebebis dacva aucileblobas ar
warmoadgenda. pavle iq Tavis mowafesTan _ monaTlul,
magram ara winadacveTil titesTan erTad avida da mociqulebma mas winadacveTa ar aiZules. pavles keTiluwyebam (saxarebam) krebaze uxuces mociqulTa sruli
mxardaWera daimsaxura. maT aRiares, rom pavles mindobili aqvs saxareba winadaucvelTaTvis, rogorc petres
_ winadacveTilTaTvis. sruli Tanxmobis niSnad, iakobma, kefam da ioanem, `romelni-igi hgonebdes suetad
TavTa TKsTa~, marjvena gauwodes wminda pavles da
barnabas. am sityvebs wminda ioane oqropiri Semdegnairad ganmartavs: `qadagebis saqmeSi, _ ambobs wminda
pavle, _ Cven mTeli qveyniereba gaviyaviT: me warmarTebi
aviyvane, maT ki iudevelebi, rameTu ase iyo RvTisaTvis
saTno; Ratak iudevelebze mzrunvelobaSi ki me maT vexmarebodi~. morwmune iudevelTagan mravali iyo iseTi,
romlebmac yvelaferi dakarges, rac hqondaT da yvelgan
devnas ganicdidnen urwmunoTa mxridan. maTze wminda
pavle gansakuTrebiT zrunavda da morwmune warmarTTa
Soris maTTvis mowyalebas agrovebda (mux. 1-10).
------ 113 ------
winaswari cnebebi
qristes xorcielad Sobidan 50 wels gaimarTa. Semdgom, me-17 muxlSi, mociquli ambobs, rom ZvelaRTqmiseuli rjulis dacvis moTxovna qristianTagan niSnavs,
rom TviT qriste iribad davadanaSauloT codvaSi: `aw
ukue qriste codvisa-me msaxur iqmna?~ _ nuTu man
codvaSi Segviyvana Tavisi moZRvrebiT, romelic Cven
mTel msoflios vamcneT? ra Tqma unda, ara. Tuki moses
rjuliT ganmarTldebodnen kacni, maSin qristes vnebisa
da jvarze sikvdilis saWiroeba aRar iqneboda: `qriste
same cudad mokuda?~ (mux. 21). me-19_me-20 muxlebSi
mociquli gviCvenebs, Tu raoden SemarTebiT unda mivatovoT ZvelaRTqmiseuli rjuli, raTa mTeli Cveni arsebiT mivekraT ufal macxovars, mis Tana jvars vecvaT,
raTa mxolod misTvis da misiT vicxovroT: `rameTu me
SjulisaTKs SjuliTa movkued, raYTa RvTisa vcxovnde. qristes Tana juar-cumul var. xolo cxovel
arRara me var, aramed cxovel ars Cem Tana qriste.
xolo romel-ese aw cxovel var PorciTa, sarwmunoebiTa cxovel var Zisa RvTisaYTa, romelman Semiyuara me da misca Tavi TKsi CemTKs~.
mesame Tavidan iwyeba epistoles sarwmunoebiTi
nawili. is meoTxe TavSic grZeldeba da mexuTe Tavis
me-12 muxlSi mTavrdeba. am nawilis zogadi azri SeiZleba gamovxatoT wminda ioane oqropiris sityvebiT:
`zemoT (ese igi, pirvel, dacviT nawilSi) wminda pavle
mxolod imas gviCvenebs, rom igi kacTagan da kacTa mier
ar gamxdara mociquli da rom mociqulTagan swavlis
saWiroeba mas ar hqonia; aq ki, mas Semdeg, rac Tavi moZRvrobis Rirsad warmoaCina, ukve xelmwifebiT laparakobs da erTmaneTTan adarebs rjulsa da sarwmunoe------ 115 ------
winaswari cnebebi
mxolod qristem gaaTavisufla wyevlisagan yvela, visac
igi amZimebda rjulis Seusruleblobis gamo: `qristeman Cuen mogKyidna wyevisa misgan Sjulisa da iqmna
CuenTKs wyevasa queSe. rameTu weril ars: wyeul
iyavn yoveli, romeli damoekidos Zelsa~. es sityvebi
ikiTxeba wirvaze samociqulos kiTxvisas didi SabaTis
ciskarze da uflis mier aRsrulebuli kacobriobis
gamosyidvis Rvawlis azrsa da Sinaarss gvixsnis. `wyeul iyavn yoveli, romeli damoekidos Zelsa~ _ meore
Sjulis wignis sityvebia (21, 23). `imitom ki ar aris
wyeuli, _ gvixsnis netari ieronime, _ rom Zelze hkidia,
aramed imitom, rom iseT mZime codvaSi Cavarda, rom
Camokideba daimsaxura~; `rogorc yovelives Zvel aRTqmaSi winasaxiTi mniSvneloba aqvs, iseve am dadgenilebasac, _ damnaSaveTa Camokidebisa da dasamarxad saRamos
maTi Camoxsnis Sesaxeb, _ macxovris jvarze sikvdilis
winasaxiTi mniSvneloba hqonda. isic Zelze Camohkides,
saRamos ki Camoxsnes~ (episkoposi Teofane dayudebuli).
qristem Tavis Tavze miiRo wyevla, romelic kacobriobas amZimebda da gaanadgura igi. `qriste ise moiqca,
rogorc mavani, vinc sasjels ar eqvemdebareba, gadawyvets, rom sikvdilmisjilis nacvlad mokvdes da amiT
mas sikvdilisgan ixsnis: miiRo ra Tavis Tavze wyevla, man
kacTa modgma wyevlisgan gamoixsna~ (episkoposi Teofane
dayudebuli). es qristem imisTvis gaakeTa, `raYTa warmarTTa mimarT kurTxevaY igi abrahamisi iyos qriste
iesuYs mier, raYTa aRTqumaY igi sulisaY moviRoT
sarwmunoebiTa~ (mux. 10-14).
mesame Tavis meore naxevari Seicavs sarwmunoebis
gansakuTrebuli mniSvnelobis (rjulze aRmatebulis)
------ 117 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
izad sayvedurobs galateelebs mis mimarT grZnobaTa da
damokidebulebaTa cvlilebebis gamo da mouwodebs maT,
gansajon, Tu sad imaleba am cvlilebis mizezi da TviTon miuTiTebs amis mizezad axal moZRvrebs, romelnic
`geSurobda Tquen ara keTilisaTKs~, aramed, mxolod,
TavianTi pativmoyvareobisaTvis. galateelTadmi mociqulis mamobriv siyvaruls Cven qvemoT moyvanil amaRelvebel RaRadisSi vxedavT: `Svilno Cemno, romelTaTKs
kualad melmis, vidremde gamoixatos qriste Tquen
Soris~ (mux. 19). iudevelobaze midrekiT, galateelebma
erTgvarad SebRales Tavis gulSi qristes xateba da
amitom wminda pavle mkveTrad gamoxatuli mamobrivi siyvaruliT moSurneobs maTSi qristes am xatebis aRdgenaze.
`xedav mamobriv siyvaruls da mociqulisTvis Sesaferis
mwuxarebas? gesmis RaRadisi, ufro mware, vidre mSobiares RaRadisia?~ _ ambobs wminda ioane oqropiri pavles
am SeZaxilis Sesaxeb. `xolo minda mislvad Tquenda da
aw da cvalebad PmaY Cemi, rameTu gankKrvebul var me
TquenTKs~, _ anu Sevcvalo imis mixedviT, rasac vixilavdi sakuTari TvalebiT (episkoposi Teofane dayudebuli) an `gardavaqcio mwuxared da davRvaro cremlebi
da Tqven yvelani gaiZuloT, rom itiroT (4, 20-ze wminda
ioane oqropiri).
`gonebasa da grZnobas, _ episkopos Teofane dayudebulis sityvebiT, _ roca WeSmaritebis mxareze gadadian,
Tan nebac mihyavT magram, mas SeuZlia dayovndes, gadados Tavisi gadawyvetileba~. ai, ratomaa, rom wminda
pavle SemdgomSi cdilobs, uSualod galateelTa nebaze imoqmedos, aCvenebs, Tu raoden sasaxeloa rjulisagan Tavisuflad yofna (4, 21-31; 5, 1). amas igi
------ 121 ------
winaswari cnebebi
muxlebSi: `rameTu Tquen aznaurebasa Cinebul xarT,
Zmano; garna xolo aznaurebaY ege nu mizezad PorcTa,
aramed siyuarulisa misTKs hmonebdiT urTierTars.
rameTu yoveli Sjuli erTiTa sityKTa aResrulebis:
Seiyuaro moyuasi Seni, viTarca Tavi TKsi~. ratom
ar moixsenia aq mociqulma RvTis siyvaruli, rogorc
pirveli da yvelaze didi mcneba Tavad ufal ieso
qristes sityvebisamebr? (maT. 22, 36-38). aSkarad imitom, rom mas azrad hqonda, ganekurna galateelTa erTmaneTis mimarT Sesustebuli siyvaruli, xolo moyvasis
WeSmariti siyvaruli TavisTavad yovelTvis gulisxmobs
adamianSi RvTis siyvarulis arsebobas. suliT Tavisufali cxovreba niSnavs codvis saqmeTagan ganrinebas,
rogoricaa: siZva, mruSoba, mtroba, Cxubi, Suri, siZulvili, mkvleloba, loToba da sxva; da piriqiT _ sakuTar TavSi sulis nayofierebis: siyvarulis, sixarulis,
mSvidobis, sulgrZelobis, saxierebis, mowyalebis, sarwmunoebis, simdablis, TavSekavebis aRzrdas. mociquli
aRniSnavs, rom qristianuli zneobrivi cxovreba iolad
ar gveZleva, rom is brZolaa _ samkvdro-sasicocxlo
brZola. es TviTjvarcmaa, romlis Sesaxeb azri cxadad
aris gamoxatuli Semdeg sityvebSi: `xolo qristesTa
maT Porcni TKsni juars-acunes vnebiTurT da gulis TqumiT~ (mux. 24). xorcis es jvarcma savsebiT
aucilebelia yvelasTvis, visac sulieri cxovreba surs
`rameTu PorcTa guli uTquams sulisaTKs da sulsa
_ PorcTaTKs; da eseni mPdom arian urTierTars~*
* xorcs surs sulis sawinaaRmdego, suls _ xorcis sawinaaRmdego;
isini erTmaneTs ewinaaRmdegebian
------ 123 ------
winaswari cnebebi
mweralTa saSualebiT akeTebda (rom. 16, 22). Semdeg
igi miuTiTebs Tavisi moqmedebis aRmZvreli motivaciis
siwmindeze, im crumoZRvarTa motivaciisagan gansxvavebiT, romlebic galateelebs winadacveTas aiZulebdnen
mxolod imis gamo, rom qristes jvrisTvis devna ar ganecadaT (`raYTa TqueniTa maT PorciTa aqadodian~,
_ mux. 12-13) da maTi winadacveTis niSnebis simravliT
ekvexnaT (aq ironiaa). `xolo Cemda nu iyofin siqadul,
_ ambobs mociquli, _ garna juariTa uflisa Cuenisa
iesu qristesiTa, romlisaTKs sofeli Cemdamo juarcumul ars da me _ soflisa~ (mux. 14). qristes jvriT
siqaduli niSnavs _ gvwamdes, rom mxolod misiT aris
cxoneba. `am sarwmunoebis aRmsareblobiT, _ ambobs mociquli, _ me TiTqosda mkvdari gavxdi ama soflis amaoebisaTvis da CemTvis sulerTia, rogorc amsofliuri
pativi, ise devna~; `qristianobis arsi, _ kvlav imeorebs
igi, _ aris is, rom gavxdeT `axali dabadebuli~, da
mxolod amisken unda viswrafvodeT, rameTu vinc ase
cxovrobs, `mSKdobaY maT zeda da wyalobaY israelsa
zeda RvTisasa~. anu yvela WeSmarit israelianze _ yvela morwmuneze, vinc madlis moZRvrebas mihyveba (mux.
15-16). epistoles mociquli aseTi sityvebiT amTavrebs:
`amieriTgan Sromasa nuvin SemamTxuevn me~ _ rameTu
yvelaferi axsnili da ganmartebulia. Semdgomi kiTxvebis
dasma da gakvirvebis gamoTqma mxolod kamaTis avadmyofobis dakmayofileba iqneboda, rac fuWi Sromaa. yvela
sawinaaRmdego azris pasuxi _ ufal iesos wylulebia,
romelsac igi (pavle) Tavis sxeulze atarebs. dae, maT
daadasturon wminda mociqulis qadagebis WeSmariteba,
`Tuki vinme ixilavs sisxlian da mravalgan daWril meo------ 125 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
xeldasxmiT gadasca maT suliwmidis madli (saqm. 19,
1-7). amis Semdeg, wminda pavle mociquli Seudga efesos
saxarebiseuli qadagebiT ganaTlebas. upirveles yovlisa, Tavisi Cveulebisamebr, man iudevelebs mimarTa da
sinagogaSi regularuli qadageba daiwyo, rac sam Tves
Seuwyvetliv grZeldeboda, magram `viTar-igi vinme
ganficxnebodes da urC iqmnebodes da ZKrsa ityodes
gzisa misTKs winaSe simravlisa mis, ganeyena maTgan
da ganaSorna mowafeni igi da dRiTi-dRe etyoda
maT samwignobresa mas tKranes vissame~, romelic,
SeiZleba, vinme sofisti an saxalxo maswavlebeli yofiliyo, romlebic im dros momravlebuli iyvnen berZnul qalaqebSi (saqm. 19, 8, 9). `da ese iyo or wel,
vidreme yovelTa damkKdrebulTa asiisaTa esma sityuaY uflisa iesuYsi, huriaTa da warmarTTa~ (mux.
10). wminda pavles qadageba mravali niSeb-saswaulebiT
aRiniSneboda (saqm. 19, 11-20). igi or weliwads aswavlida amgvarad da, Sedegad, RvTis eklesiam iq Rrmad
gaidga fesvebi. samwuxarod, amboxma, romelic wminda
mociqulis winaaRmdeg vercxlismWedelma demetreosma
moawyo, igi aiZula, efeso dagegmilze adre daetovebina (saqm. 19, 21-40; 20, 1). amboxis dacxromis Semdeg,
wminda pavle makedoniis eklesiebis mosanaxuleblad
gaemgzavra; sami Tve eladaSi dahyo, Semdeg ki, kvlav
makedoniis gavliT, siriisken aiRo gezi. gza efesoze
gadioda, magram, radganac pavles surda, ierusalimSi
sulTmofenobis dResaswaulisTvis mieswro da SiSobda, rom Tu efesoSi Seivlida, iq dayovneba mouwevda,
amitom gemiT mimavalma am qalaqs gverdi auara. gemi
melitonSi gaCerda, _ efesosgan odnav samxreTiT. iqi------ 129 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
nasxvaveben pirvel da meore patimrobas, romelTa Sorisac, rogorc varaudoben, garkveuli drois monakveTi
arsebobda. efesoelTa mimarT epistoleze Zvel warwerebs miakuTvneben romis patimrobis periods, magram,
radgan masSi mociquli arafers ambobs moaxloebul
aRsasrulze, rogorc amas gviandel, timoTes mimarT
romidan daweril epistoleSi akeTebs (2 tim. 4, 6),
aramed imedovnebs, rom kvlavac Tamamad (`gancxadebulad~) iqadagos saxarebis saidumloebani (efes. 6, 19,
20), amitom, es SeiZleba mxolod da mxolod pirveli
patimroba yofiliyo.
epikoposi Teofane dayudebuli miiCnevs, rom efesoelTa mimarT epistole dawerilia palestinis kesariidan, imis safuZvelze, rom: 1) epistoleSi ar aris raime
miTiTeba efesos eklesiaSi cvlilebaTa Taobaze cudi
an kargi mimarTulebiT, saidanac unda vivaraudoT, rom
is Zalze malea mas Semdeg dawerili, rac wminda pavlem efeso datova; 2) wminda pavle sTxovs efesoelT,
ilocon, raTa man Tavisi piriT gancxadebulad iqadagos saxarebis saidumlo: es ufro kesariis patimrobas
hgavs, vidre romisas, rameTu mociquli romSi didi TavisuflebiT sargeblobda, yvelas miReba da `yovliTa
gancxadebulebiTa daubrkolebelad~ qadageba SeeZlo, maSin roca kesariaSi igi mkacr pirobebSi iyo da
yvelas ar eZleoda masTan Sesvlis ufleba (saqm. 28,
30, 31 da saqm. 24, 23). episkopos Teofane dayudebulis
azriT, iseT qmediT mociquls, rogoric wminda pavle
iyo, ori weli tyveobaSi uqmad yofna ar SeeZlo da
amitom mis mier moqceul qristianebs werilebs swerda
da sarwmunoebas aswavlida. Tu Teofane dayudebulis
------ 133 ------
winaswari cnebebi
on. Tumca, jer kidev wminda egnate RmerTSemosili,
romelmac Tavadac dawera efesoelTa mimarT epistole,
wminda pavle mociqulis aseTive epistoles arsebobas
amowmebs. am dros yvela gaugebroba iolad aRmoifxvreba, Tuki miviRebT, rom efesoelTa mimarT epistole
namdvili SinaarsiT sayovelTao epistole iyo, romelic
ara mxolod efesos eklesias, aramed mcire aziis yvela
eklesias da, maT Soris, laodikiis eklesiasac miemarTeboda, romelTan damokidebulebiTac efesos eklesia
SeiZleba mitropoliad CaTvliliyo. efesoelTa mimarT
epistoles namdvilobas aseve adastureben wminda polikarpe smirneli, wminda irineos lioneli da wminda
klimenti aleqsandrieli, romlebsac am epistoledan sityvasityviT mohyavT zogierTi gamonaTqvami.
epistoles Sinaarsi da misi dayofa. efesoelTa
mimarT epistole eqvs Tavs Seicavs. misi mTavari sagani,
rogorc amis Sesaxeb TviT avtori saubrobs (efes. 3.
2-9), aris RvTis gangebulebis saidumlos uwyeba, Semdeg
ki misgan gamomdinare zneobiTi moTxovnilebebis Camoyalibeba. amis Sesabamisad, epistole bunebrivad iyofa or
Tanabar nawilad:
1) dogmaturi, romelic pirvel sam Tavs Seicavs da
2) zneobiTi, romelic Seicavs danarCen sam Tavs (4-6).
dogmaturi nawili warmoadgens mTavari qristianuli WeSmaritebebis mokle gadmocemas. upiratesad is
aviTarebs eklesiis, rogorc qristes sxeulis ideas;
zneobiTi nawili aswavlis sarwmunoebis erTianobas da
zneobriv moRvaweobaSi erTsulovnebas da, amasTan, aiaraRebs sulieri brZolisaTvis. saerTod, es epistole
------ 135 ------
winaswari cnebebi
Seicnon misi memkvidreobis simdidre da misi Zlierebis
simtkice (mux. 13-19).
me-20_23-e muxlebi Seicavs mniSvnelovan swavlebas
mkvdreTiT aRmdgari qristes Sesaxeb, kerZod mis im
nawils, sadac igi, rogorc RmerTkaci, aris yvela qmnilebaze `uzeSTaes~ da misdami aris damorCilebuli
yovelive arsebuli. aq Cven vxedavT kacobrivi bunebis
gandidebas Cveni macxovris mier, mowmobas imis Sesaxeb,
rom ufali ieso qriste, Tundac rogorc kaci, aris
cisa da miwis, angelozTa da adamianTa meufe da ufali.
`da igi mosca mTavrobad zeSTa yovelTa eklesiasa,
romeli-igi ars guami misi, aRsavsebaY igi, romelman
yovelive yovelsa Sina aRavso~ (mux. 22-23). rogorc
eklesiis Tavis, anu ieso qristes Sesaxeb es swavleba
Zalze mniSvnelovania. rogorc Cveni sxeulis nawilebi TavTan erTad erT cocxal organizms qmnian, aseve
yvela morwmune qristesTan erTad igi erT sxeulebrivsulier organizms qmnis. `qristeSi monaTlulebi misiT imosebian, masTan erT mTlianobas Seadgenen. amitom
qristianebSi qriste moqmedebs, rogorc SemoqmedebiTi
da ganmacxovelebeli Zala (episkoposi Teofane dayudebuli). Tavzea damokidebuli sxeulis mTeli cxovreba
_ organuli da meqanikuri. fsiqologiuri TvalsazrisiTac, Tavi, rogorc tvinis adgilsamyofeli, romelic
gonebrivi moqmedebisa da garegnuli SegrZnebebis mTavari organoa, sulieri cxovrebis mTavar wyarod, mis
xelmZRvanel sawyisad aris aRiarebuli. mociqulis es
Sedareba gamoxatavs im azrs, rom eklesia mTlianad
ufal ieso qristezea damokidebuli, rom qriste TviTon xelmZRvanelobs Tavis eklesias.
------ 137 ------
winaswari cnebebi
cxadia, rom aq laparakia mxolod pirvel momentze, TviT
RmerTis mier cxonebis gangebulebaze da ara adamianTa
mier am cxonebis SeTvisebaze. am ukanasknelze naTqvamia:
`rameTu misni Seqmnulni varT da dabadebulni qriste
iesuYs mier saqmeTaTKs keTilTa, romelTaTKs winawar
ganhmzada RmerTman, raYTa maT Sina vidodiT~ (mux.
10). yvela am sityvis azri is aris, rom `cxoneba Cven
gangebulebiT gveZleva da mowodebulni varT mis misaRebad ara raime saqmisaTvis, aramed mxolod madlis
mier. magram, mowodebulni varT ara imisaTvis, rom Cveni
mxridan araferi vakeToT, aramed raTa gavmdidrdeT keTili saqmeebiT da amiT Cveni cxoneba ganvaxorcieloT~
(episkoposi Teofane dayudebuli).
Semdeg, mociquli saubrobs RvTis udides saxierebaze, romelmac ise ganago, rom aqamde erTmaneTisTvis
ucxo warmarTebi da iudevelebi erT sxeulSi SeerTdnen
`sisxliTa miT qristesiTa~. ufalma TiTqosda xelaxla
Seqmna kacobrioba (mux. 11-15), iudevelnic da warmarTnic RmerTTan jvris mier Seariga, mokla (moaSTo) ra
masze cmulma mtroba, anu RmerTTan mtroba, rac misgan
am orive xalxs ganaSorebda maTi codvianobis mizeziT.
wminda pavle aqac xazs usvams axal aRTqmaSi ZvelaRTqmiseuli rjulis gauqmebas Semdegi sityvebiT: `Sjuli igi
mcnebaTaY maT brZanebiTa ganaqarva~ (mux. 15) da `Suakedeli zRudisaY mis dahPsna~ (mux. 14), ese igi, zRvari
daudo rjuls, romelic kedeliviT hyofda iudevelebsa
da warmarTebs. `da movida da gaxara mSKdobaY Tquen,
SorielTa da maxlobelTa~ (mux. 17), _ qristes saxarebis arsi is iyo, rom Ze RvTisam, romelic gankacda da
jvarze evno CvenTvis, RmerTTan Segvariga. `Soreulebs~
------ 139 ------
winaswari cnebebi
wavl nawils warmoadgens. pirvel sam TavSi imis axsnis
Semdeg, rom yvela qristiani erT sxeuls Seadgens erTi
TaviT _ qristeTi, wminda mociquli epistoles am mTavari azridan askvnis, Tu rogor unda cxovrobdnen
da moqmedebdnen qristeSi gaerTianebuli da ganaxlebuli qristianeni. Tavidan igi warmosaxavs: 1) cxovrebis zogad mowyobas, romlis ZiriTadi damaxasiaTebeli
niSania sarwmunoebaSi erTsulovneba (4, 1-16); 2) yvela socialuri fenis qristianisaTvis saerTo cxovrebis
wess (4, 17-5, 21); 3) cxovrebis kerZo wess sxvadasxva
mdgomareobisaTvis, sadac CamoTvlis urTierT valdebulebebs meuRleebs, Svilebsa da mSoblebs, da monebsa
da batonebs Soris (5, 22-6, 9); dabolos, 4) zogadad
mouwodebs yvela qristians ama sofelTan da codvasTan
brZolas da gvamcnobs qristianuli moRvaweobis wesebs
(6, 10-18).
meoTxe TavSi wminda mociquli qristianebs Seagonebs, rom im wodebis Sesaferisad moiqcnen, romelSic
Cinebulni (xmobilni) arian, anu qristianTa wodebisa.
amas safuZvlad unda edos simdable, simSvide, sulgrZeleba da siyvaruli. umTavresad ki qristianebi unda
eswrafvodnen `erTobasa mas sulisasa sakrveliTa miT
mSKdobisaTa~ (mux. 3). yvelaze Zlier aRmZvrel Zalad, aseTi sulieri erTobisaTvis, wminda mociquli
warmoaCens imas, rom qristianebisTvis `erT ars ufal,
erT sarwmunoeba, erT naTlis-RebaY, erT ars RmerTi da mamaY yovelTaY romeli yovelTa zeda ars da
yovelTa mier da Cuen yovelTa Soris~ (mux. 1-6). TiToeul morwmunes, rogorc organizmSi calkeul wevrs,
gansakuTrebuli madli eZleva, gansakuTrebuli niWi,
------ 141 ------
winaswari cnebebi
am Tavis meore nawilSi wminda mociquli gamoxatavs
warmarTTa (rogornic adre iyvnen efesoelni) cxovrebis uaryofiT mxareebs da Seagonebs maT: `ganiSoreT
Tquengan pirvelisa misebr slvisa Tquenisa Zueli igi
kaci, ganxrwnili gulis Tqumisa misebr sacTurisa
da SeimoseT axali igi kaci, RvTisa mier dabadebuli, simarTliTa da siwmidiTa WeSmaritebisaYTa~ (4,
22, 24). es Sinagani ganaxleba, upirveles yovlisa, simarTleSi unda gamoixatos: `amisTKs ganiSoreT tyuili,
ityodeT WeSmaritsa kacad-kacadi moyusisa TKsisa
Tana~ (mux. 25); Semdeg _ urisxvelobaSi: `guli giwyreboden, da nu scodavT: mze nu dahvaln ganrisxebasa Tquensa~ (mux. 26), anu mzis Casvlamde SeurigdiT
maT, viszec ganrisxdiT; Semdeg mociquli Seagonebs, ar
iparon, _ sakuTari xeliT iSromon, `raYTa aqundes
micemad, vis-igi uPmdes~ (mux. 28); eridon uSver anu
bilw sityvebs, da Tavmdabalni da magaliTis mimcemni
iyvnen saubrebSi, Tavisi cudi saqcieliT ar Seuracxyon
suliwmida; yovelgvar kamaTs da ganxeTqilebas, risxvas,
guliswyromas, avsityvaobas, yvirilsa da gaafTrebas
ganerinon da erTmaneTis mimarT iyvnen keTilni, TanamgrZnobni da mimtevebelni, `viTarca-igi RmerTman qristes mier mogumadla (mogviteva) Cuen~ (mux. 17-32).
mexuTe TavSi wminda mociquli iseTive zneobriv
darigebebs ganagrZobs da qristianebs arwmunebs, rom
siyvarulSi RmerTs unda mibaZon, rogorc Svilebi baZaven mamas da misgan yovelgvari magaliTi aiRon (1-2
muxli). wminda mociquli zneobrivi cxovrebisaken aRZravs msmenels, roca miuTiTebs, rom codvilni caTa sasufevels ver daimkvidreben da gansakuTrebiT afrTxi------ 143 ------
winaswari cnebebi
ufal ieso qristes saidumlo kavSiris saxes, ris gamoc
es muxlebi (20-33) qorwinebis saidumlos aRsrulebis
dros samociqulos sakiTxavis Sinaarss Seadgens. mociquli qmrebisagan colebis mimarT Tavdadebul siyvaruls moiTxovs, colebs ki qmrebis mimarT srul morCilebas ganuwesebs: `colni TKsTa qmarTa daemorCileniT, viTarca ufalsa~ (mux. 22), _ radgan, SemdegSi
mociquli ganmartavs, rom `qmari ars Tav colisa,
viTarca qriste Tav ars eklesiisa~ (mux. 23). amitom `viTarca eklesiaY damorCilebul ars qristesa,
egreTca colni _ TKsTa qmarTa yovliTa~ (mux. 24),
_ anu yovel keTil saqmeSi. aqedan cxadia, rom colebs ara monuri da iZulebiTi morCileba miecaT mcnebad, aramed `viTarca ufalsa~, ese igi, gulwrfeli
da guliTadi, _ siyvarulze dafuZnebuli. qristianul
qorwinebaSi qmris meTauroba unda gavigoT rogorc
mxolod pirveloba, romelic yovelTvis gardauvalia
ramdenime pirisagan Semdgar kavSirsa da sazogadoebaSi,
da ara rogorc xelmwifeba. qmari ojaxis bunebrivi meTauria ukve imitom, rom mas awevs ojaxuri valdebulebebis ZiriTadi simZime, romlis atana, _ Tavisi bunebiT
SedarebiTi sinazisa da fizikur ZalTa sisustis gamo,
_ cols ar ZaluZs. `qmarTa giyuardeT colni TKsni,
viTarca qristeman Seiyuara eklesiaY da Tavi TKsi
misca misTKs~ (mux. 25) _ Sesabamisad, col-qmruli siyvaruli, upirveles yovlisa, sulieri siyvaruli unda
iyos da ara xorcieli, da mas zneobrivi mizani unda
hqondes: `raYTa igi wmida-iyos, ganwmida sabaneliTa
miT wylisaYTa da sityKTa `raYTa iyos wmida da
ubiwo~ (mux. 26-27) _ aq `sabaneliTa miT wylisaYTa~------ 145 ------
winaswari cnebebi
qristesTKs da eklesiisa~ _ am damatebiT wminda mociquls surs, Seagonos, rom col-qmris siaxlove da
SeerTeba kurTxeul qristianul qorwinebaSi imdenad
didia da iseT saidumlos Seicavs, rom qristesa da
eklesiis saidumlo SeerTebis saukeTeso da TvalnaTeli magaliTic SeiZleba iyos, romelSic aqvs kidec mas
Tavisi umaRlesi pirvelsaxe. `cota saidumlo rodia
qalisa da kacis bunebriv qorwinebaSic _ TiTqosda ase
ambobs mociquli, _ magram me vsaubrob qristianul qorwinebaze, romelic qristesa da eklesiis kavSiris saxea.
aseTi qorwineba ukve udidesi saidumloa, ukve saeklesio saidumloa~. rogoria qristesa da eklesiis kavSiri?
is umWidroesi, siyvaruliT ganmsWvaluli, wminda da
daurRveveli kavSiria. aseve unda iyos meuRleobrivi
SeerTeba qristianul qorwinebaSi. dasasrul, mociquli
ambobs: `garna Tquenca kacad-kacadman TKsi coli
egreT SeiyuareT, viTarca Tavi TKsi; xolo colsa
mas raYTa eSinodis qmrisa~ (mux. 33), _ meuRleebs yovelive saerTo unda hqondeT. Tavidan mociqulma Tqva:
`daemorCileniT urTierTas SiSiTa qristesiTa~ (5,
21), magram qmari mainc Tavia, amitom coli valdebulia, mas daemorCilos. ramdenadac colebi mZimdebian
maTze qmris ZalauflebiT, qmrebi ki midrekilni arian,
rom Tavisi mdgomareoba borotad gamoiyenon, amitom
mociquli mcnebad iZleva imas, rac qorwinebaSi upiratesad irRveva: qmrebs _ siyvaruls, colebs ki morCilebas Seagonebs. gamoTqma: `xolo colsa mas raYTa
eSinodis qmrisa~, ra Tqma unda, xatovani gamoTqmaa da
qmris winaSe colis monur SiSs sulac ar niSnavs, rac
qristianul qorwinebaSi ar xdeba da arc unda moxdes.
------ 147 ------
winaswari cnebebi
raTa mSvidobis saxareba iqadagon yvelgan, xolo ZiriTadad ki sarwmunoebis fari, cxonebis Cafxuti da
sulis maxvili aiRon, romelic aris RvTis sityva da
ase SeiaraRebulebma mtkice brZola gaumarTon eSmakis
manqanebas da cisqveSeTis ukeTur sulebs, romelnic
adamianebs mudmivad itaceben codvisa da RvTis nebis
sawinaaRmdego gzaze. es samociqulo sakiTxavi (me-10_
me-17) zogierTi Rirsi mamis xsenebis dRes da monazvnad
aRkvecis dros ikiTxeba. amasTan, mTavari iaraRi unda
iyos locva da Tanac _ `yovelsa Jamsa~. borot (ukeTur) sulebs aq `soflis mpyrobelni~ ewodebaT. ara im
azriT, rom maT sofelze xelmwifeba aqvT micemuli,
aramed imitom, rom wuTisofelSi yovelgvari boroteba
da yvela boroti adamiani maT nebas asrulebs: isini
`borotebaSi myofi~ soflis mpyrobelni arian. gamoTqma `casa queSe~ aRniSnavs, rom ukeTuri sulebi casa
da miwas Soris yvelgan daxetialoben, yoveli mxridan
garsgvertymian, rogorc haeri gvekvris yoveli mxridan,
da mudmivad gvewebebian, `rogorc koRoebi nestian adgils~, _ xatovnad wers episkoposi Teofane dayudebuli. `RvTis yovlad saWurveli~ gansakuTrebiT aucilebelia CvenTvis, raTa SevZloT winaaRmdegoba gavuwioT
am borot sulebs `dResa mas borotsa~. am `borot
dReSi~ unda vigulisxmoT Cveni cxovrebis gansakuTrebiT gadamwyveti wuTebi, rogoricaa: sikvdili da saSineli samsjavro, roca valdebulni viqnebiT, angariSi
CavabaroT RmerTs imis Sesaxeb, Tu rogor ganvlieT
cxovreba. yovelive aqedan cxadia, rom qristianebi
qristes mxedrebi arian da valdebuleba aqvT, rom
ganuwyvetliv ebrZolon RvTisa da kacTa cxonebis
------ 149 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
gauqraT, pavle da Sila Seipyres da moedanze qalaqisTavebTan miiyvanes. iq maT bralad wauyenes, rom `ese
kacni aRsZrven qalaqsa amas Cuensa~, _ TiTqos isini
avrcelebdnen romaelebisTvis miuRebel da akrZalul
Cveulebebs. romis imperiis ukanaskneli kanonebis mixedviT, romis Sesustebuli saxelmwifoebrivi Zalis SenarCunebis mizniT, axali religiuri seqtebis Seqmna sisxlis
samarTlis danaSaulad iTvleboda. msaxuris batonebma
SesZles, rom saxarebis mqadagebelTa winaaRmdeg xalxis
brboc ganewyoT. qalaqis Tavebma mociqulebs tanisamosi
Semoaxies, maTi joxebiT cema brZanes da Semdeg dilegSi gamoamwyvdies. magram RvTis gangebulebiT wminda
pavles es dapatimreba misi ufro metad gandidebisa da
qadagebis warmatebis sawindari gaxda. SuaRamisas, roca
pavle da Sila RmerTs ugalobdnen, xolo sxva patimrebi maT usmendnen, uceb didi miwisZvra moxda ise, rom
dilegis saZirkveli Seirya, misi kari TavisTavad gaiRo
da yvela patimars borkilebi Seexsna. dilegis guSags
gamoeRviZa da ixila ra yovelive, xmali iZro da Tavismokvla moindoma, radgan egona, rom patimrebi gaiqcnen
da pasuxismgeblobis SeeSinda, magram pavlem daamSvida
igi, _ yvelani adgilze iyvnen. guSagma sanTeli moiTxova iqaurobis dasaTvaliereblad da darwmunda, rom
yovelive momxdari RvTis Zalis qmedeba iyo. amiT SeZrwunebuli, pavles fexebSi Cauvarda. mere is da Sila gareT gaiyvana da Seevedra: `ufalno, raY miRirs me yofad, raYTa vcxonde?~ maT upasuxes: `grwmenin ufali
iesu qriste, da scxonde Sen da yoveli saxli Seni~,
da uqadages uflis sityva mas da mTel mis saxleuls;
yvelam irwmuna da maSinve moinaTlnen.
------ 153 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
morwmuneebisa. TavisTavad cxadia, mociqulis epistole
gverds ver auvlida sarwmunoebriv da zneobriv darigebebs, Tumca es mocemulia Cveuli mkacri logikuri
Tanmimdevrobis gareSe. winamdebare epistole ar aris
dogmatur da zneobriv nawilebad dayofili, rogorc
es, Cveulebriv, damaxasiaTebelia wminda pavles epistoleebisTvis: is kerZo da araoficialur xasiaTs atarebs
da ufro mamobriv-megobruli werilia, _ mSvidi da
nazi grZnobebiT aRsavse. swored im grZnobiT aRsavse,
romelic wminda pavlesa da filipelTa Soris damyarda.
am epistoleSi verc mxilebis simkacres vxedavT, verc
dabejiTebiT miTiTebebs, verc mbrZaneblur samociqulo
gankargulebebs. misTvis gansakuTrebiT damaxasiaTebelia swored am elementis _ mxilebis ararseboba.
epistoles daweris dro da adgili. filipelTa
mimarT daweris dro iqidan Cans, rom wminda pavle
masSi patimrobidan male gaTavisuflebis da filipeSi
Casvlis imeds gamoTqvams (1, 25, 26; 2, 24); agreTve, iqidan, rom masSi igi atyobinebs, rom mis mier qadagebuli
sarwmunoeba keisris saxlamdec vrceldeboda (4, 22).
is, rom wminda mociquli am dros romis sapatimroSi
imyofeboda, pretoriis Sesaxeb ambis Txrobidan Cans (1,
13), xolo es rom pirveli patimroba iyo da ara meore, iqidan Cans, rom mociquli filipelebs misalmebas
ugzavnis timoTesTan erTad: `pavle da timoTe, monani iesu qristesni, yovelTa wmidaTa qriste iesuYs
mier, romelni xarT filipes Sina, episkoposTa Tana
da diakonTa: madli Tquenda da mSKdobaY RvTisa
mier mamisa Cuenisa da uflisa iesu qristesa~ (1, 1),
------ 157 ------
winaswari cnebebi
stesni, yovelTa wmidaTa qriste iesuYs mier, romelni xarT filipes Sina, episkoposTa Tana da diakonTa~ (1, 1). rogorc Cans, wminda pavle aq timoTes
imitom moixseniebs, rom is wminda pavlesTan erTad iRvwoda filipelTa pirveli moqcevisas da maTTvis axlobeli iyo. Tavisi ukiduresi simdablidan gamomdinare,
wminda mociquli masTan erTad Tavis Tavsac mxolod
`qristes monas~ uwodebs da Tavis samociqulo Rirsebas
ar aRniSnavs, rogorc sxva oficialur epistoleebSi;
iq, sadac es saWiro iyo epistoles ufro didi avtoritetulobisaTvis. `episkoposTa Tana da diakonTa~ _
`nuTu erT qalaqSi mravali episkoposi iyo? _ kiTxvas
svams wminda ioane oqropiri _ da Tavad pasuxobs: _
ara. mociqulma ase uwoda xucesebs. rameTu maSin es
saxelwodebebi saerTo iyo~. `wmindani~ ewodeboda yvela morwmunes, rogorc suliwmidis madliT ganwmendilebs. Semdeg, Cveulebisamebr, modis dalocva: `madli
Tquenda da mSKdobaY RvTisa mier mamisa Cuenisa da
uflisa iesu qristesa~ (1, 2).
pirvel TavSi mociquli RvTisadmi madlierebas
gamoxatavs im gulmodginebis gamo, romelsac filipelebi qristes saxarebis gavrcelebaSi iCendnen da loculobs, rom maT mier damowmebuli siyvaruli `ufroYs
da umetes gardaerios mecnierebiTa da yovliTa frTxilebiTa~, raTa isini iyvnen `WeSmarit da
daubrkolebel dRedmde qriste iesuYsa, aRsavseni
nayofiTa simarTlisaYTa~. cxadia, mociquls miaCnia,
rom filipelTa qvelmoqmedeba RmerTs miemarTeba da
ara _ piradad mas; igi evedreba RmerTs, rom filipelebma, romlebic sul ufro warematebian qvelmoq------ 159 ------
winaswari cnebebi
saxarebis saqmis gasagrZeleblad: `xolo dadgromaY
PorcTa Sina unebeladre TquenTKs~.
Semdeg mociquli Tavisi male gaTavisuflebis da
filipelebTan Sexvedris imeds gamoTqvams. misi winaswarTqma marTlac aRsrulda. mociquli Seagonebs filipelebs: `Rirsad xolo saxarebisa mis qristesisa vidodeT~. aseTi cxovrebis ZiriTad Tvisebas, igi iqve
miuTiTebs: `sdgaT Tquen erTiTa suliTa da erTiTa
gonebiTa da Tana-iRuwiT sarwmunoebasa mas saxarebisasa~. WeSmaritebaSi es mtkice dgoma, erTsulovneba
da uSiSari aRmsarebloba, _ risi danaxvac wminda pavle
mociquls Tavis filipel mowafeebSi surda, _ TiToeuli WeSmariti qristianis pirveli da ZiriTadi Tvisebaa.
misTvis suliT mtrul wuTisofelSi qristes eklesia
mebrZoli eklesia unda iyos, xolo misi mimdevrebi _
WeSmaritebis gamo tanjvisTvis ganmzadebuli mebrZolni
da aRmsarebelni (1, 22-30).
meore TavSi wminda mociquli filipelebs Seagonebs,
rom srul erTsulovnebas da siyvaruls daumaton meore mniSvnelovani Tviseba _ simdable, riTac WeSmariti
qristianuli cxovreba xasiaTdeba. simdablis umaRles
nimuSad da misabaZ magaliTad qristianebs TviT qriste
hyavT, romelmac Tavi jvarcmiT sikvdilamde daimdabla:
`ese zraxvaY izraxeboden Tquen Soris, romelca-igi
qriste iesuYs mier. romeli-igi xati RvTisaY iyo,
ara natacebad Seiracxa yofad igi sworebad RvTisa,
aramed Tavi TKsi daimdabla da xati monisaY miiRo
da msgavs kacTa iqmna da xatiTa ipova viTarca kaci;
daimdabla Tavi TKsi da iqmna igi morCil vidre sikudiladmde da sikudiliTa miT juarisaYTa~ (2, 5-8).
------ 161 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
ironiulad gankueTas uwodebs da misi damcireba surs,
radgan man Tavisi mniSvneloba dakarga: adre is rCeuli eris beWedi iyo, axla ki sxeulis nawilis ubralo
mokveTad iqca, yovelgvari mniSvnelobis gareSe.
Semdeg mociquli Tavis Tavze saubrobs, rom mas SeeZlo, iudauri xorcieli upiratesobiT sxvaze aranaklebad da SesaZloa, ufro metadac ki eamaya, magram man
yovelive es dauteva `qristesTKs zRvevad~: `Semiracxies igi nagevad, raYTa qriste SeviZino~ (3, 8). igi
iudevelia aramxolod dabadebiT, aramed, agreTve, gazrdilia farisevelTa skolaSi da iyo qristes eklesiis
moSurne mdevneli. ZvelaRTqmiseuli marTlobis TvalsazrisiT, mas SeeZlo, Tavi `ubiwod~ mieCnia, magram
axla igi amas upiratesobad ki ara, amaoebad miiCnevs da
erTaderTi, rasac eZiebs _ es aris ieso qristes Semecneba, mis vnebaTa Tanaziareba da mkvdreTiT aRdgomis
miRweva (mux. 9-11). Tavmdabali mociquli miiCnevs, rom
srulyofilebas jer ver miaRwia, igi misken mxolod
iswrafvis: `vsdev egreT, raYTa vewio, romliTaca
wevnul viqmen qriste iesuYs mier~. qristesadmi Tavis
mimarTvas mociquli im saxiT warmoadgens, TiTqos, ufali misdevda mas, bolos daewia da daiWira. `ukuanasa
mas daviviwyeb da winasa mas mivswudebi, da krZalulebiT vsdev gKrgKnsa mas zecisa Cinebisa RvTisasa qriste iesuYs mier~, _ araferi ise ar hyofs Cvens
saTnoebebs amaod da ar gvaampartavnebs, rogorc Cven
mier qmnili sikeTis damaxsovreba. amitomac ambobs mociquli, rom igi Tavis yvela sikeTes iviwyebs da mudam
gulmodginebiT miiltvis win, umaRlesi qristianuli
srulyofilebisaken (mux. 12-14).
------ 165 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
vnebebiT gamowveul yvela grZnobasa da azrs, yovelgvari uwesrigobisagan. mociquls sxva arafris CamoTvla
ar surs imisgan, rac qristianis movaleobebSi Sedis.
bolos aswavlis, rom yvela saTnoebaze unda ifiqron,
`romelca-igi iswaveT da miiReT...~ da maSin _ `RmerTi mSKdobisaY iyavn Tquen Tana~ (mux. 1-9).
bolosityvaobaSi wminda mociquli ixseniebs misTvis
gagzavnil Semweobas da filipelTa am mzrunvelobis
gamo sixaruls gamoxatavs; da Tumc igi arafers saWiroebs, magram misTvis Zvirfasi da sasiamovnoa es mzrunveloba, romliTac filipelebi yvela sxva eklesiisgan
gamoirCevian da adrec araerTxel gaugzavniaT misTvis
Semweoba. axlandeli ZRveni ki (romelic epafrodites
xeliT gaugzavnes), mociqulma miiRo rogorc `suliTa
surnelebisaYTa, msxuerpliTa miT SewiruliTa saTnoTa RvTisaYTa~. bolos, wminda mociquli moikiTxavs
`yovelTa wmidaTa qriste iesus mier~, anu TiToeul
qristians da iZleva Cveul kurTxevas (mux. 10-23).
winaswari cnebebi
da ieropolis morwmuneTa sulieri mzrunveloba. wminda mociquli filimons _ Tavis sayvarel TanaSemwes, mis
Svils _ arqipos ki Tavis Tanamosagres uwodebs (filim.
1, 1, 2). kolaselTa mimarT epistoleSi igi arqiposaTvis
gadasacemad gzavnis Semdeg darigebas: `ekrZale msaxurebasa mas, romeli miiRe uflisa mier, raYTa igi
aRasrulo~ (kol. 4, 17).
kolaselTa mimarT epistoles zogierTi adgili gvafiqrebinebs, rom wminda mociquli piradad kolaseSi ar
yofila, Tumca meore mxriv, is amas kategoriulad ar
amtkicebs (1, 4; 2, 1). episkoposi Teofane dayudebuli
gvTavazobs SevCerdeT im varaudze, rom wminda pavle
mociquli kolaseSi ar yofila, Tumca arc mis iq yofnas gamoricxavs. yovel SemTxvevaSi, kolaseSi qristianobis warmoSoba misi damsaxurebaa.
epistoles daweris mizezi da mizani. TviT epistoles Sinaarsidan Cans, rom misi daweris mizezi gaxda
mavani crumoZRvrebis gamoCena, romelnic qristianuli
sarwmunoebis siwmindes emuqrebodnen da pavle mociqulis survili, rom kolaselebi am crumoZRvrebiT gatacebisgan exsna. im sityvebidan, romliTac wminda pavle
am crumoZRvrebs axasiaTebs (2, 4; 2, 8; 2, 16), Cans,
rom es crumoZRvrebani mkacrad gansazRvrul romelime
sistemas ar warmoadgendnen da sicxadiT da garkveulobiT ar gamoirCeodnen, _ es iyo warmarTuli filosofiis, gnosticizmis sawyisebis da iudevelobis erTgvari nazavi, da sakvebTan, dResaswaulebTan da winadacveTasTan mimarTebiT Zvel dadgenilebebs misdevda
(2, 11-15). aRniSnuli crumoZRvrebis gamoCenis Sesaxeb
------ 171 ------
winaswari cnebebi
ufal ieso qristes gareSec iyo SesaZlebeli. epistole
Semdeg nawilebad iyofa:
1) winasityvaoba (1, 1-11);
2) sarwmunoebiTi nawili (1, 12; 2, 23);
3) zneobriTi nawili (3, 4-6);
4) bolosityvaoba (4, 7-18).
epistoles egzegetikuri garCeva. rogorc yovelTvis, epistole iwyeba zedwarweriTa da misalmebiT: `pavle, mociquli iesu qristesi nebiTa RvTisaYTa, da timoTe ZmaY~ (1, 1-11). akurTxebs ra kolaselebs madliTa
da mSvidobiT, wminda mociquli ambobs, rom im droidan,
rac epafraisisgan Seityo maTi rwmenisa da siyvarulis
Sesaxeb yvela wmindanTa _ anu qristianTa _ mimarT, mas
ar Seuwyvitavs maTTvis locva, raTa isini sul ufro da
ufro warematon sulieri srulyofilebis gzaze.
radganac epistoles mizani kolaselTa gafrTxilebaa crumoZRvarTagan, amitom epistoles sarwmunoebiT
nawilSi wminda mociquli, upirveles yovlis, adamianTa
cxonebis gangebulebas asaxavs. amisTvis igi, pirvel yovlisa, RmerTs madlobs bneleTis xelmwifebisgan Cveni
gaTavisuflebisa da Tavisi sayvareli Zis mier sasufevelSi SeyvanisTvis (1, 12-14). amis Semdeg, mociquli
TviT macxovris RvTaebriv pirovnebaze iwyebs saubars,
`romeli-igi ars xati RvTisa uxilavisaY, pirmSoY yovelTa dabadebulTaY~ (1, 15). `xati, _ ambobs episkoposi Teofane dayudebuli, _ miuTiTebs mamasTan erTarsobaze; es saidan Cans? iqidan, rom misgan iSva, xolo, raki
mamisgan iSva, ese igi, erTarsia mamisa da, Tu erTarsia
mamisa, maSasadame, misi xatia~. `pirmSoY yovelTa daba------ 173 ------
winaswari cnebebi
ara angelozebi, aramed Ze RvTisa awesrigebs samyaros,
romelmac yovelive Seqmna da maT Soris _ angelozebic. es sityvebi deistebsac amxels, romlebic RvTis
gangebas uaryofdnen: samyaro TavisiT, an bunebis usulo kanonebiT ki ar imarTeba, aramed _ mis cxovrebaSi
Semoqmedis uSualo monawileobiT. `yovelive mis mier
damtkicna~, _ es niSnavs, rom misi gangebulebis gareSe
rame rom darCeniliyo, is raime ueWvelad daingreoda
da daiRupeboda~ (wminda ioane oqropiri, 1, 17-ze).
mas Semdeg, rac gagvicxada, Tu vin aris ieso qriste
RmrTeebriobiT, mociquli ukve gveubneba, Tu ras warmoadgens igi Cveni cxonebis gangebulebiT. aq cxaddeba
ori mniSvnelovani dogmaturi WeSmariteba: pirveli _
es aris RmerTkacis simaRle, romelic eklesiis Tavad
iqca da meore _ misi mTavari saqme: yovelis RmerTTan
Serigeba. `igi ars Tavi guamisa mis eklesiisaY romeli ars dasabami, pirmSoY mkudreTiT, raYTa iyos igi
Tavadi yovelsa Sina mTavar~ (1, 18).
`rodesac ambobs _ `Tavi~, _ gagvimartavs wminda
ioane oqropiri, _ mociquls amiT surs uflis CvenTan
siaxlove da amasTan, RvTis usazRvro kacTmoyvareoba
gviCvenos: iman, vinc esoden maRalia da yvelaze maRla
dgas, keTilineba mWidrod SeerTebuliyo Cvens kninebasTan, ise, rogorc Tavma _ sxeulTan. igi `ars dasabami~
_ es niSnavs, rom qriste mis mier ganaxlebuli kacobriobis fuZemdeblad iqca. `pirmSoY mkudreTiT~, _
rogorc yvelaze uwinares mkvdreTiT aRmdgari, visac
yvela sxva danarCeni mihyveba~. `...rogorc safuZveli,
yvelasTvis saerTo aRdgomis wyaro~ (netari Teodorite). `raYTa iyos igi Tavadi yovelsa Sina mTavar~ _
------ 175 ------
winaswari cnebebi
rogorc ufrosi Zmebi umcrosebs, rogorc msaxuri sulebi, rogorc movlinebulni msaxurad imaTTvis, vinc
cxoneba unda daimkvidron (Sdr. ebr. 1, 14). swored
amas niSnavs: `caTa Sina~ (1, 20).
Cveni cxonebis gangebulebis arsis warmodgenis Semdeg, wminda mociquli pavle mis mier gadmocemuli
moZRvrebis damatebas iZleva upirvelesad kolaselTa
mimarT (1, 21-23), Semdeg ki Tavisi samociqulo msaxurebis mimarT (1, 24-29). igi ambobs, rom kolaselTac
SeuZliaT, qristes gamomsyidvelobiTi saqmis nayofi
igemon, Tuki mtkiced da Seuryevlad idgebian qristes
im sarwmunoebaSi, romelic maT pavlem uqadaga. Tavis
Sesaxeb mociquli ambobs, rom mas uxaria Tavisi tanjva
rogorc kolaselTa, ise eklesiis mTeli sxeulisaTvis,
rameTu igi itanjeba gangebulis Tanaxmad, rogorc RvTis sityvis msaxuri da im cxonebis saidumlos mqadagebeli, romelic man axlaxan ganumarta kolaselebs.
meore Tavis Sinaarsi mTlianad crumoZRvarTa
winaaRmdeg aris mimarTuli, romelnic kolaselTa cdunebas cdilobdnen. wminda pavle mociquli maT mxilebas
Tavis Rvawlze miTiTebiT iwyebs, _ surs, rogorRac,
kolaselTa yuradReba miipyros da maTi sruli ndoba
moipovos. Tavidan ki kolaselebs da maTTan erTad laodikiisa da ierapolis mcxovrebT aqebs imis gamo, rom
maTi gulebi SeerTebulia siyvarulSi da ganmzadebulia srulyofili Semecnebis yovelgvari saunjis misaRebad, RmerTis saidumloTa Sesacnobad _ mamisac da
qristesic, `romelsa Sina arian yovelni saunjeni
sibrZnisani da mecnierebisani dafarulni~. `pirveli
azri aq is aris, rom ufalma ieso qristem, rogorc Zem
------ 177 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
nebiTi simdabliTa da angelozebis msaxurebiT. crumoZRvrebi aswavlidnen, rom eklesiis Tavis _ qristemacxovris garda, RmerTTan erToba angelozebis meSveobiTac aris SesaZlebeli, romlebTanac urTierTobaSi
saidumlo saSualebebiT unda SevideT. am saSualebaTa
Soris asaxelebdnen xorcis dauZlurebasac. amaSi isini,
gnostikosTa msgavsad, umaRles codnas xedavdnen da
namdvil qristianebs qedmaRlurad eqceodnen, TumcaRa
Tavs mdablad warmoaCendnen.
am crumoZRvrebam ise gaidga fesvebi, rom laodikiis
adgilobrivma krebam (365 weli) saWirod CaTvala Tavisi gansakuTrebuli, 35-e kanoniT aekrZala `frigiuli
angelozTmsaxureba~ da mas `saidumlo kerpTmsaxureba~
uwoda. am crumoZRvrebasTan dakavSirebiT episkoposi
Teofane dayudebuli wers: `xom ar iyo es Cveni spiritistebis seansebis msgavsi, raime meTodebiTa da qmedebebiT? yovel SemTxvevaSi, suli erTia _ iqac da aqac~.
mesame gafrTxileba: ar gagvitacos kacobrivma brZnobam
raime nivTisgan TavSekavebis aucileblobis moTxovniT:
`nu mieaxlebi, nuca gemosa ixilav, nuca Seexebi~.
rogorc Cans, aq saubaria ara TavSekavebaze, ara marxvis Rvawlze, romelic qristianul eklesiaSi yovelTvis
arsebobda, aramed garkveuli saxis sakvebisagan crurwmeniT TavSekavebaze. Teosofosebi da okultistebi axlac aswavlian, rom zogierTi saxis sakvebi sulisTvis
mavnebelia da amitom ar unda vixmioT. sakvebs ar unda
mivaniWoT raime sulieri mniSvneloba, rameTu sakvebad
gamoyenebul yvela nivTierebas erTi bolo aqvs _ gaxrwna. amitom rogor SeiZleba mivaniWoT maT saidumloebrivi mniSvneloba? (2, 20-22).
------ 181 ------
winaswari cnebebi
warmoadgens iseTad, rogoric is TavisTavad unda iyos
(3, 1-17). Semdeg ki miuTiTebs, Tu rogori unda iyos es
cxovreba maTi sxvadasxva mdgomareobisa da garemoebis
SemTxvevaSi (3, 18-25_4, 6). zneobriv darigebas wminda mociquli SegonebiT iwyebs: `zecisasa eZiebdiT...
zecisasa zraxevdiT da nu queyanisasa. rameTu mohkuediT, da cxorebaY Tqueni dafarul ars qristeTurT RvTisa Tana~ (3, 1-3). naTlisRebis saidumloSi
qristianebi codvisTvis kvdebian da qristesTan erTad
aRdgebian axali RvTissaTno cxovrebisaTvis. amitomac
maT miwierze ki ar unda ifiqron, aramed zeciurze
da cxovrebac maTi mTlianad RmerTSi (`RvTisa Tana~)
unda iyos. es Sinagani, sulieri, sxvaTagan dafaruli
cxovrebaa. RmerTSi am dafaruli cxovrebis nayofebi
gacxaddeba, aSkara gaxdeba yvelasTvis, `raJams qriste
gamocxadnes~, _ qristes meored mosvlisa da saSinel
samsjavroze sayovelTao migebis Jams (3, 4). qristianebs
marTalTaTvis mosalodneli dideba unda axsovdeT da
borotebis yvela saxes moeridon, rasac mociquli me-5_
me-9 muxlebSi CamoTvlis. qristianis daniSnulebas igi
ase gadmoscems: `ganiZarcueT Zueli igi kaci saqmiT
misiTurT da SeimoseT axali igi ganaxlebuli mecniereba msgavsad xatisa mis dambadebelisa misisa~,
ese igi, `ganvagdoT Cveni TviTsaTno meoba yvela Tavisi vnebiT da gadavwyvitoT, TviTuaryofiT vicxovroT
mxolod RmerTisTvis saTnod. es gadawyvetileba, romelic ufalTan sarwmunoebiT miaxlebuli da monaTluli
adamianis mTel arsebas moicavs, aris swored axali
kaci~ (episkoposi Teofane dayudebuli, 3, 9, 10-ze).
`ara ars warmarT da huria, winadacueTileba da
------ 183 ------
winadaucueTileba, barbaroz, skKTel, moneba, aznaureba, aramed yovlad yovelsa Sina qriste~ (3,
11), _ `RvTis madli qristes mier yvelas aerTianebs da
yvelasgan erT sxeuls Seadgens~ (episkoposi Teofane
dayudebuli).
qristianis vnebaTagan ganZarcvis Semdeg, mociquli
mas saTnoebebiT mosavs da me-12_me-17 muxlebSi im saTnoebebs CamoTvlis, romlebic misTvis damaxasiaTebeli
unda iyos; maTgan gansakuTrebul mniSvnelobas ki siyvaruls aniWebs, `romel-igi ars simtkice srulebisaY~
(mux. 14). ese igi, `yovelives momcveli da Semcveli, rasac srulyofileba hqvia, rogorc erTgvari fesvi~ (episkoposi Teofane dayudebuli). RvTissaTno qristianul
cxovrebaSi warmatebis saSualebebad mociquli saRvTo
WeSmaritebebis codniT gonebis gamdidrebas, locvas da
RmerTis saxeliT yovelives qmnas miiCnevs (3, 16, 17).
mesame Tavis meore nawilSi (mux. 18-25) wminda mociquli qristianebs maTi mdgomareobis Sesaferis darigebebs aZlevs calkeulad: dedakacebs, mamakacebs, Svilebs, mamebs, monebs.
meoTxe Tavis pirvel 6 muxlSi es zneobrivi darigebebi mTavrdeba. mociquli mcnebad iZleva monebis
mimarT samarTlian mopyrobas, Semdeg ki yvela qristianisTvis saerTo darigebaze gadadis, _ maTi sazogadoebrivi mdgomareobisagan damoukideblad, _ da Seagonebs,
moukleblad ilocon da sulieri mRviZareba iqonion
madlierebiT. dasasrul, mociquli iTxovs, ilocon masze da mis TanaSemweebze: `raYTa RmerTman ganmiRos
Cuen kari sityKsaY~, _ raTa RmerTi SeewioT maT misi
sityvis daubrkoleblad qadagebaSi (4, 1-4). amgvarad,
------ 184 ------
winaswari cnebebi
mociquli mcnebad iZleva `gareSeTa~ mimarT keTilgonivrul damokidebulebas da Seagonebs: `sityuaY
Tqueni maradis madliTa viTarca mariliTa Sezavebul iyavn~, _ anu guliTadi, gulidan gamomavali da
keTilganwyobiT msunTqavi, magram, amasTan, TavSekavebuli da keTilgonivruli, rasac niSnavs _ `Sezavebul
iyavn~ (mux. 5, 6).
me-7_me-18 muxlebi bolosityvaobas Seadgens. masSi
mociquli ambobs, rom misi epistole maT tviqikosma
unda gadasces, `sayuarelman Zmaman da sarwmunoman
msaxurman da Tana-monaman Cuenman uflisa mier~ (mux.
7, 8). masTan erTad igzavneba onisime, filimonis yofili msaxuri. dasasrul, mokiTxvas gadascems maT masTan
myofi pirebisgan da mcnebad aZlevs, rom es epistole laodikiis eklesiaSic waikiTxon. epistole Cveuli
samociqulo kurTxeviT mTavrdeba (mux. 16-18).
winaswari cnebebi
qulma qadageba sinagogaSi daiwyo. Zveli aRTqmis winaswarmetyvelTa wignebidan gamomdinare, igi msmenelTa
winaSe mesiis saxes warmosaxavda, romlisac `jer-iyo
vnebaY da aRdgomaY mkudreTiT~ (saqm. 17, 3). mis qadagebas didi warmateba mohyva, rameTu JamTaaRmwerelis
sityviT, `romelTame maTganTa hrwmena da Seudga
pavles da Silas morwmuneTa warmarTTa simravle
mravali da dedaTa mTavarTa ara mciredTaY~ (17, 4).
ra Tqma unda, mociquli ara mxolod sinagogaSi qadagebda, aramed yvelgan _ quCebsa da moednebze, rac TesalonikelTa epistoledan Cans, sadac igi maTTan Tavisi
qadagebis Rvawls ixsenebs (1 Tesal. 2, 9-12). Tumca iyvnen urwmunonic, romlebmac pavlesa da Silas winaaRmdeg xalxSi SfoTi gamoiwvies. SeiZleba vivaraudoT,
rom morwmuneTa umravlesoba prozeliti iyo, xolo
dabadebiT iudevelTagan cotam Tu irwmuna. sxvebi ki
friad gaaRiziana mociqulTa qadagebis warmatebam, maT
winaaRmdeg warmarT brbos Soris boroti xalxi SearCies da masTan erTad `miadges saxlsa iasonissa da
eZiebdes maT (pavlesa da Silas) gamoyvanebad ersa
winaSe. da viTarca ara povnes igini, miiTrevdes iasons (romelsac wminda pavle Tavis naTesavs uwodebs,
_ ix. rom. 16, 21) da sxuaTa vieTme ZmaTa mTavarTa
winaSe qalaqisaTa da RaRadebdes, viTarmed: romelTa yoveli sofeli aRuSfoTebies, igini aqaca mosrul arian, romelni Seuwynarebian iasons, da ese
yovelni winaaRmdgomsa keisrisa brZanebaTasa iqman,
meufesa sxuasa ityKan yofad, iesus~ (saqm. 17, 5-7).
es iyo iudevelTa brZolis Cveuli xerxi qristes moZRvrebis mqadageblebTan! am ciliswamebam Tavidan qala------ 187 ------
winaswari cnebebi
wargzavna (1 Tesal. 3, 1-5). am drois ganmavlobaSi pavle
mociqulma korinToSi gadasvlac moaswro, sadac TesalonikelTa Sesaxeb damamSvidebeli uwyeba miiRo ukan
dabrunebuli timoTesgan (saqm. 18, 1-5). aRmoCnda, rom
mociqulisgan miRebuli saRvTo sityva ar sustdeba, is
cxovelmyofelad moqmedebs TesalonikelebSi, TavianTi
ganmanaTlebeli pavlec keTilad axsovT da misi naxvis
survilic aqvT (`gsuris xilvad Cuenda, viTarca-ese
Cuen Tquenda~ _ 1 Tesal. 3, 6). am cnobam wminda mociquli friad gaamxneva. man es grZnoba Tavis epistoleSi
xatovnad asaxa: `aw vcxondiT, ukeTu Tquen mtkiced
sdgeT uflisa mier~ (1 Tes. 3, 7, 8). Tumca amasTanave,
timoTem Tesalonikes eklesiis arasrulyofili wevris
Sesaxebac mouTxro da im gaugebrobebzec, rac TiTqmis
yvela iqaur qristianul Tems aRelvebda: warmarTuli
brZnobis biwierebidan bevri jer kidev ver gaTavisuflebuliyo da ver daecva Tavisi `WurWeli (xorcieli)
mogebad siwmidiT da pativiT~, xolo zogierTi iqceoda
`gardaslvad da moangahrebad saqmesa Zmisa TKsisasa~ (1 Tesal. 4, 3-11). morwmuneebs didad aRelvebdaT
gardacvlili qristiani naTesavebis bedi. egonaT, rom
qristes meored mosvlisas didebis sasufevels mxolod
isini daimkvidrebdnen, vinc im dros cocxali iqneboda.
amitom gardacvlilTa xvedri maT usixarulod da Savbnelad eCvenebodaT da sikvdilis winaSe ise Zrwodnen,
rogorc sasoebis uqoneli warmarTebi.
pavle mociqulisTvis yovelive es TesalonikelTa mimarT epistoles daweris mizezi gaxda, rac man dauyovnebliv Seasrula, raTa upirvelesad, maTi rwmenaSi
moqcevisTvis Tavisi sixaruli gamoexata, meorec _ tim------ 189 ------
winaswari cnebebi
gamoZevebuli iudevelTaganni. gamoZevebis es brZaneba ki,
romael istorikosTa _ svetoniusisa da tacitusis cnobiT, 52 wels gamoica. amas, sul mcire, erTi weliwadi
unda davumatoT, rac korinToSi akvilas gadasaxlebas
da dafuZnebas dasWirdeboda. amitom varaudoben, rom
TesalonikelTa mimarT epistole 53 wels an 54 wlis dasawyisSia dawerili. es aris yvelaze adreuli epistole.
epistoles Sinaarsi da misi dayofa. TesalonikelTa pirveli epistole 5 Tavs Seicavs. Sinaarsis mixedviT is aSkarad ori nawilisgan Sedgeba: istoriuli da
zneobriv-dogmaturi. epistole, rogorc wesi, iwyeba
zedwarweriT, romelic misalmebas Seicavs, xolo sruldeba daskvniTi gankargulebebiT, keTili survilebiTa
da Cveuli samociqulo kurTxeviT.
epistoles egzegetikuri garCeva. epistole pavles,
siloanesa da timoTes saxeliT Tesalonikes eklesiisadmi
micemuli kurTxeviT iwyeba. ukanaskneli ori moixsenieba
rogorc pavles TanaSemweni, romelTac Tesalonikelebi
piradad icnobdnen; iq iyvnen, aswavlidnen da gankargulebebs gascemdnen. maTi saxelebis moxsenieba imanac
ganapiroba, rom pavle mociqulis es epistole maTgan
miRebuli cnobebis safuZvelze dayrdnobiTaa Sedgenili. `samiveni, _ ambobs episkoposi Teofane dayudebuli,
_ TiTqosda erTi bagiT erT macxonebel saxarebas qadagebdnen~. Tavis samociqulo Rirsebas wminda pavle aq
ar axsenebs, an imitom, rom Tesalonikelebi `axalmoqceulni iyvnen da mas axlo ar icnobdnen~ (wminda ioane
oqropiri), an _ igi isedac didi avtoriteti iyo maTT------ 191 ------
winaswari cnebebi
gan ismoda. amave mizeziT saubrobda wminda pavle Tavis
Rvawlze galateelTa da korinToelTa mimarT (meore)
epistoleebSi. Tesalonikelebisadmi pavle mociqulis
TanagrZnoba imdenad gulwrfeli da siRrmiseulia, rom
am TanagrZnobaSi maTi dajerebuloba veravin unda Searyios. `xolo Cuen, Zmano, _ ambobs mociquli, _ obol
RaTu viqmneniT Tquengan wuTerT Jam piriTa da ara
guliTa... vinaYca vinebeT mislvaY Tquenda me, pavle,
erT-gzis da or-gzis, da damabrkolna Cuen satana~,
_ ra Tqma unda RvTis daSvebiT. `satana abrkolebda
mociqulebs, _ wers ambrosiaste, _ raTa maT kacTa
Soris WeSmaritebis naTeli ar gaevrcelebinaT. igi
urwmunoebs aRZravda, rom maT mociqulebi cemiT da
patimrobiT aeZulebinaT, uari eTqvaT RvTis sityvis
qadagebaze~. aSkaraa, rom wminda pavles am SemTxvevaSi
mis mimarT urwmuno Tesalonikel iudevelTa damokidebuleba hqonda mxedvelobaSi, romelnic mis sicocxles
emuqrebodnen. pavle mociqulis devnas isini beriaSic
ganagrZobdnen, sadac igi Tesalonikedan Cavida, rac mis
mimarT maT gansakuTrebul gaRizianebaze metyvelebs.
mesame TavSi mociquli ixsenebs, Tu rogor miavlina
TesalonikelebTan timoTe, romelmac Semdeg igi maT
Sesaxeb kargi ambebiT daamSvida. me-6_me-10 muxlebSi
wminda mociquli gamoxatavs Tavis udides sixaruls,
romelic mas TesalonikelTa sarwmunoebrivma simtkicem
ganacdevina: `aw vcxondiT, ukeTu Tquen mtkiced sdgeT uflisa mier~ (mux. 8). sxva sityvebiT, mociquls
surda eTqva, rom didi lodi moexsna gulidan TesalonikelTa Sesaxeb kargi ambebis mosmeniT da Tavs ise
grZnobs, TiTqosda gacocxlda im mwuxarebis Semdeg,
------ 193 ------
winaswari cnebebi
ane oqropiri wers: `mociquli aqamde zogadad siZvaze
saubrobda, axla ki _ mruSobis Sesaxeb. mruSoba arc
sxvis colTan SeiZleba da arc dauqorwinebel qalTan~.
`RmerTi SurismaZiebelia yoveli urjuloebisaTvis, magram gansakuTrebiT, siZvis saqmeTaTvis, radgan amiT
adamiani yvelaze metad amcirebs RvTis xatebas, romlis
msgavsadac Seqmnilia~ (episkoposi Teofane dayudebuli).
wminda mociquli dabejiTebiT Segvaxsenebs, rom xorcieli siwmindis Sesaxeb mcneba saRvTo warmomavlobisaa,
amitom vinc mas Seuracxyofs is `ara kacsa Seuracxhyofs, aramed RmerTsa~ (mux. 3-8). Semdeg mociquli
TiTqosda gakvriT moixseniebs ZmaTmoyvareobas da aqebs
Tesalonikelebs am saTnoebisaTvis. amasTan, Seagonebs,
rom kidev metad unda warematon, risTvisac saWiroa
uSfoTveli cxovreba. `pativis-cemis moyuare iyveniT
da myudro da iqmodeT TKssa da SurebodeT PeliTa
TqueniTa, viTarca-igi gamceniT Tquen, raYTa xKdodiT Suenierad gareSeTa maT mimarT~, anu warmarTebis mimarT (mux. 9-12).
meoTxe Tavis me-13 muxlidan dawyebuli, wminda mociquli mniSvnelovan dogmatur swavlebas gadmogvcems
qristes meored mosvlisa da mkvdreTiT aRdgomis Sesaxeb, romelic mexuTe Tavis pirvel 11 muxlsac moicavs. am dogmatur swavlebas wminda mociquli misgan
gamomdinare zneobis gakveTilebsac urTavs. me-13_me-17
muxlebi Seadgens samociqulos sakiTxavs micvalebulTa
dakrZalvis saeklesio wesSi; agreTve, SabaTs micvalebulTa mosaxseniebel saRvTo liturgiaze.
`ara gunebavs umecrebaY Tqueni, Zmano, SesuenebulTa maTTKs, raTa ara swuxdeT, viTarca-igi sxua------ 195 ------
winaswari cnebebi
`xolo amas getyK Tquen sityKTa uflisaYTa, viTarmed Cuen, cxovelni ese, romel daSTomil viyvneT
moslvasa mas uflisasa, ver mivewineT SesuenebulTa maT~ (4, 15), _ aq sruli damajereblobiT, misTvis
uflisgan micemuli gacxadebiT, wminda mociquli arwmunebs Tesalonikelebs, rom uflis meored mosvlis dros
cocxalni win ar gauswreben mkvdrebs, anu maTze adre
ar Sexvdebian didebiT momaval ufals da mkvdrebze
adre ar miiReben momavali sasufevlis sixaruls, aramed
yvelani Tanabar mdgomareobaSi iqnebian. `Tavadi ufali brZanebiTa da PmiTa angelozT mTavrisaYTa da
sayKriTa RvTisaYTa gardamopdes zeciT, da mkudarni igi qristes mierni aRdgen pirvelad~ (4, 16), _ aq
qristes meored mosvla TiTqosda misi pirveli mosvlis sapirwonea: is wynari da SeumCneveli iyo, es ki _
didebiT da yvelasaTvis gacxadebulad moxdeba, mTeli
msoflios dasanaxad aRsruldeba. uflis meored mosvla `brZanebiT~ moxdeba, romliTac RmerTi gamoacxadebs, rom Jami dasrulda da mkvdarTa aRdgomisa da
samyaros ganaxlebis dro dadga. RmerTis am brZanebas
angelozTa Soris pirveli _ miqaeli miiRebs, _ RvTis
eris, winaT Zveli israelis, Semdeg ki axali israelis _
qristianebis damcveli. mTavarangelozis xmiT es ambavi
euwyeba sxva zeciur Zalebs, romlebic RvTis sayviriT
mTel qveynierebas, kidiT-kidemde, auwyeben RvTis am brZanebis Sesaxeb. `sayKriTa RvTisaYTa~, _ aq mxolod
erTi sayviri ar igulisxmeba, _ ganmartavs wminda ioane
oqropiri, _ sayviri bevri iqneba. ufali ki ukanaskneli
sayviris Semdeg gardamoxdeba~. es sayviri mkvdrebs
gaaRviZebs da maT cocxlebTan erTad mouyris Tavs.
------ 197 ------
winaswari cnebebi
Cven, morwmuneni `maradis uflisa Tana viyofvodiT~,
anu misi didebisa da netarebis Tanaziarni gavxdebiT
iq, sadac Tavad iqneba marjveniT mamisa. saxeldobr sad
iqneba es, CvenTvis dafarulia. viciT mxolod is, rom
masTan netar erTobaSi viqnebiT da ukve aRarasodes
ganveSorebiT. `es sasoebis mwvervalia, romelic qristianebs aRafrTovanebs~ (episkoposi Teofane dayudebuli). samaradiso tanjvisTvis mkvdreTiT aRmdgarTa
Sesaxeb mociquli aq arafers wers, radgan mkvdreTiT
aRdgomis Sesaxeb sakiTxs igi mxolod Tesalonikelebis
dasamSvideblad exeba da amitomac amTavrebs Semdegi
sityvebiT: `nugeSinis-scemdiT urTierTars sityuaTa
amaT mier~ (4, 18).
mexuTe Tavis pirvel 11 muxlSi mocemulia qristes
Sesaxeb axlaxan gadmocemul swavlebaze zneobiTi xasiaTis damateba. mociquli Tesalonikelebs Seaxsenebs,
rom TviT ufali ieso qristes sityvebiT, misi meored
mosvlis dRe _ `uflis dRe~ _ moulodnelad mova
`viTarca mparavi RamisaY~ (5, 1, 2). magram `uflis
dRed~, rogorc wminda mamebi aswavlian, SeiZleba TiToeuli Cvenganis sikvdilis dRec vigulisxmoT, romelic aseve ucnobia CvenTvis, Tumca _ gardauvali, da
romelsac maSinve mivyavarTa samsjavroze. `Tuki uflis
xangrZlivma mousvlelobam SeiZleba Seasustos misi meyseulad mosvlis rwmena, maSin ise Zlier amisTvis sxva
araferi aRZravs gonebas, rogorc imis rwmena, rom sikvdili yovelwams SeiZleba movides~ (episkoposi Teofane
dayudebuli). wminda ioane oqropiri ambobs: `TiToeuli
Cvenganis sicocxlis dasasruli, gana, CvenTvis qveynis
aRsasrulic ar aris? ratom cnobismoyvareob sayovel------ 199 ------
winaswari cnebebi
qristes meored mosvlis Sesaxeb swavlebas mociquli
zneobis gakveTilebs urTavs (mux. 10-22). aq mociquli
gvesaubreba im saTnoebebis Sesaxeb, rac qristianuli
Temebis mowyobis safuZvelia da razec am sazogadoebis
simtkice da keTildReoba dgas. is morwmuneebs aswavlis, rom maTTan moRvawe moZRvrebTan, ise, rogorc
erTmaneTTan, mWidro erTobaSi unda iyvnen (mux.12-15).
wminda pavle aRniSnavs agreTve WeSmariti qristianisa
da qristianuli cxovrebisaTvis damaxasiaTebel Tvisebebs: qristiani unda Seagonebdes uwesoebs, anugeSebdes
sulmokleT, eweodes uZlurT; iyos sulgrZeli (mimtevebeli), yvelasaTvis keTilis mosurne, moxaruli, mlocveli, madlieri, sulmgznebare; ar unda Seuracxyofdes
winaswarmetyvelebas; yovelives gamoscdides da keTils
irCevdes; yovelgvari saxis borotebisagan Tavs ikavebdes (5, 16-22). 23-e_24-e muxlebSi miTiTebulia is saboloo mizani, rasac qristiani unda eltvodes: daxvdes
ieso qristes meored mosvlas ubiwo suliT, samSvinveliTa da sxeuliT. aq saubaria adamianuri arsebis
samnawiledobaze. RvTivgacxadebiT gvemcno, rom suli
samSvinvelis umaRlesi nawilia, samSvinveli ki adamianSi
sicocxlis sawyisia. epistole mTavrdeba locvis TxovniT, misalmebiTa da Cveuli kurTxeviT (mux. 25-28).
winaswari cnebebi
Tesal. 3, 17, 18). unda vivaraudoT, rom wminda pavlem,
TesalonikelTa Soris aseTi ganwyobis Sesaxeb masTan Casuli mavani Tesalonikelisagan gaigo da cruazrebisagan
maTi saswrafo gankurnebis aucilebloba dainaxa.
epistoles daweris dro, adgili da mizani. TviT
epistoles Sinaarsidan gamomdinare, is pirveli epistoles
Semdeg maleve daiwera da mis ganmartebas emsaxureba,
_ gansakuTrebiT mis im nawilSi, sadac qristes meored mosvlis Sesaxeb aris saubari. epistoles mixedviT,
TesalonikeSi axali araferi xdeboda, Tu ar CavTvliT,
ra Tqma unda, im SfoTs, pirveli epistoles Sinaarsis gaurkvevlobam rom gamoiwvia. amitom yvela safuZveli gvaqvs, vivaraudoT, rom meore epistolec, rogorc
pirveli, korinToSi daiwera da, Tanac imave 54 wels.
es varaudi imiTac dasturdeba, rom epistole dawerilia pavles, Silas da timoTes saxeliT, xolo pavles
es ori TanamuSaki erTdroulad masTan mxolod korinToSi iyo. rogorc Cans, epistole dawerilia korinToSi
wminda pavles yofnis bolo periodSi, rameTu igi masSi
iTxovs, rom uweso da ukeTur kacTagan misi ganrinebis
Sesaxeb ilocon, rac, ueWvelia, korinToSi mis winaaRmdeg mowyobil amboxze miuTiTebs (saqm. 18, 12-22).
wminda pavle mociquli am (meore) epistoleSic
zogadad imave mizans isaxavs, rasac pirvelSi: auwyos
Tesalonikelebs qristes meored mosvlisa da misi winmswrebi movlenebis Sesaxeb; kerZod, cdilobs, gauqarwylos maT pirveli epistoledan gamotanili mcdari
daskvnebi da daucxros crumoZRvarTa ganmartebebiT
gamowveuli SfoTi.
------ 203 ------
winaswari cnebebi
devnil morwmuneebs gandideba da saukuno sixaruli
moeliT. dasasrul, mociquli loculobs, rom RmerTma
inebos, bolomde daiTminon Tesalonikelma qristianebma
da TavianTi wodebis Rirsiqmnen, raTa `ididos saxeli
uflisa Cuenisa iesu qristesi maT Soris, da isini mis
mier~ (mux. 3-12).
meore TavSi wminda mociquli qristes Sesaxeb TesalonikelTa mcdar azrs aqarvebs da ganmartavs, rom
`uflis dRe~ arc ise axloa rogorc maT hgoniaT.
rameTu manamde, mis mosvlamde, unda gamoCndes `kaci
igi uSjuloebisaY, Svili igi warsawymedelisaY~ _
antiqriste, da rom misi gamoCenis Sesaxeb winaswar ganWvretili niSnebi jer ar Cans. `xolo getyKT Tquen,
Zmano, moslvisa misTKs uflisa Cuenisa iesu qristesa... ara adre aRiZrneT Tquen gonebiTa, arca SeSfoTneT arca suliTa, arca sityKTa, arca wigniTa,
viTarca Cuen mier, viTarmca mowevnul iyo dRe igi
uflisaY~ (2, 1, 2), _ aq mociquli miuTiTebs im sam wyaroze, romlebmac Tesalonikelebs `uflis dRis~ siaxlovis rwmena Seuqmna, esenia: suli, sityva da epistole.
am `sulSi~ wminda mamebi im winaswarmetyvelur suls
gulisxmoben, romelic zogierT qristianze maTi locviTi Sekrebebis dros gadmodioda da sxvadasxva Temebze
aRfrTovanebul saubrebs awyebinebda, xSirad ki momavalsac awinaswarmetyvelebinebda. Tumca yoveli aseTi
aRfrTovanebuli saubari saRvTo sulisgan rodia. mociquli swored amis Sesaxeb afrTxilebs: uflis meored
mosvlis Taobaze saubrebs ar erwmunon, im SemTxvevaSic
ki, Tu aseT saubrebs Tavisi winaswarmetyveluri niWiT
cnobili pirebi awarmoeben. es msgavsia imisa, rasac pav------ 205 ------
winaswari cnebebi
li Tavad ambobda, rom roca igi amqveynad mova, hpovebs
ki sarwmunoebas `queyanasa zeda?~ (luk. 18, 8).
`gandgomilebis~ am Savbnel suraTs xatovnad aRwers
episkoposi Teofane dayudebuli TesalonikelTa mimarT meore epistoles ganmartebaSi: `saxareba yvelas euwyeba, magram erTi nawili ar irwmunebs; meore, ufro didi nawili
ki mwvaleblobas daiwyebs. RvTivmocemul swavlebas ki ar
mihyveba, aramed wmida werilis sityvebis gamoyenebiT axal
sarwmunoebas aagebs, Tavis mier gamogonils. aseT gamogonil sarwmunoebebs saTvalavi ar eqneba. amas dasawyisi
papma daudo, mere ki luTerma da kalvinma gaagrZeles. maT
axal sarwmunoebas safuZvlad wminda werilis TavianTi
piradi wvdoma daudes, ramac Zlieri biZgi misca axalaxali sarwmunoebis gamogonebas. isini axlac Zalze bevrni
arian da kidev metni iqnebian.* lamis yovel samefos Tavisi
aRmsarebloba aqvs, Semdeg ki yovel mxares, yovel qalaqs;
bolos, TiTqmis TiToeuls eqneba sakuTari sarwmunoeba
da yvela maTgani qristianis saxels miiTvisebs. garkveuli
nawili daicavs WeSmarit sarwmunoebas, _ wminda mociqulTa mier gadmocemuls da marTlmadidebel eklesiaSi
damarxuls. Tumca maTgan arcTu mcire nawili mxolod
saxeliT iqneba qristiani, guliT ki wuTisofeli eyvareba.
ai, rogori didi gandgomileba gvelodeba win. miuxedavad
imisa, rom qristianebi qveynis yvela kuTxeSi iqnebian da
eklesiebic imoqmedebs, yovelive amas mxolod garegnuli
saxe eqneba, Sinaganad ki gandgomileba daisadgurebs. aseT
sayovelTao sulier safuZvelze daibadeba antiqriste da
* magaliTad, raseli, _ egreT wodebuli `ieRovas mowmeebis~ seqtis damaarsebeli. _ red.
------ 207 ------
winaswari cnebebi
quli mas pirdapir uwodebs `adamians~. amitom cdebodnen da cdebian isini, vinc fiqrobdnen da fiqroben, rom
TiTqos amsoflis aRsasrulisas adamianis saxiT TviT satana gamoCndeba qveyanaze, romlis gankacebac mkrexelurad daemsgavseba qristes gankacebas. antiqriste iSveba
kacobriobis ukanono (urjulo) asulisgan. is ar iqneba
kacissaxiani satana, aramed TiTqmis gasatanebuli adamiani, romelSic damkvidrebuli iqneba satana da igi misiT imoqmedebs, rogorc yovladmorCili iaraRi (episkoposi Teofane dayudebuli). wminda ioane oqropiri svams
SekiTxvas: `vin iqneba is? nuTu satana? da Tavad pasuxobs: _ ara, vinme adamiani, romelic mTel mis Zalas
miirqvams~. msgavsadve bWobs ekumenosic: `antiqriste satana ki ara, adamiani iqneba, satanis mier Sepyrobili
da moqmedi (gasatanebuli). igi magiaSi daxelovnebuli
vinme ebraeli iqneba~.
ra TvisebebiT axasiaTebs antiqristes pavle mociquli?
upirveles yovlisa, is iqneba `kaci igi uSjuloebisaY~ (mux. 3), ese igi, yovlad urjulo _ urjuloebiT
nasazrdoebi. wminda mamebi aswavlian, rom TviT dabadeba misi urjulo (ukanono) iqneba, anu meZavisgan iSveba.
`urjulod daibadeba, urjulod icxovrebs, TviTon
iurjuloebs da urjuloebas yovelgan gaavrcelebs, da
urjuloebaSive daiRupeba, _ ambobs episkoposi Teofane
dayudebuli, _ igi urjuloebis sruli gansaxiereba
iqneba da masSi urjuloebis garda, sxva araferi iqneba~. misi suli mTlianad iqneba sijansaRes moklebuli.
meore, rasac wminda mociquli ambobs mis Sesaxeb,
es aris is, rom iqneba `Svili igi warsawymedelisaY~,
romelic nebayoflobiT miecema warsawymedels imis
------ 209 ------
winaswari cnebebi
mesame _ is iqneba umagaliTod kadnieri Tavxedi, romelic, Tavisi ampartavnebiT moculi, saRvTo saydarze dajdeba, `viTarca RmerTi~. taZarSi, rogorc wminda mamebi
ganmartaven, unda vigulisxmoT swored taZari da ara sxva
rame taZris msgavsi. Tanac es ar iqneba erTi romelime
garkveuli taZari, magaliTad, ierusalimis, aramed taZari
krebsiTi mniSvnelobiT. episkopos Teofane dayudebulis
sityvebiT: `antiqristes moqmedebis mTavari adgili, ra
Tqma unda, sadme, garkveul adgilas iqneba, roca igi Tavs
aseTad (anu `RmerTad~) gamoacxadebs. swored im adgilis
mTavar taZars gulisxmobs mociquli da iq dajdeba is,
TiTqos RmerTi iyos. Semdeg ki, aseTive mniSvnelobiT,
yvela sxva taZarSic dajdeba; SesaZloa, sxva taZrebSi
dajdoma man sxva raime niSniT daamowmos. gamocxadebaSi
mxecis xatzea saubari. iqneb mas taZrebSi dadgamen? taZrebs is miisakuTrebs adamianebTan erTad, rameTu maTSi
daisadgurebs RvTisa da religiisagan udidesi gandgoma~.
Znelia imis daSveba, rom antiqriste Tavis RmrTeebriobas
irwmunebs: es misi mxridan mxolod RvTismbrZoli kadniereba da kacTagan saRvTo pativis miRebis dauokebeli
survili iqneba. mis TayvanismcemelTa Soris sxvadasxva
adamianebi aRmoCndebian: erTni, rogorc Cans, sruliad
dakargaven Tavs; meoreni _ crumorwmuneni da ganuviTarebelni, romelnic cru niSan-saswaulTa gamo namdvilad irwmuneben mas, rogorc RmerTs; mesameni ara gulwrfelad,
aramed liqniT scemen Tayvans, _ misi sisastikiT daSinebulni, an qeds moudreken im miwieri pativisa da sargeblis
miRebis mizniT, riTac antiqriste Tavis Tayvanismcemlebs
gaumaspinZldeba. yvela SemTxvevaSi, misdami Tayvaniscema
iqneba Sedegi RvTismoSiSebis sruli dakargvisa.
------ 211 ------
winaswari cnebebi
tiqristes gamoCenas? mociqulTa sityvebidan Cans, rom
Tesalonikelebma es icodnen, Cven ki mxolod SegviZlia
vivaraudoT mociqulis azri wminda mamaTa ganmartebebis safuZvelze. wminda ioane oqropiri wers: `erTni varaudoben, rom masSi suliwmidis madli unda vigulisxmoT, sxvebi ki romis saxlmwifos gulisxmoben~. imaves
imeoreben Teodorite, ekumenosi, Teofilaqte. Tumca
sxva mosazrebac arsebobs. Teodorite wers: `SemakavebelSi zogi romis samefos gulisxmobs, zogi suliwmidis
madls. anu antiqriste ar mova, sanam suliwmidis madli
moqmedebs amqveynad. RvTis gangebuleba mas amJamad gamoCenis nebas ar aZlevs radgan RvTaebrivma mociqulma
uwyoda uflis naTqvami, rom saxareba yvela ers unda
eqadagos da mxolod mas Semdeg dadgeba aRsasruli
(maT. 24, 14), magram amasTan, xedavda, rom jer kidev
kerpTmsaxureba mZlavrobda. amitom uflis swavlebiT
Tqva, rom crurwmenis samefo daingreva da macxonebeli
qadageba yvelgan gabrwyindeba da amis Semdeg gamoCndeba
WeSmaritebis mowinaRmdege (`mxdomi~)~. fotiosis azri
ekumenosis naSromSi: `gamoCndeba Tavis droze, ese igi
roca misTvis gansazRvruli da RvTis mier daSvebuli
anu nebadarTuli Jami dadgeba~. severiosis azri imave
ekumenosTan: `urjulos gamoCenas suliwmida akavebs da
ar uSvebs mas. roca suliwmida, kacTa Soris borotebis gamravlebis Sedegad, ganze gadgeba da ganSordeba,
maSin urjulo igi, Tavisuflad ganacxadebs Tavs da
asparezze gamova, _ xels veravin SeuSlis~.
yvela am mosazrebidan daskvna TavisTavad momdinareobs: antiqriste manam ar mova, sanam saxareba yvelas
ar eqadageba da sanam, uflis cnobili igavis mixedviT
------ 213 ------
winaswari cnebebi
daadebs xelmwifobriv `vetos~; sarwmunoebriv mdabal
gancxadebas ki arvin Seismens. maSasadame, rogorc ki
yvelgan antiqristes miswrafebebis xelSemwyobi wesrigi
damyardeba, isic maSin gamoCndeba. manamde ki icdis,
radgan Sekavebulia~.
netarxsenebuli marTali ioane kronStadteli werda:
`xelmwifeTa meSveobiT ufali miwier samefo sikeTeebs
icavs, gansakuTrebiT _ Tavisi eklesiisas: uRvTo moZRvrebebs, mwvaleblobebsa da ganxeTqilebebs misi dapyrobis saSualebas ar aZlevs, amitom qveynierebis udidesi borotmoqmedi _ antiqriste _ manam ar gamoCndeba
Cven Soris, sanam saxelmwifo xelisufleba uRmerToTa
uweso svlas da ugunur swavlebas akavebs. mociquli
ambobs, rom antiqriste qveyanaze manam ar gamoCndeba,
sanam xelmwifis xelisufleba iarsebebs: `rameTu saidumloY igi awve iqmnebis uSjuloebisaY, garna xolo,
romelsa-ese upyries aw, vidremde Sors ganvides, da
maSin gamoCndes uSjuloY igi, romeli-igi ufalman
aRPocos suliTa pirisa misisaYTa~ (2 Tesal. 2, 7, 8).
`gamoCinebadi igi TKssa mas Jamsa~ (2, 6) niSnavs,
rom antiqriste im dros ki ar gamoCndeba, roca mas moesurveba, aramed _ roca saRvTo gangebulebiT amisTvis
dadgenili Jami dadgeba. saRvTo gangeba mis momzadebasa
da misi moqmedebis Sedegebsac iTvaliswinebs. magram
amis mizezi is ki ar aris, rom, TiTqos, RmerTs adamianebisTvis boroteba surdes, aramed is, rom isini Tavad
daecemian im dromde sakuTari codvebiT. RmerTma es
Jami ukanasknel SesaZleblobamde gadaswia imis molodinSi, rom misi msaxurebis msurvelni kidev gamoCndebian.
xolo, roca es molodini Sewydeba, maSin igi Tavis
------ 215 ------
winaswari cnebebi
SualebiT mravals ganaSorebs WeSmaritebisagan. xolo
`urjuloebis saidumlo~ imitom uwoda, rom maTSi dafruladaa dagebuli urjuloebis maxe. amitomac uwoda
antiqristes mosvlas mociqulma `gamoCineba~. rameTu,
rasac mudam dafarulad akeTebda, maSin Riad da aSkarad gaakeTebs~. imaves ambobs wminda ioane damaskelic:
`mociquli urjuloebis saidumlos mwvalebelTa swavlebas da maT yalb dogmatebs uwodebs. rameTu isini
misi (antiqristes) winamorbedni arian, mas gzas usworeben da cdunebis Jams amzadeben~. ramden mwvalebels,
seqtants, crufilosofoss vxedavT amJamad, kanonieri
xelisuflebis avtoritets rom aryeven! kacTa Soris
maTi erToblivi ganmxrwneli moqmedebisgan Sedgeba
`urjuloebis saidumlo~, romelmac is viTareba unda
moamzados, romelic antiqristes amqveynad Ria gamoCenas Seuwyobs xels. sityva: `Sors ganvides~, ar niSnavs:
`ganadgurdeba~, `aRar iqneba~, aramed _ `ganerideba,
Tavis Semakavebel qmedebas Sewyvets~. `awca~, _ niSnavs,
rom ara mxolod mociqulTa droSi, aramed yovel Jams,
`dRiTi dRed~ (ebr. 3, 13). amiT mociquli yovel dros
aRniSnavs, vidremdis Seakavebs is, `romelsa-ese upyries aw~ (episkoposi Teofane dayudebuli).
`da maSin gamoCndes uSjuloY igi, romeli-igi
ufalman aRPocos suliTa pirisa misisaYTa~ (2, 8) _
maSin, rodesac aRar iqneba `Semakavebeli~, gamoCndeba
urjulo antiqriste, rogorc mTeli msoflios meufe,
romelsac yvela Tayvans scems. sityvebiT: `romeli-igi
ufalman aRPocos suliTa pirisa misisaYTa~, mociquli
antiqristeze ufal ieso qristes gamarjvebis siswrafesa da siioles aRniSnavs. uflis erTi amosunTqvaa sak------ 217 ------
winaswari cnebebi
sos, magram misi saswaulebi moCvenebiTi, crusaswaulebi
(fokusebi) iqneba. `gamocxadebaSi~ naTqvamia, rom `iqmn
saswaulTa didTa, da raYTa cecxli gardamoPdes
zeciT winaSe kacTa~, da `mieca mas suli micemad
xatsa mas mPecisasa, raYTa ityodis xati mPecisaY
mis da qmnas~ (13, 13, 15) da ase Semdeg. yovelive es mxolod adamianis saxilveli grZnobis motyuebaze iqneba
gaTvaliswinebuli.
`da yovliTave sacTuriTa sicruisaYTa da warwymedulTa maT Soris, rameTu vinaYTgan siyuaruli
igi WeSmaritebisaY ara Seiwynares, raYTamca cxondes
igini~ (2, 10), _ crusaswaulTa garda, ufro seriozul
adamianTa _ sxvadasxva dargis mecnierTa da xelovanTa
mosaxelTeblad, antiqriste gamoiyenebs moxiblvis xelovnebas Tavisi sityviT, fsedomecnieruli da momxiblveli samecniero TeoriebiT. antiqristes momxreebis
simravles mociquli uwodebs `warwymedulTa~. es is
adamianebia, romlebic antiqristes sulisani arian da
romlebmac `siyuaruli igi WeSmaritebisaY ara Seiwynares, raYTamca cxondes igini~, radgan maT gulSi
WeSmaritebis grZnoba ar aris. es adamianebi, _ episkopos
Teofanes gamoTqmiT, _ `gaxevebulni da gaqvavebulni
arian~. maT gulebTan axlos iqneba is, rasac antiqriste
ityvis, romelsac SeuZlia TiToeuli aseTi adamiani
Tavisi veragi sityvebiT da im moCvenebiTi sibrZniT
acdunos, romlis winaSec aseTi adamianebisTvis saRvTo
WeSmaritebis sibrZne Zalze ubralod da primitiulad
gamoCndeba. amasTan, antiqristes cbieri sityviT gamosvlebi garyvnili gulisTvis maamebeli iqneba, aseve _
TanamedroveTa garyvnili cxovrebis gammarTlebeli.
------ 219 ------
`amisaTKs mouvlinos maT RmerTman Semwe sacTurebisaY, raYTa hrwmenes maT tyuvilisaY~ (2, 11) _ es
saSineli zneobiTi xasiaTis sasjeli iqneba RmerTisgan.
ra Tqma unda, es sityvebi ara pirdapiri, aramed im mniSvnelobiT unda gavigoT, rom RmerTi aseTi adamianebis
dasasjelad dauSvebs, rom isini antiqristes tyuils
daemorCilebian. amgvaradve ganmartavs am adgils netari
Teofilaqte: `mouvlinos~ _ nacvlad: `dauSvebs mis
mosvlas~. naxe, Tavidan maT WeSmariteba uaryves, mere ki
miatova RmerTma isini da sicrue daeufla maT~.
`raYTa isajnen yovelni, romelTa ara hrwmena WeSmaritebisa mis, aramed saTno-eyvnes sicruesa Sina~
(2, 12). episkoposi Teofane ambobs: `dauSvebs RmerTi,
gacxaddeba am adamianTa boroti zneobriv-religiuri
ganwyoba da isini samsjavrosTvis momwifdebian. daisjebian sakuTari zneobrivi gaxrwnis gamo, ris Sedegadac
guli WeSmaritebis SegrZnebas kargavs da sicruisken
miiswrafvis, mxolod imitom, rom es sicrue kacobrivi
bunebis uxeS, qvena instiqtebs esalbuneba~.
Tavis ukanasknel, me-13_me-17 muxlebSi, mociquli
RmerTs madlobs mis mier sarwmunoebasTan miyvanili
Tesalonikelebis naTeli zneobriv-religiuri mdgomareobis gamo, xolo TviT Tesalonikelebs arwmunebs:
`amieriTgan, Zmano, mtkiced degiT da SeikrZaleT
moZRurebaY ese, romelica giswavies gina sityKTa,
gina wigniTa CueniTa~ _ es sityvebi friad mniSvnelovania, rameTu isini pirdapir amxels wminda gadmocemis
uarmyofel protestantebsa da seqtantebs. amis Sesaxeb
wminda ioane oqropiri ambobs: `aqedan aSkaraa, rom mociqulebma morwmuneebs yovelive epistolaruli gziT
------ 220 ------
winaswari cnebebi
ki ar gadasces, aramed bevri ram wignebis gareSec amcnes; amasTan, erTic da meorec sarwmunoa. amitom Cven
saeklesio gadmocemac sarwmunod unda miviCnioT~. amave
sakiTxze episkoposi Teofane wers: `mociqulTa mier
zepirad gadmocemuli da maT mier dawesebuli bevri
ram SemdgomSi maTi memkvidreebis, eklesiis mwyemsTa,
nawerebSi Sevida, Tumca mravali ram, arc maT mier
dawerila da mxolod qristianTa gulebSi, an praqtikaSi _ cxovrebis wesSi, imarxeboda. zogi ram ganzrax ar iwereboda, rogorc, magaliTad, saidumloTa
aRsrulebis wesi, _ kirile ierusalimelis SeniSvniT, _
im urwmunoTagan dafarvis mizniT, romelnic Rirsni ar
arian amis Sesaxeb isminon an ikiTxon, vidre rwmenaSi
ar movlen. aqedan, TavisTavad Cans, Tu raoden usafuZvlod uaryofen mwvaleblebi im saeklesio moZRvrebasa
da wesebs, romelnic wminda werilSi ar aris Sesuli~.
mesame Tavi aRmzrdelobiT (zneobriv-gamosworebiT)
nawils Seicavs. pirveli 5 muxli erTgvari winasityvaobaa. masSi mociquli Tesalonikelebs sTxovs, rom misi
samqadageblo saqmianobis warmatebisaTvis ilocon, _
mociqulis garSemo myofi uweso da boroti adamianebis
xrikebis sawinaaRmdegod, romlebic, rogorc korinToSi, ise yvelgan, xels uSlidnen saxarebis gavrcelebas.
sakuTriv aRmzrdelobiTi nawili me-6 muxlidan iwyeba: `gamcneb Tquen, Zmano, saxeliTa uflisa Cuenisa
iesu qristesiTa ganSorebad Tquenda yovlisave misgan
Zmisa, romeli uwesod vidodis, da ara moZRurebisa
misebr, romeli iswava Cuengan~, _ aq warmodgenilia
qristianuli keTilwesierebis zogadi kanoni: qristianebi
yvela saqcielisas mociqulTa gadmocemiT unda xelmZRva------ 221 ------
winaswari cnebebi
udgnen samwysosgan Semowirulobis sakiTxs. aRsaniSnavia
amis Semdgomi sityvebi: `visme ara unebs saqmis, nuca
Wamn~. am gamoTqmas socialistebi da, ufro metad, komunistebi iyenebdnen sakuTr ideologiaSi; mas Tavisebur
ganmartebas aZlevdnen da im adamianebs arsebobis uflebas arTmevdnen, romlebic, maTi azriT, muqTaxorobdnen,
Tundac maT eSromaT, magram ara ise, rogorc maTgan iTxovdnen. sinamdvileSi ki aRniSnuli sityvebi gulisxmobs,
rom Sroma, rogorc saarsebo wyaro, yvelasTvis savaldebuloa, _ codviT dacemuli pirveli adamianebisaTvis
RvTis mier ganwesebuli sasjelis Tanaxmad (Sesaq. 3, 19).
Tumca Sroma SesaZloa, sxvadasxvagvari iyos: fizikuri,
gonebrivi an sulieri. mociqulis naTqvamis azri imaSi mdgomareobs, rom vinc uSromlad Wams, is sindisze
ZaladobiT Wams, codviT. mociquli qvelmoqmedebas ki
ar krZalavs, aramed surs, muqTaxorebis sindisi gaaRviZos. me-11_me-12 muxlebSi mociquli pirdapir amxels
aseT usaqmurebs. maT `uwesod mosiaruleT~ uwodebs da
Seagonebs, rom `myudroebiT Surebodin da TKssa pursa Wamden~. aq mcnebad gveZleva `Tavmdabali, ganmartoebiTi, Sromismoyvare cxovreba, sawinaaRmdegod uqmad
siarulisa da drois uazro mokvlisa~ (episkoposi Teofane dayudebuli). dasasrul, pavle mociquli Seagonebs,
rom uwesoTagan Tavi Sors daiWiron maTi gonze moyvanisa da gamosworebis mizniT da gadascems maT misTvis
Cveul mokiTxvas, rogorc Tavisi epistoles namdvilobis
niSans, gansxvavebiT yalbisagan.
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
timoTes efesoSi darCena sTxova da daavala, rom mtkice Segoneba mieca zogierTebisTvis, raTa maT ucxo
ram ar eswavlebinaT da zRaprebiT ar gatacebuliyvnen. surda ra timoTes ufro mWidro dakavSireba
efesosTan, romlis moqcevac `warmarTTa didi mociqulis~ samwliani Tavdauzogavi Sromis Sedegi iyo (saqm.
19, 1-10), pavle mociqulma igi efesos episkoposad
daadgina, _ miuxedavad misi SedarebiT axalgazrduli
asakisa (30-35 weli); TviTon ki makedoniaSi gaemgzavra,
saiTac dauokeblad miiswrafvoda misi mamobrivi guli.
makedoniaSi yofnisas mociqulamde miaRwia xmebma, rom
efesoSi cruswavleba gaZlierebuliyo. wminda timoTe
TiTqmis arasdros Sordeboda pavle mociquls, xolo
Tu droebiT sadme misi davalebiT midioda, yovelTvis
mociqulis uaRresi meTvalyureobiTa da xelmZRvanelobiT moqmedebda. axla igi maRal wodebaze martod darCa, misdami mamobrivad ganmsWvalul pavle mociquls ki
ar SeiZleba ar daenaxa, Tu rogor uWirda mas efesos
samwysos dacva masSi SeWrili `mtacebeli mglebisgan~.
amitom daaCqara misi Sewevna epistoleTi, romelic mas,
savaraudod, makedoniidan _ filipedan gaugzavna. am
varaudis sababs gvaZlevs is, rom wminda pavle filipeSi Casvlas gegmavda, sadac darCenis mizezic hqonda.
epistoles daweris dro aris periodi pirvel da meore
patimrobas Soris, anu pavle mociqulis meoTxe mogzaurobisas, _ 63-64 wlebSi.
epistoles daweris mizani. epistoles daweris mizani TviT pavle mociqulis sityvidan Cans: `amas mivswer
Senda da vesav adre moslvasa Cemsa; xolo ukueTu
------ 227 ------
winaswari cnebebi
epistoles egzegetikuri garCeva. epistole Cveuli
zedwarweriT iwyeba: `pavle, mociquli iesu qristesi, brZanebiTa RvTisa da macxovrisa CuenisaYTa, da
uflisa iesu qristes sasoebisa CuenisaYTa~, _ aq
wminda pavle Tavis Tavs mociquls uwodebs, raTa sazeimod daamowmos imis avtoritetuloba, rasac timoTes,
sarwmunoebaSi Tavis WeSmarit Svils, swers, romelic
man sulierad Sva. am sityvebiT igi timoTes aqebs da
surs gamoTqvas, rom igi sarwmunoebiT misTvis igivea,
rac Svili _ mamisTvis.
pirveli Tavi Seicavs timoTes, _ rogorc sarwmunoebis damcvelis mimarT, _ Segonebebs. mociquli mas
aswavlis, rom Seagonos qristianebs ar dakavdnen iseTi
sakiTxebiT, romlebic davas iwvevs da uqmsityvaobamde
mivyavarT (mux. 3-7). man saRvTo rjulis mniSvneloba
unda ganmartos, romelic marTalTaTvis ki ara, urjuloTa (mcodvelTa) da daumorCileblebisaTvis aris
dadgenili da gaacxados, rom WeSmariti marTloba ieso
qristes rwmeniT miiRweva, romelic amqveynad codvilTa
gamosaxsnelad movida, romelTa Soris pirvelad, pavle
mociquli Tavis Tavs miiCnevs rogorc winaT qristes
sarwmunoebis mdevneli da maginebeli; axla ki codvilTa Sewyalebisa da gamarTlebis TvalsaCino nimuSs
warmoadgenda (mux. 8-17).
`romelTaY pirveli me var~ (mux. 15), _ amasTan
dakavSirebiT netari Teodorite wers, rom `rodesac
mociquli Tavis Tavs codvilTagan pirvels uwodebs,
simdablis zRvars gadadis~. `amiT mociquli yvela monanulisTvis namdvili magaliTia~ (episkoposi Teofane
dayudebuli). ai, ratom Sedis es sityvebi ziarebiswina
------ 229 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
rulebda. 1 korin. 14, 10-Si igi mcnebad iZleva, rom
eklesiebSi yovelive keTilad da wesisamebr aResrulos.
amitom, ueWvelia, rom `mamebSi~ eklesiis winamZRvrebi
igulisxmebian. es locvebi, anu RvTismsaxureba SeiZleba
`yovel adgilas~ aResrulebodes da aramxolod ierusalimis taZarSi, rogorc Zvel aRTqmaSi iyo dawesebuli. ase axda samariteli dedakacisaTvis naTqvami
winaswarmetyveleba uflisa imis Taobaze, rom `movals Jami, odes arca amas mTasa, arca ierusalHms
Tayuanis-scemdeT mamasa~ (ioan. 4, 21). es niSnavs, rom
qristianuli RvTismsaxureba erT romelime konkretul
adgilas ar iqneba mijaWvuli, rogorc es malaqia winaswarmetyvelma ganWvrita: `yovelsa adgilsa sakumeveli
moerTumis saxelsa Cemsa da msPuerpli wmidaY~ (1,
1). Tu rogor unda aResrulebodes es locvebi anu
qristianuli RvTismsaxureba, amas gamoxatavs Semdegi
sityvebi: `apyrobad wmidad PelTa~, anu locviT xelaRpyrobas unda Seesabamebodes amaRlebuli sulieri
ganwyobac _ `wmidad PelTa~, anu biwierebiT SeubRalavi wminda sindisi da moyvasis winaaRmdeg borot
grZnobaTa da eWvTa gafantva _ `TKnier risxvisa da
gulis zraxvisa~.
Semdeg, mociquli dedakacebs arigebs, rogor unda
iqceodnen saeklesio SesakrebelSi: `egreTve dedaTaY
wesierebisa samkauliTa morcxuad da RirsebiT Semkobad TavTa TKsTa, ara ganTxzviTa, anu oqroYTa anu
margalitiTa anu samosliTa didfasisaYTa, aramed,
romeli-igi hSuenis dedaTa, romelTa aReTquas RvTis
msaxurebaY saqmeTa mier keTilTa (mux. 9, 10), _ es niSnavs, rom salocav SesakreblebSi dedakacebi unda mid------ 233 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
daekanonebina es amis mTqmels: `mnebavs yovlisa kacisa
yofad, viTarca Tavi Cemi~ (1 korin. 7, 7)? amJamad es
samociqulo kanoni ise sruldeba, rom erT qorwinebaSi myofni mxolod xucesebad daiSvebian, episkoposebad
ki SeiZleba dadgindnen uqorwinebeli qalwulebi an
pirveli qorwinebis Semdeg daqvrivebulni. qristianobis
pirvel saukuneebSi ucoloba episkoposebisTvis upirobod aucilebeli ar iyo, imitom rom im perodSi moqceul iudevelTa da warmarTTa Soris Znelad sapovneli
iyo iseTi kaci, vinc mkacr qalwulebriv cxovrebas
atarebda. ai, ras ambobs netari Teodorite: `warmarTebi qalwulebaSi ar iwvrTnebodnen, xolo iudevelebi
saerTod ar uSvebdnen amas, radgan nayofierebas RvTis
kurTxevad miiCnevdnen~. magram, roca qristes eklesia
gaizarda da gavrcelda, qalwulTa ricxvic gamravlda,
anu iseT pirTa, romelnic caTa sasufevlis miRwevisTvis qorwinebaze uars ambobdnen (maT. 19, 11, 12). maSin
daiwyes episkoposebis gamorCeva upiratesad qalwulTa
ricxvidan, rac sabolood VI msoflio saeklesio krebam
Tavisi me-12 kanoniT daakanona.
Semdegi moTxovna, romelic episkoposobis kandidats waredgineba, upirveles yovlisa, aris is, rom igi
keTilsindisieri TvisebebiT unda gamoirCeodes, rogorc
Sinaganad (iyos fxizeli, wminda, patiosani, ubiwo, stumarTmoyvare), ise garegnulad (ar iyos memTvrale, moCxubari, modave,... aramed iyos mSvidobismoyvare da, amasTan, moZRvris gonebrivi monacemebic hqondes); meore _
man eklesiis marTvis unari sakuTari saxlis warmatebuli marTviT unda daamtkicos; mesame _ qristianobaze
axalmoqceuli ar unda iyos, raTa Tavisi swrafi ama------ 237 ------
winaswari cnebebi
romelTa Sesaxebac jer kidev VI msoflio saeklesio
kreba Tavis me-14 kanonSi moixseniebs.
mesame Tavis boloSi ori umniSvnelovanesi dogmaturi WeSmaritebaa mocemuli: 1) `eklesiaY RvTisa cxovelisaY, sueti da simtkice WeSmaritebisaY~ (mux.
15), _ rac niSnavs, rom `WeSmaritebaSi WeSmaritebis maswavleblis erTaderTi xelmZRvaneli wminda eklesiaa~
da 2) `did ars RvTis msaxurebisa saidumloY; RmerTi gamoCnda PorciTa~ (mux. 16), _ es aris pirveli da
mTavari WeSmariteba, romelic WeSmaritebis maswavlebelma unda iqadagos.
sityvebSi: `eklesiaY RvTisa cxovelisaY, sueti da
simtkice WeSmaritebisaY~, mocemulia mniSvnelovani
swavleba eklesiis ucodvelobis (ucdomelobis) Sesaxeb,
rameTu eklesia mxolod qristes morwmune adamianTa
garegnuli xiluli krebuli ki ar aris, aramed masTan
erTad uxilavi sulic, erTsulovnebac, sarwmunoebac,
moZRvrebac, romelic maT erTmaneTTan da TiToeuli
maTganis TavTan _ ufal qristesTan akavSirebs, eklesiis wevri calkeuli pirebi SeiZleba scodavdnen, magram
mTeli eklesia, mTlianobaSi, arasodes Sescodavs da
WeSmaritebas ar ganudgeba. es WeSmariteba ki gamoxatulia eklesiis mier miRebul dogmatebSi, ucvlelad Senaxul mociqulTa da mamaTa gadmocemebSi, saidumloebebSi, RvTismsaxurebebSi da yovelive imaSi, rac eklesiis suls Seadgens da Zveli droidan gadmoecema Semdgom
da gviandel droebebs. eklesiis ucdomelobis Sesaxeb
es marTlmadidebluri swavleba romael-kaTolikeTa da
protestantTa mier damaxinjebulia. romael-kaTolikebi
eklesiis ucdomelobas erT pirs _ romis paps miaweren;
------ 239 ------
winaswari cnebebi
darwmunebulia, rom ueWvelad `RmerTi gamoCnda xorciT~. wminda pavle Tavis mowafe timoTes sTavazobs,
rom yoveli moZRvreba am WeSmaritebiT gazomos da masTan araTanaxmieri uaryos, rogorc qristianobis sawinaaRmdego. `ganmarTlda suliTa~ _ niSnavs, rom ieso
qristeze davanebulma RvTis sulma (maT. 3, 16) daamowma, rom igi namdvilad ganxorcielebuli Ze RvTisaa:
amaze TvalnaTliv metyvelebs yvela is didi saqme, niSani
da saswauli, romelsac igi RvTis sulis ZaliT iqmoda
(maT. 12, 28) da is cxovelmyofeli swavleba, romelsac
igi aziarebda, _ iyo ra RvTis suliT cxebuli da misi
madliT aRvsili (luk. 9, 18; ioan. 7, 17).
`eCuena angelozTa~ _ niSnavs, rom angelozebmac
Cven msgavsad ixiles Ze RvTisa, romlis xilvac adre
ar SeeZloT, radgan maTTvisac SeuZlebelia TviT RvTis bunebis xilva, rogorc is TavisTavad aris, aramed
mxolod am bunebis gamovlinebis xilva SeuZliaT. `hoi,
saidumlo, _ ambobs netari Teofilaqte, _ CvenTan erTad angelozebmac ixiles Ze RvTisa, romelic winaT ar
exilaT. saxareba ambobs: `angelozni movides da hmsaxurebdes mas~ (maT. 4, 11), da aramxolod aq, aramed
Sobidan amaRlebamde emsaxurebodnen mas. Sobisas angelozebi ugaloben da mis Sesaxeb mwyemsebs auwyeben
da amaRlebisasac emsaxurebian~. amaRlebisas ki angelozebma RmerTkaci mTeli misi zeciuri didebiT ixiles
(ebr. 1, 6; 1 pet. 3, 22).
ratom ewodeba `saidumloY~ xorcSesxmuli RmerTis
gamoCenas? imitom, rom igi kacobrivi gonebisTvis miuwvdomelia. didia saidumlo imiTac, rom xorciT gamoCenilma RmerTma `iqadaga warmarTTa Soris, hrwmena
------ 241 ------
sofelsa~, rameTu ganxorcielebuli da Semdeg jvarcmuli RmerTis Sesaxeb qadageba, ra Tqma unda, iudevelebs sacdurad, elinebs ki sigiJed unda mosCvenebodaT
da miuxedavad amisa, man mTeli msoflio daipyro da
Secvala. rac Seexeba `didebas~, romliTac gankacebuli RmerTi `amaRlda~, amis Sesaxeb episkoposi Teofane ase msjelobs: `TumcaRa, TviT _ `amaRlda~, ukve
yovladdidebulia, magram unda vivaraudoT, rom uflis amaRleba raRac gansakuTrebuli, kacTagan uxilavi
didebiT moxda, magram angelozebma ixiles da didebismetyvelebiT ugalobes~.
`aseTia Cveni RvTismsaxurebis didi saidumlo, _ ambobs episkoposi Teofane, _ da masTan erTad ganxorcielebuli gangebulebis Zala, romelic mTel samyaroSia nauwyebi, aRsarebuli da sakvirvelmoqmedi. is eklesiis safuZvelia, romelic misTvis mindobili saidumlos ZaliT WeSmaritebis sveti da simtkicea. is yoveli
morwmunis cxonebis safuZvelia; morwmunes sunTqvaze
ufro xSirad sWirdeba misi gaxseneba~.
meoTxe TavSi wminda pavle mociquli timoTes saqmiT
da sityviT mwyemsmTavruli moZRvrebis kanonebs aZlevs
da momavalSi crumoZRvarTa _ qristianuli sarwmunoebisagan gandgomilTa gamoCenaze afrTxilebs. `xolo
suli wmidaY cxadad ityKs, rameTu ukuanaYsknelTa
JamTa gan-vinme-dgen sarwmunoebisagan da erCden igini sulTa maT macTurTa da moZRurebasa eSmakTasa~.
aq, `ukanasknel JamTa~-Si igulisxmeba ara `ukanaskneli
Jami~, am sityvis viwro mniSvnelobiT, romelic qveynis
aRsasrulsa da qristes meored mosvlis win dadgeba,
aramed `ukanaskneli Jami~ am sityvis farTo mniSvnelo------ 242 ------
winaswari cnebebi
biT, romliTac aqac da sxva adgilebSic kacobriobis arsebobis ukanaskneli epoqa igulisxmeba, _ epoqa,
romelic dedamiwaze qveynierebis macxovris mosvliTa
da mis mier kacTa modgmis gamomsyidvelobiTi saqmis
aRsrulebiT dadga (Sdr. 1 kor. 10, 11). am crumoZRvarTa Sesaxeb wminda pavle mociquli jer kidev
efesoel xucesebs afrTxilebda maTTan gamosaTxovari
saubrisas (saqm. 20, 29, 30). `moZRurebasa eSmakTa~-Si
yvela cru swavleba igulisxmeba, romelic WeSmariti
sarwmunoebis sulis sawinaaRmdegoa da eSakTagan warmoiqmneba (2 kor. 11, 13-15). magram efesoSi `eSmakiseuli moZRvrebani~ am sityvis pirdapiri mniSvnelobiTac
iyo, ris Sesaxebac `saqme mociqulTa~-Sia moTxrobili
(19, 13-19).
am crumoZRvarTa garegnuli niSani TvalTmaqcoba
iqneba (`orguloba~) _ raRac gansakuTrebuli adamianebis saxis miReba, TiTqosda, isini yvela sibrZnes Caswvdnen da siwmindiT arian Semosilni. maTi damaxasiaTebeli
niSania _ `sakuTari sindisiT dawva~ (`Semwuarni TKsiTa gonebiTa~), anu iseTi mdgomareoba, TiTqos, maTi
sindisi damwvaria an TviTon arian sakuTari sindisiT
damwvarni. netari Teodorite wers: `sindisiT damwvarni mociqulma maT imitom uwoda, rom maTi ukiduresi
usindisoba eCvenebina, radgan damwvari adgili xevdeba da mgrZnobelobas kargavs~, isini ki marTlac iseT
zneobriv mdgomareobamde mividnen, rom TiTqos sindisi
aRar gaaCndaT an misi Segonebis mimarT yruni gaxdnen. aq gamoyenebulia berZnuli sityva, romelic `damRis amowvas~ niSnavs, rac mociqulis mier gamoyenebuli
gamoTqmis kidev erTi ganmartebis sababs iZleva. rogorc
------ 243 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
Tali da uryevi morwmunis magaliTs unda warmoadgendes; `siwmidiTa~ _ ese igi, siwmindiT da ubiwoebiT,
aramxolod garegnuli _ xorcieli siwmindiT, aramed _
Sinagani, gulismieri, azrobrivi siwmindiTac.
`vidremde movide, ekrZale sakiTxavsa, nugeSiniscemasa, moZRurebasa~ (mux. 13). wminda ioane oqropiri
am adgils Semdegnairad ganmartvas: `saRvTo werilis
kiTxviT dakavdi, nugeSi eci imaT, vinc amas saWiroebs,
yvelani damoZRvre~. aq igulisxmeba wminda werilis
Zveli aRTqmis wignebis kiTxva, rameTu axali aRTqmis
wignebi maSin jer kidev Sekrebili ar iyo da sayovelTao-savaldebulod ar gamoiyeneboda. mociqulTa drois
saeklesio SesakreblebSi RvTis sityvis kiTxvas Tan axlda winaswarmetyvelebaTa da winasaxeTa ganmarteba da
sxvadasxva darigeba. wminda pavle morwmuneTa swored
aseT ganswavlas da qadagebas urCevs timoTes, sanam TviTon miva da ufro dawvrilebiT daarigebs mis saepiskoposo movaleobebTan dakavSirebiT. `nu udeb-hyof,
romel-ege ars Sen Tana madli, romeli mogeca Sen
winawarmetyuelebiTa, dasxmiTa PelTa xucobisaTa~
(mux. 14). es adgili protestantTa da seqtantTa mcdar
azrovnebas amxels, romelnic RvTis mier saeklesio ierarqiis dawesebasa da mRvdlobis saidumlos uaryofen.
wminda pavle mociquli aq kategoriulad ambobs, rom
mRvdloba (`xucoba~) gansakuTrebuli saRvTo niWia (2
tim. 1, 6), romelic yvelaSi ki ar mkvidrobs, aramed
mxolod rCeul pirebSi da gansakuTrebuli simboluri
qmedebiT _ mRvdlad xeldasxmis gziT gadaecema (Sdr. 5,
22). `winaswarmetyvelebaSi~ unda vigulisxmoT an zegardamo miTiTeba, romlis Tanaxmadac timoTe episkoposad
------ 247 ------
winaswari cnebebi
sakuTari Zmebisa da debis mimarT. rameTu `alersiani
damokidebulebiT ufro swrafad mivaRwevT imas, rasac
xSirad ver aRwevs avtoritetuli Zalaufleba~ (ambrosiaste). aq mociquli xazs usvams mxolod qalTa
sqesis mimarT: `yovliTa siwmidiTa~, anu sruli ubiwoebis dacviT sityvasa da saqcielSi, raTa sxvebsac
cudi qcevebis eWvi ar aRvuZraT da sakuTari gulic
codviTi midrekilebebisgan davicvaT (mux. 1, 2). me-3_me16 muxlebSi mociquli qvriv qalTa Sesaxeb saubrobs.
`qurivTa pativ-ec, WeSmaritad qurivTa~ (mux. 3).
mociquli sityvas: `pativ-ec~, `daxmarebis~, saeklesio
mzrunvelobis qveS ayvanis azriT iyenebs. Sesabamisad, am
Segonebis Sinaarsi Semdegia: `saeklesio mzrunvelobis
qveS aiyvane kargi qcevis qvrivebi, vinc gulmowyalebasa da zrunvas imsaxureben~. Semdgomi, me-4 muxlis
azri ki is aris, rom qvrivebma, visac axlo naTesavebi hyavT, eklesia Tavisi SenaxviT ar unda datvirTon,
xolo Svilebma da SviliSvilebma dedebisa da bebiebis
mimarT pativiscema iswavlon, gamokvebon isini da keTilad moeqcnen (ekumenosi). Semdgomi, mexuTe muxlis
Segonebis azri is aris, rom saeklesio kmayofaze SeiZleba axalgazrda qvrivebic aiyvanon, Tuki keTilsindisieri cxovrebiT maT es daimsaxures, uari Tqves meored gaTxovebaze da RvTis Sewevnis sasoebiT wminda
cxovrebas ewevian. aseT keTilmsaxur qvrivebs wminda
mociquli me-6 muxlSi avxorcebs (`romeli-igi iSuebdes~) upirispirebs da ambobs, rom aseTni `cocxlivve
mkudar ars~, anu jer kidev cocxal sxeulSi codvebiT momkvdar suls atareben. mociquli mcnebas iZleva,
rom maT ubiwo cxovrebisken moqceva Seagonon (mux. 7),
------ 249 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
aseTia: `roca moismen: `Tavi Seni wmidad daimarxe~,
ar ecado TavSekavebis ufro didi Rvawlis tvirTva.
es ar gaakeTo Seni janmrTelobis mdgomareobis gamo,
piriqiT, lmobiereba gWirdeba. amitom, amieridan ara mxolod wyali svi, aramed cota Rvinoc igeme~ (episkoposi
Teofane). 24-e_25-e muxlebSi imave sakiTxebze saubrisas
mociquls surs Tqvas, rom yvelas ara aqvs gamoaSkaravebuli codvebi, amitom saWiroa, rom samRvdelo kandidatTa cxovreba gansakuTrebuli gulmodginebiT iqnes
gamokvleuli, raTa gavigoT, rame iseTi dafaruli codvebisken xom ar arian midrekilni, romlebic SemdgomSi,
SesaZloa, aSkaradac gamovlindes. Sesabamisad, saTnoebebic zogierTs, SeiZleba, dafaruli hqondes, amitom
sasargebloa iseTi pirebis moZebna da xarisxSi ayvana,
romelnic wminda eklesias Rirseulad moemsaxurebian.
meeqvse Tavi mniSvnelovan darigebebs Seicavs. is socialuri uTanasworobis Sesaxeb mniSvnelovan cxovrebiseul sakiTxebs (romlebic esoden aRelvebT adamianebs)
qristianuli suliskveTebiT wyvets. am darigebaTa zogadi azri is aris, rom qristianobisTvis ucxoa Zaladobrivi sazogadoebrivi gadatrialebebi. Tanamedrove
eniT rom vTqvaT, qristianoba sazogadoebriv urTierTobaTa gaumjobesebas aRwevs evoluciis gziT, _ WeSmariti qristianuli siyvarulis, Tanasworobisa da Zmobis
sawyisebze kacobriobis farTo masebis aRzrdiT. revoluciis gzas ki qristianoba uaryofs, rogorc borotebis, Zaladobisa da sisxlian gzas. amitomac ambobs
mociquli: `raodenni-igi arian uRelsa queSe monebisasa, TKsni igi ufalni yovlisave pativisa Rirsad
Sehracxned, raYTa ara saxeli RvTisaY da moZRurebaY
------ 253 ------
winaswari cnebebi
vixilav vidre krulebadmde, viTarca ZKris-moqmedi; aramed sityuaY igi RvTisaY ara Sekrul ars~
(2, 9). amdenad, cxadia, rom es epistole wminda mociqulis mier patimrobaSia dawerili. Cans, agreTve,
rom es romauli patimroba iyo, rameTu aqebs ra onisifores, romelsac misi patimrobisa ar rcxvenoda,
mociquli ambobs, rom igi `movida hromed da moswrafed meZiebda me da mpova~ (1, 16, 17). ueWvelia,
es meore patimroba iyo, rameTu pirveli patimrobisas
wminda pavle SedarebiT meti TavisuflebiT sargeblobda _ qadagebda, mcire aziis eklesiebs Tavis Sesaxeb cnobebs awvdida (saqm. 28, 30, 31; efes. 6, 19,
20; kolas. 4, 8) da aramcTu sasikvdilo ganaCens ar
eloda, aramed piriqiT, Tavisi swrafi gaTavisuflebis
imedic ki hqonda (filip. 2, 24) da kolaseSi filimonTan sacxovriss imzadebda (filim. Tav. 22). misi
axlandeli patimroba ki sul sxva xasiaTs atarebda:
igi borotmoqmediviT iyo gamomwyvdeuli (2, 9). mis
qadagebas didi winaaRmdegoba xvdeboda (4, 17). mitovebuli iyo yvelasgan (4, 16) da axlo momavalSi
Zaladobriv sikvdils winaTgrZnobda (4, 6). aseT mZime
mdgomareobaSi myofi, magram nugeScemuli wminda mociquli ambobs: `mimelis me simarTlisa igi gKrgKni,
romeli momces me ufalman mas dResa Sina, marTalman man msajulman~ (4, 8). amis gaTvaliswinebiT,
rogorc Zveli, ise axali ganmmarteblebi timoTes mimarT am meore epistoles wminda pavles bolo epistoled miiCneven, romelic romSi daiwera mis mowameobriv sikvdilamde cota xniT adre _ 66 wlis bolos
an 67 wlis dasawyisSi.
------ 256 ------
winaswari cnebebi
epistoles daweris mizani. roca wminda pavle
romSi Tavis mowafe timoTes iwvevda, igi darwmunebuli ar iyo, rom masTan Sexvedramde icocxlebda. amasTan, mas Zalze awuxebda is mravalricxovani
siZneleebi, romelTa gadatanac wminda timoTes efesoSi Tavisi samwyemso saqmianobisas uwevda. iq gamravlda xalxi, vinc saxarebiseul WeSmaritebas ewinaaRmdegeboda qedmaRal mogvTa msgavsad, romelnic
moses ewinaaRmdegebodnen, visac `aqundes xati RvTis
msaxurebisaY da Zalsa missa uar-hyofden... romelni Sevlenan saxlebsa da gamostyuenven dedaTa~
(3, 5, 6). wminda mociquli timoTesTvis ufro did
siZneleebsac moeloda da winaswarmetyvelebda, rom
`ukeTurni kacni da grZneulni warematebodian uZKresisa mimarT, acTunebden da scTebodian~ (3, 13),
da rom `iyos Jami, odes sicocxlisa amas moZRurobasa ara Tavs-idebden, aramed gulis Tqumisaebr
Tavisa TKsisa Seikrebden moZRuarTa qaviliTa yurTaYTa; da WeSmaritebisagan sasmenelni TKsni garemiiqcinen da zRaprebasa mieqcen~ (4, 3, 4). yovelive
amis gamo pavle mociqulma, romelic Tavidan timoTes
mxolod pirad saWiroebaze werda, gadawyvita, rom
`epistolesTvis kidev daematebina rame keTili mwyemsobis Sesaxeb~ (episkoposi Teofane), xolo, ramdenadac es sagani yvela pirad Txovnaze aRmatebulia, mas
epistoleSi upiratesi mdgomareoba ukavia, mociqulis
Txovna ki, TiTqosda, damatebad iqca. amgvarad, epistoles mizania, rom wminda timoTe mis samwyemso msaxurebaSi Seusustebeli mRviZarebisa da simamacisaTvis
SemarTos.
------ 257 ------
winaswari cnebebi
Tac timoTeSi mis mier mociqulis xeldasxmiT miRebuli
madlmosili niWis `ganmxurvaleba~ moxdeba. mociquli
timoTes Seagonebs, rom `nu ukue grcxuenin wameba
igi uflisa Cuenisa~ (mux. 8), _ anu misi jvris Sesaxeb
qadagebisa ki ar unda Sercxves, romelic iudevelTaTvis
sacduria, warmarTebisTvis ki _ sisulele, aramed, Tuki
saWiro iqneba, itanjos kidec qristes saxarebasTan erTad da aRfrTovandes qriste-macxovris mier aRsrulebuli Cveni cxonebis gangebulebis saqmiT da ixelmZRvanelos rogorc TviT pavle mociqulis, ise onisifores
magaliTiT, romelsac wminda pavle imitom aqebs, rom mas
pavles patimrobisa ar Sercxvenia, piriqiT _ romSi yofnisas mTeli gulmodginebiT eZeba da ipova, maSin, roca
is yvela asielma mowafem miatova (mux. 7-18).
meore Tavi samwyemso msaxurebis gavlisas sulis
simtkicisa da Tavdadebisaken ufro dawvrilebiT Segonebebs Seicavs. aq pavle mociquli samwyemso msaxurebas samxedro msaxurebasTan adarebs da timoTes
Seagonebs, rom ar SeuSindes im gansacdelebs, romlebic
SeiZleba mas Tavs daatydes, rogorc `qriste iesos
keTil moRvawes~. `da raY-igi gesma Cemgan mravliTa
mowamebiTa, ese Sehvedre morwmuneTa kacTa, romelni SemZlebel iyvnen sxuaTaca swavlad~ (mux. 2), ese
igi, is, rac Sen Cemgan ufal ieso qristesa da mis
mier aRsrulebul kacobriobis cxonebis saqmis Sesaxeb
mogismenia; rac miTqvams SenTvis SekrTomiT da yurSi
CurCuliT ki ara, aramed Riad da yvelas TandaswrebiT,
_ ar SemSinebia ra urwmunoTagan devnisa da mxilebisa,
_ zustad is gadaeci `morwmuneTa kacTa, romelni
SemZlebel iyvnen sxuaTaca swavlad~. am `morwmun------ 259 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
eklesiaze, rogorc RvTis saxlze, aris warwera, anu
beWedi, romelic ori nawilisgan Sedgeba. misi pirveli
nawilia: icnis ufalman, romelni-igi arian misni, _
rac niSnavs, rom isini, romlebic WeSmaritad RmerTs ekuTvnian, icis RmerTma da maTi rwmena ar Seiryeva, rameTu RvTis madlma imdenad gardaqmna mTeli maTi Sinagani samyaro,
rom isini WeSmaritebaSi Zlier ganmtkicdnen da aranairi
mwvalebluri SfoTis da manqanebis aRar eSiniaT. warweris
meore naxevari, romelic RvTis rCeulebze brwyinavs, aris:
`ganeSoren sicruisagan yoveli, romeli saxel-sdebdes
saxelsa uflisasa, _ rac niSnavs, rom RvTis aseTi rCeulni aramxolod bageebiT aRiareben RvTisadmi Tavis kuTvnilebas, aramed mTeli Tavisi cxovrebiseuli saqmeebiTac.
sxva sityvebiT, aq miTiTebulia WeSmariti qristianuli cxovrebis ori mxare: sarwmunoeba da cxovreba sarwmunoebis
mixedviT, anu keTilmsaxureba (RvTismsaxureba).
`saxlsa Sina didsa ara ars WurWeli oqroYsaY
xolo da vecxlisaY, aramed ZelisaYca da kecisaYca, romelnime patiosnad da romelnime upatiod~
(mux. 20), _ am gamoTqmis Sinaarsi Semdegia: rogorc
did saxlSia sxvadasxva WurWeli, sxvadasxva fasisa da
Rirebulebis, aseve arian qristes eklesiaSi sxvadasxva
wevrebi: srulyofilni da arasrulyofilni. Semdeg mociquli timoTes Seagonebs, rom iyos igi `Wur patiosan~ da `siWabukisa maT gulis TqumaTa~ eltvodes,
romelTa Sorisac ara mxolod siZvis ndoma, aramed,
saerTod, yvela Wabukuri vnebaTaRelva igulisxmeba, da
Seudges `simarTlesa, sarwmunoebasa, siyuarulsa,
mSKdobasa~; Seagonebs, rom ar idavos da simSvidiT
Seagonos sarwmunoebis mowinaaRmdegeT (2, 21-26).
------ 263 ------
winaswari cnebebi
kacma, qalTa mTeli brbo gaiyola; montanma fuliT
miizida priskila da maqsimila da acduna isini; ariozma Tavidan imperatoris da acduna, Semdeg ki mTeli
marTlmadidebluri samyaros cdunebas Seecada; donati
mxardaWeras lucilas fuliT iRebda da ase Semdeg~.
`da yovladve iswaveben da arasada mecnierebasa
WeSmaritebisasa SemZlebel arian mosvlad~ (mux. 7),
_ es imave crumoZRvrebzea saubari, romelnic cnobismoyvareobis gamo axali filosofiuri mimdinareobebis
literaturuli TxzulebebiT arian gatacebulni da
yvelaferSi raRac axals da modurs eZeben. WeSmaritebis Secnobis uunaroba maTi bunebrivi nakli ki ar aris,
aramed maTi nebis arasworad warmarTvis Sedegia.
`viTarca-igi iane da iambre uPdebodes moses,
egreTca eseni uPdebian WeSmaritebasa, kacni ganxrwnilni gonebiTa, gamoucdelni sarwmunoebiTa~ (mux.
8), _ iane da iambre moses mowinaaRmdege mogvebis saxelebia,
romlebic, rogorc Cans, wminda pavlesTvis iudauri gadmocemidan iyo cnobili, radgan wminda werilis wignebSi
maTze saubari arsadaa. amJamad am saxelebs Cven vxvdebiT
ionaTanis TargumSi da Talmudur wignebSi, magaliTad,
zogaris wignSi. efeso aseve ganTqmuli iyo mogvebiT, ris
gamoc es Sedareba saganTa mdgomareobas Seesabameboda.
am SedarebiT wminda pavle timoTes afrTxilebda, Tu
rogori winaaRmdegoba eloda mas crumoZRvarTa mxridan
da rogori simtkiciT unda ebrZola maTTan.
momdevno, me-9 muxlSi wminda mociquli amxnevebs
timoTes, rom es mogvebi `ara warematnen ufroYs~:
`maT mier Tavsmoxveuli burusi gaifanteba da aCrdilebi gaqreba~ (episkoposi Teofane).
------ 265 ------
winaswari cnebebi
mociquli wminda werilis mniSvnelobaze miuTiTebs
TiToeulisTvis da miT ufro _ sulieri moZRvrebis,
eklesiis mwyemsebisTvis. `yoveli wigni RvTiv sulieri
da sargebeli samoZRurebelad ars da samxilebelad
da gansamarTlebelad da saswavlelad simarTlisa,
raYTa awve iyos RvTisa igi kaci, yovlisa mimarT
saqmisa keTilisa ganmtkicebul~ (mux. 16, 17).
wminda werili Cven aramxolod sarwmunoebis dogmatebs, cxovrebis wesebsac gvaswavlis, amxels sindiss
da asworebs zneobas. aqedan naTlad Cans wminda werilis Seswavlis mTeli mniSvneloba, gansakuTrebiT mwyemsTaTavis, rameTu samwyemso moRvaweoba imaSi mdgomareobs, rom `sargebeli samoZRurebelad ars~. mociqulis mixedviT, RvTivsulieri werili sasargebloa
kacTaTvis WeSmaritebisa da sikeTis saswavleblad, maTi
cdomilebisa da biwierebis samxileblad da WeSmaritebis gzaze dasayeneblad. Tuki esoden sasargeblo da
mniSvnelovani iyo Zveli aRTqmis wminda werili, rasac
aq wminda pavle mociquli gulisxmobs, maSin raoden
ufro aucilebeli da mniSvnelovania axali aRTqmis
wminda werili, romelic mTeli sisruliT gvicxadebs
Cven RvTis nebas da ZvelaRTqmiseuli gamocxadebis saTanadod gagebis gasaRebsac warmoadgens.
meoTxe Tavis pirvel 8 muxlSi pavle mociquli wminda
timoTes daskvniT samwyemso darigebebs gadascems, Semdeg
ki Tavis pirad saqmeebze saubrobs, romelnic, rogorc
Cans, am epistoles daweris mizezi gaxda. aq pavle mTeli
ZaliT `afucebs~ Tavis mowafe timoTes da saRvTo samsjavros axsenebs, rom igi Tavisi samwyemso movaleobaTa
Sesrulebisas daudevari ar iyos da Seagonebs: `qadage
------ 267 ------
winaswari cnebebi
_ imitom, rom `iyos Jami, odes sicocxlisa amas moZRurobasa ara Tavs-idebden, aramed gulis Tqumisaebr
Tavisa TKsisa Seikrebden moZRuarTa qaviliTa yurTaTa; da WeSmaritebisagan sasmenelni TKsni gare-miiqcinen da zRaprebasa mieqcen~ (mux. 3, 4). `am sityvaze
ufro gamomxatveli SeuZlebelia sxva iyos: `episorevsusi~ _ `Seikrebdnen~ (`airCeven~); moZRvrebis uwesrigo brbos aRniSnavs, romelTa wevrebic Tavis xarisxSi mowafeTa
mier iqnebian arCeulni da damtkicebulni~ (wminda ioane
oqropiri). `isini ki am arCevisas keTilgonivrulad ki ar
moiqcevian, aramed iseTebs airCeven, vinc maT survilebs
daakmayofilebs da mxolod kacTmoTneobiT ilaparakebs
da imoqmedebs~ (netari Teofilaqte).
`qaviliTa yurTaTa~ im moZRvarTa mWevrmetyvelebaze, ufro ki pirmoTneobaze miuTiTebs, romelnic
msmenelTa yuris dasaameblad iqadageben. WeSmaritebis
mosmena aseTi adamianebisTvis mware iqneba da isinic
`zRaprebisaken~, ese igi, yovelgvari meocnebeobiTi
swavlebisaken miiqcevian, romelnic gonebis warmodgenas mimzidveli fantaziebiT ikaveben, sindiss mSvidad
toveben: ar awuxeben mas, ar aRviZeben da ar aSfoTeben
Sexedulebebsa da cxovrebaSi gamousworebels gamosworebis moTxovniT~ (episkoposi Teofane). aseTia magaliTad, TeosofiiT, okultizmiT da yovelgvari filosofiuri da seqtanturi cruswavlebebiT dRevandeli
gataceba, romelic Tanamedrove adamianis survilebs
pasuxobs. mas, ra Tqma unda, amZimebs WeSmariti qristianobis asketuri moTxovnebi.
`xolo Sen frTxil iyav yovelsa Sina, ZKrsa ixilevd, saqme qmen maxarebelisaY, msaxurebaY Seni ke------ 269 ------
winaswari cnebebi
derZad utovebs wminda pavle mociquli timoTes Tavisi
sakuTari cxovrebisa da moSurne samociqulo moRvaweobis magaliTs. wminda ioane oqropiri am adgilTan (mux.
6-8) dakavSirebiT wers: `xSirad, roca xelSi mociqulis
epistoles viRebdi da am adgils vkiTxulobdi, ar mesmoda, Tu ratom aRimaRlebda Tavis Tavs pavle mociquli:
`Ruawli keTili momiRuawebies~, magram axla, rogorc
Cans, RvTis madliT, es gavige. _ ratom saubrobs igi
ase? mas surs, damwuxrebuli mowafe anugeSos da mouwodebs, rom mxned iyos, radgan igi (pavle) gvirgvinis
misaRebad mieSureba, rogorc yovelives aRmsrulebeli,
rogorc keTil dasasruls miwevnuli; _ amitom ki ar
unda imwuxroo, _ ambobs, _ aramed gixarodes~.
me-9 muxlidan iwyeba bolosityvaoba, sadac pavle
mociquli wminda timoTes sTxovs: `iswrafe zamTrisa
wina moslvad~ (zamTris dadgomamde); mas davalebas
aZlevs da mokiTxvas uTvlis, da epistoles Cveuli
samociqulo kurTxeviT amTavrebs.
aq, me-16_me-17 muxlebSi, mociquli samoqalaqo samsjavroze misi saqmis pirvel garCevaze saubrobs, romelic mociqulisTvis keTilad damTavrda, Tumca yvelam,
ra Tqma unda, SiSis gamo igi miatova: `da ganveri
pirisagan lomisa~, _ aq `lomSi~ wminda ione oqropiri
da netari Teodorite sastik nerons gulisxmoben, Tumca zogierTi fiqrobs, rom mociquls Tavdapirvelad
lomTa SesaWmelad migdeba emuqreboda, rogorc maSin
xSirad akeTebdnen qristianTa mimarT, radgan maT veluri mxecebisgan daglejiT sikvdils usjidnen.
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
zustad rodis gavrcelda kretaze qristianoba,
CvenTvis ucnobia. `saqme mociqulTa~-dan (2, 11) Cans,
rom suliwmidis gardamosvlis saswaulis mowmeTa Soris
kretelebic iyvnen, romelnic mociqulTa STamagonebel
qadagebas Tavis mSobliur enaze ismendnen. ueWvelad,
swored isini iyvnen Tavis qveyanaSi qristianobis pirveli
maxareblebi. savsebiT SesaZlebelia, rom kretaze qristianobis mTavari mqadagebeli tite yofiliyo, Tumca
iq qristes eklesiis myari dafuZneba, rogorc tites mimarT epistoledan Cans, pavle mociquls ekuTvnis. kretaze igi Tavisi pirveli patimrobidan gaTavisuflebis
Semdeg moxvda, Tavisi meoTxe samociqulo mogzaurobisas. man yvela qalaqSi daaarsa eklesiebi, magram yvelgan
ver moaswro xucesebis dadgineba da es saqme tites
miando (1, 5). tites TanaSemweTa da TanamuSakTa Soris
iyvnen `zinan Sjulismwerali~ da Tavisi codniTa da
maxvilsityvaobiT cnobili apolo (3, 13).
epistoles daweris dro da adgili. wminda ioane
oqropiri ambobs: `vgoneb, rom wminda mociquli am epistoles pirvel da meore patimrobebs Soris werda. es
epistole, vfiqrob, timoTes mimarT meore epistoles win
uswrebs, rameTu is man sicocxlis bolos, patimrobaSi
dawera, es ki maSin, roca patimrobidan (pirveli) Tavisufali iyo~. pavle mociquli pirveli patimrobidan
64 wels gaaTavisufles. igi maSinve Tavis meore mogzaurobaSi wavida da maSin ewvia kretas. roca is mere
mcire aziaSi gaemgzavra im eklesiebis mosanaxuleblad,
romelTa bedzec pirveli romauli patimrobisas bevrs
fiqrobda, male Tavisi TanaSemwis, tites, daxmarebis
------ 275 ------
winaswari cnebebi
3) darigebani moZRvris samoZRvro saqmianobasTan
dakavSirebiT (2-3, 1-11);
4) bolosityvaoba, romelic mociqulis gankargulebebs, mokiTxvasa da kurTxevas Seicavs (3, 12-15).
epistoles egzegetikuri garCeva. tites mimarT
epistole Cveuli zedwarweriT iwyeba, romelic am
epistoleSi gansakuTrebiT sazeimo da bevrad ufro
vrcelia, vidre sxva epistoleebSi. Tavisi ganvrcobiTa da azrebiT is romaelTa da galateelTa mimarT
epistoleebis zedwarwerebs gvagonebs. amiT mociquls
surda, rom epistoles sagnis mniSvnelobisaTvis gansakuTrebiT gaesva xazi. mociquli tites qebiT uwodebs
`erTgulsa Svilsa zogadisaebr sarwmuneobisa~ (mux.
4), anu Tavis namdvil WeSmarit Svils, romelsac ucvlelad upyria is wminda sarwmunoeba, romelic mas wminda
pavlem aswavla. winasityvaoba mTavrdeba gancxadebiT,
rom mociqulma imisTvis datova tite kretaze, `raYTa naklulevani igi ganagos da daadginos qalaqadqalaqad xucesni~ (mux. 5).
Semdeg pirvel TavSi mociquli tites urCevs, rom samRvdelo kandidatebis SerCevisas gansakuTrebiT frTxili
iyos, radgan kretaze bevri urCi, uqmismetyveli da matyuaraa. mociquli im Tvisebebsac CamoTvlis, romliTac
samRvdelo kandidatebi unda xasiaTdebodnen: `romeli
iyos ubralo, erTis colisa qmar, Svilnimca usxen
morwmuneni, numca Sesmenil arian bilwebisaTKs gina
urCebisa~ (mux. 6), _ `ubraloebaSi~, aq unaklo da moridebuli qceva igulisxmeba. `erTi colis qmari~ niSnavs _ araorcoliani. am moTxovnis Sesaxeb wminda ioane
------ 277 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
ambobs: `sxva Tvisebebi, rogoricaa: siwminde, Svilebis
morCilad aRzrda, stumarTmoyvareoba, samarTlianoba,
keTilmsaxureba, _ yvelaferi es SeiZleba, daqvemdebarebulebSic moviZioT, magram episkopossa da xucess
gansakuTrebiT is gamoarCevs, rom ers moZRvraven~. Semdeg mociquli ganmartavs, Tu ratom unda iyos tite
frTxili mRvdelmsaxurTa arCevis dros da kretelebs
poet epimenides sityvebiT axasiaTebs (epimenide kunZul
kretaze cxovrobda qristesSobamde 658 wels): `kritelni maradis mtyuvarni, mPecni borotni, mucelni
uqmni~ (mux. 12).
`nu erCied huriaebrTa zRaparTa~ (mux. 14), _ rogorc netari Teodorite ganmartavs: `mociqulma iudevelTa (huriaTa) `zRapari~ uwoda ara TviT rjuls,
aramed iudevelTa mier rjulis ganmartebas~. am `zRaparSi~ SeiZleba vigulisxmoT is azri, romelic qristianobaze moqceul iudevelebSi didxans mkvidrobda da
ukavSirdeboda winadacveTas, SabaTs, nebadarTuli da
akrZaluli sakvebis saxeobas da, zogadad, moses rjulis
yvela wes-CveulebiTi ganwesebebis dacvis aucileblobas.
swored aqedan gamomdinare ganagrZobs Semdgom mociquli: `yovelive wmida ars wmidaTaTKs; xolo SeginebulTaTKs da urwmunoTa araraY ars wmida, aramed
Seginebul ars maTi gulica da gonebaYca~ (mux. 15).
jer kidev ieso qriste ambobda: `araTu piriT Semavali
Seaginebs kacsa, aramed piriT gamomavali Seaginebs
kacsa~ (maT. 15, 11). imave azrs imeorebs aq mociquli da
amtkicebs, rom araferi TavisTavad uwminduri ar aris,
aramed uwminduri guli da goneba aqcevs yovelives uwmindurad, amitom mxolod imaze unda vzrunavdeT, rom
------ 281 ------
winaswari cnebebi
lic gveboZa qristes gamomsyidvelobiTi damsaxurebebis
ZaliT. madlis gamoCinebis mizania, gvaswavlos, uarvyoT uwmindureba (`uRmrToebaY da soflis gulis
TqumaY~) da vicxovroT keTilmsaxurebiT (`siwmidiT
da simarTliT da RvTis msaxurebiT~). am sityvebiT
Zlier imxileba protestantizmis crumoZRvreba, romelic iTvaliswinebs mxolod rwmeniT (keTil saqmeTa
gareSe) cxonebas. aq wminda mociquli naTlad gamoxatavs azrs imis Sesaxeb, rom saRvTo gangebulebis mTeli mizani adamianTa miwieri cxovrebisa da moRvaweobis gardaqmnaa da aramxolod cxonebis damamSvidebeli
imedis micema uflis gamomsyidvelobiTi damsaxurebebis
rwmenis gamo.
`da movelodiT netarsa mas sasoebasa da gamoCinebasa didebasa didisa RvTisa da macxovrisa Cuenisa
iesu qristessa~ (mux. 13), _ didebis gamoCena `didisa
RvTisa da macxovrisa Cvenisa ieso qristesi~ _ es aris
misi meored mosvla. madlis gamoCenam adamianebs didebis
gamoCenis lodini aswavla. orive es gamoCena isea erTmaneTTan gadajaWvuli, rom visTvisac pirveli dadga,
igi suliT meoresac xedavs. ai, ratomac cxovrobdnen
pirveli qristianebi meored mosvlis daZabuli molodiniT, da axla, sarwmunoebis moklebis gamo, ratomac
gafermkrTalda Tanamedrove qristianTa SegnebaSi es
molodini. zogierTebi ki amJamad sruliad uaryofen
meored mosvlis realobas da cdiloben, alegoriuli
axsna miscen mas. wminda mociqulis zemoT moyvanili
sityvebi kidev imiT aris gansakuTrebiT mniSvnelovani,
rom isini aSkarad metyvelebs Cveni uflis, ieso qristes saRvTo Rirsebaze: aq mas pirdapir ewodeba `didi
------ 283 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
xolo, radgan igi male gaTavisuflebas imedovnebda da,
amasTan, sTxovda, rom misTvis kolaseSi bina gaemzadebina (mux. 22), cxadia, rom es misi pirveli patimroba
iyo romSi, sadac daiwera kidec es epistole.
epistoles egzegetikuri garCeva. filimonis mimarT
epistole mxolod erT Tavs Seicavs, romelic 24 muxlisgan Sedgeba. epistole iwyeba SesavliT. pirvel 9 muxlSi,
sadac pavle mociquli mas Semdeg, rac Tavisi da timoTes
saxeliT esalmeba filimons, apfiasa da arqipos da maT
madlsa da mSvidobas usurvebs, igi filimonis RvTismsaxurebis gamo Tavis sixaruls gamoxatavs da ambobs, rom
Tumc Tamamad SeeZlo misTvis ebrZanebina, magram siyvarulis gamo amjobinebs, sTxovos. es Txovna me-10_me-12 muxlebSi gadmoicema. mociquli aq filimons onisimes miRebas
sTxovs, romelic man patimrobaSi `Sva~ da, romelic
odesRac misTvis `uxmar~ iyo. me-13_me-21 muxlebSi mociquls onisimes sasargeblo argumentebi mohyavs:
a) mociqulma imdenad Seiyvara mis mier moqceuli
onisime, rom TavisTan misi datovebac ki ganizraxa, rom
igi mas daxmareboda da momsaxureboda, magram Tavi
Seikava, raTa filimonis keTili saqme nebayoflobiTi
yofiliyo da ara _ iZulebiTi (mux. 13, 14);
b) onisimesa da filimonis ganSorebaSi mociquli RvTis gangebas xedavs, rameTu onisimes gaqcevam Sedegad
mociqulTan romSi misi Sexvedra da qristianobaze moqceva gamoiwvia. onisime TiTqosda imisTvis ganeSora batons droebiT, raTa Semdeg mas igi `saukunod~ mieRo,
magram ukve ara rogorc mona, aramed _ `sayuareli
Zma~ (mux. 15, 16);
------ 289 ------
winaswari cnebebi
TiTqosda eubneba mas: ar ifiqro, rom me SenSi darwmunebuli ar var. gana, me ar vici, rom Sen Tavadac ici
rom Cemi movale xar? sakmarisia erTi sityva giTxra da
darwmunebuli var, Sen yovelives gaakeTeb~.
e) TavisTvis erTaderT jildod mociquli iTxovs
Tavisi gulis damSvidebas onisimesTvis (`ganusuene
nawlevTa CemTa qristes mier~ _ mux. 20) da imeds
gamoTqvams, rom filimoni amaze metsac gaakeTebs. `amiT
igi filimons Seagonebs: Tuki me giyvarvar, Tuki Cemi
gulis simSvidisTvis zrunav, miiRe, Seiwynare igi da
amiT Cemi guli daamSvide, rameTu amis gareSe is ar
damSviddeba. Tuki amas Cem gamo ar gaakeTeb, gaakeTe
qristesTvis; uflis mimarT iyav mowyale da ara Cem mimarT~ (episkoposi Teofane). am sityvebiT: `uwyi, rameTu
romlisaTKs-ese getyK, hyoca~, _ mociqulma filimonSi
yovelgvari winaaRmdegoba gadasZlia (mux. 20-21).
filimonis mimarT epistole naTlad adasturebs imas,
rom qristes eklesia codvisgan adamianis gaTavisuflebisas adamianTa urTierTobebSi Zaladobriv SeRwevas ar
axdens, samoqalaqo da saxelmwifo wyobas Tavs ar esxmis,
aramed qristianuli ideebis zegavleniT sazogadoebrivi
wesrigis gaumjobesebas moTminebiT elodeba. aramxolod
am epistoledan, aramed sxvebidanac, romlebic adre gavarCieT, Cans, rom eklesia, romelsac, ra Tqma unda, ar
SeeZlo, rom monobisTvis TanaegrZno, amave dros mas
ar auqmebda da monebs batonebisadmi morCilebasac ki
avaldebulebda. amitom aqac qristianul sarwmunoebaze
onisimes moqcevam igi codvisgan gaaTavisufla da RvTis sasufevlis Svilad aqcia, Tumca ar gaaTavisufla,
rogorc mona, Tavisi batonis Zalauflebisagan. onisime
------ 291 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
romlebic pavle mociqulis sxva epistoleebSi gvxvdeba
(SedarebisaTvis, ebr. 10, 1 da kol. 2, 17; ebr. 7, 18-19
da rom. 8, 3; ebr. 9, 15; da 2kor. 3, 6; ebr. 1, 3 da
kol. 1, 15 da fil. 2, 6 da mravali sxva). me-10, 34-e
da me-13, me-19 muxlebSi igi Tavisi patimrobis Sesaxeb
ixsenebs; 13, 23-Si timoTes Zmas uwodebs; 13, 29-Si italiel ZmaTa saxeliT mokiTxvas uTvlis; 13, 19-Si iTxovs
locvebs Tavis gaTavisuflebisaTvis. epistole mTavrdeba pavle mociqulisaTvis Cveuli kurTxeviT: `madli
uflisa Cvenisa ieso qristesi Tquen yovelTa Tana~,
romelsac pavle mociquli 2 Tes. 3, 17-18-Si TviTon
gvTavazobs, rom miviRoT is, rogorc misi epistoles
namdvilobis niSani.
aseve, unda gvaxsovdes, rom miuxedavad damweris
vinaobis mimarT eWvebisa, eklesiis mier TviT epistole
yovelTvis miiCneoda kanonikurad da RvTivsulierad.
amis Sesaxeb swavleba asaxulia mociqulTa 85-e kanonSi, laodikiis krebis me-60 kanonSi da qristianobis
pirveli saukuneebis mamebis moZRvrebebSi, romelnic
am epistoledan axdenen citirebas da moixsenieben mas,
rogorc RvTisuliersa da didad avtoritetuls. meore
saukunis asurul TargmanSi (peSito), ebraelTa mimarT
epistole pavle mociqulis sxva epistoleTa ricxvSia
dasaxelebuli. am epistoles pavlesad miiCnevdnen wmindanebi: aTanase didi, kirile ierusalimeli, epifane
kvipreli, basili didi, grigol RvTismetyveli, grigol
noseli, ioane oqropiri da netari Teodorite. mniSvnelovania petre mociqulis mowmoba, romelic gafantulobaSi myof ebraelebs (diasporebs) wers, rom igive
miswera maT sayvarelma Zmam pavlem (2 pet. 3, 15).
------ 295 ------
winaswari cnebebi
epistole ierusalimel ebraelebs miemarTeba, romlebSic ZvelaRTqmiseul taZarTan siaxlovis gamo mTeli
mdidari ZvelaRTqmiseuli Cveulebebis momxibvleloba
gansakuTebiT Zlieri iyo.
epistoles daweris mizezi da mizani. ebraelTa mimarT epistoles daweris mizezi gaxda morwmune ebraelTa kvlav iudevelobaze miqceva da qristianebTan erTad
samlocvelo Sekrebebze uaris Tqma (10, 25). es iyo Sedegi
ebrael qristianTaTvis im Zalze Zneli gadawyvetilebis
miRebisa, rom mTlianad ganeSorebinaT azri ZvelaRTqmiseuli kanonis mniSvnelobisa da aucileblobis Sesaxeb,
da fuWi ocneba miwieri ierusalimis mefis saxiT mesiis
mosvlisa. maSin, roca palestinis gareT mcxovrebi qristiani ebraelebi TandaTan erwymodnen warmarTobidan
mosul qristianebs da Tavis viwro-erovnul Tvisebebs
da mesiis Sesaxeb fuW ocnebebs Tmobdnen, palestineli
qristianebi ver uZaliandebodnen sul ufro aRmaval
saerTo-iudaur nacionalizms, romelic bolos iudevelTaTvis damRupvel ajanyebaSi gadaizarda romis imperiis winaaRmdeg, _ rac ierusalimisa da taZris dangreviT dasrulda. mRvdelmTavar ananias dros, uflis
Zmis _ iakobis mokvlis Semdeg, palestinis iudevelebma
gansakuTrebulad sastiki omi gamoucxades qristianobas
iudeaSi: iseTi daundobeli devna daiwyo, rom mravalma
suliT sustma qristianma qristianuli sakrebuloebi miatova da iudaurs miaSura (10, 25).
rodesac amis Sesaxeb Seityo, pavle mociqulma dawera Tavisi epistole im mizniT, rom axali aRTqmis didi
upiratesoba eCvenebina Zvelis winaSe, romelsac mxolod
------ 297 ------
winaswari cnebebi
ida. epistoles daweris adgili cxadad Cans mociqulis
sityvidan: `gikiTxuen Tqven, romelni arian italiaYT~ (13, 24). Sesabamisad, mociquli italiaSi imyofeboda, savaraudod romSi, sadac misi sxva epistoleebic
daiwera. wminda pavle romSi orjer iyo da orjerve
_ patimrobaSi. ebraelTa mimarT epistoleSic igi ixseniebs Tavis patimrobas, magram ukve rogorc ganvlils:
`rameTu krulebaTa maT CemTaTvs gelmoda~ (10, 34).
13, 19-Si mociquli imeds gamoTqvams, rom male Sexvdeba
maT, visac swers, xolo 13, 23-Si pirdapir ambobs: `iciT
timoTe, ZmaY Cueni, romeli mivavline, romlisa Tana,
adre Tu movides, gixilne Tquen.~ am sityvebidan cxadia, rom epistole pavle mociquls pirveli patimrobidan gaTavisuflebisTanave dauweria, an gaTavisuflebamde mcire xniT adre _ 63 an 64 wels.
epistoles Sinaarsi da misi dayofa. ebraelTa mimarT pavle mociqulis epistole camet Tavs Seicavs.
sxva epistoleTagan gansxvavebiT, mas arc Sesavali aqvs
da arc winasityvaoba. is pirdapir dogmaturi nawilis
gadmocemiT iwyeba. pavles sxva epistoleTa msgavsad,
masSi ori nawilia: 1) dogmaturi nawili _ pirveli
Tavidan me-10 Tavis me-18 muxlamde da 2) zneobrivsamoZRvro me-10 Tavis me-19 muxlidan me-13 Tavis me-17
muxlamde, Semdeg ki modis bolosityvaoba _ 13, 18-25.
epistoles egzegetikuri garCeva. pirveli Tavi
mTlianad eZRvneba ufali ieso qristes _ rogorc axali
aRTqmis meoxis _ upiratesobas angelozTa winaSe da
is TiTqosda mociqulis azris Sesavali nawilia: Zveli
------ 299 ------
winaswari cnebebi
ufali-macxovris xelSi ganxorcielebuli gangebulebis
miznis misaRwevad, raTa yvela zeciuri da miwieri Zalebi am erTisaken mimarTos da Tavis irgvliv Sekribos
yvela, vinc cxondeba~ (episkoposi Teofane).
`romlisaganca Seqmnna saukuneni~ _ aq Ze RvTisas maradiulobazea saubari. `am sityvebiT mociqulma
Ze RvTisas RmrTeebriobaze mianiSna, vinaidan Seqmnis
unari, absuluturi gagebiT, mxolod RmerTs aqvs da
maradiulobac saRvTo Tvisebaa~ (netari Teodorite
kvireli).
`romeli-igi ars brwyinvalebai didebisai da xati
Zlierebisa misisai, utKrTvan yovelnive sityKTa miT
Zlierebisa misisaiYTa, Tavisa TKsisa ganwmedai codvaTa CuenTai yo: da dajda igi marjueniT simdidresa missa maRalTa Sina~ (1, 3), _ es gansakuTrebuli
mniSvnelobis dogmaturi swavlebaa imis Sesaxeb, rom Ze
RvTisa aris mama-RmerTis arsebisa da pirovnebis usrulyofilesi da mTliani anarekli, anu igi mama RmerTis
Tanabari da erTarsia. mamis msgavsad, is aramxolod
Semoqmedia, aramed samyaros ganmgebelic, rameTu `utKrTvan yovelniv sityKTa miT Zlierebisa misisaYTa.~
igi mRvdelmTavaricaa, rameTu Tavisi Tavi msxverplad
Seswira kacTa codvebis gamosasyidad. magram igive `dajda ... marjueniT simdidresa missa maRalTa Sina,~
riTac mis mier mirqmuli kacobrivi buneba yovelgvar
qmnilebaze zemoT aamaRla da ganaRmrTo.
pirveli Tavis Semdgom muxlebSi wminda pavle mociquls mTeli rigi citatebi mohyavs Zveli aRTqmidan,
ZiriTadad, fsalmunebidan, romelnic cxadad gviCvenebs
Ze RvTisas upiratesobas (vinc axali aRTqma mogvaniWa)
------ 301 ------
winaswari cnebebi
Zveli aRTqmis winaSe axali aRTqmis upiratesobis Sesaxeb, mociquli ambobs, rom Tu angelozTa mier kacTaTvis gadacemuli Zveli aRTqmis rjuli mkacrad unda
yofiliyo daculi da misi darRveva isjeboda, miT umetes unda daisajos axali aRTqmis rjulis damrRvevi,
rameTu is uSualod uflis mier aris mocemuli (mux.
1-4). mociqulTa saqmeebis wignSi aseve naTqvamia, rom
Zveli aRTqmis rjuli miRebul iqna `brZanebisaebr angelozTaisa~ (saq. 7, 53. Sdr. gal. 3, 19). Zveli aRTqmis
wminda werilSi Cven ver vpoulobT miniSnebas imis Sesaxeb, rom saRvTo rjuli israelis ers angelozTa mier
gadascemodes. wminda ioane oqropiri varaudobs, rom
angelozebi eswrebodnen RvTis mier mosesTvis sinas
mTaze 10 mcnebis ficrebis gadacemas da es angelozebi,
visac RvTis rCeuli eri Cahbarda, sinas mTaze sayvirebis xmas gamoscemdnen da buruss da cecxls warmoqmnidnen. isini aseve monawileobas iRebdnen yoveliveSi,
rac Zvel aRTqmaSi iTqva da gakeTda. rogorc Cans, angelozTa am monawileobaze xsovna iudaur gadmocemaSi
iyo daculi.
`rameTu ara angelozTa daamorCila RmerTman
merme igi sofeli, romlisaTKs ese vityKT~ (mux. 5),
_ aq `merme igi sofelSi~ mesiis axlad gancxadebuli
sasufeveli, anu momavali cxovreba unda vigulisxmoT,
rogorc amas netari avgustine ganmartavs.
Semdgom muxlebSi (mux. 6-9) pavle mociquli mefsalmunis sityvebs, _ adamianis bunebrivi upiratesobis Sesaxeb masze daqvemdebarebuli miwieri qmnilebebis winaSe,
_ RmerTkac iesos miakuTvnebs, romelmac dacemuli kacobrivi buneba Tavis TavSi aRadgina da adamiani im
------ 303 ------
winaswari cnebebi
Zmad wodebaY maTi~ (me-11 muxli). azri aq isaa, rom Cveni codvebis gamomsyidveli qristes mier kacTa cxoneba
SesaZlebeli gaxda mxolod imis Sedegad, rom qristem
Cveni adamianuri buneba miiRo. ufali ieso qristesa da
mis mier gamosyidul adamianTa bunebis erTianobis, anu
kacobrivad maTi Zmobis Sesaxeb azrs pavle mociquli
mefsalmunis sityvebze dayrdnobiT ganamtkicebs (fs.
21, 23. Sdr. esaia, 8, 17-18), raTa igi ebraelTaTvis
ufro damajerebeli gaxados.
`rameTu yrmaTaca eziara PorciTa da sisxliTa,
da Tavad-man msgavsad moiRo maTive, raiTa sikudiliTa miT ganaqarvos, romlisa-igi Pelmwifebai aqunda
sikudilisai, ese igi ars eSmaki. da ganaTavisuflnes
eseni, raodenni SiSiTa sikudilisaiTa samaradisod
cxorebad Tana-mdeb iyvnes kirTebisa~ (2, 14-15), _
`yrmebad~ aq yvela cxonebuli iwodeba, anu yvela mokvdavi adamiani. am gamonaTqvamis azri isaa, rom qristem
eSmakis dasamarcxeblad, romelmac adamianebi sikvdils
daumorCila, sikvdilis SiSis gasanadgureblad TviTon,
Cven msgavsad, miiRo `sisxli da xorci~, anu mokvdavi kacobrivi buneba. `msgavsad moiRo~. am sityvebiT
mwvalebel doketTa sicrue imxileba, romlebic amboben, ufal ieso qristes mxolod moCvenebiTad hqonda
adamianuri bunebao.
`rameTu arasadaYT angelozTaYT iwyo, aramed
naTesavisagan abrahamisa iwyo~ (2, 16), _ Ze RvTisam
Tavis Tavze miiRo ara angelozebrivi buneba, aramed kacobrivi, msgavsi imisa, romelic abraamis STamomavlebs
hqondaT. aq mociqulis wina msjelobasTan kavSiria,
angelozTa winaSe ieso qristes upiratesobis Sesaxeb.
------ 305 ------
winaswari cnebebi
tyvebiT ambobs. igi am uaryofiTi istoriuli magaliTiT sargeblobs da qristianebs afrTxilebs, rom msgavsad ar gaiqvavon gulebi da RvTis risxva ar daitexon, rogorc odesRac ebraelebma _ udabnoSi, raTa
aRTqmul gansasvenebels ar moakldnen, romelSic axal
aRTqmaSi umaRlesi sulieri gansasvenebeli igulisxmeba,
romelTan SedarebiTac Zveli aRTqmis qanaanis miwa mxolod Soreuli anareklia. axali aRTqmis israelisTvis samagaliTo unda iyvnen moses drois is mtkice da
suliT Zlieri kacebi, romlebsac mTeli ormocwliani
mwirobis ganmavlobaSi sarwmunoeba ar daukargavT da
ar uwuwuniaT, rogoric iyo, magaliTad, isu naves Ze
(mux. 16).
meoTxe TavSi im umaRles sulier gansasvenebelzea
saubari, romelsac is qristianebi daimkvidreben, visac
sarwmunoeba da sasoeba ar SeryeviaT. Tumca Zveli
ebraelebi, aRTqmis miuxedavad, gansasvenebel miwaze
ver Sevidnen TavianTi urwmunoebisa da RvTis winaSe
drtvinvis gamo. sxva morwmuneni ki, saxeldobr, axali
aRTqmis qristianebi, RvTis am aRTqmiT isargebleben, rameTu RmerTma axal aRTqmaSi sxva `SabaToba~ daniSna, anu
gansvenebis sxva dRe, roca axali saRvTo eri, qristianebi, mis gansasvenebelSi Sevlen. mociquli qristianebs
Seagonebs, rom ecadon am sulier gansasvenebelSi Sesvlas, amisaTvis ki RmerTs ar unda eurCon (4, 1-11).
gafrTxilebas mociquli imaze afuZnebs, rom urCebisa da mdrtvinvelTa winaaRmdeg muqara RmerTis bageTagan gamodis: `rameTu cxovel ars sityuaY RvTisaY
da Zlier, da umkueTeles ufroYs yovlisa maxKlisa
orpirisa: da miswuTebis igi vidre gansayofelad------ 307 ------
winaswari cnebebi
man ganvlo cani, anu TviT RmerTis winaSe gamocxadda,
maSin, roca, Zveli aRTqmis mRvdelmTavrebs mxolod
weliwadSi erTxel SeeZloT wmidaTa wmidaSi Sesvla,
romelic mxolod RvTis didebis gamovlenis adgili iyo;
mesame, ieso qriste aris Ze RvTisa, maSin, roca, sxva
mRvdelmTavrebi mxolod Cveulebrivi mokvdavi adamianebi iyvnen; meoTxe, ieso qriste didi mRvdelmTavaria,
romelic, miuxedavad Tavisi miuwvdomeli didebisa,
`SemZlebel iyo Sewyalebad uZlurebaTa CuenTa~, da
romelic yoveliveSi gamocdili iyo, `TKnier codvisa.
amitom, askvnis mociquli, `mouPdeT ukue gancxadebulad saydarTa mas madlisasa~, romelzedac ase amaRlebuli, magram amave dros CvenTvis ase misawvdomi da
Cveni TanagrZnobis SemZle didi mRvdelmTavari zis.
mexuTe TavSi mociquli ZvelaRTqmiseul mRvdlobas
(aaronis wesiT) qristes mRvdelTmTavrobas (`wessa mas
zeda melqisedekissa) adarebs. Zveli aRTqmis adamianTagan arCeuli yoveli mRvdelmTavris ZiriTadi damaxasiaTebeli niSani iyo is, rom adamianTa gamo `dadgis
igi RvTisa mimarT, raYTa Seswirvides SesawiravTa
da msxuerplTa codvaTaTKs SendobiT~, da ara mxolod sxvebisTvis, aramed TavisTvisac, radgan TviTon
masac `zeda-aac uZlurebai. amitom mRvdelmTavris
pativi mas ara Tavisi Tavisgan, aramed aucileblad
RvTisgan unda mieRo, rogorc aaronma miiRo (5, 1-4).
yvela am ZiriTad Tvisebas Cven qristeSi vxedavT, rogorc WeSmarit mRvdelmTavarSi. Tavisi samRvdelmTavro mowodeba qristem uSualod TviT RmerTisagan miiRo, rasac mociquli ebraelTaTvis mefsalmunis damajerebeli sityvebiT amtkicebs: `Ze Cemi xari
------ 309 ------
winaswari cnebebi
maT bunebasTan Tanaziarebis gamo, da maTTvis RvTis winaSe samRvdelo Suamdgomloba (5, 5-10). dasasrul, mociquli sayvedurobs ebraelebs, rom isini Tavis fesvgadgmul iudaur cdomilebebSi ise gajiutdnen, rom aRar
ZaluZT, gaigon da miiRon mis (pavles) mier qadagebuli
mniSvnelovani swavleba qristes mRvdelmTavrobis Sesaxeb. RvTis mier ebraelTa gamorCevis drois mixedviT,
maT SeeZloT ukve maswavleblebi yofiliyvnen, magram
amis nacvlad, isini Cvilebs emsgavsebian, romelTac jer
kidev rZie sWirdebaT sazrdelad, anu mociquls uwevs
maTi qristianuli moZRvrebis sawyisebSi ganswavla (5,
11-14), TumcaRa pavle mociqulma ebraelebs sarwmunoebiT Cvilebi uwoda, romelTac myari saWmlis miReba
ar SeeZloT, magram man es mxolod sasayvedurod Tqva,
radgan, miaCnda, rom isini mainc moaxerxebdnen umaRlesi qristianuli swavlebis gagebasac. RmerTis SewevniT (mux. 3) mas imedi aqvs, rom gadalaxavs mTavar
dabrkolebas _ ebraelTa viwro erovnul crurwmenebs
da meeqvse Tavidan iwyebs amaRlebuli swavlebis gacxadebas ufal ieso qristeze, rogorc mRvdelmTavarze
`wessa mas zeda melqisedekissa (8, 6-mde). aq mociquli, upirveles yovlisa, naTlobis Semdeg sarwmunoebidan gandgomis codvis simZimeze da am ganumeorebel
saidumlos ganmeorebiT aRorZinebis (ganaxlebis) SeuZleblobaze saubrobs: `rameTu SeuZlebel ars erTgzis ganaTlebulTa maT, romelTa gemoY exilvos
niWTa maT zecisaTaY da ziarqmnul iyvnen sulisa
wmidisa da keTili gemoY exilvos sityKsa RvTisaY
da Zali igi mermisa mis saukunoYsaY da dacemulTa kualad ganaxlebaY sinanulad Tana-juar-cumad
------ 311 ------
winaswari cnebebi
ficis gamoyenebas gadaWriT krZalavdes. mociquli ambobs, rom TviT RmerTma gamoiyena fici, roca abraams
Tavisi Tavi daufica (mux. 13-20). zustad aseve daifica
mama-RmerTma kacTa dasarwmuneblad Tavisi Zis saukuno mRvdelmTavrobis Sesaxeb, rogorc amas mefsalmune
gveubneba: `fuca ufalman da ara Seinanos: Sen xar
mRdel ukunisamde wessa mas zeda melqisedekissa~
(fs. 109, 4).
mTeli meSvide Tavi eTmoba ufal ieso qristes _
rogorc melqisedekis wesis mRvdelmTavris _ Sesaxeb
moZRvrebas. pirveli sami muxli gvixsnis, Tu ratom
ewodeba qristes `mRvdelmTavari melqisedekis wesiT~.
Sesaqmis wignis me-14 TavSi (mux. 18-20) moTxrobilia,
Tu rogor Seegeba qanaanis mefeze gamarjvebis Semdeg
ukan dabrunebul abraams puriTa da RviniT melqisedeki
_ salimis mefe, romelic amave dros uzenaesi RmerTis mRvdeli iyo da abraami uzenaesi RmerTis saxeliT
akurTxa; xolo abraamma mas Tavisi naalafevis meaTedi
misca. sxva raime cnobas melqisedekis Sesaxeb wminda
werilis wignebSi ver vpoulobT, magram, misma saxelma
da im idumalebam, romliTac igi gamoCnda da gaqra
abraamis cxovrebis istoriaSi, igi mniSvnelovan, TiTqosda, zebunebriv pirad aqcia. ai, ratomaa, rom mefsalmunem, roca mesia warmosaxa (109, 4), rogorc saukuno
mRvdeli, mas `melqisedekis wesis mRvdeli~ uwoda.
me-7 Tavis pirvel sam muxlSi pavle mociquli melqisedeksa da ufal ieso qristes Soris msgavsebaze miuTiTebs da pirvels, erTgvarad, Ze RvTisas winasaxed
warmosaxavs (`mimsgavsebul ars igi Zesa RvTisasa~ _
mux. 9). es msgavseba aseTia: TviT saxeli melqisedeki,
------ 313 ------
winaswari cnebebi
miuTiTebs, romelic melqisedeks abraamze aRamaRlebs: es
aris is, rom mas abraamTan aranairi naTesaoba ara aqvs da
Sesabamisad, es ukanaskneli valdebuli ar iyo, misTvis
Tavisi qonebis meaTedi mieca, rogorc aZlevdnen ebraelebi levis Stos mRvdlebs; da kidev erTi sayuradRebo
niSani: `akurTxa, romelsa-igi aRTqumani aqundes~, anu
abraami, `xolo TKnier yovlisa cilobisa umciresi
igi umjobesisagan ikurTxevis~ (7, 6, 7).
abraams TviTon hqonda RmerTisagan miRebuli didi
aRTqmani da RmerTis rCeuli eris fuZemdebeli iyo,
amasTanave, mTeli Semdgomi levitelTa samRvdeloebisa.
am dros ki melqisedekma igi akurTxa. aqedan, bunebrivad
gamomdinareobs, rom melqisedeki abraamze maRla idga
misgan warmoSobil mTel levitur samRvdeloebasTan
erTad. me-8_me-10 muxlebSi pavle mociquli bunebrivad askvnis, rom abraamis saxiT, TviT levim da mTelma
misma STamomavlobam _ ZvelaRTqmiseulma samRvdeloebam
_ Tavi melqisedekis xelqveiTad aRiara, rogorc waruvali, saukuno Rirsebis mqone mRvdlisa.
yovelive zemoTqmulidan, mociquli akeTebs daskvnas
melqisedekiseuli mRvdlobis upiratesi Tvisebebis Sesaxeb, romelic ieso qristes pirovnebaSi ganxorcielda
da melqisedekis wesiT qristes mRvdlobis upiratesobas acxadebs arasrulyofil levitur mRvdlobasTan
SedarebiT. me-11_me-12 muxlebSi igi zogad Sexedulebas gamoTqvams, rom ukve winaswar aris gansazRvruli
melqisedekis wesiT axali samRvdeloebis aRmatebuleba
aaronis wesiT levitur samRvdeloebaze. radgan es ukanaskneli, rogorc arasrulyofili, odesRac pirveliT,
rogorc ufro srulyofiliT, Seicvleba. amitomac TviT
------ 315 ------
winaswari cnebebi
igi TviTon dajda `marjueniT saydarTa didebisaTa
zecaTa Sina~. es muxlebi (7, 26-28 da 8, 1-2) warmoadgens samociqulo sakiTxavs mRvdelmTavarTa mosaxsenebel wirvaze, rameTu qristes yoveli mRvdelmTavari
imiT aris didi, rom igi did mRvdelmTavars, ufal ieso
qristes, mis siwmindesa da ubiwoebaSi emsgavseba.
Semdeg mociquli caSi qristes samRvdelmTavro msaxurebis upiratesobaze saubrobs: qriste iqac msxverpls
swiravs. es Tavisi zecieri mamis winaSe CvenTvis ganuwyveteli meoxebaa, rogorc im didi msxverplis Sedegi,
romelic man erTxel da samudamod CvenTvis jvarze
miitana (gaiRo) (mux. 3). miwaze mas mRvdlad formaluri
mizezebis gamo ar scnobdnen. garda amisa, TviTon levitelTa mRvdlobasa da qristes mRvdlobas Soris didi
sxvaobaa, rameTu Zveli aRTqmis mRvdlebi aRasrulebdnen msaxurebas, romelsac mxolod simboluri da winasaxiTi mniSvneloba hqonda _ es simboloebi da winasaxeebi swored qristeSi ganxorcielda, romelmac axali
aRTqma daadgina, romelic jer kidev Zvel aRTqmaSi
ieremia winaswarmetyvelis mier iyo nawinaswarmetyvelebi (31, 31-34). winaswarmetyvel ieremias mier naTqvami
sityvebi axali aRTqmis dadginebis Sesaxeb, pavle mociquls srulad mohyavs me-8_me-12 muxlebSi, ris Semdegac askvnis: `raJams-igi Tquas `axalio,~ daaZuela
pirveli igi; xolo daZuelebadi igi da daberebadi
maxlobel ars ganryunisa~ (mux. 13).
mecxre Tavi mTlianad ori aRTqmis _ Zvelisa da axlis _ Sedarebasa da axlis Seudarebel upiratesobaze
miTiTebas eZRvneba. mociquli pirvel 7 muxlSi karvis
mowyobilobas ganixilavs da aCvenebs, rom TviT misi
------ 317 ------
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
winaswari cnebebi
mier: `sarwmunoeba CvenTvis mosalodnelis Wvretis Tvalad iqceva da jer kidev armomxdars ise gviCvenebs,
TiTqos, moxda. roca yvela mkvdari jer kidev saflavSia, sarwmunoeba aRdgomas aRgviwers da ukvdavebas sxeulTa neStSi warmogvidgens~. aseTi rwmeniT ganiTqvnen
Zveli aRTqmis marTlebi, romelTa Sesaxeb mogonebebs
eZRvneba Semdgom am Tavis mTeli Sinaarsi.
sanam Zveli aRTqmis marTlebze saubars Seudgebodes, mociquli sarwmunoebis saerTo mniSvnelobaze
miTiTebas iZleva: `sarwmunoebiT gKcnobies damyarebad saukuneTa sityKTa RvTisaYTa, ara-saCinoYsagan
xilulad Seqmnulad~ (me-3 muxli), _ mxolod sarwmunoeba gvexmareba, gavigoT, Tu rogor SeeZlo RmerTs
arafridan Seeqmna es xiluli samyaro, rameTu Cveni
gonebisaTvis ufro ioli warmosadgenia, rom materia
maradiulia da misgan warmoiSva yovelive ganviTarebis
bunebrivi kanonebis gziT, rasac aswavlian kidec materialistebi, visac arc RmerTis swams, arc imis, rom
samyaro RmerTma Seqmna. samyaro droSi Seiqmna da TviT
dro _ saukuneTa Tvla _ mxolod maSin daiwyo, roca
xiluli qmnili yofiereba gamoCnda. amas gamoxatavs mociquli sityvebiT `damyarebad saukuneTa~.
am Tavis mTeli danarCeni Sinaarsi Zveli aRTqmis
wmindanebze mogviTxrobs abelidan dawyebuli, romlebic sarwmunoebiT cxovrobdnen RvTis im did aRTqmis
molodiniT, romlis Sesaxeb RmerTma codvil adamianebs
jer kidev samoTxidan gamoZevebis win gamoucxada, anu
qveynierebis aRTqmuli gamomsyidvelis mosvlis rwmeniT,
romlis vnebani Zvel aRTqmaSi dadgenili msxverpliT
unda winaasaxuliyo.
------ 323 ------
winaswari cnebebi
`sarwmunoebiT Sewira abraham isaki ... romlisaTKsca igaviT moiyvana igi~ (11, 17-19), _ ese igi, imis
winasaxed, rom zecieri mama kacTa codvaTaTvis msxverplad Tavis mxolodSobil Zes Seswiravs, romelic
mesame dRes mkvdreTiT aRdgeba.
`sarwmunoebiT iakobman, mo-rai-kudeboda ... Tayuanissca wuersa zeda kuerTxisa misisasa~ (11, 21), _
am TayvaniscemiT is TiTqosda TviT mesias eTayvaneboda,
romelic misi modgmidan unda warmoSobiliyo.
`sarwmunoebiT mose, iSva raY, damales samTue
mama-dedaTa misTa, rameTu ixiles mkKrcxl yrmaY
igi, da ara SeiSines brZanebisa misgan mefisa~ (11,
23), _ mociquli miiCnevs, rom mxolod mSobliurma siyvarulma ki ar STaagona moses mSoblebs, rom daemalaT
igi, aramed pirvel yovlisa, rwmenam, rom aseT mSvenier
bavSvs raRac didi winaswargansazRvruli daniSnuleba
hqonda. wmida ioane oqropiri amis Sesaxeb ambobs: `ase
eZleva marTals madli dasawyisidanve, akvnidanve da
amas buneba ki ara, RmerTi iqms. rameTu, ixile, axaldabadebuli bavSvi mSvenieri aRmoCnda da ara usaxuri,
rogorc met-naklebad yvela axalSobili. vin hqmna ase?
ara bunebam, aramed RvTis madlma, romelmac warmarTi
egviptelic ki aRZra da ise aRafrTovana, rom man Cvili
aiyvana da Seivrdoma~.
`sarwmunoebiT mose ... ufroYsRa gamoirCia TanaZKrisxilvaY ersa Tana RvTisasa ... ufroYsad simdidred Sehracxa egKptisa safaseTa yuedrebaY igi
qristesi~ (11, 24-26), _ rogorc qristes winasaxem, mosemac amjobina, rom Tavisi erisaTvis datanjuliyo,
raTa igi egviptelTa monobisagan exsna.
------ 325 ------
winaswari cnebebi
ma. israelianebs ki ebrZanaT, rom alyis meSvide dRes
Svidjer SemoevloT qalaqisaTvis. kacobrivi gansjiT
aseT Semovlas SeeZlo isini sruliad gamoefita, Tumca,
isini Tavisi beladis, isu naves Zis gankargulebas daemorCilnen da sakuTar iaraRze metad RvTis Semweobaze
daamyares imedi, da maTi es rwmena ar gacudda: wminda
sayvirTa xmaze ieriqonis kedlebi daeca. wminda ioane
oqropiri ambobs: `sayviris xmas kedlis dangreva ar
ZaluZs, Tundac vinme aTasi weli ayvirebdes sayvirs,
sarwmunoebas ki yvelaferi SeuZlia~.
`sarwmunoebiT raab, meZavi igi, ara warwymda urCTa maT Tana, rameTu Seiwynarna mstuarni igi mSKdobiT~ (11, 31), _ raabis gmirobaze, isu naves Zis wignSia
moTxrobili (me-2 Tavi), Tu rogor gadaarCina man mis
saxlSi damaluli israeleli mstovrebi. raabis gmirobaSi
aRsaniSnavi aris is, rom igi ucxoeli iyo da mstovarTa
mosvlamde WeSmariti sarwmunoeba ar uwyoda, da manamde
misi cxovreba gasakicxi iyo. sarwmunoebis ZaliT, manamde codvili misi sulis ganaxleba moxda. wminda ioane
oqropiri aRniSnavs, rom mociqulma ganzrax moixsenia
raabi im pirTa ricxvSi, vinc mibaZvis Rirsia. rameTu
`cnobil pirTa (abeli, noe, abraami da sxva) dabla aRmoCena sarwmunoebis mixedviT arc ise samwuxaroa; magram
samwuxaroa, rom aRmovCndeT ucnob pirebze dabla. amitom mociquli moses mSoblebidan iwyebs _ ucnobi pirebidan, visac araferi hqonda iseTi, rac moses. Semdeg ki
saubars ganagrZobs da Zlierad gamoxatavs urwmunoebis
umecrebas, miuTiTebs ra meZaveebsa da qvrivebze~.
Semdeg mociquli sxva ZvelaRTqmiseul marTlebs
CamoTvlis, vinc sarwmunoebis ZaliT mravali sakvirveli
------ 327 ------
winaswari cnebebi
ara iyo sofeli ese (11, 37, 38), _ `ase didi elia, ase
elise, misi madlis didi memkvidre; anu winaswarmetyvelTa udidesi nawili, romelTac saxli ar hqondaT, xeebs
Wridnen da qoxebs igebdnen~ (netari Teodorite).
`da ese yovelni iwamnes sarwmunoebiT da arRa
moiRes aRnaTquemi igi, rameTu RmerTman CuenTKs
umjobesi winaYswar ganigula, raYTa ara TKnier Cuensa srul iqmnen~ (11, 39, 40), _ wminda ioane oqropiri
amas ase ganmartavs; `ukve amdeni dro gavida, rac isini
(Zveli aRTqmis marTlebi) gamarjvebulni arian da jer
isev ar miuRiaT jildo, Tqven ki jer RvawlSi myofni,
wuwunebT? ... ra qnas abelma, vinc yvelaze uwin gaimarjva da jildo ar miuRia? ra qnan sxvebma, vinc maSin
cxovrobda da Sen da maT moeelis, vinc Sen Semdeg iqneba?~ am sityvebis Sinaarsi is aris, rom mociquls surs
amiT mouTmeneli da sulmokle palestineli ebraelebi
damoZRvros, romelTac jer qristianuli Rvawli ar
aRusrulebiaT, magram ukve qristianul sasoebaTa molodinSi arian; igi maT imis Sesaxeb warmodgeniT anugeSebs, Tu rogor didxans mouwiaT cda Zvel aRTqmis
wmindanebs _ sanam qristes didma msxverplma maT zeciuri sasufevelis kari ar gauRo.
Semdgom meTormete TavSi mociquli ebraelebs sTavazobs, rom Zveli aRTqmis marTalTa darad, moTminebiT
gaiaron `wina-ganmzadebulsa mas Cuensa Rvawlsa. da
vxedvideT sarwmunoebisa Cuenisa winamZRuarsa da
srulebisa moqmedsa iesus~ (mux. 1, 2), rogorc yvela
moRvaweTa umaRles magaliTs. me-9_me-10; me-17_me-23 da
32-e_me-40 muxlebi me-11 Tavisa, liturgiaze ikiTxeba
qristeSobis wina kviraSi, agreTve wminda mamaTa xsene------ 329 ------