Tarih Boyunca

SLAM HAKMYET
ve urad suikastlar

Bu dosya kitab sayfalariyla eittir. Belki bir Ka kelime oynama yapm

olabilir. Ktap standart olabilmesi iin yaz fontu 15 dir. Okurken %75
bzklnde yaparak okuyunuz.

ZZB
BA
AH
HA
AR
RY
YA
AY
YIIN
NLLA
AR
RII

www.atilhan.tr.cx
www.ihya.org
TOKER Matbaas
stanbul - 1969

-1-

DKKAT : ctrl basiliyken konu stne tklarsanz. O konuya gidersiniz.

KTAP KONU NDEKS

MEVZUA GRMEDEN
BALARKEN
PEYGAMBERMZN ESHABININ KTLELEMELER
DAVETN YRMES
DAVETE KARI MUKAVEMET
ISLAMA DAVETN DDETLENMES
DAVET DEVRELERNDE K SAFHA
NTAR SAHASININ GENLEMES
BRNC AKABE BALILIK ANDLAMASI (BAT)
MEDNE'YE DAVET
IKINC AKABE BAT
SLAM DEVLETNN KURULMASI
CEMYETN KURULMASI
MCADELE HAZIRLIKLARI
SAVAIN BALAMASI
MEDNE'DE HAYAT
YAHUDLERLE VE HlRSTYANLARLA MCADELE
BEDR GAZASI
knka oullar kabilesinin srlmesi
DAHiL KARIIKLIKLARA SON VERiLMESi
AHZAP (BRLEM DMANLAR) CENG
HUDEYBYE ANDLAMASI
HAYBEK CENG
KOMU OLAN DEVLETLERE ELLER
M'TE SAVAI
MEKKE'NN ZABTI
HUNEYN GAZVES
TEBK HARB
ARAP YARIMADASINDA SLM HAKMYET
SLAM DEVLETNE KARI YAHUDLERN VAZYET
SLM HAKMYETNN DEVAMI
SLAM DARESNN SYASET
SLAM HAKMYETNN HARC SiYASETi
DNYA MLLETLERNN, TEK BR MEDENiYET DARESNE SOKULMASI
SLM HAKMYETN ZAAFA URATAN SEBEPLEr
SLM DEVLETNN NHLL
MSYONERLK FAALiYET
HALI DMANLII
BRLEM SLAM MLLETLER DEAL
MSLMAN ALEMNE YAPILAN TECAVZLER
HLSA
BUGNK VAZFEMZ

-2-

M
ME
EV
VZZU
UA
A G
GR
RM
ME
ED
DE
EN
N
Mslmanlk, hukuk, adl, siyasi ve itima ve bilhassa ahlki
umdeleriyle ayn zamanda byk bir medeniyettir. slmiyeti
hakkiyle tetkik den ilim erbab bu dinin bir kabile veya bir rka deil,
btn beeriyete hitap ettiini grr. Onun iin bu dinin saliklerne
Muhammedi denilmeyip mslman denmitir. Esas dinin istihdaf
ettii balca gaye tekmil yeryznde sulh ve msalemet ve beer
ahlknda tekml, cemiyet-i beeriyede umum bir iman
kardeliidir. Mslmanln yeryzne neir ve tebliine Allah
tarafndan memur edilmi olan Byk Peygamber, Cenab Hakkn
Hsn Hulk numunesi olarak setii Hazreti Muhammed'dir. Daha
Peygamber olmadan evvel, yed-i kudretin kendisine bahettii
mekrim-i ablak fazilet ve efkat namtenahi idi. Vazife-i nbvvete
balamadan evvel, ocukluundan heri zayflar, mazlumlar,
yetimleri, kszleri ve fukaray himaye ile balayan ruh asaleti,
Cenab Hakkn kendisine hatemlenbiy payesi tevcih buyurduu
zaman kemalini bulmutu, insanlar dtkleri madd ve manev
girivei sefaletten kurtarmak iin yaratlmt, inde doduu muhit,
yahudilik, hristiyanlk ve mecusilik lemleriyle berbat ve mtefessih
idi. Devir, zulmet ve cehalet devri idi. insanlk acnacak bir manzara
arzediyordu. Bu sebeple Hazreti Muhammed'e Allah tarafndan
tevcih edilen Peygamberlik sfat yannda bir de kendisinin kurtarc
vasf vardr ki getirdii din ile, mtehalli olduu ahlk basene ile,
rikkat kalbi, efkati ve uluvv cenabna muvazi sonsuz azim, irade,
sabr ve tevek-lliyle cihanmul bir medeniyeti islmiye ve
medeniyeti Muhammediye'nin, kurulmas iin yaratlm bir insand.

-3-

Ksa zamanda, gne gibi birdenbire yeryzne yaylan islmiyet,

bu kitapta okuyacanz gibi namtenahi zorluklar, maniler ve
suikastlere maruz kalmtr. Tafsiltn, en hurda misallere kadar
aada okuyacanz Mslmanlk, her trl imknszlklar yenmi,
manleri bertaraf etmi, muvaffak olmu ve gayet ksa zamanda
yeryznn drt kesine yaylmtr.
Garbl mellifler, hristiyan olmalarna ramen Peygamberimizin byklne, getirdii dinin doruluuna ve hatt, hatt
birok byk limler ve hretli siyaset adamlar; bugn insanln
iinde
bulunduu
kmazdan
kurtulabilmek
iin
Hazreti
Muhammed'in dehasna muhta olduumuzu samimiyetle ifade
etmektedirler.
slmiyetin byk Peygamberi sadece nair-i din olmakla
kalmam, birok siyas ve itima, adl ve hatt iktisad doktrinlere
dayanan bir de byk bir islm Devleti kurmutur. Bu varlk, Resul
Ekrem'in mbarek ruhlarnn fani varlnda yaad mddete
zirveye ve kemale ulamt. Sonra yeryzn kaplad ve bugn
saylan yediyz milyonu asan bir varla dayand.
Bu kitabn yazld gnler, dnya sakinlerinin htiras ve
endieler iinde huzursuz ve krgn yaad mitsiz gnlerdir. Eer
biz Mslmanlar vazifelerimizi tamamen mdrik ve slmiyetin
mnsn kavram bir halde, medeniyetleri kurtarmak iin gayret
sarfetm olsa idik, mminleri karde tutan bu medeniyet-i
Muhammediye yeryzn cennete evirebilir. Menfi ideolojiler birer
veba mikrobu gibi beer bnyesine sokulamazd. Biz buna mani
olan kuvvetlerle, slm hkimiyetinin teesssne engel olan
hdiseleri elimden geldii kadar bu kitapta hlsa etmek istedim.
Yanllarmn hsnniyetime balanmasn dilerim.
***
slm hkimiyeti; bir tek insann kendisine Allah tarafndan
vahyolunan hak dinn nasl yayld, kkletii ve bir tek insann

-4-

srtna yklenen nbvvet ve hateml enbiy vazifesinin ne gibi

imknszlklar, mniler, suikastler, harpler, mcadeleler ve gayretler
sarfiyle teesss ettiini gsteren bir eserdir. Allah'n samadn
himaye ve ltfiyle kurulan ve hkm kyamete kadar baki olan bu
mukaddes dinin ve medeniyet-i Muhammediyenin umde ve
prensipleri bugn dnyay iine dt hufrei dallet ve felketten
kurtaracak yegne mesnettir. Beer topluluuna dnyev ve uhrev
saadetler va'd eden slmiyetin btn tarih boyunca ne gibi
dmanlarla karlat, buna nasl mukabele ettii ve bundan
sonra yer yzn kaplayan yedi yz milyonluk islm kitlesinin, Hak,
Adalet ve dnya nizam iin bekleyen vazifelerini elimden geldii
kadar sraladm ve bu hususta byk gayretler sarfettim, zorluklara
gs gerdim. Allah gnahlarmz, yolunda sarf ettiimiz bu
gayretlere balasn.
Cevat Rifat ATLHAN

-5-

B
BA
A
LLA
AR
RK
KE
EN
N
Hazreti Muhammed'e vazife-i nbvvet tevecch ettii vakit
evvel haremi Hazreti Hatice'yi slama davet etti. Hatice ona
imanetti. Sonra amcazadesi Ali'yi davet etti, o da kendisine iman
etti, klesi Zeyd ve dostu Ebubekir'i davet etti. Onlar da iman ettiler.
Bundan sonra halk slama davet etti. nananlar
Mslman ve
iman
etmeyenler
kfir
oldular. Hazreti Ebubekir
Mslmanl, itimat ettiklerine
bildirdi. Ve insanlar Allaha ve
Resulne imana davet etti. Ebubekir, kavminin birbirini sevmesini
isteyen halim bir zatt. Kavminin bir ok insanlar, gerek ilmi ve
gerek tccarl ve ho sohbet olmas yznden kendisine bir ok
iler
yznden mracaata alk idiler. Ebubekir'in delaletiyle
Affan olu Osman, Zbeyr ibn'l-Avam,
Avf olu Abdurrahman,
Sa'd bin ebi Vakkas, Abdullah olu Talha davete icabet ettiler,
Hazreti Ebubekir onlar
Peygamberin
huzuruna
getirdi,
Mslmanlklarn iln ettiler ve namaz kldlar. Sonra ismi mir
bin Cerrah olan Ebu beyde, ad Abdullah bin Abdl'esed olan Ebu
Seleme geldi. Ebu El'Erkam olu El'Erkara ve Maz'un olu Osman
ile bakalar slama geldiler. Erkek ve kadn halk, takn takm
Mslman oldular.
O derecede ki, slmiyet sz Mekke'de
yaylarak ondan bahsedilmee baland.
in bidayetinde Resul Ekrem halkn evlerini dolar ve onlara:
Allaha ibadet ediniz ve ona irk komaynz, diye emrederdi. Allann
emrini yerine getirmek iin Mekke'de halk aktan aa slama
davete balad. Cenab Hak yle buyurdu:

-6-

Ey elbisesine brnen Peygamber, kalk, baa gelecek

tehlikeyi haber ver.
Resulllah, halk ile temas ederek onlara dini telkin eder ve bu
dinin esas zerine onlar kendi etrafnda toplanmaa davet ederdi.
Peygamberin arkadalar namaz klacaklar vakit i'b denilen
dalara giderek ibadetlerini vatandalarndan gizli olarak yaparlard.
Hazreti Muhammed yeni islm olan kimselere kendilerinden evvel
dini kavram olanlardan Kur'an talim edecek kimseler gnderirdi.
Nitekim Eret olu Habbab, Hattabn kz Zeyneb ve zevcesi Seide
Kur'an retmee gnderdi. Seyyidin evinde Habbab kendilerine
Kur'an retirken bir gn mer bin Hattab anszn kageldi.
Bunlarn delaletiyle o da Mslman oldu. Resul Ekrem bu kadarla
da kalmayarak Mslmanlara Kur'an retmek ve bu mmin ktleye
karargh olmak ve bu yeni dine dair malmat almak iin bir ev
tedarik etti. Bu ev, Ebil Erkam'n olu Erkam'n evi idi. Cenab
Peygamber bu evde Mslmanlar toplayarak onlara Kur'an okutur,
mnalarn aklar ve onu ezberlemelerini emrederdi. Bir kimse
Mslman olunca o gece namazn kldrr ve onu Erkam'n evine
gnderirdi. sene bylece Mslmanlar talim ve terbiye ederek
onlara namaz kldrd. Bylelikle Mslmanlarn ruhan duygularm
uyandrr ve Allahn yetlerini gerei gibi dnmek ve hikmetlerini
aratrmakla fikirlerini harekete getirir ve Kur'ann z ve szlerine,
slmiyetin hedefi olan mn ve fikirlerle akllarn tenvir eder,
fenalklara katlanmalarn retir ve dinin emir ve nehiylerini dinleyip
ona itaat etmee altrrd. Bylece bunlar byk ve kudretli Allahn
sevgili kullar oldular.
Sana emrolunan akla. Allaha ortak tutanlardan yz
evir mnsmdaki yet nazil oluncaya kadar Peygamberimiz ve
Mslmanlar Erkam'n evinde gizleniyorlard.

-7-

P
PE
EY
YG
GA
AM
MB
BE
ER
RM
MZZN
NE
ES
SH
HA
AB
BIIN
NIIN
NK
KTTLLE
ELLE
E
M
ME
ELLE
ER
R
Resul Ekrem, iin bidayetinde bu davet vazifesini, kendilerinde arzu hissetii insanlarn yana, soyuna ve itima
mevkilerine bakmayarak yapmakta idi. Dine davet iin insanlarda bir
tefrik yapmazd. Aleltlak btn halk davet eder ve istediklerini
aratrrd. Filvaki ok kimseler Mslman oldular. slama
sarlanlarn cmlesine dinin hikmetlerini retmee, onlar
yetitirmee koyulur ve Kur'an kendilerine ezberletirdi. Bunlar da bir
arada toplanarak Islmiyete davet iini kendi zerlerine aldlar.
Bunlarn
saylar
Resul
Ekrem'in
vazife-i
nbvvete
balamalarndan, Peygamberliini iln etmesi emrolunduu tarihe
kadar krk kii kadar oldu. Bunlar eitli seviye ve yalarda erkek ve
kadn ve ekserisi genlerden ibaretti. lerinde gsz, gls,
zengini ve fakiri var idi. Bunlarn kimler olduu aada yazl
insanlardan her biri Resul Ekreme iman edip onunla birleerek
kendisiyle birlikte davet vazifesine baladlar ki, bunlar: Sekiz
yanda Ebu Talib'in olu Ali, yine sekiz yanda Zbeyr bin Avam
ile onbir yanda Ebl'Erkam'm olu ile, on drt yanda Abdullah
bin Mes'ud ve yirmi yasndan aa Seyyid bin Zeyd ve on yedi
yanda Saad bin Ebu Vakkas, on yedi yanda Eabia olu Mes'ud,
on sekiz yanda Ebu Talib'in olgu Cafer, yirmi yanda Vashibirrum
yirmi yanda Harise olu Zeyd, yirmi yanda Affan olu Osman,
yirmi yanda Tulayib bin Mirine ve yirmi yanda Hab-bab bin Ert,
yirmi yanda mir bin Fehire, yirmi drt yanda Amir, yirmi drt
yanda Esvedin olu Mikdd, yirmi be yasnda Cahin olu
Abdullah, yirmi yanda mer bin Elhat-tab, yirmi yedi yanda Ebu
Ubeyde bin el-Cerrah, yirmi yedi yanda Atebe bin Gazvan, otuz
yanda Utbe olu Ebu Hazife, otuz yanda Ribah olu Bill, otuz
yanda Abbas bin Rabia, otuz yanda mir bin Rabia, on yedi
yanda Abdullah, on dokuz yanda Kudame, yirmi yanda
Vess'ib, otuz yanda Ab-dl'Esed-el Mahzm olu Abdullah, otuz
yanda Abdurrahman bin Avf, otuzla krk ya arasnda Yasir olu
-8-

Amar, otuz yedi yanda Ebubekir Sddk, krk iki yanda

Abdlmuttalib olu Hamza ve elli yanda Haris'in olu Ubeyde ve
bir ok kadnlar da Mslman oldular. Bu eshab sene zarfnda
aldklar talini ve terbiyede olgunlap dnceleri islm tefekkr ve
varlklar islm varl olunca Resul Ekrem onlara gvenerek
dnlerinde kemale erdiklerini ve hviyetlerinin ykseldiini ve
Allaha ballklarnn gze grnr ekle girdiini mahede edince
nefsinde byk bir ferahlk ve huzur hissettiler, nk Mslmanlar,
cemiyetin hepsiyle karlaabilecek bir kuvvet ve raddeye
gelmilerdi, o zaman Peygamber. Allahn emri zerine slama
daveti aka ifaya balad...
D
DA
AV
VE
ETTN
NY
Y
R
R
M
ME
ES
S
slama davet vazifesi Resul Ekremin vazife-i nbvveti
zerine ald gnden belli idi. Mekke'de halk: Muhammed'in yeni
dini iln ettiini biliyordu. Bundan baka birok insanlarn hakikaten
Mslman olduklar ve Muhammed'in; arkadalarn toplu bir hale
getirmek iin geceleri uykusunu terk ederek altn ve
Mslmanlarn kitle haline gelmelerini ve hak dini ne sarlma iini
gizli tuttuu da biliniyordu. Halk, bu davete iman ve icabet edenlerin
nerede toplandklarn ve kimler olduklarm bilmemekle beraber
mevcudiyetlerinden haberdardlar. Bunun iin Peygamberin islm
dinini iln etmesi Mekke kfirleri iin yeni bir ey deildi. Yeni olan
bir ey varsa o da bu imanl cemaatin halkn huzuruna kmasdr ki
Abdlmuttalib olu Hamza, daha sonra gn ara ile Hazreti mer
Mslman dinine girdiklerinden Islmiyetin kolu kanad kuvvetlenmi
bulunmakta idi.
Sana verilen emri iln et! Allaha irk koanlardan yz evir. Biz seni, alay edenlerin errinden koruduk. Onlar ki
Allahtan baka tanr tutarlar, isin neye varacan
bileceklerdir. mealindeki yeti kerime Peygambere nazil oldu. O
da Allann emrini aklayarak birlemek iini btn halka bildirdi.

-9-

Ancak baz Mslmanlar bir mddet gizli kaldlar. Kimisi Mekkenin

fethine kadar gizli kald. Peygamberin bu birlemek iini meydana
vurmas yle olmutur: Bir ksm Mslmanlar Abdlmuttalib olu
Hamza'nn dier ksm Mslmanlar da Hazreti mer'in riyasetinde,
daha evvel Araplarn bilmedii bir nizam ile Mekke'ye giderek Kabe
etrafnda tavaf etmee baladlar. Bu ekilde Resul Ekrem
ashabiyle birlikte gizlilikten aleniyete karak btn insanlar slama
davete baladlar, Bu suretle Mslman olan cemaatle kfirlerin
arpmalar balad. Salim ve doru dncelerle bozuk ve fsid
olan dnceler kar karya geldiler. Bu karlkl mcadele ikinci
merhaleyi tekil eder. Kffar, slm aleyhine almaa,
Peygambere ve ashabna her trl muhalefet ve fenalklarla kar
koymaa baladlar. Ve bu yz yze ekime ve sava aral btn
asrlarn tannm korkun hadiseleriyle mahmul bulunuyordu.
Peygamberin evi talanyor ve Ebu Leheb'in kars mm Cemil
Peygamberimizin evinin nne pislikler atyordu. Resul Ekrem ise
sadece bunlar kaldrp atmakla iktifa ediyordu. Ebu Cehil ise putlara
kurban olarak kesilen dii koyunun diilik yerini Peygamberimizin
zerine atyor, Peygamberimiz bu fenalklara katlanyor, temizliini
ifa iin kz Fatma'nn evine gitmekte di. Btn bu ktlklerin
cmlesi, ancak sabr ve tahammlnn artmasna ve slma davet
gayretinin devamna saik oluyordu. Mslmanlar korku ve eziyet
iinde yayorlard. Her kabile; kendi iinde bulunan Mslmanlara
ikence yapmaa ve dinlerinden vazgeirmee alyordu. O
derecede ki; Habeistanl Bill, Kureyden birinin klesi idi.
Maahaza Mslman olmakta srar ettii iin efendisi, lsn diye
kendisini kzgn gnein altma yatrm ve gsnn stne ta
koymutur. Billi Habe Allah uruna bu ikenceye katlanyor ve bu
halde, birdir, birdir szlerinden baka bir ey sylememekte idi.
Baka bir kadnn da lesine kadar ikenceye maruz kald halde,
kendisinden istenilen slmiyetten feragat ve atalarnn dinine avdet
teklifini kabul etmemitir. Mslmanlar her yerde hem topyekn
dvlyor, hem de en kt muamelelere maruz kalyordu. Btn

- 10 -

bunlara ramen
katlanyorlard.

Allahn

honutluunu

tahsil

iin

her

eye

D
DA
AV
VE
ETTE
EK
KA
AR
R
II M
MU
UK
KA
AV
VE
EM
ME
ETT
Resul Ekrem, Islmn Peygamberi olarak gnderildii zaman
halk onu ve dine davetini birbirlerine sylemekte idiler. Bu ie en
ehemmiyet veren Kureyliler idi. nk iin bidayetinde onunla
alkadar olmamlar ve bu iin dedikodusu papazlarn ve filozoflarn
gayretlerinden ileri gidemez, insanlar son raddeye geldikleri zaman
ecdadnn dinine dnecekler, kanaatnda bulunmulardr. Bunun iin
bidayette ondan korkup kamamlar, ona muhalefet etmemiler ve
toplu bulunduklar yerde Muhammed nlerinden getii vakit, bu;
Abdmuttalib'in oludur, gklerden kendisiyle konuulandr, derlerdi.
Fakat ksa bir mddet sonra vazife-i nbvvete devam etmenin
tehlikelerini hissetmee baladklarndan ona kar mukabeleye ve
dmanla balamlar ve kendisiyle mcadele iin ittifak etmilerdir, ilk nce Peygamberin itibarn krmaa ve Peygamberlik
iddiasnn yalan olduunu iaa ile savamaa karar verdiler. Daha
sonra kendisiyle grtler, risaletini tanyacaklarn sylediler ve
kendisinden mucizeler istediler ve kendisine unlar sylediler: kisi
de Mekkede olan Safa ile Merve dalarn neden altn yapmyorsun,
bahsettiin kitap gkten niin yazl olarak inmiyor, uzun uzadya
bahsettii Cebrail niin kendilerine grnmyor, niin ly
diriltmiyor, Mekke'yi sktran dalar niin yrtmyor.
Hemehrilerinin suya ihtiyalarn herkesten daha iyi bildii halde
Zemzem suyundan daha tatl bir su menbam niin fkrtmyor.
Onun Allah emtiann fiyatlarn kendisine bildirse de, onlar da
istikbaldeki al verilere ona gre giriseler ve saire... Bylece
Peygambere ve onun slmiyeti neir vazifesine messir bir surette
muhalefete baladlar. Bu mukavemet uzun mddet devam etti.
Fakat bunlarn hepsi Resul Ekremi, vazifesine devamdan
alkoymad.

- 11 -

Peygamber, halk hak dinne davete ve putlar zikrederek

bunlara tapanlarn ve putlara kudsiyet atfedenlerin aklszlklarn
izaha devam etti. Kar taraf ise buna ehemmiyet vermedi ve
kendisini bu yoldan dndrmek iin btn arelere ba vurdu ise de
bunlar hepsi boa gitmitir. Peygamberimizin vazifesine mani olmak
iin ba vurulan arelerin en mthileri unlard:
1 Azap ektirmek,
2 Dahilde ve harite aleyhinde propaganda,
3 Kendisiyle mnasebeti kesmek.
Ta'zib meselesinde, cemaati ve ashab kendisini korumalarna
ramen bizzat Peygambere ve kendisine tbi olan Mslmanlara
yaplmakta idi. Mtenevvi azap ve eziyetlerde her ekle ba vuruldu.
Ysir'in oluk ocuunu, slm dininden dndrmek iin ok kat
eziyetlere ba vurulmu ise de faide vermemi bilkis onlarn sebat
ve imanlarn takviye etmitir. Bunlar azap ve ikence iinde
kvranrlarken Resulllah bu hallerini grm: Ey Ysir'in evltlar,
sabrediniz, kavuacanz yer cennettir. Sizi kurtaracak bir
kudreti Allah bana vermedi. demitir.
Kavuacanz yer cennettir, szlerini syledii vakit Ysir'in
ei Smeyye; evet ey Allahn Resul, cenneti aikt gryorum,
demekten geri kalmad. Bylece Kurey halk Peygambere ve
arkadalarna azap ve ikence yapmakta devam ettiler.
Kurey halk yaptklarnn bir ie yaramadm grnce baka
bir areye mracaat ettiler, propaganda silhna mracaat ettiler.
Her yerde, Mekke'de, darda, Habeistan'da hem Mslmanlar,
hem de Mslmanlk aleyhinde yalanlar, iftiralar, uydurma iddialar
ileri srdler. Bizzat Mslmanlk inancna ve bu imann sahibi olan
Resul Ekreme kar propagandaya giritiler. Gerek Peygamberi,
gerekse onun imannn asln pheli gstermee kalkmakla
beraber, Peygamber byle syledi diye bir ok yalanlar uydurdular.
Mekke'nin iinde ve dnda Muhammed aleyhine yaplan
propagandalar ve hele hac zamannda neler sylenmek, neler

- 12 -

uydurulmak lazmsa onu tasarlamaa koyuldular. Peygambere kar

yaplan propagandaya Kureyliler byk germi vermilerdir.
Bunlardan bir ksm Velid olu Mugayre yannda bulutuklar bir
zaman bir mzakerede, Mekkeye hac zamannda gelen Araplara
Muhammed hakknda ne syleyeceklerini kararlatrdlar. Bunlardan
bazlar: Gaibden haber veriyor diyelim dediler. Velid bunu
beenmedi; Muhammed'in ne byle bir dva gtmesi, ne de inlemesi deil, onun uydurma szleridir, dedi. Dier bir ka ise;
Muhammed delidir, ne iir, ne de kafiye olmayan szler mrldanmaktadr, diyelim dediler. Velid bunu da beenmedi ve
Muhammed'in halinde delilik diye bir ey grnmyor, dedi. Dier
bir ksm da; Muhammed'e byclk atfedelim dediler, Velid bunu
da uygun bulmad ve Muhammed; byclerin yapt gibi
dmlere flemiyor, dedi.
Bylece bir takn mnakaalardan sonra Muhammedi; sz
bycl yapmakla tavsif etmekte mutabk kalarak daldlar.
Bundan sonra Kureyliler hac iin gelen muhtelif Arap heyetlerinin
aralarnda dolaarak, onun sz bycs olduunu, onun kardele
kardein, ana ile babann ve kabilenin arasn aan byc
olduundan ona kulak asmamalarn syleyerek heyetleri
kendisinden sakndrrlard. Lkin bu propaganda da ie yaramad
ve halk ile slama davet arasnda bir mani tekil etmedi. Bunun
zerine Haris olu Nadra'y Peygambere kar propaganda
yapmaa memur ettiler. Peygamber her nereye gider, halk Allahn
dinine davet ederse, kendisi oradan ayrldktan sonra Nadra onun
yerine geerek ran masallarn ve dinini anlatr ve Muhammed'in
anlatt benimkinden gzel mi, oda gemilerin masallarndan
benim anlattklarm anlatyor deil mi? derdi. Kureyliler de bu
szleri halka yayarlard ve Muhammed'in sylediklerinin Cebir adl
hristiyan bir klenin retmesi olup Allahn szleri olmadn
nerederlerdi, bu neriyat tamimide ok altlar, ta ki Cenab Hak:
"Ancak kendisine bir insan retiyor, demekte olduklarn
gerek biliyoruz. Bu dinsizlie saptklarnda syledikleri adam

- 13 -

Arap
deildir. Bu (Kur'an) ise beyanl bir Arap lisandr.
mealinde olan yet bu bu iddiay rtmtr. Kureyin bu propagandas Arabistan dahilinde devam edip gitmitir. Kurey bu
kadarla da iktifa etmemi, Mslmanlarn Habeistana hicret
ettiklerini haber alnca, onlar memleketinden kovmas iin Necai
nezdinde propaganda yapmak zere iki kii gndermilerdir. Bunlar
Asi olu Amru ile Rabia olu Abdullah'dr. Bu iki murahhas
Habeistana muvasalatlarnda Mslmanlar Mekke'ye iade ettirmek
iin yardmda bulunmalar maksadiyle Necai'nin kumandanlarna
hediyeler vermilerdir. Onlar Necai ile grtklerinde:
Ey Padiah, senin memleketine bizim taraftan baz akn
genler szmlardr. Onlar, milletlerinin dininden ayrlp senin de
dinine girmemiler, kendi icatlar olan yeni bir din getirmilerdir. O
dini ne biz tanrz ne de milletimiz... Biz onlarn elerinden,
babalarndan, amcalarndan, kabilelerinden ileri gelenlerini size
gnderdik ki onlar bize teslim edesiniz... Kendileri onlar ve onlara
atfedilen yolsuzluklar herkesten iyi bilirler... Bu szler zerine
Necai, Mslmanlarn bu iddialara kar verecekleri cevab
kendilerinden dinlemek zere onlar artmtr. Geldiklerinde
kendilerine: Siz memleketinizden ayrlm olup benim dinime ve bu
milletlerden herhangi birinin dinine girmemisiniz, o halde bu
sarldnz din nedir? Diye sormutur. Bu sual zerine Ebu Talib
olu Cafer:
Bu dine slk etmeden evvelki cahiliyet hallerini ve o hal
iindeki detlerini anlattktan sonra slm dinnin kendilerine
gsterdii doru yolu ve slmiyeti kabulden sonraki hallerini ve
ondan sonra Kureylilerin kendilerine reva grdkleri azap ve
ikenceyi anlatt ve ilve etti:
Bizi zorluk, zulm ve darlk iinde braktlar ve bizi bu
dinimizden alkoymak isteyince biz de senin memleketine hicret ettik
ve seni dierlerinden stn bulduk ve komuluunu arzu ettik ve
yannzda artk zulm grmeyeceimizi mit ettik, dedi.

- 14 -

Bunun zerine Necai, Cafer'e :

Peygamberin Allahtan getirdii eylerden bana okuyacak
bir eyin var m? dedi. Bunun zerine Cafer, evet, dedi ve
Kur'andan Meryem sresinin bandan unu okudu:
Bunun zerine Meryem ona (isa'ya) iaret etti. Biz, dediler, henz beikte bulunan bir sabi ile nasl konuuruz, sa dile
gelip dedi ki: Ben hakikat Allahn kuluyum. O, bana kitap verdi.
Beni Peygamber yapt. Beni her nerede bulunursam mbarek
kld. Bana, ben hayatta olduka, namaz, zekt emretti. Beni
anneme hrmetkar kld. Beni bir zorba, bir bedbaht olarak
yaratmad. Dnyaya getirildiim gn de, leceim gn de, bir
diri olarak kabrimden kaldrlacam gn de selm benim
zerimdedir.
Ksmna kadar okudu. Papazlar bu szleri iitince dediler ki:
Bu szler Hazreti isa'nn szlerinin fkrd kaynaktan fkrmtr.
Necai de, bu olsun, Musa'nn getirdii ey olsun kk sa k
penceresinden kar dedi. Sonra Kureyin iki elisine dnerek: kiniz
gidiniz, yemin ederim ki bunlar size teslim etmem, diye ilve etti. Bu
iki eli Necai'nin meclisinden knca baka bir dolap ve are
dnmee baladlar. Ertesi gn si olu mr tekrar Necai'nin
nezdine dnerek: Mslmanlar Meryem olu sa hakknda irkin
eyler sylyorlar, bunu da kendilerinden sorunuz, deyince Necai
onlar tekrar nezdine ararak bunu sordu. Cafer'in cevab u oldu:
Biz, ancak Peygamberimizin sylediini tekrarlarz, o da udur: Isa
Allahn kulu ve Peygamberi ve ruhu, bakire ve erkeklerden itinap
eden Meryeme ilka ettii kelmdr. Bunun zerine Necai eline bir
denek alarak yere bir izgi izdi ve Cafer'e: Bizim dinimizle sizin
dininiz arasnda bu izgiden fazla bir ey yoktur, dedi ve iki eliyi de
huzurundan kard, onlar da elleri brlerinde geri dndler.
Bylece btn propagandalar boa gitti. Resul Ekrem'in halk
Hakka davet etmek iin sarfettii szler sarahaten btn aleyhindeki
propagandalardan stn bulunduu gibi, slmn nuru btn

- 15 -

propagandalar hkmsz brakrd. Bunun iin Kureyliler,

mnasebeti kesmek olan nc silha ba vurdular ve 'Resul
Ekremin kendisiyle ve akrabalarnn hepsiyle mnasebeti kesmek
iin sz birlii ettiler. Bunun iin Haim oullar ve Abdlmuttalib
oullariyle kat' mnasebet etmek kararn verdiler. yle ki onlardan
kz alp vermiyecekler ve onlarla hi bir al veri yapmyacaklard.
Bu mukaveleyi Kbenin iine asmlardr ki, sicile geerek tasdik
edilmi olsun. Bu siyasetin, yani mnasebet kesmenin, ikence ve
propagandadan daha messir olduuna inanyorlard. Bu tazyik iki
sene devam etmitir. Beni Haim ve Beni Abdlmuttalib'in
Muhammed'i;
Mslmanlarn
slmiyeti
terk
edeceklerini
umuyorlard. Bylece Muhammed yalnz kalacak ve imana davet
iinden vazgeecek veyahut davet vazifesi gerek Kureylilere kar
gerekse onlarn kadim dinlerine kar yapmaktan sarfnazar
edeceini bekliyorlard. Halbuki bu muamele gerek kendisinin ve
gerekse dier iman edenlerin kuvvetlerini arttrmaktan baka bir
eye yaramamtr. Kureylilerin btn gayretleri Islama davet
vazifesini durduramamtr. Kureylilerin Muhammed'i tazyik
etmelerini Mekke haricindeki Araplar da renmi olduklarndan
davet keyfiyeti kabileler arasnda daha ziyade duyulmutur.
slmiyet sz Arap yarmadasnda o derece yaylmtr ki krvanlar;
btn yolculuklarnda bunu konuur olmulardr. Bu ta'zip devan
etmi, a brakmak da yrrlkte kalmtr. Kureyliler de kat'
mnasebet szlemesini idame ettirmilerdir. Resul Ekrem ve
ailesi Mekke haricinde da yoluna snarak alk ve yoksuzlukla
dolu zaruretler iinde kvranmakta idi. Ekseri zamanlar lmeyecek
kadar bile erzak bulamyorlard. nsanlarla grp konuma frsat
da kendilerine verilmiyordu. Yalnz Recep, evval, Zilkade ve
Zilhicce gibi haram aylarnda Resul Ekrem Kbeye iner, Araplan
hak dinine davet eder ve bunun mkfatn mjdeler ve azap ve
iddetli cezalardan onlar korkutur ve sna olan da yoluna
dnerdi. Bu hal, Araplarn merhamet hislerini kabartrd. Bunlardan
Peygamberin dine davetini kabule gelenler olduu gibi kendilerine

- 16 -

gizlice yiyecek, iecek gnderenler de olurdu... mr olu Hiam,

yiyecek ve buday ykl devesini gecenin karanlklar iinde
snaa giden yola gtrr, devenin yularm kararak orada
brakrd. Mslmanlar da bu erzak alr, deveyi keserek etlerini
yerlerdi. Bu halde yl durdular. Artk dnya kendilerine dar
geliyordu. Nihayet Allah Tal bu ackl halin bertaraf edilmesini ve
kurtuluu Mslmanlara ltfetti. Kurey genlerinden mmiye olu
Zheyir, Ormu olu Hiam, Adi olu Mu'tim ve Hiam olu
Ebulbahteri, Esved olu Zern'a isimli be kii bir araya gelerek
mukavele ve mnasebet kesme iini grtler. Bundan dolay
teessrlerini akladlar ve bu kdn yrtlp mukavelenin feshi iini
zerlerine almaa karar verdiler. Ertesi gn Kaleye gittiler.
Bunlardan Zheyir, yedi defa Kbeyi tavaf ettikten sonra ahaliye
yle hitabede bulundu: Ey Mekkeliler; Haim oullar muztarip bir
halde hi bir eyi satn alamaz ve kendilerinden de bir ey satn
alnmaz iken, bizim karnlarmz tok bulunuyor. Byle ey olur mu?
Aile balarn koparan bu mthi szleme kd bitirilinceye kadar
Allaha kasem ederim ki yerimde oturmayacam. Bu hitab iiten
Ebu Cehil yerinden kalkarak bard. Yalan sylyorsun, vallahi bu
mukavele bitirilmez. Kabe etrafnda Zem'a, Ebul Bahteri, Mut'im,
Hiam bararak Ebu Cehil'i yalanladlar ve Zheyrin doru
sylediini tasdik ettiler. Ebu Cehil, bu iin gece mzakere edilip
kararlatrldn ve hemen hemen btn kabilenin bu ite kararl
olduklarn ve buna muhalefetin fenalk tevlit edeceini dnd.
ine korku derek geriledi. Mut'im mukaveleyi paralamaa kalkt
ise de, hayretler iinde unu mahede etti. Mukavele kdnda
yalnz Besmele durmaktadr ve dier ksmlar aa kurtlan
tarafndan yenilmitir. Bu suretle Peygambere ve ashabna,
dalardan Mekkeye avdet frsat km oldu ve iinde daraldklar
zulm enberi koptu. Yerlerine dnnce Peygamberimiz slma
davet vazifesine devam ettiler. Bylelikle Mslmanlarn adetleri
artt. Ve Kureylilerin ba vurduklar ikence, propaganda ve kat'
mnasebet teebbsleri boa km oldu. Mslmanlar dinlerinden

- 17 -

dndremediler,
Peygamberi
de
nbvvet
vazifesinden
alkoyamadlar. Cenab Hak, btn glklere ve manilere ramen
onu selmete kard.
***
IIS
SLLA
AM
MA
AD
DA
AV
VE
ETTN
N
D
DD
DE
ETTLLE
EN
NM
ME
ES
S
Kureylilerin slmn nerine muhalefeti normal bir eydi.
nk Peygamber davet vazifesini yklenip kendisiyle beraber bu
mukaddes vazifeyi zerine alan kitleyi aln ak olarak ve meydan
okuyarak gizlilikten aleniyete karmtr. stelik bu i bizzat
Mekke'de ve Kureylilerin gz nnde kendileriyle bir yzleme
mnasn da tayordu. nk halk, Allahn birliine ve yalnz ona
ibadet etmee, putlar terkedip, iinde yaadklar bozuk nizamdan
syrlmaa davet ediliyordu. Bu sebeple Kureylilerle toptan
mcadele edilmitir. Peygamber onlara yanl dndklerini ve
tanrlarnn bir mn ifade etmediini, yaaylarnn deersizliini
yzlerine vurmakta iken Kureylilerle mcadeleye girmesi mmkn
olur mu idi? Hele Kur'an yetlerinin nzul devam edip: Sz ve
Allahtan baka tapndklarniz cehennemin odunusunuz mealindeki yet ile onlara hcum ediyor ve bunu kendilerine aka
sylyordu. Bilhassa iinde yaadklar faizcilik hayatn kknden
sarsmak suretiyle pek sert hcumlar yapyor ve Kur'ann Rum
sresinde: "insanlarn mallarn arttrsn diye verdiiniz faizler,
Allah nezdinde fazlalk yapmaz. yolundaki yeti onlara okuyor,
insanlardan alrken ly tam tutup, onlara verirken eksik
verenlerin veyl hallerine" yetiyle teraziyi eksik tutanlar
korkutuyordu. Bundan dolay ona muhalefet veya eziyet yapmak,
kh her trl al verii kesmek, ahsna ve dinine kar propaganda
yapmak suretiyle kendisini ve ashabn incitmeye baladlar.
Peygamber de gerek kendilerine ve gerekse yolsuz ve yanl
grlere ve bozuk imanlara hcum ediyor ve dinin nerine aralksz
devam ediyordu. Dine davet iin aka hareket ediyor, dolambal,
- 18 -

st kapal szler kullanmyordu. Kureylilerden trl ikenceler

ekmesine ve bana gelen btn mkilta ramen silhsz,
yardmcsz, tek bana ne zaafa uram, ne boyun emi, ne de
hatr gnl yapmak iin dalkavukluk etmitir. Ak alnla etrafa
meydan okuyarak tekmil gc ve imaniyle herkesi hak dinine davet
etmekte idi. Bu vazifenin arlndan dolay hi zahmet ekmiyor,
zorluk duymuyordu. Kureylilerin Peygamber ile halk arasnda sed
ekmek iin koyduklar btn manileri yenmekte yksek seciyenin
byk tesiri ve yardm olmutur. Bunun iin halk Allann dinine
kavumutur. Hakkn kuvveti, hakszl alt ederek slmn nuru her
gn artmtr. Putperestlerden ve hristiyanlardan bir ou
Mslman oldular. Kureylilerden bir ou Kur'an dinleyerek ona
meyil etmee baladlar.
mr olu Tafil, asil ve ferasetli bir insand. O sralarda
Mekke'ye geldi. Kureyliler hemen kendisini grmee gittiler;
Muhammed'in szleri by gibi tesir ederek insanlar birbirinden
ayryor. Mekkede bizim bamza gelen dertlerin kendisinin ve
kavminin de balarna gelmesinden korktuklarm syliyerek,
Muhammed'le grp onu dinlememesini ve bunun kendisi iin
hayrl olacan sylediler.
Tafil bir gn Kbeye gittii vakit Peygamber de orada idi. Tafil
Peygamberin baz szlerini iitince bunlarn gzel eyler olduunu
anlad ve kendi kendine: Ben ki akll ve air bir adamm. Elbette
szn gzeli, irkini gzmden kamaz, bu adamn sylediklerini
dinlemee ne mani var, bunlar gzel szlerse tutarm, deilse
brakrn diyerek Peygamberin arkasndan evine gitti ve kim
olduunu ve iinden neler konutuunu ona syledi. Resulllah,
Mslmanl ona anlatp Kur'andan baz yetler okumutur. O da
hemen Mslman olup ehadet getirmi, sonra kendi kavmine
dnerek onlar Mslmanla davet etmitir. Yirmi Hristiyan, Resul
Ekrem Mekkede iken yanna gelip oturdular, kendisine baz sualler
sordular ve cevaplan dinlediler, ona inanarak tasdik ettiler. Onlarn

- 19 -

bu halleri Kureylileri fena halde kzdrm ve: Gayretlerinizi Allah

boa karsn, dindalarnz sizi buraya bu adamdan haber getirsin
diye gndermiken, siz adamn karsna oturur, oturmaz hemen
ona iman edip kendi dininizi terkettiniz. Kureylilerin bu szleri,
kafileyi
Peygambere
tbi
olmaktan
alkoymad
gibi,
Mslmanlktan da dndrememitir. Belki imanlarna iman
katlmtr. Bu suretle Peygamberin vazifesini daha aka
yapmasna ve halkn da Kur'an dinlemee olan hevesinin artmasna
sebep olmutur. O derecede ki Kureyiler iinde bu iin en mfrit
dmanlar bile kendi kendilerine: Bu adam hakikaten hak dinine
davet ediyor ve halka vaadettii ve korkuttuu eyler acaba doru
mudur, diyerek bu tereddtlerini izale iin gizlice Kur'an dinlemee
kadar kendilerini srklediler. yle k; Harb olu Ebu Sfyan, Hiam
olu Ebu Cehil, Amru bir gece birbirlerinden habersiz Muhammed
evinde iken onu dinlemee gitmiler. Bunlardan her biri bir yer
beenmi, hi biri dierinin beendiini bilmiyor, grmler ki,
Muhammed biraz uyuduktan sonra gece uyanarak ar ar Kur'an
okuyor, dinledikleri yetler onlarn ruh ve gnllerini teshir etmi,
ortalk aarncaya kadar kulak kesilmiler. Dalp evlerine dnerken
yollar bunlar bir araya getirmi, yekdierine; bu hareketlerinin irkin
deceinden bir daha yapmamalarn sylemiler ve, kafasz baz
kimseler bizi grrlerse vaziyetimiz ktleir ve Muhammed'in bize
kar dvay kazanmasna sebep olur, dedikleri halde ertesi akam
bunlardan her biri, sanki ayaklar onlar srklyormu gibi ayni
yerde Muhammed'in Allahn Kitabn okuduunu dinlemek ihtiyacn
duymulardr. Yine afak skerken yolda tekrar birbirlerine
kavutuklarnda bu hareketlerinin uygunsuzluunu tekrarlamlarsa
da, nc gece de oraya gitmek arzusuna galebe alamaynca,
Muhammed'in dvetine kar hissettikleri zaafdan korunmak iin bu
hareketi tekrar etmemeyi karlkl kararlatrdlar. Filhakika bir daha
oraya gitmedlerse de, gece dinledikleri Kur'an, ruhlarnda yle
izler brakmtr ki bunu birbirlerine sormaktan kendilerini alamadlar.
Her biri derun bir ztrap iine dm, kavminin reisleri iken bir

- 20 -

zaafa dmenin btn kavmi Muhammed'e imana sevkedeceinden

korkmaa balamlard. Kureylilerin tekmil muhalefetine ramen
davet yrd. Bu hal Kureylilerin keyfini bozmu ve bu davet
Mekkede yayldktan sonra Arab kabileleri arasnda da
yaylacandan korkulan artmt. Bundan dolay Peygambere ve
ashabna kar fenalk ve ikenceleri artarak Peygamber ok
darlanmt. Bunun zerine Taif'den yardm istemek ve kendilerine
zahir olarak slm dinine girmeleri iin Peygamber Taife gitmi ise
de ok fena karlanmtr. Taifliler klelerini ve ayak takmlarn
tevik ettiklerinden onlar da Peygambere kfrler savurarak, onu
taa tutmular ve ayaklarn kanatmlardr. Onlardan kurtularak geri
dndnde Rabia'nn oullar ebib'in zm balarnn duvar
kenarnda oturarak bu hali ve davet vazifesini dnmee
balamlardr. Mekkeye ancak ehrin ileri gelen kfirlerinden
birisinin himayesi altnda girebilmek, Taif'lilerden grd kt
muameleden sonra oraya giremiyecek... Oturduu yer iki kfir
kardein ba olduundan orada kalamyacakt. Bu suretle ztrab
son haddine gelince btn kalbi ile gvendii Allahna en ackl ve
elmeli bir halde ikyet iin ban semaya kaldrarak Allahtan
honutluk diledi ve u duada bulundu :
Allahm, gcmn ve imknmn azln ve halk
nezdindeki deersizliimi gryorsun, Ey! Merhamet edicilerin
en merhametlisi ve gsz kullarn Rabb ve benim de
Rabbimsin. Allahm, beni kime emanet edersin? Bana yzn
ekitecek, somurtacak bir yabancya m, beni kle gibi
kullanacak bir dmana m? Bana kar sende ksknlk
olmadktan sonra bu gibi eylere kymet vermem. Fakat beni
bunlardan
koruman
bana
daha
elverilidir Yarabbi!
Karanlklarn aydnland, dnya ve hiret ilerinin iyi olduu
yznn nuruna snrm ki, gcenmene ve infialine beni
maruz brakma. Sen raz oluncaya kadar sana yalvarrm.

- 21 -

Herhangi bir fenalktan saknmak veya herhangi bir iyilii

yapmak ancak senin yardmnla olur.
Sonra Adi olu Mutim'in himayesi altnda Mekkeye dnmtr.
Kureyliler; Taif'de Peygambere yaplan muameleyi rendiklerinden onlar da kendisine kar fenalklarn arttrmaktan geri
kalmadlar ve onu tanmamak kararn iddetlendirdiler. Halkn onu
dinlemesine mani olduklarndan Mekke'nin kfir halk ondan
uzaklatlar. Bu hal Peygamberi vazifeden alkoymad. Hac
mevsimlerinde Arap kabilelerini slama davet ile kendisinin Allah
tarafndan gnderilmi Peygamber olduunu bildiriyor ve kendisine
inanmalarn sylyordu. Halbuki amcas Abdlmuttalib olu
Abdlzi Ebu Leheb peini brakmyor, nereye giderse onu takip
ediyor, halka kendisini dinlememelerini sylyordu. Onlar da bu
szlerin tesirine kaplarak Peygamberi dinlemekten vaz getiler.
Hazreti Peygamber bunun zerine civarda bulunan kabilelere
urayp onlara grnd. Bu kabilelerden hi biri kulak asmad.
Bunlarn hepsi naho bir ekilde ve hatt bunlardan Beni Hanife,
irkin bir ekilde onu reddettiler. Beni mir ise, kendi yardmiyle
muzaffer olursa ondan sonra riyasetin kendilerine geecei midine
dmlerdi. Peygamber ise, bunun Allaha ait olup onun dilediine
kalacan syleyince onlar da dier kabileler gibi Peygamberi
reddettiler. Bylece Mekke halk lslmiyeti ve Taif'liler de Allahn
Resuln istemediler, kabileler de Peygamberin dine dvetine yan
izdiler. Mekkeye hac iin gelen kabileler; Muhammed'in iinde
bulunduu yalnzl ve kendisine el uzatanlara kar Kureylilerin
husumetini ve ona yardm edenleri ember iine alan dmanlarn
grdklerinden Peygamberden yz evirmeleri artt gibi Peygamberin de yalnzl ziyadelemi, Mekke muhitinde dine davet
vazifesi zorlam ve Mekke cemaati mit krc bir ekilde kfirlikte
srar iini iddetlendirmiti...

- 22 -

D
DA
AV
VE
ETT D
DE
EV
VR
RE
ELLE
ER
RN
ND
DE
E K
K S
SA
AFFH
HA
A
Peygamber (S.A.S.) Mekke'de birbirini takip eden iki devre
geirmitir. Bunun birincisi talim ve terbiye, fikir ve irade hazrl,
ikincisi de davet ve mesai... Birinci devrede fikirleri ahslarda
canlandrmak ve bu fikirler etrafnda halk kitleletirmek, kinci
devrede ise, bu fikirleri hayat ve mcadelesine tatbikle cemiyeti ileti
gtrecek bir kuvvet haline getirmektir. Zira tatbik edilmeyen fikirler
plak birer bilgiden ibarettir. Bu malmatn kitaplarda ve kafalarda
kalmas arasnda bir fark yoktur, nk bir yerde hapsedilmi
demektir. Bunun iin hayatta tatbik edilmeyen fikirlerin kymeti
yoktur. Fikirler ilenebilmek iin halkta nazariye halinden faal bir
kuvvet haline mutlaka geirilmelidir. nsanlarn eitli cemiyetleri o
zaman ona inanr, onu anlar ve zerlerine alarak tatbikine urarlar.
O zaman da ifas gerekli bir netice olur. Peygamber (S.A.S.)
Mekkede her iki devrede daveti byle yrtmtr. Birinci devir,
halkn slama daveti ve slm zihniyeti ile kafalarn yetitirilmesi ve
islm hkmlerinin kendilerine izah, slm inanc zerine kitle haline
gelenlerin toplanmalar... Bu devre, davet iinde gizli oalma
devridir. yle ki: Peygamber (S.A.S.) davet iine fasla vermiyerek
slama gelenleri slm fikirleriyle yetitirmee devam ediyor ve
Erkam olunun evine, halkalara ayrlm kitle halinde yetitirici
kimseler gnderiyor. Mslmanlar, evlerinde de, da aralarnda da,
Erkam'n evinde de hep gizli olarak toplanarak oalyor, her gn
imanlar, her gn birbirine alkalar ve balar artyordu. Her gn
yklendikleri bu mhim vazifenin i yzne nfuzlar artyor ve bu
yolda fedakrla hazrlanyorlard. Vakta ki slmiyet ruhlarnda
kklemi, bu iman vcutlarndaki kan gibi cereyana balamtr. O
zaman kendileri bu hak dininin yolcusu olmulardr. Bu sebeple gizli
olarak almalarna ve topluluklarn ve toplantlarn sakl
yapmalarna ramen bu slama davet keyfiyeti ilerinde sakl
kalamad. Mslmanlar; gvendiklerine ve daveti kabule msait
sevdikleri kimselere almaa baladlar. Bylece halk bunu duymu
ve mevcudiyetlerini hissetmitir. Bylece davet ii balang

- 23 -

noktasn gemi ve yrmee balamtr. Bu yry halkn

alkasn ektiinden uramalar balamtr. Bu; gizli toplanma ve
birlemenin birinci devresidir ki kurulu, talm ve terbiye devri olarak
bitmitir. Mcadele ve gayret devri olarak ikinci devreye gemek zor
oldu. Bu devirde halka Mslmanlk anlatlacak, onlar da slmiyetle
cevaplaacak ve ona kabul yz. gstererek canla, bala karacak
veyahut ondan yz evirip zerine ullanacaklar, bylece slm
dnceleriyle atacaklar, bunun neticesinde kfirlik malp
olarak iman ve iyilik kkleecek ve doru dnce zafer
kazanacaktr. nk akllar ne kadar inad ederse etsin, doru ve
salam dnceler karssnda ne kadar mukavemet ederse etsin,
nihayet onun tesirine ram olur. Bylece en hararetli devre balam,
fikirler ve Mslmanlarla kfirler arasnda arpma kendini gstermitir. Peygamberin (S.A.S.) ashabiyle birlikte Araplarn daha
evvelden bilmedikleri bir tertip ve bir topluluk halinde Kbeyi tavaf
ettii ve resaletini iln ettii zaman mebde' telkki edilebilir. Bundan
sonra peygamber, risalet vazifesini btn halka gndzleri ak
ifadeler ve ak ehre ile yapmaya ve meydan okumaya balamtr.
Allahn birliine inanmay, putperestlii ve Allaha irk komay
reddetmeyi ve bu hususlar idrakten ciz baba ve dedelerin batl
dinlerini kr krne rnek tutmay telkin eden Peygamber
kendisine nazil olan yetleri ve bu yetlerde hileli al veri etmemek
hususundaki hkmleri tebli etmekte idi. Bu yetler faizcilie, hileli
ticaret ve hileli llere aleyhtard. Peygamber, insanlarla toplu bir
halde Mslmanlk hakknda konumalar yapmakta idi. Kavmini
evinde yemee davet eder, kendileriyle konuur ve onlardan
Mslman olup kendisine yardma olmalarn isterdi, Buna en kt
ekilde muhalefet edenleri Safa denilen din merasimi yerlerinde
toplar, onlarla konuurdu. Kureylilerin ileri gelenleri ve mesel Ebu
Leheb en fena ekilde bu ii bozmaa alrd. Kureylilerden
baka dier Araplarla Peygamberin arasnda dmanlk artmakta idi.
Bylece cemaatin talim ve terbiyesi evlerde, da aralarnda ve

- 24 -

Erkam'n evinde yaplan itimalarda yaplrd. Kendilerinde dine

kar temayl grlenler davet edilir, onlar da bu vazifeyi zerlerine
alr ve bakalarna tamim ederlerdi. bu raddeye gelince, davet ve
talim ve terbiye ii ilerleyince Kureylilerin kinleri artm ve tehlikenin
kendilerine yaklatn sezmiler ve bunun iin kat' admlar atmaa
kalkmlardr. Halbuki bundan evvel ne Muhammed'e, ne de onun
dvetine aldr etmiyorlard. Bylece Peygambere ve ashabna
fenalklar ve hatt muhalefetleri artmtr. Fakat bu topluluk zerinde davetin tesirleri grlmtr ki, bunlar halka islmiyeti duyurmu,
bu suretle hak dinine davet keyfiyeti Mekkeliler arasnda yaylmtr.
Gn gemezdi ki yzlerini hakka tevcih eden bir ok kimseler dairei
slama girmi olmasnlar... Bu suretle her fakir, her kudretsiz, her
nasipsiz insan ile tccarlar peygambere iman ettiler. Mekke
tccarlariyle erafndan ve ileri gelenlerinden ruhlarnn temizlii ve
doruluu ile tannm olanlarla, dmanlkta srardan ve kuru
iddialardan kendilerini uzak tutanlar da imana gelmilerdir ki, bunlar
davetin doruluunu ve bu daveti yayan insanlarn doru szl
kimseler olduklarn anladktan sonra hakka tevcih ederek
Mslman olmulardr slmiyet Mekkede yaylarak halk fevc fevc,
erkek kadn Mslman olmulardr. Cemaatten slmiyeti neir vazifesini deruhte edenler trl sknt ve eziyet ekmee ve eitli
fenalklara maruz kalmakla beraber kendilerini daha geni ufuklara
nakil ederek almlardr. Peygamberin zulm ve ktlklere ve
Mekkede hkm sren hakszlk ve halk kle gibi kullanmak
meselelerine hcum etmi ve kfirlerin vaziyetlerini ve yaptklarn
aa vurmas Kurey ileri gelenlerinin ilerindeki atei krklemekte
di. Peygamber ashab ile Kurey kffar arasnda en mkl
merhaleler ve en sert bir devir balamtr. Bu devir, ilerin
tedvirinde gayet iyi dnme ve baa gelecek skntlara katlanma
ve ziyadesiyle zihin yormaa ihtiya gsterdiinden talim ve terbiye
iinden davetin iddetlenmesi srasnda gemek zarureti hasl oldu.
- 25 -

Bu vaziyet, kffarn Mslmanlar dinlerinden artmalar gibi vukuu

melhuz neticelere aldrmadan sarahate ve meydan okumaya ihtiya
gsterdii iin pek mhim bir durumdur. Bu devirde iman belli
olduu gibi mukavemet ve gc nisbetinde kar gelme hislerinin
doruluu da belli olur. te bu devirde Peygamber bu suretle
devam ederek gerek kendisi, gerekse ashab yksek dalara bile
ar gelecek zulm, kabalk, ktlk ve mklt ektiler. Bu
sebeple kimi dinini korumak iin Habeistana kam, kimi ektii
azaptan lm, kimisi ikencenin en kaba eitlerine katlanmtr.
Onlar Mekke cemaatinin Islmn nuriyle aydnlatmaa ve ilerindeki
zulmetin dalmasna yaramas iin uzun mddet bu hale devam
ettiler. Peygamber, her ne kadar Erkam'n evinde yl kalp da bu
mddet zarfnda gizli teekkl, talim ve terbiye iini bitirdi ise de yine
de kfirlerle mcadele ederek ve mucizeleri halka grlerek sekiz
sene daha bu ekilde gemitir. Kureylilerin mslmanlara azap
ektirmekteki iddetleri ve smiyetle mcadeleleri yavalamamtr.
Mslmanlarn Kureyi ilerle temaslardan Cezire halk slmiyeti
duymu ve davet havalan Ceziretlarabn her tarafnda intiar
etmitir ki, bunu haclar yapmlardr. Lkin Arablar Kureyslileri
kzdrmamak iin imana doru tek adn atmamlar ve uzun mddet
Resl- Ekremden uzak durmulardr. Bu vaziyet Peygambere ve
ashabna teessr verdiinden slmiyeti tatbik devri olan nc
devreye geilmesi zarur grld, fakat cemiyetin katl bu tatbikin
muvaffak olacan gstermiyordu. Mslmanlara yaplan azap ve
ikencenin artmas kendilerini davet iinde almaa brakmyor, ve
bazen de mni oluyordu. Halkn, Islama davet iine yz evirmeleri
Mslmanlarn teessr ve kederlerini arttryordu.
***
N
NTT
A
AR
RS
SA
AH
HA
AS
SIIN
NIIN
NG
GE
EN
N
LLE
EM
ME
ES
S
Kureylilerin ktlkleri artt iin Peygamber ve mslmanlar
ok skldlar. Takif kabilesi, Peygamberi Taif'de kt muamelelerle
- 26 -

reddettikten ve hac iin gelip de kendilerine mslmanlk namna

mracaat edilen Kende, Keleb, Ben Amr, Ben Hanife kabileleri de
slmiyeti reddettiklerinden kabilelerin yardmlarndan mit
kalmam olup
Kureylile-den de kimsenin mslman olmas
beklenemez olmutur. Kureylilerden maada Mekke'ye komu olan
kabilelerle, Arab memleketlerinin her tarafndan Mekke'ye hac iin
gelen dier kabileler, Muhammed'in iinde bulunduu yalnzl ve
kendisini sarm olan Kureylilerin husumetini grnce Peygamberden bsbtn yz
evirmilerdir. Peygamber (A.S.) Allahn
kendisine verdii nbvvet vazifesini ancak o gne kadar kendisine
iltihak edenlerin mahdut varliyle ifa ediyordu. Gnler getike
Peygamberin yalnzl ve Kureylilerin kinleri artyordu, insanlar
da
kendisinden
uzaklatka uzaklayordu. Btn bunlara
ramen Resli Ekrem ve etrafndaki ashab bu hllerin hepsine
gs geriyor, Allahn yardmna inanyor ve hak dininin dier btn
dinlerden stn klacana dair imanlar her vakitkinden kuvvetli
bulunuyordu. Her frsatta davet vazifesini yapyordu. Hac zaman
gelip Arabistandaki halk Mekke'de toplandka onlarn daveti kabul
veya irkin ekilde red etmelerine bakmayarak onlar slama davet
ediyordu. Allahn kendisine tevdi ettii resalet vazifesini halka
bildirirken Kureylilerden
iyiyi, kty tefrik edemeyenlerin
kendisine satamalar ve kt muameleleri, ruhundaki iyilik
sebebiyle onu yolundan alkoymuyordu. Allahn onu slm dininin
tamimi iin gnderdiine, kendisinin yardmcs olduuna behemehal bu hak dinini meydana karacana olan imann muhafaza
ediyordu. O gnler davet iinin duraklamasndan ve Kureylilerin
kt muamelelerinden bizar olarak Allahn ltfunu ve yardmn
bekledi, durdu. Bu intizar fazla srmemi, zafer mjdeleri
Medine'den gelmee balamtr. yle ki Harzec kabilesinden
birtakm insanlar hac zamannda
Mekke'ye geldiklerinde
Peygamber onlara tesadf edip, kendileriyle konumu, hl ve
hatrlarn sorduktan sonra onlar hak dinine davet etmiti. Onlar da
birbirlerine bakarak syle sylenmilerdir :

- 27 -

Yahudilerin, geleceini haber verip durduklar Peygamber,

Allah bilir ki budur. Sakn onlar bizden evvel davranp da kendisine
sahip kmasnlar dye Peygamberin dvetine icabet ettiler.
Evs ve Harzec kabileleri; aramzdaki kadim husumet ve fenalklar bir tarafa braktk, senin ile birlikte olursak Allah aramzdaki
ayrl kaldrr bizi toplu bir hle koyar, biz de sana zahir olursak
senden daha muteber ve kuvvetli kimse olmaz dediler. Bunlar
Medine'ye dndklerinde hemehrilerine mslman olduklarn
syleyince, onlar da bu yeni dine amade gnlleri ve hakikate
susam varlklariyle dahil oldular. Artk Evs ve Harzec kabileleri
iinde Muhammed'in (S.S.) ismini duymayan kimse kalmamt.
***
B
BR
RN
NC
C A
AK
KA
AB
BE
EB
BA
A
LLIILLIIK
KA
AN
ND
DLLA
A
M
MA
AS
SII ((B
BA
ATT))
Ertesi sene hac mevsimi gelince Medinelilerden on iki kii
Mekke'ye geldi. O zaman Peygamber Akabe denilen yerde idi.
Bunlar, kendisiyle buluarak Akabe biatin yaptlar. Allaha irk
komayacaklarna, hrszlk, zina yapmayacaklarna, ocuklarn
ldrmeyeceklerine, kadnlarla, kendi kocalarndan olmayan
ocuklar kocalarna mal etmek iftirasna kalkmayacaklarna, Allah
yolunda herhangi bir ii yapmaktan itinap etmeyeceklerine dair
Peygamberle el tutuarak biat ettiler. Her kim bu biati tutarsa ona
cennet vardr. Bu yasaklardan herhangi birini ileyen olursa Allah
onu isterse cezalandrr, isterse gnahn balar. Bu zevat biati
yaptktan ve hac mevsimi getikten sonra Medine'ye dnmlerdir.
***
M
ME
ED
DN
NE
E''Y
YE
ED
DA
AV
VE
ETT
Birinci Akabe biatllar olan on iki kii avdetlerinde Ensar, yni
yardmc ismini alan Medinelilere Islmiyeti yaydlar. Bunlar da
Peygambere yazdklar mektuplarda, kendilerine slam dinini

- 28 -

anlatacak ve Kur'an okutacak birisini gndermelerini istediler.

Resl-i Ekrem, mslman olanlara dini talim eder ve slm
zihniyetiyle onlar yetitirir, Islmiyetin hakikatini anlayp
kavrayncaya kadar onlar terk etmezdi. nk mslmanlk
terbiyesi her mslman iin ok lzumlu olduundan bunun
gereklemesi ve islm imannn kuvvetlenmesi iin gayret eder ve
ylelerine vazifelerini anlatarak slmiyetin kklemesini salarlard.
Mslman olanlar bunu iittikleri iin kendilerine muallim
gndermesini istemilerdir. Peygamber (S.S.) Amir olu Musa'ibi
onlara gndermi, o da Zirare olu Es'ad'in evine gelmitir. Bu zat
halk slmiyete davet eder ve onlara Kur'an- Kerim okurdu, onlar
da birer ikier mslman olurlard. Bylece islmiyet Ensarn
evlerinden etrafa yaylmtr. Ancak Evs kabilesinden baz insanlar
bunun haricinde kalmlardr.
Musa'ib onlara Kur'an okutur ve retirdi. Onlara cuma namaz
kldrmak iin Peygambere yazd bir mektupla izin istemitir. Ald
msaadenamede Yahudilerin cumaertesi gnlerini sayg ile
karladklar gne bak (yani cuma gnne), gne zevali
geince iki rektla Allaha kulluk et, onlara hutbe oku!
denilmektedir. Bunun zerine Amir olu Musa'b ile Es'ad'in evinde
on iki kii olduklar hlde cuma namazn klmlar, o gn bir koyun
kesmilerdir. Mslmanlkta ilk cumay klanlar bunlar olmulardr.
Musaib Medine'de dolaarak halk slama davet ediyor ve onlara
dini talim ediyordu. Bir gn Zirare olu Es'ad Eshel oullariyle Zafer
oullarnn evlerine gtrmek zere Musa'ib ile yola kt. Miz'n
olu Esad, Zirare olu Es'ad'in teyzezadesi idi. Musa'ibi Zafer
oullarnn bahelerinden birine soktu. Bu bahe Merk denilen
kuyunun yannda idi. kisi bahede oturdular, yanlarna Mslman
olanlardan bazlar geldiler, o gnlerde Maaz'n olu Sa'd ile Hadrin
olu Esed Abdl Ehel kabilelerinin erafndan idiler. Her ikisi de,
kendi kabilelerinin dini olan putperest idiler. Bunlar slamiyetin
yaylmakta olduu haberini duydular. Bunlardan Maaz olu Sa'd,
Hadr olu seyd: Yardmcn Allah olsun kalk; cahillerimizi ifal iin

- 29 -

gelen bu iki kiiye gidip onlar azarla ve evimize gelmelerine mni ol.
Eer Zirare olu Ed'ad bildiin gibi akrabam olmam olsa idi ii
sana brakmazdm, o benim teyzemin olu olduundan benim iin
kimse onu geemez dedi. Hadr olu seyd de hanerini alarak
onlarn yanna geldi. Zirare olu Es'ad onu grnce arkadalarna:
Bu, kabilenin sergerdesidir, ona Allahn bildirdiklerini tebli et,
greyim seni dedi. Buna cevaben Mus'ab; oturursa kendisiyle
konuurum dedi. seyd, ikisinin karsna ask suratla dikildi ve
cahillerimizi ifal iin bize neye geldiniz, cannz kurtarmak
istiyorsanz buradan ekiliniz dedi. Mus'ab u mukabelede bulundu:
Otur da bizi dinle. Szlerimiz houna giderse kabul edersin,
beyenmezsen ondan itinap edersin. seyd, doru sylyorsun
diyerek hanerini elinden brakarak yanlarna oturdu. Mus'ab ona
slmiyetten bahsetti ve Kur'an okudu. ki arkadan sonradan
anlattklarna gre seyd daha balamadan yznn tatllnda ve
tebessmlerinde mslmanln btn nurlu almetleri mahede
edilmekte idi.
seyd; ne gzel eydir bu dedi ve sordu: Bu dine girmek iin
siz ne yapyorsunuz? Cevap verdiler: Ykanrsn, st ban
temizlersin, ahadet getirirsin ve iki rekt namaz klarsn... seyd
kalkt, ykand, elbisesini temizledi, ahadet getirdikten sonra iki
rekt namaz kld ve iki arkadana yle hitap etti : Benim arkamda
bir insan var, o bize uyacak olursa kabilesinden bize tbi olmayacak
kimse kalmaz, onu imdi size gndereyim, o; Maaz olu Saaddr
dedi. Sonra hanerini alarak Saad ve kabilesi nezdine gitti. Maaz
olu Es'ad arkadann geliini grnce: Yemin ederim ki seyd'in
bu gelii, buradan yanmzdan ayrld hle benzemiyor. seyd
yanlarna varnca Saad, ona ne yaptn sordu. Cevap u : iki
adamla grtm, ikisinden de bir zarar grmedim, yasamz
kendilerine bildirince, arzunuzu yaparz diye mukabele ettiler. Fakat
rendiime gre Harise oullan Zarare olu Es'ad ldrmek iin
onlarn stne gitmiler, nk senin teyzezaden olduunu
renmiler, seninle olan analarn bozmak istememiler dedi ve

- 30 -

ilve etti: Saad kzd ve kendisine anlatlanlardan endielenerek

hanerini kapt. Seni bu ii baaramam gryorum diye kt.
seyd anlatt : Mus'ab ve Es'ad'n yanlarna vardm vakit ikisini de
sakin ve telsz buldum, onlara ask suratla gittim, bana Es'ad dedi
ki: Ey mamenin babas, yanmza fena fikirle geliyorsun, aramzda
akrabalk olmasa idi bu muameleyi bize yapmazdn dedi ve: Ey
Mus'ab kabilemizin sergerdesi geliyor, eer sana uyacak olursa
tekiler muhalefet etmezler. Bana dediler ki; oturup bizi dinler misin,
sylediklerimizi beenirsen, ne l, holanmazsan, sevmediin eyi
senden geri alr ve senden uzaklarz, Saad da bunu tasdik etti.
Sonra bana mslmanl anlattlar, ykandm, elbiselerimi
temizledim ve iki rekt namaz kldm.
seyd kabilesine avdet ederken halk; Allaha kasem ederiz ki
Sa'ad size dnp geldii vakitki yz yanmzdan ayrld yz
deildir dediler. O da gelip karlarnda durarak: Ey Abdl-Ehel
oullan! Beni nasl tanrsnz diye sordu. Ald cevap u oldu :
Bizim bymz ve gr en kymetli olanmz, dncesinde en uurlu olanmzsn dediler. O da; Allaha ve Resulne
iman edinceye kadar erkek veya kadnlarnzla konumak bana
haram olsun mukabelesinde bulundu. Mus'ab Allaha yemin ederek
Abdl-Ehel'in yannda kald. O gn akama kadar erkek ve
kadnlardan mslman olmayan kimse kalmad. Mus'ab, Zarere
olu Es'ad'in evine dnerek halk slmiyete davete devam etti. Ta ki,
Ensrn evlerinin iinde ve dnda mslman olmayan hne
kalmad. Mus'ab Medine'de Evs ile Harzec kabilelerinin arasnda
oturarak onlara hak dinini retiyordu. Ensrn Allahn emirlerine
itaat ve hakka yardmlarnn arttm grerek bahtiyar oluyordu.
Halka, Allahn emirlerini bildirmek ve onlar slmiyete davet etmek
iin kap kap dolar, iftiler tarlalarnda alrken onlarla grr
ve kendilerini dine davet ederdi. Ayrca halkn ileri gelenleriyle de

- 31 -

grerek onlar da hak dinine davet ederdi. ylesine ki bir sene

iinde Medine'de kendilerini aknca putperestlie kaptrm
olanlar Allann birliine imana ve hakka evirmi oldu. Allaha irk
koma ve al verite terazi hilelerine kar nefret eder hle geldiler.
Bylece Mus'ab ve arkadalarnn himmetleriyle bir sene iinde
Medine ehri mriklikten mslmanla dnm bulunuyordu.
***
IIK
KIIN
NC
C A
AK
KA
AB
BE
EB
BA
ATT
Birinci Akabe biati hayrl ve uurlu idi. Saylarnn azlna
ramen bunlarn mevcudiyetiyle
Medine'yi deitirmek ve
cemaatte mevcut btl fikirleri altst etmek iin
Peygamberimizin
esbabndan Mus'ab tek bana bu ie kfi geldi. Mekke'de
mslman olanlar ok olmakla beraber halkn ekserisi onlardan
ayr idi. nk ekseriyet iman etmemi, cemaate slmlk fikir ve
hisleri alanmam, aksine olarak
Medine'de halk topluluu
slama girerek ekserisi fikir ve hisleriyle islmlkla tenvir edilmitir.
Bu ise fertlerin topluluktan ayr olarak, halkn ekseriyetinden ayr
olarak imana gelmeleri umum arasnda iz brakmadn aka
gsterir. Fertlerin kuvveti ne olursa halk ekseriyeti de yle olur.
Halkn alkas: Fikir ve hislerle ilenince, davet vazifesini zerlerine
alanlarn adetleri az olsa dahi bir tebeddl ve inklp husule gelir. Bu
hl sarahaten gsterir ki cemaat, Mekke halk gibi kfrde srar
etmi olursa, iinde fena fikirlerin bulunmad Medineliler gibi kolay
ikna edilemez. Bu sebeple Medine topluluu slmiyette fikir ve his
itibariyle daha ok ilenmitir. Bu suretle Medinede halk o gne
kadar tadklar fikir ve inanlarn yanlln hissediyor, hakik
fikirler ve yaaylar iin yeni bir nizamn ihtiyacm duyuyorlard.
Halbuki Mekkeliler iinde bulunduklar dalletten honut olup
devamn arzu etmekte idiler. Hele kfirlerin elebalar Ebu Leheb,
Ebu Cehil ve Ebu Sfyan gibilerine kar Mus'ab Medine'de
bulunduu ksa bir zaman iinde halkn davete icabetini ve evkini

- 32 -

grerek slama davet iini fikir ve hkmleriyle teyide koyuldu.

Halkn abuk sndklarn ve slmiyete sarldn grerek sevin ve
bahtiyarlk duymaa balad. Hac zaman Mekke'ye dnerek
Peygambere mslumanlarn hllerini ve kuvvetlerini ve vaziyetlerini
anlatyor, mslmanln yayln mjdeliyordu. Ayrca Medine
ahalisinin slmiyetten baka birey dnmediklerini ve Allahn
birliine olan inanlarnn gn begn artmakta olduunu arzediyordu.
Peygamber (S.S.) bu iittiklerinden byk bir sevin duyarak
Medinelilerle Mekkelilerin hllerini tetkik ve mukayeseye koyuldu.
On iki sene Mekke'de faslasz olarak slama davet vazifesini yapt
ve bu hususta elinden gelen hi bir eyi deri etmedi. Trl eza ve
cefaya katland. Buna ramen cemiyet ta kesilmi olduundan
fazla yol alnamad. Mekkelilerin kalblerindeki katlk, ruhlarndaki
kalnlk ve zihinlerindeki eskiye kr krne ballk buna sebep
oluyordu. Allaha irk koma ve putperestlik balca merkezi olan
Mekke halknda bu dallet kkletii iin slama davete kar lkayd
idiler. Medine ahalisi ise Harzeclilerden be on kiinin mslman
olmalar zerinden henz bir yl gemi olmas, sonra da birinci
biatin yaplmas, Amir olu Mus'abn bir sene daha almas
Medine'de mslmanlk havasn yaratm ve hak dinine icabet
dehet ver bir sr'atle inkiaf etmitir. Mekke'de ise: Mslmanlk
detleri mahdut ekalliyetin elinde kalm ve mslmanlar
Kureylilerden ikence ve ktlk grmtr. Medine'de ise bu
mukaddes i sr'atle inkiaf etmitir. Mslmanlar Yahudiler ve
kfirlerden fenalk grmyorlard. Bu hl mslmanln ruhlarda
salamlamasna yarad ve mslmanlara yryecekleri yolu at.
Bundan tr slmiyete Medinelilerin icabetinin daha elverili ve
kolay olduunu ve slm nurunun Medine ahalisini Mekkeden daha
ok aydnlatacam Hazreti Muhammed fark etmitir. Bu sebeple
kendisinin "ve esbabnn btn mnilerden kurtulup vazife-i nbveti
ifa ve slmiyeti tatbik ve devletin kudret ve nfuziyle bu vazifenin
daha ileri gtrlmesi iin Medine'de daha mteksif bulunan

- 33 -

mslman kardelerinin yanna hicret etmeyi dnmtr.

Medine'ye g etmelerinin sebebi budur, baka birey deildir.
Peygamberin (S.A.S.) bilhassa slama davet iinde tesadf
ettii mkilttan ekinerek, bu mkilta katlanmak ve bunlar defi
etmee uramak istememesi dolaysiyle Mekke'den hicret etmeyi
dnmemi olduunu tebarz ettirmek zaruridir. Kendisi Mekkeden
baka bir yer dnmyerek orada eshabiyle birlikte on yl iinde
btn naho hdiselerle mcadele etmitir. Kureylilerin yaptklar
fenalklar kendisinde en ufak bir bitkinlik ve zaaf husule getirmedii
gibi onlara mukabele etmekten de geri kalmam ve azminde bir
geveklik grlmemitir. Bunlar Cenab Hakkn kendisine tevdi ettii
risalet vazifesine olan iman ve merbutiyetini takviye etmitir. Peygamberin, Allahn nusrat ve yardmna olan sonsuz inanc hi
sarslmam olan azmini arttryordu. Btn bu tecrbe ve gayretlerden sonra Resul Ekrem bu kat yrekli insanlarn mit krc
dncelerini ve yreklerinin katln dnerek sarfedilen sonsuz
gayretlerin boa gideceini dnmtr. Bunun iin bu cemiyetten
baka bir cemiyete gemenin aresiz olduu grlmtr. Bu
vaziyet Peygamberi, Medineye hicret etmeyi dnmeye mecbur
klmtr. Yoksa kendisinin ve arkadalarnn uradklar ktlkler
deildir. Evet, fenalklardan kanmak zere arkadalarnn
Habeistana gmelerini emretmitir, nk: man sahiplerinin
imanlarn korumak iin kendilerini idll edecek yerlerden
kanmalarn Allah doru bulmaktadr. Vaka ekilen fenalklar
manlar kztrr, grlen hakaret o iman takviye eder, onlara
tahamml etmek de azimleri takviye eden, iman dknl imanly
her eye katlandrr ve bu uurda maln da, cann da, rahatn da
feda ettirir. Allaha man; iman sahibini bu yolda severek cann feda
edecek hale getirir. Fakat maruz kalnan ktlklerin devam,
fedakrln uzayp gitmesi, iman sahibini bunlara katlanmaa ve
mtemadiyen fedakrlk yapmaa mecbur tutar ki bu hal imanllarn
muhitlerini geniletmek ve hak mefhumuna kuvvet ve vs'at verecek
dncelerden alkoyar. Bu sebeple iman ehlinin artc yerlerden

- 34 -

kamalar zaruridir. Ancak bu; Habeistana olan imanllarn

hicretlerine uyar. Medineye hicret ise o yeni cemaate gtrecekleri
davet vazifelerini baarmak iindir. Yer yznde Allahn emirlerini
yksek, stn tutmak ve bu daveti yrtmek hedefiyledir. te bu
sebepten dolay Hazreti Peygamber Medineye hicret etmeyi
esbabna sylemeyi dnmtr. Bu da Mslmanlk iman oraya
girip orada yayldktan sonra olmutur. Yesrib'e eskiden Medine
ehrinin ismi idi hicreti emretmeden ve kendisinin de hicretini
kararlatrmadan evvel Peygamberin (S.A.S.) Medine haclarn ve
hac iin gelen Mslmanlar ve bunlarn hak yolundaki
fedakrlklarnn derecesini ve slm Devletini kurmaa esas tekil
edecek olan noktay yani kendisiyle beraber cihad andlamasna
yanap yanamayacaklarn grmesi lzmd. Hac iin gelenlerin
vrudunu bekledi. Mild senesinin 622 inci ve risaletinin on ikinci yl
idi. Hac iin gelenler cidden oktu. Aralarnda yetmi be Mslman
vard. Yetmi erkek, ikisi kadn idi. Kadnlardan biri Mazen olu
Naccarn kars Amara'nn annesi, Ka'bin kz Nesibe, dieri Selme
oullar kabilesinden Adi olu Amrun kz ve annesi Esm'dr.
Resul Ekrem bu yetmi be Mslmanla gizlice bulutu. Onlarla
yalnz slama davet ve maruz kalnacak fenalklara katlanma
hududunda kalmayarak, Mslmanlarn kendilerini mdafaa edecek
bir kuvvet haline gelmeleri ve Islmiyeti btn cemiyette tatbik
edecek ve onu lem mul bir' vazife olarak halka gtrecek ve
bunu mdafaa edecek kuvveti tayacak ve nerinde ve tatbikinde
tesadf edilecek her trl madd manileri defi edecek olan slm
Devleti kurmakta temel ta ve ilk destek yerini tutan ekirdein
meydana getirilmesine yarayacak olan bir andlama hakknda
kendilerile grt ve onlarn fedakrlklarn anlayarak (Kurban
Bayramnn 2, 3 ve 4 nc gnleri olan) terik gnlerinde bulumay
kararlatrdlar. Onlara dendi ki: Uyumu olan uyandrmaynz,
bulunmam olan beklemeyiniz. Kararlatrlan gnde gecenin te
biri getikten sonra, ne yapacaklar anlalmamak iin bulunduklar
yerlerden gizlice syrlarak iki kadn da beraberlerine alarak cmlesi

- 35 -

daa trmandlar, orada Peygamberi beklediler. Hazreti Peygamber,

beraberinde henz Mslman olmam bulunan amcas Abbas ile
geldi ki; bu kardeinin oluna onlardan ahit ve peyman almak iin
gelmiti; ilk konuan da o olmutur: Ey Harzecliler. Muhammed
iimizde bildiiniz vaziyettedir. Onun hakknda bizim gibi
dnen kabilemiz kendisini korudu. Kendisi kabilesi iinde
muteber ve memlekette kendisini mdafaa edenler indedir.
Size iltihak etmekten baka bir ey istemiyor. Eer kendisini
davet ettiiniz mesele urunda sznzde sabit ve kendisine
muhalefet edenlere kar onu mdafaa edecekseniz mesele yok.
Eer size ktktan sonra onu ele verecek veya yalnz
brakacaksanz onu imdiden braknz. dedi. Bu hitap zerine
orada bulunanlar yle mukabelede bulundular: Abbas'n
sylediklerini iittik, Ey Allahn Peygamberi konu; kendin ve Rabbin
iin sevdiini al dediler. Peygamber de Kur'an okuduktan ve
slmiyete tevikten sonra: Kadnlarnz esirgediklerinizden beni
de esirgemek zere sizinle biat ederim. deyince Bera adl kimse,
elini uzatarak dedi ki: Ey Allahn Resul, biz de biat ettik. Biz,
savalarn ve zrhlarn oullaryz, byklerimiz byklerimizden
geerek onlar miras aldk. Tihan olu Ebulhiyem adl kimse de sz
keserek: Ey Allahn Resul bizimle Yahudiler arasnda ahitler vardr,
biz onlar kesiyoruz, biz byle yaparz da Allah sana nusrat verip
muvaffak ederse belki bizi brakp Kureylilere dnersin deyince,
Peygamber glmsedi: Siz bendensiniz, Ben de sizden.
Savatnzla savar, bartklarnzla barrm dedi. Cemaat
biata yeltendi ise de bde olu Abbas araya girerek: Ey Hazrecliler!
Bu zata ne zerine biat edeceinizi biliyor musunuz? Dnyadaki
krmz ve siyah renkli insanlarla savamak iin biat ediyorsunuz,
eer mallarnz urayacanz felketler yznden yok olmaa yz
tutar ve ileri gelenlerinizin savalarda lmeleri yznden ktla
urar da kendisini ele vermee kalkacaksanz onu imdiden
braknz, dneklikler olacak olursa dnya ve hiret yz karasdr.
Eer kendisini davet ettiiniz ahid ve peymnlara sadk kalarak

- 36 -

melhuz felketlere katlanacaksanz onu alnz. nk Allah hakk

iin o, dnyann da, hiretin de iyiliidir. Cemaat: Mallarmz ve basa
gelecek felketler ve ileri gelenlerimizin lmleri bahasna olsa dahi
biz onu alyoruz; dedikten sonra: Ey Allahn Resul, biz bunu yaparsak greceimiz mkfat nedir? dediklerinde Peygamber: Cennettir
diye cevap verdi.
Cemaat kendisine ellerini uzattklar gibi o da elini am:
Gerek skntl, gerek skntsz zamanlarmzda, isteyerek veya
istemiyerek dinleyip uymaa ve her nerede olursa olsun hakikati sylemee ve Allah urunda kimsenin ktlnden ekinmemee ahd peyman ettik diye biat etmilerdir.
Bu i bitince Peygamber: inizden muteber olan on iki kii
seiniz ki bunlar mukavelenin teklifini deruhte etsinler ve
ahidnameye kefil olsunlar dedi. Cemaat Hazrec kabilesinden
dokuz ve Evs'lerden de kii semilerdir. Peygamber bu
murahhaslara u hitapta bulundu:
Sizler; Meryem olu Isa Peygambere on iki arkadann
kefilleri gibi kefilsiniz. Ben de cemaate kefilim.. Bundan sonra
yerlerine avdet etmiler ve Medine yolunu tutmulardr. Bunun
zerine Hazreti Peygamber, Mslmanlara ayr ayr kmak zere
Medine'ye hicret etmelerini emretmitir. Mslmanlar teker teker
veya brkacar kii olarak hicrete balamlardr. Kureyliler, bu
anlamay renmi olduklarndan muhacirleri geri evirmek iin
uramlardr. Mslmanlar muhacerete brakmyorlar, daha nce
gitmi olanlar karsndan veyahut kocasndan ayr gitmee
kalkanlara da mani oluyorlard. Buna ramen muhaceretin n
alnamad. Mslmanlarn Medineye hicretleri birbirini takib etti.
Hazreti Peygamber ise Mekkede kalyor, orada m kalacan, Medineye mi gideceini kimse bilmiyordu. Bununla beraber Medineye
hicret edeceklerine dair belirtiler gze arpyordu. Zira: Ebubekir,
kendisinin Medineye hicret etmesi iin msaade istedii vakit; acele
etme belki Allah sana bir arkada karr cevabn almtr. Ebubekir,
Hazreti Peygamberin de hicret arzusunda olduunu bundan

- 37 -

anlamtr. Mslmanlarn Medinede muteber tutulmalar dolaysiyle

Mekkeden de hicret vuku bulursa byk bir kuvvet tekil
edileceklerini gz nne alarak Peygamberin de hicret edecei akla
geliyordu. Medinedekiler bu kadar kuvvetli iken Peygamberin de
onlara iltihak Kureyliler iin byk bir felket, bir yok olma neticesi
douracan gz nne getiriyordu. Bu sebeple Hazreti
Muhammed'in Medineye hicret etmesine mani olmak, ayni zamanda
Mekkede kald takdirde dahi Medinedeki Mslmanlar kuvvet
bulur, adetleri artarsa kendisine iman ettikleri Allahn Resuln korumak iin Mekkeye geleceklerini, bunun da kendileri iin iyi
olmayacan dnen Kureyliler, Medinedeki Mslmanlara iltihak
etmemesi ve gerek slmiyet, gerekse Hazreti Muhammed
yznden Medinelilerle bir arpmaya sebep olmamas iin
Peygamberi ldrmeyi dnmlerdir. Peygamberin hayatna dair
Aye ve Ehem olu Ebu Emame'nin tarih kitaplarnda yazl
ifadelerine gre, yetmi kiinin Hazreti Peygamberin yanndan
ayrlp gittiklerinde Cenab Hak kendisine cesur ve muharip
kimselerden mrekkep koruyucu bir kuvvet vermi olduundan derin
bir huzur duymulardr. Mekkeden kp gidecekleri akland iin
Mslmanlarn kfirlerden ektii zulm ve ikence kat kat artmtr.
Peygamberin eshabn sktrmlar, ta'zip etmiler, onlar da
grlmemi hakaret ve ikence iinde bunalmlardr. Mslmanlar
Hazreti Peygambere: Hicret edeceiniz ehir bize orak gsterildi
diye sylenmilerdir. Bir ka gn sonra Peygamber sevinli bir ehre
ile onlara: Hicret edeceiniz ehir bana bildirildi. Bu, Yesrib (yani
Medine) dir. Sizlerden isteyen oraya gitsin dedi. Hazrlanmaa ve
birbirlerine arkada olmaa ve sipariler vermee ve hareketlerini
gizli tutmaa baladlar. Cemaat, ksm ksm kp gittiler. Hazreti
Peygamber Mekkede kalarak, Allahtan hicret emrine intizar ediyordu.
Ebubekir, Mslmanlarn hicret etmekte olduklar Medineye
kendisinin de gitmesi iin mteaddit defalar Peygamberden
msaade istemekte idi. Hazreti Peygamber de; acele etme, belki
Allah sana bir arkada karr derdi. Ebubekir, bu arkadan

- 38 -

Peygamberin kendisi olacam mit ediyordu. Kureyliler

Peygamberin ve esbabnn hicretlerini grerek bunun kendileriyle
sava iin bir hazrlk olduunu anladlar, meclisler aktederek bu
hususta ne yapmak lzm geldiini mzakere edip karara
balayarak daldlar. Cibril Aleyhisselm Peygambere gelerek,
geceyi yatanda geirmemesini ve cemaatin kurduklar tuza
kendine bildirdi. O geceyi evinde geirmedi ve Cenab Haktan,
hicret msaadesi geldi.
Resul Ekremin Mekkeden hicret buyurmalar, Kureylilerin
kendilerini ldreceinden korkmu olmasndan deil, islm
kudretinin Medinede bulunmas ve Medinenin Peygamberi kabul
edip slm devletini kurmaa elverili bulunmasdr ki Peygamberi
hicrete tevik etmitir. Hicretin hakiki sebebi budur. Hazreti
Muhammedin Mekkeden ekilmelerinin sebebini Kureylilerin
kendilerini ldrmee olan kararlarndan korkarak yaptn
dnenler hata ederler, zira slmn neri hususunda maruz kald
btn fenalklara ehemmiyet vermemi ve lmden asla
korkmamtr. Cannn ve hayatnn kaygsna asla dmemitir.
Medine'ye hicreti slmiyetin neri ve slm devletinin kurulmas
gayesinden baka birey deildir. Kureylilerin, Peygamberin
Medineye hicret etmesi ve orada elde edecei ekseriyetin bir daha
ele gemez olmas korkusiyle ldrmesine karar vermilerdir. Fakat
burunlar srtle srtle, Peygamber onlara stn gelmi ve
Medineye hicret etmi, kendisini ldrmek kararna ramen buna
mani olamamlardr. Bu suretle hicret; Mslmanln tebli devri
ile, slmiyetin hkmlerini yrtecek ve cemaati faal bir hale
getirecek ve buna kar muhalefet ve azgnlk kuvvetlerinden
koruyacak bir devlet kurulmas hususlarna bir hudut tekil etmitir.
---------0---------

- 39 -

S
KU
UR
RU
ULLM
MA
AS
SII
VLLE
ETTN
NN
NK
SLLA
AM
MD
DE
EV
Fahrikinat Medineye muvasalat etmi, kfir ve yahudilerden
birok ehirliler kendisini istikbal etmiler, Mslmanlar etrafnda
toplanmlardr. Bunlarn cmlesi onun nurlu yzn grmeyi arzu
ediyorlard. Mslmanlar Peygambere hizmet, gerek kendisinin,
gerekse beraberinde getirdii din ve slmiyet urunda her trl
fedakrl gze alm olan muhterem insanlar herkes kendi evinde
misafir etmee can atyorlard. Lkin Resul Ekrem bindii dii
devenin yularn boynunun stne brakt, deve kendi kendine
Omro'nun iki olu Sehil ve Sehil'in hurma kurutma yerlerine gelerek
oraya kt. Peygamber burasn satn ald ve zerine mescidini ve
etrafna da evlerini yaptrd. Gerek bu mescidin yaplmas, gerekse
meskenlerin inaas hi bir kimseye klfet yklememitir. nk
fazla para sarfna ve byk bir zahmet ihtiyarna meydan
vermeyecek derecede sade idi. Mescid, geni bir avlu iinde duvarlar kiremit ve topraktan yaplm bir ksmnn tavan hurma
dallariyle rtlm, dier paras ak braklmtr. Bir ksm
evsiz fakirlerin yatp kalkmas iin onlara tahsis edilmitir. Mescid,
yatsdan yatsya namaz vakti aydnlatlrd. Oda o esnada yaklan
al rp ile temin edilirdi. Peygamberin evleri mescidden fazla
deildi. Yalnz fazla idi. Hazreti Peygamber mescidin ve
evlerin inas bitinceye kadar Ensar Zeydin olu Halid Ebu
Eyyub'm evinde ikamet ettikten sonra kendi evine geerek oraya
yerleti. Burada slama davet ii daha geni bir ekil ald, talim ve
irad devrinden slm nfuzunu halka hkim klarak, o gne kadar
bu vazife urunda maruz kaldklar fenalklara
mukabele ve
mukavemet
vaziyetinden hakem ve hkimlik vaziyetine ve bu
halden slmm nerini ve onu idame, muhafaza iin girilen bu yeni
- 40 -

hayatn icaplarn dnmeye koyulmutur. Hazreti Peygamber

Medineye vardnda, namaz klmak ve toplanp mavere etmek ve
Mslmanlarn ilerini tedvir etmek ve aralarndaki dvalara
baklmak iin mescidin yaplmasn emretmitir. Ebubekir ile mer'i
kendisine iki muavin semitir. Yeryznde Ebubekir ve mer
benim iki vezirimdir demitir. Mslmanlar Peygamberin etrafn
sararak kendisine mracaat ederlerdi. O da devlet reislii ve
hakemlii ile ordu kumandanln alkadar eden iler grrd. Bu
suretle Mslmanlarn ilerini tedvir ediyor ve aralarndaki dvalar
hallediyordu. Asker kuvvetlerine kumandanlar tayin edip kt'alar
Medine haricine gnderiyordu. Bylelikle Medinede bulunduklar ilk
gnden balayarak devleti kurmu ve cemiyetin sabit bir temel
zerine kurulmasiyle gerek hkmetin, gerekse Islama davetin
genilemesini koruyacak kfi bir kuvvet hazrlamakla bu devleti
tahkime balamtr. Bu ilerden sonra Mslmanln yaylmasna
mani olan btn engelleri yok etmee koyulmutur.

***
C
CE
EM
MY
YE
ETTN
NK
KU
UR
RU
ULLM
MA
AS
SII
Cenab Hak insanlar cemiyet halinde yasamak tabiatnda
yaratmtr, insanlarn birlikte ve cemiyet halinde yaamalar tabi bir
hal olduundan aralarnda toplamalar da bundan dolaydr. u var
ki halkn birbirleriyle rastgele ve tesadfen bulumalar onlarn bir
cemiyeti demek deildir, bu sadece bir araya gelmi insanlardr. Bu
insanlar yalnz bir araya gelmekle iktifa ettike, insan birikintisinden
ileri geemez, aralarnda kendilerine faide verecek ve onlar
fenalklardan syanet edecek, ktlkleri defi edecek alkadarlar
olunca bu birlemeden cemiyet vcude gelir. Ancak bu rabtalar bu
bir araya gelmi olan insanlarn dncelerinde de birlik tesis etmek
ve nokta nazarlar ve hisleri birletirerek ayni hedef ve gayeye
tevcih ederse bir cemiyet husule gelir, aksi takdirde netice vermez.
- 41 -

Bu sebeple cemiyeti dnnce fikirlerle hislere ve nizamlara

bakmak muhakkak lzumludur. ste Hazreti Peygamber Medineye
geldii vakit oradaki cemaatin i yzn anlamak iin ona bu
zaviyeden bakmak zaruridir.
Medinede o vakit cemaat vard; birincisi Muhacirler ve
Ensardr ki bunlar ekseriyeti tekil ediyordu, ikincisi: Evs ve
Hazreclilerden Mslman olmayan putperestlerdir ki Medine halk
iinde aznlk idiler. ncs Yahudiler ki drt ksmdrlar. Biri:
Medine'nin iinde, dier ksm haricinde idiler. inde olanlar
Kinka oullar, haricindekiler ise Nefir oullariyle Hayber Yahudileri
ve Kurayza oullardr. Yahudiler: Mslmanlktan evvel Medine
halkndan ayr bir topluluk olduklarndan dnleri de, duygular
da, hayatlarn "tanzim ettikleri hususlar da bakadr. Bunun iin
Yahudiler Medinenin ierisinde ve yaknnda bulunmakla beraber,
Medine cemaatinden bir para saylamazlar. Putperestler ise az
sayda idiler, Medineyi sprp gtren islmlk rzgrlar
putperestleri darma dank ettiinden onlarn da slmla
sarlmalar ve islmlk dn ve hisleriyle, Mslman nizamna
ba emeleri zarur idi. Muhacirlere ve ensara gelince: Bunlar
mslmanlk inanc bir araya getirmi ve onlar birletirmitir.
Bunlarn fikir ve hisleri ayn olduundan alkalan aikrd. Bu
yzden Hazreti Peygamber bunlarn aralarndaki alkalar
slmiyetin iman temeli zerine kurmutur. Kendilerini Allah yolunda
al verilerinde ve mallarnda ve btn ilerinde elle tutulacak, asar
belli bir kardelik ile ikier ikier kardelie davet etmitir. Buna
uyarak kendileri ile Ebu Talib olu Ali ile karde, Amcas Hamza ve
azatls Zeyid de iki karde. Ebubekir ile Harca olu Zeyid de iki
karde oldular. Muhacirlerle ensar birbirleriyle karde yaparak
Hattab olu mer ve Hazredi Malik olu Atban iki karde ve
Abdullah olu Talha ile El'ensar Ebu Eyyub da iki karde oldular.
Bu kardelik geim ilerinde tesirini gstererek ensar Muhacir
kardelerine bu kardeliin kuvvetini ve hakikatini arttran
cmertliklerde bulundular. Birbirlerine mallar, geinecek eyler

- 42 -

verdiler ve onlar dnyalklarna ortak ettiler. Tacirler tccarla,

iftiler ziraate ve herkes kendi geim yolunda almaa koyuldular.
Bu cmleden Avf olu Abdurrahman tereya ve peynir satmaa
balam ve dier bir ou Abdurrahman'n yaptn yaparak
ticaretlerinden zengin olmulardr. nk ticaret ilerinde bilgi sahibi
idiler, ilerinde Ebubekir ve mer ve Ebu Talib olu Al vesaireler!
bulunup al verile uramayan kimselerin aileleri ise kendilerine
ensarn baladklar topraklarda iftilik yaptlar. Hazreti
Peygamber demitir ki: Topra olan kimse, onu ya eksin, yahut
kardeine versin. Bu suretle cmlesi hayatlarn kazanacak hale
geldiler. Bunlardan baka Medine'de kk bir cemaat daha vardr
ki onlarn mallar, alacak ileri ve oturacak yerleri yoktu. Bunlar
fakir ve dkm kimselerdi. Ne muhacirlerden, ne de ensardan idiler.
Bunlar Medineye gelip Mslman olmu Araplard. Hazreti Peygamber bunlarla alkalanm ve mescidin Suffa denilen tavanl ksmn
onlara tahsis etmiti. Onlar oraya snr ve orada gecelerlerdi.
Bunun iin bunlara Suffallar denilmitir. Bunlara Mslman
muhacirlerle ensardan kazanlar iyi olanlar geinecek temin
etmilerdir. Bu suretle Hazreti Peygamber tekmil Mslmanlar
deimez temeller ve aralarnda salam alkalara dayanan bir
esasa balamtr. Resul Ekrem bu ekilde Medine cemaatini
salam bir temel zerine kurarak bu cemaatle kfirler ve yahudilerle,
mnafklarn karsna kmtr. Hazreti Peygamber bu cemaate ve
bu birlie iten gvenmitir. Kfirler Mslman hkmranlna ba
edikten sonra kaynam gitmilerdir. Bunun iin bunlar slm
cemiyetinin inkiafnda messir olmamtr, Yahudiler ise
Mslmanlktan nce ayr bir cemaat idi. slmiyetten sonra onlarn
topluluklaryla Mslmanlar arasndaki ayrlk artmtr. Bundan
dolay Yahudilerle Mslmanlar arasndaki alkalarn muayyen bir
esasa balanmas lzumlu grlmtr. Bu sebeple Hazreti Peygamber yahudilere kar Mslmanlarn vaziyetini ve onlarla
Mslmanlar arasndaki mnasebetlerin hudutlarn tayin etmitir.
Nitekim Hazreti Peygamber muhacirlerle ensar aralarina alarak

- 43 -

yazd bir yazda yahudileri iaret ederek onlara kar baz artlar
ileri srmtr ki; bu yaz, Mslmanlarn yekdieriyle ve
kendilerine iltihak edenlerle mnasebetlerini tayin ettikten sonra
Yahudi kabilelerinin Mslmanlarla olan mnasebetlerinin
hudutlarn gsteren bir kanun olmutur. Bu yaz; Kureylileri
Medinelilerden Mslman olan mminlerle onlara uyup iltihak
edenler ve kendileriyle savaanlar arasnda olmak zere Hazreti
Muhammedin yazsdr ki bunda Mminler dier cemaatlerden
ayr olarak tek bir cemaattir szleriyle balamtr. Sonra bu
yazda Mslmanlarn kendi aralarndaki mnasebetleri zerinde
durulup ve lzumlu vaziyet izah edilirken arada yahudilerin sz
gelii gzel geiyor: Kfir ldren Mslman, Mslman
ldremez, bir Mslman aleyhine kfire yardm etmez, Allah iin
verilen ahdpeyman ayn olup bir tek Mslmann bile Mslman
olmayan bir veya fazla insanlara verecei teminat btn
Mslmanlarca verilmi gibi muteber tutulur. Mslmanlar,
Mslman olmayanlara kar birbirlerinin yaknlar ve dostlardr.
Yahudilerden bize tbi olanlar iin kendilerini koruma ve eitlik hakk
tannm olup onlara hakszlk edilmez ve onlara kar Mslmanlar
yardmlamaz. Mslmanlarn barlar bir bar olmakla Allah
yolunda giriilen savata msavi ve adaletli olmadka bir mslman
dier bir mslmandan ayr barmaz denilmektedir. Peygamberin
bu ifadesindeki yahudiler, komu yahudi kabileleri demek deildir.
Belki slm devletine tbi olmak istiyenlerdir. Onlara Mslmanlarla
al verite koruma ve eitlik verilir. nk gayri mslim tab'a olurlar.
O yaznn mul altna giren Yahudiler, yaznn son ksmnda
kabilelerinin isimleriyle ve Mslmanlarn mnasebetleri szlerinden
sonra zikredilmitir ki Avf oullan ve Neccar oullarn ve dierlerini
gstermi ve islam devletiyle mnasebetlerini lzumu derecesinde
tahdit etmitir. Yazdaki ifadelerde, yahudilerle Mslmanlar
arasndaki alkalarn islmlk hkmlerine mracaat edilerek onu
kabul etmeleri ve onlarn Mslmanlk hkmranlna itaat etmeleri
ve slm devleti icaplarnn gerektirdii ilerle yahudilerin kendilerini

- 44 -

bal tutmalar esaslar zerine konulduunu apak gsteren

hkmler vardr. Ezcmle bu yazda bunlar gsteren bir takm
aklamalar da vardr ki onlardan:
1 Yahudilerin i adamlar kendileri gibi olup bunlardan
herhangi biri Hazreti Muhammed'in msaadesi olmakszn harice
kamaz.
2 Medine dahili, bu yazdaki Yahudilerce haram: (mns
aadaki aklamadan anlalacaktr.)
3 Bu yaznn gsterdii halk arasnda zarar vereceinden
korkulan bir hdise ve atmann ortadan kaldrlmas Allaha ve
Resul Muhammed'e aittir.
4 Kureyliler olsun, yardaklar olsun himaye edilmiyeceklir.
te bylece Resul Ekrem'in bu yazs Medineye komu
olan yahudilerin vaziyetini gstererek Peygamberin, yeni devltin
msaadesi olmakszn yahudilerin Medineden kmayacaklarn,
bir sava veya savaa yardmda Medinenin itibarn bozmamalarn
ve Kureylilerle yardaklarna zahir olmalarnn yasak olduunu ve
aralarnda kabilecek ihtilflara, uygunsuzluklara
yazda
gsterildii zere Resul Ekrem bakacak ve hkm o verecektir
diyor.
Bu yazdaki uyumalar arasnda sz geen Avf oullar
Naccar oullar ve Haris oullar ve Side oullar ve Evs oullar ve
Sa'lebe oullar yahudileri kabul ederek imzalamlardr.
Yahudilerden Beni Kurayza ve Beni Nazr ve Knka oullar bu
yazy imzalamamlar ise de az zaman sonra bunu ve bunun gibi
dier yazlar imzalayarak onlar da gsterilen ayn uyumalara itaat
etmilerdir.
Bu mukavelenin imzasiyle Resul Ekrem yeni doan slm
devletinin ilerini deimez temeller zerine istinat ettirdii gibi, bu
devlete komu yahudi kabileleri arasndaki mnasebetleri de slm
esaslarna ba een ak esaslara istinat ettirmitir. Bylece Hazreti
Peygamberin vicdan, slm cemiyetinin kurulduuna komular olan

- 45 -

yahudi kabilelerinin hyanetleri ve savalar belirinceye kadar emin

oldu. Bundan sonra mcadeleye hazrlanarak slmn yolundaki
madd engelleri bertaraf etmee koyuldu.
***
M
M
C
CA
AD
DE
ELLE
EH
HA
AZZIIR
RLLIIK
KLLA
AR
RII
Hazreti Peygamber cemiyetin teesss ettiine emin olduktan
ve komular Yahudilerle anlamalar yapldktan sonra Medinede
harp havas yaratmaa balad. nk slm devletinin ilk ii
hkmran olduu btn yerlerde slmiyetin faal hale gelmesi ve
slama, davetin memleketinden darlara gtrlmesidir. slm
devletinin davet vazifesi, misyonerlerin yaptklar gibi mnada
deildir. O ancak insanlar dine armak ve slm dnceler ve
ahkm ile onlar yetitirip bu davete muhalefet edecek her madd
engeli ortadan kaldrabilecek madd bir kuvvete sahip olmak...
Kureyliler: Bu meselede madd bir engel idiler. Bu maninin
bertaraf edilmesi iin kuvvet elde edilmesi lzmd. Bundan dolay
daveti Medine haricine gtrecek kuvvet ve orduyu hazrlamaa
balad. in bidayetinde husus tertipler yaplmtr ki drt ay iinde
Kureylilere meydan okuyacak ve Medine ile etrafnda yerlemi
bulunan mnafklarla yahudilere korku verecek, muhacirlerden
svari birlikleri gnderdi. Nitekim Fahrikinat ilerinde ensardan
kimse olmakszn yalnz muhacirlerden otuz atlnin banda Amcas
Hamzay gnderdi, Hamza deniz kysnda yz svari ile birlikte
Hiam olu Ebu Cehle rast gelerek onlarla harp iin davrand ise de
Amrul Cehennemi olu Mecdi araya girdiinden iki taraf birbirinden
ayrldlar. Hamza dmeden dnd. Bu defa Resul Ekrem Haris
olu Ubeyde'nin olu Muhammed'i yalnz muhacirlerden mrekkep
altm svarinin banda gnderdi. Rab vadisinde Kureylilerden
iki yzden fazla bir insann banda Ebu Sf-yan'a rast geldiinde
Ebu Vakkas olu Sa'd bir ok atm ise de yine harp olmakszn iki
taraf geri ekilmitir. Daha sonra yine muhacirlerden ibaret yirmi
- 46 -

atlnn banda Ebu Vakkas olu Sa'd Mekkeye doru gnderdi ise
de yine savasz dndler. Bylece, sevkedilen etelerle Medinede
sava havalar esmee balad gibi, kendilerinde de korku yaratan
Kureyliler, bu eteler grlmeden evvel akllarna esen
dncelerle Hazreti Peygambere sayg gstermee balamlardr.
Daha sonra Resul Ekrem bu kadarla da kalmayarak savaa bizzat
kendileri kmtr. yle ki Medineye hicret edeli on iki ay olunca
kendisi de karak yerine bade olu Sa'd vekil brakt ve
Kureylilerle Damra oullar kabilesine rastlamak zere Veddan kyne varncaya kadar Ebu Ah'a gitmitir. Fakat Kureylilere tesadf
etmemi, Damra oullar kabilesi kendisiyle anlama yapmtr.
Bundan bir ay sonra Halef olu mmiye'nin kumanda ettii yz
kiinin banda Buvat denilen mahalle gitti ise de ana yoldan baka
tarafa sapan bu kafileye rastlayamamtr. Buradan dnten ay
sonra Medinede yerine Abdl Esed olu Ebu Selme'yi vekil
brakarak Mslmanlardan iki yz kiiden fazla muharip ile kt.
Yenbu'da Aire menziline vararak orada muhaceretin ikinci
yln, birinci Cemaz aynn tamamn ve ikinci Cemaz ayn dan da
birka gece geirdikten sonra Ebu Sfyann kervannn gemesini
beklemi ise de tesadf edememitir. Fakat bu yolculukta Medlic
oullan kabilesi ve bu kabilenin andlam bulunduu Damra
oullar ile dostluk mukavelesi yapmtr. Medineye avdetleri
zerinden on gn gemi iken Cabir Elfehri olu Kerez ki
Mekkeliler ve Kureylilerle iyi geinen biridir Medinenin deve ve
koyunlarna baskn yapm olduundan, Hazreti Peygamber, yerine
Harise olu Zeydi vekil brakarak Kerzi aramak zere Medineden
km ve Bedir cihetinde olan ve Selvan ad verilen vadiye
varncaya kadar yoluna devam etmi ve Kerze yetiememitir. Bu
hdise Birinci Bedirdir.
Bylece Resul Ekrem Arap yarmadasnda Kureylilere
meydan okuyarak ve aknlar yaparak ordulariyle dolamaa balad.
Her nekadar Peygamber bu aknlarda bir sava yapmam ise de,

- 47 -

byk savalara hazrlk olacak azim neticeler elde etmitir. Zira bu

aknlarla dmana kar kacak orduyu hazrlam oldu. Bu aknlar
Mslmanlar harbe hazr bir hale getirdi ve bylece Yahudilerle
mnafklar Mslmanlarla uramaktan men edecek korkuyu verdi.
Meydan okumalarla Kureylilerin burunlarn krd. Dmanlar
Mslmanlara
sayg
gsterdi.
Kureylilerin
am'a
her
yolculuklarnda Damra oullan ve Medic oullar kabileleri gibi
Kzldeniz ile Medine arasnda bulunan kabilelerle uzlama ve
anlamalar yaparak yollarn tuttu.

***
S
SA
AV
VA
A
IIN
NB
BA
A
LLA
AM
MA
AS
SII
Resul Ekrem Medinede yerleerek Mslmanl tamime
balad gibi, Allah tarafndan er'i hkmler de inmee balad.
Bylece Mslmanln sarayn ve slam cemiyetinin binasn,
slm temeller ve nizamlar zerine kurdu ve Mslmanlar birbirine
karde kld. O vakit Mslmanlar, o dini kucaklayan ve hkmlerini
ruhunda tayan bir cemiyet halinde yaamaa balad.
Mslmanlarn adetleri ve itibarlar ve mdafaa kudretleri artt.
Putperestler, Yahudiler ve halk birer birer ve kitle halinde Mslman
olmaa baladlar. Hazreti Peygamber Medinede slmiyetin
kkletiine ve davet iinin emniyet altna girdiine kanaat
getirdikten sonra, Medinenin haricinde ve btn Arap
yarmadasnda onun neir ve tamimini dnd. Fakat Kureylierin
daima etin bir mni gibi kar duracaklarn gz nne ald. Onlarn
bu mmanaat delilli ve ispatl daven vazifesine engel olacakt.
Hazreti Peygamber bunu bildii iin bu canl maniin bertaraf
edilmesi iin, madd bir kuvvetin iddetle lzumuna kani oldu. Her
nekadar Mekkede bulunduklar zaman bu maniin kaldrlmas iin
kfi derece kuvvetli bir slm varl bulunmadndan onu asamaz
ve yok edemezdi. Bu defa slm Devletini kurmu bulunduundan,
bu kuvvetin msaadesi nisbetinde o manileri yok etmee
- 48 -

alabilirdi. Bunun iin artk bu kuvvetleri ve mcadele ruhunu

hazrlamak ve davet iinde yeni bir siyaset takip etmek lzmdi. Bu
siyasetin sebep ve icaplar da kendini gstermi oldu.
Hazreti Peygamber Kureylilere sataarak kuvvetini gstermek
iin bazen bizzat itirak etmiyerek esbabn gndermi, bazen de
bizzat kendileri banda bulunduklar etelerle sava hareketleri
yapmt. Bu etelerin sonuncusu Bedir harbine n ayak olmu
bulunan Cah olu Abdullah'n etesi idi. Resul Ekrem Hicretin
ikinci yl ve Receb aynda muhacirlerden bir cemaat ile Abdullah'
gnderirken ona bir yaz vermi ve bu yazy yolculuk zerinden iki
gn gemeden ap okumamasn ve mddeti gelince okuyup emir
edilen ie gitmesini ve arkadalarndan kimseyi zorlamamasn
tenbih etmitir. Abdullah hareketinden iki gn sonra yazy anca u
cmleleri okumutur: Bu yazy okuyunca, Mekke ile Taif
arasndaki Kahle mevkiinde konaklayp oradan Kureylileri
tarassut et ve haberlerini bize gnder. Abdullah keyfiyeti
arkadalarna bildirmi ve kimseyi zorlamayacan ilve etmi
olduundan arkadalariyle birlikte Nahleye vardlar, orada
konakladlar. Bu .arkadalarndan yalnz Ebu Vakkas Elzheri olu
Sa'd ile Gavvan olu Atebe'nin develeri yolu armt. Bunlar
aramak zere giden iki kiiyi Kureyliler esir etmi olduundan Abdullah Nahlede kalarak Kureylileri gzetlemee koyulmutu. Bu
arada Kureylilerin ticaret iin zahire gtren deve kervan
geiyordu. Haram aylarndan olan Receb'in sonunda idi. Abdullah
ve arkadalar, onlara kar ne yapacaklarn birbirine dantlar. Bu
mesele hakknda Peygamberin de bir emri yoktu. Bunlardan bazlar
u mtalay ileri srdler: Bu gece bunlara ilimeyecek olursak
harama girerek onunla sizden korunacaklar, eer bunlar
ldrmee kalkarsanz, haram aynda ldrm olacaz...
Bylece Mslmanlar biraz tereddde kapldktan sonra savamay
gze aldlar. Mslmanlardan biri krvann reisi olan Hadrami olu
Omruya att bir okla ldrm ve Mslmanlar Kureyliler den iki
kiiyi de esir ederek kervan Medineye getirdiklerinde Peygamber

- 49 -

onlara: Ben size haram aynda sava yapmanz sylemedim demi

ve iki esirle kervan bir tarafta tutarak onlardan birey almak
istememitir.
Hazreti Peygamberin Kureylilerden haber alp onlar gzetlemek iin gnderdii halde onlarla savaarak ve onlardan bir
adam ldren ve esir alp, mallarn msadere eden Abdullah'a
etesinin yapt iler haram aynda yaplm olduundan slmiyetin
bu ilere kar vaziyetinin ne olacan dndnden tr iki
esirle alnan ganimeti kabul etmek istememitir. Bu isler iin Allah'n
emrini ve gelecek yetleri beklemitir. Kureyliler bundan istifade
ederek Araplar arasnda Peygamber aleyhine propaganda yaparak
her yerde: Muhammed ve eshab haram ayn hie sayarak kan
dkmler, mal almlar ve insanlar esir etmilerdir diye barp
durmulardr. Bu yzden dolay Mekkede Kureylilerle Mslmanlar
arasnda ekimeler olmu Mslmanlarla Peygamberlerine st
ste tecavz edilmitir. Mekke Mslmanlar; din kardelerimiz bunu
haran ay olan Receb aynda deil, aban aynda yaptlar diye
mukabele etmilerse de buna ehemmiyet veren olmamtr. Bu
propagandaya yahudiler de katlarak al olu Abdullahn yaptn
ktlemee kalkmlardr. Mslmanlar; aleyhlerine yaplan bu
propagandadan ok mteessir olmulardr. Hazreti Peygamber
susuyor, vahye intizar ediyor, bu i iin Allah'n emrini bekliyordu. O
srada su yet nazil oldu: Bakara sresi (194) :
Haram ay, haram ayna bedeldir, Hrmetler karlkldr.
Onun iin kim sizin zerinize saldrrsa siz de, tpk onlarn stnze saldrdklar gibi, ona saldrn. Allahtan korkun ve bilin
ki phesiz Allah takvaa sahibiyle beraberdir.
Bu yet zerine Mslmanlarn teessrleri zail olmutur. O
vakit Hazreti Peygamber iki esirle kervana el koymutur. Bu
yetlerde Kureylilerin propagandalarn rtecek karlklar vardr:
Kur'an Kerim; haram aynda engin byk gnah olduunu,
Kureylilerin suallerine cevap olarak bildiriyor. Fakat Mekkeye

- 50 -

girecek olanlara mani olmak ve yerlileri oradan karmak Allah

nezdinde haram aynda cenklemekten ve adam ldrmekten daha
byk gnah olduu gibi Kureylilerin Mslmanlar trl vaadlerle
dinlerinden uzaklatrmak veyahut fena muamelelerle korkutarak
onlar ifal ve idll iin irtikb edilen ktlkler ister haram aylarnda
olsun, isterse baka aylarda; insan ldrmek ve cenklemekten
daha byk gnahtr. Haram aylarnda cenkletikleri iin
Mslmanlar aleyhine propaganda yapmaa devam eder de
yalanlar nesrine alan Kureyliler ellerinden gelirse Mslmanlar
dinlerinden vaz geirmek iin alyorlar. Byle olunca
Mslmanlarn Kureylilerle mcadelesinde bir fark yoktur. nk
slmn nerine muhalefet ve mminleri hak yolundan alkoymak ve
Allah tanmamak ve mescidi haram olan Mekkenin yerlilerini oradan
karmak ve Mslmanlar dininden dndrmek gibi byk gnahlar
ileyenler Kureylilerdir. Bunun iindir ki Kureylilerle gerek haram
olan ve gerekse olmayan aylarda savamakta Mslmanlar hakldr.
u halde Cah olu Abdullah'n haram aynda cenklemesinde
gerek kendisi, gerekse Mslmanlar iin gnah saylacak bir ey
yoktur.
Bunun iindir ki Abdullahn etesi islm siyasetinde olsun,
slm nesir ve tamim yolunda olsun, br dnm noktas tekil etmi
olduundan Abdullah Temim olu Vakid kervan ba olan Hadrami
olu mru'yu vurup ldrmtr. Bu kan; Allah yolunda dklen ilk
kan olmutur.
Bylece her vakit ve yer yerde mcadeleyi emreden ve haram
aylarnda yasa kaldran mcahede yetleri nzul edinceye kadar
haram aylarnda mcadele memnuiyeti devam etmitir.
***
M
ME
ED
DN
NE
E''D
DE
EH
HA
AY
YA
ATT
slmiyet kendine mahsus bir anlayla bir ok mefhumlarn
birlemesinden domu muayyen bir hayat yoludur. Dnyadaki
dier medeniyetlerden ayr olarak sahip olduu umdeler dolaysiyle
- 51 -

slm medeniyeti bakalariyle kabil-i kyas deildir, islm hayatnn

esaslar unlardr : Yaamasna istikamet veren slm iman.
Yaaynda ve sarf ettii gayretlerde Allahn emirleri ve nehiyleri,
yni helller ve haramlar... ncs de mslman olarak Cenab
Hakkn rzasn ve honutluunu kazanmak, yni devaml ruh ve
kafa huzurudur. Btn bu hususlar temin etmek ve mslmanln
emrettii bu icaplar yerine getirmek iin bir devletleri ve kudretleri
olmak gerektir.
Mslmanlar Medineye hicretten sonra bu esaslar dahilinde
hayat srmee baladlar ki, onun da temeli iman esaslarna
dayanr. Bidayet hicrette, al veriler, ticaret ve cezalar hakkndaki
hkmlerle, Allaha kar kulluk vazifemiz hakknda henz inmemi
olan yetler inmee balad ki bunlardan zekt denilen mal vergisi
ile oru hicretin ikinci ylnda farz klnmtr. Ezan da okunmaa
balamtr. Medine halk kendilerini namaza aran ulv sesleri
gnn be vaktinde iitmee balamlardr. Ezan, gzel ve taze bir
sesle, ltif bir okunula dane dane Bill Habei tarafndan okunarak
rzgr dalgalan bu ilh daveti her tarafa gtryor, mslmanlar
ibdete kouyorlard. Hazreti Peygamberin Medinede yerlemesi
zerinden henz on yedi ay gemiken Kble, Allann emriyle Kuds
cihetinden Kbeye evrilmitir. Bylece ibdet, yiyecek, ahlk ve
ticaret hakknda yetler arka arkaya inmee balad, iki ve domuz
eti yasaklar ile Allahn hukukuna ait hkmler, ar gnahlar, alm
satma mteallik hkmlerle tefecilik ve faizcilik memnuiyeti ve sair
yetler nzul etti. Artk hkm yetleri birbirini takip ederek iniyor,
yaay przlerini dzeltiyordu. Hazreti Peygamber bu yetleri
uzun uzun anlatyor, izah ediyor ve bunlarla halkn islerini tedvir
ediyor ve bu mesainin iyi neticeler vermesine gayret sariediyor,
dvalar hallediyordu. Bu vazifeleri gerek konuurken ifadeleriyle ve
gerekse fiilleriyle ve gerekse grd ilere susmasiyle ifade
ediyordu. nk Peygamberin sz ve sktu hep kanundur. Zira o,
btn bunlar keyf ve gelii gzel yapmyordu. Her syledii sz,

- 52 -

kendisine hak tarafndan bildirilmekte idi. Bylece Medinede hayat

istikametini alm gibi idi. Bu suretle islmlk gr ve duygular ve
nizamnn tatbik edildii bir cemiyet kurulmutur. Hazreti Peygamber
slmiyetin bu dereceye ykseldiine memnun oldu ve mslmanlar
da dinlerine snarak herhangi bir fenalk ve kargaalktan
korkmadan farzlarn toplu veyahut mnferit bir surette ifaya
koyulduklar gibi ilerini Allahn emirlerine gre yapyor,
bilmediklerini Resul Ekremden reniyorlard. Byk kk her i
ancak ilh kanunlara gre icra ediliyor ve btn memnu olan fiillerden saknyorlar ve ruhlarnda bir saadet ve huzur hissediyorlard.
Mslmanlarn ou, Cenab Hakkn emirlerini renmek ve
yetlerini ezberlemek ve Kur'an renmek ve bizzat Cenab
Peygamberden yetitirilmek iin kendisinden ayrlmyorlard.
Bylece mslmanlk yaylyor, artyor, kuvvet ve kudretleri tezayt
ediyordu.
***
Y
YA
AH
HU
UD
DLLE
ER
RLLE
EV
VE
EH
HLLR
RS
STTY
YA
AN
NLLA
AR
RLLA
AM
M
C
CA
AD
DE
ELLE
E
Mslman olmayanlar; mslmanlarn iktisap ettii kudreti ve
bu sayede islmlk yolunda yaplan fedakrlklar ve gece gndz
tanmadan bu mukaddes yolda sarfedilen mesai ve bu mesainin ruh
ve gnllerden kopup gelen canlln gryorlard. Bu mslman
gnller, o gn dnlerinin yksek sesle iln edildiini ve hkmnn
yrdn grerek saadet iinde yayorlard. Bundan mslman
dmanlar mteessir ve mkedder oldular. Bilhassa komular
Yahudilerde bunun almetleri grld. Yahudiler korkmaa
balayarak yeniden Muhammed'e ve esbabna kar Medinelilerin
merbutiyetlerini ve mslmanla btn gnllerinin rzasiyle intisap
arzusunun arttn grerek dnmee baladlar. Bazen
Yahudilerin de mslman olmaa itap etmeleri onlar fazla kzdrarak mslmanln kendi cemiyetlerini istil etmesinden
endielendiler. Bu sebeple mslmanla, imanna ve slm
hkmlerine tecavze baladlar. Mslmanlarla Yahudiler arasnda,
- 53 -

vaktiyle Mekke'de mslmanlarla kfirler arasnda olan

mcadelerden daha byk bir ekime balad. Evvel fikir mcadelesinde her trl hile ve iki yzllk ve gemi peygamberlere ait
malmat Yahudilerin elinde bir silhd. Bununla Peygamberin
ahsna ve asaletine ve muhacirin ile ensara tecavz ediyorlard.
Aralarnda gizlice anlaarak yalan yere mslman olduklarn
gsteren hahamlardan bazlar, mslmanlarn arasna
sokulduklar vakit son derece dindar gzkyorlard. Bunlar bir
zaman sonra fikirleri tevi etmek iin bir takm phe ve
tereddtler uydurup ortaya atyor ve mslmanlarn imanlarn
sarsmak iin Peygambere bir sr sualler soruyorlard. Bu
uydurma ve maksatl suallerle mslmanlan birbirine
drmek iin Evs ve Harzec'lilerden sahte mslman olanlar
da Yahudilere iltihak ettiler. Yahudilerle mslmanlar arasndaki
mcadele bir aralk aralarndaki anlamalara ramen yumruk
kavgasna kadar gitmitir. Yahudilerin inatlarn ve mcadeledeki
srarlarn anlatmak iin bir misal verelim : Gzel huylu ve ar bal
ve halim bir zat olan Ebubekir bile bu huylardan syrlarak iddete
srkledikleri sylemek kfidir. Rivayet edildiine gre Hazreti
Ebubekir Fenhas adl bir Yahudi ile konuurken ona mslman
olmasn teklif etmitir. Fenhas buna cevaben : Ey Ebubekir!
Allaha kasem ederim ki; biz ona deil, o bize muhtatr. O bize
yalvarr, biz ona yalvarmayz. Biz ona lzm olmasa idik,
Peygamberiniz olduu iddiasnda bulunan adamnzn syledii
gibi mallarmz bizden dn istemezdi. Size faizi yasak
ederken bize veriyor. Varlkl olsa idi bize vermezdi. Gibi
samalar savurdu ki Kur'anda Cenab Hakkn Allaha gzel dn
kim verir ki Allah ona kat kat deyecektir. Buyurduu yete dil
uzatmak istemitir. Ebubekir bu kstah cevaba, sabr tkenmi bir
hlde hiddetlenerek Yahudinin suratna iddetli bir tokat indirdi ve
yle dedi:
Ey Allahn dman! Aramzda bir anlama olmasayd senin boynunu vururdum.
Bylece mslmanlarla Yahudiler

- 54 -

arasndaki mcadele mteaddit devreler ve safhalar geirerek

iddetlendi. O srada Medine'ye aralarnda altm svari bulunan
Necran Hristiyanlarndan bir hey'et geldi. Bu hey'et ihtimal ki;
msmanlarla Yahudiler arasndaki ayrl ve uyumazl
renerek bu gerginlii arttrmak midiyle Medine'ye gelmi ve
bundan istifade ederek iki din arasndaki husumeti tedit ve bundan
Hristiyanlk lehine istifade etmek ve yeni dni ortadan kaldrmak
istemitir. Bu hey'et, Hazreti Peygamberle ve Yahudilerle
grmtr. Peygamber gerek bunlara, gerekse Yahudilere incil ve
Tevratn sahibi iki millet diye baktndan hepsini slama davet etmi
ve Kur'an- Kerimden u yet-i celileyi okumutur : Ey kitap
ehilleri! Bizimle sizin aranzda mterek olan bir nokta vardr ki
o da Allahn birliini kabul edip ona irk komayalm.
Bazlarmz, Allahtan gayri hahamlar ve papazlarnz Tanr
ittihaz etmesinler, eer buna yanamazlarsa ahit olunuz k biz
mslmanz deyiniz mealindeki yet-i kerimeyi okur... Yahudilerle
Hristiyanlar Peygamberlerden kimlere inandn kendisinden
sorarlard:
Allaha ve bize inen kitaba ve ibrahim ve smail ve shak ve
Yakub'a ve srail oullarna inen kitap ile yetlere ve Musa ve sa
Peygamberlere Rablarmdan verilen kitaplara inandk. Bu
Peygamberlerin herhangi birini dierinden farkl tutmayz ve Allaha
kar bir mslmamz. yolundaki yeti de okuyunca syleyecek
birgey bulamazlard. Karlatklar salam delil, isbat kuvveti
kendilerini susturur, hakikat tezahr eder fakat yine mslrnan
olmazlard. Mevki dknl kendilerini bu nimetten mahrum
ederdi. Hatt ilerinden bazlar bunu itiraf bile etmilerdir. unu
rivayet ederler: Necran heyetinden ve Hristiyanlarn limlerinden
olan Ebu Harisa bir arkadana; Muhammedin doru sylediine
inandn bildirince, arkada da ona; bunu byle bildikten sonra
kendisine "tbi olmaktan seni men eden nedir? diye sorunca, bu;
Necranllarn bize yaptklar iyilik sebebiledir, nk onlar bize eref
Verdiler, bizi mal sahibi ettiler ve bizi ho tuttular demi ve unlar

- 55 -

ilve etmitir: Onlar bizden Muhammed'e muhalefet etmekten baka

birey istemiyorlar, eer biz bunu yapmazsak o zaman Necranllar
bize verdikleri eylerin hepsini geri alrlar.
Bu dnce bu tarz- hareket onlarn imanszlklarndan ve
byklk taslamalarndan ileri geliyordu. Bundan baka Resul-i
Ekrem, Hristiyanlara: Sana bilgisi geldikten sonra seninle
iddiaya kalkan olursa onlara de ki, oullarmz ve oullarnz,
kadnlarmz ve kadnlarnz, bizleri ve sizleri davet edelim.
Sonra Allaha yalvararak lnetleelim ve Allahn lnetini
yalanclar zerine indirmesini ve rahmetini onlardan kesmesini
dileyelim yetini okuyarak Hristiyanlar lnetlemeye davet etti.
Onlar birbirlerine danarak bunu kabul etmeyeceklerini ve kendisini
kendi dini zere braktklarn ve kendileri de dnlerinde kalarak
avdet edeceklerini, bununla beraber uyumam olduklar bir takm
mallar iin aralarnda hakemlik etmek zere birini gndermesini
Peygamberden istediler. Resul-i Ekrem de Cerrah olu Ebu
Ubeydeyi onlarla birlikte gnderdi.
Artk mslrnanlk bir nur huzmesi gibi yaylmaa balam,
metinlemi kat' delil ve isbatlarla sahte mslmanlar ve
Yahudilerle Hristiyanlarn ileri srdkleri nazariyatn cmlesini yok
etmitir. imdi ortada sadece slmiyetin mnakaas kald. Bununla
beraber dnmelerle Yahudiler ilerindeki mslman dmanln
gizlemekte devam etmilerdir. Onlarn mslmanlara husumet ve
kinleri srm gitmitir. u kadar ki mslman hkmranl
Medine'de teesss etmi ve cemiyet temelleerek her eye stn
gelmitir. Mslman etelerinin ard ardna savaa gnderilmeleri ve
onlarn gsterdikleri kuvvet ve kudret mall ruhlarn susturulmasnda
byk mil olmutur. Allahn iradesi galebe alm Medine ve
etrafnda bulunan mslman dmanlar susmaya ve mslman
hkmranlna ba emee mecbur kalmlardr.
***

- 56 -

B
BE
ED
DR
RG
GA
AZZA
AS
SII
Hicretin ikinci yl... Hazreti Peygamber o senenin Ramazan
aynn sekizinci gecesi eshabiyle birlikte Medine'den kti. Halka
namaz kldrmak ve Medinenin ilerine bakmak iin mm
Mektumun olu Omruyu vekil brakt. yz be kii idiler.
Beraberlerinde yetmi de deve vard. Bunlar nbetle biniyorlard.
Bunlar Ebu Sfyan'n banda bulunduu kervan aramaa
kmlard. Kervan hakknda malmat almak iin epey altlar.
Defran deresine kadar gelip konakladlar. Orada iken, Kureylilerin
kervanlarn muhafaza iin Mekkeden ktklar haberi gelince iin
rengi deimi oldu. imdi mes'ele Ebu Sfyan'n kervan deil,
Kureylilerle kar karya gelmekti. Peygamberimiz Kureylilerin
vaziyetleri hakknda elde ettii malmat mslmanlara bildirerek
onlarla mavere etti. Ebubekir ve mer grlerini sylediler.
Bunlardan sonra Mikdat olu mr: Ey Allahn Resul! Allah
sana hangi yolu gsterirse o istikamete yr. israil oullarnn
Musaya: git, sen ve Salibin dmanla bouunuz, biz burada
oturup bekleriz, dedikleri gibi diyemeyiz. Biz; senin ve
Rabbimizin arzularna gre hareket ederiz dedi. Mslmanlar
sustular.
Peygamber Akabe andlamasnda bulunanlar kasdederek
yle buyurdu: Bana grlerinizi syleyiniz dedi. Ensar; bu
hitabn kendilerine olduunu sezince bayraktarlar olan Maaz olu
Saad yzn Hazreti Peygambere dnerek: Bize hitap ediyorsun
sanrm, Ey Allahn Resul! Sana inandk. Her ne syledinse doru
bulduk. Deruhte ettiin vazifenin hakikat olduunu grdk ve bunun
zerine seni dinleyip itaat edeceimize and itik, biz doru yolunda
seninle beraberiz. Seni Peygamber gnderen Allaha kasem ederiz
ki, u denize atlmamz ister isen biz de seninle birlikte atlrz ve biz
yekdierimizden ayrlmayz. Yarn dmanlarmzn bizimle
karlamak istediini bilmiyor deiliz. Biz cenklerde sabrl ve
szmzn eriyiz. Belki Cenab Hak bizim yzmzden gzlerini
aydnlatacak mertlikler gstereceiz. Allahtan hayrl temennilerle

- 57 -

bizi istediin istikamete gtr, yr. dedi. Saad szlerini bitirir bitirmez Hazreti Peygamberin mbarek yz meserretten nur saarak
demitir ki : Yrynz, size mjdeler olsun, Cenab Hak bana iki
ksmdan birinin bizim olacana sz verdi ve Allahn izniyle sanki
imdiden dmanlarn maktl dtkleri yerleri gryor gibiyim.
Hep birlikte yryerek Bedir mevkiine yaklatklarnda Kurey
kervanlarnn kendilerine yakn olduunu grdler. Peygamber, Ebu
Talib olu Ali'yi ve Avam olu Zbeyri ve Ebu Vakkas olu Saad'
keif maksadiyle Bedir suyu mahalline gnderdi. Bunlar
dnlerinde beraberlerinde iki gen getirdiler. Bunlardan
Kureylilerin saylarnn dokuzyz ile bin kii arasnda olduklarn ve
bunlarn Peygamberi geri dndrmek iin reisleri ile birlikte yola
ktklarn rendiler. Bylece adete kendilerinden misli fazla
olan bu kuvvetle muharebenin pek iddetli olaca anlalyordu.
Peygamber mslmanlara: Mekkenin kendilerine reva grd
hakszlklar hatrlatarak, iddetli bir mcadeleye hazr olmalarn
hatrlatmtr. Mslmanlar, dmana kar sebat etmee sz
vererek Bedir suyu kenarnda mevzi aldlar. Evvel bir havuz
kazarak iine su doldurdular. Dmanlarn susuz brakmak iin
oradaki kuyular kapadlar. Peygamber iin adr kurdular.
Kureyliler gelince, onlar da mslmanlarla harp etmek iin
mevzilerini tutmulardr. Bundan sonra Mahzumlu Abdlesed olu
Elesved Kureylilerin saflar arasndan mslmanlarn zerlerine
saldrm, su havuzunu ykmak istemiti. Buna kar kan
Abdlmuttalib olu Hamza evik davranarak indirdii bir kln
darbesiyle Elesvedin bacam koparm, kanlar iinde srt st yere
serilince, Hamza ikinci bir vurula onun isini bitirmi, havuza el
srdrmemitir. Bundan sonra cenk meydanna Kureylilerden
Rebia olu Atebe ve kardei ibe ile olu Velid ktlar.
Bunlara kar Abdlmuttalib olu Hamza ve Ebu Talib olu Ali
ve Haris olu Ubeyde ktlar. Hamza ibe'yi ve Ali de Velid'i bir

- 58 -

anda ldrdler. Ondan sonra Ubeyde'nin yardmna kotular.

Bundan sonra esas mcadele balad, her iki taraf cenge itirak etti.
Hicretin on ikinci yl ve Ramazan aynn on yedinci Cuma gn
sabah vakti iki tarafn tekmil askerlerinin kar karya geldikleri
srada Hazreti Peygamber mslmanlarn bana geerek onlarn
saflarn dzeltiyor ve onlar harbe tevik ediyordu. Bunun zerine
mslmanlar, Peygamberin kendi aralarnda bulunduunu ve
kendilerini teci ve tevik ettiini grnce evk ve gayretleri artarak
toz, duman bulutlan gibi yerlerinden frlayarak Kureylilere
saldrdlar. Kafalar gvdelerinden kopmaa balad. Mslmanlarn
imanlariyle kuvvetleri artarak Birdir, brdir diye baryorlardi.
Harb meydannn ortasnda duran Resul-i Ekrem, iki avucunu dolduran akl talarn yz karas mnasndaki remziyle dman
zerine atyor ve hcum ediniz, hcum ediniz ta ki, cenk meydan
mslmanlarn zaferiyle bitsin diyordu.
Nusrat ve zafer slama tevecch etmi, Kureylilerden bir ou
kam, kimisi esir edilmi ve birou ldrlmt. Bu zafer,
mslmanlar iin byk bir kuvvet ve salam bir temel olmu ve
mminler bylece Medineye dnmlerdir.
K
S
KIIN
NK
KA
AO
O
U
ULLLLA
AR
RII K
KA
AB
BLLE
ES
SN
NN
NS
S
R
R
LLM
ME
ES
Bedir gazasndan daha evvel Yahudilerin infialleri balamt.
Mslmanlar Bedir harbini kazannca onlarn infial ve kinleri artmt.
Mslmanlarn hakkndan nasl geleceklerini dnmee baladlar.
Mslmanlar grnce birbirlerine ka, gzle iaret ediyorlard. O
srada mslmanlarla olan andamalar da bozdular. Bu yzden
mslmanlar hiddetlenerek onlarda bir yolsuzluk grnce onlar
dmee baladlar. Yahudiler mslmanlarn bu iddet ve
tehevvrnden korktular. Fakat duracaklarna ktlklerini daha da
arttrdlar. O suretle ki bir gn Yahudilerin arlarna ziynet altunu
getiren bir mslman kadnnn arkasnda gizlenen bir Yahudi kars,
mslmann eteini inelemi, kadn ayaa kalknca mahrem yerleri
- 59 -

alm olduundan etraftan

kendisine glmler... Mslman
kadn bu sinsi ve yahudice tecavze kars feryat ettiinden dier
mslman kuyumcu Yahudinin zerine hcum ederek onu telef
etmitir. Yahudiler de bu mslmana saldrarak onu ldrmlerdir.
Bylelikle mslmanlarla Yahudiler arasnda mnazaa knca
Hazreti Peygamber fenalklardan vaz gemelerini kendilerinden
istemi ise de Yahudiler bunu reddetmilerdir. Bunun zerine Resuli Ekrem mslmanlarla Medineden karak Yahudilerin mensup
olduklar Kinkaoullar kabilesini muhasara altna almlardr.
Hazreti peygamber eshabiyle istiareden sonra bu Yahudilerin
cmlesinin ldrlmesine karar vermitir. Fakat o srada hem
mslmanlarla, hem de Yahudilerle dost olup her iki tarafla
ahitnamesi olan Ebolu Abdullah Hazreti Muhammed'e u teklifte
bulunmutur: Ya Muhammed! Kendileriyle ahitli bulunduum insanlara iyilik et!... Bu teklif cevapsz kalnca Abdullah ricasn tekrar
etmi ve Peygamber o tarafa tevecch edince: Bunu yap, bunu
yap diye tekrar tekrar ricalarda bulunmutur. Bunun zerine
Resulallah bir eser-i merhamet ve efkat olmak zere Yahudilerin
hayatlarn balam ve onlar Medineden Sam taraflarndaki
Ezrea denilen mevkie gelinceye kadar arka ekmilerdir.

D
DA
AH
HLL K
KA
AR
RII
IIK
KLLIIK
KLLA
AR
RA
AS
SO
ON
NV
VE
ER
RLLM
ME
ES
S
Mslmanlarla Kureyliler arasnda cereyan eden ilk Bedir
gazasnda zafer kat' surette mminlere tevecch edip kffar
hezimeti kahkaharyeye uraynca Kureyliler bundan son derece
mteessir ve manen perian olmulardr. Bundan maada
Medinedeki Yahudiler fesat, iki yzllk ve hainliklerden tr
srgn edilip bazlariyle szlemeler akdedildiinden mslmanlarn
kuvvetleri artm, mevcudiyetleri rasanet kesbetmitir. Kureylilerin
ise dahil karklklar durmuyor ve Bedir gazasnn acs ilerinden
kmyor, bunun cn almak iin her trl hazrlklara balam
bulunuyorlard. Bundan Uhud cengi dodu. Uhud gazas slm
- 60 -

tarihinde bal bana bir hususiyet tar, bu ilk malbiyetimizdir.

Buna sebep olarak da ok atclarn verilen emir ve kumandaya aykr
hareket ettikleri gsterilebilir. Kureylilerin kazandklar bu zafer, onlarn Bedir de uradklar malbiyetin acsn silmi ve onlar
sevince bomutur, Mslmanlar harbi kaybederek Medineye
dnmlerdir. Orada dmana kar taa Hamra-l Esed engine
kadar zaman zaman takipler yapmalarna ramen kendilerini Uhud
hezimetinin tesirinden syramamlardr. Mslmanlarn uradklar
bu malbiyet yznden Medine halknn birou tavrlarn
deitirdii gibi Arap kabilelerinin bazlar da gidiatn deitirmitir.
Yahudilerle Dnmeler, Bedir harbinden ve mslmanlarn
kendilerine gsterdikleri stnlkten sonra Islm hkmranlna
boyun emiler ve Medine haricindeki Arap kabileleri de
mslmanlarn kuvvet ve kudretlerine kar korkuya dmlerdi.
Fakat Uhud harbinden sonra bu vaziyet tamamen deimitir. yle
ki Medine haricindeki Arap kabileler Peygambere muhalefet etmee
ve ba kaldrmaa kadar gittiler. Medinedeki Yahudilerle Dnmeler
de dmanlk eseri gstermekten kendilerini alamamlardr. Hazreti
Peygamber Medinedeki halkla, hariteki kabileler hakknda malmat
almaa ve mslmanlarn eref ve itibarlarn iade etmek iin gayret
sarfetmee baladlar. Uradklar malbiyetin sebeplerini izaleye
altlar. Mslmanlar kk drmek ve onlardan almak
isteyen dmanlar tepelemee hazrlandlar. Uhud cengi zerinden
bir ay gemiti. Esed oullar kabilesinin, Medine etrafnda
otlamakta olan mslmanlarn koyunlarn yama etmek iin
hcuma hazrland renilince onlardan evvel davranmak ve
baskn yapmak iin Abdlesed olu Ebu Selme'yi nezdine celb ile
yz elli kiilik bir kuvveti onun emir ve kumandasna verdi. Bu
rncahidler arasnda Cerrah olu Ebu Ubeyde ve Ebu Vakkas olu
Sa'd ile Hadir olu Esid gibi mmtaz kahramanlar bulunuyordu.
Cenab Peygamber bunlara geceleri yryp gndzleri gizlenmeyi
ve ilek olmayan yollardan gitmelerini emretti ki bu suretle kimsenin
haberi olmadan dmana anszn baslsn Ebu Selme, Esedoullar

- 61 -

kabilesine doru yrd. Sabahn alaca karanlnda onlar

kuatarak hcuma geti. Kabileyi malp ve tarumar ederek bir ok
ganimet ve zaferle Medineye avdet etti ki, bu zafer mslmanlarn
eref ve itibarn iade etmi ve onlarn kahramanlk ve
fedakrlklarn isbat etmitir.
Bundan sonra, Sfyan el Hezeli olu Halid'in Medineyi basmak
iin halk toplamakta olduu Peygamber tarafndan haber
alndndan, iin asln renmek iin Enis olu Abdulah
vazifelendirmitir. Abdullah Halid'in nezdine gitti. Halid, sen kimsin
diye ona seslendii vakit, Abdullah u mukabelede bulundu :
Ben Araplardan biriyim. Senin Muhammed'e kar asker
topladm iittim. Bunun iin geldim. Deyince Halici; Medineyi
basmak iin insan topladn gizlememitir. Abdullah Hald'in yalnz
bana olduunu frsat bilerek onunla yola kt. Yolu uzatt, frsat
kolluyordu. Bu frsat knca Halid'in zerine saldrarak onu ldrd.
Medineye avdet ederek keyfiyeti Peygambere bildirdi. Onun
lmnden
sonra
kabilesi,
tabiatiyle
bo
durmamtr.
Peygamberimiz de onlara haber gndererek uslu oturmadklar
takdirde kendilerini tedip edeceini bildirerek kendilerini yerlerinde
mhlam ve erlerinden emin olmutur. Bununla beraber alnan
tedbirler Araplar hareketten alkoymu ve Uhud gazasnda
uranlan malbyetin izleri silinerek Medine dndaki Urban
mslmanlara ehemmiyet ve kymet vermee mecbur kalmtr.
Hezil kabilesine komu bulunan dier bir airetten birka kii
Peygambere gelerek : Aramzda mslmanlar var. slmiyetin
esaslarn ve vazifelerini retmek iin arkadalarnzdan bir ka
kiiyi bizimle birlikte gnderiniz de bize Kur'an okutsunlar dediler.
Bunun zerine eshabdan alt kii bu ile vazifeli klnd. Bunlar Reci'
denilen mevkie gelince suikasta uradlar. Kendileriyle birlikte oraya
giden Araplar Hezil halkn ararak bunlarn zerine saldrtmtr.
Klnlariyle kendilerini mdafaa eden bu alt mslmandan

- 62 -

ehid edilmi dier esir olmutur. Bunlar Mekke halkna

satlmak, zere yola karlmtr, ilerinden biri muhafzlarn
dalgnlndan istifade ederek ellerindeki balar zm ve klncna
sarlm ise de muvaffak olamam o da sehid edilmi, dier iki esir
Mekkelilere satlmtr. Bu iki mslmandan biri olan Zeydi, mmiye
olu Safvan'm babas; Halef olu mmiyenin yerine ldrmek iin
satn almtr. Bu zat tam ldrlecei srada Ebu Sfyan kendisine
u suali tevcih etti:
Ey Zeyd; Allahn sever isen syle, imdi Muhammed senin
yerinde olarak boynu vurulup da sen de oluk ocuunun yannda
olmakln ister misin?
Zeyd cevap verdi:
Vallahi, imdi Muhammed'in benim yerimde, benim de
oluk ocuumun yannda olmaklm syle dursun onu gl
dikeniyle dahi incitmek istemem dedi. Ebu Sfyan hayretler iinde
kald : Muhammed'in eshabnn kendisini sevdikleri kadar samim
bir muhabbete asla ahit olmadm dedi ve sonra. Zeyd ldrld.
kincisine gelince: Onun da ismi Habib Mahbus idi. Kendisini
asmak iin dar aacna kardklar vakit:
- ki rek'at namaz klmaklma msaade buyurunuz dedi. zin
verdiler. Usul dairesinde tam ve sakin olarak iki rek'at namaz kld.
Sonra hazuruna dnerek:
yi bilin ki, vallahi lmden korkarak ii uzatt demenizden
ekinmese idim daha ok namaz klacaktm dedi. Onu da dar
aacna kardklar vakit hsm gibi bir bakla yle feryad etti:
Allahm! Saylar sence malm. Onlar darma dank et,
kendilerinden kimseyi sa brakma!.. Bu ses orada bulunanlar
titretti. Onu da ldrdler.
Cenab Peygamber ve btn mslmanlar bu alt kiinin
lmnden ziyadesiyle mteessir oldular. Hezil kabilesinin
Mslmanlara oynad bu kahbe oyun kederleri arttrd. Resulu
Ekrem bu hdise zerinde durmu ve dnmee balad srada

- 63 -

mzrak oyunlarnda hret sahibi Malik olu Ebu Bera mir yanna
geldi. Peygamber kendisine rnslman olmasn teklif etmitir. Bunu
kabul etmemekle beraber muslumanla kar muhalefet de
gstermemi ve unlar sylemitir:
Necitlileri slama davet iin baz kimseleri gnderirisen,
mslman olacaklar. Fakat Hazreti Peygamber Hezil kabilesinin
oynad kanck oyunu dndnden bu teklife itibar etmemitir.
Fakat Ebu Ber bu vazife iin gnderecei insanlar kendisinin
koruyacan temin ve tekeffl ederek Resulullah ikna etti. Ebu
Ber szne inanlr, teminatna gvenilir, kahpelik yapmaz bir
adam olduundan Peygamber, mer olu Mnzir'i krk sekin
mslmanla Necide gnderdi. Bunlar Muavne kuyusu konak yerine
kadar gittiler. Orada durarak ilerinden bir eli ile Tafil olu mir'e
bir yaz gnderdiler. Amir mektuba bakmadan eliyi kati etmi ve
teki mslmanlar da ldrmek iin Amirlileri arm ise de bu
emri kimse dinlememi, mertliklerini gstermiler ve Ebu Ber'n
himayesini tanmlardr. mir bunun zerine dier kabileleri
ararak
mslmanlan
konakladklar
yerde
kuatmtr.
Mslmanlar bunlar grnce klnlarn ekerek onlarla
dmler, teslim olmayarak son neferlerine kadar ehid olmulardr. lerinden ancak iki kii kurtulabilmitir. Bu hdiseden de
gerek Hazreti Peygamber, gerekse dier mslmanlar byk znt
duymulardr. Cenab Peygamber bu hdiseleri ve Araplarn halini
dnerek onlar yola getirmek ve mslmanlara hrmet etmelerini
temin edecek areleri arad. Bu srada, cereyan eden hdiselerin
Medine iinde de fena tesirlerini dikkate alarak evvel dahil ilerle
uralmas ve bu iler yoluna konduktan sonra hariteki Arap
meseleleriyle megul olmasnda karar klnd. Gerek Medine
dahilinde, gerekse Uhud cengi ve Reci' mahalli ile Muavne kuyusu
konanda maruz kalnan suikastlar Dnmeler ve Yahudiler
nezdinde mslmanlarn itibarn azaltm ve btn bunlar
Peygamberimizin nelere maruz bulunduunu gstermitir.

- 64 -

Resul-i Ekrem, kar taraflara peyderpey frsat vererek onlarn

i yzlerini ve kendisine kar tasavvur ettikleri suikastlarn aa
vurulmasn salad. Bu defa yine esbabndan Mslime olu
Muhammed'i Ben Nadr Yahudilerine gnderdi ve u talimat verdi :
Onlara deki : Beni size Allahn Peygamberi gnderdi.
Aramzdaki ahidleri, kurmu olduunuz hain tuzaklarla bizzat sizler
bozdunuz. Sizlere Resulullah on gn mhlet veriyor. Bu mddetin
hitamnda burada grlecek olanlarn boyunlar vurulacaktr.
Nadr oullar kp gitmee hazrlanrken Ebi olu Abdullah,
bu emre itaat etmemelerini syledii gibi Ahtab olu Hay de kendi
kalelerinde kalabileceklerini syleyerek onlar cesaretlendirdi. Bu
Yahudilerin aradan on gn getii hlde yerlerini terk etmedikleri
grlnce Hazreti Peygamber onlarla harp ederek sktrd. Bunun
zerine mallarna ve oluk ocuklarna dokunulmayacana dair sz
verilirse kp gideceklerini bildirdiler. Cenab Peygamber de kfi
miktarda erzak ve iecek su ve herkese bir deve verilmek ve
bundan baka bir ey almamak artiyle onlarla sulh akteddi. Onlar
da kp gittiler. Arkalarnda braktklar arazi ve hurmalklarla
mahsulleri ve silhlan Mslmanlara harp ganimeti olarak kald.
Resul-i Ekrem bu ganimetleri yalnz muhacirlere datp ensara bir
ey vermedi. Ensardan yalnz Ebu Deccan ve Hayif olu Seni gibi
fakir olan iki kiiye de hisse verdi.
Nadr oullarnn yerlerinden koulmalar ve ehirlerinden uzak
kalnmak Peygamberin dahil siyasetini takviye etti. Mslmanlarn
itibar ykseldi. Bundan sonra d siyasete bir istikamet vermek
sras geldi. Uhud savann zerinden bir yl gemiti. Ebu Sfyan:
Uhud
malbiyeti,
biz
Kureylilerin
Bedir
gazasndaki
malbiyetimizin intikamdr, gelecek yl onlarla grrz demiti.
Bu sz hatrlanarak Ebu Sfyan'a kar bir sefer tertibini zarur
klyordu. Bu sebeple Mslmanlar mkemmel bir surette
hazrlandlar. Sonra Hazreti Peygamber Medinede Sulul olu
Abdullahn olu Abdullah vekil brakarak sefere kt. Bedirde

- 65 -

konakladlar ve harp etmek zere Kureylileri orada beklediler.

Kureyliler Ebu Sfyan kumandasnda ve iki bin kiiden fazla bir
kuvvetle Mekkeden ktlar. Fakat geri dndler. Cenab Peygamber
sekiz gn onlar Bedir mevkiinde bekledi, geri dndklerini haber
ald. Bedirde kaldklar sekiz gn iinde Mslmanlar ticaret
yaparak kazanlar elde ettiler ve bylece Medine'ye dndler. Bu
arpmadan harp kazanlm bir zafer idi.
Bundan sonra Resul Ekrem Necidde Gatfan kabilesi zerine
yrd. Bunlarn cmlesi firar ettiler. Braktklar mallarla kadnlarn
Mslmanlar ganimet olarak alp Medineye dndler. Bundan sonra
am ile Hicaz arasnda bulunan Dumatl Cendel mevkiinde zaman
zaman ticaret kervanlarna tecavz eden kabileler zerine yrm
ise de onlar da korkudan mallarn brakp katlar. Bu suretle
Mslmanlar ganimetler ve zaferler kazanarak Medine'ye avdet
ettiler.
ste bylece Peygamberin Medine haricnde yapm olduklar
aknlar ve Medinedeki slhat ile slm Devletinin Urban ve
yahudiler nezdinde itibar artt. Uhud malbiyetinin, acs yok oldu.
***
A
AH
HZZA
AP
P ((B
BR
RLLE
E
M
M
D
D

M
MA
AN
NLLA
AR
R)) C
CE
EN
NG
G
Hazreti Peygamberin Uhud harbinden sonra dman zerine
yapt savletler Mslmanlarn kymet, kudret ve itibarn
ziyadesiyle arttrmtr. Bylece slm Devletinin temelleri
salamlam ve Mslmanlarn nfuz ve hkmranl bym idi.
Arap yarmadas halk bundan ekinmee balamt. Arap kabileleri,
Mslmanlar harbe kyor diye Peygamberin ismini iitir iitmez,
arkalarn dnp kamaa balamlard.
Kabilelerde olduu gibi Kureyliler de, ikinci Bedir savanda
grld gibi Mslmanlarla karlamaktan korkmakta idiler. Bu
hdiseler Mslmanlarn Medinedeki hayatlarna kayis vermitir.
- 66 -

Nadr oullarndan elde edilen ganimetler, arazi, hurmalklar ve

evlerin muhacirlere datlmas Mslmanlara refah salam
olmakla beraber Cihd isleri gevsememitir. Zira islamda cihd,
mminler zerine hkm kyamete kadar baki farzlardandr. Bu
sayede de Mslmanlar kffar zerine bir tavaffuk temin etmiler ve
hayatlarn da nizama sokmulardr. Hazreti Peygamber vaziyetteki
salh ve iktisap edilen kuvvet ve kudrete ramen, dmanlar
tarafndan gafil avlanmaktan daima saknmakta idi. Bunun iin Arap
yarmadasnn her tarafna gzcler gndererek Araplarn vaziyetine,
neler tasarladklarna ve plnlarna dair malmat alrlar, buna gre
hazrlkl ve tertipli bulunurdu. Bilhassa Araplarn en ok korktuklar
ey Peygamberin nfuz ve hkmranlnn artmas idi. Ben Nadir
kabilesi ile dier Urban ve yahudilerin Medineden srlmelerinden
sonra Cenab Peygamber emniyet tedbirlerini arttrm bulunuyordu.
Kureylilerin dier dmanlarla birlikte Medneye taarruz ihtimalleri
gz nne alnarak lzumlu ihzarat yapld. Zihinleri igal eden en
mhim nokta Medineden koulan yahudilerin Peygamberden
intikam almak iin Araplar tahrik ve fitne karmalar meselesi idi.
Nitekim yahudilerden Ahtab olu Hay ve Ebulhakik olu Selm ve
Kenane ile Nadr oullarndan birka yahudi Mekkeye gelmiler ve
Kureylilere: Kendi kabilelerinin Hayber ile Medine arasnda
bulunduklarn ve Ben Kurayza'nn da; sizler gelip itirak edinceye
kadar Medinede Muhammed'e pusu kurduklarn sylemilerdir.
Kureylilerin Hazreti Peygamberle aralarndaki ihtilf sadece Resul
Ekrem'in slm dinini neire tamimden ibaretti. Bu sebeple
yahudilerin tekliflerine hemen uymakta tereddt ettiler ve Hazreti
Muhammed'in dvasnda hakl olmasnn mmkn olduunu da
hatrladlar. Bunun iin yahudilere unu sordular: Ey yahudiler! Siz
ilk kitap sahibisiniz. Muhammed ile aramzdaki ihtilf biliyorsunuz,
bizim dinmiz mi, yoksa onun dini mi dorudur, diye sordular.
Yahidiler bu suale; sizin dininiz daha dorudur, siz daha
haklsnz diye cevap vermilerdir. Halbuki yahudiler de o zaman
Allahn birliine inanyor ve Hazreti Muhammed'in dininin, hak dini

- 67 -

olduunu biliyorlard. Fakat Arablar kkrtmak iin bile bile bu

yanll irtikb ettiler ve Allahn ebed lanetine uradlar ve
putperestliin vahdaniyet inancndan stn olduunu sylediler.
Yahudiler daima byle iki yzl ve hilekr idiler. Bylece Kureylileri
aldattlar ve bundan sonra Mslmanlara dman btn kabileleri
dolatlar ve onlar Mslmanlardan intikam almak iin harekete
tevik ettiler ve Muhammed'le harp edilirse kendilerine yardmc
olacaklarn sylediler. Putperestlii medhettiler ve harbi
kazanacaklarna bu kabileleri ikna ettiler. Yahudiler; nihayet Arap
kabilelerinden kandrdklar insanlar ve Kureylilerle birlikte harp iin
yola ktlar. Kureyliler drt bin piyade, yz atl, develere binmi
be bin asker ve dier muhtelif kabilelerden gelmi olup yeknu on
bin kiiye bali olan ordu Ebu Sfyan'n kumandasnda Medineye
doru yola ktlar. Bunlarn yry haberini alnca Cenab
Peygamber Medinede mdafaaya karar verdi. Selman Faris'ye
Medine etrafnda hendek kazlmasn ve ehir dahilinde mdafaa
yaplmasn emretti. Bu hendekler kazlrken Resul Ekrem
efendimiz bizzat alm, iki eliyle toprak kazarak Mslmanlara
cesaret vermi ve fazla gayret sarfetmelerini emretmitir. Hendekler
alt gnde bitmi, evlerin dman tarafna bakan yzleri ve duvarlar
kale gibi takviye edilmitir. Hendeklerin arkalarna isabet eden evler
boaltlm, ocuklarla kadnlar daha emin yerlere nakledilmitir.
Resulllah bin Mslman ile ehirden kp hendekleri kendisiyle
dmanlar arasnda brakm ve krmz adrn kurdurmutur.
Kureylilerle dier mttefik kabileler Hazreti Muhammed'i Uhud
denilen mahalde bulacaklarn tahmin ederek oraya geldiler. Orada
kimseyi bulamaynca Medineye yneldiler ve hendeklerle
karlatlar. Bu tertip ve mdafaay bilmediklerinden ardlar.
Kureyliler ve yardmclar Medine haricinde hendeklerin arkasnda
mevzi aldlar. Ebu Sfyan ve beraberindekiler hendekleri
aamayarak uzun zaman durup kalacaklarn dndler. Vakit k,
rzgrlar sert, souklar iddetli olduundan aralarnda mitsizlik ba

- 68 -

gsterdi. Hemen geldikleri yoldan dnecek oldular. Ahtab olu Hay

bu hali grnce onlara: Kurayza oullarnn Muhammed'le ve
Mslmanlarla akdettikleri tarafszlk anlamasn bozarak Kurazya
oullarn kandracan ve bu i byle olunca Mslmanlara
yardmc gelemiyeceini ve Medine yolunun alm olacan
syledi. Buna Kureylilerle Tatfanllar sevindiler. Ahtab olu Hay hemen Ben Kurayza'nm reisi olan Esed olu Ka'be kotu. Ka'b onu
grnce iinde bulunduu kale kapsn suratna kapad. Fakat Hay
bundan vazgemiyerek bir takm vaadlerle kale kapsn atrmaa
muvaffak oldu ve yle sylendi:
Ey Ka'b! Sana dnya durduka eriilmeyecek bir devlet
getirdim. Sana Kureyliler ve mttefiklerinin kumandanlarn
getirdim. Mahammed'i ve onunla birlik olanlar yeryznden
kaldrmadka rahat oturmayacamza sz verip anlatk....
Bu szler Ka'b iyi dndrd. Muhammed'in vefakrln ve
mertliini, doruluunu hatrlad ve iin neticesinden rkt. Fakat
Hay ona, yahudilerin Muhamrnedden ektiklerini ve gelen birlemi
kabilelerin kuvvetlerini syleyerek onu yumuatt ve istediklerini
kabul ettirdi ve Muhammed'le ve Mslmanlarla olan ahidlerini
bozdurdu. Bunun zerine Ben Kurayzallar Peygambere haber
vermeden mttefik kabilelere iltihak ettiler. Bu haber Resul Ekrem
ve esbabna ulanca sarsldlar ve iin netice ve vahametinden
ekindiler. Peygamber Evs kabilesinin reisi olan Maaz olu Sa'd ve
Harzeclilerin reisi olan bde olu Sa'd ve onlarla birlikte Revvaha
olu Abdullah ve Cabir olu Havvat iin hakikatini renmek iin
gnderdi. Eer hakikaten Kurayzallar ahidlerini bozdularsa, bunun
Mslmanlarn maneviyatn krmamas iin gizli tutulmasn, ve
kendisine mahrem olarak bildirilmesini emretti. Bu eliler
Kurayzallarn yanna vardklarnda, alm olduklar kt haberlerin
doru olduunu grdler. Kurayzallann ahidlerine sadk olmalarn
teklif ettikleri vakit, o kabilenin ahidlisi olan Maaz olu Saad
kabilesini iknaa alrken onlar da Hazreti Muhammed'i ktlemee
kalktlar ve ahidlerini inkr ettiler. Murahhaslar avdetlerinde vukuu

- 69 -

hali anlatnca tel ve heyecan artm oldu. Mttefik kabileler harp

hazrlna baladlar. Kurayza oullar harbe hazrlanmak iin mttefiklerden on gn mhlet istediler ve bu on gn iinde birlemi
kabilelerin en iddetli bir sava yapmalarn art kotular. yle de
yapld. Ahzp, Peygamberle harb etmek iin grup meydana
getirdiler. Bunlarn ikisi yanlardan, Ebu Sfyan da hendeklerin
nnde grnd. Mslmanlar bu kuvvetler karsnda arm ve
tela dmlerdi. Ahzb'n hcumlar sert oldu. Bir takm svariler
ileri atldlar, dar bir yol buldular ve atlarn srerek hendei getiler.
Bu srada Ebu Talib olu Ali bir ka Mslmanla ilerleyerek
dmanlarn girdii gediin azm tuttular.
Abduolu mr ileri atlarak: Bana kar kacak var m? diye
bard. Ebu Talib olu Ali karsna dikilerek onu dumeye davet
etti, fakat karsndaki byklk taslayarak u mukabelede bulundu:
Ey benim kardeimin olu; Allah ahid olsun ki seni
ldrmee kyamam dedi. Hazreti Ali cevaben: Ben seni
ldrmek isterim deyince aralarnda mcadele balad ve Ali
dman ldrd. Bu hali gren mttefik dman arkalarn dnerek
gzleri bir eyi grmeden yz geri kamaa baladlar. Bununla
beraber birlemi kabileler bu halden ylmadlar ve Mslmanlar
korkutmak iin mcadeleye hz verdiler. Kurayzallardan ayranlar
kabaranlar, Medine halkn korkutmak iin kalelerinden frladlar.
Ortal dehet istil etti. Resulllah Allahn nusret ve yardmndan
son derece emin ve msterih bulunuyordu. Burada hain yahudilerin
hviyetlerine bir miktar nfuz etmek faidelidir: Hicretten takriben drt
asr evvel Bizans krallan, Suriye ve Filistin'i yahudilerden istirdat
ettikleri iin, onlar da Arabistana snmlard. Suriye ile Medine
arasnda bir sr mstahkem mevkiler ve kaleler yapmlard.
Yahudiler ticaret ve iktisad ilerde teden beri nfuz sahibi idiler ve
bu yzden ispanya ve dier Avrupa memleketlerinin siyasetleri
zerinde messir idiler. Onlar bu nfuz ve tesiri Arabistanda da
kazanmlard. Bu sebepten tr, kendilerinden o derece emin
idiler ki, Mslmanln teesss etmekte olduu gnlerde bu yeni

- 70 -

dine zerre kadar ehemmiyet ve kymet vermemiler, onun yok

olmasna var kuvvetleriyle almlardr. imdi yukardan aaya
okuduumuz hdiselerde onun kanl glgesini sarahaten gryoruz.
Hendek gazasnda bu manzara daha da cidd ve mthitir.
Hendekler arkasnda mahsur kalan ve Allahn nusretinden bir an
bile mitlerini kesmeyen mminler cidden buhranl dakikalar
geirmekte idiler. Mslmanlar kalelerinden daha metin, mstahkem
mevkilerden daha etin olan Peygamberimizin yksek dehas ve
ilh yaradl ile onun emsalsiz cesaretinden kuvvet ve cr'et almakta idiler. Mslmanlarn bu mkl anlarda semalara ykselen
tekbir sesleri ortal dehete garkediyor, ruhlardaki kayu ve
tereddtleri kknden siliyordu. Maazallah hendeklerin dman
tarafndan almas, tekmil slmiyetin lm demekti ki elbette
Rabb Zlcell buna msaade etmiyecekti. Geri bir ka defa
hendekler muhtelif yerlerden yarlm ise de slm mcahitleri o
alan gedikleri derakap kapamlard. Ket' neticenin yaklatn
sezen Kurayza yahudleri, yzlerindeki maskeyi atarak hakik
cehrelerini gstermiler ve Peygamberimizin dmanlarna iltihaka
karar vermilerdir. Bunlar Medine mdafaa hattn cenahlardan ve
geriden tehdide balamlardr. Bu dneklikleri ve hiyanetleri o
ekilde tebarz etmitir ki; Yahudiler islm mcahitlerinin
karlarna ve hassaten Fahri Kinatn mbarek hanmlarnn,
haremi hmayunlarnn snmakta olduklar mahalleri hedef
tutmulard. Allah esirgesin br malbiyet olsa idi ilk
saldracaklar insanlar, mminlerin anneleri ve Resul Ekrem'in
mbarek zevceleri olacakt...
Kurayza yahudilerinin bu alaka naksi htleri ordu gerisinde
dmanlarla mtereken giritikleri baltalama hareketi Medine ehri
iinde iddetle tesirini gstermi ve mcahidleri mthi zorluklara
maruz brakmtr.
Btn bunlar, Peygamberimizin azim ve iradesinde en ufak bir
noksanlk meydana getirmemi, aksine olarak btn deha, kudret ve
tedbirlerini kullanarak dman acze drecek neticeler vermitir.

- 71 -

Bu hdiseler bu ekilde cereyan ederken Kureyliler yahudilerden

pheye dm bulunuyorlard. Ebu Sufyan, Kurayzal Ka'ba:
Muhasara uzun srd. Yarn sabah sizin hcuma gemenizi ve
bizim de arkanzdan yklenmemizi uygun buluyorum diye haber
gnderdi. Ka'b cevap olarak; yarnn Cumartesi olduunu ve bugn
harp edemeyiz deyince Ebu Sufyan ok kzd ve eer siz
Muhammed'le savamazsanz, Cenab Hak mminleri muzaffer
klm ve harp felketinden biz de sizinle ahdimizi bozar ve
Muhammed'den nce sizi temizleriz, dedi ise de yahudiler cumartesi
gnleri harb etmiyeceklerinde srar ettiler. Ebu Sfyan' tel ve
endie brd... Gece olunca mthi bir rzgr kt, korkun sesli
gk grltleri ortal kaplad ve kffar korku ve dehet istil etti.
Dman; Mslmanlarn bu frtnadan istifade ederek mukabil
taarruza geeceklerini dnerek heyecana srklendi. Taliha
yksek sesle yle bard: Muhammed! sizden evvel davranarak
bizi berbat edecek, kanz, kaniz! Ebu Sufyan da: Ey
Kureyliler geri dnnz, ben dnyorum, diye bard. Dman
ordusu ykte hafif olan eyalarn srtlanarak firara kadem bastlar.
Dier mttefik kabileler de bu ricata uyup ekildiler. Sabah olduu
vakit Medine nnde dmandan kimse kalmamt. Peygamberimiz
bu manzaray grnce ilhi nusratn bu tecellisinden memnun olarak
mminlerle evlerine dndler. Cenab Hak mminleri muzaffer
klm ve harp felketinden, kurtarmt.
imdi sra, ahitlerini bozan ve Kureylilerle birlik olup frsat
kollayan Kurayza yahudilerinin haddini bildirmee geldi. ki muhasm
oldu birbirlerinden ayrldktan sonra efendimiz hendekleri terk edip
Medineye avdet eder etmez her tarafa haberler gndererek
mcahitlerin silhlarn karmamalarn iln ettirdi ve ikindi
namaznn Ben Kurayza kaleleri nnde klnacam bildirdi.
Aradan iki saat gemiti ki mansur ve muzaffer Mslman ordusu
ayann tozunu silmeden Kurayza yahudilerinin kargsnda mevzi
alm bulunuyordu. Muhasara nizam bizzat Cenab Peygamber
tarafndan tanzim ve tertip, edildi. Kancklar ve hainler her taraftan

- 72 -

evrilmiti. Resul Ekrem nc olarak sancaiyle beraber Hazreti

Ali'yi gndermiti. Ebu Talib olunun bu iin n saflarnda bulunmas
mminlerin evk ve gayretlerini arttrm, yahudilerin maneviyatn,
alt st etmiti. Yahudiler Ahzb kuvvetlerinin muvaffak olacaklarndan o derece emin idiler ki, on bin kfirin bir avu
Mslmana galebe almasn gayet kolay ve tabi gryorlard.
Allahn nusratnn Mslmanlara tevecch edeceini katiyen
hatr ve hayalden geilmiyorlard. Hainlerin erzak tkenmiti. Bu
artlar altnda daha uzun mddet dayanmak imkn talmamt.
Muhasara yirmi be gn srd. Kurayzahlar Hazreti Peygambere
adamlar gndererek grmek teklifinde bulundular, Maaz olu
Sa'di hakem tayin ederse onun verecei hkme raz olacaklarn
bildirdiler. Yahudiler bunda da aldanmlard. Hakem yerine, Resul
Ekremin licenaplna ve Peygamberane efkatine mracaat
edeceklerdi, basiretleri balan-, bunu yapamadlar, lm
fermanlarn kendileri imzaladlar,
***
Hazreti Peygamber szlerinden dnen, ahitlerini bozan hain
yahudilere u hitapta bulundu :
Ahdinizi inediniz, sznzden dndnz. Size gsterilen msamaha ve civanmertlii anlamadnz. Dnya durduka
aldanmaa mahkmsunuz. Bazen elinize frsat geti, kendinizi
muzaffer sayarak yle marklk yaptnz ki... Bu, sizin iin t
hare kadar hsrana sebep olacaktr. Bu defa ilediiniz
cinayetin cezasn ben deil, arzunuz zerine sizin itimat
ettiiniz hakem tayin edecektir.
Yahudiler bu Peygamberane ifadeden mide dtler.
tedenberi komu ve dost olduklar Maaz olu Saad' hakem tanyacaklarn sylediler. Saad muhacir deil Medinenin yerlisi ve Evs
kabilesinin reisi idi. Bu kabile ile Ben Kurayza senelerce birbirleriyle
dost yaamlard. Bu sebeple bu kabilenin reisini hakem semekle
yahudiler byk mitlere kaplmlard. Halbuki mesele hi de

- 73 -

umduklar gibi kmad, tamamen aksine tecelli etti. Saad'n verdii

karar cidden mthi ve korkuntu. Bu karara gre :
Muharip olan erkeklerin birer birer boyunlar vurulacak,
kadnlar ve ocuklar esir edilecek, mallar, mlkleri Mslman
mcahidlere harb ganimeti olarak tevzi edilecek... Bu karar
gereince drtyz erkek ve bir kadnn kafalar kesildi. Kurayza
oullar kabilesinin reislerinden olup Hayberde kalp da Kureylileri harbe tevik eden ve ortala fitne ve fesat tohumlar
aan ahslar idam edilenler meyannda idiler.
Bu hkmn infazndan sonra Arab yarmadas uzun zaman
huzur ve skn iinde yaad, bir mddet iin fesat ve entrika durdu.
Ahzb'n yani birlemi kabilelerin ve Kureylilerin uradklar
bu hezimet Mslmanlarn kuvvetlerini ve itibarlarn arttrd gibi
siyas vaziyeti de tamamen ve Mslmanlarn lehine dzeltmi oldu.
***
Burada ziyadesiyle ehemmiyetli bir nokta vardr: Tamamen
tarafsz ve hatt yahudilerin dostu ve komusu olan hakem Muaz
olu Saad'n vermi olduu karar ve lm ferman, zamanmza
kadar yahudi tesirinde bulunan Avrupa yazarlarnda slm aleyhinde
bir propaganda vesilesi tekil etmitir. Bu tarafgir muharrirler
unutuyorlard ki hakemi seen ve onun hkmne peinen rza
gsterenler bizzat yahudilerdir. Bundan daha mhimi, hakem
hkmn, bizzat yahudilerin kendi kanunlarna ve eriatlerine gre
vermitir.
nk Tevrat'n tesniye faslnn yirminci bab 10 - 20 nci
yetleri bunu byle emir ediyordu. Bu yetleri aynen ylece aa
almakta faide gryoruz;
10 Bir ehre kar cenk etmek iin ona yaklatn zaman, onu barkla aracaksn.
11 Ve vaki olacak ki, eer sana sulh cevab verirse, ve
kaplarn sana aarsa, o vakit vaki olacak ki, iinde bulunan btn
akvam sana angaryac olacaklar, sana kulluk edecekler.

- 74 -

12 Ve eer seninle musaleha etmeyip cenk etmek isterse,

o zaman onu muhasara edeceksin.
13 Ve Allahn Rab onu senin eline verdii zaman, onun
erkeini klntan geireceksin.
14 Ancak kadnlar, ve ocuklar, ve hayvanlar, ve ehirde
olan her eyi, btn maln kendin iin apul edeceksin; ve Allahn
Rabbin sana verdii dmanlarnn maln yiyeceksin.
15 Bu milletlerin ehirlerinden olmayp senden ok uzakta
bulunan btn ehirlere byle yapacaksn.
16 Ancak Allahn Rabbin miras olarak sana vermekte
olduu bu kavmlerin ehirlerinden nefes alan kimseyi sa brakmayacaksn;
17 Fakat onlar! Hittleri ve Amorileri ve Kennllan ve
Perizzileri ve Kivileri ve Yebusleri, Allahn Rabbin sana emrettii
gibi tamamen yok edeceksin.
18 Taki, kendi aleyhlerine yaptklar btn mekruh eylerine gre yapma size retmesinler; yoksa Allahnz Rabba kar
su edersiniz.
19 Bir ehirle cenk ederek onu almak iin, ok gnler onu
muhasara edeceksin, aalarna balta vurarak onlar harap
etmiyeceksin; nk onlardan yiyebilirsin, ve onlar besleyeceksin;
nk krn aac insan mdr ki, senin tarafndan muhasara olunsun.
20 Ancak kendilerinden yenilmeyen aalar olduklarn
bidiin aalar harap edip keseceksin; ve seninle cenk eden ehir
dnceye kadar ona kar meteris yapacaksn.
***
te Tevrat yetleri, olduu gibi ve aynen yukardadr.
Binaenaleyh hakemin verdii karar, mcrimlerin, dneklerin kendi
kitaplarna gre verilmi olup, Mslmanla buz etmeye kimsenin
hakk yoktur.
***

- 75 -

H
HU
UD
DE
EY
YB
BY
YE
EA
AN
ND
DLLA
A
M
MA
AS
SII
Resul Ekrem'in Mekkeden Medineye hicretlerinin zerinden
alt yl geti. Artk Mslmanlk kklemi ve ordusu kuvvetlenmitir.
Artk btn Araplar, yeni slm devletini sayg ile karlamakta idiler.
Bundan sonra slm devletinin kuvvetini arttrmak ve dmanlarn
zayf drmek iin yeni bir adm daha atlmak icap ediyordu. O
srada Hayberlilerle Mekkeliler arasnda Mslmanlar aleyhine gizli
bir anlama yapld haber alnd. Bunun zerine Mekkelilerle br
uzlamaya varlabilmek iin bir pln izilmitir ki o da: Arabistan
yarmadasnda slmiyetin neir ve tebli iini devam ettirmek ve
kolaylatrmak iin Kureylilerle Hayberlilerin arasn amak iin
Kbeye kar dostluktan ayrlmamak esas kabul edilmitir. Haram
aylarnda Araplarn kavga etmemeleri bu pln kolaylatryordu.
Bundan dolay haram aylarndan Zilkadede hac iin Mekkeye
gidilecei iln edilmi ve Mslman olmayan Arap kabilelerinin
harp etmeyeceklerinden endiesiz olarak mukaddes Kbeyi ziyarete
katlmalar iin etrafa davetler gnderilmitir. Bu suretle Mekkeye
doru gidiin hac iin olup, sava iin olmad ve Mslman
olmayan Araplarn da buna katlmalar istenmitir ki, ayet
Kureyliler buna mani olmak isterlerse umum efkr Mslmanlar
lehine dnsn... Harb etmemek kararnda olan Mslmanlar, Resul
Ekrem'le birlikte bin drt yz kii olarak yola ktlar. Hazreti
Peygamber Ksv adl devesine binmi olduu halde kafilenin en
nnde gidiyordu. Bylece Medineden ayrlan kafile beraberlerinde
kurbanlk koyun gtrmekte idi. mre ehrama girmiti ki bu,
kendilerinin harb istemediini ve ancak Beytullah ziyaret maksadn
gttklerini gsteriyordu. Medineden on be kilometre kadar uzakta
Zilhalife mevkiine varld. Orada mrenin Lebbeyk tekbirini iittiler,
Mekkeye doru yol aldlar. Bunlarn hac iin geldikleri, kavga iin
gelmedikleri haberi Kureylilere ulanca onlar bunu Muhammed'in
bir pln olduuna atfederek korku ve endieye dmler ve ne
- 76 -

bahasna olursa olsun Hazreti Muhammed'i Mekkeye sokmamaa

karar vermilerdir. Bunun iin Mslmanlarla mcadele etmek zere
bir ordu kurulmu, Velid olu Halid ve Ebu Cehil olu Akreme
kumandalarnda olarak iinde ikiyz atl bulunan byk bir kuvvet
meydana gelmiti. Bu ordu Mekkeden karak hac iin gelenleri
kovmak iin ilerledi ve ilk konakta durdu. Kurey kumandam Halid
Bin'il-Velid Mslmanlar gafil avlamak ve birden hcum etmek iin
hazrlanmt. Mslmanlar Mekkeye yakn Gasvan mevkiine
gelmilerdi. Resul Ekrem yolda tesadf ettii Kaab kabilesinden bir
Araptan u malmat ald: Kureyliler sizin gelmekte olduunuzu
duymular ve srtlarna kaplan derileri geirerek ilk konakta durdular.
Seni Mekkeye sokmamak iin and itiler, balarnda Velid olu Halid
var, svarileri Gasvan mevkiine on be kilometre uzaktadrlar. dedi.
Cenab Resul bu haberi iitince: Allaha and ierim ki bana
nbvvet vazifesini veren Cenab Hak beni muzaffer klncaya ve
lnceye kadar alacam buyurdular ve tanzim ettikleri pln
gzden geirdiler. Yalnz harb iin herhangi bir hazrlk yaplmad.
Kureysliler harb iin byk bir ordu gndermilerdi. Onlarn icbar
edecekleri bir harbe, slm mcahitleri iman kuvvetleriyle itirak
edebilirlerdi. Fakat harb iin deil, hac iin geliyorlard. Bu sebeple
mminler Mekkeye derek deil, sulh ve skn iinde girmek
istiyorlard. Bu sayede Mslmanln davet tebli iindeki ulviyeti
de meydana kmakta idi. Bu hal gerek btn Araplarda gerekse
Kureylilerde bir fikir uyandrm ve onlar dnmee davet etmitir.
Mslmanlarn bu hareketleri dvalarndaki samimiyet ve doruluu
gstermesi itibariyle de cidden mhimdi. Kureylilere frsat ve
bahane vermemek iin baka bir yoldan Mekkeye girmek dnld.
Br klavuz bulundu, dalar arasndan, sarp yollardan, binbir zorlukla
ve yorucu gayretlerle o yolu getiler ve bir ovaya ktlar, Hudeybiye
denilen mevkide konakladlar, orada slm ordusuna dzen verildi.
Halid'in kumandasndaki Kurey ordusu onlar grnce
Mslmanlarn kendi ordusunu ineyip Mekke hudutlarndan
aacaklarndan korktular ve Mekkeyi mdafaa iin geri dndler.

- 77 -

Putperestlerin ordusu Mekke iinde, Mslmanlarn ordusu da

Hudeybiye'de yer alarak kar karya geldiler. Her iki ordu ne
ekilde hareket edilmesi lzm geldiini dnyor, vaziyete gre
plnlar hazrlyorlard. Kureyliler, Mslmanlar dndrmek iin
glerinin yettii kadar hazrlanm olmakla beraber mminlerle
kolayca baa klamayacan da takdir ediyorlard. Hazreti
Peygamber Omra'nn ehrama girdii gibi yapmtr ki bu; bir dostluk
ve sulh almetidir. Bu ekilde Resul Ekrem Hudeybiye'de
beklemeyi tercih etti. Kars taraftan elilerin gelmesine intizar
ediyordu..
Kureyliler; Mslmanlarn hakikaten hac iin gelip gelmediklerini renmek maksadiyle Peygambere bir tahkik heyeti
gnderdiler. Bu heyet ksa bir grmeden sonra Peygamberin ve
eshabnn harb iin deil, hac iin geldiklerine kanaat getirerek
dndler ve : Mslmanlarn Kbeyi ziyaret ve omre ta'zim iin
geldiklerini syledilerse de Kureyliler buna inanmadlar. Ve bunu
heyet azasnn Hazreti Muhanned'e olan dostluk hayranlna
atfettiler. Bunun zerine Mekke Putperestleri baka bir heyet daha
gnderdiler. O da birinci heyet gibi ayni fikir ve kanaatle geri dnd.
Bundan sonra Kureysliler kendilerine ahidleri bulunan drt
kabilenin reisi Hlis'i Peygamberle grmek zere gnderdiler. Bu
adamn Peygamberi geri dndreceine emin idiler. ayet
Mslmanlar bu adamn da szn dinlemezse, Hlis'in muber
olacan ve bylece Mekke mdafaasnn daha ziyade
kolaylaacan dndler. Peygamber bu adamn geliini haber
alnca, kurbanlk hayvanlar ortala saldrmt ki, bundan maksadn
Kbeyi ziyaret olduu anlalsn... Nitekim Hlis Mslmanlarn kararghna geldii vakit vadide deve ve koyunlarn otladm grm
ve bu manzarann harb deil, hac almeti olduuna kanaat
getirmiti. Peygamberle de grtkten sonra bu kanaati kuvvet
bulan murahhas Mekkeye avdetle kararn Kureylilere bildirdi ve
Mslmanlarn hac iin Kbeye gelmelerine msaade edilmesini
tavsiye etti. Eer Peygamberin ve Mslmanlarn Kabe ziyaretine

- 78 -

msaade erilmezse kendisinin ve tevabiinin Mekkeyi terk

edeceklerini hiddetle ilve etti. Kureyliler onlar, gnln krmamak
iin biraz dnmee vakit vermesini syleyerek sustular. Bundan
sonra Mes'ut Sakafi olu Arvyi'yi tam bir gven ve itimatla
Peygamberin nezdine gnderdiler. Bu zat Resul ekremle uzun
uzadya grm ve sonunda peygamberin hakl olduunu ve
yolunda azimli bulunduunu grerek Mekkeye dnm ve yle
konumutur: Ey Kureyliler! Ben Ksray, Kayseri, Necyi
memleketlerinde grdm. Bunlar arasnda Muhammed gibi bir
padiah grmedim. Abdest aldnda mmeti akan sular
kapyor. Salarndan dklenleri yere drmyorlar. Eshab
onu katiyen ele vermezler. Bundan tesini siz bilirsiniz, ne
yapacanz siz dnnz. dedi. Bunun zerine Kureyslilerin
inat ve srar azalacana iddet kesbetti. husumetleri artt, bou
bouna konuup grmeleri uzad. Peygamberimiz Kureyilerin
elcileri belki kendilerinden korkuyor dncesiyle kendi
murahhaslarn gndermeyi daha muvafk buldu. Fakat Kureyliler
bu elinin devesini kestiler, eer mdafaa edilmese idi az kalsn
ldreceklerdi. Kffar stelik geceleri kt ruhlu adamlarn
Mslman ordughna gndererek onlar talattrdlar. Bu
muameleden hiddete gelen mminler Kureylilerle harb etmeyi
dndlerse de Peygamber onlar teskin ediyordu. O srada
Kureylilerden elli kii Mslmanlara tecavz iin ordughlarna
gelmilerse de bunlarn cmlesi yakalanarak Peygamberin
huzuruna getirildi. Resul Ekrem bunlarn hepsini affederek serbest
brakt. Bu hdisenin byk bir tesiri oldu ve Mslmanlarn cenk
iin deil, hac iin geldiklerini isbat etti. Bylece Mekkede umumi
efkr Hazret Muhammed'in lehine dnd. O derecede ki, o
dakikada Mslmanlar Mekkeye girecek ve aleyhdar buna mni
olmaa kalkacak olsalard vaziyet btn btn kendi aleyhlerine
dnebilir ve btn Mekkelilerle kabileler Kureylilerin dman
olabilirlerdi. Bundan dolay Kureyliler tecavzden vaz gemi ve ne
yaplmak lzm geldiini dnmee koyulmulard. Ortalk skna

- 79 -

kavuunca Peygamber kendi murahhaslarn gndermek istemi ve

Hattab olu mer'e gitmesini sylemitir. mer u mukabelede
bulunmutur: Ey Allann Peygamberi, Kureyslilerin bana fenalk
yapmalarndan ekinirim. Mekkede Ka'b olu Adi kabilesinden beni
himaye edecek kimse yok. Kureyller, benim kendilerine olan
dmanlm ve sertliimi bilirler. Lkin onlarn benden stn
tuttuklar biri var. Aff an olu Osman.. O daha mnasiptir, dedi.
Peygamber Osman' ararak onu Ebu Sfyan'a gnderdi. Osman
Kurenyilere vazifesini syledi. Onlar da Kbeyi tavaf etmek ister
isen, et dedilerse de Osman; Allann Resul tavaf etmeden ben
etmem dedi ve Kureylilere ne maksatla gnderildiini izah etti.
Kureyliler bunu kabul etmediler. Aralarndaki mzakereler uzad.
Kureylilerle Mslmanlarn arasndaki anlamazlklar bertaraf
edecek areler akla geldi. ine dtkleri bu kmazdan, bu skntl
vaziyetten kurtulmak ve Muhammed ile aralarndaki dmanla son
vermek iin Osmandan istifadeyi dndler. Osmann Mekkedeki
ikameti uzaynca ms-lmanlar arasnda endie belirdi ve
Kureyslilerin hainlik edip Osman ldrdkleri ayias kt,
Mslmanlarn meraklar artt. Kureyslilerin Osrnan ldrd endiesi
Peygamberi de sard. Mslmanlar cu-u burua geldiler, herbirinin eli
klnlarnn kabzasna yapt ve cmlesi harb iin ayakland. O zaman
Resul Ekrem sulh ve dostluk plnn tekrar gzden geirdi. Kureyliler
haram aynda hainlik edip eli Osman'a kynca bar plnnn gzden
geirilmesi zarur grld. Bunun iin: Onlarla dmedikten sonra
buradan gitmeyiz dedi. Sonra bir aacn altna giderek esbabn yanna
ard ve kendilerinden muvafakat istedi. Cmlesi lmden kamamak

iin and itiler. Esbabn cokunluklar, fedakrlklar, azim ve

imanlar btn vuzuhiyle grlyordu. Bylece andlama sona
erince. Resulllah iki elini birbirine arparak Osman da kendileriyle
birlikte imi gibi onun namna da and iti. Bu; Rdvan and -zerine
u yet-i kerime nazil oldu: (Fetih sresi, yet 18-19).
And olsun ki Allah mminlerden seninle aacn altnda
biat ederlerken raz olmutur da kalblerindekini bilerek zerlerine kuvvei maneviyeyi indirmi ve onlar yakn bir fetih (Feth- 80 -

i karib) ve alacaklar birok ganimetlerle mkafatlandrmtr.

Allah mutlak galiptir. Tek hkm ve hikmet sahibidir.
Bu yetin Hayber fethini mjdeledii Mslman limler
tarafndan beyan edilmitir. Aa alt biatndan sonra Mslmanlar
hemen harb ve hcuma hazrlanrken Osman'n ldrlmedii
haberi geldi.
Arkasndan da Osman geri geldi ve Kureyslilerin
sylediklerini bildirdi. Bunun zerine Peygamberle Kureyliler
arasnda dostluk mzakereleri yenilenerek daha geni bir grme
yaplmasna karar verildi. Bu vazifeye Amru olu Sheyl memur
edildi. Yaplan mzakere neticesinde
Mslmanlarn bir yl
Mekkeye girmekten vazgemeleri teklif edildi ve Resul Ekrem de
bu esas dahilinde bar kabul etti. Zira Kabe ziyaretinden maksat
hasl olmu olup bu sene ile gelecek sene arasnda bir fark
grlmemitir.
Mslmanlarn
istedikleri
ey,
Hayberlileri
Kureylilerden ayrmak ve islml tamim iin kendisiyle Araplar
arasndaki mnileri kaldrmakt. Bu sebeple Kureylilerle
Mslmanlar arasnda arka, arkaya devam
eden harblerin
durdurulmas isteniyordu. Hac ve ehramn bugn veyahut yarn
yaplmasnda bir fark yoktu. Bylece Amru olu Sheyl ile
mzakerelere giriilmi,
uzun mnakaalar yaplm, artlar
konuulmutur. ok defa
kesilmek raddesine gelen bu
mnakaalar Resul Ekremin hakimane idaresi sayesinde devam
etmekte idi. Mslmanlar Peygamberin etrafnda evrelenip bu
konumalar takip ediyorlard. Bunlar bu mzakerelerin hac iin
yapldn zannediyorlard. Halbuki Peygamber harbin nne
gemek iin konuuyordu. Bu
sebeple
Mslmanlar bu
mzakereden mteessir oldular. Peygamberimiz ise uzun
mnakaa ve dank fikirler ve muvakkat kazanlara bakmadan
cereyan eden
mzakerelerden memnun olmakta ve mzakereyi
hedefe varacak ekilde yrtmekte idi ki sonunda her iki taraf
muayyen artlar dahilinde uyumu ve anlamlard. Bu artlar
Mslmanlarn houna gitmeyip onlar galeyana getirdi ve
muahedeyi reddedip harb etmek iin Peygamberi iknaa altlar.

- 81 -

Bunun iin Hattab olu mer Ebubekire giderek: Dinimizi aa

tutmak hakk bize verilmi deildir dedi ve birlikte Peygambere
gidip ikna etmeyi teklif etti; Ebubekir; Peygamberin beendii eyleri
beenmek lzmdr diye meri iknaa alt ise de muvaffak
olamad. Bunun zerine mer hiddet ve tehevvr iinde
Peygambere giderek konutu. Onun szleri Resul Ekremin sabr
ve sebatndan bir ey eksiltmedi ve mer'e yle hitap etti: Ben
Allahm kulu ve Resulym. Onun emrine muhalefet edemem. O,
hi bir vakit beni terk etmez. Peygamber ondan sonra Talib olu
Ali'yi ard ve ona: Rahman ve Rahim olan Allahn ismiyle yaz
dedi: Bu srada Sheyl elini tuttu ve Rahman ve Rahimi ben
tanmam. Ey Allah senin adna diye yaz dedi. Peygamber yle
yazdrd. Sonra: Allahn Peygamberinin Amru olu Sheyl ile
bartn yaz dedi. Sheyl yine elini tuttu ve yle sylendi: Ben
senin Allahn Resul olduuna inanm olsaydm seninle harb
etmezdim. Onun iin yalnz kendi ismini ve babann adn yaz. dedi.
Resul Ekrem bunun zerine: Abdullah olu Muhammed'in sulh
mukavelesidir. diye yazdrd. ki tarafn uzlamas u maddeleri
havi idi:
1 Mukavele, br sulh szlemesi olup iki taraf arasnda bar ve
cenk ve harb olmayacan bildirir.
2 Kureylilerden Mslman olup da velisinin msaadesi
olmakszn Muhammed'in yanna gelen olursa Muhammed onu geri
evirecek ve Mslmanlardan her hangi biri dininden dnp Kureylilere
dnecek olursa onu geri evirmiyecektir.
3 Araplardan her kim isterse Muhammed'le anlama, uzlama
yapabilecei gibi Kureylilerle de isteyen yapabilecektir.
4
-- Muhammed, bu sene arkadalariyle birlikte Mekkeden
dnecekler, gelecek yl Mekkeye girebilecek ve orada gn kalacaklar,
yanlarnda silh olarak sadece knlarna sokulmu klnlar bulunacak,
baka silh bulunmayacaktr.
5 Muahede imzaland tarihten muteber olarak on yl devam
edecektir.
***

- 82 -

Resul Ekrem ile Sheyl Mslmanlarn hiddet ve tehevvrleri

ve krgnlklar arasnda bu uzlamay imzaladlar, Sheyl Mekke'ye
dnmt. Peygamberimiz Mslmanlarda mahede ettii teessr,
cokunluk ve iddetli harb arzularndan mnfeil dargn ve kskn
olmutu. Beraberinde gtrd hanm mm Selmenin yanna
gitti ve dncelerin ona anlatt. O da:
Ey Allahn Resul! Mslmanlar senin istemediini yapmazlar. Onlarn celdetleri ve kahramanlklar dinleri ve Allah ile
senin Peygamberliine imanlar yzndendir. Sen tra ol, ve
ehramdan k, onlar sana uyarlar. Sonra onlar al Medineye
dn. dedi.
Peygamber Mslmanlarn yanna gitti ve ehramdan kldn
gstermek iin saclarn kestirdi, iine gven ve meserret doldu.
Mslmanlar kendisini ve nefsine olan itimadn grnce cmlesi
kouarak kurbanlarm kestiler, kimisi salarn kesti, bazlar da
ksalttlar. Peygamber Mslmanlarla Medineye dnerken (Inna
Fetahna) sresi nazil oldu:.
Gerekten biz sana aikr bir zafer yolu atk. Ki bylece
Allah senin gemi ve gelecek gnahn mafiret klsn. Senin
zerine nimetini tamamlasn ve seni doru yola gtrsn. diye
balayan ve onuncu yetinde; Seninle anlama abdi yapanlar
ancak Allah ile anlama ahdi yapmlardr. Allahn eli onlarn
elinin stndedir. Kim bu ahdi bozarsa kendi nefsi aleyhine
bozmu olur. Kim de Allaha kar ahdine vefa gsterirse O, ona
byk mkfat verir.
Ve 29 uncu yetinde:
Muhammed, Allahn Resuldr. Onunla beraber bulunanlar
kfirlere kar etin, birbirlerine kar merhametlidirler. Onlar rk
eder, secdeye varr grrsn. Onlar Allahn ltuf ve rzasn dilerler.
Onlarn nianlarn yzlerinde grrsn. Bu, secdenin izidir, ite
onlarn Tevrattaki vasflar budur. ncildeki vasflar yledir: Onlar
ekilmi bir tohum misali gibidir, filiz verir, gittike kuvvetlenir ve
kalnlar. Saplar zerine dorulup ykselerek bir ekin olurlar. Bu,
- 83 -

ekicilerin houna gider, bylece kfirler fkelenirler. Allaha

ilerinden iman edip salih amel sahiplerine mafiret ve byk
mkfat vaadetti.

Vaadlerini ihtiva eden sreyi, Cenab Peygamber basndan

sonuna kadar okudu. O zaman yaplan anlamann Mslmanlar
iin sarih bir Fetih ve zafer olduuna Mslmanlarn cmlesi kani
oldular ve bylece Medineye dndler. Resul Ekrem Hayber'in
mevcudiyetine son vermek ve slmiyeti Arabistanda ve haricinde
neir ve takviye etmek yolundaki plnn tatbike koyuldu.
Kureylilerle yaplan barn verdii frsat ve zaman zarfnda baz
dman varlklarn bertaraf etmee ve memleket haricindeki ilerle
uramaa bo zaman buldu. Bununla Cenab Resul hacca
gitmee kalkt zaman izdii plnn urad zorluklar ve karsna
kan manilere ramen arzulad siyas neticeleri elde etmiti.
Bunun iin Hudeybiye anlamasnn aikr bir fetih, bir zafer olduu
grld ve u neticeleri salad:
1
-- Gerek btn Araplarda ve gerekse Mekke ve
Kureylilerde slmiyetin nerini destekleyen Mslmanlarn kymet
ve itibar artt.
2 Mslmanlarn Peygamberlerine itimat ve emniyetleri
artt ve korkun tehlikelere iddetle mukabeleleri ve lmden
korkmadklarn gsterdi.
3 Mslmanlara; siyas manevralarn slmiyetin nerinde
faideli olduunu gsterdi.
4 - Mekkede putperestler arasnda kalm olan Mslmanlarn
dman ordugh iinde bir cep vazifesi grmelerini kolaylatrd.
5 Siyasette gidilecek yolun banda doruluk ve ahde vefa
olduunu gsterdi. Ancak mracaat edilecek arenin behemehal bir
deha ve idrak rnei olmas ve ba vurulan kk tedbirlerin istihdaf
ettii byk gayenin dmandan gizli tutulmas.
***
- 84 -

H
HA
AY
YB
BE
EK
KC
CE
EN
NG
G
Hudeybiye'den dnp Medinede bulunah ancak onbe gn
gemiti ki Peygamber Hayberi vurmak iin vaktiyle kendisiyle
Hudeybiyede bulunmu olan cemaatin hazrlanmasn emretti.
Peygamberin Hudeybiye'ye hareketinden evvel, Medine zerine
Mslmanlar mahvetmek iin Hayber yahudilerinin Kureylilerle
anlamaa altklar Resul Ekremce renilmi bulunuyordu.
Ben Nadir yahudilerinin ileri gelenleri Haybere tandktan sonra
oradaki yahudileri de etraflarna toplayp Peygamberimizle
Mslmanlar aleyhine suikastler tertip etmee ve etraf mmeti
Muhammet aleyhine tevik iin ok paralar sarf etmee ve byk
Peygambere kars harb etmek ve onun nerettii slm dnini imha
etmek maksadiyle uzaktan yakndan taraftarlar bulmaa, gizli
ittifaklar yapmaa ve her trl teebbslere ve fitnelere ba
vurmaa balamlard.
Btn bu mel'un teebbsler akamete urad, mriklerin ve
yahudilerin Hazreti Peygamberi ortadan kaldrmak plnlar suya
dt. Bundan sonra btn dank yahudiler bir araya geldiler.
Tekmil kabile ve partiler birleerek Mslmanlar kahr tedmir iin
Medineye ani br baskn yapmay kararlatrdlar.
Bunun iin Hayber yahudileri, akrabalar olan Tima ve Fedik ve
Vadilkura yahudileriyle Haybere kam olan Ben Nadr
yahudileriyle ibirlii yaptlar. Medinenin yz elli kilometre imalinde
bulunan Hayber kalesini kuatmak iin Resul Ekrem hazrlamt.
Bunu gizli tuttular. Kureylilerle dostluk luahedesi akdetmeleri
bundan trdr. Hudeybiyede yaplan anlama yahudileri
Kureylilerden ayrmak ve onlarn krlarn bir an evvel bitirmek
iindi. Bu maksatla Peygamber emrinde bin altyz mcahitle yola
kt. Beraberlerinde bir blk de svari vard. Bunlarn cmlesi
Allann nusratna gven-li bulunuyorlard- Mslmanlar Medine ile
Hayber arasnlaki mesafeyi gnde kat' ettiler ve nc geceyi
Hayber talesi nnde geirdiler. Sabah olunca Hayber renberleri

- 85 -

tarlalarna gidiyorlard. Mslman ordusunu grnce ters yz edip

geri dndler ve yle feryat ettiler: ite Muhammed ve ordusu!
Peygamber bu sz iitince: Yklas Hayber. Urayacaklar kt
kibet kendilerine ihtar edilen insanlarn yurtlarnn nne
dikildiimiz vakit onlarn halleri ite byle olur! Diye sylendiler.
Yahudiler, daha evvelden Mslman ordusunun ileri yryeceini
tahmin etmilerdi. Hudeybiye musalehasn ve Kureyslilerin
Peygamberle anlatklarn duyduklar vakit bunu Kureyslilerin
dneklikleri saydklarndan, ilerinden bazlar Medinenin baslmas
iin, yukarda yazdmz gibi dier yahudi kabileleriyle bir ittifak
akdetmilerdi. Yahudilerden dier bir ksm ise, Mslmanlarla
yahudiler arasndaki husumeti ortadan kaldrmak iin Resul
Ekremle bir anlama yaplmasn uygun buluyor ve aralarnda bunu
konuuyorlard. Zira korktuklar kt akbetin yaklatn hissediyorlard. Peygamberin Kureylilerle anlatktan sonra srann
kendilerine geleceini biliyorlard. Fakat bunun bu kadar abuk
olacan tahmin etmiyorlard. Bunun iin slm ordusunu birdenbire
karlarnda grnce ardlar. Dier kabilelerden yardm alarak
Peygamberin karsna kmay dndlerse de Mslmanlarn
sr'atle hareketleri buna meydan brakmad. Mslmanlar
yahudilerin kalelerini hak ile yeksan ederek onIar derin bir
mitsizlie drdler ve sulh istemee mecbur ettiler. Peygamber
bunu kabul ederek kendilerini yerlerinde brakt. Ancak arazileri ve
balarnn yars zafer karl olmak zere ellerinden alnd,
yahudiler buna raz oldular. Mslmanlar geriye dndler ve yarda
kalan Hac vazifesini yapncaya kadar Medinede kaldlar.
Hayberlilerin siyas nfuzlar krldktan sonra Arabistann ama
kadar imal ksmnda hi bir korku ve endie kalmad. Hudeybiye
musalehasndan sonra cenup ksmnda da korku kalmamt.
Haricin de yollar alm bulunuyordu.
***

- 86 -

K
KO
OM
M
U
UO
OLLA
AN
ND
DE
EV
VLLE
ETTLLE
ER
RE
EE
ELL
LLE
ER
R
Hicaz kt'asnn her tarafnda slmn nurunun yayldna ve
zulmetleri yrttna Cenab- Resul kanaat getirdikten sonra, bu
me'aleyi Hicaz kt'asnn haricine gtrmek gayretine dt. Zira
kendisinin neriyle vazifelendirildii Mslmanlk bir kavmin deil,
tekmil beeriyetin dinidir ve Peygamber btn lemlere rahmet ve
mrid olarak gnderilmitir. Cenab Hak, Enbiya sresinin yz
yedinci yetinde Biz seni lemlere rahmet olarak gnderdik ve
Seb sresinin yirmi sekizinci yetinde: Biz seni ancak btn
insanlara bir mjdeci ve koruyucu olarak gnderdik; fakat
insanlarn ou bunu bilmezler. Ve Tevbe sresinde. Allah
Resuln doru yolu gsterici olan hak dini ile gndermitir ki
bu dini btn dinlerin stnde tutsun. Kfirlerin ikrahna
ramen.... buyurulmaktadr. Bu sebeple Resul Ekrem slm
devletini ve dinini kklestirdikten sonra etrafa eliler gndermek
suretiyle memleket haricindeki mesaisine germ vermitri.
Peygamberin bu d faaliyeti hududu haricinde kalan kfirleri de
imana davet iindir. slm hkimiyeti yalnz Medinede iken Medine
haricinde bulunan Kureyliler ve dier kffar ile uramak harici
gayret sayld gibi, hkmranl btn Hicaza yaylnca bu
hareket ve ondan sonra tekmil Arap yarmadas ranllar ve Rumlar
gibi yarmada haricindeki milletlerle megul olmas da Peygambern
d mesaisi saylr. Hudeybiye anlamasndan ve Hayber
yahudilerinin ii bitirildikten sonra hemen hemen Hicaz kt'asnn
tm Peygamberin hkmranl altna girmitir. Artk Peygambere
kar koyacak kuvvet Kureyte kalmamt. Bundan dolay Resul
Ekrem elilerini harice gndermee ve bu ie ancak i siyasette bir
istikrar ve kkleme olduktan sonra balamtr. Bu i iin dahilde
kfi derecede kuvvet hazrlanmt. Hayberden dndkten sonra bir
gn Resul Ekrem esbabna: Ey ns! Allah beni tekmil insanlara
rahmet olarak gnderdi: Meryem olu isa'ya kars havarilerin
gsterdikleri uygunsuzluk gibi, siz de bana uygunsuzluk
gstermeyiniz. deyince Eshab sordular: Nasl uygunsuzluk ettiler?

- 87 -

Resul Ekremin buna karg cevab u oldu: Sizi ifasna davet

ettiim vazife gibi, Meryem olu Isa da havarilerini ard ise
de, yakn yere gnderecei kimseler evet demiler, uzak yere
gndermek istedii kimseler de suratlarn ekiterek
memmunsuzluk gstermilerdir. buyurdu ve btn civar
hkmetlere, Kisrlara, Yemen Melikine ve Habeistan Necaisi'ne
telma davet iin eliler gndereceini syleyince, eshab bu arzuyu
muvafk bulduklarn sylediler. Bunun zerine Hazreti Peygamber
gm bir mhr kazdrarak zerine Allahn Resul Muhammed
dye yazdrd. Ve bu mhrle imza ettii namelerle yabanc
hkmdarlar Islama davet etti. Name-i hmayunu hamil sefirlerin
cmlesi bir anda huzuru risaletten ayrldlar ve memur olduklar
memleketlere doru yola ktlar. Peygamberin mektuplarn hamil
olan eliler vazife mahallerine gidip geri dndler. Yabanclarn
ou Resul Ekremin mektubunu ho ve nazikne karladlar.
Bazlar da kt mukabelede
bulundu.
Fena karlayanlar
meyannda Yemen ve Umman melikleri vardr. Bahreyn hkmdar
ise iyi karlam ve Mslman olmutur. Yemame meliki ise
kendisinin hkmdar tannmak artiyle teklifi kabul edeceini
bildirmi, olduundan Peygamber tarafndan lanet edilmitir. Arap
olmayan hkmdarlara gelince: ran hkmdar Kisra kendisini
slama davet eden Name-i Resul okuyunca hiddete ve iddete
kaplm, mektubu yrtarak Yemendeki valisine: Hicazdaki bu zatn
basnn kendisine gnderilmesini bildrimistir. Peygamberimiz bu
hdiseye muttali olunca: Allah onun mlkn paralasn!
demitir. Kisra'nn Yemelideki valisi Bazane imparatorunun emrini
alnca, Mslmanl tetkik etmi, onun hak dini olduunu anlayarak
ihtida etmi ve Resul Ekremin valisi olarak Yemen'de kalmtr. Bu
zat o zaman Yemen hkmdar olan Haris Hamiri'den bakadr.
Msrn byk hkmdar Name-i Peygamberi hsn kabul ederek
Peygambere hediyeler gndermitir. Habe hkmdar Necai de
teklifi iyi karlad ve bir rivayete gre Mslman olduu sylenir.
Herkl'e gelince bu davete kymet vermemi ve bir ey de

- 88 -

sylememitir. Haris El Gasan kendi kumandasnda bir ordu ile

Peygamberi cezalandrmak iin Herkl'den msaade istemi ve bu
msaadeyi alamamtr. Herki o srada Kudste bulunduundan
Haris'i nezdine celb etmitir.
Hazreti Peygamberin bu davetnamelerinin tesiriyledir ki
Araplar fevc fevc hak dinine girmee balamlardr. Bundan sonra
ard ardna bir ok hey'eyler Resul Ekrem'in nezdine gelerek
Mslmanlklarn iln etmilerdir. Arap olmayanlar hidayet yoluna
celb iin Hazreti Peygamber kuvvet ve ordu hazrlamaa balamtr.
***
M
M
''TTE
ES
SA
AV
VA
A
II
Arab yarmadas haricindeki hkmdarlara gnderilen eliler,
onlardan aldklar msbet ve menfi cevaplarla geri dndkten sonra
Resul Ekrem Arabistan haricinde faaliyette bulunmak zere bir
ordu hazrlamaa koyuldu, Rumlarla, ranllarn vaziyetlerini ve
faaliyetlerini tetkika balad. Rumlarn, hudutlar, Peygamberin
hududuna bitiik idi. Onlardan gizli haberler almaa allyordu.
slmiyetin yayl btn halk tabakalarna sirayet ettii iin, dinin
tamimi meselesi Arab hududlarn anca geni apta yaylaca
muhakkakt. Alnan haberler ve mahedeler Islama davetin am
lkesinde daha geni kabule mazhar olacan gsteriyordu.
Yemen'deki Kisranin valisi davete icabet etmi olduundan, am
lkesine bir ordu evki dnld. Hicretin yedinci ylnn
Cemaziylevvel ay iinde yni Hudeybiye musalehasndan bir ka
ay sonra en sekin Mslman kahramanlarndan bin mcahid
toplanarak Harisi olu Zeyd'in kumandasna verildi. Kendisine bir
ey olursa onun yerine Ebu Talibin olu Cafer, ona da bir ey olacak
olursa Revvaha olu Abdullah'n yerine geecei tebli edildi. Ordu
hareket etti. Hudeybiye musalehasndan sonra Mslman olmu
olan Halid ibn-i Velid beraber idi. Resul Ekrem Medine haricine
kadar orduyu takip etti ve kumandanlara; kadnlarla ocuklar ve
- 89 -

krleri
ldrmemelerini,
evleri
ykmamalarn,
aalar
kesmemelerini tenbih etti ve sonra u duada bulundu :
Allah sizinle beraber olsun ve sizi muhafaza buyursun.
Sa ve salim bize iade etsin. Ordu hareket etti. Kumandanlar bu
harbin, Resul-i Ekrem'in bizzat bulunduu harplerde yapt gibi bir
yldrm harbi, bir baskn eklinde olmas kararnda idiler. am
ordusunu anszn basp malp etmek istiyorlard. Bu programla
ilerleyen ordu Maan'a geldii vakit Herkl'in am kumandannn
mslmanlara kar Arab kabilelerinden yzbin muharib toplad
gibi bizzat Herkl'in de ayrca yzbin muharib ile gelmi olduu haber
alnd. Bu haber ortala korku verdi. Maan'da iki gn kalan ordu, bu
byk kuvvet karsnda ne trl hareket edileceini dnmee
balad. Bazlar keyfiyeti peygambere yazp dmann saysn
bildirerek takviye kuvvetleri istemeyi, bazlar da bu vaziyete kar
Peygamberin talimat ve emirlerini beklemek lzm olduu mtalasnda bulunduklar bu srada Revvaha olu Abdullah yle bir
hitabda bulundu :
Ey cemaat! imdi aradnz ehidlik payesi nnzdedir.
Biz bugne kadar harb ettiklerimizle ne adet, ne de kuvvet
okluuyla deil, ancak Allahn bize ihsan buyurduu din
kuvvetiyle savatk. Yrynz! ki rahmetten biri... Ya dman
malp etmek veyahut ehitlik!...
Bu hitabe m'minleri coturdu. Msarif kyne varan ordu
orada Rum ynlarna tesadf etti. Oradan Mte'ye saparak orada
konakladlar. Orada rnslmanlarla Rumlar arasnda en korkun ve
en mthi kanl bir harb balad. Sanki lm korkun azn am,
insanlar yutuyor gibi idi. lm ve ehidlik arayan bin imanl
mslman ordusunu kamilen imhaya azmetmi yzbin veyahut iki
yzbin kiilik bir dman ordusu olanca hnc ve gciyle savayordu.
Bylece iki taraf arasnda mdhi bir harb balaynca Zeyd,
Peygamberin sancan alarak dmann ortalarna doru atld.
lmle kar karya idi ve onu mahhas bir ekilde karssnda

- 90 -

gryor gibi idi. Korkmuyordu, nk ehitlik aryor ve bunun iin

akla smayacak bir kahramanlkla dman mzraklar kendisini
paralayncaya kadar harb etti. Sanca Ebu Talib olu Cafer ald.
Henz otuz yanda yakkl bir gen idi. O da lm arar gibi
drken etraf dman tarafndan
evrildi.
Atnn ayaklar
kesilmiti, yaya olarak yaln kln dmann ortasna atld.
Rumlardan biri bu kahramann stne atlarak vcudunu ikiye
blerek onu ehit etti. Sanca Revvaha olu Abdullah ald ve
ileriledi. At stnde idi. O da dmann zerine saldrd ve
derek ld. Sanca Erkan olu Sabit alarak : Mslmanlar
iinizden birini seiniz. Diye bard. Velid olu Halid seildi. Halid
sanca ald. Mslman saflarn dolat, onlar sklatrd ve gece
karanl basncaya kadar ordusunu oyalad.
Geceleyin Halid.
dmann sayca stnln ve kendi ordusunun azln
grerek muntazam bir ric'at pln hazrlad. Bu program gereince
ordu mevcudundan az bir ksmm cephe gerisine datt. Sabah
olunca sanki Peygamberden kendilerine imdat kuvveti gelmi gibi
dmanlar aldatacak bir yaygara ve grlt koparmalarn onlara
tenbih etti, byle de yaptlar, dman bundan rkt ve taarruzdan
ekindi ve hatt Halid'in mukabil taarruza gemediine sevindi. ok
gemeden Halid'in yapt program mucibince mslman ordusu
cepheden ekilerek Medine'ye dnd. Bylece ne galip ve ne de
malp olmu fakat kendilerine kat kat faik kuvvetler "karssnda
mslmanlar byk kahramanlklar gstermilerdir.
Bu gazann kahraman kumandan ve askerleri kendilerini lmn kucana attklarn biliyorlard, fakat hi bir eye bakmadan
slm erefi ve iman kudretiyle cenk meydanna girdiler, erkeke
dtler ve ehid oldular, islm dini bunu byle emrediyordu.
nk Allah yolunda mcadele, m'minler iin en byk kazan ve
ereftir. Kur'an- bakmde Cenab Hak yle buyuruyor :
Allah mminlerden canlarn ve mallarn, karl cennet olmak zere satn almtr ki, ldrrler ve ldrlrler. Bu

- 91 -

karlk kendilerine Tevrat, incil ve Kur'an'da tasdik edilmitir.

Allahdan daha ziyade sznde duran kimse bulunabilir mi?
Mjdeler olsun sizlere ki al veriinizde byk kurtulu ve
kazan vardr.
te bu kahramanlar, bu iman sahipleri bunun iin lm gre
gre ,bile bile istihkar etmiler ve dmlerdir. Bu sebeple
mslmanlar karlarndaki dmann adete stnln hesaba
katmaz ve Allahn nusratna gvenerek cenk ederler.
mam-el mchidin Peygamberimiz hudud komusu olan
Rumlarn kuvvetini biliyor ve zerlerine bir ordu gnderme tehlikesini
elbette takdir ediyordu. Fakat mslmanlarn byle madde
stnlklerine kymet vermediklerini de etrafa gstermek siyas bir
zaruretti. Nitekim son hareket Rumlarn gzn yldrm
mslmanln kuvvet ve cesaretini etrafa gstermiti...
***
M
ME
EK
KK
KE
E''N
NN
N ZZA
AB
BTTII
Resul-i Ekrem'le Kureysliler arasnda akdedilen Hudeybiye
musalehasndan sonra Huza kabilesi Peygamberle andlasm
olduu gibi Bekir oullar da Kureylilerle andlamlard.
Kureylilerle Mslmanlar arasnda mnasebetler dzelmi ve her
iki taraf birbirinden emin olarak kayplarn telfi yoluna girmilerdir.
Bu arada Resul-i Ekrem de nbvvetini btn insanlara tebli ve
Arab yarmadasnda devletin temellerini takviye ve asayiin
takviyesine alarak Hayberlilerin zararl mevcudiyetine son verdii
gibi muhtelif devletlere murahhaslar gndermek suretiyle harile de
temas etmi ve Arab yarmadasnn her tarafn kaplam olan slm
devletinin temellerini takviye iin almtr. Hudeybiye meselesinin
zerinden bir yl getii iin ilk defa yapamadklar iin bor kalan
hac iine hazrlanmalarn mslmanlara emretmitir. ki bin kiilik
m'minler kervan yola dzlmstr. Hudeybiye anlamas
gereince erkeklerden hi biri knlarna sokulmu birer klnctan
baka yanlarna silh almamlardr, mam-el mchidin Efendimiz
- 92 -

putperestlerin hainliklerini bildii iin Mselleme olu Muhammed'in

kumandasnda yz atly Mekke harimine girmemek zere nc
olarak gndermitir. Mslmanlar geen seneden bor kalan Kbeyi
tavaf vazifesini yaptktan sonra Medine'ye dnmlerdir. Bunlarn
avdetlerini lteakip Mekke halk hak dinine girmee balamtr.
Halid ibni Velid, As olu mr ile Kbenin bekisi Talha olu
Osman mslman olduklar gibi Mekkelilerden bir ou da bunlara
uyarak mslman olmulardr. Bylelikle mslmanlarn mekke'de
kuvvetleri artm, Kureyliler sarsntya uramlardr. Mslmanlar
Mte enginde bir ok zayiat verdiklerinden Kureyliler artk
mslman kuvvetinin zayf dtne kanilarak Bekir oullar
kabilesini tevik ederek ve onlara silh vererek Huzaahlar kabilesine
tecavz ettirmiler ve onlardan bazlarn ldrmlerdir. Huzaallar
bu hcum zerine Mekkeye katklar gibi bunlardan Salim olu
mr Medine'ye komu ve olup bitenleri Peygambere anlatarak
kendisinden yardm istemitir. Resul-i Ekrem de: Ey Salim olu
mr, istediin yardm sana verildi. buyurmutur. Peygamber
Kureylilerin yapt bu nakz-i ahdin karl ancak Mekke'nin zabt
olabileceini dnd. Kureyliler bu ihanetten korkarak and
yenilemek ve mddetini uzatmak iin Ebu Sfyan' Medine'ye
gnderdiler. Medineye giden Ebu Sfyan, Peygamberi grmek iin
kendi kz ve Peygamberimizin ei olan mm habibe'nin evine
gitmi ve yanna girince Peygamberin yatana oturmak istemitir.
Ebu Sfyan'n kz yata katlamtr, bu Sfyan, yata m benden,
yoksa beni mi yataktan esirgedin deyince, kz: O peygamberin
yatadr. Sen ise murdar putperestsin, zerine oturduunu
istemem demitir. Ebu sfyan benden sana ktlk geldi deyip
evden km, Peygamberin yanna gelmitir. Resul-i Ekrem
nezdinde and ve andn uzatlmasn konumu hi cevap
alamamtr. Ondan sonra Ebubekir'le konumu ondan da
mukabele grmemitir. Hattb olu mer'e gitmi sert ve kt
karlanmtr. mer; Allahn Resuln sizin iin mi ikna edeyim?
Vallahi ben bir toz zerresi olsam yine onunla birlikte savarm dedi.

- 93 -

Ebu Sfyan Ebu Talib olu Alinin yannda Fatma olduu srada yanlarna girdi ve sebeb-i ziyaretini anlatt ve Resul-i Ekrem nezdinde
tavassutta bulunulmasn istedi. Ebu Talib olu Ali su cevab verdi:
Peygamberin yapmak istedii eyi ifadan onu menedecek kimse
bulunamayacan, gzellikle anlatt. Ebu Sfyan, Fatmaya olu
Hasan'n insanlar himayesini syledi. Fatma da: Allahn Resulne
kar hi kimseyi himaye edemeyeceini syleyince ok mteessir
olan Ebu Sfyan Kureylilere dnerek Medine'de karlat
muameleyi anlatt.
Resulullaha gelince: Hemen davranarak halkn hazrlanmasn
emretmitir ve Mekke'ye gitmitir. Maksad Kureylilere ani bir
baskn yaparak onlara mdafaa frsat vermeden ve kan
dklmeden teslim olmalarn temin etmekti. Mslman ordusu
Medine'den Mekke'ye doru hareket etmi ve Mekke'ye yirmi
kilometre mesafede konaklam, ordunun mevcudu on bini
bulmutur. Kureylilere bu orduya dair hi bir haber gelmemiti.
Kureyliler Hazreti Peygamberin kendileriyle dmek iin
geleceini biliyor ve ona kar koymak iin ne yaplmak
lzmgeldiini birbirleriyle mnakaa ediyorlard. Bu srada Ebu
Sfyan duyulmakta olan tehlikenin derecesini anlamak iin
Mekke'den km yolda, mslman olan Abbas'a tesadf etmiti.
Abbas Peygamberin ksrana binmi aman dilemeleri iin
Kureylilere gidiyordu. Ebu Sfyan'a seslendi: Allahn Resul
ordunun iindedir. Eer zorla Mekke'ye girecek olursa veyl
Kureylilerin haline! dedi. Ebu Sfyan bu iin hal aresi nedir,
diye sorunca Abbas onu ksrann arkasna bindirmi ve
yrmtr. Hattb olu mer'in yakt atein yanndan
geerlerken mer, Peygamberin ksram grm ve Ebu Sfyan'
tanmtr. mer Ebu Sfyan'n ban vurmak istediinden Abbas
ile mer arasnda sert bir mnakaa olmutur. Abbas hemen
Peygamberin adrna girerek: Ey Allahn Resul! Ben ona aman
verdim dedi. Peygamber de : Ey Abbas onu yanna al, sabah olunca
bana getir dedi. Sabah olunca Ebu Sfyan getirildi, mslman oldu.

- 94 -

Bu defa Abbas tekrar huzuru Peygamberiye girerek: Ey Allahn

Resul, Ebu Sfyan vnmeyi sever. Ona bir ey yap dedi.
Peygamber de : Evet;. Ebu Sfyan'n evine snan ve kendi
evinde oturup zerine kapusunu kapayan ve mescide giren kimseler
korkmasnlar buyurdu. Bunun zerine dan Mekke'ye girilecek
yerinde, vadinin dar geidinde Ebu Sfyan'n alkonulmasn emretti.
Oyle de yapld. Oradan geen askerlerin kuvvet ve heybetlerini
gzleriyle gren Ebu Sfyan Mekke'ye Kureylilerin yanna dnd
vakit; sesinin en yksek perdesiyle yle bard : Ey Kureyliler!
Muhammed, kendisine kar duramayacanz bir ordu ile geldi. Ebu
Sfyan'n evine snan ve kendi evlerinde kaplarn kapayp
bekleyenler ve mescide girenler iin korku yoktur... Bunun zerine
Kureyliler kar koymaktan vaz getiler, Peygamber yrd ve
Mekkeye girdi. Emniyet tedbirleri ald. Ordunun drt ksma
ayrlmasn, dmemesini ve kan dkmemesini emretti. Mecbur
edilmedike, zorlanmadka tecavzde bulunmamalarn ilve etti.
Bylece ordular Mekkeye girdi. Bunlardan yalnz Halid ibni Velid'in
ordusu biraz mukavemete maruz kaldysa da onu atlatt, Resul
Ekrem Mekke'nin en yksek yerinde yere inerek yrd ve Kbeye
geldi. Kabe etrafnda yedi defa dolat. Sonra Talha olu Osman
ard, Kbeyi atrd ve kapsnda durdu. Halk kalabalklat,
Resulullah onlara hitab etti ve Cenab Hakkn Kur'an- Keriminde:
Ey insanlar, biz sizi bir erkek ve bir diiden yarattk ve sizi
soylara kabilelere ayrdk ki birbirinizi tanyasnz. Allah
nezdinde en iyileriniz, Rablerini dnp ondan en ziyade
ekinip korkanlardr. Muhakkak Allah, alm ve habrdir. Bilgisi
tkenmez ve ilminden bir ey kamaz ayetini okudu sonra; Ey
Kureyliler size ne yapacam sanyorsunuz? diye sordu. Onlar da:
yi eyi yapacaksn, nk sen muteber bir kardesin ve karde
olusun dediler. Resl-i Ekrem de: Gidiniz, cmleniz serbestsiniz
buyurdu. Bu szlerle Kureylilerin ve Mekkelilerin yaptklar
fenalklar affedilmi oldu. Hazret Peygamber Kbeye girdi.
Duvarlarnda melikelerin ve peygamberlerin resimlerini grd. Emri

- 95 -

zerine bu resimler bozuldu. Sazdan yaplm bir gvercin heykelini

eliyle krarak yere att, sonra elindeki denekle btn putlar gstererek : Hakikat olan islmiyet geldi, bo olan kfirlik can
verdi. mealindeki yet-i kerimeyi okuyup putlarn hepsini al aa
etti, mukaddes Kbeyi bunlardan temizledi. Mekke'de onbe gn
kalarak ehrin idare ve intizamn salad. Mekke halkna slmiyeti
izah ederek retti. Mekke'nin igali tamamlanarak slm nurunun
yaylmasn glgeleyen maniler bertaraf edildi. Bu suretle Cenab
Hakkn mmeti Muhammed'e lyk grd nusrat ve fetih gne
gibi gzlere arpt.
mam-el Mchidin Hazreti Muahmmed btn bu neir ve
tamim ve kkleme ilerinde daima halk tenvir ve irada byk
kymet ve ehemmiyet vermilerdir. Resul-i Ekrem'in bu babta
mesaisi hakknda u misalleri verebiliriz :
Hazreti Halid ibni Velid Yemenlileri hak dinine davet iin bir
mfreze ile gnderilmi ise, yaradltan kumandan olan bu zat,
irad iinde muvaffak olamam yerine Hazreti Ali gnderilmiti.
Hazreti Ali bu vazifede muvaffak olmutur.
Peygamberimiz eshabndan bu tenvir, irad ve slma davet
vazifesiyle gnderdii insanlarn banda Kur'an- Kerimi en iyi
bilenler, Bakara gibi en uzun surelerini ezberlemi olanlar ve bunlar
en iyi anlayanlar gnderilirdi.
Bundan baka San'a'ya Resul-i Ekrem zevceleri mrn
Selemenin biraderi Eb mmiye gnderilmiti.
Hadramut'a Bedir mcahidlerinden Zeyyad Bin Lebid yine
San'a'ya, ilk iman edenlerden Halid Bin Said gnderilmiti.
Dillere destan olan Hatem Tay'in olu Adi bin Hatem Tay
kabilesine gnderilmiti.
l bin Hadrami Bahreyn havalisine gnderilmitir.
Eshab Kiramn mehur limlerinden Ebu Musa el E'ar
Aden'e gnderilmitir.
Yine sayl sahabeden Maaz bin Cebel Cnd'e gnderilmitir.

- 96 -

Bunlarn mehurlarndan Cerir bin Abdullah Becel Zl-kila'

Humeyriye gnderilmitir. Buras bir zamanlar Hmeyri
hkmdarlarnn merkezi idi. Ahalisi kamilen mslman olmu ve
bunu tes'id iin drt bin kle azad edilmitir.
Btn bu tafsilttan da anlalaca zere mslmanlk; byk
Peygamberimizin izdii bir program, pln, gayret, irad ve doruluk
sayesinde yldrm hziyle yeryzne yaylmtr.
***
H
HU
UN
NE
EY
YN
NG
GA
AZZV
VE
ES
S
Mekke'nin mslmanlara gemesinden sonra vuku bulan bir
hdise Hevazen kabilesinin mslmanlara kar harekete
gemesidir. Hevazen'e kar byk bir kuvvet hazrlanm ve
Huaeyn vadisine yrm. Hevazenliler mslmanlar bir pusuya
drmee ve ok saanana tutmaa muvaffak olmular, bu
yzden bir aralk aknlk ba gstermi, fakat mslmanlar
kendilerini abuk toplam, bilhassa Resul-i Ekrem'in fevkalde
itidali sayesinde vaziyet kurtarlm, muazzam bir galebe kazanlm
ve dmandan alt bin esir alnm, daha sonra btn bu esirler
Hazreti Peygamberin bir emriyle serbest braklmtr.
Bu muharebeye dair bir miktar tafsilt vermek faidelidir: islm
ordusu Huneyn deresine doru yoku aa yrrlerken birdenbire
dman kabilelerinin hcumuna maruz kalmlardr.Aviolu Malik
adamlarna taarruz emri vermi olup onlar da tek bir insan imi gibi
frlayarak mslmanlan ok yamuruna tutmulardr. Henz sabah
karanlnda apanszn her taraftan gelen bu ok yamuru tabiatiyle
bir aknla sebep olmutur. Bir ok insan yzgeri etmi, gayri
muntazam bir ric'ata balamtr. Ordunun gerisinde bulunan
Peygamberin yanndan gecen askerler durup kendisine
bakmyorlard bile... Resul-i Ekrem amcas Abbas ile birlikte dimdik
ayakta duruyorlard. Peygamberin etrafm muhacirin ve ensardan ve
akrabalarndan pek az kimse sarm bulunuyordu. Bunlar bozguna
urayan insanlara: Nereye ey insanlar, nereye diye baryorlardi.
- 97 -

Bu ses, maatteessf bir akis yaratmyordu. Dman bu kaaklar mthi bir ekilde takip ediyordu. Kendilerine yetitikleri
yerlerde kaanlar oklarla yere dryorlard. Bu korkun ve
tehlikeli anda Peygamber ordusuna en gr sesiyle
hitap ediyor,
fakat bu sesi duyuramyordu. Henz yeni mslman olmu olan
insanlar bu vaziyet karsnda birdenbire dnmler, deta
dmanlar gibi sevinmee balamlardr. Bunlarn iinde Hanbel
olu Klde: Bugn afsun bozuldu; Talha olu Osman olu eybe
ise bugn Muhammedden intikam alyorum; Ebu Sfyan ise btn
btn coarak, mslmanlarn bu hezimeti ancak onlarn denize
dklmesiyle sona erer diyordu. Bunlar ve bunlar gibiler Mekkede
yeni mslman olmu kimselerdi. Bunlar Peygamberin ordusiyle
birlikte sava meydanna gelmilerdi. Fakat bozgun ilerindeki
kuruntu ve tereddtleri aa vurmutu. Artk en nazik zaman gelip
att. Her eye ramen Peygamber yerinden kprdamad ve harp
meydannda kalmay tercih etti ve meydanda ilerledi. Dmana
kars beyaz ksra zerinde saldrd. Yannda, yukarda da
yazld gibi Amcas Abbas ile Abdlmuttalib olu Elhris olu Ebu
Sfyan vardlar. Elhris olu Peygamberin bindii ksran yularn
tutarak ilerilemesine mani oldu. Amcas Abbas ise gr sesiyle
barmakta idi: Ey ensr ve muhacirler, ey aa altnda biat ahdi
yapan muhacirler, Muhammed sadr, geliniz diye barm ve bu
feryad tekrarlamtr ki bu sesin akisleri her taraf nlatmtr.
Bozguna urayan mslmanlar bu sesi iitenler, Peygamberi
hatrlamlar ve uurunda o gne kadar yaptklar gavzeleri de
akllarna getirmilerdir. Bu ricatn putperestleri stn klacan ve
islm dininin yok olacan dnmlerdir. Bundan sonra herkes,
heryandan, Resul Ekrem'in Arncasnn szne ve dvetine uyarak
harb meydanna saldrmlar ve fevkalde bir kahramanlk ve esiz
bir fedakrlkla atelere atlma ve icap ederse o atete yanma
gze almlardr. Peygamberin etrafnda toplanmaa balayan
mslmanlarn saylan artmaa balad. Bunlar harb meydanna

- 98 -

atlmlar, gs gse derek harbi kztrmlardr. Peygamberimiz bu srada iki avucuna akllar alarak dman zerine
frlatm ve: Yzler bozulsun buyurmutur. Mslmanlar Allah
yolunda lm hie saydlar, harb iddet kesbedince Hevazen ve
Sakif kabileleri bsbtn mahvolacaklarn anladklarndan bozgun
halinde, hi bir tarafa bakmadan,arkalarnda mallarn mslmanlara
ganimet brakarak katlar. Mslmanlar bunlarn pelerini
brakmayarak takibe koyuldular, ellerine geenleri katlettiler ve
dman mthi bir hezimete, kahkahar bir malubiyete urattlar.
Dman kumandan Avf olu Mlik Taife kaarak ylece cann
kurtard. Cenab Hak mslman byk bir zafer ihsan buyurmutu.
Bunun zerine u yeti kerime nazil olmutur:
Alah size bir ok yerlerde okluunuzu beyendiinz halde bu okluun zerinizden her hangi bir skntnn defi olmasna yaramadn, genilikleriyle beraber yerlerin size dar geldii ve arkalarnz evirip dndnz Huneyn gn galibiyet
yardmn yapt: Sonra Resulne ve mminlere gnl rahatl
verdii gibi grmediiniz yardmclar da indirmi ve imanszlar
azap iinde brakmtr ki bu, imanszlarn cezasdr. Allah
gnahlarna tvbe edenlerden dilediini affeder. Alah gnahlar balayc ve kullarn esirgeyicidir.
Bu harbde mslmanlar byk ganimet elde etmilerdir. Ogn
sayldna gre yirmi iki bin deve, krk bin koyun, drt yz okka
gm ve saire... Putperestlerden bir ok da maktul ve alt bin esir...
Mslmanlarn zayiatlar oktu, fakat tadat edilmemitir, iki
mslman kabilesinin yok olduu tarih kitaplarnda yazldr.
Bunlarn
cmlesinin namazlar Peygamberimiz
tarafndan
kldnlmtr. Resul Ekrem bu ganimetleri ve esirleri brakarak Avf
olu Mlik'in kap iltica ettii Taif'i muhasara etmilerdir. Taif Sakif
kabilesine ait olup mukavemetli bir ehirdi. Taifliler de kale harbi
usullerine aina ve ok zengin insanlard. Ok atmakta da mahir idiler,
Mslmanlara ok atmlar ve bir oklarn ehid etmilerdir. Bu
kalenin almas kolay deildi. Bunun iin islm ordusu kaleden uzak
duruyor ve Cenab Hakkn kendileri ve dmanlar iin ne yapacan

- 99 -

bekleyip duruyorlard. Cenab Peygamber Taif'i ta glle atan

toplarla dmek iin yardmclar tedarik etmi ve muhasarann
drdnc gn Taife hcum edilmi ta atan toplarla kale bedenleri
doulmu ve hisarlara doru taarruza geilmitir. Fakat zerlerine,
atete eritilmi demir paralar atldndan hcum muvaffak
olmamtr. Bunun zerine mslmanlar Taif'liler teslim olsunlar diye
balarn tahrip etmilerse de bu hareket neticesiz kalmtr. Zilkade
ay girmi olduundan haram aylar balamt. Resul Ekrem Taifden
Mekkeye dnerken, esirlerin ve ganimetlerin bulunduu yerde
konakladlar. Peygamberimiz Avf olu Melik gelip teslim olacak
olursa maln ve oluk ocuunu balayacan kendisine ayrca
yz deve vereceini vaddettiinden Mlik gelmi, mslmanl
kabul etmi ve bunlar almtr. Dier ganimetler muhacirlere taksim
edilmi ve Resul Ekrem kendi hissesine bir ey istememitir.
***
mamlrnuchidin, Peygamberimiz efendimizin gerek Uhud
gerekse Huneyn gazalar esnasnda tek bana kald zaman
gsterdii sebat ve metanet ve tevekkl cidden ayan hayrettir. Bu;
Peygamberimizin Allaha olan iman ve tevekklnn bir tezahrdr.
Peygamberimizin Allaha ballna ve inancna dair bol misaller
mevcuddur. Bunlardan bazlar yledir:
Resul Ekrem Necit muharebesinden dnerken eshabiyle
birlikte bir aacn glgesinde istirahat etmi, cmlesi yorgunluktan
bitap derek uyuya kalmlard. Peygamberin klnc aacn
zerinde asl idi. Bu srada oradan geen bir bedevi bu vaziyetten
istifade ederek Peygamberin klncn alm, knndan karm ve
Cenab Peygambere hcum etmiti. Resul Ekrem uyanm,
bedevinin zerine yrdn grmt. Bedevi yle barmt:
Seni kim kurtarr imdi elimden?.! Resulullah cevap verdi:
Allah!...
Bedevinin elindeki klnc yere dt. Allahn kudreti bir anda
tecelli etti.
***
- 100 -

Yine baka bir gn Peybamberi ldrmek kasdiyle frsat

kollayan bir adam yakalanarak huzura getirilmi, Resul Ekrem bu
adamn serbest braklmasn emrederek: Braknz onu, beni
ldrmek istese de ldremez buyurmutu. Peygamber bu szlerle
Cenab Hakkn kendisini himaye ve siyanet buyurduunu anlatmak
istemitir.
Peygamberimizi
zehirlemek
isteyen
Yahudiye,
maksadnn ne olduunu sorduu zaman:
Seni ldrmek istiyordum, demesi zerine
Yapamazsn! Cenab Hak sana o kuvveti vermedi,
buyurmutu.
Btn bu misaller islmn byk Peygamberinin irnanndaki
ihtiam gstermek itibariyle son derece mhimdir.
***
TTE
EB
B
K
K H
HA
AR
RB
B
slmiyetin sr'atle inkiaf ve intiar, civardaki hristiyanlar
endieye dryordu. Suriyeden gelen haberlere gre Roma
devleti islmiyete kar mhim hazrlklarda bulunuyordu. Bu
malmat Peygambere ulanca, kendisinin gelecek orduyu bizzat
karlamasn ve bir pln tanzimini dnd. Bu programn esas,
mslmanlara tecavze cesaret edecek kuvvetleri bir daha ba
kaldramyacak surette imha etmekti. Mevsim yaz nihayeti ve son
baharn balangc idi. Yaz scann iddeti artmt. Medineden
ama kadar olan bin yz ksur kilometrelik mesafenin almas
ok zor ve yorucu idi. Su ve iaeye ok ihtiya vard. Bu hakikatin
halka bildirilmesi ve keyfiyetin gizli tutulmamas zaruri idi. Ayrca
Romallarla harb edileceini de bildirmek lzmd. Bu tarz hareket
Peybamberin imdiye kadar girdii harblerde tuttuu yola muhalifti.
nk Resul Ekrem hareketini daima gizli tutar ve ok defalar dman artmak ve nereye gideceini gizlemek iin bir istikametten
dier istikamete tevecch ederdi. Bu defa ise hududlarda
Romallarla savamak in hareket edeceini aka iln etti. Bu
sebeple toplanmas elzem byk bir orduyu meydana getirmek iin
btn kabilelerin hazrlanmalarm, adete ve silha stn bir
- 101 -

kuvvet meydana getirmek iin mslman zenginlerinin de Cenab

Hakkn kendilerine bahsettii maldan harcamalar bildirildi.
Mslmanlar bu teblii muhtelif ekillerde karlamlardr. Btn
samimiyet ve halis bir inanla hak dinine girmi olan rnslmanlar
bu teklife Lebbeyk diye heyecanla mukabele etmilerdir. Bunlar
meyannda stne binip gidecek vastas olmayan fakirler olduu
gibi mallarn Allah yolunda can gnlden Peygamberin emrine
veren ve ehidlik veyahut korkudan mslman olanlar ise bu
vaziyete kar ar davranmaa ve eitli bahaneler uydurmaa
baladlar. Bunlar sahte mslumanlardr ve birbirlerine, sakn bu
scakta gitmeyiniz diyorlard. Bunun zerine Scakta gitmeyiniz
dediler. Cehennemin atei daha scaktr. Bunu anlasalar, da!
yeti nazil oldu. Resul Ekrem Seline oullan kabilesinden olan Kays
olu Cedde yle hitap etti: Ey Ced! Sar renklilerle savamaa
gnlnn rzas varm? Ced yle mukabelede bulundu: Ey Allahn
Resul, bana izin verde gnaha girmeyeyim. Benim soydalarm
benden ziyade kadn dkn kimse olmadn bilirler. Sar
renklilerin kadnlarn grrsem uslu duramayacamdan korkarm...
Peygamber ondan yzn evirdi ve onlardan, bana izin
verde beni gnaha sokma diyenler vardr. Bilsinler ki gnahn
iine dmlerdir. Gerek cehennem kfirleri kuatmtr.
mealindeki yeti kerime bu sebeple nazil oldu. Sahte mslmanlar
harbe kmakta tealll etmekle kalmayp halk savatan soutmaa
da kalktlar. Peygamberimiz bunlara kar iddetli davranarak bir
ceza tertibini de lzumlu grmtr. Yahuri Sveylemin evinde
toplanarak halk harbden soutmak ve bozgun yaratmak iin
alanlar Peygamber tarafndan haber alnnca Ubeydullah olu
Talhay eshabdan bir keiyle Yahudinin evine gndermi, evi
yaktrm, kaanlardan bazlar sakatland gibi oklar da ateten
canlarn zor kurtarmlardr. Bu ceza dierlerine ibret olmu ve
bozgunculua artk kimsede cesaret kalmamtr. Resulullahn
gsterdii bu iddet ve drbinlik orduda tesirini gstermi, ordu
mevcudu otuz ksur bin mslmana ykselmitir. slm tarihileri bu

- 102 -

orduya usret yni zorluk ordusu ismini verdiler, nk bu

ordunun .iddetli scaklar altnda, susuzluk ve uzun mesafeler kath
mecburiyeti zamann imknlarna gre cidden almas zor bir hdisedir. Peygamberimiz bu ordunun kurulmasiyle megul olduu
vakit imamet vazifesini Hazreti Ebubekir ifa etmitir. Kesul Ekrem
Medinedeki vazife iin kendi yerine Mslme olu Muhammedi ve
aile hususlar iin de Hazreti Aliyi vekil brakmtr, slm ordusu
gayet muhteem, heybetli kuvvetli ve kalabalk bir halde Medineden
ayrlrken btn kadnlar evlerinin damlarna km, grdkleri
harikulade manzaradan c-u hura gelerek mminler ordusunu
lgnca alklamslar ve Arap an'anelerine gre askerleri tevik ve
tecih etmilerdir.
Buna benzer bir manzaraya da biz 1917 senesi balarnda
Yafa'an gaze meydan muharebesine giderken ahid olduk. Bire
on nisbetinde adete faik, silha stn ngiliz ordularna kar
sadece gsndeki iman kuvveli, Peygamber ak, din
kudretiyle ilerileyen Trk ordusunu Sdt kynn Arap
kadnlar byle tevik ve tecih etmiler ve oumuzu
alatmlard. O atele hzla ate hattna giren Trk
Mehmetikler, azim bir zafer kazanm ve ingiliz ordusunu
byk br malubiyete uratmt.
ste Medineden kan Hazreti Muhammed'in ordusundaki on
bin atlnn heybetli manzaras da insanlar coturmu ve nusat
yollarna srklemiti. Roma ordular Tebkte mslmanlarn
zerine yrmek iin hazrlanyordu. Onlar mminler ordusunun bu
muhteem kuvvetini renince tel ve dehete kapldlar. Daha
evvel Mte harbinde, byle bir kuvvete sahip deil iken
mslmanlarn gsterdikleri celdet ve kahramanl dnerek bu
defa hakl bir korkuya kaplmalar tabii idi. Bu sebeple mstahkem
mevkilerinde kendilerini mdafaa edebilmek iin Roma ordular am
ehirlerine ekilmei muvafk bulmular ve Tebk ile ldeki btn
mevkilerini terk ederek byk bir ricata balamlardr,
mamlmcahdn Efendimiz dmann iine dt bu korku ve

- 103 -

ricat hareketini haber alnca Tebk zerine yrd ve ordughn

orada kurdu ve artk Romallar am ehirlerine kadar takibe lzum,
grmedi. Cenab Peygamber Tebkte bir ay kadar kalm ve bu
mddet zarfnda etrafndaki kabilelere haberler gndererek
cmlesini hak dinine davet etmi ve bunlardan bir ou imana
gelmi bir ou da vergiye balanmtr. Hududlarda bulunan ufak
tefek hrstiyan hkmetleriyle itilf nameler akid olunmu ve
bylece hududlarda sulh ve msalenet temin edilmitir.
***
A
AR
RA
AP
PY
YA
AR
RIIM
MA
AD
DA
AS
SIIN
ND
DA
A S
SLL
M
MH
HA
AK
KM
MY
YE
ETT
slmn nuru, koyu karanlklar ve zulmetler iinde Arab
yarmadasnda dodu, bu gnein klan oradan btn yeryzne
yayld. Bu gnein ualar, uzun ve kasvetli gecelerin zifiri
karanlklarn yarmadan evvel yalnz Arab yarmadas del, btn
cihan vahet, zulmet, zulm ve kahr, cehalet ve strap iinde
yzyordu.. Arabistanda cehalet ve putperestlik alm yrmt.
Efendimize vazifei nbvet tevecch edip, mslmanln neir ve
tamimi Allah tarafndan emredilince ilk tebligat telkinat ve nazil olan
yetlerle bu din mbin yanl terazi hileli tart ve eitli
ahlkszlklara, adaletsizlie son eken hkmlerle mmeti
muhammede ibl edilmekte idi. Byk hakikatlerin ortaya atlmas,
beer hayatna yeni istikamet veren, byk ve cihanmul
medeniyetin umdelerini ihtiva eden mslmanlk, bu satrlara kadar
okuduumuz tafsilattan da anlalaca vehile bin br zorluk, bin bir
mni ve eitli suikastlara maruz kalm ve bunlarn cmlesi
tafsiltn grdmz gibi iman kuvveti, ahlk, cesaret ve faslasz
mcadelelerle bertaraf edilmitir. Hi phesiz ki ahr zaman
Peygamberi, btn bu zorluklar yenecek, Allahn hkmn yrtecek ve btn mnileri azimle, iradesiyle, cesaretiyle, dehasiyle ve
imaniyle yok edecek bir hilkatte yaradlmt.
Evvel Arab yarmadasnda, sonra btn cihanda maddi ve
manev bir islm devleti ve hkmranl kuran Zat - risletpenahulul-azm bir Peygamberdir. Onun kurduu devlet, yasad ve
- 104 -

yaatt tarih, cihan medeniyetine kyamete kadar kymeti bak

hediye ettii din kendisinin azametine, kudretine, ikdamna ve
imanna sahiddir.
Btn Arabistan irk iinde yzd devirlerde tevhid
sancan kaldrm, btn bir cihan husumetle tek bana mcadele
etmitir. Yld, rkt, duraklad, azminin sarsld dvasndan
zerre kadar fedakrlk ettii grlmemitir. AIlahdan ald emiri
yerine getirmek, islm dinini yaymak. Kur'an hkmlerini yrtmek
ve medeniyeti muhammediyi neir ve tamim etmek iin llerde her
kum zerresi karsna da gibi dikilmi fakat Peygamberimizin azmi
ve onun nbvet vekan nnde kar gibi erimi, onun Peygamberine
sesini bomak ve yeni doan dini ldrmek isteyen dmanlar
mahf ve perian olmulardr.
Bedir harbinde tehizat ve silhlar noksan ve kt. saylar az
yz mslmann hereyleri mkemmel bin kii ile savamaa
mecbur olduklar vakit, Peygamberimizin da gibi, bir azim ve iman
heykeli gibi dman karsna dikilmesi zaferin mminlere tevecch
etmesini mmkn klmt.
slmn byk Peygamberinin ksa zamanda hkmn cihana
yayd dinin bu srat ve bu ekilde yaylmas tesadfn eseri deil,
himmet ve iman gayretinin neticesidir. Huneyn harbinde
dmanlarn basknlar ve savletleri karsnda aran ve gerileyen
slm ordusu gayb ettii maneviyat, Fahri kinatn sarslmaz
cesareti ve yerinde dini dik duran kahraman vaziyetinden ibret
alarak dzeltmitir.
slmiyetin, nur huzmeleri gibi yaylnda, bizatihi birer nur
huzmesi olan Kur'an yetlerinin insan ruhunda yapt tesirler ve
yaratt furtunalar cidden mhimdir. Bu yt kerimeden bazlarnn
lfzan ve maalen tercmelerini aaya sralama faydal bulduk.
1 Es-Saf suresinin altnc yeti btn insanlara u mjdeyi
verir:
Meryem olu sa da bir zaman syle demiti: Ey israil
oullar ben size Allahn Peygamberiyim. Benden evvelki

- 105 -

Tevrat tasdik edici, benden sonra gelecek br Peygamberi de k ismi Ahmettir - mjdeleyici olarak geldim. Fakat o kendilerine
ak ak beyyineler getirince bu, apaikr bycdr dediler.
Bu yeti celilenin btn dier yeti kerime gibi tad i'caz ve
belagat insan ruhuna elektrik ceryanlar gibi tesir etmekte idi.
Tercemeler ne kadar mkemmel olursa olsun, hatta arapa terceme
ve tefsirlerin dahi Zat kibriyaya mahsus ilhi bir talkat manzumesi
olan yetlere kat'iyyen benzemedii muhakkaktr. u kadar diye
biliriz ki: Kur'an Kerim Arab lgati ve Arab cmleleriyle nazil olduu
halde bugne kadar hi bir Arabn bir tek yetine nazire yapamad,
onun ilhi eser olduunn en kat' delilidir.
2 imdi yine Es - Saf suresinin sekizinci yetini grelim.
Cenab Hak yle buyuruyor:
Onlar azlariyle Allahn nurunu sndrmee yelteniyorlar.
Halbuki Allah, kendi nurunu, kfirler holanmasalar dahi
tamamlaycdr.

3 Seba' suresinin 28 inci yetini aaya alyoruz:

Habibim, seni rahmetimizin mjdecisi, azabmzn habercisi ve btn insanlarn Peygamberi olmaktan baka bir sfatla
gndermedik.' Fakat insanlarn ou bunu bilmezler.
Btn bu yetlerde msahade ettiimiz ilh belagat, talkat ve
i'czdr ki yldrn hziyle insan ruhlarn istil etmi, hkmn
yapm ve kalpleri hakka kde, insanlar iman nuruyla
nurlandrmtr.
Buna muvazi olarak Resul Ekrem'in de sahip bulunduklar
yksek ahlk, fazilet, necabet, uluvvcenb ve bunun gibi saysz
meziyetler Cenab Hakkn kendisine tevdih buyurduu Peygamberlik
vazifesini yapmaa ve islm dinini kyamete kadar baki klmaa
hizmet etmitir.
Btn bu mtalaalar gz nne alarak slm hakimiyetinin
nasl teesss ettiini takip edelim:
Tebk gazasiyle Resul Ekrem haric siyasetini tanzim etmi,
hududlarn emniyet altna alm ve dmanlara kudretini
tanttrmtr. Bundan sonra Arab yarmadas haricindeki insanlar
- 106 -

slma davet vazifesine balamtr. Tebk seferi biter bitmez

Cenubda Yemen, Hadramut, Umman halk mslmanl kabul
ederek slm hkmranlna ba emitir. Hicretin dokuzuncu
ylnda dier btn kabileler dairei slama dahil olarak btn Arab
yarmadas bir btn halinde ve islm devleti eklinde tarih
sahnesine km ve hkmranlk tamamlanmtr. Romallarla olan
hududlar da emniyet altna alnmtr.
Sultan Enbiya Hazreti Muhammedin, btn ebnyi beere
hitap eden islm dinine girmeleri iin ecnebi hkmdarlara
gnderdii namei hmayunlarndan bir danesini aaya alyoruz:
Bismillhirrahmanirrahim. Roma imparatoruna.
Esselm- menittehaalhd
"zerimize vacib olandan sonra... Sizleri Islama aryorum. Kabul edin. Cenab Hak sizi iki tarafl mkfatlandrr.
Sizler bu islmiyet davetinden istinkaf ederseniz halknzn
btn gnahlar zerinizde kalr. Ey kitap ehilleri! Sizin ve bizim
iin dahi en mnasip olan dine geliniz. O da udur: Yalnz
Allaha iman etmek ona baka ortak tutmamak, dierlerine Allah
dememek. Ey kitap sahipleri! Sakn bu davetten ekinmeyiniz!
Biz mslmanz, dinimize islm denir.
***
Mslmanlk Arab yarmadasnda kkletii gibi onun ziyas
hududlardan tam, etrafa yaylmt. Bununla beraber, balangta
Arab yarmadasnda tuhaf bir manzara hkm, srmekte idi. Bir
yandan ekseriyeti tekil eden mvahhitlerle, Putperestler yanyana
yasamakta idiler. Gayri mslimler, eninde sonunda bu nurun
ziyasna katlmlar ve mslman cemiyeti iinde kaynap
gitmilerdir. Mslmanln btn semavi kitaplar kabul etmeleri,
onlarn ibadet ve dinlerine hrmet etmelerine mukabil yahudiler
daima dinimizi istihza ve istihdaf ile karlamlar ve islm gnei
doduundan u ana kadar dmanlk ve husumetten bir zerre bile
eksiltmemilerdir. Bir ksm halkn putlara tapmas, mminlerin

- 107 -

putlar krmas byk bir tezad tekil ediyordu. Buna son vermek
zaman geldi. Tebk sava sona erdikten sonra Hazreti Ebubekirin
riyasetinde mslmanlar hacca gidince tvbe suresi nazil oldu. Bu
surenin u yeti byk bir mna tayordu:
Allah ve Resul tarafndan hacc ekber gn btn
insanlara beyan olunur k: Allah ve Peygamber mriklerden
uzaktr. Eer tvbe ederseniz bu sizin iin hayrldr. Yz
evirsenizde, bilin ki Allahtn takdirini zayiflatamazsnz.
Kfirlere ackl azab bildir.
Bu yeti kerime nazil olunca Resul Kibriya hemen Ebutalib
olu Aliyi ararak Hazreti Ebubekirin nezdinde gnderdi ve u
talimat verdi: Git hutbe ver ve tvbe suresini halka oku! Hazreti Ali,
Minada halk toplad, yannda Ebu Hreyre vard. Yksek sesle u
yetleri okudu:
Allaha irk koanlardan andlam olan kimselere verilmi olan ahietlere Allah ve Resul tarafndan son verilmitir.
Allaha ortak koanlarn sizinle dstkleri gibi sizde onlarn cmlesiyle duunuz. Allahn, kendisinden korkanlarla
beraber olduunu biliniz.
Bu yetlerin okunmas bittikten sonra biraz duraklayarak,
yksek sesle yle bard:
Ey nsanlar! Mslman olmayan cennete giremez. Bu yldan sonra mrikler hac edemez ve kbe etrafnda plak
dolaamaz.
O gnden sonra hi bir putperest hac etmemi, hi kimse
plak olarak Kbeyi tavaf etmemitir. Bu hl islm dvasnn
rasanetini ve islm devletinin kkletiini gsteren en byk
misallerdir.
***
Resul Ekrem Medinede bulunduklar mddete mslmanlara
imamet ve riyaset edip onlarn hakemliini de ifa ederdi. Mslman
hakimiyeti tamamiyle teesss ettikten sonra etrafndaki btn
kabilelerle andlamalar yaplm vilyetlere valiler ve ehirlere
beler tayin edilmitir. Peygamberimiz valileri tayin buyururken
- 108 -

onlara vazifelerini hak ve adalet dahilinde ifa etmelerini ve

bulunduklar memleketin halkn ho tutmalarn emir ederdi. Valileri
memleketin erafndan, imanlar son derece kuvvetli ve samim
insanlardan seerlerdi. Ayrca bu valileri, vazife mahalline
gndermeden evvel imtihana tabi tutard. Mesel: Yemen'de vali
gnderdii Cebel olu Maaz'a syle sormulardr:
Halka ne ile hkmedeceksin?
Allahn kitabiyle...
Bulamaz isen?
Peygamberin snnetiyle...
Yine bunda da bulamaz isen?
ctihad ederim.
Cevabn verdi. Peygamberimiz: Benim sefirlerimi, Allahn
ve Resulnn sevgilerini celbe muvaffak eden Allaha binleree
hamdsenalar olsun diye krler etti.
Resul Ekrem Bahreyne vali olarak gnderdii Seid olu
Ebani'ye u talimat verdi:
Halk ho tutmak hususundaki vasiyetimi yerine getir.
ileri gelenleri sayg ile karla.
Hazreti Peygamber valilerini ok gzide insanlardan seerdi.
Onlardan halka rnslmanl retmelerini, zekt ile dier vergilerin
tahsilini ve hazine mallarnn muhafazasn istedi. Halkn iyilik
hislerini okamalarn, onlara Kur'an retmelerini, din anlaylarn
kuvvetlendirmelerini, hakl olanlara yumuak, haksz olanlara kar
sert olmalarn, halk arasnda nizamszlk ve ris olursa onu
bastrmalarn rk ve kabile dvalarnn yasak edilmesini emrederdi.
Allaha sirk koulmasnn meni, ganimet mallarndan bede birinin
beytlmale verilmesi bu evamir cmlesindendir. Resul Ekrem; gnl
nzasiyle Ve iten inanarak mslman olan, ihtida eden insanlarn
mslman hukuk ve vecaibine sahip olduklarm beyan eder ve
hristiyanlk ve yahudilikte kalmak isteyenlerin serbest brakmalarn
emrederdi. Birgn Maaz'a syle hitap buyurdular:

- 109 -

Yanlarma gidecein halk, kitap ehlidir. Onlara ilk syleyecein ey. Allaha ibadet etmeleridir. Allah tamdklarn grr
isek zenginlerden alr fakirlere veririz. Onlara, Allahn
kendilerini zekt ile borlu tuttuunu syle, dinlerlerse al, fakat
mallarnn en kymetlisini almaktan sakn. Zulme urayanlarn
bedduasndan sakn. Zira, dualarda Allah ile insan arasnda hil
yoktur.
Bundan mada Pepgamber, baz vakitler mal tahsili iin hususi
memurlar da gnderdi. Nitekim her sene Revvaha olu Abdullah
meyvelerin tahmini iin Haybere gnderirdi. Hayber yahudileri
tahminin fazlalndan ikayet etmilerdi. Yahudiler Revvaha oluna
rvet teklif etmiler, kadnlarnn ziynet altunlarndan bir kn iinde
getirerek: Bu senin olsun, tahminini az tut demilerdi. Revvaha olu
Abdullah da buna karglk:
Ey Yahudiler cemaati! Sizler Allahn mahlukat iinde
sevmediklermizsinz. Fakat bu tefret beni szlere zulmetmee
sevketmez. Teklif ettiiniz rvete gelince: O, en menfur kazanlardandr. Biz onu yiyemeyiz.
Yahudiler bu hareket karsnda; gkler ve yerler bu feragatle
ayakta durur demilerdir. Resul Ekrem valileri ve beleri daima tefti
ettirir, kendisine getirilen haberleri dinlerdi. Bahreyn valisi hakknda
Kays kabilesi tarafndan vaki olan ikayet zerine kendisini
azletmitir. Peygamberimizin devlet idaresindeki hassasiyeti ayan
dikkattir. Valileriyle sk hesap grr, onlarn varidat ve masraflarn
inceden inceye tetkik ederdi. Bir kere, zekt tahsili iin birini memur
etti, tahsilat sonunda bu memur hesap verdi ve getirdii mallardan;
bu sizin, bu da benimdir, bana verilen hediyelerdir dedi. Bunun
zerine Resul Ekrem syle buyurdu. Allahn bizi borlu tuttuu
vazifelerde altrdmz kimselerde ne oluyor ki ba sizindir, bu da
bana hediye edilmitir demektedir. nsan kendi atasnn, babasnn
evinde oturduu vakit kimse ona durup dururken hediye getirir mi?

- 110 -

Bizim bir ie altrdmz ve karln verdiimiz kimsenin

hakkndan fazla birsey almas hrszlktr buyurdular.
Peygamber itima ve islm nizama son derece riayet ederdi.
Birgn Maaz'n namaz uzatmasndan Yemen halk ikyet etmi ve
Resulallah da onu tekdir etmi, halka imamet edenlerin namaz
uzatmamalarm emretmitir.
Resul Ekrem halkn adalet ilerini yrtmek iin kadlar tayin
ederdi. Nitekim Ebutalib olu Ali'yi Yemen'e kad gnderdii gibi
Nevfel olu Abdullah da Medine kads tayin etmitir. Cebel olu
Maaz ile Ebu Musa El'e'ariyi Yemen kadlklarna gnderdii
zaman ikisine de; ne ile hkmedeceksiniz diye sormutur. Her ikisi
de cevap olarak Kur'an ve snnetle orada bulamazsak kysla
cevabn vermiler. Resul Ekrem de bu cevaptan memnun
kalmlardr.
Btn bunlardan anlalyor ki islmm byk Peygamberi,
kurduu devlet ve medeniyet de hkmet ile halk arasndaki
mnasebetleri en ince teferruatna kadar takip ederlerdi.
Bundan mada Resul Ekrem halkn ilerini tedvir iin daire
mdrleri demek olan ktipler tayin ve istihdam ederdi. Hazreti Ali
anlamalar ve uzlamalar ktibi idi. Elhris mhrdar idi. Ebu Fatma
olu da ganimetler ktibi idi. Bunlardan baka Hicaz meyvelerinin
tadad ve dier vergilerin tahsili, alacak ve verecekler, ticaret
anlamalar ve krallarla muhabere iin ktipler tayin eder ve onlarla
mevereden holanrd. Kendisinin, doru grl, ferasetli
insanlardan on drt maviri vard. Bunlardan yedisi ensardan,
yedisi muhacirlerdendi. Haraza, Ebubekir, Cafer, mer, Ali, Ibni
Mes'ud, Sleyman, mr. Huzeyfe. Ebuzer. Mikdat, Bill belli bal
mavirlerdendi. Bu mavirlerden bakalarna da dantklar
olurdu. Peygamber tarlalara, meyvelere ve hayvanlara vergiler
koymutur. Bunlarda zekt, aar ve harb kazanlar vergileriyle
gayri mslimlerin, arazi, hara ve cizye vergileri idi. Zekt. Kur'anda
gsterilen sekiz trl kimselere datlr, bu vergiden bakalarna bir
ey verilmezdi. Zekttan devlet masraflarna da sarfedilmezdi.
Sava ganimetleri ve gayri mslimlerden alnan arazi ve ahsi
- 111 -

vergiler devletin idaresine ve ordu masraflarna kfi gelirdi. Devlet

kendisini fazla mala muhta gremiyordu. ite Peygamberimiz
devlet cihazn bu suretle kurmu ve hayat mddet ince bu tekilt
ikmal ve itmam etmiti. O suretle ki islm devletinin reisi, muavinleri,
valileri, kads, ordusu, daire mdrleri ve mavere meclisi vard.
Peygamberimizin kurduu bu hkmet ekil ve vazife itibariyle
btn mslmanlar iin bir rnek tekil eder. Peygamberimiz
Medinede hayatnn sonuna kadar islm devlet ve hkmet reisi
olarak vazife grmtr. Hazreti Ebubekir ile Hazreti mer
kendilerinin yardmclar idi.
***
S
SLLA
AM
MD
DE
EV
VLLE
ETTN
NE
EK
KA
AR
R
II Y
YA
AH
HU
UD
DLLE
ER
RN
NV
VA
AZZY
YE
ETT
Yahudilerin Peygamberimizin karsndaki vaziyetleri o kadar
mhim deildi. Mhim olan ey umumiyetle Urban ve hususi olarak
Kureylilerdi. Bu sebeple Yahudilerin dairei itaata alnmalar ve
bunlardan kafa tutanlarn uzak tutulmalar iin muahedeler
yaplmtr. Fakat islm devleti byyp, hkmranl geniledike
Yahudilerin fitne ve fesatlar da artmaa balad. Bedir harbinde
mslmanlarn galebesini gren Yahudiler bunu kendileri iin tehlike
sayarak mslmanlar ktlemee ve Peygambere yaplacak
fenalklar hakknda aralarnda grmee baladlar. Bunlar
Peygamberimiz haber almakta idi. Yahudilerin bu mel'un
tasavvurlarn mslmanlar haber alnca onlara kar kin ve nefret
artmakta ve her iki taraf yekdierine kar frsat gzetmekte idi.
Yahudilerin edebsizlikleri artmst. Avf olu kabilesinden Ebu Af
Peygamberimizi ve mslmanlar tahkir ve tezyif eden iirler
gnderiyor ve Mervan kz Asma'da islmiyeti kotlyor ve Resul
Ekremi rencide ediyor, ortal kkrtyordu. Eref olu Kaab
mslman kadnlar aleyhinde iirler ve hicviyeler dp Mekkeye
gelip bunlar orada okuyor, Hazreti Muhammed aleyhine halk tevik
ediyordu. Mslmanlar bu hallere tahamml edemeyip baz
yahudileri katletmi ve gzlerini korkutmu ise de onlarn
- 112 -

fenalklarnn nne geilememitir. Peygamberimiz, bunlarla

akdettii szlemelere hrmet ederek birdenbire harekete gememi ise de bu halin devam takdirinde Kureylilerin uradklar
kt akbete kendilerinin de urayacaklarm bildirmi ise de bu
Peygamberane ihtar yahudiler nezdinde messir olmam, bilkis
bunu alaya alarak u kstah ve necabetsiz mukabelede
bulunmulardr:
Ey Muhammed! Harb bilgileri olmayan insanlarla karglap
zafer kazanmak seni aldatmasn. Allaha kasem ederiz ki biz, seninle
harb edecek olursak bizim nasl insanlar olduumuzu greceksin!
demilerdir. Bu vaziyet karsnda bu kstah ve edepsizce meydan
okuma karsnda kuvvete ba vurmaktan baka are kalmad.
Mslmanlar harekete geip Kinka' oullarm muhasara ettiler.
Onbe gn bunlardan hi kimse evinden dar kmad gibi kimse
de kendilerine yiyecek ve su gtrmedi. Artk Resul Ekreme teslim
olmaktan baka areleri kalmamt. Hazreti Peygamber,
Medineden defolup gitmelerine msaade ettiinden ekile ekile
Vadkuraya kadar gelmiler, bir mddet orada konakladktan sonra,
yklerini alarak am hududundaki Ezrea mevkiine varmlardr.
Bunlarn uzaklatrlmalar zail olmu ve mslmanlara kar
hrmetle muameleye kendilerini mecbur grmlerdir. Hi phesiz
onlarn bu hali. tepelenmek ve yok olmak korkusundan ileri
geliyordu. Yukarda okuduumuz gibi yahudilerin riyakr maskesi,
Uhud malubiyetinden sonra ve bilhassa Hendek gazasnda
yzlerinden dmtr. Ondan sonra seneler boyu yahudi
kabileleriyle mminler arasndaki mcadele srp gitmi ve sonu
yahudilerin Hicaz kt'asndan koulmalariyle gelmitir.
slm tarihinin birinci safhas ve islm dininin intiar gnleri
daima yahudi fitne ve hiyanetinin byk dvay glgeledii gnlerdir.
Bunun iin Cenab Hak Mide suresinin 78 inci yftiyle:
srail oullarndan olup da kfredenlere Davud'un da,
Meryem olu isa'nn da diliyle l'net olunmutur. Bunun sebebi
isyan etmeleri ve ifrata sapmalar idi.

- 113 -

Buyurmaktadr. Yine Allahu Teala kitabn ayn suresinin 82 nc

ayeti kerimesinde yle buyurmaktadr:
insanlarn, mminlere dmanlk bakmndan en iddetlisi, and olsun ki yahudilerle Allaha irk koanlar bulacaksn.
Onlarn, iman sahiplerine sevgisi bakmndan, daha yaknn da
and olsun, biz Nasrnileriz diyenleri bulacaksn. Bunun
sebebi udur: nk onlarn iinde kesiler, rahibler vardr.
phe yok ki onlar byklenmek istemezler.
Mbarek kitabmz, islmn rehberi ve mid-i necat Kur'-an
Kerimde Cenab Hak kendi lisaniyle Beni srail hakkndaki hkmn
vermitir ki, bugn aradan 1378 sene gemi olmasna ramen hl
hkmi tabtaze ve canl olarak bakidir ve kyamete kadar da yle
kalacaktr.
***
S
SLL
M
MH
HA
AK
KM
MY
YE
ETTN
NN
ND
DE
EV
VA
AM
MII
Cenab Kibriya Kur'an Kerim En-Nars sresinde buyuruyor:
Allann nusrat ve fetih gelince.
Sende insanlarn kme kme Allann dinine gireceklerini
grnce hemen Rabbn hamd ile, tebih et. Ondan marifet
dile. Allah tvbeleri kabul edicidir.
Baz mfessir bu yeti kerimenin, Peygamberimizin irtihallerine
iaret olduunu sylerler. Sahih Buhar bu surei serifenin
Peygamberimizin vefatlarndan iki sene evvel nazil olduunu
nakleder. Yine baz rivayetlere gre de bu yetler Resulallahn terki
dnya etmek zere olduunu gsteren bir iarettir.
Her ne olursa olsun Hicretin on birinci yl ve Rebilevvel ay idi.
Fahrikinat bu fni lemden alkasn kesip ruhi mbareki lemi
kudsiyete intikal etmek zere idi. Refakati ulyay arzulamakta idi.
Arzusu yerine geldi.
Salt ve selm sana... Ey akl- muazzam ve mebbet...
***
- 114 -

Rasulllah, terki dnya edince eshab, slam devleti riyasetine

birini intihab zaruretini duydular. O makam tabiatiyle bo kalamazd.
Peygamberin hayatnda bulunduklar devre, devri saadet demek
isabetli olur. Ondan sonraki devirlere de islm hkmranl demek
doru olabilir.
Peygamberimiz, Allahn her trl lutfuna mazhar, ahsiyeti
stn, sz geer, Peygamberlik nfuzu her yerde hakim, ahsen
son derece cesur, metin, soukkanl dmanlarn hak ile yeksan
eden byk bir Peygamberdir. Bizzat kendilerinin nerettii din ile,
bizzat banda bulunduklar islm hkmeti, kendi idareleri ve
hayatlar esnasnda dnyann btn idarecilerine ve tekmil
beeriyene numune olacak bir manzara arz ediyordu, rtihallerinden
sonra bu devlet halifeler ve emir-el m'minler vastasiyle idare
edilmitir.
Muhtelif zamanlarda slm devletinde tabiatiyle dahil meseleler olmutur. Fakat bu hdiselerle islmiyetin bir alkas yoktur.
Din tekemml etmi. Hateml Enbiya efendimiz hirete g etmitir,
irtihali nebeviden sonra vuku bulan btn hdiseler, imdiki
mstamel tabiriyle birer i mesele olup esasa taallk etmez. Bu
gr farklarndan mesele karmak islm aleyhinedir. Bitaraf ve
samimi bir nazarla baklacak olursa, islmlar arasndaki ihtilf,
mslmanln esasna taallk etmeyip. Resul Ekremden sonra
islm varlnn basna geecek olan zatlarn tayini meselesinden
kmtr. Bu i ihtilf yahudi ve dnmeleri tarafndan krklenmi,
bir mesele haline sokulmutur. yle bir mesele ki islm iki paraya
blm, kuvveti yarya indirmitir. Her iki tarafn, her iki mezhebin
mteassp ahsiyetleri de bu ihtilf bytm ve bu anlamazln
derinlemesine sebep olmulardr. Bununla beraber rnslmanlar
arasndaki esasa taallk etmeyen anlamazlklara ramen
mslmanlar yeni yeni memleketler fethinden, islm nurunu
yeryzne yaymaktan geri kalmamlardr.
ran, Hindistan ve Kafkasyaya ulaan islm hududu in
lkesine, Rusyaya ve imaline kadar varm, Sam ve Msr, imali
Afrika ve spanyay eline geirmi, Anadolu ve Balkanlar.Krm ve
- 115 -

Ukranyay iine alarak karedeniz imal sahillerine ulammtr.

slam ordusu, Tklerin bayraktarl altnda Viyana kalelerine
dayanmtr. Bu ilerleyi, bu yeni yeni memleketler feth arzusu,
islm bayran lkelerden lkeye gtrmek ve din mem olan
mslmanl btn yeryzne yaymak arzusundan ileri geliyor ve
bu iman sayesinde mmkn oluyordu. Bu inan gevedii gn bu
ftuhat durdu ve geveme devri balad. Bu duraklamada en
messir amil, islm nizamlarnn ar ar terk edilerek yerine
yabanc metodlar ve usullerin tatbiki olmutur. sm devletinin kendi
nizamnda ilerleyii kendine mahsus tefekkrleri ve bidayetten beri
grdmz gibi baz esasl hakikatlere dayanlarak kat'edilen yol,
bu dinin bu medeniyetin ve bu devletin temellerini kuvvetlendirmiti.
Bu sebeple ilk yz yl iinde geni bir mntkaya yaylmak imkn
hasl olmutur. Bu yayl ve istil devam ettii mddet zarfnda
mslmanlk yeni yeni przler ve zorluklarla karlam ve onlar
hall fasl edecek areleri kendi kanunlarnda bulmutu. Bu suretle
randa, Irakta, Suriyede, Msrda, ispanyada, Hindistanda,
Kafkasyada ve dier memleketlerde tesadf edilen yeni hdiselere
islrn kanunlarnn tatbiki bu memleketler halknn topyekn
mslman olmalarna yaramtr. Bu hal islm hakikatlerin ve
msman hak ve kanununun ince ve adil esaslarna, Kur'an ve
snnetten karlan hkmlerin isabetine byk bir delildir. nk
mslmanln doruluu ve hakikate uygunluu, halk umurunda
msbet neticeler dourmu ve ayrca Kur'an ve snnette mndemi
byk hakikatlerin ortaya kmas ilerleyiin seri halindeki
muvaffakiyetlerin srlarndandr.
Bu ilerileyi ve muvaffakiyetler beinci Hicret ve on birinci
Mild asra kadar devam etmi ve ondan sonra slm leminde
umumi bir geveme ve duraklama devri balamtr. Tekrar etmeliyiz
ki bu duraklama, gerileme ve gevemede en messir mil islamlarn
kendilerine mahsus kanun ve nizamlardan uzaklamalardr. Bizim
bu gerilememizi frsat bilen hal ordular mslmanlar aleyhine
hareket gelmiler, mdhis bir dini taasub ve ortaaa yakan bir

- 116 -

zihniyetle toplanarak mslmanlara saldrmlardr. Ehli Salibin

malubiyetinden sonra Klemenler islm hkmetini ellerine
almlarsa da Kur'an ve snnetten; islm kanun ve nizamlarndan
habersiz olduklarndan onlarn elinde islm devleti kuvvetsiz ve
gevek bir halde kalmtr. Bundan sonra Mool tecavzleri ve
bunlarn zengin slm ktphanelerini ve abidelerini yakp ykmalar
mslmanla byk darbe olmu ve zafiyetini arttrmtr. Mslmanlarn ana prensiplerden ve islm hukuk ve nizamlarndan
ayrlmalar, gayet ksa zamanda, yldrm hziyle yeryzne yaylm
olan slm kudretini zayf drmee sebep olmutur. Tarihin bu
dnm noktasnda, slmn me'alesi, Trk rknn elinde yeniden
parlam ve eski evketini kazanmtr. Trk milletinin, hal seferleri
esnasnda ve mslmanlk dvasnda tarih boyunca gsterdii
fedakrlk ve dvaya yapt hizmet asla inkr edilemez.
slm bayra Osmanllarn eline getikten sonra bu livay-
tevhid ksa zamanda Bizans surlarnda ve Balkanlarda dalgalanm
ve Trk milletinin idaresinde slm devleti yeryznn en kudretli
varl olmutur. Baz Arab mellifleri Trklerin asker kudretlerini ve
slm bayran yeryznn kt'asna byk bir hulus ve imanla
gtrp dikmelerini medih ve sena etmekte fakat bizim ilme ve
fikriyata kymet vermediimizden de bahs etmektedirler. Hakikat
hlde Trklerin sadece silh kuvveti ve rk kabiliyet ve cesaretleri
sayesinde deil, daha ziyade iyi idare ve slm adaleti sayesinde bu
terakkilere mazhar olduklar muhakkaktr. Ecnebi mellifler Trklerin
on nc yzylda Avrupada namlarnn duyulduunu yazarlar. Saylar mahdut olan Trkler Orta Asyadan Moollarn errinden dolay
hicret ediyorlard. Bunlar merkezi Konya'da olan Seluk Trklerinin
imdadna yetitiler ve Seluklarn Moollar ve Rumlar aleyhindeki
seferlerine itirak ve hizmet ettiler. Seluklar bu hizmetlere mukabil
kendilerine Anadolunun garbnda baz paralar verdiler. Buras
Byk Osmanl mparatorluunun maskat re'si, beii ve dou
mntkas idi. Osman ve orhan belerin yksek deha ve istikbal iin

- 117 -

hazrladklar dahiyane pln ve program, byk bir imparatorluun

temellerini burada kurdu ve paralara ayrlm olan Seluk beyliklerini birer birer kendi bnyesinde toplayarak 1683 Mild senesinde
Viyana surlar nne kadar dayand.
Trklerin insaniyete ve slmiyete yapt hizmetlerin
tamamiyle tebellr ettirilmesi gerekir. Her nedense gerek slm ve
gerekse Garb mellifleri baz sebeplerden tr bizim hizmetlerimize lyk olduu deeri vermemilerdir. 1453 de ark
mparatorluunun merkezi olan stanbulun Trklerin eline gemesi
slmiyetin bir zaferi olduu kadar insaniyet iin byk bir hizmet ve
adalet numunesi olmutur. Fatih Sultan Mehmed'in stanbulu
zaptedip, bir a kapayarak, yeni a at o muhteem gnlerde
hristiyanlara bahettii imtiyazlar ve mslman olmayan tab'aya
gsterilen adalet ve iyi muamele slmiyetin stnln gsteren
ve byk mnlar tayan hdiselerdendir. Bu byle, olduu iin
Trakyadaki Rumlarn yeknu Trklerden ok fazla olduu iin
Trakyadaki Rumlarn yeknu Trklerden ok fazla olduu hlde
Rumlar kendi can ve mallarnn emniyetini, Trk ve Mslman
adaleti himayesinde daha memmen grdklerinden slm hkimiyetini, hristiyan idaresine mreccah tutmakta idiler. Mslmanlarn
tutumu ve bu dinin umdelerindeki sarahat ve asalet Ortodoks
mezhebindeki hristiyanlara; katoliklerden daha alicenap ve daha
hakikat olarak gzkyordu. Mslmanln adalet ve kanun nnde
msavat prensipine mukabil; mesel Garb melliflerinden Klark'n
Amerikada baslm olan Race of Turkey European kitabndan u
paray alabiliriz :
Fesada dm asilzadeleri, kalabalk ve mstebit bir
ruhban snf, kt tefsir edilen bir sr kanun ve ferman,
ehaliyi devaml bir surette soyan bir hkmet ve en kts
hkmetin tahamml edilmez inhisarlar, vergi tahsilindeki
bozukluk lar ve adaletsizlikler, sr halinde gmrk memurlat
ve tahsildarlar sefaletin derin ukuruna dm olan halkda ne
hak, ne kurtulu imkn ve ne de bir zerre mit brakmam id

- 118 -

Bu mtalaaya mvazi olarak, dier bir milletin, bir rus

tarihisinin u yazsn da aaya alrsak iyi bir mukayese yapmak
imkn hasl olur; Bizans hakknda diyor ki:
Kanunun hkm olmayan bir imparatorluk, aznda dizgin
bulunmayan bir at gibidir. Kostantin ile ondan evvelkiler kendi
byk memurlarn halk ezmek iin serbest brakmlard. Artk
mahkemelerinde adalet, kimsenin kalbinde cesaret kalmamt.
Masumlarn gz yandan, kanndan hakimler servetler yapyorlard.
Rum askerleri, muhteem niformalarnn altnda marur ve
mtehakkim vatandalar ise vatan haini olmaktan utanmyorlard.
Askerlerin harbden kamas tabii idi. En nihayet Allahb gazab bu
halkn kafasna indi ve lemlerin Allah, kendi yolunda cihad
mukaddes bilen ve bundan zevk alan, hakimleri adalete hiyanet
etmeyen byk hkmdar Fatih Sultan Mehmed Han meydana
kard.

Bu yaz ortodoks hristiyan olan bir Rus mverrihi tarafndan

yazlmstr. Mslman Trkn, islm kanun ve nizamlarna uyarak
nasl mkemmel ve adil bir idare kurduu ve ' bu nizamlar
geveyinceye kadar yzlerce sene nasl bir zafer ve istil yolunda
yrdmz canl ve ahidli, isbatl delillerindendir.
***
imdi; Mslman Arab melliflerine gre islm hkmranl
hakkndaki mtalalar sralayalm:
Arab mellifleri islm hkmranln muhtelif ekillerde tarif
eder ve iktisad ve itimai meselelerde muayyen hkmlere gre
icrai hkmet eden halifelerin ahslarnda toplarlar. Onlara gre bu
makamlara bal umum valilikler geni salhiyetlere sahip, mstakil
reis hkmn verdirerek ,adeta mstakil birer hkmet olarak
emirlmminini tanmak ve hutbelerde namn zikretmekle iktifa
etmiler ve hkmranlk kudreti ellerinde olduundan bamsz
devletlere benzemilerdir. Mesel Hamdniler ve Seluk
hkmdarlar gibi devletler, islm birliine br tesir yapmamtr.
Baka bir misal; Msrda Asi olu Omrun vaziyeti, Samda Ebu
Sfyan olu Muaviyenin vaziyeti umum valilik mahiyetinde idi.
- 119 -

Bununla beraber bunlardan her hangi bri emir-elrnmininin

emrinden hari tek bana bir ey yapmamtr. slm hkmetinin
banda bulunan zatlarn kuvveti sayesinde islm devletinin birliine
halel gelmemitir. Fakat ban kuvvetine zaaf gelince mstakil ve
umum valiler birer mstakil devlet olmak yolunu tutmulardr.
Halbuki islm hkmranlnn reislerinin kuvvetli bulunduklar
devirlerde ayr gibi gzken bu hkmetler, haddizatnda bir
makama bal yekpare bir devletin paralan saylrd. Tarihte bazen
mslman hkmetlerinin tek basma kald grlrse de, bunlar
yine bir tek makama bal ve muti kalmakta devam ettiler.
Endls'te zuhur eden halifelik Msrda peyda olan Fatimlerin baz
Arab mverrihleri umum valilikten baka bir ey olmad ve islm
devletinin btnlne halel getirmedii kanaatndadrlar. Osmanl
devletinin hkmranl zamannda iran'n da vaziyeti bunun ayn idi.
Hlsa
yeryznn

kt'asnda
asrlar
boyunca
mslmanln stn hkmranl, yekpare bir kal'a gibi devam etmi ve itibar Trkler devrinde zirveye ulamt. Dnyann btn
mutaassp ve bozguncu kuvvetlerinin hnlarn Trk milleti zerinde
teksif etmesinin sebep ve hikmeti budur.
S
SLLA
AM
M D
DA
AR
RE
ES
SN
NN
N
S
SY
YA
AS
SE
ETT
slm idaresinde i siyaset, dahilde islm icaplar ve gereklerinin yrdlmesidir. Bunlar kendi hkmranlnda yasayan
btn halkn itima, kaza, adl ve iktisad btn ilerini tanzim eder
hafif ve ar cezalar tertip eder ve bilhassa ahlk mevzuuna kymet
verirlerdi. Mslmanlar; btn insanlarn hak dinine iltihaklarn bir
zaruret ve vazife olarak telkki etmekte idiler. nk bu dinin btn
beeriyete amil, umum sulh ve skne hizmet eden bir
medeniyetin esas olduunu kabul ederler. Kur'an hakimde Cenab
Hak yle buyurmaktadr:
Ey insanlar, sizi ve sizden evvelkileri yaradan Allaha ibadet ediniz, bylece ondan korkup ekinirsiniz.
Yine Cenab Hak yle buyurmaktadr;
- 120 -

Ey insan, byk olan Allahn emirlerini dinlemeyip seni

aldatan nedir.
Binenaleyh bu vazifeler ister mslman olsun, isterse
mslman olmasn her idrak sahibi insandan istenmitir. mam
Gazali de Mustasf ismindeki usul kitabnda su mtalay ileriye
srer:
zerlerine vazifeler yklenen kimseler, islmlk vecibelerini ifaya borlu olan kimselerdir. Bunlarn vazifelerini kavrayacak akl idrak sahibi olmalar lzmdr. Her hangi bir ahsn
bir vazife ifasna mecbur olabilmesi o ahsn bunu anlayabilecek akl ve ferasete sahip ve insan olmasndan ileri gelir.
demidir. Bunun iin islmiyet btn insan oullarna hitab eden bir
messesedir. Mslmanln tekmil insanlk muvacehesindeki rol,
kendine mahsus nizam ve kanunlarla insan topluluklarna bakmas
ve kendi icaplarna gre muamele etmesidir. slm dzeni,
ekalliyetler tanmaz, cmleye adalet gziyle msavi hak tanr.
slmiyetin bu mevzuunda Trklerin takip ettikleri siyaset,
btn dier milletler iin numune tekil eder. Trk Padiah, kinci
Sultan Murad'n adalet babndaki titizlii btn ecnebi tarihilerin
dikkat nazalarm ekmitir. Marnileyh Rum. imparatorlarnn
tabalarna reva grd zulm ve suiistimalleri kaldrm ve halka
kt muamele eden memurlar cezalandrmtr, stanbulun
zabtndan sonra en az yz sene gayet salam ve muntazam bir
idare, ehliyetli devlet memurlar ve btn dnyaya misal olacak olan
bir adliye kurulmu ve devam etmitir. Bu idare hem mslmanlar,
hem de mslman olmayanlar iin gayet adilne ilemi ve bu
sayede hristiyanlar refah ve saadet iinde yaamlardr.
slmi admlar ve tempo ile yryen ve mslman nizamlarna
ve kanunlarna son derece riayetkar bulunan Trk mparatorluunun
bayrann dalgaland btn lkelerde mslman ve gayri
mslman tab'ann nail olduu terakki ve inkiaf btn Garb
melliflerinin hayret, takdir ve tasdiklerini mucib olmutur.Bir
zamanlar kendi bayraklar altnda ticaret gemileriyle sefer yapan

- 121 -

Rumlar ecnebi limanlarndan koulurken bunlar Osmanl bayra

altnda geni bir hrriyet ve imkna sahip olmulard. O derecedeki
bu Rumlar uzak seferlere ktklar zaman Trk kyafetine brnr
ve bu sayede her trl kolaylklar grrlerdi. uras ayan dikkattir
ki Trk gcnn yksek bulunduu devirlerde mslmanln icaplarna riayet dolaysiyle btn lkelerde eref ve itibara sahip
bulunuyorlard. Trklerin Yunanistan fethinden itibaren tam iki asr
yle bir adalet ve iyi idare hkm srmtr ki bunun bir esi
hristiyan dnyasnda gsterilemez. La Jonkier isimli muharririn
yazd Osmanl tarihi isimli eserde u para gze arpar:
Macaristandaki
kalvim
mezhebi
mensuplariyle
Transilvanyadaki
mvahhit
hristiyanlar,
mutaassp
Habsbtrg'lularn eline dmekten ise msluman Trklerin
tab'as olma oktan istiyorlard. Bundan baka Silezyadaki
protestanlarda mezhep ve vicdan hrriyetleri iin Trkiyeyi
zlyorlard. Bilhassa On beinci asrn sonlarnda spanyada
zulm ve ikenceye urayan yahudiler fevc fevc Trkiyeye
snmlard. Rusyann resm kilisesi tarafndan kt muamele
ve zulme duar olan Kazaklar hrriyet ve adaleti Trk
mslman
padiahlarnn
lkelerinde
bulunuyorlard.
Polonyallarn ortodoks Ruslara yptklar korkun zulmlere
kar Antakya ortodoks patrii Makaryos yle feryat etmiti:
O imansz sefiller tarafndan ehit edilen binlerce insana
hep beraber aladk. llerin says seksen bini bulmutur. Ah.
dinsizler! Ah pis vahiler! Ah sizi gidi ta yrekliler! Dnyalarn
terk etmi biare insanlarla aciz kadnlar ne gnah ilediler,
kzlar, olanlar size ne fenalk yapmlard ki?. Ben bunlara
niin mel'un ulahlar diyorum? nk bunlar bizi putlara tapan
dallet ehlinden deha aa drdler. Allah Trk imparatorluunu ebediyete kadar payidar etsin.
Btn bu misaller, bu itiraflar Trklerin islm nizam ve
kanunlar altnda ne byk, ne adil ve ne kadar alicenab bir millet

- 122 -

olduunu ve islmm san ve erefini ne derece ykselttigini

gstermesi itibariyle son derece mhimdirler.
Btn bu konuda Trklerin rk ahlknn stnl ve buna
inzimam eden islm terbiyesinin rol byktr.
Son nesiller ve byk vatanmza hasta adam denildiini
iitmee alm olanlar, milletimizin kazand byk zaferlerin ve
ulatklar istil ve hazmetinin derecesini lmekte zorluk ekerler.
Onlar bizim silh gcmz, kuvvetli imanmz ve rk kabiliyetimiz
sayesinde btn dnyann nasl hayret ve hatt hayetini kazanm
olduumuzu lykiyle takdir edememekte mazurdurlar. Trkler,
Allahn ismini ykseltmek ve islm bayram dnyann drt
bucana dalgalandrmak akyla dine ve medeniyete byk
hizmetler yapmlardr. Haddizatnda bir sulh ve selmet ve
yeryznde imanllar karde bilen bir din olan islmiyet, ilk intiar
devirlerinde grdmz gibi mcadele, mcadele ve gayret yoliyle
yaplmtr. Trklerde ayn yolu tutmular ve sonra fetih ettikleri
lkelerde halka adalet, hrriyet ve huzur salamlardr. Bylece
Bulgaristan. Srbistan, Macaristan, Bosna ve Hersek'in idaresini
ellerine almlardr. Ayn ruh ve ayn iman ile talyan yarmadasnn
cenubundaki Otranto'ya bayran diken Fatih Sultan Mehmed, Tbk
Peygamberimize yaptklar gibi yahudilerin hyanetine uram ve
hususi doktoru yahudi dnmesi Yakup Paa [Maestro Jakob]
tarafndan zehirlenip ldrlmemi olsa idi. Trk bayra Komadaki
Senpiyer kilisesinin damna dikilmi ve oradan islmn nuru tekmil
garbe yaylm olacakt. stanbulun fethine gelen Byk Trk Hakan
Ebul Feth Sultan Mehmet Okmeydannda vzer ve mersna su
hitabede bulunmutu:
Ben, Byk Peygamberimizin tebiratna mazhar olmak ve
ruh mbareklerini ad etmek iin bu byk vazifeyi srtma
yklenmi bulunuyorum.

Evet Byk Peygamberimizin yolunda yrd ve o da ayn

zorluklara gs gerdi. Bizler bu Byk Trk Hakan'nn bize miras
brakt, bu beldeler ah stanbula byle sahip olduk.
***
- 123 -

slm bayra Trkler elinde garba doru ilerlerken, Arablarn

da mslmanl neir ve tamim ve islm lkelerini geniletmekteki
hizmetlerini takdir ve talisinle yadetmei vazife biliriz. Yedinci asrda
Sasniyan hanedan iskat edilmi ve asrlarca Roma ve ark
Romann satvet ve kudretine kar koymu olan geni ran
mparatorluu islm bayra altna girmitir. Hi phe yoktur ki ran
ordusunun inhizama uramasnda ve halk topluluklarnn
mslmanlara mukavemet etmemesinde en byk amil; islm
adalet ve kanunlarnn stnl ve ran Sultannn anari, zulm ve
istibdat iinde yzmesi ve o zaman rann dni olan zerdt
rahiplerinin zulmlerinin zamann hkumdarlarnca himaye edilmi
olmasdr, o zaman zerdt rahipleri hkmet iinde son derece
nfuza sahiptiler. Onlar bu nfuzlarm Iranda yasayan mteaddit
halk ve mezhep sahipleri aleyhinde kullanmakta idiler. Mslmanlk
ise, ister kendi dininden olsun isterse baka dinlere mensup olsun
btn insanlar hakknda adil ve hakkaniyet dairesinde muamele
eder. Bu sebepledir ki Arablarn islm bayram rana kadar
gtrmeleri zor olmamtr. slm bayrann dalgaland her yerde,
her din ve mezhebe mensup olan insanlar kendilerine bahedilen
hrriyet ve msamaha dolaysiyle ferah ve mes'ut nefes almaa
balam ve bu hal islm nurunun gnllere ve ruhlara yaylmasna
sebep olmutur. Bundan baka zerdt mezhabinin nefretle
karlad san'at sahipleri mslmanlarca himaye ve takdir
grmekte idi. Zerdtlerin san'at ve i sahiplerini hakir grmelerini
mukabil mslmanlann kendilerine hrriyet bahetmeleri ve
msavat ve adaletle muamele etmeleri halkn samimi ve candan
istekle mslman olmalarna yardm etmitir. unu tekrar etmek
faydaldr ki islm kanun ve umdelerinin hakkiyle hkm srd
btn devirlerde islm satvet ve kudreti niha derecesini bulmu, bu
nizamlar ve isln yoldan ayrldmz vakit tedenni ve ihatatla yz
yze gelmiizdir. Btn tarih bunun en adil ve tarafsz ahididir.
randa slmiyetin yayln tetkik ederken u hdiseyi de
hatrlamak faidelidir:

- 124 -

Hazreti Ali'nin olu, hafid-i resul Hazreti Hseyin'in son

Sasniyan hkmdar Yezd Crdn kz ehbnu ile evlenmi
olmas, Iran halknn islmiyete abuk snmasna sebep olmutur.
ran halk ehbnu ile Hazreti Hseyin'in torunlarna, kendi eski
hkmdarlarnn halefleri gziyle baktklarndan bu yeni din ve
hkmeti, kendi eski hkmet ve hanedanlarnn devam gibi telkki
etmilerdir. ranl dindalarmzn Hazreti Ali ve evldlarna verdii
ar ehemmiyetin ve sebep ve saiki budur.
Baz garb mellifleri, Arablarn mslmanl randa zorla,
cebir ve iddetle yaydklarn iddia ederlerse de, bu iddiann
hakikatle zerre kadar alkas yoktur. Aksine olarak islmiyet; tam bir
adil ve msamaha prensibi dahilinde, kendini sevdirerek,
inandrarak nur gibi, ziya gibi, gne gibi kalbleri sndrarak,
gnlleri tenvir ederek, zorla deil kolaylkla yaylmtr. Bu din;
ikrah ve cebri kabul etmez.
Tarihiler Mes'diden bir rivayet naklederler: Halife Elmu'tasm devrinde, randa bulunan bir mslman kumandan;
ateperestlerin bir mabedini yktrp onun yerine cami yaptrm olan
bir imamla mezzine falaka attrmtr.. Bu msamaha sayesindedir
ki, hicretten drt assr sonralarna kadar Irak da, Faristanda,
Kirmanahda, Azerbaycanda ve daha bir ok yerlerde ateperestler
mevcuttular, onun iin hi kimse islmiyetin cebir ve iddetle
yayldn iddia edemez. Mslmanln akla, manta, vicdana
hitap eden dsturlar ve adaletidir ki, hi zorluk grmeden gne gibi
birdenbire yaylm, zulmetleri yrtm, zulm ykm, cehli ve
ahlkszl bertaraf etmitir.
***
Mslmanlk Mezopotamyada ar bir ekilde genilemitir.
Ora halklar Hicretin 99 u ile 102 nci yllar arasnda hkmdar olan
ikinci mrn davet ve irad zerine mslman olmulardr. Hicretin
106 ile 126 senelerinde ve halife Haim devrinde Semerkand'da
Ebu Sayda isminde bir zatn himmetiyle islmiyeti kabule mazhar
olmutur. Ondan sonra 218 ve 229 senelerinde Elmu'tasm devrinde

- 125 -

bir ilerleyi grlmektedir. Bu zaman zarfnda Badad'daki islm

halifelerine askerlik yapmak zere gelen Trklerin kitle halinde
mslman olduklar grlr. Bundan sonra mslmanlk ark
Trkistana ve in lkelerine kadar kolaylkla yaylmtr. Kakarda
hkmdar Bura Hann mslman olmas hakknda tarihlere gecen
ayan dikkat bir hadise vardr. Saman hanedanndan hoca
Ebunnasr nuru islm yaymak iin btn gayret ve servetini sarf
etmektedir. Bir gece lem-i manda Fahrikinat efendimizi grr.
Efendimiz kendisine u emri tebli eder:
Kalk Hindistana git. Satuk Bura Han tariki hidayete
gelmek iin seni bekliyor.
Garib bir tecellidir ki Bura Han da ayn gece ryasnda
kendisine bir mbeir geleceini ve onu hak dinine davet edeceini
grr. Ebunnasr- Samn Bura Han hidayet yolunun banda ve
hazr bir vaziyette bulur, glk ekmeden karsndakinin btn
varlnn iman nuriyle aydnlandn grr. Bu hdise islmiyetin
Trkistanda yaylmasna sebep olmu ve Hakanlarn mslman
olmu gren iki yz bin adr halk dairei imana iltihak etmitir.
Bundan baka, Himalya dalan eteklerin ve Tibette yasayan
Mecus dinine mensup Trkler, mslman hkmdar Kadir Han olu
Arslan Han'n mlknde adalet hkm srmekte olduunu
iittiklerinden Hicretin 434 nc ylnda onun memleketine hicret
etmiler, sonradan da cmlesi mslman olmulardr.
Seluk Trklerinin Hicretin 345 inci ylnda topyekn mslman
olmalar ziyasn yava yava kaybetmekte olan islmiyete yeni bir
revnak vermi ve Bat Asyadaki mslman beyliklerini bir bayrak
altnda toplamtr.
Horasandan Hindistann imaline doru yaylan mslmanlk
Afganistanda byk hsn kabil grmtr ki Afganllar bu
muazzam dinin kendilerine huzur ve saadet getirdiini daima yad ve
tizkr etmilerdir. Afganistanm kl halinde mslman olmas

- 126 -

Sebktekin ve Gazneli Mahmut Hann ftuhatndan sonra vuku

bulmutur.
***
Mslmanln ksa bir zamanda yeryzne nasl yayldn,
ku bak misallerle yukarya aldk. Bugn yedi yz milyonluk
muazzam ve muhteem bir varlk tekil eden islmiyet btn Avrupa
ve Amerikada ve dnyann en hcra kelerinde ayan hayret bir
ekilde yaylmaktadr. Maatteessf bizim hi bir himmetimiz
olmad halde, o, kendi varlnda mndemi hakikatler ve
cevherinde mevcut iyilikler dolaysiyle kendiliinden ilerilemektedir.
Birinci ve ikinci dnya harbinin beer bnyesinde yapt korkun
tahribat ve btn bu harabe ve facialara ramen henz hncndan
ve ihtirasndan bir zerre bile kaybetmeyen snmez kinler ve bilhassa
insanln btn zek ve kabiliyetlerinin tekmil medeniyetleri
berhava edebilecek olan niha bir harb iin seferber etmeleri ve:
Birisi bir yanana tokat vuracak olursa, ona teki yanan uzat
diyen Hazreti sa dininin soysuzlasm olmas insan cemiyetlerine
mslmanln ne byk fazilet, adalet, merhamet msamaha ve
bar seven yksek umdelerindeki asalet ve hakkaniyeti gsterir.
Bunun iindir ki, bilhassa ikinci dnya Harbinden sonra yer yer btn
Avrupa, Amerika ve Afrikada mslman cemiyetleri kurulmu ve halk
bu dinin kurtarc ve huzur verici sinesine yaslanmaa balamtr.
Pakistan, Baharstan. ran ve sair mslman memleketlerinin
kymetli ahsiyetleri bu me'alenin nurunu yeryzne yaymakla
meguldrler, muvaffak da olmakladrlar. Ne yazk ki on asra yakn bir
zaman islm bayrann lemdarln yapm ve onu anlar ve
erefler iinde lkeden lkeye dolatrm olan bizlerin bugn bu
mevzuuda bir himmeti mahede edilmemektedir.
***
Bugn mslmanl mteaddit mezhep ve tarikatlere ayrlm
gryoruz. Mslman milletler iin, eski evket ve satvetini bulmak
ve kendine lyk mevkii almak iin yaplacak ilerin banda
israiliyattan, her trl bid'atlardan temizlenmek ve mezhepler

- 127 -

arasnda bir anlama yaparak, hakiki islm, cemiyetlerinin ortaya

kmasn tabi gryor ve bunu Hanefi, afi, Maliki, Hanbeli, Caferi,
Zeydi ve sair islm mezheplerinin belirmesi gibi garip bir ey
bulmuyorlar. Bu melliflere gre btn mslmanlar gnllerini
birtek imana balamlardr ki o da mslmanlk inancdr. Bu imana
gre, esas Allahn emirlerini yerine getirmek, men olunan eylerden
saknmaktr. Bu mellifler diyor ki: Cenab Hak mminlere
mslmanln esasna balanma emretmi olup, mezhepler,
uymalar hakknda hi bir emir yoktur. Onlar mezhepleri, islm
kanununun eitli anlalmas eklinde telkki ediyorlar. Bu mesele
beynelislm henz bir karara balanmam, birlik areleri
bulunmamtr. Bu sebeple bu nokta zerinde fazla durmuyoruz.
Umumi prensip ve bu mutalealara muvazi olarak mslmanlar,
kendilerinden olmayan dinlere kar byk bir msamehaya
sahiptirler.
a) Mslman olduklarn syledikleri halde islm inan ve
nizamna muhalif kanaat ve imanda bulunanlar,
b) Tevrat ve ncil gibi kitaplara bal olanlar.
e) Allaha irk koanlar ve kitapsz olan dier btn topluluklar...
Bunlarn cmlesi itikat ve ibadetlerinde serbest braklr ve
evlenme ve boanmalar kendi eriatleri mucibince yaplr. slm
hakimiyeti bylelerinin ilerine bakmak iin kendilerinden bir hkim
tayin eder. Hazreti Peygamber atee tapanlar iin; Onlara kitapllar
gibi muamele ediniz buyurmutur. Btn bunlar islm
hkmranlnn i siyasetine taallk eden hususlardr. Mslmanlar
kendi tab'alarna msliiman olsun, .olmasn aada gsterilen
ekillerde muamele ederler.
1 Mslmanlar dinin btn icaplarn ve farzlarn ifa ile
mkelleftirler,
2 Mslman olmayanlarn iman ve ibadetlerine mdahale
edilmez.

- 128 -

3 Mslman olmayanlarn itima hayatlar kendi dinlerinin

icaplarna gredir.
4 Gayr mslimler evlenme ve boanmalarnda, kendi
hususi mahkemelerinde deil islm mahkemelerinde fakat kendi din
kanunlarna gre muamele grrler.
5 slm kanunlar btn iktisad ve ticar ilerde ceza ve
dzenlerinde tab'as arasnda fark gzetmez.
6 -- slm devletlerinin tab'alar, hangi dinden olursa olsun hi
bir tefrik ve imtiyaza tabi olmakszn kanun nazarnda, msavidir ki
bu hkmler mslmanln adalet ve insan haklarna verdii ar
ehemmiyetin birer misalidir.
S
SLLA
AM
MH
HA
AK
KM
MY
YE
ETTN
NN
NH
HA
AR
RC
C S
SY
YA
AS
SE
ETT
Mslmanlarn harici siyaseti tpk i siyaseti gibi bir hukuk ve
msavat sistemine baldr. Bu harici siyasette eslf ayn dnce
ve hisler tesiri altnda islmiyetin nesir ve tamimini ana fikir olarak
kabul etmilerdir. Bu esas Hazreti Peygamberden bugne kadar hi
bir tadile uramamtr. Resul Ekrem Medinede yerletikten beri
mslmanlarn, baka milletlerle olan mnasebetini islm esaslar
zerine tesise balam. Hicazda nesri din iin vakit bulmak
maksadiyle yahudilerle andlamalar yapm olduu gibi btn
Arabistanda bu maksat iin Kureyllerle de Hudeybiye muahedesini
akdetmitir. Bundan sonra Arabistan haricindeki devletleri slama
davet iin nameler gndermitir. Resul Ekremden sonra Halifeleri;
yukarda grdmz gibi mslmanl btn dier lkelere
gtrp yaymlardr. Peygamberden sonraki islm hkmetleri
arasnda baz farklar mahede edilir. Mesel Emeviler yeni yeni
ftuhat yapmakta Abbasilerden daha ileride olduklar gibi Osmanllar
da bu mevzuda Klemenlerden ve dierlerinden ok daha ileride
idiler. Cmlesinde mterek fikir islmiyetin ve tevhid akidesinin
yaylmas noktasnda toplanrlar. Resuli Kibriyann Peygamberliinin
btn ebnyi beere amil olduu kanaati btn mslmanlarda
hakim fikirdir. Bu fikrin on dokuzuncu asrda ve onu takip eden
- 129 -

devirlerde btn hristiyan lemine, sirayet etmi olmas hem ayan

dikkat hem de manaldr. Bu dvada yahudileri daima islmn
dman olarak grrz. Onlar Hayberde ne idiseler bugn ayn kin,
ayn husumet ve ayn mfrit nazarla mslmanla kar cephe
almlardr. Fazla olarak btn dnya hazinelerini, btn cihan
matbuatn ellerine geiren bu mahlklarn son asrda Trk
mslman devletini ykmak iin cihan mul bir faaliyete getikleri
grlmtr. Bir sr yalan ve hayal mahsul olan uydurma
nazariyelerle Sahyun da mntakasnda bir srail devleti kurmak iin
btn mslmanlar arasna soktuklar bozgun ve fitne ve bilhassa
Osmanl mparatorlunu kknden ykmak iin giritikleri mel'un
teebbslerin tafsiltn tarih gelecek nesillerin nlerine serdii vakit
insanlarn hayret ve dehet iinde kalacaklar muhakkaktr.
***
Cenab Peygamberin risaletinin tekmil insanlara amil olduu,
Kur'am Kerimde sarahaten bildirilmitir. Ey insanlar; Allahnzdan
size nasihat, t ve mbeir gelmitir ve "Onlara de ki: Ey
insanlar szlerin cmlenize kar Allahn elisiyim ve yine:
Deki: Bu Kur'anla bana bildirildi ki onunla size ve o srelerin
ulat bakalarna kt akbetleri bildireyim ve yine: Ey
Resul, Rabbinden sana bildirilenleri bakalarna ulatr.
Yapmaz isen rsaletini onlara ulastrm olmazsn.
Bu sebepledir ki Peygamberimiz; Allahn emirlerine uyarak
nbvvet ve risaletini tekmil insanlara tebli etmekten bir an hali
kalmamtr. Resul Ekrem'in irtihallerinden sonra bu vazife
kendilerini istihlf edenler tarafndan ifa edilmitir.
Hlsa edilmek lzm gelirse mslmanlarn haric siyasetinin
mihraknn islmiyeti btn lkelere yaymak ve tevhid bayran
dnyann drt bucanda dikmek noktasnda toplandn grrz.
Asrlarn deimez kanunu, Kur'am Kerimde en kat' ifadesini
cihad kelimesinde bulmutur. Mslmanlkta mcahede Allah

- 130 -

yolunda cihad en mukaddes vazifelerdendir. Tvbe suresinin

yirminci yetinde Cenab Hak yle buyuruyor.
man edenlerin, hicret edenlerin; Allah yolunda mallariyle,
canlariyle cihad edenlerin Allah indnde derecesi ok byktr.
Kurtulua erenler de onlarn ta kendileridir.
Bunun iindir ki Peygamberimiz Medinede islm devletini kurar
kurmaz ordusunu hazrlam ve devlete kar koyacak btn
manileri bertaraf etmek iin cihada balamt. Kureyliler, bu
manilerin banda geliyordu. Onu bertaraf etmei Resulallah ba
vazife bildi ve onlar kaldrd. Dier maniler de ayn ekilde yok edildi.
slmiyet btn Arab yarmadasn kapladktan sonra islm devleti
bu dini yaymak iin baka milletlerin kaplarn almaa balad. Bu
milletlerden islmn adalet ve tevhid bayra altna girenler, bereket;
bolluk ve rahatla kavuunca, artk hi zorlamaya hacet
kalmakszn btn gnller ve kalbler islmn nuriyle dolmaa
balad.
Mslmanlar bu vazifeleri yaparken; mslmanln kurtarc
umdelerini ve fikirlerini ak bir lisanla halka anlatma esas
tutmulard. yle de muvaffak oldular.
***
Bylece, bir az evvel tafsiltn yazdmz gibi mslmanlar
Maribi Aksdan, Mariki Aksya kadar lkeler fethettiler ve
oralarda islm adaleti ve hkmlerini tesis ettiler. Bu hkmranln
payidar olmas iin esasl art mslmanla mahsus kanun ve
nizamlarn ciddiyetle tatbiki idi. Bunu da byle yaptlar.
Mslmanlarn bu mevzuda tatbik ettikleri ana prensipler ylece
sralanabilir.
1 -- slm inanc, akla ve mantka dayanr. nsanlara hkmlerinde ve grlerinde bu zaviyeden bakmalarn emreder. Bu
iman insan tefekkre sevkeder ki, insan kinata ve mahlkata
baktka halikn varln idrak eder ve nne kan mkller,
muammalar ve mehulleri din bilgileriyle halleder.
2 -- Mslman dini dier btn edyandan fazla olarak ilme,
bilgiye kymet vermitir. Cehaletle hi bir mesele halledilemez, hi
- 131 -

bir mehul zlemez. Mslman olanlar iin sadece ve lfzan

kelimei ehadet kfi deildir. Dinini bu dinin esaslarn, hikmetlerini
bilmesi ve onunla aydnlanmas gerekir. Bu trl bilgi ve ilim
mslmanlk tefekkrn ve dairesini geniletir.
3 -- Mslmanlk, balangta kendi kanun ve nizamlarnn
hususiyetlerini renme yolunu emrediyor. Bu suretle her mslman
kendi yaad muhitte iz braksn ve adm adim terakki etsin...
Bunun iin mslmanlara dinin btn incelikleri, maksat ve gayesi
ve hkmleri lykiyle retilir ki bu uurda her trl hizmet ve
fedakrl seve seve yapsnlar. Bu fikir, kanaat ve iman
sayesindedir ki terakki ve i'til yolunda; hi bir dine nasib olmayan
bir sr'at ve kolaylkla yeryzne yaylmlardr.
4 Mslmanlk, kendi mensuplarnn olgunlatrmak ve en
yksek medeni seviyeye ulatrmak iin elinden tutar ve onu
ykseltir onu bir takm icaplar ve vecibelerle gnl huzuru,
bahtiyarlk ve rahatlk iinde yaatr. slmiyet insan o ekilde
ykseltir ki insan o payede sabit kalr, sukut etmez. Uluvvcenb,
fazilet; musameha ve yksek ahlk gibi islamn ana prensipleri ve
hkim fikirleridir ki mntesiplerini cemiyeti beeriye iinde mmtaz
ve stn insan olarak ayakta tutar. Bunun iin, insanlar geri bu
kadar yksek mevkilere glkle karlarsa da bir defa o payeye
ulatktan sonra artk sukut etmezler bu mevkiler geici deil
devamldr, insan topluluunun ykselmesi byle elde edilir.
Mslmanlar bu yola sevkeden millerin banda ibadet
messesesi gelir. Bu kulluk vazifesi ve farzlarn yerine getirilmesi
zor, ar; yorucu ve klfetli deildir. Feraizin ifasnda dnya
zevklerinden ayrlmak, gnle ve ruha ferah ve saadet veren
hallerden uzaklamak yoktur. Mslman ibadetlerinde insan arzu ve
tabiatlarna aykr bir nokta yoktur. Aksine olarak mslmanara

- 132 -

yklenen vazifeler, vecibeler ve farzlar insanlara derin bir saadet ve

huzur bahseder ve onlarn madd ve mnevi faydalarm salar.
5 Mslmanlarn ftuhat devri; btn bu iyilikleri, islm
medeniyetini yeryzne yaymak iindir. Onun iin mslmanlar,
kendilerini rahmet ve bidayet
elileri olarak telkki ederler.
Mslmanlarn fethettikleri memleketler
halk islm devletinin
tab'as olarak, mslmanlara bahedilen btn haklara sahip olur ve
mslmanlar gibi bor altna girerler. Zira islm hkmranl birlik
nizamdr. Mslman bayra altna giren memleketler halk, tarih
boyunca gasb sisteminde bir
smrge ve mstemleke
muamelesine asla tabi tutulmamlardr. Bu sebeple mslmanln
ar- aktar- cihanda sr'at ve suhuletle yaylmas hi te alacak bir
ey deildir.
6 slm icaplar btn insanlar iin umum olup onlar
renmek mubahtr. Bu icaplarn btn insanlara redilip anlatlmas lzmdr ki bundan mndemi hakikatlar anlalm olsun.
Hazreti Peygamber, etrafa valiler hkimler ve muallimler gndermek
suretiyle bu hakikatleri neir ve tamim ederler ve insanlar
mslmanl anlayabilecek seviyeye getirmee alr ve Kur'an
Kerimdeki hikmetlerin halklara retilmesine ehemmiyet verirlerdi.
Bu suretle fethedilen memleketler ahalisi islm bilgilerine vukufu
sayesinde kolaylkla dairei slama girer ve islm kltrn severek
kabul ederlerdi.
7 slm kanunu, btn dnya insanlar iin kl halindedir.
Bu nizamda deiiklik yaplmas kabul edilmez. Mslmanlar her
girdikleri yerde kendi nizam ve dzenlerine gre hkmetmilerdir.
Bu siyaset iyi neticeler vermitir. Hristiyan nizamlar, rum kanunlar
ve dier dinlerin eriatleri mslmanln stn ahkm yannda pek
snk kaldndan, slm bayra altna giren her memleket slm
nizamlarnda grd gze arpan stnlk dolaysiyle bu dini ve
onun kanunlarn kolaylkla benimsemilerdir.

- 133 -

D
D
N
NY
YA
AM
MLLLLE
ETTLLE
ER
RN
NN
N,, TTE
EK
KB
BR
RM
ME
ED
DE
EN
NY
YE
ETT D
DA
AR
RE
ES
SN
NE
E
S
SO
OK
KU
ULLM
MA
AS
SII
Gerek zaman- rislette, gerekse Hulefy-i ridn zamannda
ve gerekse ondan sonraki devirlerde Islmiyetin nasl ve hangi
istikametlerde genilediini grdk, islm medeniyeti dairesine
girenlerin bu yeni nizama ne ekilde ve ne suretle intibak ettiklerini
de mtala ettik. Mslmanlk Mte ve Tebk'den sonra Roma
hudutlarna dayanm bulunuyordu. Ondan sonra halk hristiyan,
putperest ve Zerdt ve yahudi olan memleketlerle Romallarn
elinde bulunan Msr ve am ele geirilmiti. am bir Roma eyaleti
olup onun harsn benimsemi ve hristiyan dininde idi. inde
Suriyeliler, Ermeniler, Yahudiler ve bir miktar da Romallar
yerlemiti. Msrda ise; Msrllar, Yahudiler ve Romallar vard.
imal Afrika; slm kanun ve nizamlarnn, ahlk ve faziletin bu
dinde ald mevkii grerek gnl rzas ve kolaylkla mslman
olmutu. Orada Berberler sakin olup Romallarn idaresinde idi.
Drt Halifeden sonra mmiye oullar Sind'i, Harzemi ve
Semerkand ele geirdiler, bunlar da slm camiasna katld.
Endls yani spanya slm devleti lkelerinden oldu. Bunlarn
nfuslar ok, itima hayatlar, dinleri, dilleri, detleri ve an'aneleri
ile kanunlar ve kltrleri baka olduu gibi dnce tarzlar ve
tabiatleriyle karakterleri de baka idi. Bu sebeple bunlarn slm
potasnda eritilerek bir kalba dklmesi zor ve yorucu bir iti. Orada
ancak mslman kanun ve umdelerinin stnl sayesinde bir
muvaffakiyet elde edilmitir. Bu; slm devletinden bakalar iin
imkn olmayan bir mesele idi. Bunlar kendilerini slm bayrann
glgesi altnda rnes'ut ve mreffeh grdkleri iin bu imkn hasl
olmutur ki bunda drt mhim milin yardm zikredilebilir :
1 slmn emirleri ve nehiyleri,
2 Daire-i slama dahil olanlarn itima hayatta ayn
haklar ve imtiyazlara sahip olmalar
3 Ele geirilen memleketler halknn topyekn mslman
olmalar

- 134 -

4 Yeni mslman olanlar in meydna gelen ve kendilerini

iptidailikten, ileriye gtren inklp.
Mslmanlar her girdikleri yerde halka doru yollar gstermek
ve ahlk telkkileri yapmak suretiyle stnlklerini gstermilerdir.
Adalet islmn temelidir. Bu temel salam olduu ve bu umdeye
riayet edildii mddete mslmanlar her girdikleri yerde hsn
kabule mazhar olmular ve bu sayede uzun mddet oralarda
payidar olmulardr. Islmda tab'aya muamele; herkesin mensup
olduu dine gre deil, insan haklar ve adalet mefhumuna gredir.
Nitekim Cenab Hak Maide sresinde yle buyurmaktadr:
Bir cemaati sevmemekliiniz, onlar hakknda adaleti terk
etmenize sebep olmamal. Adalet ediniz ki, bu sizi Allahtan
korkmaa daha yakn tutar. Allah yaptklarnz bilir.
slm adaleti karsnda, insanlar ayn hakka malik ve birbirlerine msavidir. Hi kimse iin imtiyaz yoktur. Valiler ve hkmet
adamlar halka adalet ve msavat dahilinde muamele ederler.
Hakimler ancak kanun ve adaletle hkmlerini verirler. Baka
dinden olmas, zengin ve fakir olmas adaletin bu prensibi zerinde
zerre kadar tesir yapamaz.
Yeni memleketler ele geiren mslmanlarn halkn ara sra
karmalar, o memleket halknn kitle halinde mslman olmalarna
sebep olmutur. yle ki mslmanlar yeni girdikleri memleketin
yerlilerine islm dinini retmek ve islm kltriyle zihinleri
beslemee almlar ve yerli halkla komuluk ederek onlarla
birlikte yaamlar ve itima hayatn btn icaplarn beraber
paylaarak halk kendilerine sndrmlardr. gal edilen
memleketlerin halkna baka nazarla bakmayp cmlesini bir
devletin tab'as saydklarndan halk kendilerine muhabbet
beslemee ve mslmanln prensiplerini sevmee balamlardr.
Halk gerek mslman hkmet adamlarnda, gerekse hkimlerinde
yksek evsaf grdnden milletler birbirleriyle kolaylkla
kaynamlar ve yekparelemilerdir. Bylece igal edilen
memleketlerin ahalisi topyekn mslman olduklarndan ftihlerle
kaynaarak mttehit bir millet haline gelmilerdir.
- 135 -

Mslmanlarn temas ettikleri milletlerin fikr ve akl seviyelerini

yukselderek onlarda tam bir iman ve inan husule getirmeleri
esasna ok ehemmiyet verilmitir. Bu inan dnce ve tefekkr
temeli zerine kurulmu olup fertlerin kymetleri bununla llrd,
insanlarn his ve vicdanlarnda yerleen mslmanlk iman;
putperestlikten, atepereslikten kendilerini uzaklatrr. slmlk
insanlar, Allahn olmadna, tek, eriksiz ve nazrsiz olduuna
inandrr ve fertleri tekmil batl ve mantksz inanlardan syrarak tek
Allaha kulluk etmee davet eder. Ahiret hayatna ve ebediyet
lemine inanmak da mslmanlm iman prensiplerindendir,
insanlar. Resul Ekrem'in hadisi eriflerinden ve Kur'an Hakimin
sarih yetlerinden bu hakikatleri renerek daha mes'ut ve sonsuz
bir hayatn vadettii nihayetsiz huzur iinde yaarlar.
te bylece mslmanlk; bunu kendisine din edinen ve ona
samimiyetle sarlan milletlerin gr ve hayatlarnda byk ve
mes'ut neticeler dourup o milletleri madd ve manev bir ekilde
ykseltmitir.
S
SLL
M
MH
HA
AK
KM
MY
YE
ETTN
N ZZA
AA
AFFA
AU
U
R
RA
ATTA
AN
N S
SE
EB
BE
EP
PLLE
ER
R
Mslman hkmranl, islm esaslar ve kendine mahsus
dzenlerle kurulmutur. Bu varln tarih boyunca srp gitmesi,
ayakta durmas ve terakkisi bu nizam ve dzenlere riayet etmekle
mmkn olmutur. Bir asrdan az bir zaman iinde geni lkeler
fethedip oralarda sr'atle kklemesi bu sayede olmutur. O
zamann at ve deve gibi iptidai nakil vastalariyle iklimden iklime,
lkeden lkeye giden mslmanlar girdikleri her yerde haklan
kolaylkla hak dinine ve hidayet yoluna sokmaa muvaffak
olmulardr. unu da unutmamaldr ki dinin neir ve tamimi iin o
zaman dil ve kalemden baka vasta da yoktu. Propagandasz ve
sair imknlardan mahrum bir halde elde edilen muvaffakiyetler ve
akla ve mantka hitap eden kudretli varl ve esas cevheridir.
Mslman dmanlar; Mslmanlarda grdkleri kudret ve
kuvvetin menbam ok aratrdlar ve bunu mensup olduklar dinin
- 136 -

stnlnde ve insanlar terakkiye, refaha ve medeniyete

sevkeden cevherinde buldular. Mslmanl zayf drmek
isteyenlerin bidayette ba vurduklar areler oktur. Bunlardan bir
ksm dinin naslarma ve bu naslarn hayat ve hdiselere olan
uygunluunu grerek onunla alkadar olmular, bazlar da
Peygamberimizin hadislerini ele alarak ondaki harikuladelik ve
hikmetlerin farkna vararak bir ok uydurma, mevzu' hadisler icat
etmek suretiyle ii rndan karmaa almlardr. Bylece
mslmanlarn bu mevzu hadisleri ele alarak tadklar
manaszlklara bakarak dinden uzaklamalar dnld. u var ki
bu hiyanetler mslmanlarm gznden kamam ve bu kundaklar
bulup yok etmilerdir. limler ve muhaddisler harekete geerek
hadisler zerinde derin tetkikler yapmlar ve hadisleri ancak eshab
kiramn: .Bunu bana syledi diyebilecek olanlarn nakillerine itibar
edilmitir. Bu hadis meselesi, mslman ilim adamlarnn kymetli
mesaileri neticesinde o ekilde halledilmitir ki; her hangi bir
mslman bunlarn dorusunu ve kuvvetlisini ayrt edecek hale
gelmitir. in balangcnda bu din dmanlar, bu hadis
uydurucularna lm cezas vermek suretiyle fesadn nne
gemilerdir.
Kur'ann Arapa olarak okunmas ve herkesin kendi lisaniyle
tilvet etmesi meselesi, yeni olmayp ok eskidir. Bundaki gaye:
Kur'an yetlerindeki ilhi belagat, icaz ve hikmetler mteaddit
lisanlara, mteaddit insanlar tarafndan evrile evrile parlakln
kayb etsin ve insanlar zerindeki tesiri azalsn. Bu mevzuda
mslman dmanlarnn sarfettikleri gayretler sonsuzdur ve ok
eskidir, imam zam Ebu Hanife gibi byk ahsiyetler ve itihat
sahipleri bu sebeple Arabcay o derece mkemmel renmilerdir
ki, ancak bu sayede zamanlarndaki fesatlarn nne gemilerdir.
mam afi bu mevzuda daha titiz davranarak Kur'ann Arapadan
baka lisana tercmesini iddetle reddetmitir. Bizim imammz olan
dnyann en byk hukuk ve din limi ve mctehit Numan bni Sabit
[EbuHanife]
Kur'ann
lfzan
ve
mlen
tercme

- 137 -

edilebileceinisylemi ise de buna kat'yen Kur'an ismi

verilemiyeceini de beyan etmitir.
Arablar bu hususta, dini olduu kadar milli bir gayret de
sarfederek islm dininin yalnz Arapa olarak talim ve tedris
edileceini
daima
ileri
srmlerdir.
Bu;
bizim
ahsi
kanaatmza.gre Arab olmayan mslmanlarn din mevzuunda
geri cahil kalmalar neticesini dourmutur. Kur'an Hakimin Arapa'
okunup yle dinlenmesindeki tarif edilmez zevk ve heyecan ve insan
ruhuna bahettii huu baka hi bir dilde temin edilemez. Fakat
yetlerin man ve hikmetlerini
mslmanlara gerei gibi
anlatmaktaki lzum ve ihtiyac da kimse inkr edemez. Yine bir ok
Arab
mellifleri
islmiyeti
kendi
lisanlarnn
inhisarnda
zannetmilerdir ki bu, dinin btn beeriyete amil bir din olduu
fikrini zayflatr. Islmiyetin ana menbalarnn Kur'an ve hadis
olduunu kimse inkr edemez. Fakat bu, Arab olmayan milletlerin
ikinci safta telkki edilmelerine de bir sebep tekil etmez. Btn bu
yanl telkkiler ve fazla ifrata vardrlan taassublar garbn iine
yaram ve onlar bu frsattan istifade ederek kendi kltrlerini islm
lkelerine sokulmas ve islm medeniyetini vcude getiren
unsurlarn fena propaganda ve telkkiler yznden
hmal
edilmesi islm hkmranlna tr olan zaafn balca
sebeplerindendir.
Yeni batan arkamza dnerek islm tarihini dikkatle tetkik
edecek olursak, mslman hkmranlnn nc Halife Hazreti
Osman devrinde evc-i Blya ulatn grrz. Libya lnn
geilmesi, Trablusgarbn islm mlkne ilhak, Marp Aksaya kadar
ilerilemi, spanyaya aknlar, Kbrs ve adalarn fethi, Horasan ve
Taberistan'm fethi hep Hazreti Osman devrine tesadf eder. Hi
phesiz bu ftuhatn hazrlanmasnda Hazreti Ebubekir ve Hazreti
mer'in de byk hisseleri vardr.
On iki yl islm hkmetinin banda bulunan Hazreti Osman'n,
hkmdarlnn yars emniyet ve saadet iinde gemi,
memlekette nizam ve asayi, kklemi, zamana gre ticaret ve

- 138 -

ziraat inkiafa mazhar olmutu. Bylece mslumanlarn servet ve

ihtiama sahip olmalar islm aleyhine balayan fitnenin mebdei
telkki edilebilir. Bunu, ileride okuyacamz ana sebeplerden mada
u noktalara istinat ettirenler de vardr:
1 Peygamberimizin devrinde yaayan, ondan feyiz ve
ilham alan, Resul Ekrem'in iradn rehber tanyan nesil ihtiyarlam,
mmeti idare edemiyecek hale gelmiti. Her zaman ve her yerde
olduu gibi eski neslin, Peygamberden rnek alan ahlk ve
meziyetlerine mukabil yeni nesiller manevi bir gerilik iine
dmlerdi.
2 Hazreti Ebubekir ve bilhassa adaletin mahhas timsali
olan Hazreti mer devrinde, islm vahdeti ve kardelii her trl
fikrin stnde tutulur, hakiki msavat prensiplerine fevkalde riayet
edilir, kimse iin imtiyaz tanmazd.
3 nc Halife devrinde islm ftuhat, evvelce de
bahsettiimiz gibi Afganistan ve Merakee kadar uzanmt. Fakat
buna muvazi olarak gerek bu devr-i ftuhat esnasnda, gerekse o
gnden u dakikaya kadar yahudilerin mslmanlar birbiri aleyhine
drmek iin sarfettikleri gayretler korkun ve mthitir. Bu fesad,
tarih boyunca eksilmemi, artm bugn en had devrine ulamtr.
Bu eseri yazarken, Arab melliflerinin vcude getirdikleri ve
hatt yeni yazlm makaleleri hayret ve dehet iinde gzden
geirdim. Mesel Pakistanl, imali Afrikal ve dier memleket
mslman kardelerimizin Trk milletini islmn bayraktar, rehberi
ve ele bass bilmelerine mukabil nedense baz Arab yazarlar bu
fikirde deildirler. Trkiye ahvalini, Trk milletinin karakterini ve
tevhit yolunda baard mucizelerle gs gerdii harikulade ahvali
bilmiyorlar. Bu taassub katiyen islmi deildir, rkidir ve makbul de
deildir.
Hazreti Osman devrinde Mslman kudretine arz olan zaafn
bir ok milleri zikredilmitir. Hazreti Osman'n ahsen halim, selim
bir zat olduu, memurlarn hareketlerini msamaha ile karlad,
kendi hsm akrabasn devlet ilerinde kullanp onlara iltimas ettii

- 139 -

bu saylanlarn banda gelir. Btn bu sebepler teferruat saylabilir,

izalesi de kolay meselelerdendir. Esas olan mesele Yahudilerin
islm devleti ve varlln ykmak iin sarfettikleri gayretlerdir. Bunlar
islm akaidini ykmak, mslmanlar arasnda mezhepler ve dini
ihtilflar karmak iin var kuvvetleriyle almlardr.
Yahudilerin islm aleyhine tertipledikleri suikastlar syle
sralanabilir ve hulsa edilebilir:
1 Kfede bir ihtillci frka kurmak.
2 Basra'da vuku bulan fesat
3 -- Yahudi dnmesi Abdullah bin Sebe'nin islm paralayan
byk hyanet ve fesad ki, bunun de merkezi Msrdr.
Abdurrahman Ibni Malik, mam a'bi'den unlan
nakleder: Bu
Yahudi dnmesi ibni Sebe'nin maksad mslmanl
kknden ykmak id. Bu herif San'al bir yahudidir. iliin
kusurlusu dur. Onun ruhu dier btn yahudi dnmeleri gib
mslmanlk aleyhine snmez bir kin ve nefretle yurulmutur.
gibi byyen, ziya ve nur gibi yaylan, beldelerden, kiverlerden
ziyade gnller fetheden byk mslman dininin bunlar bas
belasdr ve bu din ykmak iin 1370 seneden beri bir dakika
hyanetten, fesattan, bozgunculuktan el ekmemilerdir. Tek dinimizi
ykmak iin islmn nurunu sndrmek iin, intiarn menetmek iin
on asr iinde on dakika bo durmamlardr. Vampirler gibi
islmn nurundan gzleri kamaan bu mahlklar, bu nurun n
karartmak iin akln, hayalin, mantkin maverasn geerek her
areye bas vurmulardr. Hazreti Ali'ye, Sen Allahsn diyecek kadar
gzleri kararan, atete yanma gze alan bu dnmelerin tek gayesi
islmn me'alesini sndrmekti. Bu emellerinden bir an bile fari
olmamlardr. Hicretin otuzuncu ylnda son
haddine varan bu
fitne mslmanl tahrif, yeni akideler, hurafeler ve batllar
alamakla devam etmi ve hi bir an fasla vermemitir.
Tek bir dnya, tek bir medeniyet, tek bir Allah inanc etrafnda
toplanan mslmanl darmadank etmek, onun iman ve akidesini
bozmak, kuvvetini paralamak, evket ve hametini sndrmek iin

- 140 -

Yahudi dnmeleri ellerinden gelenleri yapmlar, trl entrikalar,

hrslar ve gayizleri krklemilerdir. Hicretin otuzuncu ylma kadar,
otuz asrlk ftuhat ve zaferler elde eden ve tam bir vahdet ve
tesant iinde yaayan mslmanlar trl mezhep ve hiziblere
ayran, gcn blen yahudiler ve yahudi dnmeleridir. Bunlarn
kara ve simsiyah glgelerini islm tarihinin btn sahifeleri zerine
kbus gibi ktn grrz.
***
Mslmanl zayf dren sebepler meyannda tarih srasiyle
unlar zikredebiliriz:
Birinci Halife Hazreti Ebubekir ve onu takip eden Hazreti
mer'in bu makamlara seilmesinde mslmanlarm gsterdikleri
fikir birliine yahudi fitnesi karm ise de iler normal seyrini takip
etmi, Hazreti mer'in on iki yllk hilfetinin birinci yans mkemmel
gemi ve ftuhat tamamlanm ikinci yarsnda yukanda
grdmz yahudi dnmelerinin entrikalar yznden facialar
kopmu ve beldei resulde mslman ve hatta Halife kan dklerek
islm tarihi lekelenmitir. Hazreti Alinin zaman hilfetinde ceryan
eden hdiseler her mslumann malmudur.
imdi artk tarihin normal ve kronolojik seyrine gidiyoruz.
Hulefay- Raidinden sonra mslman devletinin bana geenler bu
makam evltlarna veya kardelerine veyahut kendi soydalarna
miras gibi brakmak yoluna girmilerdir ki bu hareket mslmanl
zayf dren millerden biri saylr. Her ne kadar mslmanln
ok kuvvetli bulunduu devirlerde bu eit hareketler o derece
byk bir tesir yapmam ise de sonralar bu hareketlerin menfi
tesirleri grlmtr. Abbas devletinin Endlste Abdurrahman
Eldahilin yaptklarna ses karmamas onu o koca lkede istikll
kurmasna sevk etmi ve sonralar kendilerine Emr-el m'minin
unvan veren valiler deta islm devleti bnyesinden kopmu birer
mstakil hkmdar sfatiyle mslmanln zayf dmesine sebep

- 141 -

olmulardr. Endlste grlen bu hal sonunda o koca kt'ann

mslmanlarn elinden kmasna sebep olmutur.
Buraya bir noktay sktrmak isteriz: Yahudi dnmelerinin
tevik ve gayretiyle, irtihal-i Nebeviden sonra mslman leminde
frkalar ve mezhepler peyda olmutu. Bunun en mhim parasnn
ia olduu malumdur. Buda yetmiyormu gibi ia'da muhtelif
paralara blnmtr. Bunlarn banda bugn bir ok hikye ve
maceralarm rendiimiz ve grdmz smailiye mezhebi gelir.
u, Aa Hanlarn, Ali Hanlarn ve bugn Kerim Hann banda
bulunduu mezhep... Bu hizbe, batniye,, talimiye ve Seb'iye isimleri
dahi verilir. Bunlar kendi halifelerine imam nam verirler ve
imamlarnn ulhiyetine inanrlar. Bu mezhep saliklerinin inancna
gre mam ilim ve malmat resen Allahtan alr. imamdan sonra
hccet ondan sonra bab ondan sonra da mmin gelir. Yine
smaililerin inancna gre Allah; imama, imam hccete, hccet de
bab'a, bab da mmine dini akaidi talim ederler. Bu sebepledir ki bu
tarikata talimiye ismi de verilmitir. Bunlarca Kur'an Kerimin hem
zahir, hem de batn mans vardr. Asl olan batn mansdr
dedikleri iin bunlara Batniye dahi denilir. Bunlarn itikatlar batan
baa hurafelerle doludur ve hakikatte bunlar kpkzl dinsizdirler. Bu
mezhebin tarihte dillere destan olan reisleri, eytan yaradll
mehur Hasan Sabbah Seluk hkmdar Alp Arslan zamannda
Kazvin taraflarnda sarp bir da banda ina edilmi Elemud
kalesinde oturuyordu. Orada mridlerine ve tab'alarna yaptrd
ayan hayret eyler romanlara mevzu tekil edecek kadar oktur ve
hayrete ayandr. Alp Arslan. bununla ok uramtr. Bugn
randa sakin bulunan mamiye mezhebi de Mehdi nin varlna
ve Hayatta olduuna inanrlar Mehdi zaman gelince zuhur edecek, btn dnyay hak ve adaletle dolduracak, insanlara hakiki bir
hrriyet ve saadet getirecektir. Byle akla, mantka ve hi bir dini
esasa dayanmayan batl itikatlar muazzam ve muhteem slm
varlnda birer gedik, birer zayflk mili olmutur.
***

- 142 -

Garbda ve Endlsteki stikll ve teferrd hareketlerinin,

neticesini mslmanlar ibret ve esefle karlamlardr. O hareket
dier islm Valilerinin de ihtiraslarn kabartm, onlar da istikll
peine srklemitir. Zamann Halifeleri bunlara kar ses
karamamlar, onlar sadece minberlerde ve hutbelerde isimlerinin
zikredilmesi ve sdar edilen fermanlarn banda namlarnn
bulunmas ve hara denilen vergilerin kendilerine denmesiyle
kanaat etmilerdir, O zamann islm valileri adeta birer kk
devlete benzerlerdi. Btn bunlar mslman btnln zaafa
dren ve neticede bu muazzam varln byk bir ksmn
asrlarca mstemlekeci ve smrgecilerin esareti altnda
kalmalarna sebep olmutur.
Osmanl hkmdarlar mslman dnyasnn riyasetini ellerine
aldklar vakit vaziyet ok deimiti. Trkler islm bayran
Avrupann gbeine kadar gtrm ve ktada asrlar boyu livay
tevhit Trk sngleri sayesinde an ve erefle dalgalanmtr. Yine
baz partizan Arap muharrirleri Trklerin ve Osman oullarnn
slama yaptklar byk hareketi inkra kendilerinde mecal
gremiyorsalar da yazmaktan kendilerini alamyorlar. Bu gibiler
unutuyorlar ki Resul Ekrem Efendimiz bir hadsi erifte stanbulu
fethederek em'r ile onun askerlerinin takdir buyurmakla byk Trk
milleti hakknda pein kararn vermi milletimizi takdir buyurmutur.
Yedi ve hatt on asr; hal seferlerinden beri mslmanln
an ve erefini i'l etmi olan byk Trk rknn slama yapt
muazzam hizmetleri velev zimnen olsun inkr byk bir hakszlktr
ve bunun cezasn topyekn hepimiz ekmi bulunuyoruz. Buda
zaaf sebeplerinin banda gelen millerdendir ve bunda haris ve
smrgeci Garbn ve onun zehirledii zihniyetin byk hissesi vardr.
S
SLL
M
MD
DE
EV
VLLE
ETTN
NN
N N
NH
HLL
LL
slm tefekkr hayatndaki zaaf ve duraklama takriben Hicretin
beinci asrnda balamtr. Baz din limlerinin Kur'andan ve
hadislerden hkmler karlmas, yani ictihad kaplarn kapamalar
- 143 -

bir ok mddekkiklerce intihabn mebde noktas telkki edilmektedir.

Bu tarihten sonra yine baz mctehitler km ise de tefekkr
hayatndaki durgunluk ve onun husule getirdii ukur gn getike
derinlemitir. Bu hal byk islm hkmranlnn varlna tesir
ederek zlme ve geveme balamtr. O derecede ki hal
ordular bu halden cesaret alarak harekete gemiler ve
mslmanlar karlarnda zayif ve kuvvetsiz bulmulardr. Resul
Ekrem'in Bedir, Uhud, Tebk, Hendek ve sair harblerde kuvvetlere
kars gsterdikleri, harikulade kudret ve dayanmann beinci yz
ylnda ziyadesiyle zaafa urad mahede edilmitir. Hallar ve
Hristiyan taassup alemiyle iki yz yl mcadele edilmitir. Bidayette
zafer Hallar tarafnda olup onlar islm memleketlerinden bir kana
el koymularsa da mslmanlar memleketlerin; istirdada ve Hal
ordular yz geri etmee muvaffak olmulardr. Bundan sonra islm
hkmranlnn bana Klemenler gemitir. Onlarn zamannda
itihat kaplar kapanarak evvelki imamlara uyulmas lzumlu
grlmtr. Bu sralarda Mool tecvzleri de islm kudretine
zararlar vermitir. Btn bunlara ramen islm devletinin kuvveti
sarslmam, yine de dmanlarna kar heybet azametini
muhafaza eden zamann en byk varl olarak ayakta durmutur.
Mildi onbesinc ve Hicri dokuzuncu asrda Osmanl Trk devleti
mslman leminin bana geerek, islm devletlerinin ounun
idaresini eline almtr. Trklerin elinde mslman bayra, yeryznn byk kt'asnda evket ve ihtiamla dalgalanm ve
Avrupann gbeine kadar dayanmtr.
Trklerin madd ve manev kuvvetleriyle, imanlarnn rasaneti
ve din akiyle baard muvaffakiyetler yannda islmiyete yapt
namtenahi hizmetler, baz dar grl insanlar tarafndan inkr
edilse de hakikatte bizim mslmanla ve medeniyete yaptmz
hizmetler saymakla tkenmez. Mslman Trkler Avrupaya ayak
basp ftuhata giritikleri vakit garb ve anari, dallet ve istibdat iin
yzyordu, nsaf sahibi Avrupal muharrirlerin samimiyetle itiraf
ettikleri gibi garb lemi; adalet ve medeniyeti canl, samimi ve halis

- 144 -

bir ekilde Trklerde grmtr. Garbn karanlk gnlerinde karglarna kan Trkler askerlik ve adalet ve idare bakmndan
yeryznn en gl ve evketli varln tekil ediyordu, Kbei
Muazzamadan Haremi erife kadar btn mslman memleketlerinde Trk hakanlarnn himmetleriyle vcude getirilen
eserlere bugne kadar baka mslman memleketleri, ellerine
byk imknlar getii halde henz daha bir ok yenilerini ilve
etmi deillerdir.
Fatih Sultan Mehmet Han'n ve ondan sonrakilerin idaresi
altnda on sekizinci asrn ortalarna kadar Osmanl Trk devleti
olanca ihtiam ve parlakliyle tarih sahifelerinde mslmanln
yzn aartm, gsn kabartm bir halde ayakta ve hkim bir
vaziyette kalmtr. Trk milletine bu heyecan, bu azmi, bu cesareti
veren ve onu btn islm leminin ba tac yapan unsurun
mslmanlk olduunu kimse inkr edememitir. Osmanl devletinin
prensip, program ve idaresinde ve bilhassa adliyesinde islmiyetin
balca messir mil olduu muhakkaktr. Trklerin asrlar boyu
ayakta ve mstakil olarak yaamasnda messir olan faktrler
dmanlarmz tarafndan anlalnca ve Trk milleti dnyann
kt'asnda yani Asya, Avrupa ve Afrikann en zengin ve mutena
yerlerinde yaamaa balaynca garbn, basta ngiltere olmak zere
bulun mutaassp smrgecilerinin ihtiraslar kabard. Bu sebeple
gerek islm tarihine, gerek Trk tarihine ve hatta hatta ilhanlara
kadar uzanan uzun bir tarih sresi iinde; Arab yarmadasnda
slmiyetin intiara balad gnlerde grld vehile, israil
oullarnn bozguncu ve hain parmaklar fesat samaa ve
aleyhimize almaa balad. slmiyetin ebed ve ezeli dman
olan srailliler, dimdik ayakta duran ve btn dnya mslman
milletleri iin bir kuvvet ve ilhan kayna olan, szn btn
dnyaya geiren Trklerin bu ihtiam ve satvetini elbette
ekemezlerdi. ekemedikleri iin var kuvvetleriyle aleyhimize
altlar. Memleketlerimizde grnmez tekiltlar ve yer alt
faaliyetleri kurdular. Rvet ve suiistimal, hile ve kalpazanl hayat

- 145 -

piyasasna srdler ve bizi iimizden kertmek, tek kuvvetli ve

mstakil islm devleti olan Trkleri ykmak iin hi bir frsat ve
imkn diri etmediler.
Bu mevzuda kendi gnahlarmz ve hatalarmz saymakta
faydal ve lzumludur. Dnyann her kesinde, asrlar boyu btn
milletler tarafndan itilip kaklan, daima hakaret ve zulm altnda
ezilen, daimi srgnler ve ikenceler altnda bunalan yahudiler;
maruz kaldklar bu kt muamelenin sebep ve saiklarn aramadan,
iin i yzne nfuz etmeden topyekn getirip bu temiz slm
diyarna, bu asil ve civanmert, asalet ve efkat eseri ise, hi de
isabetli, doru ve siyasi bir hareket deildir. Cezasn ve acsn Trk
milleti ekmitir. Onlar, byk Trk Hakan Fatih Sultan Mehmedi
zehirleyip ldrmekle ayamza yle bir elme atmlardr ki asrlar
boyu bu elmenin sersemlii zerimizden gitmemitir. Bunu,
tarihimiz iinde bir duraklamann ve hatt gerilemenin balangc
addetsek fazla mbala yapm olmayz. Ondan sonra eitli ahlkszlklar rnei ve suiistimaller ayn kaynaklardan fkrarak bizi
cidden zaafa drmtr.
inde yaadmz asrda, yani bizim nesillerimizin bizzat
yaad u son senelerde; bugn maalesef hakikat ve mslman
milletler iin bir yz karas tekil eden Filistini ellerine geirmek iin
milletimizi topyekn imhaya kadar giden teebbsleri semeresini
vermi, memleket ve byk imparatorluumuz bir asrdan fazla bir
zaman sr ve kemeke iinde alkalanmtr. Asrlar boyu Trk
sngsnn muhafazas altnda ve islm adaleti sayesinde btn
din sahipleri iin hr ve mes'ut olan ilk islm kbesi Filistin ve
Kuds' elde edebilmek iin, yer yznde yaayan btn israil
oullan var kuvvetlerini seferber etmiler, sonunda Trkleri adeta
dier btn islm milletinden tecrit eden bir ustalkla hayali hkmetlerini
hakikat klmlardr. Bunu yapmak iin u son asrda memleketimizde ne
kadar naho hadise ve vak'alar km ise bunlarn cmlesinde bilkayd
art israil olunun hain elini ve mfsit teebbsn bulmak ve bilmek
lzmdr.

***
- 146 -

Mslman Trk devletinin zaafa uramasndan baz Arab

muharrirleri u sebepleri buluyorlar:
Trkler itihat yollarn kapamlar ve kitap ve snnete ayak
uydurmamlar ve krrei arzn dier paralarn alabildiine islm
mlkne katmak mmkn iken bunu yapmamlar ve bylece
dnyay islm medeniyetinin solmaz renkleriyle boyayarak dem
oullarn iinde bulunduklar fenalklar ve bozuk nizamlardan
kurtarmamlardr. Arablara baz ilmi vazifeler ve payeler vermekten
baka Arab dilini ihmal etmilerdir. Halbuki Arabcaya fazla
ehemmiyet verilip onu adeta devletin resm dili yapmak lzm iken
bunu yapmamlar ve ne fikriyat ve ne de fiiliyat cihetinden islm
kanunlarna hi kymet vermemiler, eri, br yollarda yrmler
ve bunun neticesi olarak on ikinci Hicret asrnn ikinci yarsndan
itibaren dahili bir zaafiyete dmlerdir. slm nizamlarnn bakiyeleri, serpintileri, bazen gark, bazen garbe mtemayil fikirler ve
zikzaklarla yrmler, Trklerde itihat ve itihat erbab ve ilim
adamlar olmamas yznden hkmranlklar snk olarak devam
etmi ve bylece on dokuzuncu Mildi asrda Trklerin tarih
terazisinin kefeleri bir aa bir yukar oynamtr. Bu muvazenede
islm lemine mteveccih terazi kefesi hafiflemee ve garbe mteveccih
kefede gittike ar basmakta idi. Bylece, Avrupallar da hasl olan
uyanklk ve rnessansa mukabil Trk mefkuresinde snklk ve
islm nizamlarnn kt tatbiki menfi neticeler vermee balamtr.
On dokuzuncu asrda garb filozoflariyle muharrir ve mtefekkirlerinin sarfettikleri byk gayretler neticesinde milletlerde mhim
terakkiler kaydedilmi, yeni grler ve siyasi hareketlerle adl
nizamlarda ve itima hayatta byk tebeddller vukua gelmitir. Bu
deiikliin en mhim noktas keyfi hkmdarlk yava yava ortadan
kalkarak, mill iradeye dayanan yeni hkmetler kurulmutur. Son yz yl
iinde garbllarn sanayie ehemmiyet vermeleri ve bir ok keifler ve
icatlarn meydana kmas Avrupann kuvvetlenmesine ve kalknmasna
byk yardmlar etmitir. Bu hareketlerin maddi ve manevi kalknmada
byk yapc tesirleri olmutur.

- 147 -

Bu maddi ilerileme ve fikriyat ile ilim yolundaki terakki,

Avrupallarn rnslmanlara kar byk bir stnlk kazanmalarna
sebep olmutur. Artk ark meselesinin ekli deimi ve
Avrupallarn mslmanlardan pervalar kalmamtr. Sark meselesi
Osmanl Trk devletinin mevcudiyetinde bazen lehde, bazen
aleyhde neticeler dourmu ve garbllar arasnda rekabetler
dourmutur. ark meselesini yaratan millerin banda,
Avrupallarn san'at, ticret ve fikriyat sahasnda terakkileri, Osmanl
Trklerinin zayflasmasna ve inhitatna sebep olmu, btn bu
hadiselerin cmlesi mslmanlkla hristiyanlk alemindeki
muvazenenin aleyhimize dnmesiyle neticelenmitir.
Avrupann halindeki bu siyas ve itima tebeddl ve
nklblarla hayat nizamlarndaki deiiklikler ve belli ideolojilere sm
sk sarlmak ve byk sanayi hamleleri meydana getirmek onlarn
ykseliine byk hizmetler etmitir. Bu sralarda islm lemine
riyaset etmekte olan Osmanl devletinde ise gidiat bunun aksine
tecelli etmi ve Trkler bu fark idrak edip kendi zelliklerine ve
kanunlarna kymet vererek aradaki mesafeyi kapatacaklar yerde
garbn bu ilerileyiine hayranlk ve aknlk iinde bakm ve geri
kalmtr. Bunun i yz udur ki: Osmanl devleti bir mslman
devleti olduu gibi hkmranl altna giren milletler de
mslmandrlar. O milletler islm inan ve kanunlarna baldrlar.
Bu milletlerin itima hayat tarzlar da kendi akide ve ananelerine
gredir, Osmanl Trkleri bu nizama riayet etmedikleri iin kendi
kuvvetini kendisi zaafa uratmtr. Onlarn iman, dnce ve idrakin mahsul deil taklit bir inan idi. Bu sebeple Osmanl
devletinin kuruluu salam temellere istinat etmiyordu. Bu hal
onlarn kalknmalarna da mani tekil ediyordu, itihat yokluu, tatbik
edilen hkmlerin hayattaki neticesi olan medeniyet bu yzden
tebellr etmedii gibi devletin calmasiyle de bir ahenk tekil
etmiyordu. Osmanllar; bu i'til yollarnda Avrupada grdkleri fikir
ve san'at inkilblan karsnda arm ve hangi yolu takip
edeceklerini seememilerdir. Ayrca mslmanln mubah kld

- 148 -

bilgiler, san'atlar ve icatlarla men ettii mefhumlarn yeknu bulunan

medeniyet farklarn birbirinden ayrt edemediklerinden yerlerinde
donup kalmlardr, te onlarn bu tevekkuf devri esnasndadr ki
Avrupa devletleri arabalarn yrtmler, onlar geride brakmlardr.
Bunlarn
btn
sebebi,
mslmanl
lyikiyle
anlamamalarndan baka bir ey deildir.
***
Buraya kadar aldmz ksm, bir Arab mellifinin kaleminden
aynen kmtr. Ulu orta savrulan bu sama fikirlerin yanl ve
garazkrane grn, mslmanl param para etmek iin
durmadan alan yahudilerin ne kadar ok iine yarad izahtan
varestedir. Sari bir hastalk, bir veba virs gibi mslman milletler
arasnda intiar eden bu zehirli mikrobun hangi tesirlerin, hangi
ilhamlarn mahsul olduu tetkike deer.
srail oullan mslmanl paralara blp, mezhepler icat
ederek onu kuvvetten drp, mecalsiz hale sokmak iin ellerinden
geleni fazlasiyle yapmlardr, muvaffak da olmulardr. Bugn bu
yoldaki mel'un mesai inktaa uram deildir, devam etmektedir. u
son asrlarda mslmanlk da yeni yeni mezhepler tremi ve herbiri
bizden bir para koparmtr. Her yeni din messesesinin, islmn
paralanmas ve hatt yok olmasn isteyen iki byk dman
tarafndan desteklendiini kat'iyetle bilmek lzmdr. Bunlar
mslmanln bir kl bir vahdet tekil etmesini kendileri iin tehlike
saymakta ve mslmanln mecalsiz, kudretsiz, itibarsz bir hale
dmesini kendi istikballeri iin lzumlu addetmektedirler. Bunlar,
hepimizin bildii gibi ngiltere ve sraildir. 1957 senesinde stanbula
gelen ngilterenin ok muhterem ahsiyetlerinden, dnya apnda
bir iktisat, milliyeti ve fikir adam olan Normand Tomshon,
stanbuldan ayrlrken Yeilky hava meydannda bana u ayan
dikkat szleri sylemiti:
Sz ngiltereden ok ikyet ettiniz. Halbuki hakikatte
ingiltere diye bir devlet yoktur. Eer merkezi Londrada bulunan
hkmeti kasdediyorsanz o, ingiltere deil, byk israil

- 149 -

devletidir. Filistinde cebren ve kahren kurulan srail ise onun

kk kzdr. Bir zamanlar ngilterenin siyasetinde ve mukadderatnda byk rol oynam olan Dizreli, bavekillii srasnda Ingiltereye israil devleti isminin konulmasn teklif
edecek kadar ileri gitmi ise de bu teklif millete nefretle reddedilmitir.
Bu kadar samimi ve dost ifade karsnda kendiliimden bir
ey ilvesine lzum grmedim. Yine btn dnyaca mesturdur ki
eski ingiliz bavekillerinden Gladiston, parlmento krslerinden,
Kur'am Kerimi kasdederek:
Bu Mel'un kitap yeryznde durduka insanla huzur ve
saadet yoktur, demiti...
Yeryznn btn namuslu ilim adamlar dinimizi ve kitabmz
verken bir garazkrn bu derece hezeyanna fazla kymet vermemek
lzmgelirse de, bu adamn dnya apnda bir siyaset adam, bir
hkmet reisi olmas ise ehemmiyet vermemizi gerekli klar.

Binenaleyh, mslmanlk; hal ordular dahil; karsnda bu

gibi dmanlarla asrlarca mcadele etmi ve bu mcadelede
Byk Trk Milleti daima islmn eref ve haysiyetini korumu ve
kurtarmtr. Aada ilm ve tarih vesikalarn greceimiz bu
hadiseleri nakletmeden evvel, gnmzden misal alp bunu btn
mslman milletlerin gzlerinin nne sermek, nazar dikkatlerini
ekmek vazifemizdir. Biz, bu hakikatin bata Trkler olmak zere
btn mslman milletlerce bilinmesini arzu ederiz, syle ki; Teodor
Herzl adnda Viyanal bir yahudi, basit bir muharrir; Filistinde
bulunan Sahyun dana izafeten siyonizm idealini ortaya atp
mukaddes topraklar kendilerine vadolunmu, yani adanm
topraklar efsanesini ortaya att vakit, dnya milletlerini iliklerine
kadar srdrp patlayacak hale gelen srail oullan yeni bir heyecann raeleriyle sarsldlar. Bir devlete sahip olmak ve bu devletin
hudutlarn Tevrat'tan mlhem ve Trk Boazlar dahil, Nden Frata
kadar uzatmak onlar iin en mukaddes bir mefkure olmutu. u
kadar var ki bundan krk yl ncesine kadar o tapraklar, Trk
milletinin himayesinde ve bayramzn glgesi altnda idi. Bu
- 150 -

mukaddes yerleri bizden koparmak iin dnya yahudiliinh u

altm yl iinde yapmad ktlk, evirmedii entrika ve dolab,
ba vurmad fesat ve ihanet kalmamt. Evvel, paralarna
gvensinler, zamann hkmdar kinci Sultan Abdlhamid Handan
oralarda bir imtiyaz bir muhtariyet koparmak iin milyonlarca altn
teklif ettiler. Bu paralar suratlarna savrulmu bir tkrk gibi
yzlerine alnd ve Osman olu, en gr sesile:
Ecdadmn kan bahasna alnm vatan topraklarndan
bir karn, dnya hazinelerine deimem!.
Diye haykrd! Haham bassn da, Teodor Herzl'ide huzurundan kodu. Trk tarihinin en mhim yapra almt. Dnya
siyasetinde messir, dnya servetine sahip ve yeryznde ileyen
btn gizli, bozguncu, beynelmilel tekilta hakim, yer alt
faaliyetlerine malik yahudi elindeki btn vastalar seferber etti.
Onun korkun propagandas krrei arzn her kesinde aleyhimize,
zahirde Sultan Abdlhamid'in, hakikatte Trk milletinin aleyhine
alt ve szn ksas, muvaffak oldu. Birinci Dnya Harbinde,
Filistini erkek arslanlar gibi merte, kahramanca mdafaa eden ve
koca ingiliz ordusunu Gazze nlerinde bir ka defa bozguna uzratp
yzgeri ettiren asil, civanmert, fedakr, cesur ve alicenap Trk
ordusunu, yahudilerin topyekn casusluk ve baltalama hareketleri
malbiyete srkledi ve eninde, sonunda 1948 senesi Mays
aynda bir avu yahudi Trksz doksan milyon Arabn elinden oralarn ald. devletini kurdu.
te bundan sonradr ki yahudi, oralarda ebed mddet olarak
kalmak, genilemek, entrikasiyle, parasiyle, propagandasiyle,
cihanmul tekiltiyle, mdhi sanayi gayretiyle Orta Dounun;
Nilden Frata kadar deil Akdenizden, Hazer denizine kadar hakim
olmak sevdasna dt. Kr olas gzler Medinei Mnevvereye,
Haybere kadar yeniden dikildi. Asrlk ihtiraslar hortlad ve artk, hi
bir eyden pervas olmayanlara mahsus bir kstahlk bu yeni
emeller, bu yeni gayeler gazete, kitap ve brorlerle kinata iln
edildi. Dn, hayali dediimiz eyler bugn hakikat oldu. Bu gibilerin

- 151 -

hakikat olmas iin btn mslman milletlerin, hatt btn Asyal ve

Afrikal milletlerin yekvcut olarak bu mel'un ve sinsi istilya set
ekmesi kat'iyetle lzmdr.
imdi yaraya dokunmuyoruz: Yahudiler bunu bizden daha iyi
dnmlerdir. Orta Dounun barna bir haner gibi saplanan,
patlak gzlerini, obur ve haris oullan birinci safta karlarnda iki
mslman millet gryor. Bunun biri Trkler, tekisi Arablardr. Bu
iki milletin arasn amak, vaktiyle snnilik, iilk diye nasl
mslmanlar ikiye blmslerse de bugn dar bir milliyetilik ve
hotkmlk tohumlar ekerek bu iki rk birbirine dman etmek,
birlemelerine br kuvvet ve vahdet tekil etmelerine mani olmak
bugnn dnya yahudiliinin balca gayesi ve faaliyetleri
cmlesdedir.
Bu sebeple her hangi bir Arab muharririnin yukarya sadece bir
rnek diye aldmz yazs ile baz Trk ve mslman ismi tayan,
haddi zatnda ne Trk, ne de mslman olan saylar son derece
mahdut insanlarn satklar fesat tohumunu ayn gaye ve ayn
maksada hizmet eder ve sadece yahudinin iine yarar. Bu
hareketlerin arkasnda yabanc parmaklar, gizli eller ve keseler
dolusu altnlar vardr. Bu fesadn nne gemek iin istisnasz
btn mslman milletlerin uyank, tedbirli ve bilgili olmalar lzmdr.
***
imdi biz, mslman bir Trk olarak, asrlarca islmn
bayran iklimden iklime gtrm ve onun byk erefini
ykseltmi bir milletin ferdi olarak yukarda okuduumuz ind ve
maksatl yazlara karlk vereceiz. Her eyden evvel, Btn dnya
milletlerinin Trkler hakknda gayet iyi ve halis niyetler beslediini,
canl misallerle tebellr ettirmek isterim:
1911 senesi Austos ve Ramazan ay idi. Henz Harbiyeden
diploma almam, hi bir resmi sfat ve ahsiyeti olmayan bir Trk
genci sfatiyle Tunus, Cezayir ve Merakete bir seyahat yaptm. Bu
ksa seyahatim esnasnda Fas Meliki Mevly- Hafz'dan ar,
pazardaki kk esnafa kadar, sadece Trk olduum iin bana

- 152 -

gsterilen hrmet ve itibar, mazhar olduum misafirperverliin asil

tezahrleri karsnda duyduum heyecan bugn, bu dakika, aradan
elli ksur yl gemesine ramen hal taptaze ruhumun silinmez
kelerinde canl olarak yaamaktadr.
Aradan on yl geti. stikll savalar olanca iddetiyle devam
ediyor. Zongulda bir Fransz kuvveti igal etmi, onun da
kendisine gre gayesi var. Gaziantep, Mara ve Adanadan sktrp
ileri geemeyen Franszlar iin Ankaraya giden en ksa yol
Zonguldak... Hele Boluda ve Dzcede kan isyanlar ve ihtilller bir
muvaffak olursa ve onlar da Zonguldak cephesini bir yararlarsa
netice ne olabilir?
Zonguldak cephesindeki Trklerin kumandas benim elimde.
Dier btn Trk birlikleri gibi silh, cephane ve mhimmat
cihetinden yle byk br yoksulluk iindeyiz ki... Bunu asil rkmn
tkenmez fedakrl ve gsmzdeki imanla telfi ediyoruz.
Allahn nusrat ve yardmn Trklerden esirgemiyeceine ylesine
inanyoruz ki...
Arapa bir beyanname yazp, karmzdaki Fransz kt'alarnda
bulunan Mslman askerlere gnderdim. Gayet abuk tesiri grld
ve Trklerin slmn alemdar bir millet olduuna inanm bir ok
Tunuslu ve Cezayirli din kardelerimiz, istikbl ve yuvalarn
ineyerek saflarmza iltica ve bizimle ayn siperlerde muharebe
ettiler. Antep ve Mara cephelerinde de byle oldu.
***
Aziz Pakistann byk lideri, islm ilim dnyasnn en hkim ve
mstesna ahsiyeti, seksenbe milyon din kardeimizin manev reisi
Mevlna Abul A'lal Mevdud, geen sene bu cize yazd bir mektupta:

Asrlarca islmn bayram anla erefle kahraman ellerinde tutmu olan byk Trk milletini selmlamak zere ilk
frsattp. size misafir olacam.
Btn bu bariz hakikatlere ve tarihin dil ehadetine ba
kaldrp, Orta Dounun ve slm dnyasnn iki byk rkn olan
Trk ve Arab milletlerini birbirinden soutmaa, hatt dman
- 153 -

yapmaa matuf btn teebbsler, yazlar, gayretler ve

propagandalar sadece yahudilerin menfaatine hizmet eder ve onu
zulmle, hyanetle, siyasetle ve garbn haris ve menfaat sever
liderlerinin
yardmiyle
yerletirdii
mukaddes
topraklarda
temelletirir ki, bu; kfrn en byk derecesidir.
***
imdi nazarlarmz tarih sahifelerine evirerek hakikatlere bir
gz gezdirelim. Derinlere gitmeden evvel, en selhiyetli ve lim
tarihimiz muhterem ismail Hami Danimend'in Trklk ve
Mslmanlk ismini tayan 219 sahifelik eserinin banda: Tavzih
baln tayan yazsn aynen ve olduu gibi aaya alyorum:
islm leminin umum tarihini gz nne getirecek olursak, Merik'tan Marb'a kadar hemen btn Mslman milletlerinin kln altnda ihtida etmi olduklarn grrz; hatt
Arab kavmi bile ite byle ihtida etmitir. Yalnz Trk rk
muhteem bir istisna tekil etmektedir. Emeviler devrindeki
Orta - Asya ftuhatndan Mslman - Arab ordularn hezimetlere uratan bu muazzamlk acaba neden dolay nihayet malubun dinini kabul ederek kitleler halinde toptan ihtida etmitir?
Bu mesele fevkalde bir ehemmiyeti haiz olduu halde, her
nedense imdiye kadar esasl bir surette tetkik edilmemitir.
Kuram Kerim'in baz mucizev yetlerinde Arab kavminin
yerine Arab olmayan baka bir kavmin geecei tebli olunmu
ve Mildn onbirinci asrda bu ilh tebir tahakkuk ederek
Abbas hilfeti islm lemi zerindeki cisman saltanatn Trk
rkna resmen ve hatt merasimle devretmitir, ite o
zamandanberi tam dokuz asr Islmn banda ve dnyann
kt'asnda bu kudretli rkn tevhit akidesi uruna durmadan kan
dkp can vermesi de ancak ilk ihtida sebeplerine balanmak
suretiyle izah edilebilecek bir vaziyettir.
***
Bu satrlara tarafmzdan ilve edilecek bir ey yoktur. imdi
asl, can alacak noktaya, izah edilemedii, tehisi konmadii,

- 154 -

zerinde ciddiyetle ve ehemmiyetle durulmad iin gn getike

ileyen, derinletike derinleen, mzminlemi bir yaraya
dokunuyorum. Bu mevzua temas; Trkleri anlayp dinlemeden,
btn ak hakikatlere birer kymet vermeden ala kalem Mslman
Trk itham edenlere meru ve hakl bir cevap tekil edecektir...
En yeni ve iinde yaadmz hdiseden, islm tarihinin en
karanlk, en hicb ver hdisesinden balayalm, sonra daha
gerilere gideriz. Trklerin elinde asrlar boyu hr ve mes'ut yaam
olan Filistin, hal ve muhteris garbn yardmiyle yahudi istilsna
uraynca bu, btn Mslmanlar alkadar eden byk mesele
sadece bir Arab meselesi ekline sokuldu, Bu iin btn dnya
Mslmanlarn alkadar ettiinden bahis bile edilmedi. Buna
ramen, bu kitabn ciz muharriri her trl imknszlk ve kibetleri
gze alarak, btn varlm sarfederek cihad meydann fedai bir
Trk mfrezesi gndermek suretiyle, bu hodgmlk perdesini yrttm1.
Bu misalden sonra mezzuun en nemli, can noktasna temas
ediyorum. Bu da: Mslmanln bizlere iman kardeliini emretmi
olmasna ve hi bir tefrik ve imtiyaz gzetmeksizin yzlerini bir kbleye dnen, birtek Allaha kulluk eden, byk Peygamberimizi tanyan
insanlarn habl-i ilhiye smsk sarlp tefrika yaratmamalar emir
edildii halde buna asrlardanberi riayet edilmemi, slmn iki
mhim rkn olan Trk ve Arap milletleri, uzun yzyllar bir arada
yaamalarna, shriyet peyda etmelerine ramen nedense
birbirlerine, br trl snamamlardr. Bu soukluk Snn ve i
Mslmanlar birbirine can dman yapan yahudiler tarafndan
daima krklenmi ve bugn bu bozguncu gayret son haddine
ulamtr. Her iki rkn iine sokulmu olan baz insanlar, sefil
1

Bugn stanbul'da Yldzda ba apartmanlar 10/2 de ikamet etmekte olan

Mslmanln asil ve necib ve o nisbette kadirinas ve mmtaz ahsiyetlerinden Irak'n
eski Ankara byk elcisi Doktor brahim Akif Alus beyefendi hazretleri, bu cizin cepheye
gnderdii askerleri grerek ok mtehassis olmu ve bu hislerini her frsatta izhar
etmilerdir. Gnl, btn Mslmanlarn marnileyh gibi halis ve kadirinas olmasn o
kadar istiyor ki...

- 155 -

menfaatler uruna bu manev uurumu derinletirmee var

kuvvetiyle almaktadrlar. Bu meselede biz gnahn ar eken
tarafn, bugn mthi ve dar bir Arab milliyetilii gden ve
Mslmanl ikinci plna alan insanlarda grrz. Bu mevzuda yine
ismail Hami Danimend beyin eserinin 99 uncu ve onu takibeden
sahifelerinden u yazlan iktibas ediyoruz:
Buraya kadar gzden geirdiimiz vesikalarla ilm
sehadetlerden anlalmtr ki, Trk rk Islmyette kendi tabi
diniyle manev benliini bulduu iin ihtida etmi ve ihtidasndan itibaren de Islmn banda artk yorulmu olduu sabit
olan Arab kavminin yerine geerek bir aralk snmee yz tutan Snnilii, iliin istilsndan kurtardktan baka, Ehl-i Salip
aknlarna kar da mdafaa ve muhafaza etmi ve hatt
bunlarla da iktifa etmiyerek islmiyet iin en byk tehlike
menba olan ark Roma imparatorluunu ortadan kaldrdktan
sonra Avrupann ortasna kadar ilerleyip bir ok hristiyan
devletlerini eyaletleri haline getirmi, ark Ortodoksluunu
asrlarca sindirmi ve katolk garbn btn hamlelerini yine
asrlarca hie indirerek Islmiyeti hem muhafaza etmi, hem
geniletmitir, islm tarihine eer bu Trk hrikas karmasa
idi, acaba bugn yeryznde Mslmanlktan eser kalabilir
miydi?
Fakat, btn bunlara ramen Arab menabiinde ve bilhassa
tefsir ilminde Trkler insanlk dman bir canavar; srs
eklinde tasvir edilmiler, akl ve izana smayacak iftiralara
uramlar ve ezcmle yamyamlkla itham edilmilerdir! Bunun
sebebi, bundan evvel baz safhalarn gzden geirdiimiz Orta
Asya Arab - Trk mcadelelerinden kalan ac hatralarla Islmn
banda Arabn yerini Trkn alm olmasdr, ite bu irs ve
tarih husumet, bir taraftan siyas ve asker sahalarda da din
birliine yakmyacak feci tezahrler gstermi ve bir taraftan
da fikir sahasnda tefsir ilmine girmesi Kur'ana kar
hrmetsizlik tekil edecek en mthi iftiralara ilm bir mahiyet
verilmesiyle neticelenmitir.

- 156 -

Arablarn, siyas ve asker sahalardaki Trk dmanlklarnn elim tezahrleri, Islmiyeti ve Hal ordularn imha etmek
istedikleri Haremeyni mdafaa eden Mslman Trk ordularna
kar Hal ordulariyle her frsatta el birlii etmi olmalarnda
gsterilebilir. Ehl-i Salib tarihinin imdi en mhim Fransz
mtehasss olan Rene Grousset, Bilan de l'Hstoire ismindeki
eserinin 194 nc Paris tab'nn 214 nc sahifesinde bu tarih
faciann en mthi cephesini ite yle hlsa etmektedir:
slm camias iinde Mslman Suriyeye hakim olan
Selukileri, Msr'a hkim olan Fatmilerden ayran hususlarn
hepsini izah etmitik: Irk kini, din kini. tekiler Snn
Mslman ve Trkler; i Mslman ve Araplardr. Hallar
Suriyeye gelince Trklere kar Msrllarla ittifak etmekte
tereddt etmediler. Ehl-i Salip Antakyada Trklere taarruz ettii
srada, Msr ordusu da yine ayn Trklerden Kuds ehrini
zabtediyordu. Nihayet. Trkler malp edilip Antakya
zabtedilince, Hallar kemli etaretle Msrllarn zerlerine
yrdler ve Beyt-i Mukaddesi ellerinden aldlar. 15 Temmuz
1099....
Fatmilerin bu feci ihanetlerini mehur Arab mverrihi bn-lEsr bile Tarh-l-Kmil isimli eserinin 1303 Msr tab'nn onuncu
cildinin 94 nc sahifesinde ite yle itiraf etmitir:
Rivayete nazaran Msrn alevilerden olan idare adamlar
Seluk devletinin kuvvet ve kudretiyle Gazzeye kadar Suriye
havalisini istil ederek Msrla aralarnda engel olacak baka
brdevlet kalmadn ve bir mddet evvel Adsz'n Msra girip
Kahireyi muhasara etmi olduunu gz nne getirince korkuya kapldlar ve Frenklere (Ehl-i Salibe) eliler gndererek
onlar Suriyeye saldrp orasn zabt etmee ve kendileriyle
Mslmanlarn arasna girmee davet ettiler.
nc Ehl-i Salib'in tekilinde n ayak olmakla maaruf on
ikinci asr Hal mverrihlerinden Sr Piskoposu Guil-laume de
Tyr in Histoire de Rebus gestis in Partibus transmarinit
isimindeki ltince tarihin on nc asr Franszca tercmesinin
1879 Paris tab'nn birinci cildinin 153 nc sahifesinde Msr
halifesinin bu eni ihaneti yle anlatlr:
- 157 -

Halife bizim resamzn Antakyay muhasara etmi olmalarndan da ok seviniyordu; kendileriyle bu hususta grmek zere dostluk elileri gnderdi; bunlar byk hediyeler
getirip kabuln rica ettiler; Halifenin kendilerine geni nisbette
asker, hayvan ve erzak yardmlarnda bulunmaa amade
olduunu sylediler ve muhasaray idame ettirmelerini ok rica
ettiler.
te bu suretle Arablarn Trklere kar besledikleri mill ve rk
kin ve garaz, nihayet slmiyeti imha iin ortaya atlan Ehl-i Salibin
byk muvaffakiyetlerini temin ederek Antakya Hal prensliiyle
Kuds krallnn ve netice itibariyle Suriye ile Filistin'deki Ltin
hkimiyetinin teekklnde balca mil olmutur.
Fatmilerin bu atein kini, iliin Snnilie kar besledii bir
mezhep dmanl deil, Arabln Trkle kar maatteessf
gtt rk bir garazdr; bu hakikat eski Arab melliflerinin bile
gzlerinden kamamtr; mesel on sekizinci asr Fransz
mverrihlerinden Profesr Mailly Lesprit des Croisades
ismindeki eserinin 1780 Paris tab'nn drdnc cildinin 116 nc
sahifesinde dokuzuncu Fatm Halifesi El-Msta'l-Billah Ebu-lKaasm Ahmed in Trklere kar Ehl-i Salib ile ittifak akdine neden
lzum grm olduunu Mildn 1097 vukuatndan bahsederken
ite yle anlatr:
Fatmiler kendi hkimiyet sahalarnda ve bilhassa
Suriyede Trklerin ne kadar ilerlemi olduklarn grerek
nihayet bu kibeti durdurmaa karar verdiler. Musta'l o
tarihten bir sene evvel Efdal'n kumandasnda byk kuvvetler
gnderip Hallar Trklerle harb ettii srada onlarn da o Trk
ftuhatlanna saldrmalarn emretti.
Bu snmez kin yalnz i ve Fatm Arablara mnhasr deildir;
nk Fatm hanedannn iliine mukabil Msr halknn byk bir
ekseriyeti Snndir. Zaten Antakya bir ihanet yznden sukut edip
Ehl-i Salibin eline getikten sonra, Hal ordusu Mildn 1099
tarihinde Kuds'e doru ilerledii srada Suriyedeki Snn Arab

- 158 -

imaretletinin hepsi onlarla birlemis ve hatt Ehl-i Salib ordusunun

her trl levazm, nakliye ve iae ihtiyalarn bile muntazaman
temin etmilerdir. te bundan dolay Hallar iin yegne dman
arazisi Trk lkesinden ibaret olduu halde, Snn ve i Arab
memleketleri onlarn kendi vatanlar gibidir. Rene Grousset'in
Histoire des Croisades ismindeki kymetli eserinin birinci cildinin
1934 Paris tab'nn 125 inci sahifesinde bu ok mhim nokta yle
tesbit edilmektedir:
Onlarn, yni Arablarn Ehl-i Salibe kars vaziyetleri
umumiyetle Trklerinkinden ok farkl idi. Hallar Trk topraklarnda her harble karlamlardr. Arab memleketlerinde ise
daha bidayetten itibaren anlama ve hi olmazsa uzlama
teklifleriyle karlatlar ve nihayet mahall bir siyaset takibine
muvaffak oldular.

On birinci asrn sonlarna tesadf eden ilk Hal seferine bizzat

itirak
etmi
mellifin
Gesta
Fiancorum
et
aliorum
Hicrosolimilanoium ismindeki eseri, btn siyas ve asker vukuat
kendi gzleriyle grm bir ahide ait olmak itibariyle, ilk Ehl-i Salib
tarihinin en mhim menbalarndan saylr; Ltince metniyle
Franszca tercmesi Louis Brehier tarafndan Histoire anonyrne
de la premiere Groisade ismiyle 1924 tarihinde Pariste neredilen
bu mhim eserin 181 inci ve 183 nc sahifelerinde Suriyedeki Arab
Emirlerinden ikisinin Ehl-i Salib ordusuna atlarla altnlar hediye
ettikten baka bunlardan birinin Hallarla ittifak bile akdetmi
olduundan bahsedildikten sonra, 183-185 inci sahifelerinde
Mslman Arablarn kendi teebbs ve talepleriyle slmiyete nasl
ihanet etmi olduklarn ite yle anlatlr :
Homs ehrinden gelen elileri kabul ettik Orann Emiri,
Hal ordusunun bandaki konta atlarla altnlar gnderdi ve
kendisiyle bir muahede aktederek hristiyanlar incitmemek,
bilkis onlara sevgi ve sayg gstermek taahhtlerinde bulundu.
Trablusam Emiri de konta bir name gnderip bir itilf akdi ve
eer isterse dostluk tesisi teklifinde bulundu; kendisine on at

- 159 -

Ve drt esterle altnlar gnderdi, fakat kont ancak Hristiyan

olmay kabul ettii takdirde onunla sulh aktedecein bildirdi.
Trablus Emiri bni-Ammr bu irtidt teklifini hiddet veya nefretle
reddetmi zannedilmemelidir. Esas tibariyle kabul etmi, fakat bir
arta balamtr; ilk Ehl-i Salibin gene ayn Hal mverrihi, ayn
tarihinin 191 inci sahifesinde Salib ordusunun 13 Mays 1099
tarihinde Trablusama vasl olduundan bahsederken bu noktay
yle anlatr :
Trablus Emiri nihayet Ehl-i Salib resasiyle bir ihtilf name akdetti ve orada esir olarak bulunan yz mtecaviz
hristyan hacsn kendilerine teslim ediverdi; on be bin altnla
en gir an bahlarndan on be Arab at verdi; ayrca bize atlar,
eekler ve her trl zahireler vererek iaemizi bol bol temin
etmek suretiyle Mesihin btn ordusunu takviye etmi oldu.
Hal resasiyle itilfnda Halifenin kendilerine kar
hazrlamakta olduu harbi kazanp Kuds aldklar takdirde
kendisi de Hristiyan olup emaretini onlarn tabiyeti altna
koymay taahht etti. ite byle oldu ve byle bir muahede
aktedldi.
Rene Grousset'nin yukarda bahsi geen Ehl-i Salib tarihinin
birinci cildinin 135 inci, 126 nc ve 131 inci sahifelerinde 'Trk
dmanlndan dolay Islmiyete ihanet edip Hallarla birleen bu
irili ufakl Arab Emirlerinin en mhimleri eyzer Emiri izzddin Ebu-lAskir, Humus Emiri Cenh-d-Devle ve Trablusam Emiri Ebu-Ali
Fahr-l-Mlk ibni Ammr gsterilir ve hatt 141 inci sahifedeki
izahata gre Ehl-i Salib ordusunun Lbnan dalarndan Kuds
istikametine iste bu bn-i Ammr'n verdii klavuzlar geirmi ve bu
hareketten evvel baz Mslman Araplar tanassur bile etmilerdir!
Eer btn bu Arab emaretleri Islmiyeti Trk dmanlna feda
edecek kadar mill ve tarih kin ve garazlarna kaplm olmasalard,
Islmn mevcudiyetini ve netice itibariyle Haremeyni mdafaa eden
Trk ordularnn mukaddes cihadn cephe cephe mklletirmek
gibi tarih bir vebal altnda ebediyen ezilip kalmazlard. Hal

- 160 -

istilsna kar onlara den vazife, Trk rknn sarslmaz

imanndan dolay yklendii byk klfet kadar ar deildi. Paul
Rousset'nin 1957 de Payot neriyat iinde kan Histoire des
Groisaded ismindeki eserinin 101 inci sahifesinde Arab Emirlerinin
Trk dmanlndan dolay yapmadklar ve hatt aksini yaptklar
bu tarih vazife ok doru olarak yle tesbit edilmektedir:
Hallarn yolunu kesebilecek veyahut, bi olmazsa, arkalarndan taarruz edebilecek bir ok Emirler mzakereye girimeyi tercih ettiler.
Bu mthi kin ve gayzn fec tezahrleri yalnz Arab-Ehl-i Salib
ittifaklarna mnhasr kalmam, Hallarn Antakya nlerindeki
mehur yamyamlklar Arablan sevindirmitir! Alktan muztarip olan
Hallarn Trk ehitlerini mezarlarndan karp kebap gibi yedikleri,
tarihin daima hayet ve lanetle anaca bir vahet hatrasdr. Bir
gn bin be yz ehit cesedi brden karlm ve bunlardan
yznn mbarek balar kesilerek Msrdaki Halifei slmn Ehl-i
Salib ordughna Trklere kar ittifak akdine gelen murahhaslarna
gndermitir. Mehur Ehl-i Salib mverrihi Guilleaume de Tyr,
bundan evvel bahsi geen eserinin birinci cildinin 165 inci
sahifesinde Arab elilerinin bu manzara karsndaki halini yle
anlatr:
Li massage au calife d'Egypte ne s'estoient mie encore Partie
d'ilee; quant il virent ce, lie turent de la mort leur anemis...
Yani: Msr Halifesinin henz elcileri oradan hareket etmemilerdi; bu manzaray grnce dmanlarnn yni Trklerin lm olmasndan dolay ok sevindiler.
Yukarda bahsi geen anonim ilk Ehl-i Salib mverrihi de ayni
eserinin 97 inci sahifesinde Arab elilerinin atlarna bile Trk
ehitlerinin balan yklendiini yle anlatr:
Btn cenazeler bir ukura atld ve kesik balar ise saylp miktar bilinmek zere ordugha getirildi, yalnz Msr Halifesinin sefirlerine ait drt ata yklenen balar sahile gnderildi

- 161 -

te btn bunlarla sabittir ki Snn ve i Arablar arasnda

mterek olan mill ve tarih Trk dmanl, Ehl-i Salih'in
Mslman Trke kar gsterdii din kin ve garazdan maatteessf
hi de aa deildir. Zaten Snn Arablar iinde Ehl-i Salib
ordularna cretli asker yazlanlar bile vardr ve hatt bunlar mhim
yeknlar tekil etmilerdir; mesel ikinci Ehl-i Salib devrine tesadf
eden 1147 tarihinde Mslman Trkler kadar ortodoks Bizansllara
da dmanlyla mehur Sicilya Kral kinci Roger'in Akdenize
hkim olan Norman donanmasndaki askerin yars Mslman
Arablardand: Fransa enstits zasndan Profesr Louis
Brehier'nin -Vie et mort de Byzance ismindeki eserinin 1947 Paris
tab'nn 330 uncu sahifesinde bu askerin banda Christodoulos
isminde mrted bir Arab kumandan bulunduundan ve Sicilya
Kralnn hizmetindeki slm askerlerinin de Sicilya Arab cemaatine
mensup olduklarndan bahsedilmektedir. Mildn 1148 tarihinde
Trk hanedanlarndan Burlerin payitaht olan am ehrini muhasara altna alan Ehl-i Salib ordusuna kumanda ettikten sonra malb
olup giden Fransa Kral yedinci Louis'y ite ku Norman Arab
donanmas tamtr.. Daha sonraki devirlerde de Arablarn
Hallarla muhtelif ittifaklar vardr.
Mslman Arab milleti, hristiyandan fazla kin besledii
Mslman Trk rkna kar o messif tarih husumetini her gittii
nerde neretmi ve bilhassa ilk slm ftuhatndan itibaren
Arablam olan sam milletlere milli diliyle beraber mill kinini de
alamtr; Trk Dman Victor Berard bile Revue de Paris'in l
Haziran 1906 nshasnda kan "Tre et Arabes. ismindeki
tetkiknamesinde bu ac hakikati yle tesbit etmektedir: S. 655.
Hulefy-i Ridn devrinden beri slm ordularnn ehirlerini igal edip yerli sam unsurlarn hkimiyetleri allnda
topladklar Suriye ve Elcezire eyaletlerinde de Trke kar
duyulan kin ve istihfaf ayn derecede iddetlidir.

- 162 -

Arablarn ilim sahasnda gsterdikleri Trk dmanl da

siyas ve asker sahalarda grlenlerden maatteessf aa deildir.
Tarihin muhtelif devirlerinde Trk stilsna uram ve yahut
Trklere malb olmu milletlerin an'anelerine baklrsa, bunlarn
duyduklar eski Trk dmanlnn izleri kabilinden bir ok
efsanelere tesadf edilir: Eski in, Iran, Yahudi, Sryni, Ermeni,
Bizans, Ltin ve Arab menbalar bu bakmdan tetkik ve mukayese
edilecek olsa, binlerce rivayetlere mstenit bir ok ciltler vcude
getirilebilir. Eski milletlerin asrlarca yreklerini titreten Trk
korkusu onlarn muhayyilelerini yzlerce yl Trk rknn aleyhine
iletmi ve ite bu hayal faaliyeti o milletlerin an'anelerinden baka
tarihlerinde, folklorunda ve bilhassa din menbalarmda Trk tipine
adet bir umac ekli veren korkun tasvirler bile hasl olmasna sebep olmutur.
Bu akla gelmez efsanelerin icadnda en mhim rolleri oynayanlar muhtelif devirlerde memleketlerin din adamlardr. Yani o
mutaassp dinciler, bir taraftan da rklk ve milliyetilik taassubu
gstermilerdir! Bunlann en alacak rnekleri eski Arab
mfessirleriyle sarihleri iinde gsterilebilir. Kur'an tefsir yahut
hadsi erh eden Arab limleri din sahasnda millet duygularna
kaplmak zaafndan bir trl ictinab edememiler ve hemen her
mnasebetle Trk rknn aleyhine okkalarla mrekkep sarfetmekten
ve hatt byle yapabilmek iin vesile ve mnasebet aramaktan bile
zevk almlardr. Bu vaziyetin asl ac taraf, Trk rknn aleyhine
uydurulan bu garazkrane efsanelerin Arab medresesinden Trk
medresesine gemi ve Osmanl softalar tarafndan asrlarca din
birer hakikat eklinde tekrar edilip durmu ve hatt Arabdan fazla
Asabiyeti Arabiye gsteren uursuz yobazlar yetimi olmasdr!
Eski Istanbulun ilmine snf iinde Trk olmayan unsurlara mensup
zmrenin mhimce bir yekn tekil etmesi, bu vaziyetin takarrr ve
devamnda her halde ihmal edilemiyecek bir mil saylabilir.

- 163 -

Bu ac vaziyet hakknda vazh bir fikir verebilmek iin her

eyden evvel o yahudi ve Arab efsaneleriyle iftiralarnn en
mhimlerinden biri olan Ye'cc ve Me'cc. meselesinden
bahsetmek mecburiyetindeyiz.
slm dinine bir ok dinlerin hurafeleri girmitir; fakat en fazla
giren Isriliyat'tr 2 slmiyetin zuhurundan itibaren ihtida eden
yahudilerle 3 hristiyanlar, Kitab Mukaddesle Kur'ann mtereken
bahsedilmekte olduklar neseb ve tarih meselelerinde slm tefsirine
derin bir tesir icra etmiler ve Mslman mfessirlerine bir ok
sriliyat bazan pek ar mbalalarla tekrar ettirmilerdir.. Bu
vaziyeti kolaylatran yle bir hadis de rivayet edilir:
Beni srailden bahsetmenizde beis yoktur.
slm limleri ite bu hadis'e ittiba' etmekle ok zararl bir ifrata
kaplmlardr. Halbuki bu hadis, tevik deil, tecviz mahiyetindedir.
Her halde bu ifrata bilhassa Hicretin ilk asrnda ihtida eden yahudiler
sebep olmulardr; mesel bunlarn iinde eshabdan Abdullah ibni
Sellm gibi mhim ahsiyetler grlmektedir: Evvelce Medine
hahamlarndan olan bu zat, Kur'an tefsirine Tevrat tefsirini
2

Bizim slmiyeti lykiyle anlayamamakliimiz ve ondaki namtenahi

azamet ve hikmetler deryasndan b haber olmaklmz,
dmanlarmzn o kadar iine yaramtr ki Yahudi Abraham . Katsh
adndaki bir mel'n New-York niversitesi matbaasnda 1954 tarihnde
265 sayfalk bir heziyename bastrmtr. slmiyette Yahudilik ismini
tayan bu kitab Beyolu ktphanelerinden 30 lira 25 kurua satn
aldm, burada yzlerce nsha satld ve Mslman dmanlariyle
dnmeler bu kitab kaptlar,265 byk sahife iinde Arapa harflerle
Tabar, Beydav ve Zamahseri'den paralar yazlp asllarnn ibrani ve
Yahudi olduu branice ve ngilizce olarak izah edilmitir. lmin, Yahudi
arlatanl ve garezkrlg potasnda eritilerek ne mel'n kalplara
dkld bu kitapta nefret ve ibretle grlmektedir. slm ve Ben
srail serimiz buna bir cevap tekil ederse de din ve ilim adamlarmzn
bu mevzuu ele almalar ne kadar byk bir vazifedir.
3

Beynelmilel bir darbmesel vardr: Yahudi vaftiz kabul etmez. Yni onun
ne Hristiyan olmas ve ne Mslman olmas bir mna ifade etmezBunun en canh misalfn biz Trkler grdk..

- 164 -

nakledenlerin en mhimlerin dendir. Ktib-d-Dnr lkabiyle

mehur mam Ebu-Muhammed Abdullah ibni Mslim ibni
Kuteybe'nin Kitab-l-Maarif'ine gre Hicretin 32 tarihinde vefat eden
Tabiinden K'b-l-Ahbr'da Yemenin sabk yahudilerindendir.
Hazreti Ebubekir devrinde ihtida edip Hazreti mer zamannda
Medineye gelen bu zat da Isriliyat slmiyete nakledenlerin en
mhimlerndendir. Bu gibi ahsiyetler iinde yine tabinden EbuAbdullah Vehb ibni Mnebbih-il Yemn kardei Hammm ibni
Mnebbih-il Yemn de en mhim sriliyat nkillerindendir. Ktibd-D-nr'nin Kitb-l-Masrif'ine gre bilhassa Vehb semavi kitaplardan yetmi ikisini okumakla iftihar ederdi. Hicretin ikinci
asrnda vefat eden bu iki karde, gene ayn menbaa gre, Yemene
randan gelmi olmak itibariyle Trkler hakknda hem Acem, hem
yahudi hurafelerine mkemmel surette vkft. Gene slmiyetin ilk
zamanlarnda ihtida eden yahudi limleri iinde Sa'yenin Sa'lebe,
Esid ve Zeyd isimlerin deki oluyla Yemenden gelen bni Ymin
ve bir de Mukayrk vard.
ste btn bu yahudi muhtedileri sriliyat efsanelerini slm
ilmine olduu gibi nakletmilerdi. Bunlardan baka bir ok hristiyan
ve Zerdt dnmeleri de vard: Mesel sabk piskoposlardan
Daatr, Abdl-Kays kabilesinden Crd ismi ile maaruf Ebu-GysBeer ve Hazreti mer devrinde ilk defa olarak Medine mescidinde
vaaz eden Yemenli Temm Dr ile Necrn rahipleri bulunurlard;
mehur Sahab Selman Fris de aslen ranl olduu halde, evvel
Suriye ve Musul'a gidip hristiyan dinine girmi ve nihayet Medinede
Mslman olmutu. Tabi btn bu ruhaniler slm dinine Zerdti
ve Ortodoks an'aneleriyle beraber giriyorlard. Fakat yukarda da
sylediimiz gibi, en mhim tesir, yahudi menbalarndan gelen
tesirdi: nk ilk mhtediler iinde yahudilerin says mhim bir
yekn tutmaktan baka, hristiyan dnmeleri ile kendi dinlerinin
yahudilerden ald Isriliyat beraber getirmi oluyorlard.
Her halde bu zevatn eski dinlerindeki hurafeleri slmiyete
fenalk etmek iin nakletmi olmadklar muhakkaktr. Bunlarn

- 165 -

maksatlar, yeni dinlerine eski bilgileriyle hizmet etmekti; fakat netice

olarak slm limleri yahudi, hristiyan ve Zerdt hurafeleriyle
dolmu oldu ve eski mfessirleriyle arihlar da Trklere kar olan
milli duygularn din bahanelerle istedikleri gibi ifade hususunda iste
bunlardan istifade imknn buldu.
srail peygamberlerine izafe edilen Ahd-i atik ile incil ve
teferruatndan mrekkep olan Ahd-i Cedd in tekil ettii kitab
mukaddesin ba tarafndaki Pentateuque yni Esfr- Hamse
yahudi ve hristiyan itikadnca Hazreti Musa'nn Tevrat' saylr:
Yahudilerin Torat Moe dedikleri bu be kitabn birincisinde, yni
Genese = Tekvin-l-Mahlkat kitabnda Nuh'un oullariyle
torunlarna ait esatiri bir takn ecdat isimlerine mstenit bir tasnifi
vardr: Beni srailin ensb ilmine ait telkkilerini gsteren bu tasnif, o
kitabn onuncu tab'nn birinci fkrasndan balayp otuz ikinci
fkrasna kadar Trk rkiyle alkadar saylanlar Tiras-Thiras yahut
Tires, Tocerrne yahut Togorma ve Tharsis-Teri ekilleridir. Fakat
yahudi mfessirlerince esas ittihaz edilen, bilhassa Tocerce,
Togorma yahut Togarma seklidir. Hatt bu telkkiden dolay
yahudiler hl Trk mnasna Togarma ismini de kullanmaktadrlar.
Fakat bunlardan baka bir isim daha var ki o da baz mfessirlerce
Trklerin ilk atasna ait saylr; bu isim de Mogog yni Me'cc
ismidir. Bu kelime Ye'cc ismiyle beraber Kur'anda da zikredilir.
Btn bu isimler Ahd-i atkin tekvin kitabndan baka bir defa
Tevrih-i evvelde ve iki defa da Hazkyl kitabnda geer.
Tekvne gre Togarma Yfes'in oullarndan Comer
yahut Gocer'ni oludur, Arablarn me'cc dedikleri Mogog da
Gomer'in kardeidir: Yahudi ve hristiyan mfessirleri Trk rknn ilk
atasn tayin ederken ite bu iki karde zerinde ihtilfa
dmlerdir.
Gomer taraftan olanlar bu muhayyel ahsn olu olan
Togorma'nn ismiyle Trk kelimesi arasndaki fonetik yaknla
istinat etmiler ve Mogog yahut Me'ccu tercih edenler de bu
mevhum ahsiyetin nesline ait Kitab- Mukaddes fkralariyle Trk

- 166 -

tarihinin muhtelif inkiaflar arasnda bir takm mnasebetler

grmlerdir.
............................................
Osmanl medresesinden yetien iki Trk mellifi Arabca
Trke kamuslarda Arab limlerinin bu hurafelerini olduu gibi
kaydetmekle iktifa edip Arablarn bu hayal vasflar Trk rkna mal
etmekteki mill ve tarih gayretkeliklerine kar hi bir isyan sesi
karmamlar, yalnz o ciheti meskt gemekle iktifa etmilerdir.
Her halde su muhakkaktr ki, Trk rk islm leminin
bana geip btn ark ve Mslman art milletlerini btn
garb ve hristiyan garb milletlerine kar asrlar boyunca cephe
cephe mdafaa ederken, yerlerinde yurtlarnda sakin ve rahat
yasayan Arab limleri kendi dindalar ve dn birlii namna
mdafileri olan Trkler aleyhine din dmanlar olan
cemaatlerin btn hurafelerini toplayp bin trl ilveler ve
mbalalarla i'zam ettikten sonra, tekmil o yz kzartc hezeyanlar bir haya dini olan Islmn ilh kitabna izafe ederek
asrlarca neir ve tamim etmekten maatteessf sklmamlardr!
Trklere kars Ehl-i Salib ordulariyle elbirlii eden Arablarla
Trk rkn Hazreti Adem'in bir ihtilm esnasnda yere dm
nutfesinden doan bir canavar srs ve bir Ye'cc ve
Me'cc gruhu seklinde tasvir ve tehire kalkan Mslman Arab ulemas arasnda Islama ihanet bakmndan ne fark vardr?
***
Bir fasl evvel, henz yeni baslm Arabca slm devleti
bitabndan aldmz paralar ve yukarya ilm delilleri ve
kaynaklariyle kaydettiimiz bir ksm yazlarla, asrlardanberi
durmayp kanayan bir yaray demi olduk. Bu yarann ufunetini ve
acsn u dakikada cierime km buluyorum. Orta Douya bir
haner gibi sokulmu, Arablarn bizzat kendi aralarnda ve sonra
onlarla Trkler arasnda, Allann arzu buyurduu ekilde bir vahdet,
bir birlik, br kardelik, bir tesant olmamasndan istifade ederek
kurulan israil devletinin varl gzlerimin nnde heyula gibi

- 167 -

canland. Nazarlarn Medinei Mnevvereye ve btn yakn arka

dikmi olan ve sonsuz ihtiras ve hayalleri istikbal ve hayatiyetimizin
ka'rna ulatran Beni israil'in, orta dounun iki byk unsuru olan
Trk ve Arab milletlerinin aralarndaki bu sui tefehhmlerin
yahudilerin ne kadar ok iine yaradm idrak etmiyecek bir akl
selim tasavvur edemiyorum.
Biz, btn bu; dmanlar tarafndan krklenen, beslenen ve
gn getike iddetini arttran anlamazlklar ka'r- tarihe gmmek
ve Islm topyekn imha etmek iin u altm senedir niha taarruza
gemi ve u dakikaya kadar epi muvaffakiyet elde etmi olan israil
oullarna kar tek cephe tekil, tek vcut ve ruh halinde karlarna
dikilmeyi ne kadar isterdik. Bu uurda bu ciz mellif kardeiniz
madd ve manev btn varlm harcam, istikbalini tehlikeye
sokmu, mteaddit defalar zindanlara girmi, azlar le kokan,
salyal bedmyelerin hedef ta'rzi olmu ve bunlara karlk Allah
aknn ve Mslmanln verdii kuvvet ve ilhamla elli be eserle
vazifesini yapm bir insanm. Allahtan baka yardmcm olmam ve
kimseden baka bir muavenet de talep etmi deilim. Fakat
Mslman dmanlarnn sarfettikleri akllar durduracak muazzam
gayret ve paralar yannda tek elin sesi elbette ki kfi gelmemitir.
Arab mellifi, Trklerin islm nizamlarna kafiyen riayet
etmediklerini, itihat kaplarn kapadklarn ve din hi bir eser
neretmediklerini iddia ediyor. Bu iddia hakikatle taban tabana
zddr. Trkler din eserlere o kadar byk kymet vermilerdir ki
bugn ktphanelerimizde el yazmas ve matbu' milyonlar aan
eser mevcuttur. O derecede ki din adamlarmz din eserler okumak
ve yazmak iin var kuvvetleriyle Arabca renmee vakf- vcut
etmiler ve hatt Trkeyi ihmal bile etmilerdir.
u noktaya ehemmiyetle bir mim koymalyz: Trklerin din
eserlere hi ehemmiyet vermedikleri iddias dorudan doruya bir
yahudi propagandasnn klielemi eklidir. Kimse bunun farknda

- 168 -

olmam, pek oklar kendilerini bu propagandann tesirine

kaptrmtr. O kadar ki: Filistinde yahudilere devlet kurma
msaadesi vermemi ve bunun iin otuz yl mcahede etmi olan
Sultan ikinci Abdlhamid Han, tahtndan drlmek iin: Ktb-
er'iyeyi hark ve ihrak etmekle sulandrlmtr. Din adamlarmzdan
bedbaht da bu fetvann altna Allah gnahlarn affetsin
kaydiyle imzalarn atmlardr. Allahn bu gnah affetmiyecei
muhakkaktr.
Halbuki Sultan kinci Abdlhamid Han, Kur'an Kerimi ve
Buhri-i erifi altn yaldzl ciltler ve fevkalde ktlarla bastrp bu
hususta kesesinden milyonlarca lira sarfedip btn Mslman
memleketlerine, emirlerine, ekbirine, ulemasna ve ktphanelerine
hediye etmi azmi kadar iman da byk bir Trk hakandr. Baz
Arab din kardelerimizin, gze batan bu hakikatleri grmemezlikten
gelip, aramza yahudiler tarafndan sokulmu olan bozguncu ve
ayrc fikirler zerinde srar etmeleri acnacak bir haldir. Ve Allah
nezdinde byk mes'uliyeti mevcuttur.
Biz, cierghmza saplanm olan haneri karmak iin
maziyi unutup mthi bir el bilii ile tek bir kalb halinde Asya ve
Afrika Mslmanlarn karde grmek iin alyoruz. Bu mesaiye
kimler ve ne ekilde olursa olsun baka bir mahiyet ve istikamet
verirse ancak ve ancak dinimizin ve mukaddesatmzn
dmanlarna hizmet etmi olurlar, islmiyete deil!
***
M
MS
SY
YO
ON
NE
ER
RLLK
K FFA
AA
ALLY
YE
ETT
slm hkmranlna cephe alan ve onu zayf drmek ve
hatt yok etmek iin alan tekiltn banda misyonerlik gelir.
Garbllar, Mslman dnyasn ilim neriyat perdesi altnda, yani
misyonerlik yoliyle manev istillar altna atlmak iin asrlardan beri
almaktadrlar. Denebilir ki misyonerlik, garb emperyalizmi ve
mstemlekeciliinin ileri karakollar, ncleri olmutur.

- 169 -

Misyoner cemiyetleri uzun senelerden beri hemen hemen

btn Mslman memleketlerine yaylm olup bunlarn ekseriyetini
ingilizler, Franszlar ve Amerikallar tekil eder. Onlarn nfuzlar ve
slm memleketlerine hululleri bu misyonerler sayesinde
kolaylayordu. Avrupal misyonerlerin Trkler ve Arablar arasnda
suitefehhmleri ve anlamazlklar krkledikleri muhakkaktr. Daha
acs, bugn devlet arivlerinde bulunan yeni vesikalara nazaran
vaktiyle baz byk denilen zevatn hkmeti zaafa uratmak, devlet
nizamlarn altst etmek iin. Arablar Trkler aleyhine tevik eden
teebbsleri ve mektuplar hayret ve dehetle grlmtr. Bu gibi
haris insanlarn misyonerlerden ilham alm olmalar uzak ihtimallerden deildir. Garbl misyonerler, sadece mensup olduklar dini
neretmek ve onun propagandasn yapmakla iktifa etmemiler,
islm dnyasnn ba ve reisi olan Trkiyede yaayan Mslman
akalyetlere de rk ve millet fikri alamlardr. Asrlar boyunca
Osmanl - Trk bayra altnda yaam ve islm adaletinin en asil
rneini Trkiyede grm, hayatlar refah ve saadet iinde gemi,
devletin en byk makamlarna gemi Trk rknn asil, ftr ve
licenap msamahas sayesinde zengin olmu olan btn dier
Mslmanlarda, yeni bir milliyetilik cereyan balam ve bu
cereyan grnr, grnmez teekkller ve misyonerler tarafndan
krklenmitir. Yahudiler, bu fitnede ele ba vazifesini grmlerdir.
Bunun tabi ve meru bir neticesi olarak unsur-u asl olan Trklerde
de milliyetilik ve Trklk cereyan balam ve bylece yalnz
Trk Osmanl hkmetini deil, btn dnya Mslmanln zayf
drecek tefrikalar yaratlmtr.
Bilhassa Trk - Arab milletleri arasna sokulan soukluk ve
dmanlk hisleri o kadar byktr ki: Harem-i erifde, Ravza-i
Mutahharada kendilerine bir melce'- penh bulacan zanneden
Trk kumandanlar ve askerleri merhametsizce hanerlenerek ehid
edilmilerdir. Bunda ngilizlerin rolleri ve gnahlar gayet byktr.
Kendilerini hanedan- Resuldan sayan erif Hseyinler, Faysallar,

- 170 -

Nuri Saitler onlarn evld ve ahfad, ilh adaletin en parlak bir

tecellisi olarak mahv- ifna edilmilerdir.
Trk askeri vatan ve din akndan baka hi bir hisle mtehassis deildir. Onun kudretli sngs altnda be yz yl mes'ut
yaayan Filistin, elimizden ktktan sonra ka yl Mslman bayra
altnda kaldi, ruz-u cezada Allah bunun hesabn soracaktr. u var
ki, Trkn ahi, ruz-u kyamete de kalmyor..
Mslman memleketlerinde beliren dar milliyetilik cereyan
Mslman milletler arasndaki din kardelii ve tesant hissini
baltaladndan bu da dmanlarmzn menfaatine yahissini
baltaladndan bu da dmanlarmzn menfaatine yaramtr.
Garbllarn faaliyet sahalarna srdkleri misyoner cemiyetleri
bir yandan yukarda zikri gecen faaliyetlerde bulunurken dier
yandan da, Mslman memleketlerinde yaayan hristiyan tab'ay
da bir koz olarak ellerine almlar ve onlar da tahrik vastas
yaparak aleyhimize kullanmlardr.
Asrlar boyu slmn banda bulunan ve Hallara tek bana
gs geren talihsiz Trkler, Mslmanln emrettii btn adalet
ve msamahay bol bol bahettikleri halde bir yandan kendi
dindalar, bir yandan da dier dinlerin her trl siyas entrikalara
let olan teekklleriyle mcadele etmilerdir. Bu; yalnz bizim deil,
btn Mslmanln zayf ve mecalsiz kalmasna sebep olmutur.
Biz mslmanlarn bu haller adete, sayca, zenginlike bizden
stn olan smrgeci garbllarn ziyade iine yaram ve dne kadar
yz milyonlarca mslman obur ve haris Avrupallar tarafndan iliklerine kadar smrlmstr. Bir zamanlar, Fransay arlgen'in
tecavznden kurtarm, Avrupada sulhun ve nizamn hamisi olan
Trkleri, kimseye yardm etmek yle dursun, kendilerini
srklendikleri sukut sath mailinde duramayacak hale getirmitir.
artlar deimi olmakla beraber garb yine ayn garb ve srail ayn
srldir. stelik iimize, koynumuza, barmza sokulmutur. Drt
tarafa zehirini samakta, akllar durduracak gayretler sarfetmekte,
mthi almakta ve hi saklamamalyz dehetli kuvvetlenmektedir.

- 171 -

Bu kadar da deil, bugn Orta Dou milletlerini bir kardelik ve birlik

etrafnda toplayacak her teebbs onun tarafndan baltalanmakta,
oluk gibi para harcamaktadrlar. Baz gafiller de, menba ve
meneini bilmedikleri propagandalarn tesirine kaplarak onlara
yardmc olmaktadr.
Trkler ele geirdikleri memleketleri idare ederlerken gayet
mslmanca hareket etmiler ve bu sayede asrlar boyu payidar
olmulard. Trk devlet adamlar, tab'alar olan insanlara efkat ve
merhametle, adaletle muamele etmekle hret bulmulardr.
Mslman olmayan tab'ann zayflarn ho tutmak, fakirlerine
yardm etmek, alarn doyurmak, plaklarn giydirmek ve onlarla
konuurken yumuak ve tatl bulunmak, komulara kar nazik ve
licenab davranmak, tab'ann btn ilerini kolaylkla grmek,
hlsa nslman ahlk ve mslman usulleriyle hareket etmek
milletimizin ve onun devlet adamlarnn iar idi. Bu sayede de
hristiyan tab'a idaremizden memnun ve sayemizde mes'ut
olmulard. Her nedense, bu asil muameleye fazlasiyle nail olan
yahudileri milletimiz hi bir zaman memnun ve minnettar
grmemitir. slmn sebeb-i za'f ve felketi olan srail olu siyas,
din, itima ve iktisad her ynden bizi uuruma srklemeyi
kendisine vazife edinmi ve bu bozguncu faaliyetinden bir an bile
hli kalmamtr. Mslmanlarn ve bilhassa Trklerin kendi
tab'alarna kar bu derece licenab ve dil davranmalar hull-
muslihane ile memleketimize sokulan misyonerlerin, smrgeci ve
emperyalist garb nclerinin iini zorlatrmt. Mslman olmayan
milletlerin, fetheyledikleri memleket halkna reva grdkleri zulm ve
hakaret ve istibdat o derece iddetli ve merhametsizce idi ki,
mslman idare ve kanunlarnn stnl btn misyoner
faaliyetini verimsiz brakmakta idi.
***
On altnc asrn sonlarnda Malta Adasnda misyonerlik iin bir
merkez kuruldu. Orasn tekmil mslman dnyasna saldrmak iin
s yaptlar. Orada 1625 tarihinde faaliyete geerek baz mektepler

- 172 -

amak ve din eserler yaymakla ie baladlar. Bu hareket

mslman halklar tarafndan nefretle karland. Fakat misyonerleri
yldrmad, azimlerini krmad. 1773 de hristiyanlar misyonerlik
faaliyetini bir mddet iin durdurmaa mecbur oldular. 1820 tarihine
kadar Maltadan baka bir mahalde misyonerlik faaliyeti grlmedi.
1820 tarihinde Beyrutta ilk misyonerlik merkezi kurulmu fakat pek
ok zorluklarla karlamlardr. Onlar bu mklttan asla ftur getirmeyerek din neriyat ve din propagandasiyle ie balamlardr
1834 tarihinde bu maksat iin Lbnan'n Antura kynde bir kollej
alm ve Amerikal misyonerler bu merkezden etrafa neriyat ve
tebligat yapmaa balamlardr. Mehur Amerikal misyoner ili mit
bu merkezde apak alyordu. Vaktiyle Maltada bu vazifeyi fahri
olarak yapyordu. Mezkr kyde bir de matbaa kurulmutur. Daha
sonra Beyruta dnerek orada kzlar iin de bir kollej amtr. Fakat
bu faaliyet bir sene iinde misyonerlerin cesaretlerini krm Maltaya
geri dnmelerini icap ettirmitir. Bununla beraber tekrar Beyruta
dnerek Beyrutta husus ve amda umum olarak almaa
balamlardr. Misyonerler, ayn hedef ve gayeye mteveccih
almalarnda birbirlerine ayan hayret yardmlarda bulunmular
ve elbirliiyle almlardr. Btn bu faaliyetler mslmanlar
arasndaki din vahdeti bozmak, itikatlarn zayflatmak, onlara
aalk duygusu alamak ve aralarnda ayrlk yaratmak gayesini
takip ediyordu. Bu maksat iin ellerinde koz vard: Mslmanlar,
hristiyanlar ve drziler... Bu din arasndaki ayrlk ateini
krklemek ve oralarda yasayan bu unsuru birbirine dman
etmek... ite misyonerlerin, slmn kalbgh olan bir memlekette
yaptklar faaliyet...
Garip ve gayet acdr ki bugn bu trl mektepler,
hristiyanlarn ve dnmelerin atklar muazzam tedris messeseleri
ve ayan hayret din neriyat alabildiine, serbest ve hatt marur
ve mtehakkim yoluna devam etmektedir. Asllar ibranice bir sr
batllar, hurafeler ve ilk a efsneleriyle dolu kitaplar, sudan ucuz

- 173 -

bir fiyatla ortal istil etmi iken kimse bunlara rtica mahiyet
vermiyor, kimse bu yaraya parmak basmak cesaretini gstermiyor.
Gnn mnevveri ve zengini; byk adamlar, mslman ve
milliyeti kymetli unsurlar yetitirecek husus mektepler amak ve
bu yolda neriyat yapmak yoluna gitmiyor. Gidenlere de yardm
etmiyor. Cehalet!
Sene 180... Msrl brahim Paa Suriyeden ekildii zaman

oralarda idar bir kemeke ve huzursuzluk hkm sryordu.

Ecnebi sefirler, misyonerler ve daha bir ok gizli teekkller bu
frsattan istifade ederek Osmanl - Trk devletinin nfuzunu
kifayetsiz grerek bu frsattan istifadeye kalktlar. 1841 tarihinde
Lbnan dalarnda drz ve hristiyan cemaatleri arasnda karklklar
kardlar. Ecnebilerin ie mdahalesi Trk devletini, Lbnan sancan
drzlere ve hristiyanlara mahsus olmak zere iki rnntakaya
taksime mecbur etti. Fakat bunun amel bir faidesi grlmedi. Btn
bu kargaalkta ngiltere ve Fransann byk rol ve mes'uliyeti
vardr. Franszlar, Lbnandaki hristiyan Mrnileri, ngilizler ise
drzleri tutar grnyor ve her iki devlet de bu cemaatler arasnda
kendi icdgerdeleri olan yangn krklyorlard. 1845 de bu
karklklar son haddine ulam, manastrlar ve kiliseler tecavze
uram, hrszlk ve cinayetler Osmanl devletini zor duruma
drmtr. Bunun zerine hkmet geni selhiyetle Hariciye
Nazrn Lbnan'a gndermi ise de msbet bir netice alnamamtr.
Misyonerlerin faaliyetleri artmtr. 1857 ylnda Marn papaslan
halk kkrtarak imal Lbnan'da silhl bir ayaklanmaya sebep
olmulardr. Bu kyam cenuba da sirayet edince hristiyan kyller
arazi sahibi drzilere hcum etmilerdir. Bu frsat hazrlayan
ngiltere ve Fransa, kendi himayelerine aldklar cemaatleri
desteklemee baladlar. Bu isyan tekmil Lbnan kaplad.
Misyonerler, ecnebi casuslar, smrgeciler; kendi ihdas ettikleri bu
vaziyeti, bu yangn alevlendirmek iin drzileri tekmil hristiyanlar
kati ve imha etmek iin harekete geirdiler. Bu ayaklanma o derece
iddetli olmutur ki binlerce Hristiyan maktul dm, evleri
yaklm, bir ok insanlar yurtsuz, meskensiz kalmtr. Bu
- 174 -

kargaalk gn getike etrafa sirayet etmi ve hemen hemen btn

Suriyeyi istil etmitir. 1860 senesi temmuz aynda mslmanlar
hristiyan mahallelerine hcum edip yakp ykmaa ve eitli zararlar
vermee balamlardr. Devlet bu harekt bastrmak iin asker
gndermee teebbs etmi ise de, garb devletleri bu frsat
ganimet bilerek ve daha abuk davranarak Suriye limanlarna harb
gemileri gndermi ve ayn senenin austos aynda da bir Fransz
kara kuvveti Beyruta asker kararak karkl kendisi bastrmak
istemitir. Bylece garb, kendi eliyle hazrlad bu fitneyi bahane
ederek devletin i ilerine fiilen mdahale etmi ve Trk devletini
Lbnana imtiyaz ve muhtariyet vermee zorlamtr. Bylece
hkmet iinde hkmet kurulmu ve Lbnan her trl fesat
hareketleri iin geni bir merkez haline sokulmutur. mtiyaz ve
muhtariyet kazanan Lbnan hristiyan bir mutasarrfn idaresinde
ahaliyi temsil eden bir meclis ile deta yan mstakil bir hle gelmitir.
Bundan sonra ecnebi devletler Lbnanla alkalarn arttrarak
orasn mslman Osmanl - Trk devleti aleyhine bir kpr ba
haline sokmulardr. Ondan sonra artk serbeste mektepler,
matbalar, hastahaneler amaa, cemiyetler kurmaa balamlar ve
1847 tarihinde Fenler ve limler isminde bir cemiyet kurarak baz
mhim Lbnanl ahsiyetleri bu partiye kaydetmilerdir. Bu cemiyete
zamann mehur ahsiyetlerinden ngiliz albay rili de za
olarak almlardr. Bu cemiyet zahirde ilim yayma teekkl
eklinde gzkyorsa da hakikatte ok maksatl bir gaye takip
ediyor, genleri tamamiyle garb kltriyle yetitirmee alyor,
mslman dmanln alyordu. Btn bu gayretlere ramen iki
yl iinde ancak elli kadar insan bu cemiyete kaydedilmitir. Snn
mslman ve drzilerden kimse bu cemiyete kaydedilmemitir.
Misyonerlerin bu gayretleri boa gidince onlar da bu teebbsten
vaz gemilerdir. 1850 tarihinde bu defa ark Cemiyeti ismiyle
baka bir cemiyet kurulmutur. Bu teekkl de Fransz
papazlarndan Henry de Bronier tarafndan tesis edilmitir.
Mensuplarnn cmlesi hristiyanlardan mrekkepti. Bu da Fenler

- 175 -

ve limler cemiyeti yolundan gitmi ise de payidar olamamtr.

Bundan sonra arka arkaya cemiyetler kurmak suretiyle misyonerler
mesaisine devam etmiler ise de hi biri tutunamamtr. 1857
senesinde btn zas Arablardan olmak ve iine hi bir ecnebi
almamak zere Suriye lim Cemiyeti adiyle bir teekkl faaliyete
gemitir. Bu cemiyetin iinde hi bir yabancnn bulunmamas ve
azalan arasna mslman ve drzi beylerinden insanlar alnmas bu
tekiltn yaamasna imkn vermitir.
Grlyor ki, Trk rknn ifrata varan msamaha ve licenabl sayesinde yaayan memleketleri birer birer elimizden
koparmak iin yabanclar, u son asr iinde durmadan almlar
ve her areye ba vurmulardr. Lubnanda kpr ba ve merkez
kuran bu teekkller, Osmanl - Trk imparatorluunda Arab
milliyetiliini yaratmak ve o geni memleketleri elimizden koparmak
iin var kuvvetleriyle almlardr. Bizde Trk milliyetiliini ikinci
plna alan ve unsuru asliye hi bir imtiyaz tanmyan devlet idaresi
oldum olas hatal bir siyaset takip etmitir, nedense kimseyi
memnun etmemitir. Bu da mslman Trk rknn karakteriyle,
dier unsurlarn yaradllar arasndaki farktan domutur.
Lbnanda kurulan bu cemiyetler kuvvetli Osmanl slm
devletini zayf drmek ve Arab milliyetiliini tahrik etmek iin u
propaganday yapyordu: Hkmet, Trk devletidir, slmn
riyasetini zorla Arablann elinden almtr. slm kanunlarna kymet
verilmemitir. Avrupal mstemlekecilerin krkledikleri bu fesad,
sadece Trk devletini deil, btn dnya mslmanhn zayf
drmek ve paralamak gayesini takip ediyordu. Bunu ecnebi
konsoloslarn o zaman ele geen telgraflarndan da anlayabiliriz.
Mesel 28 Temmuz 1880 tarihinde ngiliz konsolosunun hkmetine
ektii u telgraf ok ayan dikkattir:

- 176 -

Bir takm isyan beyannameleri ortaya kmtr. Bunlarn

Mithat tarafndan karld phesi vardr4. Bununla beraber
sknet hkm sryor. Tafsilt postadadr.
Bu telgraf, yukarda ad geen cemiyetin Beyrut sokaklarnda
duvarlara yaptrd beyannameler zerine ekilmitir. Bu tahrik
btn Suriye ehirlerinde yaylyordu. o derece genilik ve
ciddiyet kazanmtr ki Cidde'deki ingiliz mmessili de 1883 de
hkmetine yle bir haber ulatrmt :
rendiime gre baz ahsiyetler, hatt Mekke'de bile
hrriyet fikriyle harekete gemilerdir. Kulamza gelen malmattan anlalyor ki ortada izilmi bir pln vardr: Nedi
kt'as, Mezopotamya denilen Irakn cenup ksm ile birletirilerek oraya bir Arab emri tyini dnlyor.
Ecnebilerin Trk devletini zayf drmek iin tertipledikleri bu
milliyetilik cereyannn bir gn Arablar yalnz yakalayarak Filistini
ellerinden alacan ve bu maksat iin bir milyon Arab muhacirinin
paavra gibi yurtlarndan atlacan ve binlerce masum mslmann
yahudi sngs ve ikencesi altnda mthi bir katlima maruz
braklacan kim dnebiliyordu? O zaman kimin aklna geliyordu.
Hele, hele, mslman Trkn ahnn yerde kalmayacan...
Trkn asil idaresi, kuvvetli sngs altnda bu cinayetlerin, bu
kadar kolay ve bu kadar hunharca yaplamayacan pek iyi takdir
eden dman, yarm asra yakn bir zaman, bu maksat iin Trklerin
aleyhine alm ve onun bir kenara ekilmesinden sonra muradna
nail olmutur.
* **
1882 de Beyrutta bulunan Franszlardan biri, Suriye ve
Lbnan'da cereyan eden hdiselerden mlhem olarak yle bir yaz
yazmt:
4

Maatteessf imdi Devlet arivinde buna dair kuvvetli vesikalar

bulunmutur. Hkmetin o zaman bo bulunmad, dnen bu fesat
dolabndan haberdar olduj*u anlalmakladr, pek tabi olarak lzm gelen
tedbirler de alnm ise de kaderin nne gemek mmkn olamamtr.

- 177 -

istikll fikri geni lde yaylm olup, Beyrut'da bulunduum mddet zarfnda mektepler, hastahaneler kurarak memleketin kalknmasn salayacak cemiyetler kurmak teebbslerini grdm. Bunda nazar- dikkatimi celb eden nokta bu
almada din ve mezhep ayrmakszn btn Arablar milliyetilik ruhyle bylemektir.
Badad'da yaayan Franszlardan biri de u son derece manidar malmat veriyor :
Her yerde ve geni mikyasta - Trk dmanl - fikrinin
yayldn gryorum. Bu sevimsiz boyunduruu balarndan
atmak iin umum bir alma fikri etrafa yaylyor. Ufuklardan
Arablk fikri douyor. imdiye kadar tazyik altnda yaayan bu
millet, yaknda islm alemindeki tabi mevkiini eline alarak
kendi hedefine doru yol alacaktr.
Krk yldan beri kendi balarna yaayan, Trk idaresinden
uzaklaan Arab milliyetilerinin bu zaman zarfnda hangi
muvaffakiyetleri elde ettikleri sorulabilir. Gnl, istisnasz btn
dnya mslman milletlerini hr ve mstakil ve birbirlerine bal ve
kuvvetli grmek ister. Fakat u dakikada henz kendi aralarnda
dahi teesss etmi bir vahdet ve tesant gzkmyor. Grnen
sadece, her gn biraz daha kuvvetlenen, biraz daha maran ve her
gn ihtiras bir miktar daha kabaran sril oullarnn haner gibi
barmza saplanm olmasdr. Biz Trkler, yaradlgmzdaki
necabet ve mslmanla olan samim ballmz dolaysiyle bir
gn Arablarn balarndaki bely defederek kendi yurtlarnn sahibi
ve efendisi olmak temennisindeyiz.
Din ve ilim namna misyonerlerin faaliyetleri Amerika, ngiltere
ve Fransaya mnhasr kalmayarak dier btn garbl devletler de bu
ie katlmlardr. Bunlardan biri arlk Rusya olup dieri de
Almanyadr. Bu devletlerin siyas grleri birbirinden ayr olmakla
beraber cmlesi bir noktada birleiyorlard: Hristiyan dinini yaymak,
Avrupa kltrn neretmek ve mslman dinini itibardan drmek,
garb medeniyetini yksek grerek mslmanl horlamak ve

- 178 -

kendimizi geri ve iptida bilerek iimize aalk duygusu alamak

ve sonra da memleketlerimizi geni iktisad sistemlerle il nihaye
smrmek...
H
HA
A
LLII D
D

M
MA
AN
NLLII
II
Fransz limlerinden Kont Hanri do Pasteri 1896 da yazl
slm adndaki eserinde yle demektedir :
Mslmanlar orta calarn masallarn renip hristiyan
bestecilerinin arklarnda neler terennm ettiklerini bir bilseler
ne diyecekler acaba? Bu arklar on ikinci asrdan beri ruhlar
hal seferlere hazrlamtr. Bu arklarn hepsi bizim
nslmanl bilememekliimiz yznden onlara kars kinle
doludur. Bu destanlar zihinlere mslmanlk aleyhine bir hava
yaratmtr. Biz mslmanl o kadar yanl biliyoruz ki hl
baz kafalar, nslmanlar Allaha irk koan imansz putperestler olarak tanyor.
Bu; orta ada hristiyan papaslarnn mslmanlk aleyhine
ne kadar haksz ve cahilce bir propaganda yaptklarn gsterir.
Butun bu hareketler mslmanlara kar kin ve dmanlk yaratmak
iin yaplyordu. Ve nihayet hristiyan lemi coarak hal seferler
meydana geldi. Bu hal harbler sona erince, on beinci asrda sra
mslmanlara geldi, onlar da Trklerin bayra altnda Avrupay
vurmaa kalktlar, stanbulu fethettiler ve on altnc asrda da
Avrupann cenup ve arkn ele geirerek Arnavutluk, Srbistan ve
Bulgarstan istil ederek milyonlarca insanlar mslman oldular.
Bundan sonra Ehl-i Salib yeni bir parola ile karmza kt. Bu parola: ark meselesi idi. Bunun mnas slm - Trk ordularn geri
evirerek slm ftuhatnn durdurulmas ve mslman tehlikesinin
bertaraf edilmesi.
Btn garb hristiyanlar mektep, hastahane, cemiyetler ve
kulpler ismi altnda memleketimizde faaliyete baladlar. Bunlar
arasnda en sinsisi ve tehlikelisi olan farmason localar ve kulpleri,
gl, kuvvetli Trk bnyesine kanser gibi musallat oldular. Bu
maksat iin gayet ok paralar ve gayretler sarfedildi ve aleyhimize
- 179 -

akla ve hayale smayan eyler yapld. Garb; Trkleri, slm

leminin bandan ayrdktan sonra, bakyesiyle uramann kolay
olduunu biliyordu. Onun iin mutaassp ve muhteris Avrupal,
seneler senesi btn arliyle Trkn zerine ulland. Btn
varln ve kudretini bizim aleyhimize seferber etti ve bunda hakl
olduunu da u son 1948 Filistin facias meydana koydu.
Mslmanln imhas iin cehennemi plnlar meydana getiren
ve biz mslmanlar itibardan drp yok etmek iin en soysuz bir
kinle alanlarn banda, yukarda da zikrettiimiz gibi ingiltere
gelir. O, bizim Hindistan yollar zerinde byk bir tehlike ve
mslman dnyasnda byk bir nfuz ve itibara sahip
olmaklmz asla ekemiyordu. Birinci Dnya Harbinde Lavrens
adl bir ihtillci ile Arabistan yarmadasnda isyanlar karp Trk
ordusunu drt taraftan megul etmekle iktifa etmemi, bir ka defa
Gazze nlerinde tatt malbiyetin acsn, Filistine gafil ellerimizle
yerletirdiimiz yahudilere topyekn casusluk ettirerek, onlarn
arkamzdan sapladklar kanck hanerler sayesinde bizi malp
etmitir.
1917 tarihinde Kuds' ele geiren general Allenbi'nin u sz
ne kadar manldr:
Ancak bugn hal seferler sona ermitir.
Bu beyanat, ngilizlerin ruhlarnda gizli snmez kinin bir
tezahr, bir ifadesidir.
Herhangi bir garbimin bize kar olan hissi de bundan baka
bir ey deildir. Cenab Hak Kur'an Kerminde: Nefretleri
azlarndan belli oldu. ilerinde gizledikleri daha byktr.
diye buyurmutur. Ne byk hakikat...
Garbn sayl ilim adamlarndan Leopold Faos slmlk
Yollarnn Banda isimli eserinde u hakikati belirtmektedir:
Avrupann kalknmas, ilim ve fen sahasnda ykselmesi,
mslmanln ilim ve fen hazineleri sayesinde ve ark ile garb
arasndaki mnasebetler yznden olmutur. slm leminden
edindiimiz istifadenin kymetini bileceimiz yerde aksine olarak

- 180 -

onlara kar husumet beslemekliimiz bize tabi gibi gelmistir.

Mslman sz sylendii vakit Avrupal her kadn ve erkein
gnlnde bir husumet canlanr. Bunlarn hepsinden ziyade
alacak ey; bu soukluun slm kltrnden istifade
ettiimizden sonra dahi ayakta kalm olmasdr. Avrupada eitli
fikir ve siyaset cereyanlar meydana kp, Rnesans devri balayp
her zmre dierine kar tepeden trnaa kadar silhland srada
dahi bunlarn cmlesinde mslman dmanl mevcuttu. Garbda
din duygular snmee balad hlde mslman dmanl
devam etmitir. Bunun byle olduunu gsteren delillerden biri de
Fransz air ve filozofu Volter on sekizinci asrda hristiyanln ve
kilisenin en koyu dman olduu hlde slmiyete ve onun
peygamberine mfrit derecede dman idi. Aradan bir ka yz yl
getikten sonra bir zaman geldi ki: Avrupa ilim adamlar yabanc
kltrn renmek arzusuna kapldlar, fakat mslman kltrne
gelince, onlara ecdaddan miras kalan mslmanl hakir grme
tesiri altnda bunu yapmadlar. Bu suretle tarihin Avrupa ile
mslman lemi arasnda am olduu ukur ylece kald.
stad Leopold Fass'n yukarya aldmz yazs garb dnyasndaki mslman dmanlnn, Ehl-i Salib harblerinin balca
sebepleri ve saiklarndan dr. Btn bu gayretler aradan zaman
gemesi, medeniyet telkkisinin ve artlarn deimesine ramen
dnya kltrne, servetine, iktisadiyatna ve fikriyatna hkim olan
israil oullarnn bozguncu ve menfi gayretleri yznden mslman
dmanl garb dnyasnda ayakta kalmtr.
Bu kin tohumlan o ekilde yaylmtr ki herhangi bir
ateperestlii, putperestlii ve komnistlii bir tarafa brakarak
bunlar hakknda hi bir nefret duymadan mslman dmanlnda
srar eder. Varsn yle olsun, mslman milletler bu hakikati bilip
aralarnda tam bir ittihad, vahdet ve kardelik tesis edecek olurlarsa
muazzam bir kudret tekil ederler ki, bugnn medeniyeti sadece
kuvvete tapar, baka hak tanmaz. Yedi yz milyonluk mslmanlk,
yekpareletii ve asr silhlarla ve fenlerle mcehhez olduu gn
btn bu naho baklar yerini hrmet ve itibara terk eder.
- 181 -

birer engel, birer mani olarak kullanlyor. Her mslman memleketin

kendi bnyesine gre tatbik edilen bu sinsi program, ayrca her
mslman milleti tekinden ayran, uzaklatran nifak ve bozgun
tohumlar ekmekte byk bir maharete sahiptirler.
Vaktiyle Ittihad- slm eklinde ifadesini bulmu olan bu
samim arzu bir ok istihaleler geirmi, pek ok manilerle
karlamtr. Birinci Dnya Harbinin sonunda harb talihi aleyhimize
dnd sralarda,ekmeimizle beslenen, nimetimizle perverde olan
Salomon isimli bir dnme, slm birliinin bir hayal ve hatt br irtica
olduunu, fakat yahudilerin henz Trk askerinin kan dkmekte
olduu topraklar zerinde bir israil devleti kurulmasnn zaruret
olduunu yazacak kadar kstahlam, ne yazk ki hi bir taraftan ne
bir fslt ne de bir itiraz sesi ykselmemitir. Bu dvay benimsemi
olan Mslmanlardan mnevver bir aznlk, karsnda koyu
cehalete gark olmu bir mslman avam karsndadr. Onlara yeni
ifadesini Birlemi islm Milletleri eklinde bulan bu ihtiyac fa,
hemen hemen istisnasz btn mslman memleketlerin anlatmak
zannolunduu kadar basit ve kolay deildir. Bir dedeki matbuat
zerinde yahudinin nfuzu hakimdir. Sonra halis ve samim bir
inanla bu dvay benimsemi olanlarn elinde dvalarm mdafaa
edecek vasta ve imkn yoktur. Olsa olsa, bu ii zaman ve zaruretler
yerine getirecektir. Kk kk devletlere blnm ve herbiri
srtn yabanc bir devlete dayam olan devletikleri dmanlar birer
birer yutmak imknna sahiptir. Bu, hepimizi bir vahdet zinciri
etrafnda halkalanmaa davet eder. 1948 Filistin facias bu zaruretin
lzumunu gsteren en byk bir misaldir. Amerikadan, Avrupadan,
Afrikadan ve dnyann drt kesinden ekirge srleri gibi o
mukaddes topraklara en yahudileri muvaffak klan tek faktr,
mslman milletlerin halk topluluklar asrlar sren bir atalet ve
gerilikten henz yakalarn syrmaa balamtr. Bunlar idare eden
liderler ve rehberlerin ekserisi garb medeniyetinin hayran ve onun
tesir ve nfuzu altndadrlar.

- 182 -

urasn kaydetmek de bir insaf eseridir ki, bugn uyanan ve

eitli ideolojiler ve gaileler iinde bunalan hristiyan leminin bitaraf
ve insafl ahsiyetleri, beeriyeti tehdit eden komnizm, siyonizm ve
emsali bozguncu ve ykc kuvvetlere kar, birlemi mslmanl
bir kurtarc, bir kale, bir hami gibi telkki etmekte ve mslmanln
hatr saylr bir kuvvet hline gelmesini can ve gnlden arzu
etmektedirler.
***
B
BR
RLLE
E
M
M
S
SLLA
AM
MM
MLLLLE
ETTLLE
ER
R D
DE
EA
ALL
Bugn mslman dnyas, iinde yaad kemekelere
ramen bir tek mefkure etrafnda toplanmann ihtiya ve lzumunu
fazlasiyle idrk ediyor. Btn yeryznde mevcutlar on be milyonu
bulmayan srail oullarnn tesant ve bitlik sayesinde bugnk
mevkie gelmeleri, mslmanlan ziyadesiyle ikaz etmitir. Bize
gelince, yedi yz elli milyon mslmann birlemesini ve bir kuvvet
tekil etmesini hayal-i muhal telkki edenler, bir avu yahudinin
ulat mevkii grerek susmak ve biraz da utanmak zorunda
kaldlar. Fakat bu; bizim yolumuzu kesen, aramza nifak sokan ve
islm yeryznden kaldrmak isteyen insanlar yolundan alkoymaz.
Dmanlarmz, krre-i arz zerinde bir, birlemi islm milletleri
grmee asla tahamml edemezler. Bunun iin ellerinden gelenden
fazlasn yapmaktadrlar. Her memlekette ve her iklimde kiralk ve
satlk vicdanlar bulunur. Dnya hazinelerini ve- servetini ellerinde
tutanlar iin istedikleri yerde bu satlk vicdanlar sayesinde
istediklerini yaptrmak, birlemee, anlamaa, sevimee,
szlemee mani olacak her areye ba vurmakta tereddt
etmezler. Atom devrinin insan zeks, ilk ve ortaan eytanlarn
glgede brakr.
Bugn insanolu, tasarlad suikast ve fitneyi her yerde ve
her istedii mahalde o derece san'atkrne ve maharetle yapyor ki
akllar durur... Daima hak maskesine brnm, daima hayrhah ve
licenab, daima terakkiperver grnen bir sr nazariyeler, biz
mslmanlan gayemizden uzaklatran slm Birlii fikri, en
- 183 -

geni mnda bir tesant ve kardelik hissidir. Bu his, Resl-i

Ekrem zamanndan beri mevcuttur. Zaman- risaletinde,
Peygamberimiz ve esbab kiram kendilerini yok etmek isteyen
dmanlara kar birbirlerine smsk sarlm, tam bir ittihat ve vifk
iinde idiler. Bu sayede muvaffak olmular ve mslmanlk bu
sayede yeryznn drt kgesine yaylmtr.
Cenab Peygamberin btn arzu ve gayesi, krre-i arz zerinde yekvcut ve yek emel bir mslman birlii grmek ve
beeriyeti medeniyeti Muhammediye ile sulha, saadete, huzur ve
refaha ulatrmakt. slmn byk hedefi budur. Bu gayenin
temelleri o derece salam bir ekilde atlmt ki, asrlar o varla
tesir etmekten ciz kalm ve mslmanlk kudretine zaaf tr
olmamtr.
Mslmanln tarih boyunca maruz kald suikastlar ve
aleyhine tertiplenen fitnelere ramen mslmanlar arasnda mevcut
kardelik baka hibir din ve millette grlmez. Bunun baka bir
delili, ecdat dinini terk edip hidayete ermi olan yz milyonlarca
insandan hi bir kimsenin irtidat etmemi olmasdr.
Hac messesesi, mslman birlii ve tesandn salayan
en mhim millerden biridir. Tad manev ve din mnya muvazi
olarak Hac dnyann her bucandaki mslmanlar bir araya
toplayp onlar birbirleriyle tantrmak, yekdierinin halleriyle hem
hl olmak, birbirlerine yaklatrmak ve bir vahdet tekil etmek iin
byk hikmetler tayan bir farizadr. Borsuz, harsz insanlarn,
hli vakti yerinde, sahib- hall akis olan kimselerin senede bir defa
Kbe-i Muazzamada bulumalarnn temin ettii faideler gayet
oktur. Bu sayede mslmanlar dnyann drt bir kesinden
gelerek orada buluur, dertleir ve yaplmas iktiza eden hususlan
kararlatrrlar. Hac messesesine daim bir islm kongresi demek
mbalal olmaz. Fakat orada ve Hac esnasnda mslman liderleri ve ahsiyetleri bu hususlar nazar- dikkate almazlar da
sadece ferd ve ahs bir maksat takip ederlerse bu farzn azamet

- 184 -

ve ehemmiyetini idrak etmemi saylrlar, slmiyet, insiyak hline

getirilmi, vecd ve heyecandan uzaklatrlm sadece birer
merasim-i diniye telkki edenler, medeniyet-i Islmiyenin hangi
gayeyi hedef tuttuundan bihaber olan insanlardr.
M
R
M
S
SLL
M
MA
AN
NA
ALLE
EM
MN
NE
EY
YA
AP
PIILLA
AN
N TTE
EC
CA
AV
V
ZZLLE
ER
Hristiyan taassubunun en canl misalini Endls hdiseleri
tekil eder. Bu lkenin asrlar boyu slmn elinde kalmas, hallarn
asla hazin edemedikleri bir meseledir. Koyu katolik olan Endls
halk mslmanlardan grd iyi muamele ve bu sayede sahip ve
ahit olduu muhteem eserlere ramen slmiyetin stnlk ve
asaletini bir trl hazmedememitir.
Endlse yaplan basknn hakik sebep ve saiki Ehl-i Salib
muharebelerinden dolay garbllarn ruhunda biriken intikam
duygularnda aramak lzmdr. Hallar, arka yaptklar hcumlarda
malp olduklarndan ters yz ve eli bo geriye dnmler
yreklerinde mslmanlara kar kin ve nefret alevlenmitir. Artk bir
daha arka hcum ve taarruz etmelerine imkn kalmaynca garbda
Endls e taarruz ve tecavz suretiyle ruhlarnda yanan atei
sndrmek zorunda kalmlardr. Hallarn bu saldr gayet
vahiyne ve canavarca olmutur. Garb medeniyet lemi iin ebed
bir leke tekil eden engizisyon mahkemeleri, bu mahkemelerin ba
vurduu korkun ve tyler rpertici ikenceler, insan kafas kesmek
iin icat edilen baltalar hep orada grlmtr. Endlste
mslmanlar aleyhine korkun mezalim ve ikenceler devam
ederken dier mslman memleketlerin bu facialara seyirci
kalmalar da esef olunacak hallerdendir. O zaman mslman
memleketler olduka kuvvetli ve Endls'e yardm edecek vaziyette
idiler. Bunu yapmadlar. Biz bunu, islm gneinin kararmaa
balad tarihe mebde, addederiz. Endls'n kolay bir lokma gibi
garbllar tarafndan yutulmas, onlarn cesaretlerini arttrm bize
olan kinlerini alevlemitir. Bereket versin ki, Osmanl Trkleri tarih
- 185 -

sahnesinde boy gstermee balam ve onlarn himmet ve

gayretleri iin daha ziyade ilerlemesine mni olmutur.
Osmanl Trklerinin muhteem varl ve kuvveti ve Avrupaya
yapt basknlarla kazand zaferler, garbn gzn mthi surette
yldrm ve onlar sindirmitir. Artk Ehl-i Salib kendinde mslman
memleketlerine tecavz cesaretini bulamamtr.
***
Mslman dnyasnn blnd halifeliin en k olan
Endls devleti sekiz asrlk mddet-i hayatnda Leon,
Castille, Navarre ve Aragon kirallklariyle daim bir sava
hlinde idi. Garbdaki Emev hilfet sairesi onuncu ve onbirinci
asrlardaki hristiyan tecavzlerinden bunald sralarda, arktaki
Abbas hilfet dairesinin i, sma ve Kamarat istilalariyle
hkimiyetleri altnda bir glge gibi kalmas da Bizans
mparatorluunu da mide kaptrm o da hatt t Hicaz'n istil ve
imhas gibi hristiyanln byk hedefine doru yol almaa
heveslemniti.
Buna dair Rene Grousset'in Bizansname ismindeki eserinden
u paralan iktibas ediyoruz :
Arab rknn inhitat ve ran inhitatiyle Bizansn istirdat
hareketi arasndaki silik vaziyeti hakknda hakaretamiz imlardan sonra Bizans Ehi-i Salibinin tam bir program geliyor.
Mslmanl temelinden tehdit eden Bizans mparatorunun bu
koyu taassup program da yle ifade edilmektedir:
Karanlk gecelere benzeyen asker ynlarm peime
takarak Mekke zerine yryeceim. O ehri zaptedip
mevcudatn en hayrls olan Mesih iin orada bir taht
kuracam. Ondan sonra Kudse tevecch edeceim. ark
ile garb fethedip Salibin dinini her tarafa yayacam.
Saltanat devrini bir istirdat kahraman eklinde geiren
Nicephore Phoccas. Girid ve Kbrs adalariyle Adana havalisi ve

- 186 -

Suriyeyi Arablardan geri alm ve Nusaybin'e kadar imal Irak'

yama ve tahrip etmiti. Yine ayn Fransz mellifinin eserinden
slmm o gnk vaziyetini anlatan u paray olduu gibi aaya
alyoruz:
Urad tefrikalar yznden meflu bir hle gelen islm
lemi, o srada hristiyan mstevliye kar mterek bir harekete muktedir deildi.
Buraya bir de bir Rus tarihisinin ayan- ibret yazsn
alacaz.
Rus
profesr
Vasiliev'in
yazd
Bizans
mparatorluunun Tarihi nam eserin 1932 tarihinde Pariste
Franszca olarak baslan tercemesinin 408 - 410 uncu sahifelerinde
bu kt vaziyet yle tasvir edilmektedir:
Mslmanlar hi br zaman Phocas'n kendilerini uratt zillet derecesine dmemilerdi. Adana ve Antakya ile beraber Suriyenin bir ksmn ellerinden alm ve islm arazisinin
mhim bir ksmn da Bizans imparatorluunun yksek
hkimiyeti altna sokmutu. On birinci asr Arab tarihilerinden
Antakyal Yahya ibni Saidin izahna gre islm eyaletlerinin
ahalisi Bizansllarn btn Suriye ile dier bir takm vilyetleri
zaptedeceinden ve tekmil o arazinin Rumlara ait olacandan
emindi.
Nicephoren un aknlar, askerleri iin bir zevk oldu; zira
hi kimse kendilerine taarruz etmiyor ve kar gelmiyordu, imparator, can nereye isterse oraya doru ilerliyor, istedii yeri
ykyor ve kendisini ondan evirecek veyahut istediini yapmaktan menedecek hi bir mslmana tesadf etmiyordu.
Btn bunlar okuduktan sonra Osmanl Trklerinin, bu marur
Bizansllarla, dier garb devletlerinin karsna kp slmn an ve
erefini kurtarmak ve snmekte olan me'alesini canlandrmak iin
yapt hizmetlerin ehemmiyet ve azameti daha iyi anlalr.
Trklerin mslmanla yapt bu muhteem hizmetler
vesilesiyle tarihin bir srrn zmek ve bir muammann mnsna
ermek mmkndr. Garb, asrlardanberi btn gcyle Trkn

- 187 -

srtna ullanmakta, olanca hncn bizden karmak istemekte, var

kuvvetini aleyhimize seferber etmi bulunmaktadr. Bunun tek
sebebinin slmn keskin klna ve bayraktar olan Trk milletinin
elinden bu kudreti ve bu sfat nez'etmek evvel Trk bu mevkie
ykselten, ona bu kudreti baheden, Trk Trk yapan ve onu islm
ve medeniyet dnyasnn bir zamanlar tek sesi ve tek hkm sahibi
yapan faktrler ne ise onlar silip sprmek... ite bir buuk
asrdanberi
menba'
ve
masdarn
bir
trl
lykyla
kefedemediimiz sr budur. Bu srrn pei sra gidenlerin, bu srra
dayanp dolaplar dndrenlerin maskelerini bir trl yrtamadk,
foyalarn bir trl meydana karamadk.
Bir defa btn hristiyan milletler ve garbn obur smrgecileri,
mslman millet aleyhine yaptklar devaml tecavzleri ve tazyikleri
mazur gstermek iin: Mslman milletlerin medeniyette geriliini,
barbarln ileri sryorlar. Fakat kendilerinin istil ettikleri
mslman memleketlerinde yaptklar zulm ve enaatten hi
bahsetmiyorlar. Mslmanlar ne zaman bir yenilik, br icat, bir
terakki, bir kalknmaya teebbs etmi, medeniyete iyi bir hizmet
yapmaa kalkmlarsa o slahat, o terakki hamlesini bomak iin
harb etmek ve katlimlar yapma hemen lzumlu ve mubah
gryorlar.
Garb; mslmanlarn her asil ve meru duygusunu ktler ve
eitli yalan ve iftiralarla ona hcum eder. Garbn kendileri iin
vatanperverlik ve milliyetperverlik dedikleri eyi, mslman millet
iin taassub ismini alr. Garbn mill gurur, mill eref ve izzetinefis
dedii ey bizim iin derakap mnsn deitirir, ecnebi
dmanl gerilik ismini alr. Bu mevzuda Avrupalnn en
byk hedefi Trk'dr ve bir buuk asrdr garb bu kahraman milletle
meguldr. Eer harbler vesaire ile onun srtn yere getiremez ise,
elindeki dier vastalarla, yeralt faaliyetleri ve gizli teekklleriyle
onu iinden vurmak ahlkn, maneviyatn, asaletini, tarihini ve
gururunu lekelemek yolunu tutar. Bizim nc Sultan Selim, Sultan
Mahmut ve Sultan Mecid, hatt hatt Sultan Abdlziz ve Sultan

- 188 -

ikinci Abdlhamid zamanlarnda teceddd ve inklp namiyle

sarfettiimiz btn gayretler bata yahudiler, farmasonlar ve
smrgeciler tarafndan soysuzlatrlmak iin allmtr.
Trkler yaradlta meden bir millettir. Garbn barbarlk ve
iptidailik iinde yzd ortaada Trkler medeniyet yolunda ok
ileri gitmitir. Avrupann bitaraf ilim adamlar bir ok misallerle bunu
tasdik ve teyit etmektedirler.
Bizim slmiyete hizmetimiz de bu nisbette byktr. Cenab
Peygamber bir hdis-i erifinde: Allahn ihsanlarn milletimin elinden en evvel Trkler alacaklardr.
buyurmutur. Bunun gibi bir ok hads-i erifler, byk
Peygamberimizin milletimiz hakkndaki tevecchn ve itimadm
beyan eder ki bunlarn en mhimmi tstanbulun fethine ait olan
hads-i eriftir.
imdi bu malmatn ve bu mtalealarm altnda tarihin
seyrini takip edelim :
***
Er meydannda; tarih sahnesinde, balan gklere kalkm,
kalbleri Allaha balanm Trkler var. Btn savletlere o gs
geriyor. Btn ihtiraslar ve kinler onun zerinde toplanm. Trk
imparatorluunun daha kurulu devirlerinde Murad- Hudavendigr
gibi esiz kahramanlar garbn ayaklanm btn taassup kuvvetlerini
bir hamlede yere seriyor, Ehl-i Salib topyekn ve yeni batan
serngn oluyor. Burada istdrd kabilinden adl bir hdiseyi
nakledeyim :
Sultan Murad, birlemi hristiyan ordularnn srtn yere serip
emsalsiz bir zafer ve muvaffakiyetle Bursa'ya avdet ediyor.
Beraberinde esir dm hristiyan prensleri ve asilzadeleri var.
Bursada grlmekte olan bir dva var... Sultan Murad ahid olarak
gsterilmitir. Kad mehur Molla emsddin-i Fenri...
Hkmdara soruyor, bu bir mslman mahkemesidir..
Adn ne?
Murad...

- 189 -

 Anann ad?
Glek Hatun..
Ne i yaparsn?
Trk milletine hizmetkrlk ederim.
Ne muazzam bir hdisedir ki Kad, Padiahn ahidliini kabul
etmiyor. Koca muzaffer ve evketli hkmdar adaletin hkmne
boyun eiyor ve mahkemeyi terk ediyor.
slm adaletinin bu en asil rnei karsnda bata Marti
Godfurva olmak zere btn esir asilzadeler can ve gnlden
msluman oluyorlar..
Bylece bu adalet asrlar boyu ayakta durdu, bu kln asrlar
boyu iledi.
Ve bylece 1762 - 1769 yllarna ulatk Rus ar Katerin
Osmanllara harb at. Elimizden baz yerleri kopard. Krm ald,
Sivastopol'da asker bir s meydana getirdi. Karadenizde byk
Odesa ticaret limann kurdu. Artk Rusya Trk mparatorluunun
haric siyasetinde mhim rol
oynamaa balad. Romanya
prensliklerinin ve hristiyanlm hmisi oldu. 1884 de Trkistan
elimizden ald. Ondan sonra tekmil Kafkasyann igalini tamamlad.
Artk dier btn garb devletleri de harekete gemilerdi. 1798
Temmuzunda Napolyon Bonapart Msr igal etmi 1799 tarihinde
de Suriyenin cenup ksmna taarruzla Gazze, Remle ve Yafaya
girmitir. Napolyon, Alek kalesi nnde Cizr Ahmet Paadan
Trkn sillesini yemi ve yz geri ederek geldii yere gitmitir.
1891 de yaplan hcumlar boa gitmi ise de Osmanl devletini
olduka sarsmtr. Bizim geirdiimiz bu sarsnt dier devletlerin
de mslman lkelerine tecavzlerini mmkn klm, Franszlar
1830 da Cezayiri 1881 de Tunus'u aldklar gibi 1912 tarihinde de
Merakei ele geirmilerdir. 1911 senesi Ramazan - Austos
aynda Fas hkmdar Mollay- Hafz'i ziyaretimde marnileyh :

- 190 -

 Franszlarn ihtiraslar kabard. Vatanmz igale teebbs

edecekler. Keyfiyeti byk hkmdarnza arzediniz ve yardmlarn
isteyiniz demiti.
Avdetimde keyfiyeti Harbiye Mektebi Mdr Vehib Beye (sonralar
nc Ordu Kumandan Vehib Paa) arzettim, beraberce Harbiye
Nazr Mahmud evket Paaya gittik, bize unlar syledi:

Olum bu sene Harbiyeden diploma alacaksnz. Bir ka

fedakr arkadanzla din kardelerimizin imdadna koarsnz, biz
de size elimizden geleni yaparz..
Felek b nasb milletimize yr olmad. Ayn sene talya
Trablusgarb istil etti ve btn Afrika bylece mslmanlarn
elinden, garbn emperyalist smrgecilerinin eline geti.
Burada bir noktay tekrarlamak isterim, bir ka kitabmda
yazdm gibi: Trablusgarb, talyan asker kuvvetinden ziyade,
milletimizin urad hyanet yznden elimizden kmtr. Bu
hainler de malm olan yahudilerle farmasonlardr.5
Bununla beraber ve hatt yahudi ve farmasonlarn talyan
merk-i azam Yahudi Nathan'dan aldklar altm bin altn
mukabilinden Trablusgarb'daki silhlar tamir bahanesiyle stanbula
getirmek ve oradaki askeri Yemen'e sevkettirmek suretiyle
hazrladklar zemine ramen Trk ve Trablusgarbn asil evltlar bu
lokmay talyanlara kolay yutturmamlardr. Aylarca harb etmiler
ve talyanlara bunu pahalya maletmilerdir.
***
Garb; bununla kanaat etmedi. ngiltere 1839 tarihinde Aden'i
zabt ve igal ettikten baka Leha ehrini himayesine alm,
Yemen'in cenup hudutlarndan dokuz ehri igal etmitir. Bundan
epey evvel ngiltere, Hindistan zaptedip kendisine mstemleke
yapm ve ayan dikkattir ki Hint yarmadasnda yaayan yz elli
milyon mslman tazyik altnda bulundurmu ve btn zulm ve
cebertunu mslmanlara tatbik etmitir. Zira Hindistanda
hkmranlk Mslman unsurlar elinde bulunuyordu. Vukuat birbirini
5

31 Mart Facias ve Trk; te Dmann! isimli eserlerimizde tafsilt vardr.

- 191 -

kovalyordu. Yine islamn en byk dman olan ngiltere; 1882 de

Msr 1898 tarihinde de Sudan' eline geirdi. Komumuz ve din
kardeimiz ran senelerce Rus ve ngiliz tazyiki altnda kald.
Afganistan keza... Bylece garbllarn mslman memleketlerine
reva grdkleri zulm ve istil tabiatiyle akslameller dourdu ve
garbllara, smrgecilere, mstevlilere, emperyalistlere kar bir
ayaklanma ba gsterdi. Cezayir zulme ve igale ba kaldrd, isyan
etti. Cezayirin cesur ve kahraman evldlar, kadnl, erkekli silha
sarld, mstevlinin kargsna dikildi. Senelerden beri en modern
silhlarla mcehhez, asri Fransz ordusu karsnda din
kardelerimiz vatanlarnn ,istiklllerinin, dinlerinin mdafaas iin
arslanlar gibi arpyor, elbetteki yaknda zafere ulaacak ve
istiklline sahip olacaktr.
in mslmanlar da harekete geldiler. Onlar da istikllleri
peindedir. Sudan ve Trablusgarb da istiklllerini istirdat ve esaret
zincirlerini krdlar.
Btn bunlar mslman leminin henz ayakta ve hayatta
olduunu gsteren delillerdir.
***
Btn bu hdiselere muvazi olarak garb da yryn
durdurmu ve elini slm leminin yakasndan ekmi deildir.
Avrupalnn bu defaki saldrlar cepheden olmaktan ziyade siyas
ve kltrel sahalardan olmaktadr. Mslmanlar birbirine dman
etmek, aralarna nifak sokmak, harslarn bozmak, garb hayranl
yaratmak, eitli nifak ve ahlkszlk tohumlar ekmek, bugnk
slm dmanlarnn ba vurduklar arelerdir.
Batllarn 1804 tarihinden beri, en byk slm devleti olan
Osmanl hkmetini yok etmek iin sarfettikleri gayretler mthitir.
1804 tarihi, garbn Balkan milletlerini ayaklandrd tarihtir. 1821 de
Yunanllar kkrtan batl, 1830 ylnda Yunanistanm istikllini
salad ve Trkiyeden ayrd. Ondan sonra tekmil gleriyle
Balkanlarda daim bir sri ve huzursuzluk yarattlar. Devletimiz
senelerce komitecilerle urat ve 1912 facias vukua gelerek Rumeli

- 192 -

elimizden gitti. Bu gidi,

Trk ordusunun kudretsizliinden
deil,
dmanlarn iimize soktuklar fesat ve nifak yznden vuku buldu.

Ondan sonra sra, Osmanl devletinin bsbtn tarih

sahifesinden silinmesine geldi. Bunun en ksa yolu ,bu devleti
vcude getiren ana unsurlar birbirine drmek, birbirine dman
etmekti. Trkler ttihat ve Terakki Cemiyetini, Arablar da stikll
Partisini kurdular. Her ikisini de kuran, her ikisini de tahrik eden
dnya siyonizmidir. Ve bunu gayan- hayret bir maharetle yapmtr.
Her iki mslman millet aralarna sokulan bu fesadn nereden
geldiinin farkna bile varmadlar, belki hl ou farknda deildir.
Osmanl devleti Kmeliyi kaybettikten sonra elinde kalan
memleketler ahalisinin ekseriyetini Arablar tekil ediyordu. Suriye,
Lbnan, Irak, Filistin, Hicaz ve Yemen... Mhim br yekn ve
ounluk Arablarda idi. Birinci Dnya Savanda ngilterenin Arab
yarmadasna musallat ettii mehur Albay Lavrens btn lleri
tututurdu ve tekmil Arablar aleyhimize ayaklandrd. Trkler ili,
dl dmanlarla, cephe gerilerinde, nden arkadan mcadeleye
mecbur kald. Btn bu tertibat slmn en gvenilir, en kahraman
kolu, kanad olan Trkler aleyhine alnd. Buna ramen Trk; drt
yz yl her trl hdiselere kar kahramanca gs gerdi ve en
sonunda btn bunlara inzimam eden yahud casusluu ve hiyaneti
yznden malp oldu ve memleketimiz igale urad.
Yine bu arslan Trk; hiyanet stne hiyanet, kahbelik stne
kahbelie urad ve vahi hristiyan srlerinin barbarca izmir
havalisini igal etmeleri zerine silhsz, cephanesiz ve
imknszlklara ramen mdhi bir ayaklanma ve yeni batan drt
yl sren Mill Mcadeleden sonra mstevlinin leini yere serdi ve
ordusunu denize dkt.
Son Ehl-i Salib harbini de Trkler kazanm ve istikllini haris
mstemlekeci ve emperyalistlerin ellerinden kurtarmtr. Dnyaya
da bir ders vermi, kendisini yeni bastan tanttrnmtr.
***
- 193 -

Tarihin bu karanlk sahifeleri kapand. Yeni ve beyaz sahifeler

nmze serildi. Yer yznde bulunan yedi yz elli milyon
Mslmann ekseriyet-i mutlakas istiklllerini
kazanm bir
vaziyettedirler. Uzun yllar garbn tahakkm ve esareti altnda kalm,
iliklerine kadar smrlm olan Mslman milletler balarna
gelen bellarn neden ileri geldiini anlamlardr. Hrriyet ve istikll
atei krrei arzn her kesinde bulunan Mslmanlar tututurmu,
Asya ve Afrika milletleri birer birer yakalarn mstevlilerden
syrmlardr. Hi phe edilmemelidir ki Mslmanlar istiklllerini
artk kolay kolay ellerinden kaptracak deildirler. Hem de buna,
dnyann bu. kark durumunda kimsenin gc yetmez. unu
unutmamal ki, iimize sokulan Siyonistler ve onlara bal
teekkller Mslman milletleri kendi hallerine brakacak deillerdir.
eitli propagandalar ve bozguncu faaliyetler komular birbirine drmek ve Mslman milletleri birbirinden uzaklatrmak iin
durmadan alyor. Buna el birliiyle are bulmak ve her trl
fesadn nne gemek tedbirleri almak bugnn Mslmanlar iin
farz- ayndr. Bunun iin dnlen en byk are ve teekkl u
olmaldr :
BRLEM SLAM MLLETLER
Bu hareket zannolunduu kadar basit ve kolay deildir.
Bundan evvel asrlarca ttihad- slm ismi altnda fikir sahasna
srlm olan bu ideal bir ok istihaleler geirmi ve birok
manilerle karlamtr. Yahudilerin Alliance sraelite niverselle,
yni dnya yahudi ittihad fikrini tasvip ve takdir eden baz soysuzlar
Mslman Birlii fikrini bir gerilik, bir taassup eklinde tasvir
etmiler ve eitli zehirli propagandalarla bu fikrin aleyhinde
bulunmulardr. Yahudi emrindeki btn dnya matbuat bu
mefkureye kar cephe almtr. Her memlekette yahudiye
kiralanm kalemler bu ideal aleyhine almtr.
Yer yznde mecmu nfuslar ondrt milyonu gemeyen ve
hi bir memlekette, hi bir millet tarafndan sevilmeyen bir avu
yahudinin ittihat ve tesant sayesinde ne muazzam isler baard,

- 194 -

ne mertebe muvaffakiyetler kazand dnyann hayret nazarlar

nndedir. Hi kimse bu kuvveti inkr edemiyor.
Bu birlik, bu tesant, bu gayret sayesindedir ki bu bir avu
yahudi, sesini btn dnyaya duyuruyor ve szn btn insanlara
dinletiyor. Hedefine ulamak iin de gece gndz alyor.
Birlemi slm Milletleri fikri; Mslman milletleri bir daha
teker teker yakalayp onlar soymak ve istiklllerini inemek isteyen
emperyalistlere kar tek mdafaa caresidir. Komnizmin karsna
yklmaz bir set gibi kaca iin btn dnyaca zaruri bir kuvvettir.
Birlemi slm Milletleri deali, en geni mnasiyle btn
Mslmanlar atasnda birlik ve tesant hissidir ki dinimizin
kuruluunda ve esasnda bu fikir mevcuttur. Byk Peygamberimiz,
Mslmanlar arasnda kardelik ve tesantte fevkalde ehemmiyet
vermilerdir; o derecede ki, bin yz yl bu fikir zayflamadan
ayakta durmutur. Bugn dahi Mslmanlar orasnda, dier hi bir
dinde grlmeyen bir kardelik rabta ve hissiyata mevcuttur ki,
dier dinlerde emsali grlmez. srail oullan bu ba koparmak, bu
rabtay bozmak, bu birlii paralamak iin asrlardanberi
yorulmadan alyor. Balangta mezheplere ayrmak suretiyle
yapt bu ii bugn muhtelif Mslman milletler arasna soukluk ve
nifak sokmakla yapyor.
Birlemi slm Milletleri idealine hizmet edecek vastalarn
banda Hac messesesi gelir, her sene dnyann drt
bucandan Kbe-i Muazzamaya gelen yarm milyon Mslman,
Mslmanln mhim meselelerini gzden geirip buna dair
mdafaa ve terakki plnlan hazrlarlar ki bu sfatla Hac; daim ve
mselsel bir slm kongresi demektir.
ayan memnuniyettir ki, uzun zamandan beri Asya ve
Afrikada her sene bir slm kongresi toplanarak dvalarmz gzden
geiriliyor ve lzumlu kararlar alnyor. Bu sebeple nev'ima bir slm
birlii manzaras arzeder. ki senedenberi 35 milyon ahalinin hepsi
Snn Mslman olan Garbi Afrikadaki Nijerya hkmet merkezinde
slm Liderleri Kongresi toplanmakta ve mhim kararlar

- 195 -

almaktadr. Gayet radikal ve ehemmiyetli kararlar meyamnda unlar

vardr:
1 Her memlekette Mslman kardelii ve tesandn
takviye etmek iin srekli neriyat yapmak.
2 Bunun iin mhim merkezlerde matbaalar ve neriyat
messeseleri meydana getirmek.
3 Mslman mnevverlerini mteaddit seyahatlerle slm
lkelerinde dolatrp aramzda yaknlk tesis etmek vs tesand
takviye etmek.
4 Mslman milletlerden her hangi birine yaplacak tecavz
ve hakszla kar el birlii ile cephe almak.
5 Mslman milletler ticar ve iktisad mnasebetlerde
birbirlerine destek olarak yardmlama temin etmek...
Nijerya, tabi serveti gayet bol bir memlekettir. Trkiye ile geni
mikyasta ticaret yapmak ve mnasebet tesis etmek arzusundadr.
Bizim iin fevkalde bir dviz kaynadr, ki sene st ste toplanan
bu kongreye davet ve riyaset divanna bu ciz seilmi isem de
Cell Bayar'n kat' emir ve talimat zerine pasaport alp, Trk'n
sesini ykseltmek imknn bulamadm. Ne acdr ki israil Dileri
Vekili Bayan Gold Meier, o bakir memleketleri kar kar gezerek
mthi iktisad menfaatler temin etmektedir. Afrikada her gn
istiklle kavuan milyonlarca insann ekserisi Mslmand. Ham
madde kaynaklan, dviz hazineleriyle dolu olan bu memleketler,
Trkiyeyi tercih etmekte ve bize aabey gzyle bakmaktadrlar. Ne
are ki yollar kapal, imknlar mefkud, dmanlarmz mebzuldr.
Byle olmasa, memleketimiz iin ne byk iktisad menfaatler elde
edilebilir.
***
Birlemi slm Milletleri mefkuresini gerekletirmek
hududuna yaklatran hdiselerin banda, yukarda da yazdmz
gibi Franszlarn Cezayir'i istils, Ruslarn Kafkasyay zabtetmeleri,
ngilizlerin Hindistan ve dier Mslman memleketlerini hkmleri
altna almas balca sebep tekil eder, Bu hareketler ve tecavzden

- 196 -

sonradr ki Mslman milletlerde birlemek ve kuvvetlenmik fikri

meydana geldi. Cezayir'de Emir Abdlkadir, Kafkasya'da imam
amil gibi byk kahramanlar garbn hunhar mstevlilerine kar
cephe aldlar ve senelerce emperyalistlerle mcadele ettiler.
Bugnk Cezayir istikll hareketi, birincinin devam ve tamamdr.
Mslman milletler arasnda maatteessf sk bir rabta ve bir
tekilt mevcut deildir. Buna ramen smrgecilerin istil
hareketleri btn slm leminde akslmeller ve frtnalar koparm,
Trk milletinin anl istikll savalarnda son mnasn bulan
ayaklanmalar, bizim zannolunduu gibi uykuda olmadmz gstermitir.

Garb'a ve onun zulmne ba kaldran hdiseler meyaninde

1871 de Sudan'da vuku bulan byk ihtilli unutmamak lzm gelir.
Bu muazzam ihtill taa on dokuzuncu asrn son senelerine kadar
ngiliz hkmetini igal etmitir.
Mslman hareketi bu kadar da deildir. Afganistan ve
Hindistan da ngilizlere ba kaldrmaktadr. Bu hareket daha sarka
yaylm in Trkistan ve inin Yennan eyaletindeki in
Mslmanlar pek iddetli kyam ve ihtill tertip etmilerdir. Zafer
slm cephesindedir. Fakat henz kat' netice alnmamtr. Bu
netice, yeryzndeki btn dindalarmzn bu muazzam mefkure
etrafnda birletikleri gn gerekleecektir. O zaman zengin
Mslman lkeleri, refah, saadet ve emniyet iinde yaayacaklardr.
Dnya sulhuna hizmet edecek ve yer yznde nzm rol
oynayacaktr. Bu ideal gereklemesin diye dmanlarmzn
fevkalde altklarn daima hatrda tutmak lzmdr. Orta Dounun
iki byk milleti olan Trk ve Arablar arasna suitefehhmler koyan
onlardr. Aramzda bizi bile birbirimizden soutan onlardr. Her masum
fikre siyah bir leke sren onlardr. Milletleri huzursuzluklara srkleyip bu
sayede kendi refah ve servetlerini temin edenler onlardr.

Onlar kim?
Artk Mslman milletlerin, profesrnden en cahil kylsne
kadar bilmeyen kalmad. nsanlar dmanlarn tandktan sonra
gerisi kolaydr. Yeter ki, fertler ve cemiyetler dostlarn ve
dmanlarn iyi tansnlar.
- 197 -

Bugn Mslmanlk yeni hamleler ve kalknmalar iindedir.

Eski atalet ve uyuukluu yrtm, zincirleri paralamtr. Urad
btn suikastler ve taarruzlara ramen, slmn gnei koyu bulutlar
arasndan syrlm, yine eskisi gibi nurunu; karanlklara gmlm,
yolunu arm kin ve ihtiras iinde bunalm Avrupalnn stne sayor.
Scak harp, souk harp ve korkun nc dnya harbinin endiesi
iinde huzur ve sknu kaybetmi Avrupal; Mslman milletlerin
varlndan cesaret alyor ve bu varlk ona mit ve teselli veriyor.

Mslmanlk btn Afrikay balan baa istil ediyor, Afrika

zencileri bu din sayesinde en ksa yoldan ve gayet sr'atle
medeniyete kavuuyor. Mslmanlk Afrikada ayan hayret bir
surette yaylyor, orada putperestlii ortadan kaldryor, misyoner
faaliyetini hie sfra indiriyor.
Btn dnyada Mslmanlk kafiyen duraklamadan ilerliyor.
nne kan btn manilere ve zorluklara ramen azimle, imanla ve
yeni bir evk ve hevesle ilerliyor. Artk Mslmanlarn hi bir eyden
korkular kalmamtr.
Btn
rakiplerini
kinsiz,
nefretsiz
soukkanllkla karlyor. Bu; imanndan ald itimadn neticesidir.
Garb'n ve Amerika'lnn kymetli ahsiyetleri Mslmanln zaferini
ve kuvvetlenmesini can ve yrekten arzuluyor.
Yahudi zeksnn mahsul olan ve onun eytan metodlariyle
ileyen; milletlerin dirlik ve dzenliini bozan, messes nizamlar
ykan, mukaddesat, din, iman, mal ve mlk tanmyan komnizmin
karsna ancak Mslmanlarn kacan bilen garbn insaf ve
idrak sahibi insanlar bugn Mslmanln birlik iinde ve kuvvetli
olmasn samimiyetle istiyorlar. Dmanlar bunu bildikleri iin var
kuvvetleriyle ve eitli vastalariyle manev cephemize saldryor. Bu
manev cepheyi sarsmak, ellerinden gelirse ykmak iin faslasz
alyorlar. Her areye ba vuruyorlar..
***
Son asrda slm Birlii fikrinin mrevvilerinden olan
Cemal'd-din Afgani bu mevzuda en ziyade gayret sarfedenlerin
banda gelir. Merhum, byle bir ittihat vcude gelmezse,
- 198 -

Mslmanlarn birer
birer garpl
mstemlekecer tarafndan
yutulacana inanm bir insand. Nitekim de yle olmutur.
Mslman ittihad fikrini hor ve hakir gren, yahudi ittihad likrini
hrmet ve takdirle alklayan bir ok soysuz dmanlar Cemal-ddin Afgan'nin Farmason olduunu ia etmekle onu gzden
drmee almlardr. Mslmanlkla Farmasonluk taban
tabana zt evlerdir. kisi bir araya gelmez. Bu sebeple bu mevzuda
derin incelemeler yaparak iin hakikatine varmaa altk.
Aldmz kat' netice udur: Cemal-d-din Afgan filhakika farmason
tarikatna intisab etmitir. Sebebi de, Mslmanln, tekmil
milliyetilerin, btn dindarlarn her trl mukaddesatn b aman
dman olan bu, beynelmilel teekkln, bu yahudi yataklarnn
hakik mahiyetlerini anlamak ve , ona gre tedbirler almak iinmi...
Buna dair hatralar Beyrut niversitesi tarih profesrleri tarafndan
neredilmitir. Turkiyenin ba olduu, islm ittihad dvasnda
Cemal-d-din Afgan, btn Mslman milletler arasnda geni bir
hsn- kabule mazhar olduu gibi byk Trk Veziri li Paa
tarafndan da desteklenmitir. li Paaya; imdiki insanlarn kulland gibi mrteci denilmeyip mutaassp denilmiti. W. Palgrave'-in
Londrada nerettii Essays on Eastern Questions, yni ark
Meselelerine Ait Tetkikler ismindeki eserinin 111 inci sahifesinde
li Paann yle dedii yazldr:
Bizim arzumuz taasubu azaltmak deil, bilkis onu arttrmaktr.
Marnileyh bu veciz beyanatiye pek ok eyler ifade etmek
istemitir ki, anlayanlara ne mutlu! irtica diye btn mukaddes
hislere ve masum hareketlere saldran insanlar, her trl mukaddes
ve asil duygulardan tecerrd etmi, robotlam, midesi ve
ehvetiyle mteharrik insanlar grmek isterler ki, bu sayede
milletlere kolayca zincir vurulur ve o eit milletleri iliklerine kadar
soymak mmkn olur. Mehur msterik Vamberi'nin Londrada
1906 tarihinde neretmi olduu Wastern Culture in Eastern Lands
nam eserinin 351 inci sahifesinde u malmat buluyoruz:

- 199 -

Krm harbinden biraz sonra li Paann konanda, slm dininin uzak yerlerinden stanbula gelmi slm Birlii
mefkrecileri toplanmlard.
Demek oluyor ki bu fikir etrafnda vaktiyle olduka gayretler ve
himmetler sarf olunmutur. u var ki o gn ve bugn byle bir ideal
mthi dmanlarla kar karyadr. Banda beynelmilel siyonizm
ve onun emrindeki grnr, grnmez btn teekkller... Paral,
pullu, tekiltl, gazeteli, kulbl, local, bankal... Hlsa her trl
imknlara sahip ve cmlesi bir kaynaktan zehirini alan ve en ufak,
en kk, en masura arzulara, yaygaralarla, az birliiyle, el
birliiyle cephe alan... Her sesi boan, her kprdamay olduu yerde
felce uratan bir dman... Yalann ve iftirann yaratcs bir dman!
Bu dmann tek... Ama tek kuvveti.. Mslmanlar arasndaki danklk ve anlamazlktr.
Anlamazlklar onlar icat ederler, araya bir frsat sokarak bu
vahdetin gereklemesine onlar engel olurlar.
Beynelmilel dmanlarn tekilt ve faaliyetlerini yenerek
yeryznde bir slm birlii; bizim bulduumuz ve dndmz
tarzda bir Birlemi slm Milletleri mefkuresinin tahakkuku bin
trl zorluk ve mnilerle evrilidir. Bizim elimizde vasta olur,
Mslmanlar samim bir surette bu mefkure etrafnda toplanacak
olurlarsa, hasmlarn btn faaliyetleri ve baltalama hareketleri boa
gider.
Biz Trkler, byle mukaddes bir mefkureyi kafiyen hie
sayamayz. Bunun bu asrda bir faidesi yoktur diyemeyiz. nmzde canl, tarih ve ok kuvvetli misaller vardr. stikll
Savalar... Biz bu mcadeleye girdiimiz vakit, gsmzdeki imn,
ruhumuzdaki vatan ak. gnllerimizdeki istikll ateinden baka
silhmz ve istinatgahmz yoktu. O vakit ba kumandandan dmen
neferine kadar cmlemiz bir tek midin scak tesellisinden kuvvet
alyorduk O da Mslmanlmz... Bu mid ve bu his hi de bo
deildi. Hint yarmadasnda yaayan din kardelerimiz ingiliz zulm
ve ceberrutuna ba kaldrdlar, isyanlar ve mitingler tertiplediler.

- 200 -

Kitaplar, gazeteler, brorler nerettiler. Konferanslar verdiler ve

Trke reva grlen btn bu hakszlklar SLAMA EKiLEN KILI
diye vasflandrdlar ve bu isimde kitaplar nerettiler, grevler yaptlar
ve ingilizleri hayli zor duruma drdler. Pakistan mslmanlan her
trl fedakrlkta bulundular, mekteplere boykot yaptlar ve bize
byk para yardmlarnda bulundular. Medeniyet dnyas ve beeriyet
nnde hakkmz mdafaa ettiler. Biz bunun byk faidesini grdk,
nasl inkr edebiliriz? Bu canl ve tarih misaller bize mdafaa ettiimiz
tezin hi de bo olmadn gsteren birer vesikadr.

***
slm Birlii fikrinin tarihimizde ve bilhassa son asrda en
byk kahraman hi phesiz kinci Sultan Abdlhamid'dir.
Marnileyh otuz yl faslasz bu dva peinde komu ve byk
izler brakmtr. Aleyhinde yaplan her harekette bu faaliyetin tesiri
olduu muhakkaktr. Onun zaman saltanatnda dnyann en uzak
kelerinden muteber zevat gelerek marnileyhe dindarne
hrmet ve tazimlerde bulunuyordu. Bir ok insanlar bu haleti
ruhiyenin bir vecd ve heyecan halinde kalp fiil ve amel netice
vermediini ileri srerler. Bu da tarafsz bir gr deildir.
Mslman Birlii ideali bu asrda taarruz iin deil mdafaa
iindir. Faidesi de yukarda yazdmz gibi Mill Mcadelede
grlmtr. Dnya mslmanlarn bu ate, harekete getirdii gibi
Trk milletini de silhsz ve cephanesiz cephelere sevkedip
mucizeler yaratmasna saik olan da bu imndr.
* **
Mslman kardeliinin bizim yaadmz devirde ok ayan
dikkat ve asil rneklerinden birini Trablusgarb harbi tekil eder.
talyanlarn yahudi ve mason tekilt sayesinde kolayca istil
ettikleri bu mslman memleketinde derakab kurulan harb
cephesinde Trk ve Arablarn nasl bir mslmanlk atei ve
heyecaniyle birletikleri, karde gibi omuz omuza dtkleri
herkesi ve btn dnyay heyecana sevketmi ve garbi hayli
dndrmt. O zaman ve ondan sonra Birinci Dnya Savanda

- 201 -

Msrl
dindalarmzn gsterdikleri alka ve heyecan ngilizleri
ziyadesiyle sarsmt.
Hindistann mslman liderlerinden eyh Muhammed
Mi'metullah 1913 senesi Terinievvelinde Asiatic Eeview ismindeki
gazetesinde: Son Trkiye vukuat ve mslman Hindistan balkl
makalesinde yle yazmtr :
ngiliz devlet ricalinden unu rica ediyorum: Milyonlarca
Mslman tab'ann galeyan ve hiddeti birdenbire alevlenip bir
felket dourmadan evvel, ngiliz Hkmeti, Trk dmanl
siyasetini deitirsin!..
Bu kadar sarih, ve canl misaller bu dvann ne kadar mhim
olduunu gstermee kfidir sanrm.
***
Birinci Dnya Harbine geliyorum. Bu harbde Trk Milleti,
mucizeler vcude getirmitir. Buna mucizeden baka bir isim
verilemez. Zira; Birka tmen Trk askerinin elik kaleler, dev toplar,
mttefik donanmalar ve Avrupann muazzam devletlerinin
muazzam kara ve deniz ordularn, sadece gsndeki imnla
karlayp Gelibolu yarmadasndan hsran ve mahcubiyetle yere
sermesindeki en byk sr Trk Mehmetiin manev cephesindeki
kuvvetten baka bir ey deildir. O zamann hkmeti, btn dnya
mslmanlarn cihada davet etmiti. Bu davetin boa gittiini
syleyenler olmutu, kafiyen yalan! Garb devletleri idaresinde veya
kontrolnde bulunan mslman memleketlerinde bu davet frtnalar
koparm, isyanlar dourmutur. Msrda yle byk heyecan ve
kargaalklar olmutur ki, bu kasrga ancak kuvvetli ngiliz asker birliklerinin sayesinde rt bas edilebilmitir. Ayn zamanda
Trablusgarbda ihtilller km, talyanlar deniz kylarna kadar
srnp atlmtr. Bu hdiselerde, ki Devrin Perde Arkas
eserinin mellifi olan Svari Miralay Hsameddin Ertrk beyin
byk himmeti sebketmitir. Hsameddin bey, bir denizalt ile btn
imal Afrika memleketlerini dolam ve mslman halklarn
gnllerini tututurmutur. Ne are ki nasibsiz milletimiz, kendi

- 202 -

gafletinin eseri olarak barna bastrd bir sr sntnn ve onlarn

yeryzndeki tekiltnn suikast ve hiyanetine kurban giderek harbi
kaybetmi, Ehl-i Salib donanmasnn memleketi marrne
istilsna ahit olmutur.
Bizim, din kardelerimizi cihada davet ediimiz Afrikada, ngiliz
idaresinde bulunan btn mslmanlar 1915 de ihtille sevkettii
ngiliz hkmet ricalinin itiraflarndan renilmitir.
***
Avrupalnn maskesini yrtan, onun hrriyet ve insan haklar
perdesi arkasnda sakl zulm ve kindar hviyetini meydana koyan
iki yzlln btn leme isbat eden Versay Muahedesi stikll
Savalarnda
gsterdiimiz
kahramanlk
ve
fedakrlkla,
snglerimizle param para edilmiti. Bu muahedede hi bir insan
ve kahramanla hrmet, hi bir l ve nsfet bulunmamas ve
Trk' btn btn tarihi beerden silme gayesini gtmesi, tekmil
slm dnyasnm dikkat nazarn ekmi ve btn Mslman
milletleri isyan, heyecan ve galeyana srklemiti. Versay
muahedesi zerine, yeryznde yaayan btn Mslman milletler
o ekilde ayaklanm, gazaba gelmilerdi ki, birok Avrupallar
yeryznde kopacak yeni ve mthi bir frtnann dehetinden
titremee balamlardr. Bu hdisenin propaganda servisleri
tarafndan halk efkrndan gizlenmesi iin ok gayret sarfedilmitir.
Bu mesele hakknda ark ve slm meseleleri hakknda geni
malmat ve ihtisas sahibi olan Leon Gaietani'nin Birinci Dnya Harbi
sonunda ve 1919 senesinde dnya matbuatnda kan u beyanat
ok dikkate ayandr :
Bu hiddet ve asabiyet btn Mslman ve ark
medeniyetini kknden sarsmtr. inden Akdenize, uzak
arktan, uzak garbe kadar tekmil ark lemi hiddet ve heyecan
iindedir. Her yerde garbllardan nefret ve onlara kar kin atei
alev alev yanyor. Fastaki karklklar, Ceyazirdek ayaklanmalar,
Trablusgarbdaki honutsuzluklar, Msrda, Arabistanda ve llerde
milliyeti gruplarn hareket ve faaliyetleri, bunlarn cmlesi

ayn

derin

hislerin,

ayn

Mslman

- 203 -

kardeliinin,

ayn

Mslman tesandnn birer tezahrdr, ark leminin Avrupalya ve garb medeniyetine birer isyandr.
Bu beyanat zerinde duralm ve ondan sonraki vukuat takip
edelim. Mslman milletler; son haddini ve son misalini Trk
milletinde grd garb ihtiras ve barbarlna kars ba kaldrmtr.
Evvel, bizim mll mcadelemiz esnasnda rnadd, manev surette
Trk milletini desteklemiler, sonra da garbllar insafa ve yola
getirmek iin her trl tazyiki yapmlar, her areye ba vurmulardr.
Sonra ,asil ve kahraman Trk milletini ve onun baard
mucizeleri rnek alarak yer yer isyanlar ve kyamlar tertip etmiler
ve hemen hemen Mslman milletlerin cmlesi esaret zincirlerini
krarak istiklllerine kavumulardr. imdi tek basna, hrriyet ve
istiklli iin emsalsiz kahramanlk ve sonsuz fedakrlklar gsteren
Cezayir kalmtr ki onun da yaknda semalarnda ayyldzl
bayra dalgalanacak ve kbus o kahraman diyarn srtndan
kalkacaktr.
Btn bu hdiseler gsteriyor k, Mslman milletlerin kendi
aralarndan ne kadar, ufak tefek ihtilflar olursa olsun, hariten vuku
bulan tecavz ve mdahaleler Mslmanlar hemen bir gaye
urunda birletiriyor ki bu; tekiltsz ve isimsiz bir nevi Birlemi
islm Milletleri nden baka bir ey deildir.
Mslmanlar birlie ve kardelie sevkeden sebeplerin
banda smrgeci ve emperyalistlerin asrlardan beri ahidi olduumuz zulmleri ve i'tisflar gelir. Haddizatnda Mslmanlar
birbirine balayan derin kardelik hisleri, ayn iman esaslarnda,
ayn medeniyet yolunda yryen ve ayn mukaddes gayeye koan,
yeryznde bar ve saadeti hedef tutan insanlarn ruhlarnda
mevcut derin duygularn muhassalasdr. Bu; sadece din deil, ayn
zamanda sosyal bir ihtiyacn mahsuldr; ve btn dnya
Mslmanlar Medeniyet-i Muhammediye nin yeryzne
yaylmasn kendileri iin vazife bilmektedirler.
***

- 204 -

Sir T. Morison'un yazm olduu England and slm ,yni

ingiltere ve islm ismini tayan eserinde bu mevzu hakknda u
mtala vardr:
Yeryznde hi bir Mslman yoktur ki; islm medeniyetinin lm olduunu veyahut tekrar kalknp, genilemeyeceine inanm olsun. Hakikatte herkes islm medeniyetinin
buhran geirdiini ve sarsldn kabul eder ve bunun sebeplerini bilir. Vaktiyle hristiyanlk da insanlar dar bir taassup ve
zulmet iinde brakan batl fikirler yznden sukut etmiti. Ama
imdi herkes, Mslmanlarn inklblar ve yenilikler devrine
girdiini, garbe bakarak ondan evk ve gayret aldn ve islm
medeniyetinin yeni batan canlandn ayan beyan grmektedir.
imdi bir de, mhim bir Mslman ahsiyetin ayan dikkat
fikirlerini gzden geirelim: Bu zat, tahsilini Avrupada yapm Tuloz
niversitesinden hukuk diplomas alm Msr hkimlerinden Yahya
Sddks dr. Bu zatn Arabca olarak nerettii Mslman Milletlerin
Uyan ve intibah isimli eserinden u paray alyorum:
Byk hkmetlerin mthi bir surette silhlanmalar
yznden kendilerini iflsa srklediklerini gryoruz. Bu
muazzam hkmetler, birbirlerine meydan okuyorlar, yekdierini tehdit ediyorlar. Devaml surette ittifaklar aktediyorlar ki,
bu ittifaklar dnyay altst edecek ve yeryzn harabeler, ate
ve kanlar kaplayacaktr. stikbl Allahndr ve onun ilh
iradesinde baka bir ey baki deildir.
Soysuzlam garb leminin bu hali, kendimize rnek etmek istediimiz tekml ve terakkinin eseri midir? Acaba Avrupa iki asrdan beri mthi almas neticesi olarak tekmil
varln harcam m bulunuyor? Avrupa daha imdiden dejenere olmu da bunun yerine daha az soysuzlam, daha az
sinirli, daha gen ve grbz, daha salam milletlere mi mevkiini
terkedecektir. Benim kanaatmca Avrupa ykselecei kadar

- 205 -

ykselmi, zirveye ulamtr. Onun bugnk itidalden uzak,

mstemlekecilik gayreti kendisi iin bir kuvvet deil, bir zaaftr.
Avrupa, bugn grnen parlak kudretine ve ihtiamna ramen
eskisinden ok daha zayftr, hastadr, muztariptir, ve bunu
gizlemekten cizdir. Artk onun kaderi taayyn etmitir.
Avrupalnn memleketimizle olan temas ve mnasebetleri
bize madd ve manev cihetlerce hem ok iyilik etmi, hem de
ok fenalk etmitir. Fenalk ahlk ve siyaset cihetinden olmutur. Mslman milletler daim mcadelelerle bitap dmler ve
parlak medeniyetleri ve mreffeh hayatlar yznden inhitat
etmiler ve tabiatiyle zayf dmlerdir. Fakat bu milletler
tamamen bitmi, mahvolmu deillerdir! Silh kuvvetiyle tahakkm altna alnmak istenen Mslman milletler, Avrupallarn tazyik ve hkmleri altnda dahi birlik ve tesantlerinden
bir ey kaybetmemilerdir...
Biz Mslmanlarn u son senelerde ilimde ve fende, edebiyat ve sanatta terakkimiz o derece byk olmutur ki, byle
giderse elli sene sonra Avrupallara ularz...
Son asr bizim iin yeni bir uyan ve kalknmann mes'ut
balangc olacaktr. Her rk ve millete mensup btn Mslmanlar canlanyorlar. Hepimiz kltr, say- gayret, san'at ve
irfann kymet ve ehemmiyetini idrak ediyoruz. arkta
mslmanlar arasnda ayan hayret bir faaliyet vardr ki bu,
bundan yirmi be yl nce btn dnyaya mehuld. Bugn
arkta ve Mslman milletler arasnda hakik bir efkr
umumiye mevcuttur.
Artk hepimiz metin olalm, alalm ve mit edelim! Bugn terakki yoluna girmi bulunuyoruz, bundan istifade edelim... Bize bu inklb yaptran bizzat Avrupalnn zulm ve
istibdaddr, inkiafmz ve terakkimizi temin eden, Mslmanlar tahrik eden milde Avrupa ile olan temasmzdir. Bu hal
tarihin tekerrrnden ibarettir. Btn muhalefetlere, mukavemetlere ve zorluklar?, kars Allahn radesi kar geliyor.
Avrupalnn Asya halk ve Mslman milletler zerindeki
tehakkm yava yava kalkyor ve Asyann kaplar Avrupallarn yzne kapanyor! nmzde byk inklplarn
- 206 -

eserlerini gryoruz ki, bugne kadar dnya tarihinde eine

rastlanmamtr. nmze yeni bir devir alyor!
***
Msrl mellifin kitabndan mhim grdmz paralar
yukarya aldk. Mellif bu eserinde cidden kehanet derecesinde
mtalalar ileri srmtr. Bu eser yazld zaman henz Birinci
Dnya Harbi vuku bulmamt. O harp bir ok hanmanlar ykt ve
medeniyeti sarst, dnyay sefalet ve straba bodu. Mellif garbn
mthi silhlanmas yznden kendi kendini iflsa srklediini
yazmt. yle de oldu ve kinci Dnya Harbi insanl mahv ve
perian etti. Maddesini, mnasn harab etti, ykt kl etti. Fakat sulh
olmad. Souk harb ismi altnda devam ediyor. Atom, Hidrojen, Fze
ve daha henz aklanmam nice silhlar icap ve istif ediliyor. Biz
Mslmanlar bundan istifade etmeliyiz ve ediyoruz da... Cezayirden
baka esaret zincirlerini krmam millet hemen hemen kalmad. Cezayir ii de yaknda halledilemezse ki, mutlaka halledilecektir ki
o zaman yeryzndeki btn Mslman milletlerin grlmemi bir el
birlii, mthi bir tesant ve hamlesi sayesinde o da istediimiz gibi
hall fasl edilecek, yeryznde tahakkm ve esaret altnda hi bir
Mslman millet ve memleket kalmyacaktr.
Her frsat dtke tekrarladmz gibi garbn smrgecilii ve
sultasndan yakasn syrm olan Mslman milletlerin karsnda
daim, kadim ve en tehlikeli bir dman vardr. Bu dman
sraildir ve koynumuzda cephe tutmutur. Onun tekilt,
gazeteleri, propagandas, fitnesi ve fesad ve hepsinden ziyade
paras bizim ba dmanmz ve tehlikemizdir. Btn esaret
zincirlerini krm, meskenet ve ataletten syrlm, cehaletin acsn
tatm olan Mslman milletler yeni ve mthi bir inklp ve
terakkinin iindedirler. Bunlarn birlemesine, kuvvet haline
gelmesine, eski evket ve itibar kazanmasna imdi garb deil,
daha ziyade Siyonistler mani olmak istiyor. Garb ve Amerika, bugn
btn beeriyeti tehdit eden komnizmin karsnda en kuvvetli
olarak kurulacak cephenin, mania hattnn Mslmanlar olduunu
biliyor ve takdir ediyor. Onun iin muvakkaten nazarlarmz
- 207 -

garbllardan ekerek israil zerine dndrelim: Araplarla - Trkler

arasnda yeni bir sui tefehhm var. Bu fesat, srail'den gelmitir.
Afrikada Milyonlarca Mslman istiklline kavumutur. Oralar servet hazineleri ve ham madde kaynaklariyle tklm tklm doludur.
srailin koca kar Hariciye Vekili nefes aldrmadan o bakir
memleketlere kouyor, fesat tohumunu ekiyor ve bu defa silhla
deil, iktisad ve mal yollarla o zengin memleketleri smrmee
teebbs ediyor. Afrikann garbnda otuz be milyon nfuslu, hepsi
zenci ve Snn Mslman olan saf, temiz, iyi kalbli Nijeryallar
yukarda yazdmz gibi her sene bir islm Liderleri Kongresi
topluyor, bizi davet ediyor, fakat ben gidemiyorum. Bayar'n emri
bu... Nijeryallar, bu, Afrika'nn bizden fersah fersah uzak
kesindeki Mslman kardelerimiz diyor ki:
slmn rehberi, midi, lideri, aabeyi Trklerdir. Onlarn
anl tarihlerini ve Islmiyete yapt hizmetleri ve fedakrl
biliyoruz. Baka milletleri ve onlarn zlim idaresini grdkten
sonra, imdi Trklere daha ok hrmet ediyoruz. Bu millet bizim de, btn Mslman milletlerin de, medeniyetin de midi
ve me'alesidir.
Evet bu; bizzat o milletin resasnn, liderlerinin kendi
ifadeleridir. Ne are ki, yahudi ve dnme; kemal-i izzet ve itibarla
kollarn sallayarak gidiyor, biz yerimizde sayyoruz. Msrl mellifin
dedii gibi irde Allahndr, bu irade bizi yurdumuzda hapseden
insanlar, simdi btn dnyadan tecrit ediyor, ssz adalarda derin bir
sessizlie mahkm ediyor...
***
Garb Afrikadan bahsettik. Asya Mslmanlarnn bize olan
hrmet ve ballklar hi de tekinden aa deildir. Bizim stikll
Savamz esnasnda Hint yarmadasnda yz milyonu bulan din
kardelerimizin Trkiye'ye reva grlen hakszlklara kar
kopardklar fign ve isyan ingilizleri dehete srklemiti. Sir
Teodor Morrison'un bu husustaki szleri ok mhimdir, diyor ki:

- 208 -

ngiliz halk efkr arktaki hdiselerin vahametini anlayacak vakte gelmitir. Trkiyenin paralanmak istenmesinden
dolay btn Mslman dnya hiddet ve ate iindedir. Kabil ve
Kahire gibi merkezlerde iddetli kargaalklarn kmas, bu
geni nefret ve hiddetin gze batan eserleridir. Ben, Hindistan
Mslmanlariyle otuz sene temas halinde bulundum, bunun
iin Trk mparatorluunun paralanmak istenmesine kar
Mslmanlarn duyduklar gayet iddetli ksknlk ve tehevvrden ngiliz halk efkrn haberdar etmeyi kendime vazife
bilirim. Pek l anlalyor ki: Versay'da toplanan politika
adamlar Trk yurdu dnda Trkleri seven ve acyan kimse
yoktur zannettiler. Bu, mthi ve felketli bir ihtardr. Bugn
Mslmanlarn ne derece mthi bir infial iinde olduklarn
anlamak iin Londradaki Mslmanlarla konumak bile kfidir.
Bizzat Hindistnada Peaver'den tutunuz da Arkot'a kadar btn
slm lemi Trkiye meselesinden dolay korkun bir kazan gibi
kaynamaktadr. Hindistan Mslman kadnlar evlerinde bu
meseleden dolay alyorlar. Tccarlar, yni bu siyasete
ehemmiyet vermeyen insanlar maazalarn, dkknlarn,
yazhanelerini terk ederek gsteriler, nmayiler ve protesto
mitingleri yapyorlar. Din adamlar bile uzletgh ve badethanelerinden, Mslmanln bu ekilde tahrip ve ifnasn
protesto etmek iin fevc fevc harekete geliyorlar.
***
Btn bu misaller gsteriyor ki bir Mslman birlii, kardelii,
tesand ve en nihayet bir Birlemi slm Milletleri ideali hi
de ham bir hayal deildir. Bunu byle tasvir ve tasavvur edenler, bu
mefkurenin gereklemesinden korkan insanlar ve zmrelerdir.
Onlar, asrlar boyu iliklerine kadar smrdkleri Mslman milletleri
daim derin bir cehalet iinde grmek isterler, zira bu sayede bizim
hazinelerimizi soyup, servetlerimizi yama edebilirler. Bu mefkure
aleyhinde iittiimin ve iiteceimiz btn sesler ayn menbadan,
ayn yerden gelir... israil oullarndan...

- 209 -

Onlarn kan, ate, zulm, entrika ve dalavere ile elde ettikleri

mukaddes topraklarda kurduklar fesat yuvasn methsena
etmeyen, mstevliyi gk yzne karmayan kalem mi kald?
Bugn mazide ilenmi gnahlarn kefret-i znb gibi,
gafletten ve ataletten silkinen cemiyetler ve milletler, hatalarn
mdrik bir ekilde alyorlar. Vcude gelen kuvvetli ordular, iktisad
ve siyas hamleler, geceyi gndze katan gayretler... Ve yarn
milyon ehidin mbarek kan zerinde kurulmakta olan mstakil ve
anl Cezayir... Btn bunlar dmanlarmzn akln bandan alyor
ve yrymze elme atmak iin var kuvvetleriyle alyorlar. Biz
de uyank ve gayretliyiz, azimli ve kararlyz. Bu yry
durdurmak, bu azmi ve atei sndrmek iin dmanlarmzn
bavurduklar arelerin en mhimmi, Mslman mlletler arasna
nifak ve ayrlk tohumlan samaktr. Plnlarnn basna Trk
milletini btn dier dnya Mslmanlarndan tecrit etmek gelir.
Bu sebeple var kuvvetleriyle bizim zerimize ullanmlardr. Deerli
ilim adammz smail Ham Danimend Beyin bir konumasn
dinledim, hatrmda kalanlar aaya alyorum:
Birbirlerini tanmayan bir ok garb mellifleri u noktada fikir
birlii halindedirler, o da: Trk milletini harblerle yok etmenin,
tarihten silmenin imknszl.. Yine bu melliflerin ifadesine gre
Trkleri maddeten ykmak mmkn olmadna gre onun binay-
manevisine hcum ve kar yoldur. O halde Trkleri kendi
benliklerinden uzaklatrmak ve onlar besleyen ve ayakta tutan
btn manev faktrleri bertaraf etmek lzmdr. Bu maksatla da
garbn aleyhimizde yapmad kalmamtr. O garb ki: Mesel
Kanun Sultan Sleyman zamannda, btn medeniyet lemi iin bir
rnek tekil eden Trk adliyesini tetkik etmek zere ingiltere kral
Kanun'yo adamlar gndermi, Trk adliyesini inceletmi ve kendi
adalet mekanizmasn ona gre kurmutur.

Bu; hi phesiz Mslman adaleti idi. Doru iledii mddete semeresini bol bol vermitir.
***

- 210 -

Ortada bir hakikat var. Biz bu hakikati slmn douundan

itibaren takip edersek; mekrim-i ahlk ve fazilet zerine kurulmu
bir din grrz. Bu muazzam dinin esaslarn, emirlerini ve
nehiylerini tebli eden yetler ve onlarn nzul sras ve sebeplerini
de dikkatle incelersek, btn beeriyetin saadet ve selmetini
isteyen ve btn insanlar bir iman halkas etrafnda karde telkki
eden gayet muhteem ve muazzam bir medeniyet gzlerimizin
nnde canlanr. Biz, bu medeniyetin esaslar, temelleri ve
hikmetleriyle ok az megul olmuuzdur. Halbuki tekmil ibadetleri ve
hukuk vecibeleriyle Mslmanlk gayet esasl ve geni bir
medeniyetin ta kendisidir.
Bugnn ilmi; demokrasinin Mslmanlkta esas olduunu ve
bu rejim ile idare edilen ilk slm hkmetleri, gnn sahte ve yalnz
isimden ibaret bir demokrasiyi deil, onun hakikisini yaatyorlard.
lk Halife seilen Hazreti Ebubekir'in halka yapt u aadaki
hitabe ne kadar canl, samim ve manaldr. Baknz, byk insan ne
diyor:
Ey millet! Sizler beni; aranzda en az lyk olan halifeniz
olarak setiniz; hareketim dilne olduu mddete beni
tutunuz; olmad takdirde de beni tevbih ediniz ve beni uyandrnz. Makbul olan ancak doruluk ve hakikattir. Yalan ktdr. Ben cizlerin mdafii olduumdan, sizler bana ancak
kanuna riayet ettiim mddete itaat ediniz; fakat beni doru
yoldan en az ayrldm grrseniz, artk bana itaate mecbur
deilsiniz!
Bu ahane hitabeyi dinleyen her insan bu beyandaki ve bu
dndeki bykl takdir eder. Ne yazk ki biz bu kadar hakl, bu
kadar meru, bu kadar ulv bir dvay mdafaa edemiyoruz.
Mslman Trkn ilham ald bu hakik medeniyetin dmanlar,
bizi bu yol zerinde grdkleri vakit yaygaray basyorlar. Hi bir
vicdan ve ahlk kaydiyle mukayyet olmayan, grdkleri bunca nimet
ve ltuflara ramen ruhlarndaki kini islm dmanln bir trl
sndremiyen, damarlarnda bir damla Trk kan bulunmayan,

- 211 -

azlan salyal, ne, cabetsiz siyosinst ve komnist uaklar en

masum ve hatt en basit hareketlere irtica damgas vurmaktan haya
etmezler. Zira onlar bu sayede geiniyor, bu sayede lkslerini ve
ehvetlerini tatmin ediyorlar. Bizim mdafaada gsterdiimiz aciz,
bizim dvamzn ne kadar kutsi, ne kadar ulv olduunu lykiyle
bilmemekliimiz Mslman dmanlarna kuvvet veriyor. Her eyi
bilen Allah, bundan trdr ki Kelm- Kadiminde cihad,
mcadeleyi n plna alm ve byk dereceyi Allah yolunda
mallariyle ve canlariyle mcadele edenlere tahsis buyurmutur. Ama
nerede?!.. Bizim din ve Mslmanlk anlaymz o kadar zayf ve
biare ki, ferd ve derun ihtiyalarmz bertaraf oldu mu, artk
gerisiyle megul olmuyoruz. Halbuki Mslmanlk cemiyete ve
beeriyete hitab eden lemmul bir dindir.
***
H
H
LL
S
SA
A
slm gneinin doduu andan, iinde yaadmz u dakikaya kadar Mslmanl ve Mslman dnyasn ku bak ve
bitaraf bir gzle tetkik ettik. Dinin kuruluu, yayl, mcadeleleri ve
gayesiyle siyaseti hakknda az ok malmat topladk. Bu eser, bir
fkh kitab olmaktan ziyade dnya nizamnda Mslmanlarn
mevkilerini gsteren ve gidecekleri istikameti mehma emken tyin
eden bir kitaptr. Birbirleriyle yan yana ve muttasl yaayan yz
milyonlarca Mslmann bir araya geldii, aralarna dmanlar
tarafndan sokulmu anlamazlklar bertaraf edildii, cmlesi bir
hedefe, bir gayeye bir inanca baland gn Mslman milletlerini
teker teker zincire vurmak yle dursun, btn insanlk onun kuvvet
ve vahdetini alklayacak ve medeniyet bundan ziyadesiyle faydalanacaktr.
Bugnn "dnya hdiseleri ne ekil ve ne manzara arzederse
etsin, iktisad faktrler bunlarn cmlesine hkimdir. Bugn mevcut
kapitalizm ve komnizm de bu iktisad varln iki kutbudur... yle
ki stnkr br dnelim: Fastan ine kadar uzanan, arada hi bir
fasla olmayan, birbirlerine bitiik yediyz milyon Mslmann elinde
- 212 -

ne muazzam servetler vardr. Btn bakir ham madde kaynaklarnn

ou bizim elimizdedir. Memleketlerimiz tabiaten zengindir. Birimizin
noksann tekisi tamamlayabilir, iktisad anlamalar, karlkl ticaret,
kltr anlamalar, byk sanayi, karlkl al veri mslmanlar
zengin yapar, leme muhta olmaktan kurtarr. Btn Mslman
milletler bu yoldadr. Hummal bir alma ve gayreti kimse inkr
edemez. Bunun iindir ki yahudi iktisat ve devlet adamlar frl frl,
kar kar Afrikay dolayorlar. Oralarda altn, prlanta, uranium,
bakr madenle!inden, kalaydan, kauua kadar ne yok ki...
En son gelen byk yahudi gazetesi Jewish Cronicle.de u
yaz nazar dikkatimi ekti:
Trk hkmeti, ziraatcilii ve ham maddeyi bir tarafa
terkederek sanayileme yoluna girdi. Halbuki yanbandaki
israil hkmeti bu ii mkemmelen yapmaktadr."
Bu bir itiraftr, bir srrn, bir i arzunun ifadesidir. Bunun
Trkesi udur: Trkler obanlkta devam etsinler .Tiftik keilerinin
ynlerini liradan bize satsnlar, biz onlar imal edelim, kilosunu elli
liradan onlara satalm ve bylece Orta Dounun gbeinde bir srail
ban, iktisad kan kanseri gibi bizi kemirsin, iliklerimizi emsin. Artk
yama yok. Bugne kadar olanlar olmutur, hem de fazlasiyle... Biz
onlan eksiltmeye, ksaltmaya, hatt bsbtn bertaraf etmeye
alyoruz.
Yirmi bin kilometre murabba gasbedilen topraklarda
yaayan ve fareler gibi reyen insanlarn, Mslman srtndan
geinmek iin yapmayacaklar ey yoktur. nk bu kadar kk bir
araz paras bu kadar ok insan geindiremez. Onlarn Tevrat,
onlara Nilden Frata kadar olan yerleri bol keseden balyorsa,
bizim Kur'anmz da bize: Allahn ipiyle birbirinizden ayrlmaynz,
diyor. Bu hakikat tecelli ettii gn Yakn ark, Orta ark, Uzak ark
ve btn Mslman memleketleri islm kardelii parolas altnda
iktisad, ticar, siyas ve hars bir ittihat ve vifak iinde zengin,
mreffeh ve mesut olacaklardr. Gayet hatr saylr bir kuvvet

- 213 -

olacaktr, ona kimse yan bakamyacaktr. Btn kabarm ihtiraslar,

gne karsnda kar gibi, bu kuvvet karssnda eriyecektir.
Dnya ticaretini, iktisadiyatn diktatrce elinde tutan ve dnya
hazinelerinin rakipsiz sahibi olan srail olu, bu sayede insanlk
zerinde mthi bir otorite kurmutur. Her tekilt onun elindedir. O,
bu mevkie iktisad yollardan gelmi, onun Talmuta, Tevrat bunda
messir olmutur. Bunlar bildikten ve bu kadar ac tecrbelere
sahip olduktan sonra Mslman dnyasnn yekpareletiini bir
tasavvur ediniz, o zaman yalnz bizim iin deil, dnya iin mes'ut
bir tarih doacaktr.
Bu tarihin domamas, Mslman milletlerin o yksek mevkie
gelmemeleri iin dmanlarmz o derece mthi gayret
sarfediyorlar ki, akllar durdurur... Her eit propaganda, saysz
para bu maksat iin israf ediliyor. Mslman dmanlar bu
mevzuda o derece hassas, alngan ve heyecanldr ki ufuklarda bir
glge mahede etseler kyameti koparyor, rzgr bir aa
yapran kprdatsa ondan frtnalar seziyorlar. Bu hassasiyet
karsnda biz Mslmanlarn soukkanll ayan hayrettir. Evet;
soukkanlyz fakat l deiliz. Bize cephe alan, her Mslman
memleketin harimine sokulup, orada beinci kollarn kuran, her
namuslu insana, her dindara, her mefkure sahibine saldran,
grnmez yeralt faaliyetleri zehirlerini kusa dursunlar, Mslman
milletler maziden ders alarak, yoldan kmann, ittihatszln,
tesantszln, dar milliyetilik ve hodgmln ac neticelerini
idrk ederek yle bir uyan uyanmlardr ki... slm kongreleri,
Asya ve Afrika milletlerinin kongreleri, daim seyahatler ve temaslar,
fikir teatileri, neriyat ve hatr saylr gayretler Mslman milletlerin
de bir uyan arifesinde ve hatt iinde olduunu gsterir.
Gne, bir miktar bulutlarla kapl olsa da ufuklardan syrlyor.
O balkla svanmaz. Bununla beraber onu glgelemek, ziyasn
rtmek ve nurunu karartmak iin vaktiyle hazrlanm, ceplerine
altnlar doldurulmu her memleketteki bozguncular gayretlerini
arttryorlar. Ama o kadar nafile bir zahmetti.. Bir miktar asap

- 214 -

bozmaktan, bir miktar tiksinti vermekten baka netice

alamyacaklardr. Siyonizm ve komnizm, btn kuvvetiyle seferber
halde cephe cephe bizim manev varlmza hcum etse dahi
yzlerce senenin verdii ac tecrbeden sonra gzleri falta gibi
alm Mslman milletlerden alaca tek ey Hsran ve
mahcubiyettir.
B
BU
UG
G
N
NK
K
V
VA
AZZFFE
EM
MZZ
Kitap, yukardan aa, slmiyetin douu, gelimesi, yaylmas, katland zorluklar ve maruz kald suikastlara dair
malmatla doludur. Bu mevzuda en ziyade zerinde durduumuz
nokta, Mslmanl yok etmek ve Mslman milletleri tarih
sahifesinden silmek iin hangi dmanlarn ne gibi vasta ve
metodlara mracaat ettiini gsteren noktalardr. Biz dmanlarmzn bize reva grdkleri hakszlklar birer birer sayarken,
kendi kusurlarmz ve hasmlarmzn istifade ettikleri aksak
noktalan da elimizden geldii kadar izah ve terih etmi olduk.
Btn yanllklar, bir oklarmzn Mslmanl hakkiyle anlamam
olmasndan
domaktadr.
Mslmanl
sadece
ibadet
messesesine inhisar ettirip onun mna, maksat ve gayesinden b
haber olmak girdiimiz kmaz yollarn balangcdr. Her din ve
hatt her cemiyetin kendine mahsus merasimi ve detleri vardr.
Bunlarn icras zarur, Mslmanlktakilerin de farzdr. Fakat urasn
daima ihmal ediyoruz ki: Bu feraiz bizi matlup olan hedefe ve
gayeye sl iindir.
Mslmanln muayyen farzlar ve iman esaslar zerinde hi
bir pazarlk ve eksiltme ve hatt mnakaa caiz deildir. nk
onlarn samimiyet ve ihls ile tatbikidir ki, bizi hakikate yaklatrr. Btn
feraizin lzum ve hikmetleri aikrdr, nsanlar bu hikmetlere nfuz
ettike gslerindeki imann kuvvetlendiini ve mensup olduumuz
byk din ve medeniyetin .azametini canl olarak mahede ederler.

Kulluumuz ve ibadetlerimiz bir korku ve endie veya ihtiyat

mahsul olup insiyaki bir ekil aldka bizi gayeden uzaklatrr, ve
dinimizin maksat ve byk hedefini idrakten bizi meneder.
- 215 -

Kur'am Kerimdeki yt-i celilenin ihtiva ettii elfaz ve maninin

her yerinde bir hikmet ve lzum gizlidir, ibdet messesesiyle, iman
esaslarnn gayet mull mna tadklar muhakkaktr.
Bir insan, eer btn farzlar tamamen yerine getirir, ve
inanmaa mecbur olduumuz hususlar diliyle ikrar ve tasdik ederse
elbette ki o Mslmandr. Fakat bu farzlar ve vecibeler ekilden ve
dilden kalbe nfuz etmemi ise beklenilen faideyi vermez, neticeye
ulatrmaz.
nanmaa mecbur olduumuz alt umdeyi azmzla sylediimiz gibi onu kalbimize nfuz etmi bulursak Mslmanlarn
baaramyacaklar hi bir muvaffakiyet tasavvur edilemez.
Bir misal alalm: mann bir art, kul kendi cz' iradesini
istimal ettikten sonra, kendi arzu ve iradesinin haricinde tecelli eden
hususlara kader demekteyiz. nsan olu samimiyetle bu umdeye
inand gn onun yolunu kesecek, gzn yldracak birey
tasavvur edilemez. Cesaretine payan olmaz. Resul Ekremin, taa
bidayette bir avu mminle, muazzam kuvvetlere kar koymalar
imann kuvvetinden baka neye dellet eder? Biz: imam-lMcahidin efendimizin mcahededeki azimlerini ve cesaretlerini
nazar- im'n ile, merakla ve dikkatle takip ettik. O sarslmayan,
zerre kadar ftur getirmeyen, talihin muvakkat ve maks
tecellilerinden ylmayan, urad saygszlklar ve mklta
kafiyen ehemmiyet vermeyen byk insann, Habib-i Ekremin bu
Peygamberane, bu mthi, bu vakur iradesinin kayna ne olabilir?
Hi phesiz iman!
Kendilerine risalet ve htem-l-enbiya payesini, ihsan buyuran
kudretli Allahn, namtenahi gcne ve iradesine inanmaktadr ki,
nbvvetini iln ettii vakitten, fani dnyaya verdii son nefesine
kadar onda zerre kadar bir sarsnt ve tereddt meydana
getirmemitir. Getirmedii iin de muvaffak olmutur. Onun, gnn
her dakika ve saniyesinde Cihann drt kesinden faslasz ara

- 216 -

ykselen mbarek ismi ve hi suikastdan sarslmayan eseri,

imannn mkfat olarak kadir-i mutIakn kendisine hir bahyisi
deil midir?
Bundan dolaydr ki, Mslmanl tam mnasiyle idrak eden
insanlar, din kardeleri hakknda daima iman selmeti niyaznda
bulunmulardr. Allahn kitabna ve byk dine huls ile iman
edenlerin srt yere gelmez. yle insanlar vardr ki, be vakit
namazlarnda, orularnda kusurlar ve ihmalleri grlmemitir. Hac
farizasn da yapmlardr. Fakat onlardan bazlarnn nlerinde
dinimize,
mukaddesatmza,
Peygamberimize,
kitabmza
hrmetsizlik edildii vakit onlarn ta kesildikleri, azlarndan tek
itiraz kmad, mukabelede bulunmadklar da grlmtr.
nsan, namtenahi azamet ve vs'atte, akln ve idrakin ve
havsalann maverasnda bir kudretin sahibi olan, kinatn yaratcsna kalbiyle inand gn, kendisini atee atmakta bile bir an
tereddt etmez.
Biz, byle halis bir inanla slmiyete sarldmz gn, bu din-
mbinin bizden ne istediini bir lhza dnrz. O zaman her trl
sefil ihtiraslar ve arzulardan syrlm olan idrakimiz; eref-i mahlkat
olan insan cemiyetlerinden sulh ve selmet ve kardelik tesis etmek,
bir medeniyet, bir vahdet, bir tesant iinde yaamak, terakki ve
teali etmek istendiinin farkna varr.
Evet Mslmanlk, isminden de anlalaca zere selmet ve
msalemet dinidir. Terakki dinidir. Mesai ve gayret ve ykselme
dinidir, insanlar, adalet ve hak erevesi dahilinde almaa,
birbirine yardma, birbirini sevmee, birbirine destek olmaa davet
eden bir dindir. Cemiyet ve cemaat halinde yasamay, kardelik ve
tesant balariyle birbirlerine balanmay emreden ilh bir
messesedir.

- 217 -

Cihad farz klm ve mcahedelere Allah nezdinde en byk

dereceyi tahsis buyurmu olan Allah, bu cihad, beer cemiyetinin
ve mminlerin selmet ve devaml saadeti iin zarur klmtr.
Mesel imdi insan oullarnn, asrn medeniyetin akllar durduran
silhlar icat etmesi ve idamei mevcudiyet etmek iin daima silhl,
talimli ve hazrlkl bulunmalar hususunda sarfettikleri mthi
gayretlerin mnas bundan baka bir ey midir?
u varki: Mslmanlk lemmul bir medeniyet ve cihanmul
bir msalemetin remzi ve sy- gayretin bir sembol olduu halde,
onun muhteem varln ekemeyen, onun istihdaf ettii byk
gayeden rken dallet erbab, bu; terakkiyi emreden dini ve onun
masum ve samim mensuplarn en kk bahane ve frsatlarda
irtica ile, gerilikle itham etmekten bir an geri kalmyorlar.
Bu; husamy- dinin haksz ve necabetsiz hcumlar karssnda bizim mukabelesiz kalmaklmz ve sahip olduumuz
azametli dini mdafaadan ciz olmaklmz dmanlara cesaret
veriyor ve onlar bu nmeru yolda yrmee tevik ediyor. Bu da
bizlere bir mesuliyet, bir vicdan azab, br gnah yklemez mi?
***
slm tarihini ve slmn neir ve tebli vazifesini nasl yaptm
bir miktar gzden geirdik. Eshab kiramn ve mminlerin dvalarna
ne kadar candan inandklarm ve ne kadar samim bir surette
balandklarn da grdk. O ihls ve o azim ve imanladr ki,
Mslmanlk, hristiyanlk gibi asrlar boyu yerinde saymam, gne
gibi, yldrm gibi bir anda yeryzne yaylmtr.
Trk tarihini, ta Alparslan'dan Seluklardan, Osman oullarndan itibaren tetkik edelim. O bir avu insann ksa zamanda
kazandklar akllar durduran zafer ve muvaffakiyetlerin srr ne idi?
Hi phesiz Mslmanln itill ve ona canla, yrekle balanm
olmak!..

- 218 -

Biz; bizi irticala itham eden, daha dorusu slmiyeti bir gerilik
sembol diye tavsif edenlere kar imdiye kadar ne yaptk? Hi!
Din adamlarmz, mnevverlerimiz, muharrirlerimiz, melliflerimiz niin bu nokta zerinde durmuyor. Niin kanunlar -ve
nizamlar erevesi iinde kar tarafa hadlerini bildirmiyor?
Zengilerimizin bu dvadaki hizmetleri nedir? O da hi! Allahn
geni arazilerinden kendilerine bahedilen nimetlerden ve
servetlerden on binde bir fedakrlk yapm olsalard asrlar boyu
Allah diye savam ve son istikll savalarn Allah diye kazanm
olan bu milletin karsna kpekler kp havlayabilirler miydi? ite
yukarda bahsettiimiz iman akidesinin o gibilerin ruhlarna nfuz
etmediinin bir misali!..
***
man ve ondan doacak fedakrlk, gnlmzn arzu ettii gibi
ruhlarmzda teesss ve tecelli etmi olsayd, o zaman bu aziz
milletin i huzurunu bozan atlak sesler ykselemez, dman
balar pervaszca havaya kalkamazd.
Kalkmaynca ne olurdu? te o zaman dedikodular ve fitneden
yakasn syrm olan bir millet sfatiyle biz de kendimizi gerilikten,
iptidailikten syrr, muasr medeniyete ayak uydurmaa alrdk.
Vaktiyle garbe ilim ve teknik tahsiline giden genlerimiz, orada
u cmleyi defaatle iitmilerdir:
Din, terakkiye mandir!
Bu szn sylendii garpta, bu bir hakikattir. Orada din; btn
tarih vak'a ve ilm delillerle sabittir ki terakkiye, mnidir. insan
ruhuna bir atalet vermesi, Cenab Hakkn insanlara ltuf ve ihsan
olan saymakla tkenmez dnya nimetlerine arkasm evirmek i'tizl
ve saire btn bunlar insanlarn ilerilemesine, terakki etmesine bir
mni tekil ediyordu, bunun iin garbda din terakkiye manidir! sz
adet hakikattin bir ifadesi olmutur.

- 219 -

Fakat yarm yamalak tahsilli, kulaktan dolma ilim sahibi, basit

insanlar u mhim noktay gzden rak tutmulardr ki: slmiyette
mes'ele tamamen ber akistir.
Tarih ve hdiseler gsteriyor ki Mslman milletler dinlerine ne
kadar samimiyetle ve ciddiyetle sarlm iseler o kadar terakki ve
taal etmiler, bu dinden ne kadar uzaklamlarsa, ite o zaman
irtican, geriliin krna dmlerdir.
Mslmanlarn ilimde, fende, matematikte, astronomide ve sair
bilgi ubelerinde derecei kusvya vardklar zaman, garb iptidailik ve
vahet iinde yayordu, bizden tam drtyz sene geride idi.
Fakat dinimizin mna ve hikmetine arka evirip de benliimize
aalk duygularn girdii devirlerde Mslmanlarn balarna ne
bellar geldiini bilmeyen yoktur .
***
Bu kitab bitirirken son sz olarak unlar sylemek isterim ki,
bugn milletler; iki dev mstesna olmak zere, teker teker bir mna
ifade etmiyorlar.. Yirmi alt milyon Trk, altm milyon Arab, milyarlar
karsnda ne kemiyet tekil eder?
Fakat iktisad, ictima ve hars faktrlerle birbirlerine dayanm,
birbirlerini tamamlam, aralarndaki dman tarafndan
krklenen anlamazlklar def- ref etmi yediyz elli milyon kitle;
o kadar manal, o kadar gl, o kadar muhteem ve mes'ut ki,
bunun hayali bile insann ruhuna evk ve gayret ve cesaret verir!
Yahudiler, u on iki milyon insan bunu yapm ve muvaffak
olmutur. Biz niin yapmayalm! Hem bizim yle insanlar kle
yapmak, beeriyeti kendi emrimizde bir sr gibi idare etmek
iddiamz da yok! Biz, bir inananlar kardeliinin nevesi ve saadeti

- 220 -

peinde kouyoruz. Menfaatimiz

istikbalimizin garantisi bundadr!

bunda,

hayatiyetimiz

ve

***
Allah'n byk kudreti
Mslman milletleri korusun ve birlik
haline gelmeleri iin sebepleri halk buyursun, min!..
---- 0 ----

- 221 -