ANKARA NVERSTES

FEN BLMLER ENSTTS

YKSEK LSANS TEZ

SPERKRTK AKIKAN ORTAMINDA KOPOLMERZASYON

Mehmet YILMAZ

KMYA MHENDSL ANABLM DALI

ANKARA
2009

Her hakk sakldr

ZET
Yksek Lisans Tezi
SPERKRTK AKIKAN ORTAMINDA KOPOLMERZASYON
Mehmet YILMAZ
Ankara niversitesi
Fen Bilimleri Enstits
Kimya Mhendislii Anabilim Dal
Danman: Prof.Dr. Ayla ALIMLI
E Danman: Prof.Dr. Erhan BKN
Son on ylda sperkritik karbondioksitin (skCO2) srad zelikleriyle ilgili olarak youn almalar
gerekletirilmitir. Zehirli zc kalnts brakmamas, rnn kolay birekilde kazanlabilmesi, zehirli
ve yanc olmamas, inert ve ucuz olmas skCO2nin kloroform, toluen gibi geleneksel zclere gre
avantajlardr. Karbondioksit kolaylkla ulalabilen kritik scaklk (Tc = 31.1 oC) ve kritik basn (Pc =
73.8 bar) deerlerine sahiptir. skCO2nin bu srad zelikleri doal ve sentetik polimerlerin sentez,
ileme, modifiye ve saflatrma ilemlerinde zc ve antizc olarak kullanmn salamaktadr.
Poli(L-laktat) (PLLA), poli(kaprolakton) (PCL) ve poliglikolid gibi alifatik polyesterlerin halka almas
polimerizasyonu ile skCO2de sentezlenmesi son yllarda ok ilgi ekmitir. Tm bu polimerler
biyobozunur yapda olup, ila salnm, biyobozunur ameliyat iplii ve yap iskeleleri gibi medikal
endstrilerde uygulamalar bulunmaktadr. Birok monomer skCO2de znrken bunlardan elde edilen
polimerlerin znrlkleri dktr. Bu durum ktrme, emlsiyon, sspansiyon ve dispersiyon
polimerizasyon gibi heterojen polimerizasyon srelerinin gelimesini salamtr.
Yeni yapda yzey aktif maddelerin (YAM) sentezi, polyesterlerin skCO2de polimerizasyonunda
karlalan temel zorluktur. YAM byyen polimerin agregasyonunu engelleyerek polimerin verim ve
grntsnde iyilemeler salar. YAM iki ksmdan oluur. lk ksm polimerin bymesini salayan
polimer-filik blgedir. kinci ksm byyen polimer taneciklerinin agregasyonunu engelleyen zcfilik (CO2-filik) blgedir. Sreli yaynlarda u ana kadar kullanlan YAMlar flor ve siloksan temellidir.
Bunlar ok pahal olup, insan ve hayvanda zehirli biyobirikim yaparlar.
Bu almada biyouyumluluu salamak ve yksek fiyatl rnlere alternatif olarak triblok (A-B-A) PCLPEG (polietilenglikol)-PCL kopolimeri YAM olarak skCO2de PLLA ve P(LLA/CL) sentezinde
kullanlmtr. Hidrofilik ve hidrofobik blgelerin polimerizasyona olan etkisini belirlemek amacyla
farkl molce oranlarda (1-10, 1-25,1-50) YAM sentezlenmitir. Tm polimerizasyon ilemleri ayn
koullarda (T=80 oC, P=100 bar, t=48 h, katalizr: kalay oktaat (1/100 g/g monomer), 1/20 g YAM/g
monomer, 1/100 g trifenilfosfin / monomer, 5/1000 g btanol / g monomer) 100 mLlik skCO2 tepkime
sisteminde (Thar R100) yaplmtr. Polimerizasyon ilemlerinde yzey aktif maddenin tr ve miktarnn
etkisi aratrlmtr. Elde edilen YAM, PLLA ve P(LLA/CL) homo ve kopol,merleri GPC, 1H-NMR, 13CNMR, DSC ve gravimetrik yntemlerle karakterize edilmitir. PLLA ve P(LLA/CL) iin % 80.3 ve %
86.5 dnm, 32600 ve 28100 sayca ortalama molekl arl deerleri srasyla elde edilmitir.

ubat 2009, 65 sayfa

Anahtar Kelimeler: Poli(L-laktat), halka alma polimerizasyonu, sperkritik karbondioksit, triblok
yzey aktif madde

ABSTRACT
Master Thesis
COPOLYMERIZATION IN SUPERCRITICAL FLUID
Mehmet YILMAZ
Ankara University
Graduate School of Natural and applied Sciences
Departmant of Chemical Engineering
Supervisor: Prof.Dr. Ayla ALIMLI
Co-Supervisor: Prof. Dr. Erhan BKN
There has been an intense research activity that is related to unique properties of supercritical carbon
dioxide (scCO2) in the last decade. Lack of toxic solvent residues, ease of product recovery, being nontoxic, non-flammable, inert and inexpensive are basic advantages of scCO2 over traditional solvents such
as chloroform, toluen etc. Carbon dioxide has easily attainable critical temperature (Tc = 31.1 oC) and
pressure (Pc = 73.8 bar) values. Nowadays these unique properties of scCO2 have been used as a solvent
or an antisolvent for synthesis, processing, modification and purification of synthetic and natural
polymers. The ring opening polymerization of linear aliphatic polyesters, such as poly(L-lactide) (PLLA),
poly(caprolactone) (PCL) and polyglycolide (PGA) in scCO2 has attracted much attention in recent years.
All of these polymers are biodegradable and have applications such as release of drugs , absorbable
sutures and scaffolds in the medical industry. Although most of the monomers are soluble in scCO2 ,
polymers from these monomers have poor solubilities. This issue has led to the development of a number
of heterogenous polymerization processes as precipitation, emulsion, suspension and dispersion
polymerization.
The design of new stabilizers in a new arthitecture is a major challenge in polymerization of polyesters in
scCO2. Stabilizers are used in scCO2 to improve yield and morphology by preventing aggregation of the
growing polymer. Stabilizers contain two major segments. The first segment has a polymer-philic portion
which is responsible to grow the polymer. Second segment is solvent-philic (CO2-philic) portion and
prevents the aggregation of growing polymer particles. The stabilizers used in literature so far contain
fluorine and siloxane based compounds. They have high cost and toxic bioaccumulation in animals and
human.
In this study to improve the biocompatibility and overcome high cost triblok (A-B-A) PCL-PEG
(polyetilenglycol)-PCL copolymer has been used as stabilizer in PLLA and P(LLA/CL) sythesis in
scCO2. To obtain effect of hydrophilic and hydrophobic segments stabilizers were synthesized in different
mole ratios (1-10, 1-25,1-50). All polymerization experiments were done at the same condition (T=80 oC,
P=100 bar, t=48 h, catalyst: tinoctaate (1/100 g/g monomer), 1/20 g stabilizer/g monomer, 1/100 g
triphenylphosphine / monomer, 5/1000 g butanol / g monomer) in a 100 mL scCO2 reactor system (Thar
R100). The effect of type and amount of stabilizers have been investigated in polymerization procedure.
The stabilizers and PLLA and P(LLA/CL) homo and copolymers were characterized by GPC, 1H-NMR,
13
C-NMR, DSC and gravimetrical methods. For PLLA and P(LLA/CL) 80.3 % and 86.5 % yield values
and 32600 and 28100 number average molecule weigths obtained respectively.
February 2009, 65 pages
Key Words: Poly(L-lactide), ring-opening polymerization, supercritical carbon dioxide, triblock
stabilizer

ii

TEEKKR

Yksek lisans almam sresince almalarmda bana yol gsteren ve ynlendiren

danman hocam Sayn Prof. Dr. Ayla ALIMLIya (Ankara niversitesi Mhendislik
Fakltesi),

danman

hocam

Hacettepe

niversitesi

Kimya

Mhendislii

Blmnden Prof. Dr. Erhan BKNe, yrttmz projede her zaman fikir ve
nerilerini benimle paylaan hocam Prof. Dr. Nuray YILDIZa (Ankara niversitesi
Mhendislik Fakltesi), almamn her aamasnda bilgilerini benimle paylaan hi bir
yardmn esirgemeyen sevgili alma arkadam Ara. Gr. Aylin GEER'e, yzey
aktif madde sentezi ve GPC analizlerimde bana yardmc olan Hacettepe niversitesi
Kimya Mhendislii Blmnden Sinan ERye, GPC, 1H-NMR ve

13

C-NMR

analizlerimi yapan, bata Seyit SAMUR olmak zere, tm TBTAK-ATAL

personeline, DSC analizlerimi yapan Ankara niversitesi BTAUM alanlarna,
aratrma grubu arkadalarmdan Ceren ATLA ve Erdem YALINKAYAya , tm
hayatm boyunca bana kar anlayl, sabrl ve hibir fedakarlktan kanmayan sevgili
aileme tm itenliimle teekkr ederim.

Bu alma TBTAK tarafndan 108M155 numaral, Sperkritik Karbondioksit

Ortamnda

L-Laktat/-Kaprolakton

Kopolimerinin

desteklenmitir.

Mehmet YILMAZ
Ankara, Ocak 2009

iii

Sentezi

konulu

proje

ile

NDEKLER

ZET ................................................................................................................................ i
ABSTRACT .................................................................................................................... ii
TEEKKR .................................................................................................................. iii
SMGELER DZN ..................................................................................................... vi
EKLLER DZN ..................................................................................................... vii
ZELGELER DZN .............................. ..ix
1. GR .............................................................................................................. ..1
2. GENEL BLGLER ....................................................................................... ..3
2.1 Biyomalzemeler ........................................................................................................ 3
2.2 Tarihsel Sre7
2.3 Metalik Biyomalzemeler...9
2.4 Seramik Biyomalzemeler11
2.5 Kompozit Biyomalzemeler..13
2.6 Polimerik Biyomalzemeler.15
2.7 Sperkritik Akkan (SKA)Teknolojisi17
2.7.1 SKA tarihesi....17
2.7.2 SKA genel bilgi..18
2.8 SKA Teknolojisi ve Polimerizasyon...21
3. KAYNAK ARATIRMASI..26
4. MATERYAL ve YNTEM..34
4.1 Materyal...34
4.2 Yntem.34
4.2.1 Yzey aktif madde (YAM) sentezi..............34
4.2.2 Sperkritik karbondioksit ortamnda poli(L-laktat) sentezi...............36
4.2.3 Sperkritik karbondioksit ortamnda poli(L-laktat/-CL)
kopolimer sentezi.....39
4.3 Analizler...........39
5. DENEYSEL BULGULAR ve TARTIMA.....40
5.1 Yzey Aktif Madde (YAM) Karakterizasyonu.40
5.2 Sperkritik Karbondioksit Ortamnda Poli(L-laktat) Sentezi....44

iv

5.2.1 YAM trnn poli(L-laktat) sentezine etkisi.....44

5.2.2 YAM miktarnn poli(L-laktat) sentezine etkisi....48
5.3 Sperkritik Karbondioksit Ortamnda Poli(L-laktat/-kaprolakton) Sentezi..49
5.3.1 YAM trnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi...49
5.3.2 YAM miktarnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi...51
6. DEERLENDRME.58
7. NERLER60
KAYNAKLAR...61
EK 1 GPC Kromotogramlar..64
ZGEM...65

SMGELER DZN

CFC-113

Triklorotrifloroetan

13

Karbon Nkleer Manyetik Rezonans

CO2

Karbondioksit

DSC

Diferansiyel Taramal Kalorimetre

-CL

Epsilon-kaprolakton

GPC

Jel Geirgenlik Kromatografisi

HI

Heterojenlik ndeksi

Hidrojen Nkleer Manyetik Rezonans

C-NMR

H-NMR

Mn

Sayca Ortalama Molekl Arl

Mw

Ktlece Ortalama Molekl Arl

Pc

Kritik Basn

PCL

Poli(kaprolakton)

PCL-D-PCL

Polikaprolakton-florolink D-polikaprolakton

PCL-PFPE-PCL

Polikaprolakton-perfloroeter-polikaprolakton

PDMS

Polidimetilsiloksan

PDMS-b-PAA

Poli(dimetilsloksan)-b-poli(akrilik asit)

PDMS-b-PMA

Poli(dimetilsloksan)-b-poli(metakrilik asit)

PEG

Polietilen Glikol

PLLA

Poli(L-laktat)

PLLA-D-PLLA

Poli(L-laktat)-florolink D- poli(L-laktat)

poli(L-LA)

Poli(L-laktat)

SEM

Taramal Elektron Mikroskobu

SKA

Sperkritik Akkan

skCO2

Sperkritik Karbondioksit

Sn(Oct)2

Kalay Oktaat

Tc

Kritik Scaklk

Tg

Cams Gei Scakl

Tm

Erime Scakl

YAM

Yzey Aktif Madde

Ktle oran

vi

EKLLER DZN

ekil 2.1 Kobalt-krom alam kala protezi...................................................................11

ekil 2.2 Biyomalzeme olarak kullanlan seramik implantlar.........................................13
ekil 2.3 Karbon fiberlerle glendirilmi termoset plastik kompozit malzeme............14
ekil 2.4 lala kaplam biyobozunur polimer...............................................................16
ekil 2.5 CO2 iin basn-scaklk faz diyagram............................................................20
ekil 2.6 CO2 faz geiimi..............................................................................................21
ekil 2.7 PDMS yapda polimerik yzey aktifleri kimyasal yaplar..............................23
ekil 2.8 Florlu polimerik yzey aktif madde kimyasal yaplar....................................24
ekil 3.1 Krytox-PCL esterinin halka alma ve asit-katalizli esterifikasyonuyla
sentezi...............................................................................................................27
ekil 3.2 Triblok yzey aktif madde PCL-PFPE-PCL sentezi........................................29
ekil 3.3 Sperkritik karbondioksitte sentezlenen PLLAnn SEM grnts %10
yzey aktif madde a.300 rpm, b.50 rpm..........................................................29
ekil 3.4 Sperkritik karbondioksit ortamnda PLLA sentezinde kullanlan
PDMS temelli yzey aktif madde sentezi.........................................................31
ekil 3.5 PDMS kullanlarak elde edilen PLLAnn SEM grntleri ..................32
ekil 3.6 Florlu akrilat temelli diblok kopolimer sentezi................................................33
ekil 3.7.a.Dispersiyon polimerizasyon tekniiyle elde edilen PCL
krelerinin % 1 PCL-b-PAC8 diblok kopolimer varlndaki SEM
fotoraflar, b. Dispersiyon polimerizasyon tekniiyle elde edilen
PCL krelerinin diblok kopolimer varlndaki SEM fotoraflar ......33
ekil 4.1 A-B-A yapda (A: -CL, B:PEG400) triblok yzey aktif madde sentezi.35
ekil 4.2 A-B-A yapda (A: -CL, B:PEG400) triblok yzey aktif madde
sentez mekanizmas.36
ekil 4.3 Sperkritik akkan sistemi a. ak emas b. fotoraf (genel grnt)
c. reaktr...38
ekil 5.1.a. YAM 1-10 1H-NMR spektrumu, b.YAM 1-25 1H-NMR spektrumu,
c.YAM 1-501H-NMR spektrumu, d.YAM kimyasal yap...41
ekil 5.2 YAM 1-10 iin GPC kromotogram.42
ekil 5.3 YAM 1-25 ve YAM 1-50 iin DSC termogram.43

vii

ekil 5.4.a. YAM 1-50 iin elde edilen polimerin (direkt tepkime kab) GPC
kromotogram, b. YAM 1-50 iin elde edilen polimerin
(direkt tepkime kab) GPC kromotogram....................................................45
ekil 5.5.a. YAM 1-50 yzey aktifiyle sentezlenen rnn (direkt tepkime kab)
1

H-NMR spektrumu, b. YAM 1-50 yzey aktifiyle sentezlenen rnn

(z-ktr) 1H-NMR spektrum, c. Poli(L-laktat) homopolimerinin

yaps..47
ekil 5.6 (-)YAM 1-50, (.)YAM 1-25, (- - -) YAM 1-10 yzey aktifiyle
sentezlenen rnn DSC termogramlar...48
ekil 5.7.a.YAM 1-50, b. YAM 1-25, c. YAM 1-50 kullanlarak elde edilen
rnn 1H- NMR spekrumu, d. poli(L-laktat/-kaprolakton)
kopolimerinin kimyasal yaps..50
ekil 5.8 YAM kullanlmadnda elde edilen rnn 1H-NMR spektrumu..51
ekil 5.9.a. % 0, b. % 5, c. % 10, d. %20 YAM kullanlarak elde edilen
rnlerin GPC kromatogramlar...52
ekil 5.10 YAM kullanlmadanda elde edilen rnnn 13C-NMR spektrumu..53
ekil 5.11 % 5 YAM kullanldnda elde edilen rnnn 13C-NMR spektrumu.53
ekil 5.12 YAM kullanlmadnda elde edilen P(LLA/CL)
kopolimerinin termogram..56
ekil 5.13 %5 YAM 1-10 kullanldnda elde edilen P(LLA/CL)
kopolimerinin termogram..56
ekil 5.14 % 5 YAM 1-25 kullanldnda elde edilen P(LLA/CL)
kopolimerinin termogram..57
ekil 5.15 % 5 YAM 1-50 kullanldnda elde edilen P(LLA/CL)
kopolimerinin termogram..57

viii

ZELGELER DZN

izelge 2.1 Biyomalzeme gelitirmek iin disiplinler.......................................................4

izelge 2.2 Biyomalzemelerin kullanm alanlar..........................................................5
izelge 2.3 Organlarda biyomalzemeler...........................................................................5
izelge 2.4 Vcut sistemlerinde biyomalzemeler.............................................................6
izelge 2.5 Vcutta kullanlan malzemeler.......................................................................6
izelge 2.6 mplantlarla ilgili nemli gelimeler..............................................................8
izelge 2.7 Metalik biyomalzemelerde istenilen zelikler..............................................10
izelge 2.8 Farkl yklere gre biyomalzeme uygulamalar...........................................10
izelge 2.9 Metalik biyomalzemelerin mekanik zelikleri.............................................11
izelge 2.10 Biyoseramikler ve kullanm alanlar..........................................................12
izelge 2.11 baz kompozit malzemelerin biyomedikal uygulamalar...........................14
izelge 2.12 Biyomalzeme olarak kullanlan baz temel plastikler................................16
izelge 2.13 Gaz, sv ve SKA zeliklerinin karlatrlmas........................................19
izelge 2.14 Baz akkanlarn kritik deerleri...............................................................19
izelge 5.1 Yzey aktif maddelerin farkl yollarla elde edilmi molekl arlklar......42
izelge 5.2 ki ayr fraksiyonun GPC ile bulunan poli(L-laktat) molekl arlklar....44
izelge 5.3 YAM trnn polimerizasyona etkisi..........................................................45
izelge 5.4 YAM miktarnn poli(L-laktat) sentezine etkisi...........................................49
izelge 5.5 YAM trnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi........................49
izelge 5.6 YAM miktarnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi....................51
izelge 5.7 % 5 YAM kullanlarak elde edilen kopolimerin yapsndaki kimyasal
kaymalarn 13C-NMR spektrumundaki yerleri ve ilgili dizilimleri............54

ix

1. GR

Polimerik biyomalzemelerin kullanm yerlerine gre yapsal ve fonksiyonel zeliklerini

uzun sre korumalar ya da sadece belli bir sre fonksiyonlarn yerine getirmeleri
istenebilir. kinci durumda malzeme fonksiyonunu yerine getirdikten sonra vcuttan
uzaklatrlmaldr. Bu da yeni bir cerrahi operasyon gerektirdiinden avantajl deildir.
Bu tip durumlarda biyobozunur polimerlerin kullanm sz konusudur. yileme
srecinde polimer bozunur ve vcuttan kolaylkla uzaklatrlabilen zararsz bileenlere
paralanr (Lin and Chao 1996).

Gnmzde ok sayda biyobozunur polimer biyomalzeme olarak kullanlmaktadr.

Bunlar arasnda en yaygn olarak kullanlan poli(-hidroksi) asitlerden poli(L-laktat)
(PLLA),

poli(glikolat)

kopolimerlerdir.

ve

bunlarn

Poli(-hidroksi)

polikaprolakton

asitler

istenilen

(PCL)

ile

hazrlanan

biyobozunma

hznda

sentezlenebilmeleri, vcut ile mkemmel uyum gstermeleri, bozunma sonucu oluan

rnlerin toksik olmamas ve istenilen mekanik zeliklerde rn hazrlayabilme
olanaklarndan dolay, yara rt malzemeleri, ila salm sistemleri, implantlar ve
ameliyat iplikleri gibi pek ok alanda yaygn olarak kullanlrlar (Langer and Chasin
1990, Bronzino 1990). Dk cams gei scakl ve elastomerik zelikleri nedeniyle
-kaprolakton birok uygulamada materyal formlasyonuna ilave edilmektedir.

Sperkritik karbondioksit (skCO2) polimer sentezinde geleneksel yntemlere (yn,

zc ierisinde vb.) alternatif olarak 1950li yllardan sonra kullanlmaya
balanmtr. Ancak 1980li yllara kadar bu alanda ok az ve tek tip polimerizasyonu
ieren

(serbest

radikal

polimerizasyonu)

almalar

yaplmtr.

Sperkritik

karbondioksitin en belirgin yarar klasik polimerizasyon proseslerinde kalan monomer,

katalizr vb. bileenlerin rnden tepkime sonunda uzaklatrlabilmesidir. Sperkritik
karbondioksit ortamnda polimer sentezlenmesinde en byk sorun monomerlerin
znmesinde yaanmaktadr. Bu sorunun giderilmesi iin yzey aktif madde tasarm
zerine aratrmalar younlamtr. En fazla kullanlan yzey aktif maddeler florlu ve
silikonlu blgeler ieren yaplardr. Bu malzemeler sperkritik karbondioksitte yksek
znrle sahiptir. Yzey aktif maddenin florlu ya da silikonlu blgesi

karbondioksitte znmeyi salarken, dier blgeleri (alkil yap) polimerle etkileir

(Namuslu 2005). Ancak, sperkritik karbondioksitte polimerizasyon srasnda kullanlan
yzey aktif maddeler ile sentezlenen polimerlerin medikal amal kullanmlar,
ierdikleri toksik, kanserojenik, alerjik, vb. ok olumsuz durumlara yol aabilecekleri
iin uygun deildir. Ayrca ticari yzey aktif maddeler ok yksek fiyatlara
satlmaktadr. Bu ama dorultusunda sentezlenen yzey aktif maddelerin de
biyobozunur / biyouyumlu yapda ve ucuz olmas gerekmektedir. Polietilenglikoln
(PEG) yksek biyouyumluluu ve medikal uygulamalarda olduka yaygn olarak
kullanlmas, yzey aktif madde tasarmnda PEGi n plana karmaktadr.

Bu almada biyouyumluluu salamak ve yksek fiyatl yzey aktif maddelere

alternatif olarak triblok yapda (A-B-A) PCL-PEG-PCL kopolimeri yzey aktif madde
olarak sentezlenmi ve bu malzemeler skCO2de PLLA ve P(LLA/CL) kopolimer
sentezinde kullanlmtr. Polimerizasyon ilemlerinde yzey aktif maddenin tr ve
miktarnn etkisi aratrlmtr. Elde edilen bulgular sreli yaynlarla karlatrlmtr.

2. GENEL BLGLER

2.1 Biyomalzemeler

Biyomalzeme vcudun bir blgesi ya da bir ilevinin yerini gvenilir, ekonomik ve

fizyolojik olarak kabul edilebilir yolla alabilen malzemelerdir (Hench and Ethridge
1982). Birok farkl cihaz ve malzeme hastalklarn ya da yaralarn tedavisinde ameliyat
iplii, ine, kateter, levha ve di dolgu malzemesi vb. olarak kullanm mevcuttur. Yllar
iinde biyomalzemenin ok farkl tanmlar yaplmtr. rnek olarak biyomalzeme
basite canl sistemin bir paras ya da bir ilevinin yerini canl dokuyla temasta
bulunarak alabilen sentetik malzeme olarak tanmlanabilir. Clemson niversitesi
Biyomalzeme Danma Kurulu biyomalzemeyi implantasyon amacyla canl sistem
iinde ya da canl sisteme elik etmek amacyla tasarlanm sistemik ve farmakolojik
olarak inert madde olarak ifade etmitir. Aratrmac Black ise biyomalzemeyi
medikal cihazlarda kullanlan, biyolojik sistemle etkilemesi amalanan yaamaz
malzeme eklinde tanmlamtr (Black 1992). Aratrmac Bruck ise canl
organizmay ve onun bileenlerine ters etkilerde bulunmadan doku, kan, ve biyolojik
akkanlarla temas halinde olan ve prostetik, tan, tedavi ve depolama uygulamalar
amacyla kullanlan sentetik malzeme olarak biyomalzemeyi ifade etmitir (Bruck
1980). Burada dikkat edilmesi gereken husus biyolojik sistem tarafndan retilen deri,
damar gibi biyolojik malzemelerle biyomalzemeyi kartrmamaktr. Deri, d dnya ile
malzemeyi ayran bir engel durumunda olduu iin iitme cihaz, giyilebilir yapay kol
ve bacaklar biyomalzeme tanmna uymaz (Park and Bronzino 2003).

Yukarda verilen tanmlara gre biyomalzemenin uygun bir ekilde gelitirilip tpta ve
diilikte kullanlabilmesi iin ya bir kiinin tm bu farkl dallarda bilgiye sahip olmas
ya da ok zel alanlarda uzmanlam kiilerin bir araya gelerek ortak almalar
gerekir. izelge 2.1de biyomalzeme alannda alanlar disiplinler ve bunlarn
yaptklar ilere rnekler verilmitir. izelge 2.2de bir hastalk ya da travma sonucu
vcudun bir parasnn yerini alan, iyilemede yardmc, performans arttrc ve
anormallikleri dzeltici gibi amalarda kullanlan baz biyomalzemeler verilmitir.

Biyoteknoloji ve bilimdeki ilerlemeler biyomalzemelerin roln olduka etkilemitir.

rnek olarak; antibiyotiklerin ortaya kmasyla enfeksiyon hastalklar nceki
zamanlara gre olduka azalm ve bylelikle dejeneratif hastalklar daha ok nem
kazanmtr. Ayrca cerrahi teknik ve aletlerdeki ilerlemeler malzemelerin daha nceden
kullanlma olana olmayan alanlarda kullanmn salamtr.

Malzemenin vcut iindeki performans deiik ekillerde snflandrlabilir. lk olarak

biyomalzemeler izelge 2.2deki gibi zlecek sorunun kayna esas alnarak
snflandrlabilir. kinci olarak vcudu doku ya da organ dzeyinde (izelge 2.3 ve
izelge 2.4) ya da sistem dzeyinde ele alabiliriz. nc olarak izelge 2.5te
yapld gibi materyalleri polimer, seramik, metal ve kompozit olarak snflandrp bir
inceleme yapabiliriz. Bu ekilde biyomalzemenin rol, vcut ve malzemenin
etkilemesi, zelde malzeme kullanld vcut blgesinin malzemeye olan etkisi ve
malzemenin vcuda olan etkisi tarafndan ynetilir.

Tm yukarda anlatlanlar gz nne alnrsa u an uygulanan biyomalzemelerin ou

doada bulunan organ ve sistemlerin kimyasal ya da elektriksel gibi yapsal
fonksiyonlarnda deildir. u anda karacierin karmak kimyasal fonksiyonlar ve
beynin ve duyu organlarnn karmak elektriksel ve elektrokimyasal fonksiyonlar
biyomalzemeler tarafndan gerekletirilememektedir.
izelge 2.1 Biyomalzeme gelitirmek iin disiplinler (Park and Bronzino 2003)
Disiplin

rnekler

Fen ve mhendislik

Malzeme bilimleri: sentetik ve biyolojik metal, seramik,

polimer, kompozit ve dokularn yap-zelik ilikileri.
Hcre ve molekler biyoloji, anatomi, hayvan ve insan
fizyolojisi, cerrahi, immunoloji vs.

Biyoloji ve fizyoloji
Klinik bilimler

Tm klinik uzmanlklar: diilik, nrocerrahi, ortopedi,

plastik cerrahi vs.

izelge 2.2 Biyomalzemelerin kullanm alanlar (Park and Bronzino 2003)

Problem Blgesi

rnekler

Hasta ya da tahrip olmu blgenin yerine Yapay kala elemanlar, bbrek diyaliz
cihaz
yilemeye yardmc
Ameliyat iplikleri, kemik plakalar ve
vidalar
Fonksiyon gelitirici
Gz lensleri
Fonksiyonel anormallik dzeltici

Kalp at hz dzenleyicileri

Tanya yardmc

Kateterler ve sonda

Tedaviye yardmc

Kateterler

izelge 2.3 Organlarda biyomalzemeler (Park and Bronzino 2003)

Organ

rnekler

Kalp

Kalp at hz dzenleyicileri, yapay kalp kapak, yapay kalp

Akcier
Gz

Oksijenatr
Lensler

Kulak

mplantlar

Kemik

Kemik tabakalar

Bbrek

Diyaliz cihaz

Mesane

Kateter ve stent

izelge 2.4 Vcut sistemlerinde biyomalzemeler (Park and Bronzino 2003)

Sistem
skelet
Kas

rnekler
Kemik plaklar, balant elemanlar
Ameliyat iplikleri, kas uyarclar

Dolam

Yapay kalp kapakklar, kan damarlar

Solunum

Oksijenatr

Deri
rinel
Sinir
Endokrin
Reproduktif

Ameliyat iplikleri, yank rtleri, yapay deri

Kateterler, stentler, diyaliz cihaz
Sinir uyarclar
Mikrokapsllenmi pankreatik hcreler
Kozmetik yedekler

izelge 2.5 Vcutta kullanlan malzemeler (Bhat 2005)

Malzemeler
Polimerler
(naylon,
silikon
kauuk,
polyester vs.)
Metaller
(Ti
ve
alamlar,
Co-Cr
alamlar, paslanmaz
elik, Au, Ag vs.)
Seramikler(aluminyum
oksit, carbon)

Avantajlar

Dezavantajlar

Yapm kolay
Esneklik

Gl
deil,
zamanla
deforme
olur, bozunabilir
Gl, salam, tel Korozyona
ve levha haline urayabilir, youn,
getirilebilir
yapm zor

rnekler

Ameliyat iplii, kan

damarlar, yumuak
dokular
Eklem balantlar,
kemik tabakalar ve
vidalar,
dentai
implantlar, iplikler
Biyouyumlu,
Krlgan,
yapm Dental kaplamalar
skmaya
kar zor, esnek deil
ve implantlar
gl, inert
Kompozitler (karbon- Gl, smarlama Yapm zor
Balant implantlar,
karbon,
fiberle
kalp kapakklar
glendirilmi kemik
imento)

2.2 Tarihsel Sre

Biyomalzemelerin kullanm 1860larda Dr. J. Lister tarafndan aseptik ameliyatlarn

yaplna kadar ok yaygn ve verimli deildi. Daha nceki cerrahi mdahaleler
biyamalzeme kullanlsn ya da kullanlmasn enfeksiyondan dolay genellikle
baarszlkla sonulanrd. Biyomalzeme olarak kullanlan implantlar baklk sistemi
hcrelerinin hasarl blgeye ulamna engel olduklar iin enfeksiyonun ok daha kt
seviyelere ulamasna neden olurdu. lk baarl modern implantlarn ou iskelet
sistemi iin tasarlanmtr. Kemik levhalar 1900l yllarn banda uzun kemiklerdeki
krklar iyiletirmek amacyla kullanlmtr. Bu ilk implantlarn ou mekanik
tasarmlarndaki eksikliklerinden dolay krlmtr. ok ince ve gerilimi tek bir noktada
toplayan bir yapya sahiptiler. Ayrca gl mekanik zeliklerinden dolay seilen
vanadyum elii gibi malzemeler vcutta hzla korozyona uramakta ve iyileme
srecine ters etkide bulunmaktayd. Daha sonraki dnemlerde daha iyi tasarmlar ve
malzemeler ortaya kmtr. 1930larda paslanmaz elik ve kobalt-krom alamlarnn
kullanlmasyla krk tedavisinde ok byk baarlar elde edilmi ve ilk eklem
ameliyatlar yaplmtr. Polimerlerin biyomalzeme olarak ortaya k ise, II. Dnya
Savanda vcuduna uan tentesinde bulunan plastik (polimetilmetakrilat) saplanan
bir pilotun bu paralardan dolay herhangi bir kronik reaksiyon yaamamasyla
olmutur. Bu olaydan sonra polimetilmetakirilat kornea tedavilerinde ve kafatas
kemikleri hasarlarnda yaygnca kullanlmaya balanmtr. Malzemeler ve cerrahi
tekniklerde yaanan ilerlemelerle 1950lerde kan damarlar deiimi ve 1960larda kalp
kapak deiimi ve eklem dolgular yaplmtr. izelge 2.6da implantlarda dikkat
eken gelimeler verilmitir. Son yllarda ok daha byk ilerlemeler salanmtr (Bhat
2005).

izelge 2.6 mplantlarla ilgili nemli gelimeler (Bhat 2005)

Yl

Aratrmac

18-19. yzyl

Gelime
Deiik

metal

cihazlar:

Pt

den

Fe,Au,
vidalar,ineler
1860-1870
1886
1893-1912
1912

J. Lister

Aseptik cerrahi tekenikler

H. Hansmann

Ni-elik krk levhalar

W.A. Lane

elik vida ve levhalar

W.D. Sherman

Vanadyum elik levhalar:

korozyona dayankl

1924

A.A. Zierold

CoCrMo alam

1926

M.Z. Lange

18-8s Mo elii

1926

E.W. Hey-Groves

Boyun krklar iin vidalar

1931

M.N. Smith-Petersen

elikten ilk uyluk-boyun

aleti

1936

C.S. Venable,W.G. Stuck

CoCr alam

1938

P. Wiles

lk tam kala protezi

1939

J.C. Burch, H.M. Carney

Tantalum (Ta)

1946

J. ve R. Judet

Plastikten (PMMA) lk ba
protezi

1940lar

M.J. Dorzee, A.Franceshetti PMMA dan kornea protezi

1947

J. Cotton

Ti ve alamlar

1952

A.B. Voorhees, A. Jaretzta

lk kan damar protezi

1958

S. Furman, G. Robinson

lk direkt kalp uyarclar

1958

J. Charnley

lk akrilik kala dolgusu

1960

A. Starr, M.L. Edwards

lk ticari kalp kapakklar

W.J. Koff

Tam kalp protezi

1970ler

2.3 Metalik Biyomalzemeler

mplantn ya da medikal cihazlarn zelikleri ilenebilirlik, uygulanabilirlik ya da

grnm gibi rnn zelikleri yannda malzemenin mekanik, fiziksel, kimyasal ya da
biyolojik zelikleri tarafndan belirlenir. Metaller biyomalzeme uygulamalarnda
malzemeye birtakm ek zelikler katmak amacyla kullanlmtr. lk olarak,
malzemenin biyolojik ortamda bozunmasn engellemek amacyla metal ya da alamlar
korozyona kar gl bir dirence sahip olmaldr. Malzemenin biyouyumlu olmas
toksik ve alerjik tepkimelerin olumamas demektir. Vcut iinde kemik gibi yerlerde
kullanlan implantlarn kemik hcrelerine byk bir biyoadhezyon kuvvetiyle
balanmas gerekir. Mekanik zelik olarak yksek metalik yorgunluk kuvvet ya da
Young Modl bir dier gerekli kouldur. Fiyatlar daha dk seviyede tutabilmek iin
ileme, parlatma gibi birtakm ilemler kolayca yaplabilmelidir. Son olarak
uygulanabilirlik medikal cihazlarn ve implantlarn retimi ve kabul edilmesi
aamalarnda nemli bir zeliktir. izelge 2.7de baz malzemelerin zelikleri ve
biyomalzeme olarak kullanlmas verilmitir.

Genel olarak, malzemenin fiziksel

zelikleri kalp pili elektrotlar gibi ilevsel bir uygulamas olan rnlerde nemli bir rol
oynar. Yukarda daha nceden belirtildii gibi iyi kimyasal ve biyolojik zelikler
biyomalzeme uygulamalarnda nkouldur.

Birok farkl malzeme grubunun uygulamalar ile biyomalzeme olarak kullanmlarnda

gerekli olan mekanik zelikler metalik biyomalzemelerde etkin bir rol gsterir (izelge
2.8).

Korozyon direnci ve biyouyum metal ve metal alamlarn biyomalzeme olarak

kullanmn snrlandrmaktadr. Metalik biyomalzemeler kullanlan malzemenin trne
gre temelde drt ana grupta toplanabilir.

Paslanmaz elik (DIN/ISO5832-1 ya da AISI 316 L)

CoCr alamlar (DIN/ISO 5832-4 ya da DIN/ISO 5832-6)

cp-titanyum (DIN/ISO 5832-2) ya da titanyum alamlar (DIN/ISO 5832-3)

cp-niobyum ya da cp-tantalyum

Yukarda verilen malzemelerin baz mekanik zelikleri izelge 2.9 ve kobalt krom
alamlarndan oluan ticari bir rn ekil 2.1de verilmitir (Park and Bronzino 2003).
izelge 2.7 Metalik biyomalzemelerde istenilen zelikler (Park and Bronzino 2003)
Malzeme zelikleri

Uygulamada nemli noktalar

Mekanik zelikler

Dental ve ortopedik implantlar, vidalar

Young modl, anma direnci, kopma

dayanm, darbe dayanm vs.
Fiziksel zelikler

Kalp

elektrotlar,

NMR

cihazlar,

younluk, elektrik iletkenlii, manyetizma, kompozit malzemeler

termal genileme vs.
Kimyasal zelikler

Tm biyomalzemeler iin nkoul

oksidasyon, korozyon, bozunma vs.

Biyolojik zelikler

Tm biyomalzemeler iin nkoul

biyoadhezyon, savunma sistemi tepkisi

izelge 2.8 Farkl yklere gre biyomalzeme uygulamalar (Park and Bronzino 2003)
Ykn tr

Metal

Seramik

Statik
dayanm,
sktrma, bkme
Dinamik dayanm,
bkme sktrma
arpma dayanm
Uygun

uygun deil

dk gerilimler altnda uygun

10

Polimer

ekil 2.1 Kobalt-krom alam kala protezi

(http://www.materials.qmul.ac.uk/casestud/implants/)

izelge 2.9 Metalik biyomalzemelerin mekanik zelikleri (Bhat 2005)

Malzeme
CrNi elii
CoCr
alamlar
cp-Ti
Ti6Al4V

BF (*10-3)

Gerilme
kuvveti (MPa)
490-690
800-1200

Yorgunluk
kuvveti (MPa)
200-250
550-650

Uzama ile
Kopma (%)
>40
8-40

1-1,2
1,5-2,3

390-540
930-1140

150-200
350-650

22-30
8-15

1,4-1,9
3,0-5,6

*dnerek bkme yorgunluu

2.4 Seramik Biyomalzemeler

Seramikler, inorganik, metalik olmayan bileenleri kullanarak faydal rnler yapma

sanat ve bilimi olarak tanmlanabilir. Seramikler yksek scakla dayankl,
polikristalin yapda, genellikle inorganik ve silikat, metalik oksit ve daha deiik
trlerde olabilirler.

Seramikler anak mlek eklinde kullanmyla insanlar tarafndan binlerce yldr

bilinmektedir; fakat son zamanlara kadar, krlgan yaps, dk gerilim ve arpma
direnci ve mikroatlaklardan kullanm son derece snrlyd. Son yzyl ierisinde
gelitirilen yeni yntemlerle yksek teknoloji malzemeleri haline gelmitir. nsanlar
seramikleri ve seramik kompozitleri vcudun bir blgesi yerine ya da o blgedeki
direnci arttrmak amacyla kullanmlardr. Bu amala kullanlan seramikler
biyoseramikler olarak adlandrlmtr. Vcut svsna kar inert olmas, yksek skma
kuvveti ve estetik olarak gzel grnme sahip olmalar zelikle diilikte kullanm

11

alanlarn arttrmtr. Sahip olduklar mekanik dayanm zelikleri ve biyouyumluluklar

seramiklerin implant kompozitlerde kullanmn salamtr. ekil 2.2de ticari olarak
kullanlan

seramik

malzemelere

rnekler

verilmitir.

Seramik

malzemelerin

biyoseramik olarak kullanlaca gz nne alndnda aadaki zeliklere sahip

olmaldr.

Toksik olmamal

Kanserojen olmamal

Alerjik olmamal

ltihap yapc olmamal

Biyouyumlu olmal

Vcutta kald dnemde biyofonksiyonel olmal

Biyomalzeme olarak kullanlan seramikleri absorbe olmayan (inert), biyoaktif ya da

yzey reaktif (yar inert) ve biyobozunur/anr (inert olmayan) olarak snflandrabilir.
izelge 2.10da bu seramik trleri ve kullanm alanlar verilmitir (Park and Branzino
2003).
izelge 2.10 Biyoseramikler ve kullanm alanlar (Park and Branzino 2003)
Biyoseramik Tr
Inert

Biyoaktif
Biyobozunur

rnekler
Alumina, Zirkonya

Kullanm alanlar
Vidalar,
destek
malzemeleri, sterilizasyon
cihazlar
Cam seramikleri, Ceravital Protez kaplamalar, vida,
dolgu malzemesi
Kalsiyum fosfat, inko Kemik
hastal
ve
kalsiyum fosfor oksit
travmalarnda,
dolgu
malzemesi, ila salnm
sisteminde

12

ekil. 2.2 Biyomalzeme olarak kullanlan seramik implantlar

(www.devicelink.com/mddi/archive/05/05/024.html)

2.5 Kompozit Biyomalzemeler

Kompozit malzemeler iki ya da daha fazla malzeme ya da fazdan oluan atomik

lekten daha byk lekte olan kat malzemelerdir. Kompozit terimi genel olarak
farkl fazlarn atomikten daha byk lde birbirinden ayrld buna bal olarak
elastik modl gibi birtakm zeliklerin homojen malzemeye gre deimesine karlk
olarak kullanlr. Bu tanma bal olarak plastikle glendirilmi fiberglas ve doal bir
malzeme olan kemik kompozit iken bir alam olan pirin kompozit malzeme saylmaz.
Kpk, bir faz boluk olan bir kompozittir. Doal biyolojik malzemeler kompozit olma
eilimindedir. Kemik, di dokusu, ba dokusu ve deri doal kompozitler snfna
dahildir. Mikro lekte bakldnda doal kompozitler hiyerarik yap ierisinde
partikl, gzenekli ve fiber yapda zelik gsterebilirler. Kompozit malzemeler
homojen malzemelere gre ok eitli avatajlar sunarlar. Bu avantajlar malzemeyi
yapan bilim insan ya da mhendise malzemenin zeliklerini kontrol etme noktasnda
byk yetkinlik kazandrr. Bu ekilde daha hafif, gl ve uyumlu malzeme eldesinde
byk bir potansiyel oluturulur. ekil 2.3te kompozit bir biyomalzemeye rnek
verilmitir. Biyomalzemelerde, kompoziti oluturan tm elemanlarn biyouyumlu
olmas gerekir. Ayrca elemanlar arasndaki ara yzeyin vcut ortamnda bozunmamas
gerekir. Kompozitlerin biyomalzeme olarak kullanm alanlar yle sralanabilir;

dental dolgu kompozitleri

metil metakirilatla glendirilmi kemik imentosu

gzenek yzeyli ortopedik implantlar (Park and Branzino 2003)

13

izelge 2.11de baz kompozit malzemelerin biyomedikal uygulamalar verilmitir.

izelge 2.11 Baz kompozit malzemelerin biyomedikal uygulamalar

(Ratner et al. 2004)
Uygulama
D sabitletirici
Kemik krklarnda sabitleyici tabaka ve
vidalar

Matriks/destek
Epoksi reine/CF
Epoksi reine/CF, PMMA/CF, PLLA/HA,
PEEK/GF, PSU/CF, PEEK/GF, PBT/CF

Omurga cerrahisi

PU/biyocam, PSU/biyocam, PEEK/CF

Kemik imentosu

PMMA/HA,

kalsiyum

fosfat/aramit

fiberleri, PMMA/UHMWPE
Dental imento ve dier dental
uygulamalar
Asetebulum kaplar
Kala protez saplar

Bis-GMA/inorganik
PMMA/KF
PEEK/CF

partikller,

PEI/CF-GF, PEEK/CF

Kemik yedekleri

PE/HA

Kemik dolgular

PEG-PBT/HA, PLGA/HA, niasta/HA

Tendon ve lifler

Hidrojel/PET, Poliolefin/UHMWPE

Damar paralar

PELA/poliretan

Prostetik kol ve bacaklar

Epoksi reine/CF,GF,KF

PMMA,polimetil metakrilat; PSU, polislfon; PP, polipropilen; PE, polietilen; PBT, polibtilentereftalat;
PEEK, poli(eter eter keton); PLLA, poli(L-laktik asit); PGA, poli(glikolik asit); PU, poliretan; PET,
poli(etilen tereftalat); Bis-GMA, bis-glisidil dimetakirilat; PEI, poli(eter imid); PEG, poli(etilen glikol);
PLGA, laktik asit-glikolik asit kopolimer; PDLLA, poli(D,L-Laktik asit); CL, poli(-kaprolakton); PELA,
etilen oksit/laktik asit kopolimer; CF, karbon fiber; GF, cam fiber; HA, hidroksiapatit; UHMWPE ultra
yksek molekl arlkl polietilen; TCP, trikalsiyum fosfat; KF, Kevlar fiberi (Ratner et al. 2004).

ekil 2.3 Karbon fiberlerle glendirilmi termoset plastik kompozit malzeme

(www.electronmedical.com-URUNresimleri-INION-biodegradble-polymers)

14

2.6 Polimerik Biyomalzemeler

Polimerler (Yunancada poli:ok, fazla mer : para, birim) monomer olarak adlandrlan
basit kimyasal yapda bileiklerin bir araya gelmesiyle oluturduklar byk
molekllerdir. Baz durumlarda molekller birleerek tek bir zincir oluturabildikleri
gibi birbirlerine balanarak (dallanma) boyutlu alar oluturabilmektedir.

Polimerler salk alannda ok zel kullanm alanlarna sahip olup zamanla daha ok
nem kazanmaktadr. Polimerler yaplarna, retildikleri tepkime trne, fiziksel
zeliklerine ya da teknolojik kullanmlarna gibi birok farkl ekilde snflandrlabilir.
lk ve en sklkla kullanlan polimerik biyomalzeme yaralar kapatmakta kullanlan
ameliyat iplikleridir. Yaklak 4000 sene nce keten ameliyat iplii olarak
kullanlmaktayd. Daha sonralar aa kabuklar, at kuyruk kl, pamuk ve ipek
kullanlmtr. Naylon, polyester ve poliolefinler gibi sentetik fiberlerin 1950lerde
gelitirilmesiyle sentetik fiberler doal fiberlerin yerini almaya balamtr.

Yukarda belirtildii gibi polimerler birok farkl ekilde snflandrlabilir. Elde

edildikleri kaynaa gre biyopolimerler sentetik ve doal polimerler olarak iki ksmda
incelenebilir.

Sentetik

biyopolimerler

ise

elastomer

ve

plastikler

olarak

snflandrlabilir. Elastomerlerler yksek bozunumlara dayankl, zerlerindeki bask

kaldrld zaman ilk hallerine dnebilen malzemelerdir. Stiren-btadien kauuu
yaygn olarak kullanlan bir elastomerdir. Plastikler ise termoplastikler ve termosetler
olarak iki ksmda incelenebilir. Termoplastikler eritilip tekrar ekil verilebilen
plastiklerdir. Termosetler ise eritildiklerinde tersinmez bozunuma uradklar iin
tekrardan kullanlamazlar. Epoksi reineler en ok bilinen termoset plastiktir.
Biyomateryal olarak kullanlan termoplastikler ise unlardr; poliolefinler, TeflonR
(florlanm hidrokarbonlar), poli(metil metakrilat), polivinil klorr ve polikarbonat.
izelge 2.12de biyomalzeme olarak kullanlan baz plastiklerin kullanm alanlar
verilmitir. ekil 2.4te ise ila salnm sistemlerinde kullanlan bir polimerik
biyomalzeme gsterilmitir.

15

izelge 2.12 Biyomalzeme olarak kullanlan baz temel plastikler (Bhat 2005)
Polimer
Polietielen

Polipropilen
Tetrafloroetilen

Polivinilklorr

Poliasetaller
Polimetilmetakrilat
Polikarbonat

Polietielentereftalat
Poliamit
Poliretan
Silikon kauuk

zelii
Dk fiyat, kolay ileme,
iyi elektrik yaltkanl, iyi
kimyasal
diren
ve
dayanm
yi kimyasal diren, zayf
su geirgenlii, iyi effaflk
Kimyasal
inert,
iyi
anmave s direnci, dk
srtnme katsays
yi anma direnci, iyi
kararllk, iyi kimyasal
diren
yi sertlik, snme direnci,
neme ve gazlara iyi diren
Optik zelikler, syla
kolay ekilleme.
Yksek sertlik, saydamlk,
iyi elektrik yaltkanl,
inert
Saydamlk, iyi ekme ve
anma direnci
yi mekanik ve kimyasal
zelikler
yi anma, skma ve
krlma direnci
yi termal kararllk, iyi
kimyasal diren

Kullanm
Sonda, Kala ve
protezleri

bilek

Ameliyat ipi
Damar
ve
protezleri,sondalar

iitme

Sondalar, diyaliz cihaz

paralar, kan torbalar
Sert doku protezleri
Gz lensleri, protezler
rngalar,
protezleri

sert

doku

Damar protezleri, ameliyat

iplii, protezler
Paketleme filmleri, diyaliz
cihazlar, ameliyat iplii
Kan pompalar, yapay kalp
ve deri di malzemeleri
Yank tedavisi kpkler,
lens ve membranlar

ekil 2.4 lala kaplam biyobozunur polimer

(www.uweb.engr.washington.edu/research/tutorials/drugdelivery)

16

Doal biyopolimerler ise canl organizmann yaam sresi boyunca oluturduu

malzemelerdir. Doal biyopolimerlerin sentezi, enzimlerin katalizledii hcre ierisinde
gerekleen bir dizi karmak ilem sonucu aktif monomerlerin zincir byme tepkimesi
sonucu bir araya gelmesiyle gerekleir. En yaygn doal polimerler yksek yapl
bitkilerde bulunan selloz ve hayvanlarda ise protein yapda kollajendir.

Biyopolimerlerin yaps ve zelikleri bileenlerinin kimyasal ve fiziksel yaps ile

miktarlarna baldr. Biyomalzemeler etkin bir ekilde canl sistemde kullanlacaksa
biyomalzemenin doku ile dokunun da tm canl sistem ile olan etkileiminin iyi
anlalmas gerekir (Bhat 2005).

2.7 Sperkritik Akkan (SKA)Teknolojisi

2.7.1 SKA tarihesi

Maddelerin kritik noktas 1822 ylnda Charles Cagniard de la Tour tarafndan

gerekletirilen top namlusu deneyinde kefedilmitir. Bu denemelerde kritik scaklk
gzlemlenmitir. Bu scakln zerinde sv ve gaz fazlarn younluklar eitlenmekte
ve iki faz arasndaki fark ortadan kalkmaktadr. Bylelikle yeni bir faz olan sperkritik
akkan faz olumaktadr. 1869 ylnda Thomas Andrews ilk kez kritik noktay
tanmlam ve sperkritik akkan biliminin domasna nclk etmitir. Daha sonralar
1879da Hannay ve Hogarth katlarn SKA daki znrlklerini incelemiler ve
znrln basnla orantl olduunu saptamlardr. 1895 ylnda Villard ise CO2
ortamnda krtik noktann zerinde I2 znrln gzlemitir (Kajimoto 1999). Bu
bilim dalnn gelimesiyle zamanla ticari uygulama alanlar ortaya kmtr. lk ticari
uygulamalar SKAnn ekstraksiyon ve kromotografi gibi ayrma yntemlerinde
kullanlmasdr.

SKAnn ticari uygulamalar u ekilde verilebilir (Perrut 1999):

1-Ekstraksiyon (zelikle gda sektrnde renk verici maddeler, vitaminler ve lipitlerin
ekstraksiyonu, ila ve polimer iindeki safszlklarn giderilmesi)
2-Ayrma (polimer, farmasotikler ve gda sektrndeki bileenlerin ayrm)

17

3- Kromotografi (doymam ya asitleri ve enantiyomerlerim ayrm)

4-Sudaki atklarn giderimi
5-Tablet kaplama ve mikrokapslleme
6-Tekstil malzemelerinin boyanmas

SKA doaya zararsz ynnden dolay yeil kimya (green chemistry) olarak
adlandrlmaktadr. Yukarda belirtilen uygulama alanlarna ek olarak SKAnn tepkime
ortam olarak kullanlmasna ynelik almalar gerekletirilmektedir. SKA ortamnda
gerekletirilen tepkimeler yle zetlenebilir (Bertucco 1999):
1-Homojen ve katalitik tepkimeler
2-Sv ve gaz yakt retimi
3-Biyokimyasal ve enzimatik tepkimeler
4-Polimerizasyon

2.7.2 SKA genel bilgi

Kimya gaz, sv ve kat fazdaki molekllerin yaplar ve davranlar ile ilgilenen bir
bilim daldr. SKA bize bu bilinen fazlarda grlmeyen bir takm sra d zeliklerin
kefedilme imkann sunar. SKA son yzyl akn bir sredir allan bir bilim dal
olmasna karn, modern bilime olabilecek katks henz tam olarak anlalmamtr.
Tm kararl maddelerin bir kritik noktas vardr. Tm gazlar kritik scaklk deerinin
(Tc) zerinde kritik basnca (Pc) sktrldklarnda sperkritik zelie ularlar. SKA
bilinen gaz ve sv fazdan ok farkl zelikte olup, zelikleri scaklk ve basn ile ok
kolay bir ekilde deitirilebilir. Ayrca younluk ve vizkozite kritik noktaya yakn
blgede ok ciddi deiimler gsterir. SKA svlarla gazlarn sahip olduklar iletme
avantajlarn ayn anda tar. izelge 2.13te SKAnn baz zelikleri sv ve gazlarla
karlatrlmtr. SKA younluu svlara yaknken, vizkozite deerlerinin gazlara
daha yakn olduu grlr (Noyori 1999).

18

izelge 2.13 Gaz, sv ve SKA zeliklerinin karlatrlmas (Noyori 1999)

Younluk(kg/m3)

Vizkozite(cP)

Yaynrlk(mm2/s)

Gazlar

0,01

1-10

SKA

100-1000

0,05-0,1

0.01-0,1

Svlar

1000

0,5-1

0,001

Bunun yannda SKA birok teknik avantaj da sunmaktadr. SKA ekstraksiyon,

kromotografi gibi ayrma ilemleri ve tepkime ortam olarak kullanm daha nceki
blmlerde verilmiti. SKA gaz fazndaki reaktiflerle tek-fazl karm oluturarak hz
snrlayc ktle transfer basaman ortadan kaldrarak ok daha yksek tepkime
hzlarnn elde edilmesini salar. Gnmzde, byk lekli kimyasal reticilerinin
yaadklar en byk sorun zc kaynakl evre sorunlardr. Klor ieren
hidrokarbonlarn kullanmna yaplan dzenlemelerle snrlandrmalar getirilmitir. Bu
da alternatif zclere olan ihtiyac arttrmtr. izelge 2.14te SKA olarak kullanlan
nemli zcler ve bu zclere ait kritik scaklk, basn ve younluk deerleri
sunulmutur (http://en.wikipedia.org/wiki/Supercritical_fluid).

izelge 2.14 Baz akkanlarn kritik deerleri (http://en.wikipedia.org/wiki/Supercritical_fluid)

Akkan

Kritik Scaklk

Kritik Basn

Kritik Younluk

(K)

(atm)

(g/cm3)

Karbondioksit

304,1

72,8

0,469

Su

647,3

218,3

0,348

Metan

190,4

45,4

0,162

Etan

305,3

48,1

0,203

Propan

369,8

41,9

0,217

Etilen

282,4

49,7

0,215

Propilen

364,9

45,4

0,232

Metanol

512,6

79,8

0,272

Etanol

513,9

60,6

0,276

Aseton

508,1

46,4

0,278

19

Sreli yaynlardaki almalar ve sanayideki uygulamalara bakldnda karbondioksitin

(CO2) dier akkanlara gre ok daha fazla alanda kullanm olana bulduunu
sylenebilir. Sperkritik karbondioksit (skCO2) sahip olduu avantajlardan dolay
youn bir ekilde kullanlmaktadr. Salk asndan toksik ve kanserojen olmamas,
iletim asndan ucuz, dk vizkozitede olmas ve rnden kolayca ayrlmas,
kimyasal adan inert ve gazlarla iyi karmas ve evresel adan ozon tabakasna
zararnn olmamas ve atk oluturmamas skCO2in belli bal avantajlarndandr. ekil
2.5te CO2 iin basn-scaklk faz diyagram verilmitir. Buradan kritik basn ve
scaklk deerinin stndeki blge iin sperkritik fazn olutuu blge tespit edilebilir.

SKA

Basn (bar)

sv

gaz

Scaklk (K)
ekil 2.5 CO2 iin basn-scaklk faz diyagram (http://en.wikipedia.org/wiki/Supercritical_fluid)

ekil 2.6da ise CO2 iin faz deiimini gsteren fotoraflar verilmitir. lk aamada
sv fazdaki CO2 hcreye beslenmektedir (a). Zamanla ortamda CO2 miktarnn
artmasyla gei faz (b,c) olumakta ve kritik basnca ulald anda SKA faz elde
edilmektedir (d).

20

ekil 2.6 CO2 faz deiimi (http://atom.uni-mb.si/labs/Lab_sep/HP_ViewCells.htm)

2.8 SKA Teknolojisi ve Polimerizasyon

Polimerizasyon ileminde kullanlacak yeni zcler konusundaki almalar bilim

insanlarn sperkritik akkanlara yneltmitir. skCO2 sahip olduu iyi zelikler
sayesinde polimerizasyon tepkimelerinde en ok kullanlan akkan olmutur. Yaplan
almalarn tm skCO2nin geleneksel zclerin yerine polimerizasyon iin uygun
ve gvenilir bir zc olarak kullanlabileceini gstermitir. Elde edilen sonular
skCO2nin iyi zeliklere sahip olmas, polimere olan olumlu katks ve evresel
avantajlarndan kaynaklanmaktadr.

SKA iki temel iyi zelii ayn anda zerinde barndrr: svalarnkine benzer birok
maddeyi zmesini salayan bir younluk ve gazlar gibi yaynrlk deerine (tepkime
kinetiinde nemli etkilere sahip) sahip olmasdr. zc ieriini deitirmeden,
scaklk ve basnta yaplacak kk deiikliklerle istenilen younluk deerinde
allabilir. Bilinen bu avantajlarndan dolay SKA ortamnda tepkime mekanizmas ve
zc etkisi ile ilgili youn almalar gerekletirilmitir. zcnn deitirilmesi

21

tepkime zerinde nemli etkilere sebep olur. Bu etkiler: monomer ve katalizr gibi
balang malzemelerinin rnden ayrmas ve polimerin molekl arlklarna bal
olarak ayrmasdr. Ayrca SKAnn dk vizkoziteye sahip olmas ve polimeri
plastikletirici etkiye sahip olmas polimerin kinetii ve ilenmesini byk lde
etkilemektedir.

CO2nin SKA olarak kullanlmas yeni avantajlar salamaktadr. Kimyasal endstride

evreye zarar bulunan uucu organik zcler ve kloroflorokarbonlarn polimer
retimi ve ilenmesi srelerinde kullanlmas ile ilgili olarak nemli bir farkndalk ve
hassasiyet olumutur. Sperkrirtik akkan olarak suyun bu ilemlerde kullanlmas bu
sorunu ksmen zse de byk leklerde elde edilen zararl, atk suyun artm bir
baka sorunu dourmaktadr. Bu evresel endieden dolay skCO2 geleneksel
zclerin yerine nemli bir alternatif olarak ortaya kmaktadr. CO2 doal evrede
bol miktarda bulunabilen bir gazdr. Doal depolarnda, dnyann her tarafnda
bulunabilmektedir. Ayrca amonyak, hidrojen ve etanol retiminde yan rn olarak bol
miktarda ve fosil yaktlarn kullanld elektrik santrallerinde retilmektedir. CO2
kolayca ulalabilen kritik basn (Pc = 73.8 bar) ve kritik scaklk (Tc = 31,1 oC)
deerine sahiptir. CO2 bir ortam gaz olduundan zc olarak kullanldktan sonra
sisteme geri dng yaplarak tekrar kullanlabilinmektedir. Bylelikle atmosfere
salnmad iin sera etkisine bir katkda bulunmamaktadr. Ayrca ucuz, alevlenmemesi
ve toksik olmamas byk lekli kullanmn salamaktadr.

SkCO2 ortamnda gerekletirilen polimerizasyon ilemlerinde kurutma, znrlk ve

polimerin plastiklemesi gibi birok kavramn gz nnde bulundurulmas gerekir. CO2
bir ortam gaz olduundan, sistemin vanas alarak basn drldnde polimer
zcden kolaylkla ayrlr. Sonuta polimer kuru bir ekilde elde edilir. Bu zelik
enerjiye ok byk miktarda baml polimer kurutma ilemini ortadan kalkmasn
salar ve byk lde giderlerde bir azalma meydana gelir.

znrlk skCO2 ortamnda polimer sentezinde nemli bir rol oynar. skCO2 ou
polar olmayan madde ile dk molekl arlna sahip polar maddeler iin iyi bir
zc iken, yksek molekl arlna sahip polimerler iin lman koullarda (<100

22

C, <350 bar) zayf bir zcdr. rnein 105 g / mol molekl arlna sahip

poli(metilakrilat) CO2de znebilmesi iin 2000 bar ve 100 oCye kadar klmas
gerekir. Polimer retiminde bu yksek basnca kmak pratik olmad kadar yksek
maliyet getirir. CO2 ortamnda lman koullarda iyi znrle sahip polimerler amorf
yapda floropolimerler ile silikonlardr.

Polimerin SKA iindeki znrl polimer sentezinde kullanlan polimerizasyon

tekniini

belirler.

rnein

amorf

floropolimerler

skCO2de

homojen

olarak

sentezlenirler; ancak birok polimerin skCO2deki znrl ok dk olduundan

bu polimerizasyon ilemleri ktrme, dispersiyon ya da emulsiyon polimerizasyon gibi
heterojen tekniklerle yaplmaktadr. Bylelikle bu amaca ynelik olarak dispersiyon ve
emulsiyon polimerizasyonda yzey aktif maddelerin sentez yoluna gidilmitir. Yzey
aktif maddeler CO2 ierisinde znmeyen polimerlerin heterojen polimerizasyonunda
nemli katklar salamlardr. Yzey aktif madde genel anlamda CO2yi seven CO2filik bir blge ile polimeri seven polimer-filik bir blgeden oluur. Yzey aktif
maddenin doas polimerin zeliini ve morfolojisini belirler. Yzey aktif madde
sentezi yaplrken tm bu unsurlar gz nnde bulundurulmaldr. ekil 2.7 ve ekil
2.8de florlu ve polidimetilsiloksan (PDMS) yapda yzey aktif maddelerin kimyasal
yaplar verilmitir (Kendall et al. 1999).

ekil 2.7 PDMS yapda polimerik yzey aktifleri kimyasal yaplar (Kendall et al. 1999)

23

ekil 2.8 Florlu polimerik yzey aktif madde kimyasal yaplar (Kendall et al. 1999)

Florlu ve silikonlu blgeler ieren yzey aktif maddeler canl sisteme verdikleri
zararlardan dolay polimerik biyomalzemelerin skCO2deki sentezinde skntlar
oluturmaktadr. Bu nedenle kullanlacak olan yzey aktif maddenin biyouyumlu /
biyobozunur yapda olmas istenir. Bu tez almas kapsamnda ilk kez biyouyumlu /
biyobozunur yapda bir malzeme skCO2 ortamnda yzey aktif madde olarak
polimerizasyonda kullanlmtr.

24

Polimerlerin ayrmas ise skCO2de polimer znrl etkisinde kalan bir dier
nemli kavramdr. Dikkatli ve kontroll bir ekilde polimer zeltisinin younluu
drldnde polimer ierisindeki en yksek molekl arlna sahip ksm
ktrlr. Bylelikle znm olan ksmdan ayrlm olur. rnein CO2 ierisinde
znebilen PDMS skCO2 iinde ayrtrlmtr. Bu yntemle PDMS sayca ortalama
molekl arl 4 x 105 ile 4 x 102 olan alt adet fraksiyona ayrtrlmtr.

skCO2nin polimerlere olan bir baka etkisi ise polimeri plastikletirmesidir.

Plastikleme cams gei scaklnda (Tg) dme sonucu gerekleir. Birok polimerin
CO2 ile yksek oranda plastikletii gsterilmitir. Plastikleme atk monomerlerin
polimerden uzaklatrlmas, kpk oluumu gibi etkilerin ortaya kmasna neden olur.
skCO2 ortamnda plastikleen polimer yksek yaynrlk deeri ile daha dk vizkozite
deerlerine ular. Bu durum ise polimer ierisinde tepkimeye girmemi monomerin
polimerden daha kolay ayrlmasn salar.

skCO2 polimerizasyon ilemlerinde gvenle kullanlabilecek bir zc haline

gelmitir. Stiren, akrilat ve metakrilatlarn serbest radikal polimerizasyonu, isobtilen,
vinil eter ve stirenin katyonik polimerizasyonu ve epoksitlerin metal katalizli
polimerizasyonlar

zincir

byme

tipinde

skCO2de

gerekletirilenlerdir.

Polikarbonatlar, poliamitler, polyesterler, silika jeller basamak byme tepkimesiyle

sentezlenmilerdir. Tm bu rnekler skCO2nin polimerizasyon ilemlerinde ne kadar
nemli bir zc olduunu gstermektedir (Kendall et al. 1999).

25

3. KAYNAK ARATIRMASI

Bu tez kapsamnda skCO2 ortamnda poli(L-laktat/-kaprolakton) kopolimereinin

biyobozunur / biyouyumlu yzey aktif maddeler kullanlarak sentezi amalanmaktadr.
Yaplan sreli yayn taramas sonucu bu konudaki almalarn 2000li yllardan sonra
younlat grlmtr. zelde yksek lisans tezi kapsamnda kullanlacak
monomerler L-laktat ve -kaprolakton homo ve kopolilemerleri ile ilgili almalara
burada yer verilmitir.

Namuslu (2005), sperkritik karbondioksit ortamnda L-laktat ve -kaprolakton

monomerleri iin kopolimerizasyonu incelemitir. Bu almada katalizr olarak kalay
oktaat kullanlmtr. Scaklk, basn, monomer / monomer oran sabit tutulmutur
(T=80 C, P=250 bar, L-laktat/kaprolakton=85/15(ktlece)). Bu alma kapsamnda
monomer / katalizr, tepkime sresi, yzey aktif madde tr ve kartrma hznn verim
ve polimerleme oranna olan etkisini incelemitir. Sperkritik akkan ortamnda
monomerlerden -kaprolakton iyi znrken, L-laktat znmemektedir. Bu tr
malzemelerin znrln arttrmak amacyla yzey aktif madde sentezi yoluna
gidilmitir. Bu ama dorultusunda ortada florlu yap ieren bir alkol olan florolink D,
u gruplar kaprolaktondan oluan A-B-A triblok yapda oligomerler sentezlenmitir
(PCL-D-PCL). Ayn ilemler L-laktat monomeri iin yaplm ve yeni bir yzey aktif
daha oluturulmutur (PLLA-D-PLLA). Bunlara ek olarak birinci yzey aktif maddenin
u gruplar deitirilerek u gruplar esterli yapda nc yzey aktif sentezlenmitir.
Yaplan deneyler sonucu birinci yzey aktifin en iyi sonucu verdii belirlenmitir.
Tepkime sresi olarak 48 saatte en iyi sonular bulunmutur. Dk srelerde
polimerleme yeterince olmamakta, yksek srelerde ise transesterleme yan
tepkimeleri sz konusu olmutur. Monomer / katalizr incelemesinde optimum sonular
100 deeri iin bulunmutur. Dk deerlerde yan tepkimeler oluurken, daha yksek
deerler iin katalizr miktar yetersiz kalmaktadr. Kartrma hznda ise en iyi sonu
10 rpm iin elde edilmitir. Sayca molekl arl 24400, dnm % 88 olarak
bulunmutur. Sonu olarak en verimli koullar L-LA/CL=80/20 T=80 oC, P=250 bar,
t=48 saat, 30 rpm, PCL-D-PCL monomer / katalizr=100 olarak belirlenmitir.

26

Bratton

et

al.

(2005)

sperkritik

karbondioksit

ortamnda

L-laktat

iin

homopolimerizasyonu incelemilerdir. Bu almada bir ucu florlu dier ucu

kaprolakton ieren A-B diblok yapda yzey aktif maddeler sentezlenmitir. Florlu
malzeme olarak karboksilik asit ile termine edilmi bir perfloroeter olan Krytox 157FSL
kullanlmtr. Yzey aktif madde sentezi ekil 3.1de verilmitir. Yzey aktif madde
miktar ve kartrma hznn etkisi aratrlmtr. Denemeler 3500 psi ve 80 oCde
gerekletirilmitir. Yzey aktif madde kullanlmadnda agregesyonun gerekletii
belirlenmitir. Polimerfilik kaprolakton uzunluunun artmasyla yzey aktif maddenin
etkinliinin artt gzlenmitir.

Yzey aktif madde miktar arttrldka dnm ve

molekl arlnn az da olsa artt saptanmtr. Ktlece % 3 yzey aktif maddenin

mikrokresel yapda polimer sentezi iin yeterli bir miktar olduu belirlenmitir.
Kartrma hznn ok az oranda iyiletirme salad grlmtr. Sayca molekl
arl 13.000 civarnda iken dnm %90 civarnda bulunmutur.

Toluen
Toluen
170 oC

ekil 3.1 Krytox-PCL esterinin halka alma ve asit-katalizli esterifikasyonuyla sentezi

(Bratton et al. 2005)

Stassin and Jerome (2005) sperkritik karbondioksit ortamnda L-laktat ve kaprolakton monomerleri iin dibutiltin dimetoksit balatcs varlnda laktat
homopolimerizasyonu ve -kaprolakton ile kopolimerizasyonu incelemilerdir. Bu
polimerizasyon

teknii

emlsiyon

polimerizasyona

benzer

bir

ekilde

gerekletirilmitir. ncelenen parametreler monomer reaktiflikleri, sre ve monomer /

monomer orandr. Tm denemeler 343 K ve 300 barda gerekletirilmitir. L-laktat

27

homopolimerizasyonu iin srenin arttrlmasyla dnm ve molekl arl

deerlerinde art grlmtr. % 80 dolaynda dnm ve 8000 sayca molekl
arl deerlerine ulalmtr. Elde edilen polimer ok dar bir molekl arl
dalm (1,1-1,5) gstermitir. Kopolimerizasyon ksmnda ise yine dibutiltin
dimetoksit balatcs varlnda L-laktat ve -kaprolaktonun sperkritik karbondioksit
ortamndaki reaktiflikleri karlatrlmtr. Elde edilen bu sonular iki monomerin
toluen ierisinde gerekletirilen zelti polimerizasyonu yntemindeki reaktiflik
deerleri ile kyas edilmitir. Sonuta L-laktatn toluende daha reaktif olduu ve
sperkritik karbondioksit iindeki reaktifliinin -kaprolaktonun hem toluendeki hem de
sperkritikteki deerinden daha yksek olduu belirlenmitir.

Stassin et al. (2001) -kaprolaktonun dibutiltin dimetoksit varlnda polimerlemesini

sperkritik karbondioksit ortamnda 40 oC ve 210-215 barda incelemilerdir. Kontroll
bir ekilde polimerleme gerekletirilmitir. Gzlemlenen hz katsaylar sperkritik
karbondioksit, CFC-113, toluen ve ynda belirlenmitir. Bulunan deerlere gre hz
katsaylar artacak ekilde yle sralanmtr; sperkritik karbondioksit, CFC-113,
toluen, yn. Elde edilen sayca ortalama molekl arlnn monomerin zamanla
deiimine dorusal ve birinci dereceden bal olduunu gstermilerdir. % 90
civarnda dnm deerlerine karlk 20000 g / mol sayca molekul arlklarna
ulalmtr.

Bratton et al. (2003) L-laktat monomerinin polimerlemesini triblok yapda yzey aktif
madde

olarak

PCL-PFPE-PCLyi

kullanarak

(PCL:polikaprolakton,

PFPE:

perfloropolieter) denemilerdir. Triblok yzey aktifin sentezi ekil 3.2de verilmitir.

Bu almada polimerizasyon sresi, kartrma hz ve yzey aktif maddenin etkisini
incelemilerdir. Yzey aktif kullanlmad durumda agregasyon gzlenirken, yzey
aktif madde kullanldna toz eklinde rnn elde edildii gzlenmitir. Sonuta
12000 civarnda sayca molekl arl ve % 90 civarnda dnm deerleri elde
etmilerdir. Kartrma hznn polimerin morfolojisine olan etkisi ekil 3.3te
verilmitir.

28

12 saat

4 saat

ekil 3.2 Triblok yzey aktif madde PCL-PFPE-PCL sentezi (Bratton 2003)

ekil 3.3 Sperkritik karbondioksitte sentezlenen PLLAnn SEM grnts %10 yzey
aktif madde a.300 rpm b.50 rpm (Bratton 2003)

Loeker et al. (2004) -kaprolakton monomerinin candida antarcticadan elde edilen bir
lipaz B enzimi olan Novazym 435 katalizrlnde polimerlemesini sperkritik
karbondioksit ortamnda incelemilerdir. ncelenen parametreler scaklk, basn ve
tepkime sresidir. En iyi sonular molekl arl sayca 12000-37.000 ve maksimum
dnm deeri %98 olarak bulunmutur. Elde edilen tm polimerler dar bir molekl
arl dalm gstermitir. Bu almann sonucunda enzim aktivitesini kaybetmeden

29

rnden geri alnabilmi ve bylelikle tekrar kullanlabilme ansn kazanmtr. Bu

alma asit katalizli polimerizasyon srelerine alternatif olduundan nem arz
etmektedir.

Bergeot et al. (2004) -kaprolakton monomerinin deiik metal alkoksitlerin balatc

olarak kullanlmasyla polimerlemesini incelemilerdir. Bu amala lantanyum, itriyum
ve alimunyum izopropoksitleri kullanlmtr. Polimerizasyon srelerinde metal
reaktifliklerinin ve scakln etkisini incelemilerdir.

Polimerizasyon hzlarnn

geleneksel zclerle karlatrldnda ok daha dk olduu belirlenmitir. Bu

sonucun anlalmas amacyla balatc ile sperkritik karbondioksit arasndaki etkileim
ele alnmtr. Daha dk iyonik bileenler karbondioksite az reaktiflik gsterirken,
iyonik

alkoksitlerin

karbondioksitle

etkileerek

alkoksitleri

oluturduklar

gzlemlenmitir. En iyi dnm ve sayca molekl arl deerlerini (%97, 8300 g /

mol) alimunyum iin belirlemilerdir.

Stassin and Jerome (2003) -kaprolakton monomerinin dibutiltin dimetoksit

katalizrlnde sperkritik karbondioksit ortamnda polimerlemesine scaklk ve
basncn etkisini incelemilerdir. Basnta yaplan art polimerlemeyi drrken,
scaklkta

yaplan

art

polimerlemeye

olumlu

katkda

bulunmutur.1

saat

polimerizasyon sresi, 60 C ve 200 barda % 95 dnm ve 14300 sayca molekl

arl deerlerine ulalmtr. Ayrca bu almada

-kaprolakton monomerinin

sperkritik karbondioksitte polimerlemesinin karbonlama reaksiyonlarndan dolay

geleneksel zclere gre daha yava olduunu saptamlardr.

Ganapathy et al. (2007) poli(dimetil siloksan) (PDMS) ieren amfifilik diblok

kopolimerlerini

yzey

aktif

madde

olarak

skCO2

ortamnda

L-laktatn

polimerlemesinde kullanmlardr. Yzey aktif maddenin sentez mekanizmas ekil

3.4te verilmitir.

Yzey aktif madde kullanmnn polimerin molekl arl,

dnm ve morfolojisine olan etkisi aratrlmtr. Poli(dimetilsloksan)-b-poli(akrilik

asit) (PDMS-b-PAA) ve poli(dimetilsloksan)-b-poli(metakrilik asit) (PDMS-b-PMA)
yzey aktif maddelerinin etkili olduu belirlenmitir. Bu polimerizasyon sreleri
sonucunda PLLA mikropartiklleri toz eklinde elde edilmitir. Yzey aktif madde

30

kullanlmad ve dier yzey aktifler varlnda aglomere olmu rn oluumu

gzlenmitir. ekil 3.5te bu polimerizasyon srelerinde oluan PLLAnn SEM
grntleri verilmitir.

ekil 3.4 Sperkritik karbondioksit ortamnda PLLA sentezinde kullanlan PDMS

temelli yzey aktif madde sentezi (Ganapathy et al. 2007)

31

ekil 3.5 PDMS kullanlarak elde edilen PLLAnn SEM grntleri (Ganapathy et al. 2007)
a. %10 PDMS-b-PAA, 47 saat, b. % 10 PDMS-b-PMA, 47 saat
c. % 20 PDMS-g-PCA, 24 saat d. % 10 PDMS-b-OAc, 24 saat

Grignard

et

kullanlarak

al.

(2008)

diblok

gerekletirirken

ve

poli(-kaprolakton)
triblok

-CLnin

halka

ve

kopolimerlerler
almas

ve

poli(heptadekaflorodesilakrilat)
sentezlemilerdir.
akrilatlarn

Bu

radikal

ilemi
transfer

polimerizasyonunu bir araya getirmilerdir. ekil 3.6da yzey aktif madde sentezinde
izlenen yol verilmitir. Bu diblok ve triblok kopolimerler kontroll bir ekilde ok dar
bir molekl arl dalmnda elde edilmi ve -CLnin sperkritik karbondioksit
ortamnda polimerizasyonunda yzey aktif madde olarak kullanlmtr. Bu almada
temel ama yzey aktif madde kullanlarak dispersiyon polimerizasyon yntemiyle
aglomere olmayan yapda PCL mikrokrelerini sentezlemektir. Tm polimerizasyon
ilemleri 210-215 bar, 40 oC ve dibutiltindimetoksit varlnda 15-17 saat aralnda
sabit bir kartrma hznda gerekletirilmitir. Yzey aktif maddenin bileiminin ve
yapsnn PCL mikrokrelerine olan etkisi incelenmitir. En son aamada ise elde edilen
PCL krelerine sperkritik ekstraksiyon uygulanarak elde edilen rn saflatrlmaya
allmtr. Yaplan denemeler sonucunda ok dar molekl dalmna sahip (1.341.56) PCL kreleri elde edilmitir. Tm kullanlan yzey aktif maddeler iin yksek
dnm ve molekl arl deerlerine ulalmtr. ekil 3.7de bu polimerizasyon
srelerinde elde edilen polimerlerin SEM fotoraflar verilmitir. Fotoraflardan 100200 m aralnda homojen bir yapya sahip mikrokrelerin olutuu aka
grlmektedir.

32

ekil 3.6 Florlu akrilat temelli diblok kopolimer sentezi (Grignard et al. 2008)

ekil 3.7 a. Dispersiyon polimerizasyon tekniiyle elde edilen PCL krelerinin % 1

PCL-b-PAC8 diblok kopolimer varlndaki SEM fotoraflar
b. Dispersiyon polimerizasyon tekniiyle elde edilen PCL krelerinin diblok
kopolimer varlndaki SEM fotoraflar solda % 1, sada % 5 PCL-b-PAC8
diblok kopolimer (Mn,PCL : 5000 g/mol ve Mn,PAC8: 24 000 g/mol P :300
bar) (Grignard et al. 2008)

33

4. MATERYAL ve YNTEM

4.1 Materyal

Monomerler: L-laktat (Sigma) toluende zlp yeniden kristallendirilmi ve vakum

etvnde sabit tartma gelinceye kadar tutulmutur. Daha sonra soutucuda 4 oCde
saklanmtr. -kaprolakton (Fluka, saflk>%99) hibir n ileme tutulmadan
kullanlmtr.

Katalizr: Kalay oktaat (Sigma, saflk: %95) bir n ileme alnmadan, satn alnd
gibi kullanlmtr.

zc ve Dier Malzemeler: Karbondioksit (OKSAN, saflk>99.5), btanol

(Aldrich),

metanol

(Merck),

toluen

(Merck),

trifenilfosfin

(Sigma-Aldrich),

tetrahidrofuran (Merck) hibir ileme tutulmadan dorudan kullanlmtr. Kloroform

(Fluka, HPLC ayarnda) filtreden geirilmi, 15 dakika sonik banyoda tutulduktan
sonra kullanlmtr.

4.2 Yntem

4.2.1 Yzey aktif madde (YAM) sentezi

Bu aamada sperkritik karbondioksit ortamnda polimerizasyon srecinde kullanlmak

zere hidrofobik (-CL, A) ve hidrofilik (polietilen glikol, PEG400, B) blgelere
sahip triblok A-B-A yapda oligomerler yzey aktif madde olarak belirlenmitir.
Hidrofobik ve hidrofilik blgelerin polimerizasyona olan etkisini belirleyebilmek iin
3 farkl mol orannda (PEG400/-CL=1/10, 1/25, 1/50 mol/mol) yzey aktif madde
yn polimerizasyon yntemiyle sentezlenmitir. Belirlenen miktarda malzeme
yukarda belirtilen oranlarda bir cam tpn ierisine konulmu ve 120 oCdeki ya
banyosuna daldrlmtr. Polimerizasyonu balatmak amacyla tpe (1/100 g katalizr/g
monomer orannda) kalay oktaat katalizr olarak eklenmitir. Bu aamada
malzemelerin hava ile etkileimini engellemek (inert ortam salamak) ve tpte

34

kartrmay gerekletirmek amacyla azot tpnn ucuna taklan cam pastr pipeti ile
srekli olarak azot geirilmitir. 15 dakika boyunca azot geirildikten ve malzemeler
iyice kartrldktan sonra tpn az kapatlm ve 120 oCdeki etve alnmtr. 24
saat sonra etvden alnan yzey aktif maddeler soutulmaya braklmtr. Yzey aktif
maddeler souduktan sonra ierisindeki monomer gibi safszlklarn giderilmesi
amacyla saflatrma ilemi yaplmtr. Bu amala ilk nce diklorometanda znm
daha sonra etanolde ktrlmtr. ken yzey aktif maddeler santrifjle
zclerden ayrlarak, vakum etvnde sabit tartma gelinceye kadar kurutulmutur.
Az kapal bir rnek kabnda saklanmtr. Yzey aktif madde sentezinde izlenen akm
emas ve mekanizmas aada ekil 4.1 ve 4.2de verilmitir.

ekil 4.1 A-B-A yapda (A: -CL, B:PEG400) triblok yzey aktif madde sentezi

35

ekil 4.2 A-B-A yapda (A: -CL, B:PEG400) triblok yzey aktif madde sentez
mekanizmas (Zhu et al. 1997)

4.2.2 Sperkritik karbondioksit ortamnda poli(L-laktat) sentezi

L-laktatn sperkritik karbondioksit ortamandaki znrl dk olduundan

polimerizasyon

verimi

de

dktr

ve

ok

yksek

molekl

arlklarna

klamamaktadr. Bu nedenle daha sonraki kopolimerizasyon srecine k tutaca

dnldnden poli(L-laktat) homopolimerinin sentezlenmesi amalanmtr. Her bir
polimerizasyon

ileminde

reaktre

3.75

L-laktat

monomeri

konulmutur.

Polimerizasyon srecinde meydana gelen transesterleme yan tepkimelerini nlemek

amacyla sreli yaynlardaki benzer almalar (Degee et al. 2000) dikkate alnarak
trifenilfosfin ve znmeye yardmc olarak btanol (Bratton et al. 2003) kullanlmtr.
4.2.1de sentezlenen yzey aktif maddeler sperkritik karbondioksit (skCO2) ortamnda
polimerizasyon aamasnda denenmitir. Polimer sentezinde daha nceki almalarda
(Bratton et al. 2003, Namuslu 2005) optimize edilmi koullarda (T=80 oC, P=100 bar,
t=48 h, katalizr: kalay oktaat (1/100 g/g monomer), 1/20 g yzey aktif madde/g
monomer, 1/100 g trifenilfosfin / monomer, 5/1000 g btanol / g monomer) denemeler
100 mLlik skCO2 tepkime sisteminde (Thar R100 ekil 4.3.a.b) yaplmtr.

36

Polimerizasyon ileminde ilk aamada gerekli malzemeler reaktre doldurulup, kapa

kapatlmtr. Daha sonra reaktr iinde kalan havay sistemden uzaklatrmak amacyla
sistemden 15 dakika karbondioksit (65 bar, 40 oC ve 10 g / dak) geirilmitir. Bu
ilemden sonra stclar devreye alnarak reaktr istenilen scakla getirilmi ve pompa
yardmyla sistem polimerizasyon basncna kartlmtr. Sistem zerindeki mekanik
bir kartrc ile sabit bir hzda kartrlmtr. Tepkime sresi sonunda stclar
devreden kartlp reaktr oda scaklna soutulmu, kartrma durdurulmu ve
sistemdeki basn vana alarak boaltlmtr. Basn drlrken srklenme sonucu
kaybolacak malzeme kaybn nlemek iin metanol dolu bir cam balon ierisine
boaltm yaplmtr.

Reaktr alm, iinden rn alnm ve hibir ek ilem

yaplmadan saklanmtr. Reaktr duvarlarna ve boru hattna yapm olan tepkime

rnnn alnmas iin tetrahidrofuran (THF) zc olarak kullanlmtr. Sistem THF
ile ykanm daha sonra reaktr kapa kapatlarak 100 bar, 40 oC ve 30 g / dak ak
hznda sistemden 10 dakika boyunca karbondioksit geirilmitir. Srklenen
malzemenin kmesi iin yukarda belirtildii gibi karbondioksit metanol ile
doldurulmu cam balon ierisine boaltlmtr. Bu ilem 3 kez tekrarlanmtr. Bu
ekilde elde edilen rn iindeki monomer ve katalizr metanolde znm ve polimer
ile yzey aktif madde znmedii iin karm olarak cam balonun altnda
toplanmtr. Bu karm buzdolabnda soutulmu, stte kalan zelti atlm geride
kalan ken malzeme sabit tartma gelinceye kadar vakum etve konmutur. Bylelikle
direkt reaktrden alnan ve daha sonra metanolde ktrlp geri kazanlan, iki ayr
fraksiyonda rn (direkt reaktr ve z-ktr sonucu elde edilen) elde edilmitir. Ayn
denemede elde edilen bu iki fraksiyon daha sonraki aamalarda GPC ve 1H-NMR
analizleri yaplarak karlatrlmtr. rneklerin molekl arl GPC, kimyasal yaps
1

H-NMR ve

13

C-NMR, sl zelikleri DSC ve verim deeri gravimetrik yntemlerle

belirlenmitir. Poli(L-laktat) sentezinde YAM tr ve miktarnn verim ve elde edilen

polimerin molekl arlna olan etkisi incelenmitir.

37

a
Veri leyici

Soutucu

CO2
Tp
Pompa

n stc

Basn
Regulatr

Reaktr
Vana

Toplama
Tank

ekil 4.3 Sperkritik akkan sistemi

a. ak emas, b. fotoraf (genel grnt), c. reaktr

38

4.2.3 Sperkritik karbondioksit ortamnda poli(L-laktat/-CL) kopolimer

sentezi

Bu blmde, 4.2.2de belirtilen ynteme benzer bir ekilde poli(L-laktat/-CL)

kopolimer sentezi sperkritik karbondioksit ortamnda gerekletirilmitir. Tm
denemeler ktlece sabit bir L-laktat / -CL oran (80/20) iin yaplmtr.
Gerekletirilen denemelerde YAM tr ve miktarnn sperkritik karbondioksit
ortamnda poli(L-laktat/-CL) kopolimer sentezine olan etkisi incelenmitir.

4.3 Analizler

Sentezlenen yzey aktif madde ve sperkritik tepkime ortamnda elde edilen

polimerizasyon rnlerinin molekl arl ve heterojenlik indeksi (HI) deerleri jel
geirgenlik kromotografisi (GPC), kimyasal yaps hidrojen ve karbon nkleer
manyetik rezonans (1H-NMR,

13

C-NMR), sl zelikleri diferansiyel taramal

kalorimetre (DSC) ile belirlenmitir. Poli(L-laktat) homopolimeri ve poli(L-laktat/CL) kopolimerinin verim deeri gravimetrik yntemlerle saptanmtr.

Yzey aktif maddelerin GPC analizleri Hacettepe niversitesi Kimya Mhendislii

Blmnde yaplmtr. (Shimadzu RID dedektr, zc:kloroform, 1 ml / dak).
Bunun dndaki tm GPC analizleri TBTAK ATALda (AGILENT 1100, RID
dedektr)

tetrahidrofuran

zcs

eliinde

ml

dak

ak

hznda

gerekletirilmitir.
1

H-NMR ve 13C-NMR analizleri TBTAK ATALda (BRUKER DPX-400, 400 MHz

High Performance Digital FT-NMR) yaplmtr.

DSC analizleri ise Ankara niversitesi BTAUMda (Shimadzu DSC 60) yaplmtr.
rnekler azot ortamnda ilk nce -80 oCye soutulmu sonra 10 oC / dak hzla 200
o

Cye stlmtr.

39

5. DENEYSEL BULGULAR ve TARTIMA

Bu blmde 4.2.1de sentezlenen yzey aktif maddelerin, 4.2.2 ve 4.2.3te elde edilen
poli(L-laktat)

ve

poli(L-laktat/-kaprolakton)

polimerizasyon

rnlerinin

karakterizasyonu gerekletirilmitir.

5.1 Yzey Aktif Madde (YAM) Karakterizasyonu

Sentezlenen farkl yzey aktif maddenin (YAM) karakterizasyonu 1H-NMR, GPC
ve DSC ile gerekletirilmitir.

Sonular deerlendirilmi ve sreli yaynlardaki

benzer almalarla karlatrlmtr. ekil 5.1.a. b. c. d.de YAM 1-10, 1-25, 1-50
iin elde edilen 1H-NMR spektrumlar verilmi ve bu spektrumdaki piklerin hangi
blgelere karlk geldii gsterilmitir. Elde edilen sonular sreli yaynlardaki benzer
almalarla (Zhu et al. 2007, Zhang et al. 2007) karlatrlmtr. Zhang et al. (2007)
yaptklar almada A-B-A yapda triblok -CL-PEG6000- -Cl polimerini farkl -CL
oranlar iin sentezlemiler ve elde ettikleri bu polimerlerin sulu zeltilerdeki
miselleme ve sol-jel gei davranlarn aratrmlardr. Zhu et al. (2007) ise
almalarnda

itrium

tris(2,6-di-tert-butyl-4-methylphenolate)

[Y(DBMP)3]

katalizrnn A-B-A yapda triblok -CL-PEG6000--CL polimerizasyonuna olan

etkisini incelemilerdir. Blm 4.2.1de verilen yntemle sentezlenen -CL-PEG400-Cl yzey aktif maddelerinin sreli yaynlardaki sonularla uyumlu olduu
belirlenmitir.

40

ekil 5.1.a. YAM 1-10 1H-NMR spektrumu, b.YAM 1-25 1H-NMR spektrumu,
c.YAM 1-50 1H-NMR spektrumu, d. YAM kimyasal yap

41

ekil 5.2de YAM 1-10 rnekleri iin elde edilen GPC kromotogram gsterilmitir
(YAM 1-25 ve YAM 1-50 iin GPC kromotogramlar ekte verilmitir). Kromotogram
incelendiinde elde edilen oligomerlerin dar blgede molekl arlna sahip olduu
sonucuna varlr. Benzer sonular dier YAMlar iin de elde edilmitir. GPC,

H-

NMR ve teorik hesaplama sonucu bulunan molekl arlklar izelge 5.1de

verilmitir. izelge incelenecek olursa hem GPC hem de 1H-NMR sonucu belirlenen
deerlerin teorik deerlerle uyum ierisinde olduu saptanmtr. Heterojenlik indeksleri
(HI = Mw / Mn) incelendiinde oligomerlerin ok dar molekl arlnda olduu
sylenebilir. YAM karakterizasyonu ile ilgili tm analizler bir arada dnlrse
istenen yapda ve zelikte sentezin gerekletirildii sonucuna varlabilir.

ekil 5.2 YAM 1-10 iin GPC kromotogram

izelge 5.1 Yzey aktif maddelerin farkl yollarla elde edilmi molekl arlklar
Yzey Aktif Tr ve
Teorik molekl Arl
1-10
(1540)
1-25
(3250)
1-50
(6100)

Mwb

Mn b

HIb

Mna NMR

2240

1380

1.62

2830

3850

2140

1.79

3810

6030

2670

2.25

6310

a. Aadaki formle gre hesaplanmtr.

b. GPC sonucu elde edilmitir.

42

Scaklk (oC)
ekil 5.3 YAM 1-25 ve YAM 1-50 iin DSC termogram
YAM 1-25 ve YAM 1-50 iin yaplan DSC analizi sonucu elde edilen termogram
ekil 5.3te verilmitir. YAM 1-25 iin elde edilen eride YAMn yapsndaki CL birimleri iin 61.6 oCde erime scakl (Tm) ve 29.6 oCde ise PEG birimleri
iin bir erime noktas belirlenmitir. Bu sonularn Zhu et al. (2007) sonularyla
karlatrlm ve uyumlu olduu belirlenmitir. Zhu et al. (2007) yapm olduu
almada ktlece ayn oranda PEG ieren -CL-PEG--CL kopolimerlerini
sentezlemilerdir. Elde ettikleri DSC sonularnda PEG iin 24.5-31.7 C ve -CL
iin 55.6-63.0 C aralnda erime scakl bulmulardr. Bir dier nemli nokta
ise yapda bulunan -CL birimlerinden dolay -60.0 C civarnda bir cams gei
scakl (Tg) beklenirken byle bir gei scakl grlmemitir. Lemmouchi et
al. (2007)n almasnda da bu duruma benzer sonular bulunmutur. Tg
deerinin grnmemesi -CL birimlerinin ksa oluu, PEG ile etkileimi ve analiz
yntemindeki uygun olmayan scaklk programndan kaynaklanmaktadr. YAM
1-50 iin ise 64.5 C -CL birimi iin erime noktas belirlenmitir. PEG iin
herhangi bir erime scakl belirlenememitir. Bu da -CL miktarnn PEG
miktarndan fazla olmasndan kaynaklanmaktadr.

43

5.2 Sperkritik Karbondioksit Ortamnda Poli(L-laktat) Sentezi

YAM tr ve miktarnn poli(L-laktat) sentezine olan etkisi incelenmeden nce 4.2.2de

iki ayr fraksiyonda elde edilen rnlerin ierikleri karlatrlmtr. Bu amala ayn
deneme iin direkt tepkime kabndan alnan ve z-ktr yntemiyle elde edilen iki
ayr fraksiyon 1H-NMR ve GPC analizleri ile karlatrlmtr. izelge 5.2de YAM 150 kullanlarak yaplan denemede iki yolla elde edilen fraksiyonlarn GPC sonucu
bulunan molekl arl deerleri verilmitir. Her iki rnekte birbirine yakn molekl
arlklar elde edilmitir. ekil 5.4.a.b.de ise bu iki rnein GPC kromotogromlar
karlatrlmtr. Ayn blgede ve yapda pikler elde edilmitir. 1H-NMR analizinde ise
ekil 5.5.a.b.deki spektrumlar karlatrlm ayn denemede elde edilmi iki polimer
fraksiyonunun ieriinin ayn olduu belirlenmitir. Buna gre polimer karmnn
yapsnda monomer, katalizr gibi safszlklarn bulunmad sadece poli(L-laktat)
homopolimeri ile YAMn karm halinde olduu ve ayn deneme sonunda iki farkl
ekilde elde edilen fraksiyonlarn ayn ierikte olduu saptanmtr. Benzer durum
poli(L-laktat/-kaprolakton) kopolimer sentezinde de elde edilmitir.
izelge 5.2 ki ayr fraksiyonun GPC ile bulunan poli(L-laktat) molekl arlklar
rnein alnd yer
Direkt tepkime kab
z-ktr

Mn
27000
28100

Mw
58000
59000

HI
2,15
2,10

5.2.1 YAM trnn poli(L-laktat) sentezine etkisi

Bu aamada 4.2.1 blmnde sentezlenen yzey aktif maddenin sperkritik

karbondioksit ortamnda polimerizasyon verimi ve molekl arlklarna olan etkisi
incelenmitir. Tm polimerizasyon ilemleri 4.2.2de belirtilen koullarda yaplmtr.
YAM trnn polimerizasyona etkisi izelge 5.3te verilmitir. Buna gre tm
YAMlar iin birbirlerine yakn verim ve molekl arlk deerleri elde edilmitir.
Ayrca tm polimerizasyon rnleri toz eklinde olup, polimerizasyon sresince
agregasyon gereklememektedir.

44

izelge 5.3 YAM trnn polimerizasyona etkisi

YAM Tr

% Verim

Mn

HI

Grnt

YAM 1-10

80.3

32600

1,90

Beyaz toz

YAM 1-25

79.8

28880

2,10

Beyaz toz

YAM 1-50

78.7

27000

2,15

Beyaz toz

% Verim=[(elde edilen rn-yzey aktif miktar)/monomer miktar)] * 100

ekil 5.4.a.bde YAM 1-50 kullanlarak elde edilen polimerin GPC kromotogram
verilmitir. Kromotogramlar incelenecek olursa elde edilen polimer karmnn geni
bir molekl arl dalmna ve buna bal olarak yksek bir heterojenlik indeksi
deerine sahip olduu belirlenmitir. Elde edilen bulgular YAMn rnde kaldn ve
homopolimerle karm halinde olduunu gstermektedir. Benzer sonular YAM
kullanlan tm polimer rnekleri iin elde edilmitir.

ekil 5.4.a. YAM 1-50 iin elde edilen polimerin (direkt tepkime kab) GPC
kromotogram, b. YAM 1-50 iin elde edilen polimerin (z-ktr) GPC
kromotogram

45

Sentezlenen polimerin kimyasal yapsn aratrmak amacyla

H-NMR analizi

yaplmtr. Spektrumdaki pikler Namuslunun (2005) almas ile karlatrlmtr.

Namuslu

(2005)

almasnda

sperkritik

karbondioksit

ortamnda

L-laktatn

polimerlemesini incelemitir. Polimerleme orann arttrmak amacyla florlu blgeler

ieren YAMlar kullanm ve %90 civarnda dnm deerlerine ulamay baarmtr.
Analizlenen rneklerde yzey aktif maddenin ve poli(L-laktat) homopolimerinin
karm eklinde bulunduu saptanmtr. ekil 5.5.a.bde 5-5.1 ppm aralnda yer alan
pikler (b) metilen grubuna bal hidrojene ait olup, tipik poli(L-laktat) varln gsterir.
3.5-4.5 ppm arasnda yer alan pikler ise rnde poli(L-laktat) yannda YAMn da
bulunduunu

gstermektedir.

Bu

nedenle

verim

deerleri

hesaplanrken

polimerizasyonun banda kullanlan YAM miktarlar polimerizasyon sonucu elde

edilen karmn ktlesinden kartlmtr. Polimer ierisinde kalan YAM biyouyumlu /
biyobozunur (Zhang et al, 2007) yapda bir malzeme olduu iin polimerin kullanmn
kstlayacak bir durum oluturmamaktadr.

46

ekil 5.5.a YAM 1-50 yzey aktifiyle sentezlenen rnn (direkt tepkime kab)
1
H-NMR spektrumu, b. YAM 1-50 yzey aktifiyle sentezlenen rnn (zktr) 1H-NMR spektrumu, c. Poli(L-laktat) homopolimerinin yaps

47

ekil 5.6da verilen DSC analizlerinde 3 farkl pik n plana kmaktadr. T=50-60 oCde
arasnda grlen geni pik poli(L-laktat) iin olan cams gei noktasn (Tg), 100 oC
civarndaki pik souk kristalizasyon (Tc) deerini, 140 oCdeki pik ise erime noktasn
(Tm) gstermektedir. YAM polimerin yapsnda ok az miktarda (% 5) bulunduu iin
YAMn sl karakteriyle ilgili piklere burada rastlanlmamtr. Elde edilen bu veriler
Pluta et al. (2008) sonular ile karlatrlmtr. Pluta et al. (2008) poli(L-laktat) ile
kalsiyum fosfat karmlarndan oluan malzemelerin fiziksel ve mekanik zeliklerini
incelemilerdir. Bu almada elde edilen sonular Pluta et al. (2008)

sonular

(Tg=57.8 oC, Tc=127 oC, Tm=150 oC) ile benzer olduu saptanmtr.

Scaklk
o

ekil 5.6 (-)YAM 1-50, (.)YAM 1-25, (- - -) YAM 1-10 yzey aktifiyle
sentezlenen rnn DSC termogramlar

5.2.2 YAM miktarnn poli(L-laktat) sentezine etkisi

Bu aamada yaplan denemeler daha nceki blmde en iyi verim deerini veren, YAM
1-10 kullanlarak gerekletirilmitir. Farkl yzey aktif miktarlar iin elde edilen
sonular

izelge

5.4te

verilmitir.

izelgeden

YAM

kullanld

durumda

kullanlmad duruma gre molekl arl ve verim deerlerinde nemli iyilemeler

saland

ve

morfolojinin

deitii

grlmektedir.

20

orannda

YAM

kullanldnda yapda ok byk oranda YAM kaldndan dolay molekl arl

deerini drm ve HI deerinde ise ykselmelere neden olmutur. % 20den daha

48

fazla oranda YAM kullanmann polimerizasyona iyilemeler salamad aka

grlmektedir.
izelge 5.4 YAM miktarnn poli(L-laktat) sentezine etkisi
YAM Miktar

% Verim

Mn

HI

Grnt

%0

69,6

19100

2,46

Agrege kat

%5

80,3

32600

1,90

Beyaz toz

% 20

77,1

17200

3,2

Beyaz toz

5.3 Sperkritik Karbondioksit Ortamnda Poli(L-laktat/-kaprolakton) Sentezi

Bu ksmda gerekletirilen tm kopolimer sentezleri Blm 4.2.3te belirtilen

koullarda gerekletirilmitir. YAM tr ve miktarnn polimerizasyona olan etkisi
incelenmitir.

5.3.1 YAM trnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi

Bu ksmda sentezlenen 3 farkl yzey aktif maddenin poli(L-laktat/-kaprolakton)

kopolimer sentezine olan etkisi aratrlmtr. izelge 5.5te YAM trnn
polimerizasyona olan etkisi verilmitir. Tm polimerizasyonlarda % 5 orannda YAM
kullanlmtr. YAM 1-10 ve YAM 1-25 iin birbirine yakn sonular bulunurken YAM
1-50 iin ok daha iyi verim ve molekl arl deerlerine ulalmtr.

izelge 5.5 YAM trnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi

YAM Tr

% Verim

Mn

HI

Grnt

YAM 1-10

77,1

5300

2,10

Beyaz jel

YAM 1-25

77,7

7920

2,42

Beyaz toz

YAM 1-50

82,6

16700

2,12

Beyaz toz

ekil 5.7de, izelge 5.5te verilen polimerizasyon ilemleri sonucu elde edilen
rnlerin 1H-NMR spektrumlar ve elde edilen piklerin kopolimer ve yzey aktif madde

49

iin hangi blgelere karlk geldii gsterilmitir. 1-2 ppm aralndaki pikler st ste
bindiinden bu blgedeki pikler tam olarak tanmlanamamtr. 5.1-5.2 ppm
aralndaki pik (b) kopolimer yapsndaki L-laktattaki metilen grubuna bal protonu
gstermektedir. 4.2-4.3 ppm (c) ve 3.7-3.8 (a+b+i) ppm arasndaki piklerden yapda
YAMn kaldn rahatlkla syleyebiliriz. Bundan dolay polimerizasyon sonucu verim
hesab yaplrken balangta reaktre konulan YAM miktar elde edilen rnden
kartlmtr.
a

ekil 5.7.a.YAM 1-10, b. YAM 1-25, c. YAM 1-50 kullanlarak elde edilen rnn
1
H-NMR spekrumu, d. poli(L-laktat/-kaprolakton) kopolimerinin kimyasal
yaps

50

5.3.2 YAM miktarnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi

Bu aamada yaplan tm denemeler Blm 5.3.1de yaplan denemelerde yakn sonular

elde

edildiinden

bu

blmde

yaplan

denemeler

YAM

1-25

kullanlarak

gerekletirilmitir. Elde edilen sonular izelge 5.6da verilmitir. YAM miktarnn %

10 mertebesine karlmas polimerizasyon verimi, molekl arl ve polimerin
grntsnde nemli iyilemeler salamtr. Daha fazla YAMn polimerizasyona katk
salayamayaca % 20 YAM iin denemeye baklarak sylenebilir.

izelge 5.6 YAM miktarnn poli(L-laktat/-kaprolakton) sentezine etkisi

YAM Miktar

% Verim

Mn

HI

Grnt

%0

74,9

19900

1,82

Agrege kat

%5

77,7

7920

2,42

Beyaz toz

% 10

86,5

28100

1,97

Beyaz toz

% 20

82,7

21400

2,39

Beyaz toz

ekil 5.8de YAM kullanlmadnda elde edilen rnn 1H-NMR spektrumu ve

piklerin hangi blgelere karlk geldii zerinde gsterilmitir. Sreli yayndakiler
(Namuslu 2005) ile uyumlu olduu belirlenmitir.

ekil 5.8 YAM kullanlmadnda elde edilen rnn 1H-NMR spektrumu

51

ekil 5.9.a.b.c.dde, izelge 5.6da verilmi polimerizasyon srelerinde elde edilmi

olan rnlerin GPC kromotogramlar verilmitir. Bu drt kromotogram incelendiinde
YAM kullanlmayan rnek ok dar bir molekl arl dalm gsterirken, YAM
kullanlan denemelerde YAMn yapda kalmasna bal olarak ok daha geni molekl
arl dalmlar elde edilmitir. Yapda kalan YAMn varl kromotogramlarda
belirlenen ikinci kk pik ile desteklenmitir.

ekil 5.9.a. % 0, b. % 5, c. % 10, d. %20 YAM kullanlarak elde edilen rnlerin GPC
kromotogramlar

52

H-NMR ile elde edilen sonularda YAMn yapda kalmas ve YAMn yapsnn

kopolimere ok benzemesinden dolay spektrumdaki piklerde akmalar olmutur. Bu

sorunun nne gemek ve kopolimerin yaps hakknda daha fazla bilgi edinmek
amacyla % 0 ve % 5 YAM 1-25 ile elde edilen kopolimerlerin

13

C-NMR analizleri

gerekletirilmitir. Bu ama dorultusunda L-laktat ve -kaprolakton gruplarnn

karbonil (-C=O) blgelerindeki pikler (168-175 ppm) ele alnmtr. % 0 ve % 5 YAM
iin elde edilen spektrumlar ekil 5.10 ve 5.11de verilmitir. % 5 YAM kullanldnda
elde edilen piklerin kopolimer yapsndaki hangi gruplara karlk geldii zerinde
gsterilmi, ayrntl bilgisi izelge 5.7de verilmitir. Temel alnan karbonil grubunun
hangi birime ait olduu alt izilerek gsterilmitir. Elde edilen veriler sreli yaynlar
(Velt et al. 1997, Contreras and Davila 2006) ile karlatrlmtr.

ekil 5.10 YAM kullanlmadnda elde edilen rnnn 13C-NMR spektrumu

ekil 5.11 % 5 YAM kullanldnda elde edilen rnnn 13C-NMR spektrumu

53

izelge 5.7 % 5 YAM kullanlarak elde edilen kopolimerin yapsndaki kimyasal

kaymalarn 13C-NMR spektrumundaki yerleri ve ilgili dizilimleri
Numara
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

Dizilim
CCC
CLCC
LLCC
CCLL
LLCLL
CLCLC + LLCLC
LLLLC + CLLLC
CLLC
CLLC
CLLLC
CLLLL
LLLLC
CLLLC
LLLLLL

ppm
173,7
173,6
173,5
173
172,9
172,8
171
170,5
170,4
170,3
170,2
170,1
169,9
169,4

C : -kaprolakton, L : L-laktat

izelge 5.7de verilen bilgiler nda istenilen yapda kopolimerin polimerizasyon

sonucunda elde edildii sylenebilir. izelgeden elde edilen kopolimer rasgele bir
yapda olduu aka grlmektedir.

Kopolimer sentezinde bir baka nemli durum monomerlerin kopolimer yapsna hangi
oranlarda katlddr. Bu oran belirlemek amacyla sreli yaynlardaki benzer
almalar (Shen et al. 1996) esas alnarak

13

C-NMR spektrumundaki baz temel

piklerin iddetlerinden faydalanlarak kopolimer yapsndaki L-laktat (LLA) ve kaprolakton (LCL) ortalama uzunluklar ve bu deerden yola klarak kopolimer
yapsndaki her bir monomerin ktle oranlarna geilebilir. Bu deerler hesaplanrken
izelge 5.7de numaralandrlm pikler alt indis olarak kullanlmtr. Hesaplamada
kullanlan denklemler 5.1 ve 5.2de verilmitir.

LCL = [ I1 + I2 ] / [ I4 + I5 ] + 1

(5.1)

LLA = [( I14 + ( I12 + I13) / 2) / ((I12 + I13) / 2) + I7 + 1)] / 2

(5.2)

% 5 YAM 1-25 ile yaplan deneme iin gerekli hesaplamalar yaplrsa LCL / LLA oran
5,11 / 8,12 olarak belirlenir. Bu miktarlar monomerlerin molekl arlklar ile arplp

54

oranlandnda ktlece CL / LA n kopolimer yapsnda 33 / 67 orannda bulunduu

saptanmtr. Kopolimerizasyon balangcnda 20 / 80 orannda CL ve LA reaktre
beslenmiti. Sperkritik akkan ortamnda kopolimerizasyon sonucunda elde edilen
sonu geleneksel yntemlerden (yn, emulsiyon polimerizasyonu vs.) farkl kmtr.
Geleneksel yntemlerde L-LA, -CLden daha reaktif bir monomer olduu iin
kopolimerin yapsna daha ok katlmaktayd. Burada ise tam tersi bir sonula
karlalmtr.

Bunun

nedeni

L-laktatn

sperkritik

karbondioksit

ortamnda

znrlnn dk olmas ve bu nedenle kopolimerin yapsna girememesidir.

ekil 5.12de % 0 YAM, ekil 5.13, 5.14 ve 5.15 de srasyla % 5 YAM 1-10, YAM 125 ve YAM 1-50 kullanlarak elde edilen kopolimerizasyon rnlerinin DSC
termogramlar grlmektedir. Tm termogramlarda birer adet Tg ve Tm noktas
grlmektedir. 30 oC civarndaki gei cams geii, 120-130 oC arasndaki pikler ise
kopolimer iin erime noktasn gstermektedir. Erime noktasnn ok geni bir dalm
gstermesi elde edilen rnn yksek bir molekl arl dalmna sahip olmas ile
aklanabilir.

Sreli yaynlara (Namuslu 2005) bakld zaman PLLA, PCL ve PLLA/CL 80/20 iin
Tg scaklklar srasyla 54 oC, -62 oC ve 25 oC ve Tm scaklklar 147 oC, 56 oC ve 144
o

C olarak verilmitir. Buradan baklacak olursa elde edilen kopolimerin beklenen

deerden daha dk bir cams gei scaklnda olduu aktr. Sperkritik

akkanlarn polimerlerin cams gei scakln drd daha nceki almalarda da
karlalan bir durumdur. Bir dier nemli sebep ise daha nceden belirtildii gibi
kopolimerin yapsna -CLnin kopolimerin yapsna daha ok girmesidir.

Rasgele yapdaki kopolimerlerin cams gei scaklklar ile bilinen Fox denklemi (5.3)
(Baimark and Molloy 2004) % 5 YAM 1-25 ile kopolimere uygulandnda u ekilde
bir sonu elde edilir.

wCL
w
1
+ LLA =
TgCL Tg LLA TgCL LLA

(5.3)

55

Bu denklemde wCL ve

WLLA

srasyla -CL ve L-laktatn kopolimer iindeki ktle

orandr. Bu denklem sonucunda 10 oC civarnda bir cams gei scakl deeri elde
edilir.

ekil 5.12 YAM kullanlmadnda elde edilen P(LLA/CL) kopolimerinin termogram

ekil 5.13 %5 YAM 1-10 kullanldnda elde edilen P(LLA/CL) kopolimerinin

termogram

56

ekil 5.14 % 5 YAM 1-25 kullanldnda elde edilen P(LLA/CL) kopolimerinin

termogram

ekil 5.15 % 5 YAM 1-50 kullanldnda elde edilen P(LLA/CL) kopolimerinin

termogram

57

6. DEERLENDRME

Bu yksek lisans almasnda yaplan deneyler sonucunda elde edilen bulgular aada
zetlenmitir.

Triblok yapda PCL-PEG-PCL kopolimeri YAM olarak sentezlenmi ve 1HNMR, GPC ve DSC analizleri ile karakterize edilmitir.

YAMlarn

H-NMR analizleri ile istenilen kimyasal yapda polimerin

sentezlendii, GPC analizleri ile elde edilen molekl arl deerlerin teorik
hesaplanan deerlerle uyumlu olduu, DSC analizi ile -CL birimleri iin 61.6
o

C de erime scakl ve 29.6

Cde ise PEG birimleri iin bir erime noktas

belirlenmitir. Bu sonularn sreli yaynlardaki benzer almalarla uyumlu

olduu saptanmtr.

skCO2 ortamnda PLLA sentezinde YAMn polimer yapsnda kald 1H-NMR

ile belirlenmitir. Polimerizasyon ilemi sonucunda iki ayr yolla elde edilen
rn fraksiyonlarnn ayn yapda olduu grlmtr.

PLLA sentezinde en iyi verim (%80.3) ve sayca molekl arl deerlerine

(32600 g/mol) YAM 1-10 iin yaplan koullarda ulalmtr.

DSC analizlerinde 3 farkl pik n plana kmaktadr. T=50-60 oCde arasnda

grlen geni pik PLLA iin olan cams gei noktasn (Tg), 100 oC civarndaki
pik souk kristalizasyon (Tc) deerini, 140 oCdeki pik ise erime noktasn (Tm)
gstermektedir.

PLLA sentezinde YAM miktarnn ok arttrlmasnn polimerizasyon verimini

arttrmad ve % 5 YAMn uygun bir oran olduu belirlenmitir.

P(LLA/CL) sentezinde en iyi verim (% 82.6) ve sayca molekl arl

deerlerine (17600) YAM 1-50 iin yaplan koullarda ulalmtr.

YAM miktarnn arttrlmasnn P(LLA/CL) polimerizasyonuna bir deere kadar

(% 10) olumlu katks olurken, belirli bir eik deerinden sonra polimerizasyonu
drmtr.

Kopolimerizasyon rnlerinin

13

C-NMR ile yaplan analizlerinde kopolimerin

rasgele bir yapda olduu gsterilmitir.

58

Kopolimerizasyon rnlerinin

13

C-NMR ile yaplan analizlerinde -CL / LLA

orannn 33 / 67 olduu ve L-laktatn skCO2 ierisindeki znrlnn dk

olmasndan dolay kopolimerin yapsna giremedii saptanmtr.

P(LLA/CL)nin DSC analizinde 30 oC civarndaki gei cams geii, 120-130

o

C arasndaki pikler ise kopolimer iin erime noktasn gstermektedir. Erime

noktasnn ok geni bir dalm gstermesi elde edilen rnn yksek bir
molekl arl dalmna sahip olmas ile aklanabilir.

59

7. NERLER

skCO2 ortamnda biyobozunur / biyouyumlu polimerlerin sentezi nmzdeki yllarda

zerinde ok daha youn almalarn gerekleecei bir dal haline gelecektir.
Polimerizasyon ilemlerinde kullanlan malzemelerin ou havadaki oksijen ve neme
kar olduka hassastr. Bundan dolay deneyi yapacak aratrmacnn bu konuda
dikkatli olmas ve deney yaplacak sistemin allacak konuya zel tasarlanmas
gerekmektedir. Deney sonucunda reaktrn ykanmas aamasnda aratrmacnn
sal asndan da deney yaplan sistemin tasarm nemlidir.

60

KAYNAKLAR

Anonymous. 2008. Web Sitesi: http://en.wikipedia.org/wiki/Supercritical_fluid, Eriim

Tarihi: Aralk 2008
Anonymous. 2008. Web Sitesi: http://atom.uni-mb.si/labs/Lab_sep/HP_ViewCells.htm,
Eriim Tarihi: Aralk 2008
Anonymous. 2008. Web Sitesi: www.electronmedical.com-URUNresimleri-INIONbiodegradble-polymers, Eriim Tarihi: Aralk 2008
Anonymous.2008.WebSitesi:
www.uweb.engr.washington.edu/research/tutorials/
drugdeliveryhtml, Eriim Tarihi: Aralk 2008
Anonymous. 2008. WebSitesi: http://www.materials.qmul.ac.uk/casestud/implants/,
Eriim Tarihi: Aralk 2008
Anonymous. 2008. WebSitesi: www.devicelink.com/mddi/archive/05/05/024.html,
Eriim Tarihi: Aralk 2008
Baimark, Y. and Molloy, R. 2004. Synthesis and characterization of poly(L-lactide-co-caprolactone) copolymers: effects of stannous octoate initiator and diethylene
glycol coinitiator concentrations, Science Asia, 30, 327-334
Bergeot, V., Tassain, T., Besnard, M., Cansel, F. and Mingotaud, A.F. 2004. Anionic
ring-opening polymerization of -caprolactone in supercritical carbon dioxide:
parameters influencing the reactivity, Journal of Supercritical Fluids, 28, 244-261
Bertucco, A. 1999. CISF 99, Fifth Conference on Supercritical Fluids and their
Applications, Garda (Verona), Italy
Bhat, V.S. 2005. Biomaterials, Alpha Science International Ltd., Harrow, U.K

Black, J. 1992. Biological Performance of Materials , 2nd ed., Marcel Dekker, New
York
Bratton, D., Brown, M. and Howdle, S.M. 2003. Suspension polymerization of Llactide in supercrirical carbon dioxide in the presence of a triblock copolymer
stabilizer, Macromolecules, 36, 5908-5911
Bratton, D., Brown, M. and Howdle, S.M. 2005. Novel Fluorinated Stabiliziers for
Ring-Opening Polymerization in Supercritical Carbon Dioxide, Journal of
Polymer Science: Part: A: Polymer Chemistry, 43, 6573-6585
Bronzino, J.D., Biomedical Engineering Handbook, CRC Pres, 1990

61

Bruck, S.D. 1980. Properties of Biomaterials in the Physiological Environment, CRC

Press, Boca Raton, FL
Contreras, J. and Davila, D. 2006. Ring-opening copolymerization of L-lactide with caprolactone initiated by diphenylzinc, Polymer International, 55, 1049-1056
Degee, Ph., Jacobsen, S., Fritz, H.G., Dubois, Ph. and Jerome, R. 2000. Single-step
reactive extrusion of PLLA in a corotating twin-screwextruder promoted by 2ethylhexanoic acid tin(II) salt andtriphenylphosphine, Polymer, 41, 33953403
Ganapathy, H.S., Hwang, H.S., Jeong, Y.T., Lee, W.K. and Lim, K.T. 2007. Ringopening polymerization of L-lactide in supercritical carbon dioxide using PDMS
based stabilizers, European Polymer Journal, 43, 119-126
Grignard, B., Stassin, F., Calberg, C., Jerome, R. and Jerome, C. 2008. Synthesis of
biodegradable poly--caprolactone microspheres by dispersion ring-opening
polymerization in supercritical carbon dioxide, Biomacromolecules , 9, 3141
3149
Hench, L.L. and Ethridge, E.C. 1982. Biomaterials: An Interfacial Approach,
Academic Press, New York
Kajimoto, O. 1999. Solvation in Supercritical Fluids: Its Effects on Energy Transfer and
Chemical Reactions, Chemical Reviews, 99, 355-389
Kendall, L.J., Canelas, A.D., Young, L.J. and DeSimeone, J.M. 1999. Polymerization in
Supercritical Carbon Dioxide, Chemical Reviews, 99, 543-563
Langer, R. and Chasin, M. 1990. Biodegradable Polymers as Drug Delivery Systems,
Marcel Dekker, New York
Lemmouchi, Y., Perry, M., Amass, A., Chakrabotory, K. and Schacht, E. 2007. Novel
synthesis of biodegradable amphiphilic linear and star block copolymers based on
poly(-caprolactone) and poly(ethylene glycol), Journal of Polymer
Science:Polymer Chemistry, 45, 3975-3985
Lin, O.C.C. and Chao, E.Y.S. 1996. Perspectives on Biomaterials, Elsevier, Amsterdam
Loeker, F.C., Duxbury, C.J., Kumar, R., Gao, W., Gross, R.A. and Howdle, S.M. 2004.
Enzyme-catalyzed ring-opening polymerization of epsilon-caprolactone in
supercritical carbon dioxide, 37, 2450-2453
Namuslu, A. 2005. L-laktat ve -kaprolakton homo ve kopolimerlerinin anyonik halka
almas polimerizasyonu ile sperkritik karbondioksitte sentezlenmesi, Hacettepe
niversitesi Fen Bilimleri Enstits
Noyori, R. 1999. Supercritical Fluids: Introduction, CISF 99, Fifth Conference on
Supercritical Fluids and their Applications, Garda (Verona), Italy

62

Park, J.B. and Bronzino, J.D. 2003. Biomaterials: Principles and Applications, CRC
Press, Boca Raton, FL
Perrut, M. 1999. Supercritical Fluid Applications: Industrial Developments and
Economic Issues, CISF 99, Fifth Conference on Supercritical Fluids and their
Applications, Garda (Verona), Italy
Pluta, M., Murariu, M., Alexandre, M., Galeski, A. and Dubois, P. 2008. Polylactide
compositions. The influence of ageing on the structure, thermal and viscoelastic
properties of PLA/calcium sulfate composites, Polymer Degradation and Stability,
93, 925-931
Ratner, B.D., Hoffman, A.S., Schoen, F.J. and Lemons, J.E. 2004. Biomaterials
Science: An Introduction to Materials in Medicine, Elsevier Academic Press, USA
Shen, Y., Zhu, K.J., Shen, Z. and Yao, K. 1996. Synthesis and characterization of
highly random copolymer of -caprolactone and D,L-lactide using rare earth
catalyst, Journal of Polymer Science: Part A: Polymer Chemistry, 34, 17991805
Stassin, F., Halleux, O. and Jerome, R. 2001. Ring-Opening Polymerization of Caprolactone in Supercritical Carbon Dioxide, Macromolecules, 34, 775-781
Stassin, F. and Jerome, R. 2003. Effect of pressure and temperature upon tin alkoxidepromoted ring-opening polymerization of -caprolactone in supercritical carbon
dioxide, Chemical Communications, 232-233
Stassin, F. and Jerome, R. 2005. Polymerization of (L,L)-Lactide and Copolymerization
with -Caprolactone Initiated by Dibutyltin Dimethoxide in Supercritical Carbon
Dioxide Journal of Polymer Science: Part:A:Polymer Chemistry, 43, 2777-2789
Velt, J.A.P., Velner, E.M., Witte, P.V., Hamhuis, J., Dijsktra, P.J. and Feijen, J. 1997.
Melt block copolymerization of -caprolactone and L-lactide, Journal of Polymer
Science: Part A: Polymer Chemistry, 35, 219226
Zhang, Y., Guo, S., Lu, C., Liu, L., Li, Z. and Gu, J. 2007. Poly(-caprolactone)-bPoly(ethylene glycol)-b-Poly(-caprolactone) Triblock Copolymers: Synthesis and
Self-Assembly in Aqueous Solutions, Journal of Polymer Science: Part A:
Polymer Chemistry, 45, 605613
Zhu, W., Xie, W., Tong, X. and Shen, Z. 2007. Amphiphilic biodegradable poly(CL-bPEG-b-CL) triblock copolymers prepared by novel rare earth complex: Synthesis
and crystallization properties, European Polymer Journal, 43, 35223530
Zhu, Z., Xiong, C., Zhang, L. and Deng, X. 1997. Synthesis and Characterization of
Poly (1-caprolactone) Poly (ethylene glycol ) Block Copolymer, Journal of
Polymer Science: Part A: Polymer Chemistry, 35, 709-714

63

EK 1 GPC Kromotogramlar

ekil 1. YAM 1-25 iin elde edilen GPC kromotogram (Mn = 2140 g/mol, HI = 1.79)

ekil 2. YAM 1-50 iin elde edilen GPC kromotogram (Mn = 2670 g/mol, HI = 2.25)

64

ZGEM

Ad Soyad

: Mehmet YILMAZ

Doum Yeri

: anlurfa

Doum Tarihi

: 01.01.1980

Medeni Hali

: Bekar

Yabanc Dil

: ngilizce

Eitim Durumu
Lise

: anlurfa Lisesi (1996 1999)

Lisans

: Hacettepe niversitesi Mhendislik Fakltesi Kimya Mhendislii

Blm (2000 2005)

Yksek Lisans

: Ankara niversitesi Fen Bilimleri Enstits Kimya Mhendislii

Anabilim Dal (ubat 2006 Mart 2009)

alt Kurum/Kurumlar
1. Tepe Knauf Al Fabrikas Bilkent / ANKARA (Staj; Temmuz 2004 Austos
2004)
2. Yznc Yl niversitesi VAN (Aratrma Grevlisi; Aralk 2005-Haziran 2006)
3. Ankara niversitesi Mhendislik Fakltesi Kimya Mhendislii

Blm (35.

Madde Aratrma Grevlisi; Haziran 2006 ..)

Bildiri, Sunum ve Yaynlar
1. Ulusal Kimya Mhendislii Kongresi, UKMK-8, nn niversitesi, 26-30
Austos 2008, Poster Sunum

65