İstânbul Kütüphanelerine Göre Ebu Suud Biyografisi - Atsız PDF

www.atsizcilar.
com
Sayfa 1
Ebussuud (896-982)
Hoca elebi diye de anlan byk Trk bilgini ve devlet adam Ebussud, 17 Safer 896 ( = 30 Aralk
1490) da skilip'te dodu.
Babas, 922 de len skilipli Yavs Muhiddin Mehmed'dir.
Dedesi Mustafa md, tannm bilgin Ali Kucu'nun kardeidir.
Dedesinin babas olan Trkistanl Mehmed Kuu, Ulu Be'in doancbas idi.
Ebussuud'un babas Yavs Muhiddin Mehmed, Ali Kucu'nun kz Sultan Hatun'la, yani amcasnn
kzyla evlenmi ve bu evlenmeden Ebussuud domutur. Buna gre Ebussuud'uu soykt yledir:
Mehmed Kuu
Ali Kuu
Mustafa md
Yavs Muhiddin Mehmed
Sultan Hatun
Ebussuud
Ebusuud; babasndan, Meyyedolu Abdurrahman'dan, Karamanl Seyyid'den ders alm ve

Seyyid'nin kz Zeyneb Hatunla evlenmitir.
lk memuriyeti 922 de negl'deki shak Paa Medresesi mderrisliidir;
926 da bu grevinden azledildi. 10 ay sonra stanbul'da Davud Paa Medresesi'ne, 928 de Mahmud
Paa Medresesine, 931 de Gebze'deki Mustafa Paa Medresesi'ne mderris olarak tayin edildi. 932
de Bursada,934 de stanbul'da Sahn- Semn'a mderris olup be yl bu grevde kald.
939 evvalinde Bursa kads, 940 Rebilhrnda stanbul kads oldu.
www.atsizcilar.com
Sayfa 2
944 Rebilevvelinde Rumeli Kazaskeri olup sekiz yl bu hizmetle kald.

952 ortalarnda ehislm olarak 5 Cemaziyelevvel 982 veya bir kayda gre 6 Cemaziyelevvel 982 pazar
gecesi ld (1). Eyp'te ar iindeki hazreye gmld.
Ebussuud uzun boylu, zayf, ok alkan, nkteci, yumuak, fakat son derece vakurdu.
Byk bir tefsir ve fkh bilgini olduu iin adalar tarafndan ikinci Ebu Hanife diye
adlandrlmt.
Kanun Sultan Sleyman'n byk gvenini kazanp onun deta srda olmutu. Din bilginlerinin ikiye
ayrlp Ebussuud'un aznlkta kald bir meselede padiah, Ebussuud'un reyini kabul etmiti. 27
Cemaziyelevvel 957 de (= 13 Haziran 1550 cuma), Sleymaniye camisinin temel atma trenini
Ebussuud'a yaptrmas da bu gvenin hiss bir gsterisi olsa gerektir.
II. Selim tarafndan da byk sayg gren Ebussuud hicr hesapla 30 yl sren ve Osmanl tarihinde
benzeri bulunmayan ehislmlnda kazand byk ne ramen bunu asla ktye kullanmamtr.
Fetvalar mehurdur. Kbrs fethinin, Osmanl devletinin emniyeti bakmndan gerekli oldua hakknda
Ebussuud'dan fetva alnmtr.
eriat Trk rfyle badatrmasn bilmi ve devlet dzenini bozmak istidad gsteren tasavvuf
cereyanlarna kar iddetle cephe almtr. ehzade Bayazd'n ldrlmesi iin de fetva vermitir.
Kemalpaaolu'ndan daha salam bir muhakemeye ve bugnk llere gre daha ilm bir gre
malik olduu muhakkaktr. Dar kafal din bilginleri olan iviolu ve Birgili ile mcadelesi bu yzdendir.
Onlarn yasak etmek istedii <para vakf n ve <Kuran retenlere cret verme yi kabul ederek
iktisad dzeni ve kamu menfaatini korumutur. rf ve detleri esirgeyerek itima dzenin
bozulmamasn, huzursuzluklar olmamasn salamtr.
rfle eriatn atmamas iin Osmanl devletinin temeli olan toprak kanunlarn fetvalar eklinde
tedvin ederek ilmiye snfnn ileriki muhalefetlerini nlemitir.
Memlekette umumileen kahveye ve Karagze msaade ederek, netice bakmndan dinin aleyhine
olacak olan lzumsuz taassuplardan kanmtr.
(1) Bu tarih mild olarak 22 Austos 1574 e rastlar.
www.atsizcilar.com
Sayfa 3
Ebussuud dile de hkimdi. Trkeyi sade olarak da, mniyne olarak da yazmtr. Trke ve
Arapada airdir. Trke - Arapa mlemma bir mnct da vardr. Kanun anda revata olan
dnce ve muhakemenin hkim bulunduu iirler yazmtr.
Ebussuud'un Mehmed, Mahmud, Ahmed, Mustafa adnda drt olu ile Hadice, Kerime, Halime adnda
kz bilinmektedir.
Hattat ve Farsada air olan byk olu Meyl Mehmed elebi (931-971), Halep kads iken lmtr.
kinci olu Mahmud gen yata lmtr.
Mderris olan nc olu emseddin Ahmed elebi bilgin, fakat o nisbette de kstah ve mtecaviz
olduundan bu davranlaryla babasn zmtr. Ber ve afyon kulland iin 970
cemaziyelevvelinde daha 30 yana varmamken ld.
Rumeli kazaskerliine kadar ykselen Mustafa elebi (966 1007) fkh bilginidir. Ebussuud'un
gnmeze kadar gelen nesli, Mustafa elebi'den tremitir. Meyl Mehmed elebi'nin Abdlkerim ve
Abdlvsi adnda iki olu olmusa da nesil onlardan devam edememitir.
stanbul Edebiyat Fakltesinin Tarih Dalndan mezun olup 1956 bandan beri Sleymaniye
Ktphanesinde Mdr Yardmcs bulunan Nimet Bayraktar Hanm, mezuniyet tezi olarak hazrlad
Ebussuud ve soykt hakkndaki eserinden faydalanmama msaade etti. Bu tez ok mufassal olup
Ebussuud ailesinin evlenme balaryla baland aileler hakknda da bilgi vermekte, kz ocuklardan
reyen torunlar da alnmaktadr.
Ben, yalnz erkek tarafndan gelen ahslar aldm; bir de Ebussuud'un erkek tarafndan gelen nesli
tkendikten sonra gnmze kadar gelenleri isim olarak iaretledim.
Bu eserin tamamlanmasna yardm ettii iin Nimet Bayraktar Hanm'a teekkr ederim. Ebussuud
soyu hakkndaki tezinin baslmas Trk tarihi bakmndan kazan olacaktr.
Atsz
12 Temmuz 1963 Cuma
Sleymaniye ktphanesi
www.atsizcilar.com
Sayfa 4
www.atsizcilar.com
Sayfa 5
Ebussuud'un Eserleri
Kitap, risale ve makale eklinde 22 eserini grebildiim Ebussuud, Kemalpaaolu gibi her alana el
atmam, kendi eserlerine erh yazmak gribi acayiplikler yapmam, en byk eseri olan Arapa tefsir
dnda bilhassa ikisi de Trke olan fetvalar ve kanun-arzlar ile Trk medeniyet tarihinde byk bir
yer tutmutur.
Eserleri unlardr:
1 Irad el-'Akl el-Selm....................................................... Arapa
2 [Fetvalar] ........................ Trke
3 [Kanunlar, arzlar]............................................................. Trke
4 [Mektuplar] (yalnz biri Arapa) ...........Trke
5 [iirler] - ........................................ Trke, Arapa, mlemma
6 Dunrae............................................................................Trke
7 [Parann vakfolunabilecegine dair risale]...........................Arapa
8 [Parann vakfolunabileceine dair fetva]............................Trke
9 Sakatat el-Avm............................................................... Trke
10 [Fetvalarn iml ve inas hakknda talimatname] - .. Trke
www.atsizcilar.com
Sayfa 6
11 [Namazn artlar hakknda risale].................Trke

12 [Keaf haiyesi].......................................... Arapa
13 [<nye> ye haiye].................................... Arapa
14 [Trke mesh risalesi.....................................Trke
15 [Arapa mesh risalesi]................................. Arapa
16 amezt el-Melih..........................................Arapa
17 evkb el-Enzr fi EvaJil el-Menr................Arapa
18 [Tagann hakknda makale]..........................Arapa
19 [<Makm> ve <mukm> arasndaki fark].......Arapa
20 [Sapk mezhepler] ...................................... Trke
21 Risale-i mniyye.............................................Trke
22 [Kaza ve kader hakknda risale].......................Trke
rad el-Akl el-Selm ila Mezya 'l-Kur'an el-cAzim:
Kanun Sultan Sleyman adna yazlm Arapa byk tefsir. Padiah bu tefsire byk bir ilgi gsterdii
iin daha bilmeden. ad suresine kadar yazlan ksm, istei zerine kendisine gnderilmi (972) ve
Ebussuud'un yvmiyesi 200 den 500 akaya karlmtr. Eser 973 Recebinin ilk cuma gn (= 25 Ocak
1566) bitmi ve Ebussuud'un yvmiyesine 100 aka daha eklenmitir.
Basmalar:
1 Msr 1275 (2 byk cilt halinde), Dr eI-Tbcat el-Mryye.
2 1294 (sayfa kenarnda). Nshas: Yozgat 80.
3 Msr 1308 (Fahreddn-i Rzi'nin Mefth el-ayb adl byk tefsirinin sayfa kenarlarnda). 8
byk cilt.
Yazmalar:
Drd 1) Ali Emri Efendi (Arapa) 161 348 yaprak
Bir
2) Ali Emr Efendi (Arapa) 162 266 yaprak.
Takm 3) Ali Emri Efendi (Arapa) 163
4) Ali Emr Efendi (Arapa) 164
www.atsizcilar.com
Sayfa 7
5) Amcazade Hseyin Paa 15

760 yaprak.
6) Amcazade Hseyin Paa 16
745 yaprak.
1015 istinsaht.
7) tf Efendi 105
485 yaprak.
8) tf Efendi 106
701 yaprak.
9) tf Efendi 107
[1-12. sureler = Fatiha-Yusuf].
379 yaprak.
kisi
bir
takm 10) tf Efendi 108
[13-114. sureler = Ra'd-Ns].
381 yaprak.
11) tf Efendi 109
[1-18. sureler = Ftiha-Kehf].
628 yaprak.
kisi
bir
takm 12) tf Efendi 110
[19-114. sureler = Meryem-Nas].
308 yaprak.
13) tf Efendi 111
648 yaprak.
1017 istinsahl.
14) tf Efendi 112
367 yaprak.
1142 istinsahl.
[Eksik].
15) tf Efendi 113
[15-24. sureler = Hicr-Nr].
127 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 8
16) Ayasofya 135

[1-12. sureler = Ftiha-Ysuf]
470 yaprak.
kisi
bir
takm 17) Ayasofya 135 [Mkerrer]
[13-114. sureler = Rad-Ns]
480 yaprak.
Zilkade 973 istinsahl.
18) Ayasofya 136
654 yaprak
19) Ayasofya 737
767 yaprak.
1018 istinsahl.
20) Ayasofya 138
702 yaprak.
1006 istinsahl.
21) Ayasofya 139
903 yaprak.
995 istinsahl.
22) Ayasofya 140
788 yaprak.
1056 istinsahl.
23) Ayasofya 141

[1-7. sureler = Fatiha-Araf].
363 yaprak.
kisi
bir
takm 24) Ayasofya 142
[8-114. sureler = Enfl-Ns].
366-913. yapraklar.
25) Ayasofya 143
[1-17 sureler = Fatiha-Esra].
531 yaprak.
1003 istinsahl.
kisi
bir
[18-114. sureler = Kehf-Nas].
392 yaprak.
1003 istinsahl.
www.atsizcilar.com
Sayfa 9
27) Ayasofya 145

[1-14. sureler = Ftiha-brhm].
555 yaprak.
kisi
bir
[15114. sureler = Hicr-Ns].
488 yaprak.
991 istinsahl.
29) Badatl Vehbi 103
[13-114. sureler = Rad-Ns].
465 yaprak.
1071 istinsahl.
[1-4. sureler = Ftiha-Nis].
284 yaprak.
31) Badatl Vehbi 155 (1b593 b)
[12-89. sureler = Ysuf-Fecr].
[sonu eksik].
[5-12. sureler = Mide-Ysuf].
282 yaprak.
33) Crullah 80
[1-6. sureler = Ftiha-En'm].
433 yaprak.
1005 istinsahl.
34) Crullah 81
[5-12. sureler = M'ide-Ysuf].
386 yaprak.
35) Crullah 82
[1-2 den bir para = Ftiha-Bakara'dan bir para].
104 yaprak.
36) Crullah 83
[36-114. sureler = Ysin-Ns].
145 yaprak.
37) orlulu Ali Paa 24
839 yaprak.
1046 istinsahl.
www.atsizcilar.com
Sayfa 10
38) Damad brahim Paa 58

728 yaprak.
1062 yaprak.
867 yaprak.
41) Damad ibrahim Paa 61
759 yaprak.
712 yaprak
1004 istinsahl.
493 yaprak.
589 yaprak.
[Ba eksik].
45) Damad brahim Paa 64 [Mkerrer]
449 yaprak.
[13-114. sureler = Rad-Ns]
491 yaprak.
974 istinsahl.
776 yaprak.
999 stinsahl.
673 yaprak.
kisi
bir
takm 49) Damad brahim Paa 68
601 yaprak.
365 yaprak.
[13-114. sureler = Rad-Ns].
503 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 11

[13-114. sureler = Ra'd-Na's].
530 yaprak.
[5-114. sureler = Mide-Ns].
333 yaprak.
[30-114. sureler = Rm-Ns].
341 yaprak.
55) Drlmesnevi 38
kisi
601 yaprak.
bir
takm 56) Drlmesneivi 39
632 yaprak.
57) Esad Efendi 64
526 yaprak.
998 istinsahl.
58) Esad Efendi 65
[26-114. sureler = cer-Ns].
266 yaprak.
59) Esad Efendi 3415
Tefsir balangc (12 b17a),
2. Bakara sresindeki Krs ayeti (22b-24b)
60) Eyb Camisi 6
[20-114. sureler = Tah-Ns].
253 yaprak.
67) Eyb Camisi 9 (1 a -69 a)
[6. ve 1- sure = Enam ve Fatiha].
62) Fatih 130
[17-114. sureler = Esr-Ns].
510 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 12
63) Fatih 178

708 yaprak.
997 istinsahl.
64) Fatih 179
846 yaprak.
65) Fatih 180
734 yaprak.
1007 istinsahl.
66) Fatih 181
753 yaprak.
67) Fatih 182
365 yaprak.
kisi
bir
takm 68) Fatih 183
352 yaprak.
69) Fatih 184

kisi
589 yaprak
bir
takm 70) Fatih 185
615 yaprak
71) Fatih 186
149 yaprak.
72) Fatih 187
150 yaprak
Yedisi
ortadan
ve
sondan
eksik
bir
takm
73) Fatih 188

150 yaprak.
74) Fatih 189
149 yaprak
75) Fatih 190
149 yaprak
76) Fatih 191
150 yaprak
77) Fatih 192
110 yaprak
www.atsizcilar.com
Sayfa 13
78) Fatih 193

216 yaprak
79) Fatih 794
Drd
270 yaprak.
bir
takm 80) Fatih 195
181 yaprak.
81) Fatih 196
204 yaprak.
1009 istinsahl.
82) Fatih 197
152 yaprak.
981 istinsahl.
83) Fatih 198
161 yaprak.
Alts
ortadan
eksik
bir
takm
84) Fatih 199

175 yaprak.
85) Fatih 200
177 yaprak.
86) Fatih 201
167 yaprak.
87) Fatih 202
151 yaprak.
88) Fatih 203

[1-12. sureler = Fatiha-Yusuf].
420 yaprak.
89) Fatih 204
[2-4. sureler = Bakara-Nisa].
295 yaprak.
984 stinsahl.
90) Fatih 205
[18-114. sureler = Kehf-Ns].
378 yaprak.
1053 istinsahl.
91) Fatih 206
441 yaprak.
kisi
bir
takm 92) Fatih 207 - 429 yaprak.
1013 istinsahl.
www.atsizcilar.com
Sayfa 14
93) Fatih 206

177 yaprak.
94) Fatih 209
184 yaprak.
Drd
bir
95) Fatih 210
takm
119 yaprak.
96) Fatih 211
135 yaprak.
1000 istinsahl
97) Fatih 212
[3 ortas-69 ortas = En'am ortas-Hkka ortas].
151 yaprak.
98) Fatih 213
[1-17. sureler = Ftiha-Esra].
518 yaprak.
99) Fatih 214
[6. sureden bir para = En'am'dan bir para].
26 yaprak.
100) Fatih 215
[24-39. sureler = Nr Zmr]
332 yaprak.
999 istinsahl.
101) Fatih 216
[1-5. surenin ortas = Ftiha-Mide ortas].
256 yaprak.
102) Fatih 217
[1-6. sureler Fatiha - En'am].
236 yaprak.
103) Fatih 218
[22 ortas-33 = Hacc ortas-Ahzb].
60 yaprak.
104) Fatih 219
[1 15. sureler = Ftiha-Hicr].
542 yaprak.
105) Fatih 220
[1-16. sureler = Ftiha-Nahl].
646 yaprak.
106) Fatih 221
[18-114. sureler = Kehf-Ns] - 239 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 15
107) Fatih 277

[18-19. sureler = Kehf-Meryem].
73 yaprak.
108) Fatih 3094 (26a 33 b)
109) Feyzullah Efendi 57
[1-15- sureler = Ftiha-Hicr].
485 yaprak.
110) Glnar, Valide Sulan 2
849 yaprak.
1002 istinsahl.
111) Hac Beir Aa 16
[1-12- sureler Ftiha-Ysuf].
112) Hac Beir Aa 17
327 yaprak.
[Ba, sonu eksik, yenik, berbat bir nsha].
113) Hac Beir Aa 18
829 yaprak.
114) Hac Beir Aa (Eyb) 12
996 yaprak.
aban 973 istinsahl.
Mstensihi: Karahisarl Abdllatif b. Zeynelbidin
115) Hac Mahmud Efendi
[1-4- sureler = Fatiha-Nisa]
312 yaprak.
1006 istinsahl.
[5-12. sureler = M'ide - Ysuf].
Drd
351 yaprak.
bir
takm 117) Hac Mahmud Efendi
[13-30. sureler = Rad-Rm].
357 yaprak.
[31-114. sureler = Lokmn-Ns].
299 yaprak.
1005 istinsahl.
www.atsizcilar.com
Sayfa 16
119) Hac Mahmud Efendi 205

[48-114. sureler = Feth-Ns].
165 yaprak.
120) Hac Selim Aa 55
545 yaprak.
kisi
bir
takm 121) Hac Selim Aa 56
568 yaprak.
981 istinsahl.
122) Hamidiye 47
602 yaprak.
997 istinsahl.
kisi
bir
takm 123) Hamidiye 48
537 yaprak.
998 istinsahl.
124) Hamidiye 49
766 yaprak.
1002 istinsahl
125) Hamidiye 50
742 yaprak.
1006 istinsahl.
126) Hamidiye 51
755 yaprak.
127) Harput 361
[1-5. sureler = Fatiha-Mide]
260 yaprak.
128) Hasan Hsn Paa 121 (315 a 316b)
[2. Sure = Bakara'daki Krsi yeti].
129) Hd 68
476 yaprak
130) Hsrev Paa 9
[1-20. sureler = Ftiha-Th]
512 yaprak
kisi
bir
takm 131) Hsrev Paa 10
[21-114. sureler = Enbiy-Ns].
513-856. yapraklar.
1015 istinsahl.
www.atsizcilar.com
Sayfa 17
132) Hsrev Paa 751 (13 b - 15a)

[2. sure = Bakara'dak Krsi yeti].
133) smihan Sultan 78
[1-37. sureler = Ftiha-fft].
552 yaprak.
[1-12. sureler = Ftiha-Ysuf].
436 yaprak.
kisi
bir
takm 135) smihan Sultan 20
[13-114. Sureler = Rad-Ns].
468 yaprak.
977 istinsaht.
[117 ortas = Ftiha-Esra ortas].
482 yaprak.
[112. sure= Ftiha-Ysuf ].
506 yaprak.
kisi
bir
[13114. sureler = Rad-Ns].
506 yaprak.
23 Cemaziyelevvel 977 istinsahl
139) Kl Ali Paa 48
[112. sureler = Fatiha-Ysuf].
443 yaprak.
kisi
bir
takm 140) Kl Ali Paa 49
[13114. sureler = Rad-Ns].
487 yaprak. 1003 istinsahl.
141) Kl Ali Paa 746 (6 b 8a)
[1. sure = Fatiha].
142) Kl Ali Paa 7024 (22 b 50 b)
[67. sure = Mlk].
143) Kprl Mehmed Paa 68
668 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 18

598 yaprak.
[Sayfa kenarndaki yazlar da metne aittir].
882 yaprak.
991 istinsahl.
646 yaprak.
147) Lleli 129
1006 yaprak.
1014 istinsahl.
148) Lleli 730
[1215. sureler YsufHicr].
75 yaprak.
149) Lleli 137 (1b227 b)
[121. sureler = Ftiha-Enbiya]
354 yaprak.
150) Lleli 732
[1 6. sureler = Ftiha-Enm].
410 yaprak.
151) Lleli 733
527 yaprak.
152) Lleli 734
901 yaprak.
153) Lleli 735
985 yaprak.
154) Lleli 333 (1 b 11 b)
[12 balar = Ftha-Bakara balar].
155) Mehmed Aa Camisi 19
622 yaprak.
156) Mehmed Asm 70
[1 19. sure ortas = Ftiha-Meryem ortas].
345 yaprak.
157) Mesih Paa 61
[2. sure = Bakara].
58 yaprak.
[Ba eksik].
www.atsizcilar.com
Sayfa 19
158) Mihriah Sultan 15

629 yaprak.
1180 istinsahl.
159) Murad Molla 40
[25. sureler = Bakara-M'ide].
784 yaprak.
965 istinsahl.
kisi
bir
takm 160) Murad Molla 41
[616. sureler = En'm-Nahl].
648 yaprak.
161) Murad Molla 42
518 yaprak.
162) Murad Molla 43
448 yaprak.
163) Murad Molla 44
657 yaprak.
164) Murad Molla 45
872 yaprak.
1007 istinsahl.
165) Nafiz Paa 57

[1 13. sureler = Ftiha-Ra'd]
662 yaprak.
1001 istinsahl.
kisi
bir
takm 166) Nafiz Paa 52
[14114. sureler = brhim-Ns].
599 yaprak.
1001 istinsahl.
167) Nurbn Sultan 22
[13 29. sureler = Ra'd-'Ankebt].
489 yaprak.
974 istinsahl.
168) Nuruosmaniye 202
727 yaprak.
1124 istinsahl.
www.atsizcilar.com
Sayfa 20

784 yaprak.
1089 istinsahl.
662 yaprak.
1013 istinsahl.
771 yaprak.
674 yaprak.
742 yaprak.
538 yaprak.
995 istinsahl.
708 yaprak.
[114. sureler = Ftiha-brahm].
595 yaprak.
kisi
bir
takm 177) Nuruosmaniye 211
[15114. sureler = Hicr-Ns].
564 yaprak.
1023 istinsahl.
[1 -15. sureler = Ftiha-Hicr].
453 yaprak.
kisi
bir
[16-114. sureler=Nahl-Ns].
406 yaprak.
993 istinsahl.

[119. sureler=Ftiha-Meryem].
510 yaprak.
kisi
bir
[20-114. sureler=Taha-Ns]
363 yaprak.
1018 istinsahl.
www.atsizcilar.com
Sayfa 21

[1 -15. sureler - Fatiha-Hicr]
548 yaprak
kisi
bir
[16-114.sureler = Nahl-Ns]
450 yaprak.
[1-12. sureler = Ftiha-Ysuf]
510 yaprak.
kisi
bir
[13 -114. sureler = Rad-Ns]
486 yaprak.

[1 16. Sureler = Fatiha Enam]
307 yaprak.
bir
takm

[7 - 21- sureler = Araf-Enbiya]
298 yaprak.
1012 istinsahl.
[22 114. sureler = Hacc Ns]
320 yaprak.
[1 17 sureler = Fatiha - Esr]
569 yaprak.
kisi
bir
[18-114. sureler = Kehf - Ns]
407 yaprak.
1132 istinsahl

[118. sureler = Fatiha-Kehf]
480 yaprak.
[Yarm sayfa eksik]
kisi
bir
[19-114. sureler = Meryem Ns].
239 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 22
193) Pertevniyal 903 (Eski nu. 757) (26b)

[Kul l eklu lekm ayetinin tefsiri]
194) Pertevniyal 908 (Eski nu. 557)
37a 37b: 7. Araf suresinin 20. ayeti olan
Fevesvese lehuma nn tefsiri
39a: Fatihann iyyake nabudu ayetinin tefsiri
195) Pertev Paa 12
[1 12. sureler = Fatiha - Ysuf]
360. yaprak
196) Pertev Paa 13
477 yaprak
1063 istinsahl
kisi
bir
takm 197) Pertev Paa 14
365 yaprak
198) Rgb Paa 55
763 yaprak
199) Rgb Paa 56
859 yaprak
200) Rgb Paa 57
577 yaprak
201) Reislkttab 26
[1 13. sureler = Fatiha Rad]
378 yaprak
kisi
bir
takm 202) Reislkttab 27
[14 114. sureler = brahim - Ns]
319 yaprak
997 istinsahl
203) Reislkttab 28
821 yaprak
204) Reislkttab 29
540 yaprak
19 Recep 995 istinsahl
www.atsizcilar.com
Sayfa 23
205) Reid Efendi 36

[1 19. sureler = Fatiha - Meryem]
708 yaprak
kisi
bir
takm 206) Reid Efendi 37
[20 114. sureler = Taha - Ns]
376 yaprak
207) Reid Efendi 1102(400b-410a)
[1. sure = Fatiha]
208) Sdeddin Mbdei 7
807 yaprak
939 istinsahl
209) Saliha Hatun 38
449 yaprak
210) Serez 84
[1 6. sureler = Fatiha Enam]
447 yaprak
211) Serez 85
bir
[7 44. sureler = Araf - Duhan]
takm
212) Serez 86
[45 114. sureler = Casiye - Ns]
247 yaprak
213) Serez 89
[1 2 ortas = Fatiha Bakara ortas]
79 yaprak
214) Serez 90
819 yaprak
215) Serez 91
[5 12. sureler = Maide - Ysuf]
293 yaprak
216) Serez 92
[1 3 ortas = Fatiha - mran]
96 yaprak
www.atsizcilar.com
Sayfa 24
217) Servili Medresesi 9

[1-2. sure ortas = FatihaBakara ortas]
283 yaprak.
1126 istinsahl.
218) Sultan 1. Ahmded 32
648 yaprak.
803 yaprak
[1-12. sureler = Fatiha Ysuf].
221) Sleymaniye 68
845 yaprak
222) Sleymaniye 69
[1-12. sureler = Fatiha Ysuf].
385 yaprak.
kisi
bir
takm 223 Sleymaniye 70
[13-114. sureler = Rad - Ns].
372 yaprak.
224) Sleymaniye 71
[1-15. sureler = Ftiha-Hicr].
355 yaprak.
kisi
bir
takm 225) Sleymaniye 72
[16-114. sureler = Nahl-Ns].
343 yaprak.
226) Sleymaniye 73
[1-15. sureler = Fatiha Hicr].
358 yaprak.
kisi
bir
346 yaprak.
228) Sleymaniye 75
[1-13. sureler = Fatiha Rad].
507 yaprak.
986 istinsahl
kisi
bir
[14-114. sureler = brhim-Ns].
472 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 25
230) Sleymaniye 77
361 yaprak.
kisi
bir
232) Sleymaniye 79
[1-6. sureler = Fatiha Enam].
346 yaprak.
10016 istinsahl
233) Sleymaniye 179

[4 ortas 12 ortas sureler = Nisa ortas Ysuf ortas].
259 yaprak.
234) Sleymaniye 1026
(11b 16a): 2. sure = Bakarann 285. Ayeti
(20b 49b): 25. sure = Furkan
(50b 83b): 40. sure = Mmin
235) ehid Ali Paa 85
557 yaprak.
kisi
bir
takm 236) ehid Ali Paa 86
491 yaprak.
[24-29. sureler = Nr-Ankebt].
135 yaprak.
[36-114. sureler = Ysin-Ns].
170 yaprak.
[Mellif yazs]
239) ehid Ali Paa 2725 (7b 16c)
[1 sure = Fatiha].
15 Muharrem 1052 Sal istinsahl
240) ehid Ali Paa 2830 (72c 16a)
[18 Kehf suresinin 83. ayeti].
www.atsizcilar.com
Sayfa 26
241) Tunoval 29
[114. sureler = Ftiha-brahm].
524 yaprak.
242) Turhan Hadice Sultan 10
587 yaprak
1008 istinsahl
243) Yakub Aa 2
617 yaprak
244) Yakub Aa 3
607 yaprak. 1000 istinsahl
245) Yazma Balar 1136/1
533 yaprak
kisi
bir
takm 246) Yazma Balar 1136/2
[1-15. sureler = Fatiha-Hicr].
607 yaprak

[1-5. Sure ortas = Fatiha Maide ortas].
658 yaprak

bir
[5-19. Sure ortas = Maide ortas Meryem ortas].
Takm
477 yaprak
[19. Sure ortas - 114 = Meryem ortas - Ns].
684 yaprak
250) Yeni Cami 24
609 yaprak. 1007 istinsahl. [gzel nsha].
251) Yeni Cami 25
748 yaprak.
252) Yeni Cami 26
871 yaprak.
253) Yeni Cami 27
749 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 27
254) Yeni Cami 28

622 yaprak.
255) Yeni Cami 29
868 yaprak.
256) Yeni Cami 30
[1 11. sureler = Fatiha - Hd]
427 yaprak.
257) Yeni Medrese 7
[1 11. sureler = Fatiha - Hd]
481 yaprak.
kisi
bir
takm 258) Yeni Medrese 8
[12 114. sureler = Ysuf- Ns]
564 yaprak.
986 istinsahl.
259) Yozgat 23
[1 7. Sure ortas = Fatiha Araf ortas]
380 yaprak
260) Yozgat 24
[1 18. Sure ortas = Fatiha Kehf ortas]
590 yaprak
261) Yozgat 25
[1 17. Sure ortas = Fatiha Esra ortas]
564 yaprak
262) Yozgat 26
[6 15. Sureler = Fatiha Hicr]
323 yaprak
1027 istinsahl
263) Yozgat 27
[30 114. Sureler = Rm Ns]
339 yaprak
264) Yozgat 28
[39 114. Sureler = Zmr Ns]
157 yaprak
www.atsizcilar.com
Sayfa 28
265) Yusuf Aa 6
[1 13. sureler = Fatiha Rad]
588 yaprak.
[Sondan biraz eksik]
kisi
bir
takm 258) Yusuf Aa 7
[14 114. sureler = brahim- Ns]
563 yaprak.
[3 12. yapraklar eksik]
[Fetvalar]:
Her konu zerinde Trke vesikalardr. Hukuk ve kltr tarihi bakmndan deerlidir.
Aralarnda bir iki de Arapa fetva vardr.
1) Ali Emiri Efendi(Arapa) 4385 (246b 252a)
[Arada bakalarnn fetvalar da var].
2) Ali Emiri Efendi (eriye) 80
282 yaprak.
3) Ali Emiri Efendi (eriye) 1104 (60b)
4) tf efendi 1120
452 yaprak.
5) Ayasofya 1453
230 yaprak.
6) Ayasofya 2694 (1b 61b)
[Arada bakalarnn fetvalar da var].
7) Badatl Vehbi 579 (1a 7b, 34a, 39a, 41b, 42b, 54b 55a, 56b, 57b, 61b 63b)
1173 istinsahl.
8) Bayazd 7912 (3b 8a, 29a 30a, 34b, 36a, 36b, 48b 52a)
9) Crullah 938
511 yaprak. 1062 istinsahl.
10) Crullah 971 (15b 33a, 49b 98b, 115b 116a, 120b 121a, 171b 178b)
11) elebi Abdullah 151
422 yaprak. 1082 stinsahl.
[Arada Kemalpaaolunun fetvalar da var].
www.atsizcilar.com
Sayfa 29
12) Dml Baba 449 (105a)

[Sadaka, sla hakknda]
13) Esad Efendi 587 (23a, 25a, 95a 95b, 166b 171a)
14) Esad Efendi 669 (182a 193b)
[Arada bakalarnn da fetvalar var].
15) Esad Efendi 692 (7a 15b)
16) Esad Efendi 1017 (115b 135a)
17) Esad Efendi 1059 (1b 218b)
[Dergideki risaledir. Her risale 1 den balayarak ayr numara almtr].
309 yaprak. [Arada bakalarnn da fetvalar var].
207 yaprak. [Arada bakalarnn da fetvalar var].
322 yaprak.
21) Esad Efendi 3384 (20b 31a)
22) Esad Efendi 3430 (137a)
23) Esad Efendi 3459 (12b 23a, 185b 187b) [Arada bakalarnn da fetvalar var].
24) Esad Efendi 3505 (38b)
25) Esad Efendi 3519 (137a 137b)
26) Esad Efendi 3520 (2b 6a, 11b 12a)
27) Esad Efendi 3610 (122b 129a)
28) Esad Efendi 3677 (170b 171a)
[Eski filozoflarn urat ilimlerin eriat bakmndan caiz olup olmad hakknda]
29) Esad Efendi 3682 (316b 337b, 354b 400b, 444b 449b [=zikir ve sema aleyhinde], 462a 474a)
30) Esad Efendi 3727, 273 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 30
31) Fatih 2349

133 yaprak.
1014 istinsahl.
32) Fatih 2350 (1b 192b)
1123 istinsahl
33) Fatih 3504
75 yaprak.
1186 istinsahl. [inde Kemalpaaolunun da birka fetvas var].
34) Fatih 5427 (58b 61b)
[Sayfa kenarnda]. [Alim ve fask hakknda fetva].
35) Hac Beir Aa (120b 139b)
36) Hac Beir Aa 676 (7b 8a, 12a, 102b 103a, 107a 113a, 116a, 127b 129b, 133a, 134a)
517 yaprak.
243 yaprak.
39) Hac Mahmud Efendi 1228 (31b 37a)
90 yaprak.
41) Hac Mahmud Efendi 1238 (1b 36b, 107b 108b, 148a 150a)
Rebilevvel 1102 istinsahl.
3 yaprak. [Kzlbalar hakknda].
43) Halid Efendi 452 (71b 74a)
[Raks ve sema aleyhinde iki fetva].
44) Hamidiye 590
372 yaprak.
1120 istinsahl.
45) Hasan Hsn Paa 121 (352a 360b)
www.atsizcilar.com
Sayfa 31
46) Hasan Hsn Paa 423

324 yaprak.
47) Hasan Hsn Paa 423 [mkerrer] (1b 120a)
48) Hasan Hsn Paa 471 (1a 4b) [Sayfa kenarnda].
49) Hasan Hsn Paa 518 (3b 13a)
50) Hasan Hsn Paa 694 (15b 16b) [Kzlbalar hakknda].
51) Hdai 760 (50b 57b)
323 yaprak.
1049 istinsahl
kisi
236 yaprak.
bir
237 495. yapraklar.
262 yaprak.
56) Karaelebizade Hsameddin 200
337 yaprak.
57) Kl Ali Paa 491 (146b 154a)
308 yaprak.
59) Lala smail 706 (239a 253b) [Arada bakalarnn da fetvalar var].
[269a 269b de stanbulda idam olunan <Karaman eyh>in idam sebebi hakknda suali cevapl
fetva].
60) Laleli 179 (10b) [Sema hakknda]
61) Laleli 3653 (158b 159a)
62) Laleli 3715 (11b 20a)
63) Laleli 3720 (142a 143b, 144b 149b, 171b 174a) [En sondaki Kzlbalar hakknda]
www.atsizcilar.com
Sayfa 32
64) Laleli 3738 (134a 135b) [Kaza ve kader hakknda].

65) Mihriah Sultan 185 (138a 140a) [Kaza ve kader hakknda].
66) Mihriah Sultan 440 (47b 67a) [Arada bakalarnn fetvalar da var].
67) Murad Molla 1114
385 yaprak.
994 istinsahl.
68) Nuruosmaniye 1968 (1a 177a)
69) Pertev Paa 621 (64a 65b)
[Toprak hakknda].
70) Reid Efendi 985 (28a)
[lmi gr ihtiva eden iki fetva].
71) Reid Efendi 1036 (32a, 33a, 46a-51a, 52a - 56b, 59b-61a, 67b, 76a, 110a-112b, 117b-118a, 125a-134a)
72) Reid Efendi 1037 (123b 127a)
73) Reid Efendi 1116 (162b 168b)
74) Reid Efendi 1152 (163b 167a)
[Hasad hakknda Arapa fetva]
75) Serez 1140
79 Yaprak. [Arada bakalarnn fetvalar da var]. [Sonu eksik].
76) Serez 1158
152 yaprak.
77) Sultan 1. Ahmed 95
235 yaprak.
78) ehid Ali Paa 744 (98b 104b)
79) ehid Ali Paa 936 (22b 46a) [Menkuln vakf hakknda Arapa fetva]
80) ehid Ali Paa 964 (99b 100b) [Arazi hakknda]
360 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 33

259 yaprak.
83) ehid Ali Paa 2720 (169b 170b) [Kaza ve kader hakknda]
84) ehid Ali Paa 2811 (45a 53a)
85) ehid Ali Paa 2828 (117b)
86) ehid Ali Paa 2857 (4b 16a) [Vardar Yenicesi eyh l-Kurrs Molla Hasann Kuran okuma
hakkndaki istifasna cevap]
87) ehid Ali Paa 2859 (81b, 83b 84a, 99b, 106b, 108a)
88) Uaki Tekkesi 36 (9b)
[
fetva]
sznn hadis mi, iir mi olduu hakkndaki soruya iir olduu cevabn veren
89) niversite (Trke) 1798 (1a 130b)

13 + 65 + 132 yaprak.
[Dergi ayr ayr numaralandrlm blmdr. 13 yapraklk birinci blmde 1b 3a da
Ebussuudun fetvalar vardr. 65 yapraklk ikinci blm Ebussuud fetvalardr. 132 yapraklk nc
blmn sonunda (13a 132a) birka Ebussuud fetvas bulunmaktadr.]
90) niversite (Trke) 1798 (1a 130b)
Rebilevvel 1179 istinsahl.
91) niversite (Trke) 2106 (17b 122b) [Arada baka yazlarda var].
92) Veliyeddin Efendi 1343 (75b 254a)
93) Yazma Balar 1009 (169b 205b) [Arada bakalarnn fetvalar da var].
94) Yeni Cami 376 (156b 165b) [Deirmen vakf hakknda Arapa fetva].
95) Yeni Cami 624
478 yaprak.
1114 istinsahl.
96) Yeni Cami 625
445 yaprak.
97) Yeni Cami 678 (176b 202a)
98) Yeni Cami 685 (135b 182a)
www.atsizcilar.com
Sayfa 34
Fetva rnekleri
[Aada, trl konulardaki Ebussuud fetvalarndan bazlar metin ve transkripsiyon olarak
gsterilmitir. Bu rnekler, Ebussuud fetvalarnn nemine ve tenkitli basmnn gerekliine tanktr].
1
Metn
(Reid Efendi 985, 28a)

Transkripsiyon
Hazret-i Ali ve Ftma ve Hasan ve Hseyin ve Dldl bir almadandur ve Zlfikar aldukca uzar ve
vurdun iki bier ve Dldl gnlk yol bir scatda alur ddkleri vaki'midr? Al nedr, beyn
buyurla.
El-cevb : Bir almadan olduklar kizb-i arhdr. Zlfikr etraf beglerinden hediyye gelmidr. mm
Ali'ye verdi. ki atal degldr. Nihayet olkrak bir klcdur- Vurdum iki bidgi vakidr. Uzadu ayri vki'dr. Dldl, Habe beginden Hazrete armaan gelmidr. Sultn-i kevneyn haytda iken
bazarl anula grrlerdi. Bir boz katr idi. gnlk yol bir s'atda aldug gayr-i vki'dr. Ketebeh
Eb'ssu'd rahimeh Tacl".
2
Metin
www.atsizcilar.com
Sayfa 35
(Hac Beir Aga 676, 133a)

Transkripsiyon
ehzade Sultn Byezid merhum. Sultn Sleyman Han Hazretlerine 'iyn suretin gsterdkde
merhum Eb'ssud Efendi'nn verdgi fetva :
Bir sultn-i cdiln ebnsndan biri tarafndan huruc edp bacz kl'a mstevli olup ve ba'z bildun
ehline mal alup cebr ile alup casker cemc edp gayr tarik ile defc mmkin olmayup ktale mbaeret
eyleseler anlarun ktalleri ve nup cemciyyetleri talncaya dein katilleri ercan hell olur m, beyn
olna.
El-cevb: Helldr- Na-i KurJn-i 'azm ile bit olm hkm-i er(dr ve icmc-i sahbe-i kiram dahi
anun zerinedr. Ktale kadir olanlar ktal ile, kadir olmayanlar kelm-i hakk ile ve duc-yi hayr ile def'i fitne v fesada sa'y etmek vcibdr. Vcallhu aclem. Ketebeh Ebssud l-hakir.
3
Metin
(Hac Beir Aga 676, 134a)

Transkripsiyon
Efendi tabiri Trki sz midr ve mans ne demekdr? Zeyd : <Efendi demek kfirne bir szdr.
Vakt olur ki efendi Allh'dur derler. Byle deyen kfir olur dese Zeyd'e ne lzm olur?
www.atsizcilar.com
Sayfa 36
El cevab: Efendi lafz Trki luat ile kefere luat mabeyninde mterekdr. abun gibi. Ma'ns kulun
ve cryenn mliki demekdr. ayr nesnenin mlikine efendi denilmez. Hak Tacl Hazretine efendi
demek hatdur. Esm'ulh tahfifdr. zn-i er'i olmaycak itlk olnmaz.
4
Metin
(Esad Efendi 587, 125h)

Transkripsiyon
Mes'ele : Bir vilyetde vfir yamur yaup zelzele-i 'azime vkifa olup Zeyd'n ba yerinden ayrlup
'Amr'un banda karr eylese Zeyd ban kemkn tasarrufa kadir olur m? Beyn buyurlup ..... ola.
El-cevb : Eer Zeyd'n banun kymeti 'Amr'un ba kymetinden ekser ise Zeyd( 'Amr'a banun
kymetini verp tasarruf eder. Eger cAmr'un ba Zeyd'n bandan bahl ise 'Amr, Zeyd'e banun
kymetini verp ba cAmr tasarruf eder. Ebssud;
5
Metin
(Yeni Cami 685, 165a)

Transkripsiyon
Hind ve Hind'n bliga ve nbliga kzlar olup bile hammma girp yunduklarnda hammmc olan
mezbre kzlardan yunduklarndan tri cret-i hammm Caleb edp albilr mi ?
www.atsizcilar.com
Sayfa 37
El-cevb: Ol diyarda olan hammamlardan hammam hakk almak cadet olmayup ve girdkleri vakit
kavl eylemeseler isti'ml etdkleri u teberr' olur. Aka alnmaz.
ret-i mezkrede mezbre kzlar hammama girp akasn vermemi olsalar hammamc sonradan
taleb eder olsa er an albilr mi? El-cevb : Mu'td degl ise ve kavi olnmad ise alnmaz.
6
Metin
(Yeni Cami 685)

Transkripsiyon
fiyyeden bir ta'ife eyhlerini ta'zimen ninde secde eylemee ebih balarn yere koalar, gh
abdest ile, gh abdestsz er'an ol t'ifeye ne lzm olur?
El-cevb: Secde-i tahiyyet ve selam in eder ise keb irdendr. 'ibdet in eder ise kfr-i mahzdur
bil-ittifk. Ta'zim in ba'z eimme katnda kfrdr. Hi niyyet eylemese ba'z eimme kfrdr
demlerdr. Ba'z kebire demiler.
7
Metin
(Hac Mahmud Efendi 1234, 53b)

Transkripsiyon
Mes'ele : Bil'zr on seneden ziyde terk olnan tarla da'vsnun istim' c'iz olur m?
El-cevb: Olmaz.
www.atsizcilar.com
Sayfa 38
8
Metin
(Hafid Efendi 113, 39a)

Transkripsiyon
Zeyd, :Amr'da olan hakkn mddet-i sefer ba'id yerde olup yedi sekiz sene mahbs oldundan gayr,
yollarda harami ve kffar ve nehr-i kebir olup geid vermemegin yigirmi sene tehir eylese ba'deh
varup taleb edp emirsz almaga kadir olur m?
EI-cevb: Olur.
9
Metin
(ehid Ali Paa 744, 103a 103b)

Transkripsiyon
Serhadda tmarlar olan siphilern snur hunda olan da'vlarnda zimmilern ehdetin kabul
edesin dey beglerbegi, kaziye mektb gndermekle kaz, sipahiler yzine zimmlern ehdetin
istimc edp hkm etse hkmi nafiz olur m?
El-cevab : Emr-i sultani olmaynca olmaz. Yerleri tasarruf eden zimmlern husmetlerin
sipahilerinden kat-i nazar kadmden nice olgeldgine zimmi hidler dinlenp mucibi zere hkm
edp sipahilerine behrelerin ana gre aldurasn dey hkm-i erif olcak nfizdr.
www.atsizcilar.com
Sayfa 39
10
Metin
(ehid Ali Paa 744, 99b)

Transkripsiyon
nhill-i yeminde afi'iye muraca'at edp fesh-i yemine hkm eylese nliz olur m?
El-cevb : Bu diyarda fi'i olmaz. Memnundur. Hkim-i finn hkmi ref-i hilaf edemez.
11
Metin
(Yeni Cami 685, 178a)

Transkripsiyon
Bir sancak beginn tmar sihil yerde olup haln zabt eyledkden sonra sancak begi tebdil olup bir
yaylak yerde sancak verilp ann da hal mezkur begn tahviline dse ol tmarn haln almak er'i
midr ?
El-cevb : Tahviline deni alur.
12
Metin
(Serez 1158, 3b)
www.atsizcilar.com
Sayfa 40
Transkripsiyon
Zeyd criyesiyle cem olup avrat havfndan abh abdest alup namaza yknse rku'n ve scdn
ahih eylemese zeyd'e ne lzm olur.
El-cevb: Tevbe ve istifar lzm olur.
13
Metin
(Esad Efendi 1098, 133a)

Transkripsiyon
Kfire selm vermek caiz midr ?
El-cevb : Ta'zimen caiz degldr. Amma ihtiyc olcak cizdr.
14
Metin
(ehid Ali Paa 744, 99a)

Transkripsiyon
Bir kimesne kendi apas ile ve baltas ile orman aup zir'at in tarla ve ayr else yhud kr yer olup
ifti ile ihya eylese ol kimsene fevt oldukda bir ogln ve bir kzn kosa apas ile ve ifti ile ihya etdgi
yerlerden kza hie deer m ve degdgi takdirce tapu verr mi?
www.atsizcilar.com
Sayfa 41
El-cevb : Emr-i pdihide yer olana intikl eder, kza hii verlmez. Meer defterlerde mlk kayd
olnm ola. Eer vefat eden kimesnenn ogl olmayup hemn kz kalsa kza verlmeyp ahib-i tmar
kime diler ise tapuya verrlerdi sene semane ve hamsin ve tisamiede. Ann gibi baltas ile ve apas
ile orman ve ta aup mezre'a ve ayr eylese ve'lhal aka ve emek harc eylemi olsa anun gibi
yerler hara tapuya verldgi takdirce kzlar babalarnun harc eyledgi maldan mahrm kalmak lzm
gelmegin kzlara verlmek emr olunmdur. Lakin kz, karnda yerine kyas olunup bigaraz kimesneler
ne mikdr tapu takdir ederler ise kzlar verp almak buyurulmdur.
15
Metin
(Fatih 3505, 78a)

Transkripsiyon
Vefatnda mirasa karmamak zere haytnda kzna emlak baglasa, kz dahi kabul etmi iken
vefatnda yine hissesini alur.
16
Metin
(Esad Efendi 1097, 104a)

Transkripsiyon
Bir gece bir meclisde hayl-i zll oyun getrilp imm ve hatib kimesneler seyr eyleseler 'azle
mstehakk olurlar m?
El-cevb : Eger 'ibret in nazar edp ehl-i 'ibret fikri ile tefekkr etdilerse olmazlar.
17
Metin
(Fatih, 3605, 68b)
www.atsizcilar.com
Sayfa 42
Transkripsiyon
Zeyd-i sipahi reayasndan aldun nkr eylese mezbr verdklerine yeminleri ile hals olurlar m?
El-cevb: Olmazlar. Amma her birinn verdgine aharlar ehdet etmek merfdur.
18
Metin
(Fatih 1219, 228a)

Transkripsiyon
Din-i slm ve millet nedr?
El-cevb: Hak ta'l hazretinn vahdniyyetine ve Reslulh allilhi 'aleyhi ve sellem'n
nbvvetine ve ericat-i erifenn hakkiyyetine itikd etmek avma kifayet eder. Mefhmlarna ve
tefil-i ahkmna vukf-i tafsili lzm degldr.
19
Metin
(Serez 1140, 26a)

Transkripsiyon
Bir karye ehli bir yer in kadimi mermuzdur dey beyyine ikmet etdklerinde drt nefer
kimesne zikr olan yer m-tekaddemden zir'at edegeldk, kadimi mezre'adur dey beyyine ikmet
eyleseler kangsnun beyyinesi evldur?
Mera beyyinesi evldur.
www.atsizcilar.com
Sayfa 43
[Kanunlar, arzlar] :
Trk medeniyeti tarihi bakmndan Ebussuud'un en mhim eserleri bunlardr. Kanun, kanunname,
mruzt adlaryla anlan bu yazlar devlet kanunlar olup Sultan Sleyman'n <Kanun> lkabn
almasnda herhalde mil olmulardr, nce padiaha arzedilip onun tasdikinden ktktan sonra
kanunlat iin mruzt adn almlardr. Bunlarn bir ksm fetva eklinde <el-cevb>n karl ile
bitmektedir. Bir ksm da eski veya yeni kanunlarn hkmleri hatrlatlarak hazrlanmtr. Valiler ve
kadlar tarafndan uygulanan bu kanunlarn fetva eklinde dzenlenmesinde devlet nizamnn
deimelerden korunmas dncesi hkim olmu olmaldr. Dn olmayan devlet kanunlarna er' bir
biim vererek ilerde mteassplarca yaplacak itirazlar nlemitir. Bylece uzak grl bir devlet
adam olduunu gstermitir.
Kanun ve arzlarn hepsi Trkedir.
Basmalar :
1 Osmanl Kanunnmeleri (Mill Tetebbler Mecmuas, 1. say, s. 49 59, Istanbul-Matbaa-i mire
1931).
Yazmalar:
1) Ali Emr Efendi (er'iye) 461(372a 378a)
2) Ali Emr Efendi (eriye) 468(1a - 45b)
[Arada bakalarnn, bilhassa Cellolu ile iviolunun da fetvalar vardr].
3) Badatl Vehbi 557 (1b 77b. 111b 122a)
21 Muharrem 1236 istinsahl.
[Arada bakalarnn fetvalar var].
4) Badatl Vehbi 569 (68b 82a)
5) Esad Efendi 587(105b- 165b)
[Arada bakalarnn fetva ve arzlar var].
6) Esad Efendi 855
91 yaprak.
[Arada bakalarnnkiler de var].
8) Esad Efendi 3612 (256b 278a)
[Arada bakalarnnkiler var].
[Toprak nevileri hakknda].
10) Esad Efendi 3812 (127a136a)
www.atsizcilar.com
Sayfa 44
11) Fatih 2341 (253b 285 b)

17 Rebilevvel 1194 istinsahl.
12) Fatih 2350(193b 230b)
10 Recep 1123 istinsahl.
13) Fatih 3504.
84 yaprak.
1186 istinsahl.
[Arada pek ou bakalarna ait].
14) Fatih 3505 (1b 88 b)
Ramazan 1216 istinsahl.
[Arada bakalarnnkiler var]
15) Fatih 5374 (169b 176a)
16) Hac Mahmud Efendi 1234 (47b 55b)
17) Hac Mahmud Efendi 1238(115b 133a)
18) Hac Mahmud Efendi 1243(16b 50b)
77 yaprak.
Edirne'de Muharrem 1184 istinsahl.
20) Halid Efendi 113
59 yaprak.
[Arada bakalarnnkiler var],
21) Harput 58
44 yaprak.
[r ve harc topraklar hakknda kanun ve fetvalarla bu konudaki arzlar].
[Arada daha sonraki zamanlara ait kanunlar da var].
22) Hasan Hsn Paa 471 (1b 62b)
4 aban 1187 stinsahl.
23) Hd 760 (1b 49a)
1084 istinsahl.
24) Hd 760 (59b 127b)
1179 istinsahl.
25) Hd 1805 (41b 96b)
1136 istinsahl.
26) Karaelebizde Hsameddin 204(114a 115b)
[957 ylna ait 10 arz].
www.atsizcilar.com
Sayfa 45
27) Kasidecizade Sleyman Srr 240 (40b 46b, 231a 233a)

12 Rebilevvel 1299 istinsaht.
28) Kl Ali Paa 491 (146b 154a)
[r ve harc topraklar hakknda kanun ve fetvalar].
29) Lala smail 106 (103 b 112 b)
30) Lala smail 706 (265a 265 b)
[957 Rebilhr balarnda Kanun'ye arzedilen kanunnme].
31) Mihriak Sultan 440 (38 b 46 b)
32) Murad Molla 730(117 b 121 b)
33) Pertev Paa 621 (64a - 65 b)
34) Reid Efendi 277(1 b48a)
[36a ya kadar olan blm kanunnme olup 1084 istinsahldr. 36b den balayan blm arzlardr].
35) Reid Efendi 278(1 b 132 b)
1219 istinsahl.
[110aya kadar olan blm kanunnme, 112bden balayan blm arzlardr].
36) Serez 2730
61 yaprak.
1233 istinsahl.
[Arada bakalarnn da fetva ve arzlar var].
37) niversite (Trke) 1358
9 yaprak.
20 evval 1101 istinsahl.
38) Yozgat 679
106 yaprak.
1227 istinsahl.
39) anakkale Mzesi, numarasz
[anakkale Mzesinde bulunup numaralanmam olan kitaplardan birinde Ebussuud'a ait kanunnme
ve mruzt da vardr. 160 X 100 milimetrelik metin lm bulunan bu cildin 34 sayfalk ilk kitab
Ebussuud'un mruzt, 150 yapraklk son kitab ise kanunnmesidir. Bana bu bilgiyi, eskiden
Sleymaniye Ktphanesi memuru olup imdi anakkale Lisesi tarih retmenliinde bulunan smet
Yldrm Hanm verdi. Kendisine teekkr ederim].
www.atsizcilar.com
Sayfa 46
Kanun ve Arz rnekleri

1
Metin
(Badatl Vehbi 551, 112a)

Transkripsiyon
Tokuz yz krk drt trihinde m'ekked emr-i li sdr olmdur:
Bir mescid etrafnda Mslman evleri kalmayup kefere evleri ihata eylemi olsa imm ve mezzin
vazifeden mahrum olmamalaryin evkt-i hamsede imm ve mezzin ed-i hidmet eyleseler
alduklar vazife hell olur m?
El-cevb: Olur. Ol evleri bahlaryile Mslmanlar almaga te'hir eylemeyp kefereden bahlaryle
cebren almak lzmdur. Muktez-yi er-i erif budur. Ala te'hir etmeyp kefere elinde bu misill
mescid etrfnda olan evleri almak babnda emr-i 'li sdr olmdur.
2
Metin
(Hac Mahmud Efendi 1238, 131a)

Transkripsiyon
Knun: Hazret i Ftih-i Kostantiniyye Sultan Muhammed Han Hazretleri, Budan seferinden rc
eyledklerinde sekiz yz seksen bir trihinde erbab-i tmar ve zi'amete defter reti kayd olunup
mezri ve
www.atsizcilar.com
Sayfa 47
kura tayin olunmak ferman olunmag ile knun old. Sene 881. Bundan evvel hemn fln zi'met y
fln tmar flna verdm dey yazarlar imi.
3
Metin
(Badatl Vehvi 569, 59B-60 a)

Transkripsiyon
Knun: Yldrm Byezid Han zamn-i eriflerinde vilyet kzlerine hccet akas ve resm-i ksmet ve
sicili akas alnmak tayn buyurlup knun olmdur. Yedi yz toksan alt trihinde bu minval zere
knun olmdur.
4
Metin
(Esad Efendi 855, 7A 7B)

Transkripsiyon
Mes'ele: Reynun taarruflarnda olan tarlalarun baz ayr olmag ile kabil olmayup zirat
etmemeg ile ayra koyup bir yl hal olan otlugn bip intif eyleseler mr tarafndan ihtiy olcak
ol tarlalar re'aydan miri in alnmak eran caiz olur m? Beyn buyurla.
www.atsizcilar.com
Sayfa 48
El-cevb: Reynun ellerindeki yerleri mlkleri degldr. Arzyi memleketdr. Hin-i fetihde
kimesneye temlik olunmayup zir'at ve hiraet edp r adna harc-i muksemesin ve resm-i ift
adna harac-i muvazzafn vermek emr olunmdur. Reynun hakk hemn zirat ve hiraetle zahmet
ekp tahsil etdgin hukuk-i mezkresin verdkden sonra baki kalanlardan almakdur. Hatt yl
tatil eylese elinden alnup ahara vrlmek merdur. Tarlay ayra komak ta'tildr. Mukabelesinde
ki muktadur, ziraatdan hal olacak 're mukabil olmaz ve halun ri alnmak ile bakisi raiyyet
olmak amel ile hl olan galltdur. Reynun amelinsz hsl olanu ri alnmak ile baksi
ra'iyyet olmaz. Belki mesnetleri ile hl veren yrler hslatna beyt'l-mlden hacet olcak
hara vrlmek meru degldr. Ancak ellerinde olan tarlalar mukabelesinde her iftlie tayn
olunan harc-i muvazzafnun bir mikdr ref olunmak lazmdur.
5
Metin
www.atsizcilar.com
Sayfa 49
(Lala ismail 706, 265a 265b)

Transkripsiyon
Tokuz Yz Elli Yedi RebiI-hr Ev'ilinde Merhum Sultan Sleyman Han Hazretlerine eyh'l-islam
Ebssud Efendi Hazretleri Arz Etdkde Buyurlan ret
On be yl bi-ayr-i zr-i er'i temhir olunan da'v emr-i erif olmaynca stim olunmaya dey
buyuruld. Zira zr-i ersz bir mddet terk-i dava edince istim olunmak ve olunmamak hakknda
kibr-i e'immeden bir mddet-i muayyene nakl olunmaz. cre ve y ariyye ve y cebr ile konulan
menzilde maktul bulunup katili bilinmese mm Eb Ysuf kavli ki menzil mstakillen konuk elinde
olup hibi bile olmaycak sahibine diyet ve kasmet lzime olmamakdur. Anunla ramel-i mutasarrf
olanlarun hfz u hrsetde ziyde ihtimamlarna bi olup def -i fesada enseb grlmein bununla
amel oluna dey buyuruld.
Nvvbun redd-i ebediye mstehakk crmi sabit olup hi bir yerde niyabet etmeye dey ahkm-i
erife yazlgelmi degldr. Eger min
www.atsizcilar.com
Sayfa 50
ba'd niyabet etdrmeyesin dey kati-yi mahsusa emr olunmu ise ahar yerde niyabet etmege
mnafi degldr. yle ki redd-i ebediye istihkak olmayup mcerred :azl ferman olunmu ise
nvvbun azli ve mabi kuzta mfevvezdr. Kazi alahn anlayup yine naib nab etege mani'
degldr deyi buyuruld.
Bir zimmi mrd olup mal beyt'l-ml emim elinde zabt olunupvarisi gelp verasetine zimm hidler
getrse kysen makbul deildir. stihsanen makbldr. 'Amme beytl-malinde kzzat-i vilyet
istihsn ile amel eyleyeler. Mslmn hid grlsn demek Dobra Venedikl davasnda tezvir fehm
olunmagn denilmitir.
Kakun kulun mddeti yetdkden sonra hkim izniyle bey olunsa beyi eran sahih ve nafiz olur.
Sahibi zahir olcak yveciden akasn alur. Kul almaga kadir olmaz. Amma kul sipahinn olcak beyine
kzzat izinden nehy olunup gaflet ile izinverilp bey olunursa nafiz olmayup sahibi kimde bulursa
eran alup ol dahi satandan er ile akasn alup ve reaya kakunlar bahasna bey olundukda beyi
mukarrer olup gabn-i fahile bey olunduka muhayyer olmak buyuruld.
Bir evde maktl y malub bulunan kimsenn diyet-i mam-i Azam rahimetullahi tal katnda
mevzi mlk ise malikine, vakf ise canib-i vakfa; mam Ebu Yusuf aleyhi rahme katnda mutasarrfa
der. Sba sahibini sahibini karp bir kimesneyi habs edp maktl bulunsa ol evi tasarruf eden
sbaya der ve bir kimesne bir ahsn evine mstakilen konuk olup konduu evde maktl bulunsa
evin sahibi ile maan sakin olmaycak sahibine diyet ve kasime lazime olmaz. Bu maklelerde mlk
sahibinn ve vakf canibinn alakas olmayup har yerde iken diyet anlara tahmil olunup mam-i
Azam kavliyle amel olunmak mutaarrfinn hfzlarnde taksir ve msahelelerine meddi olmag ile
mam Ebu Yusuf kavliyle amel olunup diyet mutaarrfine tahmil olunmah hfz u hrasete ve ihtimami def-i fesada enseb grilp paye-yi serir-i alaya arz olundukda bu huuda mam Ebu Yusuf
aleyhirahme kavliyle amel olunmak ferman olund.
gnlk mesafeden akall olcak nakl-i ehdet istima olunmaya dey buyuruld.
Sene ihda ve hamsin ve tisame tarihinde kzzat mutlaka izn-i velisz nikh etmeyp ihtiyatla amel
ile memurlardur. Bilad-i elaede mahkemelerde sret-i emr-i erif meslndur.
www.atsizcilar.com
Sayfa 51
[Mektuplar]:
Ebussuudun trl kimselere yazm olduu mektuplar. Yalnz Mekke erifine yazlan mektup (Esad
Efendi 3436 24a 24b) Arapa olup tekiler Trkedir.
1) Esad Efendi 3291
200 x 145 (165 x 90) lmnde 21 satrl 40 yaprak [Bata bir vakfiye tescili ile bir hccet vardr.
tekiler mektuptur. Bazlar eksik olan bu mektuplar ksmen tarihi belge deerindedir].
2) Esad Efendi 3431 (126b, 161a 161b)
[126b de hacca giderken padiaha yazd mektup, 161a 161b de Maktul Ahmed Paaya vezir olduu
zaman yazd mniyne mektup vardr].
3) Esad Efendi 3436 (22a 24b, 62b)
[22a 22b de Bykvezir Mehmed Paa (=Sokullu)ya Cell elebi hakknda yazd ikyet mektubu,
22b 23a da II. Selimin kz olup Kanuni anda Sokullu Mehmed Paa ile evlenen smihan Sultana
yazlm olan bir mektup, 24a da eyh Sinan hakknda padiaha yazlan mektup, 24a 24b de Mekke
erifine yazlan Arapa mektup, 62b de ise Kadlardan Molla Fazlullah ile Edirne Kads ah Efendiye
yazlm iki ksa t mektubu vardr].
[ki mektup. kincisi seferde bulunan Piyale Paaya yazlmtr].
5) Hac Beir Aa 656 (245b)
[smihan Sultana gnderilen mektup].
[Yukardakinin ve Esad Efendidekinin (3436, 22b 23a) ayndr. Fakat banda u kayt vardr:
<Cennet-mekn, Firdevs aiyan Sultn Sleymn Han Hazretleri, bizi dua-yi hayrdan ferm
eyledinz mi dey Ebssud Hazretlerine tezkire gnderdiginde fzl-i mrn ileyhn cevbi
mektbdur> Bu balk yanltr. Mektubun bir kadna yolland bandaki sayg kitaplarndan ve Hac
Beir Aa nushasndaki mektuptan anlalmaktadr].
7) Lala smail 706 (360b)
[Hacca giderken padiaha yazd mektup].
www.atsizcilar.com
Sayfa 52
8) Peev Tarihi (stanbul 1282 basm) l, 63 67

[63 66 da, ahlkszlarla arkadalk ettii iin nc olu emseddin Ahmed elebi'ye yazd
mektup, 66 67 de emseddin Ahmed elebi ile megul olduu iin Kanun Sultan Sleyman'a
yazd teekkr mektubu].
9) ehid Ali Paa 2828 (116a 117a)
[Bina vakf hakknda birisine yazlan mektup].
10) Veliyeddin Efendi 2735 (47a 47b)
[Bykvezir Kara Ahmed Paa'ya tebrik mektubu].
Mektup rnei
(Edirne Kads ah Efendi'ye yazlan mektup)
Metin
(Esad Efendi 3436, 62b)

Transkripsiyon
Benm hum. Sana vaiyyetm vardur. Biri budur kim cmle emrnde tekemml, ve biri dah
budur kim hkim olduunuz hayiyyetiyile izdiham-i 'avama tahamml ve biri dah budur kim lutf-i
Hakka tevekkl ve'sselm y h. ttaki'llhe 'an katci rzki halkilhi. La havle vela kuvvete, ill bi'llh.
Ebssu'd rahimehu'llh.
[iirler] :
Orta apta bir ir olan Ebussud'un, ou Trke olan iirlerinden bir takm elimizdedir. Kanun'ye
yazd Arapa mersiye mehurdur. Bir de Trke-Arapa mlemma mnct vardr.
Ebussuud'un baka yerlerde pek grlmeyen mlemma mnct udur:
Metin
www.atsizcilar.com
Sayfa 53
Transkripsiyon
Y erhame-halk alih umren
Y rabben bi-fazlik temmim kuren
Kald miyn-i zulmet-i gafletde kalbmz
Min zavi nri zikrik nevvir udren
Bir khne kprdr bu cihan kim gelen geer
Bi'l-emni ve'sselme ical ubren
ol dem ki hke ala bizi arar-i ecel
Iftah min el-cnni riyhan kubren
Rz-i cezada cem olcak emrn ile halk
Yessirlen bi-ehli naimin huzren
Lutfun mizi birle srer can u dil srr
Y ze'l-Keremi bi-lutfk hallid srrena.
Trke kaside. lk msra:
Kanun hakknda Arapa kaside, lk msra:
4) Esad Efendi 3508(8a)
Trke-Arapa mlemma mnct. 1 numarann (Esad Efendi 1694, 164b) ayn.
5) Esad Efendi 3519 (173B, 176A 177 A)
[174 175. yapraklarn araya sonradan girdii anlalyor]. Kanun'nin lmne mersiye. lk msra:
174a da Kanun hakknda Arapa kaside. lk msra:
6) Esad Efendi 3713 (163A 165B)

Kanun'ye Arabca mersiye, ilk msra:
7) Esad Efendi 3741 (297b 308b) Arapa alt kaside.
www.atsizcilar.com
Sayfa 54
Birincisi (297b 299a) nin ilk msra:

kincisi (299b 300b) nin ilk msra:
ncs (300b 302b) nn ilk msra:
Drdncs (303a 304a) nn ilk msra:
Beincisi (304b 306b) nin ilk msra:
Altncs (306b 308b) nn ilk msra:
8) Hac Beir Aa 676 (41a 42a)
Kanunye mersiye. lk msra:
9) Hlet Efendi 799 (319b 320b)
10) Hlet Efendi 799 (327a 331b)
Arapa kasideler. Cemaziyelhr 1023 istinsahl.
Birincisi (327a 327b) nin ilk msra:
kincisi (327b 329a) nin ilk msra:
ncs (330a 331b) nn ilk msra:
11) Hasan Hsn Paa 654 (121b 124a)
12) Laleli 3641 (43a 44b)
13) Laleli 3725 (185a 186a)
14) Pertev Paa 616 (3b 4a)
Trke kaside. lk msra: Gitdi hengm-i ebb elden dem-i vulet gibi.
15) Pertevniyal 707 (207b 209b)
[707, kitabn eski numarasdr. Yeni numaras olan 893 yanltr].
Arapa kaside. lk msra :
17) ehid Ali Paa 1390 (181a 186b)
Arapa kasideler.
Birincisi (181a 183b) nin ilk msra:

kincisi (184a 184b) nin ilk msra:
ncs (184b 186b) nn ilk msra:
www.atsizcilar.com
Sayfa 55
18) Yazma Balar 1285 (81b 82a)

Trke kaside. lk msra: Gitdi hengm-i ebb elden dem-i vulet gibi.
Kaside 45 beyitlidir.
Duanme :
Bykvezir Semiz Ali Paa (evval 968 Zilkade 972=Temmuz 1561Haziran 1565) nn istei zerine
hazrlanmtr. Bir balangla yedi blmden ibarettir. Dualar, tabi, Arapa olmakla beraber
aklamalar Trkedir. Balang:
1) Ali Emr Efendi (Arapa) 4381 (44b 53a)

2) Ali Emr Efendi (Seriye) 518 (5b 40a)
3) Ali Emr Efendi (er'iye) 536
32 yaprak.
4) Ali Emr Efendi (er'iye) 537
37 yaprak.
5) ir Efendi 442 (25b 79b)
6) Drtmesnevt 424
16 yaprak.
1049 istinsaht.
8) Esad Efendi 3783 (294a 297b)
9) Fatih 679
63 yaprak.
10) Fatih 5419 (1b 22a)
15 Zilkade 1096 istinsaht.
11) Hac Beir Aa 654 (16b - 30b)
1066 stinsaht
40 yaprak.
68 yaprak.
14) Hac Mahmud Efendi 4198 (1b 28b)
15) Kasidecizde Sleyman Srr 112(1a 37a)
www.atsizcilar.com
Sayfa 56
16) Lleli 1534

35 yaprak.
17) Lleli 1588 (229a 247a)
18) Lleli 3647 (56a 64b)
58 yaprak.
1164 istinsaht.
44 yaprak.
22) Resid Efendi 984(123b 137b)
23) Trnoval 883 (1b 35b)
24) Trnoval 1093
31 yaprak.
25) niversite (Trke) 7263
56 yaprak.
1129 istinsaht.
Duanmeden rnek
Metin
(Fatih 5419, 18a)

Transkripsiyon
Bayram geceleri: Meyih-i mtekaddimin buyururlar ki iki bayram gecelerini ihya eylemek
mstehabdur ve anda kang duc okunursa kabul olunur.
[Parann vakfolunabileceine dair risale] ;
Ebussuud'un sosyal ve iktisad dzeni salamak bakmndan ileri grn gsteren Arapa bir
eserdir. Donmu eriatilii savunan Birgili'nin hcumlarna uramtr (El-seyf el-arm
).
Balang:
1) Ali Emr Efendi (Arapa) 756
13 yaprak.
www.atsizcilar.com
Sayfa 57
2) Badatl Vehbi 477 (1b 16b)

1097 istinsahi.
3) Dml Baba 449 (105b 119b)
1158 istinsaht.
4) Esad Efendi 1207 (74b l03b)
[Eski nu. 1208].
5) Esad Efendi 1581 (250b 267a)
1079 istinsahl.
7) Fatih 5386 (101b 114b)
1146 istinsahl.
8) Feyzullah Efendi 2139 (59b 65b)
10) brahim Efendi 372 (20b 32a)
11) Kasidecizde Sleyman Srr 710 (17b 31a)
12) Lleli 835 (1b 10b)
13) M. Arif M. Murad 174 (174b 190a)
14) Mihrah Saltan 440 (l8b 27a)
15) Reid Efendi 1177 (133b 142b)
16) Sleymaniye 632 (1b 14b)
17) Yeni Cami 126 (202a 214a)
[Parann vakfolunabileceine dair Trke fetva]:
1) Pertevniyal 757 (174b 175a) [Yanl olan yeni nu. 958].
akatt el-Avm:
Avamn yanl syledii Arapa kelimeler hakknda Trke bir makaledir. Sakatat el-'Avm ad mellif
tarafndan verilmie benzemiyor. Galett ad ile de anlr.
1) Esad Efendi 3597 (74a74b)
2) Esad Efendi 36l2 (124b 125a)
3) Esad Efendi 3755(4a 4b)
4) Reid Efendi 1053 (42a 43b)
www.atsizcilar.com
Sayfa 58
5) Serez 3879 (45b 46a)

6) ehid Ali Paa 2768 (53b 55a)
7) Tmovah 1865 (97b 98a)
8) niversite (Trke) 1486 (139b 142a)
[Fetvalarn iml ve ins hakknda talimatname];
Fetvalarn nasl yazlmas gerektii hakknda Ebussuud'un fetva ktiplerine acele ile yazdrd Trke
talimatnamedir.
1) Hac Beir Aa 656 (246a 246b)
3) Fatih 5427(19b) [Sayfa kenarnda].
4) Yazma Balar 1009 (205b 207b)
[Namazn artlar hakknda risale] :
Trke. Balang:
1) Esad Efendi 3782 (145b 152b)
290 X 170 (230 X 110) lmnde 27 satirli. 998 istinsahl.
[Keaf haiyesi]:
538 de len Zemaheri'nin < El-Keaf an Hak'ik el-TenzI> adl tefsirinde, 48. sure olan fetih
suresine haiye. Arapadr. Balang:
975 te telif edilmitir.

2) Fatih 5374 (146b 154b)
3) Lleli 334 [Mkerrer] (12b 18b)
1113 istinsahl.
4) Lleli 3711 (41b46a)
5) Mihriah Sultan 39(97b 103a)
[(nye ye haiye]:
593 te len Burhnddn :Al el-Mergnn'nin El-Hidye> adl tannm fkh eserine 786 da len
Ekmelddn Muhammed el-Bbert'nin
www.atsizcilar.com
Sayfa 59
<EI-<nye> adiyle yapt erhin baz blmlerinin Arapa haiyesi. Balang:
El-'nye'nin siyer = cihad blmne yaplan haiyenin zel ad Tehft el-Emcd dr.
1) Badatl Vehbi 2035 (27a 134a)
[Tehft el-Emcd].
2) Esad Efendi 3676 (25a - 25b)
[Tehft el-Emcd'n bir paras].
3) Hac Selim Aa 299
152 yaprak.
1087 istinsahl.
4) Lleli 876(12b 196b)
5) Mehmed sim 706 (9b 13a)
[Tehft el-Emcd].
6) ehid Ali Paa 724 (30b 35b)
[By blm].
[Sonu eksik].
[By blm].
8) Yeni Cami 376 (12a 143a)
[Trke mesh risalesi];
Baz kimselerin mesh caiz deildir demesinin Kanun Sultan Sleyman tarafndan duyulmas ve
padiahn zlmesi zerine k gnlerinde halk glklerden kurtarmak iin Kanun'nin buyruu ile
hadise dayanlarak yazlmtr.
Balang:
1) Pertev Paa 621(43a 45b)

2) ehid Ali Paa 2795 (95b 97b)
[Arapa mesh risalesi] :
948 saferinde telif olunup Kanunye sunulmutur. Balang:
www.atsizcilar.com
Sayfa 60
1) Hlet Efendi 401 (120b 133a)

1137 istinsahl.
[Mellif nshasndan kopya].
2) Lleli 876 (1b 12a)
4) Yeni Cami 376 (1b 11b)
amezt el-Melih :
747 de len adru'erri'a 'Ubeydullh b. Mesd el Mahbbi'nin <Tenkih> adl fkh usl eserine 792
de len Teftzni tarafndan yaplan Telvih> adl erhin Kar el-'m blmne Ebussudun Arapa
tlkatdr. Balang:

208 X 140 (145 X 70) lmnde 19 satirli.
evkb el-Enzr fi Evil el-Menr :
710 da len Hfzu'ddn Nesef'nin Menr el-Envar adl fkh usl eserinin balarna Arapa
haiyedir. Balang
1) Badatl Vehbi 2035 (31b 37a)

208 X 140 (145 X 70) lmnde 19 satirli.
[Tagann hakknda makale] ;
Arapa. Balang:
1) Lleli 466 (49b)

205 X 140 (125 X 65) lmnde 18 satr.
[Sonu eksik].
[Makam ve mukm arasndaki fark]:
Arap gramerine ait Arapa makale. Balang:
1) ehid Ali Paa 2859 (37a 37b)

[Btn 20 satr].
www.atsizcilar.com
Sayfa 61
[Sapk mezhepler]:
Trke. Cebriye, Kaderiyye, Rfziler, Haricler, Muattla ve Mebbihe hakknda ksa bir makale.
Balang:
1) Lala smail 706 (232b 233a)

200 X 127 (170 X 105) lmnde.
[Btn 38 satr]
Risle-i maniyye:
Bu Trke risalenin Ebussuud'a aidiyeti phelidir. Balang:
1) Hasan Hayri-Hoca Abdullah 187

206 X 145 (150 X 85) lmnde 17 satirli 45 yaprak.
[Kaza ve kader hakknda risale]:
Bu Trke risalenin de Ebussuud'a aidiyeti phelidir. Kemalpaaoglu'na ait olduu pheli bulunan
Levh-i Mahfz> rislesiyle birlikte tabasmas olarak baslm bir nshasndan baka hibir
yazmasnn bulunmay pheyi arttrmaktadr. Balang:
Basmas
1) stanbul 1264, Matbaa-i Amire (Tabasmas).
[Bu tabasmasnn bir nshas: zmirli 969].
www.atsizcilar.com
Sayfa 62

İstânbul Kütüphanelerine Göre Ebu Suud Biyografisi - Atsız PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

İstânbul Kütüphanelerine Göre Ebu Suud Biyografisi - Atsız PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.atsizcilar.

Yavs Muhiddin Mehmed

Ebusuud; babasndan, Meyyedolu Abdurrahman'dan, Karamanl Seyyid'den ders alm ve

944 Rebilevvelinde Rumeli Kazaskeri olup sekiz yl bu hizmetle kald.

(1) Bu tarih mild olarak 22 Austos 1574 e rastlar.

11 [Namazn artlar hakknda risale].................Trke

5) Amcazade Hseyin Paa 15

16) Ayasofya 135

23) Ayasofya 141

27) Ayasofya 145

38) Damad brahim Paa 58

52) Damad brahim Paa 71

63) Fatih 178

69) Fatih 184

73) Fatih 188

78) Fatih 193

84) Fatih 199

88) Fatih 203

93) Fatih 206

107) Fatih 277

119) Hac Mahmud Efendi 205

132) Hsrev Paa 751 (13 b - 15a)

144) Kprl Mehmed Paa 69

158) Mihriah Sultan 15

165) Nafiz Paa 57

169) Nuruosmaniye 203

180) Nuruosmaniye 214

182) Nuruosmaniye 216

186) Nuruosmaniye 220

187) Nuruosmaniye 221

191) Nuruosmaniye 225

193) Pertevniyal 903 (Eski nu. 757) (26b)

205) Reid Efendi 36

217) Servili Medresesi 9

233) Sleymaniye 179

247) Yazma Balar 1138/1

248) Yazma Balar 1138/2

254) Yeni Cami 28

12) Dml Baba 449 (105a)

31) Fatih 2349

46) Hasan Hsn Paa 423

64) Laleli 3738 (134a 135b) [Kaza ve kader hakknda].

82) ehid Ali Paa 1071

89) niversite (Trke) 1798 (1a 130b)

(Reid Efendi 985, 28a)

(Hac Beir Aga 676, 133a)

(Hac Beir Aga 676, 134a)

(Esad Efendi 587, 125h)

(Yeni Cami 685, 165a)

(Yeni Cami 685)

(Hac Mahmud Efendi 1234, 53b)

(Hafid Efendi 113, 39a)

(ehid Ali Paa 744, 103a 103b)

(ehid Ali Paa 744, 99b)

(Yeni Cami 685, 178a)

(Serez 1158, 3b)

(Esad Efendi 1098, 133a)

(ehid Ali Paa 744, 99a)

(Fatih 3505, 78a)

(Esad Efendi 1097, 104a)

(Fatih, 3605, 68b)

(Fatih 1219, 228a)

(Serez 1140, 26a)