Posts Tagged studime orientale

Miguel Asin Y. Palacios

24/02/2013Lini nj koment

MIGUEL ASIN Y. PALACIOS

(1871-1944)

Migue Asin Palacios

Miguel Asin Y. Palacios sht orientalist spanjoll. U lind m 5 korrik t vitit 1871 n Saragosa, kryeqytet i provincs Aragon, 261 km. n veri-lindje t Madridit.
Qyteti ka lulzuar gjat kohs s sundimit t Jul Cezarit. Muslimant e morrn nn sundim n vitin 712 dhe vazhduan ta qeverisin deri sa e mori nn pushtetin e
vet Alfonsi n vitin 1118. Ebu Abdullah Muhamed Bin Abdu-l-Munim Al-Hamrijj n veprn e tij Ar- Ravu-l-Meatr, pr Saragosn shkruan: sht nj nga
kryeqytetet e Andaluzis, i madh, i banuar dendur, me rrug t gjata, me shtpi dhe apartamente t bukura, me kopshte dhe me pemishte. Ka nj mur prej guri
t pakalueshm, i cili sht n bregun e nj lumi t madh. Qyteti Saragosa sht qytet i bardh. sht quajtur kshtu pr shkak t gipsit dhe glqeres. Emrin e
ka marr sipas ndrtuesit, pra mban emrin e Cezarit. T krishtert Saragosn e morn nga muslimant me paqe. N Saragosa zbarkuan mse pesdhjet mij
trupa franceze, por e mbajtn t rrethuar nnt muaj.
Saragosa ka rndsi pr jetn e Miguel Asin Palacios dhe orientalistikn spanjolle n prgjithsi. Prej ktu doli edhe orientalisti i madh Julin Ribera.
Migueli ishte ende fmij kur i vdiq i ati. Pasurin e trashguar e administroi e veja e Pablo Asinit. Migueli arabishten e msoi n shkollat e qytetit. Msimet e
mesme i filloi n shkolln e Alascolabios, kurse e mbaroi n shkolln e Jezuitve n t njjtin qytet. U dallua n lndn e matematiks dhe n latinisht. Pasi q e
fitoi gradn Bachelor, mendoi q t vazhdoj studimet n Fakultetin e Inxhinieris, por nuk pati mundsi materiale t studioj jasht Saragoss, prandaj u
regjistrua n Fakultetin e Letrsis n Saragosa. N t njjtn koh u regjistrua edhe n institutin e kongregacionit, q prgatiste kuadro fetare. Aty vazhdoi ti
ndjek studimet dhe u b prift. M 29 shtator t vitit 1895 filloi shrbimin n kishn San Kitano n Saragosa. Bashk me profesorin Julin Ribera, profesor i
gjuhs arabe n Fakultetin e Letrsis n Universitetin e Saragosas, filluan t prpunojn dorshkrimet arabe q kishin t bnin me Spanjn muslimane. Projekti
ishte Biblioteka arabo-spanjolle, q u kurorzua me katalogun n dhjet vllime dhe u realizua brenda viteve 1882-1895.
Te Ribera msoi n vitin 1891 dhe profesori u kujdes pr talentin e jashtzakonshm t Miguelit dhe pr t ardhmen e tij shkencore. Kjo prkujdesje do t
vazhdoj gjat gjith jets s profesorit.
M von Migueli regjistroi studimet e doktorats n Universitetin e Madridit dhe m 23 prill t vitit 1896 mbrojti tezn e doktorats, q ishte nje studim
monografik pr Gazaliun.
N vitin 1901 Miguel botoi doktoratn e tij me titullin: Gazaliu, besimi, etika dhe asketizmi
Migueli u prpoq t gjente nj vend pune n nj universitet, por mbeti si msues n institutin fetar dhe n t njjtn koh shrbente si prift n manastirin Zemra
e shenjt.
Nga kjo situat e palakmueshme e shptoi Ribira, i cli ia lshoj atij vendin e puns n Universitetin e Madridit. Ai m 24 prill t vitit 1903 u punsua n katedrn e
gjuhs arabe n Universitetin e Madridit.
Migueli u shprngul n Madrid n prill t vitit 1903. N vitin 1905, n Madrid erdhi Ribera pr t punuar si profesor n katedrn e historis s civilizimit islam dhe
hebraik. Ky bashkpunim u jetsua n revistn Kultura spanjolle pr tre vite me radh (1906-1909).
Fama e Miguelit u prhap n qarqet e studimeve orientale ndrkombtare. Filloi t publikoj npr revista t studimeve orientale npr Evrop. Shkroi pr
mbresat npr udhtime me kolost e studimeve orientale, si sht shkrimi prkujtimor pr shum orientalist, e ndr ta po prmendim shkrimin prkujtimor me
rastin e 100 vjetorit t par t datlindjes s orientalistit italian Michele Benedetto Gaetano Amari. I Shoqruar me Koderan, Migueli ka marr pjes n
konferencn ndrkombtare t orientalistve t mbajtur n Algjer n vitin 1905. Gjithashtu n vitin 1908 ka marr pjes n konferencn ndrkombtare t
orientalistve n Kopenhage. Shkroi punimin me titull: Nj numr thniesh q iu jan veshur Jezusit n veprat e autorve mysliman. Gjithashtu hartoi edhe nj
katalog t dorshkrimeve arabe n manastirin Abadia n Kodrn e shenjt n Sicili.
M 22 tetor t vitit 1912, u zgjodh antar i Akademis Mbretrore t shkencave etike dhe politike. N kt institucion filloi t punoj m 19 mars t vitit 1914.
Fjalimi i tij inaugurues para antarve t akademis ka qen me temn Ibn Massaras dhe shkolla e tij: Origjina e filozofis spanjolle-islame. Gjat asaj
ligjrate Migueli nxori n pah materiale t shprndara t Ibn Massaras Al Xhebelit. Ai prezantoi edhe reformimin q ai kishte br n mendimin filozofik islam duke
kombinuar mes doktrins s Platonit dhe doktrins s Andadhkilis. Pastaj vazhdoi me mbshtetjen q kishte shkolla e Ibn Massaras nga sufit n Andaluzi dhe Ibn
Arifit dhe Ibn Arabiut. Sipas Miguel-it kjo shkoll ndikoi n krijimin e konceptit evropian t Roger Bacon dhe Raymundo Luliu e pastaj te Dante . Ky studim pr Ibn
Massaran numrohet ndr studimet m t ndritshme q sht br ndonjher n historin e opinionit islam pr kt personalitet t filozofis islame. Ky studim
karakterizohet me autenticitetin dhe pr kndvshtrimin dhe prirjen pr t prceptuar analogjit e lashta. Kt e prezanton n studimin e tij hyrs me rastin e
emrimit t tij antar n Akademin e Shkencave Mbretrore, t mbajtur m 26 janar t vitit 1919 me titull: shtjet shpirtrore islame n Komedin
Hyjnore.
Migueli vazhdon me studimet e tija rreth Islamit dhe Krishterimit dhe opinionit evropian. Migueli me pasion t madh filloi t merret me mendimtart e mdhenj t
Spanjs myslimane, si Ibn Hazm, Al -Kurtubiun dhe Muhiju-d-Din bin Arabijj.
Prpunoi veprn e njohur Unaza e pllumbit te Ibn Hazmit, nj dorshkrim q gjendej n bibliotekn e Universitetit t Leidenit (Holand). N vitin 1916Migueli e
prktheu n spanisht veprn Etika. Ai prktheu n gjuhn spanjolle edhe veprn Stina, q u percoll me nj kritik shum t begatshme n pes vllime.
Vllimi i par prfshin jetn e Ibn Hazimit, kurse n katr vllimet tjera prfshihet prkthimi n gjuhn spanjolle. Kt vepr ai e botoi brenda viteve 1927-1932.
Studioi edhe Ibn Arabiun qysh n moshn rinore. Botoi nj studim n vitin 1899 n lidhje me Udhtimin prkujtimor t Blaut, (volumi i dyt 217-256, Madrid
1899). Prsri iu kthye Ibn Arabiut me studimin q e prezantoi n Kongresin e katrmbdhjet t orientalistve q u mbajt n Algjeri n vitin 1905 me
titullPsikologjia te Muhji-d-Din bin Arabiu, i cili sht botuar n vllimin e tret n prmbledhjen e punimeve t kongresit, Paris, 1906 f. 79-191, vol. III. Studimi
tjetr sht Psikologjia e ekstazs sufite te kolost e sufizmit mysliman: Gazaliut dhe Mahju-d-Din bin Arabiut n revistn Kultura spanjolle, Madrid 1906, f.
209-235.
Studimet mbi Ibn Arabiun Migueli i kurorzoi me veprn El Islam Cristianizado. Kjo vepr sht prkthyer n gjuhn arabe me titullIbn Arabiu: Jeta dhe
doktrina e tij (Kajro 1965). Vepra prbhet prej tri vllimeve: 1-Jeta e tij; 2-Doktrina e tij; 3-Dorshkrime t prkthyera q prmban dorshkrime t zgjedhura
nga veprat e Ibn Arabiut.

Migueli, studimet e tija i vazhdoi mbi ndikimet islame n konceptet evropiane. Pr kt ai n vitin 1933 botoi studimin: Nj intelektual mysliman i Andaluzis
ndikon n shenjtrin e Jehovit t krishter. Ktu paraqet ndikimin e Ibn Ibde Ar-Randijj n Jehovn krishter. Ebu Hamid Al-Gazaliu (vdiq m 505 h.) sht i
pari q zgjoi interesim te Migueli q n rinin e tij. Ai filloi t botoj studime pr Gazaliun q n vitin 1901. Kt e filloi me punimin e titulluar: Gazaliu, besimi,
etika dhe asketizmi. N vitin 1902 n volumin e tret t revists Revista e Aragonit botoi disa artikuj me titull: Psikologjia e besimit sipas Al-Gazaliut (vol. 3,
f. 51-56; 116-120; 189-194; 296-301; 385-392, Saragossa 1902). N vitin 1906 botoi studimin: Psikologjia e ekstazs sufite te kolost e sufizmit musliman:
Gazaliut dhe Mehju-d-Din bin Arabiut. Kt studim Migueli e botoi n: Kultura spanjolle, Madrid, 1906.
N vllimin e memoareve, me rastin njqindvjetorit t par t datlindjes s orientalistit italian Michele Benedetto Gaetano Amari botoi studiminShkenctari
sicilian Haxhim Al-Gazali, Abdullah Al-Madhirai. Gjithashtu botoi edhe nj studim n frngjisht t titulluar Tesavufi i Al-Gazalit (Bejrut 1914).
N vitin 1929 prktheu Ekonomia n dogm t Al-Gazalit. Q u percoll me nj koment t hollsishm (Madrid 1929).
Edhe pr Al-Gazalin studimet e veta i kurorzoi me veprn kapitale n tre volume. N volumin e katrt, t veant prfshiu tekstet e prkthyera. Titulli i ktyre
katr volumeve sht Spirtualizmi i Al-Gzaliut. Tre volumet e veprs n fjal jan prkthim i kaptinave kryesore t veprs ringjallja e Al-Gazaliut. Aty
prfshihen krahasimet me vepra t krishtera n Bibl.
Aq sa kemi marr nga bibliografia e veprs s Ibn Arabiut po aq kemi marr edhe pr kt vepr t Al-Gazaliut: hiperboln, hulumtimin e analogjis dhe
barasvlerat me nevojn e citimit t burimeve t shkruara dhe gojore pr prcaktimin e ndikimeve.
Botimi i ktij libri prfundon gjat viteve 1934-1941. Botimet ne revistn Al Andalus e cila at koh iu kishte bashkangjitur Kshillit t lart pr hulumtime
shkencore. Migueli u emrua drejtuesi i par i ktij kshilli. N Universitetin e Madridit punoi deri n vitin 1941.
Me vdekjen e Ridriquez Mariny q ishte kryetar i Akademis s Spanjs, ai u zgjodh kryetar i saj.
Migueli punimet e tija q kishin t bnin me ndikimin e Islamit n Evrop dhe n krishterim, i grumbulloi n nj prmbledhje t titulluar: Ndikimet
Islame(1941).
Migueli sht marr edhe me studimin e emrave arab t vendbanimeve spanjolle. Hulumtoi emrat q i kishte regjistruar nj botanist mysliman Andaluzian anonim
i shekullit XI-XII. Ky studim sht i mbshtetur n nj dorshkrim q gjendej ne Akademin Mbretrore t Shkencave t historis.
Ndrroi jet n San Sebastin ku kishte shkuar pr pushime verore. Vdiq m 12 korrik 1944 dhe me 15 korrik u varros n varrezat Polloe. Pas vdekjes se
Miguelit u botua prmbledhja me studimet q i kishte botuar n Universitet. Kjo prmbledhje mban titullin Vepra t zgjedhura (Obras Escogidas). Vllimi i par,
u botuan me 1946, ndersa i dyti n vitin 1948.
Palacios sht njri nga kolost m t mdhenj t Orientalistiks. N gjuhn shqipe sht prkthyer dhe botuar vepra e tij: Eskatologjia myslimane n Komedin
hyjnore ndjekur nga historia dhe kritika e nj polemike, Shkodr, 2003.
Miguel Asin y Palacios do t mbetet nj burim i pashtershm per studime t thella n fushn e dijeve orientale.
Marr nga: Mevsuatu-l-musteshrikin
Prgatiti: Dr. Isa Memishi
/Orientalizmi Shqiptar/

Vlersojeni kt:
0
0
Vlersoni

Shprndaje:

Facebook
Twitter
Google
Shtype
Email

Kategori:Arkivistik, Edukim, Filologji, Gjuhsi orientale, Orientalism, Recensime, Studime gjuhsore,Studime islame, Studime orientaleEtiketa:Spanjoll, studime orientale

Orientalizmi dhe orientalistt ndrmjet miratimit dhe refuzimit

12/07/2010Lini nj koment

Nexhat IBRAHIMI
ORIENTALIZMI DHE ORIENTALISTT NDRMJET MIRATIMIT DHE REFUZIMIT

Nexhat Ibrahimi
Hyrje

Fillimet e para t orientalizmit dhe t orientalistve datojn q nga paraqitja e Islamit dhe Kuranit n skenn historike n fillim t shekullit VII. Mirpo, kto
interesime n fillim kan qen josistematike dhe siprfaqsore dhe m tepr rezultat i nevojave individuale dhe t kohpaskohshme. Kjo ka ndodhur sidomos n
Spanjn muslimane, kur ajo ishte m kulm t zhvillimit politik, ekonomik e kulturor[1], e pastaj edhe n vendet tjera. Kto kontakte kan vazhduar edhe m
pastaj, e jan t njohur: Xherberti, kleriku francez, i cili m von, m 999, u zgjodh pr pap, Pierrele Aenere (vd. 1156), Gerard nga Kremona (vd. 1187) [2] etj.
Interesimi ka vazhduar edhe npr manastiret kristiane, ku kta studiues kristian kan hulumtuar dorshkrime muslimane dhe disa prej tyre i kan prkthyer.[3]
N bot interesimi pr kto studime sht i gjall sidomos gjat shekullit XIX dhe XX. Prkundr vllimit t literaturs q sht shkruar gjat kohs s fundit,
prkundr angazhimit t pakontestueshm, sidomos n fushn e historis dhe filologjis, kto studime shum pak kan ndikuar n mirkuptimin ndrreligjioz
islamo-kristian, madje jan kualifikuar si homogjenist.[4] Kto studime kan mbetur brenda qarqeve t ngushta akademike e t specializuara dhe larg ndikimit
pozitiv t shtress s gjer. [5]
Ndr shqiptart dekadave t fundit kemi lvizje t caktuara n drejtim t studimit t orientalistiks, mirpo, duhet pranuar, ato jan n fillimin e vet dhe pa
ndikim dhe pa nj deprtim m kreativ n trsin politike, kulturore dhe intelektuale.[6]

Fillet e orientalizmit
Fillet e orientalizmit sistematik duhet krkuar n kontaktet dhe frkimet e para, negative ndrmjet Perndimit dhe muslimanve q ndodhn gjat Kryqzatave n
shekujt XII-XIV.[7] Pjetri i madh, opati me ndikim nga Clunya n Franc krkoi nga Robert Kettoni nga Anglia ta bj prkthimin e par t Kuranit n gjuhn
latine, me qllim q ta prgnjeshtroj msimin kuranor.[8] Prkthimi sht prfunduar m 1143, por meq sht br me synime armiqsore, rezultati sht
negativ, sepse pr shkak t gabimeve t rnda nuk ka mundur t shrbej si burim informacioni dhe mirkuptimi.[9] Ky prkthim sht burim i shum
prkthimeve t tjera tendencioze n Perndim q jan br m von.
Shekulli XIII, n krye me Raymond Llull, karakterizohej me tendencn q t msohej gjuha arabe, t msohej islami, dhe duke msuar islamin, t mund t
konvertoheshin muslimant. Aktiv ishin sidomos dominikant dhe franjevitt gjat shekullit XIII.[10]
Edhe gjat shekullit XIV-XVI vazhdoi interesimi i reformacionit pr studime biblike dhe islame, ndr t tjera edhe pr shkaqe fetare. Kt e lexojm n letrn e
rektorit t Universitetit t Cambridge, e shkruar n vitin 1636, i cili tregon motivet prse ta studiojn gjuhn arabe: Punn q synojm ta ndrmarrim nuk sht
vetm q ta prparojm letrsin e mir duke itur n drit shum dituri t cilat jan t mbyllura n kt gjuh t dituris, por edhe pr shkak t shrbimit ndaj
mbretit dhe shtetit n tregtin ton me kta popuj t lindjes, dhe, me leje t Zotit, pr shkak t zgjerimit t kufijve t Kishs dhe propagandimit t fes kristiane
ndr ata t cilt tash jan n terr.[11] Mirpo, studimi i gjuhs arabe, turke dhe persiane dhe prgjithsisht diturive islame nuk e prmirsoi qndrimin e
vrazhd t perndimorve ndaj muslimanve. Prjashtimet e rralla, sikur ajo e Henry Stubbe, n kt aspekt, nuk prmbushnin nevojat ekzistuese. Vetm pas
revolucionit francez n shek. XVIII, humbjes s ndikimit t kishs n shoqri, filloi nj mirkuptim m i madh.[12] Thn ndryshe, apogjen e tij orientalizmi e
arrin n shekullin e XIX dhe XX, pr t vazhduar edhe n shekullin XXI.[13]

Perceptimet e orientalizmit nga muslimant

Nocioni orientalizm ndr muslimant kryesisht kuptohet n konotacionin pezhorativ. Disa e prkufizojn si nj aspekt t perceptimit negativ dhe t gabueshm t
Islamit n Perndim.
Disa t tjer termin orientalizm gjeneralisht e shtrijn pr do hulumtues perndimor t islamit pa marr parasysh pr motivet e hulumtuesit.
Edhem Bulbuloviq n vitin 1953 orientalizmin e prkufizon kshtu: Orientalizmi sht grumbull i t gjitha shkencave t nevojshme pr njohjen e Lindjes ();
orientalizmi sht do shkenc mbi popujt lindor (), gjuht e tyre, historia, gjeografia, kultura, shkenca, arti dhe filozofia, institucionet shoqrore dhe politike,
t gjitha t arriturat e atyre popujve prgjithsisht.[14]
Edward Said, njri prej studiuesve kompetent t orientalizmit, pohon se orientalist sht secili q hulumton, shkruan dhe mson mbi orientalizmin, qoft
antropolog, sociolog, historian apo psikolog, kurse ajo q bn ky person sht orientalizm.[15]
N. Smailagiq orientalistikn e prkufizon si tregues pr grupin e fushave shkencore gjuhsore dhe historike, por edhe n ndikimet orientale n fushat
tjera.[16]
Me kalimin e kohs, sidomos pas Lufts s II Botrore, orientalizmi merr edhe konotacione t reja, t shkencave ekonomike dhe shoqrore.
Por, duhet pranuar se orientalizmi para s gjithash nnkupton studimet islame dhe disiplinat prcjellse si arabistikn, iranistikn, turkologjin nga nj an dhe
judaizmin dhe kristianizmin n ann tjetr.[17]

Synimet, fushat e interesimit dhe mjetet pr sendrtimin e synimeve t orientalizmit npr histori
Orientalistt jan grup diversitiv e jo monolit. Disa prej tyre tentuan t jen objektiv, disa ishin futur n paragjykime dhe urrejtje t thell, disa i shrbenin
shtetit apo kishs s tyre. Disa ishin shkenctar, kurse disa pseudoshkenctar. T gjith ata q luajtn rol destruktiv, ngritn barriera dhe pengesa n
mirkuptimin kristiano-islam.
Edhe pse orientalistt paralajmruan neutralitetin dhe objektivitetin si dy kushte kryesore t shkencs perndimore, pr fat t keq, orientalizmi nuk sht as
neutral as objektiv. Orientalizmi klasik, n pjesn m t madhe, i prket kulturs kolonialiste t Perndimit n kuptim t imperializmit, racizmit, nacizmit,
fashizmit, ideologjis s hegjemonis dhe eprsis evropiane. Ky gjykim pa dallim dhe pa dyshim sht i rrept dhe i dhembshm, por sht i vrtet n planin e
njoftueshmris historike t popullit.[18] Orientalizmi sht lindur brenda kulturs racore. Ai ka manifestuar evrocentrizimin e Evrops, t bazuar n krenarin
historike dhe racizm: i bardhi kundr t ziut, i dituri kundr t paditurit, e logjikshmja kundr t palogjikshmes, fuqia e teoretizimit kundr letargjis praktike,
dinjiteti dhe t drejtat njerzore kundr jodinjitetit njerzor dhe t drejtave hyjnore t Zotit dhe m,bretit, demokracia perndimore kundr despotizmit lindor.[19]
Kt e argumenton orientalisti Brauns nga Princetoni, i cili thot se: brezi i tij ka zgjedhur at metod shkencore q siguron korreksionin e qnmdrimeve t dala
nga perspektiva evropocentriste.[20]
Mirpo, ata q kishin motive t sinqerta, q dshiruan mirkuptim, ndihmuan n kt rrafsh. Henry Corbin, Annimarie Schimmel, Thomas Carlyle apo Karen
Amstrong jan vetm disa emra, pr t cilt nuk kam t dhna se kan pranuar islamin, por t cilt kan dhn kontribut t madh shkencor e intelektual pr
njohjen e islamit dhe t muslimanve.[21]

1. Motivi fetar. Nuk sht vshtir t konstatohet se motivet e orientalistve perndimor pr studimet islame jan t llojllojshme, por motivi fetar ka dominuar
si m hert ashtu edhe n kohn ton. Sikurse fillimi q ishte me monak e klerik kjo gjendje dominon edhe tash. Detyr e tyre prioritare ishte
mohimi,shtrembrimi, zhvlersimi dhe dmtimi i Islamit n sy t bashkbesimtarve por edhe t vet muslimanve dhe mohimi i burimit hyjnor t Kuranit dhe t
vet Islamit[22]. Kjo sht br kshtu pr shum arsye, por e para dhe kryesorja sht rivaliteti i Islamit kundrejt fes s tyre dhe frika e ngadhnjimit t
Islamit ndaj tyre.[23]
2. Motivi kolonizues. Pas prfundimit t Kryqzatave, luftrave fetare-ekonomike dhe humbjes s perndimorve, ata nuk humbn shpresn pr kthimin e tyre
triumfal n vendet islame. Iu prkushtuan studimit gjithprfshirs. Pas okupimit fizik t vendeve islame, orientalistt iu qasen dobsimit t vlerave islame dhe
favorizimit t vlerave t tyre, q t fusin hamendje ndr muslimant. Pr kt qllim, ata gjuhs letrare arabe ia kundrvun dialektet e shumta t gjuhs arabe.
Kuranit ia kundrvun poezin parakuranore (shi`rul-xhahilijjeh), popujve q i kontribuan fes islame ia kundrvun popujt si fenikasit, babilonasit, egjiptiant
etj.[24]
3. Motivi ekonomik. Krahas motivit fetar dhe kolonizues, me rndsi jo m t vogl ishte edhe motivi ekonomik, hapja e tregjeve t reja: blerja e mallrave
muslimane me mime t ulta dhe shitja e mallrave t tyre me mime t larta, moszhvillimi i prodhimtaris s vendit dhe varsia ekonomike nga perndimort. Kjo
u b pr arsye edhe ekonomike, por edhe politike, sepse fuqia ekonomike sht faktor parsor edhe pr faktort tjer.[25]

4. Motivi politik. Motivi politik n shekujt e kaluar ka qen m pak atraktiv, por n shekullin XX dhe n fillim t shek. XXI sht tejet aktiv. Thuajse do
universitet perndimor ka pasur seksionet pr islamistik dhe do ambasad apo konsulat ka ndonj ekspert pr islam. Detyr parsore e tij sht q t
deprtoj n mesin e dijetarve, politikanve e gazetarve t vendit dhe t ndikoj tek ata. Kshtu, ata kan prar vendet islame dhe arabe n vijat nacionale
dhe sektare. Kan ulur dinjitetin politik, kulturor dhe ekonomik.[26] Duke formuar organizata miqsore muslimano-kristiane me emra humanitar dhe kulturor
(far po veprohet edhe me shqiptart te ne) ata krijonin nxns t dgjueshm n mesin e muslimanve, q kryenin punt e tyre.
5. Motivi shkencor. Nj grup m i vogl njerzish n studimet e tyre jan prkushtuar me synime t pastra shkencore n hulumtimet e popujve, qytetrimeve,
feve, kulturave dhe gjuhve. Ata ishim m objektiv n hulumtimet e tyre. Zakonisht, t till ishin ata q posedonin mjetet e veta materiale dhe nuk posedonin
ngarkes shpirtrore. N mesin e tyre kemi t atill q kan dhn kontribut shkencor objektiv por kan mbetur n pozicionet e tyre t mhershme ideologjike,
sikurse sht Thomas W. Arnold[27], por edhe t atill, q kan dhn kontribut shkencor, por edhe kan pranuar islamin si vler dhe sistem jetsor, sikurse
jan: David Benjamin Keldani alias Abdulehad Davud (vd. 1940 n SHBA), Maurice Bucaille, Rozhe alias Rexha Garodi, Zhak Kusto, Kristian alias Murad Hofmann
e shum t tjer.[28]
Mjetet q prdorn orientalistt gjat historis n sendrtimin e synimeve t tyre religjioze, politike, ekonomike, shkencore e t tjera jan t ndryshme nga koha
n koh, por m standarde jan:
- Shkruarja e librave nga fusha t ndryshme pr Kuranin, Muhammedin a.s., pr sheriatin, besimin, kulturn e t tjera, duke injoruar apo duke shtrembruar
vlerat islame. Botimi i revistave, apo hapja e web faqeve nprmjet t cilave ata plasojn idet e tyre.
- Drgimi i individve apo t ekspeditave misionariste n botn islame nprmjet aktiviteteve humanitare, bamirse, arsimore, sportive e t ndryshme.
- Mbajtja e seminareve dhe ligjeratave n tubimet e ndryshme shkencore, kulturore dhe politike vendore, duke prulur institucionet dhe shkenctart vendor.
- Blerja e disa shtpive botuese dhe gazetave e revistave vendore dhe duke plasuar idet e veta nprmjet tyre.[29]

Kontributi i orientalistve gjat historis

Prkundr aktiviteteve destruktive dhe tendencioze t shum orientalistve, prkundr paragjykimeve n t kaluarn dhe tash, nj numr orientalistsh
megjithat kan dhn kontribut n rafshin e studimeve islame: teologjike, juridike, kulturore, gjuhsore dhe historike. Sidomos jan t njohura zbulimi,
prpunimi dhe publikimi i shum dorshkrimeve klasike, q numrohen si vepra bazore. Nj nga kto projekte serioze sht botimi i Historis s Taberiut
(Tarihut-Taberij), Tabekati i Ibn Sadit, El-Kamil fit-tarih t Ibn Ethirit, pastaj projekti madhshtor q zgjati rreth 50 vjet n tet vllime i El-Muxhemul-mufehres
li elfadhil-hadith (Treguesi i haditheve t Muhammedit a.s. nga 9 koleksione hadithesh), Mekalatul-islamijjin i El-Eshariut nga Helmut Riter, etj. etj. Me kt
numrim nuk shterren kontributet e tyre. Nj prezantim komplet krkon pun serioze dhe angazhim shum t madh. Por, ekziston edhe nj kontribut tjetr,
shum i vlefshm, e ai sht se nj numr orientalistsh, duke studiuar islamin pa paragjykime dhe pa ngarkesa ideologjike e fetare, m n fund e pranuan
islamin[30].

Orientalizmi ndr shqiptart

Studimet dhe hulumtimet sistematike dhe t organizuara orientale ndr shqiptart nuk kan ndonj dat t hershme. Ato i gjejm n fund t shekullit XX, n vitin
1973 me themelimin e degs s Orientalistiks n Universitetin e Prishtins, n krye me dr. prof. Hasan Kaleshin.[31] T gjitha angazhimet tjera jan individuale
dhe n kuadr t organizimeve brenda institucioneve t tjera. Ka shum emra q meritojn kujdes t veant shkencor. Krahas Hasan Kaleshit t theksuar,
kontribut t veant ka dhn Hafiz Ali Kora, Ibrahim Dalliu, Vexhi Buharaja etj. Tashm nj koh kontribut jan duke ofruar edhe disa puntor shkencor,
sikurse Feti Mehdiu, Mehdi Polisi etj. Nismat e tjera n fush t orientalistiks si turkologjia n Prishtin e Shkup e t afrta n Tiran, jan pr tu prshndetur
por mbesin t dshmohen me punn e tyre.
Nse vitet 1970-2005 kan qen t vshtira politikisht dhe ekonomikisht, mendoj se vitet vijuese duhet t tregojn se orientalistika ndr shqiptart duhet t luaj
rol konstruktiv dhe avansues drejt vlerave t gjithpranuara.
Mirpo, fillimet e mirfillta t orientalizmit shqiptar duhet krkuar m hert. Duhet krkuar pikrisht n prpjekjet e klerikve katolik dhe ortodoks shqiptar
dhe joshqiptar n trojet tona rreth shtjeve islame. Barleti, Bogdani, Budi, Matranga, pastaj lvizja e bejtexhinjve, Qafzezi, Mjedja dhe rilindasit tjer, pr t
vazhduar me Nolin, Gj. Fishtn, E. Koliqin, R. Qosjen[32], pr t vazhduar me Aurel Plasarin, Gasper Gjinin, Lush Gjergjin e t tjer sot, u morn dhe merren
seriozisht dhe dinakrisht me islamin dhe muslimant dhe kontribuan me t madhe n nj ftohje latente n marrdhniet islamo-kristiane ndr shqiptart dhe n
rajon. [33] Disa intelektual hezitojn ti rradhisin n orientalist disa nga emrat e siprm, sepse nuk i plotsojn disa kushte formale etj. sht e vrtet, disa
prej tyre nuk merren profesionalisht me orientalizimin, mirpo, ata nj pjes t konsiderueshme t veprimtaris s tyre ia kushtuan Orientit, respektivisht Islamit.
Vepra e P. Bogdanit, njohja e tij e arabishtes dhe preokupimi me Islamin me qllime kristo-centriste, jan argument vetvetiu. Madje, vetm respekti i madh q
muslimant e ushqejn gjat shekujve ndaj Jezusit dhe Ungjillit bri q gjendja te shqiptart mos t eskaloj n dm t pakics kristiane. Edhe ditt e sotme
dshmojn se shumica muslimane, nga zemrgjersia por edhe nga inferioriteti intelektual, i anashkalon provokimet e vrazhda katoliko-censtriste dhe ortodoksocentriste n Kosov e Shqipri[34] dhe sillet sikur nuk ndodh asgj q vlen kujdesin e intelektualve objektiv.

Disa konstatime
Nse i bjm nj rekapitullim tr t lexuars, mund t prfundojm se:
1. Shumica e orientalistve jan klerik kristian, individ drejtprdrejt t lidhur me regjimet kolonialiste apo jan individ me prejardhje judaiste.
2. Studimet orientaliste jan shum m intensive n vendet kolonialiste se sa n ato jokolonialiste, sikurse jan vendet skandinave.
3. Shum orientalist, n vendet jokolonizatore heqin dor nga qndrimet e Ignac Goldziherit e t ngjashm me t, q ishin shum t ngarkuar ne armiqsi fetare
e kulturore. Edhe disa institucione shkencore n vendeve t ndryshme, sikur n Rusi, pr shkak t refuzimit t termave orientalizm, ndrrojn emrat e vjetr n
emra m t pranuehsm, sikurse Instituti pr popujt e Azis[35] .
4. Orientalizmi kryesisht ka prejardhjen nga kisha dhe gzon ndihmn e tyre t gjithanshme.
5. Vendet kolonizatore, sidomos Franca (psh. Masinjon) dhe Anglia (psh. Margoliouth), por edhe Serbia (psh. D. Tanaskoviq e M. Jeftiq), edhe sot angazhojn
orientalist pr nevojat e ministris s jashtme e ushtarake pr shtjet kundr muslimanve dhe arabve.[36]

Prfundim
Orientalistt i kan kushtuar kujdes t madh shtjes s burimeve islame, Kuranit dhe Sunnetit dhe diturive tjera islame. Ata si n t kaluarn ashtu edhe tash
Islamit i jan qasur me paragjykime t shumta, sikur mohimi i burimit hyjnor t Kuranit dhe mohimi i Muhammedit a.s. pr pejgamber. Ky paragjykim ndaj
islamit dhe injorim i Islamit ka br q shumica e orientalistve t vhen n shrbim t kolonializmit imperialist, misionarizmit botror kristian dhe lvizjes
cioniste, dhe t shtrembrojn jo vetm shtjet doktrinare por edhe ato historike dhe t krijojn atmosfer t keqe e t paprballueshme pr mirkuptim dhe
ndrnjohje ndrmjet feve, kulturave dhe qytetrimeve fqinje, Islamit dhe Judeo-Kristianizmit.
Mirpo, kohve t fundit, ka ecje prpara, pozitive, nj lloj diferencimi. Nj pjes e orientalistiks botrore sht pavarsuar nga politika dhe nga tradita evroperndimore, udhhiqet nga vlerat e mirfillta dhe mund t shrbej si shembull se mund t dialogohet me fet, kulturat dhe qytetrimet tjera. Vlen t theksohet
emri i Mauricie Bucaille, Rozhe Garodi, Murad Hofman, Annimarie Schimmel, Franc Fanon, Friof Shuon, Rene Genon, Martin Lings etj. Ndoshta kjo ecje prpara n
orientalistikn botrore do t gjej ekuivalenc edhe n tokat shqiptare, n politikn shqiptare, n shkencn shqiptare. Verifikimi i qndrimeve t deritashme t
shkencs shqiptare sht detyr parsore pr hir t ardhmris s qndrueshme.

Botuar n revistn: Dituria islame nr.197/2006 (Prishtin).

Literatura:
1. Ahmed Smajlovic, Felsefetul-istishraki we etheruha fil-edebil-arabijjil-measir, Kairo, 1980.
2. Edward W. Said, Orijentalizam, Sarajev, 1999.
3. Enes Karic, Kuran u savremenom dobu, II, Sarajev, 1997.
4. Enes Karic, Mekalat Busnijjeh, Sarajev, 2004.
5. Enes Karic, Tumacenje Kurana i ideologije XX Stoljeca, Sarajev, 2002.
6. Esad Durakovic, Prolegomena za historiju knjizevnosti orijentalno-islamskoga kruga, Sarajev, 2005.
7. Feti Mehdiu, Hyrje n filologji orientale, Prishtin, 2004.
8. Mustafa Es-Sibai, Orijentalizam i orijentalisti za i protiv, Zenica 2003.
9. Nerkez Smailagic, Leksikon islama, Sarajev, 1990.
10. Nirman Moranjak Bamburac, Orijentalisticki kanon (recension i veprs s E. Said), n:http://www.openbook.ba,izraz/no0707_nirman,moranjak.htm
11. Norman Cigar, Roli i orientalistve serb pr justifikimin e gjenocidit ndaj muslimanve n Ballkan, Shkup, 2003.
12. Nur casopis za kulturu i islamske teme, Beograd, nr. 26/2000.
13. Safet Halilovic, Orijentalizam i oriejentalne studije, Novi Horizonti, casopis za naucnu, kulturnu i duhovnu afirmaciju, Sarajev, nr. 44,
apo: http://www.novihorizonti.com/test/tekst.asp?ArtikallD=1005.
14. Smail Balic, Zaboravljeni islam, Wien, 2000.
15. Seyyed Hossein Nasr and Oliver Leaman, History of Islamic Philosophy, part I-II, Tehran, Iran, pa vit botimi.
16. Univers, revist shkencore kulturore, Tiran, 3/2002.
17. Znakovi vremena, revist, Sarajev, nr. 4/1998.

[1] Mustafa Es-Sibai, Orijentalizam i orijentalisti za i protiv, Zenica, 2003, fq. 59.
[2] Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq. 59.
[3] Ahmed Fuad El-Ehwani, Filozofia islame, Prizren, 2002, fq. 38-58.
[4] Nirman Moranjak Bamburac, Orijentalisticki kanon (recension i veprs s E. Said), n:http://www.openbook.ba,izraz/no0707_nirman,moranjak.htm.
[5] Shih meditimet dhe analizat interesante t njohsit t shklqyeshm t rrethanave orientalo-oksidentale: Smail Balic, Zaboravljeni islam, Wien, 2000.
Krhs.: Oliver Leaman, Orientalism and Islamic philosophy, n: Seyyed Hossein Nasr and Oliver Leaman, History of Islamic Philosophy, part II, Teheran, Iran, pa
vit botimi, pp. 1143 -1148.
[6] Shih: Feti Mehdiu, Hyrje n filologji orientale, Prishtin, 2004, fq. 81-82.
[7] Ahmed Smajloviq n tezn e doktoraturs, ndoshta vepra m gjithprfshirse pr orientalizmin, shtron mendime t shumta rreth kohs s lindjes s
orientalizmit: Ahmed Smajlovic, Felsefetul-istishraki we etheruha fil-edebil-arabijjil-measir, Kairo, 1980, fq. 54 e tutje.
[8] Safet Halilovic, Orijentalizam i orijentalne studije, n: Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq. 5 ose: Novi Horizonti, casopis za naucnu, kulturnu i duhovnu afirmaciju,
Sarajev, nr. 44, sipas:http://www.novihorizonti.com/test/tekst.asp?ArtikallD=1005.
[9] Ismail Ibrahim Nawwab, Muslimani i Zapad u povijesti, n: Enes Karic, Tumacenje Kurana i ideologije XX stoljeca, Sarajev, 2002, fq. 419-429.
[10] Ismail Ibrahim Nawwab, op. cit., fq. 420.
[11] A. J. Arberry, Oriental Essays: Portraits of seven Scholars, London, 1960, p. 12, n: Ismail Ibrahim Nawwab, op. cit., fq. 420, fusn. 14.
[12] Ismail Ibrahim Nawwab, op. cit., fq. 420-421.
[13] Hasan Hanafi, Od orijentalizma do okcidentalizma, Znakovi vremena, Sarajev, nr. 4/1998.
[14] Sipas: Esad Durakovic, Prolegomena za historiju knjizevnosti orijentalno-islamskoga kruga, Sarajev, 2005, fq. 16.
[15] Edward W. Said, Orientalizam, Sarajev, 1999, fq. 16. Oliver Leaman, Orientalism and Islamic philosophy, n: Seyyed Hossein Nasr and Oliver Leaman,
History of Islamic Philosphy, part II, Teheran, iran, pa vit botimi, fq. 1143 e tutje.
[16] Nerkez Smailagic, Leksikon islama, Sarajev, 1990, fq. 464.
[17] Gjersisht: Nerkez Smailagic, op. cit., fq. 464.
[18] Sipas: Hasan Hanafi, op. cit.
[19] Sipas: Hasan Hanafi, op. cit.
Pr disa nga mendimet e orientalistve evropocentrist, si psh. Gib, Grunebaum, B. Luis etj. shih: Esad Durakovic, op. cit., fq. 23-25.
[20] Sipas: Esad Durakovic, op. cit., fq. 29.
[21] Ismail Ibrahim Nawwab, op. cit., fq. 424-425. Shih analizn informative t: Haris Silajdzic, Evrocentrizam i orijentalistika, n: Enes Karic, Kuran u
savremenom dobu, II, Sarajev, 1997, fq. 587-595.
[22] Shembulli i Pjetr Bogdanit sht tipik ather dhe sot. Ather, sepse kshtu donte ai dhe kisha e tij, kurse sot sepse kshtu duan trashgimtart e tij
brenda klerikve, historianve dhe letrarve shqiptar, sikurse Lush Gjergji e Ibrahim Rugova etj..
[23] Pr kt qllim kemi shkruar m hert dhe ktu nuk do t ndalemi: N. Ibrahimi, islami n trojet iliro-shqiptare gjat shekujve, Shkup, 1998 dhe dy botime t
mvonshme m 1999 dhe 2000; N. Ibrahimi, Aspekte t marrdhnieve islamo-kristiane, n mesjet, Prishtin, 2004.
[24] Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq. 65-66.
Historia e bots sht prshkruar sikur perndimi sht qendr e universumit dhe qllimi i histories. Historia e popujve t lasht sht reduktuar n masn m t
vogl. Historia tremijvjeare e Lindjes sht rrfyer Brenda nj kaptine, kurse historia 500 vjeare e perndimit shtrihet n shum kaptina. Sipas: Hasan hanefi,
op. cit.
[25] Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq. 66.
[26] Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq. 67.
[27] Ser Thomas W. Arnold, Historia e prhapjes s islamit, Prishtin, 2004.
[28] Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq. 68.
Pr aspektet fetare, shkencore, historike, ideore, kuilturore, humane dhe politike shih: Ahmed Smajlovic, op. cit., fq. 229-242.
[29] Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq. 79-82 dhe N. Smailagic, op. cit., fq. 464-465.

[30] Disa prej tyre jan: Rene Genon,Vinsent Monteil, Friof Shoun, Martin Lings, Thomas Irwing, Rozhe Garodi, Titus Burkhardt etj. Mustafa Es-Sibai, op. cit., fq.
23-24.
Pr pr kontributin e orientalistve evropian shih: Ahmed Smajlovic, op. cit., fq. 314 e tutje.
[31] Shih: Feti Mehdiu, op. cit., fq. 81.
[32] Enis Sulstarova, Orientalizmi bashkkohor shqiptar, Univers revist shkencore kulturore, 3/2002, Tiran, fq. 265 e tutje.
[33] Pr tu mos zgjeruar ju rekomandojm leximin: Norman Cigar, Roli i orientalistve serb pr justifikimin e gjenocidit ndaj muslimanve n Ballkan, Shkup,
2003 (versioni shqip-anglisht). Po ashtu: Enes Karic, Mekalat Busnijjeh, sarajev, 2004, sidomos pjest pr Kosovn.
[34] Pr orientalizmin n Shqipri e m gjer shih: Enis Sulstarova, Orientalizmi i krist malokit, n:http://www.alb-net.com/pipermail/alb-shkenca .
[35] F. Gabrieli, Apologija orijentalistike, Odjek, revist n BH, Sarajev, nr. 2/1987, f. 9.
[36] Safet Halilovic, Orijentalizam i orijentalne studije, op. cit., f. 35-36.

Vlersojeni kt:
0
0
Vlersoni

Shprndaje:

Facebook
Twitter
Google
Shtype
Email

Kategori:Studime orientaleEtiketa:studime orientale

sht orientalistika?
29/06/2010Lini nj koment

SHT ORIENTALISTIKA?

Kur prmendim Orientalistikn, ne kuptojm nj varg shkencash, prkatsisht disiplinash shkencore, t cilat studiojn kulturn e popujve t Lindjes (Orientit) e
kundrta e Perndimit (Oksidentit), si: gjuht, letrsit, arkeologjin, historin, artin, religjionin, qytetrimin, traditat e tyre etj.
Tek ne, zakonisht, mendohet, por jo me t drejt, se Orientalistika sht vetm njohje e gjuhve t Orientit (vendeve t Azis, Lindjes s Mesme dhe t Afriks
Veriore e Lindore).
Orientalistika n kuptim m t gjer prfshin: Sinologjin, indiologjin, iranologjin, turkologjin, asirologjin, jamatologjin, semitologjin (ku bn pjes edhe nj
pjes e asirologjis, hebreistikn, arabologjin dhe epitiopologjin), hetitologjin dhe azianologjin, egjiptologjin (ktu hyn edhe kiptologjia), berberologjin dhe
hamitologjin.
Me prjashtim t semitologjis, t gjitha disiplinat e tjera jan zhvilluar n shekullin 19.
far duhet t kuptojm me Orientalistik?
N trojet shqiptare, me fjaln Orientalistik nnkuptohet studimi i gjuhs dhe kulturs arabe, turke dhe pjesrisht asaj perse dhe osmane. Sipas praktiks s
deritanishme, ai q ka studiuar kt lmi quhet orientalist.
Prandaj, me Orientalistik duhet t kuptojm studimin e gjuhs arabe dhe turke, n mnyr t barabart n nj an dhe studimin e pjesrishm t gjuhs
persiane dhe osmane, n ann tjetr.

Orientalistika n Evrop
Interesimi i Evrops pr Orientin sht i hershm. Jan br studime vllimore pr nj varg problemesh, natyrash t llojllojshme, nga fusha e Orientalistiks, n
kuptim t gjer, kurse katedra e par n Evrop pr studimin e gjuhs arabe sht ajo e vitit 1250 n Paris.

M von, m 1311 Papa Klementi V lshoi dekretin pr themelimin e katedrs n Universitetin e Roms, Parisit, Oksfordit, Bolonjs dhe Salamanks, ku do t
studiohej gjuha arabe, arameje dhe hebreje.
Rezultat i ktyre studimeve sht, pa mdyshje, edhe prkthimi i Avests n frngjisht, m 1771, gramatika e par e gjuhs kineze m 1831 n Paris, pastaj
prkthimi i Kuranit q nga viti 1543, 1641, 1782 etj. M von Kurani prkthehet edhe n gjuhn serbe, m 1895 (Mio Lubibrati), n gjuhn shqipe m 1920
(Hafiz Ali Kora), m 1922 (I. Mitko Qafzezi) etj.
Orientalistika n trojet shqiptare
Studimi i Orientalistiks n trojet shqiptare ka nj histori t gjat, duke nisur me lvrimin e komentimin e letrsis dhe dijeve orientale q n shekullin XVI-XVII
deri te orientalistt e rinj (n shekullin XX) si Hafiz Ali Kora, Hafiz Ibrahim Dalliu, Ferid Vokopola, Sadik Bega, Sherif Putra, Vexhi Buharaja, Osman Myderrizi etj.
Por, momentalisht, katedra e vetme pr studimit t Orientalistiks sht ajo e Prishtins n Kosov, t ciln e themeloi Dr. Hasan Kaleshi, n vitin 1973 (Prof. Dr.
Hasan Kaleshi 1922-1976). Shpresojm q kjo katedr t hapet s shpejti edhe n Tiran.
Kjo deg sht ndr m t rejat n Fakultetin Filologjik t Universitetit t Prishtins. sht themeluar n vitin 1973 dhe studimet n kt deg kan filluar n
dhjetor t vitit 1973.
Kjo, qysh n fillim ka qen nj deg me dy lnd, ku studioheshin me planprogram t barabart gjuha arabe dhe ajo turke me letrsit e tyre.
Profesori i par dhe themelues i ksaj dege ishte Dr. Hasan Kaleshi, i cili nuk arriti t prcillte as brezin e par, sepse vdiq n vitin 1976.
Gjuha arabe dhe turke studiohen nga tet semestra secila, kurse letrsia arabe dhe turke vetm katr semestra.
Qllimi i studimeve n kt deg krkon q t jet kshtu, sepse, ktu n radh t par prgatiten kuadro pr hulumtime shkencore, detyra e t cilve sht q
t kontribuojn pr studimin e historis son kombtare n periudhn e Perandoris Osmane, ku dihet se administrata dhe literatura e burimet q i prkasin asaj
periudhe, krkojn njohjen e t dyja ktyre gjuhve, asaj arabe dhe turke, sepse gjuha turke n kt periudh sht shkruar m alfabetin arab t modifikuar.
Qllimi sht arritur shum pak, pr shkak t mbylljes s institucioneve shkencore ndaj ktyre kuadrove.
Me gjith faktin se arkivat e Stambollit jan fort pak t shfrytzuara dhe me gjith deklarimet se duhet t bjm hulumtime n ato arkiva pr historin ton
kombtare, kuadrot e reja kan mbetur q t orientohen m tepr n fushn e kulturs, ekonomis, shndetsis, ku gjithsesi kan dhn rezultate me interes
shoqror, por jo n at fush ku sht pritur m s shumti.
Megjithat, Dega e Orientalistiks, e kryen me sukses funksionin arsimor, pedagogjik, shkencor e kulturor.
Ktu, deri n vitin 2003, jan diplomuar 140 student, prej t cilve afro 80 prej tyre jan shqiptar, kurse t tjert jan boshnjak, turq dhe serb.
Rezultatat e deritanishme t Orientalistiks n Prishtin
Nga rezultatet konkrete mund t cekim veanrisht kto:
1. Prkthimin e par komplet t Kuranit, nga Dr. Feti Mehdiu, n vitin 1985;
2. Tri libra t Sami Frashrit (Kamul al-alam), t prkthyera nga osmanishtja;
3. Disa romane e prmbledhje me poezi arabe;
4. Doracak pr msimin e gjuhs arabe, turke etj;
5. Prkthimi i koleksioneve t Buhariut, q arrijn nj numr prej afro 30 titujsh t ndryshm;
6. Disa vepra pr studimin e gjuhve arabe, turke etj., si p.sh. Gjuha Arabe 1-2 pr vitin e I dhe II), Gramatika e gjuhs s sotme turke (Pr vitin e I dhe II),
Gramatika e Gjuhs Turke (Pr vitin e III dhe IV), Sintaksa e gjuhs arabe, Sintaksa e gjuhs turke, etj.
Pra, kjo m s miri dshmon arsyeshmrin dhe veprimtarin konkrete t Orientalistiks shqiptare.
Orientalistika shqiptare n shrbim t kulturs kombtare
Pr historin e popullit shqiptar, pa dyshim ka rndsi t madhe edhe orientalistika shqiptare, e cila n kuadr t studimeve t saj kultivon edhe diplomacin dhe
paleografin osmane. Administrata Osmane gjat pes shekujve sundimi n kto troje ka prcjell dhe ka evidentuar t tra ngjarjet q jan zhvilluar te
shqiptart dhe rreth tyre.
Tr ajo lnd q ka t bj me historin e vendit ton, posarisht ajo arkivore, ndodhet n arkivat e Turqis.
Natyrisht, ato burime jan t shkruara me alfabet osman, t cilin prve orientalistve t specializuar pr kt fush, kuadrot e tjera nuk kan mundsi ti lexojn.
N ann tjetr, prve burimeve arkivore, pr historin ton kan rndsi t veant edhe onomastika, topografia, kronologjia, statistika, arti, epigrafia etj., q i
prkasin asaj periudhe. Por, asnjra nga kto disiplina nuk mund t studiohet nga dijetart q nuk kan prgatitje nga fusha e studimeve orientale, e kjo n
profilin e Orientalistiks shqiptare nnkupton studimin e gjuhs arabe, alfabeti i s cils ishte baza e shkrimit t gjuhs turke n periudhn osmane deri n vitet
20 t shekullit t kaluar.
Me nj angazhim gjithprfshirs t t gjitha strukturave shoqrore dhe kombtare mund t arrihet orientimi dhe prgatitja e nevojshme e kuadrit prkats, e cila
mund t llogaritet edhe me ndihmn e vendeve arabe dhe Turqis, t cilat shprehin gatishmri pr ndihm profesionale n kt drejtim n forma t ndryshme.
Mbetet detyr e kuadrove t reja, t cilt sigurisht kan nevoj pr prkrahje konkrete, q t thellojn studimet nga fusha e Orientalistiks, pr t kryer obligimet
ndaj historis kombtare, si nga aspekti i historis politike, kulturore, ekonomike, ashtu dhe nga fusha e letrsis, pr t ndriuar nj varg figurash t shquara
letrare, por edhe pr nevoja aktuale t komunikimit t drejtprdrejt me nj kultur t vjetr, e cila i ka dhn kon-tribut t muar edhe letrsive evropiane.
Orientalistika shqiptare ka dallim t madh nga Orientalistika evropiane. N Shqipri ka shum mundsi dhe hapsir pr t studiuar mbi Orientalistikn shqiptare,
mbi lidhjet e saj me Orientin, mbetjet kulturore dhe arkeologjike t mbetura n Shqipri, etj.
Pra, kjo ishte arsyeja pse Qendra Shqiptare pr Studime Orientale Albanian Center for Oriental Studies mori kt iniciativ pr hapjen e revists s par n
Shqipri pr studime orientale, duke shpresuar se studiuesit, historiant, gjuhtart, arkitektt, arkeologt etj., do t gjejn shum hapsir n revistn ton mbi
studime t ndryshme q kan t bjn me Orientalistikn n prgjithsi, dhe me Orientalistikn shqiptare n veanti.
Kjo pjes sht parathnia e numrit t par t revists URA, Vjesht/Dimr 2008.