KAYNAK HATALARI VE GDERiLMESi

Bir kaynak dikiinin tamamen hatasz veya mevcut hatalarn mertebe bakmndan gayet
dk olmas istenir. Kaynak esnasnda meydana gelen hatalar, hem dikiin homojenliini
bozar hem de mukavemetini drr. Hatalar, umumiyetle esas veya kaynak ilave metalinin
(elektrod ve kaynak teli) yanl seilmesi neticesinde zuhur eder. Ayrca kaynak aznn iyi
hazrlanmamas, mnasip bir kaynak usulnn seilmemesi ve kaynaknn acemilii de
hatalarn meydana kmasna sebep olur.
Esas olarak iki grup hata mevcuttur. Birinci grup gz veya pertavszla kolayca grlebilen
d hatalar, ikinci grup da gz kontrol ile tespiti imknsz olan i hatalardr. Bu hatalarn
sebepleri, grn, nlenmem ve dikiin mukavemeti zerinde tesirleri hakkndaki bilgiler
bu brorde toplanarak okuyuculara sunulmutur.
1 - Hatalar :
1.1 - Nfuziyet azl :
Bu hata, erimenin btn malzeme kalnl boyunca olmamas neticesinde husule gelir ve
balantnn alt ksmlarnda krlmay tevik eden oyuk ve entikler ha-sil olur.
a - Birletirme yerinin ekline uygun bir elektrot apnn seilmemesi;
b - Doru akm iddetinin tatbik edilmemesi;
c - Mnasip bir kaynak aznn almamas;
d - Fena ekilen bir dip (ilk) pasosu; nfuziyet azlna sebep olur.
Aln kaynanda tam bir nfuziyet elde etmek iin, birletirmenin alt (dier yzn) bir
keski veya oksi-asetilen rendesi ile temizlenir sonra da, alan bu oyuk ek bir pasoyla
doldurulur. Dikiin altnda alan oyuun dip pasosuna kadar erimesi ve elektrodun kolay
hareketine elverili olmas lazmdr. Nfuziyet azl hatasnn balangta meydana
gelmemesi iin, aln birletirmelerinde azlarn titizlikle hazrlanmas ve iki para arasnda
da uygun bir araln braklmas icap eder.
Ke birletirmelerinin elektrik ark kaynanda, dk akm iddeti veya lzumundan
kaim bir elektrodun kullanlmas, dipte bir nfuziyet azl husule getirebilir. Maamafih
daha kk apl bir elektrodun kullanlmas, her zaman nfuziyeti temin etmez. hacmine
ve s kabiliyetine gre uygun apta bir elektrod kullanlmaldr. Baz hallerde de ok dk
akm iddeti, dipte bir boluk brakarak birletirilen iki esas malzeme arasnda, kaynak
metali bir kpr kurar. Genel olarak, ke kaynaklarnn mmkn mertebe oluk vaziyetinde
birletirilmesi lzmdr. Dikii oluk vaziyetine sokmak iin, paray istenen duruma
getirebilen, dndrme tertibatlarndan istifade edilmelidir.

Nfuziyet azlndan mtevellit hata bertaraf edilmedii takdirde, dikiin bil-hassa

yorulma mukavemeti cidd ekilde der. Saniyen diki emeye zorland zaman dip
taraftaki oluk ve entikler ksmndan atlayarak kolayca krlr.
1.2 - Kaynak kesitinde birleme azl :
Kaynak metali ile esas metal veya esas metal ile esas veyahut da st ste ylan kaynak
metaline ait pasolar arasnda birlemeyen ksmlarn bulunmas, bu hatay dourur.
Birleme azlna ekseriya cruf, oksit, kav veya dier demir olmayan yabanc
maddelerin mevcudiyeti sebebiyet verir. Bu maddeler, esas veya ilve metalin tamamen
erimesine mni olduundan kifayetsiz bir birletirme husule gelir.
Kaynak kesitindeki birleme azlndan mtevellit hatalar, genel olarak sac ve ekilen
pasolarn dikkatlice temizlenmesiyle nlenebilir. ok pasolu elektrik ark kaynanda,
mteakip pasolar ekilmeden nce cruf iyice temizlenmelidir. Pasolar fena ekilmi veya
yzeyleri kaba olup, crufun temizlenmesine mni tekil edecek vaziyette ise, mteakip
pasodan evvel bu prz ve kabalklar talanarak veya keskiyle bertaraf edilmelidir.
Elektrik ark kaynanda, esas metal ile kaynak metalinin tam olarak birlemesi iin,
doru akm iddetinin seilmesi ve ksa ark boyu ile alma ok mhimdir. Fazla dk
akm iddeti, kifayetsiz bir birleme husule getirebilecei gibi, ok yksek akm iddeti de
elektrodun abuk erimesi dolaysyla ayn hadiseye sebebiyet verebilir. Elektrod ok abuk
eriyince, kaynak fazla sratle kaynak yapma hissine kaplr ve eriyen kaynak metali esas
metal erime derecesine ykselmeden (daha dorusu zaman buna kifayet etmediinden) st
ste ylr.
Kaynak kesitindeki birleme azl hem statik ve hem de dinamik zorlamalar, da
balantnn mukavemetini byk apta drr. Bu hatay bertaraf etmek iin, dikii
tamamyla skp yeniden kaynak yapmak mmkndr. Yalnz hatal Ksm karlarak
buras da, yeniden kaynak yaplabilir. Fakat bu mevzii kaynak ameliyesinde alan ksm,
elektrodun kolayca hareket edebilecei bir genilikte olmaldr.
1.3 - Yanmadan mtevellit oluk veya entikler :
Bu hata, kayna mteakip esas malzemede ve dikiin kenarlarnda oluk veya entik
eklinde teekkl eder. Oluklar diki boyunca devaml, ya da kesikli vaziyettedir.
Yanma dolaysyla hasl olan oluk veya entiklerin sebepleri unlardr:
a - Akm iddetinin yksek seilmesi;
b - Kaynaknn fazla sratle almasa;
c - Elektrod veya kaynak ubuunun fazla zikzak hareketler yapmas.
e - Uygun bir kaynak usulnn seilmemesi;
f - Elektrodu kaynak yaparken yanl bir ayla tutmak;
g - Esas metalin ar derecede pasl bulunmas veya elektrodun rutubet ihtiva etmesi
gibi.
2

Dinamik zorlamaya maruz kalan entikli kaynak dikilerinin mukavemeti gayet zayftr.
Bu bakmdan en ufak bir entik veya olua msaade edilmemelidir. Ksacas, statik
zorlanmalarda kk ve kesikli oluklar nazar itibara alnmayabilir.
Yanmadan mtevellit entik veya oluklar, bir pasoyla doldurulmak suretiyle tamir
edilebilir. Bu ilve pasonun ekilmesinde birlemeye tesir edecek cruf ve sair pislikler
keski ile karlmaldr. Yeniden ekilen tamir pasosunun mmkn mertebe kaynak dikiinin
uymasna dikkat edilmelidir.
Bilhassa yksek mukavemetli eliklerde, bu hata tamir edilirken kullanlan alma
metodunun eliin kaynak yaplmasnda tavsiye edilen kaynak tekniine uymas icap eder.
1.4 - Bindirme dikilerde levha kenarlarnn erimesi :
Bu hata kaynak yaparken bindirilen sacn serbest kenarnn erimesi ile meydana gelir.
Elektrik ark kaynanda levha kenarnn erimesine, yanl tatbik edilen elektrod hareketi,
kifayetsiz bir bindirme veya sac kalnlyla gayri mtenasip bir elektrod apnn seilmesi
sebep olur.
Kaynak esnasnda bindirilen kenarn erimesi diki yksekliini azaltr. Azalma, eriyen
levha kenarnn kalnl kadardr. Bu da dikiin statik ve dinamik mukavemetini drr.
Bu kata, tekrar kaynakla doldurularak bertaraf edilebilir. Yani diki bylece eski
kalnlna ibl edilmi olur.
1.5 - Kaynak dikiinin tamas :
Kaynak metalinin (arada bir birleme olmadan) esas metal zerine tamasdr. Bu tama,
ya mnferit noktalarda ya da btn diki boyunca zuhur edebilir. Daha ziyade ke
kaynaklarnda meydana gelen tama hdisesi, dikiin lzumundan fazla kabarmas eklinde
kendini gsterir.
Elektrik ark kaynanda tama, genel olarak yanl bir el hareketi neticesinde husule
gelir.
Bilhassa yatay veya dikey dzlemdeki yatak dikilerin kaynanda, elektrodun hareketine
ve tutulu asna dikkat etmek lazmdr. Aksi takdirde dikite tamalar hasl olur.
Lzumundan fazla kaln apl elektrod kullanmaktan kanlmaldr. Tamann
nlenmesinde doru akm iddetinin seilmesi ve ksa ark boyu ile almann da nemli bir
tesiri vardr. Akm iddeti ykselince veya ark boyu uzayca tama hadisesi kendini gsterir.
Tamann meydana gelmesinde, kaynak srati de mhim rol oynar. Yksek bir sratle
alma, ekseriya yeter birleme temin etmez. Mamafih erimi kaynak banyosunun etrafa
akmasna sebebiyet verecek derecede alak bir sratle alma da mahzurludur.
Tamalar, bilhassa dinamik zorlamalarda, ykleme artlar bakmndan tehlikelidir. Zira
bu gibi noktalarda bir gerilme ylmas husule gelir. Kaynak kesitinde bir azalma yoksa
tamalar statik yklemede nemli bir mahzur tekil etmez.

Tamadan mtevellit hatalar, bir keski veya tala bertaraf edilebilir. Yalnz bu kaldrma
ameliyesi esnasnda, diki veya esas metalin zerinde derin iz brakmamaya dikkat
edilmelidir.
1.6 - Cruf kalntlar :
Bu hataya elektrik ark kaynanda tesadf edilir. Cruf kalnts tabiri kaynak dikiinin
iinde kalan herhangi metallik olmayan bir maddeye mildir. Ark kaynandaki bu kalnt,
elektrod rtsnden ileri gelir.
Cruf, kaynak ameliyesi mddetince ark tarafndan erimi banyonun erisin. de
dalabilir. Bu vaziyette diki boyunca yaylm ince bir cruf bakiyesi gze ar. par. Ayrca
muntazam ekilmeyen dip ilk pasolarnn meydana getirdikleri oyuk veya yanmadan
mtevellit oluklarda da cruf toplanabilir. Bu durumda, cruf kalnts devaml veya kesik
hatlar eklinde kendini gsterir. ok pasolu dikilerde, bir pasodan dierine geerken
kaynak crufu iyice temizlemezse, iki paso arasnda cruf kalr. Kaynak, mteakip
pasoyu ekmeden evvel dikiteki crufu eki, keski veya tel fra ile tamamen temizledii
takdirde bu hata nlenmi olur.
Elektrod rts, cruf kalntsnn balca amili olmasna ramen, esas metalin azlar
kafi derece temiz deilse, metalik olmayan kalntlar da mahede edilebilir. Kaynan
kalitesini haleldar edecek kaln pas tabakas, pislik, ya ve sair yabanc maddeler kaynak
azlarndan uzaklatrlmaldr. Gayet ince bir pas veya oksijenle kesmeden mtevellit bir
oksit tabakas nazar itibara alnmayabilir. Kaynak azlar hazrlanrken, cruf kalntsna
sebebiyet verebilecek boluk veya gayri muntazam ekillerden saknmaldr. El ile yaplan
oksi-asetilen kesmesinde, flece dzgn ve temiz kesme yzeyi temin edebilecek bir hareket
verilmelidir.
ok defa cruf kalnts ile nfuziyet azl birbirine baldr. Bu bakmdan, nfuziyet
azlna sebebiyet verebilecek aadaki faktrlere dikkat etmek icap eder:
a - Hibir zaman kaln apl elektrod kullanlmamaldr.
b - Kaynak az as doru ekilmelidir.
c - Kaynak yaparken elektroda uygun bir hareket verilmelidir.
d - Elektrod yanl bir a ile tutulmamaldr.
e - Dip pasosu iyi bir ekilde ekilmelidir.
Bir kaynak dikiinin ierisinde bulunan byk, gayri muntazam dalm veya sralar
halinde cruf artklar, balantnn homojenliini bozduu gibi, mukavemetini de drr.
Bu artklar, bazen klatlaklarn meydana gelmesine sebep olur. Maamafih baz seyrek
dalm ufak ve kresel cruf kalntlar, birletirmenin statik mukavemetine tesir
etmediinden, nazar itibara alnmayabilir.
Cruf kalnts ihtiva eden ksm kartlarak, yeniden kaynak yapmak suretiyle bu hata
bertaraf edilebilir. Hatal ksmn karlmas ile meydana gelen boluun elektrod hareketine

msait olmas ve iyi nfuziyetli bir kaynan yaplmas lzmdr. Kaynak ileminden nce,
azlar ve metal iyice temizlenmelidir.
1.7 - Gzenekler (gaz kabarcklar) :
Kaynak yaparken dikiin ierisinden kamayp, skan gazlarn husule getirdikleri
boluklardr. Bu boluklar da iki ksma ayrlr:
1.7.1 - Gzenek kanal : Erimi metal banyosunun soumas ile iinde kalp kamayan
gazlarn meydana getirdii uzunlamasna boluklardr.
1.7.2 - Gaz kabarc : Gazlarn skmasndan mtevellit tek byk boluktur. Bir kaynak
dikiinde gzeneklerin (kaynak esnasnda vukubulan kimyev reaksiyonlardan serbest kalan
gazlarn metalin iinde skmas, gzenekleri meydana getirir) husule gelmesine tesir eden
birok faktrler mevcuttur. Bunlarn balcalarn yle sralayabiliriz ;
a - Esas metalin kimyevi terkibi;
b - lave metalin (elektrod ve kaynak teli) kimyev terkibi;
c - Bilhassa esas ve kaynak metalinin ihtiva ettii kkrt miktar (kkrt miktarnn
oalmas dorudan doruya gzeneklerin hasl olmasna sebebiyet verir);
d - Elektrod rtsnn nemli olmas (kaynak esnasnda hasl olan su buharnn, dikiin
ierisinde kalmasn salar);
e - Dk akm iddeti ile alma;
f - ok uzun veya ok ksa ark boylar ile kaynak yapma;
g - Erimi metal banyosunun abuk donmas;
h - Kaynak azlarnn kirli olmas;
Bir kaynak dikiinin ierisinde bulunan gzenekler, dikiin tayc kesitini azalttndan,
mukavemetini de drr. Ayn zamanda mahalli gerilme birikmelerine sebep olur.
Dolaysyla da balantnn mekanik zelliklerini fenalatrr. Gzenekler bilhassa yorulma
mukavemetini azaltan bir tesir icra ederler. Fakat dalm gayet kk gzenekler,
birletirmenin statik mukavemetine fazla tesir etmezler.
Fazla gzenek ihtiva eden dikiler kartlarak yeniden kaynak yaplabilir. Yeni alan bu
oyuun elektrodun hareketine msait olmas ve iyi bir nfuziyet temin etmesi icap eder.
Kaynak ileminden evvel, azlar iyice temizlenmi olmaldr.
1.8 - Fkrma :
Fkrma, katlamay mteakip krater halinde kaynak dikiinin arkasnda husule gelir.
Bu hataya, erimi metalin katlamas esnasnda intiar eden gazlar sebep olmaktadr. Bu
hata, ok defa ierideki hava kabarcklarna da sebebiyet vermektedir.
Bir kaynak dikiinin katlamas esnasnda, aadaki hallerle karlalabilir;
a - Sv metal ierisinde bulunan veya absorbe edilen gazlarn miktar az olup, katlama
srasnda tamamen intiar eder (salam kaynak dikileri).
5

b - Gazlarn miktar olduka fazla ve katlama sresi de olduka ksa ise, gazlar
katlaan banyonun ierisinde kalarak nemli miktarda gaz kabarcklarnn
teekklne sebep olur.
c - Gazlarn miktar olduka fazla ve katlama sresi de olduka uzun ise gazlar
fkrma yaparak dar kar.
eliklerde gaz teekklne, karbonun redkleyici reaksiyonu sebep olur.
Fe + C = Fe + CO
ntiar eden CO gaz, katlama sresi ksa ise, gaz kabarcklarna, uzun ise fkrmalara
sebebiyet vermektedir.
Burada, hatann kaynaknn mesleki kabiliyetine bal olmad ve metalin terkibiyle
ilgili bulunduu grlr.
Bu hata, eliklerde manganez ve silisyum gibi dezoksidan elemanlar yeter derecede
bulunmad takdirde %0,20 karbon miktarndan itibaren balayabilir.
Fkrmaya kar pek az are vardr. Genel olarak fkrma yapan elik kaynaa elverili
olmadndan terk edilir. Bu olay, teekkl artlar bakmndan da oksi-asetilen kaynak
usulnn karakteristik bir hatasdr.
1.9 - atlaklar :
Bu hata dierlerine nazaran en tehlikeli olandr. Bu eritme kaynanda atlama, ya esas
metalde, ya da kaynak yerinde olabilir. Kaynak yerinde husule gelen atlaklarn balcalar
unlardr:
a - Uzunlamasna atlaklar.
b - Enlemesine atlaklar.
c - Krater atlaklar.
d - Kl atlaklar.
Kl atlaklarn teekkl, cruf kalntlaryla bir ekilde ilgilidir. Uzunlamasna atlaklar
da dikite bir krater atlamasnn devam olarak gzkebilir.
Esas metaldeki atlaklar umumiyetle s tesiri altnda kalan blgede uzunlamasna (diki
kenarnda), enlemesine veya kkte teekkl eder. Enine atlaklar da kaynak yerinde husule
gelen atlaklarn devamdr.
1.9.1. - Kaynak yerinde husule gelen atlaklar :
Bu atlaklar genel olarak, dikiin ierisindeki mahalli gerilmelerden ileri gelir. Kaynak
esnasndaki ekme ve arplmalara kar koyan kuvvetler, i gerilmelerin dalmasnda
mhim rol oynar. Bu bakmdan paralar, mmkn mertebe serbest bir hareket kabiliyetine

malik olmaldr. Kaynak yerinin, bir hava cereyan ile abuk soutulmas veya dk
shunetler, atlak teekkln kolaylatrr.
Birbirine iyi intibak etmeyen paralar veya gayri muntazam kaynak azlarnda nfuziyet
azl, fena birleme yahut cruf kalntlar gibi hatalarda kendini gsterir. Bu hatalar
zamanla dikite, kl atlaklarn hasl olmasna sebebiyet verebilir.
Uzunlamasna atlaklar, ekseriya ilk (kk-dip) pasoda meydana gelir. Eer bu dip pasosu
tamamen bertaraf edilerek yeniden kaynak yaplmazsa, atlak mteakip pasolara da sirayet
eder. Uzunlamasna atlaklar, ayn zamanda krater atlaklarnn meydana gelmesine sebep
olur.
Enine atlaklar, kaynak esnasnda asgari hareket kabiliyetine malik dikilerde zuhur eder.
Eer snn tesir ettii blgede, bir sertleme husule gelirse, esas metalin uzanmasyla da bu
atlama esas metale geebilir. Bilhassa yksek mukavemetli eliklerde, snn tesiri altnda
kalan blgenin sertleme ve gevreklemesi, atlama problemine tesir eden nemli faktrdr.
Bu nokta, biraz sonra esas metalde husule gelen atlaklar bahsinde etraflca incelenecektir.
Ticari yumuak eliklerin kkrt muhteviyat, genel olarak malzemenin kaynak
kabiliyetine tesir etmez. Fakat esas veya ilve metal ierisinde fazla miktarda kkrt
bulunmas, kaynak yerinin atlamasna sebebiyet verebilir. Byle bir phe hasl olduu
zaman basit bir kkrt analizinin yaplmas lzmdr. Kkrdn, kaynak kabiliyetine
iddetle tesir etmesine ramen, nikel gibi dier alam elemanlarnn fazla miktar da
atlama husule getirebilir. Kaynak dikiinin ierisinde husule gelen atlaklara mani olmak
iin aadaki hususlara riayet etmek icap eder.
a - Kaynak ilemi esnasnda diki, kendini serbeste ekebilmelidir.
b - Dikiin ekme gerilmelerine dayanabilmesi iin, mnferit pasolarla yeter derecede
geni ekilmelidir. Bu husus, bilhassa kaln saclarn veya sabit paralarn kaynanda
mhimdir.
c - Uzunlamasna atlaklar, ok defa, birbirine uymayan diki kesitleri ile yanl kaynak
srasnn tatbik edilmesinden husule gelir. Bu takdirde alma metodu
deitirilmelidir.
d - Kk pasosunda meydana gelen atlak bertaraf edilmeden, mtebaki paso
ekilmemelidir.
e - Enine atlaklarn teekkln nlemek iin, baz hallerde entik hassasiyeti kk
veya scak atlama mukavemeti yksek, zel elektrotlar kullanlmaldr.
1.9.2. - Esas metalde husule gelen atlaklar :
Esas metaldeki atlaklar, tesadfi olarak alamsz kaln elik saclarda zuhur etmesine
ramen, ekseriya yksek mukavemetli eliklerde meydana gelir. Buna da umumiyetle
kaynak esnasnda snn tesiri altnda brakt blgenin sertlemesine sebep olur. Esas
metalin terkibi, kayna mteakip souma hz ve ekme gerilmeleri, bu atlamann balca

milleridir. Souma hz da sac kalnl, kaynak esnasnda verilen s miktar ve havann

scakl gibi faktrlerin tesiri altndadr.
Muhtelif eliklerin sertleme kabiliyetleri, terkipleriyle deiir. Aadaki noktay nazar,
birinci derece alak alaml kaln yap elikleriyle alamsz eliklere tatbik edilebilir.
Isnn tesiri altnda kalan blge, kayna mteakip paray hzl soutmakla sertleir. Kaln
salarda s abuk daldndan, diki hzl sour. Bu itibarla atlama tehlikesi para
kalnlna ve souma artlarna bal olarak artar. Gei blgesinde sert bir ksmn
meydana gelmesini nlemek iin, souma hzn mmkn mertebe kltmek icap eder.
Souma hz da ancak aadaki hususlara riayet edilmekle kltlr:
a - Para nceden tavlanr ve kayna mteakip de ikinci bir tavlamaya tbi tutulur.
b - Paraya tevcih edilen s miktar arttrlr. Bunun iin de uygun bir metot
seilmelidir. Mesel, kaln apl bir elektrodla geni pasolar ekerek,
c - ok pasolu kaynaklarda, paraya verilen snn abuk dalmas nlenmelidir. Yani
mmkn mertebe s sabit tutulmaldr. Bu da, pasolarn birbirinin arkasndan
soumaya meydan verilmeden ekilmesi ile temin edilir (blok kaynak usul).
d - Sertleme hassasiyetini haiz eliklerin kaynanda, nceden, talama ilemi tatbik
edilmedii takdirde, balamadan (puntalamadan) kanlmaldr. Ayn ekilde,
kaynak aznn haricinde, ark husule getirmekten de kanmak lazmdr. Zira byle
bir ilem, mahalli sert blgelerin meydana gelmesine sebep olur ve bu da kk yzey atlaklar husule getirir.
e - Havann shuneti sfr ve sfrn altnda olduu zamanlar, yap eliklerinin
kaynanda bile hafif bir n tavlamaya ihtiya vardr. Bazen da bazik tipi gibi zel
elektrodlar kullanmak bir fayda temin eder.
Gerek dikite ve gerekse esas metalde meydana gelen atlaklarn yegne tashih ekli
hatal yeri skp kartarak yeniden kaynak yapmaktr. Bu karma esnasnda btn
atlaklarn tamamen bertaraf edilmesine bilhassa dikkat edilmeli ve yeniden kaynak
yaplacak yer ilemden evvel iyice temizlenmelidir. Bazen ayn hatann tekerrrn
nlemek maksadyla tekrar kaynak yapldnda, deiik bir metodun kullanlmas icap eder.
D zorlamann ekli ne olursa olsun, atlaklar daima balantnn mukavemetini drr.
Bu bakmdan, hibir kaynakta atlamaya msaade edilmemelidir.
1.10 - Hatal kaynak ekli ve ebad:
Ekseriya dier bakmlardan hatasz, fakat dikiin ekli ve ebad bakmndan farkl
kaynaklar, bu guruba girer. Dikiin ekil ve ebad, istenen ller dahilinde bulunmaz. Bu
hatalar; fazla i veya d bkey, yzey bozukluu, kalnlk azl ve eit olmayan diki
uzunluu olabilir.
Hatal kaynak ebad ve ekillerinin balca sebebi, yanl bir kaynak tekniidir. Elektrik
ark kaynanda kullanlan elektrodlarn hususiyetleri, ke birletirmelerindeki veya d
bkeylie sebep olabilir. Umumiyetle dk akm iddeti d bkeylik ve fazla bir akm
8

iddeti de, i bkeylik husule getirir. Bunlara elektromun kaynak esnasndaki tutulmu
vaziyeti de nemli derecede tesir eder.
Yukardan aaya veya yatay vaziyetlerde kaynak yaplan i ke kaynaklarnda, gayri
muntazam ebatlar hatal el hareketine baldr. Dikey dzlemdeki yatay kaynaklarda bir
geni paso ekmek gtr, 6 ile 8 mm.den daha yksek i ke dikilerde oluk durumunda
kaynak yapma imkn yoksa, ok pasolu kaynak usul tatbik edilmelidir.
Elektrik ark kaynayla yaplan aln birletirmelerinde kalnln az veya fazla olmasna,
aadaki faktrlerin tesiri vardr:
a - Yanl bir alma metodu;
b - Kaynak azlarnn iyi hazrlanmamas;
c - Elektrod ap;
d - Kaynak akm iddeti;
e - ekilen pasolarn adedi;
f - Kaynak hz.
Fazla derecede ibkey ve gayri muntazam i ke dikileri, kaynak yerinin Kalnln
azalttndan, balantnn mukavemetini drr. Ar dbkey ve gayri muntazam i ke
dikileri de messir kaynak yksekliini azaltr ve dolaysyla da balantnn mukavemetine
tesir eder. ok fazla dbkey dikilerde, umumiyetle kifayetsiz nfuziyet ve birleme azl
gibi hatalar birlikte meydana kar. Fazla d bkeyliin dier bir mahzuru da dikite
tamalara sebep olmasdr. Bu tamalar da mahall blgelerde entik etkisi husule
getireceinden, buralarda gerilmeler toplanr. Dolaysyla de balantnn yorulma
mukavemeti der. Aln birletirmelerindeki fazla ykseklik, yine birletirmenin yorulma
mukavemetine tesir eder. Kalnlk azl da kesiti klteceinden, balantnn statik
mukavemetini drr.
Fazla ibkey veya kalnl az dikilerdeki bu hata, bir ek paso ile yeniden kaynak
yaplarak kolayca bertaraf edilir. Ar d bkey dikilerdeki bu fazlalk da, keski veya tala
kaldrlr. Ayni ey kaln aln birletirmeleri iin de caridir. Yeniden kaynak yaparken,
bilhassa temizlie ve crufun arada kalmamasna dikkat edilmelidir.
Gayri muntazam, diki yzeyi veya kabarklarn teekkl, bazen elektrodlarn kaynak
zelliklerine bal olmasna ramen, ekseriya yanl bir kaynak tekniinin seilmesiyle
ortaya kar. Kaynan d grn hakknda bir karara varmadan evvel kaynak vaziyeti
nazar itibara alnmaldr. Birletirilecek yerler, daima kaynaknn elektrodu kolayca
hareket ettirebilecei bir vaziyete getirilmelidir.
Kaynak dikiinin fena bir d grn arz etmesi, balantnn yorulma mukavemetine
tesir eder. Yzeydeki hatalar, mahall gerilme blgelerinin teekklne sebep olur. Bu da
yorulma atlaklarnn teekklne yol aar. Statik yklemede, dikiin d yzeyindeki
hatalar, balantnn mukavemetine pek tesir etmez.
Diki yzeyindeki kusurlu ksmlar, trl ekilde bertaraf edilerek, yeniden kaynak
yapmakla, tashih edilebilir.
9

1.12 - Sramalar :
stenmeden kaynak dikii veya esas metal zerinde, kresel kk metal paracklarnn
dalmasdr. Paracklar, bazen dtkleri yere kuvvetle yapr. Bu hata, ekseriya elektrik
ark kaynanda meydana gelir. Baz hallerde sramaya, elektrodun kendi kaynak zellikleri
veya rtsnn rutubetli olmas sebep olur. Fakat sramann esas amili, yksek akm
iddetidir. Arkn kaynak esnasnda sk sk kesilmesi (snmesi) de sramaya sebebiyet
verdiinden, bundan kanlmaldr. Sramann balca mahzuru, maden kayb ve
temizleme iin harcanan zamandr. Bu hatann, balantnn mukavemeti zerine grnr bir
tesiri yoktur. Sramay temizlemek iin, kaynak yerini veya esas metali bir keski yahut tel
fra ile temizlemek kfidir.

10