C R A I G

O* H A R A

P A NK y
F I L 0 S 0 F IJ A
O'Han, C n lg
Ob-03

Puikii fUowfiJ.

K.: V. (KklnU, 1963. 32 p.

Knraol* MHIklamn uilucminta pnnku tUonoCIn

Ir vimomaninio Judillno aptYnlua-

minu n

UDK 3 l6 .e

S. L .966. 166303 18. TlMat 1000 tgz. UltOynus 241. LeidlnT 14.
Valdata Oikialo leldTkU. Balnlnkii 4 3, KtaBi, 3005.
BUko k
Vaktjrblat ip tu ta r i
Kidtli^ ikyrtaj.

tl/r* ^
a

f M

(Craig O'Hara)

mm-,

(m-MME.)

Vsm

Punk FESEfEsi
Grltnn tsind

Craig O'Hara

TPkesi
Amy S p a n g le r

E2
itlembik Yaynlar 34

 ilembik Yaynlar, 2003

Craig O'Hara, 1999
Kitabn zgn ad: The Philosophy o f Punk: More Than Noise!
lk Yaynlayan: AK Press
Trke.si; Any Spangler
Yayna Hazrlayan: Amy Spangler. Ceren ekerciler
Kapak Tasarm: Deniz Akkol
Sayfa Dzeni: Tarkan Togo
Dzelti: Dilek Akdemir
Bask ve Cilt: Berdan Matbaas
ISBN: 975-663-36-7
eyh Bender Sokak 18/5 Asmalmescit Tnel 80050 stanbul
Tel: 0 212 292 30 32 / 252 31 63 Fax: 0 212 293 34 66
www.citlembik.com.tr / kitap@citlcmbik.com.tr

Tony Herman'a ilhafen (1970-1994)

NDEKLER

MARC BAYARD'IN O N S O Z U
YAZARIN N S Z

15

NEDEN PU N K ?: 21
Balangc itibariyle Kendinden nceki Sanat Akmlan le
Karlatrma; Punk'un Baz Temel zellikleri
PUNK, MEDYA TARAFINDAN NASIL
YANLI YANSITILIYOR: 4 3
Televizyon, Magazinler ve Aklsz Kitlesel M edya
Canavarn Dilerini Nasl Skm eye alt
DAZLAKLAR VE IRKILIK: 4 9
Dazlaklar Kimdir, Nereden Geldiler ve Punk ile
Alakalar Nedir

HAREKET LETM: 6 3
Fanzinler-Fotokopi Makinasndan kan Yeralt letiim

ANARZM: 70
Var olan Sistemlere Bir Alternatif. Nedir ve Neden
Dnyann Her Yerindeki Punk'lar Tarafndan Benimseniyor?
"Satn Alnm" Politikaclarn Baarszl, Bu Vampirler
Olmazsa Hepimiz Daha yi Durumda O lacaz Fikrine Ak
Olan Bir Kart Kltrn Olumasn Salamtr

TOPLUMSAL CNSYET MESELELER: 101

Cinsiyetilik, Feminizm ve Ak Ecinsellik

EVRECLK VE EKOLOJ KAYGILARI: 123

Earth First, ALF ve Dierlerinin Fikirleri ve Teknikleri
Punk Camiasnda Kendilerine Yer Bulmulardr
STRAIGHT EDGE: 143
Kk Bir Tehdit Olmaktan kp Muhafazakr, Uysal,
Tehdit Oluturmayan Bir Tarikat Haline Gelen Bir Hareket
"KENDN YAP" ET: 153

KAYNAKA: 1 6 7

bahar gn Craig OHara beni arad ve

*
L I C punk Felsefesinin yeni basks iin bir giri
yeizmay isteyip istemeyeceimi sordu. Bu girii yazmann hayli
"Punk bir ey ve bir tr onur olduunu dnerek hemen, Ya
zarm dedim. Benim yazacam bir giriin, kitabn daha ok sa
tlmasna yardm edip etmeyeceinden pek emin deildim. Ne
falan filan grupta yer alm, ne de u ya da bu fanzinde yazm
tm, ama sz konusu olan Punkti; yani, hakknda az buuk bir
eyler bildiim ve umursadm bir konuydu.
Bu yalnz gezegendeki en iyi dostlanmdan biri gzyle bak
tm Craig O'Haray uzun yllardr tanyorum. Craig'le ben
| 980lerln sonunda, ikimiz de Boston niversitesinde okurken
tantk. Bu pek parlak olmayan gnler boyunca kk bir ar
kada grubuyla Craig ve ben, dou sahilinin yukarsnda ve aa
snda ok (belki de gereinden ok) fazla Punk gsterisine git
tik. Herhalde, civardaki her kulpte, emekli ciskerler birlii salo
nunda ya da kilise bodrumunda bulunmuuzdur. O gnlerde
hakk verilmeyen Bullet Lavoita ve Verbal AssauH gibi sayl
birka iyi grup kadar, tamamen hibir ie yaramaz bir dolu grup
da izledik. O sralar mzik dnyasnda Punk'n eitli karmlar,
+lardcore (hardkor), alternatif ve niversite Rock' vard.
Ayrca bu Krfez Savayla yz yze geldiimiz, sert protestolann yaand bir dnemdi. Punk'lar olarak bu tr meselelere
kar ciddi bir tavr sergilememiz ve allagelmi Sa ile Solun
ideolojik tartmalarna kaplmamamz nemliydi. Ayrca o za
manlar, Punk'n mzik arenasnn dna kp gnlk yaama ka
rmas bakmndan da bir gelime dnemiydi.
Arkadalmzn o gnlerinde, Craig kendi kendine aka yol
lu" OPOC (Only Punk On Campus - Kampusteki Tek Punk) adn
takmt ve hem Punklan hem de Punk olmayanlar eletirmekten
ekinmezdi. Craigin geldii yer olan Pennsyivania'nn gbein
deki bu ortam ona. Boston gibi ehirlere dolumu an k giyim
li ve zaman zaman abartl olan ehirli/banliyl Punklara ve ni
versiteli Rock'lara ilikin esiz bir bak as kazandrd.

Craig biraz daha kk bir ortamdan ve bazlarnn bugn

sandnn aksine. Punk'n ancak alarak elde edildii, hazr
eyler satlan bir maazadan alnan cool" bir ey olmad fark
l bir zamandan gelmiti. Gerekten de Punk, fcizla yaygn olma
yan her tr faaliyeti yaratmak ve srdrmek iin aba gerektirdi
inden. rahatln zddyd. u an bu kitab okuyan pek ounu
zun zaten bildii gibi, zellikle Amerikan Hardcoreunun ilk gn
lerinde, genellikle Punklann ou birbirleriyle ve kendileriyle
anlamak in mcadele veren -bazen baarl olan, bazense ola
mayan- bir ev dolusu ucube ile uyumsuzdan baretti.
Craig, 1983te Punk Rock ortamna ilk dtnde, iz brak
m Amerikal ve turnedeki AvrupalI pek ok grubu zirvedeyken
izledi. DYS, Black Flag, TSOL, Marginal Man, BGK, Government
Issue, Seven Seconds ya da Articles of Faith, her ne olursa ol
sun Craig'i pistin tam ortasnda ya da kendisinin ayarlad bir
gsteri in kapda alyorken bulabilirdiniz. Yapmack ve gs
terili olmayan, vahi ve lgn Punk, Craig'in hem balang
noktas, hem de Punk mziinin ve ideallerinin sapmamas iin
izledii yoldu. lkelere bal kalmak bir Pennsylvania gelenei
dir: tpk Amishlerin yapt gibi.
ahsen ben bu Punk Rock ve Hardcore camiasna (zellikle
Bostonda ve Washington D.C.de) bundan yaklak on yl n
ce; hatta alternatif mzik dnyasna, eer beinci ya da altnc s
nftaki New Wavee (Yeni Dalga) duyduum lk ak da sayarsanz
daha bile nce katldm. Konser dzenleme, tur rezervasyonlar
na yardm etm e, bir toplulukta alma, yzlerce grup izleme ve
bir dolu albm alma ve dinleme frsatm oldu. Punk, yciammda
ok iyi bir eitim arac olarak kesinlikle varlmda yer etti.
Bu ortamda yer aldm btn zaman boyunca, pek ok tip
le tantm. Mzikle ok ilgili bir dolu insan, moday fazlasyla
Amlsh (Aml); 17. yzyln sonlarna doru. ABD'ye g eden ve Anabaptist bir
mezhep olan cemaat, gnmzde balca Ohio ve gneydou Pennsyivanla'da
eski InanJanna ve geleneklerine sadk kalarak yaayan ve zellikle elektrik, araba,
vb. modem tehizattan kullanmay reddetmeleriyle tannan, muhafazakr dindar
bir topluluktur, (.n.)

umursayan birok insan, politikay umursayan bazlan ve toplu

mu umursayan birciz ile Punk'n yaadmz bu boktan topluma
gerek ve geerli bir alternatif olduuna gerekten ve kalpten
inanan bazlar - Craig, bunlarn en yi ynlerini kendi gnlk ya
amlarna gerekten uygulayabilen sayl birka insandan biridir.
Tm Punk dnyas, geen on yl iinde hzla byyerek yayl
d; bazlar bunun daha iyi ynde olduunu sylerken, belki de
onlardan daha fazlas durumun daha ktye gittiini dile getire
cektir. Punk dnyasnda meydana gelen deiikliklerin bazlar
Craigin ya da benim sla aklmza gelmezdi, ama bugn bunlar
gayet olaan. Vejetaryenliin ve veganln (etle beraber st, yu
murta vb. hibir hayvansal rn tketmeyen vejetaryen) Punk
ahlisinde douunu alalm. Vejetaryen olanlar hippilerdi, Punk'lar deil (Crass saymcizsak). Bugn vejetaryenlik, rnein Straight Edge, Hippycore evreci veya bymekte olein Crusty"
Punk camiasnda olduu gibi pek ok evrede modern Punkn
eseislanndan biridir. Bu olumlu fenomen, 1970'ler yle dursun.
1980Ierin belarndan ortalarna kadar yoktu bile. O zamanlarda
ou Punk, eski |FA'nn (jody Fosters Amy - jody Fosterin Or
dusu) kola ve abur cubur" diyetini benimsemiti.
Bir dier artia durum, mziin dndaki bilginin geliimin
de yaanmaktadr. Artk Punklar politik konular, Mumia Abu-jamal gibi siyasi mahkmlar ve snf bilinci hakknda daha fazla bilgi
edinmek istiyor. AK Yaynevi gibi yaymalar imdi gsterilerde ki
tap satarak Punklarm, hzl tempolu saldrgan mzii dinledikle
ri kadar kitap okumasn da salayabiliyor. Sylemek istediim.
1970lerin sonunda ve 1980lerin banda gl politik eilimle
rin olmad deil. Punk'n kendisini gerek politik bir byme
ye hazrladn grmek iin insann yalnzca rkla Kar Rock
ve Reagana Kar Rock konserlerine bakmas yeterli. Bugn m
zik, kendi iinde bir son nokta olmaktan karak, ek bilgiye a
lan bir geit olmutur.
Ksa sre nce, Massachusettsdaki Tufts niversitesinde, top
lumsal, politik ve kltrel bir hareket olarcik Punk zerine bir d
nem boyunca ders verme frsatm oldu. Benim bildiim kadanyla.

dzinelerce ve dzinelerce Punkn ve konutuum akademis

yenlerle misafir konumaclann bildii kadanyla, bu kurs trnn
ilk rneiydi. Byle bir abaya girimeye karar vermemin nede
ni, bir akademisyen ve Punk olarak mziin evriminin nasl g e
erli toplumsal ve kltrel bir hareket yaratabileceini belgele
meye balamakt.
Byle bir kurs vermek, byk bir aba gerektirdi. Akademik bir
yap iinde herhangi bir eyi retmeye ya da renmeye al
mak zevksiz bir itir. Kurs, Punk'n ne olduuna dair fazlasyla ide
alist bir vizyon yaratmaktan saknma giriimi ile rencilerime ye
ni amalar ve fikirler kazandrmak arasnda denge kurmaya alt
m bir eylemdi. Kurun amac, medyann uzun sredir yayd
yanl fikirleri savmak ve Scikl gerek tarihi ortaya karmakt. Ay
rca, Punk'n hl yaayan bir hareket olduunu, akranlanmm ve
bizden ncekiierin Punk hareketine katldnda tad umutlar
tayan insanlarn, imdi de her geen gn harekete katldn ha
trlatmas bcikmndan bu kurs benim iin harika bir renme de
neyimi oldu. Tabii ki herkes camiada geirdii zamanlann, hareke
tin gerek altn a" olduunu savunur, fakat l?u tartma baka
bir gne braklmal.
Punk aklamaya alrken insann kar karya kald en
byk sorun, Punk'n herhangi bir kalba veya kategoriye kolay
ca sdrlamamasdr. Punk hareketi, tm kalplar ve kategorile
ri yok etm e hedefini batan ortaya koyduu iin bu artc ol
masa gerek. Bu ok byk bir engel tekil ettiinden, Punk' ta
nmlamaya alan herhangi bir proje bunu ok geni fra darbe
leriyle yapmcik zorundadr. Punk ve Punk mzii, ok sesli m
zikleri dinleyen, bin metal kabarayla kaplanm siyah deri ceket
giyen, dimdik salan olan beyaz erkek gibi darack bir kategori
ye sokuturulam^z. Eer Punk bu idiyse ve hl byle ise o za
man Punk'la uzaktan yakndan ilgim yok. Bu kursu vermemin
ana nedenlerinden biri, Punk camiasnn gerekten neler erdi
ine ve insana neler sunabildiine dair hibir fikir sahibi olmayan
rencilerin bildii, medyann yalan yanl yanstt Punk tipini
def etmekti. Ebeveynlerin, televizyonun ve medyann besledii

bcismakaiip tiplere kar koymak gerekiyordu. Sex Pistols Punk

iin nemli olabilir, fakat hakknda yazlan dzinelerce dandik
akademik ve pop kltr mzii kitaplarna deer mi? Genel ka
muoyunu inandrmaya alan mzik tarihilerinin iddialarnn
aksine Punk, hem bir mzik tr hem de bir hareket olarak, Sex
PIstols'la birlikte sona erip yaklak on yl sonra Seattie'da ye
niden kvermedi. Bu temel yanll dzeltmek bile bu kurs
iin yeterli gereke sayird. Fakat bu kurs sadece, Punk'n dier
harika yanlarn glgede brakma eiliminde olan mzikle ilgili
deildi; ondan ok daha fazlasyla ilgiliydi. Camiann bir paras
olmaya devam edenler iin (ki camiann bir paras olmakla srf
gsterilere giden ve piak satn alanlar kastetmiyorum), Punk
baka, daha byk anlamlar tciyor. Bu insanlar iin Punk, fikir
lerini paylatklar, hem kiisel hem de dnya apnda deiim
leri gerekletirmelerini mmkn klan bir yola ve bir toplulua
dnyor.
rencilerime Punk iie iigiii temel kavramsal bilgileri letmek
iin kullandm metinlerden biri Punk FelsefesPyci]. Ksmen
ders kitab ksmen kiisel hikyelerden ibaret olan bu kitap, hem
Punk olmayanlar, hem de pistin en kdemli Punklar iin Punkn
neredeyse otuz yllk tarihi (ki bu sre Punk'n doum gnn
hangi tarihle denkletirdiine bal) boyunca Punk dnyasnn
nasl deitii ve bydne dair olduka fazla bilgi iermek
tedir.
Feminizmden, gey ve lezbiyen eitliine: evresel adaletten
iddet ve uyuturucu kltrne: iletiim ve topluluk balarndan
vejetaryenlie, Punk Felsefesi olduka geni bir yelpazeyi kap
samaktadr. Ancak kitap btn bu konular tahlil etmemizi kolay
latracak blmler halinde sunarken Punk' hareketli ve zengin
klan saf enerjiyi ve hiddeti kaybetmemeye de gayret ediyor.
imdi, hibir kitabn ya da kursun tek bcina Punkn ABDde,
Avrupada ve dnyann her yannda sapt lgnca yeni, yenilik
i ve bazen de gln istikametlerin tmn ieremeyecei bir
gerektir. Bugnlerde etrafnza baktnz zaman Punk camias
nn inde srekli yeni hiziplerin oluuverdiini gryorsunuzdur.

Hepimiz, 100 Punkm bir araya getirildiinde birbirinden farkl

100 dncenin ortaya dkleceini biliyoruz. Bu kitabn yapt
ey, okuyucuya bu lgnln bir krokisini sunmaktr. Ondan
sonra siz kendi yolunuzu seersiniz.
Bu kitab oluturmann lk akla geldii zamana bakp Punkn
o (Nlrvana ncesi) dnemdeki durumunu hatrlamak, topluluu
muzun neden kendi tarihini arivlemeyi ciddiye almas gerekti
inin Farkna varmamz salyor, nk Punk topluluu hzla de
iiyor. Bence Craig bu kitabyla Punk dnyasna muhteem bir
tarih eseri kazandrmtr.
Ortalkta dolaan btn plaklar, filmler, gsteriler ve dier
Punk eyalan, bazen bize hareketimizin aslnda bir inan m ese
lesi olduunu unutturabiliyor. Bu inan, hayatn nemli bir ey
olduunu, dolaysyla onu bok eden bir eyler varsa durumu d
zeltmek iin harekete gem ek gerektiini syleyen bir inantr.
Birbirleriyle hi tanmam veya konumam Punklar birbirle
rine balayan ite bu manevi deerlerdir. Mziimiz ve kltr
mzde ifade edilen, bizi bu harekete balayan yine bu inanlar
dr. Punkn bir hareket olarak gelecei bizim elimizdedir. Eer
Punkn mziini, inanlarn veya srf saf gcn seviyorsanz,
kendinizi bir sandalyeye oturtup bir an nce bu mkemmel ese
ri okuyun. Keyifli okumalar!
M arc Bayard

Serpico, Kaliforniya
-Berkeley, 1993

F ln iT / H ^ I/
t ^ lll ll.^ V .ld \ l

Punk Felsefesinin drdnc basks,

] 9 9 2 de
hazrlanan
orijinal
bask,

Pennsylvania-Yorcumtowndaki Mailboxes. Etc.nn boktan foto

kopi makinasnda oaltlan A4 ebatnda bir kopya di. Sayfalan
ciltlemek iin elde baka bir imkn olmadndan sayfalardan a
tm deliklerden birer halka geirdim. Bu kitaplar, uzun mrl
olsun diye hazrlanmamt ve birok kez, bir defa okunduktan
sonra sayfalar dalp gitmiti. kinci basks, renkli kt ve fotoraflann ilave edilmesiyle ilkinden grsel olarak daha arpcy
d. Bu bask. San Francisco'ya tanarak Kinkosta almaya ba
lamama denk geldi. Kitap ile alt dolar arasnda iyi bir sat
yakalamcisna ramen, kitab oaltmak iin kullandm yntem
korkun zaman ald gibi, metnin birok yerinin de pek okunak
l olmamasna neden oluyordu. Sonunda devasa bir posta seli ile
kendimi bcika projelere adama arzusu birleince profesyonel bir
bask iin para harcayp, kitabn datmn AK Yaymevlndeki
yeni arkadalarma devretmekten mutluluk duydum. lk haliyle
3.000 adet olmak zere iki kez baslrken elinizdeki versiyon 5 .0 0 0
adet basld. Aynca, hem iyi hem de kt tepki alan Litvanyaca e
virisi 1.000 adet satt. En kt tepki bu "rezil, hakaret edici m et
nin" datmn engeilemek iin matbaay basan Litvanya poli
sinden geldi. Benim iin en tuhaf olan ise, birka sene nce
Hong Kong'da kitab ince'ye evirip basan inli dahiydi.
Kitabn bugne kadar ald tepki mthiti. Bana mektup ya
zarak kitap hakkndaki fikirlerini belirten herkese teekkr ederim.
(Temel Punk geleneklerinden biri olan) szlanarak, Hcini internet
hakknda niye bir ey yok?", Niye Queer Punk'lar hakknda daha
fazla yazmadnz?, Hani iyi Dazlaklar da var. onlar niye yok?",
"Seks endstrisinde alan Punk'lar hakknda niye bir ey yok?",
"Meksika, Japonya, Almanya, vesairedeki Punklar hakknda niye
bir ey yok? diye soranlara ok basit bir yantm var: Kendi kita
bn kendin yaz. Kendi albmn kar. Kendi radyo programn/fanzinlni/kolektiflni/mzik grubunu/infoshop'unu/lokantan/mzik irketini/datm irketini/grubunu... balat ve fikirilerini
dnyaya duyur. ikyet etmeyi brak.

lgn O'Haralara, Marc Bayarda, Donny T. Punk ve Tim Yoya

(huzur iinde yatsn), Chistopher Nelsona, Jason Crandalla, Sean
Sullivana, NWC! Tayfasna, Character Buildera, Tom Brooker
Bande , Citizen Fish'a, AVAlLe, Bendere, Indigo Girise, Propaghandi'ye, kitapta fotoraflan yer alan btn muhteem gruplara,
Profane Existencee, FF5a, OX'a, Pueblo CO'ya, F4olly Prochaskaya, bu kitabn ilk basksn satn alan herkese, Micheal Martine,
Bemie Phillipsa, Ramsey'e, AK Yaynevine, zgn, olumlu, sarsa veya mkemmel eyler yapmaya alan herkese teekkrler.
Dipnotlar parantez iinde u sraya gre yazlmtr: yazar veya
mzik grubu; yaz, kitap veya albm; dergi veya albm tarihi, say
fa numaras ve tekrar kullanld zaman anlalr bir ekilde ksaltl
mtr. Birden fazla arka arkaya kullanlm kaynaklar iin a.g.e." k
saltmasn kullandm. Ad geen kaynaklar atlamamak ok nem
li, nk ou zaman bunlar aktarlm szler hakknda daha fazla
bilgi veriyor. Kitabn sonunda kaynaka da bulunmaktadr.

Birka yerde ne yeizar

ne de sayfa numaras v e
rilmemitir. Birok fanzin
yazar smini aktarmaz
veya fanzinin sayfa nu
maralarn yazmaz. San
rm kimse, kaynan tam
sayfasn verebilmek iin
fanzin sayfalann saymak
isteksizliim den dolay
beni ayplamaz. simleri
nin aktarlmas mmkn
olan ou yazarn, rne
in Jello Biafra veya Ke
vin Seconds gibi ok ya
ratc isimlere sahip ol
duklarn veya soylsimlerinin olmadn greceksiniz. Albmle
re gelince, aktanlah szler genellikle albmle beraber gelen ar
k szleri kitap veya bilgi kitapndan alnmtr. Mzik
gruplarnn simleri siyah harflerle, kitap balklar ise italik olarak
yazlmtr. Albm balklarnn sonunda ya yedi in plak olduu
anlamna gelen EP veya on iki in plak olduu anlamna gelen
"LP" yazlmtr.
Daha nce karleim olmadnz baz terimlerle karlaabi
lirsiniz, fakat hepsi kitap boyunca aklanmtr. Bu blmde
Punklann bana katlanmalar gerekecek; unutmayalm k, bazlannzn cool" ebeveynleri bu kitab okuyacak. Hzlca bciz terim
leri gzden geirelim ; Punk'lar, konserlerine gsteri" (show)
derler. Gsteri", sradan bir mzik konserinden farkldr, nk
burada dinleyici ile sahneye kan arasndaki aynl ortadan kal
drmak amalanr. Bu terim, bu iki ayr olay birbirlerinden ayr
mak iin kullanlr. Camia (Scene) kelimesi kitap boyunca pek
sk kullanlmtr. Camia Punk topluluu ve Punkiarn onu tarif
etmek iin kulland bir kelimedir. Yerel "cam ia," ulusal "cam la"
ve kresel camia"lar var. Punk hareketinin alt blmleri m en-

Jim Filth, Kaliforniya - Berkeley. 1991

suplar da kendilerini tarif etmek iin "camia" kelimesini kullanr

lar (rnein, Straight Edge camias"). Bazlar tersini yapmalanna ramen, ben Punk camia"sn fazla blmlere ayrmamay
tercih ediyorum. Bu kitapta anlatmak istediklerim dorultusunda
Punk'lar, Straight Edge Punklar ve Dazlaklar arasnda ayrmlar
koymay gerekli grdm. Bu ayrmlar, hem gzle grnen giyim
tarz hem de davran veya varsaylan felsefe farkllklarna dayan
maktadr. Bu nsz kaleme aldm 1999 ylnn San Franciscosuna bakarak, kendilerini farkl camialar olarak tanmlayan
Punk alt-gruplarndan birka tane daha eklemek mmkn, rne
in Riot Grrris (Asi Kzzzlar), Nerd (nek) Punk'lar. Gutter (Kpralt) Punk'lar, Emo Punk'lar, vesaire.
Benim kullandm "Hardcore" kelimesi Amerikallarn
I980'li yllarn balarnda icat ettii Punkla eanlamldr. Hard
core" mzii genellikle 1970'li yllarn Punk mziinden daha
hzldr, fakat fikirler ve insanlar konusunda pek bir fark yoktur.
Bu kitapta ele alacam eyin, (olduka fazla olan) zgn mzik
tarzlar deil, fikirler olduunu vurgulamam gerekiyor. Mzik
tarzlarn yorumlamay mzik eletirmenlerine brakyorum.
Bildiim kadaryla, elinizdeki eserin benzeri yoktur. 1970'li
yllarn sonlarnda hareketle ilgili birok kitap yazlmtr, fakat
artk onlar eski ve geersiz olduklar kadar, konunun imdiki ha
liyle de alakas olmayan elenceli yaptlardr. Erken Kaliforniya
camias" (H ardcore California), erken Washington. D.C. "cami
as" (Banned in D.C.) New York camias" (The M aking o f a S ce
ne) ile ilgili Punk hareketi hakknda ciddi kitaplar yazlmtr. Fa
kat bu kitaplardan artk klasik bir kitap saylan H ardcore Califor
nia dndakiler, sadece belli dnemleri belgeleyen fotoraflar
asndan kullanldr. Hibir kitap, srekli deien Punk ca
mia" larnn felsefesini yakalayp yanstmaya almamtr. Ancak
Punk hareketinin 27 mensubunun felsefelerini ve fikirlerini anla
tan Threat By Example balkl kitap buna benzer bir ey yapm
tr. Bu harikulade kitapta, yazarlar kiisel deneyimlerini ve ken
dilerini etkileyen eylerden bahsetmelerine ramen benim bu ki
tapta ele almaya altm konulara pek deinmezler. Blmlerin

arasnda deiik fanzin ve albmlerden seilen grafik ve sanat

alntlarndan oluan kolajlar yer almaktadr. Okurun bu imajlara
dikkatli bakmasn zellikle tavsiye ediyorum, nk bunlar, ele
aldm konulann imajlardr. Bu imajlar gerekten bir hikye an
latyor. Indigo Giri fotoraf, Karoline Collins tarafndan ekilen
veya drt fotoraf ve kardeim Jack tarafndan ekilen birka
fotoraf haricinde tm fotoraflar benim tarafmdan ekilmitir;
btn fotoraflarn yan veya altlarnda ilgili aklamalar yer al
maktadr. 1982 ylndan bu yana Punk camia"snda yer ald
m, bu harekete katlmann slyciset ve (mmknse) deiimi ger
ekletirmek hakknda bir eyler renmek iin ok etkili ve e
lenceli bir yntem olduuna inandm belirtmek istiyorum. Ay
rca, insanlarn benliklerini olumlu etkileyen uzlamay reddetme
ve birey olma deneyiminin bir yolu olduuna inanyorum. Punk
srekli deimekte ve Punklarn bilgi retkenlii ve belli konular
da birbirleriyle anlama derecesi de ok deikendir. Dolaysyla
burada anlatlan fikirlerin, Punk dny<snda var olan tm fikirleri
kapsadn (ya da bana ait olduunu) iddia etm ek gibi bir niye
tim yok. Bunlar gnmzn Punk dnyasnda savunulan inan
lar arasnda en yaygn olanlar olduu iin bu kitapta yer almak
tadr.
Sonunda bu metnin, sadece mzikseverler iin deil, baka
larnn siyasi ve toplumsal fikirlerine ilgi duyan okurlar iin de ya
zldn vurgulamak istiyorum. Punklar hareketin beilangcndan beri kendi felsefeleri asndan olduka gelimiler ve olgun
lamlardr. Bir hareketin tarihini yeizmaya almadm; ben yal
nzca bu kitab ilk yazdm 13 Nisan 1992 tarihinde bana g
zkt ve bugnlerde hl koruduu ekliyle byyen ve de
ien bir felsefeyi belgelem eye altm. nmzdeki yllarda
olabilecek deiiklikler burada yazleinlar geersiz klabilir, fakat
bu deiikliklerin kendim v e Kuzey Amerika ve Avrupa'da ilgili
olan dier Punk'lar iin, bizim camiamzn yararna olacan
umuyorum.

Mekanik ve kiisel ilikilerden yoksun bir dnyada,

insan, aklanmas imknsz bir kayba uram hissine
kaplyor; hayatn yoksullat, insaniann kklerin
den kopanid ve tarihsel mirasndan mahrum brakl
d', hem toplumun hem de insan doasnn atomlara
ayrld ve dolaysyla ktrm edildii ve ncelikle
insaniann, leri ve hayadanna anlam katan her ey
den ayn drld hissine kaplyor (Charles Tay
lordan alnt. Man A lon e. Ed. Erle v e Mary fosep h son; Dell Publis
hing, New York. 1 9 6 2 , s. I I ) .

Modem toplumun, yabanclama hissi o kadar gl ve yaygndr

k, artk sradan ve kabul gren bir hale dnmtr. Baz insan
lar yabanclamann kklerini, iyerinin hem genler hem de ya
llar iin ikinci bir eve dnt Sanayi Devrimi'nde buluyor. Ya
banclamann geliiminde toptan retim ve azami verimliliin
rolnn farkna varmak iin ne Marksist ne de eitim grm bir
sosyolog olmak gerek. Herhangi bir orap satcs veya depo i
isi bunu size anlatabilir. in tuhaf, btn bu duygular yaratm
ve normal olarak kabul etmi olann insanolu olmasdr. Belki

yirminci yzyln sonunda artk bu duygulann olmad bir zama

n hatrlayamyoruz ve belki de bize miras olarak sadece yabanc
lamaya neden olan olumsuz kurumlar kalmtr. Bu fikre kar ko
yabilecek insan says ok azdr: Batl insan (ve de Doulu insan)
artk makineletirilmi, rutinletirilmi ve bir nesne olarak rahatl
salanm, fakat daha derin anlamda znel bir yaratia ve g ola
rak kklerinden kopanlm ve dengesi kaybettlrilmitir" (a.g.e., 10).
nsanlar sanki ortak
hibir noktalar yokmu
gibi hareket ederler.
Sanki her birimiz baka
insanlaria iliki kurma
dan, srf kendi bam
zn aresine bakmak
iin gelmiizdir dnya
ya. Birok filozof, sosyolg ve lahiyat, se
tiimiz bu yabancla
m, bin paraya bln
m yaam tarzlarm
zn samaln gster
meye almtr. Ente
lekteller
topluluu
bir btn olarak" bu i
lerin nasl dndn
kavrama kabiliyetini za
man zam<n gstermi
se de, bu kavraylar genellikle akademik yaynlarnda yaynla
yarak kendilerine saklamlar ve dolaysyla bunlar, niversitenin
snrlar dna kmamtr. Bu eitim kurumlarmn oluturduu,
dnya gerekliklerinden uzak alemin sekinlii ve yksek mali
yeti yznden, bu kurumlara girebilen nsanlar arasnda, profe
srlerin incelemek iin can att, toplumsal basklar altnda en

ok ezilen insanlarn saysnn ok az olaca kesindir.

Ancak her zaman yabanclam insanlarn arasndan, kendile
rine yaplanlann farkna varan bir grup kar ortaya. Bu fark etme
nin temelinde, bu insanlarn ya ana akm toplumu reddetmeleri ya
da bu toplum tarafindan reddedilmeleri yatar. Bu grup ya nlerin
deki yabanclamay reddeder ya da istemeyerek ana akm toplum tarafndan reddedilirler. Siyahlar, ecinseller, AlDS'liler, alt snf
lar, btn bu gruplar toplumsal hiyerarilerin farkna vardklar iin
bir araya gelirler veya yka, otoriteye dayal bir g tarafndan ay
n saflara itilirler. Fakat birinin, kendisinin veya kendi grubunun
darda kalanlar"dan olduunun farkna varmas, kendisiyle ayn
ezici muamelelere maruz kalan dier "darda kalan gruplarn da
farkna varaca anicimna gelmez. Kendi aclarnn ayrntlarn
grmeyi baaran pek ok insan, ne yazk ki bakalarnn aclarna
kar duyarsz kalabilmektedirler.

Dead Boys, Pennsyivania-Enola, 1986

Baz darda kalan gruplar baskn kltre ait olmaya ok

hevesliyken, bazlar bunu hi istemez. Buna ramen, btn d
arda kalan gruplar belli derecede toplumdan tecrit edilmi ol
makla kar karya kalrlar; topluluun iindedirler, am a ona ait
deildirler. Dolaysyla kendi aralarnda birbirlerinden az ok
farkl alt kltrler' oluturmaya balarlar (a.g.e., 35). Bu alt kl
trlere ait insanlarn bazlar, kendi varolularna ok da yabanc
lamam gibi grnyor ve znel glerini yeniden talep et
mekten geri durmuyorlar. Ne kadar ok ezilmi olursalar olsun
lar, alt kltrlere ait insanlar ou zaman kendi aralarnda,
toplumun genelinde eksik olan bir anlama ve dayanma ruhu
yakalamay baarmlardr. Bu insanlar, sanki kendilerine ve ba
kalarna kar, daha nce kaybolmu, unutulmu veya alnm
olan bir anlaya yeniden kavuurlar. Bu. ortak deneyim, inan,
toplumsal cinsiyet veya rk temeline dayanan destek gruplarnn
ortaya knda grlr. Alt kltrlerin baarabildii, onlara ait
olan insanlar daha yce amalarnn olduu duygusuyla doldur
maktr" (a.g.e.. 51). Ku Klux Klan veya baka alt kltr nefret
gruplarnda olduu gibi, bu yce ama her zaman olumlu deil
dir, ancak yce ama, statkoyu deitirmeyi hedefleyen her
hangi bir hareketin nemli bir parasdr.
Rock'n'Roll mziinin alt kltr, ok deiken ve olduka kar
mak olduundan tanmlanmas zor olan br alt kltr olmutur.
(Elvis Presleyden birka sene nce balayp eitli formlaryla bu
gne dek devam eden) rock mziinin, insanlar elendirmenin
tesinde daha yksek bir am aa olduu fazlasyla idealist bir yak
lam olduu kadar ihtimal dahilinde de grnmemektedir.
Krk senedir rock mzii zellikle asi genler tarafndan ok
ekici bulunsa da, bir btn olarak bakldnda Rock. gittike
byyen mzik endstrisinin sadece baka bir paras olmu
tur. Rock-n-Roll, ellili yllardaki rklarn kaynameism engelle
yen snrlara ve rklar aras eitsizlie belli belirsiz deinmi
ken, rock mziinin belli bir politik ifade kazanmas altml yl
lar bulmutur. Rock ancak o zaman gcn gsterm eye bala
m ve bir alt kltrden bir kart-kltr domutur.

Altml yllarn radikalle

rine baktmz zaman -radi
kal derken iek takp San
Francisco sokakiarnda bozuk
para iin dilenmekle yetinen
Hippi leri kastetmiyorum- bu
insanlarn Rock mziine kar
besledikleri tutkuiarn ve
bu mziin kendi politikalar
iin ne kadar nemli bir rol
oynadn gryoruz. Siyah
Panter'lerin Kallforniya-Oakland'dan Bob Dylan'a k ol
masndan tutun, Beyaz Panter
john Sinclair iie MC5 kardeierinin Michigan'da nsanlar
silahl devrime armalarna
kadar, bu insanlarn hepsi,
halkn mzii olarak rock m
ziinin gcn aniiyorlard ve
.o gce nem veriyorlard.
lmlerinden veya kendileri
ni satmaiarndan nce altm
l yllarn radikalleri, Jerry Rubin, Abbie Hoffman ve saysz
dierleri var olan durumdan
tatmin olmayan gen acibe
lerden oluan devlet kart
bir hareket yaratmak iin
Rock'n bu gcn kullanmay
bilmilerdir.
Bu dnemin Rock mzii
ni zgrie vgier yadra
rak ve toplumsal ikiyzll
knayarak hayrl bir hizmette
Pete the Roadie, Washington D.C.,1995

Citizen Fish, New York City, 1991

bulunsa da, maalesef bu da popler Rock'n bu dnemden nce ve

sonra kar karya kald ayn kaderin kurban olmutun piyasaya
uygun hale getirmek iin sulandnimas/yaratcln tkenmesi, pazann iine ekilmesi ve ana akm kuvvetlere yenilmesi (Mark An
dersen, Washington Peace Letter, Kasm, 1991, s. 1). Rock mzi
"ya metalatnim. ana akm mzik endstrisinin dev irketleri tara
fndan satlar artrmaya ynelik olarak yeniden paketlenmi ya da
trensel, yzeysel hedonizme dnmtr" (a.g.e.).
Rock mziinin kolayca ngrlen ana akm politikalar ve
faaliyetlerine istisna olarak gsterilebilecek tek akm Punk Rock,
ya da ksaca Punk'tr. Punk hareketinin balad zaman ve yer
tartmaldr. Bu eref ya g e altml/erken yetmili yllarn New
York camiasna ya da 1 975 -1 9 7 6 yllarnn ngiliz Punk'larna ait
tir. Ancak bizim amacmz iin, bunlarn hibirini fazla incelem e
nin gerei yok, nk hareketin politikas ancak g e yetmili yl
larda netleecek ve asl eklini alacakt. Punk'n mziktarzm ya
ratanlarn New Yorklular olduu, politik tavnn ve renkli grn
n poplerletirenlerin ise ngilizler olduu genel kabul gren

bir kandr. ngiliz Punk camiasnn ortaya k koullarna ksaca

gz atarsak, modem Punk'n nasl bir ortamda doduunu da
grebiliriz.
Tricia Heny, Punk hareketinin New Yorktaki balangcn ve
sonrasnda ngiltere'deki ykseliini belgeleyen ok gzel bir kitap
yazmtr. Kitap ok iyi bir aratrmayken. Henry, Punkn id yl
olarak deerlendirdii 1980 ylndan tibaren yaplanlan hi ele al
maz. Buna benzer birka kitap yazlm (ve hepsi odak noktas ola
rak tm zamanlann en byk Punk mzik grubu, Sex Pistols' alm
tr). fakat yazarlar hareketin iinden olanlar deil, dardan yorum
yapan insanlar olduundan, ou bilgi eksik kalmtr. Yine de
Henyninki gereklere dayanan, olduka kapsaml bir almadr.
htiya dolaysyla sosyal sigorta (veya Byk Britanya'da bi
lindii gibi sadaka) alan insanlar iin -ki bu byk bir gruptudurumlarn iyiletirmek pek olanakl grnmyordu; bu zellikle
gen insanlar iin geerli idi. ngilizlerin. New York Punk camias
nn en ok iz brakan gruplaryla karlat byle bir ortamda,
Puhk mziinin ironisi, ktmserlii ve acemilii aka toplum
sal ve siyasi anlamlar tayan ifadeler de stlenmeye balad ve
ngiliz Punk artk estetik olduu kadar bilinli bir biimde prole-teryaya ait bir tarz olma yolundayd" (Tricia Heny, Break AH Ru
les!, University Microfilms, Ann Arbor, Michigan, 1989, s. 8).
sizlik ve kt toplumsal koullann. hayal knklna uratlmak
tan ve yabanclamaktan kaynaklanan fkeye sebep olduu doru
dur. Ayn zamanda bu duygular ok farkl yntemlerle davurulabilir. Son zamanlarda en sk kullanlan davurma yntemi su ile
mek olmutur, fakat bahsettiimiz zaman ve yerlerde, sokak serse
rilen hem umutsuzlua kaplmaktan kaynaklanan kk sular ilenheye. hem de gitar almaya baladlar. Punk fenomeninin Byk
Britanyadaki ekonomik ve toplumsal eitsizlikle olan bariz ilikisini
inkr etmek, hareketin felsefi temellerinin geerliliini inkr etmek
anlamna gelir. Esas itibariyle ngilterede Punk, imknlan kt olan i
i snfndan beyaz genlerin oluturduu bir hareketti. Bunlarn o
u sosyal dummlannn farkn derinden hissediyor ve honutsuzluklann Punk vastasyla dile getiriyorlard" (a.g.e., 67).

Bunu- anlatmamn sebebi, PunkIann setikleri yolu neden

setiklerini, savunduklar fikirleri neden savunduklarn ortaya
koymaktr. Ancak bu ilk Punklarn, gelitirdikleri toplumsal ve
politik kuramlannn olduunu sylemek yanl olur. Btn stan
dart -izmlere kar gksalar da, ana akm kamuya duygulann cinlatmaktansa tkrp kfretmeye daha eilimliydiler. Onlar
Punkt, toplumsal eylemciler deil ve mesajlan pek karamsard.
Sex Plstols'un mzii, nefret ve kederin patlamasyd. Hayat aynen
grdn gibi karla diye bardlar, yani asap bozucu, anlamsz ve
irkin. Bizimle beraber lk at: Gelecek yok!" (a.g.e., s. 66).
Bu Punklarn amac, fkelerini hain ve zgn bir biimde
ifade etmekti. Dnyada en nefret edilen ey, topluma uyan kim
seydi. Birok Punk mzik grubu ilkelerini veya mesajlarn uyum
suzluu destekleyerek ve ona yol vererek ekillendirmitir. Ger
ei arayta veya sadece insaniar oke etmek iin mmkn
olan her cephede reddedilir uysallk. Uysallkta ne var k ona kar
bu kadar sert klyor? Saygn sosyolog Elliot Aronson uysall
yle tanmlyor: gerek ya da hayali olan, ya bir insan ya da
bir grup insan tarafndan uygulanan basknn sonucu olarak bir in
sann davraniarnda veya dncelerinde deiiklik olmas" (Eiliot Aronson, The Social Animal, Freeman and Co., 1972, s. 16).
Punklarn reddettii gerek veya hayali bcisk, sadece bedensel

AW0L,
PennsylvaniaHarrisburg, 1985

veya kabul edilmek isteiyle ilgili olan deil, "doru davran

hakknda bilgi toplamak amacyla dierlerini gzetlemekten do
an" uysallktr da {a.g.e., 25).
Punklar. sadece fark
l grnleri ve rrizikleriyle deil (ki bunun
nemi tartlr), yaygn
dnme biimlerini sor
gulayarak da uysall
sorguluyorlar. Fikirleri,
etrafndaki insanlar tara
fndan belirlenen uysal
insan, dier insanlarn da
olduu gibi kabul ettii
i, rk, cinsiyet ve kendi
benliimizle ilgili olan
meseleleri sorgulamaz.
Uysal olmayan insan ise
kendi gerekliini belir
lemek iin bakalarnn
fikirlerine dayanmaz.
Uysall sorgulama
nn nemli bir paras
otoriteyi sorgulamaktr.
Punk'larn herhangi bir
otoriteye kar fazla say
glar yoktur; bunu anar
izm blmnde daha
ayrntl bir ekilde ele
alacaz. Genel olarak,
zorla kabul ettirilen oto
rite, ktle yol aan
bir g olarak grl
mtr. kinci Dnya
Savann Nazilerinden

tutun, Stanley Milgreunm ok deneylerinin deneklerine ve bu

gnk polis kuvvetlerine kadar birok rnek, otoriteye kar hak
sz yere boyun emenin, zarar veren olaylarn kitleler tarafndan
kabul edilmesine neden olduu kanticinmtr.
Otoriteye kar kan ve uysal olmayan nsanlar olarak Punk1ar, toplumumuzda uymamz bekledikleri emirler yadran in
sanlar tarafndan pek de iyi muamele grmyor. Dnce manlplasyonu ve gnah keisi imgeleriyle dilerini bilemi toplumumuz. uzlcimay reddederek mcadele eden insanlara olumsuz
bir imaj yaktrmak iin dilin kendisini kullanyor. '"Bireyci' ve
ya 'uysal olmayan yerine 'sapk'; 'uysal' yerine ise 'takm oyun
cusu' diyebiliriz (a.g.e., 14). Modern toplumun yapt aynen
budur ve modern toplumun Punk nasl olumsuz bir biimde
yansttn, medyann Punk hareketini nasl arpttnn
anlatld blmde greceiz.
Uzlamay reddettikleri gnlerin maziye karmasndan uzun
bir sre sonra uysal olmayanlann tarihiler tarafndan vld
veya film ve edebiyatta yceltilebildiini grrz. Fakat bu in
sanlar kendi zamanlarnda, karsnda mcadele ettikleri statko
tarafndan ya asi ya da sapk ya da ba belas olarak etiketlenir.
Dev irketlere ait mzik ve moda dergileri, son yirmi yl boyun
ca ya yasaklad ya da kmsedii Punk gruplarnn bazlarna
artk "yeni tarzn yaratcs" veya yetenekli yenilikiler olarak ses
leniyor. Bir zamanlar Punktan irenen dev mzik irketlerinin
yneticileri artk yeni trendlerin ncleri diye ilan ettikleri, uy
sal olmayan seslerden para kazanmak iin sada solda ne kadar
gen mzik grubu varsa, onlarla szleme yapmaya alyor.
Kitleler tarafndan kabul gnnek bazlan iin cezbedici ve ba
zen de krlyken ngiliz mzik gruplar olan Subhumans ve Citi
zen Flshten Dick Lucas'n aadaki szleri. Punk'larn ounun,
topluma ve baskn kltre kar besledikleri duygular zetliyor:
"Ben hibir zaman 'toplumun bir paras' olduumu, o anda
geerli olan uysallk, kabul ve baar kavraylarn kabul edem e
dim. Okul ve medyann uygulad kat akl antrenmanndan
sonra, baka herhangi bir eye kapal olan Bat kltrnn kitlesel

zihniyetinin cisl oda, gelecei gvence altna almaya alarak

gem ii devam ettirmektir. Bunu yaparken de kitleler, onlara
teknolojik/maddi/endstriyel ilerlemenin rn olarak bugn
yediren devletin elinde 'gvende iken kendi hkimiyetlerinin
dndaki bir ey olarak alglanan bugnn altnda eziliyorlar."
(Dick Lucas, Threat B y Exam ple, ed. Martin Sprouse, Pressure
Drop Press, San Francisco, 1989, s. 13).
Byle dnen tek insan Dick deildir. Yz binlerce Punk ay
n fikirde. Bu tavr aklda tutarak. Punk'n ne olduunu; medya
tarafndan nasl sunulduunu ve felsefesinin baz nemli ayrnt
larn aklamaya alacam.
Saygn Sovyet psikolog Pavel Semenov, insann, bilgi
aln ki ekilde doyurduunu ne srd: (I) nsan
evresini gzleyerek bilinmeyeni akllca ve anlaml bir
ekilde dzenlemeye alr (bu bilimdir) ve (2) yeni
bir ey yaratmak iin bilinen evreyi yeniden dzenler
(bu sanattr)" (Aronson, s. 269).
Bu iddiaya gre, Punk bir sanat tr olarak tanmlanabilir. Fakat
Punk bundan ok daha fazlasdr, nk belli kuramlan ve polltikalan da iermektedir. Ancak onu, kendisinden nceki sanat hareket
leriyle kyaslamak Punkn ne olduunu anlamaya yardmc ola
caktr. Erken Punklar (belki de pek farknda olmadan) erken avangard (yeniliki) sanat hareketlerinin de kulland birok devrimci
yntem kulicindlar: deiik giyim tarzlan, sanatla gnlk hayat ara
sndaki snrlann mulaklatnmas, grsel olarak birbirlerine uyma
yan nesneler ve davranlann bir araya getirilmesi, seyirdleri/dinleyicilerin kasten kkrtlmas, eitilmemi mzisyenlerin veya gste
ri yapan insanlarn katlm ve kabul edilen gsteri tarzlannn an bi
imde yeniden dzenlenmesi (veya dzensizletirilmesi).
Punk, en ok Dada olarak bilinen sanat hareketiyle karlcitrlr. Genelde 1916 ile 1922 yllar arasna yerletirilen Dada,
Fransada Birinci Dnya Sava'nn bitmesinden ksa bir sre son
ra, kendisinden nce gelen tm toplumsal ve estetik deerleri

iddetle reddeden bir

grup olarak kt bir h
ret kazanmtr" (Henry,
s. 3). Punkn. Dadann
modem bir uyarlamas
na benzetildii, benim
bildiim en az tane
alma vardr. Bu karl^t^na makuldr, yal
nzca Punk'lar genelde
Dada sanatndan pek
holanmazlar diye d
nyorum. kisi de altst
edici olsa da, ok kr
devrimciliiyle Punk, daha az absrd ve soyut grnmektedir.
Punk'larn kendilerini daha yakn hissettiklerini ifade ettikleri
hareket daha ok Ftrist harekettir. Geni bir okuyucu kitlesi
olan gnlk gazete Le Figaro'a yaymlanm Ftrizmin Kuru
luu ve M anifestosu yazsyla 1909 ylnda Filippo Marinetti ta
C.O.C., Maryland-Baltimore, 1987

rafndan balatlan bir harekettir Ftrizm. Tarihi dier avangard hareketler gibi, o da grsel sanat, edebiyat ve gsteriyi
ieren ve pek ok disiplini kapsayan bir hareketti. Kendini g e
leneksel sanat biimlerinin reddedilmesine, natralist olmayan
ifade biimlerine v e seyirci/dinleyicinin katlmna adam bir
hareketti {Henry, 2). Bu seyirci/dinleyicinin katlm bu tr sa
natla Punk hareketleri arasnda nemli bir balantdr, nk her
ikisi de, gsteri yapanla seyirci/dinleylci arasndaki allagelm i
snrlar krmaya almtr.
Punk politikalarnn bir paras olarak, gsteri yapanlarn sah
nede kusmalar, seyirci/dinleyicilere tkrmeleri ve krk ie par
alan, olta ve bak gibi eylerle kendilerini yaralayp bereleyerek
kendi kendilerini sakatlamaianndan kalan izleri sergilemeleri ola
and. Seyirci/dinleyicinin rol ise ou zaman, sabit' sandalye
leri. bira ielerini, bardaklar ve ellerine geen her eyi gsteri
yapanlara frlatmay ieriyordu" (Henry, 4).

Punkn ilk yllarnda bu etkileim srekli olarak tevik edildi,

fakat artk gsteri yapanlarla seyirci/dinleyiciler arasnda by
yen ayrlk gittike daha ok gzle grlr hale geliyor.
Seyirciydinleyicilerin says arttka konserler etkileime ynelik
olmaktan kp daha ok elencelik hale gelmektedir. Kk
konser salonlar hl etkileimi amalayan gsterilere ev sahipli
i yapmakta, fakat daha byk konser salonlar tipik Rock n Roll
konserlerini yanstmaktadr. Ayrca Punklarn yukarda betimle
nen performans zellikleri artk iyice yumuatlmtr. Byle
olaylar, hibir yaratclk gerektirmeyen oke edici eylemler ya
da kzgnlk ifade etmek dnda Punk'n baka herhangi bir poli
tikasnn olmad, "gem i iyi gnleri"ne dnme zlemi olarak
alglanyor.
Punk hareketini etkileyen baka bir unsur da Ftristlerin seti
i giyim tarzdr. Ftristler edepsiz ve oke edici kyafetleriyle,
kpe ve makyajlaryla sanat kart mesajlann sokaklara tamay
cimalyorlard. Ayn giyim tarz daha sonra modalanyla dikkat e
ken Londrada Kings Roaddaki Punklar tarafndan da sergilen
mitir.
Unutulmamas gereken bir fark ise, Punkn artk renkli salar
ve kpek tasmalar gibi "sarsc taktikler kullanmaktan
vazgeip, belli bir giyim tarzyla hemen hemen hi alakas olma
yan, olduka btnlkl bir felsefeye doru evrilmi olmasdr.
Ba vurulduu dnemde etkileyici olmu ve hl elenceli olsa
da, nsanlar fikirlerle sarsmak grntlerle sarsmaktan daha n
plana kmtr.
Punk ile avangard hareketler arasnda yaplan bu ksa kar
latrmalar (ki, bu tr karlatrmalarn daha ayrntl bir ekilde
baka yerlerde yapldn tekrarlayalm), Punkn, bakaldrma
ifadeleri hatta yntemleriyle benzersiz olmadn gsteriyor.
Yaplmas gereken ey, Punk camiasnn imdi ne olduunu ve
bugnk dnyamzda neler sylediini gncellemektir.
Bu noktadan itibaren bilgi kaynam neredeyse istisnasz ola
rak Punk camiasnn kendisi olacaktr. Yazarlarnn, Punkn ken
dileri iin ne anlama geldiini anlatan, yazmasnn nedenlerini

aklayan ve Punk politikas ve mziini ele alan. Punklar tara

fndan Punklar iin ve Punk'lar hakknda karlan binlerce fanzin
yazlmtr. Kaynak olarak bu fanzinleri kullanarak modern Punk
felsefesini doru bir ekilde tasvir etm eye alacam.
lk nce Punkm ne olmadn dndm syle
yeceim -bir moda, belli bir giyim tarz, ebeveynlere
kar tepki oiarak yaplan bir bakaldr, en son co o l
trend deil; belli bir tarz veya mzik tr bile delldirPunk, insann hayatna klavuzluk eden, nsan motive
eden bir fikirdir. Var olan Punk topluluu, mzik, s a
nat, fanzin ve kiisel yaratcln dier ifadeleriyle o
fikri desteklemek ve gerekletirmek iin vardr. Ve bu
fikir nedir? Kendi akln kullan, kendin ol, toplumun
sana dayattn kabul etme, kendi kurallarn yarat,
kendi hayatn y aa. (Mark Anderson, Posftive Force
bror, 1985).
Punkn altnda yatan hibir anlaml amac grmeden, Punk ca
miasn izlemi veya ona katlm birok insan olmutur. Gelenek
sel olarak genlerin bir bakaldrma dneminden getikleri bilinir;
bu bakaldrma, ebeveynlere, okula ve genel olarak otoriteye kar
gerekleir. Punk yanllkla basite, bakaldran insann, kendi
yatlarndan farkl olduunu gstermeye gayret ettii bu tr bir

Ignition, Pennsylvania-Harrisburg, 1988

dnem olarak etiketlenmitir. Punk Rock'n geleneksel kyafet ve

mziklerinin ou zaman hakaret edici olduu, halkn genelini
sarst dorudur; fakat Punk', grntye ynelik bir hareket ola
rak alglamak yanltr. Aklsz, geici bakaldrmalar ok elence
li olabilir, fakat pek etkileyici veya kullanl deildir. Punklar,
modadan ok ierie nem verebilecek kadar evrilmilerdir, fakat
medyann gsterdii yalan yanl Punk'ta bu gerek ya tamamen
bilmezlikten gelinir ya da arptlr. Bir insann ana akm halktan
farkl grnmesi yetmez-, bilinli bir ekilde insann kendisi olabil
mesine ok nemli bir vurgu yaplr.
Toplumun geri kalanndan sadece farkl grnmek isteyen in
sanlar Punk grn benimsedikleri zaman, yaygn olandan
farkl grnmeyi baarrlar. Bu olduka anlamsz bir admdr. Bir
nsann, bireylemeyi deneyip kendisi olmaya almas, o insa
nn drste, iine bakmasn ve ou zaman ac verici de olsa
kendini sorgulameisn gerektir; Ben kimim? Hayattan ne istiyo
rum? Ne istemeliyim? Ne yapmalym? Nihayetinde bu sre
kukusuz, toplumun birok kural ve beklentisine uymay reddet
mene yol aacaktr..." (a.g.e.). Bu sorular cevaplamann, belli bir
eyi niye yapmak istediine, isteklerinin altnda yatan sebeple
rin neler olduuna dair sorular da cevaplaman gerektirecei
vurgulanmaldr. Bu srele amalanan insann, kendisi ve kendi
kimliinin bilincine varmasn salamaktr. Sonuta, bu sreci
yaayan insan, dierlerinden farkl olacaktr. nsan, uysal olmad
nn bilincine vardnda toplumun, bireylerden oluan bir uy
garla yer brakmayacak bir biimde yaplandrldnn da bilin
cine varr. Bunun yerine, normal kalbna uymalar iin dier
insanlar zorlayan ve gerekte var olmayan normal insana yer
brakmak iin tasarlanmtr ve bunun sonucu da, kurumsallam
bir biimde insanlarn insanlklarndan karlmasdr" (a.g.e.).
Bakaldrmak, Punkn az saydaki inkr edilemez zelliklerin
den biridir. Bakaldr Punkn kendisinin, mziinin ve ark sz
lerinin anlamnda ima edilir. Bir insan, nemli bir kiisel bilin
lenme srecinden geebilecek kadar dayansa da dayanmasa da,
"Punk le iliki kuran herkes anne babalarna kar olsun, otoriteye

veya sistemin kendisine kar olsun, genellikle bir tr bakaldmadan dolay bunu yapmaya (Steve Beaumont, Maximum
R o ck'N 'R o ltA mektup, Say 53, Ekim, 1987). Genler, belli bir
yaa geldiklerinde, ilerinde bir eyler kprdanr ve bir eyler yap
mak istediklerini hissederler. Bunlar, toplumla, mzikle, ne ile il
gili olursa olsun, evrelerindeki koullardan bkm ocuklardr
(Al Flipside, What's Changed in Ten Years," Flipside, Sayi: 48,
ubat, 1986). Hareketle liki kuran insanlar (ki bunlar gen olmak
zorunda deiller) in, balangta yciadklar bakaldn, onlar
kendilerini eitmeye ve deitirmeye iten bir gce dnr.
Punklann yapt en nemli (ve belki de en radikal) ey, sorum
luluk stlenmektir. Bu ilk nce kendilerini ve kendi hayatlann na
sl dzenledikleri ve yaadklar konusunda geerlilik kazanr; son
ra da dier insanlan kapsamaya b^lar. Bunlar tam olarak ne tr so
rumluluklardr? ... aklmz kullanmak, insanlara kar saygl dav
ranmak, insanlar grnlerine gre yarglamamak, bakalann
kendileri olabilme' mcadelesinde desteklemek ve hatta dnyay
olumlu bir biimde deitirmek" (Mark Anderson).
Btn Punk'lar, bakalarn desteklemelcya da kendi camiala
r dnda olumlu bir deiiklik gerekletirmek konusunda anla
amyor, fakat herkesin anlat belli bal ihtiyalar var. Punk'n
byk ounluu artk ehir merkezinde oturan ii snfndan
deil, aka orta veya hizmet snfndan olumakta olduundan,
Punk'larn en nemli eylemlerinden biri toplumdaki ayrcalkl
yerlerini reddetmek olmutur. Biz, beyaz stnlk, ataerkil,
kapitalist dnya dzeninin varisleriyiz. Ebeveynlerimiz, terbiye
miz, kltrmz, tarihimiz bize, ynetici snfnn sermaye koru
yucular ve alt snfn idarecileri olmamz iin stn bir grev
vermitir; fakat biz buna ramen, bunu reddedebilecek kadar ah
laki cesarete sahibiz. Punk'lar olarak, bize miras kalan rk ve snf
konumlarmz reddediyoruz, nk bunun sama olduunu bili
yoruz. (Joel, Punk-Anarist fanzin Profane Existence ke yaza
r; Say 13, ubat, 1992). Punklar Amerika'nn oullar ve kzla
r olmak iin dnyaya gelm ise de, kafay yemi (bir toplumun
kszleri olmulardr.

7 Seconds, PennsylvaniaCamp H ill. 1984

Peki, o halde Punk nedir? Bu soruya cevap vermek iin aa

daki tanmlamalardan sz etmek gerekiyor, nk hepsi bu
nunla ilgili olan dnceler ve hepsi de doru:
Punk bir genlik modasdr. Ben sana Punk'n ne olduunu
syleyeyim: Komik sa kesimleri olan, yarm yamalak politik
samalklar konuan ve hakknda neredeyse hibir ey bilmedik
leri liberal felsefelerden nutuklar atan bir grup ocuktur" (Rssel
Ward, A4/Rdeki mektup. Say: 103. Aralk, 1091).
Punk, insann-iinden gelen bir bakaldrma ve deiimdir.
Hardcore: ehir merkezindeki bir otelde tek bana yaayan
boyama sarn on alt yanda kstah bir kz; hrpani ama kendi
bann aresine bakyor. Hardcore: Bela karmasn diye devle
tin rvet olarak verdii aylk ekle prova stdyosu kiralayan
sosyal sigortal adamdr. Hardcore: Bir grup sivilceli gencin menejerliini yapmak iin iinden istifa eden byk bir irketin eski
dalkavuudur" (Peter Belsito ve Bob Davis, H ardcore Califor
nia, Last Gap Publishing, San Francisco, 1984, s. 7).
Punk, muhalefetin korkulacak, gl bir sesidir. Kendi mzi
imizi. kendi yaam tarzmz, kendi topluluumuzu ve kendi
kltrmz yarattk... Biz, sevgi temelli bir hareket ina ediyo
ruz; bir gn barn gerekletirileceini umarak hareket ediyoruz.

A m a cm za ulam aya abearken t k e zle y e b iliriz, am a y in e de

devam etm ek i in m cad ele ed iyo ru z. zg rl k, her g n yara
ta b ile ce im iz b ir e y d ir; bunu g e re kletirm e k, her b irim izin e l
in d e d ir" {Profane Existence, Say: 4, H aziran, 1990).
nc tanm lam a, d i e r ikisin in karsnda id ea l olarak d u
rurken, m edyaya en o k yan stlan b irin cisid ir. lerideki ayialarda
g re ce im iz zere, bu en az do ru am a en ya yg n Punk m ajdr.

Underdog, Maryland- Baltimore, 1987

ou insann ilgilendii kadanyia, biz hepimiz tm

uygarlktan imha etmeye odaklanm uyuturucu kul
lanmaktan delirmi devrimcileriz. O halde, gsteriler
imizin durm adan. kapatlmas artc m? Punklann
dvlmesi, polis arabalanna tktriimas ve hapisha
neye gtrlmesi artc m? Yaplan hak ihlalleri lis
tesi, Punk Rockn basna kt yanstlma tarihi kadar
uzundur (anonim m ektup, MRR, Say: 5 3 , Ekim. 19 8 7 ),
Punk'm gerekte ne olduuna veya ne ile ilgili olduuna bakmak
szn, adnn ktye kt ortadadr. Televizyon, filmler, karika
trler ve reklamlar PunkT kamuya yalan yanl bir ekilde tant
mtr. Punk, insanlarn kendilerine zarar verdii, iddet ieren,
geici bir moda olarak nitelendirilmitir. Seksenli yllarn ortala
rnda Donahue gibi talk ovlar, Punklar tartma konusu yapm
tr. Bunun yan sra. A lice, Silv er Spoons ve dier birok komedi
dizisi, karakterlerinden birinin bir blm iin Punk oluverdiinde yaanan utan ve rezaleti konu etmitir. Tabii ki, sz ko
nusu karakter blm bitene kadar akl bana getirilerek normale dnm olurdu.
Talk ovlarda ise, ou zaman PunkTarn Ebeveynleri veya
Yeniden Hkimiyette" gibisinden ana akm beyin ykama grup-

larmin yelerinden blrileri, ebeveynleri yeterince para ve psikote

rapi kullanarak ocuklarn iyiletirip Punk deliliinden" kurtara
bileceklerine ikna etmek iin hazr bulunurlard. Anneler ldrm
ocuklar hakknda dehet verici hikyeler anlatrken siyah deriler
giyinmi ve makyaja bulanm dinleyiciler barp tkrrd. z
leyen halk iin ne kadar da sarsc!
Chips, Q uincy, Square Pegs, 21 Jump Street gibi televizyon
dizileriyle Class o f 1984, R epo Man dahil olmak zere birok film
de, Punk sadizm-mctzoizm, intihar, cinayet, tecavz ve baka
her tr iddete dorudan neden olan" bir olgu olarak gsterdi
(Larry Zbach, M R R , Say: 22, ubat. I985). Punklarn Hollywood
d grleri ve davranlar bu kitapta incelenerek, yukarda s
z edilen televizyon programlarnda ve filmlerde gsterilen za
rarl basmakalp tiplere uymadklar aka gsterilecektir.
Ortalama cahil izleyici iin, o zamanlarda olduu gibi imdi de
Punk'lar, ^ak sal, yal kadnlan terrize etmekten veya dilen
mekten arta kalan hayatlarndaki asl amalan komik kyafetler
giyip sinir edici yeni sa modelleri yaratmak olan, iddet dolu, ni
hilist, uyuturucu bamiis oiarak gsteren .sansasyonel kitlesel
medya imajlarna inanmak ok kolaydr" (Mark Anderson, bror,
1985).
Dorusunu sylemek gerekirse. Punk camiasndaki insanlarn,
(genellikle Punk'larn kendi aralarnda gerekleen) birok kez
iddetin yan sra, uyuturucu kullanma vakalannn olduu ve ciz
da olsa ikinci derecede suun ilendii dorudur. Ancak bu so
runlarn medyann ne srd basmakalp tipi dorulamak yeri
ne, medyann Punk' aqDitarak gsterme tarznn bu sorunlara
neden olduunu iddia ediyorum.
Medyann, Punk' tekrar tekrar arptmas, abartmas ve basmakaip ekilde gstermesi. Punk hareketinin anlaylar, siyasi ve
topiumsal felsefesi ve eitlilii hakknda fikir sahibi olmayan bir
Punk tipi yaratlmasna yardmc oldu. Bu tr Punklarn Punk
hareketine katlm oran gittike byyecektir. stelik bunlar
Punk Hareketine katldka, medyann sunduu ereve gerek
ten doru olacaktr. Ahlak otoritelerinin dedikleri dorulanacak ve

bu sorunla ba edebilmek iin, toplumu denetlem e kltrnn,

gerekli olduunu iddia ettii eylemler meru klnacaktr. Bu da
Punk hareketini yok etm e ya da hareketin uzlama olasln ar
tracaktr" (Larry Zbach, M RR).
Medya imaj Punk camiasn yok edemediyse de, ona zarar
verdi. Kuzey Amerikann byk bir ksmnda ve ngiltere'nin ba
z yerlerinde, Punk'lar iddet dolu insanlar olarak gstermek ger
ekten iddet dolu insanlar camiaya ekti. Bu yerlerde, Punk'n
igdsel bireycilii ve otorite kartl, ikinci derecede sular i
leyen birka adamn ve psikopatn yan sra ksa sal kabadaylar
denizinin arl altnda batrld" (jeff Bale, Threat B y Example,
63). Bu, zellikle televizyonda grdkleri iddet vaadiyle gster
ilere ekilen D^zlaklardan ve Meksika kkenlilerden oluan d
man etelerin bulunduu New York ve Los Angeles in apak
ortadayd.
Beika Quincy Punk'lar" (bu ad, ayn ad tayan televizyon
dizisinde gsterilen, modaya uygun, aklsz, zorba karakterlerden
esinlenerek taklmtr) yeterince "Punk" grnmeyenlere kar
gittike daha ok iddet uygulamaya baladlar. Bu srada (19841987) Punk hareketi, medyann yaratt iddet ve aptallk yzn
den kendi parodisine dnme tehdidiyle yz yze kald skn
tl bir dnemden geti. Hl bunun etkilerini tasa da, Punk ca
mias bu zellikleri reddederek bunlarn kural deil istisna olduk
larn savunmutur.
Ana akm ve muhafazakr medya Punk' sulularn oluturdu
u iddet dolu ve naho bir hareket olarak gsterirken, liberal
kaynaklar da bu konuda daha iyi saylmazd. Sol gruplar ve der
giler Punk, gerekte nemi olmayan, geici bir heves olarak
mahkm etm ekte gecikmediler. Liberal basn, canavarn dileri
ni skmeye, politik ve kltrel deiim iin yaplan arlar duy
mazlktan gelm eye. Byk Amip Dansn yapmaya; yeni yeni
mayalanan kzgn bir heyecan zaptedip onu, temelleri sadece
sa modelleri, moda ve eitli mzik tarzlarnn diriltilmesi olan
ho, gvenli, tketilebilir geici bir hevese dntrmeye alt"
(Jonathan Formula, H ardcore California, s. 6).

Bostonlu sosyologlar Jack Levin ve Philip Lamy 1984 ylnda.

Punk Rocku inceledikleri bir yaz yazdlar (bu srada Northeastern
ve Brandis niversitelerinde retim grevi isiydi 1er). Yazarlar,
Punklar iddet dolu insanlar olarak gsteren popler basmaka
lp tipin geerliliini reddetti, fakat hareketin sahip olduu her
hangi bir gc tanmaktan da ekindiler. "Levin. Punk'larn, dier
kuaklarda da olduu gibi, zamanla bu heveslerinden vazgee
ceklerini, birer yetikin olduklarnda saygn orta snf vatandalar
olacaklarna emin olduunu syledi" (United Press International.
M RR, say; 19da yaynlanan, kayna gsterilmeyen bir gazete
makalesinden. Kasm. 1984). Bu demeci rtebilecek imdi ye
tikin olan birok insan var. Bu insanlar basmakalp Punk tipine
uygun moda sslemelere sahip olmayabilirler: ancak bunun yeri
ne onlarn sahip olduklar, Punk hareketinin onu incelenmeye de
er klan fikirleridir.
Punk'n geici bir heves ve moda olarak nemsizletirilmesinin etkisi, daha nceki dnemde iddet dolu ve olumsuz olarak
nitelendirilmesinin etkisine benzer. iddet eilimli olmayan yeni
Punklar hareketin iine ekildi; fakat bunlarn f*unk eilimleri de
yoktu. Punk grnn benimseyen ihsanlarn says gittike
artmaktayken, Punk benimseyenler arasnda Punk'n ierii hak
knda fikir sahibi olanlarn says gittike azalmaktadr. Punkn asl
mesajnn snflk, cinsiyetilik, rklk ve otoriterlik gibi birok
hedefleri var. Punklar. Punk hareketinin asl mesajna kulak ver
meden Punk'n formunu veya tarzn benimsedikleri zaman, insanlann rlk, cinsiyetilik. snflk ve otoritecillk hakkndaki n
yarglar tartlmeikszn olduu gibi devam ediyor; byiece Punk
hareketini yok edecek tohumlar da ekilmi oluyor (Larry Zbach.
M RR).
Birok Punkn iddet dolu, modaya uygun kaytsz genler ol
duu dorudur. Fakat Punklarn bir btn olarak byle olmad;
medyann Punklar arptarak gstermesinin Punk hareketindeki
cahillik faktrn arttrd; byiece ona zarar verdii de en az o
kadar dorudur. Medyann tasvir ettii Punk tarz dndaki ne
denlerle harekete katlan ve yine medyann yanstt arptlm

Punk tipine ramen

hareketten yidrlamayanlar iin, bu ha
reket kendi kltrierini yaratabilecekleri ve
nemsedikleri eyle
re odaklanabilecekle
ri bir alan sunuyor. Bu
insanlar, insanln
gen havuzu in, ken
di kuaklarnn nor
mal' insanlarndan daha deerlidirler, nk kendi demografi
grubundan olan dier insanlardan daha zeki, merakl, cretkr,
muhalif, eletirel, faal, tutkulu ve cizimlidirler, ki dierleri sanki
Ron Cobb'un nl karikatr kahramannn sergiledii zombinin
hevesiyle Amerikan Ryasnn son saptm halinin peinden ko
uyor gibi grnyorlar: Nezilerln Yahudi Katliamndan sonra ha
rabeler arasnda tkezleyerek, kolunun altnda bozuk bir televiz
yon. elinde televizyonun fii, ruhsal knt iinde, alan bir
priz ararken..." (Jonathan Formula, Hardcore Califronia, s. 6).
Belki de medyann Amerikan Punk Rock camiasna verdii en
byk zarar, Punklarla Dazlaklar arcisnda kurduu balantdan
gelmitir. Punk'lar ve Dazlaklarn ou zaman benzer sa mode
line sahip olmalarndan ve benzer konserlere gitmeleri yzn
den, bu balant olduka anlalr bir hata ken, Dazlaklarn uygu
lad iddet ve gsterdii rklktaki art, Punk camiasna son
derece ar zararlar vermitir. Bu sorun Birleik Krallkta, ABDde
Ulat boyutlara ulamamtr, nk Birleik Krallkta Dazlaklar.
Punk olumadan nce kendi kltrlerini gelitirmilerdi ve halen
de Punklardan ayr durarak kltrlerini srdrmektedirler.

Punkiaria Dazlaklar arasndaki fark nedir? Biz hepi

miz ayn camiann bir parasyz, ayn mzikleri dinle
riz. Hepimiz iin m esele, devleti, yani bizi ezeni, asfalt
etmektir" (Cari. San Franclsco'lu Dazlak. MRR, Say: 18. Ekim.
1984).

Seksenli yllarn balarnda Amerikal Punk'larla Dcizlaklar arasn

daki fark olduka azd. Dazlaklar kesinlikle Punklara gre iddet
dolu, poiitik olarak da daha uysal ve kaytszd, ama kesinlikle,
genelde tanmland klan gibi rk beyaz iktidann destekleyicileri
deillerdi. Dazlaklar, konserlere katlmak (ve sk sk konserleri d
zenlemek) dnda bymekte olan Punk camiasna pek bir katk
da bulunmadlar. Ayn mzik ve ou zaman ayn sa tarzlarn
(tra edilmi salar) benimsemeleri medyann ve cahil izleyicile
rin onlan ayn kefeye koymalarn kolaylatrd. Bunun zamanla
byk bir hata olduu ortaya kt, nk Punk'larn radikal poli
tikalar gittike derinleirken Dazlaklarn rkl ve cahillii de
ayn biimde lerledi. Seksenli yllarn ortalar ve sonlarnda. Daz
laklar. konserlerde srekli olarak uyguladklar iddet ve rk r
gtlerle olan balantlar nedeniyle, yapc Punk camiasnn d
manlar olarak grld. Burada, ksaca Dazlaklarn kim olduklar
n, rkla ve vatanseverlie dair genel davranlarn anlatacam

ve de tutumlarnn neden Punk politikalarna ve felsefesine aykr

olduunu aklayacam.
Dazlak hareketinin kkenlerinin nereye dayand konusunda
pek bir anlamazlk yoktur. Son zamanlarda genler arasnda hz
l byyen poplaritesinden dolay Dazlaklarn tarihi hakknda
birok kitap yazlmtr. skoyada bulunan ve bir Dazlak yayne
vi olan STP (Skinhead Times Publishing) hem Dazlak kltrn
hem de Punk'lan ilgilendiren eitli kurgusal ve bilimsel kitaplar
yaynlyor. Onlar aratrp haklarnda bilgi almanz tavsiye ede
rim. ok kapsaml bir biimde belgelenmi Dazlak tarihi iin, ga
zete ve dergi kuprleri, fotoraflar ve kiisel yazlar ieren George Marshall'n Spirit o f '69 - A Skinhead Bible (6 9 un Ruhu - Bir
Dazlak ncili) kitabn okuyun.
Hareketin kkleri, reggae ve soul, daha da sonra ska formunu
alein siyah jamaika mziklerine dayanr. Daha sonra bu miuk, be
yaz ii snf insanlanyla paylalaca ngiltereye ihra edilir. Her
zaman iinde farkl rklan barndran ve ciddi ciddi rklk kart
olan ii snf politikeanyla ieydi" (Anti-Radst Action'dan A.R.A. [Irklk Kart Eylem] Kieran. M RR, S ^ i: 78, Kasm, 1989).
Altml yllarn balarnda ngilterede bu ilk Dazlaklar siyah
kart deildi, ama yine de rklkla lekelenmilerdi. Altml
yllarn ortalarnda ucuz iilik salayan PakistanlI gmen akn
balad ngiltere'ye. Fabrika sahipleri, cahil gmenleri smr
meyi ok daha kolay buldular" [Ken Couslno, M RR, Say; 42, Ka
sm. 1986). Bu, birok Dazlan ve ailesinin isiz kalmasna ne
den oldu. Ba etmek zorunda kaldklar sknt, yoksulluk ve
emeklerinin boa kmasnn yaratt d krklnn birlemesi
ile. kzgnlklarn yeni gmen iilere ynelttiler. Dazlaklar
basknlar yaparak, tek sulan, yanl zamanda yanl yerde bu
lunmak olan PakistanlIlara kar gaddarca davrandlar ve hatta
onlar ldrdler" (a.g.e.). Bu yanl ynlendirilmi kzgnlk ve
gmenlerin gnah keisi lan edilmeleri btn Avrupa ve
ABDde bugn hl devam etmektedir.
ngilterede Punk patlamas olduunda Dazlaklar, jamaika ska
mzikleri yerine Punk Rock dinlemeye balayarak yeni bir aamaya

Pennsylvania-Philadelphia, 1988

getiler. lk Punk'larn erken kzgnl ve saldrganl, daha son

ra Dazlaklar kendi vatansever, sarho iddetleriyle mahvedecek
leri konserlere ekti. Dazlaklar da mzik gruplar oluturarak, i
lerini yabanclara kaptrmalar ve ngiliz ii sinihna mensup
oimaktan duyduklar gurur hakknda arklar sylediler. Bu mzik
gruplar erken dnemdeki Punklardan ok daha az yetenek ser
gilemelerine ramen, ksa srede hem ii snf hem de onlar
smrebileceklerini gren rgtler arasnda bir poplarite kazan
dlar. Taciz ve iddet olaylannda "asker" olarak kullanabilecekleri
yeni yeler ekmek iin National Front (Ulusal Cephe) gibi faist
rgtler Dazlak mzik gruplarn ekonomik olarak desteklediler.
1978-79 yllarna gelene kadar ngiliz Dazlaklarn "kendi nifor
malar ve mzikleri, futbol, bar. rklk ve faizm temelli yeni bir
felsefeleri vard" (a.g.e.).
Bu Dazlak mzik gruplannn birounun Punk'a kar ilgileri
zamanla azald ve onlar Dezlaklarn zgn mzik tarz olan skaya
geri dndler. Bunun bir sonucu olarak, ngiliz Dazlaklar. Punk
camiasnda daha az grnr oldular ve kendi zgn mzikleri ve

modalaryla daha ok ilgilenmeye bciladlar. ngiliz Dazlaklan

Punk'a kar byk bir tehdit deiller (ve eskisine gre Pakistan
lIlara kar da daha kk bir tehdit oluturuyorlar) ve uzun vade
li hareketleri, gemilerini (altml yllar) idealletiren gen in
sanlardan ibaret olan bir alt kltr olarak alglanyor.
Amerikal PunkIar, ngilizlerin fikirlerini ve tarzlarn nasl taklit
ettilerse, Amerikal Dazlak da ngiliz akrannn yetmili yliannn r
neinden esinlenerek kendi fikirlerini retti. Amerikal Dazlan, n
giliz akranyla paylat birok yn olduu gibi, birok konuda da
ondcn aynimaktadr. Amerikal Dazlaklar, ngilizlerle ayn giyim
tarzn ve kr vatanseverlii benimsemekle birlikte, daha yeni ve
daha hzl olan Amerikan Hardcore mziini tercih ettiler. Ameri
kal Dazlaklann ounluunu. rk ya da isiz olmak iin fazla g e
rekeleri olmayan orta
snf beyaz genler
oluturuyordu. Bunlar
esasnda ki imeyi
ve kavga etmeyi se
ven asi genlerdi. As
lnda. bunlann her ikisi
de seksenli yllarn
balanndakl Punk gs
terilerinde olan eyler
di. Ancak 1985-87 yliarnda Amerikal Daz
laklar. kendilerinden
nce gelen ngilizlerin
irkinliklerini sergiiemeye baladlar.
Medya, rklan ve
gerici yobazlan Dazlak
hareketine ekmek ve
olduka zararsz ve
aptal bir hevesi gerek
Sava Taraftar rdek Avcs, 1991
bir soruna dntr

mekte byk bir rol oynad. Birleik Krallktaki National Fronfa

benzeyen beyaz stnlk rgtlerin, rgtledikleri D^zlakla^
sklkla talk ovlara kp pikince konuarak birok genci ayn r
gtlere katlmaya ikna etti. Dazlaklar, maoluk ve sokak bilgini"
imajyla dolay ok popler oldular. ABDdeki durum ngiltere'dekinden ok farkl olmasna ramen, Dazlak genler gerek
leri gz ard ederek (ngilteredeki PakistanlIlarn yerini alan) Af
rika, Asya veya Latin Amerika kkenli Amerikallarn, ilerini" al
dklarna ikna olmulard.
Hitlervari politikalara hayran olmayan veya beyaz iktidar"
dvmeleri yaptrmayan Dazlaklar bile daha iddet dolu ve gerici
oldular ve hatta saylar nceki zamanlardan daha kabark oldu.
Bu ikinci grup aresnda Nazi Dazlaklar kadar cahil ve iddet dolu
olan baz siyah, Asya kkenli ve Meksika/Latin Amerika kkenli
Dcizlaklar da bulunmaktayd, fakat bunlar kendi durumlarna uy
gun olarak rklk kart bir duru taknyorlard.
Trend, lkenin her yerinde geliirken baz yerlerde (San Diego, Portland, Boston, Florida, vesaire) Dazlaklar daha rk ve
iddet dolu oluyor, lise kabadaylar geleneksel Dazlak niforma
larna (Doc Marten markal alma botlar, pilot montlar, panto
lon asklar) brnerek genel bir tehdir oluturmaya balyordu.
Nefret sulan* ve evsiz insanlara zarar verme Dazlak faaliyetleri
haline geldi. Bir yanda btn bunlar olurken, dier yandan Daz
laklar, kavga dv ve vandalizmle gsterileri mahvederek Punk
camiasyla olan balantlarn srdrdler. Bu, ou zaman kendi
lerini savunabilecek gte olmayan ve Dazlaklarn btn bir din
leyici kalabalnn gzn korkutmalarna izin veren Punk toplu
luklarnn suu olabilir.
Bu olaylar, Punk ile Dazlak birlikteliinin gln veya en azn
dan tamamen sakncal bir ey olduunun genel olarak kabul
edilmesine yol at. Dazlaklarn ou, sac, homofobik, beyaz,
"Nefret sulan" olarak evirdiim iz "hate crim es, bir insann, gen ellikie
aznlk kimliine, yani rksal, dinsel, ulusal kimlii, cinsel tercihi, toplum sal
Cinsiyeti veya zrl olm asna kar duyduu nefret nedeniyle iledii sula
ra denir v e ABDd e farkl bir yasaya tabi tutulur, (.n)

orta snf ve erkektir. Bunun istisnalar var, fakat hangi lkede ya

arlarsa yaasnlar. Dazlaklarn kr vatanseverliinin istisnalan
olduka azdr. Amerikal Dazlaklarn niformalarnn bir paras,
pilot montlarnn omzundaki Amerikan (veya conPederate*) bayra
dr. Krfez Savana kar yaplan protestolar srasnda. Dazlak
lar sklkla, protestoculara meydan okuyarak onlar kavgaya ar
yor ve onlara rk, cinsiyeti hakaretler yadran cahil
yandalaryla birlikte hareket ediyorlard. Bylesine iddetli bir va
tanseverlikle, savaa kar duran insanlar knarken. Dazlaklann g
nll olarak orduya yazlmamalar artcyd. Punklar ise, gerek
siz ve tehlikeli bir ey olarak grdkleri vatanseverlii reddetme
eilimindeydiler. Bu fark birok kez Punklarla Dazlaklarn arasnda
sorunlara neden olmutur.
Bayrak yakma olaylarnda,
politik olarak da aktif olan Punk
mzik gruplar ve onlarn hayranlannn nemli bir rol oynad
konser ve etkinliklerde Punkiarla Dazlaklar arasnda birok
atma kmtr. Ben ahsen
birka S.H.A.R.P. (Skinheads
Against Racial Prejudice - Irk
nyarglara Kar Olan Dazlak
lar) Dazlan, Ku Klux Klan kar
t bir protestoda bayrak yakt
in kendileriyle birlikte gelen
bir protestocuya saldrp onu
hrpaladklarna ahit oldum. Bu
grubun hem beyaz hem de si
yah yeleri vard. 4 Temmuz
1989 tarihinde Ne\w Yorkta yak
lak elli Dazlak, solcu gruplarla

Swingin Utters, Colorado-Pueblo, 1995

Amerikan sava srasnda klelik taraf

tan olan gney eyaletlerinin oluturduu
konfederasyonu nitelendirir, (.n)

birlikte Punk'lann Washington

Square Park'ta yapt bayrak
yakma eylemini durdurdu.
Dazlaklar, Bum the flag and
well bum a fag - Siz bayra
yakarsanz, biz de bir ibneyi
yakanz' diye slogan atyor,
Abbie Hoffman'a g f diyor
ve Buras Amerika^ya sev
ya terk et' diye baryorlard"
{MRR, No. 76, Eyll 1989). En
azndan bir Punk bu Dazlaklar
tarafndan vahi bir ekilde
dvlmtr.
Ayn gn, daha ge bir sa
atte Dazlaklar, bir grup Punkn onlarla yzlemek iin top
land Tompkins Square Parkna gittiler. Bir atma mey
dana gelmeden nce polis
mdahale etti. Ancak polis,
ayn gn le saatlerinde
Dazlaklarn Punk'lar tarafndan
idare edilen bir Anarist mer
kezine saldrarak dkknn
nn mahvetmesine ve bir
Bender U.K., Florida-Fort Lauderdale, 1995
adam hastanelik etmelerine
ilgisiz kald.
1948-1988 yllar arasnda, ABD'deki en byk (ya da en ok
grnen ve etkisi en byk olan) Dazlak camias New Yorktayd.
New York'dan kan Dazlak mzik gruplannn ou, gerici politika
lar benimsemi Dazlaklardan oluuyordu ve bunlar yaratc olma
yan, basit, iddeti ycelten mzikler yapyorlard. Birleik Krallktaki akranlarnn hep bir azdan syledii marlardan yoksun, bir tr
ahenksiz grlt yapyorlard. Nazi olmamalarna karn, Punklann

radikal poiitikalann da paylcimyoriard. Amerikal Dazlaklarn en

byk mzik grubu New York'un, Agnostic Front'u olmutur. Di
er Dazlak mzik gruplarnn birou, 1982 ylndan beri onlann
mziklerinden etkilenmilerdir. Dier New Yorklu gruplarn biro
u gibi, ark szleri ounlukla, mao kabadaylk ve birinin kendi
benliine, ehrine ve lkesine duyduu gururla ilgiliydi. Ecinsel
lerle ilgili yle szler vard: Ben geyleri dvmem, ama onlar eh
rin Bat Yakasnda kalsnlar. Eer bir herifin kasn okayp dudaklann yaladn grsem, onu gebertirim. Benim yle olan arkadalanm var. ama onlarn neler yaptklarn bilmek istemem" (Agnos
tic Front, Flipside, Say: 4 5 , 1985). Homolbbi ve mao gcn
destekleyen tavr. Dazlak ideolojisinin bir paras haline gelirken,
Dazlaklarla ayn kulp ve mzik gruplarn paylcian, yeni olumu
New York'takI Straight Edge camiasna da bulat.
Agnostic Front ve baka Dazlak mzik gruplan, sklkla kom
nist, anarist ve liberal gruplar olarak grdkleri dier gruplann
aleyhine konutular. Bu gruplar kolayca beyin ykyor. Onlar, hi
bir zaman olamayacak dnyevi bar gibisinden samalklara inan
drmak iin bir sr gencin beynini ykyor... Yani, sana nc
Dnyay desteklemen gerekir gibi eyler sylyor" (a.g.e.). Baka
Dazlaklar da. eletirilerini Punk'ara ynelterek bu cahil sac bak
asn yanstt. Siz Punklar dnyann en zgr lkesinde yaad
nz gremiyor musunuz? 2.000 mil uzaktaki bir sava kimin
umurunda? Amerikada olmuyor. Nkleer silahlara gelince: zgr
bir adam olarak lmek, 100 sene kle olarak Rusyada yaamak
tan daha iyidir... Ben bir Sacym ve liberaller, komnistler, geylerden (nk onlar sapktr) nefret ediyorum ve bence hepsinin
imha edilmesi gerekiyor... En ok Punklardan nefret ediyorum,
nk onlar komnizmi ve geylii temsil ediyor ve tamamen ap
tal insanlar" (Carmelo Nieves, M RR, Say: 18, Ekim 1984). Fakat
daha nceki alntlardan gerekte kimin aptal" olduunu grmek
fcizla zor olmasa gerek.
Gey, komnist, liberal ve iddetten annm Dazlaklar da vardr.
Onlar aslnda, ABDde moda haline gelmi olan Dazlak niforma
sn giymekten baka herhangi bir Dazlak lkesine katlmazlar.

Scared of Chaka, Arizona-Tucson, 1995

Dorusu bir insan gey gettodan, dzinelerce niformal Dazlaklar la karlamadan geem ez. Ben bu blmde onlar kastetmiyo
rum. Bu insanlar, iyi Dazlaklarn ald haksz eletiriler hakknda
eneleri dene kadar dil dkebilirler, bu durum karsnda benim
tek yapabileceim bu insanlara, I9 9 0 l yllarn ABDsinde kendi
lerini neden Dazlak olarak tanmladklann sormak olacaktr.

Tekrarlyorum; btn Dcizlakiar Nazi deil, hatta rk bile ol

mayabilir. yle ki, rk Dazlaklara kar en byk muhalefet ba
ka Detzlaklardan gelmitir. Bu rk olmayan Dcizlakiar dierleriy
le ayn niformay giyerler, fakat bir Daziak olmann anlam hak
knda biraz daha farkl fikirleri vardr. Bunlar beyaz olmayan Daz
laklard kabul eder ve tanrlar; fakat ou zaman en iz dierleri
kadar vatansever ve iddet doludurlar. S.H.A.R.P.. A.R.A. ve
baka yerel gruplar rk Dazlak basmakalp tipini bertaraf etmek
amacyla oluturulmutur. Bunlar tam olarak rk Dazlaklar na
sl frenlerler? Bizim deneyimlerimize gre, Minneapoliste etki
li olan yntem fiziksel olarak kar durmaktr. Bu da, onlarla d
vmek ve onlar iki seksen uzatmak anlamna gelir (A.R.A.dan
Kieran, M R R , Say: 78). Benzer bir grup olan Britanyadcki AntiFacist Action (Anti-Faist Eylem) da Nazilere kar mcadelede,
onlann bildii tek dili kullanmak gerekir der. Yani bot, yum
ruk, demir ubuk; ve daha baka bu soytarlara dalga gem edi
imizi ve rklar, cinsel tercihleri, cinsiyetleri veya siyasi inanla
rndan dolay insanlara saldrlmasna tahamml etmeyeceimizi
gstermek iin ne gerekirse... (Frank Hughs, M R R , Say: 103,
Aralk, 1991).
rklk kart Dcizlak gruplar iki noktada ok eletirilmilerdir.
Birincisi, iddet kullanmadaki kesin kararllklardr, ki birok in
san, onlann rk olmayan gruplar tarafndan knanmakszn ne
kadar sk herifler olduklarn gstermek iin iddet kullandklann
dnyor. nsaniar onlarn taktiklerini sorgulad zaman,
genelde yantlar u oluyor: Bence iddetten arnm tepki
neredeyse gerek ddr. Tarihsel olarak barsever hareketlere
bakp neyin ie yarayp yaramadn grebiliyoruz (A.R,A.dan
jonna, PE, Say: 13). Bar yaklamlan pratik olmayan bir tarz
olarak saymakla kalmayp bu tr yaklamlar imkn dahilinde rk
gryoriar. Ben barseverliinden bahseden birok beyaz li
beral insann, beyaz orta snfa ait insanlarn kendilerini buldukla
r iktidar konumundan dolay olduka rk veya snfg veya cinsi
yeti olarak yorumlanabileceklerini dnyorum (a.g.e.). ste
lik. insanlar onlarn iddet dolu taktiklerini knadklar zaman.

Bence bu olduka kak bir dnce ve rk bir tutumu da banndmyor" (Kieran) diye yant veriyor. Bu arada. Kierann Minneapolis'te gya bir rkya saldrd iin mahkemelik olduunu da
belirtmek gerekiyor. Taktikieri gz nnde bulundurulduunda
onun ya birine saidrm ya da atmaya katlan korkak rklarca
yalan yere sulanarak kolay bir hedef haline getirilmi olmas hi
de artc deildir. Tabii ki umarm Kierann davas der ve o
domuzlarn yaknnda olduu zaman daha dikkatli davranmas
artyla kendini adad rklk kart mcadelesine devam ede
bilir.
Irklk kart Dazlaklarn kar karya kaldklar dier bir eletiriyse ifade zgrlne baklardr.
Fciistlerin konutuu dil soykrm ve nefret vaazleri verir ve
bunun zgrlkle alakas yoktur, kurtulula alakas yoktur; aksine
bu, insanlar ldrmek, smrmek, hkmetmek ve hiyerariyi de
vam ettirmekle ilgilidir. Benim bir paras olmak istediim ifade
zgrl herkesi giendirmektir, herkes iin kurtulutur. Faist
lerin konumasna izin verilmesinin herkes iin gerek bir zgr
lk yaratacana inanmyorum. Faistlerin radyoya ya da herhan
gi bir yere konumalar iin davet edilmeleri, yani bence bu en
gellenmelidir, buna izin verilmemelidir, nk gerek bir kurtulu
iin yapc deildir" (jonna).
Faistlerin dilinin kurtulu iin yapc oimad dorudur. Sorun
u ki, ne kadar zarar verici ya da gln olursa olsun, farkl dn
celer benimseyen insanlara kar fiziksel iddet uygulamak, kesin
likle zgr bir topluma zarar veren bir tr sansrdr. Gnll id
detle desteklenen iyi niyetlerin, rk veya faist saylan herhangi
bir eye sansr uygulayan tehlikeli ve yanl ynlendirilmi bir ha
rekete dnebileceini grmek zor deildir. Eer bu gerzeke
saa samalklara uygulanan sansrn bir yarar olmusa, o da
onu gerzek taraftarlar arasnda daha popler hale getirmesidir.
Yeraltna itildiklerini, zulme ve sansre uradklarn iddia etmele
ri. beyaz iktidara Dazlaklarn, kendi deerlerine (daha dorusu
deerlerinin olmayna) dayanarak insanlara yutturulmas mm
kn olmayan samalklarnn gittike yaygnlamasna yol amtr.

Soulside, Pennsylvania-Annville, 1987

ABDdeki Dazlak hareketi genel olarak bir genlik hevesine

dnmtr. Onlarn tehditleri sadece hl byk konserlerde
attklar Punk topluluklarna kardr. Amerikal Dazlaklarn b
yk ounluu rk olmamalarna karn, vatansever, cahil kaba
daylardr. (Dazlaklarn temiz grnn ve genellikle muhafa
zakr grlerini de benimseyen Straight Edge Punklar saymaz
sak) Punklarla Dazlaklar, neredeyse hibir ortak ynleri olmama
sna ramen benzer mzik zevkleri nedeniyle'dolay srekli ayn
kefeye koyuyorlar. Bu da, Dazlaklarn destekledii birok Punk

mzik grubunun ark szlerini ya okumadklarn ya da anlama

dklarn gsteriyor.
Gemite, iddet tehdidinden tr ok az Punk mzik grubu
gsterilerine gelen Dazlaklar aleyhinde aka konuabilmitir, fa
kat bu dumm giderek deiiyor. Baz ehirlerde. Dazlaklann girme
sine izin verilmeyen gsteriler dzenlenmitir, baz kulpler de
Dcizlaklann mantkszca uygulad iddete tahamml etmeyecek
lerini aka ifade etmilerdir. New York'ta ABC No Rio kulb, da
ha nce iddet dolu bir Dazlak/Straight Edge camias ile nlenmi
New York yaratia ve politik olarak etkin bir Punk camiasna
doru deitirdii in bu noktada anmak gerekir. Yllar nce d
v dolu yarlardan ibaret olan gsteriler artk neredeyse Dazlak
lardan tamamen arnm, elence ve iletiime uygun ortamlardr.
ABDdeki gelimeler, bir btn olarak Dazlaklardan uzaklaldna
iaret ediyor ve yakn gelecekte Dtizlaklann daha gen Punk Rock
camiasnda eski formunu bulacan sanmyorum.
Bu kitaptaki Dazlaklar ve dier konular hakkndaki bilgi
leri ou ana akm yaynlarda veya ktphanelerde bulmak
mmkn deil. Bu konularda yeterince bilgi sahibi olmadklanndan medya kaynaklar Dazlaklarn ve Punklann felsefelerini arp
tyorlar. Ele alnan meselelerin zne ulamak, birinci el kaynak
lara ulamay gerektirir. Bu kitabn birinci el kaynaklar, kiisel
deneyimler ve fanzinlerdir.

En yaygn zin ettieini snflandracak olsaydm, y

le snflandmrdm (k bu bir sralama deildir): sanat
(buna izgi roman, posta sanat, kola) almalan dahil
dir), muhafazakr-Anayasa taraftarl, ekoio)lk-evresel, film (genellikle korku-edepsiz-kanii), iir, din (pagan-subgenlus Dlscordian-trensel byclk), anarist-sol, mzik, bilim kurgu-fantezi, ana akm edebiyat.
Belirlenemeyen Uan Nesne-Fortean~ruhl-tuhaf, bliimhuysuz ahslar-ban-sava kart-toplumsal vicdan
olan, gey-lezbiyen-biseksel. Kk apl matbaalar
dan kanlarn % 90 (biraz zorlama gerektirse de) her
halde bu kategorilere sdnlablllr (M ike Gunderloy. Factsh e e t Five editr. MRR, Say: 77. Ekim. 1989).

Punk fanzinler (ya da ksaca zinler) Punklar arasnda kullanlein en

yaygn iletiim araadr. Punklar in Punklar tarafindan karlyor
ve geni bir konu yelpazesini kapsyorlar. Bu kitapta, bilgilerimin
ounu daha byk apl fanzinlerden (ki genelde binden fazla da
tlan fanzin byk fanzin saylyor) topladm ve fanzinler bunden
sonraki blmlerde de ana kaynamdr. Byk olanlann temel ko
nular genellikle hem mzik hem de siyasettir ve fcinzinler yukar
da sz edilen konulara ender olarak deinirler. Byk fanzinlere

dayandm iin, dierlerinin dorudan Punk dnyasyla alakal

olmadklanndan dolay ilgin, elenceli ya da ilham verici olmadklann sylemiyomm, ancak bizim burada ele aldmz tartmalar
iin fazla kullanl deiller. iir veya fotoraftan oluan fanzinler
Punk'lann sanatn ve deneyimlerini dierleri kadar iyi ifade eder, fa
kat onlan sze dntrmek zordur. Birleik bir eser koleksiyonu
olarak Punk fanzinleri. Punk fenomeni oluturan eitli elerin -m
zik, felsefe, estetik ve tavr- hepsini ortaya koyar" (Henry, 95).
Fanzinler, I9 7 0 ll yllarda New York ve Londradaki Punk cami
asnn bymesiyle birlikte ortaya kt. O dnemdeki en byk
fanzinler ngiltere'den kan Sniffin' Glue ve New York'tan kan
Punkti. ou fanzinlerde olduu gibi bunlar (profesyonel dergile
rin standartlarna gre) ksa mrl, basks az ve (yine, profesyo
nel gsterili magazinlerin standartlarna gre) yayncla ok
acemi yaklamlar olan fanzinlerdi. Fanzinler, cilal kapaklan, drt
renkli tam sayfalar ve yksek bteleri olan dergilerle kartrlma
mal. ou fanzin, fotokopi makinasyla oaltlm, sayfalan zm
bayla tutturulmu ve genellikle sayfa numaralan, telifleri veya kr
etme olaslklar yoktur. Bir fanzin editr Olabilnnek iin insann
tek ihtiyac olan, kendi daceleri ve fikirlerini ifade etme drt
sne sahip olmas ve ucuz bir fotokopi makinasna ulaabilmesi
dir. Fanzinler genelde posta yoluyla datlr, nk dkknlar kr
oran bu kadar dk ve okur kitlesi bu kadar snrl olan rnleri
ender olarak satar. Yukarda ad geen iki fanzin yayndan ekile
ne kadar, o kadar insan etkilemiti ki. dnya apnda bir Punk a
na ait olan insanlarn birbirleriyle iletiim kurmalarn mmkn k
lan, yerel bir Fanzin ann olumasn salamtr.
Fanzin modas Kaliforniya camiasnn ilk yllannda hzla g
kazand: Fanzinler, Kaliforniyadaki camiann vazgeilmez bir
paras oldu. Bunlar, fotokopi makinasyla oaltlm veya makinayla teksir edilmi, mzik gruplar ve destekleyicilerini konu
alan sayfalardan oluuyordu. Flipside Whittier'den kyordu, yir
mi be cent'e satlyordu ve camia ile destekleyicilerine edepsiz,
adi ve genlere zg bir bak as sunuyordu. Flipside, Slash'm
daha gen, daha kaba tarafyd. Slash her z^mn biraz entellektel

iken, Flipside ak szl, aptalca elenceliydi" (Craig Lee, Hard

core California, s. 18). Slash'\n tarihe karmasyla Flipside ksa
bir zamanda ierisinde Gney Kaliforniyann en byk zini haline
geldi. Kendi blgesine odaklanmasna ramen. Flipside Avru
pann eitli yerlerinde bulunan Punk'larla rportaj yapan ilk 'zinlerdendir. O zamanlardan bu yana Flipside Punk'la gittike da
ha az ilgilenmeye balayarak artk zgn editrlerinin katklarnn
fazla olmad, daha ok yeni mzik" dergisi halinde geldi. Yine
de Flipside, Bir ahitten fazlas olun" deyiiyle btn lkeye ve
Avrupaya herkesin, kendilerinin yapt bu ii yapabileceini ve
yapmalan gerektiini gsterdi.
1982 ylnda San Francisco'da Maximum Rock N R o lf u (MRR\
karmaya balayanlar, baanyla hazrladklar Punk radyo progra
mnn yanna, takip ettikleri Flipside'6ar\ daha fazla siyasi ierii
olan ve daha farkl camialann da gr
nr klnd yeni bir fanzin kattlar. Sa
dece Kaliforniya snrlarnda kalmayp
btn lke ve dnyaya odaklanm
MRR, krenin drt bir yanndan okur
larnn gnderdii camia raporlann
-yaynlyordu. Elli eyaletin hepsinden.
Gney Amerikadan, japonyadan,
Avrupadan (dousundan ve batsn
dan) ve hatta Sovyet Birliinden ilan
lar, balantlar iin adresler ve mzik
olaylar yaynlayarak gerekten dnya
apnda bir Punk topluluunun inas
na katkda bulundu.
M RR, Flipside hari btn byk
Amerikan fanzinlerinden daha uzun
mrl olmutur ve yllar boyunca
eitliki politika vurgusuyla binlerce
Punkn grlerini ekillendirmeye
yardm etmitir. Punkn ne olduu
Kilkare, Kalilorniya-Fairfield, 1998
nu" tanmlamaya kalkt iin ok

eletirilen editr Tim Yohannon, hibir zaman nesnel bir yaynalk

iddiasnda olmamtr. Irk bir Dazlak mzik grubunun ilanna uygu
lad scinsr, Flipside \n editrleri tarafndan sorgulannca yant u
oldu: Ben cidden gerici bulduum ve bymekte olan bir aklszl
a katkda bulunan tutumlara yer vermekten holanmyorum. Bir
alternatiF ve tanm gerei bireyler tarafndan yaplan bir i olarak
fanzinin, o bireylerin istediklerini yanstmas gerektiine inanyo
rum. Biz dnyadaki tek fanzin deilliz ve nesnelmiiz gibi davran
maya almyoruz... Ben sadece bu (rk dazlak) zihniyete herhan
gi bir ekilde katkda bulunmak istemiyorum" (Tim Yohannon. MRR,
Say: 49, Haziran. 1987).
Son birka yldr A^//'nin kadrosu srekli deimekte ve fanzin
gittike bymektedir. Yenilenmi bilgisayar donanm ona daha
profesyonel bir grn kazandrmtr (hl siyah beyaz da olsa)
ve fanzinin yzde 95'ini oluturan dandan gnderilen yazlann
saysnn artmasyla, fanzinin uzunluu (hl numaralandrlmam)
150 sayfaya karak ikiye katlanm durumdadr. Belli politik gr
lerin tutulmasn salamaya alt iin hl eletirilen MRR'ye,
meru eletirilerin ou, fanzinin Punk camia zerindeki iktidannn fazla olduunu dnenlerden geliyor. Punklann byk bir b
lmnn (ou zaman salkl bir phe veya mizah anlayyla
yaklamasalar da) MfRnln yazdklnna tamamen katld ve g
nll alanlanndan olumlu eletiriler alan bir albmn veya fanzi
nin iyi satld bir gerek. Pek ok Punk artk kimi destekleyecek
leri veya kimi boykot edeceklerini M RR'ye dayanarak belirliyor.
Grlerinin ouna katlsam da, fanzinin yeni gc olduka tehli
keli ve bazen bu g, gen Punklar zerinde byk etkisi olan k
e ycizarlan ve alanlar tarafndan da ktye kullanlyor.
M R R , hakknda dile getirilen ikyetlere ve fanzinin olumsuz
ynlerine ramen, aylk olarak amalarn yerine getirmekte ok
baarl olmutur. Bu amalar ve ana fikirler unlardr: "(1)
Punk/Hardcore camias iin ilerici tavrlann ortaya konulduu fo
rum ortam salamak. (2) Halk arasnda yerel etkinliklerin srekli
oalmas iin bir ara salamak. (3) Bizleri, siyasi, toplumsal ve
kltrel olarak etkileyen uluslararas deiimlerin belgelenmesini

salamak" (Tim Yohannon, PE, Say: 3, s. 8). Eletiriler ve Punk ca

miasnn ara sra yaad kaytsz tutumlara ramen. Yohannon
M RR iin yle diyor: (Bence MRR) insanlar arasnda balar olu
turmaya gayret etmeye, eylemci olmaya ve insanlar daima olum
lu eylemler yapmaya ekmek iin almaya devam edecek. Biz,
tek bamza bunu yapamayz, ama (maa almamak ya da mali
durumumuzu yaynlamak gibi) belli doruluk ve drstlk ilkele
ri izleyerek, belki bir rnek oluturabiliriz. stelik M RR radyo, (ar
tk hayatta olmayan, gnlller tarafndan iletilerek neredeyse
btn Punk albmlerini ve fanzinlerini posta yoluyla datan bir
servis olan) Blacklist Mailorder, (her hafta her yatan Punk'lara
ak olan gsterilere ev sahiplii yapan) Gilman Soka Projesi,
(Noam Chomsky'nin Threat By Example balkl kitab. Sabotage
In the American W orkplace ve You Don't Have To Fuck People
O ver to Survive kitaplarnn yayncs) Pressure Drop Press ve (bir
plak dkkn ve fanzin ktphanesi olan) Epicenter gibi projeleri
hayal edip hayata geirerek ve dzenleyerek eylemci de olabili
yoruz. Hibiri kr amal olmayan bu giriimlerin hepsi, kendin
yap (KY) anlayn benimseyerek, iletiimi ve yeralt mali gcn
iyiletirmeye adanmtr,(Tim Yohannon. M R R , Say: 100, Eyll,
1991). M// gerekten dnya apnda camiadan haberler verdii,
dnyann drt bir yanndaki Punklarn grlerine yer verdii ve
onlardan gelen yazlar yaynlad iin, bugnk Punk camiasnn
dnceleri ve eylemleriyle ilgili bilgi toplarken, onu ana kayna
m olarak kullanmakta kendimi hakl gryorum.
MRR'nn daha radikal olan alternatifi Minneapolis fanzini Profa
ne Existence' \ T . PE anarist ynelimlidir ve politikayla ve politik
mzik gruplaryla hem Flipside'dan hem de MRR'den daha ok il
gilidir. Fanzin, 1989 ylnda kmaya balar ve ok daha ksa olma
sna ramen ilk on saysnn mizanpaj aynen MRR'mn A4 boyutu
gibidir. Aklanmayan nedenlerle, popler solcu gazeteleri baz ala
rak bu formattan vazgeerek ufak resimli gazete fbrmatn benim
semeye bcilar. Biz okuyuculann ansna, editrler fanzinin ierii
ni de arttrarak eski formata dnerler. PE en byk fanzinlerden bi
ri haline gelir ve aka saldrgan olan politik dunju sayesinde Avru-

L o s Crudos, T e ksa s-C o rp u s C h ris ti, 1995

pada geni bir okuyucu kititsl kazanr. aianlan gayet ak bir bi

imde ngilizlerin erken politik Punk'larnclan etkilenmi vfe grn
e gre kendilerini bu ie adam ahsiyetlerdir. Bu kitap basld
zaman P f ancak senedir kyordu. O zmandan bu yana Punk'lar arasndaki etkisi ve poplaritesi asndan MPPden sonra ikinci
srada yer alyor. Editrler: her sayy, kendi etkinlikferimiz hakkn
da bilgi ulcitnmann yan sra anarist ve/veya Punk kltdi ve ak
tivizmiyle ilgilenenler iin bir kaynak olmak amacyla yaynlyoruz.
Ayrca toplumu bir btn olarak blen ve yattran yabanclama
engellerini amctk amacyla da yaynlyoruz. Eer politikalanmz ve
ya tavrlarmz sizi herhangi bir ekilde rencide ediyorsa... ektirin
gidin! (P, Say: 13. Ocak 1992, s. I).
Kuzey Amerika ve Avrupann her yerinde okunan fanzinler
sadece FUpside, M RR ve PE deil, fakat bunlar etkileri en byk
olanlardr. Her Avrupa lkesinin byk ve kk fanzinierden olu
an bir fanzin koleksiyonu var, fakat bunlar genelde yaynland
lkenin dilinde yazlr ve daha ok yerel haberler verir. Bu bir
ok lkede okunuyor ve eitli lkelerde olup bitenlerin haberle
rini veriyor. Bunlar ve dier fanzinler Punk camiasnn tutumlar
nn ve hareketlerinin raporlarn verdikleri gibi, camiann takip et
tii yolu belirlemekte de rol oynuyor. Son yirmi sene boyunca
binlerce ^nzin retilmitir. Bu nn ana kaynak olarak kullanl

mas, her birinin Punk camiasnda kolay ulalabilir olmasndan ve

grdkleri genel kabulden dolaydr.
Bu noktada, fenzin dnyasyla ilgili olan bu blm, yaanan
baz deiiklikler nedeniyle gncelletirmek gerek. Birinci dei
iklik, fanzinlerde hem say hem de poplarite asndan yaanan
patlamadr. Byk datmclar ve maaza zincirleri, onlar sata
sunmak, gazete ve dergi raflarnda sergilemek iin fanzinleri ka
bul etmeye balad. Bu, birok fanzin iin daha geni kitlelere
ulamalarn salayan mthi bir frsat: ayn zamanda en cra ka
sabada yaayan bir ocuk iin de yeralt kltryle tanma frsa
t sunuyor. Bunun olumsuz taraf ise, bu gelimeyle fanzlnlerin,
bazen daha geni kitleler tarafndan kabul edilebilmek iin daha
"profesyonel" olma veya ana akma layk olma basksn yaama
sdr. Tower Records dkknlarndaki raflar tka basa dolduran bir
sr Punk fanzininin karbon kopyas artk piyasadadr. Profesyo
nelce tasarlanm ve tamamen ilan, eletiri ve skc rportajlar
dan oluan fanzinlerle bu kekler, kendilerinden nce gelen daha
kaba, daha tutkulu fanzlnlerin yaratcl ve yrekliliini sergile
miyorlar. Ayrca, artk fanzinler hakknda yazlan kitaplarn ola
anlamasyla birlikte tkenmi fanzlnlerin saylarn bir araya ge
tiren byk formatl kitaplar da yaygnlat.
B yl, Tim Yohannonun lmyle M R R daha gen, daha de
neyimsiz bir tayfann elinde kald. Umarm, artk sadece belli
Punk mzik trlerine odaklanan MRR'yi hazrlarken tayfa. Yohannon'un dergisinin asi sosyal mesajlar ykleme mirasn unutmaz
lar. Profane Existence 1999 ylndan sonra yaynlanmayacak. Bu.
zaten ktlk yaayan anarist Punk camiasnda koskocaman bir
boluk yaratacak. Ne mutlu ki, onlar bize M akin' Punk a Threat
Again (Punk'n Yeniden Bir Tehdit Olmasn Salamak) diye m
kemmel bir kitap brakarak aramzdan ayrldlar. O kitab aln.
ster kk ister byk olsunlar, btn fanzinlerin amaa ayndr:
Punk kltrn ve felsefesini tanmlayan fikirlerin iletiimini sala
mak. Bylece fanzinler, anari, cinsellikle ilgili meseleler, evresel
felsefeler ve Punk'n ticari politikalannn aynntlann gstermek iin
kullanlabilirler.

Her tr devlet gereksizdir ve stenilmez. Devlet, topluluun kendi kendine salayamayaca herhangi bir hiz
met salamaz. Kimsenin bize neler yapacamz syle
mesine, hayatmz nasl dare edeceimizi emretmesine
ihtiyacmz yok; kimsenin vergiler, kurallar ve kanunlar
la bizi taciz etmesine ve emeimizi smrerek atafatl
yaamlarn srdrmesine htiyacmz yok (Anarist Gen
ler Federasyonu - Anarchist Youth Federation (AYF], Profane Existence,
Say: 5, Austos. 1990, s. 38).

siyasi ideolojiyi semeye gelince, Punk'larn byk ounluu

anarizmi tercih ediyorlar. Kapitalizm veya komnizmin herhangi
bir trnn devam etmesini destekleyen neredeyse hi yok. Bu,
btn Punk'larn, Anarizmin tarihi ve kuram hakknda ok okuduklan anlamna gelmez, fakat ou, Anarizm'in resmi devletin
veya hkmdarlarn olmamas, bireysel zgrlk ve sorumlulua
deer verilmesi ilkeleri erevesinde oluturulan bir inanc paylayorlardr (kim paylamaz ki). Minneapolis'den gkan lanzin Profane
Existence, Kuzey Amerika'daki en byk anarist fanzindir ve ier
dii mzik ve politik bilgiler, anarist bak asndan aktarlmakta
dr- Daha entelektel/aktivist eilimli okurlara hitap eden ve Punk
hareketinin mzik tarafn safd brakarak salt politik format be
nimseyen baka deerli birok lanzin de vardr.
Avrupa camiasnn. Kuzey Amerikadaki akranlanndan daha
fazla anarist fanzin ve mzik retmesinin sonucu olarak, AvrupalI
Punklar tarihsel olarak daha politik olmulardr. Bu fanzinlerin ya
ratclar ve editrleri, grnr bir biimde politik eilimi olan ikin
ci dalga Avrupa Punk'ndan (1980-1984) etkilendiler. rnein Bir
leik Krallktaki Crass, Conflict ve Discharge; Hollandadaki The
Ex ve BGK ile ABDdeki MDC ve Dead Kennedys mzik gruplar,
birok Punk' srf RockNRoll'cu olmaktan kararak, asi dnrle
re dntrdler. Bu mzik gruplarnn ideolojileri. Punk mziinin
yelpazesinin her yerinde, her tr mzik alan birok grup tarafn
dan srdrlyor. ikagodaki Los Cndosun hararetli politik
thrash mzii nasl zulmn yzne haykmyorsa, Propaghandlnin

aka snf bilind tayan arklar, kulaa ho gelen ve aklda kalan

pop Punk tarzna mkemmelce oturuyor. Bu mzik gruplannn bir
sonucu olarak, binlerce gen insan kendini anarist" olarak nite
lendiriyor ve mevcut devlet rejimlerine kar kin besliyor.
"Uygarlk dediimiz eyin ilk aamalannda birka insan, kendile
ri adna baka insanlan altrarcik rahat bir yaam srdrebilecekle
rinin ve onlann srtndan zengin olabileceklerinin farkna varm. Bu
insanlar, kendilerini kabile reisi, aman, kral veya rahip olarak atamak
iin kurnazlk veya fiziki kuvvet kullanmlar. Tehdit ve batl inanlar
kullanarak insanlan hizaya getirmiler. Ara sra tebaalan bakaldmrd
ve onIcir, ya tebaalannn yatmalarn salayabilecek kadar reform
bahederdi ya da yerlerini yeni hkmdarlara devrederlerdi. te de
vletin doas byledir (Felix, "Professor Felix's Vey Short Histoy of
Anarchism", Profane Existence, Sayi: I, Aralk, 1989, s. 13).
Punk'lar, dnyann mevcut sistemlerine, ksrdng haline gel
mi devrimlerle sonrasnda yaanan bask ortamlarna kar bir al
ternatif olan anarizme yneliyor. Devletlerin (veya genel olarak hi
yerarilerin) doas gerei, onlann altnda yaayan (veya onlar ta
rafndan etkilenen) insanlar bask altnda tutulur ve smrlr.
Genlik veya burjuva kart-kltrlerden farkl olarak Punklar, ko
mnizmi ve geleneksel demokratik devletlerin sol kanatlannn ya
n sra kapitalizmi de reddederler. ktidarda olan partilerin uygula
d reformlar ou zaman devleti (yani resmi devletin srdrl
mesinden yana olan) veya yzeysel bulunarak knanr. Reformlar,
insanlan zgrletirmek iin deil, onlar teskin etmek iin yaplr.
Komnizme gelince, birok Punk, komnist hareketin en azndan
szde geerli olan kadn haklan ve ii snft destei konusunda an
lamaktadr ve kapitalist toplumdan ayn derecede hazzetmemektedirler. Punk topluluunun birok yesi, belli bal konularla ilgili,
grne gre benzer amalar olduu iin Spartacist League,
Devrimci Komnist Parti (Revolutionary Communist Party - RCP) ve
baka Marksist/Leninist/Trokist gruplarn dzenledii eylemlere
katlmlardr. Anaristler ve tarih hakknda okuyan herhangi bir
kimse, komnizmin gereklerinin ideal anarist devletin amalarn
dan uzak olduunun farkna varr.

"Yeni Dnya Dzenine Ho Geldiniz - Washington, D.C., 1991

Komnist gaplann muhalefet yaparken syledikleri, iktidar

dayken dile getirdiklerinden tamamen farkldr. Onlar komnizmi,
kapitalistlerin basklanna ve zulmne kar eitlik ve adalet adna
mcadeie eden asil bir hareket olarak gsterirler. Ama gerek olan,
sok partilerin doas gerei otoriter olduklardr. Felsefesinin bir
paras olarak bir insann dierine hkmetmesini savunan her sis
tem zulm olasln barndrr. Komnist gruplar halk kitlelerinin
zgrlemesi iin deil, kendilerinin iktidara geimesi iin mcade
le eder. ktidara gelince de. iktidarlarn srdrebilmek iin btn
hkmetlerin uygulad basklan onlar da uyguluyor" (Felix ve Rat,
Revolt Against Communism" [Komnizme Kar Bzkaldrma]. PE,
Say: 2, ubat. 1990, s. 22).
Komnizmin zulmn gsteren kantlar, sadece mevcut baskc
rejimlerden deil, anaristlerin, totaliter komnist kuwetierin iha
netine uradklan ve onlar tarafndan ezildikleri 1921 ylnda yaa
nan Kronstadt Ayaklanmas. 1918-1921 yllar arasnda yaanan Ukranya Anarizm FHareketi ve 1936-1939 yllannn spanyol Sava'nda da bulunabilir. Komnist rejimler, sonulan itibariyle tahttan
indirilen rejimlerden illa ki farkl olmuyor, en azndan hkmedilen

tebaalarna gre pek bir ey deimiyor. Devrimlerin amac, basit

bir hkmdar dei tokuu anlamna gelmemeli. Bu yzylda dev
rim. sadece kapitalist sistemleri devredip yerine eit derecede ya
da daha baskc olan kendi sistemlerini devreye sokan komnist r
gtlerin profesyonel snf tarafndan idare edilen devrim anlamna
gelmitir" (Minnesota mzik grubu Destroy, PE, Say: I , s. 29). Bu
anlamda devrimler ksrdng haline gelmitir; honutsuz olanlarn
bakaldrmalar ancak baka bir honutsuz snf yaratmaya yaryor.
Komnizm, anarizmin salad zgrlk derecesini salamyor;
dolaysyla gya dman olan kapitalizmden daha ok tercih edi
len bir sistem olmamaldr.
Punk hareketi bata, sahte demokratik politikalar benimseyen
kapitalist lkelerde olutu. Bu nedenle kapitalizm ve onun neden
olduu sorunlar politik Punk'larn ilk hedefi olmutur. Evsizlik, snflk ve iyerinde ycianan smr, agzllk zerine kurulan
bir sistemin baz sonular olarak grlmektedir. Kapitalist sistem,
toplumun baz yelerinin bolluk iinde yaamalarn salarken, bu
durum o bolluktan mahrum braklan insanlarn smrlmesiyle

Ruin, Maryland-Baltimore, 1986

dorudan ilikilidir. Bir insann drste alarak zengin olabilme

inanc, tekrar tekrar aksi kantlarla yklmtr. Eer bu gerek olsay
d, ben ve ailem dahil olmak zere alt snhn u anki birok mensu
bunun keyifleri tknnda olurdu.
Kapitalist toplumda baan, insann sahip olduu para ve mal l
syle tanmlanr. Bu tanm kullanarak, kendi konumlarndan tat
min olan ve fakir duruma dmekten korkan orta snfn hali vaktinin herhangi bir radikal deiime direnebilecek kadar "yerinde
olduunu sleyebiliriz. Gerek durumunun farknda olmas gere
ken (ki birou bunun farkndadr) gelir dzeyi dk olanlar bile
orta snf bolluundan bir para koparabilme olasl iin alrlar,
insanlarn yiyecek yerine mzik setleri ve televizyonlar yamala
malar, daha iyi bir yaamn daha ok para ve daha ok mal anla
mna geldii konusunda ikna olduklarnn bir gstergesidir.
Parann ve belli lkslerin, hayat kolaylatrd phesiz do
rudur, fakat baar ve baarszl bu llere tabi tutmak tehlike
li imalar barndrr. "Kapitalizm, herkesin kendi krn azamiye
karmaya altnn farz edildii kuramsal bir modele dayanr. s
telik, insanlar ounlukla, etraflarndaki her eyi metaya dnt
rerek bu modele uymutur" ("New World Order," M RR, Say: 98.
Temmuz, 1991). evrenin u an kar karya kald tehlike ve fe
laketler bunu aikr bir biimde kantlyor. ktisatlar, yaanacak
kayplar hesaba katmadan evresel rnlerin deerini hesapladk
lar zaman, gelecek insan kuaklar ve imdiki bitki ve hayvan tr
leri iin kesin bir felakete yol am oluyorlar. Daha u vakalarda,
bu dnce biimi, insanlar ve nsanlar arasndaki atmann bir
btn olarak mal haline geldii sava zamanlarnda en kritik nok
tasna ular: ldrmek anlamn yitirir" (a.g.e.). Bu ok nemli bir
nokta ve bunu vurgulamak iin Orta Douda ycvanan Krfez Sava'n rnek verebiliriz.
Kapitalizmin yamyamlk olduu tekrar tekrar sylenmitir. Bu
ifade genellikle byk irket sahipleri veya yneticilerinin, kr
salamak isteiyle nasl dier insanlar smrdne iaret
ederken kullenlr. Kapitalizm ou zaman sanki belli bir grup
insann strabndan kuvvet bularak byyor gibi grnyor. Krfez

Savci srasnda her iki tarafn askerleri, kr kaybn nlemenin yan

sra ileri oaltmak iin ara olarak kullanlmlardr. Bu savala il
gili baz gereklerin doruluu tartlmaz: Yz binlerce masum in
san hayatn kaybetmi; bir uygarlk yok edilmitir. Kapitalist Ame
rika'da ise savan ima ettikleri olduka farklyd: Bundan kazanla
cak ok para vard" (a.g.e.). Bu savan neden yanl olduu ve ne
den meru olmadnn (sanki herhangi bir sava meru olabilirmi
gibi) aka ortada olan nedenlerine girmeden nce savan baz
ekonomik sonularna bakalm. Bilileri, l Frtnas tirtleri, vide
olar, televizyon programlar ve tampon kartmalar gibisinden
rnlerini satabilmek iin rk sloganlar ve birok insann lmn
kendi karna kulland. Kr kategorisinde en ok kazananlar" b
yk olaslkla petrol irketleriydi ve popler sava kart slogan
petrol iin kan dklmesin"in yerine kr iin kan dklmesin" da
ha doru olurdu.
ABD iin savan toplam maliyeti yaklak altm milyar dolar
olarcik hesapliinmtr. (Bu rakam, saylarn tam bilemediimiz yaamlann yitiren mttefik askerlerini iermedii gibi, Irak'n kayp
larn hibir ekilde hesaba katmyor). Eer bu rakamn doru oldu
unu kabul edersek -ki bu ahlaki bir su saylr aslnda- Amerika'nn
bu savatan elde ettii kra

Stratford Mercenaries,
Bayview San Francisco, 1997

dair daha fazla bilgiye ula

rz. Mttefiklerin imdiye
kadar 57 milyar dolarlk
katks olmutur savaa; bu
na Suudi Arabistan'la Ku
veytin yeni silah satlar
iin yaptktan 18 milyar do
larlk pein dem e eklenin
ce, ABD hkmeti iin bu
savan sonuta gayet krl
bir giriim olduu ortaya
kyor" (a.g.e.). Sadece h
kmet deil. Irak yeniden
yaplandracak byk inaat

irketleri de iyi mangr biriktirecekti. Ne kadar ok hasar varsa, o

kadar yeniden yaplandrma vardr, dolaysyla o kadar da kr var
demektir.
Savatan kr salamak sapka bir ey gibi gelebilir insana, ama
gerekleen aynen budur. Birilerinin, ekonomiyi ve kiisel krlan
iyiletirmek, isizlik orann drmek ve vatanseverlik hararetini
artrmak iin beyan edilen bir askeri hedefin aldatc grnnn
arkasnda gizlenerek bir sava karmay arzulayacana nanmak
ok mu gerek d? Bylesi fenomenleri agklamak iin b^zia^
ayrntlarla bezenmi komplo teorileri tretirlerdi, fakat bize gre
bu tr teorilere ihtiya yoktur. Gerek ise hilekr dzenin esas y
zn ortaya koyuyor; Savatan kr elde etmek, her eyi, sahip ol
duu tek deeri olan serbest piyasa tafafindan belirlenen bir ma
la dntren kapitalist sistemde rasyonel bir eylemdir" (a.g.e.).
Dolaysyla kapitalizm, sermaye elde etmek iin insanlar insanlk
tan karmak ve onlan (ve belki de hayvanlan/doal evreyi) s
mrmekle temellendi rildii srece anaristler tarafndan kabul edi
lemez. Anaristlerin, kapitalizmi ve sahte demokratik devleti red
detmeleri iin daha ok neden var. Bunlarn bazlarna daha sonra
deineceiz.
Anarist Punklar, demokrasinin radikal, liberal veya an solcu
olarak tanmlanan kesimleriyle rten birok inanca sahip grn
yorlar. Kadn ve ecinsel haklannn ve rklar aras eitliin savunul
mas hem liberallerin hem de anaristlerin bir ekilde resmen kabul
ettii ilkelerdir. Ancak bu benzerlikler, anaristlerin Solu, Sa knadklan kadar (bazen de daha fazla) knamalanna engel olmuyor.
Anaristlerin, solcu gruplarla koalisyon oluturabilmeleri ve onlar
la birlikte alabilmeleri biraz tuhaf grnyor. Gerekte anarizm,
sac gruplara kar olduu kadar sol politikalanna da muhafet edi
yor" (Felix ve Rat, PE, Say: 2). Yine Krfez Sava, Sol ile anarist
lerin arasndaki farklklap rnekliyor.
Sol'un protesto gsterileri ve direnme abalan, aslnda radi
kal eitilii destekleyen ilkesel bir tutumu benim sem eye gnl
sz olduklann gsterdi ("New World Order", M R R , Say: 9 9 ,
Austos, 1991). Genel olarak anaristlerin Sol'a dair gr.

Sol'un "D evlefe dorudan kar durmasn gerektirecek herhangi

bir eyden uzak durduudur (a.g.e.). Ben ahsen Wiishington
D.C.'deki en byk protestoya katldm ve bu deneyimden yola
karak anaristierin bu iddiasn doruiayabilirim. Protesto gsterisi,
kendiierini pazariamak iin ellerinden geleni yapan ve mallarn
satmaya alan birka liberal grup tarafndan dzenlendi. Hareke
tin liderleri gstericileri, sloganalara uymaya ve zincirleri krma ris
kine girmektense medeni insanlar gibi onlan akrdatmaya ar
dlar. Yrylere, kaldrmda yrmeleri ve medya iin grg
kurallanna gre davranmalan emredildi-, kendiliinden gelien, yarata muhalif hareketlerde bulunmalanndan vazgeirilmeye all
d. Farkl grleri savunanlar iin de, herkese haddini bildiren ba
r gzlemcileri' grev bandayd" (a.g.e.).
Koalisyon oluturma sreci kimi zaman, katlmn geni kitleler
halinde saland, birbirlerine bal birka meseleyle ilgili protesto
gsterileri ile sonulanabilir. Ama sz konusu protesto gsterisinde
bu. ancak protestonun mesajn yumuatmaya yaram gibi grn
yordu. nsanlara rahatsz edici gelen, Irak destekleyen gln slo
ganlaryla bir komnist grup haricinde, mevcut gruplarn herhangi
birini rencide etmemek iin, protesto hareketinin slogan Askerle
rimizi hemen eve getirin!" oldu. Birok Punk ise zamanla daha kes
kin olan Askerleri siktir et" slogann tercih etmeye balad; byle
sylerken, insan hayatn deersizletirmek gibi bir amalar yoktu.
Askerleri, nlerine geleni imha etme ve hayatlar yok etme misyon
larnda desteklemek ya da (daha az deerli olan askerleri deil de
zellikle) onlan eve getirerek tehlikeden uzaklatrmak, durumu s
nrl veya yanl alglamak anlamna gelirdi. "Protestocular sava,
kolay sindirilen tek bir meseleye indirgediler: Ordu sorun deil, so
run sadece bu savatr. Bylece bar hareketi, ana akmn vatanse
ver yalanlarn destekleyerek bu yalanlarn altn izmi oldu; bunu,
muhaiefeti alternatif bir ulusal kar erevesinde sunarak yaptlar:
Ban Savunmak, Vatanseverliktir!' Gerekten ban isteyen insan,
vatanseverlii reddedip bu lkenin bask ve smrgediik zerinde
kuruiduunu anlamaidr" (a.g.e.). Btn bunlardan sonra, Punklarn pek vatansever olmadklan anlalmtr herhalde. Benim iin

hem vatansever olm6c hem de ounlua muhalefet etmek ikiyz

llk olurdu. Bence bu lkenin kt noktalann desteklemeden iyi
noktalann desteklemek mmkn deildir. lm, ikence ve istis
mar bu lke eliyle gerekletii zaman: gzmde, aklmda ve yre
imde, kt noktalar kesinlikle lyl noktalardan daha ar basyor"
(Martin Sprouse, M RR, Say; 39, Austos, 1986).
Protesto gsterileri ve Solun bir btn olarak savaa yaklam
genel bir aresizlik hissini ve bireyin gszln destekliyor gi
biydi. Savaa kar kmann tek yolu sanki bir gruba katlp gc
grubun liderlerinin eline brakmakt. Medya, sadece liderlerin ve
nl insanlann nadiren verdii demelerle ilgileniyordu. Bir insann
yapabildii tek ey, bir tirt satn almak ya da mektup yazmakt.
Sol iin, protesto yntemleri nceden belirlenir ve kurallara sk bir
biimde uyulur. Bylece otorite, hiyerari ve kr odakl dzenlerin
glerinin nasl ve neden Krfez'deki atmadan sorumlu oldukla
r dile getirilmeden bu dzenlerin varl srdrlmtr; verilen
emirlere uyan bir asker kendini hi yabanc hissetmezdi. Bu protes
to gsterilerinin mesaj akt: (mmkn olduunca mtevaz bir
biimde) onlara kzgn olduunu syle, sonra evine gidip televiz
yon seyret (New World Order, M RR, Say: 99, Austos, 1991).
Krfez Savana kar direniin zellikleri ve baarszlklar,
Sol'un"her zaman iinde barndrd paralardr. Anaristler, Solcu
liderlerin destekilerine kar sergiledikleri idarecilik yntemleri ve
otoriter tavrlarla Sol gruplann yelerinin kr bir biimde otoriteyi
kabul etme istekliliini itici buluyor. Resmi Sol, sklkla profesyo
nellik maskesinin arkasnda gizlenerek brokrasi ve adi stat m
cadeleleriyle deiimi bastran, tek meseleye odaklanm kariyere!
profesyonellerin hkimiyeti altnda" (a.g.e.). Komnistlerle benzer
lik gstererek Sol, memnuniyetsiz insanlar arayp buluyor ve onlarit kanlmaz olarak onlar harcayacak ilerici siyasetiler iin aba
sarf ederek oy toplamak ya da kabul edilse bile hibir zaman yrr
le girmeyecek olan yasalar iin imza kampanyalar gibi can sk
c iler yaptryorlar" (a.g.e.). Kr amal olmayan, belli bir "mcadele"ye adanm gruplar iin alarak zaman geirenler bunun
gerekliini dorulayabilir. Demokratik Solun baz iyi iler yapt

aikrdr, fakat anaristler bu

iyilikleri sadece teskinler olarak
gryor, gerek deiimler ola
rak deil. Sol politiklara kar
ynelttikleri temel eletiri, za
ten rk ve zarar verici olan bir
sistemin iinde alarak dei
im salamaya uramalandr.
yiletirme nerisi ne kadar iyi
olursa olsun, anaristler ancak
toptan deiimle tatmin ola
caklardr.
"Milyonlarca
Amerikal,
kendi bayatlan ve her seviye
deki hkmdarlanyla derinden
bir tatminsizlik hissediyor. An
cak bu insanlar daha devrimci
olamamlardr, nk onlar de
" A lla h s z , E fe n d ls iz
mokrasinin kurumlarna hl
inanyorlar... nsanlar, kendilerine nderlik yapacak doru insanlar
seebileceklerine inandklan srece, 'demokrasi efsanesi' maalesef
devam edecektir" (Jon George, PE, Say: 11/12, Sonbahar, 1991).
lerici ve solcu politikalar idare eden itld g kesinlikle bu demokrcisi efsanesidir. Elbette ki bir yerlerde hem seilip hem de
olumlu deiimler salayabilecek, iyi, drst politikaclarn olduu
na inanmak ekiddir. Bunun yerine, ancak statkoya olan ball
konusunda (ya szde ya da davranta) drst olanlar hkmetmek
iin uygun adaylar gibi grnmektedir.
Eer iyi" liderler sem ek mmkn olsayd da bir sorun olur
du: bireyin ve topluluun kendi sorunlarn zebileceklerine
inanmayan reformcular bunun yerine reformcu, insanlarn kendi
ilerini idare edemeyeceklerine, dolaysyla baarlyla bizi daha
iyisine gtrebilecek bir otoriteye ihtiya duyduklarna inanr.
Devletin bizi daha adil bir topluma doru gtrecek sosyal re
formlar gerekletireceklerine nanarak ona gvenmenin ok

NOGQ[]

NO

MASTER

yanl olduunu dnyoam, nk her devleti toplum snf aynmal ve eitsizlikle temellendirilmi olacaktr" (Felix, PE, Say:
13, Mart, 1992, s. 6). Solun destekledii tarz reformlar, hastaln
kendisinden ok, sistemin semptonianna saldnr. Evsiz barksz, yoksui insanlann sorunian, kapitalist kurallann neden olduu btn bu
agzl rk sistem sulanmadan zlmeye allr. Binlerce
akll ve iten ilgili bireyin kendini, hkim olan iktidardcki sistemi
hibir ekilde sarsmayacak yzeysel reformlara adamas ancak ikti
dardaki snfin ve devletin iine yarar" (a.g.e.). Bylece Punk anar
ist mevcut devletlerin ileyi tarzlann reddeder. imdi nemli
olan, onlann mmkn olan (ya da itlreif edildii gibi sklkla mmkn
olmayan) anari fikrinin ne olduuna ve eletirdiklerinden nasl fark
l olduuna bakmaktr.
Anari ve ima ettikleriyle ciddi olarak ilgilenen ilk Punk mzik
grubu ngiliz Crasst. Mzik grubunun douu ve maceralannn
aynntlan iin, grubun kurucusu Penny Rimbaudn kitab Shibbo
leth'] okuyun. Bir mzik grubu oluturduklar kadar bir topluluk da
olutuayorlard, nk aynca filmler yaparak gazete karmann
yan sra bir de mzik irketi idare ediyorlard. Mzik grubu 1978
ylnda, Punk'n gittike moda olmasna ve kabul edilirliinin yk
selmesine kar bir tepki olarak kurulmutur. Sat konusunda da
bakalarnn takip ettii standartlarn temellerini attklanndan, daha
sonra onlann ticari cma yntemlerinden de sz edilecektir.
Barseverlikle ilgili grlerine itiriiz eden baz anarist Punklar
haricinde, bu grubun Punk anarist ideali iin nemli standartlar
oluturduklan konusunda herkes hemfikirdir.
"Anari, bireyi zorla idare etmeye almayan tek politik dn
cedir." (Crass, Flipside, Say: 23, Mart, 1981). Crass, hem sa
hem de sol partileri, g kullanarak nsanlar dare ettiklerini ve teh
dit ederek zoriadklann altklarn syleyerek ikisini de knyor.
Trke'ye ounlukla pasifizm/paslfisf olarak evrilen pclfism /paclflsf
szcUUnO "banseverllk/bansever (biri)' olarak evirmemizin nedeni szcn
asl kkenine sadk kalmak steimizdir; nk bazen sanldnn aksine bu
szcOn kkeni (passlve) edilgen deil, ('preace') bantr, dolaysyla iddete
kartl anlamn ierse de 'pasif/edllgen* anlamn tamaz. (.n.)

Devlet fikrini benimsemek insanlarn, devlete boyun eerek hayat

larnn bir ynn (baz durumlarda hayatlarnn tmn) ona tes
lim etmelerinin gerektiini kabul etmek anlamna gelir. Anari,
sz konusu Devlet idaresinin reddedilmesine ve bireyin, politik
maniplasyon yerine, kiisel seimine gre yaamak talebini tem
sil eder" (a.g.e.). dareyi reddetmek bir miktar kiisel sorumluluu
stlenmeyi gerektirir. Hkmet bir sr kargaa yaratyor gibi g
rnse de, daha az kiisel sorumluluu gerektirdii iin onun bo
yunduruu altnda yeiamak gerekten daha kolay olabilir. Bakalan taraftndan idare edilmeyi reddederek kendi hayatn kendi elle
rine alm oluyorsun ve bu, yaygn olan anari eittir kaos fikrinin
aksine, kiisel dzenin balangcdr... Anarizmin var olmas, her
kesin sadece kendi karlarna gre hareket ettii kaotik bir dzen
sizlik hali demek deildir" (a.g.e ). Aksine, bireylerin gven ve say
g iinde baka bireylerle birlikte yaamalar demektir.
Anaristlerin, kiisel seimine gre yaanan bir hayatn mevcut
toplumdan farkl olmasn nasl salayacaklar sorusu onlan bir k
maza srklyor. Anaristlerin kimseye zorla herhangi bir eyi ka
bul ettiremeyecekleri ortadayken, snr tanmayan nyarglar ve a
gzlln nlenmesi iin geekli olein bir tr renme ve iselletirrne srecinin olmasn bekliyorlar. Baka insanlara (ve mallara)
kar sayg gsterilmesi basite talep edilebilecek bir ey deil: bu
nun retilmesi gerekiyor. Bizi hayatmz boyunca srekli bir top
lumsallatrma srecinden geirerek pekitirilen agzlle ve
benlie yapt vurguyla baka insanlara kar birer nesnelermi gi
bi davranma tavnn besleyen, kapitalist toplumdur (anonim bir
mektup, PE. Say: 5). Baka bir deyile, anarist insan, ya da olum
lu ve kalc deiimi isteyen herhangi bir kimse, baarl, zgr bir
toplum yaratmak iin insanla ilgili konularda dier insanlara kendi
dnce tarzn retmeye ya da bu dnce tarzn benimseme
leri iin onlar toplumsallatrma"ya gnll olmak zorundadr.
Tehdit veya zor kullanlmadan baarl bir ideoloji deiiminin
gerekleme ihtimalinin hayata geirilebileceine inanmak iin
anarist, insanlarn deiimi isteyeceini ve bunu gerekletirebile
cek radeye sahip olduunu dnmek zorundadr. Eer durum

baka olsayd, anarist insanlara davranlann belirleyen artlan ka

bul etmeye zorluyor olurdu ve bu, kendisinin nefret ettii durumun
aynsdr. Bir anaristin, kendi inanlann zorla bakasna kabul et
tirmesi elikili olurdu, fakat insanlar doalan gerei agzl, ben
di ve nefret dolu deillerse, o zaman anaristin fikirlerine ho ba
kabilirler, nsanlara, birbirlerini smrmeleri iin toplum tarafn
dan, davranlann belirleyen artlan kabul etmeye zorleinyorlar ve
bu, sistemin ilemesi iin gereklidir. Elbette bir ocuk imdiki-gibi
her gn kar karya kald fikirler yerine iyi, bar, insani fikirler
le karlarsa topluma ve bir btn olarak dnyaya kar sergiledi
i tavrlar tamamen farkl olurdu" (New Yorklu mzik grubu
A.P.P.L.E., MRR, Say: 48, Nisan, 1987). Anaristler, herkesin eit
olarak kendini idare edebilecek durumda olduuna inanmallar,
yoksa elitist olur ve uzun vadeli amalannn gereklemesinin im
knsz olduunu itiraf etmek zorunda kalrlar. Bu fikir ou zaman,
Kropotkinin, btn varlklann yardmlarken en iyi biimde ilen
dii gzlemiyle kantlann sunduu, insan do
asnn .doal olarak iyi
olduu varsaymna da
yanr. Aristo'dan tutun
ikna edici ve bereketli
almalaryla tannan
dil bilimci, anarist ve
her adan iyi adam
olan Noam Chomskye
kadar, bu dnceyi
destekleyen ok sayda
farkl insan vardr. Baz
anaristler kitlelere olan
inanlarndan vazge
mi olsa da (bu konu da
ele alnacak), ounluk
elbette dierleri iin liOi Polloi, Pennsyivania-Enola. 1991
der olmadan "ret-

men" olmalan gerektii konusunda hemfikirdirier. Her ne oiursa

oisun, insanlarn anarizmi renmeleri lazm. Bugnk anarist
propaganda ise aslnda zaten inanlann paylcianlara Vciaz veriyor"
(jon George, P).
Elbette entellekteller iin. Punk hareketinin devrim gerekle
tirebilecek gte olduunu kabul etmek zordur; sradan vatanda
inse bu neredeyse imknszdr. Medyann yalan yanl bir biim
de, Punk Rock'glar sanki tek dertleri uyuturucu kullanmak ve ken
dini ktrm etmekmi gibi yanstmas, Punk'lann oluturduu po
litik tehdidi zayflatmakta gayet baanl olmutur. Ancak bu, yeni
dega Punklar, anarist Punk'n retoriini eyleme dkmekten al
koymuyor. 1980 ve 1990 yllan boyunca Anarist Genlik Federasyonlan (Minnesota, Tennessee, Kaliforniya ve Marylandda), kiz
ehirler Anarist Federasyonu. Lahana Kolektivi (Philadelphia),
Aralar Kolektifi (Boston), Positive Force (Washington D.C.Olumlu
G) ve benzer birok rgt deiim salamak am aa gden kon
serler. etkinlikler v e kampanyalar dzenlemilerdir. Bugn,
ABD'nin her yerinde yeni Punk kolektifleri filizleniyor, eskileri de
kapanyor. Belki de bu kolektif ruhun en iyi rnei Washington
D.C.deki Positive Forcedur.
"Positive Force (Pozitif Fors), D.C. blgesinde deiim iin bir
likte alan, ounluu genlerden olucin bir gruptur. Belli ama
lar dorultusunda yaplan etkinlikler ve cretsiz konserler, eylem
ler ve eitim atlyeleri dzenliyoruz ve dorudan yoksul insanlar
la alyoruz. Irklk, cinsiyetilik, homofobi, militarizm, iddet,
yalk, ekonomik eitsizlik ve sansr uygulamas kar ktmz
eylerden bazlandr... Positive Force hibir siyasi parti veya lideri
onaylamaz. Bizim onayladmz, gen insanlann deiim in bir
likte almasdr" (P.F. bror). Positive Force, Krfez Sava'na
kar protesto gsterilerinin dzenlenmesinde etkin bir rol oynam
ve yoksullara yiyecek datan yerler, Washington Ban Merkezi.
Planned Parenthood (Planlanm Ebeveynlik), AIDS merkezleri ve
baka hayr ileri yapan kurulular in binlerce dolar toplamtr.
Daha radikal olan anaristlere gre bu tr gruplann yaranna al
mak devleti veya reformcu gibi gelse de, grup bilinci ykseltme

ve toplumsal balan oluturmakta ok baanl olmutur. Ben a

hsen bir mzik grubuyla birlikte alarak onlann, bir hayr kuruluun
yararna dzenledii bir etkinlie katldm ve derinden etkilendim.
Sadece, bu grup, grubun amalar ve baarlar hakknda bal ba
na bir kitap yazlabilir. Grubun kurucusu (fakat itiraf edildii gibi li
deri olmayan) Mark Andersen u an kendi felsefesi ve Washington
D.C. Punk camiasnn tarihi hakknda bir kitap yazmaktadr.
Tekrarlyorum; bu Punklann ou Crass gibi ngiliz Punk mzik
gruplarnn szleri ve hareketlerinden etkilenmilerdir. Crass,
19801 yllarn banda Nkleer Silahszlanma Kampanyas (Campa
ign for Nuclear Disarma-ment - CND) ile birlikte alt. Crassn
yesi Steve Ignorant unu hatrlyor; "CNDnin Kings Crosstaki ofi
sine ilk gittiimizde grdmz, iki kiinin alt ve bir sr
60'l yllardan kalma afile donatlm kck, skk bir yerdi sa
dece. Biz, sizinle birlikte almak istiyoruz dedik. O srada Punk'lar
bar iaretleri takmaya ve sava hakknda okumaya balarken, bu
davranlar da yaylmaya balamt. Biz insanlara durumlarnn ger
ekten ne olduunu ve de ban istemenin ne zayflk ne de hippi
lik olduunu gsterdik" (Steve Ignorant, MRR. Say: 62, Temmuz,
1988), Bunun yan sra. C ra ss ve baka mzik gruplar merkezi
Londra'da olan bir anarizm merkezi kurdular. Merkez, kitabevi.
konser mekAn ve bcika kalacak yeri olmayanlarn kalabilecei bir
yer olarak tasarlanmt. Ne yazk ki. kural yok"u, sorumluk yok di
ye alglayanlann uyuturucu kullanmas ve vandalizmi sonucunda
merkez kapatld. Benzer bir merkez olan Minneapolis'taki Emma
Merkezi bu sorunlardan kanabilmi gibi gzkyor.
Anaristlerin, hedeflerine ulamak iin kullandklar yntemler
ve barseverlikle ilgili grlerine girmeden nce, birok anaris
tin snrl hedef sahibi olduunu belirtmekte fayda var. Birok Punk
anarist, kendi evrelerinde kalmakla tatmin olarak bununla yetinir
ken anarizmin yaygn bir biimde gerekleme ihtimalini reddet
milerdir. Bu tutum, "kiisel" veya "yaam tarz" anarizmi olarak
yorumlanabilir. Bu tr insanlar, kendilerini anarist olarak nitelendi
riyor, fakat baka insanlarn kendilerini idare etme yeteneine sa
hip olmadklannn bir gerek olduuna inanyorlar. Bu fikir, burjuva

kltrnn zn yanstmaktadr. "Bende bir sorun yok, fakat di

er herkes kafay yemi inanc anarizm deildir, fakat birok Punk
anaristin yazlarnda kendine bir yer edinmitir.
Kiisel anari, katil ve hrszlarn topluma hcum etmesini nle
mek iin bir devlet ya da bir tr polisin gerekli olduu devleti
inanca dayanr. ok ender rastlanan istisnalar haricinde en hevesli
komnist veya cumhuriyeti bile devletin kendini idare etmesi iin
ona ihtiyac olduunu itiraf etmez-, onun yerine, bunun byk kit
leler iin gerekli olduunu savunur. Bu ynyle kiisel anarizm,
sekinci ve kar devrimcidir ve anarist falan da deildir. Bu insan
lar, byk toplumsal deiimlerin gerekleecei umudunu nere
deyse tamamen yitirmilerdir, fakat yine de kendi grlerini yay
mak konusunda etkinliklerine devam ediyorlar. Bylece olumsuz
ynlerine ramen Punk anarist topluluuna katlyorlar ve gr
ve katklan kaale alnyor.
zellikle ABD'riin Irak istila etmesi ve bu istilaya kar diren
me yollarnn aranmas srasnda barseverlik anarist topluluu
iin gittike daha ok .nem kazanan bir konu olmutur. lk anar
ist mzik gruplar barseverlerdi, fakat yllar nce destekleyen
ler artk onu reddediyor. Punk topluluuna ilk olarak barsever
lik fikrini jrnga eden Chumbawamba, sko mzik grubu Polltlcal Asyium ve Crass gibi yine ngiliz mzik gruplaryd. Anar
iyle barseverlik arasnda herhangi bir eliki yoktur. Barsever
lik dirensizlik deildir; benim iin, hayatn alnmasna kar de
rinden bir tiksinme hissini temsil ediyor... Barseverliin dirensizlikle eit olduu inanc, anarinin kaosla eit olduu fikri kadar
naiftir" (Crass, Flipside), Crass, barseverliin zora kar bir tr
korkak tepki olmadn vurgulamakta hzl davrand. "Bir
barsever olarak, organize militarizme kar duruyorum; nk
insanlar idare etmek amacyla zorun kulianlmasnn insann onu
runa hakaret olduuna inanyorum. Eer kendimi, bu zorun do
rudan onuruma hakaret ettii, bana zarar vermekle tehdit ettii
bir konumda bulsam, o zorun kullanmn nlemek iin her yolla
direnirim. Byle bir durumda, zor kullanmak gerekebilir" (a.g.e.).
Barseverlerin bir tr ehit olmak gibi bir istekleri yoktur, sadece

iddetten annmln anarist grlerine uygun olduunu vur

gulamaktadrlar. Dcindan gelen bir otorite yanltr, otoritenin
anaristin elinde olduu durumlarda bile. Bar Punk'lar, Punk
topluluunda da ana akmn barseverlie atfettii anlamlardan
kurtulamad iin, banseverlikle ilgili grlerini yaymakta hl
zorluk ekmektedirler.
"nsanlarn byk ounluunun yle kat inanlar var ki, Sa
va eittir lm eittir Yanl aikar gerein bir uzants olarak
grmek yerine, her tr ak ve azimkr banseverlik, isterik bir bi
imde dmanlarn szmas olarak alglanr. Vatanseverliin kkle
mi bir huy olduu, hayatta kalmann bir kesinlik gibi kabul edildi
i, agzllk ve p>aranoyann hkm srd bir dnyada
barseverliin dayand bu temel mantk genelde doru, fakat
'gerek d olarak kabul edilir" (Ingiliz mzik grubu Subhumans,
fafsEP's, Bluurg Records, 1983).
Ban anaristlerin grleri, sklkla tartlan arala ama ara
sndaki ilikide de doruluunu kantlar. Anaristlerin, mcadele
ettikleri insanlara benzemekten kanarak devleti parampara et
meyi amalayan anarist devrimi gerekletirmeleri ok zor ola
cak. "Ben ahsen arala amacn tutarl olmas gerektiine inanyolum. Dolaysyla benim iin yalan sylemek, hile yapmak, cinayet
ilemek gibi eyler hibir ekilde kabul edilemez" (Mike Gunderloy, Factsheet Five editr, M RR, Say: 77, Ekim, 1989). Bar
yanls anaristler iin, devrimin, eitim yoluyla gereklemesi
arttr. Gerek bir anarist devrimin meydana gelmesi ve anarist
toplumun var olmas, insanlara zgrl zorla kabul ettirerek de
il, onlara zgrln ne olduunu ve nasl elde edildiini gste
rerek mmkn olur. Dmanlarna kar iddet kullanan anarist
ler. ou zaman "yreklerinin deil, egolannn dorultusunda ha
reket ediyorlar ve ihtiya duyduktan zaman iddet kullanyorlar"
(Skull, Assault With Intent to Free, Sayi: 9. Sonbahar, 1991, s.
34). Banlar, insanlan ikna etmek iin, bir konu hakknda yaz
lar retmek ve onu tartmak, bir Molotof atmaktan ok daha et
kindir" grn savunuyorlar (a.g.e.). Punk anaristler iin, ban olmann ana sebebi anari fikrinin kendisinde yatyor. "Devlet ve

D e sce nd e n ts, P e n n sy iv an ia -S ta te C o lle g e , 1986

dandan gelen basklann olmad bir siyaset gden anaristlerin

iddet kullanmalan, dier siyasetlerin iddet kullanmalanndan daha
ok elikili grnyor" (Todd Masson, IN*CIT, PE, Say: 5, s. 11).
Punk anaristin iddetten arnm ara ve gereleri tercih etme
si iin daha ok sebebi vardr. En geerli sebep, saylar ve gleri
itibariyle Punklarn ve baskn kltre muhalefet eden dier gara
betlerle, kendi devletleri arasndaki farktr. Tek balanna bir devle
ti devirmeleri mmkn deildir ve sradan vatandalann onlan
desteklemesini bekleyemezler. Ayrca, tutuklu ve l olarak yarar
l ler yapmak zordur. ou iddet kendini koruma amacyla uy
gulansa da... devrimci iddete dair romantik kavramlarla oynama
nn. zamanlan gelmeden nce insanlar topran altna gndermelerinesJveya en azndan hapishaneye dmelerine neden olma ola
sl yksek... Kendilerini korumak amacyla silahlarla donanm
Siyah Panterlerden bir ses kyor mu son zamanlarda? (a.g.e.).
Birok Punk, kendilerini bu romantik kavramlara kaptrm vaziyet
te hayali bir devrim adna ikinci derecedeki etkisiz sular ilemiler
ya da etkili olmayan hereketlerde bulunmulardr. Bar Punklar,
dier anaristlerin, iddetin anarist toplum yaratma abasnda kul
lanlmasnn gerekli olmas ya da bir biimde hakl grlmesi in,

C ltris iie Front O riv e , A riz o n a 'L iftfe R ock, 1995

nce birok eyin yaplmas gerektiini fark etmelerini salamaya

alyorlar. imdilik, ne kadar gereksiz hareketlerde bulunursak,
insanlar bizi o kadar olgunlamam, aklsz Punklar olarak grr ve
iplemez (Skull, AW ITF).
Bar Punklar olduu kadar, kendilerini anarist olarak nite
lendiren fakat barseverlie inanmayan Punklar da vardr.
Bunlarn bazlar, Punklar arasndaki ilk barsever taraftarlardr.
ngiliz mzik gruplar Confilct ve Chumbawambann yeleriyle
birlikte CFass yesi Steve fgnorant. defalarca Dazlak ve polis
saldrsna uradktan sonra barseverlii reddettiler. Barsever
lik. daha nce destekleyenler taraflarndan bile artk naif bir fikir
olarak grlmektedir. Maalesef gerek dnya ahlaki ilkeler zer
ine kurulmamtr. Eer siyaset ve devrimsel deiim sadece
ahlakla ilgili olsayd, biz yzyllar nce kazanm olurduk! - nk
belli zamanlar ve yerlerde iddet kullanmamz gerekiyor
(Ramsey Kanaan, Political Asylum, M RR, Say: 144, Ocak, 1992).
Barseverlik, liberaller tarafndan baarl bir biimde vgye laik

bir ahlak kanunu olarak tasvir edilmise de sadece bizi dezavantaj

l konuma sokan bir teiktik de olabilir. Ben bansever felsefesine
nanyorum, fakat ayn biimde Tann'ya inandm syleyebilirm.
ancak gerek hayatta Tann'nn var olduunu kantlamakta zorluk
ekerdim! Bu gerek hayat ve bizim toplumumuzda olduka ger
ek olan iddet var. Zihinsel ve fiziksel olarak bununla ba etmeye
hazr olmamak, byk risk almak demek" (Dan, P f editr, PE, Sa
y: 5). PE kolektifinden Dan ve Felix dergilerinde defalarca gerekti
inde savaa hazr bulunmakla ilgili bilgi vermilerdir. Bununla ilgi
li en iyi ve en sk nerilen yazlarndcn biri, Felix'in ok gerekli bir
silah eitimi sunduu. Making Punk a Threat Again kitabnn Tum
Up the Heat" altbal altnda bulunuyor.
Ne zaman ve hangi amalar uruna iddetin kabul edilir oldu
unu belirleyen belli kriterler yoktur. atmann yaand yerler
den biri, bansevreliin etkisiz ve liberal bir dnce olarak eleti
rildii Krfez Sava protesto gsterileri idi. San Franciscodaki ilk
protesto gsterilerinin olduu hafta, barsever ana akm yerleriyle daha radikal bir yzlemeyi destekleyenler arcisnda bariz bir ge
rilim vard. Hepimiz asker kaydetme brolarn savunan, yangnlan sndren ve polis tutuklamalar iin zr dileyen ban' eylemci
lerine ahit olduk; kolektif bir biimde dile getirilen iddete Hayr!
znits hl kafamda yanklanyor" (The War at Home, MRR. Sa
y: 100, Eyll, 1991).
O yazar, barsever grnn kapsayabildii yelpazenin far
knda olmadan onu reddetmitir. O, banseverliin "kzgnlk ve
kendiliinden hareketlerin yasakland, kendini stn gren bir tr
Pritenlik'te yattm" dnyor. Snf, devleti, kadn dman
Gandi gibi ikonlan olan esir huylu bir adanmlk zerine kuruludur;
lmn kendisinden daha ok itaatsiz hayat enerjisinden korkan,
ehitlere mrenenlerden oluan renksiz bir kitleyi oluturur" (New
World Order." M RR, Say: 99), Ben bu knamaya katlsam da, ya
zar, toplumu deitirebilen eyin, belli bir protesto kanununa olan
adenmlk deil, hedeflere ulamak iin taktiklerin doru kullanm
olduuna dikkat etmelidir. iddet bazen gerekli olur, bazen ise
amaca ziirar getirebilir.

Toplumumuzda iddetin var olduu ve bu iddetin yanl oldu

unu kabul etmek, pek az insan bu iddeti arttrmamalar ynnde
ikna ediyor gibi grnyor. iddet aralannn, etkili olan tek aralar
olduu fikri, anaristlerin hiddetle kar kt, en gl oian donjdur" iddicis kadar tehlikelidir, banseverlii vgye layk bir ideal
olarak grp de pratik olmad iin kullanl olmadn savunmak,
sklkla anariye yneltilen ithamlarla ayn kefededir.
Bu arada, bildiim kadaryla politik nemi olan herhangi bir
ama uruna, ban olmayan Punk'lar insanlara byk zararlar ver
memitir. Seksenli yllann balarnda polislerle atmalar sklkla
yaand (aynca, sklkla olmasa da hl yaanyor), fakat bunicinn
sonucu genellikle bir konser veya partinin iptali olmutur. Punklar
herhangi bir iddetli devrime veya politik suikast giriimine katl
mamlardr ve medyann yansttklanna ramen kesinlikle iddet
eilimli deillerdir. Punk'lar ancak son zamanlarda silahl mcade
leye kar ciddi bir ilgi beslemeye balamlardr. Red Army Facti
on, Angry Brigade, Weathermen, Siyah Panterler ve silahl mca
deleyi tercih etmi baka gruplar hcikknda yeniden dirilen ilginin
sonucunda yazlan yazlar, fanzinlere srekli konu oluyor. Bu yazlann yaygnlamas ve MeksikalI EZLN mcadelesinin poplarite
siyle birlikte, daha ok Punk barseverlik ideolojisine kar kmak
tadr. Dnya apndaki zgrlk mcadelelerini baka yollaria des
tekleyenlerin hazrlkl olacan umuyorum.
Ellerinde otoriteyi bulunduran insanlara kar iddet uygulan
mas tartma konusu olmasna karn, bar olan ve olmayan
Punk'lar arasnda mala mlke kar iddet kullanmak yaygndr.
Cansz nesnelere kar dorudan iddet kullanmak, deiim is
teyenlerin seslerini duyumicik iin kullandklar bir yntemdir. ev
reyle ilgili blmde, baz Punk'larn, vandallzm ya da mlkn mha
edilmesi faaliyetlerine gsterdikleri yaktnln nedenleri ayrntlan
ile aktanhyor. Medya, bu tr faaliyerlerin neminin aklanmasna
yeterince yer vermedii iin, genel halk bu tr faaliyetleri hooliganlk olarak gryor. HollandalI Punklar. Gney Afrikayla olan ba
lantlarndan tr Shell petrol istasyonlarn bombalamlardr, dn
yann drt bir yannda Punklar hayvan aratrma iaboratuvarlarn ve

bunlan ynetenlerin mlklerini yok etmilerdir ve birok lkede billboard'lan, onlara politik anlamlar katarak deitirmilerdir. Bu faali
yetler ve benzerleri, zalimlere kar uygulanan eylemler olarak g
rlmektedir. Bu arada, baneverlerin neredeyse tmnn bu eylem
leri desteklediklerini ve ban inanlarnn sadece canl varlklar iin
geerli olduunu tekrarlamakta yarar var. Krfez Sava srasnda
Punk'lar, atmay durdurmak, mlke zarar vermek ve sprey boya
propagandas yoluyla mdahalenin maddi maliyetini arttrmak de
mekti: asker kaydetme brolarn kapatarak ve Concord silah istas
yonundan silah gnderilmesini durdurarak askeri ilemleri engelle
mek demekti: savala bizi bylesi iddet dolu bir yola sevk eden
toplumuzdeiki eler arasnda gerekli olan balantlar kurmcik de
mekti" (New World Order." MRR, Say: 100. Eyll, 1991).
Profane Existence fanzini, mlkn yok edilmesine olduka yk
sek sesli destek vermektedir. Editrlerin yazlar sklkla insanlan bu
tr faaliyerleri yapmaya tevik eder ve haber blm de bylesi ey
lemleri alklar. Fanzin editr Dan, Washington D.C.'deki sava
kart protesto gsterilerine katlmasn anlatyor: lk eylemler, faz
lasyla byk ve pahal grnl maliye binasnn nnden geti
imizde gerekleti. Camlara ta ve duvarlara krmz boya atldn
da vergi deyen birka insan iadelerini erken alm oldu. Yeni cam
lar parayla yenilenebilir, fakat hkmet ve savalan iin feda edilen
hayatlar parayla yenilenemez (Dan. MRR, Say: 95. Nisan, 1991).
Mlkn tahribat sadece politik bir ifadenin belirtilmesi olarak
grnmyor: birok Punk bir tr elence olarak da mlke zarar ver
meyi destekler. Punklar. dorudan eylem konusunda. Earth Rrst!
gibi gruplarn grlerine benzeyen grleri sahipleniyorlar. ark
lara omak sokmak ve sistemi altst etmek Punkn temel unsurla
rndan saylyor. Bu tr eylemler, Dazlaklar veya polislerle ba e t
meye alrken yaananlar haricinde genellikle bedensel atma
noktasna gelmez. Polislerden bahsetmiken, ark, protesto ve g e
nel antipatinin odak noktas olarak polis kadar ok IIdnen baka bir
konunun olmadn belirtmekte yarar var.
"Yemin ederim. Aynaszlardan nefret ediyorum" (klasik film
Decline o f Western Civilization'ak Punk'n szleri). "Eer sahip

olduum btn albm ve kasetleri tarayacak olursam, herhalde

Punk, Hardcore, metal. Ol (ngiliz Dazlak/Punk mzii) ve rap
gruplannda binlerce aynasz kart ark bulabilirim. Polislere kar
hissedilen bu nefret ve tiksinme duygular, btn genlik altkltr
ve yaygn kltr kart gruplarda evrenseldir. Polisler, otoriteyle
yanl olan her eyi cisimlendiriyor: kt, sadist. rk, cinsiyet
i, zorba, korkak, bok torbalan" (Felix, RE, Say: 11/12, s. 10).
Punklar arasnda polislerin bok torbalar olduklarna dair mutlak bir
fikir birlii vardr. Deviet iktidannn kuklalan ve terristleri olarak,
insanlarn kendi balanna dzen ve asayii salayabilecekleri cinarist topiumda kesiniikle yerleri yoktur. Punk'lar polisleri, ancak
topluluklanmz, ehirlerimizi ve kiisel zgrlklerimizi terrize et
meye yarayan, vergi israf olarak grmektedir (Gney Kaliforniya
mzik grubu Final Conflict, Ashes to Ashes, LP, Pusmort Records.
1986). Birok insan, polisleri sadece ilerini yapan" meru insan
lar olarak gryor. Fakat ilerini yapmak otoriteye kar gkmaya ce
saret eden insanlan tadz etmeyi ve dvmeyi de ieriyorsa, Punklar
tarafndan iyilik gremezler.
Bu her polisin rk, cinsiyeti bir kabaday' olduu anlamna
gelm ez; sadece iyi" polisin ok ender olduu anlamna gelir.
Uyank olan herkes artk gelinen noktada iyi gnlerinde bile kent
polis kuvvetlerinin, dierlerinin zerinde sahip olduklar iktidarla
cmb eden insanlk d piler olduklarn bilmelidir ("New
World Order," M RR, Say: 100, Eyll, 1991). Baz Punklar srek
li yaanan polis tacizine kar pasif direni gsterilmesini destek
lerken, dierleri bu tr durumlan iddet kullanmann hakl oldu
u, u bir vaka olarak grrler. Punklar, polislerle, ou iddet
ve tutuklanmayla sonlanan saysz atmaya girdiler. Bu arada,
polislerle yaadklar atmalarda AvrupalI Punklarn, ABDdeki
akranlarndan daha zor durumda olduklann belirtelim. AvrupalI
Punklar kendilerini ve igal evlerini savunmak iin kendilerine
kar zor kullanlnca bedensel savam vermiler, beizen de bu a
tmalarda galip gelmilerdir. Rutin olarak tutuklanan Gney
Amerikal Punklar ise kimi olaylarda polis tarafndan ldrlm
lerdir. Vegan bar olan Punklarn bazlar bile kendilerini, id

detten arnmlk kuralnn tek istisnas olarak polisleri gsterirken

buluyor.
Anarist Punklar anarizmi, otoriteden ve kuredlardan bamszlk
olarak gryor; insanlann dandan gelen herhangi bir baskya mciruz
kalmadan hayatlann yaayabilecekleri bir yer. Dolaysyla bu yerde,
ne polis ne de resmi kurallar gerekli olurdu. Birok Punk, Bakunin,
Goldman ve Kropotkin gibi eylemcilerin inanlan hakknda okumay
ve/veya bu inanlan yaygnlatrmaya almann yan sra. Noam
Qiomsky ve Howard Zinn gibi hl hayatta olan yazariann eserlerini
tartarak bu insanlann fikirlerinin, modem Punk hareketi ve eylemci
amalanyla nasl balantl olduunu gsteriyorlar. Maalesef kendile
rini anarist olarak nitelendiren baz Punklar, klasik anarist dnce
yi oluturan elere ilgisiz kal
m ya da hareketin grne
gre entelektel olan yn
ne
yabanalatmlmlardr.
Crass tarafndcn desteklenen
ngiltere'deki nari merkezin
den bahsederken Steve Igno
rant yle dedi: "Biri<a top
lantya gittim ve orada kullan
lan dilin az ok, yzyl nce
yazan aneuistlerin sarf ettii
szlerden alntlardan ibaret
olduunu grdm. Dinleyen
herhcingi bir Punk'n bundan
tek bir sz bile anlamayaca
n dndm. Orada bir tr hi
yerarinin var olduu hissine
kapldm; y^ni, Proudhon ya
da u ya da bu yazan en ok
okumu olan nsann eref
mevkiine layk olduu' hissi.
Benim iin bunun, herhangi
N0FX, Kaliforniya-Berkeley, 1995
toplantsndan

hibir fark yoktu - l insan

larn yazdklan hakknda m
rldanan bir sr insann bir
masa benda toplanmas"
(Steve Ignorant, MRR, Say:
62, Temmuz, 1988).
Kat bir kesinlikle destek
ledikleri ey hakknda oku
may ve renmeyi ya red
detmeleri ya da bunu yapa
bilmek kabiliyetinden yok
sun olmalar; birounun,
anarizmin sadece polislerle
kavga etmek ve kargaa ve
kaos yaratmaktan ibaret ol
duu
fikrine kaplmalarna
S a n F ra n c isco C ou nty Fair B u ild in g
ninth av & Un<oin way in gotcfan gt park
neden oldu. Baz Punklar,
a s a lw a y s, ad m issio n is f r e e
fkelerini dile getirerek ve yAnarist Kitap Fuar afii
kelaarak. politik anlamndan boaltlm bir tr anariyle yetiniyorlard. M RR keyazan, Lo
okout editr ve Lookout plak irketinin kurucusu olan Lawrence Li
vermore bu insanlar hakknda kzgn bir eletiri kaleme ald:
Her eyi imdiden yok edelim mi? E, modas gemi Punk ar
ks iin sper uygun bir dnce, fakat belki de bu gezegende ye
mek, banima ve giysiye ihtiyac olan be milyar insann olduunu
aklda tutmalsnz ve eer devletin bununla ilgilenmesini istemi
yorsanz, kendiniz bunun nasl olacan zmeye balamalsnz.
lk nce alternatiflerini yaratmadan (ne kadar kt iliyorlarsa ile
sinler) toplumun temel yaplarn yok edersen, Nazilerin Yahudi
katliamnn, vegan sevgi ziyafetine benzetilmesine neden olacak
lm ve straba yol aarsn" {Lawrence Livermore, M RR, Say: 76.
Eyll. 1989).
March 27th 1999 lOam-epm

Anariyi kaosla zdeletiren dier insanlar da anarizmi kabul

edilemez gryor. Onlarn, anariyi kaosa yol aacak biimde do
rudan doruya polis ve hkmetin yok olmas olarak alglamalar

anarizmi yanii anladklarn gsteriyor. Anaristler, idare kurululannn aniden kaldmlmasnn sz konusu olmadn biliyorlar, do
laysyla, insanlarn aynen anarist toplumdaki gndelik olaylan na
sl karlayacaklarsa bunu da o ekilde karlayacaklann varsaymak
anlamszdr. Eer devlet kuvvetleri bugn yok olsa, belki imdi ol
duundan bile daha byk lde isyan, kargaa, su, cinayet ve
ykm gerekleirdi v e bunun ad anarizm deil, kaos olurdu.
"Anarizm ancak insanlarn kendilerini-sonra da ikna yoluyla dier
insanlan- deitirmeleriyle yavaa gerekleebilir. Anariyi insan
lara zorla yaatamazsn. Anari, ancak insanlar kendilerini idare
edebildiklerinde gerek olacaktr - btn mesele sorumluluktur,
kendi hukukuna gre yaamaktr. Anarizm, ancak insanlar sorum
lu davranmaya baladklan zaman var olabilir" (skoyal mzik gru
bu Ol Pollol, MRR, Say: 25, Mays, 1995).
Vurgulanmas gereken nokta u: Anari sadece yasalarn olma
mas. yasalara ihtiyacn olmamas anlamna gelmemektedir. Anar
izm, bireylerin sorumlu biimde davranmalarn gerektirir. Bireyle
rin, onlar ynlendirecek ve cezalandracak otoriteleri olmad za
man; birbirleriyle drste ve eite konuabilecek kadar cesaret
ve akl sahibi olduklar zaman; ancak ve ancak o zaman anari
mmkn olur.
Purik anaristler, topluluklan etkisiz ve blnm olduu iin
ok eletiri almlardr. Bu durum ksmen hareketin, liderlerden
kar konulamaz bir biimde holanmamalar ve onlara gvenme
melerinden kaynaklanmaktadr. "Liderimiz yok, nk lider istemi
yoruz ve doru olan da bu. nk rk olmadan lider olmak
mmkn deildir" (anonim mektup. MRR, No. 71, Mart, 1989). Bu
liderin olmamas fikri o kadar popler oldu ki. o fikri ilk dile geti
renler lider oldu. Mzik grubu Crass durumu yle anlatyor: "y
le bir duruma geldi ki, biz btn arklarmz, plaklarmz ve fikir
lerimizi ezbere bilen, mekna smayan bir anarist Punk kalabal
n nnde mzik alyor olduk. Biz orada "bireyler olun" diye ba
rken bir sr takipiden oluan bir hareketin ban ekiyorduk.
Srekli, "Crass yle yapt" ya da "Crass byle yapt"..'. (Steve Ig
norant). Erdemli fikirleri ve metin durular olanlar putlatrma

eilimi harketin iinde zgr dnme ve tartmann durulmasna

neden olmutur. ok saygn ahlak ve ideal sahibi birok insan, z
gn hibir sey yapmamak veya bilinli bir biimde hareket etm e
mekle tatmin oluyor.
Avaz kt kadar bireysellik kavramlar hakknda barmalanna ramen birok mzik grubu, dierleriyle ayn paketteki ayn
mesaj iletiyorlard. yle ki 1980-1985 yllan arasndcki tm mzik
gruplan dinleyicilerini oke ederek harekete geirmek amaayla plak
kapciklannda ya yanm insan cesedi ya alk eken ocuk ya da i
kence edilmi hayvan koymulard. Vurguyu uzlamaktan birlik
oluturmaya kaydrmak amacyla lider olma ddiasndaki herkes
eletirilmitir. Bu liderlerle ilgili yle szler sarf edilmitir: "Kendi
lerinin lider olduklann ispat etm eye alyorlar; kendilerini hareke
tin odak noktasna koyuyorlar ve insanlar, ideolojiyi deerlendirmek
yerine bu boboazlar'n hareketlerini izleyip bu lider'lerin hare
ketlerine gre grubu yarglyorlar. Bu liderler sadece kendi egolann kabul ettirmeye alyorlar; sadece kendilerine gvenerek gru
bun bir btn olarak yaptklannn altn oyuyor" (Skull, AW ITF). Anarist topluluk, gr birlii szcs ve liderin olmay he
define ulamtr. Ancak bunun sonucu, anaristlerin beslemek is
tedii eitliki, ibirliine dayal ortam olmad. nsanlarn birlikte
almalarndan oluan bir hareketten ok artk, partilerin birbirlerlyle diditii, hiziplemi ve zayf bir hareket var. Hedefler konu
sunda ve devleti atmalarda taraf tutup tutmamakla ilgili an
lamazlklar topluluu blen iki ana konudur. Kuzey Amerika'da
ki anarist hareket, ortak bir dorultusu olmayan yelerden olu
uyor gibi gzkyor. Hareket, ounluun ok snrl bir gn
dem e sahip olduu birok hizibe blnmtr. Her kk Anar
ist parti'. -bu unvan uygun grrsek- kendisi kadar politik do
rucu olmayan hi kimseyle almak istemiyor ve almyor"
(Dan, PE, Say: 2).
Anarist kitap flarlannn en dikkate deer etkinlikler olduu
Britcinya'da da durum daha parlak deil. "Londra'daki fuarlara g e
lenlerin says iki ya da bin diye tahmin ediliyor, fakat insanlarn
birlemesini salamaya alrken nsanlann ayn koridorda mallann

satmalarn salamaktan teye gidemiyoruz sanki" (Ramsey the

Rod" Kanaan, Political Asylum). San Frandscodaki Punk toplulu
unun da San Franciscodcki yllk Anarist Kitap Fuanna olumlu
katlm olmutur. Her yl mart aynda binden fazla insan anarist ve
radikal yaynlar sergilemek ve satn almak iin bir araya geliyor.
Mallarn sergileyen ve dzenleme komitesinde yer alan insanlarda
Punk hareketinin etkisi beliidir. Sergilenen mallarn ok az doru
dan Punk zellikleri tasa da (sonuta canl mzik de yok) Punk top
luluu fazicisyla temsil ediliyor. Punk'lar, anarist hareketin iindeki
sorunlan zmekte byk rol oynayabilirler. Bu, birlikte altklan
insanlar ve ulalmas gereken hedefleri daha iyi vnlamann yan s
ra daha etkin olmalann ve toplumun dier kesimlerine hitap etm e
lerini de gerektirir. Bu gereklemezse anarist Punklar eninde so
nunda deitirmek istedikleri toplumlardan ok. birbirleriyle ve bir
birlerinin baanszlklanyla sinirden kudurmu vaziyete gelecek.
Anaristler, Punk gibi yaygn kltre kar bir grup da olsalar.
Trokist fraksiyon gibi gerek bir politik grup da olsalar fark etm ez
herhangi bir politik aznlk grubu gibi, fazlasyla kendi ine youn
lamak, kendine odaklanmak ve bakalann eletirmek, birbirlerini
srtndcin vurmak ve kendi aralannda didimekle ok fazla zamen
ve nerji harcamaya eilimlilerdir. Dandaki byk, korkun dn
yada byk dalgalan balatmaya alarak mcadele etmektense,
kk bir glde byk bir balk olarak byk dalgalar yaratmak o
kadar kolay ki! Anaristler belki ilk olarak onlarn gettosu/bizim
gettomuz dndaki insanlarla iliki kurmaya ve ikinci olarak imdi
ve burada insanlarn hayatlann etkileyen meselelerle ilgilenmeye
alsaydlar..." (a.g.e.).
Punklar ve dier eylemcilerin Punk'a duyduklan inan, btn
insanlann eit ve hak sahibi oiduu inancndan kaynaklanmaktadr.
Bu grler, Punklann cinsiyetilik. homofbbi, rklk ve hatta trcle* kar gzle grnen tepkisinde aka anlalyor. Bu tep
ki, bu tr davrantan zarar verici, mnasebetsiz ve hogrlemez
davranlar olarak knamaktr.
TOrclk: nsann doadaki cn stn varlk olduu nanc (.n.).

Bence, erkeklerin kadnlara kar sergiledikleri davra

nlar, bugn dnyann idare edildii biimi gayet yi
simgeliyor. Tahakkm edicidir ve korku ve gvensizlik
zerine kuruludur... Beslemek, yaratmak ve anlayl
olmak bence kadns erdemlerdir. Bunun karsnda er
keklerin kusurlar olan sahiplenme, tahrip etme ve
hkmetme duruyor. Toplumda hkim olan erkeksi ta
vrlar ve erkeklerin topluma hkmetmesi bizi kendi
kendimizi yok etm e noktasna getirdi. Bu durumdan
syrlmann bir yolu, o dzene gre hareket etmemek,
birbirimize kar an erkeksi davranlarda bulunma
maktr (KanadalI mzik grubu NO MEANS NO. M R R , Say: 3 9 .
A ustos. 1986).

Punk hareketinin cinsiyetilii reddetmesi, basmakalp imajlar

hl krlmam insanlar eitmek iin srekli verilen bir mcade
ledir. Birok Punk'n trcle. rkla, nkleer silah retimine
kar karken, cinsiyetilii pratik olarak yaayarak ya da kabul
ederek kendileriyle eliirler. Mzik gruplar skJkla cinsiyeti
majlar veya ark szleri kullandklar iin ar eletirilere maruz
kalsa da bu aslnda kk fakat sreklilik arz eden bir sorundur.
Fanzinler ve datmclar ara sra, aka cinsiyeti olan plaklar

veya Harlan reddetmek zorunda kalrlar. Punk topluluunda dnsiyetiliin var olduu inkr edilemez. Fakat ana akmda olduu
seviye ve yaygnlkta deildir ve daha da nemlisi, feministler d
nda neredeyse hi kimsenin dnsiyetilii knamad hatta tar
tmad toplumun genelinin aksine. Punk hareketine aktif olarak
katlaniar dnsiyetilik knar ve bu katlmclar cinsiyeti davran
lar ve inanlar olan dierlerini bu tutumlarndan vazgeirmeye
alrlar. Cinsiyetilik kart olduklarn iddia eden ve Punk'larn
byk ounluunu oluturanlann grlerini ele almak, ana
akmn benzer olumsuz tutumlarn sergileyen Punklar hakknda
tartmaktan daha verimli olacaktr.
Kadnlar, Punk hareketinin balangcndan beri camiada etkin
bir rol oynamlardr. "1977 ylnda Punk mzik gruplan iin kadn
bas gitarc art saylrd ve ou zaman Punk camiasnda hkm
olan ve camiay idare edenler kadnlard. Cinsler arasndaki bu
eitilik, daha nceki camiann devam ettirdii, geleneksel rock'n'roll klielerini krmann bir yoluydu." (Craig Lee. Hardcore Califom ia, s. 20). Sharon Cheslovv San Franciscoda, erken Punk m
zik gruplarnda yer alan kadnlarn olduka kapsarpl bir listesini
sunan Interrobang adl bir fenzin yaynlyor. Punk hareketindeki
kadnlar, genelde snrl olan rollerinin dna kp hareketin ba
n ekmeye ve deiim yaratan ncler imaya almlardr.
Erkek Punk'lar in "feminizm" kt bir anlam tamaz. Cinsiyetilli knamak ve etkin amalar belirlemek, fikirler oluturmak
iin gerekli olan dayanma ortamn salamak konusunda erkek
lerin sesleri sklkla kadnlarnkilerle birlemi, hatta bazen kadnlarnkinden daha yksek kmtr. Punklar ou zaman erkek
egemenliini dayatan sistem, hem kadnlara hem de erkeklere
zarar verir" diyen temel feminist kuramla hemfikirdirler. Bu sis
tem, rklk, snflk, heteroseksizm ve her tr zulm devam et
tiren sistemin bir parasdr" (PEACE [BARI] derleme LPsinin
kitap, R Radical Records, 1984, s. 11). Ataerkilliin toplum
daki rol, erkeklerle kadnlan, gl ve gsz olarak ki ayr ka
lba sokmak olmutur. Kadnlar, iki cins arasndaki teki" olarak
tanmlanmakta ve insanlar, erkeklere biilen deere gre ll

mektedir. Bu tutum benimsendii srece, erkeklerin tekiMerin

zerindeki iktidarn kabul etmeleri (kadnlarn ise bu iktidardan
vazgemeleri) hi d e zor olmamaktadr.
Erkeklerin sahip olduu iktidar veya g ou zaman grn
e gre duygusuz, sert" veya ciddi davranmalarndan kaynak
lanmaktadr. "Erkekler, gelecek kua beslemek ve sevmek ihti
yacn grmezlikten gelmek, duygularn bastrmak, alamamak
zere toplumsallatrlyorlar. Duygularn davurmak, efkat
gstermek, imdiki nesil ve de gelecek nesillerin ihtiyalaryla il
gilenmek uygun davranlar olarak grlmyor..." (a.g.e.). Nasl
ki erkekler duygusal dnme yeteneine sahipse, kadnlar da
pekl umursamaz davranlarda bulunabilirler, fakat insanlarn
srekli tabi tutulduu beyin ykama/belli davranlara artlandr
ma sreci, olumlu deiime kar direnen basmakalp tipleri g
lendirmeye yaryor ancak. Duygular konusunda kapal olmalar
erkekleri iktidar konumuna sokabilir. Duygusal olarak neler his
settikleri konusunda bakalarna almak insan krlgan ve savun
masz klabilir. enelerini kapal tutarak erkekler, durumlarn altn
da yatan gerginliklerle ve bu gerginlikleri yaratmaktaki paylaryla
yzlemekten kanyorlar" (ngiliz anarist mzik grubu Chumbawamba. Threat B y Example, s. 29).
Erkekler iktidar konumundan geri ekilmeye gnlsz olduk
lar gibi, birok kadn da klie erkek tipine uygun zellikleri be
nimseyerek o iktidara sahip olmaya alr. Punklarn feminizm
anlaynn erkek klie tipine uygun bir kabaday haline ykselen
(veya den) kadnlar alklamay iermedii belli. Krfez Sava'na asker olarak katlan kadnlar. Margaret Thatcher gibi kadn
siyasetiler ya da smrgeci okuluslu irketlerde alarak otori
te ve hret sahibi olan kadnlar ilham kayna olarak grlmez.
Belki de gezegenin u anki dzensizliine ve felaketlerine yol
aan erkek klielerinin ve umursamaz yaklamdr. Kadnlar bu
durumu niye dzeltememiler? Bazen dzeltebilmiler, fakat g e
nellikle kadn klie tipine uymalarn salayan altrma sreci on
lar bunu yapmaktan alkoymutur. Birok nedenden dolay bir
ok kadn var olan dummu deitirmek istemiyor. Ben lisedeyken.

kzlarn, erkeklere ne kadar akll olduunu belli etmenin ne kadar

kt bir ey olduunu iddia ettiklerini hatrlyorum... Ksa boylu ol
mak zorundaydn, fzelerin olacakt, her eyden habersiz davrana
caktn, gl bir kiiliin olmayacakt, her eye raz olacaktn, fikir
sahibi olmayacaktn, fahie gibi giyinecektin..." (Ceda, "Extermina
te Airheads," MRR, No. 61. Haziran. 1988). Klieler kolay kolay l
mezler. Punk Parents. Hip Mama ve The Future Generation gibi
fanzinler klielerden annm bir ortamda ocuklar bytmekle ilgi
lidirler. Erkeklere G.l. Joe asker ya da baka saldrgan kahraman fi
grleri dnda oyuncak bebekler veriliyor. Kzlar, oyuncak bebein
yan sra oyuncak arabalar ve aletlerle de oynamaya tevik ediliyor
lar. Ne yazk ki birok Punk ebeveyn, ocuklarnn okula balaynca
belli tutumlara artlandrlmalar sreci ve sadece birka yl iin de
olsa dier basmakalp davranlara uymaya zorlanmalar nedeniyle
hsrana uruyorlar (ki nlalr nedenlerden dolay birou mm
knse ocuklarn kendi evlerinde eitmeyi tercih ediyorlar).
Birok fanzin mzik ve siyasetin yan sra feminizmle ilgilen
mise de. artk sadece kadn meseleleriyle ilgili fanzinler de ya
ynlanmaya balad. Washington D.C. blgesinde, ncelikle gen
kadnlara hitap eden ve gen kadnlar tarafndan ynetilen Riot
G rrI (Asi Kzz) fanzin. yaynevi ve datm a oluturulmutur.
(Anarist fanzinlerle ayn dorultuda) hem imdiki hem de g e
miteki kadn hareketi, kadn sal meseleleri, hayal krklnn
yaratt kzgnlk ve fkeden doan olumlu deiimi gerekle
tirmek iin fikirler hakknda bilgi veriyor.
"Ben imdi buradaym ve kendimi rahat hissederek istediim
gibi topluma karyorum. Kendimi rahat hissederek stediim yer
de. istediim zamanda, istediim biimde hareket edebilmeli
yim... Biri beni bozduunda silahm olan delillerimle hazr bir va
ziyette sylenenleri rterek, hissettiim gcm ve fkemi davuracam... Hemcinsimin aalanmas ve zgrce dnebi
len bir varlk olarak deil de bir mal olarak grlmesinden holan
myorum. Dnyada, yani zaten hakkm olarak bana ait olan bu
alcnda var olarak herhangi bir saldrya 'davetiye karmyorum"
(Ne Tantlllo, Riot GrrI, 1991).

Indigo G irls ve Arkadalar, Meksika-Chiapas

Son birka yi boyunca Asi Kzzz hareketi epey bymtr.

ok iyi hazrlanm A ngry Women kitaplaryla Bitch, Bust ye C irl
Frenzy gibi geni apta datlan fanzinler hem gen kadnlarn
glendirilmi olmasndan yararland, hem de onlarn glendirilemesine katkda bulundu. N .Y. Times, USA Today ve New sw e
ek gibi byk gazeteler ve genlere hitap eden popler moda ve
mzik dergilerinde kan haberler bu hanmlara, mzik gruplarna
ve stillerine dikkat ekmitir. lerinin boaltlmeis, uzleima ei
limleri, yzeysellik v e "geici hevesTere kaplma gibi, yeni by
meye balayan camialarn tmnn yaad sorunlar yaamalar,
bu camiann destekledii ve yaygnlk kazanmasna alt, ka
dnn glendirilmesinin muhteem bir ey olduu gereini
deitirmez.

Punk hareketindeki kadnlar ve erkekler kadnlarn ba etmek

zorunda kaidklan sorunlarn farkndalar. Bu farkndalk, baskn
kltrde yaanan sorunlarn camia iinde de tekrarlanmcisna kar
nlemlerin alnmasn salamtr. Kald ki zaten feminist hare
ket, kadnlarn kendilerine verdikleri deeri arttrmt. "Birinin
g dengesinin eit olmadn hissetmesinin, kendisinin bir er
kekten daha deersiz olduunu hissetmesiyle bir alakas yoktur.
Ben herhangi bir alanda gerekten kendisini erkeklerden daha
aa bir varlk olarak gren herhangi bir kadn tanmyorum
(Chumbawamba, Threat By Example, s. 29). Bu noktadan hare
ketle kadnlar, erkeklere kendilerinin onlarla eit olduunu ret
mek grevini stlenmilerdir. Erkeklerin bu konudaki fikirlerini
kendi kendilerine deitirmelerini bekleyen feministler ok bek
leyecek. Cinsiyetilik hakknda yazd bir denemede, bir erkek
konunun ilgin bir noktasna dikkat ekti:
"Hangi cinsiyetten olursa olsun feministler, erkeklerin kendi
kendilerine geleneksel tavrlarn deitirmeye gnlsz ya da
yapamyor gibi grnmelerinden sklkla yaknyorlar. Kabul edil
mi doktrinlere aykr gibi gelse de, bunu neden yapsnlar soru
sunu sormak ie yarayabilir. Doru olduu iin, nk tabii ki
doru olan budur, diyebiliriz, fakat ou insan srf ahlaki sebep
lerle deimez; deiim, kendi karlarna uygun grdklerinde
olur. Ve erkekler, saldrgan ve karlarndakine duygusuzca dav
ranarak, kendilerini stn grerek ve hatta iddet kullanarak iste
diklerini elde edebildikleri srece ayn davranlar sergilemeye
devam edeceklerdir" {Sign Language derleme EP'si, Allied Re
cords. 1991).
Punk kadnlarn buna verdii karlk, erkeklere istediklerini
elde edemeyeceklerini" gstermek olmutur. Kadnlar kendileri
ni "deitirecekler"dir. Ben deitirmek" keiimesini trnak iinde
yazyorum, nk bunun buradaki asl anlam, klie kadn tipleri
ne uymak iin abalayarak kendilerini deitirmek yerine, doal
ve rahat davranmalardr. Hepimiz yetitirilirken insanlara, belli
bir biimde grnmeleri veya davranmalan iin uygulanan o kor
kun basklara ahit olduk ve kendimiz de bu basklara maruz

kaldk. Doal davranmak

sanki daha kolay gibi g e
liyor insana, fakat toplu
mun bize, davranlarm
z belirleyen artlar kabul
ettirme gc nedeniyle
bu, o kadar da kolay de
ildir. Hem erkeklerin
bizi ezdiini hem de er
keklerin fikirlerini deiti
rip bizi ZGRLETR
MEK zorunda olduklarn
iddia etmek aptallk deil
mi? Kzlar aptal sann gi
bi davranmaktan vazge
meliler. Zor olduunu bi
liyorum, benim iin de
hi kolay deildi..." (Ce
da, MRR, Say; 61).
Yllar nce MRR, ka
dn okurlarn yazdklarn
dan oluan, srf kadn
meseleleri ve fikirlerine
yer veren bir blm ya
ynlamaya balad. Bu
blmde sklkla, kadn
larn cinsiyetilik iin ks
men sorumlu olduklarn
kabul etmek, dolaysyla
kendi davranlarn da
deitirmek zorunda ol
duklar fikrine dikkat
ekildi. Rahatsz edici
olan; kadnlardan, kendi
lerini geri tutmak iin

"If I had a hammer...

I'd S M A S H Patriarchy'

yaptklar boktan eylerle

yzlemelerinin
talep
edilmemesi: bunun nede
FO UN D
ni ksmen, kadnlarn cinsiyetlliin devam ettiril
mesinde herhangi bir rol
oynamadklan inanc, n
k kadnlar cinsiyetiliin
kurbanlardr.
Sonuta
kendimizle yzlemeden
eitlii grebileceim izi
sanmyorum (Suzanne
Bartchy, M R R , Say: 104.
Ocak, 1992). Ya da daha
Bir ekicim olsayd eer... ataerkillii
da sert bir ifadeyle: Dn
PARALARDIM (Balon: Buldum!)
ya nfusunun yarsn ez
mek ok zor olurdu, eer bu ya da u zamanlarda kendisinin ezil
mesine izin vermi olmasayd" (Lali. a.g.e). Lali'nin tarih ya da-s
nf mcadeiesi hakknda fazla okuyan biri olmad belli, fakat
onun dikkat ektii nemli nokta, herkesin kendisini ezenlere
kar mcadele etm ek zorunda olduudur. Punk kadnlar, toplu
mun yaratt klie tiplere byk bir gayretle uymaya alarak
gnll bir biimde genelgeer topluma ayak uyduran cahil ka
dnlardan pek holanmazlar. Erkekler iin belli bir biimde dav
ranmak ve giyinmekie kalmayp bu ekilde kabul grerek kendi
z sayglarn arttrmaya alan kadnlar, sklkla erkeklerle birlik
te cinsiyetilii devam ettirmekle sulanyorlar.
Kendilerinin ezilmesine izin vermek yalnzca, kadnlar iin
aka olumsuz hareketlere izin vermek anlamna gelm ez. Baz
larnn olumlu grd, kadnla kar yaplan belli davranlar
bile ezilmi kadn kliesini glendirmek iin kullanlyor. Cinsiyetilik, baka birini farkl bir dzeye koymaktr (birini ge kar
mak anlamna da gelebiliyor bu beyefendiler)... Benim
gcmn sizinkinden daha az olduunu varsaymayn ve beni,
yabana, eriilmez, anlalamaz bir varlk; nefes alp veren bir kum

saati gibi grp bana tapmayn. Her iki kisve de beni tamamen
dezavantajl bir konuma sokar..." (Claire Slow Drain, M RR, Say:
103, Aralk, 1991).
Gerekle hibir ilgisi olmayan bu tr kadna tapma rnei ba
z ada ekolojik ve toplumsal hareketlerde (zellikle Ekofeminizmde) bulunabilir. Okuduum birka yazda doa feminizmi"
denilen, kadnlarla doa arasnda zel bir ban var olduunu
ne sren bir fikirle karlatm. Bu fikre gre, kadnlar doaya er
keklerden daha yakn olduklarndan, evre tahribatyla ilgilenme
ye erkeklerden daha eilimlidirler. Doum yapma ve adet gr
menin acs ve zevkinin nemini gz ard etmiyorum, fakat bun
larla gerek evre kayglar arasnda herhangi bir iliki grmyo
rum. Belki kadnlarn anne olarak ocuklaryla aralarnda hissettik
leri ba, babalarnkinden daha skdr, belki de kadnlar tehlike
anlarnda ocuklarn ok daha fazla korurlar (ki bu, kadnn, ocu
uyla babasndan daha fazla zaman geirmeye mecbur olduu
ataerkil bir toplumda yaamann bir sonucudur), fakat bu duygu
larn "Toprak Ana'yla btnlemeyi kapsamasna gelince, ben ik
na olmuyorum. Punk kadnlar bunu, Kadnlarn Mistik Gleriyle uraarak hippi mippice bir bycle doru dn" ola
rak nitelendiriyorlar. Grdm kadaryla adet grmemiz veya
doum yapabilmemizden kaynakl herhangi acayip veya gizemli
bir kabiliyetmiz yoktur" (Lali, M RR, Say: 104). Hedefimiz yzey
sel, yeni a iyiletirme yntemlerine bavurmak deil, insan ol
mann heyecann yeniden yaatmak, kendi insanlmz kutla
mak olmaldr.
Krtaj ise ok fazla ilgi toplamam bir konudur. Bunun nede
ni, hareketi oluturanlarn byk ounluunun, kadnn krtaj
yaptrma hakkn savunmas, dolaysyla harekette bu konuyla il
gili fazla anlamazlklarn yaan mamasdr. Kendimizin ve evre
mizin srekli ezilmesine son verme istei, ne kadar geici ve k
k olursa olsunlar, sistemin izin verdii az saydaki zgrlkleri
korumay da ieriyor. Bir mzik grubunun yasal krtaja kar ko
numas ok ender rastlanan bir ey; rastland zamanlarda da
szleri sarf eden gruplar ar eletirilere hedef olmulardr. Krtaj

konu alan tbbi veya dini tartmalara girmeden PunkIar, her ka

dnn bu konuda kendi karar verme hakkn saygyla karlyor.
Krtaj hem yasal olmal, hem de gerekli olduu durumlarda
masraflar devlet tarafndan karlanmaldr. Kadnn krtaj yaptr
ma hakkna kar kanlar, krtaj masraflarnn kamu fonlaryla kar
lanmasna son vermek istiyor. Vergilerinin, inanlarna aykr olan
bir ey iin harcanmasn istemiyorlar. yi de, ben de dediim
vergilerin, Panamadaki sivilleri ldrmek iin kullanlan bomba ve
kurunlar iin harcanmasn istemiyordum. Srf buz gibi ekonomi
ilkeleri asndan bakacak olursak, bir krtajn masraflar, iste
nilmeyen ocuun doduktan sonra refah paras, yemek kuponla
r ve barnacak yerinin masraflarndan daha azdr (Beth Roberts,
Pro-Choice For a Reason," Assault With Intent to Free, Sayi: 8,
Nisan, 1990). Birok etkin birok liberal, radikal ve insan haklar
hareketleriyle hemfikir olarak PunkIar krtaj kadnlarn ellerinden
alnmamas gereken bir zgrlk ve hak olarak gryorlar.
Aadaki alnty ve bu son bilgileri evreyle ilgili olan bl
me koyabilirdim, fakat fikirleri Ekofeminijuninkilere ok yakn ol
duu iin burada yazmay tercih ettim. Dnyann deerini, insan
nfusunun karlarna gre grmek veya lmek anlamna gelen
ve upuzun bir kelime olan antroposantrizm ve doann esas de
eri gibi birok fikir daha sonra ele alnacaktr.
Deiim, profesyonel rgtleylciler veya uzmanlarn nder
liinde gerekleen bir ey deildir; deiimi gerekletirenler,
rklk, cinsiyetilik, ekolojik tahribat ve dnyaya kar srdrlen
terre kar durarak efkat ve ibirlliyle hareket eden sradan in
sanlardr" (David Spanner, KanadalI mzik grubu D.O.A., Right
to be W ild EP'sI, 1983).
Gerry Hannah (ya da e Yaramaz Gerry) yetmili yllarnn
sonlarnda Vancouver Punk camiasnn kurucu yelerinden biriydi
ve onun mzik grubu Subhumans akll sosyo-politik ark szle
ri olan, anlaml, agresif mzikler ieren birka plak kard. Bu
grup, nkleer silah kartlarnn yararna yaplan birka konserde.
El Salvadorlu gerillalara para toplamak amacyla yaplan bir kon
serde, Ronnienin greve balama treni srasnda Reagana Kar

Rock konserinde, (Ku Klux Klan koruyucularn ldrmekle sula

np dava alan Michigan'l tutuklular olan) Pontiac kardelerin
yararna yaplan bir rkla Kar Rock konserinde, ve anarist
'devleti-ykalm' konserinde" aldlar (a.g.e.). Gerry, pratiin sz
den daha etkili olduuna yrekten inanan biri. 1983 ylnda (Vancouver Belisi olarak bilinen) drt arkadayla birlikte tutukland.
Sular ise uydu: evrecilerin kar kt yeni bir hidro-elektrik
tesisini bombalamak, yani ilk vuru Cruise misili' iin ynlendir
me sistemleri reten tesisi dinamitle havaya uurmak ve kadnla
ra kar ikence, sakat brakma ve cinsel iddetin gsterildii vi
deolar datan pornografi dkkn ate bombasyla bombala
mak (a.g.e.). Bu eylemlerin, bazlarna gre terristlerin, bazla
rna gre kahramanlarn ii olarak grlmesi bir yana, bunlar ne
den yaptklarn bilmek nemlidir. Eer ama arac doruluyorsa,
o zaman onlarn yaptklar adil hatta gerekli olarak grlebilir.
Mthi bir sese sahip ve ok popler olan Punk grubu D.O.A. ta
ralndan gkanlan bir single albmle birlikte. Gerry kendi grlerini

Kamala, New
York CityCringer, 1991

paylat bir mektup yaynlatt. Deiimi salayabilecek elde

olan en iyi. hatta belki de tek ara olarak deerlendirdii doru
dan eylemin adil bir yntem oiduunu savundu. Gerry, politik
olarak uyank olan, fakat "zamanla uygarln kendi kendine hari
ka bir topyaya evrilecei" inancna gre tavr taknanlar eleti
riyor, Bunun aksine Gerry diyor ki. "Tek bana braklrsa uygarl
n zamanla ya zaptedilemez bir polis devletine dnecei ya
da atom savan srdrerek veya evreyi zehirleyerek kendini
dnyadan silecei neredeyse kesin (Gerry Hannah, a.g.e). Antroposantrik grn bir eletirisini sunuyor ve bunu cinsiyetilie
balyor.
Aramzda erkek olanlar, kendimiz hakknda dndklerimi
ze ramen son derece ezici ve otoriter olmaya devam ettiimi
zin farknda olmalyz... efkat, duyarllk, yumuak yreklilik gibi,
kiiliin gya kadns zelliklerini tanmay ve kucaklamay redde
diyoruz. Bunun yerine saldrganlk, rekabetiiik ve kibirlilik gibi
olumsuz, gya erkeksi eilimleri isteyerek vurguluyoruz. O ei
limlerle bugn kar karya kaldmz en ciddi sorunlar arasnda
dorudan doruya bir ba olduu grlyor" (a.g.e.).
Gerry, klie erkek tipine uygun den doaya hkmetme ei
limiyle kadnlarn ezilmesinin birbirlerlyle dorudan ilgili
olduunu dnyor. kisine kar sergilenen tutumla, bu tutumun
ezici sonulan Ekofeminizmin altnda yatan temel fikirlerdir. Cinsiyetilik temel bir sorun olarak tannana kadar, "olumlu deiim
adna sarf ettiimiz btn abalar kiyzl ve korkun derecede
eksik kalr" (a.g.e.). Zulme kar verilen mcadeleler arasnda sa
dece tek bir tanesini tercih etmek ya da bir tanesine katlmak hi
bir ekilde hakl karlamaz. Hepsi temelde birbirlerine baldr. Ancak tehlikeli ve kasvetli durumumuzu ve bu durumun altn
da yatan nedenleri tamamen anlayarak ve -anarizm, feminizm ve
evreciliin temel kavramlar dahil olmak zere- bunu deitirme
mizi mmkn klacak radikal bir bcik asn benimseyerek bizi ve
bu gezegeni hapseden zincirleri krmay umabiliriz" (a.g.e.).
Cinsiyetilik toplumda hkm sren yaygn bir sorun olarak
tannrken, benzer bir sorun sklkla .gz ard ediliyor. Bu sorun,

baz kadnlar da dahil olmak zere toplum daki bir;ok nsann il

gilenmedii heteroseksizm veya homofobidir. Ecinsellik, Punk
hareketinin bandan beri onun grnr bir paras olmutur ve
gey insanlara kar saldrlarn artmasyla tartmalar ateleyen ve
gittike daha da dikkat eken bir konu haline gelmitir.
"Punk (punk) Argo. sim. 1) Tecrbesiz veya bakalarna
aldr etmeyen gen 2) Gen kabaday 3) Edilgen ecinsel o
lan... una bakn, kim bilebilirdi k? PunkTar bir de ibneymi"
(G.B. )ones ve Bruce LaBruce, Hom ocore, Say: 7, K/lkbahar
1991).
Punk hareketi ounlukla kendilerini, bu ya da u biimde
evreye uymayan garip insanlar veya kanunsuzlar olarak gren
lerden olumutur. Kimine gre bu. fiziksel grnleri, giyim
tarzlar veya siyasi grlerinden kaynaklanmaktadr. Seslerini
gittike daha ok duyuran bir Punk kesimi iin ise, onlar ana akm
topluni uymamaya ve o toplumu reddetmeye iten ey cinsel ter
cihleridir. Punk, dergileri ve mzii olan bir hareket olmadan n
ce "Punk'lar" vard. Ellili yllarda bile gen erkekler cezaevinde
a^a karlp (yani dier tutuklularn cinsel isteklerini yerine
getirmek iin seilip veya ikna edilip) 'punk' olarak etiketlendiriliyorlard" (a.g.e.). Bu Punk'larn zellikleri olan zgn giyim
tarz, tavn ve otoriteye kar klar yetmili yllarda New York
ve dier ehirlerdeki Punk'lar tarafndan benimsendi.Gen
fahielere benzeyen birinci dalga Punklar, yllar sren bir cinsel
mulakln ve cinsellik konusunda topluma ayak uyduramama
geleneinin ban ektiler.
Donald Cory 1955 ylnda ABD'de ecinsel olma deneyimini
ele alan bir kitap yazd. Birok adan artk geerliliini yitirmi
olsa da The Hom osexual in Am erica (Amerikadaki Ecinsel)
Punk ile ecinsel olma arcisndaki ba ve bunlar arasndaki kar
lkl ekicilii gstermekte ok etkili bir kitaptr. Tpk Punk'lar gi
bi, ecinseller de, toplumun kabulnden yoksun olduklarnn ve
bu durumdan doan (toplumsal, ekonomik, vs.) zorluklann fena

Whorehouse of Representatives, Colorado-Pueblo, 1995

halde farkndadrlar. Hayal krklna urad ve utandrld her

an; reddedildii her sefer onda syankr bir ruh uyandrr.
Topluma kar nadiren saldrganlaan bu isyankr ruh, toplumun
yainzca hakaret ieren ve adil olmayan tavrlarna muhalefet
eder" (Donald Cory, M an A/onedaki "From Handicap to
Strength" yazs, s. 420).
Queerin yabanclatrldn kabul etmesinden daha nemli
oian, kendisinin dnda yatan yabanclama ve zulm nedenleri
ni ve rneklerini arayabilmesidir. Corynin aklad gibi, doku
nulmaz biri olmak insan, uygarlkta benzer konumdaki bireylerle
ve bu bireylerin oluturduu gruplarla dayanmaya, onlar anla
maya tevik eder" (a.g.e.). Punklarn, kadn haklar, yurtta hak
lar, yerli halklarn mcadeleleri ve benzerlerini desteklemelerinin
Queer (kvIr): Asl anlam "garip. tuhaT olan queer kelimesi bazen.ednselle ayn
anlamda kullanlsa da punk camiasnda genelde baskn kOltOrOn dayatt toplum
sal cinsiyet ve cinsellik standartlanna aykr den ve mulalefet eden kimse
anlamrta gelmektedir, zgn metindeki kullan olduu gibi korunmutur, kul
lanld yere gre yoruma agktr. (.n)

altnda yatan anlay budur. Eer gen bir queer'in kendisini putkran, kukucu ve zulm ve yabanclamaya kar kan bir isyan
kr konumunda bulaca doruysa, gnmz dnyasnda ken
disini sklkla Punk'la da zdelemi bulaca kesindir.
Bir paragrafta Cory queer topluluunun ak fikirliliinden
bahseder: gey veya queer" kelimesinin yerine "Punk" koyar
sak benzer bir biimde geerliliini korur. Birok gey arkadam
arasnda, ne kadar byk bir sevgiyle ona sarlrsa sarlsn, btn
ahlaki kurallar kukuyla karlanp sorgulanr. Ne kadar gln gi
bi gelirse gelsin, her bir yeni dnce mahkemelik olur. Siyaset
ya da tp, felsefe ya da edebiyat, seks (ya da Punk sz konusu ol
duu takdirde, mzik) dnyasndan ne kadar uzak olursa olsun,
ecinsel insan olaand sorgulayc ve kukucu bir zihinle yakla
r (a.g.e.).
Gnmz dnyasnda, Corynm tanmna uyan birok gey.
topluma kar muhalif duygular beslememektedir, nk artk
adil olmayan tavrlarda az ok bir zalma gryorlar. Daha ok
sembolik de olsa, eskiye oranla daha fazla kabul edilmi grnen
queer yaam tarz, Corynin "isyankr ruhlarr'nm birounu yat
trmaya yaramtr. Darkafallklar, toplumundaki ana akma yan
an bir sr gey var. Hem heteroseksel hem de gey ana akmn
olmas, queer Punk'lar iin reddedecekleri iki statko anlamna
gelmektedir.
ou queer Punk, gey ha
reketinin ana akma eklemle
ndii ve genel olarak anlam
sz olduunu dnyor.
"imdiki haliyle gey 'hareketi'
byk bir maskaralktr ve
hakknda syleyebileceimiz
ho bir ey yoktur" (G.B. )ones ve Bruce LaBruce). Ancak
queer Punk'lann bunun hak
knda syleyecei birok kt
ey vardr. rnein, cinsel

eitilik gryle elien, sevici gey kltrne kar ibne gey

kltrne ayrcalk tanyan" gey kltrnde rtbas edilmi bir ka
dn dmanl vardr (a.g.e.). Ecinsel ilikiler aleminde erkek
egemenliinin var olduunu grmek garip gelse de, herhangi
byk bir kentte geyler tarafndan iletilen kitabevi, bar veya i
yerini ziyaret etmek, asl odan erkekler olduunu gsterir.
Gey hareketi ana akm tarafndan kendisine eklemlenmitir,
fakat PunkIar ayn hataya dmek istemiyorlar. Bu tr bir eklemlenmeye uramaktan kanmann bir yolu, bir yandan en asi
genlerin uym^s beklenen cinsel edeplilik ve ahlaki davran
standartlarna uymay reddederken, gey hareketinin yapt hata
lardan kanmaktr; yani, gettolamak, liberal reform ve snf yk
seltmek iin silahlar brakmak. Ve ite Punklara hitap eden hafif
pornografik gey bir fanzin olan Homocore'un yapt da tam budur {G.B. jones ve Bruce LaBruce).
Hem erkek hem de kadn queerler fanzin karyor ve her
eyden nce ana akm geyleri, zellikle de ana akma eklemlenen
erkekleri hedef alyorlar. ou szde queer hl uydurua geli
yor, hl kazak giyiyor ve krk dolarlk sa kesimi, yaptryor. Gey
Erkekler Korosundaki herifler yine arablaryla banliylere
dnerek herhangi bir "reticinin kazanmay umduu paradan ok
daha fazlasn kazanarak zengin olacaklar (Lary-Bob, editr.
H oly Titclamps, Say: 6 , Sonbahar, 1990). Queer PunkIar, her
homonun aiimile, yani gey olduu halde ana akmn bir para
s olmak isteyen-, eit haklar'n kadnlarla homolann orduya kat
labilmeleri, hayatlar boyunca boktan bir ite alma hakkna sa
hip olmalar anlamna geldiine inanan ve seim yapma zgrl
nn Coke, Pepsi veya Seven-Up'tan birini semek anlamna
geldiini dnenler olmadm gstermeyi amalyorlar (Torn
Jennings, editr, Hom ocore, Say: 7).
Queer PunkIar kendilerini iki ayn dnyada klileri hanerleyen
iki tarafi keskin bir kl ilevi grrken buluyorlar. Birou yksek
sesle barmaktan ekinmeyen, gururlu ve cinsellikleri hakknda
ak insanlardr. Larry-Bob Punklan, geyliklerini mmkn olduun
ca ak yaayarak uyandmlmasa ana akm kltrn iine ekilecek

olan potansiyel queerleri uyandrmalar iin yreklendiriyor. "Bir

maazada ayn cinsiyetli manitanla ptnde ve bir ocuk bu
n a grdnde bu. bir insan daha ayartld, zafere doru bir adm
daha atld demektir. Diyeceim, bol bol pn! (Larry-Bob). Ge
zici hilkat garibeleri ovlarfnn kasaba kasaba doleiarak tutsaklk
oyunlar (bondage gear) kyafetleri iinde, bulduu her aile lokantcisna uramalarn neriyor. Ergenlik andaki bir ibne gerek bir
queer grecek... ve hayatn srf i mimariden ibaret olmadnn
farkna vanp kurtanlabilecek" (Larry-Bob).
Daha nce bu kitabn faal Punk camiasndaki yaygn tutumlar
hakknda olacan vurgulamtm. Bunu sylerken, topluluun
devam etmesini salamak iin en ok aba harcayan ve onun ro
tasn belirleyen yelerini kastediyorum. Bunlar yaratclarn tutumlandr. illa ki tketicilerin tutumlar deil. Plak ve fanzin ka
ranlar. eylemci gruplar oluturanlar ve deiimi gerekletirme
ye alanlar yaratclardr. ;Sadece mzik gruplarn dinleyenler
tketicilerdir ve bu kitapta '^ok da fazla temsil edilmezler. Ancak

tketicilerin de yaratclar haline gelebildii, ana akm geleneksel

deerleri tayabildii bir gerektir. Bu nedenle homofobik
Punklara rastlamak, aka rk veya cinsiyeti Punklara reistlamaktan daha kolaydr. Bu dangalaka cehalet yeni bir hadise de
ilken. Punk'n zgn bir paras da deildir.
Punk, klasik tarzdan H ardcorea getiinde zgn Punk fikri
ne ait olmayan bir se rf olma hali vurgulanmaya baland, bu da
m ao olmakla zdeletirildi. Ecinsel faaliyetlerin erkee yakmaz popler imgesi gz nne alnrsa homofobinin ksa bir
srede Punkn -n eyse ki olduka tartma konusu olan bir par
as haline gelmesi ok artc deil (Donny the Punk, H om o
core). Bakalar ise Punk camiasnn seksenli yllarn banda e
hirlerden banliylere tanmasnn, beraberinde banliy deerle
rinin benimsenmesini de ierdiini dnyor. M esele her ney
se, son yllarda Punk camiasnda queer topluluu yeniden dirildi
ve bununla ilgili sorunlar da yciand.

Kaliforniya-Berkeleydeki bir kon

serde, dinleyicilerin
yaklak te birinin
ak lezbiyenlerden
oluan Tribe 8 gru
buna kar gster
dikleri acayip olum
suz tepkiye ahsen
tank oldum. Her ne
kadar, oradaki in
sanlarn byk o
unluu kadnlarn
alma hakkn sa
vunmaya istekli olsa
da, seslerini yk
seltm ekten ekin
meyen kzgn bir
grup erkek ve kadn
kahrolas lezzolar"
kesinlikle tasvip et
Poison Idea, Massachusetts-Boston, 1990
miyordu. Doruyu
sylemek gerekirse o akamki kalabalk olaanst bir biimde
politik olmayan (ve sper mzik yapan) NOFX grubunu dinleme
ye gelmilerdi, fakat yine de bu, Punk camiasnn aka ifade edi
len bylesi bir nefret ve gerginlikten tamamen arnd rlmadn
gsteriyordu.
imdiye kadar Punk felsefesinin eitilik ilkelerinin, insanlarla
ilgili ksmndan bahsettim. Bu ilkeler rklk, snflk, cinsiyetilik ve heteroseksizm muhalefetine temellendirilmitir. lerideki
sayfalarda bu ilkelerin hayvanlar ve iinde yaadmz doa iin
de geerli olduunu gsterm eye alacam.

*Ve hayvanlar konuabllseydi; gezegenler, aalar, ne

hirler, dalar ve denizler protesto lklar atabllseydi,
onlar da agzl erkek ve kadnlarn yol at tahriba
ta son verilmesini talep ederdi. Kendimizi ve trmz
korumak en byk igdmzdr, Fakat vurguncular ta
rafndan o kadar yanl ynlendirilmi, yanl bilgilendi
rilmi, yanl eitilmi ve kandrlm ve aldatlmz k,
sevecen anne ve babalar bile bilinsizce, doduktan
gnden itibaren her gn ocuklanna kendi kendilerini
ve gezegeni tahrip etmeyi retiyorlar. Dnya kltr git
gide akllandka ve aydnlandka uygarln btn Insanlann ihtiyalanm karlayacak ve toplumsal sorunlan zecek hale gelmesi beklenirken, bunun yerine ikti
dardaki insanlar tam ters yn semilerdir, byiece
bize daha ok alk, daha fazla smr, daha ok rk
lk, daha fazla evre kirlilii ve btn dnya nfusiannn zerinde bir askeri diktatrlk ve tahakkm verdi
ler" (PA C f d erlem e LP'sI. kitapk. R Radical Records. 1984).
Kresel evre koruma konusuna gelince, Punk'n bireycilii ak
a ikinci role konulmaldr. evresel felsefeler, pratikler ve pro
testo gsterileri sz konusu olduunda vurgu paralara deil.

btne yaplr. eitli metinler ve kaytlar, btnn sadece insan

l deil, hayvanlar ve (el dememi blgeler, nehirler, vs. an
lamna gelen) doay da kapsadn gsteriyor. Burada ise daha
ok hayvanlar dndaki evreyle ilgileniyor olacaz.
Punklar, ABDdeki evresel politikalan ve hareketleri idare
eden Kovboy Etiini reddederler. nk bu tutum, hem evre
yi hem de onun iyiletirilmesiyle ilgili olan fikirleri korkun bir e
kilde etkilemitir. Bu etiin yerine. Punk felsefesini ciddi ciddi e t
kileyen faktrler (hakl olsak da olmasak da) romantik bir biimde
Amerika Yerlileriyle zdeletirdiimiz fikir ve hareketlerdir.
Dnyay yz defa imha edebilecek teknoloji ve kaynaklara sahip
olduumuz gibi, gezegendeki tm varlklarn ihtiyalar salaya
rak haklann korumak ve hayat veren, sevgi dolu Toprak Anamza saygmz gstermek iin gerekli olan her eye sahibiz... Yaa
yan her varln hayatna ve doann kurallarna ve Toprak Anaya
btn her eye hayat veren olarak sayg gsterildiinde, bar
olacaktr (a.g.e.).
Punklarn benimsedii fikirlerde ilkel, sanayilememi tpplumlar yceltmek veya teknoloji kart olmak gi.bl eilimler yok
gibi grnyor. inde yaadmz sistemden ekilmek veya tanmsal komnlerde yaamak gibi fikirler pek konuulmaz. Punk,

7 Seconds,
Pennsylvania
-Camp Hill,
1984

temelinde kentlerde ve beinliylerde yaanan ve krsal alanlarda

ki yaam idealletirmeyen bir harekettir. Buna ramen onun,
"salkl bir Toprak Ana' ya gsterilmesi gereken sayg ve adanml desteklemesi, kolayca Punk felsefesi le sanayileme ve
smrge ncesi bak asn birbirlerine balayan ortak bir nokta
olarak grlebilir.
Punk bayrann altnda her zaman birbirlerinden farkl fikirler
olagelse de, Punklarn en ok tuttuu evresel felsefe Deep Eco
logy (Derin Ekoloji) denilen eye ok benziyor. Bu felsefe nere
deyse tm insanlk tarihi boyunca bir yerlerde var olmutur ve
Heny David Thoreau ve dierlerinin yazlarnda aka grnr.
Derin Ekoloji terimi 1971 ylnda Norveli filozof Arne Naess ta
rafndan icat edildi ve sonra Devall ile Sessionn 1973 ylnda
kan Deep Ecology balkl kitabyla yaygn olarak kullanlmaya
balad. M RR'e yaynlanan ve joel Hippycore tarafndan kaleme
alnan bir yaz. Punk evre felsefesinin. Derin Ekolojiyle olan ben
zer noktalarnn ayrntlarn aktard. nsanlarn gemiteki ykc
eilimleriyle etkili brr biimde mcadele edebilmek iin gerekli
olan, insanlarla Doay* kaptran deil, insanlan doru ekolojik
nilere yerletiren btnlkl bir felsefedir" (joel Hippycore.
M RR, Say: 77. Ekim, 1989).
Radikal bir felsefenin en nemli yn, gnmzde inanlan
yanl kavramalardan -ne kadar yaygnca benimsenmi olurlarsa
olsunlar- vazgemektir. En yaygn ve deitirilmesi en g olan
lardan biri herhalde genel kabul gren, dnyaya nsan merkezli
bak asndan (antroposantrizm) bakmamzdr. Birok insan, bu
bak asnn yaygn kabul grmesini salayan eyin. Tannnn in
sana Dnyadaki tm bitki ve hayvanlar zerinde hkimiyet ver
diini pek ok durumda olduka baarl bir biimde iddia eden
ncil gelenekleri olduunu savunmutur.
ncil yorumu mu yoksa Aristo ve Thomas Aquinas tarafndan
kaydedilen Doal Kanunu hiyerarileri mi, nedeni her ne olursa
olsun, tm zamanlarda yazlm olan neredeyse btn felsefe ve
siyaset kuramlarnda antroposantrizm tartlmaz bir kuraldr. Bu,
insanlarn Doa'dan ayr ve ondan stn varlklar olduunu iddia

eden bir inantr. Bylesi bir gr kabul edildii srece insanla

rn Doayle birlikte uyum iinde yaamalan mmkn deildir"
(a.g.e.). Devall ve Sessionsn yapt gibi, Punk topluluu da
evresel sorunlara zm getirecek biyosantrik bir felsefenin g e
litirilmesini tevik etmeye alyor. Bu gr, doadaki her e
yin birbirine bai oiduu ve btn varlkiarn esas deerieri itibariyie eit olduu farkndaln ieriyor. Doaya tahakkm etmek
yerine ona sayg gsterilir ve ona baklr. Ancak bu gr, doal
kaynaklar koruma taraftarl gryle kartrlmamal.
Doal kaynaklar koruma taraftarl zne kadar antroposantriktir, dolaysyla kabul edilemez bir ekolojik bak asdr.
Doal kaynaklar korumann am aa, doayla birlikte uyum iinde
yaamak deil, insan ekonomisinin bir paras olarak ona hkim
olmak ve onu denetlemektir... Aalar sadece satmak iin yeti
tirilen mahsuller haline gelir ve el dememi blgelerdeki koru
lar turist dolarlarn ekmek iin kullanlr: Doa'nn kendisinin
herhangi bir deere sahip olduu dnlmez... Olgunlamam
za yardmc olmcis iin insanlarn el dememi blgelere hayati
ihtiyac vardr, fakat daha da nemlisi, el dememi blgelerin,
insanlarn ona mdahale etmeksizin yaama hakk vardr: srf var
olduu iin, yani insanlar iin kullanl olmasndan bamsz bir
deere sahip olduklar iin" (a.g.e.).
Derin ekolojiyi pratik olarak hayata geirenlerin birou onu
yeni bir din olarak alglyor. nsanlarn en derinlerdeki duygular
na ulaabilmeleri ya da doay daha yakndan tanmalan iin ba
z trenler ve belli tarihlerde kutlamalar dzenleniyor. Beklenildi
i gibi Punklar felsefenin dini ynn reddediyorlar, "...gndnmleri ve ekinokslar kutlamak, Noel bayramlar kutlamak kadar
gereksizdir. Bireyler zerindeki etkileri byk olabilir, fakat eko
lojik olarak tamamen gereksizdirler" (a.g.e.). Punklarn, tam an
lamyla derin ekolojinin bir formuna gre davrandklar m. yoksa
kendi biosantrizm veya holizm eidini yarattklan tartma konu'Holizm: bir bOtUnOn onu oluturan par<;alann toplamndan daha bOyOk olduu
kuram (.n.).

Scared ol Chaka, Louisiana-New Orleans, 1995

udur. Ak olan ise, Punk'larn derin ekoloji inancna gre gerek

li olan "dorudan eylem" vurgusudur.

kj tr dorudan eylem var; ieriye ynelik dorudan eyiem,

daha derin bir oigunlcimay gelitirmesi ve birinin antroposantrik
grlerinden syrlmas demek. Darya ynelik dorudan eyiem
ise protesto edilenlerin arklanna omak sokmak, protesto gste
rileri, sivil itaatsizlik veya bir aa dikmek anlamna gelebilir. eri
ye yneiikle danya ynelik dorudan eylem arasnda ok keskin
bir ayrm yok ve her ikisine vazgeilmez bir ilke klavuzluk eden
iddetten annmlk. Dorudan eylem, srtmz Dnya'nn sorunlanna dnp onlar grmezlikten gelmemizin mmkn olmadn,
bu konuda bir eyler yapmak zorunda olduumuzu kavramaktr.
Her ey birbirine bal: yamur ormann koruyarak kendilerimizi
koruyoruz, dolaysyla dorudan eyleme bavurarak insan bu geze
gen ve onda yaayan tm insanlar iin azami derecede sevgi ifade
ediyor... Eylem amatr ve eylemin kendisi bal bana gereklik,
kendisinin savunusu v e kendi amac olmak zorundadr" (a.g.e.).

Punklar, iddetten arnm bir eylemin nasl gerekletirilece

ine dair tartmalar srdrse de dorudan eylemin kullanlmas
hibir zaman tartma konusu olmaz. evresel eylemlerin byk
ounluu bir biimde kuzeybat ABD ve Kaliforniya ile balant
ldr.
u an Kuzey Kaliforniya'da olanlar Latin Amerika ve dier
ABD smrgelerinde son bir yzyl boyunca olanlara benziyor.
Temel fark onlarn bize ate amyor olmalar, en azndan henz
amyorlar. Fakat biz de nc dnya ekonomisine ait bir top
lum saylrz. Halkn byk ounluu, evrelerini tahrip etmek
ve ocuklarna miras olarak orak topraklar brakmak anlamna
gelse de, geindirebilecek bir maa veren herhangi bir ite al
maktan memnun olacak kadar yoksuldur" (Lawrence Livermore,
M RR, Say: 84. Mart, 1990).
1990 yaznda Livermore ve dier fanzin yazarlar, Punklar
Earth First! eylemci gruba katlarak Kaliforniyadaki ormanszlatrmaya kar harekete gemeye ard. "Btn bunlar nemli ol
sa da ben sadece Millet Meclisi yelerinize mektup yazmay ya ela

Avail,
Indiana, 1996

imza kampanyasna katlmay ya da protes

to gsterisine katlmay ya da dergiler iin
yaz yazmay kastetmiyorum. Ben, bu l
gnlk hepimizi yok etmeden nce onu durudurmak iin yreklerimizi, ruhlarmz ve
bedenlerimizi riske atmaktan sz ediyo
rum" (a.g.e.). Profane Ex/sfence dergisinde
Earth First! u szleri ieren bir ilan verdi:
Bu yaz Kuzey Kaliforniya'ya gelip Redwood
aalann savunmak iin Orman zgrl
Eylemcilerine ar yapyoruz. Btn yaz
boyunca belli kamp yerlerini srekli dolu
tutmay ve eylem dalgalarn srdrmeyi
umuyoruz" (Profane Existence, Say: 5,
Austos, 1990, s. 37). Birok Punk Earth
First!, Greenpeace. Animal Liberation Front
(Hayvanlar zgrletirme Cephesi), People
for the Ethical Treatment of Animals (Hay
vanlara Kar Etik Davranilmasi iin nsanlar)
ve baka gruplann yeleri ve destekleyicile
ridir. Ernest Callenbach'n yazd Ecotopia
ve Dave Foreman lie Bill Hayward'in kaleme
ald Ecodefence; A Field Guide to Monkeywrenching gibi kitaplar, plaklarla birlikte
Beefeater, Pennsylvaniagelen nerilen kitap listelerinde grdm iin
Harrisburg, 1985
dikkatimi ekti.
Profane Existence'in haber blm evreye kar tehdit olu
turan olgulara kar srdrlen eylemleri alklayan, ycelten ve
onlar gerekletirenlerl yreklendiren y^zlar da ieriyor. Eylem
cilerin. Kanada-Britanya KolombiyalI orman aalarn kesen bir
firmann aalara ulamak iin kulland kpry tahrip etmesin
den bahsederken bir yazda yle diyordu: Bir irket yardaks
nn bu olay zerine sarf ettii szler yleydi: Bildiim tek ey,
bir sr insana isiz kaldn sylemek zorunda kalacam. Siz
ve bu lerden yolunu bulan, byk anonim irketteki agzllerin

yz binlerce dolarlk kr kaybna urayaca ihtimali de bir yana.

Yine itenlikle sylyorum, durumunuza zlmekten gtmz
yanyor" (PE, Say; 11/12. Sonbahar, 1991, s. 4).
P E nln son saylarndan birinde Amerikada golf sahalar ina
snn yol at sorunlar hakknda, iyi aratrlm ve iyi yazlm bir
yorum yazs kt. Hayvanlar ldren bcek zehirleri, hayvanlar
iin kurulan tuzaklar, suyun boa harcanmas ve topran gerek
siz ve elverisiz kullanlmas, bir tr dorudan eylemi tevik et
mek iin ne srlen baz nedenlerdi.
Golf sahasndaki her bir hedef deliliin etrafndaki dz imen
blgesinin maliyeti 18.000 dolar ve bakm iin binlerce dolar da
ha harcanyor. Dolaysyla eer azami zarar vermeyi amalyorsa
nz, bilamak istediiniz yer tam orasdr. Sz konusu golf saha
s blgesini iyice bok etmenin bir yolu, zerine sv klor veya yz
me havuzu asiti dkmektir (ikisi de yzme havuzu malzemeleri
satan dkknlardan temin edilebilir). Benzin de ayn ii grr. Bu,
pahal imenin sararp lmesini salar ve bunun tamiri ykl bir
miktar para gerektirir. Mmknse bunu imenler kuru iken yapn.
Baka zehirli svlarla deneyler yapn; sabotaj elenceli ve eitici
olabiliyor!" (a.g.e, s. 46).
Komik bir slupla yazlm olsa da bu yaz Punklarn eylem
yapmaya olan gnlll ve mlke ynelik iddeti kabul ettik
lerini gsteriyor.
Punklar, Dnyann devam eden tahribatnn nedenlerinin o
u zaman ekonomik agzllkte olduunu dnyor. evreyi
kirletenlerin esas derdi ilerini ayakta tutmak ve krlarn arttr
maktr. Hkmet de, zellikle insanlarn ileri sz konusu olduu
zaman, kr salayan giriimlere mdahale etmeyi sevmez. Kuzey
Wisconsindeki durum dier birok eyalet iin de geerli; "Eyalet
hkmeti madencilik irketlerini buraya ekmek iin elinden g e
leni yapyor. ktidardaki siyasetiler, yeni iler yaratarak ve vergi
gelirlerini arttrarak iktidarda kalmaya devam etmek istiyorlar
(Tom Coyne, M RR, Say; 100. Eyll, 1991). Madencilik ve keres
te iin aa kesiminden yeni stadyum ina etme lgnlna ka
dar (ki bu zellikle iki tane gereksiz stadyumun ina edildii San

Francisco iin geerli), siyasetiler ynettikleri blgelerde yaa

yan insanlara i imkn yaratmak gibi bo vaatlerle telafi edilemez
ekolojik felaketlerin gerekletirildii konusunu kapatabiliyorlar.
evresel rkln/kapitalizmin alclar olarak seilen yoksul ma
hallelerde yaayan bizler, korkun derecede ihtiya duyduumuz
i vaadinin nasl da evrenin kalc olarak tahrip edilmesine yol
aan gelimelere gzlerimizi yummamza neden olduunu anla
yabiliyoruz. Ekolojik etkilerin kaale alnmad ve bunun evresel
felaketlere yol at aktr. Maliyetleri srf dolarla len anlay,
ekolojik maliyetleri hesaba katmyor.
zeliikle organik veya srdriebilir tarm yapmaya yatkn k
k lekli iftlikler finansal olarak baarl olmakta gittike daha
ok zorluk ekiyor artk.
"Fakat byk bir irket kendi tarlasnn yanndaki 3 .0 0 0 hekta
r satn alp topraa gl bir kimycisal gbre yedirip, kendi ekim
lerini rzgrdan koruyan aa veya itleri koparp, koruyucu hatlann bozduunda bu durumdaki bir ifti ne yapsn? Hele o irket

A v a il, K a lifo rn iya -C o ro n a , 1998

Citizen Fishten Jasper, Phil, Trotsky

yeralt sulanni hzla emen ve emdikleri su tekrar dolana kadar yi

ne bir o kadar suyun iki katn emmi olan derin kuyular kazarsa
ne yapsn? Uzun vadede byle teknikler bir felakete yol aar, fa
kat ksa vadede fiyatlar dren byk hasatlar salar ve eer
kk lekli ifti rakiplerine yetimek iin benzer teknikleri be
nimsemezse iinden olur" (Lawrence Livermore, Lookout edit
r, No. 31. Yaz. 1988).
Dev gda irketleri, bcek zehri dolu ve genetik maniplasyonla yetitirilmi gdalarn organik olarak etiketlenmesini sala
yacak yeni Kaliforniya yasalarnn yrrle geirilmesi iin byk

bir gayretle alyor. Eer bu yasa yrrle geerse, hem top

ran hem de iftlik iilerinin ve ailelerinin saln smren b
yk irket iftlikleri, byk hasatlar elde etmek iin kullandklar
teknikleri benimsemesi iin gerek organik/srdrlebllir tarm
yapan iftiyi bask altna alacak. Bu, dev iftliklerin, kk lek
li iftiyi emekliye ayracak son baar olabilir.
Biz bu konuda ne yapabiliriz? Darya ynelik dorudan eyle
mi desteklemeyenler bile ister iftilerle, ister dier reticilerle il
gili olsun, evresel sorunlar protesto etmek iin eylemin gcn
kullanabilirler.
stesek de istemesek de tketici bir toplumda yayoruz.
Punk topluluundaki mzik gruplar ve fanzinler okuluslu irket
lere kar seslerini ykseltirken de, ihtiyalarmz karlamak iin
de sistem iinde para harcamak zorundayz. Dolaysyla dev ir
ketlerin olabildiince zerimize kustuklar, bizi insanlmzdan
uzaklatran plerden kanmamz en mantkls. natla zerine
gidersek bu birka alanda kolayca yaplr" {Assault With Intent to
Free, Say: 9, Sonbahar, 1S>9I). Ykc kapitalist bir sistemi reddet
menin ve ona kar direnmenin etkili yollarndan biri de, ekono
mik alanda oy kullanrken, mangrlar en az zarara yol aacan
dndn yerde harcamaktr. Gnmzde birok fanzin boy
kot edilecek rnler hakknda bilgi veren bir blm ieriyor. Bu
boykotlar rnein, hayvanlar zerinde faydasz testlerin yaplma
s, adil olmayan alma koullar, ya da ahlaksz kryatnmlar gi
bi meselelere kar kmak in yaplyor. Dier eitli zinler de
rn kullanmn azaltma, kullanlm rnlerin yeniden ilenip
kullanl hale getirilmesi ve ayn rnn tekrar tekrar kullanlma
syla ilgili faydal neriler aktarmlardr. Fakat evreyi koruma ve
iyiletirme felsefesi hibir yerde yiyecek ve beslenme konusunda
olduu kadar belirgin deildir.
Hepil insan, laboratuvarlardan ve fabrikalardan kan birok
acayip yiyecek maddesine iyi uyum salam gibi grnyor, fa
kat belki de bunu kesin olarak sylemek iin henz erken. Ortala
ma hayat sresi, belgelenmi tarihte grlmedii kadar uzundur,
fakat kanser ve kalp hastal gibi diyetten kaynakl hcistalk vaka-

lannin says da ayn ekilde tarihte grlmedii kadar yksektir

(Livermore). Kaynak israft, salk meseleleri ve daha derin ya da
daha insani bir ekolojinin kabul, zaman getike saylan artan bir
ok Punkn vejetaryen olmasna yol amtr.
Fabrika hzla, zel ilemlere tabi tutulmu, dzgn
paketlenmi saysz ey retiyor / Noiduu belli olma
yan boazlanm bir madde ve etiketinde et* yazyor /
Domuz eti, {ambn, dana eti ve sr et adlan arkasn
d a gizleniyor / gze gz, hayata hayat artk unutulmu
bir nan" (Conflict. It's Tim e to S ee W ho's W ho LP'sl, Mortarhate
Records. 1986).

Vejetaryenlik ve hayvan haklar ilk olarak Avrupa Punk toplu

luunun yaygnlatrd mevzulardr. Ingiliz mzik gruplarnn,
zellikle anarist mesajlar olanlarn, albmleri sklkla hayvanlarn
kullanlmas ve istismar edilmesiyle ilgili bilgiler ierirdi. Politik
dnen Punklar hayvanlara yaptmz muameleleri var olan zu
lm eitleri arasnda sadece baka bir tr zulm olarak grm
lerdir. Punk zgrle dairdir: sadece insanlarn deil, hayvan
larn da. Punk, cinsiyetilik ve rklk ve de trclk biimlerinde
ki ayrmcla muhalefet eder. "nsanlar'n, bizimki kadar zgrlk
hakk olan yaayan dier varlklar istismar etme, actma ve onla
ra eziyet etme hakk yoktur (Iskoyal Punk mzik grubu Ol Pollol, M RR, Sayu 25, Mays, 1985).
Hayvan haklar kavram modem Punkn sklkla dile getirilen
ve tartlan ynlerinden biridir. ou Punk, Pete Singerin bu ko
nuyla ilgili belirttii gre katiyor gibidir (sonuta ondan sklk
la alnt yaplr ve nerilen kitap listelerinde ad sklkla geer); bu
gre gre, kullanmlanna kar ve meru haklarnn tannmas
iin sunulan temel sav canllann ac ekmeleridir. Ar nfus art
gibi tartmaya ak olan vakalar sz konusu olduu zamanlar
da bile, hayvcinlann ldrlmesine izin veren (hatta bazen mec
bur klan) holistik evre fikrine katlan Punk says pek azdr. n
sanlarn byk ounluu (ve zellikle Amerikallarn) hl et t-

kertii srece Punklarn kitlesel vejetar

yenliin yol aaca
ekolojik felaket ze
rinde fazla dnme
lerine gerek yoktur, j.
Baird Caidicott gibi
holistik
filozoflarn
ne srd, hayvanlann nfusunun fazla
olmasyla ilgili sorun
lar, statkoya daya
nak oluturmak iin
klf deitirmi aba
lar gibi gzkyor. n
sanlar bilimsel olarak
hayvandalarm za
yaplan son derece acswiz, Pennsyivania-Harrisburg, 1987
maz muameleler ol
madan da yeterince ilerlemi bulunuyorlar. Ne yazk ki ahlaki ola
rak da o kadar ilerlemek ok kolay atlacak bir adm deildir, n
k bu, nceliklerin yer deitirmesi ve birok zahmetin ortaya
kmas anlamna gelmektedir. Ancak bu zorluklar hibir ekilde,
hayvanlann kar karya kaldklar zorluklar kadar ar deildir;
insanlarn, kaynaklarn an derecede tketilmi olaca gelecek
te ar zorluklarla kar karya kalaca da inkr edilemez bir ger
ektir. Artk insanlar hayatta kalmak iin hayvanlar ldrmelerini
ve kullanmalarn gerektiren, Darwin tarafndan anlatlan doayla
i ie yaamak durumunda deiller. Et yemenin ve bununla ilgili
faaliyetlerin srdrlmesi sadece kendini beenmilerin nsan s
tnl gibi fikirlerini deil, iddet ve basknn meru olarak kul
lanmn da glendirir.
insanlar yamur ormanlannn katledilmesi, havann ve suyun
kirletilmesi ve ksaca kendi evremizin mahvedilmesinden sorum
ludurlar. Dolaysyla DOnyada yaayan tm dier varlklar zerin-

de egemenlik kurmak
ve onlar yok etmek
iin stn zekl oldu
umuzu bahane e t
mekten vazgeelim ar
tk" (T7e A LF is Watc
hing LP'si, kitapk, No
M asters Voice Re
cords. 1990, s. 5). Baz
Punklar stnlk lt
leriyle uramazlar, bu
nun yerine Torn Regan'n yaptna benzer
bir biimde duygululuk
temelinde haklar atfe
derler. nsanlarn stn
olduu kantlansa bile,
bize byk faydas ol
sun ya da olmasn fark
etmez, bizden aa ol
N0FX, Kalitorniya-Berkeley, t992
duklarn farz ettiimiz
varlklar yeme ya da denek olarak kullanma hakkmz yoktur. n
k evrensel boyutta bizim yaama hakkmz herhangi baka bir e
yin yaama hakkndan daha deerli deildir" (a.g.e.). Bu fikrin
kayna daha nce ele alnan biyoscintrik/derin ekolojik grtr.
Hayvan haklar kavramn tanmayan ve gl antroposantrik
grleri benimseyen Punklann bile srf evresel nedenlerden do
lay diyetlerini deitirdikleri bilinen bir olaydr. iftlik hayvanlar
nn yetitirilmesinin neden olduu, su ve toprak israhn ve onlarn
byk bir hzla yok edilmesini grmezlikten gelmek mmkn de
il. Bazlar ise srf salk nedeniyle vejetaryanizmi semitir-, bu
zellikle Straight Edge Punk'lar arasnda yaygndr. Flipside, MRR,
Assault with Intent to Free, Profane Existence, ve Flippycore'un
ycini Sira rnein O X (Almanya) gibi birok Avrupa fanzini ve
Avusturulya'dan kan {Fight Back...) fanzinler deihil olmak zere

saysz fanzJn, insanlarn diyetlerini deitirerek vejetaryenlie

gemesinde yol gsterici olmutur. Hippycore'un editrleri srf
vegan yemek tarifleri (aralarnda bira tarifi de var) ieren Soy N ot
O i balkl bir kitap bile yazmtr. Punk'la alakal olan dier bir
vegan yemek tarifi kitab da Wcishington D.C. blgesinde hazrla
nan Bark and Crass'dn.
Vejetaryenlii yaygnlatrmay baaranlar AvrupalI Punklarken, birok Kuzey Amerikal bir adm ileri giderek veganl yay
gnlatrmaya alyor. Veganlar genellikle st ve yumurta da da
hil olmak zere hibir hayvan rn tketmezler. Baz insanlar veganl, "etrafmdaki dnyada grdm gaddarlktan % I0 0 sa
knmann bir yolu" olarak grrler (KanadalI mzik grubu Engage,
M RR, Say: 100, Eyll, 1991). Vejetaryenlik doru yne atlan bir
admken, birok vegan Punk onu yetersiz bulur. KanadalI jnzik
grubu Propaghandi politik Punk'ta daha nce hi duyulmam ho
bir nameyle "Et hl cinayettir/St hl tecavzdr" diye veganl destekleyen ar
k szleri savuruyor.
Beyaz Kan balkl
arksnda Naturecore adl mzik
grubu, Sthane
den kan rnlerin
bilinsiz kullanm
vejetaryenler tara
fndan bile gzden
k a r ly o r !/ S t,
peynir ve yumartann birok alternatifi
var./Bu
ldrc
rutini desteklemek
bile sutur" (Naturecore, The A LF is
Watching LPsi, ki
tapk, I).

Veganlar, insanlarn soya rnleri, hububat ve dier bitkilere

dayanan bir beslenme ile salkl yaamlar srdrebileceklerini
iddia eder. Hakllar da. Vejetaryenlerin vegan diyetine gem e
melerinin ana nedeni, zahmetli bir ey olmas, bir de damak
zevklerini tatmin etmesidir. Gerekten baka bir nedeni olamaz.
Onlar hakl karacak hibir ahlaki gereke yok. Yeganlk daha
ucuz, daha salkl ve (daha nce hissettiin, insan tarafndan da
yatlan yapay, iddetli arzudan vazgeebilecek kadar uzun bir s
re hayvan rnlerini kullanmadktan sonra) daha lezzetlidir de"
(a.g.e, s. 4). Vegan diyetinin salkl ve bereketli olduunu teyit
edebilirim, fakat bence vegan olmayan bir diyeti benimseyen in
sanlarn, onlann bu tercihlerini hakl karan ahlaki gerekeleri
sunmalarna gerek yok. Diyet nemli bir tercihken, yaam tarz
nn odak noktas olacak kadar da deildir. Daha nemli olan, da
ha iyi bir hayat oluturma abasndaki insanlar olarak birbirmize
nasl davrandmzdr.
Hayvanlara kar davranmzn birbirimize davranlarmz
etkiledii fikri daha nce st kapal olarak sylendi. Srekli her
tarafmz saran ve bir sr ekle brnen iddet.burada, yemek
lerimizin de iindedir. Karakterinizde, baka yaratklarn" kann ve
etini ineyerek saldrgan drtleri tatmin etmeyi arzulayan bir
takm eyler var" (A State of MInd, Animal/Humyn Exploitation
EP'si, Mind Matter Records, 1987). Bu saldrganl beslemek ve
yreklendirmek, insann ve hayvann ezilmeleri arasndaki olas
bir balant olarak ilemekte.
Srf aalk zenginler bundan faydalanacak diye sava mey
dannda binlerce insann katledilmesine neden olan ile bilim ad
na ya da gda, giysi, vs. iin milyonlarca hayvann ldrlmesine
neden olan ayn barbar zihniyettir. Hayvann ya da insann sm
rlmesi. fark etmez, nedeni ayndr; kendi kiisel steklerini kar
lamak iin bakalarnn onlara sadece hizmet etmesini deil, on
lar iin lmesini de emretme hakk olduunu varsayan bir tutum"
{A LF is Watching LPsi, kitapk, s. 2). Punk felsefesinin eilimi,
hayvanlarn smrlmesinin insanlarn smrlmesine izin veril
mesine doru bir adm olduuna inanmaktr.

Hayvan haklan kavram vejetaryenlik/veganl aarak bilim

sel amalarla canl hayvan zerinde yaplan deneylere muhalefet
eden gr de ierir. Bu noktaya verilen nem, Hayvanlar z
grletirme Cephesi (Animal Liberation Front-ALF) iin para top
lamak amacyla yaplan plak ve kasetlerin saysnda apak gre
bilir. Bilimsel amalarla canl hayvan zerinde yaplan deneylerin
ounlukla zaman ve para (ve hayat) kayb olduu tekrar tekrar
gsterilmesine ramen insanlk iin yararl olduunu ispatlamak
da onu kabul edilebilir klmaya yetmez.
Punklar ksmen dorudan eylem tekniklerinden, ksmen de
hayvan haklarn savunan ana akm gruplann, uysal protesto tak
tiklerine uymayan Punk'lara pek yz vermemeleri nedeni ile
ALFa bavuruyor olsalar da, bu dayanmann en nemli nedeni,
ALF'n misyonunda baarl olmasdr. ALF laboratuvar ve iftlik
hayvanlarn zgrletirmek iin dorudan eylem taktikleri kulla
nan bir hayvan haklar grubudur. ngiltere'de oluturulan grup
Kanada, ABD ve dier Avrupa lkelerinde eylemler gerekletir
milerdir. Hayvanlar, bilimsel amalarla canl hayvanlar zerin
de deneyler yaplan laboratuvarlardan, fabrikalardan, iftliklerden
ve dier zalim kurululardan kurtarmak in dorudan eyleme
bavurulm<s kadar, hayvanlar istismar eden insanlara ve kuru
lulara ait olan mallara zarar verilmesine de inanyoruz: nedeni de
hayvanlarn ac ekmesini nlemek, parasal kayba neden olmak
ve sonunda savunmasz yaratklara zulmedenlerin parasal k
n salamak (ALF Destekleyiciler Grubu bror). Dier za
lim kurulular" arasnda krk tccarlar ve kasaplar vardr. Bu tr
eylem meknlarnda, eylemin nedenini aklayan, genellikle bir
not veya duvara pskrtlm boyalarla yazlm mesajlar brak
lr. Bu, eylemcilerin sadece amasz vandallar veya terristler ol
madn topluma gstermek ve bu yolla topluluun geri kalann
dan gelen ters tepkiyi nlemektir.
Punk hareketinde, lobicilik yerine eylemi tercih etmek gl bir
gelenektir. Punklar meclis yeleriyle birlikte alabilecek balant
lara veya kaynaklara sahip olmadndan sk sk mmkn mertebe
dorudan yntemler kullanarak kendileri bir eyler deitirmeye

alrlar. Fanzinlerde, AFL eylemcilerinin, dmanlan iin sorun

yaratmaya alrken nerede, ne zaman ve nasl davranmalar ge
rektiini anlattklar rportajlar baslmtr. Aadaki alntnn
gsterdii gibi, retorik hayvanlarn zgrletirilmesi amacna
hizmet ederken Punklann hem tek bcilanna hareket etmeleri
hem de kendi gruplarn oluturarak (rnein Kaliforniya'daki
Hayvan zgrl in Punklar - PAL) insanlar eitmeleri iin il
ham kayna olmutur.
ALF nemli bir ilham kaynadr, umarm dierlerinin korku
kabuklanndan kp harekete gemelerini salayabilecek kadar
gl bir ilham kayna! Biz bciarabiliriz! Biz birlikte, devletin
kendi tercihiyle yaratt savcita vurup kaan gerillalar olabiliriz.
Bilgi ve sevgi tarafndan ynlendirilen, aklsz iddete dayanma
yan fiziksel bir tehdit. Bu sevgi, insan ve insan olmayan, her tr

varla kar beslenen bir sevgidir. Ve bu sevgimiz uruna yap

lan hareketlerle agzllk kulelerini ve lm kurulularn yok
edeceiz. Dnyamz ve birbirimizle uyum iinde, bar dolu bir
dnya yaratacaz" (A State of Mind).
Vejetaryenlik ve hayvan haklar, Punkn politik felsefesinin
esas meseleleri haline gelmitir. Ancak vejetaryenlie geen en
byk kesim: son zamanlarda ounluu, ete duyulan suni itaha
tepkileri yznden etten vazgeen Straight Edge Puhk dalgasdr.
Fakat bu Straight Edge Punklar Punkn dier radikal dncele
rine pek kulak asmazlar. Straight Edge Punklar toplumu deitir
mekten ok kendi kiisel saplantlarna son vermekle lgilenirler.
Bu yzden alkol imezler, sigara kullanmezlar ve baz durumlar
da kafein ve ekeri de reddederler. Ete kar takndklar tavr, al
kole kar takndklar tavra benzer; gereksiz, salksz ve zarar
vericidir.

Ben aynen senin gibi bir nsanm, fakat yapacak daha

yi eylerim var/avareleip marihuana ecek halim yok,
nk her eyle baa kablllrim/hap yutmak dnce
si beni gldryor, tutkal koklamak dncesi de/Her
zaman haberdar olmak stiyorum, hibir zaman koltuk
denei kullanmak istem yonm/Bende Straight Edge
vari (Minor Threat, "Straight Edge." M in o r Threat EP'sl. Dischord
Records. 1981).

1981 ylnda Wcishington D.C.li mzik grubu Minor Threat

(Kk Tehdit"), Punk camiasnda yeni bir hareket douracak bir
para kard. Olumlu ve kiisel bir mesaj yaymak niyetiyle (adn
ayn adl bir arkdan alan) Straight Edge (Streyt Eye) hareketi
Boston ve ABD'nin dou yakcisndaki ou yere de hzla yayld.
Mesaj basitti: iyi vakit geirebilmek iin alkole, sigaraya veya
insana kafay bulduran uyuturucu dknlne ihtiyacn yok.
Straight Edge, akranlarnn alkol ime, vs. gibi basklarnn altn
da kalp dayatlmaya allan yapmay reddeden banliydeki
genler arasnda hzla yaygnlat. Mthi olumlu bir birliktelik
drtsyle harekete geen Nevadadaki Seven Seconds, Bos
tondaki SSD ve DYS adl hardcore birimleri ve Michigandaki
Necros baarl olup gittike bymekte olan D.C. camiasnn

kulland fikirleri ilk benimseyenler arasnda yer ald. Hatta M in r

Threat ve Dischord plak irketi bu mzik gruplarnn kaytlarn
karmak ve datmak iin yardmc olmaya stekliydi.
Yerel Punk camialan hzla daha gen insanlara odakland ve
konserlerini, paralarn alkol satlarndan kazanan kulp ve barlar
dan, kiraladklan eski itfaiye ve emekli asker kurumlarnn binalar
na tadlar. Straight Edge, akranlannn uyguladklar basklarla ba
etmek zorunda kalan genler iin mzik gruplarn ve ark szleri
ni daha kiisel bir seviyeye ndirgeyerek, birouna uyuturcu kul
lanmay reddebilmeleri iin gerekli destei salad. Bir gen olarak
DYS ve Verbal Assault'n tam gaz aldklan canl konserler beni
cidden arpyordu ve 7 Seconds'n dou yakasnda verdii kon
serlerde ldrmak iin saatlerce araba srerdim. Bu mzik grupla
rnn sunduu, hem namuslu, dzgn" topluma hem de kendimi
zi pek bir tutmadmz ngiliz "sarho Punka kar bir alternatifti.
Birinci dalga etin
ceviz Straight Edge
mzik gruplarnn t
m, ve. ikinci dalgaya
alt birok grup, skc
rocknroll dnyasn
da baskn olma ei
limindeki olan bar
ortamlannn dnda
yksek enerjili canl
gsteriler yapyorlar
d. Bu mziin yeni
younluu ve sk
inanc, poiitik slogancik ve elence
zaman" tutumlanndan durgunlamaya
balam olan Punk
camiasn yeniden
canlandrd. M in r

Threatin ark sz yazan ve arkas lan MacKayein eylerin se

ni idare etmesine izin verme, onlan kendin idare et" (Minor Thre
at, Flipside, Say: 34. Austos, 1982) hedefi Amerikan Punk toplu
luunun her yerinde yank buldu ve zamanla 1984-1988 yllarnda
Kaliforniyada (Uniform Choice, Insted...), 1988'den bu yana da
Avrupa gibi uzak yerlerde filizlendi.
Seksenli yllarn ortalannda medyann Punk' yanstndan etk
ilenerek Punk'a ekilen dinleyici kitleleri Straight Edgea fazla ku
lak asmadlar, dolaysyla Straight Edge zamanla ulusal camiada
yava yava etkisini yitirdi. Balatanlann byk ounluu ya fark
l tarz mziklere kaymlard (rnein ritimlerle ilerleyen ar hard
rock veya U2 kvamndaki alternatif pop) ya da genlik yllarn a
tka imeye, sigara kullanmaya, vesaireye balamlard. Bir za
manlar ok gl bir etkisi olan Straight Edgein etkisi tkendike
yerini iddet dolu, medyadan esinlenen cahil bir Punk nfusu dol
durmaya balad. 1985 ylnda camiann durumundan sz eden
MacKaye yle demiti: "u an insanlarn odaklandklar ortak
noktalarn olduunu pek sanmyorum. Sanki herkes srf elenmek
iin burada... Bunun iin herhangi bir Punk Rock konserine gitme
me gerek yok. Ben dar kp aklm kullanacam ilerle ura
mak istiyorum, belli hedefleri olan eyler yapmak istiyorum. Ha
yatmn kendim iin, herhangi bir ey iin deerli olmasn istiyo
rum. Srf elenmek in gelmedim ben bu dnyaya" (lan MacKa
ye, Hard Times, Say: 7, Haziran, 1985).
MacKaye 1981 ylndan bu yana hem mzikal hem de felsefi
olarak ok yol almtr ve onun mzik gruplar binlerce insana il
ham kayna olmaya devam ediyor. Washington D.C. Punk cami
asnn ok ayrntl tarihi ve karakterlerinin hayatlar (esas odak
noktalar olarak MacKayenin yan sra Bad Brains ve bakalar da
ele alnyor) hakknda okumak isteyenlere Mark Andersonun ka
leme ald Dance o f Days: D .C. Punk 1975-1995 kitab nerilir.
Bu kitapta, hibir olay karlmakszn D.C. Straight Edge camias
nn tarihi iyimserlikle al<tarlyor.
MacKaye, Fugazi adl mzik grubuyla hem politik hem
toplumsal olarak etkin olmaya devam etmitir ve iki imemesi.

sigara kullanmamas, hatta et bile yememesine ramen (sonuncu

su sonradan Straight Edge'in ayrlmaz paralarndan biri
olmutur), Straight Edge hakknda vaaz vermeye, kendini onun bir
paras olarak grmeye bile gnll deil artk. Kendini Straight
Edge olarak adlandrmaya gnlszl ksmen, mesajnn yeni
dalga gen insanlar tarafndan arptlarak benimsenmi olmasn
dan kaynaklanyor. Seksenli yllarn ortalanndaki cahillie verdii
cevapla Straight Edge, Punk ve Punkn birok fikrini knayan dar
kafal tahammlsz genlerin oluturduu bir hareketti.
"Birok mzik grubu bizden etkilendiini syler, fakat onlar
dncelerini insanlara zorla dayatmaya o kadar merakldr ki on
lara asl meseleyi hi kavrayamadklarn sylemek istiyorum" (Se
ven Seconds, M RR, Say: T L, Mays, 1989). Eer Straight Edge,
ocuklar kendi akllarn kullanmaya ve kendileri olmaya tevik et
mek iin yola kmsa, bugnk Straight Edge hareketi gerekten
sl meseleyi kavramaktan uzaktr. Seksenli yllarn sonunda ve
bugnlerde Straight Edge Hardcore'un tutulup sevilmesinde ok
byk bir art yaand, yaanyor. Yeni mzik gruplan ve hayran
lar son yllarda gittike daha gerici, uzlamac ve mao olmaya
balamlardr. Daha nceki mzik gruplarnn hem mzik tarzlar
n hem de plaklarndaki sanat almalarn, genelde benimsedii
sa modellerini (mmkn olduunca normal ve kabul gren) ve
giyim tarzlann (spor kyafetleri) taklit ediyorlar. An Priten me
sajlarn ar iddial bir biimde aktarmalarndan tr Straight Ed
ge. bakaldrmaya veya radikal politikalara pek ilgi gstermeyen
orta snf gen beyaz erkekler srs haline gelmitir.
Geleneksel klie Straight Edge Punk tipi, Punktan daha ok li
seli spor yldzlarna benzer. Birok Straight Edgea olumsuz ima
jndan dolay Punk' reddetmi ve kart-kltr iinde kendi alt
kltrn oluturmutur. Punk iyiletirmenin ve akranlannn basklanndan kamann bir yolu olarak balayan akm kendilerini s
tn grenlerden oluan sr psikolojisinin baskn olduu bir cami
aya dnmtr.
Straight Edge'ciler eletirileriyle sklkla straight". yani
"doru dzgn" olmayan Punk'lar hedef alrlar. rnein, bira

Eski Straight Edge ci

ien Punk'lar hakknda

yle szler sarf edilir:
"Paralarnz, insanlar l
dren, Dnyay kirleten,
hayvanlar zerinde test
ler yapan, cinsiyeti rek
lamlar yapan, aileleri da
tan, alkolizme ve sar
ho ara kullanmna ne
den olan ve insanlarn al
kol etkisinde gerekle
tirdikleri ocuk istismar.
tecavz ve cinayetler

den sorumlu olan dev irketlere yatryorsunuz. Straight olma

dan nasl olur da politik olarak doru olabiliyorsunuz? Hi man
tkl deil" (Anonim mektup, M RR, Say: 103, Aralk, 1991). Cinsiyetilie kar olan bir insann, cinsiyeti reklamlar yapan bira
irketlerini desteklemesi kesinlikle mantkl deil (aynen bu yz
den ve de byk bira yapmclarnn boktan bira rettikleri ma
lum gereinden yola karak birok Punk ev yapm biraya ilgi
gstermeye balamtr). Elbette bahsedilen dier eyleri de
(eer felaketlere neden olann alakal insanlar deil de alkol ir
ketleri ve rnlerinin olduuna gerekten inanyorsa) bilerek
desteklemeleri ayn derece mantkszdr.
Mektubu yazan Straight Edged, "politik olarak doru" olabil
mek iin bir insann "straight olmas gerektiini gsteriyorsa da,
bir inscinn straight olmas, doru olacan garantilemez. Siz adi,
obur piler, adi hayatlannz yaamay setiiniz yoldan dolay
AlD^li olmay hak ediyorsunuz, bu sizin suunuzdur!... Ben. insan
lar olarak ednsellere kar nyargl deilim, fakat ecinselliin ken
disinden nefret ediyomm. Tpk sigara enden deil de sigara iil
mesinden nefret ettiim gibi. Ben homofobik deilim" (a.g.e.).
(Dazicikla benzerlik gstererek) Straight Edge. homofobik. ana
akm mao tutumlannn Punk camiasna mnga edilebildii bir yer
haline gelmitir. Alkol memeyi terdh edenleri knamak imknsz

ve mantksz iken, dnmemeyi tercih edenleri knamak gereklidir.

Straight Edgei byle olumsuz bir biimde snflandrmak ve
etiketlemek adaletsiz gibi gelebilir. Hareketin niyetleri ve zgn
davranlan kesinlikle yi niyetliydi ve bir sre iin de baarlyd.
Gnmzde Punk Rock'u iyiletirmek iin abalamak yerine, artk
iyiletirilmesi zorunlu olan farkl bir camia yaratm bulunuyorlar.
Boston ve New York gibi Straight Edgein dpedz Punk kart ol
duu ehirlerde anlamazlklar iki grubun yollarnn tamamen ay
rlmasna yol amtr. Elence merkezi olan Kaliforniya'da bile
Punk mzik gruplannn konser vermesi veya plak satmas olduka
zorken. Straight Edgeciler konserlerini byk ticari salonlarda ve
riyorlar. Belki de en byk aynlk noktas ve aralarndaki en absrd
fark. Straight Edge genlerinin dini kefetmeleri ve "Kinaya
dnmeleri-nden kaynaklanan farktr.
ikinci dalga Straight Edge mzik gruplannn en by New
York'lu Youth of Today idi. Grubun arkcs Ray Cappo ksa sal
bir day olmaktan kp bir Hare Krina mptelasna dnt. Raye
gre. Straight Edge amann tek yolu Krina bilincine varmaktr"

Circle of Shit, Pennsyivania-Lancasfer, 1985

(Ray Cappo, MRR, Say: 79, Aralk, 1989). Ksmen onun dini etki
lerinden dolay Straight Edge'n alkol ve evlilik d seks kart il
kelerine et yememe ilkesi de eklendi.
Genler kr krne Youth of Todayi taklit etmilerdi ve Ray,
Krina'ya dnnce onlarn birou yine onu takip etti. (Bu arada
Ray'in yine alkol imeye baladn eklemekte fayda var). Krinac Straight Edge mzik gruplar ve plaklar oalmtr. Krinaclar,
yeni hayranlar toplamak iin daha iyi bir szc bulamazlard. Fakat
bu akm, Punkn rgtl dinin eziciliini, sorumluluklardan kacln, bireycilik kartln ve ksaca aptalln reddettii lkeleri
ne kesinlikle aykrdr.
Yine birok Straight Edge ayn zamanda kendilerine Punk dem
eye devam ediyor. Bu insanlar Straight Edgein zgn amalanna
gre davranyorlar ve eski gzel gnler"e byk zlem duysalar
da hl Punk hareketinin yapc yeleri olarak ho karlanyorlar.
Dazlaklarda olduu gibi onlar da radikal Straight Edge Punk'lar,
geyler ve kadnlar dahil olmak zere geni bir yelpazeyi ieriyorlar.
Bu kitabn ilk basmnda kck "hardline" camiasndan bah
setmekten ekindim. O zamanlar ok az plaklan ve az takipileri
olan birka grupla snrl kalyorlard. Sonuta bahsetme gerei his
settim, bunun tek nedeni hareketlerinin aptallna ve asl niyetler
ine dikkat ekmek istememdi. O zamandan bu yana, Eaith Crisis
diye boktan bir mzik grubunun ban ektii camiann yeleri
mantar gibi bitiyor. Hayvan hakiarn savunmaiarn ve Earth First!
tarz politik eylemleri desteklemelerini alklyorum, fakat ben
imsedikleri aikr gerici priten samalklarn glnl nsan
ancak alayc bir kahkaha atmaya zorluyor. Bu gruptan ve etkiledii
dier gruplardan nce Gney KaliforniyalI mzik grubu Vegan
Relch vard (kendini grubun ismine glmekten alkoymaya al).
Mzik grubu Vegan Relch, No Master's Voice (Hibir Efendinin
Sesi) mzik irketiyle birlikte ok tartmal grleri benimserken
camiada olduka popler oldu. Grleri arasnda veganlk, hay
vanlar zerinde yaplan deneylere son verilmesi ve daha sonra
banl bir anarist toplum istemeleri yer alyordu. Fakat bunun yan
sra aka cinsiyeti, homofobik ve totaliter grleri de vard.

Kadnlarla ilgili yle szler sarf ettiler: Ben mcadelede, ili

kilerde, vs. kadnlarn erkekle tamamen eit olduunu dnyo
rum. Ancak ayn olduumuzu dnmyorum" (Vegan Reich, Pf,
Say: 3. Nisan, 1990). ne srd farkllklar, cinsiyeti dnce
lerini dorulamaya yaramad srece bu gayet gzel bir ifadedir.
Fakat erkeklerle kadnlarn ayn olmadna inand iin fejninistleri, "nceden belirlenmi doal rolleri ve aile yapsn yok etme
ye" (a.g.e.) niyetlendikleri iin aalyor. Bu rollerin desteklenme
sinin Punk'n eitlik grne uymad apak ortada. Bu
dpedz cinsiyetidir ve kadnlar zerinde tahakkm kurulmasn
dorulamak iin kullanlabilir. Ekofeministler ve dierleri, doay
smrlmekten kurtarmakla kadnlar nceden belirlenmi doal
roller"le snrlandrmak arasndaki elikiyi hemen fark eder.
Ecinsellie gelince, "hayata doal ve ahlaki bir bak asn
dan yaklarsak ecinselliin, doal olarak olmas gerekene aykr
olduunu kabul etmek zorundayz. Ve dnyamz u anki berbat
durumuna sokan, doadan sapan btn eylerle olduu gibi buna
da kar kmak ve onunla mcadele etmek gerek" (a.g.e.). Byle
cahil bir ifadenin anlamn karmak iin yorum yapmamza gerek
yok herhalde.
Fakat son olarak, onlarn Punka en aykn olan dncesi: "Ni
hai bir hedef oiarak anariye inanyoruz, ama u an dnyadaki insanlann byk ounluunun fazlasyla zayf olduunun ve hedo
nizme kar direnebilecek gte olmadnn farkndayz. Dolaysy
la ilk adm, yardm edilebilen insanlan yeniden eiterek ve artk
yardmn ie yaramayacak kadar kt durumda olanlan ayklayarak
doal evrim srecini hzlandran Veganlarn diktatrl olmal.
Bu gerekletikten ve insan rk nfusu yeterince azaltldktan son
ra..." (a.g.e.). Diktatrlk, kitlesel cinayet ve faizm Punk'a pek ya
kmaz ve ou Straight Edge'ci tarafndan da tahamml edilmez.
inden bylesi sama dnceleri dinleyecek bir kitlenin km ol
mas Straight Edge camias iin hi de iyi eyler ifade etmiyor.
Straight Edgein gzel hedefleri olan gzel bir kavram olduu
nun farknda olmak nemli. Straight Edgein altnda yatan fikir
kimsenin zgrln kstlamak deildi. Straight Edge, birilerini,

Subhuman Oick and Fanatics

onlar rahatsz eden eyleri yapmaya zorlayan deimez baskya

kar bir tepkiydi. Bu fikir sayesinde, uyuturucu kullanmnn yol
at iddet ve vandalizm nedeniyle Punk konserlerine kapatla
cak birok yerin ak olmas salanmtr.
Punk kulplerinin ve izinsiz yerleimlerin kapatlmasnn ana se
bebinin ou zaman uyuturucu ve alkol kullanmyla ilgili olduu
bir gerek. Straight Edgein bugnlerde benimsedii izgi ise ken
dilerini Punktan ayrmak ve ok kritik olan baz farkllktan yarat
mak olmutur. Eer byle devam eder ve aralarndaki uurum b
yrse birbirlerine uymayan iki grup haline gelebilirler. Straight Edge dnyas hakknda aynn'tl bilgi iin A li Ages adl kitaba bakn.
Straight Edge mzik irketi Revelation Records'n kard bu ki
tapta, bu zengin ve heyecan dolu kltr (yani, en azndan yirmi bi
rinci yana basana kadar) hakknda bilmek istediiniz her ey var.

ou samimi Punk abalarnn arkasnda yatan kendin yap' (KY) etiidir. Zengin iadamlarnn kendileri'
ne kr salayacak biimde elencelerimizi dzenle
melerine ihtiyacmz yok - biz kendimiz kr derdine
dmeden de yapabiliriz. Biz Punk'iar konserler ve ey
lemler dzenleyebilir, eylemlere katiabliir, plak ka
rabilir, kitap ve fanzin yaymlayabilir, rnlerimizi si
pari zerine postayla databilir, plak dkknian y
netebilir, edebiyat databilir, boykotlar tevik edebi
lir ve politik etkinliklere katlabiliriz. Biz bunlarn hep
sini yapyoruz, hem de iyi yapyoruz. 80'li ve 9 0 l yl
larn baka herhangi bir genlerden oluan kart-kltr hareketi bu kadar ok ey yaptn iddia edebilir
m? (|oel. PE, Say: I 1/12. Sonbahar, 1 9 9 1 . s. 10).
Punk hareketindeki i pratiinin en iyi mekieri mzik alannda
grlr. Punk Rock, sadece ses, ark szleri ve performans tarz
ile deil, mzik gruplannn i yapma tarz ve dinleyicilerle kurduk
lar ilikiler ile de allagelmi Rock'N'Rlldan farkl olmutur.
Rock yldzlan" hibir zaman hareketin iinde kabul grmez ve
konser ya da plaklar iin ok para isteyenler srekli eletirilir ve
bu davranlar afie edilir. Bu durum, hareketin inde yer alan in
san saysnn az olduu, mzikten byk paralar kazanmann g
ln ve bo bir hayal olduu, Punkn ilk gnlerinden beri byledir. nanlar ve sklkla yetenekleri asndan mzik gruplan ye
leriyle dinleyicileri arasnda bir fark yoktur. Punk Rock gruplan.

bakalann da kendi gaiplann oluturmaya tevik ettiler; gele

neksel yldz/dinleyici kitlesi arasndaki snrlan yok etmeye al
tlar. Herhangi biri 'yldz' olabiliyordu, ya da hi kimse!" (David,
Pop and Politics Do M ix!, Nisan. 1991, s. 13). hti/alar olan tek
ey donanm ve bir Punk grubu oluturma arzusuydu.
Punk gruplar genelde birbirleri iin kendi ehirlerinde konser
yerleri ayarlayarak, turlar dzenleyerek, plaklar karak, vs. bir
birlerine yardm etmilerdir. Arada bir rastlanan, daha byk
dinleyici kitleleri edinmek ve byk krlar salamak iin kendi
lerini satan" mzik gruplar dnda rekabet vakalar azdr. Punk
mzik gruplar genelde birlikte almaya eilimlidirler, nk
birlii hakknda benzer fikirlere sahip ve mzik sanayiinde yay
gn olan rekabeti tutumlardan yoksundurlar. HollandalI mzik
grubu The Ex, sradan bir konserini anlatrken bunun iyi bir rne
ini sunuyor; Ana ya da 'ikinci' grup olmak hakknda tartma
asla kmaz, nk her grup ayn derecede nemlidir. Hepsi bir
birlerine gerekli eyalar dn vererek donanm ihtiyalarn gi
dermeye alr, paralar eite blr. Btn bunlar kulaa ok
kolay ve normal geliyor, fakat grdmz kadaryla rock klt
rnde bu tr tavr olduka sra d. 'Rock yldzlar'ndan, zellik
le de 'alternatif olanlardan, nefret etmemizin sebebi de bu"
(The Ex, Threat By Example, s. 72).
Sz konusu alternatif Rock yldzlar, bir zamanlar Punk'a ya
kn olan mesajlar benimseyen ya da kendileri Punk olan rock
gruplar ya da onlarn yeleridir. Onlarn suu genellikle daha
ok para kazanmak ve daha byk bir dinleyici kitlesine ulamak
iin daha kk, bamsz bir mzik irketinden kp dev mzik
irketlerinden birine (CBS, EM, Epic, vb.) gemektir. Bu gruplar
dan birou amacn (yani daha byk bir kitleye ulamann) ara
cn (daha byk bir mzik irketine balanmay) temize kard
n dnyor. Fakat bu fikir sklkla reddedilir ve knanr.
"Asi mzik gruplannn, dev irketlere balanmalarnn bahane
si olarak 'daha ok nsana ulaabileceinizi' gstermeleri bildik bir
durumdur. Tam olarak neyi kime ulatracaklarn ok merak edi
yorum. Ba kaldrmay paraya dntrmek sylediklerinin ini o

kadar boaityor k bence aslnda hibir ey syiemez oluyorlar. En

azndan sadece ve sadece bok satan yldzlar bu iin iinde olma
nedenlerinin para olduu konusunda drstler. Bazlarnn danga
lak mzikleriyle zekm inkr ederek basbaya beni aaladklann hissediyorum, fakat kr peindekilerin politika arkasna gizlen
mesi kendimi iki ayn seviyede incitilmi hissetmeme neden olu
yor" (Chumbawamba, Threat By Example, s. 3 1).
Bir mzik grubunun, amac geni kitlelere mzik satmak olan
dev mzik irketi iin alrken taviz vermeden politik duruunu
korumas mmkn m? Politik bir mzik grubu, dev mzik irke
tindeki (phesiz aklsz pop mzii veya cinsiyeti rock mzii
yapan) meslektalann ve ou byk mzik irketinin paralarn

Toxic Ranch, Arizona-Tucson, 1995

baka ilere de yatrdklarn (rnein Britanyadaki Punk patlama

snn yaand srada EM Records'n sahibi nde gelen bir silah
retidsiydi) gz ard edebilse de plak satlarna zarar verebilecek
mesajlarnn sansre urcimas yine bir sorundur.
Kendini sisteme ve sistemin iindeki baarya adamad s
rece sanat kapitalist toplum iinde hilekr bir konumdadr. Her
eyden nce, gerekten ticari mzik endstrisinin salad ak
tarma kanallarn kullanmak isteyen radikal ark yazar ya da m
zisyen birok sorunla kar karya kalacaktr. Mzik endstrisi
radikal retorii kullanarak para kazanmay amalar, fakat radikal
lik haddini ap kendine cidden politik anlam yklenince ak bir
huzursuzluun EM. BBC ve IPC'de grldedii duyulur" (Dave
Harkerdan yaplan alnt, Pop and Politics Do M ix!, s. II).
7 0 li yllann ortasnda ortaya kan zgn Punk mzik gruplannn birou sonradan dev mzik irketleriyle szleme imzaladk
tan sonra smrld. Bu mzik gruplan ancak birinci' dalga Britanyal anaristler ve KaliforniyalI Punklar sayesinde kendi plaklann
karabildiklerinin farkna vardlar. Bylece de kendi fiyatlann belir
leyebiliyor, kendi ark szlerini yizabiliyor ve taviz vermek zorun
da kalmadan nemsedikleri mzikleri yapabiliyorlard. Bu yeni,
anarist politiklemi Punk Rock dalgas, dev mzik irketlerini ve
btn mzik endstrisini hor gryordu. Onlarn oyununa gelme
yi reddettiler. Bu mzik gruplan Punkn zgn, bamszlk ve sis
tem kartl ideallerine kesinlikle sadk kaldlar" (a.g.e., 13).
Kuzey Amerika'da Punkn pek geni bir dinleyici kitlesine
ulaamad gnlerde birka ngiliz Punk mzik grubunun (zel
likle Sex Pistols ve The Clash) baarsndan dolay dev mzik
irketleri Punk trendinden kendilerine kr salamak amacyla
mmkn olduunca ok "asi" Punk grubuyla szleme yapmak
in yaryordu. Crass ve Conflict dahil olmak zere birok n
giliz mzik grubuna EM ile szleme imzalamalar karlnda
byk paralar teklif ediliyordu. Fakat bu gruplar taviz vermeyi
reddettiler. Mzikleri ve politik inanlarnn deeri onlar iin
daha bykt. Bakaldrmalarn kitlesel tketim iin pcizarlamak
onlara gre deildi (a.g.e, s. 15). Bir istisna, szde sanat dkn

Los Crudos,
C oiorad oP u e b lo , 1995

anarist Punk grubu olmaktan kp radikal Disko mzik grubuna

dnen Chumbawamba'dr. Bu grup yeni albmleri in dev
mzik irketiyle anlama imzalad ve belki eski albmlerinin haklann da ayn irkete devredecektir. Radikal keskinliini koruyup
koruyamayacan, monoton dans mziine yenilip yenilmeyecek
ini ancak zaman gsterecek.
Dev mzik irketleri iin alarak ve onlara arklarn, sanat
eserlerini, ark szlerini ve imajlarn paa:arlama hakkn vererek
mzik gruplar yaratclk ve mesajlarndan ok ticari baarya
nem vermi oluyorlar. Bu kitabn 1992 ylnda yaymlanmcisndan
sonra Chumbawamba EM ile szleme imzalayp ark szlerine

sansr uygulayarak mzik irketine, politik mesajn arka plana

iterek ticari baarsn ne plana karmak iin btn yetkiyi ver
di. Chumba iin, kendini satt" diyenler kesinlikle hakldr.
Chumba yllar nce bir Punk mzik grubu olmaktan vazgeti ve
o zamandan bu yana daha nce bamsz mzik politikcis hakkn
da sylemi olduklar birok eyle elien szler sarf etti. Chumbann kendini satarak (gsterili bir ekilde balayp yldzlarnn
abuk snm olmas anlamna gelse de) elde ettikleri ey, m
zisyenler olarak rahat yaama ve nemi! radikal faaliyetler yr
tenlerin ellerine byk miktar paralar verme olanadr. Suland
rlm mesajlar ve elien szleri bir yana, anarist politikalar ya
rarna yaptklar, onlar eletiren tm insanlarn yaptklarndan da
ha fazladr belki. Chumba, srekli devrimci akranlannm saldrla
rna maruz kalsa da umarm, radikal politik camiay destekleme
ye ve onun bir paras olmaya devam eder. Snf sava pritenleri ve bu mzik grubu ve sklkla sallanan politikalar hakknda

Propaghandi ve ekibi, 1996

salam bir eletiri okumeik isteyenlere Educating Who About

What (Kimi Ne Hakknda Eitmek) isimli kitap neririm. M
zik grubuna ve koyun srs takipilerine ynelik saldr ieren
olduka sert bir dille gerekleri gz nne seren bir eser bu.
Son zamanlara kadar ok az Amerikal mzik grubu dev m
zik irketlerinin hedefi olmutur, dolaysyla binlerce bamsz
mzik irketi hl ilemektedir. Yeralt KY mzik irketlerinin ya
n sra bu bamsz" mzik irketlerinin birou aslnda, gn
mzn niversite ve modem rock radyo kanallar iin alternatiF mzik retmeyi amalayan dev mzik irketlerinin arkasnda
gizlendii birer maskedir. Bamsz" mzik irketlerine mali
destek salayarak, onlar daha byk ve daha ok alternatif m
zik gruplaryla anlama imzalamaya tevik ederek, dev mzik
irketleri bamsz olma niyetindeki mzik gruplan ve bam
sz" mzikleri dinleyen insanlardan kr salamaya alyor. Bir
ok mzik grubu da bu bamsz irketlerden dev mzik ir
ketlerine gemitir. Byle yaparak kendilerini, dier ana akm
mzik gruplar gibi agresif promosyonlara ve naylon rnlere
bal hale getirmilerdir.
Green Day, Bad Religion, Rancid, lawbreaker, eitli grun.ge" mzik gruplan. Offspring, Helmet ve benzerleri radyo ve
byk arena konserleri yoluyla byk kitlelerin hzl ve etkili gi
tar rifFIerine ulamasn salad. Bunlarn sound'larnn, ad ge
en mzik gruplarnn Punk kkenleri ve tarihleri hakknda hibir
bilgisi veya ilgisi olmayan son dnem pop ve ana akm mzik
gruplar zerindeki etkisi bellidir. Bu trend, kaset veya CD alarsz kalnca eskisine gre radyo dinlemeyi daha elenceli klsa
da, bu yeni" mzii tketenlerin, bu mzik gruplarnn radikal
doalar veya kkenleri hakknda bir fikir sahibi olduklarn san
myorum, (Yeni" kelimesini trnak iine alyorum, nk bu m
zik aslnda hi de yeni deildir: btn bu gruplarn yllar nceye
uzanan gemileri ve birok yeralt kaytlar vardr,)
Yine de gerekten yeraltnda, bamsz yntemleri kullanarak
kaytlarn yapmay, mziklerini datmay ve turneye kmay ter
cih edenler var. Bamszln ve ideallerini korumaya devam

ederken yksek satlar yakalayan gruplarn en parlak rnei

Washington D.C.'li mzik grubu Fugazi'dir.
Punk geleneine son derece sadk kalan Fugazi geleneksel
rockn'roNa hcum etmektedir. Punk devrimi, rockn'rollun
ackl haline kar bir tiksinme duygusundan patlad. Ksaca rock
artk dev irketlerin amacna hizmet eder duruma gelmi, kapi
talizmin arknn bir paras olmu, tketiciliin korkutucu dere
ce hkm srd bir alana dnmtr. Fugazi, solcu, dev ir
ketler kart Billy Bragg, The Clash. Midnight Oil ve benzerle
rinin, bir yandan dev irketlerin dnya zerindeki egemenliini
eletirip dier yandan plakiarn retmek, datmak ve satmak
iin dev irketlerie ibirlii yapmalarnn ironisini iyi kavramtr.
Dev irketlerin onlara yapt saysz teklifleri geri evirerek dev
irketierin agziine hibir zaman esir dmemeye yemin
etmilerdir. Normal kulp rotasna uymaktansa kilise kilerleri,
toplum merkezleri, liseler ve hatta Lorton Cezaevi'nde konser
vermitir. ABD'deki konserlerinin hibirisinin bilet creti alt do
lan amamtr ve konserleri her zaman her yatan insana ak ol
mutur, ki Fugazi kadar popler olan bir grubun konser biletleri
nin genelde en az on be dolar tuttuu ve neredeyse btn m
zik gruplarnn 18/21 ya altndakilere kapal olan konserler ver
dii rock dnyasnda grlmemi bir olaydr bu (Mark Ander
sen, Washington Peace Letter. Kasm, 1991, s. 8).
Fugazi tabii ki kendi ilerini halleden ilk grup deildi. Punk
mzik gruplarnn menajerlerinin olmasna ok ender rastlanr ve
son zamanlara dek plak ve konserler iin yazii anlama neredey
se hi yaplmazd. Plaklar nispeten ucuz fiyatlara satlr ve do
rudan mzik gruplarnn kendilerinden ya da onlar satan nadir
dkknlardan temin edilirdi. Anarist mzik grubu Crass bildi
im kadaryla plaklarn ucuz fiyata satan lk gruptu, hatta edin
dikleri kriar da baka gruplarn kendi plaklarn yapmalarna
yardm etmek iin kulland. Crass, kendi turian, plaklar ve da
tmlarn dzenleyerek ilerini kendi kendine yeterlilik temelin
de yrtt. Tek dertleri kendiierini geindirebilecek kadar para
kazanmakt, top 4 0 a girmek veya byk stadyumlarda konser

vermek deil (Pop and Poli

tics Do M ix!, s. 14).
Bu arada neredeyse hibir
Punk grubunun mzikten ka
zand parayla geinemediini sylemek gerek ve (Punk'
smrmeden) Punk'tan byk
paralar kazanmak ne popler
ne de akla yatkn bir fikirdir.
Doal olarak bu. srf Punk m
ziine dayal olan baarl bir
plak dkkn ya da kulb i
letmek steyenler iin bir sorun
tekil etmektedir. Punk'larn
kk apl konserler ve dk
konser ve plak fiyat politikala
r uzun vadeli projelerinin sr
drlmesi iin elverili deil
dir. Dolaysyla Punk nfusu
nun en yksek olduu yerlerde
SNFU, Pennsyivania-Enola, '(986
bile ou Punk plak dkknlar
ve-kulpleri ancak ksa bir sre ayakta kalabiliyor.
Punk Rock'un farklln ortaya koymak iin en iyisi onu b
yk ticaret dnyasyla karlatrmaktr. Rockn'roll'da mzik ile
rini yrten mzik severler deil, iadcunlardr. hem de bu iten
byk para kazanan iadamlar. Punk, ticari ajanslar, menajerler,
yapmclar ve hissedarlar tarafndan dzenlenmiyor, dev irket
ler tarafndan ynlendirilmiyor. Eer insanlar milyoner olmak iin
Punk'a giriyorlarsa, elbette sonunda Punk Rock'tan kmak zo
runda kalacaklardr, nk burada yle byk paralar elde ede
mezler. Binlerce mzik grubu, mzik irketi ve fanzin Punk m
zii, felsefesi ve fikirlerinden zevk alan insanlar tarafndan olu
turuluyor. Dnya apnda Punk gerekten bir halk hareketidir."
(Chris BCT, kaset ve plak reten bir irketin sahibi. Threat By
Example, 44).

Bu, baarl bir Punk giriiminin imknsz olduu anlamna gel

mez, fakat gerekten neredeyse imknszdr. Af/?/fin desteiyle
San Franciscodaki Epicenter plak dkkn yedi yldan fazladr ili
yor. ok byk bir dkkn olan Epicenter muhtemelen srf
Punk'tan oluan dnyadaki en byk, plak ve fanzin seeneine
sahiptir. Dkkn ok etkileyicidir ve ayn zamanda Punk'lar ve ba
zen de Punk dndaki topluluklar iin bir merkez olarak ilemek
tedir. Kr amal olmayan, srf gnlller tarafndan iletilen bir
mekan olan Epicenter, Punk mziinin sadece alnp satlacak bir
rn olarak algland bir yer deil, Punkn bir yaam biimi ol
duunu vurgulaycin bir yer
dir {MRR, Say: 101, Ekim,
1991). Dkkndaki plaklar
nispeten ucuzdur ve ok
sayda gnllnn alma
s dkknn her gn agk ol
masn salar. Epicenter,
Punkn szleri ve fikirleri
nin nasl geree dnt
rldnn nemli bir r
neidir. lke apnda ben
zer yerler de o kadar hzla
alp kapanyor ki hepsinin
durumlarn takip etmek
mmkn deildir.
Punk'lar tarafndan ileti
len kulplerin says dkkn
lardan daha ok olmutur,
fakat srdrlmeleri ayn
derecede zordur. rnein,
yine MRR tarafndan kurulan
Berkeley merkezli Gilman
Street Kulb var. Kulp on
iki yldr ak ve her hafta soSatlanlarl
nu her yatan insana ak

Youth Brigade, Maryland-Baltimore, 1986

olan konserlere ev sahiplii etmitir. Kulbn zel bir nitelii

yelik politikasdr. yelik politikalar genelde dlayc veya ay
rmc olarak alglanrken onlarnki hi de yle deildir. steyen
herkes kendini iddetin kullanlmad, vandalizmin yaplmad
bir ortam yaratmaya adad srece iki dolar karlnda ye ola
bilir. Polis basknna urama tehlikesi nedeniyle ieriye alkol d e
sokulmayacaktr (M R R , Say: 4 2 . Kasm, 1986).
Ayn yrede baka kulpler (yani, barlar) Punk mzik gruplann konuk etse de Gilman srekli her yaa ak olan ve kr amal

olmayan tek kulptr. Btn konser biletlerinin fiyatlar en fazla

alt dolardr ve lkenin (ve dnyann) her yerinden gelen mzik
gruplar burada almaya davet edilir. Kulb ileten gnlller
birka defa deimi ve birok insan burann artk sradan bir ku
lbe dnmekte olduunu dnmekte, ilk balarda verdii
heyecan ksmen kaybetmi gibi grnse de Gilman Streetin ok
az saydaki, gnlller taralndan iletilen Punk merkezlerinden
biri olarak hayatta kalabilmesi, tek bana byk bir baar saylr.
ngilterede (1 in 12), New York Cityde (ABC No Rio). Dallasta
(Slipped Disk) ve Harrisburg'da (The Core) benzer kulpler Gilmann baansn daha kk apta yakalamaya almtr ve bu
konuda bazlar daha az, bazlar daha ok baarl olmutur.
Kiralanm holler veya kiliselerde konser dzenleyen Punklann
says, kendi kulplerini ileten Punklara gre yksektir. Fakat
bu da daha ciz sorunlu deildir, nk bu yerlerin sahipleri, kon
serlere gelen baz dinleyecllerin srad, artc grnleri ile
Punk konserlerinin grltsne ahit olduktan sonra ayn yeri bir
daha Punklara vermekten ekinebilirler. Birok nsan sadece
akllarnda kalan medya imajndan dolay yerlerIni Punklara kira
lamak istemez.
Kiralalanm okul ve kiliseleri kullanmakta baarl olan bir
grup ise merkezi Washington D.C.de bulunan Positive Forcetr.
Gilman gibi Positive Force da sadece her yaa ak, uyuturucu
maddelerin yasak olduu, ucuz konserler dzenlerler. Bunlar yal
nzca ayda bir olur ve ou zaman da azna kadar doludur. Punk
kulpleri ve konser organizatrlerinden farkl olarak Positive For
ce sadece politik amalar olan kurulularn yararna konser d
zenler, gelenler iin kitap v e fanzin m<salar kurar ve ou za
man mzik gruplarnn sahneye kmaya hazrland molalarda
sunum yapmalan iin politik konumaclar arrlar. Positive For
ce rnein. rklk, cinsiyetilik, militarizm, uyuturucu kullan
m, homofobi, hayvanlar zerinde deney yaplmcis v e ekonomik
eitsizlie kar mcadele veren gruplarn yararna olan" kon
serler dzenlemitir (Mark Andersen, Positive Force bror,

1990).

Belki de bu konserlerin yrltd biim, kimin yararna ol

duundan daha nemlidir. Positive Force rocknroll kulp/moda/imaj/hret oyununa katlmak istemiyor. Btn konserlerimiz
her yatan insana aktr. Punk, genlerin kendileri iin, halk iin
rocknrolla yeniden sahip kmas; rock aristokrasisini ve dev
irketlerin para canavarlarn bunun tam am en dnda brakmas
hakkndayd. Positive, kendini hl bu vizyona adyor (a.g.e.).
Burada, Avrupa'da igal edilen yerleim meknlarndan bazlar
nn ayn zamanda mzik gruplarnn konser verebildii kulpler
olarak iletildiinden sz etm ek yerindedir. Bunlar genellikle ya
sad bir ekilde dzenleniyor, fakat Punklarn dardan yardm
almakszn kendilerini ve kendi konserlerini dzenleme yeten e
ine sahip olduklann kantlayan iyi rneklerdir.
Punk tarz i yapmak, her zaman "kendin yap" ilkesine ve
anlayna gre yaplmtr. Bu, daha retken, yaratc v e zevkli

Cringer, New York City, 1991

bir gelecei ina etm ek iin sorumluluk ve ibirlii gerektiren

anarist ilkelerin bir uzantsdr.
"Bizim bu, gittike daha ok merkezilemeye doru yol aln
d, teknokrat manta gre hareket edildii ve davransal maniplasyonun yaygnlat am zda oturup kendimiz dnda
hkim olan glerin bize tketmemiz iin kendi rettii mallar
sunmasn beklememek fikri ok alt st edici bir gelimedir. Siz
bunu okurken bile dnycinn drt bir kesinde gidiata kafasnn
tas atm binlerce yaratc birey, kendilerinin de kurmaya yardm
ettii kanallar kullanarak dorudan birbirleriyle iletiim kuruyor.
Fikirler, bilgiler ve kendilerinin rettii materyallerin yaylmasna
yarayan direngen, bymekte olan bir yeralt a var. Bu a, ba
msz dnmeyi tercih eden insanlar gereksiz yere birbirlerin
den ayran yapay snrlar amaktadr. Bu a zamanla, ulusal ve
uluslararas arenann iktidardaki sekinilere meydan okuyacak
otorite kart lgnlyla kendini yakp yok eder mi, yoksa oldu
u gibi, yani azan ve varoluuyla bizi esir tutan 'konsenss'n ya
lanc grnn delip g eer mi kimse bilemez. Ben, btn ke
hanetleri bizi zm eye alan uzmanlar'a brakn}ay> tercih ed e
rim (Jeff Bale, Lo u d 3 D , ed. Gaiy Roberts, Rb Kulakofsky v e Mike Arrendondo, IN3D Press, San Francisco, 1984, s. 83).

A State of Mind. Animal/Humyn Exploitation EPsi. San Francisco:

Mind Matter Records. 1987.
Animai Liberation Front Supporters Group. Bror. Londra: 1988.
The ALE is Watching derleme LPsi. Kaliforniya-Laguna Beach: No
Master's Voice Records, 1990.
Andersen, Mark. Fugazl - Rhythm of Change. Washington Peace

Letter. Kasim, 1991:1.

V\/ashington D.C.de gsterilerde datlan eitli el yapm bror
ler: 1985-1991.
Aronson. Elliot. The Social Animal. San Francisco: Freeman and Co.,
1972.

Assault with Intent to Free fanzini. eitli alntlar. P.O. Box 8722,
Minnesota-Minneapolis, 55408: 8. ve 9 . saylar, 1989-1991.

Conflict, It's Time to See Who's Who LPsi. Londra: Mortarhate Re

cords, 1986.
David (soyad yok). Pop and Politics Do M ix! fanzini. ingiltere-Lancashire: Nisan, 1991.

DOA Right to be Wild EP'si. Kanada-Vancouver: 1983.

Final Conflict. Ashes to Ashes LP'si. Los Angeles: Pusmort Records,
1986.

Flipside fanzini. eitli alntlar. P.O. Box 363, Kaliforniya-Whittier,

90608: 23. 34. 4 5 . ve 48. saylar, 1981-1986.

Hard Times fanzini. Ian MacKaye lie rportaj. New Jersey-Trenton:

Say: 7, Haziran, 1985.
Hardcore California. Ed. Peter Belsito ve Bob Davis. Last Gasp Pub
lishing. 1984.

Henry, Tricia. Break All Rules! Michigan-Ann Arbor: University Mierofilms, 1989.
Holy r/fc/amps fanzini. eitli alntlar. P.O. Box 591275, Kaliforniya-San Francisco, 94140: 6. ve 7. saylar, 1990-1991.
Homocore fanzini. eitli cdintilar. P.O. Box 77731, Kaliforniya-San
Francisco. 94107: 7. say. ubat. 1991.
ooArouf fanzini. eitli alntlar. P.O. Box 1000, Kaliforniya-Laytonville: 31. say. Yaz, 1988.
Loud 3D. Ed. Mike Arrendondo. Rob Kulakofsky ve Gary Roberts.
San Francisco: IN3D Press. 1984.
Man Alone. Ed. Eric ve Mary Josephson. New York: Dell Publishing,
1962.
Maximum Rock'N'RoU fanzini. eitli alntlar. P.O. Box 460760,
Kalifbrniya-San Francisco, 94146. 18. 19. 22. 25. 39. 42. 48. 49.
53. 61. 62. 71. 72. 76-79. 84. 95. 98-100. 103. ve 104. saylar,
1983-1992.
Minor Threat. Minor Threat EPsi. Washington, D.C.: Dischord Re
cords, 3819 Beecher Street, NW Washington D.C., 20007. 1981.

PEACE uluslararas derleme LP'si. San Francisco: R Radical Records,

1984.
Profane Existence fanzini. eitli alntlar. P.O. Box 8722. Minneso
ta-Minneapolis, 55408. I.-9. ve 11.-I3. saylar, 1989-1992.
Sign Language cTleme EP. San Francisco: Allied Records, 1991.
Subhumans, Pas EP'si. Londra: Bluurg Records. 1983.
Tantlllo, Ne. Comfortable and Free. Riot C rrI fanzini. P.O. Box
7453, Virginia-Arlington: 5. say. Yaz, 1991.
Threat By Example, Ed. Martin Sprouse. San Francisco: Pressure
Drop Press, 1989.

iinde Yaamay Setiimiz Hapishaneler

Doris Lessing

inde
Yaamay Setiimiz
Hapishaneler

Doris Lessing'e gre bugn geldiimiz noktada

insanlk kendisi hakknda hi olmad kadar
bilgiye ulamhr. Ancak gelecek nesillerin artc
bulaca nokta, bizim bu bilgileri kullanmoymz
olacaktr. Biz "sosyal hayvanlar"n sr psikolojisi
ile ilgili elimizdeki tm verilere gzlerimizi
kapatarak, kendimizi dardan ve nesnel bir bak
as ile grmeyi reddediimize dikkat eken
Lessing, sosyal bilimlerin ve tarihin altnda,
btn keskinliine ramen keyifli bir toplumsal
eletiri sunuyor.

htiyalarn Maniplasyonu: Kapitalizm ve Kltr

Conrad Lodziak

Conrad Lodziak htiyalarn Maniplasyonu'nda,

Sal politikalarn son yllarda odakland ideoloji
ve ideolojik mcadele vurgusunun, postmodern
dnyada Sol hareketi yanl yere gtrdn
ve amaca zarar verdiini savunuyor. Marcuse,
Habermas, Seve ve Gorz|un almalarna
bavuran Lodziak, kapitalizmin giderek insanlarn
ihtiyalarna yant vermekten uzaklarken, bunun
kapitalist sisteme olan bamllmz azaltacak
yeni bir muhalefet kltr frsat yarattna dikkat
ekiyor ve kitabn bu amaca adyor.
Feminizm Herkes indir
beli hooks

feminizm
herkes iindir

Feminizim Herkes indir kitabyla beli hooks,

feminizmin asl yzn grnr klmaya alr.
Feminist hareket hayatlarmz deitirebilir, fakat
buna ancak ve ancak feminist.teorimizi yeniden
ve yeniden ina ederek ve dier toplumsal
hareketlerle birlikte davranarak ulalabilir, beli
hoaks'un da dedii gibi "Feministpolitika basky
sona erdirmeyi, olduumuz gibi, bar ve adalet
iinde yaamamz hedefler. Feminizm herkes
iindir."