KLMLENDRME

ESASLARI

A) KLMLENDRMENN ESASLARI
GR
klimlendirmenin Tanm, levleri ve Geliimi :
a) klimlendirme : Kapal bir ortam havasnn
temizlenmesi, stlp soutulmas, nemlendirilmesi
veya neminin alnmas, hareketlendirilmesi ve hava
karakteristiklerinin otomatik olarak istenen
artlarda sabit tutulmas ilemleridir.
Dilimize Almancadan geen Klima ile ngilizceden
geen Air Conditioning = Hava artlandrma
kelimeleri iklimlendirme ile e anlamldr.

b) Ana ilevleri :
Tam bir iklimlendirme tesisat havalandrma
tesisatndan farkldr. yle ki :
klimlendirmenin drt unsuru vardr :
1) Scaklk
2) Rutubet
3) Hava hz
4) Hava temizlii
Havalandrmann ise unsuru vardr :
1) Scaklk
2) Hava hz
3) Hava temizlii

 klimlendirme havalandrma ile kartrlmamaldr.

Ancak iklimlendirme ile havalandrmann mterek
taraflar vardr.
klimlendirme ve havalandrma tesisat ile ilgili
kaideler VDI - Havalandrma Kurallar ad altnda
birok kitaplarda yer almaktadr.
Projelendirme, imalat ve montaj, malzeme, l ve
tecrbe ile ilgili hususlar ise, Amerikan Istma,
Soutma ve klimlendirme Mhendisleri Birliinin
(A.S.H.R.A.E.) GUIDE veya DIN esaslarndan
alnmaldr.

c) Geliimi :
1836 ylnda, ilk iklimlendirme tesisat ngiltere
Millet Meclisi binasnda yaplmtr. Bu tesisatta
stma, vantilatrlerin nne yerletirilmi
bulunan stma serpantinleri yardm ile
yaplmakta idi. eri sevkedilen taze hava du
altndan geirilerek ykanmakta ve gerektiinde
buz kullanlmak suretiyle de soutulmakta idi.
1895 ylnda, Amerikan Istma ve Havalandrma
Mhendisleri Birlii (A.S.H.V.E.) kurularak konfor
ile ilgili bilim kollar inkiaf etmitir.

 1904 ylnda, Amerikan Soutma Mhendisleri

Birlii (A.S.R.E.) kuruldu.
1911 ylnda, Amerikan Makina Mhendisleri Birlii
(A.S.M.E.) iklimlendirme tesisatnn makina
mhendisliinin bir kolu olduunu kabul ederek bu
konu zerinde almalara balamtr.
Daha sonra, bu kurulan bilim cemiyetlerinin
almalar, Amerikan Istma, soutma ve
klimlendirme Mhendisleri Birlii (A.S.H.R.A.E.)
(American Society of Heating, Refrigerating and AirConditioning Engineers) tarafndan gelitirilerek
yaplan aratrma neticeleri standart el kitaplar
olarak neredilmi, bylece rasyonel usul ve
metotlar teesss etmitir.

d)

Merkezi klimlendirme sistemlerinin genel

snflandrlmas
Merkezi iklimlendirme sistemleri tesis bakmndan
iki ana grupta toplanabilir:
1) Konfor iklimlendirme tesisleri,
2) Endstriyel iklimlendirme tesisleri,
Sanayi iklimlendirme tesisleri endstride baz
maddelerin fabrikasyonuna en uygun hava
artlarn temin etmektir. Tekstil, kimya, eker,
ttn, ila, gda vb sanayi tesislerinde, hava belirli
scaklk, nem ve temizlikte tutulduu takdirde
imalat daha verimli ve kaliteli olmaktadr.

 Endstriyel maksatlarla hazrlanan hava iyice szlr

ve temizlenir, bylece imalat havadaki pisliklerden
korunmu olur. Bu maksatla hazrlanan hava, konfor
bakmndan uygun artlarda olmayabilir.
Konfor iklimlendirmenin esas konut ve i
yerlerindeki insanlarn kullandklar meknlarn
havasnn artlandrlmasdr. Geleneksel konut
havalandrmas, kap ve pencerelerin almasyla
veya buralardan szan havalarla doal olarak
salanmaktadr. Enfiltrasyonla (sznt ile) olan hava
deiimi normal hallerde 0,3 0,7 deiim/saat
mertebesindedir ve bu yeterli olmaktadr. Ancak
eitli nedenlerle mekanik havalandrma ve bunun
daha ileri bir uygulamas olan konfor iklimlendirme
tesisleri, gn getike yaygnlamaktadr.

 Konfor iklimlendime tesisleri ise aadaki

ksmlara ayrlr :
a) Yaz iklimlendirme tesisleri,
b) K iklimlendirme tesisleri,
c) Yaz-K iklimlendirme tesisleri.

Genellikle son zamanlarda byk tesislerde yazk iklimlendirme tesisleri yaplmakta ve ayn
tesisat ile her iki mevsimde de istenen konfor
temin edilmektedir.

 Yaz-K iklimlendirme tesisinden beklenen

zellikler unlardr :
1) Filtrasyon : Kn ve yazn havay filtre ederek
ieri almak, bylece bina iine toz, pislik ve hatta
mikroplarn girmesini engellemelidir.
2) Taze hava : Bina iindeki salk ve konfor
artlarn engelleyen her trl koku ve CO2i
bertaraf edecek miktarda taze hava temin
etmelidir.
3) Sessiz hava nakli : Hava naklinin titreimsiz ve
grltsz yaplmasn, homojen ve rahatsz
etmeyen bir emme-flemenin salanmasn
temin etmelidir.

4) K hava scakl: Kn havann konfor salayan

bir scakla (21 24 C) kadar stlmasn
salamaldr.
5) Yaz hava scakl: Yazn havann d hava
scaklndan (6 7 C) daha aa bir scakla
kadar soutulmasn temin etmelidir.
6) K hava rutubeti: Kn ieri alnan havann izafi
rutubet (bal nem) derecesini en az % 30
olmasn temin edecek ekilde nemlendirmelidir.
7) Yaz hava rutubeti: Yazn ieri alnan havann
soutulduktan sonra izafi rutubet derecesinin %
55in altnda kalmasn temin etmek maksad ile
kurutma yapmaldr.

B) TEMEL PSKROMETR
Psikrometri, nemli havann termodinamik
zellikleri ile, bu zellikleri kullanarak nemli
havadaki ilemler ve artlar ile ilgilenen,
termodinaiin bir daldr.
Havann bileenleri
Klimatizasyonla uraanlar en ok ilgilendiren
madde nemli havadr. inde su buhar
bulunmayan havaya kuru hava denir.
Dnyamz saran atmosfer tabakas iindeki hava;
Oksijen, Azot ve muhtelif gazlarn fiziksel bir
karmndan meydana gelmitir.

 Temel Klima Terimleri

1) KURU HAVA: indeki su buhar tamamen
alnm olan atmosferik havadr.
2) NEM (Rutubet): Havann ihtiva ettii su buhar
nem (rutubet) olarak tanmlanr. Daltonun ksmi
basnlar kanununa gre havann ihtiva
edebilecei maksimum su buhar miktar,
ierisine karm olan dier gazlara tabi olmayp,
sadece scakln bir fonksiyonudur.
3) NEML HAVA: Kuru hava ile su buharnn
karmndan meydana gelir.

4) DOYMU HAVA: Hava iinde su buharnn maksimum

olduu durumdur (f = % 100 = 1).
5) SU BUHARI KISM BASINCI (Pb) : Su buharnn
rutubetli hava iindeki ksmi basncna buhar basnc
denir.
Rutubetli hava, su buhar ile kuru havann karmdr.
Normal binalar iindeki hava da kuru hava olmayp
az veya ok rutubetli hava olduuna gre, bu gaz
karmnn toplam basnc atmosfer basnc olacaktr.
Dalton kanununa gre :
P = Pb + Ph
P : Atmosfer basnc (rutubetli hava = normal hava),
Pb : Su buharnn ksmi basnc,
Ph : Kuru havann ksmi basnc.

6) KURU TERMOMETRE SICAKLII (tkt) : Havann

iindeki su buhar veya radyasyon tesirinde
kalmadan, herhangi bir termometre veya termo
eleman ile llen scaklktr [oC].
7) YA TERMOMETRE SICAKLII (tyt) : Standart bir
termometrenin haznesi su ile slatlm bir bezle
sarlp, bezin etrafndan kafi miktarda bir hava
akm geirildiinde, termometrede scakln
dt grlr; Dme sona erdii zaman
okunan scakla ya termometre scakl denir.
Bu scakla adyabatik doyma scakl da denir
[oC].

 Bir hava doymu olmaktan ne kadar uzak ise

kuru ve ya termometre scaklklar arasndaki
fark da o kadar fazla olur.

DENEY : Aada grld zere iyice izole

edilmi olan bir kanaln (1) kesitinden doymam
havann x1 , h1 artlarnda girip, (2) kesitinden w2
, h2 artlarnda doymu hava ktn kabul
edelim. Cihazn altndan ise, i2 artnda kan
hava ile ayn scaklkta olan su girmektedir.

 Sistemin enerji denklemini yazalm :

h2 = h1 + (w2 - w1) hw
h1 , h2 : giren ve kan havann entalpileri
[kJ/kg],
w1 , w2 : giren ve kan havann zgl nemleri
[kg/kg],
tw , hw : giren suyun scaklk ve entalpisi
[oC],[kJ/kg]

 Burada, verilmi olan h1, h1 artlar iin elde

edilen h2 entalpisine tekabl eden scakla
adyabatik doyma scakl veya ya termometre
scakl denir.

Pratikte, haznesi slak pamukla sarlarak, 5 m/sn

hava akm iinde llen ya termometre
scakl, adyabatik doyma scaklna yakndr.

8) YOUMA NOKTASI SICAKLII (tyn) : artlar

verilmi olan bir havann youma noktas
scakl, ayn barometrik artlar altnda ayn
miktarda su buhar ihtiva eden doymu havann
scaklna denir [oC].
Nem ihtiva eden bir havay soutursak, belirli bir
scakla kadar souyan havann ierisindeki su
buhar youmaya balar. Bu scakla youma
noktas scakl denildii gibi i noktas scakl
da denir. Bu scaklkta hava, su buharna doymu
durumdadr.

9) BAIL NEM = zafi Rutubet = R (): Verilen

havadaki su buharnn ksmi basncnn, ayn kuru
termometre scaklndaki doymu havann su
buharnn ksmi basncna oranna denir.
Dier bir ifade ile, verilen havann iindeki su
buhar arlnn, ayn artlardaki havann iinde
bulunmas mmkn olan max. Su buhar arlna
olan oranna denir.
P M

= b b
P M
s t bs t

= 0 ise : Mb = 0 : Hava kuru demektir.

= 1 ise : Mb = Mbs : Hava doymu demektir.

10) MUTLAK NEM (b) : Birim hacimdeki nemli

havann ihtiva ettii su buhar veya rutubetin
miktarna mutlak nem denir. Birimi [kg/m3]
dr.
M

P
= b= b
b
V
R *T
b

[kg/m3]

11) ZGL NEM (w) : Nemli hava iindeki, su

buhar ktlesinin kuru hava ktlesine orandr.
Birimi [kg nem/kg kuru hava], [kg/kg] veya
[gr/kg] olarak ta ifade edilir.
M
w=
M

[kg/kg ]; [kg-nem/kg-kuru hava]

M = Mb + Mh olup :
Mb : Nemli havadaki su buharnn ktlesi [kg],
Mh : Kuru havann ktlesi [kg],
M : Nemli havann toplam ktlesi (nem+kuru
hava) [kg]

NOT : Termodinamikte ifade edilen mkemmel gaz

kanunlar ok yaklak sonular verdiinden; kuru
hava ile su buhar karmndan oluan nemli
havaya uygulanabilmektedir.
Mkemmel gaz kanununa gre:
PV = MRT
Bu kanunu nem ve kuru havaya uygulayalm:
PbV = MbRbTb
PhV = MhRhTh

P
w= b = h* b
M
R
P
h
b h
R

Rh : Kuru havann gaz sabitidir. Rh = 29.27

[kgm/kgK]
Rb : Su buharnn gaz sabitidir. Rb = 47
[kgm/kgK]
PV = MRT olduundan, buradan hava iin Rh = ?
PV
M
olduundan;
h =
R = h h
h

M T
h h

V
h

 Deniz seviyesinde:
Ph : 10333 [kgf/m=kg/m+,
Th : 273
[K],
h : 1.293
[kg/m3] olduundan;
P
1
10333
h
R =
*
=
= 29.27
h T
273 *1.293
h
h
Rh = 29.27 [kgm/kgK] olarak hesaplanabilir.
Bu bilgiler nda zgl nem yle ifade
edilebilir:

Pb = * Ps
P = Pb + Ph
P = Ps + Ph
Ph = P - Ps
imdi w iin bileenleri yerine koyalm :
w

29.27

47

w 0.622 *

s
P P
s

s
P P
s

olur.

NOT : Goff, bu son ifadenin fs = 1.004 (goff says)

ile arplarak rutubetli havann ideal gazlar
kanununa yaklatrlmasn teklif etmitir. Buna
gre;
P
olduundan;
s
w 0.622 f
f = 1.004
s PP
s

Nemli havann ve doymu havann zgl nemi :

w 0.625

s
P P
s

P
w 0.625 s
s
PP
s

elde edilir.

12) NEML HAVANIN YOUNLUU () : Nemli

hava ktlesinin nemli hava hacmine orandr.
izafi nemindeki nemli havann younluu
olmak zere:
M M
h

b
V
V
M

Mb ve Mh yi bulup yerlerine koyalm:

Mkemmel gaz kanunundan :
Ph V = Mh Rh T
Pb V = Mb Rb T

 zgl Hacim :
zgl hacim younluun tersi olup;

denklemi ile ifade edilebilir.

Not : Baz psikrometrik diyagramlarda zgl
hacim, bazlarnda ise younluk yer almaktadr.

13) NEML HAVANIN ZGL ISISI (cp) :

Nemli havann zgl ss, kuru havann zgl ss
ile w kg lk nemin zgl slar toplamdr :
cp = cpa +w cpb

Deniz seviyesinde nemli havann zgl ss :

cp = 1,003 [kJ/kgC] alnabilir. Veya;
cp = 0,24 [kcal/kgC] alnabilir.

14) NEML HAVANIN ENTALPS (h) :

Bir ideal gaz-buhar karmnn entalpisi,
bileenlerin ksmi entalpilerinin toplamna eittir.
0 C scaklndaki nemli havann entalpisi 0
alnmak suretiyle 1 kg kuru hava iindeki s
miktar aadaki gibi hesaplanr.
h = cpat + whg [kJ/kg]
cpa : Kuru havann zgl ss [kJ/kgK]
0 C de
: 1,006 [kJ/kgK]
80 C de : 1,010 [kJ/kgK]
Ortalama : 1,007 [kJ/kgK]

t : Nemli hava kuru termometre scakl [oC]

w : zgl nem miktar *kg/kg+
hg : Doymu buharn entalpisi [kj/kg]
veya ;
h = cpt + 2501w [kJ/kg]
cp : Nemli havann zgl ss *kJ/kgK]
cp = cpa + wcpw = 1 + 1,805w
w : zgl nem miktar *kg/kg+
cpw = 1,805 [kJ/kgoK+ : Sabit basnta
subuharnn ortalama zgl ss

rnek : 22 oC KT scaklnda % 50 izafi nemli

havann entalpisini hesaplaynz?
zm : Psikrometrik diyagramdan h = 43,01 kJ/kg
okunur. w = 0,00825 kg/kg okunarak hesapla
bulalm :
cp = 1 + 1,805w = 1 + 1,805(0,00825) = 1,015
[kJ/kgoK]
h = cpt + 2501w = 1,015(22) + 2501(0,00825) =
42,96 kJ/kg

15) KTLE, KTLESEL DEB VE HACMSEL DEB :

Ktle: Akkann ihtiva ettii deimez madde
miktarna ktle denir (M : kg).
Ktlesel debi: Bir kesitten birim zamanda geen
akkan ktlesine ktlesel debi denir (m : kg/s)
Hacimsel debi: Bir kesitten birim zamanda geen
akkan hacmine hacimsel debi denir (V : m3/s).
Klimada hava zamana bal olarak s kazanmakta
veya kaybetmekte olduundan, s transferi
denkleminde ktlesel debi, ktlenin yerini
almaktadr.

16) DUYULUR ISI (Qd) : Bir cismin scakln deitirmek iin

verilen veya alnan s miktardr. Havann nem muhtevasn
deitirmeden scakln deitiren sya duyulur s denir.
Q = Mcp Dt
[kJ]
M : Cismin ktlesi *kg+
cp : Cismin zgl ss *kj/kgoC]
Dt : Scaklk fark *oC]
Ak halinde bir kesitten birim zamanda geen akkandan
alnan/verilen duyulur s scaklk ve entalpi farklar ile :
Qd = mcpaDt
veya Qd = mDh
[kW]
m : Havann ktlesel debisi *kg/s+
cpa : Havann zgl ss *kj/kgoC]
Dt : Havann scaklk fark *oC]
Dh : Havann entalpi fark [kJ/kg]

17) GZL ISI (Qg) : Bir cismin scakln

deitirmeksizin
sadece
faz
durumunu
deitirmek iin verilen veya alnan s miktardr.
Ktlesel debi dikkate alnarak hava iine
buharlaan suyun gizli ss :
Qg = mw * hw [kW]
Toplam Is = Duyulur s + Gizli s (Qt = Qd + Q g)
Suyun atmosferik basnta buharlama gizli ss :
0 oC de : hb = 2500,81 kJ/kg (r = 597,2 kcal/kg)
100 oC de
: hb = 2256,28 kJ/kg

18) DUYULUR ISI ORANI (F) : Havann sahip olduu

duyulur s miktarnn, toplam s miktarna
orandr.
Duyulur snn toplam sya orann ifade eden (F)
oran kullanldnda, bu orann her bir deeri, (tw) eksen sisteminde eimi belli bir doru tayin
eder. Psikrometrik tablolarda duyulur s oranna
gre bu eimler verilmitir.

19) DOYMA DERECES (s) : Verilen artlardaki bir

havann zgl neminin, ayn kuru termometre
scakl ve barometrik basn altndaki doymu
havann zgl nemine oranna doyma derecesi
denilir.
w : Normal (nemli) havann zgl nemi,
ws : Doymu havann zgl nemi olmak zere ;
w 0.625

s
P P
s

= 1 iken;

P
w 0.625 s
s
PP
s

olur.

rnek : 20 C scaklndaki doymu nemli havann

760 mmHg barometrik basnta zgl nemi 14.7
gr/kg dr. Ayn havann %50 izafi nemli halindeki
buhar basncn, kuru hava ksmi basncn, zgl
nemini ve zgl arln hesap ediniz.
w P
zm:
0.0147 * 760
s
P

17.6 mmHg
0.625 0.0147
s 0.625 w
s

Nemli hava iindeki su buharnn ksmi basnc :

Pb = Ps = 0.50*17.6 = 8.8 mmHg
Kuru havann ksmi basnc:
Ph = P - Pb = 760 - 8.8 = 751.2 mmHg

rnek Problem : 40 C scaklktaki 150 gr buzun

150C
scaklkta buhar haline gelmesi iin
gereken s miktarn bulunuz?
Buzun ergime ss
Suyun buharlama ss

: LE=335 kJ/kg
: LB=2257 kJ /kg

Buzun zgl s kapasitesi

Buharn zgl s kapasitesi
Suyun zgl s kapasitesi

: C=2,14 kJ /kgC
: C=2,01 kJ /kgC
: C=4,19 kJ /kgC

zm :
-40 C scaklkta 150 gr buzun 150C scaklkta buhar
haline gelmesi iin suyun hal deiimi dikkate
alnarak 5 kademede hesaplanabilir:
1) - 40C buzu 0C ye karmak iin gereken s ;
Q = m.cbuz(t2t1) [kJ]
Q1 = 0,15 * 2,14(0-(-40))
Q1 = 12,84 kJ
2) Buzun tamamen ergimesi iin gereken s ;
Q2 = m * LE
Q2 = 0,15 * 335
Q2 = 50,25 kJ

3) Suyun scakln 0 Cden 100 Cye karmak iin

gereken s ;
Q3 = m * c(t2t1)
Q3 = 0,15 * 4,18(100-0)
Q3 = 62,85 kJ
4) Suyun 100C de tamamen buhar haline gelmesi
iin gereken s;
Q4 = m * L B
Q4 = 0,15 * 2257
Q4 = 338,55 kJ

5) Buharn 100C den 150 C kmas iin

gereken s;
Q=m.c(t2 t1)=0,15.2,01.(150-100)=15,075 kJ
Toplam s: QT=Q1+Q2+Q3+Q4+Q5=479,6 kJ
1 Kcal=4,187 kJ
QT = 479,6/4,187=114,545 kcal

Psikrometrik Diyagram :
Nemli havann termodinamik zelliklerinin grafik ile
gsterilmi ekline psikrometrik diyagram denir.
Klima tesisatlarnda nemli olan iki deer, entalpi ve izafi
nemdir. Bu nedenle scaklklara bal olarak bu iki deeri
veren bir grafik, 1923 ylnda Mollier tarafndan (h - w)
etalpi-zgl nem esas alnarak izilmitir. Bu diyagrama
Mollier diyagram denilmektedir.
Daha sonra, bu diyagramdan da yararlanlarak, birbiri ile
90 C den az byk bir a ile kesien scal (t) absis ve
zgl nemi (w) ordinat kabul eden bir eksen takm
oluturulmutur.
Bylece 760 mm Hg basncnda nemli havann
psikrometrik zelliklerini veren Psikrometrik diyagram
termodinamik formllerden yararlanlarak nokta nokta
izilmitir.

ASHRAEnn hazrlam olduu yedi adet Mollier tipi psikrometrik

diyagram vardr. Tablo 1.
Tablo 1. Psikrometrik diyagram trleri.
Psk.Dyg.No
ASHRAE 1
ASHRAE 2
ASHRAE 3
ASHRAE 4
ASHRAE 5
ASHRAE 6
ASHRAE 7

Rakm [m]
0
0
0
0
750
1500
2250

Scaklk KT [oC]
0 50
-40 10
10 120
100 1200
0 50
0 50
0 50

Atm. Bas. [kPa]

101,325
101,325
101,325
101,325
92,66
84,54
77,04

Psikrometrik diyagram zerinde :

1) Kuru termometre scakl (tkt) [C],
2) zgl nem (w) [gr/kg] [gr nem/kg hava],
3) zafi nem () [%],
4) Entalpi (h) [kj/kg] veya baz diyagramlarda [kcal/kg],
5) Ya termometre scakl (tyt) [C],
6) Youma noktas scakl (tyn) [C],
7) Havann zgl hacmi (v) [m3/kg],
8) Duyulur s/Toplam s oran (Qd/Qt).

Pisikrometrik Diyagramn Okunmas

Aada belirtilen, bir havaya ait alt deerden ikisi
verildiinde dier bilinmeyenler psikrometrik
diyagramdan okunabilir.
tkr [KT]
w

h
tyt [YT]
tyn *N+

: Kuru termometre scakl [C],

: zgl nem [kg/kg],
: zafi nem [%],
: Entalpi [kJ/kg],
: Ya termometre scakl [C],
: Youma noktas scakl [C].

rnek : tkt = 25 C ve w = 11 gr/kg olarak verilen

havann dier drt psikrometrik deerini
psikrometrik diyagram kullanarak bulunuz.

h= ?
= ?
tyt = ?
tyn = ?
bulunur.

h = 53 kJ/kg
= 0.55
tyt = 19 C
tyn= 15.5C

ekil 4. Temsili Psikrometrik diyagram.

rnek : tyt = 20 C ve tkt = 30 C olarak verilen

havann dier drt psikrometrik deerini
psikrometrik diyagram kullanarak bulunuz.
Cevap : = 0.40, h = 57.11 kJ/kg, tyn= 15 C, w =
10.6 gr/kg dr.

rnek: tyt = 20 C ve tkt = 40 C olarak verilen

havann dier drt psikrometrik deerini
psikrometrik diyagram kullanarak bulunuz.
Cevap : = 0.14, h = 56.7 kj/kg, tyn= 7 C, w = 6.5
gr/kg, v = 0,896 m3/kg dr.

Psikrometrik
Diyagram
zerindeki
Deiim
Dorultular
Diyagramn sol st kesinde grlen yarm dairede
iki lek vardr. Birinci lek duyulur snn toplam
sya orann gsterirken, ikinci lek entalpi farknn
zgl nem farkna orann gstermektedir. Bu yarm
dairedeki lekler, psikrometrik diyagramdaki
deiimlerin dorultusunu tespit etmek iin kullanlr.
1) Dh Q h
DW

Mw

Bu denklemde; Q [kj/h] toplam sy, Mw [kg/h]

toplam nem miktarn, hw [kj/kg] nem deiiminin
veya gizli s deiiminin olduu scaklk
derecesindeki suyun antalpisini gstermektedir.

2)

Qd
Dh

hg
DW M w

Bu denklemde; Qd [kj/h] duyulur sy, Mw

[kg/h] toplam nem miktarn, hg [kj/kg] t
scaklndaki su buharnn antalpisini
gstermektedir.
3) hg = 2501 + 1,805*t

4) ODIO (Oda duyulur s oran) : Oda duyulur

ssnn, oda duyulur ve gizli slarnn toplamna
orandr.
ODI
ODIO
ODI OGI

Oda duyulur s oran, psikrometrik diyagramda,

iklimlendirme havasnn mahale giri noktas ile
mahal artlar noktasn birletiren dorunun
eimini verir. Dolaysyla mahale giri havas
noktas, mahal artlar noktasndan geen bu
eimdeki bir dorunun zerinde olmak
zorundadr.

5) TDIO (Toplam duyulur s oran) : Toplam

duyulur snn, toplam soutma ykne orandr.
TDI deeri d hava, dn kanal, pompalar ve
borulardan gelen duyulur s kazanlar da
eklenerek
bulunur.
TDIO,
psikrometrik
diyagramda, mahale giri havasnn iklimlendirme
cihazndan k artlar noktas ile, dn havas
+ d hava karmnn cihaza giri artlar
noktasn birletiren dorunun eimini verir. Eer
TDI, TSY ve cihaza girite, karm havas artlar
biliniyorsa, cihazdan havann k artlar, bu
doru zerindeki bir noktada olmak zorundadr.

Gerekli hava miktarlarnn hesab :

a) Oda s yklerini karlamak zere gereken hava
miktar:

ODI
Vs
c p (tr t s )

[m3/h]

b) Toplam klima yklerini karlamak zere

iklimlendirme cihazndan geirilmesi gereken
hava miktar :
TDI
Vna
c p (tm t )

[m3/h]

 Bu formllerde; Vs sevk havas miktarn [m3/h],

Vna nemi alnm hava miktarn [m3/h], havann
younluunu [kg/m3], cp nemli havann zgl
ssn [kj/kg oK] ifade etmektedir.
Not : Yukardaki birinci ve ikinci formller
kanallardaki kaaklar dnda eit saylrlar. Birinci
formlde Vs ve ts; ikinci formlde ise Vna ile tm
biribine bal olduundan deneme yanlma
yntemleri ile sonuca gidilebilir. Bu nedenle bu
formllerin yerine Baypas Oran, efektif duyulur
s ve CN kullanlarak yeni bir forml
gelitirilmitir.

6) EDIO (Efektif duyulur s oran) : Efektif slar; oda

slarna, veri kanal ve fanlardaki s kazanlar ile
baypas havasndan olan kazanlarn eklenmesi ile
elde edilirler. Buna gre ;
EODI
EDIO
EOTI

EDIO CN ve BO yardm ile hava miktarnn hesab :

EODI
Vna
c p (tr tcn )(1 BO )

[m3/h]

Bu denklemde; tcn, EDIO kullanlarak bulunur. Vna

nemi alnm hava debisi [m3/h], EDIO [kj/kg], cp
nemli havann zgl ss [kj/kgoK], tr, tcn oda ve CN
kuru termometre scaklklar, BO baypas orandr.

 Konfor uygulamalarnda : Dt = tr tcn = 6 8 oC

Endstriyel uygulamalarda : Dt = tr tcn = 12 oC

Eer (tr tcn) scaklk fark, istenenden byk

karsa, sistemdeki toplam hava debisi, bir miktar
hava, klima cihazna sokulmadan dolatrlarak
arttrlr.

 imdi bu ilemin enerji denklemini yazalm :

(1) noktasndaki m kg/s havann entalpisi
(m1 = m2) dir :
m*h1 + Q12 = m*h2
Q12 = m * (h2 h1)
[kW] veya
Q12 = m * Cph (t2 - t1) [kW]

rnek : 3000 m3/h debisinde, 2 oC scaklktaki

doymu hava stc bir serpantin yardm ile 40 oC
scaklna kadar duyulur olarak stlmaktadr.
Serpantine verilmesi gereken s miktarn kW
olarak hesaplaynz?
zm : v1 = 0,785 m3/kg, h1 = 12,5 kJ/kg, h2 =
51,4 kJ/kg olarak psikrometrik diyagramdan
okunur ve ;
m = 3000/0,785 = 3822 kg/h hesaplanr ve;
Q12 = m * (h2 h1)
Q12 = 3822 (51,4 12,5) = 148676 kJ/h =
148676/3600
Q12 = 41,3 kW

rnek: 1013,25 mbar barometre basncnda, giri

deerleri 21 oC kuru, 15 oC ya termometre
scakl olan 1,5 m3/s debideki nemli havay 20
oC
stan bataryann ykn kW olarak
hesaplaynz?
zm: v1 = 0,8439 m3/kg, h1 = 41,88 kJ/kg, h2 =
62,31 kJ/kg olarak psikrometrik diyagramdan
okunur ve ;
m = 1,5/0,8439 = 1,7775 kg/s hesaplanr ve ;
Q12 = m * (h2 h1)
Q12 = 1,7775 (62,31 41,88) = 36,3 kW

2) Nemli Havann Soutulmas

2.1. Kuru Soutma
Bu proses (ilem) yukarda grlen stma prosesinin
tam tersidir. Soutucu yzey scakl havann i
noktas (youma noktas) scaklndan byk
olduu durumlarda geerlidir. Hava aadaki ekilde
grld gibi 1-2 yatay dorusu boyunca sour, bu
proseste havadan ekilen s sadece duyulur sdr.
Prosesin enerji denklemi aadaki gibidir (m1 = m2)
dir ve ekilen s negatif olacandan :
m1*h1 - Q12 = m2+h2
Q12 = m * (h1 - h2) [kW] veya ;
Q12 = m * cph (t1 t2) [kW]

rnek: 20000 m3/h debisinde, % 27 bal neminde

ve 39 oC kuru termmetre scaklndaki nemli
hava, 26 oC scaklna kadar soutulmaktadr.
Havadan soutma serpantininde alnan sy kW
olarak hesaplaynz?
zm: v1 = 0,901 m3/kg, h1 = 70 kJ/kg, h2 = 56
kJ/kg olarak psikrometrik diyagramdan okunur
ve;
m = 20000/0,901 = 22198 kg/h ve;
Q12 = m * (h1 h2) olduundan;
Q12 = 22198(70 56) = 310772 kJ/h =
310772/3600
Q12 = 86,3 kW

2.2 Nem alarak soutma

Eer hava kendi youma noktas scaklnn altnda
bulunan bir yzey ile temas ettirilirse, hava sourken
neminin bir ksm youur.
Bu proseste nemli havann soutulmas iki safhada
incelenebilir. Aadaki ekli inceleyelim:
(1) noktasnda bulunan hava nce 1-2 yatay dorusu
boyunca sour ve bu ksmda sistemden karlan s
duyulur sdr (Kuru souma).
Bu havann daha dk bir scakla kadar
soutulmas istenirse, (2) noktasnda doymu hale
gelen hava, buradan (3) noktasna kadar youarak
sour. 2-3 arasnda hava =1 erisi zerinde hareket
eder.
Bu srede havadan karlan s gizli sdr (Youarak
souma).

ekil 11. Nemli havann neminin alnarak soutulmas.

Soutma ileminin enerji denklemini yazalm :
karlan toplam s

: Q12 = Qt = m (h1 - h2) [kW]

karlan duyulur s

: Qd = m (hm h2)

[kW]

karlan gizli s

: Qg = m (h1 hm)

[kW]

Youan su miktar

: mw = m (w1 w2)

[kg/h].

Not :
edilmitir.

Burada

youan

suyun

tad

enerji

ihmal

rnek : 30 C scaklnda %50 izafi nemli 10000

kg/h hava 15 C scaklna kadar
soutulacaktr. (1), (2) ve (m) noktalarnn
karakteristiklerini, karlan duyulur, gizli ve
toplam s miktarlar ile youan su miktarn
hesaplaynz?
zm : (1), (2) ve (m) noktalarnn
karakteristiklerini psikrometrik diyagramdan
bularak aadaki tabloya yerletirelim :

ekil 12. Nemli havann nem alnarak soutulmas.

(1) noktas

(2) noktasu

(m) noktas

t1 =

t2 =

tm = 30 C

30 C

15 C

1 = % 50

2 = 100

w1 = 13.36 gr/kg

w2 = 10.68 gr/kg

wm = 10.68 gr/kg

h1 =

h2 = 42.02 kJ/kg

hm = 57.38 kJ/kg

64.23 kJ/kg

m = % 40

 karlan toplam s miktar :

Qt = m(h1 - h2) = (10000/3600)(64,23 42,02) = 61,7 kW
karlan gizli s miktar :
Q g = m(h1 hm) = (10000/3600)(64.23 - 57.38) = 19 kW
karlan duyulur s miktar :
Qd = m(hm h2) = (10000/3600)(57.38 42.02) = 42,7 kW
karlan toplam s : Qt = Q g + Qd = 19 + 42,7 = 61,7 kW

Youturulan su miktar : mw = Y = ?
Y = m(w2 w1) = 10000(0,01336 0,01068) = 2.68 kg/h

rnek : 17000 m3/h debisinde, % 50 bal neminde ve 30

oC scaklndaki nemli hava, 10 oC scaklnda doymu
hale getiriline kadar bir soutucu serpantin zerinden
geiriliyor. Bu ilemin gerekleebilmesi iin gerekli
olan soutma kapasitesini bulunuz?
zm : v1 = 0,877 m3/kg, h1 = 64,3 kJ/kg, h2 = 29,5 kJ/kg
olarak psikrometrik diyagramdan okunur ve;
m = V/v1 = (17000/0,877) = 19384 kg/h
m = 19384/3600 = 5,385 kg/s
Q12 = Qt = m(h1 h2) olduundan;
Qt = 5,385(64,3 29,5) = 187,4 kW

2.3 Evaporatif Soutma

Yaz aylarnda, scak ve kuru iklim artlarnda klimada
evaporatif soutmadan yararlanlabilir..
D ortamdan alnan kuru hava adyabatik bir pskrtme
hcresinden geerken nemlenir ve sour.
Bu proseste su pskrtmeli nemlendirici ncesi ve
sonrasndaki havann entalpileri eittir (h0 = h1), ekil 13.
deal artlarda soutma sreci, artlandrlan mahalle ait
artlandrma izgisi zerinde sona erer.
Bu uygulamada yksek miktarda havaya ihtiya duyulur.
Ayrca d ortamdaki izafi nem yksek olursa bu sistem tatmin
edici sonu vermez.
Evaporatif soutma, d ortam artlar uygun olduunda
ekil 14de grld gibi baka bir konvansiyonel sistemle
birletirilebilir.

2.4 CN ve BY-PASS FAKTR

Pratikte soutucu serpantin knda hava, bu
problemde
olduu
gibi
doymu
hale
getirilebiliyorsa; 2 noktasndaki scakla Cihaz i
Noktas (CN) scakl ad verilir.
Bu nokta ideal bir noktadr ve pratik serpantinlerde
2 noktasna ulalamaz. 2 noktasna ulalmas
halinde serpantin verimi % 100 olur. Pratikteki
serpantinlerde ise verim % 85 90 mertebesine
ulaabilir.
Serpantinlerde verim tarifi yerine by-pass oran
tarifi daha yaygndr. Verimi % 85 olan serpantinin
by-pass oran % 15 demektir. Yani bu oranda hava
artlanmadan serpantini terk eder.

Cihaz reticileri ayn zamanda by-pass orann da verirler.

CN scakl ve by-pass oran verilen bir serpantinde, giri
artlarn CNna birletiren doruyu izip bunu verim (veya bypass) orannda blmek yeterlidir.

ekil 13. Baypass Faktr

rnek: Yukardaki rnekte CN scakl 10 oC ve by-pass

oran % 15 olan bir serpantinde gerekleebilecek gerek
soutmay bulunuz?
zm: Aadaki ekillerde grlecei zere;

ekil 14. CN ve by-pass faktr.

 1 ve 2 noktalarn birletiren doru % 15

orannda blnr. Bunun iin rnein kuru
termometre scaklndan yararlanlabilir.
(t1 t2) / (t1 t2) = 0,85 buradan t2 = 13 oC
bulunur. Buna gre;
h2 = 35 kJ/kg okunur.
m = V/v1 =17000/0,877 = 19384 kg/h
m = 19384/3600 = 5,384 kg/s olup,
Gerekleen soutma:
Q12 = 5,384 (64,3 - 35) = 157,8 kW olur.

CN nn soutma su rejimine etkisi :

Soutma grubunun su rejiminin tespiti, cihaz i
noktasnn bulunmas sureti ile yaplr. Cihaz i noktas,
havay artlandran cihazn (klima santrali vb.) serpantin
yzey scakln belirtir.
CN(ADP), efektif duyulur s oran dorusunun doyma
erisini kestii nokta olarak tespit edilir.
Mahallin psikrometrik diyagram izilirken CN ok dk
deerlere ularsa, daha dk bir nem oran salanabilir
ve soutucu batarya klr. Ancak bu durumda soutma
yk de arttndan, bunu temin edecek daha dk
scaklkta soutucu akkan kullanlmas zorunlu hale gelir.
Bu nedenle genel kural olarak konfor klimas
uygulamalarnda istenilen oda artlarn temin etmek
zere olabildiince yksek CN scaklnn seimi en
ekonomik yoldur.

 Pratik olarak CN'nin yaklak 11.5 oC altnda

bir su rejimi kullanmak klima seimlerinde iyi
sonu verir.

rnein, tecrbi bilgilere gre;

CN = 11.5 oC ise su rejimi 6/10 oC
CN = 13.5 oC ise su rejimi 7/12 veya 6/12 oC
CN = 14 oC ise su rejimi 7/13 oC gibi alnabilir.

4) ki nemli havann sabit basnta adyabatik

karm:
Klima tekniinde genellikle farkl artlara sahip
hava ktleleri belirli bir oranda kartrldktan
sonra klima santralnda artlandrlr. Dolaysyla
deiik scaklklarda bulunan ve izafi (bal)
nemleri farkl olan hava ktlelerinin adyabatik
olarak kartrlmas sonucunda elde edilen
karmn scaklnn ve zgl neminin
hesaplanmas gerekir.
Aadaki ekilde grld zere 1 ve 2
artlarnda bulunan iki hava kartrlarak 3
artlarnda yeni bir hava elde edilmektedir.

ekil 15. Adyabatik karma prosesi.

Sistem izole edilmitir ve karm adyabatik olarak

gereklemektedir.
Genellikle
klimatizasyon
ilemlerinde farkl artlarda bulunan iki havann
karm sz konusu olur. Ktle ve enerjinin korunumu
prensibine gre aadaki denklemler yazlabilir :

 m3 = m1 + m2
(maddenin korunumu kanunu),
m3*h3 = m1*h1 + m2*h2 (enerjinin korunumu
kanunu),
m3*w3 = m1*w1 + m2*w2 (su buharnn ktle
denklemi).
Ktle denklemindeki "m3" n edeeri dier iki
denklemde yerlerine yazlarak, m3 yok edilirse:
(m1 + m2) h3 = m1*h1 + m2*h2
m1 (h3 - h1) = m2
(h2 - h3)
(m1 + m2) w3 = m1*w1 + m2*w2 m1 (w3 - w1) = m2
(w2 - w3)
Bu iki denklemde karm tekil eden havalarn ktle
m1 h2 h3 w2 w3
oranlar :
n

olur.
m2

h3 h1

w3 w1

w3

m1 * w1 m2 * w2
m1 m2

m1 * h1 m2 * h2
h3
m1 m2

m1 * t1 m 2 * t 2
t3
m1 m 2

veya w3 (%m1 ) w1 (%m2 ) w2

veya h3 (%m1 )h1 (%m2 )h2

veya t 3 (%m1 )t1 (%m 2 )t 2

Bu denklemlerden grlecei zere karm

temsil eden nokta bu iki noktay birletiren
doru zerindedir ve doruyu yle iki paraya
bler ki bunlarn karlkl paralar karan
havalarn ktle akmlar ile ters orantldr.

rnek : 20 C scaklndaki % 50 izafi nemli i

hava ile 30 C scaklndaki % 40 izafi nemli d
hava sras ile ve miktarlarnda
kartrlacaktr.
Karm
havasnn
karakteristiklerini bulunuz.
Not : Bileenlerin (3/4) ve (1/4) miktarnda
karma katlmas demek, Karmn drtte
n ve drtte birini tekil etmeleri demektir.

a) Diyagram yntemi ile zm :

Psikrometrik diyagram zerinde (1) ve (2)
noktalarn bulup birletirelim. (1) noktasna
mesafede olan (3) noktasnn karakteristiklerini
okuyup aadaki tabloda toplarsak zme
ulam oluruz.
(1) HAVA

(2) DI HAVA

(3) KARIIM

t1 =
1 =
w1 =
h1 =

t2 =
2 =
w2 =
h2 =

t3 =
3 =
w3 =
h3 =

20
50
7.29
38,52

C
%
gr/kg
kJ/kg

30
40
10.64
57,28

C
%
gr/kg
kJ/kg

22.5
47.8
8.13
43,2

C
%
gr/kg
kJ/kg

b) Formlasyon yntemi ile zm :

w3 = ()*w2 + ()*w1 = ()*10.64 + ()*7.29 =
8.13 gr/kg
h3 = ()*h2 + ()*h1 = ()*57.28 + ()*38.52 =
43.21 kJ/kg

t3 = ()*t2 + ()*t1 = ()*30 + ()*20 = 22.5 C

rnek : 34 C scaklnda ve 18.5 gr/kg lk zgl neme

sahip olan bir hava ile 21.5 C scaklnda ve 8 gr/kg
zgl neme sahip olan bir hava (m1/m2) = 0.40
olacak
ekilde
kartrlmaktadr.
Karmn
psikrometrik zelliklerini bulunuz?
a) Diyagram yntemi ile zm : Psikrometrik
diyagramda (1) ve (2) noktalarnn yerleri bulunur ve
bu iki nokta birletirilir. (m1/m2) = 0.40 olacak
ekilde (3) noktas bulunur.
Not : Bileenlerden biri 40 birim olarak karma
itirak ediyorsa dieri 100 birim olarak karma
itirak ediyor demektir ki; burada karm 140 birim
olacaktr.

(1) NOKTASI
t1 = 34 C
1 = 54,76 %
w1 = 18.5 gr/kg
h1 = 81,53 kJ/kg

(2) NOKTASI
t2 = 21 C
2 = 51,54 %
w2 = 8
gr/kg
h2 = 41,35 kJ/kg

(3) KARIIM
t3 = 25
C
%
3 = 55
w3 = 11
gr/kg
h3 = 53
kJ/kg

b) Formlasyon yntemi ile zm :

t3 = (%m2)*t2 + (%m1)*t1
t3 = (0,714)*21 + (0,286)*34 = 24,7 C
w3 = (%m2)*w2 + (%m1)*w1
w3 = (0,714)*8 + (0,286)*18,5 = 11 gr/kg
h3 = (%m2)*h2 + (%m1)*h1
h3= (0,714)*41,35 + (0,286)*81.53 = 52,84 kJ/kg

rnek : 8000 m3/h debisinde, 4 oC kuru termometre

ve 2 oC ya termometre scaklndaki d hava ile
25000 m3/h debisinde, 25 oC kuru termometre ve %
50 bal nemindeki i hava adyabatik olarak
kartrlmaktadr. Karm havasnn kuru ve ya
termometre scaklklarn diyagram yntemi ile
bulunuz?
zm : v1 = 0,789 m3/kg ve v2 = 0,858 m3/kg okunur.
Buna gre ktlesel debiler :
m1 = 8000/0,789 = 10140 kg/h
m2 = 25000/0,858 = 29140 kg/h olarak hesaplanr.

(32 dorusu) / (13 dorusu) = m1 / m3 = 10140 /

39280 = 0,258 veya,
(13 dorusu) / (12 dorusu) = m2 / m3 = 29140 /
39280 = 0,742 elde edilir.
(12 dorusu) psikrometrik diyagram zerinde bir
cetvel ile yukardaki oranlarda blnerek karm
tekil eden 3 noktasnn yeri tespit edilir. Karm
noktasnn kuru ve ya termometre scaklklar
okunur:
KT3 = 19,5 oC YT3 = 14,6 oC

4) Havann su akm ile temasa getirilmesi

Doymam halde bulunan bir hava iyice
plverize edilmek suretiyle du halinde
pskrtlen su akm ile temasa getirilecek
olursa hava doymu hale gelir veya bu hale
yaklar.
Ancak du halinde dklen suyun scaklna
bal olarak havann zgl nemi artar veya azalr.
Yani sevkedilecek su yeteri kadar souk olduu
zaman, hava doymu hale gelmekle beraber bir
miktar su terkeder. Dier taraftan havann bu
ekilde stlmas ve soutulmas da mmkndr.

 Du altndan geirilmek suretiyle hava aadaki

ilemlere tabi tutulabilir.
a) Adyabatik doyma,
b) Suyun scaklnn havann kuru termometre
scaklndan yksek olmas hali,
c) Suyun scaklnn havann kuru ve ya termometre
scaklklar arasnda olmas hali,
d) Suyun scaklnn havann ya termometre ve
youma noktas scaklklar arasnda olmas hali,
e) Suyun scaklnn havann youma noktasnn
altnda bulunmas hali.
Yukardaki prosesler ile ilgili ekiller, psikrometrik
ilemler ve rnekler aada verilmitir.

5) Istma ve nemlendirme
Genellikle iklimlendirme tesislerinde havann
stlmas ve nemlendirilmesi sz konusu
olmaktadr. Dardan alnan souk bir hava
yalnz stlarak ieri verilirse, bu havann izafi
nemi stma ile biraz daha dececeinden
yetersiz olabilir.
Istma ve nemlendirme birlikte yapldnda
verilen snn bir ksm havay stmaya, dier bir
ksm da verilen nemi buharlatrmada kullanlr.
Bu proses ematik olarak aada gsterilmitir.

ekil 16. Istma ve nemlendirme prosesi.

 lk artlar belli iken (t1 , w1) istenilen bir (t2 , w2)

son artna varmak istenirse ;
m1 * h1 + ms * hs + Q12 = m2 * h2

m1 = m2 = m olduundan;
Qt = Q12 = m*(h2 - h1) - ms * hs
Qd = m * cp * Dt = m 1.003 (t2 - t1)
ms = m*(w2 - w1)

[kW]
[kW]
[kg/s]

olarak elde edilen denklemler kullanlr.

rnek : Balangta 12000 kg/h, 14 C scaklnda ve %

60 izafi nemli bir havay 25 C scaklnda % 45 izafi nemli hale
getirmek iin ne kadar s ve nem eklenmelidir. Eklenen snn
duyulur ve gizli ksmlar ne kadardr. Duyulur s oran nedir?
zm : Psikrometrik tablo veya diyagram yardm ile her
iki noktann artlar bulunur.
1 noktas
t1 =
14
60
1 =
w1 =
5,96
h1 =
29,07

C
%
gr/kg
kJ/kg

2 noktas
t2 =
25
45
2 =
w2 =
8,91
h2 =
47,75

C
%
gr/kg
kJ/kg

 Eklenmesi gereken s miktar :

Qt = Q12 = m (h2 - h1)
Qt= (12000/3600) (47,75 29,07) = 62,27 kW
Duyulur ve gizli s miktarlar :
Qd = m cp Dt
Qd =(12000/3600)*1.003(25 - 14) = 36,78 kW
Qg = Qt Qd = 62,27 36,78 = 25,49 kW
Qd 36,78
Duyulur s oran (F) : F

0,59
Qt 62,27

Psikrometrik diyagram incelenecek olursa, 1-2

dorusu yaklak % 60 eimli duyulur s oranna
paraleldir.

kinci yol :
Psikrometrik diyagramda (m) ile iki noktann eksenlere
izdm kesim noktas belirlenir ve bu noktann psikrometrik
deerleri okunur.
Bu nokta (1) ile ayn zgl nemde, (2) ile de ayn
scaklktadr. imdi bu noktann psikrometrik deerlerini bir
tabloda toplayalm :
m noktas
tm = t2 =
25
30
m

C
%

wm = w1 =
hm =

5,96
40,23

gr/kg
kJ/kg

Buna gre :
Qd = m (hm - h1) = (12000/3600)(40,23 29,07) = 37,2 kW
Qg = m (h2 - hm) = (12000/3600)(47,75 40,23) = 25,07 kW
olur.

Qt = m (h2 - h1) = Qd + Qg = 37,2 + 25,07 = 62,27 kW

6) Adyabatik Nemlendirme
Klima santralndan geen havann ierisine, bu havann
ya
termometre
scaklndaki
suyune
pskrtlerek
nemlendirilmesi ilemidir.

ekil 17. Adyabatik nemlendirme.

 Nemlendirme hcresindeki ayn su srekli sirkle

ettiinden havann ya termometre scakl ile ayn
scakla ksa srede ular. Bu durumda giren kan hava
entalpi fark:
h2 h1= (w2 w1)hs olup; sa taraf ok kk
olduundan ihmal edilebilir ve; h2 = h1 alnabilir.
hs : Suyun havann ya termometre scaklndaki
entalpisidir (kJ/kg).
Nemli havaya adyabatik nemlendirme yntemi ile eklenen
nem miktar ise aadaki forml ile hesaplanabilir:
Dw = m(h2 h1) [kg/h]
w2 w1
Nemlendiricinin verimi () :

w3 w1

w3 : Ya termometre scaklndaki zgl nemdir (doymu

havann zgl nemidir).

rnek : m = 18000 kg/h iin, 30 oC scaklndaki,

w1 = 12 gr/kg ve artlarndaki hava, adyabatik
olarak
nemlendirlmektedir.
Nemlendirici
kndaki R = % 90 olduuna gre, havann
entalpisindeki art ve nemlendirici verimini
bulunuz?
zm : Psikrometrik diyagramdan h1 = 60,75
kJ/kg ve w2 = 15,16 gr/kg okunur. Havann ya
termometre scakl tyt = 20,44 oC olduundan
bu scaklktaki suyun entalpisi de hs = 86 kJ/kg
alnabilir. Doymu suyun entalpisi tablodan;

 hs = 83,90 kJ/kg (20 oC YT scaklndaki doymu

su iin)
hs = 88,08 kJ/kg (21 oC YT scaklndaki doymu
su iin)
h2 h1 = (w2 w1)hs = (0,01516 0,01200)86 =
0,272 kJ/kg bulunur.
h2 = h1 + 0,272 = 60,75 + 0,27 = 61,02 kJ/kg
Entalpi art = 0,272/60,75 = 0,0046 = % 0,45
olup ihmal edilebilir deerde olduu
grlmektedir.

Nemlendirici verimi :
w3 = 15,81 gr/kg = 0,01581 kg/kg
0larak okunduundan;

w2 w1 0,01516 0,0120

0,83 % 83
w3 w1 0,01581 0,0120

7) Buharla nemlendirme
Havaya nem eklemede en hijyenik yntem, hava
kanallarnn yan taraflarnda bulunan elektrik
rezistansl stclardan buhar enjekte edilmesi ile
uygulanr.
me suyu ebekesinden alnan musluk suyunun
scakl, mikro organizmalarn aktif hale
geebilecei scakln altnda, 10 oC civarndadr.
Suyun 100 oCye karlmas ve atmosfer
basncnda kaynatlarak buhar haline getirilmesi
sayesinde, enjekte edilen nem hava kanallar
iinde youtuu halde bile bakteri oluumu
nlenmi olacaktr.

Buharla Nemlendirme Prosesi emas

Psikrometrik Diyagramda Buharl Nemlendirme

ekil 18. Buharla nemlendirme.

Buharn zgl entalpisi, nemlendirilen havannkinden

daha yksektir. Duyulur snma ok az miktarda
gerekleir. Havann nem ierii artar. Kuru termometre
scakl ise nem oran alt snrna yaknln korur.

rnek : Ktlesel debisi 10 000 kg/h olan tkt = 20 oC, tyt

= 8 oC olan hava, 110 oC scaklndaki doymu
buhar ile nemlendiriliyor. Nemlendirici kndaki
havann i noktas 13 oC olmas istendiine gre,
bu ilem iin gerekli buhar debisini bulunuz ?
zm : 110 oC deki doymu su buharnn entalpisi
(tabodan) hs = 2691 kj/kg olduundan, psikrometrik
diyagramda 1 ile 2 noktas arasndaki dorunun
eimi; Dh/Dw = 2,691 kj/gr olup, bu eimdeki
doru, psikrometrik diyagramdaki yarm daire
zerindeki lek yardmyla izilir, sonra 1
noktasndan bu doruya bir paralel doru izilir. td2
= 13 oC olan i noktas scaklndan izilen yatayn
sz konusu doruyu kestii nokta 2 noktas olup, w2
okunur. Buhar debisi hesaplanr :

mw = ma(w2 - w1) = 10 000(0,0094 0,0018)

mw = 76 kg/h

8) Nem alma ilemi

Nem alma ilemleri, ortam havasnn soutulmas veya
nem alc kimyasal higroskopik maddeler ile
gerekleir. Mutlak nemin alnmas ilemleri yle
snflandrlabilir:
1) Havann i noktas altndaki scaklna
soutularak mutlak neminin youturulmas,
2) Cihazda Silikajel gibi nem alc maddelerin
kullanlarak havann mutlak neminin alnmas.
Nem alc maddeler ile nem alnmas adyabatik bir
ilem olarak kabul edilebilir. Bu durumda kurutucu
yatak boyunca ilerleyen havann deiimi, yaklak
olarak sabit ya termometre dorusu boyunca aa
ynde bir deiim olarak kabul edilebilir. ekil 20.

ekil 19. Nem alc maddelerle havann

neminin alnmas.

2.4 Cihaz i Noktasnn Tayini (tcn)

Klima soutma serpantininin yzey
scakln belirten CN scaklnn,
cihaz seimi bakmndan belirlenmesi
gerekecektir. CN scaklnn tayini;

1)Hazrlanm tablolarla,
2)Psikrometrik diyagramla,
3)Hesapla yaplabilir.
Gze de hitap etmesi bakmndan
psikrometrik
diyagramla
CN
scaklnn tayinini inceleyelim;

 Psikrometrik diyagram zerinde oda artlarn

belirten noktadan geen; eimi EDIO deerine
eit dorunun, doyma erisini kestii nokta,
CNn tayin eder.
Genellikle psikrometrik diyagram zerinde ya
Dh/DW deerleri ya da DIO (duyulur s oran)
deerleri iaretlenmitir.
hg
Dh

DW 1 ( EDIO )

bants aracl ile, EDIO deerine karlk

gelen (Dh/DW) eimli doru, diyagram zerine
izilebilir.

 Deiim DorusuDuyulur Is OranSevk

Havas likisi
Deiim dorusu : Psikrometrik diyagram
zerindeki iki noktay birletiren dorudur.
Bu doru TDIO ve EDIO eimli dorular
oluturduu zaman hava CN scakl ve hava
miktarlar hesabnda belirleyici rol oynar.

3 ISIL KONFOR
3.1 nsan vcudunun s deiimi
nsan vcudu metabolizma suretiyle s retir. Bu
s, gdalarn oksijenle yanmas ile vcut iinde
meydana gelir. Dier taraftan insan vcudu
muhtelif ekillerde srekli s kaybeder. Vcut
scakl, retilen s ile dar verilen s miktar
arasndaki dengeye baldr.
a) Bazal metabolizma : Yemek yedikten 14 ile 18
saat sonra, 30 ila 60 dakika dinlenmi bir insann
metabolizma yolu ile rettii s miktarna Bazal
Metabolizma ad verilir. Bu s deri yzeyinin
metrekaresi bana kaybedilen Kcal/h s miktar ile
llr.

 nsan vcudunun kaybettii s miktar u

yollarla olur :
1)
2)
3)
4)

Kondksiyon,
Konveksiyon,
Radyasyon ve
Evaporasyon (buharlama = terleme).

Ya cinsiyet ve faaliyet durumuna gre

metabolizma ssnn nasl deitiini aadaki
tablodan inceleyelim :

Tablo 2. nsan vcudunun metabolizma ss.

YA CNSYET VE FAALYET DURUMU
Hafif spor yapan genler
Oyun oynayan bir ocuk
Yaz makinesinde alan baba
Hareketsiz duran ocuk
Koltukta istirahat eden baba
Baba bazal durum
Byk anne bazal ve uyur halde

Kcal/mh
300
100
90
55
50
35
30

Metabolizma suretiyle retilen snn bir ksm vcut

iinde depo edilerek vcut scaklnn 37 C de sabit
tutulmasn salar.

 retilen ve kaybedilen s miktar arasnda aadaki gibi

bir iliki mevcut olup, bu dengenin korunmas gerekir.
M=S+ERC
Burada:
M : Organlar iinde metabolizma suretiyle retilen s,
S : Vcut iinde depo edilen s miktar,
E : Buharlama suretiyle oluan s kayb,
R : Radyasyon yolu ile oluan s kayb veya kazanc,
C : Konveksiyon yolu ile oluan s kayb veya kazanc.
Vcutta depo edilen s miktar konveksiyon, radyasyon
veya evaporasyon yolu ile artar veya azalr ki bu vcut
scaklnn dengesini bozarak hastalklara neden olur.

b) Bitaraf nokta : E. F. Du Boisin tecrbelerine gre 27 C ile

30 C arasndaki scaklklarda bulunan bir havada, hava
hareketsiz olmak zere, plak bir insan iin yle bir denge
noktas vardr ki, bu noktada vcut sl dengesini hi bir
fizyolojik tedbir almakszn muhafaza eder. Bu scaklk
deerine Bitaraf Nokta denir.
c) Konfor hali : Bitaraf noktada insan ne fazla scaklk ne de
fazla soukluk hisseder. te bu hale Konfor Hali denir.
nsan vcudu soua ve scaa kar dar bir scaklk
alannda (vazo-motr ayar blgesinde) kan dolam ile
vcut ssnn dengesini korumaya alr. Ayrca artan
metabolizma ve terleme yolu ile yine soua ve scaa
kar vcut kendi sl dengesini korumaya alr.
Ancak, d ortamdaki nispeten yksek scaklk
deiimlerine kar koyamayan vcut hasta olur.

 Muhtelif yollarla vcudun kaybettii s

miktarlar ve yzdeleri aadaki tabloda
verilmitir.
Tablo 3. Dinlenmekte olan normal bir insann s kayb.
Is kaybetme ekilleri
Konveksiyon ile
Radyasyon ile
Terleme suretiyle
Nefes almak suretiyle
Dier muhtelif ekillerle

Kcal/h
30
30
15
5
5
Toplam 85 Kcal/h

% miktar
35
35
18
6
6
% 100

3.2 Konfor ve konfora etki eden faktrler

Konfor : Kapal bir mahalde havann scakl,
nemi, hz, temizlii, radyant scakl ve dier
hava artlarndan ileri gelen bir rahatszlk
olmamas haline konfor denir.
Bir insann konfor halinde bulunmas yalnz
havann kuru termometre scaklna bal
deildir. Fiziksel ve zihinsel konfor duygusunu
etkileyen akustik, aydnlatma koullar ve hacmin
rengi gibi kavramlar da konforu etkileyen
faktrlerdir.
Konfor artlarn etkileyen faktrleri ksaca
inceleyelim. Bunlar :

a) Scaklk: Vcudun denge denkleminde bitaraf noktaya

etki eden en nemli husus d scaklktr. D scakln
deiimine bal olarak vcudun s kayb artar veya
azalr. Bozulan dengeler hastalklara neden olur.
Yaanlan hacmin edeer scakln (hava scakl ve
radyant scakl) gz nne alan scakla oda operasyon
scakl denir, ve aadaki ekilde formle edilir.
to = 0,5 (ta + tr) [oC] Burada;
to : Oda operasyon scakl [oC]
ta : Yerel hava scakl (KT) [oC]
tr : tr = SK * tK olup, yerel radyant scaklktr. [oC]
SK : Yzeyle gz nne alnan noktalar olan P ve K
noktalar arasndaki grme asdr.
tk : Yzeylerden her birini ifade eden K numaral yzeyin
scakldr [oC]

 Oda operasyon scaklk (edeer scaklk)

aralklar ASHRAE 55e gre :
Yazn
Kn

: 23 26 [oC]
: 20 24 [oC] olarak alnabilir.

Ayrca, i ortam scaklnn 21 oCnin altna

dmesi halinde ortamda STATK
ELEKTRKLENMENN balad bilinmektedir.

b) Nem : Konfor hali zerinde nemin etkisi de ok

nemlidir. Vcudun s deiim denkleminde (E =
buharlama ss)nn deiimi, rutubetli scak
havada solunumu gletirir, rutubetli souk
havada vcudun mukavemetini krar.
Rutubetsizlik az ve boazda kurumalara neden
olur. Bal nemi % 75i aan ortamlarda bakteri ve
virslerin daha ok redii ve bulunduu, bal
nemi % 23n altnda olan ortamlarda ise solunum
yolu hastalklarnn daha sk
grld
bilinmektedir.
Konfor artlar iin izafi nem : % 65 % 30
arasnda olmaldr.

c) Hava hareketi : Hava hareketinin artmas

konveksiyon ve evaporasyon s kaybn arttrarak
serinlemeyi temin eder. Bu nedenle serinlemek iin
baz yerlerde vantilatr kullanlr. Ayrca klimatize
edilen hacimlerde havann cereyanndan, zellikle
souk havann cereyanndan saknlmaldr.
Aktivite durumuna gre hava hz ISO 7730 dan
alnabilir.
Mahallin konfor blgesindeki hava hz da aparey
seerken dikkat edilmesi gereken bir parametredir.
zellikle tavan tipi hava apareylerinin fleme hz
ISO 7730 a gre yerden 2 m yksekte max. V = 0,2
m/s olmaldr.

d) Civar yzeylerin ortalama scakl : Civar yzeylerin

ortalama scakl da, kapal mahaldeki hava
scaklndan bamsz olarak insana etki eder. Mahal
havas scakl istenen dzeyde olsa dahi, civar yzeyler
souk ise vcut direkt olarak radyasyon ile s kaybeder
ve mahal havas insana soukmu gibi gelir. Bu nedenle
zellikle binalarn d cephelerinin izole edilmesine
dikkat edilmelidir.
e) Havann terkibi : Teneffs edilen havann yeterli
dzeyde temiz olmas gerekir.
f) Ses ve titreim : Uygun ses seviyesi ortamn trne gre
20 60 dB (desibel) deerleri arasnda olmaldr (10-12
Watt = 0 dB).
g) Renklerin etkisi : Genel olarak ak renkler insanlar
ferahlatmakta, koyu renkler skmaktadr. inde
bulunulan ortamn duvar ve tavan renkleri ak renkler
olmaldr.

3.3 Havalandrmann fizyolojik esaslar

Havalandrma : Tabii veya cebri olarak herhangi
bir mahalle hava verme veya mahalden dar
hava karma ilemine Havalandrma denir.
Havann daimi pislii : Hava iinde; O2, N2, CO2,
su buhar, argon ve ihmal edilebilir lde dier
inert gazlar mevcuttur. Havann iinde askda
duran ve ayrlmas mmkn olmayan ok kk
paralara havann daimi pislii denir.

 Havann geici pislii : Bizleri ilgilendiren havadan

ayrlmas mmkn olan ve ebatlar 150 ila 0.2
mikron mertebesinde deien aadaki geici
pisliklerin (fiziksel ve biyolojik pisliklerin)
temizlenmesidir :
1) Muhtelif tozlar,
2) s ve dumanlar,
3) Bakteriler,
4) Sis, buhar ve gazlar.
inde fazla miktarda insan bulunan bir mahallin
havas teneffs nedeni ile kirlenir. eriye taze
hava verilmesi gerekir.

 Fizyolojik olarak, deniz seviyesinde bulunan

normal bir insan her teneffs devresinde 500
cm3 havay cierlerine alr. Normal artlarda
dakikada 16 kez solunum yapld zaman 8
litre/dk hava kullanlm olur.
Deniz seviyesinde hafif alan bir insana
verilmesi gereken hava 108 litre/dakdr.
Hareketli bir i iin ise bu miktar, 360 litre/dk ya
kmaktadr.
Burada nemli olan husus, kapal bir mahal
havas iindeki CO2 miktarn zararsz bir deerde
tutacak kadar ieriye temiz hava vermektir.

 Atmosferde normal olarak % 0.03 0.04

orannda CO2 gaz bulunur.
nsan, teneffs ettii havann % 4.3 n CO2 e
dntrr. Ancak tm havann CO2e
dnmesine kadar havann teneffs mmkn
deildir.
CO2 oran % 5 10 arasnda olan havada nefes
almak zorlar, kalp arpnts ve yorgunluk
balar.

 Yaplan deneylerde CO2 orannn normal deeri olan %

0.03 den % 5e kmas ile insanlarn teneffs etme
derecesinin 4 misli arttn gstermitir. CO2 younluunu
% 0.5 mertebesinde tutmak iin kapal bir hacime insan
bana verilmesi gereken hava ilk bakta 114 lt/dk. olarak
hesaplanabilir. Ancak insan vcudundan ve muhtelif
organik maddelerden yaylan fena kokular ve sigara
duman nedeni ile 100 150 lt/dk taze hava miktar bile
konfor salayamamaktadr.
Muhtelif uygulamalar iin hacimlerin havasnn saatte ka
defa deitirilmesi gerektii belirtilen tablolar yardm ile
bu hacmin taze hava ihtiyac belirlenebilmektedir.
Birok uygulamalarda ise insan bana saatte kapal
mahalle verilmesi gereken taze hava miktarlarnn
belirlendii tablolarn kullanlmas ile taze hava
miktarlarnn hesaplanmasdr.

 Burada dikkat edilmesi gereken bir husus ta, baz

uygulamalarda kapal mahaldeki insan saysnn
deil, hacmin kullanm ama ve zelliklerinin n
plana alnmas gereidir.
rnein bir ameliyathanenin havalandrlmasnda
ya demenin m si bana 36.6 m3/h lk bir taze
hava miktar esas alnacak veya sz konusu
ameliyathanenin tm havas saatte 8 10 defa
deitirilecektir.
inde az insan bulunan ve zellik arzetmeyen
mahaller genellikle tabii olarak havalandrlrlar. Bu
nedenle
konutlarda
havalandrma
tesisat
bulunmas zorunlu deildir. Muhtelif uygulamalar
iin dzenlenen tablolar ektedir.

3.4 Hava Kalitesi

a) Tanm : Hibir kirletici madde iermeyen ve
bu havay soluyan insanlarn % 80 veya daha
fazlasnn hava kalitesiyle ilgili herhangi bir
tatminsizlik hissetmedii havadr.
nsanlar zamanlarnn % 90n i hacimlerde
geirmektedirler. hacimlerdeki kirlilikten
kaynaklanan hastalklar da sz konusu
olduundan bu konuda baz standarlar ortaya
kmtr. ASHRAE 62-89.

b) Hasta Bina Sendromu (HBS) : Grnr hibir

hastalk nedeni olmayan bir binada, sakinlerin
sadece binada geirdikleri zamanla balantl
olarak salk ve konfor ikyetleri olmasna denir.
Bu ikayetler ; ba ars, gz, burun veya boaz
rahatszlklar, ksrk, kuru veya kantl bir cilt,
ba dnmesi, mide bulants, konsantrasyon
bozukluklar ve kokuya kar ar duyarllk
eklinde olabilir.
1) Bu
hastalk
belirtilerinin
kayna
tanmlanamamtr.
2) ikyetilerin ou binay terk edilerinden
hemen sonra rahatladklarn belirtmilerdir.

c) Hava Kalitesini Bozan Hasta Bina

Sendromunun Nedenleri :
1) Solunan havadaki CO2 oran (canl solunumu ve
yanmadan)
2) Kt kokular (insanlardan)
3) Mikroorganizmalar (evre ve insanlardan)
4) Nem (evre ve piirme faaliyetlerinden)
5) Radon gaz (topraktan)
6) Organik buharlar (kullanlan eya ve bina
elemanlarndan)
7) Toz (evre ve kullanlan eyalardan)
8) Alerjen maddeler ve canllar (evreden)
9) Sigara duman (insanlardan)
10)Dier kaynaklar (Elekronik kirlenme, radyasyon vs)

d) Hava Kalitesinin Gelitirilmesi

1) Kirletici madde kaynann ortadan kaldrlmas
2) Havalandrma orannn arttrlmas

e) Havalandrma Miktarlar
Minimum enerji tketimiyle kabul edilebilir bir
i hava kalitesine ulaabilmek iin ASHRAE kii
bana den d hava miktarn bir standarda
balamtr. ASHRAE 62ye gre, eer d hava
kalitesi yeterli ise, aadaki tablolarda gereken
hava miktarlar verilmitir.
Son zamanlarda gelitirilen tekniklerden biri
talep kontrollu havalandrmadr. Bu sistemde
hava kalite sensrnden veya CO2 sensrnden
kumanda alan bir havalandrma sistemi ihtiya
olduunda ve talep geldiinde devreye
girmaktadir.

f) Hava Debisi ve Hava Deiim Says

Bir hacme gnderilecek veya ekilecek hava
miktar kirleticilerin veya kokunun younluuna
baldr. Endstriyel ve ticari uygulamalarda
retilen s ve prosese bal olarak ilaveler
gerekebilir.
Saatteki hava deiimi says, bir odaya
beslenecek
taze
hava
miktarnn
hesaplanmasnda nemli bir faktrdr. Aadaki
tablodaki deerler, Avrupa tarafndan DIN 1976
T.2 erevesinde teklif edilmitir. Bu hesaplarda
kii bana 20 50 m3/h-kii d hava dikkate
alnmtr.

g) Lejyoner Hastalna Kar Klima Tesisatlarndaki

nlemler
Lejyoner hastal, Lejyonella bakterisi (Legionella
pneumophilla) tarafndan oluturulan ve lme yol
aabilen ciddi bir zatrre hastal biimidir.
Lejyonella nemli ve sulu ortamda yaar ve oalr.
En yaygn bulama yolu binalardaki shhi tesisat ve
klima tesisatdr.
Tesiatta Lejyonella potansiyeli olan yerler
unlardr :
1) Scaklk : 25 45 oC aras scaklkl nemli, sulu
yerler.
2) pH : Suyun pH = 6,9 deeri en uygun deerdir.
3) Hijyen : Kirler ve birikintiler kuluka iin uygun
ortamlardr.

 Binalardaki klima tesistalarnda karlalan

tipik tasarm scaklklar gz nne alndnda,
Lejyonella iin en uygun byme ortamlar :
1) Soutma kuleleri
2) Buharlamal kondenserler
3) Nemlendiriciler (zellikle sulu tip) olarak
saylabilir.

3.5 Efektif scaklk ve konfor alan

Efektif scaklk : Havann scakl, rutubeti ve hava
hareketinin muhtelif bileenlerinde hissedilen
scakla efektif scaklk denir. Bu scaklk:
Yaz (ET) Scakl
: 21.5 C (ET)da insanlarn %
98 i konfor halinde,
Kn (ET) Scakl : 20.0 C (ET) da insanlarn %
97.7 si konfor halinde, kendilerini hissetmilerdir.
Bu sonular % 30 70 izafi nemli hava ile yaplan
deney sonulardr.
Konfor alanlar ise aadaki efektif scaklk aralklar
ile ifade edilir :
Yaz konfor alan : 19.5 23.5 C (ET),
K konfor alan : 17.5 21.5 C (ET)

 Tablo 4. Konfor mntakalar - bitaraf nokta mukayesesi.

Aratrmaclar

Efektif Scaklk
Ortalama Snrlar
Konfor mntakas (alan)
Houghten and
19
17 - 21.5
Yaglow
Yaglow
and
21.5
19 - 24
Drinker
Yaglow
22.5
19 - 28
Keeton et all

24

Snrlar
Scaklk

Aklama

Kn,
normal
giyinmi
kadn ve erkek
Yazn,
normal
giyinmi
istirahat eden erkek
Btn
sene,
ceketsiz
istirahat eden erkek
Btn sene, plak ve bazal
artlarda kadn ve erkek

23 - 24.5

Termik bitaraf nokta

Du Bois and
Hardy
Winslow,
Herington and
Gagge

24

23 - 25

22

18 - 24.5

Bazal halde plak erkek

Bazal halde elbiseli erkek
29 - 31
23 - 29

stirahatta plak erkek

stirahatta elbiseli erkek

3.6 Konfor efektif scakl zerine etki eden

faktrler
Konfor efektif scakl insanlarn fizyolojik
durumlarna bal olarak deiir. Fizyolojik
bakmdan insanlar; alma ve dinlenme, giyinme
ve gda alma, iklim alkanlklar, ya ve
cinsiyetlerine gre birbirinden ok farkldrlar.
Bu bakmdan, tm insanlar deil ounluunu
konfor halinde bulunduran artlar esas
alnmaktadr.
imdi konfor efektif scakln etkileyen faktrleri
inceleyelim :

1) klim ve mevsimler : svete scak bir gn,

Msrda souk bir gn olabilmektedir.
Dalarda yaayan insanlar iin % 35 - 40 nem
oran konfor art olabilmektedir. Ancak
insanlarn ounluunun konfor halinde
bulunduklar scaklk alanlar :
Yaz konfor mntakas
: 19 23 C (ET),
K konfor mntakas
: 20.5 23.5 C (ET),
olmaktadr.

2) Sre : nsanlarn kapal mahallerde kalma

sreleri ksaldka konfor salayan ET scakl
da o kadar d scaklk derecelerine yaklar.
rnein, maazalarda mteriler, ksa sreli
kaldklarndan dolay kn 18 C scaklnda
stlrlar.
3) Elbiseler : Giyinme ekilleri de konfor efektif
scakl zerinde etkilidir. Elbiselerin izolasyon
etkisini lmek iin Klo = 0.116 C/Kcal m h
denilen bir birim teklif edilmitir. [1 clo = 0,155
m2KW].

4) Ya ve cinsiyet : Genel olarak konfor efektif

scakl; kadnlar ve 40 yandan fazla yal
insanlar iin iin, 0.5 C ET kadar fazla olur.
5) ok tesiri : Dardan iklimlendirilmi bir
mahalle aniden girildiinde hissedilen ani
scaklk deiimlerini azaltmak iin i ve d
scaklk farklarnn makul llerde tutulmas
ve koridorlarn bir ara scaklk deerinde
tutulmas dnlmtr.

6) Fiziki faaliyet : Vcudun fiziksel hareketlilii

ne kadar fazla ise konfor efektif scakl o
kadar dk olmaldr. Atlyede kuvvet
sarfederek alan bir insan ile sinema
salonunda film seyreden bir insann konfor
efektif scaklk ihtiyalar farkl olacaktr.
7) Radyasyon tesiri : Yaplan deney
sonularna gre, civar ortalama radyasyon
scaklnn 1 C deimesi, konfor efektif
scaklnn 0.5 C kadar deimesini
gerektirmektedir.

3.7 Edeer scaklk

Amerikada
efektif
scaklk
endeksi
uygulanrken, ngilterede edeer scaklk
kavram uygulamaya konulmutur.
Efektif scaklk; scaklk, rutubet ve hava
hareketinin bir fonksiyonu olup civar
yzeylerin
radyasyon
tesirini
dikkate
almamaktadr.
Edeer scaklk ise; scaklk, rutubet, hava
hareketi ve civar yzeylerin radyasyon etkisini
de iine almaktadr.

3.8 Ekonomik konfor artlar ve konfor

standartlar
Istma hesaplarnda kn en iyi konfor salayan
i scaklklar esas alnr. Soutma hesaplarnda
ise; en iyi konfor salayan artlardan 1 ile 2 C
ET daha yksek i artlarla yetinilir.
Istma tesisatnda 1-2 Clik fark tesis
masraflarn pek etkilemezken, iklimlendirme
tesislerinde bu farklar tesis masraflarn nemli
lde etkilemektedir. nk iklimlendirme
tesisatlar ok pahal tesisatlardr.

4 KLMA SANTRALI
Bir klima santral, havann hareketlendirilmesi,
temizlenmesi,
stlmas,
soutulmas,
nemlendirilmesi ve kurutulmas (neminin
alnmas) iin gereken nitelerden oluur.
Havann klima santral iindeki yolunu
izlersek, aadaki elemanlarla karlarz:

ekil 20. Klima santral prensip emas.

1)
2)
3)
4)
5)

Aspirasyon hcresi,
Karm odas,
Toz filtresi,
n stc (I1),
Soutucu (S),

6) Hava nemlendiricisi,
7) Damla tutucu,
8) Son stc (I2),
9) Vantilatr (V),
10) By-pass hatt.

 imdi bu elemanlar (niteleri) ksaca aklayalm :

1) Aspirasyon hcresi : Radyal bir aspiratrle
klimatize edilen hacimden kirli havay emip, bunun
bir ksmn gerekiyorsa karm havas olarak karm
odasna gnderen nitedir.
2) Karm odas : D hava ile evrim havas girileri
zerinde kar etki yapacak ekilde birbirine bal
klapeler bulunur. Bu klapeler aracl ile, her iki
havann karm istenen oranlarda ayarlanabilir.
3) Toz filtresi : D hava ile evrim havasnn
temizlenmesi iin, karm odasnn arkasna
genellikle bir toz filtresi yerletirilir.

4) n stc : n stc genellikle kn gereken bir

stma nitesidir. Dardan emilen nemi dk d
havann nem alma kapasitesini nemlendirici
giriinden nce arttrmak iin n stc gereklidir.
5) Soutma yzeyleri : Yazn n stcnn yerine
yzeyli bir soutucu hizmete sokulur. Soutucu
akkan olarak ehir suyu, derin kuyulardan
karlan su, soutulmu su ve bazen de bir
soutma grubuna ait salamura kullanlr.
6) Hava nemlendirici (Ykayc) : Bu apareyde
(nitede) hava, ok sayda lleler aracl ile
plverize hale gelmi olan su ile temas eder.
Bylece bu aparey, su ve s al verii iin byk bir
yzeyin olumasna sahne olur.

7) Damla tutucu : Nemlendiriciden sonra yerletirilen damla

tutucunun grevi, ykama ve nemlendirmede kullanlp
havann bnyesine girmemi olan su damlacklarnn k
havas devresine nfuzunu engellemektir.
8) Son stc : Nemlendiriciden kta hava, giri havasnn
iermesi gereken su yzdesine (zgl nemine) ulam olmas
gerekir. Bu suretle bu stcda yaz ve k yeterli dzeyde stlan
havann zgl nemi sabit kalr. Klima tesisat bir mahalli stma
durumunda ise, giri scakl mahal scaklndan yksek, aksi
halde yani klima tesisat bir mahalli serinletmek durumunda
ise, giri scakl mahal scaklndan daha dk tutulur.
9) Vantilatr : Hava klima tesisat iinde, santraln sonuna
yerletirilen ve bir elektrik motoru ile tahrik edilen bir
vantilatr aracl ile harekete geirilerek, mahallere kanallar
vastasyla sevkedilir.
10) By-pass hatt : Genellikle n filitrasyondan sonra operasyona
tabi tutulmayacak olan niteleri blirlenen oranlarda atlayan
hava hattdr.

ASPRATR :

Merkezi Klima Santral

4.1 Hijyenik Klima Santral zellikleri :

1) ift cdar konstrksiyonlu olup kapal profillerden
yaplmaldr.
2) cidar, tavan ve yan yzeyler galvaniz, deme
paslanmaz sa olmaldr.
3) Oksitlenecek veya korozyona urayacak ve
sterlizasyondan zarar grecek malzeme kullanlmamaldr.
4) Santral iinde keskin ke, cvata, somun ba, aralk vs.
bulunmamaldr.
5) Kontrol ve temizlik iin fan, filtre, nemlendirici, soutma
serpantinleri iin aydnlatma ve kap bulunmaldr.
6) Fan tamamen galvaniz satan mamul veya epoksi boyal
tercihen seyrek kanatl veya serbest fan, dar karlabilir
tip olmaldr.

7) Serpantinler seyrek hatveli, bakr boru-alminyum

kanatl olmaldr.
8) Damla tutucular kolay temizlenebilir ve karlabilir
olmaldr.
9) Drenaj tavalar sklebilir tip paslanmaz satan
mamul, eimli ve iinde su kalmayacak ekilde
yaplm olmaldr.
10) Damperler szdrmaz, alminyumdan mamul,
contal olmaldr.
11) Santral hava kaaklarna kar szdrmaz, EN
1886ya gre szdrmazlk test sertifikasna haiz ve Bklass olmaldr.
12) Filtre erevesi szdrmaz, EN 1886 ya gre
szdrmazlk test sertifikasna haiz ve F9-Klass
olmaldr.

4.2 Klima tesisatlarnda iletme ekilleri

1) Sadece d hava ile alma durumu : Bu sistemler
havann yeniden kullanlmamas gereken yerlerde
uygulanr. rnein, hastaneler, ameliyathaneler ve
anfiler gibi.

ekil 19. % 100 taze haval alma ekli.

2) Karma alma durumu : Bu uygulamada d

hava ile birlikte evrim havasndan da yararlanlr.
Sadece d hava ile alma durumuna gre, bu
sistemde nemli bir s ve soutma suyu ekonomisi
salanr.

ekil 20. Karma alma ekli.

3) Bay-pas dzenli karma alma durumu : Bu

uygulamalarda, karm havasnn tamam veya bir
ksm dorudan (baka bir ileme tabi tutulmadan)
vantilatr hcresine verilir. Bu tr uygulamalar daha
ok endstriyel tesislerde kullanlr.

ekil 21. Bay-pasl karma evrim ekli.

4.3 letme ekilleri ve havann hazrlanmas

1) K iletmesi

ekil 22. K iletmesinin (h-w) diyagramnda gsterilii.

a) Karm : (1) artlarndaki d hava, (2) artlarnda bulunan i

hava ile belirli oranda karm odasnda kartrlmakta ve (3)
karm havas meydana getirilmektedir. (3) noktas (1-2) doru
parasn hava miktarlaryla ters oranda bler (yani karm
adyabatiktir).
b) n stma : (3) halindeki hava karm, n stc iinden
gemekte ve bu stc iinde x3 su miktar sabit kalacak ekilde
snarak, (4) haline gelmektedir.
c) Nemlendirme : (4) halindeki hava, nemlendiriciden geerken
hem nemlenir, hem de sour. Nemlendirme ilemi i = sabit
dorularna paralel dz bir izgi boyunca oluur ve (4)
noktasn (5) noktasna balar. (5) noktasnda havann ihtiva
ettii (ierdii) su miktar giri havasnn (xg) su miktarna
ulam olmak zorundadr. (5) noktas doyma erisi zerinde
deildir. nk pratikte doyma haline eriilemez.
d) Son stma : (5) noktasndaki hava, son stcdan geer. Istc,
karm havasn, sahip olduu su miktar sabit kalmak artyla,
istenilen (6) noktasna yani giri havas artlarna getirir.

2) Yaz iletmesi

ekil 23. Yaz iletmesinin (h-w) diyagramnda gsterilii.

YAZ LETMES :
a) Karm : (1) artlarndaki d hava, (2) artlarndaki i hava ile belirli
oranda karm odasnda kartrlarak (3) artlarndaki karm havas
elde edilmektedir. Yine karm adyabatik artlarda gerekletirilmekte
olup, (3) noktas doru parasn hava miktarlaryla ters oranda bler.
b) Soutma ve kurutma : (3) halindeki karm havas yzeyli soutucudan
geerken, hem soutulmak hem de kurutulmak suretiyle (4) haline
kadar ular. Hava bu noktada, giri havasnda olmas gereken (xg) su
miktarna sahip olmaldr.
c) Mahalde s ve nem kazanm : (4) halindeki hava, daha sonra stcya
alnarak, su miktar (xg) miktarnda sabit kalmak artyla, giri havas iin
art koulan (5) noktasna kadar getirilir. (5) noktas (2) noktas ile ayn
duyulur s oran dorusu zerinde olmak zorundadr. nk mahalle
flenen havann, mahallin duyulur ve gizli slarn alabilmesi iin
mutlaka duyulur s oran dorusu zerindeki bir noktadan verilmesi
gerekmektedir.
Konut mahallerinde Dt = t2 - t5 scaklk fark 6 ila 8 C olarak
belirlenmitir. Scaklk farknn kk seilmesi, mahalle verilen giri
havas miktarnn artmasna (iletme masraflarnn artmasna), byk
seilmesi halinde ise mahalde rahatszlk veren hava cereyanlarnn
meydana gelmesine sebep olmaktadr.

5) PRATK ISI YK HESABI

Projelendirme teklifi veya yaklak sistem
maliyeti karmak amacyla; yaklak s yk
ve buna bal olarak, klima ekipmanlarnn
sistem, kapasite, l ve miktarlarnn acilen
karlmas gerekebilir.
Bu maksatla, uygulamann eidine gre baz
abuk hesap usul ve donelerinin yer ald
aadaki tablolar gelitirilmitir.
Bir rnekle bu tabloyu kullanalm:

KLMA AVAN VE TEKLF.PROJELER N TAKRB HESAP VE SSTEM SEM DONELER

Bina Cinsi

OFSBRO

Byk
maaza

OTEL

TYATROSTDYO

Takribi Kapasite ihtiyac (1m 2 Deme

alan iin)

Soutma gc

90 Kcal/h

Hava Debisi
Klima iin Top. G

18 m3/h
0.07 KW

Aydnlatma

25 watt

klim, alan/Top.aln.
Cihaz odas ihtiyac

70%
Binann %4-8

Soutma gc

150 Kcal/h

Hav es Debisi

30 mVh

Klima iin Top. G

Aydnlatma
klim alan/Topl.

0.09 Kv
45 Watt
75%

Cihaz oda ihtiyac

Binann %5-8

Soutma gc

75 Kcal/h

Hava Debisi

30 mVh

Klima Top. gOc

0.065 Kw

Aydnlatma
iklim/toplam alan

30 Watt
70%

Cihaz oda ihtiyac

%4-6

Soutma gc

105 Kcal/h

Hava Debisi
Klima fopl. _g
Aydnlatma

18 trVh
0.090 Kw
(1)(2)(3)

klim/'Topl. alan

75%

Uygun Klima Sistemleri Uygulama zellikleri

isletme Sarfiyat

Yllk)

Elektrik
(Klima iin)

Yakt
(Istma)

le.Tek.nin
bakabilecek

Tek ve ift kanall

merkezi sistemler,
multizone, paket tiol
cihaz, endksiyon, fan
coil, mstakil kat
cihazlar. Soutma
Ureticiler:Her cins. Istma
reticiler; Her cins

Ekonomik konu n
plandadr. Zon kontrol
gerekir. Oda artlar iir
talep ok kat deildir.
Sistem, oda blmelerinin
deitirilmesine
uyabilmelidir,'

12-20
Kwh/m2
(0rt.l5)

4-10
lt/m2
(0rt.7)

1800 ila
5000
m2/kii
(Or.3400)

Tek kanall sistemleri

Mstakil kat cihazlar.
Istma ve soutma ortam
retme cihazlar her cins
olabilir.

Hacim ii klima yUk

yksektir. Soutma ykndeki deiimler ok
azdr. Hava kirlenmesi ve
toz oktur ve zel filtre
gerektirir (Yksek verimli)

15-40
Kwh/nr
(0rt,30)

2.5-5
2
t/m
(Or.3.5)

2000 ila
10000
m2/kii
(0r.3900)

Fan Coil, Endksiyon, vs.

D hava bir primer
cihazda iklimlendirilerek
verilmelidir. Istma ve
soutma ortam retme
cihazlar her cins olabilir.

Scaklk ve nemin her

odada ayr ayr kontrol
mUmkn olabilmelidir. Ses
seviyesi dk (25-30 db
yatak odalarn.) (30-35 db
genel alanlar)1 Sistem
devaml alacaktr.
Estetik grnm nemli

20-45
Kwh/m2
(Ort.30)

.6-45 lt/m2 1000 ila

5000
(Ort.13)
m2/kisi
(Ort.2500)

r(l) Tiyatro 15 Watt/m*

.(2) Radyo Stdyo 80
m21 -(3) TV StUdyo
150 m2 Tek kanall
merkezi sistem. Her trl
stma ve soutma retici
cihaz olabilir. Heat Pump'
uygulamasna msait

Ses ve titreimlerin
14-55
nlenmesine zel dikkat
Kwh/m2
gsterilmeli. Soutma yk (Ort.30)
ou hacmin iinde
meydana gelir. Arka ve
yksek oturma
mahallerinde scaklklarn
fazla ykselme eiliminde
olduu unutulmamaldr.

6-45 lt/m2 1000-5000

(Ort.22)
m2/ki51
(Ort.2500)

KLMA AVAN VE TEKLF PROJELER CN TAKRB HESAP VE SSTEM SEM DONELER

Bina Cinsi

APARTMAN

HASTANE

Takribi Kapasite ihtiyac (1m

Deme alam iin)
Soutma gc

75 Kcal/h

Hava Debisi

15 m3/h

Klima Toplum g
Aydnlatma

0.055 Kw
20 Watt

klim/Toplam alan
Cihaz oda ihtiyac
Soutma gc

%1-4
90 Kcal/h

Hava Debisi

18 m3/h

Klima iin Top. g. 0.09 Kw

Aydnlatma
30 Waftt

RESTORAN

Iklim.alan/Top.aln.
Cihaz odas ihtiy.

%5-10

Soutma gtltti

120 Kcal/h

Hava Debisi

24 m3/h

Klima iin Top.g

0.09 Kw

Aydnlatma
klim.Top!. alan
Cihaz odas ihtiyac

BLGSAYAR Soutma gc

Paket cihatlar, fan

Her bir mstakil apartman
coil,pencere tipi, direkt yakcl nitesi iin ayr bir sistem ve
stc.Her trl stma ve
kontrol dnlmelidir. Sistemi
soutma retici cihaz
isletme basit olmaldr. Ses ve
uygulanabilir.
titreim az olmaldr. sletme
masraflar az olmaldr.

36 m3/h

Klima iin topl. g

0.125 Kw

Aydnlatma

klim./Topl.alan

%5-10

sletme Sarfiyat (Yllk)

10-25
Kwh/m2
(0rt.2O)

Tek kanall, ift kanall

sistemler, fan coil. paket
cihaz, direkt stma. Santrifj,
absorpsiyon, pistonlu, vida tipi
kompresrl soutma
jeneratrleri ile paket tipi
cihazlar.

Mikrop ve benzeri zararl

20-45
bakterilerin dalmas
Kwh/m2
nlenmelidir.Cihaz odas toz
(Ort.30)
ve mikroptan.artlm olmal.
Devaml iletme beklenir. Her
odann hava sirklasyonu ayr
olmaldr.

Tek kanall sistem, fan coil,

paket tipi cihaz. Istma ve
soutma gc her trl
cihazla salanabilir.

s saatleri dar ve gnn

muayyen zamannda olur. kili
restoranlarda insanlarn
soutma istei daha fazladr.
Mutfak egzostu ayr olarak
Mtalaa edilip ihtiyac
hesaplanmaldr.

Tek kanall sis., paket cihaz,

mnferit kat niti, soutma
gc paket cihaz ve pistonlu
soutma kompresr ile
salanr. Istma scak su
veya elektrikle.

Scaklk ve nem kontrol ok

iyi ve shhatli yaplmal. Toz
filtrasyonu iyi yaplmaldr (%90
verimli filtre). Bilgisayar
makinesinin yousan nemden
muhafazas

%1-5
180 Kcal/h

Uygulama zellikleri

.Elektrik
(Klima iin)

Hava Debisi

Cihaz odas ihtiyac

Uygun Klima Sistemleri

Yakt
(stma)

l. Tek.nin
bakabilecei

5-20 lt/m2
(OrtlO)

10-50 lt/m2 1000 ila 5000

(Ort.20)
m2 kii
(Ort.2500)

MADEN
OCAI

alma sahas, ocak giriinden 500-1000 mt. derinde ve 1000 ila 3000 mt. mesafede olacaktr. Is
meydana gelmesi fazla ve bu snn alnmas zordur. alma mahalli her gn ilerler ve klima cihaznn
da buna uygun ilerlemesi gerekir. Patlayc gazlar mevcuttur ve expl. proof malzeme ve cihaz gerekir.

MAK.
ATELYES

Tek kanall sis. direkt stma

radyant (ma) stclar,
fuel oil yakc-hava stclar.
Soutma ve stma her trl cihaz le salanabilir.

Soutma sadece zel ve hassas ilemlerin yapld

mahallere uygulanr. Bu mahaller ou zaman
kk oda eklinde yaplmaldr. Hava perdesi
uygulanabilir.

MATBAA

Tek kanall ist. ve direkt stma sistemi. Her tr

stma ve soutma cihaz uygulanabilir.

Scaklk 25-26C ve nem %45-50 seviyelerinde

tutulmaldr. Mrekkep buharlar ve kokunun
atlmas iin zel havalandrma ve filtre gerekir.

Tek kanall klimasistemi. Soutma gc santrifj

veya Absorpsiyonlu makina ile. Istra gc alev
veya su borulu buhar kazanlar ile.

Scaklk 20-28 C, nem: plik ksmnda 60-00,

dokuma ksmnda:%50-60 olmal ve hassas olarak
kontrol edilmeli. alma hacminde byk miktarda
s retilir. Ekonomi nemli.

Tek ve ift kanall ist. Paket cihazlar. Santrifj,

absorpsiyon, pistonlu ve paket soutucular. Alev ve
su borulu kazanlarla stma.

lemin cinsine gre beyaz oda uygulamas

gerekebilir. Scaklk ve nemin zel artlarda
tutulmas gerekebilir. Prosesden kan tozun alnmas
gerekebilir.

Tok kanall, fan coil, mstakil paket cihazlar.

Istma ve soutma stte (gda end.) gibi.

Oda ii s retimi yksektir. Is ve nem seviyeleri

iin zel artlar gerekebilir. Zararl gaz ve kimyevi
buharlar mevcut olabilir.

TEKSTLH
)
(
H
)

GIDA (
ENDST.S
)
(
S
)

ARA. LAB.

TABLO: Soutma yapan klima cihazlarnn takribi elektrik

g ihtiyac
1.
Percere tipi cihaz (Paket)
2.
Duvara gnl tip paket cihaz
3.
Salon tipi cihaz
4.
Merkezi sistan { 3- 25 Ton/Frigo)
(H)
Merkezi Sistem ( 25-100 Ton/Frigo) (H)
Merkezi Sistem ( 25-100 Ton/Frigo) (S)
Merkezi Sistem (100'cen yukar)
(S)
(H): Haval Kondensarlij
(S): Sulu Kondenserli

Kompresr iin

Fan ve dier aksara

1.46 Kw/Ton,Fri.

0.32 Kw/ton.Frigo

1.64 Kw/Ton.Fri.

0.30 Kw/ Ton.Frigo

1.49 Kw/Ton.Fri.

0.14 Kw/Ton.Frigo

1.20 Kw/Ton.Fri.

0.20 Kw/Ton. Frigo

1.18 Kw/Ton.Fri.

0.21 Kw/Ton. Frigo

0.94 Kw/Ton.Fri.

0.17 Kw/Ton.Frigo

0.79 Kw/Ton.Fri.

0.20 Kw/Ton.Frigo

 rnek : Bir apartman dairesi salonu 50 m2 olup klimatize edilecektir.

abuk hesap metodu ile kullanlacak olan klimann yaklak olarak
seimini yapp kapasite ihtiyac ve iletme sarfiyatn hesaplaynz?
zm : abuk hesap cetvelinden :
1) Soutma gc
: 50 * 75 = 3750 kcal/h
2) Hava debisi
: 50 * 15 = 750 m3/h
3) Klima toplam gc
: 50 * 0,055 = 2,75 kw
4) Aydnlatma
: 50 * 20 = 1000 Watt
5) Cihaz oda ihtiyac
: Yok
6) Uygun klima sistemi
: Pencere tipi veya split tip
7) Uygulama zellikleri
: Tek cihaz konulup, montaj iin
gereken tedbirler alnacaktr
8) Klima iin elektrik iht.
: 50 * 20 = 1000 kwh-yl
9) Klima stma enerji iht.
: 50 * 10 = 500 lt/yl (yakt kullanlsayd)
10) letme teknisyeni iht. : Yok

6) YAZ KLMASI ISI YK HESABI

Bu blmde yaz klimas s ykne etki eden
faktrleri tanmlayp, Carrier firmasnca
hazrlanan Air Conditioning System Design
adl kitaptan uyarlanan s kazanc cetveli
tantlacaktr. Bu cetvel ayn kitaptan alnm
olan ilgili tablolardan da yararlanlarak
hazrlanmaktadr.
Bir hacmin s kazanc iki grupta hesaplanr :
1) Duyulur s kazanlar
2) Gizli s kazanlar

6.1 DUYULUR ISI KAZANLARI

1) Camdan Gne Radyasyonu ile Is Kazanc :

QR = qR * Ac * f
qR : 1 m2 cam yzeyinden radyasyonla transfer
olan s
Ac : Cam alan
f : Glgeleme faktr

2) Duvardan veya atdan Radyasyon +

letimsel Is Kazanc :
Hesap kolayl iin d duvarlardan olan s
kazanc u ekilde hesaplanacaktr :
Q = Ad * k * Dte
Ad : Duvar alan
k : Duvar s transfer katsays
Dte : Edeer scaklk fark, duvardan geen
radyasyon ve iletim ssn birlikte belirleyen
bileke scaklk fark

3) letimsel Is Kazanc :
Camlardan ve klima edilmeyen mahallerden
kazanlan slardr :
Q = A * k * Dt
A : Is kazanlan alan
k : s transfer katsays
Dt : Scaklk fark

4) nsanlardan Gelen Duyulur Is Kazanc :

Mahalde bulunan insanlarn vcut scaklklar
nedeniyle odaya verdikleri duyulur sdr :
5) Ik ve Cihazlardan Gelen Is Kazanc :
Klima yaplan mahaldeki aydnlatma amac ile
kullanlan lambalar vb. ve zellikle mutfak
klimasnda, mutfakta kullanlan cihazlardan
gelen s ykleridir :

6) D Hava Is Yk :
Q = Vd * 0,29 * Dt
Vd : Dardan alnan taze hava miktar
0,29 : Katsay
Dt : Scaklk fark
Baypass faktr nedeniyle bu snn bir
ksmnn dorudan oda duyulur ssn etkiledii
kabul edilecektir.

6.2 GZL ISI KAZANCI

1) nsanlardan Gelen Gizli Is Kazanc :
nsanlarn terleme ve solunum yoluyla
ortama verdikleri nem nedeniyle meydana
kan gizli sdr.
2) Buhar reten Cihazlardan Gelen Gizli Is :
zellikle mutfak klimasnda, mutfakta
bulunan ve buharla alan cihazlarn okluu
nedeniyle nemli bir yer tutar.

3) D Hava Gizli Is Kazanc :

Q = Vd * 0,716 * Dw
Vd :
o,716 :
Dw :
Bu snn bir ksm BF nedeniyle oda gizli ssn
etkileyecektir.

Kaynak: http://www1.gantep.edu.tr/~ugur/