Videonun Kullanım Alanları

T.C.
ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2414

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1400
VDEONUN KULLANIM
ALANLARI
Yazarlar
Prof.Dr. Nezih ORHON (nite 1)
Do. Coflgl YKSEL (nite 2)
Yrd.Do.Dr. Abdlkadir CANDEMR (nite 3, 4, 6)
Tahsin CEYLAN (nite 5)
Yrd.Do. Hseyin Seluk KIRAY (nite 7)
Editr
Yrd.Do.Dr. Abdlkadir CANDEMR
ANADOLU NVERSTES
Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

Uzaktan retim tekniine uygun olarak hazrlanan bu kitabn btn haklar sakldr.
lgili kurulufltan izin almadan kitabn tm ya da blmleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayt
veya baflka flekillerde oaltlamaz, baslamaz ve datlamaz.
Copyright 2011 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Genel Koordinatr
Prof.Dr. Levend Kl
Genel Koordinatr Yardmcs
Do.Dr. Mjgan Bozkaya
retim Tasarmcs
Dr. Kadriye Uzun
Grafik Tasarm Ynetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
r.Gr. Nilgn Salur
lme Deerlendirme Sorumlusu
r.Gr. Glnur Tuba
Grafikerler
Ayflegl Dibek
Hilal Kkdaaflan
Kitap Koordinasyon Birimi
Do.Dr. Feyyaz Bodur
Uzm. Nermin zgr
Kapak Dzeni
Prof. Tevfik Fikret Uar
Dizgi
Akretim Fakltesi Dizgi Ekibi
Videonun Kullanm Alanlar
ISBN
978-975-06-1087-5
2. Bask
Bu kitap ANADOLU NVERSTES Web-Ofset Tesislerinde 4.000 adet baslmfltr.
ESKfiEHR, Ocak 2013
iii
indekiler
indekiler
nsz ............................................................................................................
vii
Haber Kameramanl.............................................................
GRfi ..............................................................................................................
HABER KAMERAMANI..................................................................................
HABER KAMERAMANI VE GRNTLEME...............................................
Grntleme Teknikleri................................................................................
ekim lekleri ......................................................................................
Kamera Hareketleri .......................................................................................
Rportaj ekimleri ........................................................................................
Yaygn Hatalar ve Dikkat Edilecek Noktalar...............................................
zet................................................................................................................
Kendimizi Snayalm......................................................................................
Okuma Paras ..............................................................................................
Fotoraf ve fiekil Kaynakas .......................................................................
Yararlanlan Kaynaklar..................................................................................
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................
3
4
6
8
9
14
16
17
19
20
21
23
23
23
Belgesel Film Kameramanl ................................................ 24

GRfi ..............................................................................................................
BELGESEL FLM NEDR? ...............................................................................
Belgesel Filmin Temel lkeleri ....................................................................
Belgesel Film Trleri .....................................................................................
Belgesel Filmin Yapm Aflamalar.................................................................
Tasarm Aflamas......................................................................................
ekim ncesi Hazrlk Aflamas .............................................................
ekim.......................................................................................................
ekim Sonras Aflama .............................................................................
EKM AfiAMASI VE KAMERAMAN.............................................................
Dekor ve Iflk ...............................................................................................
ereve ve Perspektif ...................................................................................
ereve ve Grnt Dzenlemesi .........................................................
Perspektif .................................................................................................
zet................................................................................................................
Okuma Paras ..............................................................................................
Sra Sizde Yant Anahtar ..............................................................................
2. NTE
25
26
26
30
31
31
32
32
33
33
33
35
35
39
43
44
45
46
46
47
Stdyo Kameramanl............................................................ 48
TELEVZYON STDYOLARI.........................................................................
Kontrol Odas ................................................................................................
KAMERAMANLIK...........................................................................................
STDYO KAMERALARI ................................................................................
Kamera...........................................................................................................
evrinme Kafas ............................................................................................
1. NTE
49
50
51
52
53
54
3. NTE
iv
indekiler
Sehpa veya Pedestal......................................................................................

KAMERA KULLANIM TEKNKLER...............................................................
Grnt Dzenlemesi...................................................................................
ekim lekleri.............................................................................................
Kamera Hareketleri .......................................................................................
EKM AfiAMALARI.......................................................................................
Yapm Toplants ...........................................................................................
n Hazrlklar ve Prova ................................................................................
ekim Srasnda.............................................................................................
ekim Sonrasnda..........................................................................................
zet................................................................................................................
4. NTE
Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm...................................... 70

AMATR VDEO KAVRAMI .........................................................................
KAMERALAR VE EfiTLER .........................................................................
El Kameralar ve Gnlk Yaflantmzdaki Yeri............................................
El Kameralarnn Teknik Yaps....................................................................
Kamera Menleri.....................................................................................
AYDINLATMA................................................................................................
GRSEL DZENLEME VE EKM TEKNKLER .........................................
Temel Kamera Hareketleri............................................................................
evrinme Hareketi ..................................................................................
Kaydrma Hareketi ..................................................................................
Temel ekim lekleri .................................................................................
Dikkat Noktalar ............................................................................................
ekim Sonras fllemler .................................................................................
Ev Videolarnn Kurgulanmas................................................................
Ev Videolarnn Arflivlenmesi ve zlenmesi ...........................................
zet................................................................................................................
Fotoraf ve fiekil Kaynakas .......................................................................
5. NTE
56
57
57
60
61
63
63
64
64
65
66
67
68
68
69
71
72
74
76
77
80
83
83
84
85
86
88
89
89
91
93
94
95
95
96
96
Sualt Kameramanl.............................................................. 98
GRfi ..............................................................................................................
SUALTINDAN TRKYE ...............................................................................
LK SUALTI FLMLER ...................................................................................
SUALTINDA VDEO EKMEK ......................................................................
Sualt Kamera Kabinleri (Housingler) ve Denetimler .................................
Kamera zerindeki Denetimler..............................................................
Aydnlatma.....................................................................................................
Gnefl Ifl ve Kontrast ..........................................................................
Bulutlu Gnler.........................................................................................
Objektif Portlar .......................................................................................
99
99
101
102
102
103
109
111
111
112
indekiler
ekime Hazrlk.............................................................................................
Video ekim Teknikleri................................................................................
Kameray Sabit Tutun .............................................................................
Kameray Tutufl Teknikleri .....................................................................
Bir Profesyonel Gibi ekim Yapn ........................................................
Kesitler Oluflturmak ......................................................................................
ekimler ve Kesitler................................................................................
Geliflmifl ekim Teknikleri ve neriler .......................................................
Kesitler inde Dflnn .........................................................................
ekimlerinizi Zamanlayn .......................................................................
Bir Stok Arflivi Oluflturun........................................................................
lginlik ve eflitlilik Ekleyin ..................................................................
Kesip karma .........................................................................................
Zaman Skfltrmak..................................................................................
Televizyon Ekran zerine Dflnn.....................................................
Sihirli izgiyi Gemek (180 derece kural)............................................
Dar Al Sahneler ekin ........................................................................
Bir Amala ekim Yapn ........................................................................
Bir Hikaye Fikri Gelifltirin.......................................................................
fiovun Yldzlarn dllendirin..............................................................
Grfl Alan Kstlysa..............................................................................
ayak ile Dalfl Yapmak .......................................................................
Kurguyu Anlamak ...................................................................................
ekim Sonras fllemler ve Kurgu.................................................................
Son Hikaye Akfl.....................................................................................
ekimleri Semek....................................................................................
Hikaye Taslan Oluflturmak .................................................................
Paralar Kurguda Birlefltirmek...............................................................
Tm Bunlar inde En Deerli Ders ......................................................
zet................................................................................................................
Okuma Paras ..............................................................................................
Fotoraf Kaynakas......................................................................................
Seilmifl Fotoraflar .......................................................................................
113
114
114
116
118
119
119
122
122
122
123
123
124
124
124
125
125
125
126
126
126
127
127
127
127
127
128
128
129
130
131
132
132
133
133
133
Anlarn Belgeleyicisi Kamera ................................................ 138

YAfiAM EVRELER .........................................................................................
Doumdan - Yafllla ...................................................................................
YAfiAM EVRELER KARfiISINDA KAMERA ..................................................
Doum Videolar ..........................................................................................
Doum Videosu ekim Sreci ....................................................................
Bebek Videolar.............................................................................................
Gen Yetiflkinlik ...........................................................................................
niversite Yllar ve Yetiflkinlik Dnemi .....................................................
Ego Btnleflimi ya da Umutsuzluk ...........................................................
(Olgunluk ve Yaflllk Dnemi) ...................................................................
TEKNK VE ESTETK KURALLAR.................................................................
Kameranz Tanyn ......................................................................................
139
140
141
142
142
143
145
146
146
147
147
148
6. NTE
vi
indekiler
El Kameralar .................................................................................................
Estetik Konular .............................................................................................
zet................................................................................................................
Okuma Paras ..............................................................................................
7. NTE
148
150
152
153
154
157
157
158
Kamerada Ses Kullanm......................................................... 160

GRfi ..............................................................................................................
SES VE SES SNYAL .....................................................................................
Akustik Ses Enerjisi .......................................................................................
Faz............................................................................................................
Sesin Elektrik Biimi .....................................................................................
Analog ve Saysal Ses Sinyali .................................................................
Ses Sinyalinin Seviyesi ve Kontrol .............................................................
Otomatik ve Operatr Kontroll Ses Seviye Ayarlar ...........................
Ses Sinyalinin zlenmesi ve Dinlenmesi ......................................................
Ses Sinyalinin Taflnmasnda Kullanlan Donanmlar ..................................
Ses Kablolar ve Balant Trleri............................................................
Dengeli ve Dengesiz Kablo Balants ..................................................
Fifl ve Konektrler .................................................................................
MKROFONLAR .............................................................................................
Elektromanyetik Yapda Mikrofonlar ...........................................................
Elektrostatik Yapda Mikrofonlar ................................................................
Mikrofonlarn Ynel zellikleri ..................................................................
Mikrofonlarda Ses Kalitesini Etkileyen Baz zellikler...............................
Kullanm Alanlarna Gre Mikrofonlar ........................................................
Mikrofonlarda Kullanlabilen Aksesuarlar ............................................
KAMERALARDA SES KAYIT .........................................................................
Ses Kayt nitesi zerinde Olan Kameralar................................................
Ses Kayt nitesi zerinde Olmayan Kameralar .........................................
zet ...............................................................................................................
Kendimizi Snayalm .....................................................................................
161
161
161
162
163
163
164
164
165
166
166
167
168
169
169
170
171
172
173
176
176
178
180
182
184
185
185
185
Dizin ...................................................................................... 187
nsz
nsz
Videonun Kullanm Alanlar ders kitabmz toplam 7 niteden olufluyor. Sz
konusu 7 nitenin bafllklar flyle: Haber Kameramanl, Belgesel Film Kameramanl, Stdyo Kameramanl, Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm, Sualt Kameramanl, Anlarn Belgeleyicisi Kamera ve Kamerada Ses Kullanm.
Haber Kameramanl nitesi iinde, ncelikle haber kameramannn ne olduu ele alnyor. Haber kameraman grntlerini alabilmek iin habere nasl yaklaflr, kendini nereye konumlandrr, hangi teknik zellikleri kullanarak erevesini oluflturur? Bu ve benzeri sorulara karfllklar aranyor. Dfl ekimlerin ve stdyo
haber ortamlarnn zellikleri nelerdir? Kayt ncesinde, srasnda ve sonrasnda
bir haber kameraman nelere dikkat eder? nite boyunca yantn dflnerek bulacanz birok konuya deiniliyor.
Belgesel Kamera nitesini ders gibi deil, belgesel izleme tadnda iflleyeceksiniz. Belgesel tarihine ml olmufl filmlerden kareler, belki sizleri o belgeselleri bulup izlemeye doru ynlendirecek. Belgesel yapm aflamalarn birlikte gzden
geireceksiniz. Belgesel kamera kullanm ilkelerine gz attka, evrenizde kk
belgeseller ekme fikriniz geliflecek.
Haberlerden dizi filmlere kadar televizyonda izlediiniz birok yapm, yalnzca dfl ekim ortamlarnda deil zaman zaman stdyolar kullanlarak da retilir.
Stdyo Kameramanl nitenizde bu konu iflleniyor. Stdyo kameralarnn yaplar, dfl ekim kameralarndan farkl teknik ve kullanm zellikleri, stdyolarda
uyulmas gereken kurallar bu nitenin can alc bafllklarn zetliyor.
yice klen ama o oranda ifllevleri artan el kameralar, yaflantmzn ayrlmaz
paras. Bu tr kameralarn teknik zellikleri ve ekim teknikleri, Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm nitesinde ele alnyor. ekim srasnda yaptmz hatalar
ve dzeltme yollarn bu nite yardmyla reneceiz.
Sualt apayr bir dnya. Bir deniz lkesi olmamza karfln yeterince tanmadmz, biraz uzak durduumuz bir alan. Tpl dalfl gereklefltirdiiniz andan itibaren, grdklerinizi baflkalaryla da paylaflmak isteyeceksiniz. Bunun en kolay ve
gereki yolu ise grnt avcl. Sualt Kameramanl nitesinde, sualtnda hareketli grnt kaydnn nasl yapld inceleniyor. Sualtnda uygulanabilecek
ok zel grnt kayt tekniklerini bu niteyi inceleyerek reneceksiniz. Bu
noktadan sonras; olanaklarnz lsnde nce temel dalfl donanmn edinmek,
sonra tpl dalfl gereklefltirmek, daha sonra sualtnda grnt kayd yapmak ve
kurgulamak. Bundan sonras, yaptnz kaytlar baflkalarna izleterek onlarn
hayranlklarn kazanmak. Denizlerimiz ve sualt sizleri bekliyor
Bir baflka nitede el kameralarnn teknik yaplarn gzden geirmifltiniz. Anlarn Belgeleyicisi Kamera bafllkl altnc nitede ise yaflam boyu bize efllik eden
kameralar biraz daha toplumsal boyutuyla ele alyoruz. Doumla bafllayan, bebeklik ve ocukluk alarmzda nesnesi olduumuz kamera; genlik ve yetiflkinlik alarmzda artk elimize aldmz, znesi olduumuz bir geretir. Yalnzca
anlar deil; planlamalarla, kk senaryo alflmalaryla ksa filmler de yapmaya
yneldiimiz bir alandr bu. Bilim adam Erikson yaflantmz sekiz ana evreye
blse de, her an ekilecek yeni bir fley vardr yaflantmzda.
Sesi olmayan grnt elbette izlenir ama bir fleyler eksiktir. Mzik ve ses sinemann, televizyonun, videonun ayrlmaz parasdr. Ne kadar iyi bir grsel alflma da yapsak, bunu kt bir ses kaydyla izleyiciye sunduysak, alflmamz bafltan izlenemez bir duruma gelmifl demektir. Kamerada Ses Kullanm nitesi, sizlere her eflit kamera zerinde yer alan ses denetleme uygulamalarn aktaryor. Bu
nite zerinde younlaflarak, standart ve doru bir ses kaydnn nasl yaplaca,
hatalardan nasl kanlaca konularnda donanml bilgilere ulaflyorsunuz.
Yazarlarmz nitelerin oluflmas konusunda byk aba ve zveri gsterdiler.
Kendilerine ne kadar teflekkr edilse azdr.
Ayn flekilde tasarm, dizgi, dil ve test arafltrma merkezi alflanlarnn nitelerin oluflmasnda emekleri byktr. Youn bir emekle ortaya kan Videonun
Kullanm Alanlar ders kitabnzn ders kapsamnn da tesinde sizlere yararl olmas dileimizdir.
Editr
Yrd. Do. Dr. Abdlkadir CANDEMR
vii
VDEONUN KULLANIM ALANLARI
Amalarmz
N
N
N
N
Bu niteyi tamamladktan sonra;

Haber kameramanln, kamera ve grntleme olgular ile birlikte
aklayabilecek,
Grntleme sreci iinde yer alan eleri sralayabilecek,
Rportaj ekimlerinde dikkat edilen nemli noktalar belirleyebilecek,
Haber kameramannn alflmas srasnda dikkat etmesi gereken noktalar
tartflabilecek bilgi ve becerilerine sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Haber Kameraman
Grntleme
Grntleme Teknikleri
ekim
ekim lekleri
Kamera Hareketleri
Rportaj ekimleri
erik Haritas
Videonun Kullanm
Alanlar
Haber
Kameramanl
GRfi
HABER KAMERAMANI
HABER KAMERAMANI VE
GRNTLEME
Haber Kameramanl
GRfi
zellikle televizyon haberciliinde ou haber yks, sahip olduu anlatmlarn
tesinde grntler ierir ve bunlarn bir araya getirilmesinden oluflur. Bu da, haber yksnn anlatlmasnda haberin grntlenmesi ile grntlerin dflnlmesinin en az yknn kendisi kadar nemli olduunu ortaya koyar. Haber yks iin yaplan arafltrma srasnda, paralel grntlerin dflnlmesi ve arafltrlmas da gerekir. ou zaman da grntlerin kamera kullanlarak, yani ekimler ile
elde edilmesi haberi hazrlayanlar iin yol gsterici olur.
Haber ekibinin ve zellikle de muhabirin yky birinden dinledii srete grntleri dflnmesi de gerekir. Elde edilen bilgilerin yannda hangi grntlerin
daha sonradan ekimlerle elde edileceine de karar verilmelidir. Kameraman, yani kameray kullanan kiflinin de benzer sorumluluklar vardr. Muhabir haberin yks ile meflgul olduu srete hangi grntlerin o anda veya daha sonradan
toplanacana karar vermeli, ou durumda da muhabir ile plan yapmaldr. Habere iliflkin olarak kamera ile neler gsterilebilir, grntler neyi daha fazla iflaret
edebilir ve olayn getii yerdeki hava daha iyi nasl aktarlabilir gibi sorulara srekli yant aranmaldr. Haberin yks tamamlandnda genel yapy oluflturan
blmlerden ne kadar eminsek grntlerin neler olacandan da az ok emin
olabilmeliyiz. Tm bu tanmlar, haberin sadece ykden ibaret olmadn, grntnn haber iin ne kadar nemli olduunu ve grntleme becerilerinin gelifltirilmesi gerektiini ortaya koyar. Kameray kullanarak ektiiniz grnt paralarnn bir araya geldii zaman nasl bir btn oluflturacan bilmek ve bu konuda
deneyime sahip olmak bol miktarda alflmak ve denemekle mmkndr.
Grnt kimi zaman haberde anlatlan yknn veya aktarlan olayn nne
de geebilir. Burada unutulmamas gereken iki nokta vardr. Kamerann kullanm
srasnda sadece grnt deil, ses de kaydedilmektedir. Bu yaklaflm iersinde de kamerann tespit ettikleri ile izleyicilerin hem grme, hem de iflitme hislerine eriflilmifl olur. Grnt ve sesin kaydedilmesi srasndaki bilinli alflma izleyicinin hislerinin harekete gemesine neden olacaktr. O halde, unutulmamas gereken
nokta, kamerann kullanlmas ile mmkn olan en fazla hisse yant verilebilmesidir. Kamerann kullanlmas ile izleyici adna zel yeni bir gz, hatta zel yeni bir
kulak devreye sokulmufl olur. Bu yeni gz-kulak aracl ile de tanklk edilen olaylar veya kurulmaya alfllan ykler farkl bir gereklik iersinde biimlenir.
Kullanlan teknoloji, teknik yntemler, estetik eler, fikirsel yaklaflm ve benzer dier etkenler kameramann alflma biimi ile elde ettii grntlerin biimi
ve niteliini belirler. O halde, kameramann alflmaya bafllarken dflnmesi ve yantn bulmas gereken baz sorular flunlar olabilir:
Tanklk etmek istenilen olaya veya oluflturulmaya alfllan haber yksne
bal olarak neler grntlenebilir? Grntlerde neler olacak?
Grntleri daha anlaml hale getirebilecek blmler var m? Bu blmler
grntlendi mi? Grntleri ve sesleri daha canl ve etkili hale getirebilecek teknik yntemler neler olabilir?
Kamera ile kayt yaptmz yerin zellikleri nelerdir? Nasl bir ortam ve hava iindeyiz?
Olayn getii yerde ve evresindeki insanlar kimlerdir? Olaya iliflkin rolleri
ve nemleri nedir? Bu kifliler neler yapyor? Halleri nedir? Neleri izliyorlar?
Yukarda belirtilen sorular kullanarak veya benzer sorular kendi kendinize sorup yantlayarak haberde yer alan veya yer almas muhtemel ieriklerin, olay paralarnn ve kiflilerin grntler asndan ne anlam ifade ettiini belirlemeye alfln. Grntlerin oluflturaca ierie yardmc olmalarn, yani grntler ile anlam oluflturmaya araclk etmelerini ve grntnn oluflturaca ierik-biim yapsna katkda bulunmalarn salayn.
HABER KAMERAMANI
ekim: Kamerann kayt

dmesine baslp kayda
bafllanmas ve kayttan
kmak iin yine kayt
dmesine baslmas. Bu
flekilde, belli bir zaman
iinde grntlenmek
istenenlerin kaydedilmesi
anlamna gelmektedir.
Haber kameraman takip edilen olay veya oluflturulmaya alfllan haber yksn srekli dflnen; kamerann konuyla ilgili grnt almasn salayacak en uygun yeri bulan ve paralar grsellefltirme asndan saptamaya alflan kiflidir. Kendisini olaya veya sunulmak istenen ierik yaklaflmna gre konumlandrr. Kulland kameray ve malzemeyi grsel vurgulamann en etkin flekilde yaplabilmesi
iin en st seviyede deerlendirebilen kifli olarak grev yapar. ekim yapt yerlerde insanlar, olaylar ve durumlar tespit edebilen kiflidir.
zellikle, muhabir ile birlikte anlatma uygun grntleme alarn, leklerini ve farkl odak uzunluklarna sahip objektifleri belirler. Muhabirin sunumlarn
ekip kaydetmenin dflnda daha sonra kurguda haberin btnn oluflturmada
gerekli olabilecek dier farkl grntleri toplar. Baflta kameras ve akleri olmak
zere tm malzemesini her an iin hazr konumda bulundurmaya alflr. ou kez
aydnlatma da kameramann sorumluluu iersindedir. Haberin yayn kalitesinde
olabilmesini salayan tm flartlar ekim srecinin iinde kontrol altnda tutmaya
alflr. Sesten sorumlu olan bir baflkas ise o kifli ile birlikte srekli uyum iersinde alflmaya gayret gsterir. alflma koflullarnn zorluklarnn yannda uzun alflma sreleri ve olumlu-olumsuz srprizlerle dolu koflullara dayankllk gstermeye, bu koflullara ramen iflini yapmaya alflr. Dfl ekimler veya stdyo ii ekimlere bal olarak dier ekip arkadafllar ile koordinasyon iinde olmaya zen
gsterir. Kamera iin kaset veya kayt nitelerinin olup olmadn ve ne durumda
olduklarn srekli kontrol eder. Ekip alflmas iersinde televizyon haberi iin belki de en nemli paralardan birinin grntler olduunu aklndan karmamaldr.
Ses baflka bir alflma arkadaflnn sorumluluunda olsa bile kayda giren sesin
niteliini kendisi de gz nnde tutmaldr. Tamamlanacak haber iin kurguda
salkl bir sesin kaydedilebilmesi iin ses operatr ile srekli paylaflm iersinde
olmaldr. Az nce de belirtildii gibi, eer sesten sorumlu ayrca birisi yok ise, sesle ilgili kayd da grntlemede olduu gibi zenle gereklefltirmelidir. Sesin grntnn boyutlandrlmasnda bafll baflna bir g olduunu unutmamaldr.
1. nite - Haber Kameramanl
Kameraman haberin izleyicilerini dflnerek haberde yer alacak konu ile ilgili
grsellefltirme yntemlerine dikkat etmelidir. Gnlk hayat iersinde insanlar izlemelidir. evreyi ve insanlar alfl-verifl yaparlarken, pazarlklar srasnda, gazetelerini okurlarken veya sohbetleri srasnda gzlemlemeli ve bu durumlar grsellefltirmek istese ne tr yntemleri takip edeceini dflnmelidir. Bu tr yaklaflmlarn
olaylar takip etmede kendisine kolaylklar salayabileceini unutmamaldr. En
baflta kendisi bir kamera gibi davranabilmelidir. Olaylar takip ederken onlar sanki oluflturmaya alflt ekimler gibi grmeye alflmaldr. Bu tr izlemelerin ve
ekimlerin daha sonra kurgu ile bir araya getirmede nasl bir arada olabileceklerini ngrmeye alflmal, ortaya kacak haberin genel akflna, havasna veya zelliklerine uyup uymayacan da dflnebilmelidir.
Grsellefltirme:
Oluflturulacak grsel btn
iinde kk ekimler veya
paralardan
yararlanabilmeyi
dflnebilmektir.
Fotoraf 1.1
Dfl ekim
ortamlarnda
alflan haber
kameramanlar,
her trl fiziksel
koflulda haberin
peflindedir.
Kameraman kulland aracn zellikleri nedeni ile grntlemede teknii en

iyi bilen kifli olarak dflnlebilir. Bu yzden, kulland teknolojinin iinde bulunduu alflmaya ne gibi etkilerinin ve katklarnn olacan da bilmelidir. ekimleri iersinde yer verecei ayrnt ekimlerin, farkl yakn ekimlerin, ksacas farkl
ekim leklerinin kullanmnn nasl katklar salayacan dflnebilmesi gerekir.
alflmasnn farkl birok ekimden olufltuunu ve her bir ekimin grsellefltirmeye katk salayacan unutmamaldr.
Kameraman muhabir ile oluflturulmaya alfllan haber asndan srekli paylaflmda olmal, vurgulanmaya alfllan ana noktalar tespit etmeye alflmaldr. Muhabirin aklndaki ierik rgsn resimlerini kaydettii grntlerle izebilmelidir.
Takip edilen olaylarn iersinde neler olduunu dflnerek, neler grebileceini
ve devamnda da neleri grntleyebileceini sezebilmelidir.
HABER KAMERAMANI VE GRNTLEME

Gnlk hayat iersinde tanklk ettiimiz farkl kimi olaylarn iinde veya evresinde birilerinin kamera ile bir fleyleri grntlemeye alfltn grrz. rnein, ilk
bakflta ama bir dnn veya gsterinin grntlerini daha sonra baflkalar ile
paylaflmak olabilir. Ancak, grntlenen olaylar izlediimizde birok sallanan kamera hareketi ve dolays ile sallanan grntler grrz. flte bu tr durumlar nedeniyledir ki, ekilmifl grntler ile belli bir olay aktarmak veya bir haber yksn grntler ile oluflturmaya alflmak bilgi ve beceri gerektirir. Ortamn, kiflilerin ruh hallerinin, genel havann ve karakterlerin grntler ile aktarlabilmesi;
en nemlisi, televizyon haber yksne bal kalnarak anlatlabilmesi gerekten
bilgi ve beceri gerektirir.
Temelde, bir kameraman grntleme aracl ile tanklk ettii olaya iliflkin
olarak temel yaklaflmda bulunabilir. Bunlar;
Grntleme ile olaya bakabilir. Takip ettii olay mmkn olan en ak flekilde kamera ile anlatmaya alflr.
Grntleme ile olayn iine girebilir. Takip ettii olayn belirli bir parasn kamera ile anlatmaya alflr. Bu, olaya normal bir gzle grlemeyen bir
adan yaklaflmak anlamna gelir. Grntleme ile olayn sahip olduu durumun dflnda yeni bir fley eklenmez ve kamera ile grntleme, kameramann olay kendi grfl as ile ekrana taflmas anlamna gelir.
Grntleme ile olay yeniden yaratabilir. Olayn kendisi bir ham malzeme
olarak dflnldnde grntleme ile olayn iinden yeni bir olayn yaratlmas salanabilir. zellikle yakn ekimlerin kullanlmas ile ayrntlardan
yararlanlarak yeni bir olayn ifade edilmeye alfllmas rneklenebilir.
Kameramann grntlemede kulland yntemler de ortama, duruma ve farkl deiflik koflullara gre deifliklik gsterebilir. Dikkat edilmesi gereken, televizyon haberinin kamerann ald grntlere gre deil; aksine, haber yksne
bal olarak grntlerin tespit edilmesi, yani ekimlerin yaplmasdr. Elbette,
bahsedilen bu duruma iliflkin yanlfl uygulamalara sklkla rastlanlmaktadr. zellikle canl geliflen olaylar gibi durumlarda grntlere gre haber yksnn yazlmasnn faydalar ve zorunluluu grlmektedir.
Yukarda deinilen dikkat edilmesi gereken kurallar ve abalara ramen koflullar istenildii gibi olmayabilir. Haberin grntlenmesi srasnda yaflanabilecek
zorluklarn yannda kimi zaman yeterince grntlenecek malzeme olmayabilir.
Kimi durumlarda olayn kendisi grnt kaynan olufltururken, kimi durumlarda
ise olaya ait grsel malzeme retmek neredeyse imknsz hale gelir. Doal grsel
malzeme sz konusu olmayabilir. Byle durumlarda kameraman grnt retme
ve grntleme adna kendisi zmler retmeyi deneyebilir. Belirtilen bu tr
farkl durumlarda flu yaklaflmlar yararl olabilir.
Dolayl grsellefltirme: Olaydan geri kalanlar veya dier grsellie uygun
paralarn grntlenmesi.
Grafik grsellefltirme: Harita, izim ve fotoraf gibi malzemeleri grntleyerek grsel malzemeler retmek.
Ortam grsellefltirme: Heyecan yanstan, yani titreyen elleri, gergin ayak
sallamalar, gergin ifadeleri vurgulamak. Yzlerin yakn ekimlerini, glgeleri, bulutlar, sesleri vb. kullanmak.
Kameraman haberi grntlerken, haber ieriine iliflkin kiflisel katksnn ne
olacan srekli kendisine sormaldr. Haberin yksn grntleme yolu ile kuracan dflnrken elindeki grntlerin anlamlarn ve vurgulamalar ile ortaya
koyacaklarn da zihninde kurgulamaldr. Grntlemenin haber ile uyum iersinde olup olmadn gvence altna alabilecek sorulardan bazlar ise flunlar olabilir:
Grntleme dorulara dayanan bir zellik taflyor mu? Grntleriniz dorudan bilgi aktaryor mu?
Grntleme evreyi tanmlayan bir zellik taflyor mu? inde bulunduunuz ortam ve mekn anlafllyor mu? O yeri alglamamza ve anlamamza
yardmc olacak belirgin yerler kullanlyor mu?
Grntleme tanmlayc olan bir zellik taflyor mu? Grntler anlam asndan bir fleyleri arfltryor mu? Yukarda belirtilen titreyen el rneinde
olduu gibi hisleri, ortamn havasn, ruh halini ve benzeri koflullar tanmlayabiliyor mu?
Grntleme sembolik olan bir zellik taflyor mu? lke bayraklar, flirket
amblemleri, flehir-blge ve benzeri vurgular sembolik anlatmda vurgu olarak kullanabiliyor mu?
Kameraman yukarda ifade edilen sorulara yant ararken, kulland kamerann
ne kadar nemli bir ara olduunu srekli aklnda tutmaldr. Kamera baflkalar
adna anlam retim arac olarak kullanlmaktadr. Bir tr kalem grevi grmektedir. Belirtildii gibi kamera bir gzdr. Kameraman bu gzn kimin gz olduu
konusunda dikkatli olmaldr. Kamerann bir olay dflardan mmkn olan en iyi
noktadan grntlemeye alflmas onun nesnel (objektif) roln vurgular.
Bir baflka yaklaflmda ise kamera grntleme yntemi olarak znel (sbjektif)
yaklaflm sergileyebilir. Habere konu olan olayn getii yerde izleyici olarak gezinebilir, sanki kendi gzlerimiz ile bakyormufluz hissini uyandrabilir. Kalabaln
iine girip kamera ile ilerlediinizi ve yavafla kalabaln siz ilerledike aldn
dflnn. Kalabaln iinden kiflilerin aniden kameraya konuflmaya baflladn dflnn. Bu flekilde bir grntleme olduka duygusal etkiler uyandrabilecektir.
Grntlemenin haberin yksnde arananlara benzer zeliklere sahip olduunu syleyebiliriz. Haber yksnn temel bileflenlerine ait temel grntlerin
bulunmas, haberi yeni, doru ve ilgin klacak grntlerin tespit edilmesi ve grntlerin kimin bakfl asn vurguladnn dflnlmesi gibi noktalarn hatrlanmas gerekir. Benzer flekilde, haber yksne sorulabilecek sorular sanki bir kontrol grevi grmesi amacyla da sorulabilir ve yantlar aranabilir:
1. Grntler herkesin bildii temel noktalar ortaya koymann yannda, kimsenin duyup grmedii yeni malzemeler de retmeli,
2. Biri veya bir fley hakknda yeni bir fleyler sergileyebilmeli,
3. Ne kadar etkili olduunu gstermeli, grntlerin kimin veya kimler iin etkili olduunu dflndrtmeli,
4. Baflka kimleri etkileyebileceini arafltrmal,
5. Haberin yksne ne kadar katk salayacan tasarlamal,
6. Genelde alfltnz haber programnn genel hedef kitlesine uygun olup olmadn denetlemeli,
7. Grntlerin ve seslerin insanlar ne kadar flaflrtacan hissettirebilmelidir.
Yukarda belirtilen grfllerin ska vurgulanmfl olmas flaflrtmamaldr. Grntler belli bakfl alarn yanstr. zleyiciler genelde haberde kullanlan kamerann
bakfl asnn, yani grntleme biiminin doru olduunu dflnrler. Bu da, kameramann sorumluluunun daha da arttran bir e olarak karflmza kar. rnein, kamera bir meydanda toplanmfl grev yapan iflileri ve grev szclerini grntlerken aslnda orada yer alan iflilere zg bir bakfl asn, yani grntleme
yntemini semifl olur. flte, kameramann grntleme srasnda srekli tarafszlk
ile grntlemedeki bakfl asn aklnda tutmas ve iinde tartflmas gerekir. Grntleme ile bir grnt dili oluflturduunu hatrlamas gerekir.
Nesnel (objektif)
grntleme: Kamerann
habere konu olan olaylar
ortamn dflndan, yansz bir
tank gibi, nc tekil
kiflinin grfl noktasndan
aktarmasdr (zn, 2000).
znel (sbjektif)
grntleme: Kamerann
habere konu olan olaylarn
ve ortamn iine girmesidir.
Kamera, sanki olayn iinde
yer alan bir karakterin
tanklk ettii biimde
grntleme yapar. znel
anlatda kamerann objektifi
bu kiflinin yerini alr;
dolaysyla izleyici de
olaylar, olgular, durumlar
ve varlklar bu kiflinin
grfl noktasndan izler;
izleyenin grfl bu kiflinin
grflyle birleflir. Bundan
dolay znel anlat, tekil
birinci kiflinin anlat
zelliini taflr (zn, 2000).
Grntleme Teknikleri
Bakfl yn boflluu:
Kamerada ereveleme
yaplrken kifli dorudan
kameraya bakmyorsa,
bakt yn dorultusunda
braklan boflluk, yan boflluk.
Fotoraf 1.2
Konukla sylefli
yapan sunucu
ekiminde verilen
bakfl boflluu.
Eline kamera alan herkes kamerasn belli bir noktaya dorultarak ekim yapabilir. Grntledii parann iinde olan olaylar ve insanlar izleyicilere aktarabilir.
nite iersindeki ifadelerden de anlafllaca zere grntler ile bir olay anlatmak, belli bir grntleme dilini kullanmay gerektirir. Kuflkusuz bu da belli bilgi,
beceri ve deneyim gerektiren bir durumdur. Meknn ekilme biimi, ortamn havasnn yanstlmas ve olaya konu olan karakterlerin tantlmas gibi elerin bir
araya gelmesi ile haber yks grsel bir dil ile flekillenmeye bafllar.
zleyicilerin hislerini etkilemek ve onlara bu dorultuda bir yn kazandrmak
iin farkl grntlerden yararlanlr. Haberin yks ile bir arada yer alabilecek
temel mekn, olay ve karakterlere iliflkin grntlerin yannda grntlerin anlatm, yani grsel dilin kullanm ile vurgulamalar arttrlabilir. Vurgulanan etkinin
salanabilmesi iin de grntleme teknikleri iersinde yer alan ve grnt dzenlemesinin temel elerini oluflturan ekim lekleri, kamera hareketleri ve kamera alar gibi noktalar uygulamada yer alr.
ncelikle, grntleme ile grnt dzenleme ilkeleri bir araya getirilmeye alfllr. Grsel kompozisyon iersinde nelerin grneceine, nelerin grnmeyeceine, hatta nelerin daha net grneceine karar vermifl oluruz. Bu durum izleyene
grntlenenlerin nemini vurgulamada yardmc olur. rnein, olaya konu olan
karakterleri grntlerken veya rportajlar gereklefltirirken karakterin veya karakterlerin bakfl ynlerine, konumlarna ve hareket ediyorlarsa hareket ynlerine
dikkat etmeliyiz. Karakterlerin ilgi merkezlerini ve bakfl ynlerini vurgularken bakfl boflluundan yararlanrz. Bakfl yn boflluu grntlenen kiflinin bakfl ynne doru ereve iersinde braklan boflluktur.
Ekrann yatayda 16/9 veya 4/3 orannda olduunu dflnrsek, kiflinin bakfl
ynne doru neredeyse drtte biri orannda boflluk braklr. Bu kesin bir oran olmamakla birlikte erevenin doldurulufl biimine gre deifliklik gstermektedir.
Ayn flekilde bafl boflluu da karakterleri grntlerken dikkat edilen bir baflka
noktadr. Grntlenen kiflinin baflnn grnt erevesinin st snrna yapflmamasna zen gsteririz. Belli bir boflluk brakmaya alflrz.
erevenin st ile bafl arasnda boflluun olmamas veya ok az boflluun olmas
grntlenen kiflinin bafl ile ilgili skfltrlmfl bir etki yaratacaktr; bunun tersi olarak
fazla boflluun braklmas da kifliyi aflaya doru ekiliyormufl gibi gsterecektir.
Bafl boflluu: Bir oyuncu ya

da sunucunun
grntlenmesi srasnda
kiflinin bafl ile erevenin
st snr arasnda braklan
boflluk, st boflluk.
Fotoraf 1.3
Bafl boflluunun
normal olarak
verildii bir ekim.
ereve iindeki
izgi gvenlik
alann (yayn
srasnda
oluflabilecek kayp
alan)
belirlemektedir.
Bafl boflluu sabit bir orana sahip deildir. ekimlerde kullanlan leklere gre belli oranlarda deifliklik gsterir. Baz yakn ekimlerde karakterlerin alnndan
veya yakn noktalarndan erevelenmesinin belli etkileri yaratmak amac ile yapldn da hatrlatmak gerekir.
ekim lekleri
Ekranda izlediimiz grntnn bykl, ekimi yaplan nesnenin byklnn btn ekran ile olan iliflkisine baldr ve bu oran ekranda izlediimiz grntnn ekim leini belirler. Ekranda grlen nesnenin bykl ise o nesnenin kameraya olan uzakl ve ekimde kullanlan kamerann sahip olduu objektifin odak uzaklna bal olarak deiflir.
10
fiekil 1.1
Genelden ayrntya
farkl ekim
lekleri.
Televizyon yapmlarnda en temel grntleme malzemesi insandr. En kolay bilinen ve aklda tutulabilen ller insana ait olduu iin ekim lekleri tanmlanmaya
alfllrken insan anatomisi gz nne alnmfltr. Elbette, insann dflndaki nesnelerin
de ekimlerin birer paras olduunu unutmamamz gerekir. flte, ekimlerde insann
ve dierlerinin ekim lekleri ile snflandrlabilmesinde baz sorunlar belirmifl, bu
yzden de ekranda kapladklar alan daha rahat tanmlayabilen bir ortak bir zm
gelifltirilmifltir. Temelde, ekim lekleri ana grupta ifade edilebilir.
Genel ekim
Orta ekim
Yakn ekim
11
Genel ekim, olayn veya nesnenin tmnn, iinde bulunduu ortam ile birlikte
grld ekim leidir. Genifl bir alanda geen olaylar iin kullanlabilir. Genel ekimde, ekime konu olan kifli veya nesne olayn evresi ile birlikte grldnden ekrandaki grntde olayn getii ortam, kifliden veya nesneden daha ok alan kaplar.
Genel ekimde kamera grntlenen olaya uzaktr ve genifl al objektif ile bakmaktadr.
Habere konu olan olayn getii mekna ve ortama iliflkin bilgi ok genel ve genel
ekimler ile aktarlabilir.
Fotoraf 1.4
Bir stdyo
programnda
izleyicilerin topluca
verildii genel
ekime rnek.
Fotoraf 1.5
Kiflinin tam olarak
gsterildii bir boy
ekim rnei.
12
Yukarda da ifade edildii ve fotorafta da grld gibi, grntlenen kifli

sz konusu olduunda ise belli bir uzaklktan boydan grnmektedir. Grntlenen kiflinin tam ekiminin yannda izleyenler iin etraf grme flans az da olsa ksmen sunulmaktadr. Bu lekteki ekimler genellikle bir haber parasnn baflnda
kullanlabilir. Kifliyi, ortam sunmann yannda bunlara iliflkin havay da verirler.
Fotoraf 1.6
Stdyodaki
izleyicilerin bir
blmnn
gsterildii orta
(yar-genel) ekim.
Orta ekim, olayn btnn deil, sadece belli bir ksmnn ekranda grld
ekim leidir. Genel ekimde grlen olayn belli bir blmne yaklafllr. Genel
ekimde olayn daha dar bir alan erevelendirilir. Orta ekim izleyiciyi olaya yaklafltrr. Genel ekimdeki esas olay ile onun evresindekiler arasndaki iliflki belirgin
olarak grlr. Orta ekimlerde kamera konuya genel ekimdekine gre daha fazla
yaklaflmfltr. Duruma gre de normal veya dar al objektif ile olaya bakmaktadr.
Fotoraf 1.7
zleyicilerden
alnmfl bir yakn
ekim rnei.
Yayn srasnda bu
tr ayrntlar ara
grntler fleklinde
verilecei iin
sreleri ok uzun
tutulmaz.
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
D K K A T13

DKKAT
Yakn ekim, genel ekimdeki olayn belli bir detaynn ekran neredeyse tamaSIRA SZDE
men doldurduu ekim leidir. rnein, yakn ekim belli bir kiflinin yzn
veya belli bir nesneyi tm ekran kaplar halde sunmaktadr. Yakn ekimde izleyicinin dikkati belli bir noktaya odaklandrlr. Yakn ekimler genellikle
dar al obAMALARIMIZ
jektiflerle uzak mesafelerden elde edilir.
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Bu konuda daha fazla bilgiye ulaflmak iin Levend Kl, Grnt Estetii,
KitabeK T Anklap
P
vi, 2003 adl kitaba baknz.
K T A P
Televizyon haberciliinde kiflilerin ekimi srasnda dikkatiT Eeken

L E V Z Yve
O N kifliye iliflkin vurguyu arttrmak iin kullanlan en yaygn ekim lekleri de gs ekim ve
yakn ekim fleklinde ifade edilebilir.
Gs ekim: Kifli gs seviyesinin bir para zerinden ereveye alnarak gNTERNET
rntlenir. zellikle, belli bir kiflinin rportaj iersinde grntlenmesinde ska
kullanlan ekimlerdendir. Temelde, karakterleri tantmak iin en iyi ekim lei
olarak deerlendirilebilir.
TELEVZYON
NTERNET
Fotoraf 1.8
Fotorafta bir
gs ekim rnei
grlyor. Burada
olduu gibi ereve
iinde dengeleyici
bir logo varsa, asl
nesne saa veya
sola yerlefltirilebilir.
Yakn ekim: Yakn ekimler duyguyu yanstmada etkili olur. Kiflinin zellikle
yznn ekranda kaplad alan fazla olduu iin duygusal ifadelerin aktarm da o
kadar gl olacaktr. Yakn ekimler ile kiflilerin tepkilerinin yanstlabilecei de dflnlmelidir. Ayn zamanda, yakn ekimlerin izleyiciler zerinde merak uyandrabileceini tekrar hatrlamalyz. Burada bir kere daha dikkat edilmesi gereken nokta,
ok yakn ekimin izleyenlerde yer ve yn algsnda zorluklar yaratabileceidir.
14
Fotoraf 1.9
Ayrntya yakn
leklerde verilen
yz ekimlerinde
bafln bir
blmnn
kesilmesi sorun
oluflturmaz.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
D fi N E L M
Yakn ekimlerin yaratt merak belli bir sre sonra yantlanmaldr. Ekranda
genifl yer tutan ve o flekilde grntlenen kesit veya parann nereye ait olduu
S O R U gsterilmelidir.
ok gecikilmeden
Genel, orta ve yakn ekim lekleri iersinde yer alan kiflilerin grntlenmesindeki yaygn
gs ve yakn ekimlerin dflnda yer alan farkl ekim
D K kullanlan
KAT
lekleri de bulunmaktadr. rnein, omuz ekim, ok yakn ekim veya ayrnt
ekim gibi farkl uygulamalardan sz edilebilir. Ayn flekilde, birden fazla kiflinin
SIRA SZDE
olduu ekimlerde genellikle kifliye kadar kifli says belirtilerek lekler ifade
edilir. rnein, ikili boy ekim gibi. Bu ifadeden grntlenen iki kiflinin boy ekimde grntlenmesinin
beklendiini anlarz. Benzer flekilde l bel ekim de
AMALARIMIZ
bir rnek olarak verilebilir.
N N
Bu konuda daha
K Tfazla
A P bilgiye ulaflmak iin Daniel Arijon, Film Dilinin Grameri 1-2-3, ES
Yaynlar, 2008 adl kitaba baknz.
KameraT E LHareketleri
EVZYON
evrinme hareketleri temelde bafllk altnda incelenebilir.
Sola ve Saa evrinme: Kamerann ayak zerinde olduunu dflnelim. ayak zerindeki kameray yatay dzlemde sola ve saa evirmek ortam iersindeki
NTERNET
nesneler, insanlar, durumlar hakkndaki ba ortaya koymaya yardmc olabilir. Ortamn tantm bu flekilde yaplabilir. zleyicinin ilgi merkezinin bir noktadan bir
baflka noktaya taflnmasnda da etkili bir kamera hareketidir. Bu hareketi yaparken
unutulmamas gereken, kurguda kamera hareketi ieren ekimlerin kimi zaman
baflka grntye balamada zorluk kartabileceidir. Sola ve saa evrinme hareketinin en sk kullanld yer belli bir kiflinin yryflnn ve hareketlerinin takip
edildii ekimlerdir.
15
fiekil 1.2
fiekilde grld
gibi, sola evrinme
yapldnda
nesneler saa; saa
evrinme
yapldnda
nesneler sola doru
yer deifltirecektir.
Yukar-afla evrinme: Kamerann bafl ile ayak zerinde yaplan yatay harekete benzer olarak kamerann bu defa dikey dzlemde yukar afla yapt evrinme hareketidir. Bu hareket iersinde grntleme gereklefltirilir. rnein, bir binann afladan yukar grntlenmesinde kullanlabilir. Saa ve sola evrinme hareketinde olduu gibi bir takip veya izleme iin kullanlabilir bir kamera hareketidir.
fiekil 1.3
Bir nesnenin
tamam tek
ekimde
verilebilirse de,
afla-yukar
evrinme hareketi
bir nesneyi
ayrntlaryla
birlikte grmemizi
salar.
Kflegen (diyagonal) evrinme: Kamerann hem sola saa, hem de yukar afla evrinme hareketlerinin bir arada olabildii ekimlerdir. rnein, bir uan kalkfl ann dflnn. Uak kalkflnda hem soldan saa doru, hem de yukar doru
hareket etmektedir. Byle bir hareket srasnda kamera soldan saa ve hafife de
yukar doru evrinmeyi ieren bir diyagonal takip hareketi gereklefltirir. Bu diyagonal bir ekimdir.
16
Optik kaydrma: Kamerann

karflsndaki kifli veya
nesneye kamera objektifinin
odak uzunluunu
deifltirerek yaklaflma veya
uzaklaflma anlamna gelir.
Optik kaydrma srasnda
bakfl as deiflecei iin
ileri veya geri optik kaydrma
hareketi ile grntlenen
kifli veya nesnenin boyutu
bymfl veya klmfl
gibi grnr. Optik kaydrma
hareketi ekim yaplan yerde
bulunan elerin
aralarndaki mesafelerin, n
mekan ile arka mekan
arasndaki ylmalarn ve
mesafelerin deiflmesi ile de
perspektifin deiflmesine
neden olur.
Omuz st ekim: Rportaj

yapan muhabirin omuz
stnden, grfllen kiflinin
grntlendii ekim lei.
Fotoraf 1.10
Stdyoda ekilen
bir program
srasnda elde
edilen omuz st
ekim rnei.
Kamerann ayak zerindeyken, yani kamerann kendisi ile yaplan evrinme

hareketlerinin yannda daha farkl uygulamalar bulunmaktadr. rnein, asansr,
yay ve kaydrma hareketleri gibi. Habercilikte ok fazla kullanlmadklar iin burada yer vermeyeceiz. Bu noktada, zerinde durulmas gereken ve zaman zaman
kullanlan bir uygulama daha bulunmaktadr. Bu uygulamann ad optik kaydrmadr.
Bir nesnenin detayndan yavafl yavafl optik kaydrma ile daha byk bir lee
alrken oluflan merak doyuran bir etki yaratmfl oluruz. Bu uygulama her zaman
uygun olmayabilir. Habercilikte hazrlanan haberlerin srelerinin nemli olmas
nedeniyle optik kaydrma hareketleri ile yaplan ekimler kimi durumlarda tercih
edilmez. ekilen grntlerin kurgulanmas srasnda optik kaydrma hareketinin
belli bir noktasndan bir baflka grntye balant yapmak ok kolay olmamaktadr. O yzden, ekimlerin mmkn olduunca sabit ekimler veya evrinme hareketlerini ieren ekimler ile salandn grrz.
Rportaj ekimleri
Haberciliin en nemli blmlerinden birini de grflmeler, yani rportajlar oluflturur. Haberin oluflmasnda olaya iliflkin grntlerin toplanmasnn yan sra ele
alnan konuya iliflkin kifliler ile grflmelerin yaplmas ve bunlarn kaydedilmesi
de son derece nemlidir. Farkl televizyon kanallarnda izlediimiz haberlerde grntleme asndan karflmza temel rportaj tr kmaktadr.
Bunlardan birincisi, muhabirin veya grflmecinin konuyla ilgili kifliyle rportaj srasnda kamerann hareket ederek yapt ekimlerdir.
kincisi ise grfllen kifli ile hareket halindeyken (rnein yrrken) kamerann takip ile grntleme yapmasdr.
ncs ise hem rportajn hem de grntlemenin sabit bir flekilde, yani grflmeci ile grfllenin sabit olduu ve kamerann da sabit bir konumdan grntleme yapmasdr.
Rportajlarn grntlenip kaydedilmesinde aklda tutulmas gereken birka temel noktay sralamakta fayda var. rnein, farkl sorularn yer ald rportajlarda belli blmlerin farkl ekim lekleri iersinde grntlenmesi dflnlebilir.
ekim lekleri iersinde deinilmemifl olsa da omuz st ekimlerden yararlanlabilir.
Ayn zamanda, grfllen kiflinin grntlenmesinin ardndan muhabir tek baflna, sorular yeniden sorarken grntlenebilir. Dinlerken sahip olduu dinleme
ifadesi ve bafl sallamalar da bu flekilde grntlenebilir. Bunlara dinleme ayrntlar da denebilir. Bu grntlerin alnmas haberin kurgulanmas srasnda kolaylk
salayacaktr.
Yaygn Hatalar ve Dikkat Edilecek Noktalar

Haber kameramanlarnn son derece nemli bir grevi yerine getirdiini bir kez
daha vurgulamak gerekir. Toplumda yer alan birok olay kamerann gz sayesinde izleyicilerin karflsna gelmektedir. Birok olayn da tekrar bulunmamaktadr.
Olaylarn grntlenifl biimi, kamerann belli bir bakfl asn aktarmas ve benzer birok nokta haber kameramanln zorlu ama bir o kadar da nemli bir rol
iersine yerlefltirir. Belirtilen noktalar ve bu sorumluluklarn yerine getirilmesi srasnda baz yaygn hatalar ve dikkat edilmesi gereken noktalar belirginleflmektedir.
Bafllcalarn sralayacak olursak;
Kamerann ve yardmc malzemelerin her zaman bakml olduundan emin
olun.
Kameralarda kullandnz aklerin her zaman tam dolu olduuna ve yeterli akye sahip olduunuza emin olun.
Olaylarn ve rportajlarn grntlenmesinde kayda girdiinize emin olun.
Yeteri kadar kayt malzemesinin (kasetler, bellekler, v.b.) yannzda olduuna emin olun.
Olaylarn ve rportajlarn grntlenmesinde kayt malzemesinde ve aklerde kalan sreyi srekli aklnzda tutarak planlama yapn.
ekim yaplacak ortamlara iliflkin nceden bilgi toplamaya alfln. Buna
bal olarak yannzda kamera klflar veya flemsiye gtrmeniz gerekebilir.
Olabildiince ayak zerinde ekim yapmaya alfln. Bu durum kamerann sarslmasn engelleyecektir. Elbette, ani geliflen olaylarda olduu gibi
ayak kullanmadan da ekimleri gereklefltirmeniz gerekir.
ayak kullandnz ekimlerde kamerann ayak zerine salam oturup
yerlefltiine emin olun. Dikkat edilmedii durumlarda kameranzn balantsnn alarak yere dflmesine neden olabilirsiniz.
Kayt yaptnz paralar izlemekten kann. Aksi takdirde, ekim yaptnz blmlerin zerine yeni kayt yapma riskini dourabilirsiniz.
ekim yaparken ortamdaki doal seslerin ekime girdiine emin olun. Rportajlar iin ayr ses kanal kullann.
ekim leklerini srekli aklnzda tutun ve farkl lekleri kullanmaya alfln.
ekilecek esas blmlerin baflnda ve sonunda pay braklmaldr. Asl ekime bafllamadan 3-4 saniye nce ekime bafllamal ve ekim bitse de kayttan 3-4 saniye sonra klmaldr. Bu uygulamalar kurgu srasnda kolaylk
salayacaktr.
Sabit ekimlerden yararlanmaya alfln. Gereksiz optik kaydrma ve kamera hareketleri yapmaktan kann. Her hareketin belli bir nedeni olmas gerektiini aklnzdan kartmayn.
Grntleme srasnda odaklandnz yerin arkasnda var olan veya oluflabilecek arka plan grntlerine dikkat edin. Gereksiz veya size sonradan
sorun kartabilecek arka plan paralarn da farknda olmadan kaydediyor
olabilirsiniz.
17
18
Asl ekimlerin yannda bol ayrnt grntlemeyi unutmayn. rnein, bir

basn toplants srasnda, konuflmacnn dflnda dier basn mensuplarn ve
muhabirlerin not alfln grntleyebilirsiniz. Baz yakn ekim grntlere
yer verebilirsiniz. Bu katklar kurguda ifllemleri kolaylafltracaktr.
ekimleri gereklefltirirken bafllang ve bitifl noktalarnn kamera hareketi
olmakszn sabit bir biimde tamamlanmasna zen gsterin.
Elinizde biriken kayt malzemesinin bilgilerini zamannda girin. ekim yerleri, ekilen kifli bilgileri, tarih ve benzer dier bilgiler siz olmasanz da kasetle alflacak kifliye yeterli ve doru bilgi vermeyi amalar.
ekim ncesinde olduu gibi sonunda da malzemelerin kontrol ve bakm
yaplmaldr.
Belirtilen maddelere deneyimleriniz sayesinde sizler de birok nokta ekleyebilirsiniz. nemli olan, bilgi ve becerilere iliflkin bu noktalarn hzla isellefltirilmesi, yani zmsenmesidir. Maalesef, habercilikte ou zaman tekrar
flans bulunmamaktadr.
19
zet
N
A M A
N
A M A
Haber kameramanln, kamera ve grntleme olgular ile birlikte aklayabilmek.

Kamerann kullanm sayesinde sadece grnt deil, ses de kaydedilmektedir. Bu yaklaflm iersinde de kamerann tespit ettikleri ile izleyicilerin hem grme, hem de iflitme hislerine
eriflilmifl olur. Grnt ve sesin kaydedilmesindeki bilinli alflma izleyicinin hislerinin harekete gemesine neden olacaktr. O halde unutulmamas gereken nokta, kamerann kullanlmas
ile mmkn olan en fazla hisse yant verilebilmesidir. Kamerann kullanlmas ile izleyici adna
zel yeni bir gz, hatta zel yeni bir kulak devreye sokulmufl olur. Bu yeni gz-kulak aracl
ile de tanklk edilen olaylar veya kurulmaya alfllan ykler farkl bir gereklik iersinde biimlenir. Kullanlan teknoloji, teknik yntemler,
estetik eler, fikirsel yaklaflm ve benzer dier
etkenler kameramann alflma biimi ile elde ettii grntlerin biimi ve niteliini belirler.
Grntleme sreci iinde yer alan eleri sralayabilmek.
Bir kameraman grntleme aracl ile tanklk
ettii olaya iliflkin olarak temel yaklaflmda
bulunabilir. Grntleme ile olaya bakabilir. Takip ettii olay mmkn olan en ak flekilde kamera ile anlatmaya alflr. Grntleme ile olayn iine girebilir. Takip ettii olayn belirli bir
parasn kamera ile anlatmaya alflr. Grntleme ile olay yeniden yaratabilir. Olayn kendisi
bir ham malzeme olarak dflnlerek grntleme ile olayn iersinden yeni bir olayn yaratlmas salanabilir. Ayn zamanda, farkl ekimlerin bir araya getirilmesi ile grsellefltirmelerde
bulunabilir. Vurgulamak istedikleri dorulusunda, ekim lekleri, alar ve kamera hareketlerinden yararlanabilir.
N
A M A
N
A M A
Rportaj ekimlerinde dikkat edilen nemli noktalar belirleyebilmek.

Haberciliin en nemli blmlerinden birini de
rportajlar oluflturur. Ele alnan konuya iliflkin
kifliler ile grflmelerin yaplmas ve bunlarn
kaydedilmesi son derece nemlidir. Muhabirin
veya grflmecinin olay ile ilgili kifli ile rportaj
srasnda kamerann hareket ederek, yani bakfl
asn deifltirerek yapt ekimlerden yararlanlabilir. Grfllen kifli ile hareket halindeyken
kamerann takip etmesi ile grntleme yaplabilir. Grflmeci ile grfllenin sabit olduu ve
kamerann da sabit olduu bir konumdan grntleme yaplabilir.
Haber kameramannn alflmas srasnda dikkat edilmesi gereken noktalar tartflabilmek.
Haber kameramanlarnn son derece nemli bir
grevi yerine getirdiini bir kere daha vurgulamak gerekir. Toplumda yer alan birok olay kamerann gz sayesinde izleyicilerin karflsna
gelmektedir. Birok olayn da tekrar bulunmamaktadr. Olaylarn grntlenifl biimi, kamerann belli bir bakfl asn aktarmas ve benzer birok nokta haber kameramanln zorlu ama bir
o kadar da nemli bir rol iersine yerlefltirir. Sonuta, bireysel hazrlk ve teknik hazrlk gibi
farkl nemli noktalar zerinde tekrar tekrar durmak gerekmektedir.
20
Kendimizi Snayalm
1. Afladaki ifadelerden hangisi haber kameramannn
grevini en doru flekilde tanmlar?
a. Teknik malzemeden sorumlu kiflidir.
b. Muhabir ile srekli grflmesi gereken kiflidir.
c. Grnt ve ses kaydetmeyi amalayan kiflidir.
d. Bireysel ve teknik hazrlklarn yannda muhabir ile paylaflm iersinde ekimlerden sorumlu
kiflidir.
e. Teknik hazrlklarn tamamlayarak ekime kan kiflidir.
2. Afladaki ifadelerden hangisi ekimi en doru flekilde tanmlar?
a. Kamera ile grnt kaydetmektir.
b. Kamera ile hareket kaydetmektir.
c. Kamerann kayda girip kayttan kt sre iersinde grntlenmek istenenlerin kaydedilmesidir.
d. Kamerann olaylar takip etmesidir.
e. Kamerann en uzakta olan olaylar sanki yaknda oluyormufl gibi gstermesidir.
3. Grsellefltirme ile ilgili afladaki ifadelerden hangisi
dorudur?
a. Tamamlanan ekimdir.
b. Grntdr.
c. Psikolojik anlatm yntemidir.
d. Kamerann kullanm yntemidir.
e. Grsel btn iinde kk ekimlerden yararlanabilmektir.
4. Afladakilerden hangisi bir kameramann takip ettii olay mmkn olan en ak flekilde kamera ile anlatmaya alflt yaklaflm ifade eder?
a. Grntleme ile olaya bakabilir.
b. Grntleme ile kaydedebilir.
c. Grntleme ile sessiz ekim bakabilir.
d. Grntleme ile iyi zaman geirebilir.
e. Grntleme ile hem sesli, hem de sessiz ekim
bakabilir.
5. Bakfl boflluu ile ilgili afladaki ifadelerden hangisi
dorudur?
a. Kameramann ilgi alandr.
b. Muhabirin takip ettii alandr.
c. ekimin merkez alandr.
d. Grntlenen kiflinin bakfl yn ve ilgi merkezini iflaret eden boflluktur.
e. Kameramann bakflna iliflkin dflnmesi gerekenlerdir.
6. Kamerann olayn iinde yer alan bir karakterin

gzyle ekim yapmasna ne ad verilir?
a. Avc kamera
b. znel grntleme
c. Nesnel grntleme
d. Anlatc kamera
e. Tank kamera
7. Afladakilerden hangisi kamerann bakfl as ile ilgili bir terim deildir?
a. Kamera ykseklii
b. stten grfl
c. Gz dzeyi
d. Alttan grfl
e. Kaydrma
8. Afladakilerden hangisi kamera hareketlerinden biri deildir?
a. Sola evrinme
b. Omuz ekim
c. Yukar evrinme
d. Saa evrinme
e. Optik (zoom) kaydrma
9. Afladaki ifadelerden hangisi omuz st ekimi doru olarak tanmlamaktadr?
a. Muhabirin omuz ekimde grntlenmesidir.
b. Muhabir ve grfllen kiflinin ikili ekimidir.
c. Grfllen kiflinin omuz ekimde grntlenmesidir.
d. Kamerann omuzda kullanlarak ekim yaplmasdr.
e. Muhabirin omuz stnden, grfllen kiflinin
grntlenmesidir.
10.Afladakilerden hangisi kurgu srasnda sorun yaratabilecek uygulamalardan biridir?
a. Uzun sren optik kaydrma hareketleri
b. Yeterince ak alnmamas
c. Gereinden fazla yedek malzeme alnmas
d. Birden fazla kaset veya hafza nitesinin bulundurulmas
e. Kamera iin klf, flemsiye gibi koruyucu malzeme alnmamas
21
Okuma Paras
adafl Televizyon Haberciliinde Yeni
Yaklaflmlar
Ouz HAKSEVER/ NTV
Uluslararas televizyon haberciliinde ya da dnyadaki
televizyon haberciliinde aslnda ok daha deiflik, ok
daha canl birtakm deifliklikler yaflanyor. Ben naizane, Trk televizyon haberciliinde grdm baz eksiklerden yola karak drt bafllk saptadm. 1) Anlafllr
olmak. Bu, ok arlkl bir flekilde, dnya televizyon
haberciliinde zerinde durulan konulardan birisidir.
2) Birazdan dinleyeceksiniz, zerinde en fazla duracam fley, aklda kalc olmak... 3) abukluk ve doruluk
arasndaki o ince hassas seim. 4) WEB, yani internet
ortam. Internet, daha dorusu ya da baflka bir deyiflle
sper gazetecilik dnemi.
Birincisinden bafllayalm isterseniz, daha nce buna
benzer seminerlerde de bu rnei verdim. Belki daha
ncekilere katlan arkadafllar hatrlarlar, ama ok arpc bir rnek, ben bundan kaamyorum, srekli bunu
kullanyorum... Anlafllr olmaktan bafllyoruz. Hepimizin yknd, uluslararas habercilik alannda da saygn bir yeri olan ngiliz yayn kurumu BBCnin bir anayasas vardr. Trkiyede hibir yayn kuruluflunun yoktur, biz hazrladk, ama henz ilan etmedik. Trkiyedeki yayn kurulufllar iin ciddi bir eksiklik, altna imza
attnz ve taahht ettiiniz bir anayasa bu... Bu anayasann ilk maddelerinden biri flyle der: Anlafllr olmak
esastr, bu dsturu yerine getirmediiniz takdirde, btn yaynclk ilkelerinin ve yaptnz ifllerin anlam
yoktur. Sanrm siz de buna katlacaksnz. Dnyann
en sk etik kurallarn ieren bir anayasamz olsun. Dnyann en saygn gazetecilerini bir araya getirin, anlafllr
olamazsanz, yaptnz ifllerin gerekten hibir anlam
yoktur.
Anlafllr olma dsturunu yerine getirebilmek iin, hofl
da bir ksaltma bulmufllar, Bu ksaltmann ad Kiss yani, pck demek, pmek demek aslnda. Fakat flu kelimelerin bafl harflerinden olufluyor: Keep, it, Simple
and Stupid. Yani son derece basit yapn ve sarih olsun.
O Stupid kelimesinin karfll aptal demek, yani gerekten o kadar sade ve o kadar herkesin anlayabilecei flekle getireceksiniz ki, yaptnz ifller bir aptal iin
dahi anlafllr olsun. Arkadafllar, televizyon haber izleyicisi ya da televizyon izleyicisi bu dnyann en nankr
mflterilerinden biridir. lgisini ekmek zorundasnz,
ama adam gibi ekmek zorundasnz. Tabi bu yzden

bu dsturu ok salkl bir flekilde yerine getirmek durumundayz. Anlamazsa, bir kargafla olursa hemen kafasn evirir, baflka bir fleyle meflgul olur. Halbuki siz
bir tane haber iin onca emek sarf etmifl, bir haber iin
btn gn koflturmufl olabilirsiniz veya saatlerce hazrlanmfl olabilirsiniz, veya btn adrenalinizi tketmifl
olabilirsiniz ama onu anlafllr bir hale getiremediyseniz, izlettiremezsiniz, emeiniz heba olur....
Gelelim en fazla zerinde duracam konuya. Aklda
kalc olmak... Gerekten, arafltrrsanz eer btn dnyada iyi televizyon habercilii yapmak isteyen kurumlarn ok zerinde durduu bir konu. ... aklda kalc
olma dsturunu yerine getirebilecek yedi tane kural
saptamfllar, sizlere onu aktaracam. Duygularn konuflmasna izin verin diyorlar. Bu belki yanlfl anlafllabilir, duygular konuflturmak, duygulara hitap etmek,
duygular titretmek, ama insanlar duygu dolu haberleri
-tekrar ediyorum yanlfl anlafllmasn- ajitasyon deil,
ufak tefek duygu ieren ifller... nsanlar duygu dolu haberleri daha iyi anlyor ve hatrlyorlar. Ve arafltrmalarla sabit ama duygu olsun haberlerinizde deyince, olaylar dejenere etmeyecek kadar da donanml olmanz
gerekiyor. Bundan emin olun, yoksa bu ifli yapmayn.
O zaman birok kiflinin flikayet ettii trden haberler
retirsiniz.
Hzl seslendirme, pefl pefle katlar, yani pefl pefle kesme
diyelim ona, montaj tekniinde vardr. Pefl pefle katlar
ieren bir haberde, insan beyni seici davranyor ve birfleye yneliyor? Neye yneliyor? Elbette grntye yneliyor. nk kendisine en cazip gelen o grnty
seiyor. O zaman da haber iindeki bilgi bofla gidiyor.
Karmaflk bir hikaye, bir haber yapacaksanz, uzun grntler kullanmakta yarar var. Uzun planlar kullanrsanz, o haberin ierisindeki bilgiyi de insanlara aktarma
olanana sahip olursunuz.
...grnt ve sesin efllefltirilmeye alfllmas... Bu konuda, yine aklda kalc haber yapmann kabul edilmifl
7 kuralndan bir tanesi. Ne zaman grntyle ses, yani
seslendirme, grnt ile i ses arasnda eliflki varsa,
saptamfllar ki, izleyicinin dikkati blnyor; dolaysyla yine grntye kayyor, yine bilgi bofla kyor.
...olumsuz grntlerle nasl bafl edeceinizi bilin diyorlar. Size ok ilgin gelebilir, ama hakikaten ok sk
alflmalarla ortaya kmfl kurallar bunlar. Mesela olum-
22
suz grntden kastm ne? Su grntleri, kaza grntleri ya da kabul edilebilir llerde yaynlamaya
karar verdiiniz fliddet grntleri...
... kendinizi izleyicinin yerine koyun dsturu. Bunu
asla ihmal etmemek gerekiyor. Ben ne yapyorum, ne
yazyorum, ne anlatyorum; acaba izleyici buna nasl ilgi gsterecek, izleyicinin ilgisini nasl ayakta tutacam?
flte bunu da aklda kalc haberlerin nasl olmas gerektiinin dsturlar arasna koymufllar. yksel anlatm
burada ok ne kyor. zleyiciyi yormamak esas. zleyici sizin mflteriniz, mflteri velinimetimiz, izleyiciyi
yormayn biiminde bir yaklaflm gelifltiriyorlar. Yani
asla izleyiciyi hafzasn yoklamaya sevk etmeyin. Verin
bilgiyi, istedii anda hemen bilgiyi verin... Yazarken veya haberinizi hazrlarken gznzn nnde olacak
bu. Asla onu dflndrtmeyin, yaptnz haberden sonra dflnsn. ylesine aklda kalc ve etkili bir haber
hazrlayn ki, o haberiniz yayndan ktktan sonra izleyici otursun dflnsn ve vay canna desin. Ben ona
vay canna faktr diyorum, yabanclar voav factor
diyorlar.
Haber yapmak iin Grsel yk Format bir baflka ifl.
Bir televizyon habercisinin, muhabirin zellikle, mutlaka ve mutlaka sinema anlatm teknolojisini bilmesi gerekiyor. adafl televizyon haberciliinde grntnn
gramerini mutlaka bilmesi gerekiyor. Bunu Trkiyede
sadece kameramanlar bilir... Ve daha nce de hep syledim, Trkiyede televizyon haberlerini televizyon muhabirleri deil, -alnmasn arkadafllarm ama- televizyon
kameramanlar yaparlar, cidden yledir. Trkiyede televizyon haberlerini televizyon kameramanlar yaparlar, nk grntnn grameri denen kavram onlar bilirler, muhabir arkadafllarmz bilmez. Okullarda ok
arlkl olarak belki okutulmaz. Kameraman arkadafllarmn Trkiyedeki televizyon haberciliinin belirli bir
yere gelmesinde byk emekleri var. nk onlar bu
ifle gnl veriyorlar, yle yapyorlar. Ben ok rastladm
buna, kameraman arkadafl bir haber ifline gider, muhabire der ki, anonsunu flyle yap, fluradan gelsin, ben
byle bir ekeyim veya flu detay alaym falan. Anlamaz
ou arkadafl onu, halbuki orada onun bir film, bir sinematografi kayglar vardr, yle olsun da ortaya gzel
birfley ksn biiminde. Artk bunu unutmamanz gerekiyor, ne yapp edip grntnn gramerini renmeniz
gerekiyor. Her biriniz birer kk sinemac olacaksnz,
bunun baflka kar yolu yok. nk televizyona, internet baflta olmak zere ok ciddi rakipler geliyor. yi te-
levizyon haberi nedir diye bir baflka rnek veririm ben;

aklda kalc olma dsturuna belki yardmc olur... Evinize gidin, herhangi bir kanaln haber bltenini an ve
srtnz televizyonunuza dnn, dinleyin... izlediiniz
ya da dinlediiniz haberi eer anlyorsanz, srtnz dnk anlyorsanz, o televizyon haberi kt bir televizyon haberidir. nk iyi televizyon haberi gzle izlenir... Srtnz dndnz anda dinlediiniz haber, maalesef radyo haberidir.
Kaynak: http://byegmgovtr.ler.net/seminerler/tunceli_ix/tunceli_13.htm
23
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar
Yararlanlan Kaynaklar
1. d
Arijon, D. (2008). Film Dilinin Grameri 1-2-3. stanbul:

ES Yaynlar.
Candemir, A. (2008). Video Kamera: Stdyo Ortamlar
ve Dfl ekimler. Eskiflehir: Anadolu niversitesi,
Akretim Fakltesi.
Kl, L. (2003). Grnt Estetii. Drdnc basm, stanbul: nkilap Kitabevi.
Kl, L. (1987). Televizyon Eitim Programlarnda Yapm-Ynetim. Eskiflehir: Anadolu niversitesi, Akretim Fakltesi.
2. c
3. e
4. a
5. d
6. b
7. e
8. b
9. e
10. a
Yantnz yanlfl ise, Girifl konusunu yeniden

gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haber Kameraman konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haber Kameraman konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haber Kameraman ve Grntleme konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Grntleme Teknikleri
konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haber Kameraman ve Grntleme konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Haber Kameraman ve
Grntleme konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamera Hareketleri konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Rportaj ekimleri konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Yaygn Hatalar ve Dikkat
Edilecek Noktalar konusunu yeniden gzden
geiriniz.
Fotoraf ve fiekil Kaynakas

Fotoraf 1.1: http://media.timeoutchicago.com (Eriflim Tarihi: 17.01.2010).
Fotoraf 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6, 1.8, 1.9, 1.10, 1.11,
1.12: Abdlkadir Candemir.
Fotoraf 1.7: http://amandaboucher.com (Eriflim Tarihi: 20.01.2010).
fiekil 1.1: http://www.la-story.com (Eriflim Tarihi:
21.01.2010).
fiekil 1.2, fiekil 1.3: Burhan Bilgi.
Amalarmz
N
N
N
N
N

Belgesel filmin tanmn yapabilecek,
Belgesel filmin temel ilkelerini aklayabilecek,
Belgesel filmin trlerini sralayabilecek,
Belgesel filmin yapm aflamalarn sralayarak aklayabilecek,
Belgeselin ekim aflamasnda kameramann dikkat etmesi gereken noktalar
sralayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Belgesel Kamera
Belgesel Sinema
Belgesel Video
Grnt Dzenlemesi
Mizansen
Perspektif
Sinema
Sinematografi
erik Haritas
Videonun Kullanm
Alanlar
Belgesel Film
Kameramanl
GRfi
BELGESEL FLM NEDR?
EKM AfiAMASI VE KAMERAMAN
Belgesel Film
Kameramanl
GRfi
Sanayi devrimi, insanln yzyllar boyu sren ar ilerleyiflinden sonra srama
SIRAkaydedilir.
SZDE
yapt noktadr. ok ksa bir zamanda inanlmaz bir ilerleme
Peki,
birden bire ne olmufl, byle bir geliflme nasl ortaya kmfltr? Bu soruya bakfl
asna gre deiflen pek ok farkl yant verilebilir, ama en temeldeki neden inD fi N E L M
san dflncesinde yaflanan deiflimdir. Sanayi devriminden nce yaflanan Rnesans Reform gibi hareketler srasnda zgr dflnce alabildiine geliflmifl, insan
O R Uok bulufl ve
her olgunun nedenini sorar, sorgular duruma gelmifltir. Bu da Spek
keflif yaplmas sonucunu dourmufl, bilim ve teknoloji inanlmaz bir hzla geliflmeye bafllamfltr.
DKKAT
flte, fl ve fla duyarl bir yzeyi kullanarak nesnelerin grntlerini yzey
zerine kaydedip sabitleme teknii byle bir ortamda bulunur. Yzeyi pozlayaSIRA SZDE
rak kullanan bu yeni bulufl fotoraftr (Kl, 2005, s.13). Bylece insanolunun
varoluflundan bu yana sregelen duygu ve dflncelerini bir yzey zerine aktarp
tekilerle paylaflma istei yeni bir biim almfl olur. Artk insanolu
geree ok
AMALARIMIZ
yakn bir flekilde an dondurup saklayabilmektedir.
Fotoraf, doada mevcut,

SIRA
SZDE
gzle grlebilen
maddi
varlk ve flekilleri flk ve baz
kimyasal maddeler
yardmyla fla karfl
D fi N Efilm,
LM
duyarl hale getirilmifl
kt veya herhangi bir
madde zerine saptayan
fiziksel ve kimyasal
S ObirR U
ifllemdir. Kelime Yunanca
flk anlamna gelen
photos ile yaz anlamna
gelen graphe D K K A T
szcklerinden
oluflmaktadr.
N N
Fotoraf tarihi ve fotorafla ilgili temel bilgileri ieren kitap iin baknz:
Kl.
K T A Levend
P
(2005). Fotorafa Bafllarken. Dost Kitabevi, Ankara.
Art arda eklenmifl grntler ise sinema filmini ortaya karr.
T E L E VAlim
Z Y O Nfierif Onarann anlatm, hareket halindeki grntler araclyla salama sanat (1986,
s.14) olarak tanmlad sinemada hareket, gzn bir kusuruna dayanr. A tabakas izlenimi de denilen bu kusurun fark edilmesi, sinemann ortaya kflnda fotoNTERNET
raf kadar etkili olan etkenlerden bir dieridir.
zetle sinema, fotoraf ile bir gz yanlsamasnn ortaya kard bulufltur, ancak sinemann kitleleri etkileyen bir sanat dal olmas iin bu hareketli grntnn
perdeye yanstlmas gerekir. Bu da ilk kez Pariste gerekleflir. Lumiere Kardefller,
Pariste Capucine bulvarndaki Grand Cafede halka ak ilk film gsterimini gereklefltirdiklerinde takvimler 28 Aralk 1895i gstermektedir. Lumiere kardefllerin
ektii gerek yaflam olduu gibi aktaran bu filmler, belgesel sinemann bafllang
noktas olarak kabul edilir.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
nsan gz bir nesneye
baktnda, gzn
T E L EaV Z Y O N
tabakas zerinde bu
nesnenin grnts oluflur.
Nesne kaybolduunda
grnt saniyenin onda biri
kadar bir sre a
N Ttabakas
ERNET
zerinde kalmaya devam
eder. Bu, a tabakas
izlenimi denilen gz
kusurudur. Eer a tabakas
zerindeki bu ilk grnt
kaybolmadan bir baflka
grnt a tabakas zerine
dflerse, gz bu iki
grnty birlefltirir. Hareket
halinde grr. flte sinema
bir hareketin farkl anlarn
kaydeden yirmi drt kareyi
bir saniyede gzn nnden
geirme esasna dayanr.
26
BELGESEL FLM NEDR?
Bir sinema tr olarak

belgesel film, Trk Dil
Kurumunun yaynlad
terimler szlnde; Gerek
yaflamdan alnan herhangi
bir olguyu, kendi doal
evresi ve akfl iinde ya da
buna en yakn biimde
sonradan kurulmufl
bezemler, seilmifl yerlerde
iflleyen, ok kez belirli bir
amac yanstan film eflidi
olarak tanmlanmaktadr
(ng. documentary film,
Sinema ve Televizyon
Terimleri Szl, TDK
Yaynlar, 1981).
ngilizceden Trkeye belgesel olarak evrilen documentary szc sinemann ilk yllarnda Franszlar tarafndan kullanlmfltr. Franszlarn bu szce ykledii anlam manzara resimlerinden oluflan film fleklinde aklanabilir. Bugn
anladmz anlamda belgesel szcn ilk kullanan ise John Griersondur. Grierson, belgeseli gerein yaratc biimde yorumlanmas fleklinde tanmlamfltr
(Hardy, 1979, s.11-13).
1948 ylnda Dnya Belgesel Birliinin yapmfl olduu tanmlama flyledir: Ya
olgusal ekimle ya da aslna sadk kalarak yeniden kurulmak yoluyla yorumlanan
gerekliin herhangi bir ynn, akla ya da duygulara seslenecek flekilde ve biimde film zerine kaydetme yntemlerinin tm belgesel filmdir (Cankaya,
1997, s.66-67).
AMPAS (The Academy of Motion Picture Arts And Science - Hareketli Resim Sanatlar ve Bilimleri Akademisi) ise belgesel filmi flyle tanmlamaktadr: Belgesel
film, tarihsel, sosyal, bilimsel veya ekonomik konularda ister gerek olaylar ister
yeniden temsil edilmifl olaylar grntlesin, elendirmekten ok gerek ierik
zerinde arl olan bir film trdr (Kuruolu, 1992, s.2).
Kuflkusuz belgesel filme iliflkin bu tanmlara daha baflkalar da eklenebilir, ama
hangi tanma bakarsak bakalm belgesel zerine tm tanmlarn gerek yaflam,
gerek yaflam olduu gibi yanstmak zerine kurulduu sylenebilir.
Belgesel Filmin Temel lkeleri

Belgesel filmler yaflamn iindeki gerek durumlardan yola karlar. Bu da ncelikle gerek kifliyi akla getirmektedir. Belgesel filmlerde yer alan kifliler kurmaca
yapmlarda olduu gibi kamera karflsnda rol yapan oyuncular deildir.
Fotoraf 2.1
Nanookun kars
ve ocuu.
27
2. nite - Belgesel Film Kameramanl
Fotoraf 2.2
Nanook av
srasnda.
rnein Nanook of the North (Kuzeyli Nanook) filmindeki Eskimo ailesi normal gnlk yaflamlarn srdrrken, filmin ynetmeni Flaherty onlarn yaflamlarna konuk olmaktadr. Burada belgesel film yapmclarnn karfllaflt en temel sorun, sradan insanlarn kamera karflsnda doallklarn kaybetmeleridir. Bu sorun
da uzun bir zaman diliminde belgesel ekim ekibi ve filme konu olan kiflilerin bir
arada yaflamalar ve kamerann varln unutmalaryla zlebilmektedir.
Gerek yaflamlardan yola kan belgesel filmlerin bir dier temel zellii ekimlerin gerek meknlarda gereklefltiriliyor olmasdr. Bu kural filmin konusuna
gre deifliklik gstermektedir.
Fotoraf 2.3
Tolga rnekin
Gelibolu adl
filminde kullanlan
meknlara bir
rnek.
28
Fotoraf 2.4
Gelibolu adl
filmde gerekli
grlen yerlerde
savafl sahneleri
savafln yafland
gerek meknlarda
oyuncu
kullanmyla
gereklefltirilmifltir.
rnein Tolga rnekin Hititler adl belgeseli sadan nce yaflamfl Hitit uygarln anlatan bir belgesel. Gnmzde Hititlerin yaflam biimlerini gsteren bir
mekan bulmak olanakszdr. Bu nedenle arkeolojik bulgulara gre belirlenen yaflam biimlerine bire bir uyan dekor ve kostm hazrlanmfl ve ekimler gereklefltirilmifltir. Ynetmenin anakkale savafln anlatt Gelibolu filmi iin de ayn
fleyleri sylemek mmkndr.
Belgesel filmlerin en temel zelliklerinden biri de gerek durumun gereklefltii anda ekilmesidir. Kurmaca filmlerde olduu gibi ynetmenin istedii etkiyi almak iin ayn sahnenin tekrar tekrar ekilmesi belgesel film iin geerli olmayabilir. zellikle dolaysz sinema denilen belgesel tre ait yapmlarda kamera nnde
geliflen olayn bir gzlemci gibi kaydedilmesi gerektiinden ekimlerin tekrar sz
konusu olamaz. rnein, Primary filminde yaflanan olaylarn tekrar sz konusu
deildir. Olay, annda kaydedilir ya da karlr, ancak tm belgeseller iin bu durum geerli olmayabilir.
Fotoraf 2.5
The Thin Blue
Line (nce Mavi
izgi) adl, bir
polisin
ldrlmesini
konu alan filmde,
yakalanan
sulularla yaplan
rportajlar da
kullanlr.
29
Fotoraf 2.6
ldrlme anyla
ilgili kayt
bulunmad iin,
filmde kullanlan
canlandrma
sahnelerinden bir
kare.
rnein Erol Morrisin The Blue Line (nce Mavi izgi) adl, bir polisin ldrlmesini konu alan filminde konu, eflitli tanklar, alflma arkadafllar ve daha
sonra yakalanan sulularn rportajlar kullanlarak anlatlmaktadr. ldrlme
anyla ilgili kayt bulunmad iin bu an polis kaytlarnda anlatlanlardan yola klarak canlandrlmfltr.
Belgesel filmi kurmaca filmden ayran en temel noktalardan biri de belgesel sinemada kurmaca sinemada kullanld anlamda bir senaryo olmamasdr. Kurmaca sinemada nce senaryo hazrlanr. Ynetmen ve film ekibi bu senaryo dorultusunda ekimleri gereklefltirirler. Belgesel film yapmnda ise ncelikle yaplan
ayrntl bir arafltrmadr.
Fotoraf 2.7
Benim Cici
Silahm filmi,
yapm ncesinde
ayrntl bir
arafltrma
yapldnda
sonucun ne denli
etkileyici olduunu
gsteren iyi bir
rnektir.
rnein Michael Mooreun Bowling For Columbine (Benim Cici Silahm) adl filminde ok ciddi bir n arafltrma yapld anlafllmaktadr. Arafltrma sonucunda ekim yaplacak kifli ve meknlar kesinlefltirilmifl, bu ekimlerin ve dkmlerinin yaplmasnn ardndan kurgu ncesi bir senaryo oluflturulmufltur.
Gerek meknlar, gerek insanlar ve gerek olaylar kendine konu edinen
belgesel sinemann zerine ald sorumluluk byktr. Griersonun tanmyla;
gerei yaratc bir biimde yorumlayan bir belgesel film ortaya koyabilmek iin
ncelikle gerein doru bir biimde saptanmas, kaydedilmesi gerekmektedir.
Bu durum kameramanlara ok byk sorumluluk yklemektedir.
30
Belgesel Film Trleri

Belgesel filmin bafllca zelliklerini, gerecini, konusunu, dorudan doruya doadan almas; dolaysyla bu gereci ve konuyu kendi doal evresinde ya da bu doal evrenin tpks olan bir evrede ifllemesi; gereci ve konuyu nesnel bir tutumla yanstmas fleklinde sralamak mmkndr (zn, 2008, s.196). Bu temel zelliklerin yan sra farkl zellikler de taflyan belgesel film rnekleriyle karfllaflabiliriz. Buradan hareketle belgesel film bafll altnda farkl film trlerinin yer aldn
sylemek mmkndr. Bu trler kendine has zelliklere sahiptir.
Belgesel bafll altnda yer alan bu film trlerini flyle sralayabiliriz:
Arafltrma Filmi,
Bilimsel Film,
retici Film,
Haber Filmi,
Gezi Filmi,
Toplumsal Film,
Derleme Film,
Propaganda Filmi,
Sanat zerine Film.
Arafltrma filmi, sanatsal bir deer taflmayan, arafltrcnn arafltrma yaparken
kulland aralardan biri olarak grd belgesel trdr. rnein, tp konusunda alflan bir arafltrcnn bir ameliyat kaydettii film, arafltrma filmine rnek gsterilebilir.
Bilimsel film ise genellikle bilimsel arafltrma sonularnn ve elde edilen bulgularn sergilendii filmlerdir. Bu tr filmlerde grnt kadar grntye efllik eden
aklamalar da nem taflr. zleyen kiflilerin anlayabilecei biimde bol rnekler ve
gerektiinde canlandrmalarla desteklenebilen bir film trdr.
retici filmler de okul ii ya da okul dfl retimde renmeyi pekifltirici bir
ders arac olarak kullanlabilecek filmlerdir. Bu filmler genellikle hedef kitlenin
zellikleri de dikkate alnarak eit-bilim ilkeleri dorultusunda hazrlanr. Arafltrma ve bilimsel film zelliklerini taflrlar. retici filmlerin izleyicinin ilgisini ekmesi, dikkati uyank tutmas gibi baz zelliklere sahip olmas bir gerekliliktir.
Haber filmi, haber nitelii taflyan olaylarn grntlendii, izleyicinin ilgisini
ekebilecek biimde canl, kolay anlafllan bir kurguya sahip film trdr. Tm
karflt grfllere yer verilerek nesnel olunma ilkesi nemli zelliklerinden biridir.
zn haber filmini film-gazete ya da film-dergi olarak niteler.
Gezi filmleri, yaflanan gncel olaylar, bilinmeyen yreler, belirli yrelerin bilinmeyen zellikleri gibi nedenlerle yaplan tantm filmleridir. Belli yreleri belgeselcinin ve ekibinin bizzat gidip grmesi ve grntlemesi ilkesine dayanr.
Toplumsal film adndan da anlafllaca gibi toplum yaflam ve geleceiyle ilgili sorunlar ele alan belgesel film trdr. Tam bir sorumluluk bilinciyle gereklefltirilmesi gereken bu film tr, sorunlarn arkasnda yatan gerekleri ortaya karp topluma gsterme amacndadr.
Derleme film, gemiflte yaflanmfl olaylarla ilgili belge ve filmlerin yeniden
kurgulanmasyla gereklefltirilen film trdr. Belgeselcinin byle bir film yapmaktaki amac, gemiflte yaflanmfl olayla ilgili kendi grfl ve anlayfln aktarmaktr. Derleme filmlerde kurgunun tm inceliklerinden yararlanlr.
Propaganda filminin zelliklerini aklamadan nce propaganda tanmn yapmakta yarar var. Propaganda; bir retiyi, dflnceyi, inanc veya siyasay baflka-
31
larna tantmak, benimsetmek, yaymak amacyla szle, yazyla ve benzeri trl

aralarla, yntemlerle gereklefltirilen her tr alflma (Pskllolu, 1995, s.1262)
olarak tanmlanabilir. II. Dnya savafl yllarnda byk bir patlama yaflad grlen propaganda filmleri o dnemde silahl kuvvetlerin eitimi ve moral verilmesi,
halkn moralinin ykseltilmesi ve savafln ilerleyifli hakknda bilgi verilmesi gibi
amalarla gereklefltirilmifllerdir. Propaganda filmleri sonralar giderek nesnelliini
SIRABu
SZDE
yitirir, siyasal mcadelede bir silah olarak kullanlmaya bafllanr.
zelliini gnmzde de srdrmektedir. Ksaca propaganda filmlerine, bile bile taraf tutan,
yapsn taraf tutmak zerine kuran bir film tr demek yanlflD olmayacaktr.
fi N E L M
Sanat zerine yaplmfl film dendiinde anlafllmas gereken ise, sinema dflndaki bir sanatn verdii gereci, sinemann olanaklaryla deerlendiren filmdir
S O R U
(zn, 2008, s.203). Sinemac byle bir film yaparken bir yandan
ele ald sanat
daln tantmak, yorumlamak, bu sanat dalnn daha iyi anlafllmasn salamak gibi amalara sahipken dier yandan sanat deeri taflyan bir film
D Kortaya
K A T koymaya
alflr. rnein, Belikal ynetmen Jean-Noel Gobron Ressam Babamn Portresi
(Portrait of my Father, Watercolourist) adl belgesel alflmasnda bir yandan sulu
SIRA SZDE
boyaya yeni bir boyut katan ressam ve onun sanatn bize tantrken, dier yandan sanat bir babayla ocuu arasndaki iliflkiyi irdeleyen bir film ortaya karmfltr. stelik bunu yaparken sinema sanatnn sunduu olanaklar
da ok iyi kulAMALARIMIZ
lanmay baflarmfltr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
Belgesel film trleri konusunda daha ayrntl bir inceleme iin baknz:
Gndefl,
K T ASimten
P
(1998). Belgesel Filmin Yapsal Geliflimi ve Trkiyeye Yansmas. Alfa Basm Yaym Datm, stanbul.
Belgesel Filmin Yapm Aflamalar
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Bir belgesel filmin yapm sreci drt temel aflamadan oluflur.

Bunlar;
NTERNET
Tasarm aflamas,
ekim ncesi hazrlk aflamas,
ekim aflamas,
ekim sonras aflama fleklinde sralanabilir.
NTERNET
Tasarm Aflamas
Tasarm aflamasnda ncelikle yantlanmas gereken soru neyi anlatacam sorusudur. Bu soru yantlanrken ilk baflta yaplmas gereken konunun belirlenmesidir.
Belgesel film denilince ok fazla konu skntsnn ekilmeyecei dflnlebilir, ancak belgesel film konularn yaflamn iinden, gereklerle ve insanla ilgili bir yaflam
parasndan seebilmeli ya da byle bir boyutta temellendirebilmelidir (Cereci,
1997, s.52). Seilen konuya belirli snrlar getirebilme de son derece nemlidir.
Konunun belirlenmesiyle birlikte ana fikrin ne olaca sorusuna yant aranmaya bafllanr. Ana fikir, film gereklefltirildiinde verilmek istenen temel mesaj simgeler. Ayn ana fikir farkl konular ifllenerek aktarlabilir. rnein Flahertynin Kuzeyli Nanook (Nanook of The North) filmini ele alacak olursak ana fikrini insann
doayla mcadelesini ona uyum salayarak kazand fleklinde zetleyebiliriz. Bu
filmde konu olarak bir Eskimo ailesinin yaflam seilmifltir, oysa bu ana fikir lde
yaflayan bir Bedevi ailenin yaflam zerinden de verilebilirdi.
zlediiniz herhangi bir filmin ana fikrini ve konusunu saptamaya alflnz.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
32
Konu ve ana fikrin belirlenmesinin ardndan tasarm aflamasnda gereklefltirilmesi gereken bir baflka alflma arafltrmadr. Belgesel film yapm aflamalarnda belgeselciyi geree gtren aflama arafltrma aflamasdr. Bu nedenle bilimsel arafltrma yntemleri kullanlarak yaplacak alflmalar, geerli, gvenilir sonulara ulaflmay salayacaktr. Geerli gvenilir veri toplamann yollarndan biri alan yazn taramasdr. Ayrca konuyla ilgili belge ve varsa grsel malzemelerin incelenmesi ve
zmlenmesi gerekecektir. Bu aflamada yaplacak tank ve uzman grflleri de
belgesel sinemacy geree gtren nemli admlardr. Geri ekim aflamasnda
karfllafllacak herhangi bir belge ya da tank, ya da meknda bulunan herhangi bir
kant, neyi anlatacam sorusuna verilen yanta yenilerini ekleyebilir ya da belgeselcinin nnde yepyeni bir yol alabilir, ancak iyi bir arafltrma yaplmflsa bu tr
durumlarla karfllaflma olasl azdr.
Neyi anlatacam sorusunun netleflmeye bafllamasyla birlikte yantlanmas gereken soru nasl sorusu olur. Hayal kurma sreci de denilebilecek bu aflamada
grnt ynetmeni, sanat ynetmeni, besteci ve film retim srecinde grev alacak dier uzmanlarla toplantlara bafllanr. Bunlar, filmin anlatm dili ve biimi hakknda kararlarn verildii toplantlardr. Ana fikri ve konusu belirlenmifl bir projenin sahip olaca anlatm diline bu toplantlar sonucunda karar verilir. Filmin gerekleflmesinde temel grev stlenecek ekip elemanlarnn, ekimlerin gereklefltirilecei meknlarda yapaca gzlem ve arafltrmalar, hayal kurma srecini olumlu etkileyecek etkenlerdir. Grnt ynetmeni bu toplantlar srasnda belirlenen
konu ve ana fikri grsel olarak nasl yanstaca sorularnn yantlarn arar.
Gerekten de tasarm sreci, tam anlamyla bir hayal kurma srecidir. Bu aflamada belgeselcinin masasnda, snrlarn koyarak belirledii bir konu ile ana fikir, bir de
ekecei filmin hayali vardr. Geree dnflme umudu taflyan masa bafl alflmalarnn yapld tasarm srecini izleyen aflamaysa ekim ncesi hazrlk aflamasdr.
ekim ncesi Hazrlk Aflamas

Bu aflamada yaplacak alflmalar birka bafllk altnda ele alnabilir. Bunlardan ilki
ekimi gereklefltirecek ekip elemanlarnn belirlenmesidir. Bir dier alflma teknik
alt yapnn oluflturulmasdr. Kurulan hayalin geree dnflmek zere olduu
admlardan biri budur. Grnt ynetmeninin belirlenen ana fikir ve konuyu nasl
grsellefltirecei sorusuna verdii yantlar dorultusunda teknik donanm belirlenir.
Bir baflka syleyiflle kamera, objektifler, filtreler, flk malzemeleri, flaryo, vin gibi
aralar, ses kayd iin gerekli donanm ekim iin hazrlanrken, dier yanda yapm
alflmalar srdrlr. Bunlar ekim iin gerekli resmi izinlerin alnmas, ekim ekibinin konaklama, yeme, ulaflm gereksinimlerinin nasl karfllanacann belirlenmesi gibi ifllemlerdir. Bu alflmalarn ardndan ekim saati gelir dayanr.
ekim
ekim sreci hammadde toplama sreci olarak da yorumlanabilir. Tasarm aflamasnda yaplan alflmalar sonucu, kimlerle, nerelerde, nasl ekimlerin yaplaca
netleflmifl, kaytlar yaplarak film iinde kullanlacak belge, gazete, fotoraf gibi
malzemeler toparlanmfl, sra bunlarn kaydedilmesine gelmifltir. Aslnda tasarm
aflamasnda bafllayan arafltrma srecinin ekim aflamasnda da srdn belirtmek gerekir. Bu belgesel filmin en nemli zelliidir. Filmi etkileyecek olan herhangi bir olgu, tank ya da kantla ekim annda karfllafllabilir. Bu tr srpriz karfllaflmalar belgesel filmin anlatmn ve biimini bir kez daha gzden geirmeyi gerektirebilir. Sadece bu nedenle bile belgesel film, senaryosu yazlmadan ekime -
klan film trdr denebilir. Bir baflka syleyiflle belgesel filmin senaryosu kurgu
masasnda yazlr, demek hi de yanlfl olmayacaktr.
ekim Sonras Aflama

Bu aflama da temel admdan oluflur. Bunlardan ilki kurguya hazrlk diyebileceimiz admdr. ncelikle ekim srecinde kaydedilen tm grntler hzla izlenerek teknik kalite olarak gzden geirilir. Eksik olduu dflnlen grntler tamamlanr. Teknik ve estetik adan uygun bulunan grntler saptanr. Taslak senaryo da denebilecek bir anlatm akfl plan karlr. Eer kullanlacaksa metin yazma alflmalarna da yine bu aflamada bafllanr. Film mziiyle ilgili n grflmeler
yaplr.
zleyen admdaysa kurguya bafllanr. Farkl zaman ve ortamlarda yaplmfl kaytlarn yan yana getirilerek bir anlatm oluflturulduu sre kurgu srecidir. Ana fikir,
hareketli grntlerin anlaml bir flekilde sralanmasyla aktarlr. Grnt ve ses
kurgusunun tamamlanmasyla eer kullanlacaksa seslendirilmesi yaplmfl metnin
efllenmesine geilir. Mziklerin de eklenmesiyle birlikte film tamamlanmfl olur.
ekim sonras aflamada son adm ise ekim srasnda elde edilen tm ham grntlerin tek tek kaytlarnn tutularak arflivlenmesidir. Kurgusu tamamlanan filmin ise gsterim zaman gelmifltir.
EKM AfiAMASI VE KAMERAMAN

Belgesel sinemann yapt ifl, varolan bir fleyi herkesin grd gibi kaydetmekten farkl bir fleydir. Eer ama sadece kaydetmek olsayd bunu robot kameralar
da yapabilirdi, ancak o zaman o kaydedilen grntye belgesel sinema demek olduka g olurdu. Ksaca belgesel sinemay sinema yapan koflullardan biri, belki
de en nemlisi ekim srasnda zen gsterilmesi gereken kurallardr. Bu kurallar
belirlerken iki sorunun yant verilmeye alfllr. fiimdi; burada neyi ekeceim ve
nasl ekeceim fleklindeki sorularn yantlarn vermeye alflalm.
Dekor ve Iflk
Bu bafllk sahneye koyma fleklinde aklanabilecek mizansen szcn akla getirmektedir. Orijinalini Franszca mise-en-scne szcnden alan bu ifade ilk olarak tiyatro iin kullanlmfl ve oyunlar ynetme anlamn taflmfltr. Daha sonra sinemada kullanlmaya bafllanmfl ve sinema arafltrmaclar bu terimi ynetmenin
film karesi iinde grnenler zerinde kontrol olarak ifade etmifllerdir. Ynetmenin olaylar kamera iin sahneye koymas biiminde aklanabilecek mizansen
kavram dekor, flk, kostm ve karakterlerin davranfl fleklinde sralanabilecek
kavramlar ierir. Bir baflka syleyiflle sahneye koymak demek, filmin temasna uygun dekoru ve fl yaptrmak, oyuncu kostmlerini belirlemek ve karakterlerin
davranfl ve hareketlerini dzenlemek demektir.
Konumuz belgesel sinema olduuna gre bizim sahneye koyma dendiinde
anlamamz gereken sadece dekor ve flktr, nk belli bir flekilde giyinmesini ve
davranmasn istediimiz oyuncularmz yoktur. Bir baflka syleyiflle belgesel sinemacnn oyuncular kendilerini, kendi yaflamlar iinde oynarlar. Dolaysyla doal ortam iinde yaplacak ekimlerde elbette bir dekordan ve kostmden sz etmeye gerek yoktur. Peki, ya doal evreye ulaflma flansmz yoksa? (Tolga rnekin ynetmenliini yapt Hititler adl belgeseli anmsayn). Byle bir durumda doal evrenin tpksnn yaratlmas gerekecek ve mizanseni oluflturan tm koflullarn gereklefltirilmesi kanlmaz olacaktr, ancak biz bu durumu burada gz
ard ediyor, bu konuyu sadece dekor ve flk ile snrlyoruz.
33
34
Rportaj, bir yazarn, bir

konuyu inceleyip arafltrarak
ve kendi grfllerini,
yorumlarn da ekleyerek
oluflturduu gazete yazs,
radyo ya da TV program
olarak tanmlanabilir.
Sylefliyse herhangi bir
konuyu karfllkl konuflmay
andrr biimde iflleyen dz
yaz, radyo, TV programdr.
Rportaj daha derinlemesine
arafltrmay gerektiren,
rportaj yapann kendi
grfllerini de ekledii tr
olurken, sylefli bu denli
kkl bir n alflmay
gerekli klmaz.
Belgesel sinemada dekor ve fl dzenleyerek bir mizansen yaratlmasn gerektiren durum dendiinde hemen akla rportaj ya da sylefli gelmektedir. Kuflkusuz belgesel sinema iin ilk akla gelen, rportaj ya da syleflilerin gerek meknlarda yaplmasdr. zellikle gezi trndeki belgeseller iin bu yntemin sklkla
kullanld da grlr, ancak toplumsal ya da derleme trnde bir belgesel gereklefltiriliyorsa, film arasna serpifltirilecek rportaj ya da sylefliler iin bir dekor dzenlemesi gerekecektir.
Dekor dzenlemesinde en nemli nokta, film temas ve konusuyla dekorun
uyum iinde olmasdr. rnein toplumsal baz gerekler zerine bir belgesel film
hazrlandn dflnelim. Bilim insanlar ve olay tanklaryla yaplan rportaj ve
sylefliler filmin farkl yerlerine yerlefltirilecektir. Mzik programlarna uyacak bir
dekorun byle bir film iin kullanlabilecei dflnlemez. zetle iyi bir dekor sade olmal ve filmde anlatlan yknn ruhuna uymaldr.
Iflk ise bir nesnenin grlebilmesi iin gerekli nkofluldur. Etrafmzdaki varlklar grebilmemiz iin ncelikle onlarn zerine flk dflmesi ve bu dflen fln
gzlerimize yansmas gerekecektir. Iflk, grebilmemiz iin temel bir ara olmann
tesinde, varlklar alglamamz ynlendirmesi asndan da nemlidir. Bu noktada aydnlatma dediimiz kavram karflmza kar. Aydnlatma, bir konunun belli bir
amala flklandrlmasdr (Kl, 2005, s.136). Varlklar aydnlatlarak ya da belirli
blmlerinde yaratlan glgelerle farkl anlamlar kazanrlar. rnein, 7.8 numaral
fotorafta grlecei gibi eski bir depoda atlmfl olarak bulunan eflyalar zerinde
yaplan zel bir aydnlatmayla bir hzn duygusu yaratlmaya alfllmfltr.
Fotoraf 2.8
Mandolinli Kz
adl belgesel filmin
ekimleri
yaplrken, eski
Hasanolan Ky
Enstitsne ait bir
depoda bulunan
eflyalarn ekimi
srasnda zel bir
aydnlatma
yaplarak bir
hzn yaratlmaya
alfllmfltr.
Fotoraf 2.9
Gide Gide Fikret
Otyam adl
belgesel filmin
rportaj kaytlar
yaplrken yzdeki
izgileri ve
mekandaki
derinlii ortaya
karan zel bir
aydnlatma
yaplmfltr.
35
Fotoraf 2.10
Pelin Esmer,
oyunun
sahnelendii
ekimler srasnda
ayr bir aydnlatma
yapma flans
olmad iin sahne
flklarnn izin
verdii lde
ekimlerini
gereklefltirir.
Belgesel sinemada her zaman zel bir aydnlatma yapma olana olmayabilir.
Toplumsal trde bir belgesel film hazrlandn dflnelim. rnein Pelin Esmerin ynetmenliini yapt Oyun adl belgesel filmin ekimleri srasnda her
zaman zel bir aydnlatma yapacak koflullar yoktur. Byle bir durumda var olan
ortam flklaryla yetinmek gerekecektir. Belgesel filmin gereklii asndan belki
de byle bir aydnlatma tercih bile edilebilir, ancak belgesel filmin belirli blmlerine serpifltirilmek zere rportaj yapyorsak ya da depo ekiminde olduu gibi zaman sorununun olmad durumlarda, filmin tema ve konusuna uygun bir aydnlatma yapmakta yarar vardr.
ereve ve Perspektif
Bu bafllk da sinematografi szcn akla getirmektedir. Kelimenin tam anlamyla hareketle yazmak olarak tanmlanabilecek sinematografiyi oluflturan pek
ok unsur arasndan bafllang denebilecek iki noktay, ekimin erevesini ve
perspektifi ele alp irdelemeye alflacaz. fiimdi nce genel anlamda ardndan da
belgesel sinema asndan bu kavramlara bakalm.
ereve ve Grnt Dzenlemesi

ereve, ynetmenin ya da grnt ynetmeninin daha da genelde filmin konuya nasl baktn gstermesi asndan ok nemlidir. ereve belirlenirken pek
ok seenek arasndan bir seim yaplr. Belli bir a, belli bir ekim lei saptanr. Bu bir seimdir. Film bittikten sonra izleyiciler, bu seilen bakfl asndan
anlatlan dnyaya bakacaklardr. Grnt dzenlemesi ise sinemacnn elindeki
gereci erevenin iki boyutlu yzeyine belli bir anlayflla yerlefltirmesidir. Bu yerlefltirme srasnda dikkate alnmas gereken konulardan birisi altn sayya gre
paralara blnerek elde edilen gl noktalardr. te bir kural olarak da ifade edilebilecek bu kurala gre, ereve iinde vurgulanmak istenen figrler, altn say dikkate alnarak paralara blnen grnt erevesinde gl yatay ve
dikey izgilerle, gl kflegenlerin kesifltiinde ortaya kan gl noktalara
yerlefltirilmelidir.
Sinematografi szn
oluflturan szcklerin kk
Yunancadr ve bu bileflik
szck hareketle yaz
yazmak anlamna gelir.
Dflnce, hareket, duygusal
ifade, ton ve iletiflimin sze
gelmeyen tm dier
biimlerini alp onlar grsel
terimler haline getirme
srecidir.
36
fiekil 2.1
Perspektifin elerinden
biri bakfl noktasdr.
Sinemada bakfl noktas
kamera objektifinin
durduu yerdir. Varlklar
bakfl noktasndan ileriye
doru gittike klrler.
Bakfl noktasndan ileri
doru uzanan dorulara
kafl izgileri ad verilir.
Bu izgiler ufuk izgisine
doru ilerledike
birbirlerine yaklaflrlar ve
bir noktada birleflerek
kaybolurlar. Bu noktaya
da kafl noktas ya da
yitifl noktas ad verilir
(flekil N. znn Sinema
Sanatna Girifl adl
kitabndan alnmfltr.).
Ufuk izgisi
Kafl noktas
Bakfl noktas
Kafl izgileri
Gl noktalar ve izgiler gibi, erevelemenin as, dzeyi ve ekim leinin de estetik bir grnt yaratmada nemi byktr.
erevelemenin as dendiinde anlafllmas gereken mizansene baklan adr. Nijat zn bunu mercein optik ekseninin, filme alnan konuyla oluflturduu
a fleklinde tanmlamaktadr (2008, s.62). Bu tip alarn saysnn snrsz olduu
sylenebilir. Uygulamada ise bu alar genel bafllk altnda toplanr. Karfldan
a, st a ve alt a. st a ereve iindeki figrlere yukardan baklan a olurken, alt a afladan baklan adr. Karfldan a ise en yaygn kullanlan adr.
erevelemenin dzeyi dendiinde anlafllmas gereken ise ufuk izgisi ile erevenin tam ortasndan geen izginin birbirine gre durumudur. Eer ufuk izgisi erevenin tam ortasndan geen izgiye paralelse erevenin dz olduundan
sz ederiz. erevenin herhangi bir yana yatmas durumuna eimli ereve denir.
Konunun ereve iinde kaplad yere gre byklklerinin deiflmesiyle oluflan ekimler dizisine de ekim lei denir. Farkl byklkler iin kullanlan ifadelerde alnan lt, insan vcududur. Konunun ereve iindeki boyunun deiflmesi iki biimde salanr. Bunlardan biri kamera ile konu arasndaki mesafedir, dieri ise kamerann bulunduu yer deifltirilmeden kullanlan mercein odak uzunluuna bal olarak yaflanan deiflimdir. ekim eflitlerini ise ayrnt ekim, bafl ekim, omuz ekim, gs ekim, bel ekimi, diz ekimi, boy ekim, genel ekim ve
uzak ekim fleklinde sralayabiliriz.
Kamerann asn, dzeyini, konu ile arasndaki mesafeyi belirleyerek birbirlerinden tamamen farkl pek ok grnt dzenlemesi yaplabilir, ancak
nemli olan ereve seiminin gelifligzel olmamas, bir anlam yaratmak iin,
bir mesaj vermek iin dzenlenmifl olmasdr. Belgesel film ekimlerinde de ayn fley geerlidir.
37
Fotoraf 2.11
Sha Arnn
Tahtac Fatma
adl belgesel
filminde insan ve
evresi arasndaki
iliflkiyi tanmlamak
iin genellikle genel
ve boy ekimlerin
tercih edildiini
grrz.
rnein Sha Arnn Tahtac Fatma adl belgesel filmine bakalm. Burada insan ve evresi arasndaki iliflkiyi tanmlamak iin genellikle genel ve boy ekimlerin tercih edildiini syleyebiliriz, ancak omuz, bafl gibi ekim lekleri, ruhsal durumlarn tanmlanmasnda kullanlr. ereve iine konunun gl noktalar ve izgiler gzetilerek yerlefltirildii de sylenebilir. Kurmaca filmlerde grnty dzenlemek iin daha ok zaman ve frsat vardr. Belgeselde ise an yakalama, kaydetme telaflyla bu tr kurallarn gz ard edildii grlebilir, ancak nemli olan bu
kurallar dorultusunda an yakalamaktr. Bylece belgesel sinemada izleyici bir
yandan gerei grmeye alflrken dier yandan gzel bir grnt karflsnda duyulan hazz da yaflayabilecektir.
Fotoraf 2.12
Sha Arn Tahtac
Fatma adl
filminden gl
noktalara
yerlefltirilmifl bafl
ekimi.
38
Fotoraf 2.13
Ortam da
tanmlamak iin
diz, boy ve genel
ekimler tercih
edilecektir
(Tahtac Fatma).
Fotoraf 2.14
Ormandaki
yorucu alflmann
ardndan bir
dinlenme an.
ekim leine
dikkat ediniz
(Tahtac Fatma).
Grnt dzenlenirken dikkat edilmesi gereken dier noktalar ana hatlaryla

flyle sralanabilir (Bu blm, Nadi Kafalnn TV Yapmlarnda Teknik ve
Kuramsal Temeller kitabndan yararlanlarak hazrlanmfltr.) :
Kiflilerin yakn ekimlerinde ok az ya da ok fazla bafl st boflluu brakmamaya dikkat edilmesi gerekir.
Tek bir kiflinin yakn ekiminin yapld durumlarda, kifli sa tarafa bakyorsa, erevenin biraz soluna ya da aksi yne bakyorsa biraz sana yerlefltirilmesi gerekir. Kiflinin n tarafnda kalan bofllua da bakfl boflluu ad
verilmektedir.
Dekorda bulunan baz cisimlerin (vazo iindeki iek gibi) kifli ve kamera ile
ayn dorultuda olmalar durumunda bu cisimler kafa stnde duruyormufl
gibi bir grnt elde edilir. Byle dzenlemeler yapmaktan kanlmaldr.
Hareketli bir figr erevelerken erevenin ok genifl ya da ok dar olmasndan kanlmaldr. Aksi durumda ereve ok genifl ise hareket ereve
iinde kaybolacak istenilen etki yakalanamayacaktr. ereve ok yakn ise
hareket ereve dflna kaabilecek, istenilen grnt elde edilemeyecektir.
39
Kiflilerin yzlerinin grnd toplu ekimlerde kenarda kalan kiflilerin

yzlerinin ereve kenaryla kesilmemesi gerekir.
Toplu ekimlerde kamerann duraca yeri belirlerken kiflilerin dz bir izgi fleklinde grnecei yerler seilmemeli, kamera derinlemesine grnt
alnabilecek erevelerin bulunabilecei noktalarda konumlandrlmaldr.
ok uzak ekim lekleri ile alfllrken ne baz cisimlerin yerlefltirilmesi
daha doygun sonularn alnmasna yol aacaktr.
Bu noktaya kadar sabit erevenin ne olduu ve grnty dzenlerken dikkat edilmesi gereken noktalar hakknda bilgiler aktardk. Aslnda erevenin bu
ana hatlaryla sralamaya alfltmz zellikleri grsel sanatlarn tmnde vardr.
Bir tek farkla! Sinemann sahip olduu bu fark ise erevenin hareket ettirilebilir
olmasdr. Hareketli ereve konunun erevelenmesinin deiflmesi anlamna gelir. Bir baflka syleyiflle, ekim srasnda kamerann asnn, dzeyinin, mesafesinin deiflmesiyle birlikte ereve de deiflir. Hareketli ereve ounlukla kamerann fiziksel olarak hareket ettirilmesiyle salanr. Saa-sola evrinme, afla-yukar
evrinme, kaydrma ve vin ekimleri olarak sralanabilecek trleri vardr. Gnmzde, dengeleme mekanizmasna sahip bir cihazn (steadicam patentli) kameraya sabitlenip bir yelekle kameramann bedenine baland yntemle przszce
hareket eden ereveyi yakalamak daha da kolaylaflmfltr.
Szn belgesel sinema zerine olduu noktada hareketli ereve denince hemen akla geliveren el kamerasdr. El kameras kullanmnda kameraman, dengeleme mekanizmasna sahip donanm da dhil olmak zere hibir yardmc ara
kullanmadan, sadece bedenini kullanarak ekimlerini yapar. Elde kamera kullanm, belgesel bir yaklaflma iflaret eder ve iflte olayn iindesiniz ve bu gerekten
oluyor der (Brown, 2008, s.81). Bu tr kamera kullanm anlayfl zellikle belgeselde dolaysz sinema anlayflnn ortaya kflyla (1950li yllar) yaygnlaflma bafllamfltr. En nl ilk el kameras kaydrmal ekimlerden biri, bir kameramann kameray baflnn zerinde tutarak John F. Kennedyi kalabalk boyunca takip ettii
Primary filmindeydi (Bordwell-Thompson, 2008, s.196).
Perspektif
Yaflam boyutlu bir biimde akp gitmektedir. Biz bir film ekerken, bu boyutlu yaflam iki boyutlu, sadece eni ve boyu olan bir ara zerine kaydederiz. Peki, iki boyutlu bir alanda nc boyut yaratmann yollar nelerdir? flte nasl ekmeliyim bafll altnda yantlanmas gereken sorulardan birisi budur. Ksaca sylersek grnt ynetmeni, derinlik duygusu yaratmak iin grnt dzenlemesi
yapmak zorundadr. Bu dzenleme nasl yaplmal sorusuna verilecek yantlara
gemeden nce perspektif nedir sorusunu ksaca yantlayalm.
Perspektifi boyutlu ortamdaki varlklarn, belli bir grfl noktasna gre, iki
boyutlu bir yzeye gerek grnflleriyle aktarlmas olarak tanmlayabiliriz. Gz
ve beyin tarafndan boyutluymufl gibi alglamamz salayan aralarn baflnda
izgi gelir. ereve iinde yaratlan birka basit izgi, iki boyutlu bir ortamda derinlik yaratlmasna neden olabilir. izginin grsel dzenlemede en ok kullanlan
trleri, kvrml izgi, genler, yatay, dikey, apraz izgiler, ufuk izgisi, kafl
izgileri fleklinde sralanabilir.
Seilen gereklii dorudan

kaydetme, olaylar stdyo
yerine olduu yerde
kaydetme ve izleyicide
oradaydm duygusu
uyandrma gibi amalarla
ortaya kan dolaysz
sinemann (direct cinema)
en nemli temsilcileri Robert
Drew, D.A.Pennebaker,
Frederick Wiseman, Albert
Maysles ve Richard
Leacocktur. Senaryonun
kullanlmad dolaysz
sinemada ses kayd da
dorudan ve eflzamanl
flekilde yaplr. Gerek
zaman ve mekn
olabildiince uzun ekimler
kullanlarak korunmaya
alfllr. Dolaysz sinemann
nemli bir baflka zellii
belgeselcinin olaya hi
mdahale etmeden, kendi
varln dahi unutturarak
kayt yapmasdr. Amerikal
dolaysz sinema sanatlar
duvardaki sinek kadar
pasif kalarak olay
kaydettiklerini
sylemektedirler.
Perspektif, boyutlu
ortamdaki varlklarn,
nesnelerin belli bir grfl
noktasna gre, iki boyutlu
olan belli bir yzeye gerek
grnflleriyle aktarlmasdr
(zn, 2008, s.47).
40
Fotoraf 2.15
te Yz filminden
bir kare. genler
uzun sren
duraan bir
sahnede bile
ereveyi canl
tutabilir.
fiekil 2.2
fiekilde grlen gl
izgiler ve noktalar,
izleyicinin dikkatini
kendiliinden, doal
olarak zerine toplayan
izgi ve noktalardr.
Sinemac, varlklar nem
srasna gre dizerken bu
izgi ve noktalara dikkat
etmek zorundadr. Dfley
izgilerin devingenlik,
canllk; yatay izgilerin
durgunluk, dinginlik;
kflegenlerin dengesizlik
duygularn yanstt da
unutulmamaldr (flekil N.
znn Sinema
Sanatna Girifl adl
kitabndan alnmfltr.).
Derinlik duygusu yaratmann yollar ise st ste bindirme, boyut deifliklii, dikey konum, yatay konum, izgisel perspektif, glge-flk oyunu ve atmosferik perspektif olarak sralanabilir.
st ste bindirme, n ve arka iliflkisini kurmas bakmndan nemlidir. erevenin n tarafna yerlefltirilen figr seyirciye yakn olacak, bu nedenle dikkati zerine toplayacak, arkadaki figrler de durufllaryla izgi ya da gen yaratlmasna
frsat vererek derinlik algsn gereklefltireceklerdir.
Boyut deifliklii de derinlik yaratmada nemli bir grsel ipucudur. lk defa
Hitchcock tarafndan tanmlanan kurala gre ereve iindeki bir fleyin boyutu,
yk iinde o anda tafld deere gre olmaldr (Brown, 2008, s.33). Bu ifadeyle anlatlmak istenen sinemac asndan nemli olann figr boyutunun deil, an-
41
latm iin tafld deerdir. Eer bir saat anlatm asndan nemliyse boyutunu
aflan bir biimde erevenin nne yerlefltirilir. Byle bir durumda, saatle kyaslandnda boyut olarak ok daha byk olan bir insan, ereve iinde saatten daha kk gzkecektir.
Derinlik duygusu yaratmann yollarndan bir dierinin yatay konum kullanmn olduunu belirtmifltik. Kltrel olarak koflullanmann sonucu olarak gzn,
soldan saa doru taramaya yatkn olduu bilinir. Bu zellii dikkate alarak grnt dzenlenmesinde yarar vardr. O halde erevede ncelikle alglanmasn
istediimiz figr sola yerlefltirilmeli, saa doru dzenleme nem srasna gre
yaplmaldr.
izgisel perspektif de derinlik duygusu yaratmada kullanlan aralardan biridir.
Perspektifin temel eleri olarak sralanan bakfl noktas, kafl izgileri, ufuk izgisi ereve iine kurallar dorultusunda yerlefltirildiinde etkili bir derinlik yaratlacaktr. Bu derinlik duygusunu yakalamak iin kamerann yerini iyi semek, mercek ve bakfl asyla flk durumunu ayarlamak gerekecektir. Fotorafta grdnz gibi te Yz adl belgesel filmden alnan bir kare izgisel perspektife verilebilecek iyi bir rnektir.
Fotoraf 2.16
Ufuk izgisi, ereve
iinde en uzakta yer
alan, yer ile gn
ayrlma izgisidir.
Ak denize
bakldnda ufuk
izgiyi net bir flekilde
grlr. Kural olarak
ufuk her zaman
gzlemcinin gz
hizasndadr. Sinema
iin bu kural, kamera
objektifinin
hizasndadr fleklinde
sylenebilir (te
Yz).
Glge-flk oyununda da karanlk ve aydnln derecelendirilmeleri salanarak

derinlik algs oluflturulmaktadr. Chiaroscuro aydnlatmas olarak isimlendirilen
glge-flk oyunu aydnlk-karanlk ztl demektir. Sinema ve TVde aydnlatmann grsel e olarak nem taflyan estetik boyutu, aydnlk (flkl) ve glgeli (karanlk) alanlarn dzenlenmesinde ortaya kar... Chiaroscuro aydnlatmasnda
konunun belli yerleri aydnlatlrken, dier yerler tmyle karanlk kalmayacak
flekilde greli bir koyuluk ierir. Parlak ve koyu alanlar arasndaki geifller yumuflaktr (Vardar, 2006, s.53-54).
Zettl, Chiaroscuro
aydnlatmasn flyle
aklamaktadr: Chiaroscuro
aydnlatmas grsel
sanatlarda, nce resimde
ortaya konulmufl bir
yaklaflmdr. Bu aydnlatma
nesneye ve mekana uygun
olarak nc boyutu salar
ve bu balamda yeni bir
uzay yaratarak grntde
derinlik etkisini arttrr.
Grntye gerek bir anlam
katar. Grsel eleri dengeye
getirir, dikkati belli bir
noktada younlafltrr ve
anlatma destek olur
(Aktaran:Vardar, 2006,s.54).
42
Fotoraf 2.17
Caravaggionun
Tek Bir Karede
Drama (Drama In
A Single Frame)
adl tablosunda
aydnlktan
karanla geiflin
dereceli olmas
derinlik duygusunu
alglamamz
salamaktadr.
(www.pantar.tv/ind
ex.php?/archives/14
-Caravagg...)
Bazen hava perspektifi de denilen atmosferik perspektif belgesel sinemaclarn

ok kulland bir aratr. Atmosferik perspektifte sunulan btnyle bir gerek dnya olgusudur. Brown, bu olguyu ve nedenini flyle aklamaktadr: ok uzak mesafelerdeki cisimlerin ayrntlar daha azdr, renkleri solgundur ve yakndakilere gre daha az belirgindirler. Bunun nedeni, uzaktaki cisimlerden gelen flk flnlarnn
byk bir hava tabakas ve pus tarafndan szlmesidir. Pus, daha uzun (scak) dalga boyundaki flnlarn bir ksmn tutar, daha ksa, mavimsi dalga boyundaki flnlar geirir(2008, s.45). Buradan hareketle, derinlik yaratmann nemli aralarndan
biri olan hava perspektifini doann kendi olanaklaryla hazrladn syleyebiliriz.
Fotoraf 2.18
Derinlik
yaratmann nemli
aralarndan biri
olan hava
perspektifini
doann kendi
olanaklaryla
hazrladn
syleyebiliriz (te
Yz).
Uzaklara baktka grntnn ayrntlar kaybolur, rengi soluklaflr. Btn bunlar bir araya gelip bir derinlik duygusu yaratrlar. yleyse grntde ayrntlarn
belirgin, renklerin orijinal renklere yakn olduu durumlarda fonda bir fotorafn
kullanldn syleyebiliriz, ancak byle bir doa olayyla karfllafltysak ve o an
kameramz elimizdeyse bu an karmayp hemen kaydetmekte fayda var.
43
zet
N
A M A
N
A M A
N
A M A
Belgesel filmi tanmlamak.

Trk Dil Kurumunun yaynlad szlkte belgesel
film, hayattan alnan herhangi bir olguyu, kendi
doal evresi ve akfl iinde veya geree en yakn biimde hazrlanmfl yapay bir yerde iflleyen,
belirli bir amac yanstan film, fleklinde tanmlanmaktadr. Bu tanmda olduu gibi dier belgesel
film tanmalarna da baktnzda belgesel filmin,
gerek bir olay, gerek mekannda, ya da geree en yakn biimde hazrlanmfl bir mekanda iflleyen film tr olduunu sylemek mmkndr.
Belgesel filmin temel ilkelerini aklamak.
Belgesel filmin en temel zellii yaflamn iindeki gerek durumlardan yola kmasdr. Bu zellie bal olarak filmde gerek, olay yaflayan kifliler grlr. Dier zellik ekimlerin gerek mekanlarda gereklefltiriliyor olmasdr, ancak yaflanan durumun getii mekann olmamas ya da
ulafllamamas gibi bir durumda geree en yakn
bir biimde hazrlanmfl yapay bir mekanda ekimler yaplabilir. Belgesel filmin temel ilkelerinden biri de gerek olayn gereklefltii anda kayddr. Belgesel sinemada kurmaca sinemadaki anlamda senaryo olmamasn dier bir zellik olarak ekleyebiliriz. Ksaca sylersek gerek mekanlar, gerek kiflileri ve gerek olaylar kendine konu edinen belgesel sinema, bu gereklii izleyene yanstacak bir anlatm diline sahip olmaldr.
Belgesel film trlerini sralamak.
Belgesel film trleri, arafltrma filmi, bilimsel film,
retici film, haber filmi, gezi filmi, toplumsal
film, derleme film, propaganda filmi ve sanat
zerine film olarak sralanabilir. Arafltrma filmi,
sanatsal bir deer taflmayan, arafltrcnn arafltrma yaparken kulland aralardan biri olarak
grd belgesel trdr. Genellikle bilimsel
arafltrma sonularnn ve elde edilen bulgularn
sergilendii filmler ise bilimsel tr ad verilmektedir. retici film de okul ii ve okul dfl retimde renmeyi pekifltirici bir ders arac olarak
kullanlabilecek filmlere denir. Haber nitelii taflyan olaylarn grntlendii, izleyicinin ilgisini
ekebilecek biimde canl, kolay anlafllan bir
kurguya sahip film tr ise haber filmi olarak adlandrlr. Gezi filmi, bilinmeyen yreler ya da
N
A M A
N
A M A
yrelerin bilinmeyen zellikleri hakknda yaplan tantc film olurken, toplum yaflam ve geleceiyle ilgili sorunlar ele alan filmlere toplumsal
film denilmektedir. Derleme film gemiflte yaflanmfl olaylarla ilgili belge ve filmlerin yeniden
kurgulanmasyla elde edilen belgesel trdr.
Bile bile taraf tutan, yapsn taraf tutmak zerine
kuran filmlere propaganda filmi denirken, sinema dflndaki bir sanatn sunduu gereci sinemann olanaklaryla deerlendiren film tr ise sanat zerine film olarak adlandrlmaktadr.
Belgesel filmin yapm aflamalarn sralamak.
Belgesel filmin yapm sreci drt aflamadan oluflur. Bunlar; tasarm aflamas, ekim ncesi hazrlk aflamas, ekim aflamas ve ekim sonras aflama olarak sralanabilir. Tasarm aflamas neyi ekeceim sorusunun yantland aflamadr. Konu
ve ana fikir (filmin nermesi) bu aflamada saptanr. Ardndan arafltrma srecine girilir. Bu alflmalarn tamamlanmasyla neyi ekeceim sorusu
yantlanmfl demektir. ekim ncesi hazrlk aflamasnda ekip belirlenir. Teknik donanm saptanr, dier yapm alflmalar srdrlr. ekim
aflamas hammadde toplama sreci olarak yorumlanabilir. ekim sonras aflamaysa tm bilgi,
belge ve ekimlerin tamamlanp, sinemann sahip olduu olanaklar kullanlarak, anlaml, mesaj olan bir film haline getirildii aflamadr.
Belgeselin ekim aflamasnda kameramann dikkat etmesi gereken noktalar sralamak.
ekim aflamasnda kameraman neyi ekeceim ve
nasl ekeceim sorularn sormak, en uygun yantlar bulmak zorundadr. Neyi ekeceim sorusunu aarsak burada kameraman ncelikle dekorun filmin konu ve ana fikrine uygun bir dekor olmasna dikkat etmeli, bu konudaki elefltiri ve nerilerini ynetmen ve sanat ynetmeniyle paylaflmaldr. Iflk konusunda karar verici kifli kameraman ya da grnt ynetmenidir. Ynetmenin vermek istedii ana fikre uygun grntnn elde edilmesinde temel malzeme flktr ve bu temel malzemeyi yaratmak da kameramann iflidir. ereve ve
grnt dzenlemesi ile birlikte perspektif konular da kameramann nasl ekim yapacayla ilgili
sorusuna yant vermesini salayacak aralardr.
44
Kendimizi Snayalm
1. Belgeseli gerein yaratc biimde yorumlanmas
olarak tanmlayan sinemac kimdir?
a. Dziga Vertov
b. Paul Rotha
c. John Grierson
d. Joris Ivens
e. Robert J. Flaherty
2. Afladakilerden hangisi belgesel film yapm aflamalarndan biri deildir?
a. Konunun belirlenmesi
b. Tasarm aflamas
c. ekim ncesi hazrlk aflamas
d. ekim aflamas
e. ekim sonras aflama
3. Afladakilerden hangisi belgesel sinemann temel
zelliklerinden biri deildir?
a. Gerek kiflilerin yer almas
b. Oyuncularn nl olmasna dikkat edilmesi
c. ekimler gerek mekanlarda gereklefltirilmesi
d. Olayn gereklefltii anda kayt yapmas
e. Kurmacadaki gibi bir senaryo anlayflnn olmamas
4. Afladakilerden hangisi belgesel film trlerinden
biridir?
a. Macera filmi
b. Romantik film
c. Uzay filmi
d. Korku filmi
e. Propaganda filmi
5. Sahneye koyma olarak aklanabilecek mizansen
kavram afladakilerden hangisini iermez?
a. Dekor
b. Iflk
c. Kostm
d. Kamera
e. Karakterlerin davranfl
6. ok uzak mesafelerdeki cisimlerin ayrntlar daha

azdr, renkleri solgundur ve yakndakilere gre daha az
belirgindirler. Bunun nedeni, uzaktaki cisimlerden gelen flk flnlarnn byk bir hava tabakas ve pus tarafndan szlmesidir. Pus, daha uzun (scak) dalga boyundaki flnlarn bir ksmn tutar, daha ksa, mavimsi
dalga boyundaki flnlar geirir.
Blain Browna ait yukardaki aklama afladakilerden
hangisini ifade eder?
a. st ste bindirme
b. Boyut deifliklii
c. Yatay boyut
d. Atmosferik perspektif
e. izgisel perspektif
7. Afladakilerden hangisi perspektifin temel elerinden biri deildir?
a. Bakfl noktas
b. Kafl noktas
c. Kafl (perspektif) izgileri
d. Ufuk izgisi
e. Bakfl boflluu
8. Afladakilerden hangisi insan ve evresi arasndaki
iliflkiyi tanmlamak iin kullanlan ekim leklerinden
biridir?
a. Uzak ekim
b. Bel ekim
c. Omuz ekim
d. Genel ekim
e. Ayrnt ekim
9. Afladakilerden hangisi grnty dzenlerken
uyum yaratmak, gze gzel gelebilecek bir grnt elde
etmek iin kullanlan aralardan biri deildir?
a. Gl noktalar
b. st ste bindirme
c. Kamera as
d. Kamerann dzeyi
e. ekim lei
10. boyutlu ortamdaki varlklarn, nesnelerin, belli
bir grfl noktasna gre, iki boyutlu olan belli bir yzeye gerek grnflleriyle aktarlmasna ne ad verilir?
a. Mizansen
b. Sinematografi
c. Perspektif
d. Perspektif izgileri
e. ereveleme
45
Okuma Paras
HAYATLARA GRMEK
nsanlarn hayatlarna girmek,
Tanmadmz insanlarn,
Oturma odalar,
Tannma abas, gvenilme, hofllanlma,
Hayat olduu gibi grme abas,
Bir an yaflamaya bafllamak,
Zmnen (bir vcut ifadesiyle) verilen bir szn yerine
getirildii an,
Hazr olmak,
Kibarlaflmak,
Gzlere bakmak,
Aramzdaki grnmez engeller,
Onlar iflte oradalar,
Biz iflte oradayz,
Gerek insan ruhunu hayal etmek,
Onun aa kmas. plak drstl. Umuda doru
giden yolu.
Scak bir Arizona gnnn son saatleri yaklaflyor. Seksen yaflnda bir kadna ait, pek de kullanlmayan bir garaj yolu. Film tehizat gerek bir frn durumundaki minibsn iinde bekliyor. Kt muamele grmfl, ac
ektirilmifl gen bir kadnn baz srlarn bilen bir bykanneye bu ikinci ziyaretimiz. Hikaye flu: iflkence grmfl, eziyet edilmifl bir anne, annenin ani lm, parampara anlar, tehlikeli bir hatra. Serin kurgu odasna geri dndmzde, konumuzla ilgili elde ettiimiz
temel grntler ztlklarn incelenmesini gerektirecek.
Havas arlaflmfl oturma odasnda, bykanne ile grflmek iin bekliyoruz. Saygl, nezaket iinde ve sabrla ikna edici bir davranfl sergiliyoruz. Guguklu saatin
tiktaklar duyuluyor. Saatin kuflu, sanki matem iinde
hipnotik ve ritmik bir biimde tyor. Ypranmfl dantel
rtl parlak portakala alan renkli yastklar. Eflatuna
alan mavimsi bir sabahlk giymifl yafll kadn, gri renkli bir dinlenme koltuuna uzanmfl, kesik sol bacan
uzatmfl olduu dier bacana apraz dayamfl bir pozisyonda yatyor.
zeri soluk yeflil ve kahverengi bat manzaras desenli,
sentetik dokuma kumafl kapl bir yastk kanepenin zerine rasgele atlmfl. Postlarnn ii doldurulmufl hayvan, kanepenin arka tarafndan yzsz flekilde srtyorlar. Bizim film konumuz olan krk yaflnda, iri kahverengi gzl, dz sar peremli, ocuk ruhlu bayan, kfleye yakn bir yerde oturuyor. Ayana ksa bir pantolon, zerine oyuncak ay desenli bir tiflrt giymifl. Sk
sk incittii sol aya genifl bir bandajla sarlmfl, die-
rinde zarif ama pratik bir tenis ayakkabs var. Yznn

ifadesi sadece bykanne hikayesini anlatt zamanlarda deifliyor. Yz ifadesinin deifltii anlarda ona bakyorum. Gzleri titriyor. Dudaklar skca kapanmfl.
Geride duruyor. Sadece bir konuyu dorulamak istediinde sz alyor, sonra yine sessiz kalyor.
Mutfaktan getirilmifl kk bir yemek takmnn sandalyesinde, anlatlan dinleyebilecek kadar yakn fakat ortamn iine girmeyecek kadar yeterli bir uzaklkta oturuyorum. Madeni fann kard czrtl sesin arasndan
ya dikkatlice seilmifl bir soruyu sormak ya da ynetmenin syledii bir sze karfllk olarak konufluyorum.
ounlukla onaylamak iin hafife baflm sallyor veya
sessiz kalmay tercih ediyorum. Bir kpek havlyor. Eski guguklu saatin hzl tiktaklar sonrasnda, saatin alt
olduunu gsteren kuflun melodik tfl bafllyor. Ksa
bir sre sonra akflam olacak ve aydnlatmaya ihtiyacmz olacakt. Eer o kameramza konuflmay kabul ederse, aydnlatma iin mmkn olduunca hzl alflmak
zorundaydk. Sessizce basit bir aydnlatma program
dflndm. Gzlerim elektrik prizlerini arad. Uzatma
kablolarnn uzunluklarna baktm. Iflk takmlarn n
kapnn hemen dflna koymaya karar verdim. Bykannenin tavrn en iyi flekilde yakalayabilmek iin hangi flk tehizatn kullanmam gerektiini anlamaya alfltm. Onu bir siluet iinde brakp brakmamay dflndm. Bekliyoruz. Midem guruldamaya bafllad. En
son ne zaman yediimi hatrlamaya alflyorum. Ayrntlar gzden geiriyorum. Metal ubuk panjurlu n kapdan gelen hafif, lk bir esinti, soluk renkli perdeleri
kprdatyor. Gnn son flklar kaybolmaya bafllyor.
Sokak lambalar yanyor. Bir yerlerden seramik melodili bir rzgar sesi geliyor.
Yafll kadn bir sigara yakyor. Akflam karanlnda bir
alev fl. Titreyen elini hemen yan baflnda duran ayakl lambann sarkan zincirine uzatyor. Glgesiz, ssl
bir flk; ortamdaki hafif karanl aydnlatrken, baflnn
etrafnda oluflmufl sigara duman sarmaln yakalyor.
Yafll kadnn hemen elini uzatabilecei mesafedeki,
katlanabilir bir yemek sehpas zerinde, standart bir
Amerikan ncilinin Red Letter (Krmz Belge) nshas duruyor. ncil kurtulufl ve feragati ifade ediyor. Uzun
bir plastik bardak iindeki sulandrlmfl buzlu aydan
bir parmak kadar kalmfl. ereveli aile resimliklerinde
cesur, glmseyen yzler. Tekin olmayan (esrarengiz)
gzler. Gen, masum torun ve lmfl anne de onlarn
arasnda. Saat uyumsuz bir flekilde yediyi alyor.
46

Bykanne aniden konuflmaya bafllad. fiphe iinde
uzun bir bekleyiflten sonra gizemlerin aklanmas. Kalbim, profesyonel sabrlarmzn maskesi arkasnda titriyor. Araya girmeye cesaret edemiyoruz. Kamerann sahneyi eken gzleri sanki minibsteki scak kutusu iinde kalmflt.
Daha gen olan kadn, hareketsiz, kadife gibi solgun.
Yafll kadn altmfl befl yaflndayken yaflad bir geceyi
anlatyor. Et denetisi olan kocas onu terk etmifl. Daha
gen olan bir kadnla Sonny ve Cheri seyretmek iin
gitmiflti. Hayatnn sona erdiini dflnyordu. alflmak iin ok yafllyd. Yeniden bir erkekle birlikte olmak iin de ok yafllyd. Kocasnn baklarndan biriyle bileini kesti. Neredeyse lmfl bir halde, flu an, kanepenin kflesinde glkle soluyarak nefes alp oturan, kahverengi gzl torunu tarafndan bulunmufltu.
Bykanne hayr diyebilirdi ve yle yapyor. Kamera
nnde daha fazla konuflmay reddediyor. Torununun
tm gerei duymasn ve filme tanklk etmeyi reddediyor. Paravan kap arkamzda arpyor. Minibsn alan kapsndan bunaltc bir scak geliyor. Bedenlerimizi kasabann iinden sessizce, sanki bir ihtiyac olup olmadn sormak ve iyi geceler demek iin onun yanna getirmifltik. Onun hayatyla ilgili olarak rendiklerimizden iim szlyor. Belgesel sadece zihnimin gzlerinden ekilmifl, aracmz gecenin karanlna doru
sryoruz. Mehul, isimsiz bir otele doru. Gerek hayat. flte film hayat bu.
MICHAEL MIENDORF
Kaynak: Dyanna Taylor, Rzgar Grntlemek, Belgesel Film Yapm Sanat Gerei Arayfl, Editr; Michael Tobias, s. 77-80.
1. c
2. a
3. b
4. e
5. d
6. d
7. e
8. d
9. b
10. c
Yantnz yanlfl ise Belgesel Film Nedir? blmn tekrar okuyunuz.

Yantnz yanlfl ise Belgesel Filmin Yapm Aflamalar blmn tekrar gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Belgesel Filmin Temel lkeleri blmn tekrar ediniz.
Yantnz yanlfl ise Belgesel Film Trleri blmn yeniden okuyunuz.
Yantnz yanlfl ise ekim Aflamas ve Kameraman bafll altndaki Dekor ve Iflk blmn tekrar inceleyiniz.
Yantnz yanlfl ise Perspektif blmn gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise ereve ve Grnt Dzenlemesi blmne tekrar baknz.
Yantnz yanlfl ise ereve ve Grnt Dzenlemesi blmn tekrar ediniz.
Yantnz yanlfl ise ereve ve Grnt Dzenlemesi blmne tekrar baknz.
Yantnz yanlfl ise Perspektif blmn gzden geiriniz.
Sra Sizde Yant Anahtar

Sra Sizde 1
Bir filmin ilk grntsnden son grntsne dek
anlatlmak istenen, ilk ve son grntler arasnda enine
boyuna ifllenen, gelifltirilen, filmin zn yaratan,
ieriini oluflturan, bir ykye bal olarak anlatlan ana
dflnceye, egemen olan grfle, iletiye, retiye filmin
ana fikri (temas) denilir (Akyrek, 2008, s.82). Ana fikir ile sklkla karfltrlan konu ise filmde canlandrlan
somut olaydr. Konu ana fikrin somutlafltrlmfl halidir,
farkl konular araclyla ayn ana fikir ifllenebilir. rnein Suha Arna ait Tahtac Fatma adl belgesel de,
te Yz adl belgesel de ana fikir olarak mevsimlik ifliliin ne denli g koflullarda alflmay gerektirdiinin
altn izmektedir. Bu iki filme konu asndan baktmzda ise Tahtac Fatmann orman ifliliini, te
Yzn mevsimlik zeytin ifliliini ifllediini grrz.
Ksaca her iki filmde tamamen farkl meknlarda, farkl
kiflilerin yaflamlarna tanklk ederken vermeye alfltklar mesaj, ana fikir ayndr.
47
Akyrek, F. (2008). Senaryo Yazar Olmak Senaryo Yazmak. stanbul: Mediacat Kitaplar.
Adal, B. (1986). Belgesel Sinema. Hil Yaynlar, stanbul.
Barnouw, E. (1974). Documentary A History of the NonFiction Film. New York: Oxford University Pres.
Barsam, R.M. (1979). Non-Fiction Film: The Realist Impulse. Film Theory and Critisizm. Editr: Gerald
Mast and Marshall Cohen. New York: Oxford University Pres.
Bordwell, D. & Thompson K. (2008). Film Sanat; Bir
Girifl. (ev: Ertan Ylmaz, Emrah Suat Onat), Ankara: De-Ki Yaynlar.
Brown, B. (2008). Sinematografi Kuram ve Uygulama.
(ev: Seluk Taylaner,) stanbul: Hil Yaynlar.
Candemir, A. (2008). Video Kamera: Stdyo Ortamlar
ve Dfl ekimler. Eskiflehir: Anadolu niversitesi Akretim Fakltesi Yaynlar.
Cankaya, . (1997). TRTnin Belgesel Yaynclk Politikalar ve Belgesel Sinemaclarn Konuya liflkin Deerlendirmeleri. Belgesel Sinema zerine. Editr:
Nurten Snmezcan stanbul: Tayf Basm.
Cereci, S. (1997). Belgesel Film. stanbul: fiule Yaynlar.
akaroz, E. (2008). Belgesel Sinemann Tarihsel Sre
inde Geirdii Deiflim ve Bu Deiflimin Sonucu
Olarak Televizyondaki Belgesele Dayal Melez Program Trleri. Yaynlanmamfl Yksek Lisans Tezi.
Anadolu niversitesi, Eskiflehir.
Dickinson, T. (1971). A Discovery of Cinema. New York:
Oxford University Pres. Editr: Lewis Jacobs. New
York: ww.nortoncompany.
Gndefl, S. (1998). Belgesel Filmin Yapsal Geliflimi ve
Trkiyeye Yansmas. stanbul: Alfa Basm Yaym
Datm.
Grierson, J. (Ocak 1968). Belge Filmin Bafl lkeleri. Trk
Dili zel Says, Say No:196.
Hardy, F. (1979). Grierson On Documentary, Faber and
Faber, London.
Ivens, J. Belge Film zerine Notlar, http://www.kameraarkasi.org/ belgesel/makaleler/ belgefilmuzerinenotlar.html
Jacobs, L. (1979).The Documentary Tradition. Editr:
Lewis Jacobs, New York: W.W. Norton Company.
Inc.
Kl, L. (2005). Fotorafa Bafllarken. Ankara: Dost Kitapevi
Kuruolu, H. (1992). Trkiyede Belgesel Sinema,

1970lerden Gnmze. Yaynlanmamfl Doktora
Tezi, Dokuz Eyll niversitesi, zmir
Onaran, A.fi. (1984). Sinemaya Girifl, stanbul: Filiz Kitapevi,
z, . (2002). Cinema Verite ve Direct Cinema Belgesel Akmlarnn Dayand Teknik Ve Teorik Temeller Ve Bu Balamda Chronique Dun Ete Filminin ncelenmesi. Yaynlanmamfl Yksek Lisans
Tezi. Eskiflehir: Anadolu niversitesi,
zn, N. (2000). Sinema Televizyon Video. Bilgisayarl
Sinema Szl, stanbul: Kabalc Yaynevi,
zn, N. (2008). Sinema Sanatna Girifl. stanbul: Agora Kitapl.
Rotha, P. (2000). Belgesel Sinema. (ev: brahim fiener).
stanbul: zdflm Yaynlar.
Ta, fi. (2003). Belgesel Sinema ve Trleri. Yaynlanmamfl Yksek Lisans Tezi. Eskiflehir: Anadolu niversitesi.
Taylor, D. Rzgar Grntlemek, Belgesel Film Yapm
Sanat: Gerei Arayfl, Editr; Michael Tobias.
Trk Dil Kurumu. (2005). Trke Szlk. 10. Basm,
Ankara.
Vardar, B. (2006). Sinema ve Televizyon Grntsnn
Temel eleri. stanbul: Beta Yaynlar,
Webster, N. (2007). Geree Tutku, Belgesel Film Yapm Sanat Gerei Arayfl. Editr; Michael Tobias.
ev. N. Kken, Kolaj Kitapl, stanbul.
Amalarmz
N
N
N
N
N

Televizyon stdyolarnn sahip olmas gereken teknik zelliklerini aklayabilecek,
Kameramanlk mesleini tanmlayabilecek,
Stdyo kameralarnn zelliklerini aklayarak ve paralarn tanmlayabilecek ve dfl ekim kameralarndan ayrlan ynlerini ayrtedebilecek,
Kamera kullanm tekniklerini uygulayabilecek,
Stdyoda ekilen bir programn ekim aflamalarn ayrt edebilecek bilgi ve
becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Televizyon
Televizyon Stdyolar
Kameramanlk
Stdyo Kameralar
Kamera Kullanm Teknikleri
erik Haritas
Videonun Kullanm
Alanlar
Stdyo
Kameramanl
TELEVZYON STDYOLARI
KAMERAMANLIK
STDYO KAMERALARI
KAMERA KULLANIM TEKNKLER
EKM AfiAMALARI
Stdyo Kameramanl
TELEVZYON STDYOLARI
Bir televizyon program, tasar aflamasndan yayn aflamasna gelinceye kadar
birok sreten geer. Bu sreler iinde ok nemli bir yer kaplayan ve rnn ortaya kt retim aflamas televizyon stdyolarnda gereklefltirilir. Birbirleriyle ortak bir btnlk iinde alflmas gereken nitelerden ve kanlmaz
olarak geliflmifl teknik ara ve gerelerden oluflan stdyolar, yapm srecinin
kusursuz iflleyebilmesi iin gereksinmelere yant verebilecek temel zellikleri
taflmaldr.
Zemin Yaps: Stdyo zemini (taban); yeterli genifllikte, dz ve przsz olmal, teknik donanma eriflim ve stdyo i dzenini aksatmayacak bir plana gre
infla edilmelidir.
Tavan (Ykseklik) Yaps: Stdyo tavan da zemin gibi baz temel zelliklere
sahip olmaldr. rnein flk platformunu taflyacak donanm dflnda, yerden yksekliin en az 4 metre olmas gerekir. Bu ykseklik en azndan kameralarn sehpa
zerinde ykselebilmesi iindir. Eer vin, jimmy jib gibi farkl yksekliklere gereksinim duyacak kamera gereleri kullanlacaksa bu yksekliin daha fazla olmas gerekir. Bu nedenle ou televizyon stdyosu, ortalama 9-10 metre ykseklikte
infla edilir.
Duvarlarn Yaps: Zemin planna gre drtgen, okgen veya silindir gibi eflitli flekillerde ykselebilen stdyo duvarlar; ncelikle yeterli bir ses yaltmna sahip olmaldr. Grnt ile birlikte ses kaydnn yapld yapmlarda, stdyonun
her trl dfl sesten arndrlmas nem taflr. Bunun yannda duvarlarn, stdyo
iinde retilen sesleri yanstmayacak, yank oluflturmayacak malzemelerle kaplanmas gereklidir.
Havalandrma: Stdyolar, yaplan i aydnlatmann bozulmamas ve dfl seslerin kayda girmemesi iin, doal olarak penceresiz yaplr. Bu nedenle stdyo iinin havalandrlmas ek bir donanmla (rnein geliflmifl bir klima dzeneiyle)
salanr. Ancak sz konusu dzeneklerin sessiz alflmalar pek mmkn olmadndan, ekim srasnda genellikle alfltrlmazlar. Bu da aydnlatma sisteminin
yayd s ile birlikte, stdyo ii scaklnn daha da artmasna yol aar.
Kaplar ve Girifl-kfl Dzenei: Stdyo kaplar, hem ses geirmeyecek
flekilde duvar gibi kaln ve ar hem de (belki bir otomobil gibi) byk gere ve
dekor paralarnn girifline olanak tanyacak byklkte olmaldr. Daha kolay
alp kapanabilecek kk kaplar, personel girifl ve kfl iin kullanlabilir.
50
Yayn Uyar Lambalar:

Gerek televizyon gerekse
radyo iin olsun, iinde ses
kayd yaplabilen stdyolarn
dfl seslerden
etkilenmemeleri gerekir.
Doal olarak, stdyolarn
dflnda koridorlar, alflma
odalar, kaplar, baz
cihazlar hatta insanlar gibi
ses karabilen birok fley
bulunur. Stdyolar her ne
kadar sese karfl yaltlmfl
da olsa, bazen bunlara
benzer nesnelerin
kardklar sesler yayna
yansyabilir. Bu nedenle
stdyolarn kaplarnda veya
grlebilecek uygun bir
yerinde iki renkli uyar
flklar bulunur. Genellikle
stdyo ynetmenleri
tarafndan denetlenen bu
flklardan krmz olan,
stdyoda o anda sesli bir
kayt yapldn; yeflil
olan ise, alflmaya ara
verildiini gsterir. Bu
flklara Yayn, Kayt,
Serbest gibi okunabilir
yazlar efllik edebilir.
Stdyo i Donanm: Stdyo iinde duvara monte edilmifl baz gereler

bulunur. Bu gerelere; kamera, ses ve stdyo monitrnn kablolarn sarld
donanm paralar, farkl mekanlarla balant salayabilecek video ve ses giriflleri, sigortalar, i aydnlatma ve yayn uyar lambas anahtarlar rnek olarak
verilebilir.
Iflk Paneli: Aydnlatma dzenei olmayan bir televizyon stdyosu elbette dflnlemez. Yapm srecinde nemli bir yeri olan televizyon aydnlatmasnn, stdyonun inflas srasnda planlanmas gereken baz temel zellikleri vardr. Iflk kaynaklar genel olarak stdyonun tavanna konumlandrlr. Kullanm asndan ve
gereksinmelere uygun olarak; dikey ve yatay dorultularda hareket edebilecek kapasitede olmaldrlar. Bu hareket staka denilen uzun metal sopalarla itme ve
ekme yntemiyle yaplabildii gibi, geliflmifl ve byk stdyolarda bu ifllem kk motorlar araclyla yaplabilir. Iflk kaynaklarnn yarataca snn ok artmamas ve hareket olanaklarnn genifllemesi iin flk panelinin yer alaca boflluun
yeterli bir hacimde olmas gerekir. Ayn flekilde yerden yksekliin en az 4 metre
olmas, kameralar iin de uygun olacaktr.
Ynetmen: Bir televizyon

programnn tasarlanma,
ekim ncesi, ekim ve
ekim sonras yaplan her
aflamasndan sorumlu kifli.
Ynetmenler bir program
olufltururken senaristten,
yayn teknisyenine kadar
ekip listesinde yer alan
birok kifliyle alflrlar.
Kendi alanlarnda
uzmanlaflmfl kalabalk ekip
listesine karfln, sonuta
programn sorumluluu tek
baflna ynetmene aittir.
Stdyo Ynetmeni: Genel
olarak stdyo iinden
sorumlu kifli. Stdyo
ynetmenleri ekim
ncesinde, grevli trafii,
konuklar gibi yapmla ilgili
konularda ynetmene karfl
sorumlu iken, ekim
aflamasnda stdyo ii ile
ynetmen arasndaki
iletiflimi salarlar. Oyuncu
ve sunucularn bafllama
zamanlar, hangi kameraya
bakmalar gerektii, telefon
balants ya da kalan sre
gibi gstergeler
ynetmenden gelen
komutlara bal olarak
stdyo ynetmeni tarafndan
ilgili kiflilere iletilir.
Kontrol Odas
Fiziksel olarak stdyodan bamsz bir konumda infla edilmeleri gereken kontrol
odalar, ynetim merkezi olarak da tanmlanabilir. Kontrol odasnda; ynetmen,
ynetmen yardmcs, resim seici, teknik ynetmen, ses kayt ve grnt kayt sorumlusu gibi birok alflan yer alr. Kontrol odasyla stdyo (biraz da yerleflim planna bal olarak), bazen ses geirmez caml bir blmeyle ayrlabilir veya tamamen
birbirinden bamsz olabilir. Her iki durumda da iki mekn arasnda kusursuz alflan bir haberleflme sisteminin olmas gerekir.
letiflim Sistemi: Bir programn retim srecini iflletebilmek ve eflgdm
ierisinde alflabilmek iin birok kiflinin salkl bir flekilde haberleflmesi gerekir. ncelikle programn ynetmeni, retim srecinde yer alan her alflana baz komutlar gndermeli, bazen de yant almaldr. Kontrol odas dflnda; rnein stdyoda, kayt-grnt kayna odasnda veya flk kumanda masasnda,
ynetmeni ancak bir haberleflme sistemiyle duyabilecek alflanlar olacaktr.
Stdyonun genel dzeninden sorumlu, oyuncu ve sunucu gibi kiflilere ynetmenin komutlarn aktaracak Stdyo Ynetmeni, ynetmenin istedii ereveleri dzenleyecek ve kamera hareketlerini yapacak kameramanlar, haberleflme
sisteminden yararlanarak ynetmeni duyabilirler. Program kayd srasnda genellikle ses kayd da yaplaca iin ynetmenin sesi ilgili kifliye bir kulaklk araclyla iletilir. Bylece ses dflarya yansmaz ve kayda girmesi engellenir. Kayt ncesinde yaplacak iyi bir n hazrlkla, kayt srasnda stdyo ynetmeni ve
kameramanlarn ynetmene yant vermelerine gerek kalmaz. Stdyo ynetmeni
kablosuz bir balantyla sesleri duyarken, kameramanlarn iletiflimi kamera zerinden yine kulaklkla salanr. Gnmzde haberleflme srecini hzlandrmak
iin sunuculara kk kulaklklar taklmakta ve sunucu ynetmeni dorudan
duyabilmektedir.
Stdyo Monitrleri: Bir ynetmenin programn yapm srecini izlemesi, oluflan yeni durumlara gre komutlar gnderebilmesi; kameralarn ve dier grnt
kaynaklarnn grntlerini grmesine baldr. Kontrol odasnda, ynetmenin tmn rahatlkla grebilecei bir konumda olmas gereken monitrler; grnt
kaynaklar olarak betimlenebilecek kamera monitrleri, hareketli veya duraan
grnt veren cihazlarn monitrleri, grafik ve bafllk gibi yaz kaynaklarnn mo-
3. nite - Stdyo Kameramanl
51
nitrleri, prompter monitr olabilir. Bunlarn dflnda alnan grntlerin izlendii nizleme ve yayn-kfl monitr ynetmen tarafndan srekli izlenen monitrlerdir. Teknik ynetmenin izledii kfl monitr, kayt operatrnn izledii
kayt monitr ve stdyo iinde yer alan ve eflitli amalar dorultusunda kullanlan monitrler de sistemin deiflmez paralardr.
Ses Dzeni (Program Hoparlrleri): Stdyo iinde ve kontrol odasnda farkl amalarla kullanlan ses yayn aralar bulunur. Ksaca hoparlr denilen bu aralar, rnein kontrol odasnda kayt srasnda alnn sesin; ses operatr, ynetmen
veya yardmcs tarafndan kontrol edilmesini, ayn flekilde daha nceden yaplmfl
bir kaydn veya bir kaynaktan gelen grntnn sesinin dinlenmesini salar. Stdyo iinde yer alan hoparlrler ise i ksma, yaplan ses kaydn dinletmek, dans veya playback amal mzik yaynlamak veya kap zili, telefon sesi gibi efektler gndermek iin kullanlabilir.
Kontrol Masas: Kontrol Odasnn beyin merkezi olarak da adlandrlabilecek
Kontrol Masas zerinde birok grevli ayn anda alflabilir. Ynetmenin verecei
komutlara bal olarak kameralarn grntlerini nizleme veya kfl monitrlerine veren, kayt srasnda yine ynetmen tarafndan istenebilecek birok grnt
efektini uygulayan Resim Seici bunlardan biridir. Kontrol masas yeterince geliflmifl ise, Teknik Ynetmen masa zerinde kendine ayrlan blmde grntnn
teknik yeterliliini izler ve gerektiinde ynetmeni uyarr. Altyaz ve bafllk gibi
annda verilmesi gereken grafikler masann baflka bir blmnde grafiker tarafndan yazlabilir. Daha geliflmifl elektronik veya izgi grafikler, farkl meknda yer
alan grafik blmnde hazrlanr. Kontrol masasnda zellikle ynetmenin komutlarn alflanlara duyurabilecei birok mikrofon, telefon, saat, sreler gibi gereler de yer alr. Ses ve flk kontrol masalar da genellikle bamsz blmelerde ve
kontrol odas iinde yer alabilirler.
Prompter: Kameraya monte

edilen, sunucularn
okuyacaklar metni
grebilmeleri iin
gelifltirilmifl bir gere. Bir
monitr ve 45 derecelik ayna
yardmyla sunucu metni
kameraya bakarak
okuyabilir. A fark
olmayaca iin, sunucunun
metni okuduu belli olmaz.
Buna karfllk zellikle yakn
ekimlerde dikkat edilirse,
sunucunun gz
hareketlerinden akan bir
metni izledii anlafllr.
Promter araclyla,
reklama girme, telefon
balants ya da bilgi verici
metinler de sunucuya
iletilebilir.
KAMERAMANLIK
SIRA SZDE
Filmle karfllafltrldnda grece kolay, hzl ve ucuz olan video; genifl apl televizyon yaynlarna, uzay dhil her yerde ekilen byk belgesellere
ve hemen herD fi N E L M
kesin kulland kiflisel kullanmlara kadar yaygnlaflmfl, bu yaygnlaflma da teknolojinin ilerlemesiyle birlikte gelir ve gideri ok olan karmaflk bir sektr durumuna
S O R U
dnflmfltr.
Kamera ile ilgili dier nitelerde de grdnz gibi, yayn amal kullanlan
boD K K Akameralar,
T
yutlarna ve teknik zelliklerine gre eflitli flekillerde snflandrlr. Bu snflandrmalar
iinde en belirgin olan, kamerann dfl veya i meknlara gre tasarlanmfl olmasdr. zelSIRA SZDE
likle i meknlarda kullanlan stdyo kameralarna bu nite iinde fazlaca deineceiz.
nizleme ve kfl
Monitrleri: nizleme
monitr, ynetmenin yayna
vermeye hazrland
kamerann grntsn
daha iyi grmesini salar
(Her kameraya ait kamera
monitrleri siyah-beyazdr ve
daha kktr.). kfl ya da
yayn monitr denilen
monitr ise, yayna veya
kayda giden grnt
demektir. Bir kamera
grnts kfl monitrne
verildii anda kameraman
bakacnn hemen altnda
kendisinin yaynda olduunu
SIRA
gsteren krmz
yaynSZDE
fln
grr. Byle bir andan
itibaren (zellikle canl
yaynlarda) kameramann
D dzeydedir.
fi N E L M
sorumluluu st
Yapaca hatalarn dnfl
olmayacaktr.
S O R U
DKKAT
N N
Taflnabilir kameralar ne kadar geliflirse geliflsin, stdyo kameralar

byk teleAMALARIMIZ
vizyon stdyolarndaki yerlerini korumaktadr. Gnmzde uzaktan kumanda gereleriyle veya programlanarak kullanlan kameralarla donatlan stdyolarda arp T A P
c grntler alnmaktaysa da, yerleflik stdyo kameralar yineK kameramanlar
tarafndan kullanlmaktadr. Kadrolar genifl, byk apl televizyon kurulufllarnda
stdyo kameramanlar ayrlmakta, hatta stdyoda retilen yapmn trne gre kaT E L E V Z YyounlaflmaON
meramanlar uzmanlaflmaktadr. Stdyo kameraman terimi zerine
dan nce, genel olarak kameraman kavramna deinelim.
Kameraman, grsel malzemesini oluflturan her trl nesneyi kamerann teknik olanaklarn kullanarak estetik bir biimde ereveleyen, oluflturduu grntNTERNET
SIRA SZDE
Resim Seici: Birden ok

AMALARIMIZ
kamera ile grnt alnp
tek kayt cihazna kaydetme
srasnda, ynetmenin
komutlarna bal olarak
K T seen,
A P
kamera grntlerini
gerektiinde grntler
zerinde veya geifller
srasnda efektler uygulayan
kifli.
TELEVZYON
NTERNET
52
Teknik Ynetmen: Stdyo

ii, kontrol odas, kayt odas
ve elektronik grafik gibi
stdyoya bal birimlerin
tmnde bulunan
donanmn bakm ve
onarmndan sorumlu, yayn
srasnda da grnt ve ses
kalitesini gzeterek
ynetmene gerekli uyarlarda
bulunan kifli (ana denetim
grevlisi, stdyo mhendisi).
ye gerektiinde hareket katarak kaydeden veya kaydedilmesini salayan kifli olarak tannr. Bu tanm olduka geneldir ve bulunulan ortama, yapmn amacna,
grsel malzemenin yapsna gre kameramana yeni sorumluluklar ve zellikler
yklenebilir. Sonuta kameraman, bir yapmn her fleyi olan ynetmenden bamsz dflnlemez. Ynetmenin de konulu ya da belgesel olsun ncelikle kameraman seiminde titizlik gstermesi bofluna deildir. ok az meslekte teknik, estetik
ve etik boyut bu kadar belirgin olarak ortaya kabilir ve iflin sonucunu dorudan
etkileyebilir. Kameraman betimlemek iin bir de Meslek Standartlar Komisyonunun tanmna gz atalm:
Tanm: Kameraman, ekim iin gerekli ara ve gereleri kullanarak, ekiple ya da tek
baflna, yapm ya da olay, kendi grsel ve estetik kayglaryla birlikte karar verme ncln
de kullanarak grevini yapma, yorumlama bilgi ve becerisine sahip nitelikli kiflidir.
Yabanc Dilde: Genelde terimsel olarak bir ayrm yaplmamaktaysa da; ngilizcede film
ve video kameramann birbirinden ayrmak iin iki ayr bafllk kullanlr. Sinema ya da
filmde alflan kameramanlar cinematographer olarak adlandrlrken; video kameramanlarna videographer da denilmektedir.
Trkede: Trkede yerine ve seime gre; grnt ynetmeni, alc ynetmeni, spervizr, fotoraf ynetmeni, foto direktr, kameraman, kamerac, kamera operatr, bafl kameraman, stdyo kameraman, aktel kamera gibi, yar Trkeleflmifl yar uyarlama birok
szcn kullanld grlr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
KameramanSIRA
kavramnn
SZDE tanmn gz nne aldnzda, bir kameraman adaynda olmas gereken zellikler sizce neler olabilir?
D fi KAMERALARI
NELM
STDYO
Bir kameraman iin teknolojiden uzak kalmak mmkn olamamakla birlikte, onu
baflarya taflyacak
S O R U olan ncelikler; becerisi, deneyimi ve estetik bakfldr.
Stdyo Kameralarnn
stnlkleri (Taflnabilir Kameralara Gre):
DKKAT
1. Yksek satr saylarna, bant geniflliklerine ve yksek znrlklere sahiptirler.
2. Ayn flk koflullarnda, ok daha ksk diyafram deerleri verirler (yksek duyarSIRA SZDE
lk).
3. Objektif odak uzunluklar, dolaysyla grfl alar ve bytme gleri ok fazladr (objektif
deifltirilmeden).
AMALARIMIZ
4. Arlklarna karfln son derece yumuflak hareketlere olanak tanyan sehpalarla
(pedestal) donatlmfllardr.
K T Aprzsz
P
5. Sehpalarn
stdyo ortamlarnda, sarsntsz her yne ve zellikle aflayukar kaydrma hareketine olanak tanmas byk bir stnlktr.
6. Kollara taklabilen netlik ve optik kaydrma gereleri kameramana kusursuz ve
T E Lhareketler
E V Z Y O N yapma olana verir.
karmaflk
7. Elektronik geliflmelerle birlikte, kameraman yapaca optik kaydrma hareketinin
leini ve hzn nceden programlayabilmekte, bir tufla basarak hareketi otomatik
olarak yapabilmekte, oklu alflma ortamlarnda yine bir tufl araclyla dier kaNTERNET
meralarn ald grntleri izleyebilmektedir.
8. Ar ve byk yaps nedeniyle, promter gibi sunucuya yardmc olabilecek gereler kolayca taklabilmekte; daha kk kameralarda sorun oluflturabilecek bu uygulama, kamera hareketlerinin yaplmas srasnda bir engel oluflturmamaktadr.
N N
53
9. Genellikle 18 cm (7 inch) leinde retilen kamera zeri bakalar, grntnn

keskin ve yeterli bir byklkte kameraman tarafndan grlmesini salamakta, bu
da kamera hareketlerinin yaplmas srasnda kameramana zgrlk sunmaktadr.
10. Kameralarn renk scaklklarna olan duyarlklar, standart olarak stdyo aydnlatmalarna gre kalibre edildiklerinden; hem doru renkler elde edilmekte hem de dzeltme faktrlerine gerek duyulmad iin diyafram kayplar oluflmamaktadr.
11. Kameralarn siyah-beyaz dengeleri, doru diyafram deerleri ve dier teknik
ayarlar son derece geliflmifl cihazlarla teknik ynetmenler tarafndan tek elden yaplabilmekte, bu da farkl resimler alnmasn nlemektedir.
Stdyo kameralar ve bal aksesuarlar bir btn olarak dflnldnde l bir yap gsterir, bunlar:
1. Kamera,
2. Oynar kafa (sehpaya bal evrinme kafas),
3. Sehpa veya pedestal.
Kamera
Dfl ekim kameralarndan farkl olarak 3 ana blmden oluflur. Bunlar objektif,
kamera gvdesi ve baka nitesidir (Dfl ekim kameralarnda baka objektife yakndr ve ek olarak kayt nitesi bulunur.). Stdyo kameralarnda teknik ayarlarn
hemen tm kumanda masas zerinden teknik elemanlarca yaplr (Bu ayarlarn
iinde dfl ekimde kameraman tarafndan yaplan diyafram, beyaz dengesi gibi
ayarlar da vardr.). Objektif zerinde netlik ve zoom kontrol iin balant yaplabilecek yuvalar bulunur. Baka nitesi, kameraman tarafndan erevenin daha rahat grlebilmesi amacyla (en az 4 in diyagonal uzunluunda-10 cm), bir monitr biiminde retilmifltir. zerinde kontrast, parlaklk, aflr parlayan noktalar grme, kayp alan snrlarn gsteren ereve hatta dier kameralarn grntlerini izlemeye yarayan ifllevlere sahip butonlardan oluflur. Monitr-bakalar amatr kamera bakalarnn tersine, netlii ve aydnlanma kontrastn daha iyi grmeye yarayacak biimde siyah-beyaz tonlara sahiptir.
Fotoraf 3.1
Stdyoda
kullanlan bir
ENG/EFP kamera
(Kayt nitesi
ayrlarak kumanda
nitesi ve prompter
balanmfl.).
54
Fotoraf 3.2
Yalnzca stdyo
iin retilmifl tpl
bir kamera
(Gerektiinde OBVANa da
balanabilir.).
evrinme Kafas
Bir sehpann en nemli paras olan oynar bafllk, birok ifllevi birden stlenir. Kameray taflyacak biimde salam olmasnn yannda ok hafif hareketlere duyarl
bir esneklikte olmaldr. yi tasarlanmamfl bir kafa, kameraman ok zor durumda
brakr ve hareketlerin iyi olmasn engeller. Bilinen; saa-sola, afla-yukar ve diyagonal evrinme hareketlerinin yumuflak bir flekilde yaplmas bu paraya baldr. Kameraman bu hareketleri, oynar kafaya bal kollar araclyla yapar. Kollar
ayn zamanda objektife balanan netlik ve zoom nitelerini de taflr.
Fotoraf 3.3
Bir stdyo
sehpasnda, oynar
kafa zerinde yer
alan evrinme kilit
ve srtnme
ayarlar.
NE - ARKAYA
DENGE
DKEY
KLT
DKEY
YUMUfiAKLIK
YATAY
YUMUfiAKLIK
YATAY
KLT
YATAY
YUMUfiAKLIK
55
Pedestal zerine yerlefltirilmifl bir stdyo kamerasnn teknik ynetmen dflnda

kameraman ilgilendiren birok ayar ve denetlenmesi gereken noktalar vardr.
Kameraman hem bu paralarn ifllevini bilmeli hem de her ekim ncesinde bafltan sona denetimlerini yapmaldr.
fiekil 3.1
7
10
12
11
2
9
4
3
4
1
5
Bu zellikleri flekil zerinde gzden geirelim:

1. Grnty kontrol masasna taflyacak ve i iletiflimi salayacak kablo balants gvenli midir? Kamera ykseldiinde taklmayacak flekilde gereken
boflluk braklmfl mdr? Kamerann gidebilecei en uzak noktaya gre yeterli uzunlukta mdr?
2. Kamerann ne-arkaya denge ayar doru mudur? Oynar kafann yatay-dikey evrinme ayarlar kameramana uygun mudur?
3. Pedestalin ykselmesini salayacak hava basnc yeterli midir? Dikey kaydrma hareketi asndan bir engel var mdr?
4. Tekerleklerin hepsini ayn ynde ve (kameray olduu yerde evirebilmek
iin) bir tekeri ayr ynde hareket ettirecek kumanda butonu alflmakta mdr?
Pedestal direksiyonu zorlanmadan tm tekerlere kumanda edebilmekte midir?
5. Kablolarn tekerleklerin altna skflmalarn nleyecek koruyucularn ykseklikleri yeterli midir? Kaydrma hareketi asndan zemin temiz ve przsz mdr? Ayrca zemin, kamera brakldnda saa sola kaymayacak flekilde dz mdr?
6. Objektif kapa ak mdr? n mercek zerinde leke veya grntye yansyabilecek benzeri bir iz var mdr? Objektif grnty bozabilecek bir yansma almakta mdr?
Bir stdyo
kamerasnda
bulunabilecek
denetleme ve ayar
noktalar
(Aklamalar iin
ilgili maddelere
baknz.).
56
Kamera Takm: Stdyolarda

fief Kameraman,
Kameramanlar, fief Iflk ve
flklardan oluflan ekip.
Sinema filmi ve dizi
ekimlerinde bu gruba set
alflanlar, jimmy jib ve vin
operatr de katlr.
7. Baka aydnlk ayarlar kameramana uygun mudur? Kameramann isteine

bal olarak gvenlik izgileri, art iflareti ve parlayan noktalar grlebilmekte midir? Kameraman bakatan dier kameralarn grntlerine ulaflabilmekte midir? Kamera yayna kesildiinde uyar (kayt) fl yanmakta mdr?
8. Kollar yeterli uzunlukta ve ykseklikte midir? Zoom kontrol yumuflakl ve
hz kameramana uygun mudur?
9. Netlik nitesi doru alflmakta mdr?
10. Objektifin odak uzunluu aralna gre kamerann konuya uzakl uygun
mudur? Buna gre genifl, normal, dar alar belirlenmifl midir?
11. n panel zerinde yaplabilecek uygulamalara gre (rnein renk ssna
gre) doru filtre kullanlmfl mdr? ekim srasnda kullanlacak herhangi
bir efekt var mdr?
12. Dier kameralarn grntleri ilgili butonlara baslarak grlebilmekte midir? ar dmesine basldnda ynetmene uyar gitmekte midir?
Ortalama bir yapm iin hazrlanan bir stdyoda genellikle 3, 4, 5 ya da 6 stdyo kameras yer alr (Bu say, yapmn zelliine gre artabilir.). Birok kamera,
byk tekerlekli sehpalarla ve taflnabilir gerelerle donatlmfltr.
ekim ncesinde ve srasnda stdyo ortamnda tam bir dzen ve ifl birlii olmaldr. Sinema setlerinde olduu gibi televizyon stdyolarnda da ifller, bir eflit
komutlar zinciriyle yrr. Kuflkusuz ekibin baflnda ynetmen vardr. Ancak ynetmen, ekipteki herkesle dorudan iletiflim kurmaz. Genellikle Kamera Takm da
denilen flk ve kameramanlardan ynetmene karfl sorumlu olan kifli fief (Bafl)
Kameramandr.
letiflim ve Sorumluluklar: Bir televizyon programnn masa bafl alflmasndan yayn aflamasna gelinceye kadar geirdii her evrede etkili bir dzen ve iflbirlii salamann n koflulu doru, kesintisiz ve anlafllabilir bir iletiflimin kurulmasdr. Grev, yetki ve sorumluluklarn bilen bir ekip alflmas ortamnda, kimlerin
kimlerle ne eflit bir iletiflim kurmas gerektii gibi ayrntlar nem kazanr. rnein flk, flk flefine; kameraman ve flk flefi, flef kameramana; flef kameraman, ynetmene karfl dorudan sorumluluklar taflr. Yatay ve dikey dzeyde iflleyebilen
kesintisiz bir iletiflim, ekipteki herkesin birbirini daha iyi anlayp kolay ve keyifli
ifller yapmasn salarken; nemli lde zaman ve para gibi maddi kaynaklarn da
verimli kullanlmasna yol aar.
Sehpa veya Pedestal

Sehpann evrinme kafas dflnda kalan ksm pedestali oluflturur. Bir pedestal, tekerlekli ayaklar araclyla her yne hareket edebilmeli ve ykselebilme zelliiyle de afla-yukar kaydrma hareketi yapabilmelidir. stenilen ykseklikte ve gerektiinde tek bir izgi zerinde gidebilecek flekilde kilitlenebilmelidir. Objektif
grfl noktas (kamera ykseklii) temel alndnda, bir sehpann ykseklii en az
1m (3 feet), en ok 2 m (6 feet) arasnda deiflir.
57
Fotoraf 3.4
eflitli tr ve
boylarda sehpalar
zerine monte
edilmifl stdyo
kameralar.
KAMERA KULLANIM TEKNKLER

Kamera her fleyden nce teknik bir aratr. Bir kameramann alflmas srasnda baflarszla uramamas iin bu teknolojiyi iyi tanmas gerekir. Gnmzde kullanlan saysal video kameralar, bilgisayar mantna dayal i ie dzenlenmifl menlerle donatlmfltr. Ksacas saysal dnyaya uzak bir kameramann, kamerann teknik
olanaklarn bilmesi ve bunu kullanm tekniklerine yanstmas mmkn olamaz.
Kullanm teknikleri, alt bafllkta incelenebilir, bunlar:
1. Grnt Dzenlemesi,
2. ekim lekleri,
3. Kamera Hareketleridir.
Grnt Dzenlemesi
Gerektiinde veya deifliklik amacyla bozulabilse de stdyo ekimlerinde temel
kurallar flu flekilde sralanabilir:
1. ekim leklerine Uymak: Stdyoda nesne ounlukla insan olduu iin
lekler, insan zelliklerine gre belirlenir. Masa baflnda oturan, ayakta duran veya bir koltukta oturan bir insan iin; alnabilecek boy, bel, bafl gibi lekler byk bir deifliklik gstermeden uygulanr.
2. st ve Alt Boflluk: Bir oyuncunun baflnn veya ayaklarnn ereveye dememesi veya kesilmemesi istenir.
3. Bakfl Boflluu: Dorudan kameraya deil de baflka yne bakan bir oyuncunun bakt boflluun biraz daha fazla olmas istenir.
4. Yryfl ve Kalkfl Boflluu: Oyuncunun yrme ynnde veya oturduu
yerden kalkmak zere olan bir kiflinin stnde boflluk braklr.
5. Sradfl Uygulamalar: Alfllmfl rutin konuflma, haber gibi stdyo programlarnda ok sra dfl grnt dzenlemeleri ilgiyi dataca iin pek kul-
58
lanlmaz. rnein ok yakn, ok genel, alttan veya ok tepeden yaplan ekimler ancak ara grnt verebilmek amacyla ksa sreli yaplr. Bununla
birlikte yaratc kameramanlar, farkl alardan grnt vererek ynetmenin
kameralarn yayna vermesini salayabilirler.
Dfl ekimlerden farkl olarak, stdyolarda ekim srasnda kt bir ereveleme veya kt bir hareketin tekrar yaplmas pek mmkn olmaz. Bir stdyo programnda (program canl yaymlanmasa bile) ok sayda kifli grev ald iin, bir
kameraman hatasyla ekimin durmas, oyuncularn konsantrasyonlarnn bozulmas, hatta o ana kadar harcanan emein bofla giderek ekimin bafltan alnmas
ncelikle kameraman olmak zere tm ekibi skntya sokar.
Bir kameraman ekim ncesi snamad bir hareket ya da lei, olmadk bir anda denememelidir. Bu durum canl yaynlarda geri dnlmez hatalara yol aabilir.
Fotoraf 3.5
Klasik sunucu
ekimlerinde bafl
boflluunun
uygulanmas.
Bafl boflluu doru biimde uygulanmazsa, bozuk bir ereve elde edilir. Kameraman hem yeterli ve doru bir boflluk brakmal hem de nesnenin hareketlerine gre gerekli dzeltmeleri yapmaldr.
rnein (flekle gre):
1. Bafl boflluu erevenin st kenarna deecek biimde azdr. ereve bozuk
olmamakla birlikte, sunucunun hareketlerinden dolay kesilme riski taflr.
2. Sunucunun bafl, gvenlik izgisine demektedir. Bu, normal bir bafl boflluu uygulamasdr. Ancak yine de sunucunun arkasna yaslanmas veya ne
eilmesi gibi aflr hareketleri ereveyi bozabilir. Kameramann bu tr deiflimleri yumuflak evrinmelerle dzeltmesi gerekir.
3. Sunucunun bafl st gvenlik izgisi ve ereve tarafndan kesilmifl. Burada
bafl boflluunun gerektii kadar braklmad ve hatal bir ereve oluflturulduu grlmektedir.
4. Son karede ise, bafl boflluunun gerektiinden fazla brakld gzlenmektedir. Bu da hatal bir erevelemedir.
59
Kamera, grfl noktasn deifltirmek iin pedestal veya sehpay kullanarak dikey dorultuda kayma hareketi yapmaldr. Alttan ya da stten grfle gemek iin
ise yine dikey dorultuda evrinme hareketi yapmas yeterli olacaktr.
fiekil 3.2
Grfl noktalar ve
bal olarak grfl
dorultular.
STTEN
GRfi
YKSEK
GRfi
NOKTASI
ALTTAN
GRfi
ALAK
GRfi
NOKTASI
Grnt dzenlemesi asndan alttan grfl biiminde yaplan ekimlerde gzlenen etki, nesnenin heybetli ve baskn bir duruma gelmesine yol aar. stten grfl olarak yaplan ekimlerde nesne; daha korumasz, tehlike altnda, bazen de
bozulan perspektiften dolay komik grnr (klen ayaklar, byyen kafa gibi).
Stdyolarda normal ykseklikli sehpalar, bu tr bir ekim iin yetersiz kalabilir. EtSIRAkameray
SZDE
kinin artrlmas isteniyorsa vin benzeri aralar kullanmak veya
ykseke bir yere taflmak gerekecektir.
Ayn flekilde, bilinen stdyo sehpalar alttan grfl iin yeterli
dzeye inemez.
D fi N E L M
Yapm iin byle bir grfl gerekiyorsa, pedestal yerine orta veya alak boy bir dfl
ekim sehpas kullanlr. Dolly ve Jib kamera gibi gereler, neredeyse yer dzlemiS O R U
ne sfr ykseklikte grnt alabilirler.
Normal grfl noktas (oturarak veya ayakta) bir insann gz dzeyidir.
D K K ABu
T noktann altnda alak grfl noktasndan, stnde yksek grfl noktasndan sz edilir. zel bir
ama yoksa, kamera yksekliinin normal grfl noktasnda olmasSIRA
gerekir.
SZDEEer kamera
yksek grfl noktasndaysa, doru bir ereve yapabilmek iin stten grfl konumuna
geecek, alak grfl noktasndaysa alttan grfl konumuna geecektir. Bu anlamda kamera grfl noktas (camera view point) ile kamerann alttan-sttenAMALARIMIZ
grfl (tilt-high shot)
arasnda sk bir balant vardr. Alttan ve stten grfl ekimlerine alt-st a ekimi de
denir.
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
60
Fotoraf 3.6
Soldaki grntde oyuncuda kmseyici bir bakfl izlenimi, alttan grflle

desteklenmifltir. Ayrca, burada olduu gibi, ayrnt ekimlerde bafln alndan kesilmesi
sorun oluflturmaz. Sadaki grntde ise, ayn oyuncu stten grfl asyla verilmifltir.
Burada klen omuzlar, psikolojik olarak grnmde zayflk oluflturmufltur.
ekim lekleri
ekim lei; kameramann (ve ynetmenin) olay, mekn ya da nesneyi grntlerken, kurguyu da dflnerek; anlatmak, vurgulamak istediklerine ve bir teknik
gere olarak kamerann snrlklarna gre benimseyerek oluflturduu ereve/
nesne oran biiminde tanmlanabilir.
ekim meknnn ve kamerann teknik olanaklaryla snrl olan bu orann deiflmesi, nesnelerin grntde byk ya da kk grnmelerine yol aar. Buna
ek olarak, konuyu stten, alttan veya tamamen farkl bir adan/ lekten ekmek,
kameramann ya da ynetmenin hem anlatm-vurgu-kurgu becerilerinin hem de
sanatsal yeteneinin iflin iine girmesini gerektirir. ekim lekleri kurguyu ve anlatmn dilini oluflturacana gre; gerekten gerekli olan yerde doru ve etkili ekimler almann ne kadar nemli olduu ortaya kar.
ekim leklerini genel kabul gren standartlara balamak, birok adan yararldr. rnein, senarist-kameraman-ynetmen ls (ekim annda bir arada
olmasalar bile) ayn dili konuflarak birbirlerini daha iyi anlarlar. leklerin senaryoda bilinen adlaryla veya ksaltmalar fleklinde kullanlmas, tm ekibin iflini kolaylafltrr. Sz konusu l, geliflen bilgisayar ve a balantlar araclyla; farkl
meknlarda hatta, farkl kentlerde veya lkelerde de olsalar; senaryo, senaryonun
resimli yks, stdyo plan gibi belgeler zerinde ayn anda alflarak, kamera hareketleri ve leklerini (ksaltmalar da kullanarak), hzl bir flekilde gzden geirip
katkda bulunabilirler.
leklerin Adlandrlmalar: leklerin belli bir sistematik iinde deerlendirilmesi amacyla (ou kez grnt malzemesi insan olduu iin) genellikle insan lleri ve anatomisi kullanlr. Buradan yola klarak insan
dflndaki canllarn ekimlerinde de (boyut deiflse bile) benzer anatomik
terimler kullanlabilir. Bir insann ya da bir nesnenin ekimleri nden grfl,
yandan grfl, nden grfl, arkadan grfl gibi genel terimlerle belirtilir.
Bunlara ek olarak alttan grfl, orta dzey grfl, stten grfl, tepeden grfl gibi genel terimler de kullanlabilir. Yine insan (oyuncu-sunucu) ekimlerinde kolaylk yaratmak amacyla tekli ekim, ikili ekim, l ekim ve
grup ekimi gibi terimler ska kullanlr. nsan boyutu referans alnan her
61
lek, yine anlatm dil birlii ve asndan baz ksaltmalar kullanlarak gsterilir. rnein; gs ekim, omuz ekim gibi anlatmlar yerine OY (Orta Yakn ekim), G (Genel ekim) gibi ksaltmalar kullanlr.
ekim lei
Aklama
Ayrnt ekim (Detail Shot)
Nesnenin ayrntsn gsteren ekim (rnein bir insann

gzleri, konuflma srasnda hareket eden eller).
Yz ekimi (Face Shot)
nsan yzn aln ve ene arasnda gsteren ekim lei

(Burada bafln st ksm ve ene uygun flekilde kesilebilir.).
Bafl ekim (Head Shot)
Bir insann yalnzca bafln gsteren ekim (Bafl boflluu

olduka az verilir veya st ksm kesilir.).
Tablo 3.1
ekim leklerini
belli bir dzen
iinde grebilmek
iin flyle bir tablo
yardmc olabilir
(ayrntdan genele).
Omuz ekim (Shoulder Shot) Bir insan omuzlarndan yukarsna kadar ereveleyen
ekim (Bafl boflluu az verilir.).
Gs ekim (Chest Shot)
Bir insan gsnden baflnn stne kadar ereveleyen

ekim eflidi (Yeterli bir bafl boflluu braklmaldr.).
Bel ekim (Medium Shot)
Bir kimseyi belinden yukarsyla ereveleyen ekim.
Yar Diz ekim (Tight Shot)
Bir insan baldr ortasndan yukarsna kadar ereveleme

ifllemi (stdyoda genellikle, ayakta duran iki kiflinin ekimi).
Diz ekim (Knee Shot)
Bir insan diz altndan yukarsna kadar ereveleme ifllemi

(stdyoda ayakta durarak konuflan sunucunun klasik ekimi).
Boy ekim (Middle Shot)
Bir insann boyunu tmyle gsteren ekim (Bafl

boflluuyla birlikte yeterli bir alt boflluk braklmaldr.).
Toplu ekim (Group Shot)
Bir nesneyi evresiyle birlikte gsteren ekim lei.
Yar Genel ekim (Semi-Long Toplu ekim ile genel ekim arasnda yer alan ekim.
Shot)
Genel ekim (Long Shot)
SZDEbirlikte
Bir blgeyi ya da nesneler grubunu SIRA
evresiyle
gsteren ekim lei (stdyolarda genellikle en uzak
ekim, tm stdyo donanmnn grnd ekim).
D fi N E L M
Uzak ekim (Extreme Long Bir yerin kule, tepe, uak vb. yksek noktalardan ve ok
Shot)
uzaktan alnmfl ekimi.
S O R U
ekim leklerini belirleme ve uygulama konusunda baz standart Dkurallar

K K A T vardr. rnein erevenin alt kenarnn bir insann boyun, omuz, dirsek, bel, diz gibi tam olarak eklem yerlerine gelmemesine dikkat edilir. Ayrca eitim programlar
gibi, grSIRA SZDE
sellikten ok ieriin ne kt yapmlarda sra dfl, dikkat datc leklere oklukla baflvurulmaz.
Kamera Hareketleri
AMALARIMIZ
N N
Kamera temel olarak iki flekilde hareket gerei duyar:

K izler.
T A P
1. erevelenen nesne yer deifltirmektedir, kamera nesneyi
2. Nesne duraandr, ancak kamera (bafllangta veya sonda, nesne ereve
iinde veya dflnda) yapma bir devinim katma amacndadr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
62
Optik Kaydrma (zoom):

Kamerann fiziksel olarak yer
deifltirdii kaydrma
hareketinden farkl olarak,
objektifin odak uzunluunu
deifltirerek yaplan bir
harekettir. Bylece kamera,
bulunduu yerden herhangi
bir nesneye yaklaflp
uzaklaflabilir.
Kuflkusuz nesne ve kamera birlikte de hareket edebilirler. Her durumda da

kamera hareketlerinin snflanmas asndan dflnlebilecek lt, kamera hareketinin amacnn anlafllabilmesidir. Basite anlafllaca gibi, kamera birincisi zorunlu nedenlerle; ikincisi yapma daha estetik bir boyut katacak olan sanatsal nedenlerle hareket edebilir. Bu iki nedenin ayn anda bir gereklilik olarak ortaya kmas da mmkndr.
Bu durum, kamera hareketlerini iki aflamada incelememize olanak tanr:
1. fllevsel kamera hareketleri (nesneyi erevede tutan, izleyici ve zorunlu hareketler, functional movements),
2. Sanatsal kamera hareketleri (estetie ve vurgulanmak istenen amaca bal
olan, daha karmaflk, birleflik, bazen de zel vurgu amal hareketler, decorative movements).
evrinme Hareketi: Kamerann sehpa veya pedestal zerinde; yatay, dfley ve
verev (diagonal) ynde yapt tm hareketlere evrinme denir. evrinme hareketleri yaplan ynle ilgili olarak; saa-sola, yukar-afla, sol alttan-sa ste evrinme
gibi adlar alrlar.
evrinme hareketi, sk baflvurulan bir kamera hareketi olmakla birlikte baz
noktalara dikkat edilmezse iyi sonu vermez. rnein zel bir ama yoksa nesnenin hareketinin tersine yaplan evrinme ya da dar ada gerektiinden hzl yaplan bir evrinme blur etkisine benzer bir etkiyle izleyiciyi rahatsz eder. Yine hareketin baflarl olabilmesi iin, sehpann evrinme yumuflaklk (friction) ayarlarnn
iyi yaplmas gerekir. Hareket bazen bilinli olarak gerektiinden fazla hzl yaplr
(swish or whip pan). Bunun sonucunda grnt kayarmfl gibi bir izlenim brakr.
Televizyon monitrnde de bir eflit blur ortaya kar.
Kaydrma Hareketi: Kamerann optik kaydrma (zoom) hareketi ve gvdesiyle birlikte yer deifltirdii tm hareketlere kaydrma hareketi ad verilir.
Kaydrma hareketlerinin yaplmasnda ok eflitli yardmc gereler kullanlabilir. rnein, bu ifllem tekerlekli sehpalar, kaydrma arabalar (rayl ve tekerlekli sistemler) ve vinlerle yaplabildii gibi, kamerann omuza alnmas veya ele
alnarak yrnmesiyle de yaplabilir. Steadicam, ya da zel jiroskop dzenekleriyle sallant en aza indirilerek przsz ve karmaflk kaydrma hareketleri yapmak mmkndr.
Kaydrma hareketleri yapldklar yne ve biime gre adlar alrlar. Bunlar; saa-sola, ne-arkaya, yukar-afla, yay biimlerinde, optik ileri-geri veya bunlarn
bileflkeleri fleklinde olabilir. ne ve arkaya kaydrma, perspektif asndan optik
kaydrmaya gre farkl sonu verdii iin sinema yapmlarnda estetik nedenlerle
daha ok yelenir. Ancak video ve televizyon yapmlarnda, kolaylk salamas
asndan optik kaydrma (zoom) fazlaca kullanlr.
63
fiekil 3.3
Yukar
evrinme
Yukar
Kaydrma
Saa
evrinme
Afla
evrinme
Bir stdyo
kamerasyla
yaplabilecek temel
hareketler. Bu
hareketlere optik
kaydrma hareketi
de eklenebilir.
Sola
evrinme
Afla
Kaydrma
ne
Kaydrma
YAY
Sola
Kaydrma
Saa
Kaydrma
Geriye
Kaydrma
Bir ekim srasnda kamera hareketlerini belirleme konusunda ynetmen

ve kameraman
SIRA SZDE
arasnda nasl bir iflbirlii olabilir? Bu konuda kameramann zgrlnn snrlar neye
bal olarak deiflebilir?
D fi N E L M
SIRA SZDE
D fi N E L M
EKM AfiAMALARI
O R U olarak artan
Televizyon stdyolarnda ekim sreci, yapmn karmaflklnaS bal
veya azalan aflamalar ierir. rnein ok kameral, kamera ve oyuncu trafii yksek, zel flk yapm ve efektleri isteyen, vin gibi ek kamera gereleri kullanlaDKKAT
cak olan ekimlerden nce, ekim srasnda yaflanabilecek sorunlar en aza indirmek amacyla yapm toplants yaplr. Yine byk yapmlarda stdyo plannn ve
SIRA SZDE
kamera kartlarnn hazrlanmas, ynetmenin gzetiminde kamera
ve oyuncu hareketlerinin yaplmas gerekir. Tm kamera takmnn ekim srasnda ve hemen
sonrasnda uymas gereken kurallar vardr. Bafltan sona tm alflma, grev ve yetAMALARIMIZ
ki alanlarnda atflma olmadan, dzen ve hiyerarfli snrlar iinde
yrmelidir.
Yapm Toplants
N N
K ok
T Akameral
P
Alfllagelmifl rutin ekimler iin yapm toplants yaplmasa da,
stdyo ekimleri ncesinde ynetmen, tm ekiple bir yapm toplants yapmak isteyebilir. Yaplacak ekim farkl zellikler ieren trde bir program veya bir canl yaLEVZYON
ynsa toplant daha da nem kazanr. Byle bir toplantya tmT Ekameraman
ve flklarn katlmas gerekmez. fief kameraman ve flef flk gereken uygulama bilgilerini ynetmenden alr ve daha sonra ekime katlan kamera ve flk ekibiyle bir alttoplant veya bir zet toplants yapabilir. ekimin zelliine gre ynetmenin isNTERNET
tekleri ve eldeki olanaklar karfllkl olarak grfllr. Zaman ve olanak varsa ekipman destei istenebilir. Yapm toplantsnda; kullanlacak kamera says, kamera
trleri (vin, dolly zerinde ENG, tepe kameras vb.), kamera yerleri ve kaba izgileriyle kamera hareketleri, aydnlatma biimi, aydnlatma zamanlamas, istenen
efekt ve renk uygulamalar flef kameraman ve flef flkyla birlikte ynetmen ve dier karar ekibiyle (senarist, dekorcu vb.) tartfllr. zerinde karar verilen uygulamalar, dekorun izildii, oyuncu hareketlerinin belirlendii kamera-flk plan zerinde gsterilir. Kamera-flk ekibi, elde edilen sonul plana gre hazrln yapar ve
uygulamaya geer.
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
64
n Hazrlklar ve Prova
Bir stdyo program ncesinde, genellikle ilk olarak dekor yerlefltirilir. Dekor tamamlandktan sonra flk ekibi alflmasn bitirir ve teknik ayarlar tamamlandktan sonra
kameralar, kameramanlara teslim edilir. Kameralar uygulama planndaki yerlerine
alndktan sonra, kamera ekibinin yapaca baz kontroller vardr. Bir kameraman ncelikle (yapaca hareketleri de dflnerek); kamerann kablo uzunluklarn, hareket
ynnde herhangi bir engel olmamasn (bir dekor paras, boom mikrofon arabas
vb.), kaydrma hareketleri iin yerin temizliini ve yn kilitlerini denetlemelidir.
ekimden nce bir kameramann yapabilecei ifllemler vardr:
1. Eer flef kameramansanz, ynetmenden alacanz son direktifleri kameramanlara aktarn ve (varsa) kamera kartlarn datn.
2. Kamera kafasnn evrinme kilitlerini aarak, evrinme srtnme-yumuflaklk
ayarlarn isteinize gre belirleyin. Sehpa kafasnn her ynde rahat hareket ettiinden emin olun. Gerekiyorsa kameray ne arkaya alarak dengeyi salayn. fllem bittiinde ne-arkaya denge (balance) dmesini skmay unutmayn.
3. Pedestal kilidini aarak kamerann ykseklik dengesini ln. Pedestali braktnzda kamera ykseliyorsa, arlk ekleyin. Kamera dflyorsa arlk azaltn, gerekirse basnl blmeye hava basn.
4. Kameranz kapalysa, teknik ynetmenle balantya geerek atrn. Bakacnzdaki parlaklk ayarlarn yapn (Objektif kapa varsa nceden amay unutmayn.).
5. Grntde leke, yansma, toz gibi nesnelerin olup olmadna bakn. Gerekirse,
objektifinizi bu ifl iin retilmifl gerelerle silin.
6. Grnty aldktan sonra, orta lekte bir resimde sabit kalarak teknik ynetmenin son kez kameralarn grntsn gzden geirmesini salayn. Bu arada teknik ynetmenle balantya geerek kamerann flu anda kullanlmas gerekmeyen bir
ayarda kalp kalmadna dikkat edin (extender, gain, backlight gibi ayarlar).
7. Zoom ve netlik deifltirmeleri yaparak her iki dzenein de normal alfltklarn denetleyin. Dar adan genele yavafla geerek back focus hatas olup olmadna bakn.
8. Byk hareketli evrinme ve kaydrmalar yaparak, yeterli kablo boflluklar olduuna ve herhangi bir engel olmadna dikkat edin.
9. Kulakl takarak i-iletiflimin salandn denetleyin.
10. Ynetmen veya yardmcsyla birlikte, ekimde kullanlabilecek kamera leklerini ve kamera hareketlerini gzden geirin. Bunlarn kamera kartlarna olan uygunluuna bakn.
11. leklerin ve hareketlerin provasn yapn. Gerekirse ynetmenden oyuncu veya
sunucularn hareketlerini yaptrmasn isteyin.
12. ekim ncesinde kamerann baflndan ayrlacaksanz tm kilitlerini kapatn ve
kameraya bir baflkasnn ellemesine izin vermeyin.
13. ekime girmeden nce, stdyo ortamlarndaki flk gerelerinin younluunu dflnerek ortama uygun giyinin (zerinizde, gerektiinde karlabilecek bir para giysi olmal.). Hareket srasnda yer deifltireceiniz iin ayakkablarnzn ses karan cinsten
olmamasna zen gsterin. Mobil telefonunuz veya ses karan saatiniz varsa kapatn.
ekim Srasnda
Stdyo alflmalar, dfl ekimlere gre daha ok alflann katlmyla gereklefltirilse de
ekim annda stdyo iinde genellikle ok kifli olmaz. Daha dorusu, kontrol odas gibi blmlerde bazen yalnzca olay izlemeye gelenler olsa da, stdyo iinde (ekimin
aksamamas asndan) yalnzca o anda alflanlar bulunur. Stdyo ii ekibi genellikle;
kameramanlar, stdyo ynetmeni, gerekirse ses operatr, oyuncular veya sunucular

gibi kiflilerden oluflur. Kontrol odasnda kalabalk bir grubun stdyoyu ve ierdeki ekibi izlemesi, kameramanlarda heyecan artflna yol aabilir. Byk yapmlarda ve zellikle canl yaynlarda, kameramanlar hata yapmamak iin zel bir aba harcarlar.
Bu anlamda yayn/ ekim srasnda kameramanlar asndan yaplabilecekler
flunlar olabilir:
1. Kameranzn hibir ayarn kilitlemeyin ve her an hazr olun. Dikkatinizi geliflen
sahne olaylarna veya baflka bir yere kaydrmayn (Konuflmaclara veya oyunculara
kendinizi kaptrmayn.) Ynetmen her an sizden bir grnt isteyebilir ya da uyarmadan sizin kameranza kesebilir.
2. Olanakl ise zaman zaman bakacnzdan dier kameramanlarn grntlerine
bakn. Onlara yakn lekleri hazrlamayn ve durumunuz uygunsa alternatif grnt verin.
3. Sunucu veya oyunculara arada bir baka dflndan bakarak, olas hareket ynlerini grn. Hareketleri izlemeye hazr olun (Her ne kadar kamera kartlar uygulamas
varsa da, koflullara gre yeni lek ya da yeni bir hareket her an gndeme gelebilir.)
4. Kullanyorsanz kamera asistannzla srekli temasta olun. Asistan size yeterli hareket alan salamaldr. Ayrca kamerayla (yaynda) yer deifltirecekseniz kablo uzunluklar ok nemlidir. Kaydrma srasnda kablonun birden gerilerek sizi durdurmas,
hareket asndan tam bir felakettir.
5. Her kamerann hareket alan; stdyo koflullaryla, dekor paralaryla ve en nemlisi dier kameralarn hareket alanlaryla snrldr. Bu alan aflmamaya ve dier kameralarn (onlar yayndayken) grntlerine girmemeye zen gsterin.
6. Kameranz kfla verildiinde (sizin kameranza kesildiinde), daha nceden belirlediyseniz veya ynetmen sizden istediyse hareketinizi yapn. Hareketiniz bittiinde,
grnt baflka bir kameraya kesilene kadar sabit kaln. Daha sonra farkl bir lekle
yeni bir grnt arayn.
7. nceden planlanmamfl veya komut olarak gelmemiflse (kfltaysanz) beklenmedik bir harekete bafllamayn. Ynetmen bunu bilmedii iin siz harekete baflladnzda baflka bir kameraya kesebilir ve hareket yarm kalr.
8. Sizin kameranz yayndayken, ynetmen beklenmedik bir flekilde (planlanmamfl)
bir hareket yapmanz isteyebilir. Fiziksel olarak durumunuz uygun deilse veya baflka bir nedenle sonucun ne olacan bilemiyor ya da kendinize gvenemiyorsanz, komut tekrarlansa da hibir fley yapmayn. Deneyimli bir ynetmen, durumunuzda bir
engel olduunu anlayacak ve kamera hareketinde srar etmeyecektir (ok gerekirse
ar/ call tufluna basarak teknik masaya uyar gnderin.).
ekim Sonrasnda
ekimden sonra, bir baflka kamera ekibi stdyoya girebilir. Stdyonun dzenli
olarak dier alflanlara devredilmesi nemlidir.
1. Ynetmenden veya teknik ynetmenden kamera kapatma bilgisi almadan
kameranz kapatmayn.
2. Kameranz kapattktan sonra, varsa objektif kapan kapatn. Kapak yoksa,
olas yansmalar nlemek iin netlik ayarn tamamen bozun (defocus).
3. evrinme kilitlerini kilitleyin. Pedestali en alak dzeye indirin ve kilitleyin.
ekim tamamen sona ermiflse, kameralar kendi yerine ekerek kablolarn
sarn ve zerlerini rtn (Kamera rtlerinin kapanmas, kameralar zerindeki alflma scaklnn azalmas amacyla sonraya braklabilir.).
65
66
zet
N
A M A
N
A M A
N
A M A
Televizyon stdyolarnn sahip olmas gereken teknik zelliklerini aklamak.

Bir televizyon programnn en nemli aflamas olan
ekim sreci bu ifl iin zel olarak tasarlanmfl ve
infla edilmifl stdyolarda gereklefltirilir. rnein
zemin yaps, yaplacak kamera hareketleri asndan genifl, dz ve przsz olmaldr. Kullanlabilecek byk yardmc gereler asndan yeterince
yksek ve duvarlar sese karfl yaltlmfl olmaldr.
Yksek gl flk dzenekleri stdyolar aflr stabileceinden yine sessiz bir havalandrma sistemi
olmaldr. Kontrol odalar, stdyo ortamndan yaltlmfl ayr bir mekndr. Bunun nedeni ynetmenle birlikte ok sayda grevlinin ayn anda sesle
iletiflim kurduu bir yer olmasdr. Kontrol odalarnn bir cam ardndan stdyoyu grmesi gerekmez.
Ynetmen denetimini stdyo flefi, monitrler ve i
iletiflim sistemi ile salar. ekimin kalitesi, stdyolarn yeterli teknik donanma ve zelliklere sahip
olmasna baldr.
N
A M A
N
A M A
Kameramanlk mesleini tanmlamak.

Kameraman, grsel malzemesini oluflturan her trl nesneyi kamerann teknik olanaklarn kullanarak estetik bir biimde ereveleyen, oluflturduu
grntye gerektiinde hareket katarak kaydeden
veya kaydedilmesini salayan kifli olarak tanmlanr. Ayn zamanda kameramanlk teknik bilgi, beceri, deneyim ve estetik grfl isteyen bir meslektir.
Bu zelliklerin tm zamanla geliflebilecek zelliklerdir. Stdyo kameramanl da kendine zg zellikleri olan, bu konuda uzmanlafllabilen bir daldr.
Televizyon alannda alflabilecek bir kameraman
isteine ve yeteneklerine bal olarak kendini farkl alanlarda gelifltirebilir. rnein bir kameraman
dizi ekimleri konusunda uzmanlaflrken, bir baflkas doa belgesellerinde alflmay yeleyebilir.
Stdyo kameralarnn zelliklerini aklamak ve
paralarn tanmlamak; dfl ekim kameralarndan ayrlan ynlerini ayrt etmek.
Stdyo kameralar dfl ekim kameralarna gre
farkl zellikler gsterir. Objektif, gvde ve kontrol
nitelerinden oluflan stdyo kameralar; ar, dengeli ancak kolay hareket edebilen, geliflmifl ayak
ve sehpalara baldr. Sz konusu kameralarn standartlar birlii tarafndan belirlenen zelliklere uy-
gun, yayn kalitesinde video sinyali alabilen, stdyo iinde kullanlabilen kamera aralaryla uyumlu
olmalar gerekir.
Kamera kullanm tekniklerini uygulamak.
Kamera kullanm teknikleri; grnt dzenlemesi, ekim lekleri ve kamera hareketleri olmak
zere aflamada incelenir. Grnt dzenlemesi, kameramann dier iki kullanm tekniinden yararlanarak oluflturduu izlenebilir, estetik
ereve yapsdr. Bir kameraman insan anatomisinden yola klarak oluflturulmufl farkl lekleri kullanarak yapma zellik katar. Ayn flekilde
kamerann ve nesnenin hareketlerine bal olarak oluflturduu kamera hareketleri de yapma
akflkanlk kazandrr. Tm kullanm teknikleri
yapmn zelliine ve kameramanla ynetmen
arasnda oluflacak birliktelie bal olarak geliflir.
Stdyoda ekilen bir programn ekim aflamalarn ayrt etmek.
Bir televizyon yapm, ekim ncesinde, srasnda
ve sonrasnda uygulanacak birok aflamay ierir.
Tm yapmn sorumluluu ynetmende olmakla
birlikte, ynetmen farkl aflamalarda farkl alflanlarla bir araya gelir. Ynetmen ncelikle genel bilgilendirme yapaca, isteklerini paylaflaca bir yapm toplants yapmaldr. Yapm toplantsna ynetmenle birlikte genellikle; ynetmen
yardmcs, senarist, sanat ynetmeni, bafl kameraman, bafl flk, teknik ynetmen ve gerektiinde dier birim yneticileri katlr. Toplant sonras her birim flefi kendi birimlerine gerekli bilgileri aktarr. n hazrlklar ve prova aflamasnda bafl
kameraman ve bafl flk ile birlikte tm kamera
takm yer alr. zellikle karmaflk kamera hareketlerinin snamalar mutlaka yaplr. nce flk dzeltmeleri bu aflamada gerekleflir. ekim srasnda kameramanlar kendilerine verilen kamera kartlar ve komutlar dorultusunda grnt verirler.
Yaplan hatalar bant kaytl ekimlerde dzeltilebilirse de canl yaynlarda bu olanak yoktur. Kameramanlarn bu noktaya zel dikkat gstermeleri gereklidir. ekim sonrasnda kameramanlar
zellikle kullanlan tm ara gerelerin uygun flekillerde kapanmasn ve ekim sonras bakmlarnn yaplmasn salamaldrlar.
67
Kendimizi Snayalm
1. Bir televizyon stdyosu iin afladakilerden hangisi
zorunludur?
a. Stdyo tabannn daire biiminde olmas
b. Dfl seslere karfl yaltmn yaplmfl olmas
c. Ulaflm asndan kentin merkezinde olmas
d. Stdyonun iinin yeterince gn fl almas
e. Zeminin elektrie karfl yaltkan malzemeyle
kaplanmas
2. Bir stdyo ekimi ncesinde hazrlanan stdyo plan afladakilerden hangisini iermez?
a. Kameralarn konumlarn ve hareket yollarn
b. Iflk plann
c. Oyuncularn hareketlerini
d. Kontrol masasna bal olmayan kamerann konumunu
e. Ynetmen-kamera iletiflimini salayan balantlarn konumunu (i iletiflim)
3. Stdyo kameralarnda, dfl ekim kameralarnda bulunan gz bakalar yerine monitr bakalar kullanlmasnn nedeni afladakilerden hangisidir?
a. Kameramann kamera hareketini daha rahat
yapabilmesi
b. Kameraman netlii daha iyi yapmas
c. Gz bozuk olan kameramana stnlk salamas
d. Kameramann kulaklk takabilmesi iin gerekli
olmas
e. Kameramann monitr renkli grmesinin
gerekli olmas
4. Birden ok kamerann kontrol masasna baland
stdyo ekimlerinde kameralarn teknik ayarlar kim tarafndan yaplr?
a. Stdyo flefi
b. Uygunsa ynetmen ya da ynetmen yardmcs
c. Teknik ynetmen ya da yardmcs
d. ekimden nce kamera asistanlar
e. Her kameraman kendi ayarn kendi yapmaldr.
5. Afladakilerden hangisi stdyo ve dfl ekim kameralarn birbirlerinden ayran temel zelliklerden biridir?
a. Dfl ekim kameralarnn objektiflerinin daha byk olmas
b. Stdyo kameralarnn yalnz ayakla birlikte
kullanlmas
c. Stdyo kameralarnn objektiflerinin sklememesi
d. Dfl ekim kameralarnda kayt nitesinin olmas
e. Dfl ekim kameralarnda netliin kameraman
tarafndan yaplmas
6. Stdyoda kamera ile yaplacak optik olmayan dzgn bir kaydrma hareketi iin afladaki aksesuarlardan hangisinin olmas zorunludur?
a. Tekerlekleri olan bir ayak veya pedestal
b. Zoom kolu
c. Kameramann zerine kabilecei bir ykseklik
ve kamera asistan
d. Objektifin yeterli odak uzunluu ve bytme
gc
e. Hareketli dekor paralar
7. Afladakilerden hangisi bir stdyo sehpasnda, oynar kafa zerinde yer alr?
a. Netleme bilezii
b. Yatay evrinme yumuflaklk ayar
c. Baka
d. Prompter
e. Mikrofon giriflleri
8. Afladakilerden hangisi bir kamera kullanm tekniidir?
a. Beyaz denge ayar
b. Doru pozlama deeri
c. Grnt dzenlemesi
d. Kazan zellii
e. Kamerann kayt format
9. Stdyolarda ekimden nce kameramanlara hazrlanarak verilen ve kameramanlara ekim srasnda yapacaklar kamera hareketi, ekim lei gibi bilgileri gsteren kartlara ne ad verilir?
a. Ksa senaryo
b. Oyuncu hareket plan
c. Gri kart
d. Promter kart
e. Kamera kart
10. Afladakilerden hangisi kamerann optik zelliklerinden biri kullanlarak yaplr?
a. Pozlama kaydrmas
b. ekimin baflnda yaplan Color Bar kayt uygulamas
c. Nesne zerine dflen fln younluunu azaltma uygulamas
d. Netliin deifltirilmesi
e. 16:9 ereve boyutunda alflma
68
1. b
Sra Sizde 1
Bir kameraman adaynda olmas gereken zellikler birka bafllk altnda incelenebilir. rnein, eitim asndan meslein teknik zellikleri de dflnldnde, en
azndan alanla ilgili meslek lisesi veya yksekokul mezunu olmak tercih nedenidir. Bir kameramann ok deiflik koflullarda alflabilecei gz nne alndnda fiziksel uygunluk nem kazanr. Ala, soua dayankl olmal, temel hayat kurtarma, ilk yardm bilgi ve becerilerine sahip olmaldr. Bir kameraman aday iin
grme eylemi ok nem taflr. Yksek dereceli gzlk
kullanmak ya da renk krl gibi kusurlar, bu meslek
iin engel oluflturabilir. Ses kaytlarn yapacak, zor ortamlarda iletiflim kurmakta zorlanmayacak bir kulak yapsna, ak ve anlafllabilir bir ses tonuna sahip olmak
istenen zelliklerdendir. Bir kameraman adaynn gemiflinde grafik, resim ve zellikle fotoraf gibi grsel
bir sanat dalyla uraflmas, onun grnt dzenlemesinde baflarsn artracaktr. Her an uzun yolculuklara
ve grevlere kabilecek durumda olmal, meslektafllaryla yazflabilecek, geliflmeleri izleyebilecek dzeyde
en az bir yabanc dil bilmelidir. nanlar nedeniyle belli fleyleri yememek veya belli binalara girmeyi reddetmek kameramanlk mesleine uygun davranfllar deildir. Kameramanl meslek olarak seecek kiflilerin,
zellikle de ekip alflmasna, iflbirlii ve dayanflmaya
uygun bir yapda olmas gerekir. Hzl karar verebilme,
liderlik, yeri geldiinde de gz pek olmak bu meslek
iin stn zelliklerdendir.
2. e
3. a
4. c
5. d
6. a
7. b
8. c
9. e
10. d
Yantnz yanlfl ise Televizyon Stdyolar, Duvarlarn Yaps bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise ekim Aflamalar, Yapm
Toplants bafll altnda size verilen bilgileri
yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Stdyo Kameralar bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kontrol Odas, Kontrol Masas ve Stdyo Kameralar bafll altnda size
verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Stdyo Kameralar, Kamera bafll altnda size verilen bilgileri yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamera Hareketleri, Kaydrma Hareketi bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Stdyo Kameralar, evrinme Kafas bafll altnda size verilen bilgileri
Yantnz yanlfl ise Kamera Kullanm Teknikleri, Grnt Dzenlemesi bafll altnda size
Yantnz yanlfl ise ekim Aflamalar bafll
altnda size verilen bilgileri yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Stdyo Kameralar bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden
geiriniz.
Sra Sizde 2
Bu sorunun yant, ynetmen ve kameraman arasnda
kurulacak iliflkiye, ynetmenin veya kameramann ayr ayr deneyim gemifllerine, karfllkl alflma yntem
ve alflkanlklarna baldr. Kamera ile alnacak grntler ve kamera hareketleri kameramann sorumluluunda ise de, programn btnnden ynetmen sorumludur. Ynetmen ve kameraman projenin baflndan itibaren yeterli lde zaman geirmifl, masa bafl
alflmalar yapmfl ise, kameramann kamera hareketlerini belirleme ve grnt dzenlemesini oluflturma
konusunda kiflisel ncelii daha etkin olacaktr. Kameraman ve ynetmen ilk kez ekim meknnda bir araya gelerek ekime bafllyorlarsa, bir iletiflim ve karfllkl anlama sreci yaflanacak demektir. Bu sre zaman
kaybna yol amakla birlikte, son ana brakld iin
her zaman olumlu bir sre olarak da ifllemeyebilir. Bu
69
konuda yaplan genel uygulama, ynetmenin nce yaplacak ekimle neyi vurgulayacan, alnacak lek
veya yaplacak hareketin neyin paras olacan (kurgusal dzeyde) kameramana anlatmas; kameramann
ise bunu yorumlayarak kamerann konumunu, alaca
lei ve varsa kamera hareketini belirleyerek ynetmene bildirmesidir. Bu belirlemelere ynetmenin katks veya tmyle karfl kmas sz konusu olabilir.
rnein bir kameraman iin yaplmas zor, grsel estetii yksek bir ekim ynetmenin anlatmak istedii ierie ters dflebilir. Kullanlan terminoloji, ortak dil salkl ise iletiflim salkl olabilir. Sonu olarak, ynetmen ve kameraman ile birlikte gerektiinde senarist ve
flk flefi gibi alflanlarn da katlaca n alflmalar,
birok yanlfl anlamay nleyecek, ekimin dolaysyla
yapmn baflarsna katk salayacaktr.
Kamera Dergisi (Ocak 1998).

Millerson, G. (1985). Video Camera Techniques (reprinted). Focal Press.
Millerson, G. (1999). Television Production (13th edition). Focal Press.
zn, N. (2000). Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarl Sinema Szl. stanbul: Kabalc Yaynevi.
Ward, P. (1994). Multi-Camera Camerawork. Focal
Press.
Watts, H. (1997). On Camera. London: BBC Books.
Wurtzel, A. (1983). Television Production (2nd edition).
McGraw-Hill Book Co.
ZETTL, Herbert. (1984). Cinema and Television Production Techniques/ Television Production Handbook. California: San Francisco State University.
fiekil 3.3: Glenn Millerson.
Kayna belirtilmeyen fotoraflar Abdlkadir Candemir
tarafndan ekilmifltir.
4
Amalarmz
N
N
N
N
N

Gnlk yaflamda kamerann kullanm alanlarn saptayabilecek,
El kameralarnn teknik yaplarn tanmlayabilecek ve men ifllevlerini
uygulayabilecek,
Temel aydnlatma tekniklerini uygulayabilecek,
Temel kamera hareketlerini ve ekim leklerini uygulayabilecek,
Video ekimlerini kurgulayarak arflivleme tekniklerini ayrt edecek bilgi
ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Amatr Kamera
Amatr Video
Amatr Video Kayt Formatlar
El Kameras
Grnt Dzenlemesi
Handycam
Kamera
Kamera Hareketleri
Kamera Menleri
Kamera lekleri
Video Kurgusu
erik Haritas
Videonun Kullanm
Alanlar
Gnlk Yaflamda
Kamera Kullanm
AMATR VDEO KAVRAMI

KAMERALAR VE EfiTLER
AYDINLATMA
GRSEL DZENLEME VE EKM
TEKNKLER
Gnlk Yaflamda Kamera

Kullanm
AMATR VDEO KAVRAMI
Hareketli resim tarihinin her dneminde profesyonel ve amatr alanlar hep var olmufltur. Sinema filmlerinin ok geliflmifl kamera ve film formatlaryla ekildikleri
yllarda, 8 mm film eken kameralar amatr kullanclar arasnda ok yaygnd. Hazr bir kaset iinde kameraya taklan, ekim yapldktan sonra banyoya gnderilen
filmler; bugn ev video da denilen ortamlarda ekilmifl lmsz kaytlardr.
Bugn profesyonel ve byk bteli yapmlarda kayt gereci olarak film kullanlsa da, szn ettiimiz amatr dnyada videonun ve saysal tekniklerin geliflimi, film kullanmn neredeyse tmyle sona erdirmifltir.
Gnlk, an dzeyinde video ekenlerin isteklerini ngren reticiler, el kameralarna bu isteklere yant verebilecek zellikler kazandrmfllardr. Amatr kamera
kullanclar da diyebileceimiz bu kesimin istekleri;
ektiini hemen grmek,
Uzun srelerle ve maliyeti dflk kayt yapmak,
Daha kk donanm ve yardmc ara-gere kullanmak,
ektiklerini hemen kurgulayarak, baflkalarna izletmek veya elektronik ortamlara aktarmak,
Daha az yer kaplayan, uzun sre dayanan ve kopyalandnda bozulmayan
gerelerden oluflan kiflisel arflivler yaratmak fleklinde zetlenebilir.
Yukarda sralanan zellikler tam karflln saysal video teknolojisinde bulmaktadr. Bu nedenlerle videonun amatr kullanclar arasnda nasl bu kadar yaygnlk bulduu kolayca anlafllabilir.
Amatr videolarn ekimin ierii ile dorudan ilgisi olmayanlar tarafndan izlenmesinin son derece skc olmas bilinen bir durumdur. Bu durumun ok temel
nedenleri vardr. Amatr ekimler ham grntlerden, uzun, sallantl, netsiz eSIRA yaflantlar
SZDE
kimlerden oluflmaktadr ve baflkalarnn ilgin olmayan gnlk
konu
edilmektedir.
Amatr kifli ve kameralarla ekilen grntlerden, temel ekim
ve kurgu tekD fi N E L M
nikleri uygulandnda profesyonel dzeyde olmasa da baflkalarnn da sklmadan
izleyebilecekleri video yapmlar ortaya kabilir. Bu nitenin temel amac da sizS O R U
lere bu grfl asn ve becerisini belirli llerde de olsa kazandrmaktr.
Amatrlerin ya da profesyonel dnyaya adm atmaya hazrlanan kiflilerin
D K Kksa
A T film yapma
amacyla ektikleri grntler, nitemizin snrlklar dflnda ele alnmaldr. Ksa film,
sinema ve televizyon dnyasnda; konuya yaklaflm, ekim, kurgu veSIRA
sunum
teknikleri aSZDE
sndan bafll baflna farkl bir alandr.
AMALARIMIZ
Ev Video: ngilizce home

video, hem eflitli flekillerde
kaydedilmifl, evlerde
izlenmeye ynelik sinema
filmi gibi kaytlar; hem de
amatr dzeyde yaplan
kiflisel ekimleri adlandran
bir kavramdr.
Ham Grnt: Daha ok

profesyonel ortamlarda
kullanlan bir terimdir.
Henz kurgulanmamfl,
tekrarlanmfl, sras doru
olmayan, kamera
hatalar
SIRA
SZDE
ierebilen ekim paralar
bu adla anlr.
N N
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
72
Ev videosu kapsamnda ekilen grntlerin bugnk internet ortamnn olmad yllarda byk lde anlar, gezi-tatil ve kiflisel ekimlerden olufltuu sylenebilir. Bugn ise internet ve elektronik ortamlarn eflitlilii, yaplan ekimlerin
hem tekniini etkilemifl hem de alflmfl amatr kaytlardan farkl yapmlarn ortaya
kmasn salamfltr. Bu nedenle gnmzn amatrlerinin profesyonel olmayan
kameralarla yaptklar ekimleri bafllca iki kategoride deerlendirmek mmkndr. Bunlar;
An trnde yaplan ekimler,
Paylaflm sitelerinde izlenme amacyla yaplan ekimlerdir.
Giriflte de belirtildii gibi, amatr de olsa hangi amala ekilirse ekilsin, ortaya kan grntlerin izlenebilir bir nitelie ulaflmas; temel de olsa ekim ve kurgu tekniklerinin uygulanmas, doru donanmn kullanlmas, elde edilecek deneyim ve becerinin yapma yanstlmasyla mmkndr.
KAMERALAR VE EfiTLER
Gnmzde saysal video kameralar uzun lekli sinema filmlerinin ekimlerinden, kiflilerin gnlk yaflam iersindeki anlarn kaydetmelerine kadar sonsuz bir
yelpaze iinde kullanlmaktadr. Kullanlacak kamerann hangi zelliklere sahip ve
ne boyutta olmas gerektii gibi sorular; ekilecek grntlerin ieriinin, ortaya
konulacak yapmn zelliklerinin belirlenmesiyle yant bulacaktr. Buna gre video
kameralar ana bafllklarla flu flekilde sralayabiliriz:
El Kameralar (Handycams),
Standart snf kameralar (Camcorders),
Yayn kalitesinde kameralar (Broadcast Cameras),
Profesyonel kameralar (Digital Cinematography Cameras).
Sizler, profesyonel dzeyde yayn amal kullanlan dfl ekim ve stdyo kameralarn kitabnzn ilgili nitelerinde inceleme ve renme olana buldunuz.
Bu nedenle bu nitede, gnlk yaflantmzda kullandmz ve amatr dzeyde snflayabileceimiz el kameralarn teknik zellikler, temel ekim ve grsel dzenleme ilkeleri asndan ele alacaz.
Fotoraf 4.1
Gnmzde
yaygn olarak
kullanlan, Mini
DV kaset zerine
kayt yapan bir el
kameras.
4. nite - Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm
73
Fotoraf 4.2
Kaset zerine kayt
yapan kamerann
alt ksmnda yer
alan kaset yuvas.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
KKAT
Haber Kameramanl nitesinde dfl ekim kameralarnn kullanmD teknikleri
ve zellikleri, Belgesel Kameramanl nitesinde kamerann izleyici bir gz ve sinema dili aSIRA SZDE
sndan nasl kullanld, Stdyo Kameramanl nitesinde stdyolara
zg retilmifl
ar ve byk kameralarn yardmc gerelerle birlikte nasl kullanlabildii, aklayc flekil ve fotoraflar eflliinde yer almaktadr. Bilgilerinizi tazelemek amacyla ilgili niteleri
AMALARIMIZ
tekrar gzden geirebilirsiniz.
DKKAT
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Fotoraf 4.3
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
K DVD
T A P
Kaydedilebilir
zerine kayt
yapan bir el
kameras.
TELEVZYON
NTERNET
74
Fotoraf 4.4
Kamera ve kayt
gereci olan
kaydedilebilir DVD
(8 cm).
Fotoraf 4.5
Kamera iinde
DVD kayt
gerecinin
grnm.
El Kameralar ve Gnlk Yaflantmzdaki Yeri

Amatr dzeyde kullanlan kameralara yabanc dildeki handycam karfllndan
dolay ksaca el kameras diyebiliriz. El kameralar profesyonel amala kullanlan
kameralardan, fiziksel olarak daha kk ve grnt kalitelerinin dflk olmalaryla ayrlrlar. Yaygn kullanmda benimsenen adlar, kk olmalarndan dolay elde kullanlabilmelerinden gelmektedir. lgili kamera nitelerinden de anmsayacanz gibi, kameralar bydke omuz kameras, stdyo kameras gibi adlarla
da anlabilirler.
El kameralarnn amatrler arasnda yaygn kullanlmasnn temel nedenleri arasnda, dierlerine gre daha ucuz olmalar ve ev kullanclarna ynelik olarak gelifltirilmifl zellikleri sayesinde ok kapsaml kurgu cihazlarna gerek brakmamalar saylabilir.
Amatr video kullanclar gnlk yaflant iinde, kameralarn daha ok mutlu
anlar saptamak amacyla kullanrlar. Bu durum az ok fotoraf makinesinin kullanld anlarla rtflebilir. Fotoraf makineleri zerinde yer alan video ekme zelliklerini bir yana brakrsak, video ekmek fotoraf ekmek kadar pratik deildir.
Byk, kk, kompakt hatta cep fotoraf makineleri her zaman yannzdadr. El
kameras da olsa video kameralar biraz daha byk yer kaplarlar, zel antalar
vardr ve zel aklere sahiptirler. O nedenle, fotoraf makineleri gibi biten pilin
yerine en yakn marketten pil alnarak ekime devam edilemez. Tm bu nedenlerle el kameralarnn gnlk yaflantmzdaki yeri fotoraf makineleri kadar genifl yer
kaplamaz.
SIRA SZDE
Video kameralarn gnlk yaflantda hangi ortamlarda kullanlabileceini sralayalm:
Ortama bal olmakszn, an amal, kiflilerin grntlenmesi
D fi N Eamacyla;
LM
Piknik, elence amal yaknlarla gidilen etkinliklerde;
Turistik gezilerde, tatillerde;
S O R U
Doum, doum gn, okula bafllama, mezuniyet treni gibi kiflilere zg
zel gnlerde;
DKKAT
Niflan, nikh, dn gibi toplu etkinliklerde.
Yukarda sralanan listeye birok yeni madde eklenebilir. Bunun temel nedeni
amatr videocularn, profesyoneller gibi ok planl alflmamalar,
kenSIRA bafllarnda
SZDE
dilerinden beklentileri olan bir yapmc veya ynetmenin olmamasdr.
Son yllarda televizyon ve internet gibi kitle iletiflim aralarnn amatr video rneklerine daha ok yer vermesiyle, yeni bir amatr video alanAMALARIMIZ
ortaya kmfltr. Bu
alann ieriini; ekimler srasnda kurmaca veya kendiliinden yaflanan kamera
flakalar, amatrce ekilen kaza-felaket grntleri, paylaflm sitelerine gnderilen
K T A Pyeni bir uyksa videolar oluflturmaktadr. Bunlara yine saysal dnyann getirdii
gulama olan stok video (video footage)yu eklemek gerekir.
Sizler de an videolar yannda baflkalar tarafndan satn alnp kullanlabilecek
T E L E V konunun
ZYON
video rnekleri ekmek isteyebilirsiniz. Bu amaca ynelik olarak
stok
video ve fotoraf konusuyla ilgili ksmna ksaca deinmek yararl olacaktr.
N N
Bir stok fotoraflk rn olarak video ve internet zerinden satfl:

ve gra N T E RFotoraf
NET
fik alflmalar gibi video da hem mikro hem de makro stok ajanslar tarafndan yllardr kabul edilmektedir. Alm-satm hacmi fotoraf kadar olmasa da video gnmzde nemli bir
stok fotoraflk rndr.
Seilmifl baz stok fotoraf ajanslarnn adresleri:
http://www.istockphoto.com/
http://eu.fotolia.com/
http://submit.shutterstock.com/
http://www.dreamstime.com/
http://www.123rf.com/
http://www.bigstockphoto.com/
Fotoraf iin geerli olan tm alanlarda video alflmas yaplabilir. Video, fotoraftan biraz daha karmaflk bir format yapsna sahiptir. lke ve blgelerin kulland sistemler (PAL, NTSC, SECAM gibi) ve kodlamalar farkl olabilir. Bunun yannda SD, HD gibi kayt formatlar, farkl znrlkler ve dosya uzantlar vardr.
Yaygn kullanm standartlarna uymann yannda, kullanlabilir tm teknik zellikleri bilerek istemlere uygun video alflmalar yapmak sizi farkl bir yere getirecektir. Baflarl bir video klip iin nitelikli ekim tekniklerini uygulamak yeterli deildir. Kurgu denilen ekim sonras ifllemlerin de, yeterli cihaz ve uygun programlarla yaplmas gerekir. Oluflturulacak kliplerin srelerinin belirlenen snrlar iinde
kalmasna zen gsterilmelidir.
75
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
76
Yukarda adresleri verilen sitelere girerek video alm ve satm koflullarn inceleyiniz. Bylece sizler de amatr dzeyde de olsa ektiiniz ve basite kurguladnz video yapmlarn satma flans yakalayabilirsiniz. Bu durum sizi yeni alflmalara zendirecek, geliflmenizi salayacaktr.
Fotoraf 4.6
Srekli flk
kayna ve ayak
zerindeki
kameras ile
birlikte dn
ekimi yapan bir
kameraman.
VHS (Video Home System,

Ev Video Sistemi): Yarm
inlik kaset zerine kayt
yapan ve ev kullanclarna
ynelik olarak retilen bir
video sistemidir. En byk
rakibi olan Betamax amatr
video sistemine gre genifl
bir kullanm alan bulan
VHS, hem kamera kayt hem
de kaset izleme konusunda
uzun yllar rakipsiz
kalmfltr. VHS kameralar,
SIRA SZDE
gnmzde yerini daha
duyarl ve farkl gerelere
kayt yapabilen el
kameralarna
D fi N E L Mbrakmfltr.
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Dn ekimi yapan bir kameraman gsteren (Fotoraf 9.6) 1985 ylnda ekilmifltir. Kameraman, amatr ekimler asndan dnemin en yaygn ve kaliteli kayt format olan VHS kaset kayd yapan bir kamera kullanmaktadr. ekim srasnda kullanlan flk kayna 220 Volt akmla alflan 1000 Wattlk bir tungsten lambadr. Gnmzn video kameralar iin olduka fazla kalabilecek gteki bu lamba, zellikle genifl salonlarda yeterli sinyal seviyesi alabilmek ve grntnn kalitesini dflrmemek iin gerekliydi.
El Kameralarnn Teknik Yaps

nitenin girifl blmnde, amatr videocularn konuya yaklaflmndan, gereksinmelerinden sz etmifl ve kamera reticilerinin bu istekler dorultusunda el kameralarna baz teknik zellikler eklediklerine deinmifltik. Teknolojinin ilerlemesiyle
SIRA SZDE
farkl reticiler
farkl zelliklere sahip kameralar piyasaya srmekte, kullanclara
yeni seenekler sunmaktadr. Teknolojinin getirdii hzl deiflim ise bir kullancnn elindeki
rnein en ok bir yl iinde eskimifl bir teknolojiye dnflD fikameray,
NELM
trebilmektedir.
Alt bafllklarda el kameralarnn teknik yaplarn ve zelliklerini ayrntl biimS O R U
de ele alacaz.
lgili nitelerde
D K de
K A Tgrdnz gibi, profesyonel kameralar, el kameralar kadar karmaflk deildir ve ifllevleri genellikle elle (manel) yaplr. Bunun temel nedeni, kameramann kendi tekniini
kameraya daha iyi yanstabilmesi ve ekilmifl grntler zerinde yaSIRA SZDE
placak her trl uygulamann geliflmifl programlar araclyla, geliflmifl kurgu cihazlarnda yaplmas gerekliliindendir. Buna karfllk saysallaflan profesyonel kameralarn menlerine, elAMALARIMIZ
kameralarndan farkl olarak; sinematik arflmlar elde edebilecek, daha
canl veya daha yumuflak etkiler yaratabilecek, istenmeyen doku lekelerini ortadan kaldracak ok sayda yeni zellik eklenmektedir.
N N
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Kamera Menleri
Bugn neredeyse, ifllevlerini yerine getirmede bilgisayar teknolojisinden yararlanmayan bir ara yoktur. Deiflik amalara ynelik olarak retilmifl birok cihazn
yerine getirmesi gereken; zamanlama, lme, karfllafltrma, rnekleme gibi ok sayda ifllevi vardr. Karmaflk komutlarn ve bunlara bal birok eylemin hzl ve
doru bir flekilde cihazlar tarafndan yerine getirilmesi ancak gerelere taklan donanmlar ve onlarn alflmasn salayan yazlmlar araclyla salanmaktadr.
Saysal teknoloji ile birlikte video kameralar da artk bir bilgisayar gibi alflmakta; ifllevler, alan menler araclyla kullanclar tarafndan verilen komutlarla salanmaktadr. LCD ekranlarda oluflan komut menleri dokunmatik olarak alflmakta; kullanc, oluflan deifliklikleri ayn anda ekranda gzlemektedir.
El kameralarnn menleri kameralarn geliflmiflliklerine, marka ve modellerine
gre farkllklar gsterebilir. Bu adan olabildiince ortak ve genel zelliklere deineceiz. Farkl eviriler olabilecei iin her basaman ngilizce karfllklar sizler
iin yararl olacaktr.
Kamera Ayarlar (Camera Set): Program AE, ekilen ortamn ve nesnelerin
zelliklerine gre ekimin uygun flekilde yaplmasn salar. Bu ayar Otomatik
kullandnzda kamera grntlediiniz ortamdaki ak ve koyu alanlar ortalama
bir deerle alglar ve denge salar. Ortamda ok fazla ak ve koyu blge varsa
fazla koyu kalan veya aflr parlayan blgeler ortaya kabilir. Spot Iflk ayar ok
fazla parlayan blgeyi ksmak iin kullanlr. Bu ayar rnein bir tiyatro sahnesinde yze dflen fazla fl dengelemek iin kullanabilirsiniz. Plaj-Kayak ayarnda
ortamn flk fliddeti olduka yksektir. Bylesine parlak bir ortamda nesneler ve
zellikle insan yz karanlk kabilir. Plaj-Kayak ayarnda kamera pozlama deerini arttraca iin ortam daha da parlaklaflr, genel olarak ayrntlar yok olurken
nesneler ve zellikle insan yzleri daha belirgin duruma gelirler. Kameralar otomatik netleme konumunda iseler, grntde fazlaca yer kaplayan ve hareket eden
nesnelere odaklanrlar. Bu durum bazen saknca yaratr ve netlik istenmedik anlarda bozulur. rnein 2-3 metre uzaklklarda portre alflmas yapyorsanz Portre
ayar; daha uzak, rnein manzara ekiyorsanz Manzara ayar bu konuda size
yardmc olacaktr.
Pozlama (Exposure): Konunun aydnlanmas ile ilgilidir. Otomatik konumda
kamera sahneye ortalama bir diyafram deeri uygulayacaktr. rnein kamera ile
hareket ediyorsanz ve ortamn aydnlanmas farkllaflyorsa bu ayar Otomatik kullanmak uygundur. Ifl ok deiflmeyen duraan ekimlerde gereksiz kararma ve
almalarn olmamas iin Manel alfllabilir. Elle kumanda yntemiyle alflarak
sabit bir diyafram deeri belirlerseniz, bu ayn zamanda isteinize bal olarak fazla koyu veya fazla parlak alflmanz da salar.
77
78
Fotoraf 4.7
Ters flktan dolay
model zerinde
oluflan yetersiz
pozlama.
Fotoraf 4.8
Kamera mens
zerinde
pozlamann
otomatik
konumdan
manel (elle
kumanda)
konumuna
alnmas.
Fotoraf 4.9
Elle kumanda
yntemiyle
diyaframn
almas ve model
zerinde
aydnlanma
salanmas.
79
Beyaz Denge (White Balance): Otomatik konumda ortamdaki renk scakl deiflse bile kamera bunu dengeleyecektir. Dfl Mekn konumunda renkler, bilinen
gn fl altnda grndkleri flekilde grntlenecektir. Bu ayar seili iken i meknda ve zellikle sar-turuncu flklar altnda beyaz yzeyler tam olarak beyaz grnmeyecektir. Ayn flekilde insan teni de ortamdaki flklarn rengine gre turuncu, krmz veya-sar-yeflil grnebilir. Mekn ayar seilirse, az nce rneklenen
ortamlarda renkler doru olacak ancak gn fl altnda her fley mavimsi grnecektir. Standart bir flk altnda deilseniz veya kamera otomatik konumda ayarlama yapamyor ise Manel konumda beyaz denge ayarn kendiniz yapabilirsiniz.
Belirlenen ikon zerine bastnzda ayar manel olarak yaplacaktr. Bu ayar kullandnzda farkl renk scaklna sahip bir ortama girseniz bile beyaz denge ayar kendi konumunu koruyacaktr.
Netlik, Odak (Focus): Kamera ok yakndaki ve uzaktaki nesneleri ayn anda
net gsteremez ve kaydedemez. Bu ayrca her zaman istenen bir durum deildir.
Tek baflna belirli nesneleri netleyerek arka veya n plandaki nesneleri bulank grntleyebilirseniz, zerinde odaklandnz nesneler daha belirgin olacaklardr.
rnein sunucu gibi bir portre ekiminde bu gzel bir etki yaratr. Otomatik konumda kamera her an netliini bozabileceinden bu ayar bazen Manel olarak
kullanmak yararldr. Bylece netliin isteiniz dflnda bozulmasn nlemifl olursunuz. Netlik konusunda da fleklindeki ikonlar uzak nesnelerin netlenmesini salarken, portre biimli ikonlar da yakn ekimde netlik yapldn bize bildirirler.
ocuklar ve hayvanlar gibi srekli hareket halinde olan nesneleri ekerken netlik
ayarnn otomatik konumda olmas daha uygun olur.
Sarsnt nleyici (Steadyshot): El kameralar kk olduklar ve genellikle ayak zerinde kullanlmadklar iin ekim srasnda sarslrlar. Kamera hareketlerine yansyan bu durum dar al ekimlerde daha da belirgin bir hle gelir. Sarsnt
nleyici sistemin almas bu durumu tamamen nlemese de belli llerde sabitleme salanmfl olur.
Efektler (Fader, Digital Effects, Picture Effects): Fader ile ekime alarak bafllayabilir, kararma ile bitirebilirsiniz. Saysal Efekt olarak rnein Eski Film grnts elde edebilirsiniz. Resim Efekti olarak rnein; Siyah-Beyaz, Pastel, Mozaik gibi deiflik etkileri grntnze uygulayabilirsiniz.
Fotoraf 4.10
Kamerada
uygulanabilecek
efektlerden eski
film grnts
(fotoraf
dnyasndaki
sepya
uygulamasna
benzetilebilir).
80
GMT (Greenwich Mean

Time): Bulunduunuz
blgenin ngiltereden
getii varsaylan sfr
boylam ile olan saat fark.
rnein bu deer stanbul
iin + 2,0dr.
Buraya kadar szn ettiimiz ayarlar, kameralar farkllafltka artarak eflitlenebilir. Bunlarn yannda ekime ynelik uygulamalar dflnda dorudan kameray
ilgilendiren temel ayarlar vardr. Bu ayarlara ksaca deinelim.
Tarih ve Saat Ayar: Hem fotoraf hem de video yapmlar iin saysal teknolojinin getirdii en nemli yeniliklerden biri, ekilen klip ya da fotorafn baz teknik verileri iinde taflyabilmesidir. rnein tarih ve saat bilgisi de bu flekilde ekim yapldnda kaydedilir. Kameray ilk kez kullanmaya baflladnzda tarih ve
saat ayarn doru bir flekilde yapmalsnz. Bu bilgi yllar sonra sizin iin gerekli
olacaktr. Saat ayarnn lkelere gre farkn belirlemek iin GMT ile kendi diliminiz arasnda var olan alan farkn (area set) da doru semelisiniz.
Eer uygulanyorsa yaz saati (summer time) ayarn ak konuma getirmelisiniz.
Saat dnm tarihlerinde kamera sizi uyaracaktr.
Dil Seimi (Language): Gnmzde hemen her kamerann mensne eflitli diller araclyla ulaflmanz mmkndr. evirisi yaplan terim size yabanc geldiyse
bildiiniz bir baflka dil mensn seerek uygulamay daha iyi anlayabilirsiniz.
AYDINLATMA
Beyaz Dengesi (white

balance), bazen kamerann
hata yapmas nedeniyle,
bazen de kameramann
farkl ekimler elde etmek
istemesi nedenleriyle
otomatik yerine elle
kumanda yntemiyle de
denetlenebilir.
Amatr video dnyasnda ayr bir nemle ele alnmasa da yaplan birok ekimin
istediimiz gibi olmamasnn temelinde kt, yetersiz veya yanlfl aydnlatma yatar.
Profesyonel video dnyasnda bafll baflna bir uzmanlk alan olan aydnlatmay,
nitenin genel kapsamna uygun olarak temel dzeyde ele alacaz.
Ifln olmad bir ortamda ne grebilir, ne de fotoraf makinesi veya video kamera gibi bir cihazla grnt kayd yapabiliriz. Grnty bir aygtla saptamak
iin grnr dalga boyu aralnda veya dflnda her hangi bir flk kaynana gereksinmemiz vardr. Buna uygun olarak amatr ekim amalaryla retilmifl kameralarda tam karanlk ortamlarda grnt almak mmkndr. Bu da grnr dalga
boyundaki fln yardmyla gerekleflir.
nsan gznn grebildii ortamlarda el kameralarnn optik dzenekleri yardmyla grnt kaydedilir. Aydnlk bir ortam eflitli flk kaynaklar tarafndan aydnlatlr. Bu kaynaklar tmyle doal olabilecei gibi, tmyle yapay veya ikisinin karflmndan oluflabilir. rnein; gnefl, ay, atefl gibi kaynaklar doal flk kaynaklardr. Buna karfllk evimizdeki ampuller, spor salonlarndaki halojen ampuller, televizyon stdyolarnda kullanlan gl flklar yapay flk kaynaklardr. Tm flk kaynaklarnn birbirlerinden farkl zellikleri vardr. Kameramann istedii sonucu alabilmesi ise bu zellikleri amacna uygun flekilde denetlemesiyle mmkndr.
Iflk kaynaklarnn kameraman tarafndan dikkate almas gereken zellikleri:
Renk scakl.
Ifln fliddeti.
Ifln as (genifllii).
Ifln yn (dorultusu).
Toplu veya dank olufludur.
Renk Scakl: Doal veya yapay her flk kaynann kendine zg bir renk scakl vardr. Derece Kelvin ile llen sz konusu scaklk, dflt yzeyden
yansyan rengi etkileyerek ortama kendi rengini katar. nsan gz doal olarak bu
dzeltmeyi yapt iin farkl renk scaklklarna bal flk kaynaklar bir arada deilken ortam kendi doal renginde yani beyaz gerekten beyaz olarak grnr.
Kameralarn ise teknik olarak ortamn renk scaklna dengelenmeleri gerekir.
Eer flimdiye kadar bu konuda hibir ayarlama yapmadnz halde her fley doru
flekilde kendi renginde grnyorsa, kameranzn beyaz dengesi byk olaslkla otomatik konumdadr.
81
zel bir ama yoksa ekim yaparken kamerann renk scakl modu ile ortamn renk scakl birbirleriyle uyumlu olmaldr. Bir uyumsuzluk durumunda beyaz nesnelerden yansyan flk tam beyaz olarak grnmeyecektir. Seilen ayara ve
ortamn renk scaklna bal olarak beyaz rengin mavimsi veya turuncu bir renge dnd grlecektir. Renk scakln ilgilendiren kamera modlar kamera
menleri alt bafllnda incelendiinden burada konunun kuramsal boyutunu ele
alyoruz.
Tablo 9.1de ekim ortamlarnda bulunabilecek renk scakl deerleri Kelvin
cinsinden verilmifltir. Kelvin derecesi ykseldike mavileflme artacandan bulutlu
havalarda doru ayar uygulanmazsa mavimsi renkler elde edilir. Ayn flekilde doru beyaz denge ayar seilmeden yaplan bir i mekn ekiminde beyaz nesneler
zerinde turuncu renkler baskn olacaktr. Bu durumu pratik olarak gzlemeniz de
mmkndr. rnein tungsten tipi flklarla aydnlatlmfl bir i meknda ekim yaparken (eer hava henz tam kararmamflsa) pencerelerden dfl ortamn mavimsi
bir renkte grldn gzleyebilirsiniz. Kameranz otomatik beyaz denge ayarnda kullanyorsanz, nereye dnerseniz kamerann da renkleri dzeltmeye alfltn grebilirsiniz.
Bulutlu gkyz (gnortas)
12.000K
Gneflli havada glge (gnortas)
8.000 - 10.000K
Gneflli ak hava, Daylight flk kaynaklar
5.000 - 6.000K
Floresan ve halojen flk kaynaklar
4.000 - 5.000K
Gneflli hava sabah erken veya akflamzeri, TV

Stdyolar flk kaynaklar, Tungsten flk kaynaklar
Tablo 4.1
Farkl flk kaynaklarna gre Kelvin dereceleri.
3.000 - 4.000K
Adi ampuller
2000K
Mum fl
1000K
Ifln fiiddeti ve Pozlama: Bir flk kaynayla aydnlatlan bir ortamda grmenin
veya kamera gibi bir aygtla grnty kaydedebilmenin n koflulu, ortamdaki flk
miktarnn belirli bir dzeyde olmasdr. Bu durum fln gcnden kaynaklanan
niceliksel deeri ile ilgilidir. Iflk fliddeti birimi lkstr.
Yaplan ekimin belli bir nitelie ulaflabilmesi iin fln yeterli miktarda olmasnn yannda aflr miktarda da olmamas gerekir. Sonu olarak, fln fliddeti kamerann alglama gc ile orantl olarak belli snrlar iinde kalmaldr. Bu snrlar
iinde doru ve nitelikli grnt elde etmek ise pozlama denilen bir uygulama ile
yaplr.
El kameralarnda pozlama temel olarak diyafram denilen bir dzenekle denetlenir. Bu dzenein amac, kamerann duyarl yzeyine dflecek fln miktarn
dengelemektir. Bu ifllem belli bir tolerans iinde gerekleflmekle birlikte, belli bir
dzeyin altnda az pozlanmfl grntden (yetersiz aydnlanma); belli bir dzeyin
stnde ise fazla pozlamadan (aflr parlak) sz edilebilir.
Doal ve yapay meknlar iin nceden belirlenmifl deerler sz konusudur.
Buna gre afladaki tablo fikir verecektir. Kamerann men ayarlar kullanlarak
doru pozlanmas, elde edilen grntlerde flk asndan denge salanmas konusu kamera menleri alt bafllnda incelenmektedir.
Lks: 1 lks; 1 mumluk flk

kaynann, 1 metre
uzaktan, 1 metrekarelik
alanda oluflturduu
aydnlanmaya eflittir.
Diyafram, fotoraf
makinelerinde olduu gibi
kameralarda da alpkslarak duyarl yzey
zerine dflen fln
miktarn dengeler. Bu ifllem
otomatik olabilecei gibi elle
kumanda yntemiyle de
yaplabilir.
82
Tablo 4.2
Farkl ortamlarda
ortalama olarak
llmfl lks
deerleri (tablo,
Lyverden alnarak
gelifltirilmifltir.)
Ortam zellii
Lks Deeri
meknda mum fl
2-4
Yze vuran atefl, flmine fl
3-6
Ay fl ak mekn
6-8
Gece, aydnlatlmfl cadde
12-20
Yze vuran gnbatm fl
15-25
Gnbatm, Gndoumu
(ksa bir sre iin)
30-35
Oda fl doal aydnlatma
40-100
Bro doal aydnlatma
200-300
ok bulutlu hava
1000-1500
Ortalama stdyo aydnlatmas
2000
Gneflli havada glge
5000
Az bulutlu hava
7000
Hafif puslu gnefl
10000-20000
Ak gnefl
30000-50000
Ak gnefl le saatleri
100000
Ifln As ve Yn: ekim iin hazrlanmamfl, doal olarak ortamda var olan
flk kaynaklar genellikle grmemize yardmc olacak flekilde dzenlenmifllerdir.
Bu adan zel bir ama yoksa beli nesneler veya sahneler zerine bir ynlendirme veya younlafltrma yoktur. Profesyonel ve yar-profesyonel flk kaynaklar
zerinde ise fln hem geniflliini (bakt ay), hem de dorultusunu belirleyebileceiniz dzenekler bulunur. Bylece istenmeyen blgeleri daha az aydnlatrken sizin iin nemli olan nesneleri ne karmak iin belli noktalarda younlaflma salayabilirsiniz. Bu konuyu bir adm ileri gtrebilmek iin ok pahal olmayan kk video flk setleri edinebilirsiniz. Video ekimlerinin amatr grnmelerinin nedeni biraz da ortamda var olan flkla yetinilmesidir. Aydnlatma konusunda kendinizi gelifltirirseniz ekimlerinizin ok farkl olduunu greceksiniz.
Ifln Toplu veya Dank Olmas: Amatr video ekimlerinde gze en ok arpan yanlfl uygulamalardan bir tanesi fln yeterince yumuflak kullanlmamasdr.
zellikle fliddeti yksek doal flk kaynaklar tek ynl ve sert flk verirler. Bu durum insan ekimlerinde gzler, burun ve ene alt gibi blgelerde keskin glgelere yol aar. Ayn durum yumuflak olmayan ve genellikle tek kaynakla aydnlatlmfl
yapay flklar altnda da belirgindir. Eer flk kaynaklarnz fl toplu (sert) ve dank (yumuflak) verecek flekilde retilmiflse ortam aydnlanmasn denetlemeniz
mmkn olur. Kaynaklarnzda byle bir zellik yoksa fl yumuflatmann birka
yolu vardr. Bunlardan biri kaynaklarn nne yanmaz ve fl datacak yar-saydam filtreler koymaktr. Bu mmkn deilse fl toplu bir flekilde nesneye dorudan ynlendirmek yerine, rnein bir duvara veya tavana yanstarak dolayl bir flekilde nesne zerine dflmesini salayabilirsiniz. Bylece belli llerde glgelerin
yumufladn greceksiniz. Gn fl gibi doal ve fliddeti yksek flk kaynaklar
altnda ekim yaparken piyasada kpk adyla bilinen beyaz dz zeminler araclyla nesne zerinde bir dolgu fl oluflturabilirsiniz.
83
Fotoraf 4.11
Solda ortamda var
olan doal flkta;
sada ise yanstc
kullanlarak
ekilmifl bir sunucu
ekimi.
GRSEL DZENLEME VE EKM TEKNKLER

El kameralar ile an dzeyinde yaplan ekimler, zellikle grntye konu olmayan kifliler tarafndan izlendiinde ksa bir sre iinde skc olmaya bafllar. Bu durumun birka temel nedeni vardr.
ekimi yaplan mekn iinde herhangi bir dzenlemeye gidilmemifltir.
Grntde yer alan kiflilerin hareketleri kendi doal akfllar iindedir ve kameraman tarafndan beklenmeyen hareketler netsizliklere, kesilmelere veya
maskelemelere yol aar.
Yaplan ekimler provasz, anlk ve tekrarsz yaplr.
ekim, ortamda var olan aydnlatma koflullar iinde yaplr ve aflr parlama,
ters flk gibi grnty bozacak hatalara dikkat edilmez.
Ses kayd genellikle kamera zerinde var olan mikrofonla ve standart ayarlarda yaplr.
Kamera dflnda yardmc gere neredeyse hi kullanlmaz. Bu koflullara
amatr kamera kullanclarnn deneyimsizlikleri de eklenince ekimler sallantl ve zaman zaman bulank olur.
ekim sonrasnda kurgu yaplmad iin hatal, yarm ve ilgisiz kaytlar da
izlenen videoda yer alr.
Grntde izlenen kifliler ve olaylar (bir baflkasnn saatler sren dn elencesi gibi) izleyenleri ok ilgilendirmez.
Yukarda sralanan ve izlemeyi bir iflkenceye dnfltrebilecek sz konusu koflullar, alnabilecek baz nlemler ve yaplabilecek baz dzenlemelerle, ekilenleri bir baflyapta dnfltrmese de grntlerin daha rahat izlenmesini salayabilir.
Temel Kamera Hareketleri

Bir video ekimi srasnda zel bir ama yoksa kamera eflitli nedenlerle hareket
eder. Kamera hareketleri, izleyenler asndan ekimleri hem skclktan kurtarr
hem de yaplan ekimlere estetik bir boyut katar.
Kamera afladaki nedenlerle hareket ettirilebilir:
Grntlenen nesne hareket halindedir. Kamera bulunduu yerden nesneyi izleyebilir.
Nesnede bir hareket yoksa bile, kamera ekime bir devinim katmak iin hareket edebilir.
Kamera nesneleri daha yakndan veya uzaktan gsterebilmek iin optik yolla veya yer deifltirerek hareket edebilir.
Hem nesne hem de kamera hareket halinde olabilir. Nesnenin izlenmesi nedeniyle kamera hareket eder.
84
Kullanlabilecek yardmc gerelerle birlikte ok sayda kamera hareketi gelifltirilebilir. Ancak aflr duraan bir kamera grnts izleyenler iin ne kadar skcysa, srekli hareket eden bir kamera da izleyenleri rahatsz eder. Bir ekim iinde kamera hareketlerini yapmn zelliine gre aflrya kamadan dengelemek gerekir.
evrinme Hareketi
Kameraya elde bir hareket verilmek istenmedii veya farkl bir taflyc gere kullanlmad srece profesyonel kameralar ayak zerinde kullanlrlar. ayaklar
kameralar sabitleyerek ekimlerin sarsntsz olmasn salar. Ayrca ayak zerinde yer alan oynar kafa araclyla kamera przsz bir flekilde hareket etme
olana bulur. Kameralar iin retilen ayaklar, fotoraflkta kullanlan ayaklara gre daha salam yapda, daha ok arlk taflyacak flekilde ve yumuflak bir
oynar kafaya sahip olarak retilirler.
Fotoraf 4.12
ayak zerindeki
oynar kafaya
balanmfl bir el
kameras.
evrinme hareketi; kamerann ayak zerinde yatay, dikey ve kflegen dorultularda hareket ettirilmesiyle oluflturulur. Hareketin ynne bal olarak da; yatay konumda saa-sola evrinme; dikey konumda afla-yukar evrinme; kflegen
konumda sol alttan-sa ste evrinme gibi adlar alr.
Bir kameraman evrinme hareketini temel olarak bir nesneyi izlemek veya bir
sahneyi gstermek amacyla yapabilir. evrinme hareketinin hz, ortama, nesnenin hareketine, hareketin amacna bal olarak deiflse de; rnein dar ada yaplan hzl bir evrinme izleyeni rahatsz eder. Buna karfllk ok genifl ada yaplacak ar bir evrinme hareketi ise izleyiciye skc gelebilir. evrinme ok kullanlan bir kamera hareketi olmakla birlikte; skl, hz ve sresi genel yapyla uyumlu olmaldr.
evrinme hareketi yaparken flu noktalara dikkat ediniz:
evrinme hznz kamerann grd bakfl asyla orantl olmaldr. ok
dar alarda hznz azaltp, genifl ada arttrabilirsiniz.
85
evrinme hareketinin bafllangc ve sonu keskin olmamaldr. Yavafla hzlanarak bafllayp, hareketi yine yavafla sonlandrmalsnz.
Hareketin bitiminde izleyiciye alglama pay brakmalsnz. Eer daha sonra kurgu yaplmayacaksa bunun ok uzun olmas gerekmez.
Sonda kalnan ereve, hem estetik hem de izleyiciye bir fleyi gsterir olmaldr. Genellikle son ereve hatrlanaca iin yarm kalarak sonlanmfl bir
evrinme hareketi, baflarsz bir izlenim yaratr.
evrinme srasnda hareketli bir nesne izliyorsanz, nesnenin ilerleme ynnde (bir insan, bir hayvan veya bir otomobil gibi) biraz daha fazla boflluk
brakn. zel bir amacnz yoksa nesnenin durmasyla birlikte yavafla hareketi sonlandrarak ksa bir sre hareketsiz kaln.
Mmkn olan her hareketi ayak eflliinde yapn. Hareketi elde yapyorsanz bunu dar alarda yapmayn.
evrinme hareketini basite almayn. Mmknse kayt ncesi prova yapn.
Kaydrma Hareketi
Kamerann optik yolla veya yer deifltirmesiyle oluflturduu her trl hareket kaydrma hareketleri bafll altnda incelenir. Kaydrma hareketinin yaplmasyla erevedeki nesneler byyp yaknlaflabilir, klp uzaklaflabilir veya yer deifltirebilir.
evrinme hareketinde olduu gibi kaydrma hareketleri de zelliklerine gre
eflitli adlar alrlar. Bu zellikler, hareketin hz, yn, dorultusu ve ek olarak kullanlan yardmc gerelerle ilgilidir.
Yatay dorultuda kaydrma hareketi, kamerann genellikle tekerlekli bir ayak zerinde yer deifltirmesiyle gereklefltirilir. rnein kamerann tm gvdesiyle nesneye gre saa ya da sola kaymas, saa/sola kaydrma; nesneye gvde hareketiyle yaklaflp uzaklaflmas, ne/geriye kaydrma olarak adlandrlr. Ayn flekilde bir yay izerek yer deifltiren kamera yatay dzlemde yay hareketi yapmfl olur.
Optik kaydrma hareketi ise, kamerann objektifinin odak uzunluunun deifltirilmesiyle elde edilir. Eer kamera zerinde deiflebilir odak uzunluklu bir (zoom) objektif takl ise, deiflen odak uzunluu kamerann bakfl asn da deifltirir. Ksa odak uzunluu deerlerinde a genifllerken, uzun odak uzunluu deerlerinde kamerann bakt a daralacaktr. Bir nesneye kamerann gvde hareketiyle yaklaflp uzaklaflmas ile optik yolla yaklaflp uzaklaflmas arasnda grntde
perspektif fark oluflacaktr.
Kameranzla nesnelere her iki yolla yaklaflp uzaklaflarak sonularn
gzleyiniz.
ncelikSIRA
SZDE
le kk nesnelerden oluflan bir sahne kurunuz (rnein, birbirine paralel ve kameraya
dik konumda iki kalem). Objektifinizin odak uzunluunu en ksa deere (kamerann bakD fi N Egrntleyiniz.
LM
t ay en genifle) getirerek yaklaflk 50 santimetre uzaklktan nesneleri
Daha sonra rnein 4 metre kadar geriye ekilerek objektifinizin odak uzunluunu arttrnz (ay daraltnz). Yakndan ve uzaktan ayn lekte yaptnz ekimleri
S O R U karfllafltrarak grntlerde oluflan perspektif farkn gzlemleyiniz. Yaptnz ifllemi bir flema fleklinde izerek anlatnz.
DKKAT
Dfley dorultuda kaydrma hareketi, biraz daha fazla ve karmaflk yardmc

SIRA
SZDE
gerelere gereksinim duyulan bir uygulamadr. Hareketin etkisi
kamerann
nesneye yaklaflmas orannda artarak belirginleflir. Bu hareketin bir ayak eflliinde yaplabilmesi iin ayan ykselip alalabilen hidrolik veya gazl bir sisteme sahip
AMALARIMIZ
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
86
olmasyla olanakldr. Amatr bir kullanc olarak kendi gvdenizi ykselip alalabilen bir ayak gibi kullanabilirsiniz. rnein kamera ile birlikte ayakta iken melebilir veya yerden ykselebilirsiniz. Bunu yaparken genifl ada ve yavafl bir
hzda yaparsanz sonucun olduka iyi olacan greceksiniz. Byle ekimler amatrler arasnda sklkla kullanlmad iin sizi izleyenlerin gznde baflka bir yere
taflyacaktr.
Buraya kadar tm kamera hareketlerinin salam bir ayak eflliinde yaplmasnn sonu asndan daha iyi olacan vurguladk. Buna karfllk amatr kullanclar
arasnda ayak kullanmak ok yaygn olmad iin (bunun bir nedeni de ayan
kameramana ayakba olmas ve hzn yavafllatmasdr), hareketlerin tamam elde
yaplr. Kameranz elde kullanmanz durumunda, gereken zamanlarda gvdenizden
veya evredeki eflyalardan destek almak, ok dar alarda ve yksek hzlarda evrinme yapmamak, zellikle otomatik netlik kullandnz durumlarda hzl optik kaydrma (zoom) hareketi yapmamak bafllca nlemler olarak sralanabilir.
Temel ekim lekleri

Sinema filmleri, televizyon programlar, bamsz yapmlar, belgeseller bir anlamda izleyici gzn eiterek ona baz grfl alflkanlklar kazandrrlar. Bylece insanlar bir yapm izlerken nesnelerin farkl alardan ve farkl leklerde alnmfl
grntlerini grmek isterler. rnein nesnesi insan olan bir yapmda bir kifliyi
hep boy ekimde grmek izleyiciyi skar. zleyici o kifliyi (veya oyuncuyu) farkl
leklerde, rnein bel ekimde, yakn yz ekimde ve hatta evresiyle birlikte
genel planda grmek ister. Sz konusu lekler, zellikle yazl bir ekim senaryosuyla alflmak ve ortak bir dil birlii oluflturmak asndan insan anatomisi gz
nne alnarak adlandrlmfltr.
Kamerann farkl leklerde ekim alabilmesi iki temel deiflkene baldr.
Bunlar; kamerann nesneye olan uzakl ve objektifin odak uzunluuna bal olarak grd adr. zet olarak kamera, nesne veya nesnelere yaklaflp uzaklafltnda ve odak uzunluuna bal olarak bakfl asn deifltirdiinde lek de deiflmifl olur.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
KameranzlaSIRA
bir SZDE
nesne veya modeli grecek flekilde ereve yapnz. Netliinizi otomatik
konuma alnz. nce odak uzunluunu deifltirmeden (zoom yapmadan) nesneye yaklaflp,
uzaklaflnz (kamera ile yryebilirsiniz). Daha sonra da bulunduunuz yerden optik kayD fi N E L M
drma (zoom) yaparak konuya yaklaflnz. Son olarak hem optik kaydrma hem de fiziksel
kaydrma hareketlerini ayn anda ancak ters ynde yapnz. Nesnelerin grnt ereveO R U
sinde deiflenSbykln,
bakata oluflanlar gzleyerek, sonular anlatnz. Perspektif
konusu bir baflka sra sizde sorusunda ele alnd iin bu konuyu dikkate almaynz.
DKKAT
ekim lekleri rnein bir kuleden, bir balondan ekilmifl ok genel bir manzara grntsnden; bir gzn ayrntsna kadar ok eflitli boyutlarda elde edileSIRA SZDE
bilir. Bu genifl yelpaze kolay snflandrabilme asndan bafllca aflamada adlandrlr. Bunlar:
Genel
ekim,
AMALARIMIZ
Orta ekim,
Yakn ekimdir.
Dier kamera
bu konuya yeterince yer verildii ve bu nitedeki asl
K T Anitelerinde
P
konumuz gnlk kullanmla balantl olduu iin lekler konusunu temel dzeyde ele alacaz. Afladaki tablo baz temel kamera leklerini gstermektedir.
N N
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
ekim lei
Aklama
Yz ekimi (Face Shot)
nsan yzn aln ve ene arasnda gsteren ekim lei.
Bafl ekim (Head Shot)
Bir insann yalnzca bafln gsteren ekim.
Gs ekim (Chest Shot)
Bir insan gsnden baflnn stne kadar ereveleyen ekim eflidi.
Bel ekim (Medium Shot)
Bir kimseyi belinden yukarsyla ereveleyen

ekim.
Boy ekim (Middle Shot)
Bir insann boyunu tmyle gsteren ekim.
Genel ekim (Long Shot)
Bir blgeyi ya da nesneler grubunu evresiyle

birlikte gsteren ekim lei.
87
Tablo 4.3
Bir amatr kullanc
iin yeterli olabilecek
temel ekim lekleri
(ara ve ok u
lekler
verilmemifltir).
Yaptnz ekimleri daha sonra kurgu yapmadan izletecekseniz arka arkaya

yaptnz ekimlerde lek deifltirmeye dikkat edin. Farkl bakfl noktalarndan
da olsa ayn lekte birbirini izleyen ekimler izleme srasnda srama etkisi yaratr. rnein orta genel ekimde ifl yapan birisini gryorsak, izleyici yaplan iflin
ve oyuncunun ayrntlarn grmek isteyecektir. Fotoraflarda genel plandan ayrntlara doru ekim rnekleri grlmektedir.
Fotoraf 4.13
Bir sunucunun
evresiyle
grnd genel
ekim (solda) ve
daha yakn boy
ekim (sada)
rnekleri.
Fotoraf 4.14
Ayn sunucunun
bel ekimde (solda)
ve gs ekimde
(sada) alnmfl
grntleri.
88
Fotoraf 4.15
Sunucunun bafl
ekimde
grntlenmesi
(tm lekler optik
kaydrma
hareketiyle
alnmfltr.).
Dikkat Noktalar
Sizlere bu blmde hatrlatma niteliinde baz kk notlar aktarmak istiyoruz. Burada deinilen dikkat noktalar elbette deiflmez kurallar iermemektedir. Bilindii
gibi gerekten sra dfl bir fleyler retmek, adna sanat denilen ifller ortaya koymak
ounlukla kurallar bozmakla mmkndr. Kurallar bozarak iyi bir sanat alflmas yapmak iin ise kurallarn iyi bilinmesi ve deneyimli olmak n kofluldur.
Kamerann Gnlk Kullanm zerine temel yol gsterici bilgiler vermeye alfltmz bu nite sonucunda sizlerden her ekimin bir sanat yapt olmas kuflkusuz beklenmemektedir. Bunlarn yannda uyulabilecek temel ve basit kurallar, yaygn olarak yaplan hatalar nleyecek, ektiklerinizin baflkalar tarafndan daha istekle izlenmesini salayacak ve sizlere kamera kullanm konusunda deneyimler
kazandracaktr. Temel dikkat noktalarn birlikte gzden geirelim.
ekime bafllamadan nce kaba bir plan yapn. Yapacanz ekim iinde
hem konuyla yakndan ilgili olanlar hem de dolayl izleyiciler iin nelerin
grlmek isteneceini dflnn.
Olayn her ayrntsnn ekilmeye deer olup olmadn dflnerek kayt
butonuna basn. Ayrntlar eleyerek seimler yapn.
ekimleri ok uzun tutmayn. Tek bir ekim iinde bir hareket, bir geliflme
varsa ekimin uzunluu hareketin bitimiyle snrl olabilir. Bir olay, bir hareketi olmayan duraan nesneleri grntlyorsanz tek bir ekimin sresi
rnein 5 saniyeyi aflmamaldr.
Bafllang ekimlerine ayrnt ekimlerle bafllamayn. zleyici girifl ekimlerinde nce mekn bir btn olarak alglamak ister. Genel ekimleri ksa duraan veya evrinme gibi bir hareketle verebilirsiniz.
An trnde ekimler yaparken insanlara bunun bir fotoraf ekimi olmadn, doal davranfllarn srdrmelerini syleyin. nsanlar kamera karflsnda da poz vermeyi severler.
zellikle insanlarn yzlerine az flk dflen ortamlarda mmknse ek flk

kayna kullann. Bu olanakl deilse ortamda var olan doal flk kaynan
arkanza aln.
Sahne (mekn) deiflimlerinde, izleyiciye bu deiflimi yanstabilmek iin bir
geifl etkisi uygulayabilirsiniz. rnein bir sahnenin bitiminde kararma, dier sahnenin bafllangcnda alma etkisi uygulanabilir (bunu yapmak iin
kurgu masasna gerek yoktur, kamera menleri kullanlarak gereklefltirilebilir).
Birok amatr el kameralarn ounlukla otomatik konumlarda kullanr. Siz
daha profesyonel davranarak el ile kumanda yntemleriyle neleri dzeltebileceinizi kameranz inceleyerek keflfedin.
Kameranz satn alrken verdiiniz parann iinde kameranzn birok ifllev
zellii vardr. Sradan kullanclarn yaptnn aksine bu zellikleri kullanmaya zen gsterin. rnein kamera mens iinde yaptnz ekimlerin
albenisini arttracak birok etki (efekt) uygulamas vardr.
Gnmzde kameralar kldke ifllevleri artmakta ve hassaslaflmaktadrlar. Kullanm srasnda hibir paray zorlamayn. Tozdan, nemden, sudan,
yksek manyetik alanlardan ve dorudan gnefl flndan uzak tutun. Periyodik bakmlarn yapn veya yaptrn.
ekim Sonras fllemler

Ev videosu eken kameramanlarn ortak sorunu st ste ve dank flekilde biriken
kamera kaytlardr. Bunlar farkl zamanlarda, uzun ya da ksa, ok sayda kaset
zerinde birikmifl olabilir. Eer bir ev videosu yapmcs olarak ekimlerinizi bafltan itibaren dzenli bir flekilde ele almazsanz ileride iinden klmaz bir duruma
dflmeniz kanlmazdr.
ekim sonrasnda yapmanz gereken ifllemler flunlardr:
Yaplan ekimleri aktarn: ekimlerinizi fazla gecikmeden bir kayt cihazna veya bilgisayarnzn hard diskine aktarn. Tm ifllemler bitene kadar kasetlerdeki ham grntleri silmeyin.
ekimleri kurgulayn: stenmeyen, kt, yanlfl ekimleri eleyin. Gerektiinde yaz veya mzik bindirin.
Kurgulanarak bir yapma dnflen videoyu CD-DVD gibi bir gerece basn:
zellikle toplu izlemelerde bilgisayar yerine televizyonu ve uygun okuyucu
cihazlar yeleyin.
Bask yaptnz gereci arflivleyin: Tamamlanmfl video yapmlarna bir sra
numaras verin ve ieriini bir veritaban dosyasna iflleyin.
Ev Videolarnn Kurgulanmas
Zaman ve mekn olarak birliktelik gsteren ekimleri bir blm veya bafll baflna
bir yapm olarak dflnn. Bu anlamda birbirinden bamsz ekimleri art arda birlefltirmeye alflmayn.
Ev videolarnn kurgulanmasn iki flekilde dflnebiliriz. Bunlar, temel kurgu
tekniklerini uygulayabileceiniz kayt (recorder) cihazlar ve daha karmaflk ifllemler yapabileceiniz bilgisayarlardr. Hangi ortamda kurgu yapmak isteyeceiniz
amacnza, zamannza ve becerinize baldr.
Kayt cihazlar ile kurgu yapmak: zellikle ev video kullanclar iin retilen
DVD ve benzeri kayt cihazlar bilgisayarlardan farkl, hzl ve geliflmifl baz zelliklere sahiptir. Bu cihazlarn temel retilme amalarndan birisi de televizyon ya-
89
90
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
ynlarn kaydetmektir. Kardnz veya arflivinize katmak istediiniz televizyon

programlarn programlayarak cihaza kaydetmeniz mmkndr. Ancak bu durumun iki koflulu vardr. Birincisi kayt cihaznzn kendi iinde bir hard diski olmaldr. kincisi ise yaynlar aldnz sistemin uydu alcs gibi tek bir kanal zerinden gelmemesi gerekliliidir. Birden ok kanaldan gelen yaynlar kayt cihaz taraSIRA SZDE
fndan programlanarak seilebilmelidir. Eer kayt cihaznza uydu alcs gibi bir
dzenekle balant yaparsanz yalnzca o anda izlediiniz kanal kaydedebilirsiniz.
Karasal yayn
D fi veya
N E L Mkablo TV gibi bir flebekeye bal iseniz cihaznz gnlk veya
haftalk biimlerde programlayarak kendi kendine kayt yapmasn salayabilirsiniz. Daha sonra yaplan kaytlar izleyebilir veya basit bir kurgu iflleminden geireS O R U
rek arflivinize kazandrabilirsiniz.
K K A diski
T
Kendi iindeDhard
olmayan kayt cihazlaryla dorudan bir DVD zerine kayt yapmak mmknse de bu birok adan kullanfll deildir. Programlar her zaman belirtilen
saatlerde bafllamad
SIRA SZDE iin DVD gereksiz kaytlarla ksa srede dolabilir. Ayrca kayt cihaz zerinde kurgu yapabilmek iin dahili bir hard disk mutlaka gereklidir.
N N
AMALARIMIZ
DVD kayt
cihazlarna baflka kaynaklardan ses, fotoraf ve hareketli grnt
aktarmanz da mmkndr. nite konumuz olan video ekimlerini aktarabilir,
kurgulayabilir aralara fotoraf yerlefltirebilir, zerine anlatm veya mzik bindireK T A bir
P DVD kayt cihaz almay dflnyorsanz zelliklerini incelebilirsiniz. Evinize
meniz yararl olur. Bunun nedeni deiflik marka ve modellerin farkl zelliklere sahip olmasdr.
T E Lbir
E V kayt
Z Y O N cihaznda grntleri blebilir, kesebilir, kestiiniz grntrnein
y bir baflka grntnn iine ekleyebilirsiniz. Buna kurgu dilinde araya girme
(insert) kurgu denir. Bir baflka cihazda grntleri yalnzca blebilir veya blmlere (chapter)
Paralar bir baflka yere ekleyemezsiniz. Buna ise kur N T Eayrabilirsiniz.
RNET
gu dilinde sral (assamble) kurgu denir. Sral kurgu teknii ince kurgu iin uygun
bir teknik deildir. Daha ok kaba kurgu iin kullanlsa da sral kurgu hzl yaplabilen bir ifllemdir. Zaman az ev kullanclar iin uygun ve yeterlidir.
Bilgisayar ile kurgu yapmak: Bilgisayarlarla yaplmayacak bir ifllem neredeyse
yoktur. nemli olan yaplacak ifllem iin yazlmfl yazlm programn bulmaktr.
Bilgisayarlar yetenekleri lsnde olduka karmaflk cihazlardr. rnein konumuzla ilgili olarak en azndan afladaki aflamalarn gereklefltirilmesi gereklidir.
Kameranzn uygun bir balant ile bilgisayarnza balanmas ve bilgisayarn bu balanty (kameray) grmesi gereklidir.
Yaplan balant ile grntleri aktarabilecek bir programn bilgisayarda
ykl olmas gereklidir.
Bilgisayarnzn aktarlan grntleri alabilecek yeterli hard disk alanna sahip olmas gereklidir.
Bilgisayarnzn ifllemcisi (CPU) video yakalama ve yrtme ifllemleri asndan yeterli gte olmal, rnein ekirdek says birden fazla olmaldr.
Bilgisayarnzda yapacanz ifllemlere uygun bir ses-grnt iflleme (kurgu)
programnn ykl olmas gereklidir.
Bilgisayarnzda kurguladnz grntleri basabileceiniz bir src cihaz
olmas gereklidir.
Tm bu aflamalar salamanz ve bilgisayarnzn yeterince gl olmasyla birlikte kurgu ifllemlerine hazr saylabilirsiniz. Grntlere eklemek istediiniz zel
ses efekti, mzik ve fotoraf gibi gerelerle birlikte hazrlnz tamamlanabilir.
Grafik ve benzeri yazlar yine bilgisayar programlarnda hazrlayarak videonuza

ekleyebilirsiniz. Tm bu ifllemler ve ince kurgu olduka zamannz alacaktr. Bu
ifllemlerden zellikle zevk alyorsanz bilgisayarda kurgu yapmak sizin iin gzel
bir hobi, ilerde profesyonel bir urafl ve belki daha da ilerde mesleiniz olacaktr.
Ev Videolarnn Arflivlenmesi ve zlenmesi

Yapacanz ekimleri planlarken ve arflivlerken tek bafllk ve blm olarak dflnn. rnein 2010 Avfla Adas Tatili, Gamze lkokula Bafllarken gibi. Byle bir
arflivleme size baz kolayllar salayacaktr. ncelikle aradnz kolay bulursunuz.
Herkese saatlerce ilgileri olmayan videolar izletmek zorunda kalmazsnz. Bask
yaptnz gerete bir bozukluk olmas durumunda yaptnz tm kaytlar kaybetmemifl olursunuz.
ektiiniz videolar zerinde ok fazla kurgu ifllemi yapmayacaksanz aktarma
ve basit kurgulama ifllemleri iin ev kullanclar iin retilmifl kayt cihazlar (recorder) yeterli olacaktr. Gnmzde el kamerasyla ekim yapanlarn yapt genel bir hata, ekilen grntlerin kamera ile izlenmesidir. zellikle kaset zerine
kayt yapan kameralarn en hassas paras kayt ve okuma srasnda bandn zerine sarld kafadr. Kamera kafalarnn belli bir mr vardr ve zerlerinin izilmesi veya kirlenmesi yaplan kaydn bozulmasna neden olur. Bu nedenlerle kameralar okuyucu bir cihaz olarak kullanmak yerine, ekilen grntlerin ksa sre iinde aktarlmas, (CD, DVD gibi) izlenebilir bir gerece baslmas ve okuyucu cihazlarda izlenmesi gereklidir. Bu uygulama kameralar daha uzun sre sorunsuz bir
flekilde kullanmanz salar. Ayrca kayt yaplan kasetin zamanla bozulmas durumunda elinizde yedek bir kayt olmufl olur.
Yaptnz her ekime size daha sonra gerekli olacak bilgileri ekleyin. Bu konuda ifllemeniz gereken temel bilgiler zaman ve mekndr. Zaman bilgisini ifllemenin birka yolu vardr. rnein tm ekim boyunca tarih bilgisinin ekranda grnmesini istemiyorsanz, ilk birka plan boyunca menden ilgili ayarlamalar yaparak tarih bilgisinin grnmesini salayabilirsiniz. Daha sonra bunu kaldrmak
elinizdedir. Byle bir uygulama yapmak istemiyorsanz, kaydedilmifl kasetin zerine tarih bilgisini yazabilirsiniz. Gnmzde saysal kameralar bu bilgileri kaset veya DVD zerine otomatik olarak da ykleyebilmektedir.
Mekn konusunu yaplan kaytlarda grebilmek iin de birka yol vardr. rnein yine kamera menlerine girerek kayt yaptnz blgenin veya ilenin adn
elektronik olarak yazp, kaydn baflnda grnmesini salayabilirsiniz. Bu ifllemi
geliflmifl kurgu cihazlarnda da yapmanz mmkndr. Yaptnz ekimlerin bu
flekilde bafllamas ayn zamanda izleyicilerde profesyonel ekimler izledikleri izlenimini uyandrr. Bir baflka ve gzel bir uygulama, zellikle antik blge ve kalntlarn bulunduu meknlarda ekim yaparken, ekimin baflnda ksa bir sre bilgilendirme tabelalarna yer verilmesidir. Bylece izleyicilere o mekn hakknda doru ve yeterli bilgi aktarmfl olursunuz.
Yaptnz ekimlerde zaman ve mekn bilgisinin yer almas bafllang iin sizlere kk bir ayrntymfl gibi gelebilir. Bu uygulamann birka somut yarar ve
nemi vardr. ncelikle kayt saysnn ok artmas durumunda bu bilgiler sizlere
arflivleme kolayl salayacaktr. Arfliv bilgi sisteminizi bilgisayarlar iin yazlan
veritaban yazlmlaryla izlemeniz aradklarnz kolay ve hzl bir flekilde bulmanz salayacaktr. Daha da nemlisi yllar sonra siz olmasanz bile bu bilgiler izleyenlere izledikleri hakknda bilgiler sunacak, bu da hem nostaljik hem de bilimsel
adan yararl olacaktr.
91
92
Arflivleme konusunda veritaban programlarnn kullanlmas: Arfliv oluflturmak birok kifliye bafllangta skc bir ifl gibi gelebilir. Birtakm saylarla uraflmak, her CD veya DVDnin ieriini ve baflka birok bilgiyi tek tek yazmak gerekten uzun zaman alan yorucu bir ifltir. Ancak daha sonra aranlann kolayca bulunmas, verilen emein bofla gitmediini gsterecektir. Veritaban amacyla yazlmfl basitten karmafla birok bilgisayar program vardr. Hangi program kullanmanz gerektiine karar vermeniz ok nemlidir. Bu konuda iki lt belirleyici
olabilir. Bunlar arayz yapsnn isteklerinize yant verecek flekilde olmas ve belki
daha da nemlisi programn uzun yllar yeni srmlerinin retilebilir olmasdr.
Her program reticisi programlarn birbirlerinden farkl grafik tasarmlar ve
zelliklerle ssler. lk soru, retilen programn temel amacnza uygun olup olmad ile ilgilidir. rnein program, bir video diskin bilgilerini saklamak iin yeterli
midir? Bilgilerin yazlaca satr, stun ve ilgili bafllklar isteklerinize yant veriyor
mudur? Gerektiinde anmsatc bir fotoraf, ses ya da bir klip parasn videonun
bilgi dosyasna ykleyebiliyor musunuz? Geliflen durum ve isteklerinize bal olarak yeni alanlar aabiliyor musunuz? Bu sorular kullanacanz program semek
iin bafllangta yeterlidir.
rnek veritaban program; Microsoft Office Access: Yaygn bir flekilde kullanlan ve Office ailesi iinde veritabanlarn depolama amacyla retilmifl Access programn ksaca sizlere tantmak yararl olabilir.
Access ok sayda konuda veritaban oluflturmak amacyla retilmifl kapsaml
bir programdr. Bu programla bilgileri alt alta sralamaktan ok daha fazlas yaplabilir. Program aflamada incelenebilir. Bunlar; tablo oluflturma, form oluflturma
ve rapor oluflturmadr. Kuflkusuz bu aflamalardan nce kendinize uygun bir flablon semelisiniz. rnein video disklerinizin bilgilerini gireceiniz bir arfliv oluflturmak istiyorsanz video veya film arflivi bafllyla hazrlanmfl bir flablon uygun olabilir. lk adm olarak oluflturacanz tablolar, size bilgi girifli yapacanz
formlarn fleklini verecektir. Tablolar arasnda kuracanz iliflkiler, ekleyip karabileceiniz alanlar farkl formlar elde etmenizi salar. Formlara yapacanz girifllerle sonsuza yakn sayda rapor elde etmeniz mmkndr.
Her bir diske vereceiniz numaralar, adlandrma, ekim mekn, tarih, sre bilgileri, kategoriler sonuta birok rapor elde etmenizi salayacaktr. rnein, girifl
yaptnz bilgilerden yola karak; yalnzca doum gnlerini, belli bir tarih araln, yalnzca ba evinde veya yazlkta ekilen grntleri, topluca rapor fleklinde
grebilirsiniz. Aileden veya arkadafllarnzdan bir kiflinin hangi DVDnin, hangi klibinin, kanc dakikasnda olduunu bilmek isteyebilirsiniz. Bunlar programn
ara-bul zellikleriyle yapmanz da mmkndr.
Bafllang iin daha dz yazya veya hcrelere sahip bir program kullanmak size yeterli ve kolay gelebilir. ekilen grnt ve kayt gereci says arttka (aradklarnz bulmanz zorlafltka) bunun yeterli olmadn greceksiniz. Bu aflamadan
sonra bir veritabanna geifl yapmak isterseniz, bilgileri yeniden girmeniz gerekeceinden en iyisi en bafllangtan itibaren geliflmifl bir veritaban program kullanmaktr.
93
zet
N
A M A
N
A M A
N
A M A
Gnlk yaflamda kamerann kullanm alanlarn

saptamak.
Kameralar kullanm amalarna ve zellikle teknolojik yaplarna gre eflitlilik gsterirler. nitemizin konusu olan gnlk yaflantmzda kullandmz kameralar dierlerine gre daha ev
ve amatr kullanmna ynelik, daha ucuz, daha
dflk kalitede grnt veren, kullanm ve taflnmas kolay kameralardr. Bu tr kameralara
ngilizceden gelen bir adlandrmayla handycam
denilmektedir. Dilimize el kameras fleklinde evrilebilecek bu tr kameralarla an trnde grntler de eksek, bunlarn yllar sonra deer kazandn grrz. Yllar nce grntlediimiz
kiflilerin bir ksmnn artk yaflamyor olmas, bir
ksmnn ocukluk ve genlik yllarndaki halleri,
deiflen evre, kentin eski grnm bu grntlere birer belge zellii kazandracaktr.
El kameralarnn teknik yaplarn tanmlamak
ve men ifllevlerini uygulamak.
8 mm film eken el kameralar yerlerini nce
analog video kameralara, gnmzde ise hard
disk veya DVD zerine kayt yapan bilgisayar tabanl karmaflk saysal kameralara brakmfltr. Ifla karfl son derece duyarl, kk, kolay taflnabilen ancak ifllevleri ok olan kameralarla anlar
lmszlefltirmek ayn zamanda zevkli bir urafltr. Saysal teknolojiye geifl, kameralarn bilgisayar mant ile iflleyen menlerle donatlmalarn
salamfltr.
Temel aydnlatma tekniklerini uygulamak.
Amatr dzeyde de olsa bir video ekiminde yaplabilecek temel flk uygulamalar, yaplan ekimlerin daha izlenebilir olmasn salayacaktr.
Ifln doasnda var olan renk scakl konusu
bir ev video kameraman tarafndan bilinli bir
flekilde kullanlabilir. Pozlama hatalarndan kanlarak, daha iyi bir aydnlatmann salanmas,
ters fln, kt aydnlatmann nne geilmesi
birka kk dzeltmeyle mmkn olabilir.
N
A M A
N
A M A
Temel kamera hareketlerini ve ekim leklerini

uygulamak.
ekim srasnda temel kamera hareketlerinin uygulanmas amatr ekimleri hem tekdzelikten
hem de sarsntl, kararsz ekimlerden kurtaracaktr. Yine insan odakl ekim lekleri, kameramana daha mantkl ekimler yapmas iin yol
gsterirken, izleyenlerin de ekimleri sklmadan
izlemelerini salayacaktr.
Video ekimlerini kurgulamak ve arflivleme tekniklerini ayrt etmek.
Kurgu ve arflivleme konusunda ok sayda aragere ve program vardr. Bu noktada nemli olan
hangi gerelerin ve programlarn gereksinmelerimize yant verebileceini keflfetmektir. ekilen
grntlerin kayt cihazlar veya bilgisayarlar araclyla kurgulanmas, ilgili gerelere baslmas
ve arflivlenerek saklanmas, eken kiflinin ocuklarna ve torunlarna brakabilecei en gzel ve
anlaml hediyelerin baflnda gelecektir.
94
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi ham grntnn tanmdr?
a. Kamerann kayt dmesine bir kez baslarak elde
edilen kayt parasdr.
b. Henz kurgulanmamfl grntlerdir.
c. Kurgulanmfl ancak ses karflm yaplmamfl
grntlerdir.
d. ekim senaryosundaki sraya gre ekilmifl
grntlerdir.
e. kinci kamerayla alnmfl dolgu grntlerdir.
2. Afladakilerden hangisi ev video kullanclarnn saysal teknolojiyi yelemesinin nedenlerinden biridir?
a. Profesyonel sinema filmlerindeki ekim kalitesini
yakalamak
b. Yaygn olmayan zel bir teknoloji rn kamera
kullanmak
c. Uzun mrl bir teknoloji olduu iin yllarca
ayn donanm kullanabilmek
d. Nostaljiyi yakalamak
e. ektiklerini annda grebilmek
3. Afladaki kayt formatlarndan hangisi gnmzde
ev videosu eken kameramanlar tarafndan yaygn flekilde kullanlmaktadr?
a. Mini DV zerine kayt yapan saysal kamera
b. 8 mm film kaseti zerine kayt yapan kamera
c. 16 mm film kaseti zerine kayt yapan kamera
d. VHS kaset zerine kayt yapan analog kamera
e. Video zellii olan bir fotoraf makinesi
4. Afladakilerden hangisi bir flk kaynann renk
scakl ile ilgilidir?
a. 1000 Watt
b. 2000 Lks
c. 3200 Kelvin
d. Dolgu fl
e. Anahtar flk
5. Afladaki ifllemlerden hangisi uygulandnda beyaz denge ayar doru yaplmfl olur?
a. Beyaz flk altnda ekim yapldnda
b. Hep ayn meknda ekim yapldnda
c. Kamera dfl fla gre ayarlandnda
d. Ortamn renk scakl ile kamerann beyaz denge ayar ayn modda yapldnda
e. Kamerann beyaz denge modu srekli kontrol
edildiinde
6. ekim yaplan model ters flk alyor ve az pozlanmfl bir grnt veriyorsa afladakilerden hangisini uygulamak yararl olabilir?
a. Kamera iindeki menden eski film efektini
seerek uygulamak
b. Pozlamay el ile kumanda ederek diyafram
amak
c. Portre ekim moduna geimek
d. Optik geri kaydrma yapmak
e. Kamera hareketi yapmamak
7. Bir ekim srasnda netliin istek dflnda deiflmemesi iin afladaki uygulamalardan hangisi gereklefltirilmelidir?
a. Netlik el ile ayarlanabilir (manel) konumda
olmaldr.
b. Netlik otomatik konumda olmaldr.
c. Alan derinlii olabildiince az tutulmaldr.
d. Kamera lei yakn ekim olmaldr.
e. Mutlaka ayak kullanlmaldr.
8. Eldeki bir flk kaynandan yumuflak flk elde etmek
iin afladaki yntemlerden hangisi daha iyi sonu verir?
a. Iflk kaynan nesneye olabildiince yaklafltrmak
b. Iflk kaynan tepe fl olarak kullanmak amacyla ykseltmek
c. Sa ve omuz snrlarn belirginlefltirmek iin fl arkadan vermek
d. Ifl toplu (spot) ayarda kullanmak
e. Ifl duvar gibi bir yzeye ynlendirerek nesne
zerine dolayl dflmesini salamak
9. Afladaki durumlardan hangisinde kamerann
hareket ettirilmesi gerekmektedir?
a. Nesne zerine ok sert flk dfltnde
b. Kamera alt grfl noktasnda olduunda
c. Nesne ereveden kacak flekilde hareket ettiinde
d. Nesne kameraya doru yaklaflmakta olduunda
e. Kamera ayak zerinde olmadnda
10. Afladakilerden hangisi bir yatay evrinme hareketidir?
a. Yukar evrinme
b. Kflegen evrinme
c. Kamera ile birlikte yrme
d. Sola evrinme
e. Tersinir hareket
95
1. b
Sra Sizde 1
Perspektif asndan yapacanz ekimlerin sonucunu
tam olarak gzleyebilmeniz iin uygulamada da belirtildii gibi her iki ekimin ayn lekte ekilmesi gerekir.
fiekilde de grlecei gibi, her iki ekimin derece cinsinden alar farkl olmakla birlikte, nesnelerle kamera
aras uzaklk fark ekim leklerini ayn dzeye getirmektedir.
2. e
3. a
4. c
5. d
6. b
7. a
8. e
9. c
10. d
Yantnz yanlfl ise Amatr Video Kavram

bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Amatr Video Kavram
Yantnz yanlfl ise Kameralar ve eflitleri bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Aydnlatma/ Renk Scakl bafll altnda size verilen bilgileri yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Aydnlatma/ Renk Scakl bafll altnda size verilen bilgileri yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamera Menleri/ Pozlama bafll altnda size verilen bilgileri yeniden
gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamera Menleri/ Netlik
Yantnz yanlfl ise Aydnlatma/ Ifln Toplu
veya Dank Olmas bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Temel Kamera Hareketleri
Yantnz yanlfl ise Temel Kamera Hareketleri/
evrinme Hareketi bafll altnda size verilen
bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Fiziksel Kaydrma Hareketi
Dar A
4 metre
Fiziksel Kaydrma Hareketi
Genifl
A
0.5 metre
Ayn lekte, fiziksel ve optik kaydrma hareketleriyle

yaplan iki ekimin flematik anlatm.
Kamera yerine fotoraf makinesi kullanlarak elde edilen sonu grntler arasndaki perspektif fark rnek
fotoraflarda grlmektedir. Konu mankeni olarak kullanlan kalemlerin durumu her iki fotorafta da ayndr
(birbirlerine paraleldirler). ki fotoraf arasnda oluflan
perspektif fark aka grlmektedir.
Kamera uzaktan nesnelere optik kaydrma ile yaklaflmfltr (zoom yaparak ay daraltmfltr).
96

Fotoraf 4.6: Coflkun Erdnmez
Dier tm fotoraflar Abdlkadir Candemir tarafndan
ekilmifltir.
fiekil 4.1: Burhan Bilgi
Kamera nesnelere fiziksel olarak kaydrma hareketiyle

yaklaflmfltr (genifl a).
Sra Sizde 2
Kameranzla ileri (ne) optik kaydrma yaparak veya fiziksel olarak yaklaflmanz nesnelerin grnt erevesinde daha ok yer kaplamalarna, daha byk grnmelerine yol aar. Bylece izleyici ayrntlar daha iyi
grmfl olur. Tersini yaptnzda yani nesnelerden fiziksel ya da optik yolla uzaklafltnzda ekim leinin genele doru genifllediini greceksiniz. Konularnza her iki yntemi ayn anda kullanarak yaklafltnzda nesnelerin daha hzl bydn greceksiniz. Her
iki yntemi tersine yaptnzda ise tersinir bir kaydrma
hareketi yapmfl olursunuz. Tersinir hareket srasnda fiziksel ve optik kaydrma hareketlerini ayn hzda yaparsanz kamera leinin sabit kaldn greceksiniz. Bu
hareket baflarl yapldnda izleyicinin iini kaldran
farkl bir kaydrma hareketi gereklefltirilmifl olur.
Lyver, D. & Swainson G. (2000). Basics of Video Production (reprinted). Focal Press.
Media College. Common Lighting Terminology.
www.mediacollege.com/lighting. Wavelength Media. Eriflim tarihi: 28.06.2010
Media College. How to Make Better Home Videos.
www.mediacollege.com/video. Wavelength Media.
Eriflim tarihi: 28.06.2010
Uak, B. Stok Fotoraflk ve Video (Yaymlanmamfl
Ders Notlar). www.dijitalakademi.com. Eriflim tarihi: 20.06.2010
Amalarmz
N
N
N
N

Sualt kamera kabinlerinin kullanm zelliklerini aklayabilecek,
Sualt ortamnn aydnlatma koflullarn tanmlayabilecek,
Sualt video ekim tekniklerini uygulayabilecek,
ekim sonras ifllemleri listeleyerek uygulayabilecek bilgi ve becerilere sahip
olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Sualtnda Video
Sualt Kamera Kabinleri
Housing
Sualt Kamera ekim Teknikleri

Videoda Kurgu
indekiler
Videonun Kullanm
Alanlar
Sualt Kameramanl
GRfi
SUALTINDAN TRKYE
LK SUALTI FLMLER
SUALTINDA VDEO EKMEK
Sualt Kameramanl
GRfi
lkemiz denizlerinin ekolojik olarak srekli fakirlefltii gzard edilemez bir gerektir. Bu denizler gerek kken bakmndan, gerekse jeolojik ve ekolojik zellikleri ynnden tamamen farkl zelliklere sahiptir. Dolaysyla her bir denizin kendine zg bir flora (bitki topluluu) ve faunas (hayvan topluluu) mevcuttur. Barndrdklar ortak trler asndan Karadeniz ile Marmara Denizi birbirine yaknken, Akdenizin canl topluluklar Ege Denizi ile benzer yap sergilemektedir. Son
yllarda besleyici elementlerin artmasyla zenginleflen Karadenize beslenme amal gelen trlerin saysnda artfl grlmektedir. Karadeniz, tr eflitlilii asndan
Akdeniz ve Ege Denizi ile kyaslanmasa da populasyon asndan olduka zengindir.
Dier taraftan Akdeniz, Suveyfl Kanal yoluyla nemli bir denizel canl geifline
sahne olmaktadr. Yerli trler azalrken, egzotik trler hzla artmaktadr. Akdeniz
hzla tropiklefliyor diyebiliriz.
SUALTINDAN TRKYE
lkemizi evreleyen denizlerde 5.000 civarnda omurgasz, 450 civarnda balk ve
400 civarnda alg trnn yaflad ifade edilmektedir. Bu belirgin canl gruplarnn
yannda nispeten az sayda trle kylarmzda dalm gsteren deniz kaplumbaalar, deniz kufllar ve deniz memelileri (balina, yunus, Akdeniz foku) de eklendiinde, kabaca 6.000 kadar trn Trkiye kylarnda saptand grlmektedir.
Mevcut canllarn kkenleri incelendiinde, yaklaflk % 60lk byk ksmnn Atlantik kkenli olduu, geri kalan ksmn ise kozmopolit (dnya denizlerinde yaygn dalm gsteren), Akdenize endemik (yeryznde sadece Akdenizde dalm
gsteren) ve egzotik (Akdenize Sveyfl kanal veya Cebelitark yoluyla giren istilac ve yaylmc) trlerden olufltuu grlmektedir. Bir rnek vermek gerekirse,
Kzldenizde 1200 civarnda balk trnn yaflad ve bunlardan 600 kadar trn
endemik olduu bilinmektedir. Kylarmzdaki endemik deniz balklarnn says
ise sadece 70-80 civarndadr. Buradan, denizel canl kaynaklarn ne kadar zveriyle korumamz gerektiini kolaylkla anlamak mmkndr (bu konular aklayc olmas asndan tablolafltrlmfltr).
100
Tablo 5.1
Trkiye sularnda
yaflayan canl
trlerinin saysal
dalm
Omurgasz sualt canllar
5.000 tr
Balklar
450 tr
Alg trleri
400 tr
Akdeniz foku, balina ve yunus trleriyle birlikte
6.000 tr (yaklaflk toplam)
Tablo 5.2
Trkiye kylarnda
var olan sualt
canllarnn kken
yaps.
Atlantik Okyanusu Kkenli
Pelajik: Zeminden yzeye

kadar olan su ktlesine
verilen isimdir. Yunanca
pelagos szcnden
tremifltir.
Faunal Yap: Denizel
alandaki hayvan
topluklarna verilen genel
isimdir.
Floral Yap: Denizel alandaki
bitki topluluklarna verilen
isimdir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
%60
Kozmopolit ( dnya denizle%40

rinde yaygn dalm gsteren)
Endemik (yerel)
Egzotik (tropik denizlerden
gelen trler)
Corafi adan bir gl andran Karadenizin yaklaflk 100 metre derinliklerden

sonra hidrojen slfre bal olarak canl yaflamna izin vermemesi, % 0.17 mg/l civarndaki dflk tuzluluu, zellikle bat kylarndan dklen pek ok nehire bal olarak maruz kald kirlilik etkisi, dier taraftan da olduka yksek besleyici elementlerin getirdii zengin pelajik balk topluluklaryla son derece farkl bir ekosistem olduu bilinmektedir. Karadenizdeki tr says, her ne kadar dier denizlerimize gre dflk olsa da, en yksek endemizm oranna bu denizde rastlanr. Ege
Denizi ile Karadeniz arasnda bir kpr durumunda bulunan Marmara Denizi, konum itibaryla her iki denizden de etkilenen faunal ve floral bir yapya sahiptir.
Ancak bir asr ncesine kadar orfozlarn yaflad bilinen bu i deniz, tamamen insan kaynakl etkenlere bal olarak zaman iinde ciddi ekolojik problemlere maruz kalmfltr. Ekonomik deeri yksek pek ok baln g yolu zerinde bulunmas, farkl aknt yaps ve boazlar sistemiyle Marmara Denizi, kendini toparlamaya alflan zel bir ekosistem olma zelliini korumaktadr. Yukarda Marmara
Denizi ve gneyde Akdeniz etkisinde bir havza konumundaki Ege Denizi, son derece yksek biyolojik eflitlilii ile gze arpan zengin bir ekosistemdir. Posidonia tr deniz ayrlar, Akdeniz foku, yunuslar, balinalar, denizatlar, eflkina balklar gibi pek ok nesli tehdit altnda ve korumaya alnmfl tre ev sahiplii yapan
Ege Denizi, btn Akdeniz ekosistemindeki en dinamik ortamlardan birisidir. Akdeniz kylarmz, nispeten yksek tuzluluu ve dflk besleyicilii ile Ege Denizine gre daha az tre sahiptir. Ancak son yzylda etkileri arpc flekilde artan
istilac ve yaylmc organizmalarn bu blgeye yerleflmesiyle pek ok bilim adamnn ilgisini eken bir ortam oluflmufltur.
zellikle son 10 ylda deniz bilimleri alannda artan bilimsel alflmalar ile biyolojik eflitliliimiz hakknda daha fazla bilgiye sahip olsak da, halen edindiklerimiz okyanusta bir damladan fazla deildir. Hzla artan dnya nfusu, sanayileflSZDE
me, deniz SIRA
kylarndaki
kirlenme tehlikesi, istilac organizmalar ve buna benzer
pek ok olumsuz etkene dayanmaya alflan canl topluluklarnn, her zamandan
daha fazlaDbilinli
korunmaya ihtiyalar vardr. Sualt fotoraflnn ve videonun
fi N E L M
geliflimine bal olarak, deniz arafltrmalarnda elde edilen bilgilerde de gzle grlr bir artfltan sz edilebilir. ekilen her kare, sanatsal zellikler barndrmakla
S O R U
beraber, ayn
zamanda ortam hakknda bilgi salayan belgeler durumundadr.
Denizlerimizde
her keflif, aslnda i dnyamza yaptmz bir yolculuktur ve
D K Kyaptmz
AT
bunu korumak, yaflatmak ve gelecek kuflaklara aktarabilmek iin Trkiyeye sualtndan
bakmak gerekir.
SIRA SZDE
N N
AMALARIMIZ
K T A P
5. nite - Sualt Kameramanl
LK SUALTI FLMLER
Sinemann geliflme yllarnda sualtna ilgisiz kalmayan yapmclar 1916da ticari anlamda ilk sualt filmi Deniz Altnda 20.000 Fersah gsterime sokar.
Kaptan Nemoyu Alan Holubarn canlandrd bu siyah-beyaz filmin konusu, bir dier Jules Verne roman olan Gizemli Adayla birlefltirilmifl (Mysterious Island) oyuncular ve grevli ekip ekimler srasnda gelifltirilmifl FleusDavis Solutucular ile dalfllar yapmfltr. ekimler Bahamalarda gnefl flnn 150 feete kadar inebildii berrak sularda gereklefltirilir. Mart 1914te,
Nassau yaknlarnda Williamson ilk sualt grntlerini kaydeder... 1916da
alfl yapldnda, Amerika apnda gifle rekorlar krmfltr, bunun nedeni
de dnyann ilk sualt filmi olmas ve pek ok zel efekti iermesidir.
Hans Hass 23 Ocak 1919da domufl, zellikle kpekbalklar zerine yapt belgesellerle tannan nc bir balkadamdr. lk sualt filmi Sualtnda Takip (Stalking Under Water)i 1940ta tamamlad. Universum Film tarafndan
yaynland. Orijinal olarak 16 dakika sryordu ve sinemalarda asl filmden
nce gsteriliyordu, ancak daha sonra Adriyatik Denizinde yaplan ek ekimlerle uzatld. 1942de ikinci sualt filmini Kpekbalklar Arasnda nsan
(Men Among Sharks) tamamlad. Bu film 84 dakika sryordu ve Ege Denizi ve Giritte yaplmflt. Filmin vurgusu dalglarn kpekbalklaryla olan
iliflkisiydi. Ayrca Hassn ekmifl olduu Kzldenizin Altnda (Under The
Red Sea) adl belgesel 1951deki Venedik Film Festivalinde En yi Belgesel dln ald.
lk ticari sualt filminin ardndan geen 26 yldan sonra Cecil B. De Millenin
ynettii Dk Dalfla Gidiyor (Reap the Wild Wind) ile karfllaflyoruz. Filmin konusu, bir arama-kurtarma teknesinin kaptan ve dalgc olan Jack Stuartn hayatdr. Bu rol John Wayne canlandrmaktadr.
Bu filmden ksa bir sre sonra, 1943de Jacques Cousteau ile Frederic Dumas kendi ilk sualt filmleri olan 60 Feet Aflada (Sixty Feet Down) tamamlayabildiler. O dnemde sinema filmlerini bulabilmek ok zor olduu
iin ikili, bir Leica kamerada kullanlmak zere bulabildikleri kadar 35 mm.
film rulosu satn alr. Cousteaunun kars Simone ise, bu rulolar yatak arflafnn altnda birbirine yapfltrarak ekler. lk ekimler, zpknla balk avlayan Dumasn grntleridir ve kameraman da Cousteaudur. Filmin Paristeki galas ilgiyle izlenir ve izleyicilerin ou Nazi Subaydr.
Sualt filmleriyle ilgili byk patlama 1950li yllarda yaflanr. 1951de Kurbaaadamlar, 1953de 12 Mil Sl Altnda, 1958de Sualt Savafls ve
1954 ylnda televizyon iin yaplmfl ilk sualt belgesel dizisi Deniz Krall
(Kingdom Of The Sea) yaynlanr. Dizide dalfl eitiminden sz edilen canl blmlerde ayn yl 63 metreye dalarak rekor kracak olan Zale Parry rol
alr. 1955te Hollywoodun yeni yzlerinden Jayne Mansfieldin de oyuncu
kadrosunda yer ald Sualt (Underwater) adl romantik filmin Floridada
gereklefltirilen galasnda davetlilerin bazlar scuba ekipman giyerek filmi
sualtndaki bir ekrandan izlerler.
1956da J. Cousteau ve yardmc ynetmeni Louis Malle, Sessiz Dnya (Silent World) ile Cannes Film Festivalinde Altn Palmiye dln kazanr.
Dnya apnda byk bir kitlenin izleme olana bulduu belgesel, ayn zamanda izleyicilere Cousteaunun arafltrma gemisi ve yzen film stdyosu
olan Calypsoyu tantmaktadr.
101
102
1957 ylnda Zale Perry ve Al Tillman, Los Angelesde Dnyann ilk Uluslararas Film Festivalini organize ederler.
1963de Chuck Connors ve Luke Halpin Flipper gsterime koyarlar. zgr Willy de bu yllarda ekilir.
1975 ylnda ise Stephen Spilbergin ynettii Jaws serisi sinema dnyasna
girer. Bu film serisi byk gifle haslat krsa da sualt dnyasna pozitif katk salamaz ve birok insanda kpekbal fobisi yaratr. 1999da ekilen
Derin Mavi de ayn tema ile giflelere oynamaktadr.
1988 ylnda ekilen Byk Mavi (The Big Blue) serbest dalfl rekortmenleri talyan Enzo Majorca ve Fransz Jaques Mayolun yaflamlar ve aralarndaki rekabeti dramatize ederek ekranlara yanstr. Bu film sahnelerinin yan
sra Eric Serrann mzikleriyle de byk baflar kazanr.
1989 ylnda gsterime giren James Cameronun ynettii Abis (The Abyss)
sualtyla ilgili En Gzel Bilim-Kurgu Filmi olarak tarihe geecektir.
1980li yllardan sonra belgesel filmlerde Discovery ve National Geographic
gibi televizyon kanallarnn devreye girmesiyle patlama olur. Bunu daha
sonra da BBC izleyecektir. Bugn bu televizyon kanallarn yaptklaryla milyonlarca insan derin mavilikler konusunda bilgi sahibi olmaktadr.
SUALTINDA VDEO EKMEK

Gnmzde saysal teknolojinin getirdii olanaklarla kameralarn ifllevleri bir yandan geliflip eflitlenirken; bir yandan da neredeyse her ifllevin bir otomatik konumu var olmaya bafllamfltr. Kameranzn tm ayarlarn otomatik konuma alp, uygun sualt kabinine yerlefltirdiinizde sualtnda hemen her fleyi ekmeniz mmkndr. ekiminiz bitirip, kaytlar izlediinizde grntlerin ilk bakflta olduka
yeterli olduunu ama yine de televizyonda izlediiniz sualt belgesellerindeki ekimlere benzemediini grrsnz. Buna yol aan temel nedenler nite boyunca
birlikte gzden geireceimiz teknik uygulamalar ve sualtnn karaya gre farkl
olan ortam yapsdr.
Grntleri izledike fark edeceiniz teknik hatalar; titreme ve sallantlar, kendiliinden bozulan netlik, ani parlama ve kararmayla kendini gsteren pozlama
hatalar, uzak kald iin yeterince alglanamayan hareketli canllar gibi yeri geldike deineceimiz flekillerde kendini gsterebilir. Kuramsal dzeyde ne kadar
donanml da olsanz; ekimlerinizin daha az hatal, izlenmesi keyif veren grntler haline gelmesi daha ok uygulama yapmakla olasdr. Bu nitenin asl amac
da sizleri sualtnda uygulama yapmaya hazr duruma getirmektir. Unutulmamas
gereken asl nokta ise; Sualt Fotorafl nitesinde de genifl bir flekilde deinildii gibi, sualtnda baflarl fotoraf ve film ekebilmenin n koflulu suyla btnleflme derecesinde iyi bir dalg olmanzdan gemektedir.
Sualt Kamera Kabinleri (Housingler) ve Denetimler

Video Kamera Kabinleri
(housing): Video
kameralarn slanmalarn
ve sualtnda basntan zarar
grmelerini nlemek
amacyla gelifltirilmifl, baz
denetim zellikleri dflardan
yaplabilen su geirmez
koruyucu klf.
Basit video kamera kabinleri, genellikle eflitli ifllevlerin kontrollerini, ama, kapama ve yaknlaflma/ uzaklaflmann (zoom) gerekliliklerini aa vurmak adna kstlarlar, bu durumda da kamera otomatik modda alflr. Kabinin karmaflklk dzeyi arttka, kontrol dmeleri seenekleri ve kameray zelliklerine gre alfltrma zgrl de artar. En karmaflk, ileri dzey kamera kabinleri kamerann her
trl zelliini, otomatik ya da el ile ayarlanabilen modda, farkl rtc hzlarnda
ve diyafram ayarlarnda kullanabilme iznini verir. Bu zellikler videoculuun (videography) alann fark edilecek dzeyde geniflletmektedir. Ancak, videolar gzel
SZDEKameramanl
5. niteSIRA
- Sualt
SIRA SZDE
103
yapan teknik zellikler deildir. Pek ok uluslararas dl, basit

D fi yerel
N E L Mkameralar
otomatik modda kullanan video kamera kullanclar (videographer) tarafndan kazanlmfltr. Keyif veren videolar kaynan beyinden (zihinden) alr; iyi teknikler
S O R U
ve kamera kontrol ile video eken her kifli, ilgin, zarif bir retim yapabilir.
D K K A Alanlar
T
Sualtnda kullanlan video kamera kabinlerinin amac Fotorafn Kullanm
kitabnzn Sualt Fotorafl nitesinde grdnz su geirmez koruyucu kabinlerle ayndr. Temel ama her ikisinde de sudan ve suyun yaratt basntanSIRA
etkilenebilecek
olan
SZDE
fotoraf makinesi veya kameray korumaktr. Sz konusu Sualt Fotorafl nitesini
gzden geirmeniz bu nitedeki baz noktalar daha iyi anlamanza yardmc olacaktr.
AMALARIMIZ
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
K T A P
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Fotoraf 5.1
Ak durumda bir
sualt kamera
K T A P
kabini.
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Kamera zerindeki Denetimler

Kamerann iflleyiflini bilirseniz ve onu sualt kabiniyle birlikte tereddde dflmeksizin kullanabilirseniz, yaratc yeteneklerinizi tam olarak ortaya koyabilme zgrlne sahip olursunuz. Kamera zerinde bulunan tm denetimlerin ana zelliklerini ve bunlarn ifllevlerini tam olarak anlayarak ve uygulayarak denemelisiniz. Bu ifllem karada yaplmaldr. Sorunlar sualtnda zmeyi denemeyin. Bu olduka zordur. nk havanz ve zamannz kstldr. Kamera ve kabinler olduka fazla eflitlilik gsterir bu nedenle de kullanm klavuzunu okumak ve bu kurallar uygulamak gereklidir. Ana denetim ifllevlerini birlikte gzden geirelim.
Odaklanma, Netlik (focus): Grntnn netliine iflaret eder: 1.2 mye (4ft)
odaklanmfl bir kamera en net odaklanmasn bu mesafede gereklefltirebilir. Bu,
otomatik odaklanma (autofocus) araclyla ya da elden (manuel) yaplabilir.
Ayarlanmfl odak uzaklnn nnde ya da tesinde, nesneler gittike daha az net
grnrler.
Eer kameranzn tam-menzil otomatik odaklanan yakn objektifi (full-range
autofocus macro objektifi) varsa, objektifin nnden snrsz dzeye kadar, 2.5
cmden (1in) daha az bir mesafeye odaklanabilecektir. Eer yakn moda sahip
104
standart bir objektifiniz (standart objektif with macro mode) varsa 1.2 mden (4ft)
snrsz bir uzakla kadar odaklayabilirsiniz - ancak yakn modunda, yakn modu
dmesine basmak ve onu bir kablo araclyla kilitlemeniz gerekmektedir. Bu
2.5 cmden (1 in) 1.2 mye (4 ft) kadar odaklamanza imkan verir, ancak dalflnz
boyunca yakn modundaki uzaklklara baml kalrsnz. Baz modellerde yakn
ekim objektifi suyun iinde dflardan taklabilmektedir. Bu da kameramana ayr
bir avantaj salar.
Her eflitten ou objektif genellikle odak uzunluu deifltirilebilir (zoom)
zelliktedir. Bu objektifler genifl adan, ok dar aya kadar farkl odak uzunluklarna ayarlanma imkan verir. Zoom oran ayn zamanda objektifin bytme gcn gsterir. 8x zoom, 10x zoom, 12x zoom gibi rakamlarla belirtilir, bu oran en
genifl a ile en dar a konumlar arasndaki bytme orandr. Bylece genifl ada 1 birim grnen bir nesne odak uzunluu arttrldnda 8, 10 ya da 12 kat daha yakn grnr.
Odak Uzunluu ve A: Objektifin ne kadar bir alan gsterdiine iflaret eder.
Geriye doru zoom yaplarak odak uzunluu azaltldnda (zoom out) odak
uzunluu en ksa dzeydedir ve a grnfl en genifltir. Bunun tersi yapldnda,
yani odak uzunluu en uzun konuma alndnda objektifin grd a daralr. Video objektiflerini fotoraf makinesi objektifleri ile karfllafltrmayn. Bilmeniz gereken, video kameralar genifl a ya da normal objektiflerle gelirler ve bunlar daha fazla dnfltrlebilirler. Sualt kabinleri genellikle ya da istee bal olan aksesuar olarak genifl a ve makro dnfltrclerle (converter) retilmektedirler.
Normal bir objektif, yakn ve uzak nesneleri gze normal olarak grnen
perspektifte gsterir. Genifl a objektif daha genifl bir grnt salar. Bu objektif,
daha byk nesneleri ekmenize imkan verir ve daha yakn uzaklkta olanlar da
ierir. Bu ann avantaj kamera ve nesne arasnda su kolonunu azaltr, bunun sonucunda da daha net, daha renkli grntler ortaya kar. Genifl a objektif, genifl-a perspektifiyle, biri dierinin ardnda duran iki nesnenin grnmesine de etki eder. Videoda baflarl olabilmek iin, rnein, bir dalg, televizyon ekrannda
uzaklk olarak normal grnebilmek iin, bir resifin arkasnda yapay bir flekilde
ona yakn durmaldr.
Fotoraf 5.2
Normal ayla
ekilmifl palyao
bal ve arka
planda dalg.
105
Alan derinlii, ayarlanmfl bir mesafedeki net odak noktasnn nnde ve tesinde uzanan ve grntde bulunan, alandr. Bunu bir sayfa kenar netlii gibi dflnebilirsiniz. Videoda bu olduka nemli bir alandr. Fotoraf makinelerinin aksine, video kameralar alan derinlii gstergesi iermezler, nk bu alanda ok
nemli bir faktr deildir.
Fotoraf 5.3
Netliin atmaca
balna yapld
bu grntde
azalan alan
derinlii nedeniyle
arka plann
bulanklaflt
grlyor.
Diyafram (Aklk, Aperture), fln objektiften gemesini salayan aklktr.

Video kameray otomatik moda ayarladmzda, objektif gnefle ya da olduka
gl yanstma zellii taflyan bir yzeye yneltilmedii srece, otomatik olarak
herhangi bir durumda uygun diyafram duran poz iin seer. Baz kabinlerde diyafram duraklar el ile de ayarlanabilir, bylece sizin ne zaman ap ne zaman kapatacanza izin verilir. Bu zellik, yanstc bir dzeyde, rnein kumda karanlk
bir nesneyi ekmek iin kullanflldr. Otomatik modda, kamera yanlfl olarak, kum
gibi fazlaca yanstc bir ortamn fln deerlendirir. Ancak aklk kontrol mmknse diyafram deerini deifltirebilirsiniz. Bu da yanstrl yksek zeminlerde
otomatik pozlama kullanmann sonuca olumsuz etki yapacan gsterir.
106
Fotoraf 5.4
HD ekilmifl bir
video karesi.
Diyaframa el ile
mdahale edilerek
yanstc ortamn
asl nesneyi
karartmas
nlenmifltir.
Screw-on dnflen objektif, genellikle genifl adr ve kamera objektiflerine, objektiflerin odak uzunluklarn deifltirmek iin eklenir. Bu sualt grnt avcl
konusunda byk bir amaca hizmet eder; nesneye yaknlaflmak ve byk de olsa onu yine de btnlyle yakalamak. Baz st dzey sualt kabinleri olduka
sradfl bir genifl a salar ve daha zverili, profesyonel ifller iin yakn mesafe objektifler kullanlr.
rtc hz, grntnn ne kadar sre pozlanacan kontrol eden sistemdir.
Bir video kamera iin standart rtc hz deeri 1/50 saniyedir (filmden farkl olarak saniyede 25 kare). Amaca bal olarak bu hzn katlar fleklinde rtc hzn
ykseltmek ve dflrmek mmkndr. Yksek rtc hzlar, bazen hzl hareket
eden nesnelerde oluflabilecek blur grnty engellemek amacyla kullanlr. Video kameralarda rtc hznn blur etkisini dzeltmedeki etkisi snrldr. zellikle ar gsterim (slow motion) yapabilmek amacyla yaplan ekimlerde saniyede
ekilen kare saysn ykseltmek gerekir ki, bu konuda yeterli dzeylere kabilmek iin daha profesyonel kameralar gerekir. rtc hzn ykseltmek bir miktar
pozlama kaybna da yol aar.
Fotoraf 5.5
Standart rtc
hz ayarnda
yaplan bir video
ekiminde, boru
kurdu doal
grntsyle
kaydedilirken; sol
arka planda
grnen sivri
burun karagz
hareketinden
dolay blur
oluflturmufl.
107
Fotoraf 5.6
Dalgtan kamaya
alflan bir
mazak
yakalamak iin
kameramann
yapt evrinme
hareketiyle
zeminde oluflan
blur ve asl
nesnenin
hareketinin
yakaland bir
video karesi
grlyor.
Beyaz ayar (white balance) videonun en nemli kontrollerinden birisidir ve

bitmifl alflmada rengin kalitesinin dzgn olmasn salar. Beyaz dengesi, hangi
flk kaynann tam beyaz olarak kullanlaca konusunda kameraya yol gsterir.
Bu da dier btn renklerin hesaplanmas iin bir lt olur. Doru kullanldnda, kaytl grntde btn renklerin doal grnmesini salar. Drt temel otomatik ayardan seim yaplabilir.
1.
2.
3.
4.
Gnefl fl ayar
Parlak, doal olarak gnefl fl vuran suda, video flklarnn yalnzca

glgeleri doldurmak amacyla uyguland ekimlerde kullanlr.
Kapal alan ya da
yapay flk ayar
Video flklar, fln byk ksmn ya da tamamn salad zamanlarda (genellikle yakn ekilen nesnelerde) kullanlr. Bu her zaman video flklaryla gece kullanlmaldr. Bu ayar, 4 metreden (13ft) daha s
sularda krmzms flk dzenleyici filtrenin kullanld bir ekim yaplrken de uygulanr. Kamera otomatie ayarland zaman, ayn dalflta
gnefl fl ve video fl sk sk deiflimli kullanldnda beyaz denge
ayar olduka iyi alflr. El ile ayar yaplan modu kullanyorsanz, beyaz denge nceden ayarlanmaldr.
Beyazlk balans
(manuel, el ile uygulama)
Karmaflk kamera kabinlerinde kullanlan bir ayardr. Bu, beyaz dengeyi sualtnda ayarlamaya veya deifltirmeye yarar. Bu zellik ayn zamanda ileri dzey renk ayarlarnda da kullanlr. Karada, white balance sensoruna standart beyaz yerine mavi tanmlanrsa, rnein, gnbatmndaki turuncu renk daha gl grnr. Benzeri flekilde, mavi
bir deniz manzaras, turuncu renk beyaz dengesinin referans noktas
olduunda mavi renk daha mavi gzkmeye zorlanmfl olur.
Otomatik kilit
Video kamera otomatik moddayken btn zellikleri kilitler. Bu zellik, kamerann btn zelliklerinin tamamen otomatik olmasn istiyorsanz ak olmal, kameray kendiniz ayarlamak istiyorsanz kapal
olmaldr. Her iki modun da kullanmna izin veren kamera kabinlerinde otomatik kilit genellikle sol ksmdadr.
Tablo 5.3
Kamerada beyaz
denge modlar.
108
Yeni geliflmifl kameralarda beyaz ayarn manuel olarak yapabilmeniz de mmkndr. Su altnda inilen derinliklere bal olarak deiflen ortamn renk scakln
manuel olarak her an dengelemenize yarayan kumanda dmeleri vardr.
Kameray netlemek: Otomatik modda, kameranz nesneyi sabit grd anda
odaklanr. Bu durum, zellik doru bir flekilde alflmaya bafllamadan nce ufak
bir zaman farkna neden olur. Karmaflk kamera kabinleri, otomatik odaklamann
iyi alflmad durumlar iin (bulank, dflk kontrastl nesneler, kstl grfl ortam, olduka kirli sular gibi) bir dmeyle manuel moda gemenize olanak salar.
Otomatik odaklama objektifin merkezi blgelerinde uygulanmas durumunda baz nlemler almalsnz.
Otomatik odaklama, grntnn merkezi blgelerinde hem kontrast hem de doku olmas halinde iyi alflr.
Otomatik odaklama, nesne bakacn orta ksmn dolduracak flekilde ise, iyi alflr.
Otomatik odaklamann yaratt zaman fark unutulmamaldr. Kamera bekleme (stand-by) moduna alnr, birka saniye boyunca otomatik odaklamann
devreye girmesi amacyla nesneye odaklanarak beklenir, sonra ekim yaplr.
Otomatik odaklama, gezinen objeler ve hareketli kamera iin uygun deildir
nk ifllemleri karflr. Nesne hzl hareket eden ortamda deifltike otomatik
odaklama avlama moduna geer, srekli olarak minimum uzaklk ve snrllkta
en iyi odakland noktay arar. Kirli sularda, zellikle flk kullandnzda, otomatik odaklama nesne yerine etrafndaki ufak cisimciklere younlaflr.
Manuel (el ile) odaklama size daha fazla kontrol verir ve anlk odak deiflimlerinden kanmanz salar.
ncelikle, fiziksel olarak kamera-nesne mesafesini belirleyin.

Kameray en net olarak grnmesini istediiniz alana hedefleyin - insanlar ve
hayvanlar iin, bu alan genellikle gzlerdir.
Kameranzn zoom ayaryla en dar aya gein ve manuel olarak bakataki en
net grnty elde edin. Baz kameralarda objektif yaklaflk 1m (3ft)den daha
yakna odaklamayabilir.
Sonra, kamera-nesne aras mesafenizi korumaya devam ederek grntden zoom zelliiyle erevede arzu ettiiniz grnt boyutuna ulaflana kadar uzaklafln ve ekiminizi yapn.
Daha sonra dar aya geseniz bile nesne ile olan uzaklnz deiflmedii srece netliiniz bozulmaz.
Kameranz otomatik ve manuel odaklama arasnda bir geifl yapabilme zelliine sahipse, ikisini birlikte kullanabilirsiniz. Otomatik odaklama uzakl belirler
ve manuel odaklama odaklamann ayarlarn yapar. Ayn ifllemler her trl otomatik yakn ekim objektifi iin de kullanlabilir. Onlar zerinde deneyim kazanana
kadar bu odaklama tekniklerini mutlaka karada alfln.
Yakn ekim Modunda Odaklama: Kameranzn yakn ekim modunun kullanlmas iin aktive edilmesi gerekiyorsa ve sualtnda dflardan mdahale edemiyorsanz kameray kabine koymadan nce gerekli ayarlamalar ve ilaveleri yapn
ve odaklama iin zoom kontrollerini kullann.
Baka sistemleri: Pek ok yeni saysal video kamera ayarlanabilir elektronik bakalara sahiptir. Elde edilen grnty bytmek iin, sualt kabinleri genellikle
ayarlanabilir bytelere sahiptir (diyoptri). Maskeniz yznzdeyken bakacn gerekli ayarlamalarn byteci oynatarak ve baka ekranndaki yazlarn netliine
bakarak yapn. Birden ok kullanc kulland zaman kendilerine ait renkler belirlenip onlarla iflaretlenmelidir. Bylece deifltirilmifl olsa da kendi ayarlarnza geri
kavuflmufl olursunuz ancak ayarlar her seferinde kontrol etmek standart bir kural
olmaldr.
Sudayken zaman zaman zel olarak bakaca bakarsnz, bu da yanlardan gelen
fleyleri grmenize engel olur. Objektifi, grntleyeceiniz alana yneltin. Bir yandan da kabinin zerinden her iki gznz de ak olarak bakaca maskenizin birka santimetre nnden bakn. Bu sistem zellikle, hareket eden nesneleri ekmekte kullanlr. Ustalaflmann bir baflka yntemi ise ekrana tek gzle bakmaktr,
dier gzle de kamerann yanndan baklarak hedef alnr. Eer koruyucu kabininizde bir LCD monitr var ise zaten bunlarn hibirine gerek yoktur.
Bafllang dzeyinde olan kiflilerin en yaygn hatas nesneyi kamerann objektifi ile aramak ve bylece ekranda kt grnen ekim hareketlerine neden olmaktr. Konu ettiimiz yntemleri kullanmay deneyiniz. Hareketli canllarn ekimlerinde kameranzn anlamsz bir flekilde saa-sola evrinmesinin ve sarslmalarn;
btn bu hareketlerden dolay da ortaya kacak netsizliklerin oluflmamas iin yzerliinizin ok iyi olmas gerekir. Zaten son derece rkek olan balk srlerini karmadan grntleyebilmek iin dengenizi salamaya alflmak, istem dfl dzey
deifltirmek gibi konularla uraflmamalsnz. Nasl ki karada bir ifl yaparken srekli dengenizle uraflmyorsanz, sualtnda da bu ifllemin kendiliinden doal olarak
gerekleflmesi gerekir. Ksacas su ile, denge ile, yzerlik ile sorununuz olmad
oranda ekim yaptnz nesnelere odaklanabilirsiniz.
Sinyal gsterimleri (uyarlar): Sualtnda ekrannzda pek ok sinyal gsterimleriyle karfllaflabilirsiniz. Genellikle pilin azalmfl olduunu ya da kasetinin bittiini
gsterirler. Ancak baz uyarlar daha ciddidir, nemden kaynakl buulanma gibi.
Kameranzla ilgili sinyallerin ne olduunu grmek iin kullanm klavuzuna baknz. Suya her iniflinizde ilk kontrolnz bu olmaldr. Gnmzde kullanlan kabinlerin ounda su uyar sistemleri mevcuttur.
Aydnlatma
S tropik sularda, pek ok video ekimi gnefl fl tarafndan mkemmel flekilde
aydnlatlr. Hatta derin saylabilecek metrelerde bile video kameralar fla olduka hassas olduundan ek flk kayna kullanlmakszn ekim yaplabilir. 4 m (13
ft)nin altnda, video flklarn kullanmadan krmz renk dzeltici filtre kullanlarak
renk ve grnt kalitesini arttrabilir, kaydedilmifl sahnelerin kalitesini nemli lde gelifltirebilirsiniz. Bu derinliin altnda renk dzeltici filtre kullanlmas, beyaz
denge yapay flk ayarna getirilmedii srece, istenmeyen genel bir krmzmsla
neden olur. Daha derinde, 20 m (65 ft)in altnda, filtre etkisini kaybeder ve kaldrlmaldr.
Grntnzde hem ayrnt hem de canl ve parlak renklerin ne kmasn istiyorsanz yapay flk kullanmak zorundasnz. Tabii ki bu yalnzca, ektiiniz nesne
109
110
fln vurduu alan ierisindeyse etkilidir. ou profesyonel ekimlerin, ek flk

kaynaklar olmakszn ekilmesi dflnlmezdir. Baz flk kaynaklar istenmeyen
renklendirmelere neden olabilirler. Bu nedenle flk kayna seimi son derece
nemlidir.
Fotoraf 5.7
Maara iinde ters
flkta ekilmifl siluet
bir grnt.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
D K K A T sourulmas, ek flk kaynaklar ve renk scakl konularnda Sualt

Su altnda renklerin
Fotorafl nitesinin ilgili blmlerini ltfen tekrar gzden geiriniz.
N N
SIRA SZDE
Yapay flk ok uzun mesafe ekimleri iin yeterince uzaa eriflemez ancak orta dzeyde uzak ve yakn mesafelerde grntnn kalitesini ve ekimin etkisini
AMALARIMIZ
olduka deifltirir.
Buna ek olarak flklar kullanmann bir baflka avantaj, fln
alan ierisinde bulunabilmesi iin sizi nesnenize yaklaflmaya zorlamasdr. Renk
dzeltici filtreleri flkla beraber kullanabilirsiniz. Ancak yakn mesafelerde 1m (3ft)
K da
T Adaha
P az) beyaz denge ayarn i mekan modundan kaldrmay ya
civarnda (ya
da deifltirmeyi unutmayn. Bu, sualt kameralarnda renkli baka veya monitrlerinin olmasn destekleme nedenlerinden birisidir. Rengin ok keskinlefltiini
T E L E V Z Y O N Gnmz ileri kamera kabinlerinde renk filtresi bir kolun
annda grebilirsiniz.
evrilmesiyle kaldrlabilir; dierlerinde ise kol ekilmeli ya da yerinden sklmelidir.
Iflklar ayn
2-3 metre aras (6.5-10 ft) bir mesafede bile, byk balk
N T E Rzamanda,
NET
srlerine hem renk hem de gmflms yansmalar eklemek iin de kullanlabilir. Ancak bu amaca gre flklarn yerleri ayarlanmal ve kamera ile ayn genifl a-
ya ve hedefe yneltilmelidir. Video flklar aralksz bir flk yaydndan hedeflenmesi, sabit bir kamera flndan ok daha kolaydr. Ancak video ekenler sklkla
flklarnn pozisyonunu kontrol etmeyi, doru hedefe gre tekrar ayarlamay unuturlar ve bu da sonularda beklenmedik siyah noktalara ve eksik flklandrma grlmesine yol aar.
Gnefl Ifl ve Kontrast

Dorudan, parlak gnefl fl genellikle yardmc olmas gerekirken aslnda iki nedenden dolay sorun oluflturur: aflr parlaklk ve/ veya ayn grntde yksek
kontrastl glgelerin oluflmas. Video kameralar bu durumlar eflit olarak kaydedemezler. Fazla parlak ksmlar yanmfl olarak kaydedilir, hibir detay iermeyen ve
beyaz, turuncu ya da sar grnmesi. Derin glgeler normalde yalnzca parlakl
glendiren ok gl flklarla kaydedilebilir.
Geliflmifl kamera ve kabin sistemlerinde farkl deerdeki filtrelerle, rnein younluk arttrc gri (ND) filtrelerle bu sorunlar giderilmektedir. Hatta yar sualt yar sust ekimlerde ya da suyun altndan yzeye doru yaptnz ekimlerde oluflabilecek parlaklk farkllklar bu filtreler yardmyla giderilmektedir.
Aflr parlakln olduu flartlarda 10 ile 12 m (33-40 ft)nin altnda, fln daha
fazla dald yerlerde ekim yapmak daha iyidir. Kamera yukar doru kaldrlarak ekim yaplan durumlar iin nlem alnmaldr, yine de yanmfl blmler olabilir. Gnefle arkanz dnmenizin, bir teknenin, resif duvarnn ya da mercanlarn
glgelerini kullanmanzn yardm olacaktr. Alternatif olarak, nesnenizi gneflin
nnde konumlandrarak gnefl flnlarnn hare fleklinden siluetler yaratabilirsiniz.
rtc hznz arttrrsanz, bu durum otomatik poz kontroln gnefl flnn
etkisinden korur. Manuel modda iris kontrol diyafram azalt modunda ayarlanrsa, genel parlakl da azaltmfl olursunuz. ektiklerinizi yksek kontrast olanlar ve
fazla parlak olanlar fleklinde gruplarsanz srekli dzenleme yapmak zorunda kalmazsnz. Ancak, yine de, o an o ekimi yapmak zorunda deilseniz yksek konstrasttan kanmak daha gvenlidir.
Bulutlu Gnler
Mantksal olarak dflnlenin aksine, bulutlu havalar video ekimi iin olduka
uygundur. Bulutlar gnefl fln ok daha gzel bir parlaklk haline getirerek datr ve videolarda kt sonular veren tm yksek kontrast problemlerini ortadan
kaldrr. Pek ok nesne, dalmfl flkta grntlendiinde daha estetik alglanr,
bunun nedeni sert glgelerin yumuflamasdr. Burada alnmas gereken tek nlem
20m (65ft)nin altndaki derinliklerden kanlmasdr ki bu ok zor deildir nk
en iyi hareketlilik zaten daha s olan sularda gerekleflir.
111
112
Fotoraf 5.8
stte sert flk
altnda ekilmifl
kontrast yksek bir
grnt; altta ise
yumuflak bir
aydnlanma
ortamnda elde
edilmifl kontrast
dengeli bir grnt
yer alyor.
Objektif Portu: Portlar,

kullanacanz objektife gre
farkllklar taflrlar. 50
derecelik bir adan 180
derecelik bir aya kadar
farkl objektifler ve bunlara
uygun portlar mevcuttur.
Sualtnda ideal olarak 120140 dereceye kadar
ulaflabilen objektifler ve
uygun portlar arzuladnz
grntleri almanz salar.
Objektif Portlar
Kullanm kolay kabinler genellikle dz objektif portlaryla retilirler nk bu
portlar daha genifl bir alanda grnt salar. Iflnlarn sualtnda krlma biimi bir
eflit bytme etkisi yaratr ve bunun sonucu olarak nesne gerekte olduundan
yaklaflk olarak %33 daha yakn grnr. Bunun nedeni objektifin de nesneyi, tpk sizin kendi gzlerinizle dz bir maskeden baktnzla grdnz gibi kaydetmesidir. Bu nedenle bakatan grdnz grnt, kaydedilen grnt ile ayn
zelliklere sahiptir.
113
Daha karmaflk olan kabinler hem dz hem bombeli portlarla retilirler ya da

bu aksesuarlarn sonradan monte edilmesiyle kullanlabilirler. Bombeli bir port, yarm kre biimindedir ve genifl a adaptrler araclyla genifl a grntlemeler
iin kullanlr. Byle dzelticiler otomatik odaklama motorunun bafl edebileceinden daha ar olmamaldr. Ancak kamera en az 30 cm (1 ft) aflaya kadar odaklama yapabilmelidir nk bombeli portlar ekstra bir objektif gibidirler. Nesneye 2
cm (6.5 ft) teden odaklanrlar, kamerada objektif yalnzca 30 cm (1 ft) uzaktaymfl
gibi grnr. Genifl a objektif ve bombeli port birleflimi objektifin odak uzakln korur ve bu nedenle alann derinliini arttrr. Parlakln olduu koflullarda 30
cm (1 ft)ten 6m (20 ft) kadar, kflelere netlik salar ve renklerin doygunluuna
katkda bulunur. Bu ufak netlik hatalarn da saklar.
Bombeli portun optik merkezi ve genifl a objektifi mkemmel bir flekilde ayn hizada olmaldr. Objektif diyaframnn merkezi bombeli portun kavisinin geometrik merkezinde olmaldr. Eer karada kamera kabinin ierisindeyken portu kabinden karrsanz, bunu lebilirsiniz ve bylece kamerann doru konumlandrldndan emin olursunuz. Odaklama genellikle nceden ayarlanmfl olduundan, yapmcsnn vermifl olduu talimatlara gre hareket etmelisiniz. Otomatik
netleme yapan objektiflerde, objektifin, nesnenin odak noktasn bulmasna izin
verilir ve manuel odaklama sayesinde bu noktaya kilitlenebilir.
ekime Hazrlk
Video ekiminin harika avantaj neredeyse kesinlikle gzel sonular annda elde
etmeniz ve her trl hatann ya da skc blmlerin kurgu esnasnda karlabilmesi, kurgulanabilmesidir. Videolar, video eken kifli bir ama belirlemiflse ve pozitif bir tavr iindeyse, daha heyecan vericidir. Baflarl bir video filminin amac elendirmek ve bilinlendirmek olmaldr, bu nedenle hayal gc, yaratclk ve sra
dfl olan grebilme yetenei hayati nem taflr.
yi video hikayeleri bir bafllang-geliflme sonucun yan sra, ritm, drama ve mizah da iermelidir. ekim yapmay renirken kurgu da gz nnde bulundurulduunda ortaya kan grntnz daha ok ynl olur ve ekim sonras yapm srecini ksaltr.
Kamera yerlefltirilmeden nce, kabini szntya karfl test etmek iin suya bofl
olarak indirin. Bir sznt varsa su yzeyinin altnda belli olacaktr.
Sudan karn,
SIRA SZDE
kurulayn ve kabini an. Kabinin o-ring taklan ksmlarn temizleyin ve yalayn,
sonra kapatn. Eer gerekliyse, kameranzn nceden yaplmas gereken ayarlarn
D fi N E L M
yapn. Kameray dikkatlice kabine yerlefltirin, kstrlmfl kablolardan
ya da bklmfl balant ksmlarndan kann. Kamera bir srg sistemine montelenmiflse,
S O R U
konumlandrrken bakatan kontrol edin.
O-ring: O-ringler kabine

suyun girmesini engelleyen
silikon ya da kauuk
contalardr. Yapsna uygun
(kauuk-silikon) greslerle
yalanr, temizlenir ve yerine
taklr. Skp takma ifllemi
basit ama bu ifl iin
retilmifl plastik aletle
yaplr. Kesinlikle bak,
tornavida gibi kesici
cisimler kullanlmamaldr.
O-ring takarken mutlaka
gn flnda yapn,
atladnz ya da
gremediiniz bir cisim
gznzden kamasn.
SIRA SZDE
Unutmayn ok byk
emeklerle satn aldnz
ekipmanlarnz bir ty, bir
sa paras yaDda
fibir
Nkum
ELM
tanesi yznden yok olabilir.
Bu konuda pratik bir eitim
alnmasnn yararl
S Oolaca
R U
dflnlr.
Bakata oluflan iki karanlk kfle kamerann doru bir flekilde merkeze
D K oturtulmadn,
KAT
drt karanlk kfle ise kamerann fazla genifl a iin konumlandrlmfl olduunu gsterir.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
114
Fotoraf 5.9
Dalfla hazr sualt
kamera donanm.
Bu kontrol ifllevlerini test etmek iin, kabini kapatn ve kameray bekleme

(standby) moduna aln, kaydedin, bekleme moduna aln, kapatn. Kameranz klimal odalarda hazrlamaktan kann. Eer zorundaysanz, ayrlmadan nce, kamerann iine silica-gel torbac yerlefltirin ve kabini kapatn, bylece buu, kabinin
dflnda oluflur.
Tekrar suda kontrol iin, kameray objektif portu aflaya bakacak flekilde baflnzn zerinde tutarak, afladan portun iinde su damlas olup olmadn kontrol
edin. Kameray sabit tutmal (kabininizin bir sznt-uyar sinyali olabilir) ve yatay ya
da yukarya doru dorultmalsnz. Dalfltan sonra, kameranz tatl suda durulayn.
Kendinizi durulayn ve kurulayn, daha sonra kabini kurutun. Nemin kameraya girmesine izin vermeyin. Kameray dflar karn ve bir sonraki dalfl iin hazrlayn.
Eer klimal bir odaya dnyorsanz kabini amak iin oraya kadar bekleyin.
Video ekim Teknikleri

Baflarnn yolu, profesyonel grnml bir sonuca ulaflmanz salayacak drt teknikte ustalaflmaktan geer:
ekim esnasnda kameranz sabit tutun.
Kamera tutufl teknikleri zerine alfltrma yapn.
Profesyonel ekim tekniklerini kullann.
ekimlerinizi kurgu tekniine ve kurallarna uygun yapn.
Kameray Sabit Tutun

Video, sabit konumda ya da hareketliyken, dinamik hareketi ekmek iindir. Televizyonda grnen ekimin gz yormamas iin, kamera ya yanlara sallanmakszn yavafla hareket ettirilmeli ya da tamamen hareketsiz tutulmaldr.
Kamera sizin bedeninize baldr, bu nedenle iflin srr vcut kontrolnde yatar.
Bu olmazsa, parann satn alabilecei en iyi donanm bile hibir ifle yaramaz. Kollarnz batmay nlemek iin srekli hareket halinde olursa kameray sabit tuta-
115
mazsnz. Suyun ortasnda asl durabilmelisiniz, parafltle atlayan birinin, paraflt almadan nceki doal yzfl, serbest dflfl halinde srklenmesi gibi. Yatay
flekilde yzkoyun uzanmfl haldeyken, kameray dirseklerinizi biraz krarak tutun.
Vcudunuzu nazike esnetin, bacaklarnz uzatn, paletlerinizi bir miktar ayrk tutun. Bu pozisyonda hareketsizce birka saniye durabilmelisiniz. Derin nefes alp
vermek bedeninizi ykseltebilir ya da batrabilir ancak bunu bilinli olarak denemeyin, nefesinizi vermeden kontrol dfl suda ykselmek hava embolisi geirmenize neden olabilir.
Dikey bir duruflu da birka saniye uygulayabilmelisiniz, yine paletlerinizi bir
miktar birbirinden ayr tutarak. Bunun srr arlklarn doru alnmfl olmas ve
denge yeleinizde (BC) neredeyse hi hava olmamasdr. Havann dolaflm adna ya da arlklarda bir deiflim dengenizi bozacaktr; durun ve havanz ya da
arlk kemerinizin pozisyonunu tekrar ayarlayn.
Kameranz ayn zamanda hibir tarafa kaymakszn dengede olmaldr. Herhangi bir yne kayarsa sizin dengenizi bozar ve bilek yorgunluuna neden olur. Sisteminizi bir havuzda ya da durulama tanknda test edin. Sualt kamera kabininize
bantla kare fleklinde kumafllar yapfltrarak arlklar ekleyin. Yzerlii, kesilmifl
neopren paralar ve kpk paralaryla arttrn. Fazlaca ar sistemler iin zerine
kontrolleri kullanabilmek amacyla delikler kesilmifl neopren klf gibi, ifle yarar
ve kameray darbelerden korur.
Hava Embolisi: Dalmak,

kendi iinde kurallar olan
ve snrlar belirlenen bir dizi
teknik bilgi ve beceriyi
gerektirir. nifl ve kfl
hznz, kflta durmanz
gereken gvenlik duraklar
dalfl ncesi planlamada
gzden geirilir. Bu
kurallara uymadnz
zaman sknt yaflarsnz ve
bunlarn en nemlilerinden
birisi hava embolisidir.
Akcierlerde yksek
basntan dolay meydana
gelen en nemli hasar,
havann kan dolaflm
sistemine girmesi ve
yrtlmfl alveollerden akcier
klcal damarlarna gemesi
ile oluflur. Emboli, her hangi
bir yabanc maddenin kan
dolaflm sistemine girerek
kan dolaflmn
engellemesidir.
Fotoraf 5.10
Sualtnda
dengenizi ve
yzerliinizi
salamanz ok
nemlidir.
Denge Yelei (BC, BCD,

Bouyancy Control Device):
Bir SCUBA takmnn iinde
yer alan, sualtnda arlk
eflitlememize, uygun yzerlik
elde etmemize ve gerektii
hallerde yzeyde kalmamza
yarayan bir dengeleyicidir.
Yelein dorudan tpe
balants vardr.
Gerektiinde tpten hava
baslarak fliflirilebilir. Ayn
flekilde bir valfe baslarak
hava dflar atlabilir.
Fotoraf ve
kameramanlarn elleri dier
dalglarla
karfllafltrldnda her
zaman doludur. Bu durum
kulak eflitleme, denge
yeleini kullanma gibi
durumlarda zorluklar
yaratabilir. Bu zorluklar
ancak deneyim kazanmakla
afllabileceinden bir
fotoraf veya
kameramann dalaca
ortam kendini tartarak
semesinde yarar vardr.
Neopren malzeme:
Dalfllarmzda suyun s
emilimine karfl flmemek
ve kendimizi olas ortam
risklerinden korumak iin
neopren elbise kullanrz.
Neopren, kauuk ham
maddesinden yaplmfl olup,
esneklik ve s yaltmna
katk salanmas amacyla
hava kabarcklar yksek
basn altnda preslenmifl
bir malzemedir.
116
Kameray Tutufl Teknikleri

Bu teknikleri, suda aralksz en az 10-15 saniye ekim yaparken deneyin. Sonrasnda sonular deerlendirin: Objeleriniz ekranda sabit grnr ve gezdirme, dndrme, yaknlafltrma gibi kamera hareketleri daha hofl ve doal grnr.
1. Ayakta durma ya da dizler zerine kme: Kumluk ya da bofl bir alanda

ayakta durarak ya da dizlerinizin zerine kerek ekme alfltrmalar yapn.
Kameray mmkn olduunca hareketsiz tutmaya alfln. Dirseklerinizle destek
salayn ya da kollarnz ileri doru uzatn ve paletlerinizi biraz ayrk tutun.
2. Self tripod (kendinizi ayak gibi kullanma): Kum ya da amur bir zemine
toz (kum) bulutlar yaratmakszn yerleflmenizi salar. Kendinize dikkatsizce
davranmanz sonucu oluflabilecek toz bulutlar yaratabileceiniz bir yama bulun. Yavafla yzkoyun pozisyona gein. Palet ularnzla ve sol elinizin parmak ular ya da eklem yerleriyle kendinizi destekleyin.
3. Self bipod (kendinizi ikiayak gibi kullanma): sttekiyle ayn metodu izleyin
ancak sabit durur durmaz denge yeleinize biraz hava verin. Ufak bir miktar hava kalkmanza imkan salar, bylece sol elinizin desteine ihtiya duymazsnz.
Bacaklarnz ve palet ularnz bipod fleklini alr.
4. Orta-suda serbest-dflfl pozisyonu: Sabit nesneleri grntlemek iin kullanlr. On saniye boyunca bekleyin, sonra paletleriniz hafife ayrk ve ular dfla
dnk flekilde dikey pozisyona dnn.
5. Eiklik: Vcudunuz yavafla batarken kameray yavafla sabit objeye doru ileriye ein. Daha az yzerlik kazanmak iin denge yeleinizden bir miktar havay boflaltn, sonra dizlerinizi krarak batn. Dflfln hz, bir palet dfla dnk ve
dieri geriye doru ve aflada tutularak kontrol edilir.
6. Zoom kaydrmas: Siz yaklafltka grntnn boyutunu kkten bye
doru deifltiren hofl, kaydrlarak yaplan bir ekimdir. nk odaklama problemleri zoom yaplrken kolayca ortaya kabilir, bu nedenle paletlerinizle zoom
yapmanz daha iyi ve daha doal grnmldr. Yatay olarak yatn, birka
gl palet darbesi vurun ve durun, vcudunuzu esnetin ve bir mesafeye yavafla kayabilmek iin g kullann. Kaydrmay deneyin, yana, aflaya ve yukarya doru alarda grntleyin. Yukar doru kayarken nefesinizi vermeyi
unutmayn! Bu metot balk fotoraflar ekmekte olduka kullanflldr.
7. Daireler izmek: Burada ama, nesnenizin etrafnda bedeninizin kontroln
kaybetmeden yumuflak bir daire izmektir. Kaydrlan zoom ile bafllayn, bedeninizi objenizin yannda tutun, ama kameranz nesneyi boydan boya alacak flekilde dorultun. Nesnenin etrafnda bir daire izin, bir paletinizle yavafla yn
vererek bir zoom ile kaydrarak bitirin.
8. Hareket edenleri takip edin: Hareket eden bir nesneyi takip ederken, sakince
palet vurun ve genel yn takip edin - konunun her bklmesi ve dnfln takip etmeyin. Zaman zaman canlnn karenin dflna yzmesine izin verin, fakat
daha sonra kameranzn yerini deifltirin ve bylece nesne sk sk ayn taraftan
(genellikle sol) tekrar grntye girsin ve tersi ynden (genellikle sa) ksn. Ayn metot resif (reef) st manzaralar iin de kullanlabilir.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Yavafl panoramik hareket (evrinme): Dipte diz st ya da dik durun, sonra bedeninizin st ksmn panoramann bafllayaca yne doru bkn. Sabit
haldeyken ekime bafllayn ve panorama boyunca, panoramann sonuna kadar, yavafla bedeninizdeki bklmeyi brakn. Bu bkme hareketi size daha
hareketsiz bir konum verecektir. nceden panoramanzn bafllang ve bitifl
erevelerini belirleyin ve her iki tarafta da bu nesnelere ait sabit bir ekim yapn. Panoramanzda eflitli hzlar deneyin - yavafl, orta yavafllkta ve ok yavafl.
Daha yavafl olan ekimleri daha grsel olarak daha hofl bulacaksnz. Kesin kararl olun -panorama baflladnda geri ekilmeyin, aramayn ya da geri dnmeyin- bir dalgcn arayfl bakfl asn taklit etmiyorsanz (znel ekim yapmyorsanz).
Yzer panoramik: Hareket eden canlyla beraber yan yana yzerken, kameranz yanlara dorultun ve bu sre boyunca nesneyi bakacn merkezinde tutun. Ya siz ya da nesne biraz daha hzl hareket etmelidir. Eer gerek duyarsanz bir baflka dalg ile pratik yapn. Kamera hareketi sizi yavafllatrken, ikiniz
de orta hzda yzmelisiniz.
Bafl zerinde bkme ve dnfl: Bir nesnenin yaklafltn, baflnzn zerinden yzfln ve gidiflini gstermek, yaratc bir kamera hareketidir. Dipte dizlerinizin zerinde ya da dik durun. Dalfl eflinizin sizden bir miktar uzakta yzmesini salayn. Yaklaflmasn ekmeye bafllayn. ekim esnasnda hareketi takip etmek iin kameray yukar doru evirin ve ayn zamanda dalg tam zerinizden geerken, yavafla bedeninizi 180 derece dndrn ve o uzaa doru
yzene kadar devam edin. Dalg baflnzn zerinden geerken, ekimde kendi
hava kabarcklarnzdan kanmak iin nefes vermeyin.
Sahne girifli ve kfl: Kameranz sakince bafllatma ve kapatmanza yardmc
olmas iin, kurgu kollarn grntnn herhangi bir tarafnda brakarak, kameray nceden seilmifl bir sahneye dorultun ve dalfl eflinizin yzp, durup,
bir fleylere bakp, sonra sahneden dflar kmasn salayn. ekmeye nceden
bafllayn ve geri dnfl yzmesi bittiinde durun.
Yzme bakfl as (znel kamera): Bir dalgcn bakfl asn taklit etmek
iin kameray, sakince ve yavafla yzerken nnzde tutun. Kamerann sallanmamasna dikkat edin. Bir canlnn bakfl asn taklit ederken, genellikle
yaflad yeri onun hareketlerini taklit ederek ekin. Bu siz sabitken kameray
tutmaktan, flaflrtc derecede daha basittir. nceki nitelerden de anmsayacanz gibi znel kamera, kameray o canlnn gzymfl gibi kullanmaktr.
rnein bir dalgcn nce bakfln, daha sonra da nesneyi yakn ekimde grdmzde, dalgcn o nesneye grdn anlarz.
Ben-bizzat kendim sahnesi: Hareket eden bir arka planda kendinizi ekebilirsiniz. Bunu flu flekilde yapabilirsiniz: kameray alfltrarak objektifi kendinize
dnk flekilde, kol boyu uzaklkta tutarak, bedeninizi bkerek ve ayn zamanda
yzerek. Bu kulaa akrobatik bir hareketmifl gibi geliyor ancak aslnda yapmas kolaydr. Ayrca kameray l bir mercana, kayaya ya da bata yerlefltirerek
kayd bafllayabilirsiniz. Daha sonra kamerann grfl asna doru yzn, bir
fleylere aktif olarak bakn ya da bir fleyler yapn ve dflar doru yzn. Resif tabannda kameranz bir kum tepeciine yerlefltirin ve kayda bafllayn. Etrafndan yzn ve tersi yne, afla tarafndan yaklafln. Durun ve bir resif taban
habitatn inceleyin. Uygun bir ayak bu ekim iin idealdir.
117
118
Fotoraf 5.11
Bir kayann da
yardmyla
ayandan ve
dizinden destek
alan kameraman
durufluna bir
rnek.
Bu tekniklere adapte olduunuzda onlar kombine etmeye bafllarsnz. rnein, panoramik ve eerek ya da kaydrarak ve dndrerek ekebilirsiniz. Geriye
doru yzerken dflar zoom yapmak mmkndr ve sklkla resif duvarndaki yumuflak mercanlarla yan yana ileri doru yzmekten daha hofl durur.
Denizin koflullar film iin bir ara haline dnflebilir. Paletleri yalnzca kontrol
iin kullanarak mkemmel mercan resiflerinde ve fliddetli akntlarda harika grntler elde edebilirsiniz. Aknty ekim iin avantaj olarak kullanmak elinizde!
Bu durum manevra yapabilmeniz iin idealdir.
Bir Profesyonel Gibi ekim Yapn

Video, denizel yaflamn flaflrtc yaflam tarzlarn yafladklar youn evre de dahil
olmak zere grntlemek adna idealdir. Nadiren bir frsat ya da nesne karflnza
kmayabilir ancak nasl ektiiniz, videonuzun son erevesini olduka derinden
etkiler. Bu daha sonra sualt hikayenizi -gerek ya da kurgu- anlatacanz ifllenmemifl bir materyaldir.
ekim yaparken aklnzda tutmanz gereken nokta var:
Her zaman bir izleyici kitlesi iin ekin.
Kurgulamak zere ekin.
ekimlerinizi izleyiciyi merakta brakacak flekilde kurgulayn.
yi bir nesne size resifin geri kalann unutturmaldr, onunla zaman geirin ve
onu iyi bir flekilde grntleyin. ki ya da setten oluflan bir grnt hazrlamak,
birbirinden farkl ve ortalama dzeyde grntlerden ok daha iyidir. Bu yolla,
kullanflsz ve skc grnt ieren bir yn grnt yerine; daha minimum dzeyde, yksek kalitede grnt elde edersiniz.
119
Kesitler Oluflturmak
Profesyonel fotoraf ve video ekenler, kesitler ya da hikyelerinin blmlerini
oluflturmak iin temel ekimin birleflimini tekrarlarlar. Bunlar genel ekim, orta
ekim ve yakn ekimdir. Bu ekimlerinin her birinin zellikli bir amac vardr.
Kurguda bir araya getirildiinde, bu ekimler, izleyicinin ilgisini canl tutmaya
yarayacak heyecan ve gerilimi, yaratlan grsel eflitlilik ile salar. ekim ve kesitlerle oluflturulan model sahneden sahneye deiflebilir, bu kurguda etkili olan, hikayenin iindeki olaylarn akfln yavafllatmay ya da hzlandrmay salayan faktrlerden birisidir. Bu ayn zamanda ritim, atmosfer ve bir film havas yaratr.
Pratikte, bunlar; kameramann kk kesitlere odaklanmasn saladndan,
video ekiminin niteliini arttrc etki yapar. Ancak unutmayn ki, grsel etkiye ve
tam ereve resimlerin renklerine eriflebilmek iin nesneye yaklaflmak hayati nem
taflr. Bu grsel olarak izleyicilerinizi olayn tam merkezine taflr.
Fotoraf 5.12
Bir batktan
alnmfl genifl al
bir video karesi.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
Sualtndaki uzaklk kavram karadakinden olduka farkldr. lksel olan byk

nesne mesafe olarak daha yakn olmaldr ancak hibir zaman 2m (6.5 ft)den daS O R U
ha uzakta olmamaldr. Bu uzakln tesinde yalnzca mavi filmler ekersiniz!
Bu konuda ltfen Fotorafn Kullanm Alanlar kitabnzn iinde yerD alan
FotoK K A Sualt
T
rafl nitesinin Sualtnda Renklerin Sourulmas blmn tekrar gzden geiriniz.
ekimler ve Kesitler
Genel ekim
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
Bu genellikle seyirciye evreyi gsterecek genifl ortamlarda kullanlr. Ama arka

planda, sahnenin derinliinde gerekleflecek fleylerin de grntlenmesidir. Bu
K T A uzakta
P
btn mercan resifini ekmek zorunda olduunuza ya da nesnenize
olduunuza iflaret etmez, uzun ekimin gerektirdii mesafe ve erevenin alan tamamen nesnenin boyutuna baldr. rnein, bir bata uzak bir mesafeden objektiT E L E V Z Ynesnenin
ON
finizin odak uzunluunu arttrarak zoom (in) yapabilirsiniz. Bylece
ta-
NTERNET
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
120
mamen ortaya kmadan nce mavi suda yavafla belirdii bir grnt elde edebilirsiniz. Nesne ne kadar bykse yapabileceiniz zoom hareketi o kadar ksalr.
Sre olarak uzun, tanmlayc-betimleyici bir genel ekim bir girifl ekimi grevi grr, yeri ve evresel flartlar gsterir. Habitat tanmanza ve tantmanza imkan
salar. Ana karakterleri ya da gsterinin yldzlarn ierebilir veya iermeyebilir.
Genel ekim izleyicilerin durumu anlamasna yardmc olur ve gerekleflecek hareketleri tahmin edebilmelerini salar.
Genel ekim farkl bir flekilde daha genifl bir a kullanlarak baflka bir mekna
geildiini de gsterir. Son ekim ile bir sonraki ekim arasnda doal olmayan kesinti iin bir kpr oluflturulmufl olur (kurgu sonucu oluflabilecek sramalar engellenmifl olur). Son olarak genel ekim bir sahneyi bitirmek iin de kullanlr: dalglar el sallar ve yavafla su yzne doru kmaya bafllarlar.
Fotoraf 5.13
Resif zerinde bir
deniz
kaplumbaas ve
onu grntleyen
bir dalgkameraman.
Orta ekim
Orta ekim ok daha yakndr ancak mesafe olarak yine nesnenin nemine ve boyutuna baldr. rnein bir dalgcn orta ekimi onu belden yukar ve baflnn biraz zerinde gstermektir. ok daha kk bir nesne, bir yenge gibi, sizi daha
fazla yaknlaflmaya zorlayacaktr ve yengecin tamam grntde kacaktr.
Orta ekim, tantc uzun ekimlerden sonra, ana nesneyi ya da onun hareketlerini gstermek iin kullanlr. Genel ekim zengin bir balk resifini gsterirken, orta
ekim tek bir zel balk seer, onu karmafladan ayrarak hikayenin yldz olarak
gsterir.
Orta ekim ayn zamanda genel ekim ve yakn ekim arasndaki balantdr.
Orta ekim anahtar aksiyon ekimidir. Bu ekim dalglarn birbiriyle ya da sualt hayatyla ve evreyle etkileflimini gsterir. Bir tpl kurdun gvdesine sarlan
deniztavflan gzel bir rnektir.
121
Yakn ekim
Yakn ekim ifadesi sizi uzaklk adna yanltmasn, bir balina kpekbalnn yznn olduu bir fotoraf da yakn ekimdir, ancak bir yengecin yz ve gzlerinin yakn ekiminden farkldr. Aflr derecede yakn ekime ek olarak, bu da detay byten ya da flok ekim olan kategoriye dahil edilebilir. Her iki ekimde de
uzaklk ve grnt alan, nesnenin boyutuna ve ne nemde gsterilmek istenildiine baldr.
Yakn ekimin nemli noktalar aksiyonun kalbi ve tepkidir. Genel ekim bir
mercan bahesi sahnesini kurar ve orta ekiminiz dans eden palyao balnn
iinde bulunduu anemonu ana nesne olarak belirlerken yakn ekimler sallanan
hassas tentaklleri, anemonun az ksmn ve anemonun koruyucu evine giderken alnmfl grntsnn detaylarn eker. Yakn ekim ayn zamanda dalfltaki
dalglarn tepkilerini de gsterir -flaflrmfl bakfllar, kvrk bir glmseme-. Yakn
ekim ilgi ve eflitlilik salar, ekilmifl kesitin baharatdr.
Tabii ki yakn bir ekim sra dfl bir alfl ekimi de olabilir. rnein, yakn ekimde iki palyao bal ve bir anemonu ekiyorsanz, tm anemonu gstermek
iin geri ekilebilirsiniz ve daha sonra daha da fazla geri giderek kameray ileriye
uzun bir ekim yapmak zere uzatp bir dalgcn ya da balk srsnn karenizin
zerinden gemesini grntleyebilirsiniz. kinci nesneyi takip etmek zorunda deilsiniz, zaten artk evreyi tantmfl olursunuz ve mesajnz aka sualtdr.
Fotoraf 5.14
ok yakn (makro)
ekime rnek bir
canl:
Hippocampus
guttulatus. Ayn
zamanda ereve
dzenlemesi
yaplrken bakfl
boflluu ilkesine
uyulduu
grlyor.
122
Geliflmifl ekim Teknikleri ve neriler

Kesitler inde Dflnn
Baflarl bir film ortaya koymak istiyorsanz srekli ve bilinli olarak kesitler iinde
dflnn. Bu annda sizi farkl ekim uzunluklar ve alarnda dflnmeye itecektir ve kurgu iin yeterli seenei garantileyecektir.
Tabii ki, nesneler ve sahneler her zaman mantksal sralamayla ekilmek zorunda deildir. Durumlar genellikle beklenmedik flekilde gerekleflir ve bu birka saniye srebilir, bu nedenle pratik olmalyz. Herhangi bir olay, kontrol dfl bir nesne ortaya kabilir, nadiren gerekleflen eflsiz bir olay gerekleflirse annda kaydedilmelidir. Bir olay ne kadar hzl gerekleflirse kesitler halinde ekmeniz o kadar
zorlaflr. Bu sorun deildir, mantksal sralama kurgu esnasnda salanabilir.
Olay bittikten sonra da gereklefltii yeri ona uygun ekimler alabilmek iin
terk etmeyin ve dier dalfllarda da uygun potansiyel sahneler iin tetikte olun.
Tablo 5.4
Video yapmlarnda
etki-tepki eflitlii,
kullanfll bir
hatrlatcdr.
NEDEN
ETK MERAK UYANDIRMA SONU (Tepki)
Bu ve hayal gc, size hikayenizi tamamlayacak nce-sonra ekimleri bulmanzda yardmc olur. Olay bittii zaman, uzun ekimler yapn ve o grntleri olup
bitenlerle iliflkilendirmek adna kullann. Kurguyla yapldktan sonra kimse o grntlerin olaydan sonra ekildiini fark edemez.
Eer beklenmedik, harika bir olaya uygun bir bafllang kurgulayamazsanz ne
olur? Hzla size doru dnen ve flaflkn bir balkadam grntleyin. Srpriz modu kant olarak kullanlabilir!
ekimlerinizi Zamanlayn
Kurgulu ekim: Genellikle

daha sonra kurgu
yapmamak amacyla, ekim
planlarn doal sras
iinde, hatasz ve
kurgulanmfl bir diziye uygun
olarak ekmek.
Kayt dmesine bastktan bir resim grnene ve otomatik odaklama devreye girene kadar her seferinde bir zaman fark ortaya kar. Bu nedenle kesitleme teknikleriniz iin iyi bir zamanlama hayati nem taflr.
Kural olarak, ekmeye erken bafllayn, tercihen olaydan nce ve olay tamamen
bittii zaman ekimi brakn. Kurguda nce-sonra ifllemi iin iyi bir 5 ya da 10 saniye sizi rahatlatacaktr. Olay sra dfl dzeyde uzunsa, grnt boyutlarn ve kamera alarn sk sk yer deifltirerek eflitlendirin. Srprizlerden kanmak iin,
kameray hedefte ve kaytta tutun.
Pek ok kameraman kurgulu ekim yapmay yeler. Bu hem zor hem de kstl bir uygulamadr. ekim srasnda kurgu, nadiren iyi bir ekim sonras montajnn etkilerini, ustaln, keskinliini yakalayabilir.
Bir ekimin (plann) uzunluu, ekilen materyal gerekten olaanst olmad srece, nadiren 15 saniyeden uzun srer. Bu kural inerseniz, akfla uygun ekim yapn: nesnenin kare iinde gezinmesine ve tercihen aralkl olarak ereveye girip kmasna izin verin. Ayrca nden objektife doru ekimler de yapn,
bunlar daha sonra yn dndrmek amacyla kullanlabilir.
Her biri befl ya da alt saniye sren, tek ekim, aralksz, ayn grnt boyutunda, ayn adan ekilmifl 18 saniyelik bir ekimden grsel olarak ok daha ilgi
ekici bir kesitte birleflebilir. Gznz eitmek iin, aksiyon ieren reklamlar izleyin. Bazlar 30 saniyelik bir periyotta 10 ya da 15 kesme ierir ancak yine de
gzlerimiz ve beynimiz bilgiyi btnyle alr. eflitlilik seyircinin uyank, ilgili ve
daha fazlasna heveslenmesine yol aar.
Altn ekim kuraln uygulayn: ekimleri deifltirirseniz, ayn zamanda ay ya

da nesne boyutunu ya da ikisini de birden deifltirin. Zorunda kalrsanz, kameranzn zoom zelliini kullann, ancak yalnzca grnt boyutunu deifltirmek
amacyla. Zoom hareketi ok fazla kullanldnda rahatsz edici olabilir, nesnenize yaklaflmak iin paletlerinizi ve kendinizi kullann.
Bazen corafi koflullar ya da nesnelerin gerginlii konumlandrmay zorlafltrr,
bu durum sizi orta dzeyde zoom ya da yakn ekimler yapmaya zorlar. Ayn lek ve alar st ste denk geldiinde en azndan kamera anz deifltirmeye alfln. Eer mmknse, ayn nesnenin sonradan dolgu amal grntlerini ekin.
ekimleri birbirine karfltrn: Orta ekimde zoom etkisiyle beraber bir balk
srs grntlenmesi olduka etkili ve hofl bir biimde yakn ekim haline dnflebilir. Karflk bir nesnenin yakn ekimi, eer kalkp kameray evirmeniz ya da
geriye doru yzmeniz halinde uzun ekime dnflebilir. Her bilinen kamera hareketini iyice renin ve yaratc bir etki iin onlar birlefltirin.
Kameray hareketsiz tutmakta bir saknca yoktur; video ekiminde, kameray
srekli oynatmak yaplan en sk hatalardan birisidir. Kameray sabit tutun ve hareketi objenizin gereklefltirmesine izin verin. Ayn sahneyi bir de kameray hareket
ettirerek ekin ve sonular karfllafltrn.
Belirsiz ynlerden kann: kamera hareket ettiinde, bunu bir amala gereklefltirmelidir ve kamera durduunda nceden planlanmfl, belirgin bir nesne zerine olmaldr. Uzun evrinme hareketleri (pan-tilt) yaparken baflta ve sonda kameray sabit tutun (kurgu boflluu brakn). Yukar ya da yanlara doru ekim yaptnzda veya optik kaydrma (zoom) hareketi yaptnzda sonunda durun ve nesnenizde kaln.
Ekranda aksiyon ve hareket heyecan vericidir ancak bazen izleyicinin anlk olarak gzlerini dinlendirmesi gerekir. Kontroll sabit ekimler dahil ederek dinlendirici grsel aralar yaratabilirsiniz.
Bir Stok Arflivi Oluflturun

Sk sk tek baflna bir hikye anlatmayan harika nesnelere rastlarsnz. Yine de tm
nemli sahnelere gsterdiiniz titizlikle onlar grntleyin. Yakn ekilmifl canllarn hareketleri ve tepkileri ileride baflka ekimlerle birlefltirilebilir ya da hzl akan
kareler halinde kullanlabilir. Deliklerinden kp bakan canllar meraka iflaret
eder; birden geri ekilen canllar kaygy ya da avclardan kafl gsterir.
Gzel gnbatmlar ve gndoumlar, gkkuflaklar, stten ya da dipten ekilmifl kanolar ve botlar geifl noktalar olarak ya da etkili mod deiflimlerini glendirmek adna grntlerde kullanlabilir. Sistematik flekilde oluflturulmufl bir stok
arflivi daha sonras iin size saysz kurgu olana salar.
lginlik ve eflitlilik Ekleyin

evremizde dnyay ok iyi grntledii iin videoyu gerekliin bir kopyas,
gerekliin olduu gibi hali olduunu sanrz. Ancak yle deildir! Gereklik sadece ifllenmemifl materyali salar. Video materyali skc yerleri karma, zaman skfltrma ve orijinalinde olmasa bile, hareket ve gerilim yaratmak alarndan mdahale edilebilir bir olgudur. Araya giren ekimler, bir nesnenin detaynn ya da
hareketinin ekran kaplamas durumlarnda kesinlikle yakn ekimlerdir.
ok fliddetli bir hareket gereklefltiinde, her zaman dier perspektiflere de
bakmalsnz; belki de bir dalgcn omzu zerinden alnan bir grnt ya da nden
ekilmifl bir yz grnts, bakfl ya da glmsemesi. Bu grntlerle daha sonra
herhangi bir sahneyi canl hale getirebilirsiniz.
123
124
Mmkn ve uygun olduu srece bu ekim tekniini benimseyin. Omuz zerinden ekimler hem bakfl as hem de bilgi salar. Bir dalgcn gstergesine
(konsoluna) baktnda grdkleri ya da dalgcn orta mesafede neyi grd gibi. Yakn ekimde izleyiciler, balkadamn enfes bir karides bulduunu keflfederler. Bu gibi ekimler, neredeyse izleyicinin kendisini balkadamn slak elbisesinde gibi hissetmesini salar.
Kesip karma
Kesip karma, adndan da anlaflld gibi, kameray mevcut nesneden farkl bir yne evirmektir. Bu genellikle mevcut olaya yeni bir oyuncunun tantlmasnda kullanlr. Araya giren ekimler kadar bariz olmasa da izleyicinin dikkatini datmak
iin en kolay yollardan birisidir. Balantl olan ancak birbirine uymayan iki ekimin arasna yerlefltirilebilir. Bu teknik sahneyi uzatabilir, ksa bir sahne tek baflna
gsterilirse, izleyicinin anlamasna ve takdir etmesine frsat kalmayabilir. Eer kesip
karmalar hzl ve akc bir flekilde gereklefltirilirse izleyici farkna bile varmaz.
Kesip karma sahneleri ayn zamanda bir askda kalma durumu da yaratr. zleyici bir balkadam ya da herhangi bir nesnenin yapt grnmedii hareketin yapldn bilmesini salar. Genellikle bu bilinli yaplan bir eklemedir. Eflzamanl
hareket kesip karmalar tamamen farkl iki aksiyon sahnesinin birbirine balanmasna yardmc olur. Bu sahneler farkl zamanlarda ekilmifl olmaldr. nemli
olan grntlerdeki potansiyeli grebilmektir.
akflan hareket ekimleri, ayn olaya ait tamamen farkl alar birlefltirmek iin
kullanlr. Bu ekim teknii sklkla batklarda ve maaralarda kullanlr. lk ekim
bir dalgcn bir aklk bulmas ve ona doru yzmesini orta ekim leinde gstermesiyle bafllar. kinci ekim yakn ekim leinde dalg akla doru yzerken onun nden, kameraya doru bir ekimidir. Tabii ki kamera ayn anda iki yerde olamaz. Dalg aklktan iki defa geer, her ekim iin ayrca poz verir. Bu akflan ekimler, tek baflna kesmelerden ok daha ilgin olur.
Zaman Skfltrmak
Birlefltirilmifl ekimler hikye akfln ve gerekliini bozmadan uzun zaman aralklar karmaya yardmc olur. Bu teknik dalfl gezisi belgesellerindeki seyahat ksmlar iin kullanlr. Sizin lkenizden gideceiniz egzotik yerlere kadar; pasaportlar, bavullar, havaalanlar ve otellere dair ya da drt ekim.
Televizyon Ekran zerine Dflnn

Video, televizyon ekrannda gsterildiinden, ynsel devamllk gibi faktrler zerine dflnmelisiniz. Bu ekranda olaylarn mantksal bir akfln oluflturmanz ierir. zleyiciler hatrladklar ynleri kendi zihinlerinden, o an grnmeyen nesnenin en son grld yerde, flu anki grntye gre solda ya da sada olduunu
kurgularlar. Bu videonuzun akflkanl, havas ve gvenilirlii zerinde olduka
byk etki yaratr. Gzlerimiz soldan saa hareketlilik grmeye alflkndr.
Sahne girifl ve kfllar iyi rneklerdir. Bir dalg birden ekrann ortasnda grnrse sahne yanlfl grnr ve hissedilir. Sol taraftan gelerek yzmeleri daha doal
grnr. Bunun sonucu olarak da onlarn sadan kfl yapmasn bekleriz. Bu model birbirini izleyen ekimlerde de grlr. Tam tersine evrilerek sadan sola
yzmeleri de geldikleri yere geri dndkleri anlamnda alglanr ve sahnenin sonuna uygun bir ekimdir.
Ancak hikyeye yeni bir karakter eklediimizde o sadan girifl yapabilir. Bu birazdan deiflik bir fleyin olacann habercisidir. Bu yeni gelen karakter ereveden ktnda yn evirin.
Sihirli izgiyi Gemek (180 derece kural)

Videonun tuhaf bir tutumu vardr: Sihirli izgiyi gemek. Bu hayali paralel, nesne
ya da sahnenizin tam ortasndan geer. Onu gemek, izginin bir tarafnda grlen bir nesnenin, dier tarafndan ekim yaplrsa tamamen ters ynde grlmesine neden olur. izginin bir tarafnda kaldnz srece, ekran yn doal olarak ifller. izginin karflsndan yzerken kameray alflr halde bir nesneye dorulttuunuzda ekran yn yine normal grnecektir ancak nesnenin ters bir grntsyle
sonlanr. Bu mantkl grnr, nk izleyicinizi grsel olarak ters evrilmifl grntye, izginin dier tarafna taflmfl olursunuz. Ancak kameranz kapatr ve aniden
izginin dier tarafna geerseniz ve tekrar kayda bafllarsanz iki sahneniz birbirine uymayacaktr. kinci ekimdeki ekran yn ters olacaktr. ekim sonras ifllemlerde bu grntleri birbirine balamak olduka zordur ve genellikle, izleyicinin
dikkatini datmak adna birka geifl sahnesi eklenir. Bir hata yaparsanz ve eer
halen o mekndayken bunu fark ederseniz, ekiminizi dzeltebilir ya da uygun
geifl sahneleri ekebilirsiniz.
Bu kuraln istisnalar vardr. Eer afla doru, harita grnml bir ekim kullanyorsanz, genellikle izgiyi geebilirsiniz. Hzl ve fliddetli grntlerde de izgiyi geebilirsiniz, bu uzun ya da orta bir ekimle sahneyi yeniden vurgulamanz
salar. Bir kolaj ok gl bir yn belirtmesiyle balamyorsanz, genellikle sihirli izgiyi yok sayabilirsiniz. Bir aktr grntlyorsanz ve onun bakfl asn keserek kartrsanz da izgiyi geebilirsiniz. Ancak herhangi bir flekilde ima edilen
ya da aka gsterilen yn belirtmekten kann, bir nesneye bakmak ya da ona
iflaret etmek gibi.
Dar Al Sahneler ekin

Televizyon ekran, saydam (slide) gsterilerinde kullanlan ekranlardan ok daha
kktr. Bu nedenle etkili olmas asndan, yakndan kareyi dolduracak ekimler yapn. Hatta bu uzun mesafe ekimleri iin bile geerlidir. znde bu, dalglarn doal olmayacak kadar yaknda poz vermeleri gerektiini belirtir, hatta bazen
omuzlar st ste iken, sonra grnts ok daha genifl grnecektir. Dalg ve sualt yaflam ekimlerinde mesafe ok nemlidir. Yakn mesafe ekimlerde canllar
dalgcn yznden 15 cmden daha uzak olmamaldr ve her ikisi de gz temas
salayabilmelidir. Bu modele yanlfl grnebilir ancak ekranda doal durur. Modeller yakn ekimde flafll nlemek iin nesneye odaklanmak yerine biraz gerisine bakabilirler. Mekan katmanl nesneler biraz geriden ekilmelidir, nefes kesici
bir resifin sadece santimetrelerce gerisinde duran bir dalg, genifl a perspektifinden dolay ok daha geride grnecektir.
Bir Amala ekim Yapn

Video oluflturmann geleneksel yaklaflm, ekimler meydana gelmeden nce yazl bir hikayeyle bafllamaktr. Ancak nceden tasarlanmfl hikaye ve senaryolar byk lde kullanflszdr, sualtnda imkansz da olabilir. mkanlarnz dalfl yeriniz
ve orada geirebileceiniz zamana bal olarak kstldr. Ayn zamanda senarist,
ynetmen, kameraman, flk asistan ve kendi rnnzn montajcs olarak grev
yaptnzda, bunlarn hepsini tek baflnza gereklefltirmelisiniz. Dalfl eflinizden
125
126
alacanz yardm o kadar da fazla deildir. Bu dikkatli planlama, hayal gc ve

yeni fikirler gerektirir!
Ayrca deniz tahmin edilemezdir ve her zaman tahmin edilemez olacaktr. Baz
dalfllar aksiyon dolu iken bazlar alabildiine sakindir. Sualt aktrlerinizin davranfllarn nceden kestiremezsiniz. ou ynetilmeyi hofl karfllamazken ok az
sahneleri tekrarlar. Bunun istisnas o dalfl noktasn ve karakteristiklerini nceden
bilmenizdir ya da bilen biriyle beraber hareket etmenizdir. En azndan suya nceden dflnlmfl birka fikirle girebilirsiniz. Bu da dierlerinin umursamayaca
fleylere dikkat etmenizi salar.
Bir Hikaye Fikri Gelifltirin

Bir hikaye yazmaktansa, hikaye fikirleri ya da kavramlar-olgular gelifltirin. Bafllang seviyesinde birisi genellikle bir dalfl gnl ile bafllar. Planlanabilen, ynetilebilen ve kontrol edilebilen oyuncularmz yalnzca dalglardr. Dier her fley
rastlantlara kalmfltr. Tabii ki, eer videoyu baflka video ekenlerle beraber hazrlyorsanz, herkesin hikayenin konsepti zerine anlaflmas ve dalglarn ne yapacaklarn biliyor olmalar olduka nemlidir.
Hikayenizin orijinal olmasn istiyorsanz, neden dalfl yaptnz ve nelerin sizi
en ok etkilediini dflnn. Sualt yaflamnn davranfllar, kur yapma ve iftleflme,
avlanma, temizleme istasyonlar, saklanma ve savunma, bunlarn her biri farkl ve
ok ilgin hikyeler anlatr. Bu temalarn her biri kendi baflna bir hikaye ya da tm
hikayenin bir kesiti olabilir. Hikaye fikirleri size bafla klabilir limitler belirler, dikkatinizi odaklar, potansiyeli fark etmenizi salar ve sualt kararszln ve karflkln ortadan kaldrr.
fiovun Yldzlarn dllendirin

Sahneler ekerken, flovunuzun yldzlarnn kimler olduunu belirleyin. nsanmerkezli bir video iin, ua, dalfl antalarn, dalfl ekipmanlarnn hazrlanfln,
tp dolumunu, su zerine davranfllar, flakalaflmalar, dalfl brifingini ve grup iletiflimini ieren grntlere ihtiya duyarsnz. Kahramannz olarak bir kifliyi belirleyin ve ana sualt sahnelerini o kifliyle ekin. Yardmc oyuncular belirlendikten
sonra genel etkiyi bozmadan grntde yer alrlar, bylece izleyiciler onlarn da
siz ve kahramannz ile birlikte suda olduklarn anlarlar.
Bir doal yaflam belgeseli iin, ekmek istediiniz davranfl belirleyin ve bilinli olarak bir karakteri kahraman seip onu gittii yerlerde takip edin. Kurgu esnasnda havyan tepkileri ekimlerinin ne kadar nemli olduunu anlayacaksnz.
Bazen setiiniz dflnda bir hayvann tepkisi ya da sper bir karaktere denk gelirsiniz. Eer potansiyel varsa, yine de ekin. Birka dalfl sonra, bu nceki ekimlerle mkemmel flekilde birlefltirilebilecek olaylarla karfllaflabilirsiniz.
Grfl Alan Kstlysa

Eer sualtnda video ekmeyi basit bir hobi dzeyinden ileriye taflyabilirseniz,
dnyann en fotojenik resiflerinde ya da youn akntlarda ve kt grfl alanlarnda dalfl yapacanz anlar mutlaka gelecektir. Planktonlarn harika hikayelerini anlatabileceiniz gzel grntlerle karfllaflabilirsiniz. Grfln kt ve kstl
olduu yerler her dalfl bir yakn ekim dalfl haline getirir. Kk nesneler bulun ve makro ekim yapn. Manuel odaklamay ayarlayn, yaklafln, flnz yaratc biimde yerlefltirin, arka plandaki nesnelerin hareketlerini de gzleyin ve keyfinize bakn!
127
ayak ile Dalfl Yapmak

Evet, bilinen kamera ayaklar sualtnda da alflr. Pahal olmasna gerek yok ancak kamera sisteminizin arln taflyabilecek kadar dayankl olmal ve afla
doru ynlendirilebilmelidir. Olduka rkek olan canllar grntlemenin harika
bir yolu, aya kurup, afla doru ynlendirip, kameray dorultarak kayt dmesine basmak ve oradan ayrlmaktr. Daha sonra kamera ve grntlerinizi almak iin geri dnn. Yakn ekim grntlemelerde baflarl sonular alrsnz.
Kurguyu Anlamak
Kurgu her zaman ekimlerinizi mantkl bir srada dzenlemeniz anlamna gelmez.
Elektronik ve bilgisayar anda yaflyoruz! Eskiden yalnzca profesyonellere ait
olan birok donanm bugn artk amatrler tarafndan da uygun fiyatlarla eriflilebilir durumdadr.
Kurgu, ekim alarnz deifltiremez, grntlerinizin ierik ve kalitesini arttramaz ancak pek ok heyecan verici ve sihirli fleyler yapabilir. ekimler tersine
dndrlerek ynleri deifltirilebilir, tersine hzl ekimde oynatlabilir. Bir ekim
krplabilir, efektlerle zenginlefltirilebilir, hzlandrlabilir, yavafllatlabilir veya bir
baflka grntyle karfltrlabilir.
ekim ve montajda yeniyseniz, baz kurgu programlarnn nasl bir frsat ve zgrlk saladn anladnzda, bu programlardan olduka faydalanrsnz. Bu bilSZDE
gi, eksik sahneleri mkemmel bir flekilde oluflturma ve yenidenSIRA
yaratmanz
salar.
ekim Sonras fllemler ve Kurgu
D fi N E L M
Modern bilgisayar donanmlar montaj olduka kolaylafltrr ve ifle yarar ancak basit yerel gerelerle de harika videolar yaratlabilir. Her ikisi iinde adm adm kulS O R U
lanlan teknikler vardr.
Hayal gc her zaman, her trl geliflmifl teknik donanmdan ok daha
D nemlidir.
KKAT
Son Hikaye Akfl
SIRA SZDE
N N
Kurgu esnasnda video, gereklik ve hayalin bir karflm haline gelebilir. Video
materyalinizi gzden geirin ve bir yaklaflma karar verin. Basit bir dalfl gnl
AMALARIMIZ
yaratabilir ya da sualt yaflamna odaklanabilirsiniz. Her ikisi de
belgesel tarzna da
zerine mzik koyulmufl bir video grntsne de uygundur. Her iki flekilde de,
hikayenizin bir bafllangca, geliflme ve sonu blmlerine ihtiyac vardr.
K T A P
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
ekimleri Semek
En iyi ekimleriniz pek ok kasette birden dalmfl halde olacaktr. lk adm kasetE L E V Z Ykurgu
ON
lerinizi numaralandrmaktr, dalfl yerini ve tarihi not aln. HerTekimi
ekim
listesine kaydedin (bilgisayar tarafndan rahatlkla yaplr). Bu, ekimlerinizi seip
mantkl, dzenli bir srada yazmanz demektir. Bu adm atlamayn, kurgu odalar
kolaylkla kaset, not, kablo ve balayc karmaflasna dnflebilir. Hem kasette
NTERNET
hem de kabnda bir numara olmazsa bir anda kendinizi kurgu cehenneminde bulabilirsiniz.
Eer karfllayabiliyorsanz, orijinal kasetleri saklayn. Analog kopyalar yaratrsanz grnt kalitesini kaybetmenize yol aar (saysal videolarda byle bir sorun
yoktur). Basit bir ktphane sistemi kurun. Eer orijinal kasetlerinizi ktphane
dzeninde saklyorsanz, ekimlerinizin listesini nesnelerine gre yapn, bu daha
sonraki alflmalarnz kolaylafltrr.
TELEVZYON
NTERNET
128
Hikaye Taslan Oluflturmak

ekimlerinizi gzden geirip yazdktan sonra, grntleriniz ve onlarla oluflturacanz hikaye hakknda daha net bir fikriniz olur. Not kartlarn kullanarak bir hikaye tasla oluflturun. Hatr saylr, heyecanl bir ritme sahip bir video oluflturmak
istiyorsanz, sahne sahne mantksal bir sralama yapn ve ilgiyi canl tutmak iin gerilimi srdrn, araya flpheli ya da elenceli sahneler de serpifltirin.
Her bir olay, nesneyi not almak iin bir not kart kullann ve onlar masann
zerine serin. Tabii ki baz nesneler iin dierlerinden daha yksek eflitlilik ya da
gl sahneler ieren grntler olacaktr. Onlar dierlerinin arasnda karfltrarak,
mantkl ve yaratc bir sralama elde edene kadar, dier olaylarla nasl balanabileceini dflnn. Bu hikayenizin omurgasn oluflturur. Anlatm sranz belirlendikten sonra, not kartlarn bafltan sona masaya dizin, bylece hikayenin ana hatlarn bafltan sona izmifl olursunuz.
Paralar Kurguda Birlefltirmek

ekim listenizi ve ierik kartlarnz hazrladktan sonra, birtakm ekimleri beraber
kesitler haline getirmek sizin iin ok daha kolay olacaktr. Her omurga sahnesinin yanna yeni ierik kartlar yerlefltirerek, omurganza bir beden eklemekle bafllayn. Olay anlatan ekimleri belirleyin.
Kesit Montajlar Yapn

Sadece sizin zevkiniz iin olduunda, ncelikle kk n kesit montajlar yapn.
Burada mkemmellik aranmaz, ierik, akfl ve zamanlamaya dair bir kurgu gelifltirin. Uyumsuz ve yanlfl ekimlerin karlfl esnasnda harika fikirler oluflabilir. Takip edebilmek adna, notlar aln ve analiz ettike not kartlarnz ayarlayn. Bu safha bitmeden bafllk, mzik ve efektleri dflnmeye bafllamayn.
Bu sistem nerilebilir nk bir ara vermek ya da kesit eklemek istediinizde
bafltan bafllamak gerekliliini ortadan kaldrr. Ayrca kurgu donanmna alflmanz salar, bylece nemli bir alflma yaptnzda daha rahat alflrsnz.
Bafllk ve Grafikler
Artk bir bafllk, sonda akan yazlar ve belki de baz grafikler eklemenin orijinal bir
yolunu aramaya bafllayabilirsiniz. Btn sorunlar zldkten sonra, planlarnz,
bafllnz ve grafiklerinizi bir deneme montaj olarak birbirine balayn. Kaba kurgunuzda iyi grnen ksmlar direkt olarak kopyalayn. Buradaki fikir, videonuzun iinize sinmesidir.
Kurgu Geiflleri ve Srlar

Bafllang, geifl ve sonlar dflnda yavafl gerekleflen deil, hzl ve net kesmeler
yapn. Yavafl yavafl solan grntleri yalnzca mekan ve zamanda deifliklik olduunda kullann. Efektlerin bir kural olarak hzl gerekleflmesini salayn. Ekran
sk sk yakn ekimlerle doldurun. Ekranda karflt ya da keyfi yn deiflimlerinden
kann. Yn deiflimlerini yeni nesneler, yeni olaylar ve sahne deiflimlerini belirtmek iin kullann.
Olay zn: bir bafl ve sonu olmaldr.
Ksa tutun: Birbirine iten bal ya da drt u olay ieren 10 ya da 15 dakikalk bir grnt genellikle yeterince uzundur! Ksa videolar, hem ekim
hem montajda kontrol etmeniz iin daha kolaydr.
129
Efektler
Modern ve uygun fiyatl video kurgu programlaryla apraz zlmeler, hzlandrma, yavafllatma ve dier efektler mmkndr. Ancak efektler, aflr ssl ve hileli
grnen videolardan kanmak iin idareli kullanlmaldr. Ayn hikayeyi anlatmak
iin, tecrbeli montajclar amatrlerin aksine nadiren saniyeden uzun ekimlere ihtiya duyarlar.
Eer mzie uygun kurgu ve kesmeler yapmyorsanz, ses genellikle kurgu srecinin sonlarna doru eklenir. Ancak mzii nceden belirlemek ve sahneleri ona
gre ayarlamak da baflka bir tarzdr. Birok kurgucu bu yolu benimsemektedirler.
Genellikle sualtnda kaydedilen ses anlafllmaz ve dalgcn nefesi ve kabarcklar tarafndan geride braklr. Arka arkaya kabarcklarla nefes alma sesleri sinir
bozucudur ve yaratc deildir. Eer eklemek zorundaysanz, bunu giriflle kstlayn. Daha sonra harika, yaratc bir mzie geifl yapn.
Tm Bunlar inde En Deerli Ders

Kurgu yaparken kazanlan deneyim kesinlikle yazl bilgiden ok daha deerlidir. lk
hatalarmz kanlmaz olarak grntlerimizde greceiz. Ancak ekim sonras ifllemlerle sahnelerin nasl farkllafltna da tank olacaz. Annda karlmfl ekimlerin yaratc montaja nasl yardm olabileceini ya da ekim tekniklerinizi nerelerde
gelifltireceinizi, mesafeyi ya da flklar ne zaman azaltmanz gerektiini anlayacaksnz. Kurgu, orijinalliin deerini ve sahnelenmifl ekimlerin deerini gsterir ayrca
gelecek imkanlar iin sezilerinizi glendirir.Orijinal kasetlerinizi saklarsanz, yeni
daha hrsl hikayeler yarattka eski ekimler belki de yenilerle birlefltirilerek ok daha ilgin yapmlar ortaya karabilir. Bu yzden video bu kadar sihirlidir!
nitemizi; byk kaflif, evrebilimci, film yapmcs, mucit, bilimadam, fotoraf, yazar ve arafltrmac Jacques Cousteaunun flu szleriyle bitirelim:
Fotoraf 5. 15
flte bugn insanlk sualtnda nefes alyor, yeryzn yeniden keflfediyorsa bunu, Cousteaunun bilgisini btn dnya ile paylaflmasna borludur.
130
zet
N
A M A
N
A M A
N
A M A
Sualt kamera kabinlerinin kullanm zelliklerini aklayabilmek.

Sualtnda arzuladnz videolar ekmek iin byc olmanz gerekmiyor. Biraz alflma ve kurallar uygulayabilme sizler iin doru bir bafllang saylabilir. Kameray sallamamanz iin iyi bir
dalc olmanz ve zellikle denge konusunda baflarl olmanz gerekir. yi ayarlanan bir yzerlik
sizlere ok fley katacaktr. nk kabin sistemleri genellikle byk ve sizler iki elinizi de kullanyor olacaksnz. Bu durumda sizlerin ntr olmas
ve bulunduunuz derinlikte cierlerinizi denge
aleti olarak kullanmanz gerekmektedir. nce
denge ve yzerliinizi salayn sonra kabinin
start dmesine basn. Kayt yaparken nefes almamaya dikkat edin, nefes alflnzda kameranz
sallanacaktr. Beyaz ayarn asla unutmayn; bu
bir altn kuraldr.
Sualt ortamnn aydnlatma koflullarn tanmlayabilmek.
Su ne kadar berrak olursa olsun fl snrsz bir
flekilde geiremez. lk befl metreden sonra krmz, sonra sar ve mavi kaybolmaya bafllar. Bu nedenle sualtnda flk kullanm nemlidir. nk
sualt yaflam gerekte ok renklidir ve bizim o
renkleri grebilmemiz kullanacamz flk kaynana baldr. Iflk kayna kullanarak kayt
yapmaya baflladnzda n planda canl renkleri, birka metre sonrasnda ise solgun bir mavi
grrsnz. Arka plan daha keskin mavi elde
edebilmek iin diyafram ksmanz yeterli olur.
ki yandan verilen flk, partikllerin grnty
bozmasn da engeller. Ayrca glge oluflma riski
de ortadan kalkar. Genellikle fl arkanza aln,
ancak karfl flk ekimlerinde durum farkllaflr.
Iflklarnzda yumuflatc (diffuser) mutlaka kullann. Farkl renklendirmelere sebep olabilecek
flk kaynaklarn kullanmayn. Bu nedenle flk
kayna seimlerinde bir danflman bilgisine baflvurun. nceki anlatmda da belirtildii zere,
flk kullanmlarnda krmz renk dzeltme filtrelerini devre dfl brakn, ya da filtre devredeyse
flk kullanmayn. Birok profesyonel grntlemede bile bu hataya dflld grlr.
Sualt video ekim tekniklerini uygulayabilmek.
Bir ekimin uzunluu genel kural olarak hareketsiz grntde 5, hareketli de 20-30 saniye kabul edilir. Ancak nesne zellii bu kural her za-
N
A M A
man deifltirir. Arkeolojik bir buluntu sabittir, ancak btn boyutlaryla ekilmesi ve bulunduu
habitatn belirlenebilmesi iin daha uzun sure
kayt yaplmaldr. Deniz canllar iinde, ortada
bir yaflayan sahne varsa konu kesilmeden kaydedilmelidir. Ancak ekilen her grntde seyircinin bunu izlerken sklp sklmad kararn
nce siz verin, sizi skyorsa baflkalarn rahatlkla skar. Klipler aras boflluk mutlaka brakn, bu
size montajda fayda salayacaktr.
Grntde a belirleme son derece nemlidir.
Hangi nesnenin hangi ayla kaydedilecei nceden belirlenmelidir. Bu nedenle sualtnda bir
altn kural uygularz. Dur-dfln-uygula Sra dfl bir nesne grdnzde heyecannz bastrmay renin. nce pozisyon, a belirleme ve
sonra kayt. Kaydedeceiniz grntnn bir yann maviye oturtmak mmknken, duvara karfl
ekim yapmanz acele davranmanzdan ve doru a belirleme yetisini kullanmamanzdan kaynakldr.
n plan ve arka plann uyumu grnt kalitenizi ykseltir. Filmciler arasnda n plan resmi
gsterir diye bir kural vardr. Odaklandnz
nesnenin ne olduu ayrt edilebilmelidir. Arka
plan asla nemsemezlik yapmayn, grntye
zenginlik katar. Dalfl eflinizi arka planda kullanmanz grntye anlam katar. Toporafik yap
ve flora da arka plan oluflturmada hatrlanmaldr. Unutmayn en iyi grnt hayalinizdeki grntdr.
ekim sonras ifllemleri listeleyerek uygulayabilmek.
lk adm kasetlerinizi numaralandrmaktr, dalfl
yerini ve tarihi not aln. Her ekimi kurgu ekim
listesine kaydedin (bilgisayar tarafndan rahatlkla yaplr). Basit bir ktphane sistemi kurun.
Eer orijinal kasetlerinizi ktphane dzeninde
saklyorsanz, ekimlerinizin listesini nesnelerine
gre yapn, bu daha sonraki alflmalarnz kolaylafltrr. Bafllang, geifl ve sonlar dflnda yavafl gerekleflen deil, hzl ve net kesmeler yapn. Yavafl yavafl solan grntleri yalnzca mekan ve zamanda deifliklik olduunda kullann.
Bir kural olarak efektlerin hzl gerekleflmesini
salayn. Kurgu yaparken kazanlan deneyim kesinlikle yazl bilgiden ok daha deerlidir.
131
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi sualt bitki topluluunu tanmlar?
a. Habitat rts
b. Faunal yap
c. Denizel kesim
d. Floral yap
e. Partikl oluflumu
2. Bir sualt kabini, sualt kameralarn slanmayla birlikte ncelikle hangi tehlikeye karfl korur?
a. Isnmaya karfl
b. Basnca karfl
c. Sualt canllarnn saldrlarna karfl
d. Darbelere karfl
e. Fazla fla karfl
3. Bir kamera objektifi zerinde grebileceiniz 12x
Zoom ibaresi hangi teknik zellii gsterir?
a. Objektifin diyafram ama kapasitesi
b. Objektifin en yakn odaklama zellii
c. Objektifin bytme gc
d. Objektifin odak uzunluu
e. Objektifin arpan etmeni
4. Bir video kamerayla geriye doru zoom yaparsanz
afladakilerden hangisi gerekleflir?
a. Objektifin grd a genifller
b. Grntdeki nesneler byr
c. Yaplan netleme uzaklnn deeri deiflir
d. Odak uzunluu arttrlmfl olur
e. Objektifin bytme gc azalr
5. Afladakilerden hangisinde otomatik pozlama kullanmak uygun deildir?
a. Gece ekimlerinde
b. Kstl grfl ortamnda
c. Dar ada alflrken
d. Makro ekimlerde
e. Yanstrl yksek zeminde
6. Afladakilerden hangisinde otomatik netleme kullanmak uygun deildir?

a. Nesne kameraya ok uzaksa
b. Nesne kameraya ok yaknsa
c. Kstl grfl ortamnda
d. Nesne ok kkse
e. Yzeyin yanstrl yksekse
7. Afladakilerden hangisinde el ile odaklama daha
iyi sonu verir?
a. Duraan canllarn ekiminde
b. Hareketli canllarn ekiminde
c. Genifl a ekimlerde
d. Makro ekimlerde
e. Uzak nesnelerin ekiminde
8. Dorudan, parlak gnefl fl afladakilerden hangisine yol aabilir?
a. Yksek kontrast oluflturur
b. Renklerin doalln bozar
c. Grntde kararmaya yol aar
d. Alan derinliini azaltr
e. Grntde grlt artflna yol aar
9. Afladaki ortamlardan hangisinde glgeleri dengelenmifl bir aydnlanma salanr?
a. Sert flk ortamnda
b. Yksek yanstrlkl ortamda
c. Maara ii ortamlarda
d. Gece ekimlerinde
e. Dank flk ortamnda
10. Afladakilerden hangisi znel ekime bir rnektir?
a. ereveye ters adan giren bir dalg
b. ayak zerinde kameramansz yaplan ekim
c. Ters dnerek alt ada yaplan bir ekim
d. Bir dalgcn grdklerini gstermek
e. Bir dalgc maara giriflinde iki kez ekmek
132
Okuma Paras
Haluk Cecana Sayg

lkemizde sualt belgeseli denince ilk akla gelen isim
Haluk Cecandr.
Cecan, ilk sualt film alflmasn 1964 ylnda yapt. 8
mmlik ufak kameralarla yaplan sualt film alflmalar
80li yllara kadar devam etti. lk sualt kabinini 60l yllarda hayata geiren Cecan, 80li yllarn bafllarnda ilk
video kabinini yaparak sualt video alflmalarna bafllad. 1988de TRT iin Trk ekiple gereklefltirilen ilk sualt belgeselini ekti. 1988 ylndan 2000e kadar TRT
iin 7 belgesel ekti. 89 blmden oluflan belgesellerde
sualt canl hayat, antik batklar, doa ve evre problemleri ekrana aktarld. zel kanallardan Cine 5 ve
Show TV iin 26 blmlk Mavi Sessizlik, TGRT iin
yine 26 blmlk Mavi Derinliin Srlar adl belgeselleri ekti.
lk dln 1979 ve 1980 yllarnda ektii Ada filmiyle 1982 ylnda kazand. Yurt iinde TRTye yapt
belgeselleriyle ve zel alflmalaryla 12 dl kazand.
Dnya festivalleri ve Uluslararas festivallerde 21 dle
layk grlen stat, 1990 ylnda gereklefltirilen Dnya
Sualt Filmleri Festivalinde filminin 2.lik dl almasyla birlikte Kaptan Cousteaunun Paristeki zel toplantsna davet edildi. Daha sonra da birok kez Kaptan
Cousteaunun toplantlarna davet edildi. spanya, talya, Fransa, Slovakya, ek Cumhuriyeti ve Tunusta tertiplenen festivallerde 21 dl kazand. Trkiyede sualt tantmnn geliflmesine belki herkesten daha ok emei gemifl bir isim Haluk Cecan... Byk stad 9 fiubat
2007 de kaybettik.
Bugn ise; yapmcln Hakan Aslan ve mit Karglnn, grnt ynetmenliini ise Tahsin Ceylann stlendii Mavi Tutku TRT ekranlarnda, Savafl Karakafl
ve Engin Aygnn yapt Sudaki zler belgeseli ise
z TV ekranlarnda derinliklerdeki yaflamn gizemini seyirciyle buluflturuyor.
1. d
2. b
3. c
4. a
5. e
6. c
7. b
8. a
9. e
10. d
Yantnz yanlfl ise Sualtndan Trkiye bafll

altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Sualt Kamera Kabinleri
(housingler) ve Denetimler bafll altnda size
Yantnz yanlfl ise Kamera zerindeki Denetimler bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamera zerindeki Denetimler/Odak Uzunluu ve A bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamera zerindeki Denetimler/Diyafram (Aklk, Aperture) bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kamera zerindeki Denetimler/ Kameray netlemek bafll altnda size
Yantnz yanlfl ise Kamera zerindeki Denetimler/ Kameray netlemek bafll altnda size
Yantnz yanlfl ise Gnefl Ifl ve Kontrast
Yantnz yanlfl ise Bulutlu Gnler bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kameray Tutufl Teknikleri/
Yzme bakfl as (znel kamera) bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
133
Fotoraf Kaynakas
Annemarie, D. & Annemarie, K. (1998). Underwater

Photography. New Holland.
Bekz, . ve Baklavac, . (2007). Sualt Teorisi. stanbul: A4 Ofset.
Ceylan, T. ve Gzceliolu, B. (2011). Denizlerimizin
Sakinleri. Ankara: UNDP Yaynlar.
Evirgen, A. Sualtnda Video ekmenin Altn Kural. Sualt Dnyas Dergisi.
Internet:www.scubahalloffame.com/hallmembers/Earl
y%20Pioneers/williamsonbrothers (EriflimT. Austos
2011).
Internet:www.wildfilmhistory.org/person/102/102.html
?personid=102 (Eriflim T. Austos 2011).
Nielsen, D. & Tackett, L. (2005). Underwater Photography Manuel. RotoVision SA.
Yksel, Z. Suya Yaplan Her Yolculuk. Sualt Dnyas
Dergisi.
nite iinde kullanlan tm fotoraflar, yazar Tahsin

Ceylan tarafndan ekilmifltir.
Seilmifl Fotoraflar
Fotoraf 5. 16: TAHSIN CEYLAN. Anemon.
134
Fotoraf 5. 17: TAHSIN CEYLAN. Kzldenizden bir kare.
Fotoraf 5. 18: TAHSIN CEYLAN. Yar sualt-yar sust ekime rnek.
Fotoraf 5. 19: TAHSIN CEYLAN. Gymnothorax Javanicus.
Fotoraf 5. 20: TAHSIN CEYLAN. Deniz Anas (rhizostoma pulmu) ve ardnda dalg.
135
136
Fotoraf 5. 21: TAHSIN CEYLAN. Palegia Noctiluca.
Fotoraf 5. 22: TAHSIN CEYLAN. Bir batk nnde krk amforalar (Bodrum Yassada).
Fotoraf 5. 23: TAHSIN CEYLAN. Profesyonel serbest dalg fiahika Ercmen
137
6
Amalarmz
N
N
N

Yaflamn eflitli evrelerinde anlarmz kamera ile nasl saptayabileceinizi
aklayabilecek,
El kameralarnn teknik yapsn tanmlayabilecek, kamera zeri denetleme
sistemlerini listeleyebilecek,
El kameralarnn kullanm srasnda gerekli olan estetik kurallar uygulayabilecek bilgi ve becerilere sahip olacaksnz
Anahtar Kavramlar
Yaflam Evreleri
Doum Videolar
Bebek Videolar
Ksa Film
El Kameralar
El Kameralar ekim Teknikleri
indekiler
Videonun Kullanm
Alanlar
Anlarn
Belgeleyicisi Kamera
YAfiAM EVRELER
YAfiAM EVRELER KARfiISINDA
KAMERA
TEKNK VE ESTETK KURALLAR
Anlarn
Belgeleyicisi Kamera
YAfiAM EVRELER
Geliflim psikolojisi ve psikanaliz alanlarnda alflmalar yapan ABDli davranflbilimci Erik Erikson, gelifltirdii Sosyal Geliflim Kuramnda her insann doumundan
lmne dek sekiz evreden getiini ileri srmfltr. Viyanada Sigmund Freudun
kz Anna Freud ile tanflan ve kendisine psikoanaliz uygulatan Erikson, bu deneyimden sonra psikoanaliz eitimi almaya karar vermifltir. Aslnda Danimarkal bir
aileden gelen Erikson, Almanyada psikanaliz eitimini tamamlad 1933 ylnda
artk Nazilerin iktidara gelmeye bafllamasyla nce Danimarkaya, daha sonra da
ABDye g etmifltir. Burada eflitli niversitelerde grev alan Erikson, bir bireyin
doumundan lmne kadar geirdii sekiz evreyi flu aflamalarla tanmlamfltr:
1. Umut - Gven ya da Gvensizlik (0-1 yafl)
2. zerklik ya da Utan ve Kararszlk (2-3 yafl)
3. Giriflim ya da Sululuk (3-5 yafl)
4. Beceri ya da Aflalk Duygusu (6-11 yafl)
5. Ego kimlii ya da Rol Karmaflas (11-20 yafl)
6. Yakn iliflkiler ya da Soyutlanma (Gen yetiflkinlik dnemi)
7. retkenlik ya da Ksrlk (Yetiflkinlik dnemi)
8. Ego Btnleflimi ya da Umutsuzluk (Yaflllk dnemi)
Kuflkusuz her insann gerekten bu evreleri geirip geirmedii, geirse bile
her bireyin bulunduu toplumun koflullarndan etkilenecek flekillerde farkl geirecei gibi tartflma konular davranfl bilimini ve yakn disiplinleri meflgul etmifl,
deiflik grfller ne srlmfltr. Eriksonun ortaya att bu aflamalar, insan denilen karmaflk yaratn daha iyi anlafllmas yolunda bir tartflma yaratmas asnSIRA SZDE
dan bile yararl saylmaldr.
Bireysel davranfl zelliklerimiz yannda toplumun bize bitii deer ve grevler, zaman iinde farkl yerlerde farkl kimliklerle bulunmamza
D fiyol
N Eaar.
L M Doumla birlikte bafllayan bu sre, yerini artk geri dnlmez deiflikliklere brakr. Yaflanmas yalnzca bir kez mmkn olabilen bu evreler artk yinelenmesi olanaksz
S O R U
anlardr.
nitemizin temel amac; insann doumundan lmne kadar geirdii
ve topD K Kbireysel
AT
lumsal evreler boyunca; yafladklarn, baflkalarna aktardklarn ve edindiklerini grntlerle saptamak fleklindedir.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
140
Yz elli yl aflkn bir sredir fotorafn sihirli saptama gcyle insanlk anlarn lmszlefltiriyor. Duraan grntlerin yaflammz belgelemesinin yannda
zellikle 1970li yllardan bu yana ev video ve taflnabilir kameray keflfeden genifl kitleler daha ayrntl ve inandrc bir arala video ile tanflmfl oldular. Bu
nite boyunca yaflammzn her annda; kimlik ve kiflilik deiflimlerimizde, anlarmzda, mutlu ya da mutsuz gnlerimizde, heyecanlarmzda kameray nasl kullanrz, kaytlarmz nasl lmsz flekillere getirip koruruz, bu noktalar zerinde younlaflmaya alflacaz. Eriksonun davranfl bilimsel evre sralamas, nitemizin
ierii ile ok fazla dorudan ilgili olmasa da yol gsterme asndan yararlanlmas gereken bir sralamadr. Daha bize zg ve somut olarak yafladmz bireysel ve
toplumsal aflamalar birlikte incelemeye alflalm.
Doumdan - Yafllla
Bafllangta byk benzerlikler gstersek de yllar ilerledike farkl kimlikler kazanarak kendi kiflisel yaflam ykmz kurarz. Bu sre bazen bizim isteimize bazen iyi ya da kt tesadflere bal olarak deiflir. Kaba izgileriyle genelleme yapmaya alflrsak flyle bir olaslklar dizisiyle karfllaflabiliriz:
1. Doum: Doum yaflamn bafllangc iin bir zorunluluk da olsa nerede, ne
zaman ve hangi ailede ya da ortamda doduumuz geleceimiz iin flimdiden ipular vermektedir.
2. Bebeklik: Eriksonun gven-gvensizlik, zerklik-utan, kararszlk kavramlaryla tanmlad bu birka yl, ilk seslerin kartld, ilk admlarn atld
yllardr.
3. ocukluk: Bedenin fark edildii, taklit yeteneinin gelifltii giriflim ya da
sululuk dnemlerinde artk daha farkl ve kiflilikli davranmaktayz. Eer
okul ncesi eitime bafllamflsak biimsel eitim de denilebilecek ve bazen mr boyu srecek bir srecin bafllangcndayz demektir.
4. lkretim: Gerek okul, snf, retmen ortamlaryla tanflrz. Arkadafll,
iflbirliini, paylaflmay, hakkn yedirmemeyi, paymz almay, ara-gere
kullanmay renmeye bafllarz.
5. lkretimin ikinci yars: Eriksonun benlik kimliinin oluflumu ve toplumsal rollerin oluflmaya bafllad evre olarak niteledii bu dnemde yeteneklerimizi keflfetme, gelifltirme, kendimizi kantlama duygularmz geliflmektedir.
6. Gen yetiflkinlik dnemi: Artk (eer sryorsa) renim olarak lise yllarndayzdr. Bu yllarda hobilerimiz geliflir. Biimsel eitim kurumlar dflnda
daha isteyerek faaliyet gstereceimiz grup ya da oluflumlara katlrz. Karfl
cinse ynelir veya tam tersi flekilde uzak kalarak savunma mekanizmalar
gelifltiririz.
7. niversite ya da yetiflkin-genlik yllar: Bu dnem byk lde mesleimizi belirleyebileceimiz bir aflamadr. Belki ilerde eitimini aldmz alanda ifl bulma flansmz olmayacak ama niversite eitimi boyunca her gn yeni bir fley renerek mesleimizin gerektirdii bilgilerle donanrz. Eitim dflnda da aktif bir yaflantmz vardr. Kutlamalar, geziler hatta ailemizden ayr uzun tatillere karz. Bu evrelerde belki de yaflantmz birlefltireceimiz
birisiyle tanflrz. Hobilerimiz eflitlenir ve derinleflir. Okulun bitmesi, mezun olmamz nemli bir aflamadr. Yeteneklerimiz ve isteklerimiz dorultusunda bir yandan az veya ok da olsa para kazanmaya bafllarz. Daha byk ideallerle ifl grflmelerine bafllarz. Artk yaflantmz geri dnlmesi zor
kararlarn alnabildii bir srece evrilmektedir.
6. nite - Anlarn Belgeleyicisi Kamera
8. Meslek yllar: Nfusu hzla artan toplumlarda giderek ifl bulmann zorlaflt
gnmzde bazen isteimiz dorultusunda bazen de zorunluluktan bir ifl
sahibi olabiliriz. Ya da uzun bir sre bu konuda skntlarmz ve yardma
gereksinmemiz olur. Genellikle evlenmenin zamanlamas ifl bulma sreciyle balantldr. Toplumumuzda geleneksel anlayflla bykler bu konuda
her zaman yardmc olmaya alflsalar da asl olan kiflinin kendine yeter duruma gelmesidir. Yaflantmz bir baflkasyla birlefltirdiysek eer, koflullar da
yeterliyse bu evrenin en nemli aflamasn; dnyaya bir canl getirme flans
ve deneyimini yaflarz.
9. Olgunluk yllar: Mesleimizde ilerlemiflizdir. Toplumda ve aile iindeki yerimiz byk lde pekiflmifltir. Birlikte klan tatiller, alfllar, konferanslar, ifl gezileri, kendi otomobilimiz veya eflitli ulaflm aralaryla yapacamz seyahatler, ilk kez grlen yreler, kentler lkeler... Bir yandan ocuumuzu gzlemleriz. Bizim yafladmz evreleri daha iyi koflullarda yaflamaktadr.
10. Ge olgunluk dnemi: Belki ocuumuz ya da ocuklarmz evden ayrlmfllardr. Emeklilii de dflnebileceimiz bu yllarda eflimize ve kendimize daha ok zaman ayrrz. Edineceimiz yeni bir hobi belki yllarca yapmak isteyip yapamadmz trden bir fleydir. Bu yafllarda daha derin, daha profesyonelce (nk artk greceli olarak daha ok paramz vardr) daha sakin
urafllara yneliriz. Belki yeni arkadafl gruplar oluflturabiliriz. Bahe iflleri,
maket-tak yapm gibi ortaya rn kardmz hobilerle beenilmeyi de
bekleriz. Belki batllarn oka yapt gibi mr boyu grmek istediimiz
lkeleri gezeriz, ayrntlarla uraflmak artk zor gelecei iin turlar tercih
ederiz.
11. Yaflllk dnemi: Bu dnem biraz daha kflemize ekildiimiz bir dnem
olabilir. Hafif veya kendini fazlaca gsteren salk sorunlar yaflantmza efllik etmeye bafllar. Aranmay, ziyaret edilmeyi isteriz. Belki de bykanne
veya bykbaba olmufluzdur. Ac da olsa doal koflullar altnda eflimizi yitirebileceimiz yllardr bu yllar. Bizden sonra da yaflam srecektir, aynen
bizden ncesinde olduu gibi...
Kuflkusuz yukarda anlatlanlarn her birey tarafndan bu flekilde yaflanmas
beklenemez. Tesadfler ok farkl yaflam biimleri ortaya karabilir. Yarn ne olaca ancak kestirilebilir, bilinemez.
Yaflantmzn tmn kare kare kayda almamz mmkn deildir. O nedenle
seici olmak gerekir. mrmz buradaki gibi on bir aflamaya ayrarak her bir aflamann zelliklerini anlamaya alflyoruz. Ayn zamanda bu ifli profesyonelce yapabileceimizi de gz ard etmezsek, grntlerini kaydetme olaslmz olan (bir
anlamda mflteri denebilecek) kiflilerin hangi evrelerden getiini de bilmekte yarar olacaktr.
YAfiAM EVRELER KARfiISINDA KAMERA

Yaflamn belli anlarna tanklk edecek kaytlarn oluflturulmas konusunu flekilde ele alabiliriz:
1. Ev video ve amatr kameramanlk: Kameray kendimiz kullanrz. Yaknuzak evremizde yaflanan her an bizim iin bir kayt malzemesi olabilir. Aile iliflkileri, ocuumuzun doumu ve yaflam evreleri, gidip gezilen yerler
hatta ksa-kurmaca film denemeleri arflivimizi oluflturabilir.
141
SIRA SZDE
142
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
D fi N E L M
2. Kamerann nesnesi olmak: Doumumuzdan bafllayarak farkl mekan ve zaS O R kamera

U
manlarda
ile kayda alnrz. Bu kez kamerann nesnesi bizizdir. Baflkalaryla iliflkilerimizde, stat deiflimlerinde ve zellikle ileri yafllarda yeni
teknolojiye
sahip olan genler tarafndan grntlerimiz kaydedilir.
DKKAT
3. Profesyonel kameramanlk: nsanlar nemli gn ve aflamalarda kendi ektikleriyle yetinmezler. Hem fotoraf hem de video alannda profesyonelce
SIRA SZDE
ekilmifl
grntler grmek isterler. Sizler de kameramanlk ve fotoraflk
eitimi aldnz bu blm bitirdikten sonra niin bunu bir meslek haline
getirmeyesiniz?
AMALARIMIZ stelik bu konuda meslek diplomanz olmas, insanlarn size gvenmesini ve tercih etmesini salayacaktr.
N N
Bu nitenin Kieriini
T A P oluflturan konular Kamerann Kullanm Alanlar ders kitabnzn
iinde yer alan Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm nitesinde teknik boyutuyla ele alnmfltr. Bu nitede ise sz konusu kavramlar sosyal ve sosyal-psikolojik boyutlaryla incelenmektedir.
T E LSz
E V konusu
Z Y O N Amatr Video, Ev Video, El Kameralar kavramlaryla; kameralarn teknik yaplar, ev videoda aydnlatma ve ekim teknikleri gibi konularda teknik bilgi iin ltfen ilgili niteyi inceleyiniz.
TERNET
Doum NVideolar
Hukuk asndan farkl tanmlar da olsa, bir insann sosyal yaflam doumla bafllar.
Dnyaya gzlerini aan bir bebek olaan koflullar sz konusuysa ilk olarak kendini bir aile iinde bulacaktr. Bir bebein doumu, aileye yeni bir bireyin katlm ou kez anne babayla birlikte yakn akrabalar da heyecanlandrr. Hepimizin iyi ya
da kt ekilmifl bebeklik fotoraflar vardr. Bu nemlidir nk ilerleyen yllarda
hatta aylarda bile grntmz hzla deiflecektir. Sper 8 mm filmlerin kullanma
girmesiyle amatr kamera kullanmnn yaygnlaflmasnn zerinden yaklaflk 40 yl
gemesine karfln doum videolarnn ekilmesi ancak gnmzde rastlanr bir olgudur. Doum ve bebeklik fotoraflarmz yannda ok azmzn video grntleri
vardr. Fakat geliflen teknoloji her zamanki gibi gelecek kuflaklar daha flansl yapmakta, artk zel kameramanlar, zel aydnlatmalar ve yksek kalitede kayt olanaklaryla doum videolar profesyonel kurum ve kiflilerce ekilmektedir.
Doum videosu ekmek gerekten de emek, sabr ve yetenek isteyen zorlu bir
ifltir. zlemesi ne kadar da rktc ve i kaldrc da olsa, doann dzeni budur
ve hepimiz doal koflullarda bu flekilde dnyaya geliriz.
Doum Videosu ekim Sreci

Sizden bir doum videosu ekmeniz istendiinde ncelikle bir planlama yapmak
her adan yararl olacaktr. Bunun iin olas anne ve baba adaylaryla bir araya gelerek baz sorulara karfllk bulmalsnz. Bafll baflna bir doum klibi veya videosu
diyebileceimiz bu yapmn ad, sresi ve ierii ne olacaktr? rnein Arda Dnyaya Geliyor veya Ailemizin Yeni yesi Selin gibi bir bafllk benimsenebilir.
Jenerik de diyebileceimiz girifl grntleri iin size ksa dolgu grntler gerekecektir. Yapmn btnne gre bu blmn uzunluu 20 saniye ile 30 saniye
arasnda olabilir. rneklenen bafllk yazlar bu blmde yer alacaktr. Bu grntler daha ok doum ncesinde ekilmifl, ksa ve hzl kurgulanmfl grntler olmaldr. rnein hamileliin geliflimi, yaplan doum ncesi kontroller, babann
heyecan, anneanne veya babaannelerin sembolik de olsa kendi hazrladklar patikler, bafllklar, hrkalar ileride izleyenlere duygulu anlar yaflatacaktr. Girifl grntleri ekimin tmnden planlar ierebilir. O nedenle jenerik kurgusu genellikle
ekimler tamamlandktan sonra yaplr.
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
N N
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
143
AMALARIMIZ
Konularnn ortak olmas asndan Fotorafn Gndelik Yaflamda KKullanm

T A P nitesinin
Doum Fotorafl blmn ltfen tekrar gzden geiriniz.
K T A P
Bilindii gibi (tahmin edilebilmekle birlikte) bir doumun Tgerekleflecei

kesin
ELEVZYON
saati bilmek ok mmkn deildir. lgili nitede incelediiniz gibi aynen bir doum fotorafs gibi gnn her hangi bir saatinde hastane veya doumevine arlabilirsiniz. Bu adan teknik olarak hazrlkl olmalsnz. Kamera ve yardmc geNTERNET
relerin yedekleriyle birlikte alflr durumda olmalar gereklidir.
Doum gibi tbbi
bir ortamda gerekleflecek bir olay iin gerekli izinlerin de anne-baba eflliinde ilgili kifli ve kurum yetkililerinden nceden alnmfl olmas gereklidir. Annenin ameliyathaneye alnmas srecinde birok ayrnt vardr. Tm personelin hazrlk srecine katklar, babann endifleleri, dier aile bireylerinin anneye cesaret vermeleri
gzel sahneler yaratr. Hem ameliyathaneye girifl hem de operasyon sresince deSIRA
SZDE ve snrlar
yim yerindeyse kendinizi herkese unutturmalsnz. ok sessiz,
kararl
bilerek alflnz. Her hangi bir flekilde engellenme ve uyar sz konusu olursa bunu doal karfllaynz. En basit rneiyle, siz kendi stdyonuza
birileriD fialflrken
NELM
nin sizin dikkatinizi datmasn istemezsiniz ki burada ayrca insan sal sz konusudur. fllem ncesinde size verilen giysileri giyerek kendinizi ameliyat ortamS O R U
na hazrlaynz.
TELEVZYON
Bir doum olayn tm ayrntlaryla ekmeniz gerekmez. Doum fotoraflarnn

ekimi sDKKAT
rasnda da olabildiince kan gsterilmemeye alfllr. Doum fotorafl niteden de
anmsayacanz gibi doum fotoraflar rktc grntlere yol amamak
iin siyah-beSIRA SZDE
yaz da ekilebilmekteydi. Gerekirse baz video sahneleri de kurgu srasnda siyah-beyaz
veya tek renkliye dnfltrlebilir.
DKKAT
AMALARIMIZ
NTERNET
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
N N
Video ekimlerinde doum srasnda ekilen annenin acl yz ilerde tatl glmsemelerle izlenir. Babann annenin elini tutuflu, birka tbbi cihaz ayrnts
K yz
T A ayrntlar
P
(gstergeler, aflina olunan dzenekler), doktor ve hemflirelerden
ve
nihayet ters bir flekilde havaya kaldrlan alayarak nefes amaya alflan bir bebek.
Tm bu grntler ksa da olsa bir doum olayn anlatmak iin fazlasyla yeterliL E V Z Y Obakfln
N
dir. yi bir kameraman annenin ve babann doktorun elindekiT Ebebee
karmaz.
Teknik olarak doum ortamnda ek bir aydnlatma kullanmanz ok gerekli deildir. Bunun birka nedeni vardr. ncelikle tbbi personel ek bir flk kaynanNTERNET
SIRA SZDEdzenekleri
dan rahatsz olabilir. Ameliyat masalarnn olduka yeterli aydnlatma
vardr. Bunlara ek olarak saysal video kameralarn flk alglama yetenekleri gnden gne daha duyarl hale gelmektedir.
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi annenin
N E L M kucana
Bir doum videosunun en aranan, olmazsa olmaz sahnesi ise bebein
DKKAT
verildii ilk andr. Hemen hemen doadaki canllarn tmnde grlen bu anne-bebek buluflmasn ieren bir doum videosu grevini fazlasyla yerine getirmiflS denilirse
abartlmfl
O R U
SIRA SZDE
saylmaz.
DKKAT
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
K T A P
AMALARIMIZ
TELEVZYON
AMALARIMIZ
K T A P
D fi N E L M
Ameliyathanede ekim yaparken kamera asndan hangi teknik konulara

dikkat etmeliyiz.
SIRA SZDE
S O R U
zerinde dflnerek nerilerde bulununuz.
SIRA SZDE
N N
N N
SIRA SZDE
S O R U
D fi N E L M
DKKAT
S O R U
SIRA SZDE
DKKAT
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
K T A P
AMALARIMIZ
TELEVZYON
144
Bebek Videolar
Doumdan hemen sonra bebeklerin hzla byyerek flekil deifltirdikleri kolayca
gzlenir. zellikle, rnein bir ay gibi ksa bir sreyle bile olsa bebei grmeyen
aile bireyleri, bu fark daha iyi anlarlar.
Eer profesyonel olarak bir bebein grntlerini ekerek klipler oluflturacaksanz bunlar belli periyotlarda ekmelisiniz. Bu bir anlamda bebei takibe almanz demektir. lk doum gn gibi bebein zel gnlerini karmamalsnz. Ayn
flekilde anne-baba ile randevulaflarak onlarn bebeklerini stdyonuza getirmelerini
salayabilirsiniz. Bylece hareket ve flk asndan denetlenebilen bir ortamda
hem fotoraf hem de video ekmeniz mmkndr.
Kuflkusuz anne-babalar kendi bebeklerinin videolarn da ekeceklerdir. Bu
konuda onlara yardmc olacak el kameralarnn teknik olanaklar giderek artmakta, fiyatlar da kabul edilebilir dzeylere inmektedir. Bu bir kural olmamakla birlikte erkeklerin kendilerini teknolojiye daha yakn hissetmeleri nedeniyle genellikle ekimler babalar tarafndan yaplr. Bu noktada eklenmesi gereken fludur ki, kamera yalnzca ekim dmesine baslp saa sola evrilen bir gere deildir. Birok teknik zellii ve duruma gre gelifltirilecek ekim teknii yntemleri vardr
(bu konuda Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm nitesini anmsaynz).
Bebek videolarnn ekiminde olabildiince doal flktan yararlannz. Sert ve
gl yapay flklar bebekleri rahatsz eder. mekanda ek flk kullanmanz gerekirse bunu dolayl yntemlerle yanstnz. Bebekler hareket eden renkli cisimlere
ilgi duyarlar. Yannzda bu tr aksesuarlar bulunabilir veya anne-babadan onun en
sevdii oyuncann kendisine verilmesini isteyebilirsiniz.
Bu konuda tekrar Eriksona dnersek; bu dnem bebein gven-gvensizlik,
zerklik-utan, kararszlk dnemidir. Bir yafln altndaki bu dnemde bebekler
neyin ne olduunu bilmeden, karflt kavramlar bir arada yaflayarak nesnelere yaklaflr veya uzaklaflrlar. Bu dnem bir anlamda her fleyi tanma dnemidir. Gven,
gvensizlik, cesaret ve korku bebeklere ayn zamanda sevimlilik katan grntler
oluflturur. Anlamsz da olsa kartlan ilk seslerin ve bir yafln sonuna doru emekleme ve atlan ilk admlarn mutlaka grntlenmesi gerekir.
Eriksonun giriflim ya da sululuk edimleriyle tanmlad 3-5 yafl aras dnemde ocuklar hemen her fleye ilgi duyarlar. zellikle elektronik gereler, flkl dmeler, ses karan aletler hep ekicidir. Dikkatli davranlmazsa kazalarn ou bu dnemde yaflanabilir. Grsel adan, oyuncaklarn ve baz eflyalar taflyan, istifleyen,
saklayan hatta saa sola vuran ocuun hareketleri deiflik grntler verir. Sonuta tm bunlar bir ocuun doal geliflimine yardmc olan eylemlerdir. Bu yafllarda
ocuklarn banyo yapmas veya denize sokulmas, gnefllenmeleri ileriye dnk gzel an kaytlar yapmanza olanak verir. Bu grntlere arkadafllaryla olan iliflkileri;
yardmlaflmas, paylaflmas veya bencillik gstermesi, oyuncaklarn kskanmas da
efllik etmelidir. Bu yafllarda ocuklar kendi bafllarna yemek yemeyi de renirler.
Yze bulaflan, ne dklen yemekler, yemek sandalyesinde uyuyakalmalar nefleli
grntler verir. Bilindii gibi televizyonlardaki veya internetteki kamera flaka program veya sitelerinde bu tr grntler izlenme asndan n sralardadr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
Televizyonlarda
internet sitelerinde izlediimiz amatr bebek ve ocuk kaytlarnn geSIRA ve
SZDE
nellikle acemice, estetik olmayan grnt dzenlemeleriyle, karanlk veya ok aydnlk ve
ou kez de netsiz ekildiklerini grrsnz. Kendi ekimlerimizde bu gibi sorunlarla
D fi iin
N E L neler
M
karfllaflmamak
yapabiliriz?
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
SIRA SZDE
Okul alarnda Video

Bir ocuun biimsel dzeyde renime bafllad ilk gn ok nemlidir. Genellikle anne ve babalar onlardan daha ok heyecanldr. ocuklarnn ilk retmeninin kim olaca, hangi snfta ders grecei, hangi masada kiminle yan yana oturaca gibi ayrntlar merak edilir. retmenler genellikle ilk gn ders ifllemezler.
Eer olanaklysa izin alarak snf ortamnda da ekim yapabilirsiniz. Yuva deneyimi yaflamamfl ocuklar iin zellikle anneden ayrlma sahnesi ou kez sancl geer. leride glmsenerek izlenecek bu sahneleri karmaynz. Belki ilk gn ans
olarak hem anne baba ile hem de retmenle ksa rportaj kaytlar yapabilirsiniz.
Snfn tmnden ve baz ocuk ayrntlarndan oluflan kareler yakalaynz. Bu tr
ekimler kurgu geiflleri iin gereklidir.
Eriksonun betimlemesiyle dfladnk ocuklarda becerilerini gsterme, aktiflik; iednk ocuklarda aflalk duygusu, ekingenlik ve kendini saklama gibi
davranfllar gzlenebilir. Burada ama ocuklarn ve zellikle sizin nesneniz olan
ocuun mdahale edilmeden doal davranfllaryla grntlenmesidir. Bu yafllarda ocuklar genellikle her istenenin tersini yaparlar. Bu durumu avantaj olarak
kullanabilirsiniz.
Eriksona gre benlik kimliinin oluflumu ve toplumsal rollerin oluflmaya bafllad evre ilkretimin ikinci yarsnda bafllar. Lise yllarna hazrlanlan bu yllarda ergenliin tamamen farkna varlmfl, aflk benzeri duygular hissedilmifl; kusur gibi grlen baz kiflisel zelliklerden dolay aflalk duygusu, zellikle karfl cinsten
uzaklaflma veya fliddet eilimleri bafllamfl olabilir. Bu dnemde btn mr boyunca bize efllik edecek kiflisel zellikleri ve dnya grflmzn temellerini de
flekillendirebiliriz. Arkadafl gruplar ve iliflkiler ok nem kazanr. Bu yafllarda
genler grnt vermeyi pek sevmezler. Bunun yerine zellikle teknolojiye duyulan ilgi artar; fotoraf, video ekimleri yaparak bunlar paylaflma istekleri oalr.
Bylece kiflilerde olayn nesnesi yerine znesi olmak gibi bir durum geliflir. ekilen fotoraflarda resm, dzgn, mutlu karelerin yerini; biraz daha (deyim yerindeyse) zpr, elenceli, ou kez yakalanmfl; aydnlatma, netlik gibi teknik zelliklere dikkat edilmemifl kareler alr. ekilen fotoraflar elektronik ortamda, sosyal
alarda paylafllr, ucu ak yorumlar yaplr. Video konusunda da (gnmzde
moda olduu zere) ksa deneme ekimleri yaplarak ilgili sitelere gnderilir. Bunlar kamera flakalarnda rastlanan trde dflmeler, kazalar, korkutmalar olabildii
gibi kostml, dublaj yaplmfl, bir filmin bir sahnesiyle dalga geen ksa komedi
rnleri de olabilir. Sonu olarak ilkretimin son yllar kamerann hem nnde
hem de arkasnda olabileceiniz; yetenek ve becerilerinizi de gstermek istediiniz bir dnemdir.
Gen Yetiflkinlik
Lise yllarnda olgunlua bir adm daha yaklaflrz. Hobilerimiz artar. Geliflen teknolojiye karfl artan bir merakla, btemizin elverdii llerde edineceimiz kamera ve grnt kayt cihazlaryla ekebileceimiz malzeme eskisinden daha oktur. Okul gezileri, genlik kamplar, yaz tatilleri bir kez daha yaflanamayacak anlarn belgelenmesi asndan bulunmaz yerlerdir. Bu anlamda belki de bir valiz ya
da anta hazrlarken nce kamera ve aksesuarlarn gzden geirmek yararldr.
Unutulan nemli bir para gtrdmz cihazlar hi kayt yapmadan geri getirmemiz demektir. Hibir tatil ya da etkinlik ayn flekilde bir kez daha yaflanmaz. nsanlar, evre ve onlara bal olarak geliflen olaylar srekli deiflmektedir. Bu g-
145
146
rntlerin bir ksm yllar sonra belki hznlenerek belki de bir tebessmle izlenecek grntlerdir. Biraz daha ince bir bedenle, biraz daha eski moda giysilerinizle birlikte kaydedilmifl grntleriniz ileride ocuk veya torunlarnz tarafndan izlenecektir.
Lise yllarnda okul veya okul dfl etkinlikler bize yeni ortamlar sunar. Kurulan
yeni arkadafllklar, karfl cins temaslar ve birlikte oluflan ksa video ekme fikirleri
geliflir. Olanaklarnz lsnde ksa film alflmalar yapmal veya bu tr alflma
yapan gruplar iinde grev almalsnz. Bu tr aktiviteler yaratclnz arttracaktr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Yakn evrenizde
oluflturabileceiniz bir ksa film tasarlaynz.
SIRA SZDE
niversite Yllar ve Yetiflkinlik Dnemi

D fi N E L M
niversite yllar hayata hazrlandmz yllardr. Her fleyin normal gelifltiini, istediimiz bir puanla, istediimiz bir alana yerleflerek yksekokul yaflantmza bafllaS O R U
dmz dflnrsek,
byk lde mesleimizi belirlemifliz demektir.
Kitle iletiflimi, gzel sanatlar, konservatuar gibi sanat dallarnda eitim gryorsak fotoraf Dve
tm yaflantmzda ayrlmaz paramz olacaktr. devlerimi K Kvideo
AT
zin bir ksmn bu aralar kullanarak gereklefltireceiz. Giderek de kendi sanat
rnlerimiziSIRA
ortaya
karacaz.
SZDE
Fizik, kimya, biyoloji gibi fen dallarnda renim gryorsak; fotoraf ve video ayn flekilde hem rencilik ve zellikle de alflma hayatmzda bize efllik edeAMALARIMIZ
cektir. rnein
gkbilim konular iinde optik ve elektronik mutlaka yer alr. Ayn flekilde doay, canllar belgelemeniz gerektiinde video kaytlar gereklidir.
Bunlarn teleskop ve mikroskop gibi cihazlarla kullanmlar konusunda yeterli bilK T A P
gileri edinmelisiniz.
Hukuk, dilbilim, toplumbilimi, davranflbilimi gibi dier sosyal alanlarda alflsanz bile fotoraf ve video alflmanza engel bir durum yoktur. ekeceiniz koTELEVZYON
nularn ayrntlarn ve farkl alarn belki de siz daha iyi greceksiniz. Bugn
uzun metraj film alflan her ynetmen dorudan sinema eitimi almfl deildir.
Baflka bir alanda eitim alsanz bile, bu konulara ilgi ve yeteneiniz varsa kendinizi gelifltirmeniz
Bu srecin bafllangc da burada szn ettiimiz k N T E Rmmkndr.
NET
sa film alflmalardr.
Eriksonun retkenlik ya da Ksrlkla betimledii bu dnem, gerekten de en
verimli yllarnz olacaktr. Her adan aktif olduunuz, yeni bilgilerle donandnz
bu blm, yaflllnza dek uzanacaktr. Elbette herkesin yksekrenim grmesi
gerekmiyordur. Bu kiflisel bir seim de olabilir. Kifli biimsel renimini nerede brakrsa braksn, sz konusu Yetiflkinlik Dnemi hem yaparak-bozarak deneyimler elde ettiimiz hem de konulmufl kurallara cesurca karfl ktmz bir dnemdir ayrca. Sz konusu kurallara karfl kmak konusunu nitenin sonuna doru ele
alacaz.
Yetiflkinlik dneminde genellemeden yola karak bir aile oluflturduumuzu
dflnrsek bir sre sonra bizim iin nemli bir varlk yaflantmza efllik etmeye
bafllayacaktr. Bir anlamda kendi yaflantmzn baflna dnmfl gibi doum ve bebeklik videolar bizi beklemektedir. Aradaki en nemli ayrm, artk nesne olan biz
deilizdir. Kameray byk lde biz kullanacamz iin teknik ve estetik bilgilerimizi yeniden gzden geirmeli, bilgi tazeliini korumalyz.
N N
147
Ego Btnleflimi ya da Umutsuzluk

(Olgunluk ve Yaflllk Dnemi)
Olgunluun ilk yllarnda yine de aktifizdir. Yurt iinde ve dflnda daha ok yere
gitmiflizdir. Fotorafa ve videoya merakl olduumuz iin bu tr gereler hep yanmzdadr. Birlikte klan tatiller ve ifl gezileri grnt almak iin ideal frsatlardr.
Artk medya ortam neredeyse tmyle saysallafltna gre ektiiniz grntler zerine ksa bilgiler ekleyerek arflivleyiniz. Bu arflivin artk eskisi gibi bantlardan, kasetlerden ve DVD ynlarndan oluflmas gerekmiyor. Terabaytlarla ifade
SIRAdaha
SZDEkolay. Yine
edilen saklama ortamlarnda aramak ve izlemek eskisinden ok
de arflivlemenizi belli bir dzen iinde yapmalsnz.
Mesleinizle ilgili ekimler yapmanz gerekiyorsa bu konuda kendinizi gelifltiD fi N E L M
rerek ok nemli ekimler dflnda birilerine bal kalmanz gerekmez. rnein hekim, veteriner, laborant, biyolog ya da kimyager gibi bir iflkolunda alflyorsanz
S O R Ugzden geirvideo kameranz seerken teknik zelliklerini ve olanaklarn tekrar
melisiniz. flyerinize alnmas gereken bir kamera veya ek bir parann seimi konusunda sizin de grflnz olmal.
DKKAT
Eer iflinizin dflnda ge olgunlua geiflle birlikte yeni hobiler edindiyseniz,
ekim alanlarnz eflitleniyor demektir. O zamana kadar denemediyseniz taraSIRA SZDE
f denizlerle evrili lkemizde tpl dalfl sporu hem kiflisel olarak hem de grnt almak amacyla yaplabilecek ideal hobilerdendir ve sanld kadar zor bir
urafl deildir. Ayn flekilde havaclk sporlar sizlere engin AMALARIMIZ
bir grsel kayt alan
sunmaktadr.
N N
Bu konuda ltfen flu nitelerinizi tekrar gzden geiriniz: Videonun

Alanlar
K Kullanm
T A P
kitabnzdan Fotorafn Kullanm Alanlar ve Sualt Kameramanl, Sualt Fotorafl, Hava Fotorafl.
TELEVZYON
Eriksonun tanmlad seeneklerden biri olan ve yaflllk dneminde size efllik

etmesi olas bir duygu olan umutsuzlua kaplmadysanz daha nnzde kaydedebileceiniz birok grnt alan var demektir. Bu yeni yerler grmenin, yeni
NTERNET
hobiler edinmenin yannda; belki ocuklarnz hatta torunlarnzla
birlikte veya onlar model olarak kullanabileceiniz ekimler demektir.
Kameraman ve ynetmenlerin ksaca eldeki malzeme dedikleri seeneklerinizi gzden geirmelisiniz. ncelikle ekimlerinize fon oluflturacak evre ve mekan
zelliklerini saptayabilirsiniz. Daha sonra bu ortamlarda kullanabileceiniz (amatr de olsa) oyuncularla neler yapabileceinizi planlamalsnz. Bilindii gibi ocuklar kamera karflsnda hnerlerini gstermeye baylrlar. zellikle kz ocuklaryla elenceli bir klip yapmanz bile mmkndr. Bunu iyi planlayp, teknik ve
estetik olarak iyi ekip, kurguladnzda ocuunuz ya da torununuz iin lmsz
bir an olacaktr. stelik byle bir alflmay yalnzca aile iinde deil; sosyal paylaflm sitelerinde de yaynlayabilirsiniz. Kim bilir, belki de onun ilerde nlenmesi
konusunda ilk adm atmflsnzdr!
TEKNK VE ESTETK KURALLAR

Video zerine yazlmfl birok nitenizde grdnz gibi ksa da olsa video filmi yapmann baz temel kurallar vardr. Bu kurallarn bir ksm teknik nedenlerle
bir ksm ise estetik nedenlerle var olmufltur. ounlukla kurallara uymamak, bu
konularda size retilenlerin dflna karak yeni arayfllar ve denemeler yapmak
video alflmanz daha albenili bir hale getirir. Kuflkusuz bu sylemin baz temel
vaz geilmezleri vardr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
148
Kurallar bozarak baflarl bir video ortaya koymann yolu, kurallar iyi bilmekten geer. Bir fleyi ncelikle en doru, biimsel ve yerli yerinde yapmay renmeden kurallarn dflna kmann sonu; ou kez hsrandr. Ne yazk ki film ve fotoraf ekmeye hevesli birok yeni bafllayann yapt ilk fley; birka kural rendikten sonra bunlar bozarak arpc rnler ortaya koymaya alflmaktr. Bu amazdan kendinizi kurtarmann en iyi yolu, basit taslaklarla sz konusu kurallar
uygulayabileceiniz ekimler yapmaktr. Sz konusu teknik ve estetik kurallara ilgili video nitelerinde yeterince deinilmifltir. Burada konuya yalnzca zet ve yaflam boyu kamera anlayfl boyutlarnda deineceiz.
Kameranz Tanyn
Video ekmek amacyla fotoraf makinesi veya video kamera da kullansanz mutlaka zerlerinde ekim ortamlarna gre ayar yapmanz gereken birok denetleme
noktas greceksiniz. Bu ayarlarn temel amac, kaydedilen grntlerin teknik
olarak doru, standartlara uygun; grsel olarak ayrt edilebilir, gz ve kulak gibi
iflitme duyularmzla da dzgn bir flekilde alglanabilir olmasn salamaktr.
Video ekimlerinde biraz ilerleme kaydettiimizde bu tr ayarlarn otomatik
konumlardaki sonularnn her zaman istediimiz gibi olmadn da anlamaya
bafllarz. Sz konusu ayar mekanizmalarn otomatik deil de el ile mdahale ederek ayarlamann ve istenilen baflarl sonular almann temel koflulu ise ncelikle
bu konularda bilgilenmek, deneyim kazanmak ve geliflen teknolojiyi yakndan izlemektir.
El Kameralar
ngilizce karfll handycam olan el kameralar, temel olarak iki niteden oluflurlar. Bunlar; kamera ve kayt blmleridir. El kameralarnn ses ve grnt kayd
yapt gereler zamanla deifliklikler gstermifltir. nceleri olduka genifl enli
(1,25 cm kadar) kaset haline getirilmifl bantlara kayt yapan kameralar; daha sonra
ince bantl kasetlere (8 ve 6 mm), yazlabilir disklere, bellek kartlarna ve gnmzde sabit disklere veya yonga (chip) zerine kayt yapabilmektedirler. El kameralarnda teknik adan iki konu zellikle ne kar, bunlar: pozlama ve netliktir.
Pozlama
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Pozlama konusu, fotoraf bilgilerinizden de anmsanaca gibi grntnn aydnl ile ilgilidir. Fotoraf veya video olsun bir grnt iinde aydnln ve karanlSIRA SZDE
n eflit flekillerde
dalmadn grrz. Bu farkllk, hem nesnelerin alglanmasn hem de boyutluluu salayan gerekli bir durumdur. zel uygulamalarn dflnda, bir grnty pozlama asndan deerlendirdiimizde; onun izleyici taraD fi N E L M
fndan grlebilir, tannabilir, alglanabilir bir flekilde olmasn bekleriz. Bir grntnn bunu salayabilmesi iin aydnlk ve karanlk blgelerinin dengeli, ayrntlaS O R U olmas gereklidir.
rnn da grlebilir
Bir grnt iin
blgelerde ayrntlarn kaybolmas ve beyaza doru gidifl fazla
D K aydnlk
KAT
pozlama; karanlk blgelerde ayrntlarn kaybolmas ve siyaha doru gidifl az pozlama
olarak deerlendirilir.
N N
SIRA SZDE
Fotoraf bilgilerinizi yoklarsanz, fotorafta pozlamay etkileyen en nemli iki

etmenin diyafram
ve rtc hz olduunu anmsayacaksnz. Videoda ise (eer bir
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
zorunluluk yoksa) rtc hz deeri ok fazla deifltirilmez. Video standartlar

iinde bu deer; saniyede 25 kare olmak zere 1/50 saniye rtc hz deerine
karfllk gelir.Bu deerin katlar fleklinde, rnein 1/100, 1/200 gibi duraklarda
yksek rtc hzndan; 1/15 gibi duraklarda dflk rtc hzndan sz edilir.
rtc hzn sabit bir deerde dflndmzde pozlama asndan bir video
kameray etkileyen en nemli etmenin diyafram olduu sonucuna ulaflrz. Ifln yeterli ve ters olmad, nesnelerin yanstrlklarnn dengeli olduu standart ortamlarda, otomatik pozlama llerinde alflmak doru sonular verecektir. Pozlamaya el
ile mdahale etmenin yani diyafram deerlerini otomatik pozlama deerine gre bir
miktar amann veya ksmann birka nedeni olabilir. Bunlar gzden geirelim.
1. Ortamn toplam flk fliddeti, kamerann normal pozlama yapabilecei deerlerin stndedir (fazla flk, fazla pozlama). Bu durumda fln fliddetini deifltiremiyorsak ve kamera en ksk diyafram uygulad halde fazla pozlama koflullar sryorsa, son bir seenek el ile rtc hzn ykseltmektir.
2. Ortamn toplam flk fliddeti, kamerann normal pozlama yapabilecei deerlerin altndadr (yetersiz flk, az pozlama). Kamera otomatik olarak en ak
diyafram uygulad halde az pozlama var ise, bir seenek rtc hzn dflrmek olabilir. Ancak bu durum nesne veya kamera hareketi olmas durumunda blur (grntde kayma, hatrlama ve kesintiler) yaratacaktr. Byle bir durumla karfllaflrsak en iyi seenek ek flk kaynaklaryla ortamn flk
fliddetini arttrmaktr. Aksi durumda grntde grlt artfl ve kalite dflmesi kanlmazdr.
3. Iflk kameraya tam karfldan gelmektedir ve bizim iin nemli olan nesneler
zerinde kararmaya yol amaktadr (ters flk, siluet ekim). Siluet ekim
yapmak gibi zel bir amacmz yoksa diyafram amalyz.
4. ekim yaptmz sahnenin normalden daha koyu grnmesini istiyoruz.
rnein kasvetli, gizemli bir sahne yaratmak istiyorsak diyafram biraz ksabiliriz.
SIRA SZDEyok etmek,
5. zellikle aydnlk blgelerdeki nesneler zerindeki ayrntlar
biraz daha przsz, dflsel bir sahne yaratmak istiyorsak diyafram biraz
aarak, isteimize bal fazla pozlanmfl bir sahne oluflturabiliriz.
D fi N E L M
Pozlama konusu diyafram dflnda zellikle sahnenin aydnlatlmasyla ilgilidir.
Tm bunlar sabit diyafram altnda flk kaynaklarnzla oynayarak da yapmak
S O R U
mmkndr.
Pozlama esini flk kaynaklarn kullanarak deifltirdiimizde sonucun
yaptD K diyaframla
KAT
mzdan farkl olduunu grrz. Diyafram kullanmnda sahnenin toplamnda bir azalma veya artma grlrken; bunu aydnlatmay kullanarak yaptnzda blgesel deifltirSIRA SZDE
meler yaplabildiini grrsnz. Bu tr uygulamalar sizi bafllang dzeyinden, ileri kameramanlk dzeylerine taflyacaktr.
Netlik
AMALARIMIZ
N N
Netlik kamerada, fotoraf ekimlerinde olduu kadar youn flekilde kullanlan bir
T A P grntler
e olmamakla birlikte; ustaca kullanldnda ekimleri dahaK sanatsal
haline getirir.
Fotoraf makineleri ve video kameralarda grntnn oluflumu optik yolla
salanaca iin alan derinliinden sz etmemiz gerekir. AlanTderinlii,
E L E V Z Y O Nbize ereve iinde derinlemesine yer alan nesnelerin ne kadarnn net ya da netsiz olduu
konusunda bilgi verir. Netlemeyi, baflka bir deyiflle odaklamay yaptnz nokta,
NTERNET
149
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
150
sizin iin netlii en fazla olan noktadr. Nesneler bu noktadan (kameraya gre)
uzaklafltka veya yaknlafltka netlik bozulmaya bafllar.
Birok ayarda olduu gibi, netlii salamann yolu otomatik veya el ile yaplabilir. El kameralarnda netlik ok kolay bozulabileceinden, profesyonel kameralarn tersine otomatik netleme daha ok kullanlan bir uygulamadr.
Bir el kamerasnn otomatik netleme konumu baz ortamlarda istediiniz gibi
alflmaz, kararszlklara ve bulanklaflmaya yol aar. rnein;
1. zerinde belirgin hatlar olmayan, genifl yzeyleri grntlerken,
2. Yetersiz flk altnda, belirginliini yitiren nesneleri ekerken,
3. ok gl spot flk kaynaklarnn ereveye girip kmalar durumunda,
4. Bizim iin net olmas gereken nesnenin az bir blmnn ereve iinde
veya kenarda olmas durumunda,
5. Nesne ile kamera arasnda yar saydam veya zgara biimli maskeleme yapan yzeylerin olmas durumunda,
6. Kayt srasnda ok yakndan ereveye giren nesneler olmas durumunda,
7. Bilinli olarak belirli nesneleri netlemek istememiz veya netlii eflitli nesneler zerinde taflmak istememiz durumunda kameranzn otomatik netleme dzenei ou kez istediiniz sonucu vermez.
Alan derinliini fazla tutmak amacyla ekimlerinizde kullanabileceiniz en iyi
uygulama, objektifinizin odak uzunluunu ksaltarak genifl ayla ekim yapmaktr. Bu uygulama ayn zamanda oluflabilecek sarsntlar da en aza indirir.
Alan derinliini azaltarak arka plan bulanklafltrdmzda yaptmz ekimler
daha sanatsal bir duruma gelebilir. Daha nce de deindiimiz gibi diyafram deerlerini deifltirmek el kameralar ile alflrken yaplabilecek yaygn bir uygulama
olmad iin; alan derinliini azaltmann en yaygn yolu, ok yakn (makro) alflmak veya objektifin odak uzunluunu arttrarak dar alarda grnt almaktr.
El kameralarnda geliflen saysal teknolojiye uygun olarak gelifltirilmifl birok
uygulama vardr. Bunlar inceleyerek ve deneme ekimleri yaparak, olanaklar kullanma becerinizi arttrabilirsiniz. rnein, portre, spor, gece ekimi, makro ve
efektlerle alflmay deneyiniz. Bylece kameranz daha iyi tanyarak, bu zellikleri sonulara yanstmanz mmkn olacaktr.
Estetik Konular
El kameralar kullanan amatr kameramanlarn ektikleri grntlerde gze arpan ilk bozukluk, sarsntl grntlerdir. Kameralarn sarsntl ekim yapmasnn
eflitli nedenleri vardr. rnein;
1. Elde kullanlan kamera, kameraman tarafndan sabitlenemedii iin sallanr;
2. Arttrlan odak uzunluu (dar al ekimler), sarsntlara yol aar;
3. Bulunduumuz yerde (rnein hareket halindeki bir aracn iinde) sarsntlar varsa bu, grntye yansr;
4. zellikle dar ada yaplan hzl evrinmeler hem sarsntl grnt oluflturur hem de izleyiciyi rahatsz eder;
5. ekim srasnda kameramann gz bakac yerine monitr kullanmas grnty iyi grmemesine ve kamerann sallanmasna yol aar.
Grntlerde oluflabilecek sarsntlar nlemenin basit yollar vardr. rnein,
1. Objektifin odak uzunluunu ksaltarak genifl ada alflmak sallanty
azaltr;
2. evrinmeleri ar ve kararl yapmak izleyicinin alglamasn ve grntde
duraanl arttrr;
3. ekim srasnda bir yerden destek almak veya en iyisi bir ayak kullanmak
sallantlar nler;
4. Odak uzunluunu deifltirirken (ne veya geriye zoom yaparken) ayn anda evrinme yapmamak ve hareketi ar yapmak hem ani bulanklaflmay
hem de sallanmay nleyecektir.
Son olarak Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm nitesinde grdnz gibi
kamera leklerini ve kamera hareketlerini doru bir flekilde uygulamak, ekimlerinize estetik zenginlikler kazandracaktr. Bu konulardaki temel dikkat noktalarn
birlikte anmsayalm.
ekim lekleri insan anatomisi incelenerek oluflturulmufltur. Buna gre rnein, ayakta duran bir insan grntlediinizde, bafln st ksm ile st ereve kenar arasnda makul bir boflluk brakmalsnz. Bafl boflluu olarak adlandracamz bu boflluu; oturma, kalkma, yrme gibi nesne hareketleri srasnda da korumalsnz.
Modeliniz zerinde uygun bir flekilde bafl boflluu braktktan sonra deiflik ekim leklerini deneyiniz. rnein (eklem yerlerine gelmemek kofluluyla) erevenin alt izgisi boyuna geldiinde yz ekim, gse geldiinde gs ekim,
bele geldiinde bel ekim ve tam bir bedeni ektiinizde boy ekim yapmfl
olursunuz.
zel bir amacnz yoksa kameranzn ykseklii, bir insann gz dzeyinde olmaldr. Bu dzeyin zerinde stten grfl veya st a ekim yapmfl olursunuz. Bu da modelinizin psikolojik olarak daha zayf ve belki de komik grnmesine yol aacaktr. Bunun tersini yaptnzda, yani alttan grfl veya alt a konumuna getiinizde ise modeliniz daha heybetli grnecektir.
Bafl boflluuna benzer bir kural da bakfl boflluudur. Dorudan kameraya
deil de baflka bir yne bakan bir insann ekiminde, modelin bakt ynde biraz
fazlaca boflluk braklr. Bunu her canl iin uygulayabilirsiniz. Ayn flekilde hareSIRA SZDE
ket eden bir insan veya nesne iin hareket ynnde, yrme veya
hareket boflluu diyebileceimiz bir boflluk braklr. rnein, kameraya dik deil de paralel
veya al bir flekilde hareket eden bir ara da bu flekilde izlenir.
D fi N E L M
ekimlerinizin bafllangcnda ve sonunda hem erevenizde belirgin bir nesne
bulunmal hem de birka saniye fazladan durmalsnz. Bu durum kurgu aflamasnS O R U
da geiflleri salamak iin gerekli olacaktr.
Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm nitenizde yer alan ekim Sonras
baflD K K Afllemler
T
lkl blmde; videolarn kurgulama, saklama ve paylaflmlar konularnda ayrntl bilgiler verilmifltir. Ltfen ilgili blm ve bafllklar bir kez daha gzden geiriniz.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
151
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
152
zet
N
A M A
N
A M A
Yaflamn eflitli evrelerinde anlarnz kamera

ile nasl saptayabileceinizi aklayabilmek.
Davranflbilimci Erikson gelifltirdii Sosyal Geliflim Kuramnda her insann doumundan lmne dek sekiz evreden getiini ileri srmfltr. Snrlar tam bir kesinlikle ayrlmasa bile insanlarn normal koflullar altnda mrlerinin belli dnemlerinde belli kimlikler stlendikleri, belli iliflkiler yafladklar ve etkileflimli bir flekilde kiflilik gelifltirdikleri varsaylmfltr. nsanlar yafladklar dnemlerin bir kez daha yaflanamayacann bilincinde olarak, anlarn lmszlefltirmek isterler. Bunun en yaygn ve kolay biimi
fotoraf ekmek olsa da; gnmzn geliflen video teknolojisi daha kalc, ayrntl ve uzun sreli kaytlar yapmamza olanak salamaktadr.
Doumdan itibaren olayn nesnesi olan insan,
giderek teknolojiyle btnleflmekte; zne ifllevi
stlenmekte, anlarn da tesinde mesleki ve deneysel alflmalar da yapmaktadr.
El kameralarn teknik yapsn tanmlayabilmek, kamera zeri denetleme sistemlerini listeleyebilmek.
El kameralarnn kullanm, saysal teknolojinin
geliflimiyle kolaylaflmfl ve nitelii artmfltr. Eskiye oranla kameralar klse de gnmzde daha duyarl, daha keskin ve yksek znrlkl
grntler almak mmkndr. Bu konulara merakl video kameramanlar, kamerann otomatik
olarak sunduklaryla yetinmemektedirler. Deneyim, bilgi ve becerilerini gelifltirerek, aldklar grntleri kurgu olanaklaryla birlefltirmekte ve
nitelikli video yapmlar ortaya koymaktadrlar.
N
A M A
El kameralarnn kullanm srasnda gerekli

olan estetik kurallar uygulayabilmek.
Profesyonel ya da amatr, her kameramann uymas gereken estetik ekim kurallar vardr. Video ekim teknikleri olarak zetleyebileceimiz
bu kurallar; ekim leklerine uymay, kamera
hareketlerini ustalkla yapmay, aydnlatma tekniklerini renmeyi ve uygulamay gerektirir.
An da olsa, ksa film alflmas da olsa, iyi bir
video yapm ortaya koymann yolu; planlanmfl
bir masabafl alflmas yapmaktan, estetik ekimler retmekten ve iyi bir kurgu alflmas
yapmaktan geer.
153
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi kamera karflsnda nesne
konumuna rnektir?
a. Kamera ile kayt yapmak
b. Kameray nesnel kamera olarak kullanmak
c. Kamera tarafndan kayda alnmak
d. Kameray znel kamera olarak kullanmak
e. Nesnelerin diziliminde alan derinliine dikkat
etmek
2. Afladakilerden teknolojilerden hangisinin ortaya
kmasyla amatr kamera kullanm yaygnlaflmfltr?
a. VHS bant
b. U-matic bant
c. Blue-ray teknolojisi
d. Sper 8 mm film
e. Kaydedilebilir disk
3. Afladakilerden hangisi kamerada pozlama konusu alanna girer?
a. Grntnn aydnlanma deeri
b. Grntde keskinlik
c. Grntnn format
d. fllenmemifl grnt
e. Kurgulanmfl grnt
4. Afladakilerden hangisi grntde fazla pozlanmaya rnektir?
a. Karanlk blgelerde kaybolmufl ayrntlar
b. Otomatik olarak alamayan diyafram deeri
c. Ykseltilmifl rtc hz
d. Fazla aydnlatlmfl ekim ortam
e. Aydnlk blgede kaybolmufl ayrntlar
5. Afladakilerden hangisi video iin dflk rtc hz saylr?
a. 1/25 saniye
b. 1/50 saniye
c. 1/200 saniye
d. 1/500 saniye
e. 1/1000 saniye
6. Video standartlarna gre kayt ifllemi srasnda saniyede ka kare kaydedilir?

a. 8 kare
b. 15 kare
c. 25 kare
d. 50 kare
e. 150 kare
7. Afladaki durumlardan hangisinde diyafram deerini daha da almaldr?
a. Ortamda az flk varsa
b. Nesnemizin yz ters flktan dolay karardysa
c. Ortamda fazla flk varsa
d. Ekran, monitr gibi bir nesnede krpflma varsa
e. Alan derinlii ok azsa
8. Afladaki durumlardan hangisinde hareketli nesneler kayyormufl gibi (blur) grnr?
a. Yksek rtc hz seilmiflse
b. Portre modu seilmiflse
c. Spor modu seilmiflse
d. Diyafram otomatik konumda brakldysa
e. Dflk rtc hz seilmiflse
9. Afladaki durumlardan hangisinde grntde grlt artfl oluflur?
a. Fazla pozlama durumunda
b. Az pozlama durumunda
c. ok hzl evrinme yapldnda
d. Kamera sarsldnda
e. Ses dzeyi ykseltildiinde
10. ekim yaplan sahnenin normalden daha karanlk
grnmesi isteniyorsa afladakilerden hangisini yaplmaldr?
a. El ile diyafram almaldr.
b. Otomatik diyafram kullanlmaldr.
c. El ile diyafram kslmaldr.
d. rtc hz dflrlmelidir.
e. Saniyede kare says artrlmaldr.
154
Okuma Paras
yk: Babama Kamera Vermeyin
Yazan: Pelin GNEfi
Amcamn yeni ald kamera bizimkilerin ilgi oda
olmufltu. Babamn ve amcamn elektronik eflyalara olan
merak yznden babaannemin eviyle bizimki, yumurta
kaynatma makinesinden tutun da byk dzeltme
makinesine kadar, bir sr vr zvrla doluydu. Amcam
teknik zelliklerini bir rpda sayd bu teknoloji
harikas makineyle durmadan ekim yapyordu:
Eveeet, hadi gein bakalm flyle, yaklafln yaklafln,
Kutay yanna al abicim, doal olun doal, ben
yokmuflum gibi davrann.
Kutaycm, burnunu karfltrma artk istersen.
Doal olun demifltin amca.
Annemle anneannem kameray grr grmez,
Ay, ay! Dur ekme flimdi, sa bafl dank, stmze
doru drst bir fleyler giyelim. Diye kaflyorlard.
Babam koltuna iyice yerlefliyor,
ek olum ek, beni byle ek. Biz neysek oyuz,
kimseden korkmayz. diyordu.
ekimler srasnda babama da bir heves geldi. Depodan
unutulmufl kamerasn kard, eski kaytlar gzden
geirdi. Neler yoktu ki: Dedemlerin kydeki evinin
bahesinde bir akflam yemei, babamn ifl arkadafllaryla
gidilen piknik, kpeimiz Dolinin yavrulayfl, benim
bebeklik grntlerim, okula bafllamam...
fl dnfl eski kasetleri gzden geiriyor, kameraya
ald yeni paralar deniyor ve tabi yine ekim
yapyordu.
Geenlerde babamn ifl arkadafl Bahattin amcalar
bizdeydi. Babam onlara kameray gsterecek ya...
Benim doumumdan drt yaflma kadar ektikleri filmi
izletmeye kalkmasn m!
Tabi Bahattin amcayla merakl kars pek sevindiler bu
ifle.
- Hadi izleyelim, ay ne gzel, biz de alalm Bahattin,
dedi Meral teyze. fiermin bir filmi bile olmadan byrse
bize ne der ileride?
fiermin benimle yaflt kzlaryd, pek hofllanmazdm.
- Alacaksn di mi baba, diye mzldad fiermin.
Bahattin amca aresiz kafa sallad.
Babam elinde kamera antasyla geldi:
- Hah buldm iflte, televizyon kablosunu da takalm. Hanm sen aylar koy, bafllayacak flimdi.
Herkes, sekiz Oscarl filmin gala gecesiymifl gibi salonun en gzel yerleri geip oturdu. Perdeleri iyice kapadlar, uzak gzlklerin taktlar, prdikkat izlemeye ha-
zrlandlar...
Ben burdayam, hooop!... Yannzdaym, seyretmek isteyen bana baksn. demek geldi iimden, sustum.
Kaset hastahanede bafllyordu. Doumunu yaptran
doktor, solgun ve telafll grnen babamla asker arkadafl gibi sarmafl dolafl poz vermiflti. Sonra annem geliyordu grntye, babamla ikisi beni ortalarna almfllar,
el sallyorlard kameraya.
Meral teyze anneme bakp,
- Ay Fsuncuum ne kadar kilo almflsn, nasl verdin
sonra, diye soracak oldu.
Bahattin amca onu susturdu:
- Susuun! Dokto bir fleyler sylyor, duyamyorum!
- Doktor, ekonomik gidiflatn iyi olmadn, enflasyonun artmaya devam edeceini, bu ay da memurun
zam alamyacan sylyor Bahattin amca, dedim.
Bamam ters ters bakt, grnty bafla aldlar ve susmam sylediler.
Doktor benim sarlk olduumu, birka gn daha hastahanede kalmamz gerektiini sylyordu. Annem araya girdi:
- Neler ektik neler, on gn yatt ocukcaz flklar altnda.
Sonra hastaneyi gelen yaknlar girdi grntye. Daym,
amcam, anneannem, dedem... herkes baflma toplanmflt. Daym sizde fark ettirmeden ayaklarm gdklyordu ki kameray grnce toparlanp.
Eee, ayakkab tpk benimkiler, maflallah! diyordu.
Anneannem daym kenara itiyor,
ayol ekil baflndan, birazda biz bakalm. Aman da
aman, irkin fley seni! Gzlere bak, t t t t maflallah.
Rdvan bak, burun ayn seninki. diyordu.
Rdvan dedim kameraya doru parman sallayarak,
Damaaat! diye baryordu babama, yi ek bizi karflmam, burunlara dikkat, burunlara!
Ara ara amcamn surat geliyordu ekrana.
Abi znrl neydi bunun? Televizyona da balanyor di mi?
Evet, balanyor.
Abi, ver biraz da ben ekeyim be. Hadi, ge sen de
olunla bafl bafla...
Derken misafirler grnd ekranda, byk hala ilk konuktu. Bastonuyla stme doru yryp, Gel bakim
minik Rdvan, seni bir peyim. deyince l basmflm. Annem zorla sakinlefltiriyordu:
Yapma olum, byk hala seni ok seviyor. Bak ne
getirmifl, bak bak! Hadi aalm.
- Rahmetli halacm ne ok severdi Kutay, dedi annem.

Byk halann getirdii elektrikli tren beni pek sevindirmiflti, etrafa glckler datmaya bafllamfltm yine.
Bak bak diye, btn gelenlere gsterdim. Sonra dier
hediyeler ald, neler yoktu ki: flark syleyen rdek,
ellerini ap kapayan maymun, minik yarfl arabalar, legolar, pilli helikopter Daym byk boy bir Befliktafl
bayra ile kk taraftar formas getirmiflti hediye olarak. Oleey oley oley oley diye sallad bayrak, Japon
fenerlerinden ikisini stme dflrnce alamaya baflladm.
Koyu Fenerli babam :
Olacak ifl deil, pes valla Atilla! diye dayma sylenmeye baflladnda Rdvan dedem giriyordu grntye.
Ne varmfl damat! Yoksa Befliktafll olmasna bir itirazn
m var torunumun?
Bahattin amca bu grntler zerine babama dnd:
- Ne o Rza, olan Befliktafll m yaptnz yoksa?
- Benim gnlm Siirt Ky Hizmetlerinde Bahattin amca, dedim.
- Yook canm, dedi babam, doufltan Fenerli benim olum.
- Siirt, baba!
Annem ekran gsterip konuflmalar kesti:
- Ayyy Hayrunnisa teyzemi grdnz m, canm benim ok gen kaybettik onu da. Daha 87 yaflndayd
ayol, kalp krizinden iflte.
Hayrunnisa teyze beni skfltrp zorla pmeye alflan
fliflman kadnd, her seferinde elini srarak kaabiliyordum yanandan.
Sra mumlar flemeye gelmiflti, annem araba fleklindeki kocaman pastay salona getirirken kameray babamn elinden zorla alan amcam,
Hadi abi, sen de ge Kutayn yanna, aaa olmaz yle
uzaktan, ilk doum gn bu. diyordu.
fiermin pastay gsterip,
- Anne doum gnmde ben dee bu flekillilerden istiyorum, diye tutturunca Bahattin amca:
- Onlarn modas geti yavrum, ben sana fotorafl olanndan yaptrcam, dedi.
Amcam ekim yaparken bir yandan da tren konuflmas gibi bir fleyler mrldanmflt:
Evet sayn izleyenler, sonunda zlemle beklediimiz
pasta geldi. zerinde tam bir adet byk boy kaplan
marka mum var. Pastay yakn ekime alyoruuuum...
Evet...
zerindeki araba resminin modeli 1972 Anadol sanrm. lk yerli arabalarmzdan biliyorsunuz... fiu an g-
155
rntye gelenler Fndk ailesi yeleri: Fsun Fndk, Rza Fndk ve minik Kutay Fndk. Kutay Fndk pastaya
doru hamleler yapyor; ama baflarsz, nce mumu flemesi lazm.
Rdvan dede bu konuda yardmc oluyor ve mumu fleyerek torununu da bu byk skntdan kurtaryor.
fiimdi biraz da konuklara dnelim istiyorum; sa tarafnda byk teyze Hayrunnisa Hanm var.
Hoflgeldiniz teyzecim, nasl memnun musunuz partiden?
Anlamadm evladm, ne dedin?
Memnun kaldnz m, diyorum partiden?
Hayrunnisa teyze, Ne diyo bu ocuk? diye tekrar sorunda yanndan uzaklaflt amcam, bu kez byk hala
vard grntde.
Teyzecim ka yaflndasn?
Ay stme iyilik salk! Ne yapcam evladm sen benim yaflm? ek flu aleti stmden. Tansiyon aleti varsa onu getir sen, hadi bakaym!
Rdvan dedem, umutsuzca gezinen amcam yanna ard ve o haftaki lif fikstr hakknda uzun bir konuflma yapt. Sonra anneannem zeytinyal dolma tarifi verdi, daym da fsldayarak, kz arkadaflndan ayrldn,
bu konuda fazla konuflmak istemediini, herkesin buradan renip bir daha kendine sormamalarn rica ettiini syledi.
Amcamn aklna nihayet elinde mikrofon niyetine tuttuu ay szgecini bana da uzatmak gelmiflti:
Syle bakalm sevgili Kutay, bugn senin doun gnn. Neler hissediyorsun?
nce etraftan gelen istek zerine amcama kez irkin
olmufl, sonra aniden bana uzatlan ay szgecini kaptm gibi kameraya bir tane yerlefltirmifltim. Sonra bir
daha... Bir ncs gelirken babam yetiflmiflti, Ver
flunu ver. Tamam, ekim bitti! diyerek.
lk doum gn ekimleri benim mdahalemle sona
ermiflti.
Sonraki iflkence ne diye merak ederken berber grntlerim gelmez mi ekrana!
Hlen nefret ederim berberlerden. Annem, amcam, daym, babam hep birlikte gitmifliz. Annemin elinde Salonun sakin kflelerinden birine katm bugn gibi hatrlyorum. Camdan dflary seyreden benim yafllarmda
pembe gelinlikli bir kz vard. Babam telfllanp beni
aramaya ktnda ikimizi dans ederken bulmufl, tabi
karmadan ekivermifl.
- Ooo! Kutay Bey anlayalm, dedi Bahattin amca gevrek gevrek glerek.
156
Kzardm fark ettim, iyice sinirlendim.

Babam:
- flte bu kadaaar, dedi televizyonu kapatrken, Kutay
beyin kklk anlar...
Bahattin amcalar yarm saat daha oturup kalktlar. Giderken Bahattin amca sulu esprilerden patlatmay ihmal etmedi:
-Yarn gel de seni bizim berbere gtreyim Kutay, hi hi
hi!
Babama ok kzmfltm bu izinsiz gsteri iin. Bu yl
snnetimde baflma daha byk ifller aacakt bu kamera, bir are dflnmeliydim.
yi geceler, deyip hemen odama gittim. Bir yolu olmalyd babamn ekim yapmasn engellemenin. Dflnrken aklma Uluslararas ocuk Haklar Dernei
diye bir fley geldi, geen nitede ifllemifltik. Hemen kitab ap konuyu buldum. Adresi, yetkilinin ad falan
hep yazlyd. ekmecemden kat kalem alp yazmaya
baflladm:
Sayn ocuk Haklar Dernei Yetkilisi,

Aflada ad ve adresi verilen kifli, olunun haberi ve istei olmadan onun hayatnn baz blmlerini filme
ekmifl ve yine olunun hofllanmad baz kiflilere izletmifltir.
Sizden ricam, bu adamn elinden kamerasn alp izinsiz ekim yapma cezas yazmanzdr. Ayrca bir daha
kamera almasna da izin verilmemelidir.
Sayglarmla....
Kutay Fndk
fiikayet edilen kiflinin ad: Rza Fndk
Kaynak: yk, kitapyurdu.com sitesinden izin verildii
lde ksaltlmfl biimde alnmfltr.
157
1. c
Sra Sizde 1
Ameliyathanede ekim yaparken baz teknik konulara
ynelik nerilerde bulunulabilir. rnein ameliyathanelerde genel aydnlatma dflnda yksek gl lokal
aydnlatma gereleri kullanlr. Bunlar fl dorudan
almayan blgeler arasnda aflr bir kontrast yaratr. Kamerann hzl sahne geiflleri flk patlamalarna veya
kararmalarna yol aabilir. Kameranz yumuflak bir diyafram geifli salyorsa pozlama dzeneini otomatik
alflmak uygundur. Bu mmkn deilse manuel olarak
diyafram srekli denetlemelisiniz.
Srekli lek deifltirmeniz durumunda netliin bozulmas da kanlmazdr. Ameliyathaneler ok genifl mekanlar olmad iin zellikle dar a ekimlerde nesneler alan derinlii dflnda kalabilir. Profesyonel bir kamerayla alflyorsanz diyafram denetlemesi yerine netlik
denetlemeyi tercih etmelisiniz. Dar alarda netliin bozulmamas iin ok fazla ay daraltmamak veya konudan yeterince uzaklaflabilmek alan derinliinizi arttrr.
Ifln yetersiz olabilecei planlarda ek nlem olarak kamera kazan duyarln arttrabilirsiniz. Normal flkl ortamlara dndnzde kazanc sfrlamay unutmaynz.
2. d
3. a
4. e
5. a
6. c
7. b
8. e
9. b
10. c
Yantnz yanlfl ise Yaflam Evreleri Karflsnda

Kamera/Kamerann nesnesi olmak konusunu
Yantnz yanlfl ise Doum Videolar konusunu yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise El Kameralar/Pozlama
baflln yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise El Kameralar/Pozlama konusunu yeniden gzden geiriniz.
Sra Sizde 2
Amatr video ekimlerinde ilk rastlanabilecek bozukluk, kamerann sarslmasdr. Bunu dzeltmenin yolu,
kameray sabitlemek iin bir ayak kullanmaktr. Fotoraf makinesi ayaklarndan farkl olarak geliflmifl
bir kafaya sahip video aya ile dzgn evrinme ve
zoom hareketleri yaplabilir. Dar a gerekmedike kullanlabilecek genifl a lekler de sarslmay belli llerde azaltr.
Grntlerin fazla parlak veya gerektii kadar aydnlk
olmayfl ise pozlama ile ilgilidir. Bu konuda Gnlk
Yaflamda Kamera Kullanm nitesinde yer alan Kamera Menleri blmn inceleyiniz.
Netsizlik ise ou kez alan derinliinin doru hesaplanmamasndan ve otomatik netlik dzeneinden kaynaklanr. zellikle dar al ekimlerde alan derinlii ok
azalr ve nesnelerin netlik dflnda kalmas mmkndr.
Bu durum size yakn nesnelerde belirginleflir. ocuk ve
bebek ekimlerinde nesneye yaklaflmak istediinizde
dar adaysanz nesnenizin netsizleflmesi kanlmazdr.
Bunu dzeltmek iin birka yola baflvurabilirsiniz. Birincisi, dar a alflmak istediinizde konuya ok yaklaflmamalsnz. kincisi, yakn ekim iin genifl ada kalabilir veya makro ekim seeneklerini dflnebilirsiniz.
158
Sra Sizde 3
Bir ksa film ekmeden nce teknik donanmnz ve
olanaklarnz gzden geirmelisiniz. rnein bir video
kamerasyla veya bir fotoraf makinesinin video zelliini kullanarak ekim yapabilirsiniz. Bu ifl iin olanaklar yeterliyse ekim planlamasna gemelisiniz.
fiu sorular ksa filminizi tasarlamanz asndan yararl
olacaktr:
1. Hangi konuyu iflleyeceim? Konuyu hangi film tr iinde ele alacam? rnein gnlk basit iliflkiler, belli bir iflkolunda alflanlarn ifl yaflamndan
bir kesit, halkbilimsel elerin belgelendii bir belgesel, oyunculu bir drama veya soyut bir alflma.
2. Filmin sresi ne olacak? Bunu en bafltan kestirmek her zaman kolay olmasa da kafanzda yaklaflk bir zaman dilimi oluflmaldr.
3. Bte gerekecek mi, gerekecek ise miktar ne olmal? Basite kameranz alfltrp ekim yapsanz bile en azndan rnein, kaset vb. bir kayt materyali kullanmalsnz. ekimi yapmak iin belki de
uzak bir mekana gitmelisiniz. Belki de bir ekim
ekibi oluflturmalsnz. Sizin iin alflacak kiflilerin
(en azndan) ulaflm, yemek gibi gereksinmelerini
karfllamalsnz. Konulu bir drama yapacaksanz,
nl bir oyuncu kullanmasanz bile ekibiniz byyecek demektir. Ayrca unutulmamaldr ki ekim yapmaya karar verdiinizde her an yeni bir
masrafla karfllaflabilirsiniz.
4. Teknik olarak ek gereler gerekecek mi? Ksa filminiz fln yetersiz olduu mekanlarda veya gece
ekilmeyi gerektiriyorsa ek flk kaynaklar kullanmanz gerekir. Size yeterli olabilecek flk kaynaklarnn zelliklerini belirleyerek, nereden salayabileceiniz arafltrmalsnz.
5. Ses kaytlarn nasl yapacam? Ek aksesuar gerekecek mi? zellikle konulu bir ksa film ekmeyi
dflnyorsanz, sesin nemi ok artar. Filminizde
konuflmalar varsa bunlarn temiz bir flekilde anlafllmas gerekir. Kameranzn zerindeki mikrofon
genellikle bu tr bir ses kayd iin uygun deildir.
6. ykden senaryoya filmimi nasl tasarlamalym?
Bafllang iin bir fikriniz ya da yknz oluflmuflsa, bunu grsel dile uygun bir flekilde, ak ve ksa ifadelerle yazmalsnz. Daha sonra biraz daha
teknik uygulamalar da ieren senaryo oluflumuna
doru yol alabilirsiniz. ekime hazr bir senaryoda
sahne anlatmnn yannda, oyuncu hareketleri,
konuflmalar, kamera lek ve hareketleri, mzik
gibi ayrntlar yer almaldr.
7. ekimleri yaptktan sonra kurguyu nasl yapacam? Kurgu aflamasnda rahat edebilmek iyi bir
ekim planlamas yapmanza baldr. Senaryoda
yazlanlarn doru bir flekilde ekilmesine, devamlla, kurgu paylarnn braklmasna ve temel ekim kurallarna uyulmasna zen gsterilmelidir.
8. Ksa filmimi nerede deerlendireceim? Bu sorunun karfll somut bir flekilde varsa belirsiz olabilecek birok konu aydnlanmfl demektir. rnein
bir yarflmaya veya bir festivale katlacaksanz, birok ayrnt flartnamelerde belirtilir. Somut bir hedefiniz yoksa zgr bir flekilde alflarak filminizi
bitirebilirsiniz. Bu tr alflmalarnzn elinizde olmas, genellikle az bir sre verilerek alan yarflmalar iin daha rahat bir katlm olana bulmanz
demektir.
9. Burada sralanan sorular yapmn ierii ve zellikleri gelifltike artacaktr. Burada genlik yllarnzda yapabileceiniz temel bir ksa film alflmasndan sz ediyoruz.
www.frmtr.com/biyoloji/963464-bebelikten-yasliligakadar-insanin-yasam-evreleri-ve-ozellikleri.html
(eriflim: Austos 2011).
www.msxlabs.org/forum/psikoloji-ve-psikiyatri/201433-insanin-sekiz-evresi.html (eriflim: Austos
2011).
159
Fotoraf 6.1: ABDLKADR CANDEMR. Film dneminin 2 adet el kameras. Solda, Sper 8 mm,
sada ise Normal 8 mm ekim yapabilen 60 ve 50li yllarn amatr kameralar.
Fotoraf 6.2: ABDLKADR CANDEMR. rnek video kameralar. Soldan saa (kayt gerelerine gre); VHS kaset,
8 mm kaset, DV (digital video), yazlabilir disk ve bellek kart zerine kayt yapabilen el kameralar.
Amalarmz
N
N
N

Ses sinyalinin nasl olufltuunu, zelliklerini ve ses sinyalinin taflnmasnda
kullanlan aralar aklayabilecek,
Mikrofonlarn alflma prensiplerini ve ynel zelliklerini aklayabilecek,
Video ve film kameralarnn ses kayt yapma zelliklerini tartflabilecek bilgi
ve becerilere sahip olacaksnz.
Anahtar Kavramlar
Ses
Ses Sinyali
Mikrofon
Ses Kayt
indekiler
Videonun Kullanm
Alanlar
Kamerada Ses
Kullanm
GRfi
SES VE SES SNYAL
MKROFONLAR
KAMERALARDA SES KAYIT
Kamerada Ses Kullanm

GRfi
Grnt ve ses teknolojisindeki yetersizliklerden dolay, sinema tarihinin bafllarnda filmler izleyiciye sessiz olarak sunuldu. Sessiz olarak gsterilen filmlerde
oyuncularn konuflmalar ara yazlarla desteklendi, sinema salonlarnda film anlatclar grev ald ve hatta canl bir orkestra filmin temasna uygun mzikler ald. Teknolojideki geliflmelere bal olarak da filmler sesli olarak ekilebildi. zellikle video teknolojisi sayesinde grnt ve ses efl zamanl olarak ayn bant ya
da disk zerine kaydedilebildi. Gnmzde de video teknolojisindeki geliflmeler
gittike artmaktadr. Grnt ve sesin daha gereki sunulabilmesinde saysal
teknoloji nerdeyse snr tanmaz bir flekilde yol almaktadr. Elbette ki grntnn
kaydedilebilmesinde kameralardan yararlanlyor. Video grnty ve sesi kaydedebilen kameralar yine saysal teknolojinin olanaklaryla gittike yaygnlaflyor. Gnmzde profesyonel amal retilen kameralardan cep telefonlarna kadar grnt ve sesi kaydetmede kullancya ok genifl olanaklar sunuluyor. Grnt ve ses teknolojisi ne olursa olsun, bu cihazlar amacna uygun olarak seme ve kullanma becerisine sahip olmak gerekiyor. Bu nitede temel ses kayt
bilgileri zerinde durulacaktr.
SES VE SES SNYAL

zellikle saysal teknoloji sayesinde gittike yaygnlaflan ses kayt cihazlarnn fiziksel boyutlar hem kld hem de fiyatlar ucuzlad. Ses kayt yapma zellii
olan cihazlarla baz denemeler yapmfl olabilirsiniz. Doal olarak, kulamzn iflittii ses kalitesinde kaytlar olmasn bekleriz. Fakat kiflisel ses kayt cihazlaryla yaplan bu kaytlarn kalitesi ou zaman beklentimizin altnda olur. Profesyonel ses
ve grnt kayt teknolojisinden yararlanmaktaki ama, kulamzn iflittii ses kalitesinde ve gzmzn grd grnt kalitesinde kaytlar yapabilmektir. Fakat
sesin grntye gre stn olduu bir yn vardr: sesin akustik boyutu. Ses her
yerdedir ve bizi epeevre sarar. Sinema salonlarnda ve hatta evlerimizde bulunan
evresel ses sistemleri de bizi filmin gerekliine daha da yaklafltrr. flittiimiz btn sesler akustik bir enerjidir.
Akustik Ses Enerjisi

Ses bir titreflimle bafllar. rnein bir gitarn tellerine dokunulduunda, tellerin
oluflturduu titreflim, tellerin etrafn saran hava molekllerini etkiler, basn olufl-
162
turur. Bu basn sonucunda hava moleklleri birbirlerini iterek, enerjiyi bir moleklden dierine aktarrlar. Hava molekllerinin birbiriyle olan etkileflimden de ses
dalgalar oluflur. Ses gaz, sv ve kat ortamlarda yaylabilir. Gaz ortamdan kat ortama doru sesin hz artar.
Burada akla gelen iki sorudan sz edebiliriz:
Ses kaynandan yaylan titreflimin says ka olmaldr?
Bu titreflimler sonucunda kulakta oluflan basncn etkisi ne kadar olmaldr?
Sesi iflitmede saniyedeki titreflim says nemlidir ve salkl bir insan kula
saniyedeki 20 titreflim ile 20.000 titreflim arasndaki sesleri duyabilir. Teknik ifadeyle sesin saniyedeki titreflim says frekans olarak tanmlanr. Frekans Hertz
(Hz) birimiyle ifade edilir. Saniyede devrini tamamlamfl 1 titreflim olufltuunda
1Hz oluflur (1.000Hz = 1kHz). Bu bilgiye gre; iflitme sistemi salkl bir insan
20Hz ile 20.000Hz (20kHz) arasndaki sesleri iflitebilir. Eer bu titreflimler belli bir
basnta insan kulana kadar ulaflabiliyorsa, sesler iflitilebilir hale gelir. Ses basn
seviyesindeki deiflimler sesin fliddetini belirler. Ses fliddet birimi olarak desibel
(dB) kullanlr. Fakat ses basn seviyesinden sz edilirken, rakamsal deerlerin
yanna yalnzca dB birimini eklemek eksik bir bilgi olur. Bu ifadeyi dB-SPL
olarak tanmlamak gerekir (Sound Pressure Level - Ses Basn Seviyesi). nsan kula 0dB-SPL ses basn seviyesinde sesleri iflitmeye bafllar. Ses basn seviyesi
140dB-SPL deerine ulafltnda kulakta ar oluflur. 150 dB-SPL seviyesi de sarla neden olur.
nsann sesleri iflitebilmesi iin hem sesin belli frekansa hem de belli bir fliddet
deerine sahip olmas gerekiyor. Ses fliddetindeki deiflimler, sesin younluunu
(genliini) etkiler. rnein fsltnn ses genlii barmaya gre dflktr. Farkl
younluklara ve frekanslara sahip sesler de birbirlerini maskeleyebilir.
Frekansn dflk ya da yksek oluflu, iflitsel algmzda deiflimlere neden
olur. Frekans dfltke sesler bas hale gelir. Frekans ykseldike de sesler tizleflir. Sesin frekans aral temelde gruba ayrlr: 20Hz-320Hz aral dflk
frekanslar, 320Hz-5.120Hz aral orta frekanslar ve 5.120Hz-20.000Hz yksek
frekanslardr.
Faz
Akustik ses dalgalar hava gibi bir ortamda ilerlerken birbirleriyle etkileflirler. Ses
dalgalarnn birbirleriyle zaman iindeki etkileflimi ve konumu faz olarak tanmlanr. Akustik ses dalgas grafiksel olarak ifade edilmek istendiinde sins
dalgasndan yararlanlr (fiekil 7.1). Ayn frekans ve younlua sahip ses dalgalar birbirleriyle etkilefltiklerinde, sesin fliddeti artabilir ya da azabilir. Ses dalgalarnn 180 ters faz farkyla akflmas, ses fliddetinin azalmasna ya da sesin tamamen yok olmasna neden olur. rnein baz mikrofon uygulamalarnda bu gibi
olumsuz durumlarla karfllafllabilir. Byle bir durum karflsnda mikrofonun as, konumu ya da ses kaynann yeri deifltirilmelidir. Bir dier rnek ise; ses kaytlarnn kurgular yaplrken, ses kaydnn kalitesini olumsuz etkileyen baz grltleri kayttan temizlemek iin bu ifllemden yararlanlabilir. Akustik ses enerjisinin kaydedilebilmesi iin, bu enerji biiminin elektrik enerjisine, ses sinyaline
dnfltrlmesi gerekmektedir.
163
7. nite - Kamerada Ses Kullanm
fiekil 7.1
Basn
Akustik ses dalgas

grafiksel olarak
sins erisi ile
gsterilir.
Genlik
zaman
Genlik
Tamamlanmfl 1 devir
Sesin Elektrik Biimi

Yapay olarak retilen elektronik sesler dflnda, akustik seslerin kaydedilebilmesi
ve ifllenebilmesi iin bu akustik enerjinin ses sinyaline evrilmesi gerekmektedir.
Akustik sesler mikrofonlar araclyla toplanr ve elektrik enerjisine evrilir. Ses
kayt ve kurgu tekniklerinde sinyallerin bir bant ya da disk ortamna aktarlabilmesi iin, ses sinyallerinin analog (rneksel) ya da saysal (dijital) iflaretlere evrilmesi gerekir.
Analog ve Saysal Ses Sinyali

Ses kayna ne olursa olsun, iflittiimiz btn sesler analogdur. Mikrofonlarn sesi
alglamas ve ses sinyali retme prensipleri de analogdur. Mikrofonlar farkl hava
basncna sahip ses dalgalarndan etkilenirler ve bu basnlara efl deer voltajlar
retirler. Basn ykseldiinde voltaj da ykselir, basn azaldnda voltaj deeri de
azalr. Bu tamamen fiziksel olarak bir hareket rneklemesidir. Analog ses kayt teknolojisinde ses sinyalinin frekans ve genlii, ses dalgalarnn frekans ve genlikleriyle uyum iindedir. Analog ses kayt teknolojisine plak ve manyetik kaset bantlar rnek olarak verilebilir. Gnmz teknolojisinde analog yapdaki grnt ve ses sistemleri terk edilmeye bafllanmfltr. Saysal teknoloji analog teknolojinin yerini hzla
almaktadr. Artk btn evlerde ve kiflisel cihazlarda saysal teknolojinin rnleri
yer almaya bafllamfltr. Saysal teknolojide hem grnt hem de ses analogdan farkl olarak ifllenmektedir. Analog ses sinyalinin ifllenmesinde akustik ses dalgalarnn
birebir kesintisiz rneklemesi yaplrken, saysal teknolojide ses dalgalar bir dizi
basamakl verilere evrilir. Bu saysal veriler 1 ve 0lardan oluflan ikili say biimlerinde elektriksel iflaretler olarak kodlanr. Hem saysal grntde hem de saysal
seste tanmlanan verinin znrl olduka nemlidir. znrlk ne kadar
yksek olursa, saysal verinin kalitesi de o kadar yksek olur. Saysal sesin ifllenmesinde temelde iki ifllemden yararlanlr: rnekleme oran ve bit derinlii.
rnekleme oran (sampling rate, sampling frequency) frekans (Hz) ile ifade
edilir. Saysal fotorafta birim alana dflen piksel says olarak dflnlebilir. Ses
sinyalinden saniyede alnan rnekleme says ne kadar yksek olursa, sesin saysal kalitesi de o kadar yksek olur. Bit derinlii (bit depth) ise, her bir rneklemede tanmlanan bit saysn ifade eder. Saysal bir fotorafn renk derinliine rnek gsterilebilir. Bit derinlii ses sinyal genliinin saysal yaplandrmasn salar (fiekil: 7.2).
Bit: Saysal veriyi oluflturan

en temel birimdir. 1 bitlik
deer 2 olaslk retir: 0 ve 1
(2n). 4 bitlik bir deer ise
16 olaslk retir: 0000,
0001, 0111... 1000. 16
bitlik deerin de 65.536
olaslk retebilecei
dflnldnde, bu miktar
saysal veri iin olduka
yksek bir deerdir (216).
164
fiekil 7.2
rnekleme oran ve
bit derinlii.
llen Volt Deerleri

2.8
1.1
2.3
0.6
1.8
1.2
2.2
2.8
Bit Derinlii
11
10
01
00
rnekleme Oran (Hz)
zaman (t)
Ses Sinyalinin Seviyesi ve Kontrol

Kaliteli ses kaytlar yapabilmek iin ses sinyal seviyesinin gz ile izlenmesi ve
kulak yoluyla da dinlenmesi gerekir. rnein mikrofonlardan gelen ses sinyalinin fliddeti ve bu sinyalin ne kadar fliddetle kaydedilmesi gerektii nemlidir.
Profesyonel ve baz yar-profesyonel ses/grnt kayt cihazlarnda ses sinyal
kayt seviyesini kontrol etmemize ve ayarlamamza yarayan baz zellikler bulunur. Amatr sistemlerde ise bu zellikler olduka kstldr ve cihaz tarafndan otomatik yaplr. Operatr (kullanc) bu ayarlara ou zaman mdahale
edemez. Bu gibi durumlar karflsnda, cihazn kaydettii ses kalitesini kabul etmek gerekir. Fakat operatr tarafndan da ayarlarn yaplabilmesi, operatre
ses kayt kalitesine olabildiince mdahale etme flans tanr. Bir ses kayt operatr ayarlarn ne zaman kendi tarafndan (manual) yaplmas gerektiine ve
ne zaman cihaz tarafndan otomatik (auto) olarak yaplmas gerektiine karar
verebilmelidir.
Otomatik ve Operatr Kontroll Ses Seviye Ayarlar

Profesyonel ses kayt operatrleri, mmkn olduunca ses seviye ayarlarnn kendi kontrollerinde olmasn isterler. Baz durumlarda da bu kontroln cihaz tarafndan otomatik yaplmasn tercih ederler. Ses kayt seviyeleri video kamera gibi bir
kayt cihaz tarafndan otomatik yapldnda, kamera ses kayt seviyesine iki flekilde mdahale eder:
Kameraya gelen ses sinyal seviyesi azaldnda, kamera ses seviyesini ykseltmeye alflr. Bu durumda istenmeyen dier sesler de ykselmifl olur. rnein grltl bir ortamda ekim yaplyor olsun. Konuflmacnn ses seviyesi dfltnde ya da sustuunda, kamera sesi alglayabilmek iin otomatik olarak ses seviye kazancn ykseltir. Bylece kayda alnan ortam sesi de
ykselir.
Kayd yaplan sesin seviyesi ok ykseldiinde, kamera tarafndan ses seviyesine mdahale edilip, snrlanr. Bylece kaydedilmek istenen ses belli bir
alana skflp kalr, sesin dinamik alan azalr. Yukardaki rnee dnelim ve
grltl bir ortamda makinelerin alfltn varsayalm. Bir makinenin ses
fliddeti, konuflmacnn ses fliddetinden daha yksek olursa, kamera makine-
165
nin ses seviyesini referans alr, bu sesin daha fazla ykselmesini engeller ve
konuflmacnn sesi basklanarak duyulmaz hale gelebilir.
Sonuta; otomatik kontrol, ses kayt kalitesini olumsuz etkiler. ekim ya da
ses kayd yaplan ortamda ok karmaflk ve kayt seviyesi kontrol edilemeyen
sesler olmadka, btn ses kayt seviyeleri operatr tarafndan ayarlanr, otomatik ayar kullanlmaz. Ses kaytlarnn ayarlar ister operatr tarafndan kontrol edilsin, isterse cihaz tarafndan otomatik olarak yaplsn, yine de ses kaynandan gelerek ses kayt cihazna gnderilen ses sinyal seviyelerinin izlenmesi ve dinlenmesi gerekir.
Ses Sinyalinin zlenmesi ve Dinlenmesi

ou el kameralarnda ve ses kayt cihazlarnda, cihazn kaydettii ses sinyal seviyesi izlenemez. Cihaz zerinde ses seviyesini gsteren bir gsterge yoktur. Bu tr
ses kayt cihazlarnda, ses kayt seviyeleri otomatik olarak cihaz tarafndan yaplr.
Profesyonel ses kaytlarnda tercih edilen bir durum deildir. Ses sinyal seviyelerinin gzle izlenebilmesi ve kulakla dinlenebilmesi iin eflitli monitrler vardr. Bu
monitrler ses sinyali hakknda grsel ve iflitsel bilgiler sunarlar. Ses kayt cihazlarnn zerinde yer alan grsel monitrler VU Metre (Volume Unit Meter), PPM (Peak Program Meter) ve dBFS (Decibel Full Scale) olarak tanmlanr. flitsel monitrler ise hoparlr ve kulaklklardr (fiekil: 7.3).
fiekil 7.3
0
100%
7.1) VU Metre gsterge.
6
7
Headroom
-5
-10
-15
-20
Dinamik Alan
60 80
Toplam Kullanlabilir Dinamik Alan
40
0 20
clip
-25
-30
-40
-60
dBFS
7.2) PPM gsterge.
7.3) dBFS gsterge.
VU Metre, ses fliddetinin (genliinin) ortalama seviyesini, PPM ise ses fliddetinin ulaflt anlk tepe (peak) seviyesini gsterir. Bu gsterge trleri en ok analog cihazlarda bulunur. Kamera gibi gnmzde retilen saysal cihazlarda dBFS
gstergeler yer almaktadr. Baz profesyonel ses cihazlarnda dBFS gstergeler istenildiinde VU Metre ya da PPM gibi alflabilirler. dBFS gstergelerdeki rakamsal ifadeler dB birimindedir. Eksi () deerden bafllar ve 0 seviyesinde son bu-
166
AES/EBU: (Audio Engineering

Society / European
Broadcasting Union). Ses
Mhendislii Topluluu /
Avrupa Yayn Birlii.
lur. VU metrelerde ses seviyesinin ulaflabilecei tepe noktas 0, PPM gstergelerde ise 4 rakamdr. Fakat hem VU metre hem de PPM gstergelerde ses seviyesi tepe noktasna ulaflsa da, ses seviyelerindeki ani ykselmeler iin saa
doru braklmfl boflluklar vardr. Bu boflluklar, ses fliddetindeki beklenmedik
ykselmelere karfl braklmfl gvenlik alanlar (headroom) olarak tanmlanabilir. dBFS gstergelerde ise 0 deerinin zerinde bir boflluk, gvenlik alan yoktur. dBFS gstergelerde bu gvenlik alanlar operatr tarafndan oluflturulmaldr.
AES/EBU, dBFS gstergelerde -18 dBFS zerini gvenlik alan olarak tanmlar.
Fakat baz TV yayn kurulufllar tarafndan bu standartlarn farkl uyguland
unutulmamaldr. Sonuta, saysal bir ses kaydnda kullanlabilen toplam dinamik alan 0 dBFS seviyesine kadar olan alandr. Ses sinyal seviyesi 0 dBFS seviyesini afltnda, ses sinyali saysal olarak tanmlanamaz ve ses sinyali bozulur.
Bu sebepten dolay, saysal ses kaytlarnda 0 dBFS seviyesi kesinlikle afllmamaldr ve ani ses seviyesi ykselmelerine karfllk bir gvenlik alan braklmaldr (fiekil: 3.3).
Ses seviyelerinin izlenmesi kadar dinlenmesi de nemlidir; ses kaynandan
gelen seslerin iflitsel kalitesine dikkat edilir. Ses seviyelerinin dinlenmesinde,
ses dinleme monitr olarak tanmlanan hoparlr ya da kulaklklardan yararlanlr. Baz cihazlarda yalnzca kulaklk kfl, bazlarnda ise her iki ses dinleme monitr de bulunabilir. Hoparlr ya da kulaklk kullanmaktaki en temel
ama:
Ses sinyalinde herhangi bir iflitsel grlt olup olmad kontrol edilir.
Ses sinyalinin kesintiye urayp uramad takip edilir.
Birden fazla ses kayna varsa, sesler arasndaki iflitsel denge kontrol edilir.
Ses kaytlarnda, ses kaydna referans olabilecek hoparlr ve kulaklklar seilmelidir. Herhangi bir ses dinleme monitr sese eflitli etkilerde bulunabilir ve
operatr iflitsel anlamda ses kalitesinde yanlgya dflrebilir. rnein baz hoparlr ya da kulaklklar sesi daha bas veya tiz hale getirebilir.
Ses Sinyalinin Taflnmasnda Kullanlan Donanmlar

Kamera ya da ses kayt cihazlarna ses girifl balants yapmak iin kullanlan farkl yapda kablo, fifl ve konektrler vardr. Bu tr donanmlarn seimi yanlfl yapldnda ses kalitesinde bozulmalar oluflur. Profesyonel ya da yar-profesyonel
amal retilen kameralarda belli standartlarda kablo, fifl ve konektrler kullanlr.
Fakat gnmzde profesyonel olmayan cihazlara ynelik de baz donanmlar retilmeye bafllanmfltr. eflitli kamera ve kayt cihazlarnda kullanlan en temel ses
kablolarn ve balant trlerini tanmakta fayda vardr.
Ses Kablolar ve Balant Trleri

Ses kablolar ve bu kablolara balanan farkl trlerde balant elemanlar vardr.
Bazlar birbirine benzese de, ifllevleri farkl olabilir. rnein analog bir ses kablosu ile saysal ses taflyan bir kablo ilk bakflta ayn yapya sahiptirler. Bu rnek
fifl ve konektrler iin de geerlidir. Kameralara balanabilen iki farkl ses sinyali vardr: analog ve saysal. Fifl ve konektrlerin erkek (male) ve difli (female)
trleri bulunur. Erkek fifl ya da konektr ses sinyal kfln (output), difli fifl ya da
konektr ise ses sinyal giriflini (input) belirtir. Profesyonel analog ses sistemlerinde ulu (pin) balant elemanlar ve ulu kablolar kullanlr (flase ve ift
167
canl u). Balant trnn ulu olmas, taflnan ses sinyalinin stereo olduu
anlamna gelmez. Bu balant trleri dengeli (balanced) balant olarak tanmlanr ve taflnan ses sinyali tek kanaldr (mono). Balant tr iki ulu olduunda
da, bu tr balantlar dengesiz (unbalanced) balant olarak tanmlanr (flase ve
tek canl u), (fiekil: 7.4).
fiekil 7.4
ARTI U
EKS U
fiASE U
Dengeli ve Dengesiz Kablo Balants

Analog ses sistemlerinde, ses sinyali tek kanal olarak taflnsa da, dengeli balant olarak tanmlanan ulu kablo ve konektrler kullanlr. Bu tr ses kablolarnda bir flase ve iki canl u vardr. Dengeli kablo ve konektr kullanmaktaki ama; kablo zerinden taflnan ses sinyalini havadaki elektromanyetik grltlerden korumaktr. Ses sinyali + (hot) utan gnderilir. Ayn zamanda bu
ses sinyalinin 180 ters faz alnr ve (cold) uca yklenir. Bylece ses sinyali her iki canl uta, birbirinin ters fazyla taflnr. Doal olarak ters fazl sinyaller birbirini yok ederler. Fakat ses konektr kamera ya da mikser gibi bir cihaza balandnda, utaki sinyal tekrar 180 ters evrilir. Bylece her iki
canl utaki sinyaller birlefltiinde, sesler birbirini yok etmemifl olur. Dengeli
kablolamada ses sinyali taflnrken, ses kablosu herhangi bir elektromanyetik
grltden etkilenirse, bu grlt her iki canl ucu da etkiler. Konektr balants yapldnda, utaki sinyal 180 ters evrilirken, bu sinyalin iindeki
grlt de ters faza dner. Her iki utaki ses sinyalleri birlefltiinde, ters faz haline gelen grlt sinyalleri birbirini yok eder. Ses sinyali grltden temizlenmifl olur.
Dengesiz ses sistemlerinde tek flase ve bir canl u bulunur. Bu tr ses kablolarnda sinyal taflnrken, sinyalin elektromanyetik grltlerden etkilenmemesi iin, kablo uzunluunun 1-2 metreyi gememesi nerilir. Bazen dengeli
ve dengesiz sistemler arasnda balant yapmak gerekir. Hem dengeli hem de
dengesiz sistemde ortak zellik olarak + u ve flase bulunur. Fakat dengeli
sistemde bir de u bulunur. Dengeli sistemde u ile flase birbirine balanr, ksa devre edilir. Bylece dengeli sistemde de u says iki uca indirgemifl olur. Her iki sistemin + ular arasnda balant yaplr. Dengeli sistemde
birbirine balanp ksa devre edilen ular da dengesiz sistemin flase ucuna balanr (fiekil: 7.5).
Dengeli (balanced)
kablo rnei (flase
ve ift canl ular).
168
fiekil 7.5
XLR (dengeli)
konektrden TS
(dengesiz) fifle
balant rnei.
1
2
Tip
Sleeve
1. fiase
2. +(Hot)
3.
(Cold)
Fifl ve Konektrler
Fotoraf 7.3
Kablolu erkek ve
difli XLR konektr.
Fotoraf 7.4
TS ve TRS fifller.
Fotoraf 7.5
Kablolu difli ve
erkek RCA fifller.
Kameralarda en yaygn olarak XLR (Canon), TS/TRS ve RCA tipi fifl ve konektrler kullanlr.
XLR/Canon konektr: XLR konektrler
Canon konektr olarak da bilinir. Erkek
ve difli trleri vardr. Hem analog hem de
saysal ses sinyali (AES/EBU ya da AES3)
balantlarnda kullanlr. XLR konektrde 3
u bulunur ve bu ulara ait rakamlar vardr
(1, 2 ve 3). Kablo balantlar bu numaralara gre yaplr. Analog sistemde ses tek kanal (mono), saysal sistemde ses ift kanal
(stereo) taflnabilir. Saysal sinyalde kablo
110 (ohm) olmaldr (Fotoraf: 7.3).
TS/TRS fifl: En ok stereo kulaklklarda
kullanlan fifl trdr. 3.5mm ve 6.5 mm apnda olurlar. Erkek ve difli trleri vardr. TS
(Tip-Sleeve, + u ve flase) fifller tek kanal
ses sinyali taflr ve dengesiz balantlarda
kullanlr. TRS (Tip-Ring-Sleeve, +, ve
flase) fifller analog ses sistemlerin dengeli
balantlarnda, tek kanal ses sinyali taflmak
iin kullanlabilir. Fakat TRS fifller ift kanal
(stereo) ses sinyali taflmak iin kulaklklarda da kullanlr. Kulaklk gibi stereo amal
kullanldnda, u balantlar sa kanal, sol
kanal ve flase olarak belirlenir (Fotoraf: 7.4).
RCA fifl: RCA fifller genelde DVD, VCD
ve mzik sistemleri gibi ev tipi cihazlarn video/ses girifl ve kfl balantlarnda kullanlr. Erkek ve difli trleri vardr. Difli tip RCA
fifller, ev tipi cihazlarn zerinde ses kfl
olarak da kullanlabilir (bu tr bir balanty
yaparken dikkatli olun). RCA fifller hem analog hem de saysal amal kullanlr. Analog
ses sistemlerinde dengesiz tek kanal balan-
169
t salarlar. S/PDIF tr saysal balantlarda koaksiyel kabloyla kullanlr. Saysal

ses sistemlerinde, iki kanal skfltrlmamfl ses sinyali ya da ok kanal skfltrlmfl
ses sinyali balantlarnda da kullanlr (Fotoraf: 7.5).
S/PDIF: Sony/Philips Digital

Interconnect Format ya da
Sony/Philips Digital
Interface fifl tr olarak
tanmlanr. (Sony/Philips
Saysal Arabalant Biimi,
Sony/Philips Saysal Arayz).
MKROFONLAR
Mikrofonlar radyo, televizyon ve film yapmlarnn vazgeilmez aralardr. Akustik ses enerjisinin kaydedilebilmesinde mikrofonlardan yararlanlr. Mikrofonlar
akustik enerjiyi elektrik enerjisine evirirler ve ses sinyali oluflur. Mikrofonlarn alflma prensipleri her ne kadar insann iflitme sistemine benzetilse de, mikrofonlarn alflma ve sesi alglama zellikleri farkllklar gsterir. Mikrofonlarn alflma
prensipleri temel olarak iki grupta incelenebilir: elektromanyetik mikrofonlar ve
elektrostatik mikrofonlar.
Elektromanyetik Yapda Mikrofonlar

Rzgar gllerini bilirsiniz. Rzgarn enerjisinden yararlanlarak elektrik retilir. Motorun flaft bir pervaneye baldr. Rzgarn etkisiyle pervane dnmeye bafllar. Motorun iinde de tel bir bobin vardr. Bu bobinde bir mknatsn iine yerlefltirilir.
Motorun flaftna bal olan pervane dndke, mknats iindeki motorun bobini
de dnmeye bafllar. Sonuta alternatif akm (AC) retilir. Elektromanyetik mikrofonlarn alflma prensibi de rzgar glleri gibidir. Pervane yerine, ses dalgalarnn
basncndan etkilenen ve bu basnc kendine bal bulunan bobine aktaran bir diyafram vardr. Diyaframa bal olan bobin de bir mknats yuvann iinde yer alr
(fiekil: 7.6). Elektromanyetik prensiple alflan mikrofonlara dinamik mikrofonlar
ve flerit mikrofonlar rnek gsterilebilir. fierit mikrofonlar dinamik mikrofonlar
kadar yaygn kullanlmaz. Diyafram yaplar daha hassastr. Rzgar ve fiziksel darbelerden kolay etkilenirler. Daha ok stdyolarda ve mzik yapmlarnda tercih
edilir. Dinamik mikrofonlar ise daha dayankl cihazlardr (Fotoraf: 7.6). Dinamik
mikrofonlarn bafllca avantajlar flu flekilde sralanabilir:
alflmalar iin gereksinim duyduklar elektrik enerjisini kendileri retirler.
Sesi zor algladklar iin ses kaynana yakn alflrlar. Sar mikrofonlardr.
Grltl ortamlarda rahatlkla kullanlabilir.
Rzgar ve nefes gibi fiziksel darbelerden kolay etkilenmezler.
rettikleri ses sert ve vurguludur.
Dier profesyonel mikrofonlara gre ucuzdurlar.
fiekil 7.6
Dinamik
mikrofonun yaps
ses
sinyali
ses dalgas
(basn)
diyafram
mknats
tel bobin
Fotoraf 7.6
Dinamik mikrofon rnei.
170
Dinamik mikrofonlarn baz dezavantajlar da vardr:

Mzik gibi karmaflk seslere karfl diyaframlarnn frekans tepkileri hzl deildir.
Tiz seslere (yksek frekanslara) karfl tepkileri azdr.
Ses kaynana yakn alflmak zorunda olduklarndan dolay, video ekimlerde grnt erevesinin iinde yer alrlar.
Grnflleri kabadr.
Elektrostatik Yapda Mikrofonlar

Kondansatr mikrofonlar ve elektret-kondansatr mikrofonlar elektrostatik yapda mikrofonlardr. Elektrostatik mikrofonlarn kapslnde, aralarnda hava boflluu olan iki iletken metal plaka vardr. stteki plaka diyafram grevini yapar. Plakalardan birine pozitif, dierine de negatif voltaj uygulanr. Ses dalgalar diyafram
zerine basn uyguladnda, iki plaka arasndaki havann basncnda deiflmeler
oluflur. Plakalar birbirine yaknlaflp uzaklaflrlar. Mikrofon kapslndeki titreflimlere bal olarak kfla giden voltaj seviyesi de deiflir. (fiekil: 7.7 ve Fotoraf: 7.7).
fiekil 7.7
Kondansatr
mikrofonun yaps.
arka
plaka
diren
ses dalgas
(basn)
pil
n plaka
(diyafram)
Fotoraf 7.7
Elektret-kondansatr
yapda yaka mikrofonu
ve aksesuarlar
(rzgarlk ve klips).
Kablo araclyla
mikrofona bal elektrik
besleme ve ykselte
blm.
ses
sinyali
171
Elektrostatik mikrofonlarn retebildii voltaj deerleri, elektromanyetik mikrofonlarn retebildiinden daha dflktr. Dflk voltaj deerleri mikrofon kflna
gitmeden nce ykseltilmek zorundadr. Ykselte grevini amplifikatrler yapar.
Amplifikatr mikrofon gvdesinin iinde bulunur ya da mikrofona kablo yoluyla
dflardan balanrlar. Kondansatr mikrofonlarda ykselte grevi gren amplifikatrlere gnderilen harici elektrik enerjisi phantom besleme olarak tanmlanr.
Phantom besleme 12-48 volt (DC) arasnda bir voltaj deerine sahiptir. Baz kondansatr mikrofonlarn zerinde, kameralarn ya da ses mikserlerinin mikrofon girifllerinde +48V ya da MIC +48V benzeri bir ifadeyle belirtilir. Elektret-kondansatr mikrofonlarda ise, kalc bir biimde elektriklenmifl olarak retilen elektret
plaka vardr. Elektret-kondansatr mikrofonlar gvdeleri iine taklan bir pil yardmyla ya da harici olarak mikrofona gnderilen phantom beslemeyle alflrlar.
Elektrostatik mikrofonlarn bafllca avantajlar flunlardr:
Diyafram yaplar esnek olduundan, tiz seslere tepkileri hassastr.
Ses kfl seviyeleri yksektir.
Yumuflak ve doal ses tonu retirler.
Mzik kaytlarnda tercih edilebilir.
Ses kaynandan uzakta alflrlar. Grnt ekimlerinde ereveye girmeyebilirler.
Grnflleri estetiktir.
Elektrostatik mikrofonlarn baz dezavantajlar:
Elektronik paralardan olufltuklarndan, hava flartlarna dayankl deillerdir.
Harici elektrik enerjisine ihtiya duyarlar.
Rzgar, nefes gibi fiziksel darbelerden kolay etkilenirler.
Sese karfl duyarlklar fazladr. Ortamdaki dier seslerden kolay etkilenirler.
Mikrofonlarn Ynel zellikleri

Kulaklarmz araclyla ses kaynaklarnn yerini belirleyebiliriz. Ayrca iflitme sistemimiz algda seici davranabilir. rnein evremizdeki baz seslerin farknda olmayabiliriz. Fakat mikrofonlar kendilerine ulaflan btn sesleri alglarlar. Ses operatrleri mikrofonlar algda seici yapabilmek iin, hem onlarn alflma prensiplerinden hem de yn zelliklerinden faydalanrlar. Mikrofonlarn ynel zellikleri
grupta toplanr:
Tek ynl mikrofonlar (Uni-directional)
ift ynl mikrofonlar (Bi-directional)
ok ynl mikrofonlar (Omni-directional)
Mikrofonlarn ynel zelliklerini belirten simgeler vardr (fiekil 7.8). Bu simgeler
mikrofonlarn zerinde de yer alabilir. Baz mikrofonlarda btn ynel zellikler bir
arada bulunur. Operatr istedii ynel zellii mikrofonun zerinden seebilir. Baz mikrofonlarda da mikrofon kapslleri, istenilen ynel zellie gre deifltirilebilir.
fiekil 7.8
ok ynl, ift
ynl ve Tek ynl
mikrofonlarn
simgeleri.
172
Tek ynl mikrofonlar: Ayn zamanda cardioid mikrofonlar olarak da bilinir. En ok nden gelen seslere karfl daha fazla duyarldrlar. Tek ynl mikrofonlarn super cardioid ve hyper cardioid eflitleri vardr. Cardioid mikrofonlara
gre ses alma alar daha daralr, mikrofon daha noktasal alflmaya bafllar. rnein film ekimlerinde, mikrofon oltasyla beraber kullanlan elektrostatik mikrofonlar genelde super cardioid ynldr. Bylece ortamdaki dier seslerden daha az etkilenerek, mmkn olduunca oyuncularn konuflmalar alnabilir.
ift ynl mikrofonlar: Her iki ynden gelen seslere karfl daha duyarldrlar. Stereo mikrofon ile karfltrlmamaldr. Tek bir mikrofonla iki kiflinin sesleri alnabilir. Fakat byle bir durumda, her iki kiflinin ses fliddet dengesini birbirinden
bamsz ayarlamak gleflir.
ok ynl mikrofonlar: Tm ynlerden gelen seslere karfl duyarldr. Ortam
seslerini kaydetmede ve yaka mikrofon kullanmnda tercih edilebilir. rnein bir
spikerin kravatna ok ynl elektrostatik yaka mikrofonu balanabilir. Spiker bafln saa ve sola evirdiinde, ses kalitesinde deiflme fazla olmaz.
Mikrofonlarda Ses Kalitesini Etkileyen Baz zellikler

Mikrofon seimi yaparken, mikrofonlarn alflma yaps ve ynel zellikleri kadar
nemli olan baz bilgileri de deerlendirmek gerekir. rnein:
Mikrofon hangi frekanslara karfl daha fazla duyarl?
flitme sistemimizin belli bir frekans aral vardr. Bu frekans snrll mikrofonlar iin de geerlidir. Mikrofonlarn retebildii ve hangi frekanslara karfl daha
hassas olduunu bilmek gerekir. Her mikrofon ayn frekans aralna karfl ayn
tepkiyi vermez. rnein mzik aletleri iin zel retilmifl mikrofonlar vardr.
Mikrofon ne kadar yksek basnca duyarl?
nsan kulanda 140 dB-SPL seviyesinde ar oluflmaya bafllar. Daha yksek
basnta kulakta iflitme hasar oluflur. Mikrofonlar da ses kalitesini koruyabilmek
iin belli bir basn seviyesine dayanabilirler. rnein davullar iin retilmifl dinamik mikrofonlar 160 dB-SPL seviyesine dayanabilirler. Kondansatr yapdaki
mikrofonlarn diyaframlar belli bir basn seviyesine dayansalar da, kfl sinyali
ykseltildii iin seste bozulmalar olabilir. Baz model mikrofonlarda ses fliddetini
indirgeyen ayarlar bulunur.
Mikrofonun diyafram ses dalgalarnn basncna abuk cevap verebiliyor mu?
Mikrofon diyafram ses frekanslarna karfl abuk tepki veremiyorsa, baz frekanslar iflleyemiyor demektir. rnein dinamik mikrofonlarn diyafram, yksek
frekanslara (tiz seslere) karfl kondansatr mikrofonlar kadar hassas deildir. Bu
sebepten dolay rettikleri sesler daha bas, sert ve vurguludur.
Mikrofon ile ses kayna arasndaki mesafe ne kadar olmaldr?
Mikrofon ile ses kayna arasndaki mesafe nemlidir. Tpk kulamz ile ses
kayna arasndaki mesafe gibi dflnlebilir. rnein mikrofon ses kaynana
yaklafltka, bas sesler mikrofon zerindeki basnc artrr, seste patlamalar oluflur.
Baz mikrofonlarn zerinde bu tr olumsuz etkileri azaltmak iin filtreler bulunur.
Mikrofon ile ses kayna arasndaki mesafe yeterli bir biimde kontrol edilirse, yaknlk etkisi sese g ve doygunluk kazandrr.
Mikrofonun empedans dflk m yksek mi?
Profesyonel amal mikrofonlar 600 ya da daha dflk empedansldr. Dflk
empedansl mikrofonlardan retilen ses sinyali, dengeli kablolar kullanlarak daha
uzun mesafelere taflnabilir. Ayrca daha az grlt retirler ve ortamdaki elektromanyetik grltlerden daha az etkilenirler.
173
Kullanm Alanlarna Gre Mikrofonlar

Hangi mikrofonu nerede kullanmak gerekir? Bu soruya verilebilecek en doru cevap: yaplacak olan iflin amacdr. Hangi mikrofonun nerede ve nasl kullanlmas gerektii hem teknik yeterlilik hem de tecrbe gerektirir. Yaplacak iflin amacna uygun mikrofon seimi ve kullanm, ayn zamanda estetik kayglar da taflmaldr. rnein bir radyo program ile televizyon program arasnda ncelikle sunufl
fark vardr. Birisi yalnzca iflitsel, dieri ise iflitsel/grsel bir aratr. Bir TV ya da
film yapmnda mikrofon seimi yaparken, kullanlmas dflnlen mikrofonun grnt erevesi iindeki yeri de ok nemlidir.
Bir film ekiminde, oyuncularn seslerini kaydetmek iin dinamik mikrofon
kullanlabilir mi?
SIRA SZDE
Mikrofonlar kullanm alanlarna gre snflandrldnda video ve film yapmla fi N E L M
rnda en ok kullanlan mikrofonlar flu flekilde tanmlanabilir: DKamera
st mikrofonlar, el mikrofonlar, yaka mikrofonlar, shotgun mikrofonlar, enstrman mikroS O R U
fonlar, surround mikrofonlar, telsiz mikrofonlar.
Kamera st mikrofonlar: Video kamera zerinde yer alan mikrofonlardr.
Profesyonel ve el kameralarna gre farkllk gsterseler de, hepsi elektrostatik yaDKKAT
pdadrlar. Daha ok ortam sesi kaydetmek iin kullanrlar. Ses kaynandan uzaklafltka, ses kaynann yaknlk etkisi de azalr (Fotoraf: 7.8).
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
SIRA SZDE
Fotoraf 7.8
Kamera st
mikrofon.AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Fotoraf 7.9
El mikrofonlar: Genellikle dinamik yapdadrlar. En ok

rportaj ekimlerinde ve mzik
yapmlarnda kullanlr. Grnt erevesinin iinde yer alrlar
(Fotoraf: 7.9).
Mikrofon
sehpasna
yerlefltirilmifl
bir dinamik
mikrofon.
174
Fotoraf 7.10
Elektret-kondansatr
yapda yaka
mikrofonu ve klipsi.
Kablo araclyla
mikrofona bal
elektrik besleme ve
ykselte blm.
Yaka Mikrofonlar: ounlukla elektret-kondansatr yapdadrlar. Televizyon

yapmlarnda konuflmaclarn zerine taklr. Film ekimlerinde ise giysi iine gizlenerek kullanlr. Fiziksel boyutlar kk
ve estetik yapya sahiptirler (Fotoraf: 7.10).
Shotgun mikrofonlar: Elektrostatik
yapdadrlar. Boom mikrofon olarak da
tanmlanr. Film ve tiyatro yapmlarnn
vazgeilmez mikrofonlardr. Elde, mikrofon sehpasnda ya da daha ok fishpole
ad verilen, balk oltasna benzer bir ubua taklarak kullanlrlar. Bu tr mikrofonlar kullanan kifli boom operatr
olarak tanmlanr (Fotoraf: 7.11).
Fotoraf 7.11
Shotgun mikrofon,
olta ve zeplin tipi
rzgarl.
Enstrman mikrofonlar: Mzik yapmlarnda enstrmanlarn seslerini almakta kullanlrlar. Elektromanyetik ya da elektrostatik yapda olabilirler. Dier
mikrofonlara gre daha zel tasarmlara sahiptirler. Baz modelleri konuflma sesi
kaytlarna uygun deildir (Fotoraf: 7.12).
Fotoraf 7.12
Davul mikrofonlar
ve klipsleri.
175
Surround mikrofonlar: Tamamen zel bir yapya sahiptirler. zellikle 5.1

gibi ok kanall TV ve film yapmlarnda kullanlr. rnein ma kaytlarnn ya da
yaynlarnn evresel ortam sesini sunabilmekte yardmc olurlar (Fotoraf: 7.13).
Fotoraf 7.13
Surround Mikrofon
Telsiz mikrofonlar: Bir verici (transmitter) ve bir alc (receiver) niteden oluflurlar. Verici nitede mikrofon bulunur. Alc nite vericiden gelen sinyalleri toplar. Verici nite portatif haldedir. Alc nite hem portatif hem de sabit olabilir.
Hem ok esnek alflma ortam salarlar hem de kullanmlar risklidir. Baz teknik
problemlerden dolay niteler arasndaki iletiflim bozulabilir. rnein elektromanyetik grltler ses sinyalini etkileyebilir ya da pilleri bitebilir. Zorunlu olmadka
telsiz mikrofonlar tercih edilmez (Fotoraf: 7.14).
Fotoraf 7.14
El tipi ve yaka tipi
telsiz mikrofonlar.
176
Mikrofonlarda Kullanlabilen Aksesuarlar

Aksesuarlar, bir ses kayt alflmasnn kalitesini dorudan etkileyen aralardr. Bu
aksesuarlarn bazlar ok kk boyuttadr ve dikkatli kullanm gerektirir. Sesli
film yapmlarnda en ok kullanlan mikrofon aksesuarlarnn baflnda rzgarlklar,
klipsler, sspansiyonlar, oltalar, sehpalar ve antalar gelir.
KAMERALARDA SES KAYIT

Televizyon ve film yapmlarnn en temel aralar kameralardr. Kamerann grnty alglayabilmesi iin de flk gereklidir. Sesli video ve film ekimlerinde, ses ile
grntnn efl zamanl olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Grnt ile sesin kaydedilme hzlar birbirine efl deerde olmaldr. Aksi durumda grnt ile ses arasnda senkron uyumsuzluu oluflur. rnein bir oyuncu konuflurken, oyuncunun
iflitilen sesi ile dudak hareketleri birbiriyle rtflmez. Byle bir durum bazen senkron kaymas olarak da ifade edilir. Seslerin bant ya da disk gibi bir ortama kaydedilebilmesi iin, ses kayt cihaznda veya kamerann ses kayt nitesinde ses sinyal giriflleri bulunmas gerekmektedir. Ses sinyal giriflleri, mikrofonlardan ya da ses
mikseri gibi cihazlardan gelen ses sinyallerinin balant yapld blmdr. Bir ses
kayt cihazna ya da nitesine kaliteli ses kaytlar yapabilmek iin, ses kayt birimin temel zellie sahip olmas gerekmektedir:
Ses girifl blm
Ses ayar blm
Monitr blm
Ses girifl blm: Profesyonel analog ses sinyal girifllerinde difli tip, mono,
dengeli XLR konektrler bulunur. El kameralar gibi ou amatr sistemlerde difli
tip stereo 3.5mm TRS fifl yer alr. Analog XLR ses girifllerine sahip kameralara ise
iki farkl ses sinyal tr balanabilir:
Mikrofonlardan gelen ses sinyalleri ve
Mikrofon dflnda bir ses kaynandan gelen ses sinyalleri
Her iki sinyal tr de ayn XLR ses giriflini kullanmasna ramen, girifli yaplan
sinyal trnn kameraya tantlmas gerekir. nk mikrofonlarn retebildii ses
sinyal seviyesi, hat sinyal seviyesinden olduka dflktr. XLR ses girifllerinin hemen yannda bulunan konumlu bir dme, sinyal trlerinin seimine yardmc
olur: MIC, LINE ve MIC +48V ya da +48V (Fotoraf 7.15). Baz saysal video kameralarda XLR AES ses girifli de bulunur.
Fotoraf 7.15
Kamera zerindeki
XLR ses giriflleri ve
konumlu dme
(LINE, MIC, +48V).
177
SIRA SZDE
MIC input: Mikrofon girifli. Mikrofonlardan gelen ses sinyal
giriflleri yaplabilir.
LINE input: Hat sinyal girifli. Mikrofon dflndaki ses kaynaklarnn
rettii
D fi N E L M
ses sinyal giriflleri yaplabilir. rnein ses mikseri, CD alar vb.
MIC +48V, +48V: Phantom besleme. Ses girifline elektrostatik yapda bir
S O R U
mikrofon balandysa, phantom besleme almaldr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
Ses girifllerine herhangi bir ses kayna balamadan nce, phantom Dbeslemelerin
kapal
KKAT
olduuna dikkat edin. rnein kondansatr bir mikrofon balamak isteseniz de, ilknce
mikrofonu balayn, daha sonra phantom beslemeyi an. Ses kaynaklar
zarar grebilir.
SIRA SZDE
rnein telsiz mikrofonlarn kendi ilerinde pil niteleri vardr. alflabilmeleri iin gerekli olan btn elektrik enerjilerini bu pil nitesinden alrlar ve phantom beslemeye ihAMALARIMIZ
tiya duymazlar. Bu gibi durumlara tedbir olarak, phantom beslemeyi
gerekmedike amayn, ak unutmayn.
DKKAT
N N
K TSZDE
A ne
P gibi sonuMikrofon giriflleri yanlfllkla hat girifl olarak yaplrsa ya da tersi durumda
SIRA
larla karfllafllr?
OMN
T DE L fiE VN ZE YLbalanan
Ses ayar blm: Bu blmde, kamera ya da ses kayt cihazna
ses
sinyallerinin ynlendirmeleri ve ses kayt seviye kontrolleri yaplr (Fotoraf 7.16).
fiu zelliklere dikkat edilmelidir:
S O R U
Ses kayna, kamera ya da kayt cihaznn hangi ses girifl Nkanalna
baland?
TERNET
Ses kayna ya da kaynaklarndan gelen sinyaller bant veya diskin hangi ses
DKKAT
kanallarna kaydedilmek isteniyor?
Kamera zerindeki mikrofon kullanlmak isteniyor mu?
SIRAmi
SZDE
Ses sinyallerinin kayt seviyesi otomatik mi yoksa manual
yaplacak?
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
SIRA SZDE
TDELfiEVN EZLYOMN
S O R U
NTERNET
DKKAT
N N
SIRA SZDE
Fotoraf 7.16
AMALARIMIZ
KameradaAMALARIMIZ
ses ayar
blm.
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Monitr blm: Monitr blmnde ses sinyal seviyelerinin hem iflitsel hem
de grsel izlemesi yaplr. Cihaz zerindeki hoparlrden ya da kulaklk kflndan
ses kayt kalitesi iflitsel olarak kontrol edilirken, ses kayt seviyesini gsteren gstergeler de takip edilmelidir (Fotoraf 7.17). Baz el kameralarnda, video kaydetme zellii olan cihazlarda ya da ses kayt cihazlarnda ses kayt seviyesinin izlenebilecei bir gsterge bulunmaz. Bu tr cihazlar ses kayt seviyesini otomatik olarak kendileri ayarlarlar.
178
Fotoraf 7.17
Kamerada dBFS ses
kayt seviye
gstergesi.
Video ve film yapmlarnda kullanlan btn kameralar, sesi kaydedebilmede

ayn iflleve sahip deildirler. Baz video kameralarda, hem grnt hem de ses kayt nitesi bulunur. Fakat baz video kameralar sadece video grnty retir. Grnt ve ses sinyalleri ayr bir video kaydetme cihazna gnderilir. ou film kamerasnda ise ses kayt zellii yoktur. Sesli video ve film yapmlarnda kullanlan
kameralar temelde iki grupta toplanabilir: Ses kayt nitesi zerinde olan kameralar ve ses kayt nitesi zerinde olmayan kameralar.
Ses Kayt nitesi zerinde Olan Kameralar
Fotoraf 7.18
zerine telsiz
mikrofon alcs
monte edilmifl ENG
kamera.
Taflnabilir btn video kameralarn grnt ile sesi efl zamanl kaydetme zellikleri vardr. Bu tr video kameralar eflitli televizyon ve sinema yapmlarnda kullanlr. Video kamera dflnda, video grnty kaydetme zellii olan saysal cihazlar da retilmektedir. rnein ou saysal fotoraf makinesi ile video kaydedilebilir. Gnmz video ekimlerinde kullanlan ve ses kayt nitesi zerinde olan kameralar flu flekilde sralanabilir: ENG Kameralar, El Kameralar ve DSLR Kameralar.
ENG Kameralar: (Electronic News Gathering). ENG video kameralar, daha
ok haber ve belgesel ekimleri iin retilmifl kameralardr. Saysal teknolojinin
ilerlemesiyle, ENG kameralar televizyon ve sinema yapmlarnda da kullanlmaya
bafllanmfltr. ENG kameralarda genelde iki adet XLR mono ses girifli vardr. Ses sinyali bant ya da disk zerinde iki ayr ses kanalna kaydedilebilir. Kamera zerinde
sklp taklabilen bir mikrofon da bulunur. Baz saysal ENG kameralarda AES
ses girifli de mevcuttur (Fotoraf 18).
179
El Kameralar: Handycam olarak da tanmlanan el kameralarnda, ounlukla bir adet mikrofon girifli vardr. Mikrofon girifli difli tip 3.5 mm stereo TRS fifltir. Kamera zerinde dahili mono ya da stereo mikrofon bulunur. Bu tr video kameralarn kullanm olduka basittir. Kullancnn ses kayt ayarlaryla ilgili yapabilecekleri ok kstldr. Kamera ses kayt seviye kontroln otomatik yapar. Ayrca
ses kayt seviye gstergesi de bulunmaz. Bu tr kameralara XLR konektre sahip
mikrofonlar dorudan balanamaz. XLR konektre sahip mikrofonlar balamak
iin, baz konektr dnfltrcler kullanlabilir. Fakat ses kalitesinde sorunlar yaflanabilir. Baz yar-profesyonel kameralar, ENG kameralardaki XLR ses girifl ve kayt kontrol zelliklerine sahiptir (Fotoraf 7.19).
Fotoraf 7.19
El kameras ve
3.5mm TRS
mikrofon girifli.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
ENGve EFP kameralar iin bu ders kitabnzda yer alan Stdyo Kameramanl
nitesini,
DKKAT
el kameralar iin ise Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm nitesini ltfen tekrar gzden
geiriniz.
SIRA SZDE
DKKAT
N N
DSLR Kameralar: (Digital Single Lens Reflex). Film kullanan fotoraf makineAMALARIMIZ
lerinin video zellikleri yoktur. Fakat saysal teknoloji, fotoraf
makinelerini ayn
zamanda video kaydedebilen kameralar haline getirdi. Elbette ki, saysal fotoraf
makinesini video kamera ile kyaslamak doru olmaz. Yine de gnmzde, baz
K Tkameralarn
A P
DSLR kameralarn video zelliklerinden yararlanlmaktadr. DSLR
yalnzca birkanda, ses kayt seviye kontrolleri el ile yaplabilmektedir. Bu kameralarn ses giriflleri de, el kameralarnda olduu gibi difli tip 3.5 mm stereo TRS fifltir.
T E L E V da
Z Y OretilmekteN
Ayrca DSLR kameralarn video/ses zellikleri iin birok aksesuar
dir (Fotoraf 7.20).
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
Fotoraf 7.20
NTERNET
NTERNET
DSLR kameralara
XLR ses girifli
yapabilmek iin
retilmifl bir
dnfltrc
adaptr ve video
ekim iin
hazrlanmfl DSLR
kamera.
180
XLR ses girifline sahip olmayan, ses kayt seviyelerinin manual yaplabildii ve
ses kayt seviyesinin izlenebildii kameralarda, kaliteli ses kaytlar yapabilmek iin
iki yntem vardr. Bunlar; 3.5 mm TRS mikrofon girifllerine uygun retilen XLR dnfltrc adaptr cihazlar kullanmak ya da film kameralarnda olduu gibi ses kaytlarn kameradan bamsz olarak ayr bir ses kayt cihazna yapmaktr.
Ses Kayt nitesi zerinde Olmayan Kameralar

Baz kameralarn zerlerinde ses kayt niteleri yoktur. Ses kaytlar ayr bir ses
kaydedici cihaza yaplr. Bu tr kameralar televizyon stdyolarnda ve film yapmlarnda kullanlr.
EFP Kameralar: (Electronic Field Production). EFP kameralar, eski model
stdyo kameralarna gre daha hafif ve taflnabilir kameralardr. En ok TV stdyolarnda kullanlr. Ayn zamanda OB-Van olarak tanmlanan, TV yayn aralarnn
olduu mekanlarda kullanlr. Gnmzdeki EFP kameralar yalnzca video grnt retir. Kamerada grnt ve ses kayt nitesi yoktur. Kameradan gnderilen video sinyaller eflitli teknik kontrol ve ayarlardan sonra video kaydedici cihaza gnderilir. Mikrofonlardan gelen ses ise bir ses mikserinde toplanr ve video sinyalle
birlefltirilir. Bylece video grnt ile ses, kameradan ayr bir kayt cihaznda, ayn bant ya da disk zerine efl zamanl olarak kaydedilir (Fotoraf 7.21).
Fotoraf 7.21
EFP kamera ve film
kameras.
Film Kameralar: EFP kameralarda olduu gibi, ou film kamerasnn ses

kaydetme zellii yoktur. Fakat EFP kameralardan farkl olarak, saysal olmayan
fotoraf makinelerinde olduu gibi, grnt film fleritleri zerine pozlanr (Fotoraf 19). Bu tr film kameralarnda sesler, kameradan bamsz bir ses kayt cihazna kaydedilir. Kaydedilen sesler daha sonra film grnts ile birlefltirilir. Fakat
bu tr ses kaytlarnda nemli olan; film kamerasyla ses kayt cihaznn efl zamanl alflabilmesidir. Film kurgusunda grnt ile sesi birbirine denk getirebilmek
iin, ekimler srasnda klaket ad verilen bir alet kullanlr. Baz klaketler elektronik olabilir. Klaket zerine, ekimi yaplacak olan sahne hakknda ksa bilgiler
yazlr. Kamera ekime baflladnda; kamera objektifi nne klaket konur, yksek sesle hzl bir flekilde klaket zerindeki bilgiler okunur ve klaketin kolu ses
karacak biimde kapatlr. Film bu grnty pozlarken, klaketin arpma sesi
de ayr olarak kaydedilir. Kurguda klaket kolunun arpma hareketi ile arpma sesi referans alnarak, ilgili ekime ait grnt ve ses kufla yan yana getirilerek birlefltirilir. Gnmzde film kurgularnda bilgisayarlardan da yararlanlmaktadr.
Film ekimlerinde taflnabilir, pille alflan ses mikserleri ve ses kayt cihazlar kullanlr (Fotoraf 7.22).
181
Fotoraf 7.22
Klaket.
182
zet
N
A M A
Ses sinyallerinin nasl olufltuunu, zelliklerini

ve ses sinyalinin taflnmasnda kullanlan aralar aklayabilmek.
Ses bir titreflimle bafllar. Saniyede 1 titreflim olufltuunda 1 Hertz oluflur. flitme sistemi salkl
bir insan 20Hz ile 20.000Hz arasndaki sesleri iflitebilir. 20Hz-320Hz aral dflk frekanslar,
320Hz-5.120Hz aral orta frekanslar ve 5.120Hz20.000Hz yksek frekanslardr. nsan kula 0dBSPL ses basn seviyesinde sesleri iflitmeye bafllar. Ses basn seviyesi 140dB-SPL deerine ulafltnda da kulakta ar oluflur. 150 dB-SPL seviyesi de sarla neden olur. nsann sesleri iflitebilmesi iin hem sesin belli frekansa hem de belli bir fliddet deerine sahip olmas gerekiyor. Ses
fliddetindeki deiflimler, sesin younluunu (genliini) etkiler. Akustik ses dalgalar hava gibi bir
ortamda ilerlerken birbirleriyle etkileflirler. Ses
dalgalarnn birbirleriyle zaman iindeki etkileflimi ve konumu faz olarak tanmlanr. Akustik
sesler mikrofonlar araclyla toplanr ve elektrik
enerjisine evrilir. Ses kayt ve kurgu tekniklerinde sinyallerin bir bant ya da disk ortamna aktarlabilmesi iin, ses sinyallerinin analog (rneksel) ya da saysal (dijital) iflaretlere evrilmesi gerekir. Profesyonel ses kayt operatrleri, mmkn olduunca ses seviye ayarlarnn kendi kontrollerinde olmasn isterler. Baz durumlarda da
bu kontroln cihaz tarafndan otomatik yaplmasn tercih ederler. Ses kayt cihazlarnn zerinde yer alan grsel monitrler VU Metre, PPM ve
dBFS olarak tanmlanr. flitsel monitrler ise hoparlr ve kulaklklardr. Kameralarda en yaygn
olarak XLR (Canon), TS/TRS ve RCA tipi fifl ve
konektrler kullanlr.
N
A M A
Mikrofonlarn alflma prensipleri ve ynel zelliklerini aklayabilmek.

Mikrofonlar akustik enerjiyi elektrik enerjisine
evirirler ve ses sinyali oluflur. Mikrofonlarn alflma prensipleri temel olarak iki grupta incelenebilir: elektromanyetik mikrofonlar ve elektrostatik mikrofonlar. Kulaklarmz araclyla ses
kaynaklarnn yerini belirleyebiliriz. Ayrca iflitme
sistemimiz algda seici davranabilir. rnein
evremizdeki baz seslerin farknda olmayabiliriz. Fakat mikrofonlar kendilerine ulaflan btn
sesleri alglarlar. Ses operatrleri mikrofonlar algda seici yapabilmek iin, hem onlarn alflma
prensiplerinden hem de yn zelliklerinden faydalanrlar. Mikrofonlarn ynel zellikleri
grupta toplanr: Tek ynl mikrofonlar, ift ynl mikrofonlar, ok ynl mikrofonlar. Mikrofonlarn ynel zelliklerini belirten simgeler vardr. Bu simgeler mikrofonlarn zerinde de yer
alabilir. Baz mikrofonlarda btn ynel zellikler bir arada bulunur. Operatr istedii ynel
zellii mikrofonun zerinden seebilir. Baz
mikrofonlarda da mikrofon kapslleri, istenilen
ynel zellie gre deifltirilebilir. Hangi mikrofonun nerede ve nasl kullanlmas gerektii hem
teknik yeterlilik hem de tecrbe gerektirir. Yaplacak iflin amacna uygun mikrofon seimi ve
kullanm, ayn zamanda estetik kayglar da taflmaldr. rnein bir radyo program ile televizyon program arasnda ilknce sunufl fark vardr. Birisi yalnzca iflitsel, dieri ise iflitsel/grsel
bir aratr. Bir TV ya da film yapmnda mikrofon
seimi yaparken, kullanlmas dflnlen mikrofonun grnt erevesi iindeki yeri de ok
nemlidir. Mikrofonlar kullanm alanlarna gre
snflandrldnda video ve film yapmlarnda
en ok kullanlan mikrofonlar flu flekilde tanmlanabilir: Kamera st mikrofonlar, el mikrofonlar, yaka mikrofonlar, shotgun mikrofonlar, enstrman mikrofonlar, surround mikrofonlar, telsiz mikrofonlar. Aksesuarlar, bir ses kayt alflmasnn kalitesini dorudan etkileyen aralardr.
Bu aksesuarlarn bazlar ok kk boyuttadr
ve dikkatli kullanm gerektirir. Sesli film yapmlarnda en ok kullanlan mikrofon aksesuarlarnn baflnda rzgarlklar, klipsler, sspansiyonlar,
oltalar, sehpalar ve antalar gelir.
N
A M A
Video ve film kameralarnn ses kayt yapma zelliklerini tartflabilmek.

Televizyon ve film yapmlarnn en temel aralar kameralardr. Sesli video ve film ekimlerinde,
ses ile grntnn efl zamanl olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Grnt ile sesin kaydedilme hzlar birbirine efl deerde olmaldr. Aksi
durumda grnt ile ses arasnda senkron uyumsuzlar oluflur. rnein bir oyuncu konuflurken,
oyuncunun iflitilen sesi ile dudak hareketleri birbiriyle rtflmez. Byle bir durum bazen senkron kaymas olarak da ifade edilir. Seslerin bant
ya da disk gibi bir ortama kaydedilebilmesi iin,
ses kayt cihaznda veya kamerann ses kayt nitesinde ses sinyal giriflleri bulunmas gerekmektedir. Ses sinyal giriflleri, mikrofonlardan ya da
ses mikseri gibi cihazlardan gelen ses sinyallerinin balant yapld blmdr. Bir ses kayt cihazna ya da nitesine kaliteli ses kaytlar yapabilmek iin, ses kayt birimin temel zellie
sahip olmas gerekmektedir: Ses girifl blm,
ses ayar blm, monitr blm. Video ve film
yapmlarnda kullanlan btn kameralar, sesi
kaydedebilmede ayn iflleve sahip deildirler. Baz video kameralarda, hem grnt hem de ses
kayt nitesi bulunur. Fakat baz video kameralar
sadece video grnty retir. Grnt ve ses
sinyalleri ayr bir video kaydetme cihazna gnderilir. ou film kamerasnda ise ses kayt zellii yoktur. Sesli video ve film yapmlarnda kullanlan kameralar temelde iki grupta toplanabilir:
Ses kayt nitesi zerinde olan kameralar ve ses
kayt nitesi zerinde olmayan kameralar.
183
184
Kendimizi Snayalm
1. Afladaki frekanslardan hangisi insann sesi iflitmede en alt snrn ifade eder?
a. 5Hz
b. 10Hz
c. 20Hz
d. 40Hz
e. 80Hz
2. nsan kulanda arya neden olabilecek en yksek
ses basn seviyesi ka dB-SPLdir?
a. 150 dB-SPL
b. 140 dB-SPL
c. 130 dB-SPL
d. 120 dB-SPL
e. 110 dB-SPL
3. Afladakilerden hangisi orta frekans aralnda deildir?
a. 100Hz - 300Hz
b. 350Hz - 550Hz
c. 700Hz - 1kHz
d. 2kHz - 3kHz
e. 4kHz - 5kHz
4. Akustik ses enerjisini elektrik enerjisine eviren cihaz afladakilerden hangisidir?
a. Kamera
b. VU metre
c. PPM
d. Mikrofon
e. dBFS
5. Afladakilerden hangisi kulaklk kullanmann bir
amac deildir?
a. Sesteki grlty kontrol etmek
b. Kameraya gelen ses sinyalini dinlemek
c. Seslerin iflitsel dengesini kontrol etmek
d. Ses sinyalinin srekliliini takip etmek
e. Ses sinyalinin fliddetini lmek
6. Analog ses sistemlerinde dengeli kablo kullanmann

bir amac afladakilerden hangisidir?
a. Sesi daha yksek frekansl taflyabilmek
b. Ses sinyalini elektromanyetik grltlerden korumak
c. Sesteki dflk frekanslar filtrelemek
d. Ses sinyalindeki ani ykselmeleri nlemek
e. Ses sinyalini daha hzl taflmak
7. Afladakilerden hangisi dinamik mikrofonun zelliklerinden biri deildir?
a. Kendi enerjilerini retirler
b. Sar mikrofondur
c. Doal ve yumuflak ses retirler
d. Fiziksel darbelere dayankldr
e. Ses kaynana yakn alflr
8. Afladakilerden hangisi kondansatr mikrofonun
dinamik mikrofona gre bir dezavantaj olabilir?
a. Ortamdaki dier seslerden kolay etkilenir
b. Ses kfl seviyesi yksektir
c. Yksek frekanslara tepkisi hassastr
d. Grnfl estetiktir
e. Ses kaynandan uzakta alflr
9. zerinde video kayt nitesi bulunmayan kamera
afladakilerden hangisidir?
a. El kameras
b. Film kameras
c. DSLR
d. ENG
e. EFP
10. Senkron kaymas afladaki hangi durumu aklar?
a. Grntde bir bozulma olduunu
b. Ses fliddetinde artmalar olduunu
c. Sesin kendi frekanslarnda kayma olduunu
d. Grnt ile ses arasnda efl zaman olmadn
e. Grnt sinyalinin zayfladn
185
1. c
Alten, S. R. (2005). Audio in Media. Belmont: Thomson

Wadsworth. Seventh Edition.
Barlett, B. & Barlett, J. (2009). Practical Recording Techniques. Oxford: Focal Press.
Ergl, R. R. (1998). Ses. Eskiflehir: Anadolu niversitesi
Eitim Salk ve Bilimsel Arafltrma alflmalar Vakf. Yayn No: 133.
Holman, T. (2005). Sound for Digital Video. Oxford:
Focal Press.
Kl, L. (2000). Grnt Estetii. stanbul: nklap Kitabevi Yayn Sanayi ve Tic. A.fi.
Lyver, D. (1999). Basics of Video Sound. Oxford: Focal
Press.
Moylan, W. (2002). The Art of Recording. Woburn: Focal Press.
nen, U. (2007). Ses Kayt ve Mzik Teknolojileri. stanbul: itlembik Yaynlar.
Shyles, L. (2007). The Art of Video Production. California: Sage Publications.
Zettle, H. (2009). Television Production Handbook.
Tenth Edition. Belmont: Wadsworth.
2. b
3. a
4. d
5. e
6. b
7. c
8. a
9. e
10. d
Yantnz yanlfl ise Ses ve Ses Sinyali bafll

Yantnz yanlfl ise Mikrofonlar bafll altnda
size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Mikrofonlar bafll altnda
size verilen bilgileri yeniden gzden geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kameralarda Ses Kayt bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden
geiriniz.
Yantnz yanlfl ise Kameralarda Ses Kayt bafll altnda size verilen bilgileri yeniden gzden
geiriniz.

Sra Sizde 1
Dinamik mikrofonlar sardr, ses kaynana yakn alflrlar. Bir film ekiminde oyuncularn sesleri dinamik
mikrofonlar ile alnmak istense, her bir oyuncunun eline dinamik mikrofon vermek gerekirdi. Bu durum da
grsel estetik olarak hi hofl olmaz. rnein filmdeki
bir flarkcnn sesi dinamik mikrofonla alnabilir.
Sra Sizde 2
Mikrofonlarn retebildikleri ses sinyal seviyesi, hat sinyal seviyesinden olduka dflktr. Line girifle bir
mikrofon balanrsa, ses alnamaz. Mic girifle, rnein
bir ses mikserinden gelen sinyal balanrsa, ses seviyesi aflr yksek olur ve seste patlamalar oluflur.
Dizin
187
Dizin
16/9 format 9
evrinme 14-16, 39, 53-56, 58, 59, 62, 64, 65, 84-86, 88, 107,
109, 117, 123, 150, 151
180 derece kural 125

4/3 format 9
ift ynl mikrofon 171, 172, 182

ok ynl mikrofon 171, 172, 182
A
Ar gsterim 106
Akustik ses enerjisi 161, 163, 169, 184
Dekor 28, 33, 34, 38, 43
Alan derinlii 94, 105, 131, 149, 150, 153
Denge yelei 115, 116
Alak grfl noktas 59
Dfl ekim 4, 53, 58, 59, 64, 66, 72, 73
Alt a 36, 131, 151
Dikey kaydrma 55
Alt boflluk 57, 61
Diyafram 52, 53, 77, 81, 102, 105, 111, 113, 148-150, 169,
Alttan grfl 20, 59, 60, 151
170, 172
Amatr kamera 53, 70, 71, 83, 141, 142, 150, 153
Diz ekim 36, 61
Afla evrinme 15
Doum videolar 142
Aydnlatma 4, 34, 35, 41, 45, 49, 50, 53, 63, 70, 80, 82, 83, 93,
Dolaysz sinema 28, 39
98, 109, 130, 142, 143, 145, 149, 152

Ayrnt ekim 5, 14, 36, 44, 61, 88
E
EFP kamera 53, 179, 180
El kameras 39, 70, 72-75, 84, 91, 93, 150, 179
Baka 53, 56, 67, 86, 108, 109, 110, 112, 113
El mikrofonlar 173, 182
Bakfl boflluu 8, 20, 38, 44, 57, 121, 151
ENG Kamera 178, 179
Bakfl noktas 41, 44
Ev video 71, 72, 76, 89, 91, 93, 140-142
Bakfl yn boflluu 8
Bafl boflluu 9, 58, 61, 151
Bafl ekim 36, 61, 87
Genel ekim 10-13, 36, 38, 61, 86-88, 119-121
Bebek videolar 138, 144
Genifl a 11, 84, 86, 96, 104, 106, 110, 113, 119, 125, 150, 157
Bel ekim 14, 36, 44, 61, 86, 151
Genifl al objektif 11
Belgesel 24- 37, 39, 41- 43, 51, 52, 66, 73, 86, 101, 102, 124,
Gs ekim 13, 61, 87
126, 127, 132, 158, 178
Grsellefltirme 4, 5
Belgesel kamera 73
Grnt dzenlemesi 8, 24, 35, 36, 39, 43, 57, 59, 66, 70
Beyaz denge 53, 79-81, 107, 109, 110
Grntleme 2-8, 15-19, 30, 113, 116, 118, 127, 130
Bit 163, 164, 175
Grntleme teknikleri 8
Boy ekim 14, 36, 61, 86, 151
Grfl noktas 56, 59
Belgesel sinema 24, 25, 29, 32-35, 37, 39, 42, 43
H
Haber filmi 43
ekim 2-6, 8-19, 24, 26-29, 31-33, 35-39, 43, 48-50, 52, 53, 5561, 63-66, 70-73, 75-77, 79-93, 98, 101, 102, 104, 106-
Haber Kameraman 2, 4, 19
111, 113, 114, 116-130, 138, 142-145, 147-152, 164, 165,
170-174, 176, 178-180, 183
Iflk 33, 34, 43, 50, 56, 67, 77, 80, 81, 130, 149
ekim lekleri 2, 5, 8-10, 13, 14, 16, 17, 19, 37, 39, 57, 60,
61, 66, 86, 87, 93, 151, 152
ereve 8, 9, 12, 13, 35-41, 43, 50, 51, 53, 57-62, 66, 85-87,
108, 118, 119, 121, 122, 125, 149-151, 170, 171, 173, 182
Iflk fliddeti 81
K
Kafl noktas 36
Kalkfl boflluu 57
188
Kamera hareketleri 2, 8, 14, 17, 19, 50, 57, 60-62, 70, 79, 83,
84, 86, 93, 116, 151, 152
Kamera menleri 70, 77, 81, 89, 91
Kamera takm 56, 63, 66
Kamera st mikrofon 173, 182
Kameraman 3, 5-7, 17, 19, 24, 29, 33, 39, 43, 48, 50-56, 58,
60, 63-66, 73, 76, 80, 83, 84, 89, 98, 99, 101, 103, 105,
107, 109, 111, 113, 115, 117-123, 125, 127, 129, 131, 133,
141-143, 147, 149, 150, 152
Kaydrma 16, 17, 39, 52, 55, 56, 62-65, 85, 86, 88, 95, 96, 116,
123
Ksa film 71, 138, 146, 152
Kondansatr mikrofon 170-172
Kontrast 53, 108, 111
Kontrol masas 51, 55
Kontrol odas 50-52, 64
Kflegen (diyagonal) evrinme 15
Kurgu 4, 5, 7, 14, 16-18, 29, 30, 33, 43, 60, 70-72, 74-76, 83,
85, 87, 89-91, 93, 98, 102, 113, 114, 117-120, 122-124,
126-130, 142, 143, 145, 147, 151, 152, 163, 180, 182
Kurgulu ekim 122
Kurmaca film 28, 29, 37, 141
P
Pedestal 52, 53, 55, 56, 59, 62, 64, 65
Perspektif 16, 24, 35, 36, 39-43, 59, 62, 85, 86, 95, 104, 123,
125
Pozlama 77, 78, 81, 93, 102, 105, 106, 148, 149
Prompter 51, 53
Propaganda filmi 30, 43
Renk scakl 79-81, 93, 108, 110
S-fi
Saa evrinme 14, 15
Saysal ses sinyali 163, 168
Sehpa 49, 52-54, 56, 59, 62, 64, 66, 174, 176, 182
Ses 3, 4, 6, 7, 17, 19, 26, 32, 33, 39, 49-52, 64-66, 83, 90, 92,
129, 140, 143, 144, 148, 160-176
Ses kayd 32, 39, 49-51, 163, 165, 166
Ses sinyal seviyesi 164-166, 176
Ses sinyali 160, 163-169, 172, 175, 178, 182
Siluet 110, 111, 149
Sola evrinme 15, 39, 84, 109
Sylefli 8, 34
Steadicam 39, 62
Stdyo 4, 11, 39, 48-61, 63-67, 69, 72-74, 80-82, 101, 143, 144,
M
Mikrofon 51, 64, 83, 160, 162-164, 169-180, 182, 183
Mizansen 24, 33, 34
Monitr 50, 51, 53, 66, 109, 110, 150, 165, 176, 177, 182, 183
169, 179, 180

Stdyo kameras 55, 56, 74
Stdyo ynetmeni 50, 65
Sualt kamera 98, 99, 101-103, 105, 107, 109-111, 113-115,
117, 119, 121, 123, 125, 127, 129-131, 133, 147
N
Nesnel (objektif) grntleme 7
Netlik 52-54, 56, 64, 65, 77, 79, 86, 102, 103, 113, 145, 148-150
Normal a 104
Normal al objektif 12
Normal objektif 104
O-
Objektif 4, 7, 9, 11-13, 16, 32, 36, 41, 52-56, 62, 64-66, 85, 86,
103-106, 108, 109, 112-114, 117, 119, 122, 150, 180
Objektif portu 112, 114
Odak uzunluu 16, 36, 56, 62, 85, 86, 104, 119, 150, 151
Omuz ekim 14, 36, 61
Omuz st ekim 16
Optik kaydrma 16, 17, 52, 62, 63, 85, 86, 88, 96, 123
Orta ekim 10, 12, 86, 119-121, 123, 124
nizleme 51
rtc hz 106, 111, 148, 149
znel grntleme 7
znel kamera 117
Sualt kamera kabinleri 98, 102, 130

fief flk 56, 63
fief kameraman 56
T
Tek ynl mikrofon 171, 172, 182
Teknik ynetmen 50-53, 55, 64-66
Telsiz mikrofonlar 173, 175, 182
Toplu ekim 39, 61
Toplumsal film 30, 43
U-
Ufuk izgisi 36, 39, 41
Uzak ekim 36, 39, 61
ayak 14-17, 66, 79, 84-86, 116, 117, 127, 151
st a 36, 59, 151
stten grfl 59, 60, 151
Dizin
V
VHS 76
Y
Yaka mikrofonlar 173, 174, 182
Yakn ekim 5, 6, 9, 10, 13, 14, 18, 38, 51, 61, 79, 86, 104,
108, 109, 117, 119, 120, 121, 123-128
Yanstc 83, 105, 106
Yapay flk 80, 82, 109, 110, 144
Yapm toplants 63, 66
Ynetmen 27-29, 31-33, 35, 39, 43, 50-53, 55, 56, 58, 60, 6366, 75, 101, 125, 146, 147
Yukar evrinme 15, 39, 84
Yksek grfl noktas 59
Yz ekim 14, 61, 86, 87, 151
189

Videonun Kullanım Alanları

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Videonun Kullanım Alanları

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2414

Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Belgesel Film Kameramanl ................................................ 24

Sehpa veya Pedestal......................................................................................

Gnlk Yaflamda Kamera Kullanm...................................... 70

Anlarn Belgeleyicisi Kamera ................................................ 138

Kamerada Ses Kullanm......................................................... 160

Dizin ...................................................................................... 187

VDEONUN KULLANIM ALANLARI

Bu niteyi tamamladktan sonra;

Videonun Kullanm Alanlar

ekim: Kamerann kayt

1. nite - Haber Kameramanl

Kameraman kulland aracn zellikleri nedeni ile grntlemede teknii en

Videonun Kullanm Alanlar

HABER KAMERAMANI VE GRNTLEME

1. nite - Haber Kameramanl

Videonun Kullanm Alanlar

1. nite - Haber Kameramanl

Bafl boflluu: Bir oyuncu ya

Videonun Kullanm Alanlar

1. nite - Haber Kameramanl

Videonun Kullanm Alanlar

Yukarda da ifade edildii ve fotorafta da grld gibi, grntlenen kifli

1. nite - Haber Kameramanl

Televizyon haberciliinde kiflilerin ekimi srasnda dikkatiT Eeken

Videonun Kullanm Alanlar

1. nite - Haber Kameramanl

Videonun Kullanm Alanlar

Optik kaydrma: Kamerann

Omuz st ekim: Rportaj

Kamerann ayak zerindeyken, yani kamerann kendisi ile yaplan evrinme

1. nite - Haber Kameramanl

Yaygn Hatalar ve Dikkat Edilecek Noktalar

Videonun Kullanm Alanlar

Asl ekimlerin yannda bol ayrnt grntlemeyi unutmayn. rnein, bir

1. nite - Haber Kameramanl

Haber kameramanln, kamera ve grntleme olgular ile birlikte aklayabilmek.

Rportaj ekimlerinde dikkat edilen nemli noktalar belirleyebilmek.

Videonun Kullanm Alanlar

6. Kamerann olayn iinde yer alan bir karakterin

1. nite - Haber Kameramanl

ama adam gibi ekmek zorundasnz. Tabi bu yzden

Videonun Kullanm Alanlar

levizyon haberi nedir diye bir baflka rnek veririm ben;

1. nite - Haber Kameramanl

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

Arijon, D. (2008). Film Dilinin Grameri 1-2-3. stanbul:

Yantnz yanlfl ise, Girifl konusunu yeniden

Fotoraf ve fiekil Kaynakas

VDEONUN KULLANIM ALANLARI

Bu niteyi tamamladktan sonra;

Fotoraf, doada mevcut,

Videonun Kullanm Alanlar

BELGESEL FLM NEDR?

Bir sinema tr olarak

Belgesel Filmin Temel lkeleri

2. nite - Belgesel Film Kameramanl

Videonun Kullanm Alanlar

2. nite - Belgesel Film Kameramanl

Videonun Kullanm Alanlar

Belgesel Film Trleri