MO - 01 / 2005

BLM 4

4-1

4.malata Hazrlk
Kaynak Prosedr artnamesinin (KP)
Hazrlanmas ve Onaylanmas;
Kaynak Yeterliliinin Onaylanmas
4.1. Kapsam
Bu blmde, eliklerin EN 288 standardna gre yrtlecek ark kayna ilemleri iin hazrlanan
Kaynak Prosedr artnamelerinin (KP) kapsamna ynelik gerekli artlar belirtilmitir.
Bu blmn kurallar, taraflar arasnda anlamay gerektiren dier eritme kaynak ilemlerine de
uygulanabilir.
Bu blmde verilen deikenler, elik yap elemanlarnn metalurjisini, mekanik zelliklerini ve
geometrisini etkileyen faktrlerdir.
Kaynak Prosedr artnamesi (KP), kaynak ileminin nasl yaplaca konusundaki ayrntlar
vermeli ve kaynak ilemi hakknda btn bilgiyi kapsamaldr. Kaynak Prosedr artnamesi (KP),
birletirilmi paralarn belirli bir kalnlk araln ve esas metaller, hatta ilave metallerin (elektrod
malzemesi) kalnlk araln da kapsayabilir. Baz imalatlar, ilave olarak her bir zel i iin
ayrntl imalat planlamasnn bir ksm olarak, i talimatlar hazrlamay seebilirler.
Madde 4.2.den 4.5.e kadar olan maddelerde verilen bilgi, pek ok kaynak ilemi iin yeterlidir.
Baz uygulamalar iin bu bilgiyi geniletmek veya azaltmak gerekli olabilir. Bu durum ilgili KPde
belirtilmelidir.
malatnn tecrbesine gre aralklar ve toleranslar, uygun olduu yerlerde belirtilmelidir.

4.2. malat (Mteahhit) le lgili Hususlar

4.2.1. malatnn Tanm (bkz. Madde 1.3.2)
4.2.2. KPnin Tanm (bkz. Madde 4.5.5)
4.2.3. Kaynak Prosedr Onay Raporu (KPOR) in Atflar veya Gerektiinde
Dier Belgeler (bkz. Madde 4.7.8)

4.3. Esas Metal ile lgili Hususlar

4.3.1. Esas Metalin Tipi
Tercihan uygun bir standarda atf yaplarak malzemenin tantm yaplmaldr. Kaynak Prosedr
artnamesi (KP), bir grup malzemeyi kapsayabilir.

4-2

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.3.2. Malzeme Boyutlar

Birletirilen paralarn kalnlk aralklar verilmelidir. Borular iin d ap aralklar belirtilmelidir.

4.4. Btn Kaynak Prosedrleri in Genel Hususlar

4.4.1. Kaynak lemi
Kullanlan kaynak yntem/yntemleri, EN 24063 standardna uygun olarak gsterilmelidir.

4.4.2. Birleimin Tasarm

Tasarlanan birleimin ekli ve boyutlarn aka gsterecek ekilde imalat resimleri izilmelidir.
Ayrntlar, birleim tasarm konusuyla ilgili uygun bir standarda atf yaplarak verilebilir. Kaynan
zellikleri iin baz oluturmas asndan kaynak paso sras ema zerinde verilmelidir.

4.4.3. Kaynak Pozisyonu

Uygulanabilir kaynak pozisyonlar, EN ISO 6947 standardna uygun olarak belirtilmelidir
(bkz. Tablo 4.1 ve 4.2a ve b).

Tablo 4.1. Kaynak Pozisyonlar (Levhalar ve Scak Hadde rnleri)

(NOT : G: kt kaynak dikii; F: ke kaynak dikii; ayrca PA, PC, vb. iin bkz. Madde 4.9.6)

Kaynak
dikii

Tavan

Dz

Yatay

1G / PA

2G / PC

3G

PF
PG

4G / PE

2F / PB

3F

PF
PG

4F / PE

Dey

Kt
Kaynak
Dikii

Ke
Kaynak
Dikii
1F / PA

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-3

Tablo 4.2a. Kaynak Pozisyonlar (Borular-Borunun dndrlerek kaynak yaplmas durumu)

(Not : G: kt kaynak dikii F: ke kaynak dikii: ayrca PA, PC, vb. iin bkz. Madde 4.9.6)

Kaynak
dikii

Dz

Yatay

1G / PA

2G / PC

Dey

Tavan

3G / PF

4G / PE

Kt
Kaynak
Dikii

Ke
Kaynak
Dikii

1F / PA

2F / PC

* 3F /PF (

AWS
4F,F

* 4F /PE (

Tablo 4.2b. Kaynak Pozisyonlar (Borular-Borunun sabit halde kaynak yaplmas durumu)
(Not : G: kt kaynak dikii F: ke kaynak dikii: ayrca PA, PC, vb. iin bkz. Madde 4.9.6)

Kt
Kaynak
Dikii

450

5G

PF
PG

6G / H-1.045

6GR

Ke
Kaynak
Dikii

450

5F

PF
PG

6F / 1.45 PA

AWS
4F,F

4-4

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.4.4. Oluk veya Kenar Hazrlama

Oluk temizleme, ya giderme, birleim ve puntalama kaynaklar gsterilmelidir. Bu ilemler iin
kullanlacak yntemler belirtilmelidir.

4.4.5. Kaynak Teknii

Kaynak teknii salnml veya salnmsz olarak belirtilmelidir. Elle yaplan kaynak dikii iin
en byk paso genilii, mekanize kaynak iin en byk elektrod salnm genlii, frekans ve
salnmn toplam sresi verilmelidir. Tor, elektrod ve/veya tel as gsterilmelidir.

4.4.6. Kk Oyma
Kk oyma iin kullanlacak yntem belirtilmelidir.

4.4.7. Altlk (Karlama Paras)

Altlk yntemi ve tipi, malzemesi ve boyutlar verilmelidir.

4.4.8. Kaynak Sarf Malzemelerinin Ksa Gsterilii

Kullanlacak kaynak sarf malzemelerinin ksa gsterimleri, imalatlar ve ticari isimleri
verilmelidir.

4.4.9. Kaynak Sarf Malzemelerinin Boyutlar

Elektrod/telin ap veya erit elektrodun genilii ve kalnl belirtilmelidir.

4.4.10. lave Metal (Elektrod Malzemesi) ve Toz iin lemler

Kullanmdan nce ilave metalin (elektrod malzemesinin) veya tozun kurutulmas veya ileme tabi
tutulmas gerektiinde, bu durum belirtilmelidir. Uygun bir standarda atf yaplmasna izin verilir.

4.4.11. Elektrik le lgili Parametreler

Akm tipi (alternatif akm (aa) veya doru akm (da)) ve kutuplama (polarite) belirtilmelidir. Darbeli
(impuls) kaynak iin darbe sresi, darbe akm, darbe frekans, temel akm ve temel gerilim belirtilmelidir. Ayrca akm aral ve ark gerilimi aral da belirtilmelidir.

4.4.12. Mekanize Kaynak lemi

Mekanize kaynak ilemi uygulandnda, ilerleme hz aral ve tel srme hz aral
belirtilmelidir. Bu nedenle KP iin uygulama aral, bu zel tehizat tipi iin snrlandrlmaldr.

4.4.13. n Tavlama Scakl

Kaynak ileminin balangcnda uygulanan scaklk ve n tavlama gereksiz olduunda, kaynak
ileminden hemen nce en dk i paras scakl belirtilmelidir.

4.4.14. Pasolararas Scaklk

En yksek pasolararas scaklk belirtilmelidir.

4.4.15. Kaynaktan Sonraki Isl lem

Herhangi bir kaynak sonras sl ilem veya yalandrma ilemi iin ayr bir kaynak sonras sl ilem
veya yalandrma ile ilgili kurallara yaplan atflar veya prosedr belirtilmelidir.

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-5

4.4.16. Koruyucu Gaz

EN 439a gre kullanlan koruyucu gazn ksa gsterilii, imalats ve ticari ismi belirtilmelidir.

4.5. Kaynak lem Grubuna Ait zellikler (bkz. Tablo 3.9)

4.5.1. 11 Numaral lem Grubu (Gaz Korumasz Metal Ark Kayna)
11 no.lu ilem grubu iin, sarf edilen elektrodun birim uzunluu bana atlan paso uzunluu belirtilmelidir. (bkz. Ek 3)

4.5.2. 12 Numaral lem Grubu (Tozalt Kayna)

oklu elektrod sistemleri iin tel elektrodlar says, konfigrasyonu ve elektrik balantlar belirtilmelidir. Temas ucu (kontak meme)/i paras mesafesi olarak, mekanize edilmi kaynak ilemi iin
nozulun temas ucunun i parasnn yzeyine olan uzakl belirtilmelidir. Kullanlan tozun EN
758e gre ksa gsterimi, imalats ve ticari ismi belirtilmelidir.Ayrca ilave metal (elektrod
malzemesi) kullanlyorsa, bununla ilgili standart, elektrodun ap, reticisi, ksa gsterimi ve ticari
ismi verilmelidir. (bkz. Ek 3 ve Tablo 3.9)

4.5.3. 13 Numaral lem Grubu (Koruyucu Gaz Altnda Ark Kayna)

13 numaral ilem grubu iin gaz ak hz ve nozul ap, tel elektrodlarn says, ilave metal, temas
ucu (kontak meme) / i paras mesafesi verilmelidir. (bkz. Ek 3 ve Tablo 3.9)

4.5.4. 15 Numaral lem Grubu (Plazma Ark Kayna)

15 numaral ilem grubu iin tipi, nozul ap, ak hz gibi plazma gaz parametreleri, koruyucu gaz
ak hz ve nozul ap, tor tipi, plazma akm, temas ucu/i paras mesafesi belirtilmelidir.

4.5.5. Kaynak Prosedr artnamesi (KP)

Tablo 4.3de bir KP rnei gsterilmitir.

4.6. eliklerin Ark Kayna in Kaynak Prosedr Testleri

4.6.1. Tanmlar
Bu blmde EN 288-3e gre eliklerin ark kayna iin kaynak prosedr testleri verilmitir.
Kullanlan tanmlar, EN 288-1de verilen tanmlardr.

4.6.2. lk Kaynak Prosedr artnamesi (iKP)

lk Kaynak Prosedr artnamesi, Madde 4.5.5te gsterilen ekilde hazrlanmaldr. iKP btn
ilgili parametreler iin gerekli aral belirtmelidir.

4.6.3. Kaynak Prosedr Testleri

malatta kullanlan kaynak tipini temsil eden test paralarnn yapm ve testi, Madde 4.7.4e ve
4.7.5e uygun olmaldr.

4-6

BLM 4

MO - 01 / 2005

Tablo 4.3. malatnn Kaynak Prosedr artnamesi (KP) rnei

Yer:
malatnn kaynak prosedr:
Belge no.:
KPOR no:
malat:
Kaynaknn ad:
Kaynak yntemi:
Diki tr:
Kaynak az hazrlnn ayrntlar
(Resim) *):

Deneti veya Denetim Kuruluu:

Kaynak az hazrlama ve temizleme ekli:
Esas metalin gsterimi:

Para kalnl (mm):

D ap (mm):
Kaynak pozisyonu:

Birleim ekli / Detay

Kaynak sras (paso dzeni)

Kaynak ileminin ayrntlar

Kaynak
pasosu

Yntem

lave
malzeme
ap [mm]

Akm
iddeti
[A]

Gerilim
[V]

Akm tr Tel srme

Kutuplama
hz

Kaynak
hz

lave malzeme:
- snf ve markas:
Kurutma iin zel talimatlar:
Koruyucu gaz / Kaynak tozu:
-Koruyucu gaz:
-Kk koruyucu:
Gaz ak debisi:
- Koruyucu gaz:
- Kk koruyucu:
Tungsten elektrod tr/ap:
Kkn oyulmas / altlk ayrntlar:
n tavlama scakl:
Pasolararas scaklk:
Kaynaktan sonraki sl ilem ve/veya yalandrma:
Zaman, scaklk, yntem:
Istma ve soutma hz:

lave bilgiler:
rn.Salnm (maks. paso genilii):
Salnm: genilik, sklk, duraklama sresi:
Darbeli kaynak ayrntlar:
Kontak borusu mesafesi:
Plazma kaynann ayrntlar:
Tor tutu as:

malat /Mteahhit

Deneti veya denetim kuruluu

sim, tarih ve imza

sim,tarih ve imza

*)

Gerekiyorsa

Is
girdisi

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-7

4.7. Deney Paras

4.7.1. Genel
malatta kaynak prosedrnn uygulanaca kaynakl yap, Madde 4.7.2de belirtildii ekilde
standart hale getirilmi deney paras veya paralar yaplmak suretiyle temsil edilmelidir.

4.7.2. Deney Paralarnn ekli ve Boyutlar

Deney paralar, uygun s dalmn salamak zere yeterli boyutta olmaldr. ekil 4.1den 4.5e
kadar olan ekillerdeki t et kalnl, birleen paralarn kaln olanna aittir.
lave deney paralar veya en kk boyuttan daha uzun deney paralar, fazladan ve/veya yeniden
deney yaplmasn salamak zere hazrlanabilir.
Uygulama standardyla istendiinde ve ITABda (Is Tesiri Altnda kalan Blge) entik darbe deney
numunelerinin alnmas gerektiinde, levha hadde yn deney paras zerine iaretlenmelidir.
Deney parasnn kalnl Madde 4.7.2.1den Madde 4.7.2.4e kadar olan maddelere uygun
seilmelidir.
Aksi belirtilmedike, deney parasnn ekli ve en kk boyutlar aadaki gibi olmaldr:
lk Kaynak Prosedr artnamesinde (iKP) ayrntl olarak verildii ekilde kaynak az
hazrlama ve uygun konumlandrma

a = 3t; en kk deer 150 mm

b = 6t; en kk deer 350 mm
t : levha et kalnl

ekil 4.1. Levhada kt kaynak dikii iin deney paras

lk Kaynak Prosedr artnamesinde (iKP) ayrntl olarak verildii

ekilde kaynak az ama hazrl ve uygun konumlandrma

a = en kk deer 150 mm
t = boru cidar (et) kalnl
D = d ap

ekil 4.2. Boruda kt kaynak dikii iin deney paras

4-8

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.7.2.1. Levhada Kt Kaynak

Deney paras ekil 4.1e uygun olmaldr. Deney parasnn uzunluu, yeterli sayda deney
numunesi karabilecek ekilde olmaldr (bkz. Tablo 4.8).
4.7.2.2. Boruda Kt Kaynak (Boru, Tp, i Bo Kesit)
Deney paras ekil 4.2ye uygun olmaldr. Kk boru aplar (kesitler) kullanldnda, birden
fazla deney parasnn oluturulmas gerekli olabilir.
4.7.2.3. T-Birleimde Kt Kaynak
Deney paras ekil 4.3e uygun olmaldr. Deney parasnn uzunluu, ekil 4.8te verilen uygun
deney numunelerini salayacak ekilde olmaldr.
4.7.2.4. Branman Kayna
Deney paras ekil 4.4e uygun olmaldr. birleim as, imalatta kullanlan en kk a
olmaldr.
Branman kaynaklar, tam nfuziyetli birleim (TBN) olarak dikkate alnmaktadr.
4.7.2.5. Ke Kaynak
Deney paras ekil 4.4 veya 4.5e uygun olmaldr. Bunlar, ksmi nfuziyet (KBN) vermek zere
az hazrlama ile de kullanlabilir.

4.7.3. Deney Paralarnn Kayna

Deney paralarnn hazrl ve kayna, bir iKP ne uygun olarak ve kaynak teknolojisinin genel
artlar dahilinde yaplmaldr. Deney paralarnn kaynak pozisyonlar, eim ve dnme alarnn
snr deerleri ISO 6947 ye uygun olmaldr.
Puntalama kaynaklarnn sonradan zerinden kaynak yaplmas gerekiyorsa, buna deney parasnda
da dikkat edilmelidir.
Deney paralarnn kayna ve deneyleri, bir deneti veya denetim kuruluunun gzetimi altnda
yaplmaldr.

4.7.4. Deney Numunelerinin Yeri ve Alma Konumlar

Deney numunelerinin yeri ekil 4.6, 4.7, 4.8 ve 4.9a uygun olmaldr. Tahribatsz (hasarsz)
muayeneden (NDT) sonra alnan deney numunelerinin daha iyi sonular verdii grlmtr.
Deney numunelerinin kabul edilebilir kusurlar gsteren blgelerden olmamak zere, uygun yerlerden alnmasna izin verilir.

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-9

a = 3t; en kk deer 150 mm

b = 6t; en kk deer 350 mm
t : levha et kalnl

lk Kaynak Prosedr artnamesine (iKP) uygun kaynak az ama hazrl ve birletirme dzeni
ekil 4.3. T- birleim iin deney paras

lk Kaynak Prosedr artnamesine (iKP) uygun kaynak az ama hazrl ve birletirme dzeni
a = en kk deer 150 mm
D1 = ana borunun d ap
D2 = branman borusunun d
ap

t1
t2
a

ekil 4.4. Branman birleimi ve boruda ke kaynak dikii iin deney paras

= ana borunun et kalnl

= branman borusunun et
kalnl
= birleim as

4-10

BLM 4

MO - 01 / 2005

iKP - lk Kaynak Prosedr

artnamesinde ayrntl
olarak verildii ekilde,
tek taraftan veya ift taraftan
ekilen kaynak dikii ve
uygun konumlandrma

a = 3t;
b = 6t;

en kk deer 150 mm
en kk deer 350 mm

t1 ve t2 : levha et kalnlklar

ekil 4.5. Levhada ke kaynak dikii iin deney paras

25 mmlik ksm atlr

BLGE 1
- 1 ekme numunesi
- 1 kk ve 1 yzey veya 2 tarafl eme numuneleri
iin

BLGE 2
- gerektiinde darbe ve ilave deney numuneleri iin

BLGE 3
- 1 ekme numunesi
- 1 kk ve 1 yzey veya 2 tarafl eme numuneleri iin

BLGE 4
- 1 ekme numunesi
- 1 kk ve 1 yzey veya 2 tarafl eme numuneleri iin

25 mmlik ksm atlr

ekil 4.6. Levhada kt kaynak dikii iin numune alma konumlar

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-11

Sabit borunun st ksm

BLGE 1
- 1 ekme numunesi
- 1 kk ve 1 yzey veya
2 tarafl eme numuneleri iin

BLGE 2
- Gerektiinde darbe ve
ilave deney numuneleri iin
BLGE 3
- 1 ekme numunesi
- 1 kk ve 1 yzey veya
2 tarafl eme numuneleri iin
BLGE 4
- 1 makro muayene numunesi
- 1 sertlik deneyi numunesi iin

ekil 4.7. Boruda ekilecek kt kaynak dikii iin numune alma konumlar

25 mmlik ksm atlr

Makro/Sertlik
Kaynak yn

ekil 4.8. T-birleimlerde kt kaynak dikii ve levhada ke kaynak dikii iin numune alma konumlar

4-12

BLM 4

MO - 01 / 2005

ekil 4.9. Branman kayna veya boruda ke kaynak dikii iin numune alma konumlar

4.7.5. Test Paralarna Uygulanacak Tahribatl ve Tahribatsz Deneyler

Deney paralarna uygulanacak tm tahribatsz ve tahribatl deneyler, ncelikle en son TS-EN
standartlarna gre, yoksa EN standartlarna gre, henz kmayan EN yerine ise ISO standartlarna
gre yaplmaldr. Bu standartlarn bazlar unlardr:
EN 875, EN 876, EN 895, EN 910, EN 970, EN 1011, EN 1043-1, EN 1043-2, EN 1289,
EN 1290, EN 1291, EN 1320, EN 1321, EN 1418, EN 1435, EN 1711, EN 1712 , EN 1713,
ISO 1106, ISO 3452
Muayeneler, tahribatsz veya tahribatl (hasarsz veya hasarl) olarak yaplabilir. Uygun numunelerin
karl ve dier deneylerle ilgili bilgiler Tablo 4.4te verilmitir. Sertlik deneyi iin tipik konumlar ekil 4.10da gsterilmitir.
Kaynaktan sonra sl ilem grmeyecek olan deney paralar, yaynabilir hidrojen atlamasna
hassas malzemelerde (bkz. Madde 5.3), yeterli bir sre beklendikten sonra tahribatsz (hasarsz)
muayene (NDT) yaplmaldr.
Tahribatsz (hasarsz) deneylerle (NDT) tesbit edilen sreksizliklerin deerlendirilmesinde,
EN 25817nin B - kalite grubu gznne alnmaldr. Bunun istisnas olarak C - kalite grubunun
gznne alnabilecei sreksizlikler, kt ve ke kaynak dikilerinde ar diki taknl
(bkz. ekil 1.5 ve ekil 1.6 9 numara), ar ke diki kalnl (bkz. ekil 1.8a) ve kk
sarkkldr (bkz. ekil 1.9).

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-13

Tablo 4.4. Deney paralarnn incelenmesi ve muayenesi

Test paras

Test tr

(bkz. ekil 1 ve 2) *)

T-kt kaynakl birleim 5)

(bkz. ekil 3 ) *)
Boru branman 5)
(bkz. ekil 4) *)
Levhada ke kaynak dikii
(bkz. ekil 6) *)
Boruda ke kaynak dikii 5)
(bkz. ekil 4) *)
1)

2)

3)

4)
5)

6)

7)

8)
*)

- entik darbe eme deneyi

- Sertlik deneyi
- Makro kesit

% 100
% 100
%100
2 numune
Kk tarafndan 2 numune ve
yzey tarafndan 2 numune
2 takm
istenir
1 numune

- Gzle muayene
- Yzey atlak muayenesi
- Ultrasonik muayene
- Sertlik deneyi
- Makro kesit

% 100
% 100
% 100
istenir
2 numune

- Gzle muayene
- Radyografik ve ultrasonik m.
- Yzey atlak muayenesi
- Enine ekme deneyi
- Enine eme deneyi

Kt kaynak dikii

Testin kapsam

Dipnotlar

1)

2)

6)
3)

1)
4)

ve 7)
3)

5)

- Gzle muayene
- Yzey atlak muayenesi
- Makro kesit
- Sertlik deneyi

% 100
% 100
2 numune
istenir

1)

3)

ISO 3452ye gre penetran sv veya manyetik toz muayenesi.

Manyetik olmayan malzemeler iin sadece penetran sv muayenesi.
Her 2 eme numunesi, ekme blgesindeki kk tarafndan ve kapak tarafndan olmak zere, t 12 mm ise,
tercihan 4 yanal eme numunesiyle yer deitirebilir.
Esas metal iin gerekmez;
- en dk ekme mukavemeti Rm 420 N/mm2 ( = 4,20 t/cm2) ,
(en dk akma mukavemeti Re 275 N/mm2 (= 2,75 t/cm2) olan ferritik elikler
- 9. Gruptaki elikler 8)
Sadece ferritik elikler iin ve t 12 mm iin
iKP veya KP, baka bir prosedrle onaylanmad zaman, mekanik zellikleri ynelik ilave deneyler
dikkate alnmaldr.
1 takm kaynak metalinden ve 1 takm da ITABdan.
Sadece cidar kalnl t 12 mm ve tesbit edilmi entik darbe tokluuna sahip esas metaller iin;
veya bir
uygulama standard tarafndan isteniyorsa uygulanr. Test scakl belirtilmemise, testler oda
scaklnda yaplr.
D ap 50 mmden byk ise ultrasonik muayene istenmez.
Boru d ap 50 mmden byk olduunda, teknik olarak ultrasonik muayene uygulanamyorsa, - mmkn
olduu takdirde - boru branmanlar iin radyografik muayene yaplmaldr.
bkz. Tablo 4.10
Buradaki ekil numaralar orijinal standarttakine kar gelmektedir

4-14

BLM 4

MO - 01 / 2005

ekil 4.10. Sertlik deneyi iin tipik rnekler

4.7.5.1. Sertlik Deneylerinin Yapl

Bu standartta ayrca, tahribatl muayenelerin yaplmasyla ilgili artlar verilmektedir. rnein izin
verilen en yksek sertlik deerleri Tablo 4.5te verilmitir.

Tablo 4.5. Vicker cinsinden izin verilen en yksek sertlik deerleri, HV10

elik Gruplar *)

Tek pasolu kt ve ke kaynak dikileri

ok pasolu kt ve ke kaynak dikileri

sl ilem grmemi

sl ilem grmemi

2)
3)
*)

sl ilem grm

1 ,2

380

320

350

320

3 2)

450

3)

420

3)

4,5

3)

320

3)

3)

350

3)

Ni % 4
Ni > % 4
1)

sl ilem grm

1)

3)

300

320

3)

3)

400

320
350
300
3)

Sertlik deneyi istendii takdirde

En dk akma mukavemeti min Re > 885 N/mm2 (= 8,85 t/cm2) olan elikler iin zel szlemeler gerekir.
zel szlemeler gerekir.
bkz. Tablo 4.10

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-15

4.7.5.2. entik Darbe (Vurma) Deneyleri (TS EN 875e gre)

4.7.5.2.1. Adlandrma Sistemi

Numunelere uygulanacak entik vurma deneyinde adlandrma, numune tipini ve entik ynn
gstermek iin bir harflendirme sistemine ve referans hatlarndan (RL) (bkz. Tablo 4.6 ve 4.7)
itibaren (mm) cinsinden entik mesafesini gstermek iin bir numaralandrma sistemine dayanr.
Adlandrma yntemi ekil 4.11de gsterilmitir. Deney numuneleri, boyuna eksenleri kaynak
dikiine dik alarda olacak ekilde kaynakl birleimlerden karlarak alnmaldr.

VWT 0/1

VWT 0/30

entik ekseni

VWT 1/2

ekil 4.11. Tipik adlandrma rnekleri (kt kaynak dikii)

4-16

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.7.5.2.2. Karakterler (Gsterim Sisteminde Kullanlan Karakterler / KarakterlerinTanm)

Adlandrma aadaki karakterlerden meydana gelir:
Birinci karakter
kinci karakter

U:
V:
W:
H:

nc karakter
Drdnc karakter

S:
T:
a:

Beinci karakter

b:

Charpy U - entii
Charpy V - entii
Kaynak metalindeki entik; referans hatt deney numunesi konumundaki kaynak eksenidir.
ITAB - s tesiri altndaki blgedeki entik; referans hatt eritme
veya birletirme hattdr.
(entik, ITAB da ierir.)
Yzeye paralel entikli yzey 1)
Kalnlk boyunca entik
Referans
hattndan
entik
merkezine
olan
mesafe
(a kaynak ekseninde ise, a = 0 olarak kaydedilmelidir.)
Kaynak birletirme yzeyi tarafndan deney parasnn en
yakn yzeyine olan mesafe 2)
(b kaynak yzeyinde ise, b = 0 olarak kaydedilmelidir.)

1) Bu ynlendirme, krlma mekanii deneyinde kullanlan yzey entii adlandrmasna edeerdir.

2) ift taraftan V, ift taraftan eimli (K) veya benzer kaynak dikileri durumunda yzey taraf kaynan daha byk genilik

ieren taraf veya kaynak enerjisinin ilk uyguland taraftr.

4.7.5.2.3. lave Bilgi

Bu basit adlandrmann yer ve entik ynn yeterince belirtemedii durumlarda, kaynak
prosedrne atf yapan bir ema verilmelidir.
4.7.5.3. Adlandrma rnekleri
Adlandrma rnekleri Tablo 4.6, Tablo 4.7 ve ekil 4.11de verilmitir.

Tablo 4.6. Deney paras yzeyine paralel entikli yzey (S konumu)

Referans
Adlandrma

Kaynak Ekseni
Gsterili

Referans
Adlandrma
VHS a / b
(Basn
kayna)

VWS a/b

Ykseklik

VHS a / b
(Ergitme
kayna)

Ergitme / Birleme hatt

Gsterili

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-17

Tablo 4.7. Deney paras yzeyine dik entikli yzey (T konumu)

Referans
Adlandrma

Kaynak Ekseni
Gsterili

Referans
Adlandrma

VWT O/b

VHT O/b

VWT a/b

VHT a/b

VWT O/b

VHT a/b

VWT a/b

VHT a/b

Ergitme / birleme hatt

Gsterili

4.7.5.4. Muayene
Bu blmde belirtilen deney numuneleri, EN 10045-1e uygun olarak deneye tabi tutulmaldr.
4.7.5.4.1. EN 10045-1in erii

EN 10045-1 standard, metal malzemeler iin Charpyye gre (U ve V-entik) entik darbe deney
yntemlerini tanmlamaktadr.
4.7.5.4.2. Numuneler

Normal numune, 55 mm uzunluunda ve 10 mm kenar geniliine sahip bir kare kesite sahiptir.
entik, uzunluunun ortasnda yer alr. ki tr entik formu tespit edilmitir:
a) 45lik aya, 0,25 mmlik entik yarapna ve 2 mmlik entik derinliine sahip V-entik
b) 1 mmlik entik yarapna ve 5 mm entik derinliine sahip U-entik.
Numune boyutlar Tablo 4.8de ve ilgili ekilleri de ekil 4.12de verilmitir. Numunenin deney
tesisatna yerletirilmesi ise ekil 4.13de gsterilmitir.

4-18

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.7.5.4.3. Deney Raporu

Deney raporu, EN 10045-1de verilenlere ek olarak aadaki bilgileri de iermelidir :

-

EN 875e atf.
Deney numunesinin adlandrlmas
Gerektiinde ema
Gzlenen kusurlarn tip ve boyutlar
Uygulama standard ve/veya szlemeyi imzalayan taraflar arasndaki yaplan anlama
aracyla istenen bilgiler.

Tablo 4.8. Numune boyutlar ve bunlar iin izin verilen sapmalar

U-entikli numune
Tanmlama

Numune uzunluu
Numune genilii
Numune genilii
- Normal numune
- Dk ll numune
entik as
entik dibinden ykseklik
entik yarap
Numunenin n yzeyi ile entik
ortas arasndaki mesafe 2)
entiin simetri ekseni ile
numunenin uzunlamasna ekseni
arasndaki a
entiin simetri ekseni ile
numunenin uzunlamasna ekseni
arasndaki a
1)
2)

V-entikli numune

Anma
(nominal)
ls
55 mm
10 mm
10 mm
5 mm
1 mm

Snr ller
ISO
Gsterimi 1)
0,60 mm
Js 15
0,11 mm
Js 13
Js 13
0,11 mm
Js 13
0,09 mm
0,07 mm
Js 12

Anma
(nominal)
ls
55 mm
10 mm
10 mm
7,5 mm
5 mm
45
8 mm
0,25 mm

Snr ller
ISO
Gsterimi 1)
0,60 mm
Js 15
0,06 mm
Js 12
0,11 mm
Js 13
0,11 mm
Js 13
0,06 mm
Js 12
2
0,06 mm
Js 12
0,025 mm
-

27,5 mm

0,42 mm

Js 15

27,5 mm

0,42 mm

Js 15

90

90

90

90

ISO 286ya gre

Probun otomatik konumlandrld sarkal vurma ilemi iin, 0,42 yerine 0,165 lik bir snr l deeri tavsiye edilir.

Tablo 4.9.
Numara

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
-

ekil 4.12de yer alan numaralarn aklamalar (ayrca bkz. Tablo 4.8)
Aklama

Boyut

Numunenin uzunluu
Numunenin ykseklii
Numunenin genilii
entik dibinin ykseklii
entik as
entik yarap
Destein izdm mesafesi
Destek ucunun yuvarlatma yarap
Destein genileme as
Vurma kamasnn as
Kama ucunun yuvarlatma yarap
eki aftnn kalnl
Gereken vurma ii (KU veya KV)

mm
mm
mm
mm
Derece
mm
mm
mm
Derece
Derece
mm
mm
Joule

MO - 01 / 2005

BLM 4

NOT : Numaralarn aklamalar iin Tablo 4.9a baknz; Ra = kk yarap

ekil 4.12. Charpyye gre entik vurma deneyi

Numunenin genilii

Numunenin ykseklii

ekil 4.13. Numune, altlk (karlama paras) ve destein dzenlenmesi

4-19

4-20

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.7.6. elik Gruplar

elik cinslerinin tanmlar, gruplar ve grup numaralar Tablo 4.10da verilmitir.

4.7.7. Geerlilik Alanlar

EN 288-3 standardnda geerlilik alanlar, imalat, malzeme ve kaynak prosedr bakmndan
tanmlanmtr. Bu konuda genel kural udur. Belirlenen geerlilik alan dndaki tm deiiklikler,
yeni bir kaynak prosedr testinin yaplmasn gerektirir.
eitli geerlilik alanlar aada tablolar halinde verilmitir (bkz. Tablo 4.11, Tablo 4.12 ve
Tablo 4.13).
Geerlilik alanlar bakmndan kaynak yntemleri, farkllk gstermektedir. Her kaynak ynteminin
kendine zg artlar nedeniyle, standartta kaynak yntemlerine zg geerlilik alanlarna dikkat
edilmelidir.
Tablo 4.10. elik gruplar

Grup no.

elik Cinsi
2

2
3
4
5
6
7
8
9

En dk akma mukavemeti Re 355 N/mm (3,55 t/cm2) veya en dk ekme mukavemeti

Rm 520 N/mm2 ( = 5,20 t/cm2) olan ve kimyasal analiz deerleri aadakileri amayan elikler :
C = 0,24 Si = 0,55 Mn = 1,60 Mo = 0,65 S = 0,045 P = 0,045
Dier kimyasal elemanlarn herbiri = 0,3
Dier kimyasal elemanlarn toplam = 0,8
En dk akma mukavemeti Re > 355 N/mm2 (3,55 t/cm2) olan ve normalize edilmi veya
termomekanik ilem grm ince taneli yapsal elikler
En dk akma mukavemeti Re > 500 N/mm2 (5,0 t/cm2) olan ve slah edilmi ince taneli
yap elikleri
Cr % 0,6, Mo % 0,5 ve V % 0,25 olan elikler; Dipnota baknz
Cr %9 ve Mo % 1,2 olan elikler; Dipnota baknz
Cr %12, Mo % 1 ve V % 0,5 olan elikler; Dipnota baknz
Ni % 9 olan elikler; Dipnota baknz
% 12 ila % 20 Cr ieren ferritik ve martenzitik elikler; Dipnota baknz
Ostenitik paslanmaz elikler

Dipnot : 4., 5., 6., 7. ve 8. Gruplarda alam miktar, anma eriyik analizinden tesbit edilmitir.

Tablo 4.11. elik gruplar arasndaki tekil edilen birleimlerin geerlilik alan
Bir elik grubu veya kark bir birleim iin
bir kaynak prosedr testinin mevcut
onaylanm hali

2
3
2 ile 8in kayna
3 ile 8in kayna
2 ile 9in kayna
veya
3 ile 9in kayna

Geerlilik Alan
1 ile 2 nin kayna

1
2
1
2
1
2
3
1
2
3

ile
ile
ile
ile
ile
ile
ile
ile
ile
ile

3 n
3n
8n
8n
8 in
8 in
8 in
9 un
9 un
9 un

kayna
kayna
kayna
kayna
kayna
kayna
kayna
kayna
kayna
kayna

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-21

Tablo 4.12. Kalnlklarn geerlilik alan

Geerlilik alan 1) 2)

Test parasnn kalnl

t
(mm)
t 3
3 < t 12
12 < t 100
t > 100

Bir paso iin veya

her iki taraftan birer paso iin
0,8 t
0,8 t
0,8 t

ila
ila
ila

1,1 t
1,1 t
1,1 t

0,8 t

ila

1,1 t

ok pasolu kaynak iin

t
3t
0,5t
max.
0,5t

ila
ila
ila
150mm
ila

2t
2t
2t
1,5t

1)

entik darbe numuneleri iin snr kalnln altndaki testler iin (12 mm), entik darbe testsiz numuneler iin (< 12) mm
deki onay geerlidir.
2) Geerlilik alan, hidrojen atla hari, daraltlabilir.

4.7.8. Kaynak Prosedr Onay Raporu (KPOR)

Kaynak prosedrnn onaylanmasyla ilgili rapor, her bir deney parasnn deerlendirme
sonularn gsteren bir belgedir. Gerektiinde ilave testler iin de bir KPOR dzenlenir. Muayene
sonularnn reddedilmesini gerektirecek herhangi bir unsur bulunmamas halinde, KPOR onaylanm olur ve raporun alt, gerekli kii veya kurulularca imzalanr.
KPOR iin bo bir n belgenin hazr bulundurulmas, deiik muayene sonularnn izlenmesi ve
deerlendirilmesi bakmndan kolaylk salamaktadr.
Tablo 4.14de bo bir KPOR rnei verilmitir.
Test sonular rnei Tablo 4.15de verilen tabloya kaydedilmelidir.

Tek taraftan
kaynak
edilmi

*
X

X
X

Kk
oymasz

* KPnin kaynak prosedr testiyle onayland dikii belirtir.

x KPnin ayrca onayland dikii belirtir.
- KPnin onaylanmad dikii belirtir.

Kk
oymal

Tek
taraftan
kaynak
edilmi

ift taraftan
kaynaklanm

X
X

ift
taraftan
kaynak
edilmi

Levhada
ke
kaynak
dikii

Banyo
emniyetli

Banyo
emniyetsiz

Tek taraftan
kaynaklanm

Boruda kt kaynak
dikii

Boruda
ke
kaynak
dikii

BLM 4

Not : Burada levha ile levha tipi scak hadde rnleri ve profilleri kastedilmektedir.

aretlerin aklamalar :

Levha
Ke kaynak dikii Boru

kaynak
edilmi

Kk oymasz

Banyo

*
X

Banyo
emniyetsiz

Banyo
emniyetli

Tek taraftan
kaynaklanm

Levhada T-kt kaynak

dikii

KAYNAK DK GEERLLK ALANLARI

Levhada kt kaynak dikii

Kk oymal

emniyetsiz

Tek taraftan emniyetli

kaynak
Banyo
edilmi
emniyetsiz

ift
taraftan
kaynak
edilmi

Levhada
T-kt kay- ift
nak dikii taraftan

Boruda
kt kaynak dikii

Levhada
kt
kaynak
dikii

Tek taraftan emniyetli

kaynak
Banyo
edilmi

Banyo

Onaylanan deney parasnn

birleim tr

Tablo 4.13 Diki trleri iin geerlilik alanlar

4-22
MO - 01 / 2005

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-23

Tablo 4.14. Bir Kaynak Prosedr Onay Raporu Belgesi (KPOR) rnei

malatnn Kaynak Prosedr Testi

Deneti veya Denetim Kuruluu:

Belge No.:

Belge No.:

malat :
Adres :
Standart / Test standard:
Kaynan yapl tarihi:
Test kapsam:
Kaynak yntemi:
Diki tr:
Esas metal(ler):

Sertlik derecesi:

Esas metalin kalnl (mm):

D ap (mm):
lave metal tr:
Koruyucu gaz / toz:
Akm tr:
Kaynak pozisyonu:
n tavlama:
Sonradan sl ilem ve/veya yalandrma:
Dier bilgiler:
bu belge ile test kaynaklarnn, belirtilen standart veya test standartlarndaki artlara uygun olarak
hazrland, kaynak edildii ve test edildii onaylanmtr.

____________________________________________________________________________
Yer

Deneti veya Denetim kuruluu

____________________________________________________________________________
Hazrlama tarihi

sim, tarih ve imza

4-24

BLM 4

MO - 01 / 2005

Tablo 4.15 Test sonular rnei

malatnn kaynak prosedr testi:

Belge No.:
Gzle muayene:
Penetran sv / Manyetik toz muayenesi *):

Deneti veya Denetim kuruluu:

Belge No.:
Radyografik muayene *):
Ultrasonik muayene *):
Scaklk:

ekme deneyi
Re
N/mm2
(veya t/cm2)

Tr / No

Rm
N/mm2
(veya t/cm2)

%A

%Z

Kopma
boyu

Aklamalar

artlar

Eme kafas veya eme rulosu ap :

Eilme deneyi
Tr / No.

Eilme as

Uzama *)

Tr:

entik darbe eme deneyi *)

entik yeri /
dorultusunda

Scaklk
C

Deerler
2
3

Makro kesit:
Mikro kesit *):

Sonu

Boyut:

Ortalama deer Aklamalar

Sertlik deneyleri *)
Tr / Yk:
Esas metal:
ITAB:
Kaynak metali:

lm yeri (Eskiz * )
)

Dier testler:
Aklamalar:
Testlerin salad artlar:
Laboratuvar rapor no:
Test sonular:
Tatminkardr
Tatminkar deildir (artlar salanamamtr)
Testler aadakilerin denetiminde yaplmtr:
Deneti veya Denetim kuruluu
*)

artlar:

Gerekirse
sim, tarih ve imza

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-25

4.8. Dier Onaylama Yntemleri

4.8.1. EN 288 - 5 : zin Verilen (nceden Onaylanm) Kaynak lave Metalleriyle
Onaylama
Baz malzemelerin snn tesiri altnda kalan blgesindeki (ITAB) zellikleri, s girdisinin belirli
snrlar iinde kalmas artyla bozulmaz. Eer kaynak ilave metali onaylanmsa ve tm kaynak
parametreleri uygun geerlilik alannda ise, bir KP bu tr malzemeler iin onaylanr.
zin verilen kaynak ilave metalleri araclyla onaylama, ilave metal kullanlan ark kaynaklar ile
snrldr.
Tm kaynak ilemleri, yani test parasnn kayna, muayenesi ve denetimi, bamsz bir deneti
veya denetim kuruluunun sorumluluu altndadr. Deneti veya denetim kuruluu, onaylanan
kaynak ilave metalleri iin nemli parametrelerle ilgili izin verilen geerlilik alann tesbit eder.

4.8.2. EN 288 - 6 : nceki Kaynakl malat Deneyimine Dayanarak Onaylama

malat, belirli bir tr birletirme ve malzemeyi, gemite tatminkar ekilde kaynak yaptn,
uygun ve gvenilir belgelerle ispat edebildii zaman, nceden edindii bu deneyimlerine dayanarak
bir KPni onaylatabilir.
nceden edinilen kaynakl imalat deneyimine dayanarak onaylanan bir KPnin geerlilik alan,
standart malzeme(ler)le, kaynak yntem(ler)iyle, ilave metal(ler)le ve nceki kaynakl imalat
deneyimleriyle tatminkar ekilde ispat edebildii kaynak parametreleriyle snrldr.

4.8.3. EN 288 - 7 : Standart Kaynak Prosedrne Dayanarak Onaylama

Tm parametrelere ait alanlar, standart kaynak prosedrnn izin verdii alanlar iinde kaldnda,
imalatnn hazrlad KP onaylanr.
Standart kaynak prosedr, bamsz bir deneti veya denetim kuruluu tarafndan nceden
hazrlanr ve onaylanr. Bamsz deneti veya denetim kuruluu, EN 288-7ye gre, kendi
gzetiminde bir iKP hazrlatr; test paralarn kaynak yaptrr; testleri yaptrr ve son halini alm
geerli KPni belirler.
Ancak, onaylanan KPnin zel bir kaynak makinasna gre olmamas veya test parasnn byle
zel artlardan arnm olarak oluturulmas,vb. eklinde nemli parametrelerin hatasz olarak
tespitine zel nem verilmelidir. Bunlar bamsz bir deneti veya denetim kuruluu tarafndan
onayland zaman, bu son KP her tr imalat tarafndan kullanlabilen bir standart kaynak
prosedr olur.

4.8.4. EN 288 - 8 : malatn Balangcndan nce Yaplan Teste Dayanarak

Onaylama
malatn balangcndan nce yaplan bir teste dayanarak onay verme, test edilecek birleimin
gerekli deney paralarnn ekil ve boyutlar, rnein ince cidarl bir boru zerinde kaynak gibi,
uygun olmad zaman uygulanabilir.

4-26

BLM 4

MO - 01 / 2005

Bu tip durumlarda lt, arplma, souma sras gibi nemli tm noktalara dikkat edilerek gerekli
kaynakl imalat birleim eklini temsil eden, bir veya birka deney parasnn oluturulmasdr.
Testler, imalatn balangcndan nce ve imalat artlar altnda yaplr. Deney paralarnn denetimi
ve deneyleri, bu standardn 3. ve 4. ksmlarna gre yaplabilir.

4.9. Kaynaklarn, Kaynak Operatrlerinin ve Punta Kaynaklarn

Yeterliliklerinin Onaylanmas (EN 287-1 : 2004e gre)
Bu blmde, bu standart kapsamnda alacak kaynaklarn, kaynak operatrlerinin ve punta
kaynaklarnn yeterliliklerinin onaylanmasyla ilgili esaslar verilmitir. Kaynaklarn ve punta
kaynaklarnn yeterliliklerinin onaylanmasnda EN 287-1 standard, kaynak operatrlerinin
yeterliliklerinin onaylanmasnda ise EN 1418 standard geerlidir.

4.9.1. Genel
Bu blmde, EN 287-1 : 2004 e gre eliklerin eritme kaynanda kaynak yeterlilik snavlarnn
yapl dzeni verilmitir. EN 287-1 standardnda, eliklerin eritme kaynanda
kaynak performansnn yeterliliinin snanmas amacyla hazrlanm prensipler verilir.
Kaynaknn yazl ve szl talimatlar izleyebilme becerisi ve bu becerisinin snanmas, kaynakl
mamuln kalitesinin salanmasnda en nemli faktrler arasndadr. Becerinin bu standarda gre
snanmas, niform kural ve snav koullarn ieren ve standart snav paralar kullanlarak gerekletirilmesi ngrlen kaynak yntemine baldr. Bu nedenle bu standart, kaynaknn becerisinin
kaynan kalitesine nemli oranda etki yapt ilemlerde geerlidir. Snav sonularnn anlaml
olabilmesi iin, yeteri kadar snav parasnn elde edilmesi ve snav paralarnn bu standartta
verilen llerde olmas gerekir; bu standart ancak bu ekilde elde edilen snav paralarna
uygulanabilir. Eer kaynak, yeterliliini gsterdii alanda alyorsa, kaynaknn becerisinin ve
mesleki bilgisinin yeterli olduu sylenebilir.
Bu standart, eer gerekli teknik koullar yerine getirilmise ve nceki yeterlilikler, yaplacak iin
gereklerine uygunsa, dier ulusal standart ve ynergelere gre alnan yeterlilik belgelerini geersiz
klmaz. Ancak teknik eitliin salanmas iin, ilave snavlarn yaplmasnn gerekmesi durumunda,
bu ilave snavlarn, bu standartta belirtilen snav paralar zerinden yaplmas gerekir. Eski ulusal
standartlara ve ynergelere gre alnan yeterliliklerin, szleme aamasnda deerlendirilmesi ve
anlamay imzalayan taraflarca kabul edilmesi gerekir.

4.9.2. Kapsam
Bu standart, eliklerin kaynanda kaynak performansnn yeterliliinin snav iin temel
gereklilikleri, yeterlilik alanlarn, snav koullarn, kabul kriterlerini ve sertifikasn tespit
etmektedir. Yeterlilik snavnn sertifikalandrlmas iin nerilen format, Tablo 4.26da verilmitir.
Yeterlilik snav srasnda kaynak, yeterliliini gstermek zorunda olduu kaynak ilemleri,
malzemeleri ve emniyet koullar hakknda yeterli pratik tecrbeye ve mesleki bilgiye sahip
olduunu ispatlamak zorundadr.

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-27

Bu standart, mteri, denetiler veya dier organizasyonlar tarafndan, kaynaknn yeterliliinin

snanmas gereken durumlarda uygulanr. Bu standartta sz edilen kaynak ilemleri, elle veya
ksmen mekanize kaynaklardaki eritme kaynak yntemlerini kapsar. Tam mekanize veya tam
otomatik kaynak ilemleri, bu standardn kapsam dndadr. Bu standart, dvme, hadde (yoruk)
veya dkme malzemelerden yaplan yar veya bitmi tam mamullerde, kaynaknn yeterliliinin
snanmasn ierir.
Yeterlilik snav sertifikas, sadece snav yapann veya snav kuruluunun sorumluluu altnda
verilir.

4.9.3. Standartta Kullanlan Tanmlamalar

Bu standartta kullanlan KAYNAKI terimi, - tam mekanize ve tam otomatik kaynak ilemlerindeki kaynak operatrleri hari - kaynak operatrn de kapsar.
4.9.3.1. Kaynak
Kaynak, kayna yapan kiidir. Kaynak hem el kaynaksn, hem de kaynak operatrn
kapsayan ortak terimdir.
4.9.3.1.1. El Kaynaks
El kaynaks, rtl elektrod tutucusunu, kaynak tabancasn, torcu veya fleci elle tutan ve
altran bir kaynakdr.
4.9.3.1.2. Kaynak Operatr
Kaynak operatr, rtl elektrod tutucusu, kaynak tabancas, tor veya fle ile para arasndaki
ksmen mekanize izafi hareketli kaynak donanmn altran bir kaynakdr.
4.9.3.2. Snav Yapan Kimse veya Snav Kuruluu
Bu standartla uyumu salamak zere, anlaan taraflarca belirlenen bir kimse veya kurulutur.
4.9.3.3. Kaynak Prosedr artnamesi (KP)
Kalitenin srekliliini gvence altna almak zere, zel bir uygulama iin gerekli deikenleri
ayrntlaryla ieren bir belgedir.
4.9.3.4. Geerlilik Alan
Temel bir deiken iin geerliliin snrdr.
4.9.3.5. Snav Paras
Yeterlilik snavnda kullanlan btn (blnmemi) paradr.
4.9.3.6. Snav Numunesi
Belirli bir tahribatl testi yapmak zere snav parasndan kesilen ksm veya blmdr.

4-28

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.9.3.7. Snav
Kaynakl bir snav parasnn yaplmasn ve sonraki tahribatsz ve/veya tahribatl testleri ve
sonularnn yazlmasn ieren ilemlerin btndr.
4.9.3.8. Semboller ve Ksaltmalar
Snav sertifikasnn doldurulmasnda, ak ifadelerin yazlmad yerlerde, aadaki sembol ve
ksaltmalar kullanlr.

Snav paras ile ilgili sembol ve ksaltmalar

a
BW
FW
P
Z

:
:
:
:
:

Anma (nominal) kaynak kalnl

Kt kayna
Ke kayna
Levha
Ke kaynann kenar uzunluu

t
T

: Oluturulan kaynak metalinin

kalnl (sadece kt kaynaklar) levha
kalnl
: Levha veya boru cidar kalnl
: Boru

Sarf malzemeleri (ilave malzemeler dahil, rnein koruyucu gaz, dekapan)

nm
wm
A
B
C
R

:
:
:
:
:
:

lave metal olmadan

lave metal ile
Asit karakterli rt
Bazik karakterli rt
Sellozik karakterli rt
Rutil karakterli rt

RA

: Rutil-Asit karakterli rt

RB

: Rutil-Bazik karakterli rt

RC

: Rutil-Sellozik karakterli rt

RR

: Kaln rutil rt

: Dier tipler; dolu tel / ubuk

nb

: Altlk malzemesi olmadan kaynak

Dier konular

bs
gs
gg
mb
ml

:
:
:
:

ift taraftan kaynak

Gaz altlkla kaynak
Kkn oyularak ilenmesi
Altlk malzemesiyle kaynak
(banyo emniyetli kaynak)
: ok pasolu

(banyo emniyetsiz kaynak)

ng

: Kkn oyularak ilenmemesi

ss

: Tek taraftan kaynak

sl

: Tek pasolu

4.9.4. Yeterlilik Snavnn Temel Deikenleri

Kaynaknn becerisinin bu alanlarda tanmlanmas iin burada belirtilen kriterler snanmaldr.
Her bir kriterin, yeterlik snavnda nemli bir faktr olduu kabul edilir.
Kaynaknn yeterlilik snav, snav paralar zerinde yaplr ve konstrksiyonun tipinden
bamszdr.

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-29

4.9.4.1. Kaynak Yntemleri

Bu standart aadaki kaynak yntemlerini kapsar (bkz. Tablo 3.9) :
111
114
12
131
135
136
141
15
311

rtl elektrodla elle elektrik ark kayna

Gaz korumas olmadan zl tel elektrodla ark kayna
Tozalt ark kayna
MIG kayna
MAG kayna
Gaz korumas altnda zl telle ark kayna
TIG kayna
Plazma ark kayna
Oksi-asetilen kayna

Dier kaynak yntemleri zel anlamaya baldr.

4.9.4.2. Birleim Tr (Kt ve Ke Kaynak Dikileri)
Kt ve ke kaynak dikileri ile ilgili olarak dzenlenen yeterlilik snavlar iin levhalardan (P) veya
borulardan*) (T) snav paralar elde edilir.
*)

Boru terimi, tek bana veya bileik halde, boru, tp veya ii bo profil anlamlarnda kullanlmaktadr.

4.9.4.3. Malzeme Gruplar

Bir kaynaknn yeterliliini gstermek amacyla, teknik olarak belirlenen snavlarn gereksiz yere
tekrarn en aza indirmek iin, benzer metalurjik ve kaynak karakteristiklerine sahip elikler
gruplandrlmtr (bkz. Tablo 4.10 ve 4.16a,b).
Genel olarak bir kaynak yeterlilik snav, esas metal grup(lar)ndaki herhangi bir elikle uyumlu
bir kimyasal bileime sahip kaynak metali oluturmay ierir.
Bir gruptaki herhangi bir malzemenin kaynandaki yeterlilik, kaynaknn ayn grupta yer alan tm
malzemelerin kaynanda da yeterli olduunu kapsar.
Tablo 4.10 ve 4.11 e gre birbirlerine uygun olmayan iki farkl gruptan alnan esas metalin kayna
yapldnda, bileimin (kaynak metalinin) bu iki gruptan ayr bir grup olarak yeterliliinin ispat
edilmesi gerekir.
lave metal, esas metal grubundan farkl olduunda ise, esas metal grubu ve ilave metalin bu bileim
iin, Tablo 4.10 ve 4.11 de izin verilen durumlar hari, bir yeterlilik ispat gerekir.

4-30

BLM 4

MO - 01 / 2005

Tablo 4.16a,bde, yukarda verilen malzeme gruplarnn EN 287-1teki malzeme gruplar verilmitir.

Tablo 4.16.a EN 287-1de verilen elik gruplar

Grup

Alt
Grup

EN 287 - 1e gre elik Cinsi

Belirgin akma snr ReH 460 N/mm2 (= 4,6 t/cm2) ve kimyasal bileim yzdeleri aadaki gibi olan
elikler :
C 0,25
Si 0,60
Mn 1,70
Mo 0,70
S 0,045
P 0,045
Cu 0,40
Ni 0,5
Cr 0,3 (dkme malzemeler iin 0,4)
Nb 0,05
V 0,12
Ti 0,05

1.1

Belirgin akma snr ReH 275 N/mm2 (= 2,75 t/cm2) olan elikler

1.2

Belirgin akma snr 275 N/mm2 (= 2,75 t/cm2) < ReH 360 N/mm2 (= 3,6 t/cm2) olan elikler

1.3

Belirgin akma snr ReH > 360 N/mm2 (= 3,6 t/cm2) olan ince taneli, normalize edilmi elikler

1.4

Bileimindeki herbir elementi 1. grupta verilen snrlar amayan, atmosferik korozyona direnci arttrlm elikler
Belirgin akma snr ReH > 360 N/mm2 (= 3,6 t/cm2) olan termomekanik, haddelenmi, ince taneli elikler
ve dkme elikler

2.1

Belirgin akma snr 360 N/mm2 (= 3,6 t/cm2) < ReH 460 N/mm2 (= 4,6 t/cm2) olan termomekanik,
haddelenmi, ince taneli elikler ve dkme elikler

2.2

Belirgin akma snr ReH > 460 N/mm2 (= 4,6 t/cm2) olan termomekanik, haddelenmi, ince taneli elikler
ve dkme elikler
Belirgin akma snr ReH > 360 N/mm2 (= 3,6 t/cm2) olan slah edilmi ve yalandrma sertletirmesi
uygulanm elikler (paslanmaz celikler hari)

3.1

Belirgin akma snr 360 N/mm2 (= 3,6 t/cm2) ReH 690 N/mm2 (= 6,9 t/cm2) olan slah elikleri

3.2

Belirgin akma snr ReH > 690 N/mm2 (= 6,9 t/cm2) olan slah elikleri

3.3

Yalandrma sertletirmesi uygulanm elikler (paslanmaz celikler hari)

Not: ReH yerine Rp0,2 veya Rt0,5 kullanlabilir.

4.9.4.4. lave Metal, Koruyucu Gaz ve Dekapan

ou yeterlilik snavnda, ilave metalin esas metalle benzer olduu kabul edilir. Sz konusu
malzeme grubu iin uygun olan ilave metal, koruyucu gaz ve dekapan (kaynak tozu) kullanlarak
bir kaynak snav yapldnda, bu snavn, kaynaknn ayn malzeme grubu iin, dier benzer sarf
malzemelerinin (ilave metal, koruyucu gaz ve dekapan) kullanmnda da yeterli olduunu gsterdii
kabul edilir.

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-31

Tablo 4.16.b CR ISO 15608 gruplarna gre (ISO / TR 15608:1999 (E)) rnek malzemeler

Alt
Grup

EN No
S 235 JR

S 23 SJRG

S 23 SJRG2

S 23 SJ0

S 235 J2G3

S 235 J2G4

S 235 J2G3C

S 235 J2G4C

S 275 JR

S 275 J0

S 275 J2G3

S 275 J2Y4

S 275 J2G3C

S 275 J2G4C

EN 10028-2

P 235 GH

P 265 GH

16Mo3

EN 10028-3

P 275 N

P 275 NH

P 275 NL1

EN 10113-2

S 275 N

S 275 NL

EN 10113-3

S 275 M

S 275 ML

EN 10120

P 245 NB

P 265 NB

EN 10149-3

S 260 NC

EN 10207

SPH 235

SPH 265

SPHL 275

EN 10208-1

L 210 GA

L 325 GA

L 245 GA

EN 10208-2

L 245 NB

L 245 MB

prEN 10213-2

GP 240 GR

GP 240 GH

EN 10248-1

S 240 GP

S 270 GP

EN 10025

S 355 JR
S 355 K2G4

S 355 JR0
S 355 J2G3C

EN 10028-2

P 295 GH

P 355 GH

EN 10028-3

P 355 N

EN 10028-5

EN 10025

1.1

1.2

elik Cinsi

P 275 NL2

GP 20 Mo5

S 355 J2G3
S 355 J2G4C

S 355 J2G4
S 355 K2G3C

P 355 NH

P 355 NL1

P 355 NL2

P 355 M

P 355 ML1

P 355 ML2

EN 10028-6

P 355 Q

P 355 QH

P 355 QL1

P 355 QL2

EN 10113-2

S 355 N

S 355 NL

EN 10113-3

S 355 M

S 355 ML

EN 10120

P 310 NB

P 355 NB

EN 10149-2

S 315 MC

S 355 MC

EN 10149-3

S 315 NC

S 355 NC

EN 10208-1

L 290 GA

L 360 GA

EN 10208-2

L 290 NB

L 290 MB

L 360 NB

L 360 MB

prEN 10213-2

GP 280 GH

prEN 10213-3

G 20 Mn5

G 18 Mo5

prEN 10225

S 355 N1

S 355 N2

S 355 M1

S 355 M2

S 355 N3Z
S 355 GP

S 355 M3Z

prEN 10248-1

S 355 M3
S 320 GP

S 355 K2G3
S 355 K2G4C

S 355 N3

4-32

BLM 4

MO - 01 / 2005

Tablo 4.16.b CR ISO 15608 gruplarna gre (ISO / TR 15608:1999 (E)) rnek malzemeler (devam)

Alt
Grup

1.3
1.5

EN No

elik Cinsi
S 235 J0W

S 275 J2W

S 355 J0W

S 355 J2G1W

S 355 K2G1W

S 355 K2 G2W

prEN 10222-4

P 285 NH

P 285 aH

P 355 NH

P 355 aH

EN 10028-3

P 460 N

P 460 NH

P 460 NL1

P 460 NL2

EN 10113-2

S 420 N

S 420 NL

S 460 N

S 460 NL

EN 10149-3

L 415 NB

EN 10248-1

S 390 GP

S 430 GP

prEN 10028-5

P 420 M

P 420 ML1

P 420 ML2

P 460 M

EN 10155

2.1

S 355 J2G2W

P 460 ML1

P 460 ML2

2.2

EN 10113-3

S 420 M

S 420 ML

S 460 M

S 460 ML

EN 10149-2

S 420 MC

S 460 MC

S 500 MC

S 550 MC

S 650 MC

S 700 MC

EN 10208-2

L 415 MB

L 450 MB

L 485 MB

L 550 MB

prEN 10222-4

P 420 NH

prEN 10028-6

P 460 Q

P 460 QH

P 460 QL1

P 460 QL2

P 500 Q

P 500 QH

P 500 QL1

P 500 aL2

S 460 Q

S 460 QL

S 460 QL1

S 500 Q

S 500 QL

S 500 QL1

S 550 Q

S 550 QL

S 550 QL1

EN 10208-2

L 360 QB

L 415 QB

L 450 QB

L 485 QB

L 550 QB

prEN 10222-4

P 420 QH

prEN 10028-6

P 500 Q

P 500 QH

P 500 QL1

P 500 QL2

P 690 Q

P 690 QH

P 690 QL1

P 690 QL2

S 620 Q

S 620 QL

S 620 QL1

S 690 Q

S 690 QL

S 890 QL

S 890 QL1

S 960 Q

S 960 QY

EN 10137-2

3.1

3.2

EN 10137-2

S 600 MC

S 690 QL1

3.3

EN 10137-2

S 890 Q

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-33

4.9.4.4.1. rtl Elektrod le Elle Elektrik Ark Kayna

rtl elektrodlar, TS 563 - EN 499a gre, en nemli karakteristikleri gznnde tutularak,
aadaki gibi snflandrlmtr:
A
B
C
R
RA
RB
RC
RR
S

:
:
:
:
:
:
:
:
:

Asit karakterli rt
Bazik karakterli rt
Sellozik karakterli rt
Rutil karakterli rt
Rutil-Asit karakterli rt
Rutil-Bazik karakterli rt
Rutil-Sellozik karakterli rt
Kaln rutil rt
Dier tipler

4.9.5. Boyutlar
Kaynak yeterlilik snav, kaynaknn imalatta kullanaca malzeme kalnlnda (levha kalnl
veya boru cidar kalnl) ve boru apnda olmaldr.
Tablo 4.17 ve 4.18de belirlendii gibi levha kalnl, boru cidar kalnl ve boru apnn her
iin de ayr ayr listelenmitir:
Tablo 4.17.a Snav paras (levha veya boru) ve imalattaki kt kaynak dikileri kalnlklarnn geerlilik alanlar

Deney parasnn kalnl : t

malattaki geerlilik alan

3 mm ye kadar

t ila 2t arasnda 1)

3 ila 12 mm

3 mm den 2t ye kadar 2)

12 mm nin zerinde

5 mm nin zerinde

1)
2)

Oksi-asetilen alevi ile gaz kayna (311) iin s ila 1,5 s ye kadar (s iin bkz. Madde 4.9.3.8).
Oksi-asetilen alevi ile gaz kayna (311) iin 3 mm ila 1,5 s ye kadar.

Tablo 4.17.b Snav paras (levha veya boru) ve imalattaki ke kaynak dikileri kalnlklarnn geerlilik alanlar

Deney parasnn kalnl : t

malattaki geerlilik alan

3 mm ye kadar

t < 3 mm

3 mm nin zerinde

t 3 mm

Tablo 4.18. Snav paras d ap ve imalattaki geerlilik alan

Deney parasnn d ap : D

malattaki geerlilik alan

25 mm ye kadar

D ila 2D arasnda

25mmnin zerinde ila 150 mm

0,5Dnin zerinde, en az 25 mm

Levhalar (D = )

D 150 mm

(sadece PA, PB ve PC pozisyonlar iin)

D 500 mm

(tm pozisyonlar iin)

Not: i bo kesitlerde (kare ve dikdrtgen kesit gibi) D ls dar kenar olarak alnr.

4-34

BLM 4

MO - 01 / 2005

4.9.6. Kaynak Pozisyonlar

Yeterlilik snavnda kullanlan pozisyonlar ve alar, imalatta kullanlanlarla ayn toleranslara sahip
olmaldr (bkz. Tablo 4.19 ve Tablo 4.20).
PA
PB
PC
PD

Oluk pozisyonu
Ke yatay pozisyon
Korni pozisyonu
Ke tavan pozisyonu

PE
PF
PG

Tavan pozisyonu
Aadan yukarya pozisyon
Yukardan aaya pozisyon

Tablo 4.19. Levhalardaki kaynak pozisyonlar

Salarda aln dikileri

Salarda ke dikileri

(Not : Orijinal standartta aln dikileri, bu standartta kt kaynak dikileri,

salar ise levhalar olarak gemektedir.)
Tablo 4.20. Borulardaki kaynak pozisyonlar

Borularda ke dikii

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-35

4.9.7. Kaynaknn Yeterlilik Alan

Genel bir kural olarak snav paralar, kaynaknn sadece snavda kullanlan koullarda deil, daha
kolay ekilde kaynak edilebilecei kabul edilen dier tm birleimler iin de yeterli olduunu gsterir. Her bir snav tr iin yeterlilik alan, uygun alt ksm ve tablolarda verilmitir. Bu tablolarda
yeterlilik alan, ayn yatay satrda gsterilmitir.
4.9.7.1. Kaynak Yntemi
Normal olarak her bir snav, bir yntem iin geerlidir. Yntemin deimesi, yeni bir yeterlilik
snavnn yaplmasn gerektirir. Ancak bir kaynaknn, tek bir snavla veya ok yntemli bir
birletirmeyi kapsamak zere kullanlacak iki ayr yeterlik snav ile, birden fazla kaynak yntemini
yapmaya yeterli olduunu gstermesi de mmkndr. rnein kk ksm korumal (altlkl = banyo
emniyetli = karlama paral) olarak TIG (141) yntemiyle (bkz. Madde 4.10.1) ve geriye kalan
ksm da rtl elektrodla ark kaynayla (111), kaynak edilecek bir tek tarafl kt kaynak
birletirmesi iin yeterliliin gerektii bir durumda, kaynaknn yeterlilii aadaki yollardan biri
ile snanabilir:
a) Yeterlilik snavnn, ok yntemli bir kaynakl birletirme ekli zerinde yaplarak baaryla
tamamlanmas; yani yeterlilik snavnn snrlar iinde, kk ksmnn altlksz olarak
(karlama paras kullanlmakszn) TIG (141) kaynak yntemiyle kaynak edilmesi ve
sonraki st pasolarn rtl elektrodla ark kaynayla (111) kaynak edilmesi;
b) Biri, kk pasosunun altlksz (korumasz) olarak TIG (141) kaynayla ayr bir snav ve
dieri de rtl elektrod ile ark kayna (111) altlkl veya altlksz bir ekilde ift taraftan
kaynak edilen bir snav ile, baaryla tamamlanmas.
4.9.7.2. Birletirme Trleri
Snav parasna bal olarak, kaynaknn yeterliliinin snand kaynak trleri, Tablo 4.21de gsterilmitir; aadaki kriterler bu duruma uygulanabilir:
a) Borulardaki kt kaynandaki yeterlilik, levhalardaki kaynaklar da kapsar.
b) Levhalarn tm benzer pozisyonlarda kt kaynaklarndaki yeterlilik, d ap > 500 mm
olan borulardaki kt kaynaklar iin de geerlidir.
Dnel borular iin (c) maddesi geerlidir.
c) Yatay (PA) veya korni (PC) pozisyonlarnda (bkz. Madde 4.9.6) kaynak edilen levhalarda yrtlen kt kaynak snavlarndan alnan yeterlilik, Tablo 4.19a gre benzer pozisyonlarda kaynak edilen ve d ap > 150 mm olan borulardaki kt kaynaklar iin yeterlilii de
kapsar.
d) Altlksz (kk korumasz) olarak tek taraftan yaplan kaynaklar, altlkl (kk korumal)
olarak tek taraftan yaplan kaynaklar iin, ve altlkl veya altlksz olarak her iki taraftan
yaplan kaynaklar iin de geerlidir.
e) Altlksz (kk korumasz) olarak levhalarda ve borularda yaplan kaynak, ift taraftan

4-36

BLM 4

MO - 01 / 2005

yaplan kaynaklar iin de geerlidir; ancak altlkl olarak yaplanlar iin geerli deildir.
f) Kt kaynaklar iin yeterlilik , benzer kaynak artlarnda ke kaynaklar iin de geerlidir.
g) malat ileminin esas olarak ke kaynayla yapld durumlarda, kaynaknn uygun bir
ke kayna snavnda da, yani levhada, boruda veya branman birleiminde de yeterli
olduunu kantlamas tavsiye edilir.
h) Kkn ilenmedii ift taraftan kaynak, tek taraftan ve altlkl kaynaklar iin ve kkn
ilendii ift taraftan kaynaklar iin de geerlidir.
i) Borularda altlksz olarak (karlama paras kullanlmadan) yaplan kt kaynaklarndaki
yeterlilik, Tablo 4.20 ve Tablo 4.21a ve bdeki gibi, ayn yeterlilik alan iindeki
branman birleimleri iin alnan yeterlilii de kapsar.
j) malat ileminin esas olarak branman kayna olduu veya karmak branman birleimlerini ierdii durumlarda, kaynaknn zel olarak eitilmesi tavsiye edilir. Baz hallerde
branman birleimi zerine bir yeterlilik snavnn yaplmas gerekebilir.
Tablo 4.21.a Kt kaynak dikilerinde paso trnn geerlilik alan

Snav paras

Geerlilik alan

Uygulanan bir yntem iin paso tr

ok yntemli
Tek yntemli

1)

Kk paso
Dier pasolar 1)
Kk paso ve
dier pasolar1)
Dier pasolar1)

Paso tr
Kk Paso

Dier pasolar

X
X
X

Dier pasolar dolgu pasolarn, kapak pasolarn ve banyo korumal (altlkl) kk pasolarn ierir.
aretlerin aklamalar:
X : Kaynaknn yeterli grld (onayland) kayna gsterir.
: Kaynaknn yeterli grlmedii (onaylanmad) kayna gsterir.

Tablo 4.21.b Kt kaynak dikilerinde snavn geerlilik alan (kaynak teknii zellikleri)

Geerlilik alan
Snav Koullar

Tek taraftan kaynak (ss)

veya altlksz kaynak (nb)
Tek taraftan kaynak (ss)
veya altlkl kaynak (mb)
ift taraftan kaynak (bs)

Tek taraftan kaynak (ss)

veya altlksz kaynak (nb)
x

aretlerin aklamalar:
X : Kaynaknn yeterli grld (onayland) kayna gsterir.
: Kaynaknn yeterli grlmedii (onaylanmad) kayna gsterir.

Tek taraftan kaynak

veya altlkl kaynak

(ss)
(mb)

ift taraftan kaynak (bs)

NOT: Semboller ve ksaltmalar iin bkz. Madde 4.9.3.8

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-37

Tablo 4.21.c Paso dzeni iin ke kaynak dikilerinin geerlilik alan

Geerlilik alan

Snav paras 1)
Tek pasolu (sl)

1)

Tek pasolu

(sl)

ok pasolu

(ml)

ok pasolu (ml)

Ke kaynak dikii kalnl 0.5 t a 0.7 t geerlilik alan iindedir.

aretlerin aklamalar:
X : Kaynaknn yeterli grld (onayland) kayna gsterir.
: Kaynaknn yeterli grlmedii (onaylanmad) kayna gsterir.

NOT: Semboller ve ksaltmalar iin bkz. Madde 4.9.3.8

4.9.7.3. Malzeme Gruplar

Snav parasnn malzeme grubuna gre, kaynaknn yeterli olduu malzeme alan Tablo 4.22 ve
Tablo 4.23de verilmitir.

Tablo 4.22. Malzemelerin geerlilik alanlar

Geerlilik Alan
Snav paras

1)

1.1 / 1.2 / 1.4

1.3
2
3
1)

1.1 / 1.2 / 1.4

1.3

X
X
X
X

X
X
X

X
X
X

X
X
X

CR ISO 15608e gre malzeme gruplar (bkz. Tablo 4.16 a,b)

aretlerin aklamalar:
X : Kaynaknn yeterli grld (onayland) elik malzeme grubunu gsterir.
: Kaynaknn yeterli grlmedii (onaylanmad) elik malzeme grubunu gsterir.

4.9.7.4. rtl Elektrodlar

Elektrod rt trndeki bir deiiklik, kaynaknn tekniinde de bir deiiklii zorunlu klabilir.
Bir elektrod rts iin yaplm bir yeterlilik snav, kaynaknn Tablo 4.23bde belirtilen dier
rt trleri iin de geerli olduunu kapsar.
4.9.7.5. Koruyucu Gaz ve Dekapan
Koruyucu gaz veya dekapandaki bir deiiklie izin verilir (bkz. Madde 4.10.4). Ancak aktif bir
koruyucu gazdan inert (asal) bir koruyucu gaza veya tersine bir deiiklik, kaynak iin yeni bir
yeterlilik snav yaplmasn gerektirir.

4-38

BLM 4

MO - 01 / 2005

Tablo 4.23 Kaynak ilave metallerinin geerlilik alanlar

Kaynak Yntemi
(bkz. Tablo 3.9)

Kaynak lave Metali

Snav

111

A,RA,RB,RC,RR,R
B
C

131
135
136
141
136
114
136
1)

Geerlilik alan
A,RA,RB,RC,RR,R

X
X
-

X
-

Dolu tel
(S)

Metal tozlu zl tel

(M)

Bazik zl tel
(B)

zl tel
(R,P,V,W,Z)

Dolu tel
(S)
Metal tozlu zl tel
(M)
Bazik zl tel
(B)
zl tel
(R,P,V,W,Z)

A = Asit, B = Bazik, C= Sellozik, R = Rutil rtl elektrod, R = Rutil zl , P = Hzl katlaan rutil zl,
V = Rutil veya Bazik / Florr zl, W = Yava katlaam bazik - fldrr zl, X = Hzl katlaan bazik - florr zl
Z = Dier tip zl elektrod
Dierleri iin Bkz. Madde 4.9.3.8.
aretlerin aklamalar:
X : Kaynaknn yeterli grld (onayland) elektrod grubunu gsterir.
- : Kaynaknn yeterli grlmedii (onaylanmad) elektrod grubunu gsterir.

4.9.7.6. Boyutlar
Levha kalnlna veya boru cidar kalnlna ve/veya boru apna gre geerlilik alanlar
Tablo 4.17 ve 4.18de gsterilmitir.
4.9.7.7. Kaynak Pozisyonlar
Her bir kaynak pozisyonunun geerlilik alan Tablo 4.24de verilmitir. Kaynak pozisyonlar ve
kodlar, ISO 6947ye gre Tablo 4.19 ve 4.20de gsterilmitir.

4.10. Snavn Yapl ve Muayene

4.10.1. Gzlem
Kaynak ileminin yapl ve snav paralarnn muayenesi, anlaan taraflarn kabul ettii bir snav
uzman veya snav kuruluu tarafndan gzlenmelidir. Bunlar, imalat firmann (Mteahhitin) veya
mterinin elemanlar veya nc bir taraf olabilir.

4.10.2. Snav Paralarnn ekil ve Boyutlar

Gerekli snav paralarnn ekil ve boyutlar ekil 4.14, 4.15, 4.16 ve 4.17de gsterilmitir.

X
X

X
X

X
X

H-L045

J-L045

BLM 4

x : Kaynaknn vasflandrld (onayland=yeterli grld) kayna gsterir.

- : Kaynaknn vasflandrlmad (onaylanmad=yeterli grlmedii) kayna gsterir.

(Boru)

(Levha)

(Boru)

(Levha)

PG

PG

PF

a)

PF

PE

PD b)

PC

PB b)

PA

Geerlilik alan

lave koullar iin standardn 5.3 ve 5.4 maddelerine baknz,

PB ve PD snav pozisyonlar sadece ke dikileri iin kullanlr ve dier pozisyonlardaki ke dikileri haritir.

aretlerin aklamas:

b)

a)

J-L045

H-L045

PG (Boru)

PG (Levha)

PF (Boru)

PF (Levha)

PE

PD b)

PC

PB b)

PA

Snav pozisyonu

Tablo 4.24. Kaynak Pozisyonlar (Borular-Borunun dndrlerek kaynak yaplmas durumu) iin geerlilik alanlar

MO - 01 / 2005
4-39

4-40

BLM 4

MO - 01 / 2005

ekil 4.14. Levhalarda kt kayna iin snav parasnn boyutlar (mm).

ekil 4.15. Levhalarda ke kayna iin snav parasnn boyutlar (mm).

ekil 4.16. Borularda kt kayna iin snav parasnn boyutlar (mm)

4.10.3. Kaynak Koullar

Kaynaknn yeterlilik snavndaki koullarn, imalattaki gerek koullara uygun olmas gerekir ve
snav srasnda EN 288-2ye gre hazrlanan KP izlenmelidir. KPnin hazrlanmasnda aadaki
koullar yerine getirilmelidir:
a) Snav, imalatta kullanlacak kaynak yntem(ler)inde yaplmaldr.
b) lave malzemeler, sz konusu kaynak yntem(ler)ine ve pozisyon(lar)na uygun olmaldr.
c) Snav paras iin, levhalarn ve/veya borularn az hazrl, imalatta kullanlacak azlara
gre hazrlanmaldr.

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-41

ekil 4.17. Borularda ke kayna iin snav parasnn boyutlar (mm)

d) Snav parasnn boyutlar, bu standarttaki tablo ve ekillerde belirtilmitir.

e) Kaynak donanm, imalatta kullanlana benzer olmaldr.
f) Kaynak ilemi, normal olarak imalatta kullanlan branman birleimlerinin pozisyon(lar)nda
ve a(lar)da yaplmaldr.
g) Esas metal, ilave metal ve dier sarf malzemeleri, imalatta kullanlan koullarla uyumlu
olmaldr.
h) Kaynak ilemi, bu standarda gre deerlendirilmelidir.
i) Snav paras iin tannan kaynak sresi, normal imalat koullar altndaki ilem sresiyle
uyumlu olmaldr.
j) Snav parasnn kk pasosunun ve kapak pasosunun ekiliinde, en az bir kesinti ve bir
yeniden balama noktas bulunmal ve muayene edilecek uzunlukta iaretlenmelidir.
k) KPde gerekli grlen herhangi bir n tavlama veya kontroll s girdisine, kaynaknn
snav parasnda da uyulmas zorunludur.
l) KPde gerekli grlen herhangi bir kaynak sonras sl ilem, eme testi gerekmedike,
uygulanmayabilir.
m) Snav paras iaretlenmelidir.
n) Kaynaknn, kapak pasosu hari, dier pasolardaki kk hatalar talayarak vs. veya
imalatta kullanlan baka herhangi bir yntemle dzeltmesine izin verilmelidir. Bunun iin
snav yapan uzmann veya snav kuruluunun onay alnmaldr.

4.10.4. Muayene Yntemleri

Kayna tamamlanan her bir para, kaynaktan hemen sonra gzle muayene edilmelidir. Gzle
muayene, gerektiinde manyetik toz, penetran sv (ayrca bkz. ISO 3452) ve dier muayene yntemleriyle ve kt kaynaklar halinde de makro muayene ile desteklenmelidir.

4-42

BLM 4

MO - 01 / 2005

Tablo 4.25. Muayene yntemleri

Aln Kayna 6)
Levha

Aln Kayna 6)
Boru

Ke Kayna

Radyografik

* 1) 5)

* 1) 5)

Eerek

* 2)

* 2)

Krarak

* 1)

* 1)

* 3) 4)

Makro (Parlatmadan)

* 4)

Manyetik toz (penetran sv)

Muayene Yntemi
Gzle

1)
2)
3)

4)
5)

6)

Radyografik veya krarak muayene yntemlerinden sadece birisi uygulanabilir.

Radyografi kullanld zaman, 131, 135, ve 311 yntemleri iin ilave eme deneyleri zorunludur.
Snav yapan veya snav kuruluu gerekli grrse, krarak muayene ilemi manyetik toz ve penetran
sv muayeneleriyle desteklenmelidir.
Krarak muayene, en az 4 kesitin makro muayenesinin yaplmasyla yer deitirilebilir,
Sadece ferritik elikler halinde 12 mm kalnlk iin, radyografik muayene yerine, ultrasonik
muayene yaplabilir.
Orijinal standartta aln kayna, bu standartta kt kaynak dikileri olarak gemektedir.

aretler:
*, Muayene ynteminin zorunlu olduunu gsterir.
+, Muayene ynteminin zorunlu olmadn gsterir.

Eer para gzle muayeneden geerse, ilave radyografik muayeneler, krma deneyleri ve makro
muayeneler gerekir (bkz.Tablo 4.25).
Makro numune kayna aka gsterecek ekilde hazrlanr.
Mekanik deneylerden nce, kullanlan altlklar (karlama paralar) uzaklatrlmaldr. Snav
paralar, kaynaklanan levhalarn iki ucundan 25er mmlik ksmlar hari tutularak, termik kesme
veya mekanik kesme yntemleriyle kesilebilir (bkz. ekil 4.18 ve 4.19).

4.10.5. Snav Paralarnn Kabul Edilebilme Gereklilikleri

Snav paralar, uygun hata tiplerine gre belirlenmi kabul edilebilme gereklilikleri erevesinde
deerlendirilmelidir. EN 26520de bu hatalarn nasl muayene edilecei, tam olarak verilmitir. Aksi
belirtilmedike, bu standarttaki muayene yntemiyle bulunan hatalarn kabul edilebilme gereklilikleri, TS 7830 - EN 25817 (ISO 5817)ye uygun olarak deerlendirilmelidir. Eer snav parasnda
bulunan hatalar, EN 25817 nin B seviyesi snrlar iindeyse, kaynaknn yeterlilii kabul edilir.
Ancak C seviyesinin uygulanmasn gerektiren, ar kaynak metali ylmas, ar diki
dbkeylii (bkz. ekil 1.8a), ar ke diki kalnl (bkz. ekil 1.5bde 9 numara) ve ar
nfuziyet (kk sarkmas) (bkz. ekil 1.9) gibi hatalar haritir.

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-43

l1

l1

b) n hazrlk
l2

a) ift sayda numune

karmak iin kesme

c) Krarak muayene iin kapak eyme deneyi

d) Krarak muayene iin kk eyme deneyi

ekil 4.18. Levhalarn kt kayna iin muayene numunelerinin hazrlanmas ve

krarak muayenenin yaplmas (ller mm).

ekil 4.19. Levhalarn ke kayna iin muayene numunelerinin hazrlanmas ve

krarak muayenenin yapl (ller mm)

4.10.6. Snavlarn Tekrarlanmas

Eer herhangi bir snav paras, bu standardn gerekliliklerini yerine getirmede yetersiz kalrsa,
kaynak tarafndan yeni bir snav paras yaplmaldr.

4.10.7. Geerlilik Sresi

Kaynaknn yeterliliinin geerlilik sresi, tm gerekli muayenelerin tatminkar biimde
tamamland tarihte balar. Bu tarih, sertifikaya konan balang tarihinden farkl olabilir.

4-44

BLM 4

MO - 01 / 2005

Bir kaynaknn yeterlilii, ilgili sertifikann iveren/koordinatr tarafndan 6 (alt) aylk aralklarla
imzalanmas ve aadaki koullarn tm olarak yerine getirilmesi halinde, iki yllk sre iin
geerlidir:
a) Kaynak, yeterli grld alandaki kaynak ilerinde srekli olarak altrlmaldr.
6 (alt) aydan daha uzun olmayan bir sre iin ara vermeye izin verilir.
b) Kaynaknn almas, yeterlilik snavnn yapld teknik koullarla genel olarak uyumlu
olmaldr.
c) Kaynaknn bilgi ve becerisinin soruturulmasna yol aacak zel bir neden olmamaldr.
Eer bu koullardan herhangi birine uyulmazsa, yeterlilik iptal edilmelidir.

4.10.8. Sertifikalandrma
Sertifika, snav yapan uzmann veya snav kuruluunun tek bana sorumluluu altnda dzenlenmeli ve Tablo 4.26da verilen tm bilgileri iermelidir.
Mesleki bilginin pratik snav ve muayenesi gerektiinde yaplmal ve sonucu kabul edilmitir
veya snanmtr eklinde iaretlenmelidir.
(Not : Mesleki bilgi konular iin bu standartta yer alan EK 3 ve EK 4e bavurulabilir.)

4.10.9. aretleme Sistemi

Bir kaynaknn yeterliliinin iaretlenmesi, aadaki balklar verilen srada iermelidir.
(Not : Bu sistem, bilgisayarlatrmada kullanlabilecek tarzda dzenlenmitir.)

1. RNEK :
EN 287-1 111 P BW 1.1 B t09 PF ss nb
Aklama:
Kaynak yntemi: rtl ubuk elektrodla elektrik ark kayna.............
Levha:.......................................................................................................
Kt kayna:.............................................................................................
Malzeme grubu: Ostenitik elik...............................................................
lave metal: Bazik rtl..........................................................................
Snav parasnn boyutu: Kalnlk 9 mm..................................................
Kaynak pozisyonu: Levhada kt kayna, aadan yukar doru..........
Kaynak trnn ayrntlar:
Tek tarafl..........................................
Altlksz (banyo emniyetsiz).............

111
P
BW
1.1
B
t09
PF
ss
nb

MO - 01 / 2005

BLM 4

4-45

Tablo 4.26. Kaynak Snav Sertifikas rnei

Snav uzman veya Snav kuruluu

Tanmlama:.........................

Belge No.
malatnn-Kaynak ynetiminin
Ruhsat numaras (mevcutsa)

Kaynaknn ad

Hviyet

Hviyet tr

Doum tarihi ve yeri

alt yer

Talimat/Snav Normu

Mesleki Bilgi

Fotoraf
(gerekiyorsa)

: Baarl / Snanmad (Doru olmayan iziniz.)

Snav Verileri

Geerlilik Alan

Kaynak ilemi
Sa (levha) veya boru
Diki tr
Malzeme grubu (gruplar)
lave malzeme cinsi/tanm
Koruyucu gaz
Yardmc malzemeler
Deney paras kalnl (mm)
Boru d ap (mm)
Kaynak pozisyonu
Rendeleme/Banyo emniyeti
lave bilgiler iin, ek yapraa ve/veya ......Nolu Kaynak Prosedr artnamesine baknz.

Denenmi
ve baarl
bulunmu

Muayene tr

stenmiyor

Gzle muayene
Radyografik muayene
Manyetik toz deneyi
Penetran deneyi
Makroskopik deneyler
Krma deneyi
Eme deneyi
lave deneyler 1)
1)

sim Tarih ve mza :

Snav uzman veya Snav kuruluu :
Belge gn:
Yeri:
Geerlilik Tarihi:
Mteakip 6 ay boyunca iveren(ler) veya gzlemcinin
onay ile srenin uzatlmas (bkz. 10.2)

Gerektiinde, ilave yapraklardaki bilgilere baklr.

Snav uzman veya snav kuruluunca
2 yl iin sresinin uzatlmas (bkz. 10.2)

Tarih

mza

Yetkili Merci
veya Makam

Tarih

mza

Yetkili Merci
veya Makam

4-46

BLM 4

MO - 01 / 2005

2. RNEK :
EN 287-1 311 T BW 1.1 nm t02 D20 PA ss nb
Aklama:
Kaynak yntemi: Oksi-asetilen kayna..............................................................
Boru: ....................................................................................................................
Kt kayna:.........................................................................................................
Malzeme grubu: Dk karbonlu alamsz elik................................................
lave metal: lave metal yok.................................................................................
Snav parasnn boyutu:
Kalnlk 2 mm....................................................
Boru ap: 20 mm..............................................
Kaynak pozisyonu: Boruda kt kayna, dnel boru, yatay eksen, ....................
Kaynak trnn ayrntlar:
Tek tarafl...........................................................
Altlksz (banyo emniyetsiz)..............................

311
T
BW
1.1
nm
t02
D20
PA
ss
nb