Optik Bakış

T.C.
ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2835

AIKRETM FAKLTES YAYINI NO: 1793
OPTK BAKIfi
Yazarlar
Yrd.Do. A. fikr KNEN (nite 1, 2)
Do.Dr. Hseyin ERYILMAZ (nite 3-5)
Yrd.Do.Dr. Abdlkadir CANDEMR (nite 6)
Editrler
Yrd.Do.Dr. Ufuk KKCAN
Yrd.Do.Dr. Abdlkadir CANDEMR
ANADOLU NVERSTES
Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

Uzaktan retim tekniine uygun olarak hazrlanan bu kitabn btn haklar sakldr.
lgili kurulufltan izin almadan kitabn tm ya da blmleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayt
veya baflka flekillerde oaltlamaz, baslamaz ve datlamaz.
Copyright 2013 by Anadolu University
All rights reserved
No part of this book may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted
in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic tape or otherwise, without
permission in writing from the University.
UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Genel Koordinatr
Do.Dr. Mjgan Bozkaya
Genel Koordinatr Yardmcs
Arfl.Gr.Dr. rem Erdem Aydn
retim Tasarmcs
Dr. Kadriye Uzun
Grafik Tasarm Ynetmenleri
Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
r.Gr. Nilgn Salur
lme Deerlendirme Sorumlusu
r.Gr. Z. Nazl ztopu
Grafikerler
Ayflegl Dibek
Glflah Karabulut
Hilal Kkdaaflan
Kitap Koordinasyon Birimi
Uzm. Nermin zgr
Kapak Dzeni
Prof. Tevfik Fikret Uar
r.Gr. Cemalettin Yldz
Dizgi
Akretim Fakltesi Dizgi Ekibi
Optik Bakfl
ISBN
978-975-06-1500-9
1. Bask
Bu kitap ANADOLU NVERSTES Web-Ofset Tesislerinde 4.000 adet baslmfltr.

ESKfiEHR, Ocak 2013
iii
indekiler
indekiler
nsz ............................................................................................................
vii
Optik .........................................................................................
TEMEL KAVRAMLAR.....................................................................................
Ifln Yansmas.............................................................................................
Ifln Krlmas...............................................................................................
MERCEKLER...................................................................................................
MERCEK EfiTLER ......................................................................................
Dfl Bkey Mercekler.....................................................................................
Bkey Mercekler .......................................................................................
zet ...............................................................................................................
Kendimizi Snayalm .....................................................................................
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar ............................................................
Yararlanlan Kaynaklar..................................................................................
3
3
7
10
13
13
14
16
17
18
18
Kamera Objektifleri................................................................. 20
TEMEL KAVRAMLAR.....................................................................................
Objektif zerindeki Temel Dzenekler.......................................................
OBJEKTFLERN OPTK ETKLER ...............................................................
Odak Uzakl................................................................................................
Hiperfokal Uzaklk (Odaktesi Uzunluu) ...............................................
Hiperfokal Uzakl Etkileyen Faktrler ................................................
Hiperfokal Uzakl Bilmenin Yarar......................................................
Hiperfokal Uzakln Hesaplanmas.......................................................
Yararl Aklk ................................................................................................
Bantl Aklk .............................................................................................
Bulanklk Halkas .........................................................................................
Objektifin Kaplama Alan .............................................................................
Objektifin Ayrma Gc................................................................................
Diyoptriler / Diopter Mercekler ..................................................................
Film Karesi ve Alglayc Boyutu ..................................................................
OBJEKTF EfiTLER ....................................................................................
Sabit Odak Uzaklkl Objektifler ..................................................................
Deiflebilir Odak Uzaklkl Objektiflerde Zoom Aral ............................
BAKIfi AILARINA GRE OBJEKTFLER.....................................................
Normal Bakfl Al Objektifler - Normal Odak Uzaklkl ...........................
Fotoraflkta ve Sinemada Normal Objektif .............................................
Saysal Fotoraf ve Videoda Normal Objektif ............................................
Genifl Bakfl Al Objektifler - Ksa Odak Uzaklkl ...................................
Genifl Al Objektiflerin Teknik ve Grsel Etkileri ...................................
Kamera Kullanm..........................................................................................
21
24
28
28
32
32
33
33
34
34
34
35
35
35
36
39
40
43
43
44
46
47
49
50
51
1. NTE
2. NTE
iv
indekiler
Nesne, Kamera Hareketi Hz .......................................................................

Dar Bakfl Al Objektifler - Ksa Odak Uzaklkl.......................................
Grnt Nesne liflkisi ............................................................................
Perspektif .................................................................................................
Nesne ve Kamera Hareketinin Hz .......................................................
Kamera Kullanm..........................................................................................
zet ...............................................................................................................
Kendimizi Snayalm .....................................................................................
3. NTE
Normal Odak Uzaklkl Objektifler ....................................... 66

GRfi ..............................................................................................................
NORMAL ODAK UZAKLIKLI OBJEKTFLERN GRNT
ZELLKLER ................................................................................................
Bakfl As .....................................................................................................
Ylma ve Boflluk Etkisi...............................................................................
Perspektif ve Oran ........................................................................................
Net Alan Derinlii .........................................................................................
Ayklama ........................................................................................................
Nesne Hareketine Etkisi................................................................................
Makine Hareketine Etkisi..............................................................................
NORMAL ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ SALADII
KOLAYLIKLAR ...............................................................................................
NORMAL ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ NEDEN
OLDUU SINIRLILIKLAR VE SORUNLAR ...................................................
zet................................................................................................................
Kendimizi Snayalm......................................................................................
Fotoraf Kaynakas......................................................................................
Seilmifl Fotoraflar .......................................................................................
4. NTE
52
55
55
57
57
58
60
62
63
63
67
69
69
70
71
72
73
74
75
78
79
82
84
85
85
85
86
Ksa Odak Uzaklkl Objektifler ............................................. 90

GRfi ..............................................................................................................
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTFLERN GRNT ZELLKLER .......
Bakfl As .....................................................................................................
Ylma-Boflluk ..............................................................................................
Ayklama ........................................................................................................
Kaydedici Hareketine Etkisi..........................................................................
93
94
94
94
95
96
97
98
99
indekiler
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ SALADII

KOLAYLIKLAR ...............................................................................................
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ NEDEN
OLDUU SINIRLILIKLAR VE SORUNLAR ...................................................
zet................................................................................................................
99
103
109
111
112
112
112
113
Uzun Odak Uzaklkl Objektifler ........................................... 120

UZUN ODAK UZAKLIKLI OBJEKTFLERN GRNT ZELLKLER .....
Bakfl As .....................................................................................................
Ylma- Boflluk .............................................................................................
Ayklama ........................................................................................................
Kaydedici Hareketine Etkisi..........................................................................
UZUN ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ
SALADII KOLAYLIKLAR ..........................................................................
NEDEN OLDUU SINIRLILIKLAR VE SORUNLAR .....................................
zet................................................................................................................
121
121
123
124
127
129
131
132
133
135
138
140
141
141
141
142
Bakfl As ve zleyici............................................................... 148

OBJEKTFN BAKIfi AISININ ZLEYC AISINDAN NEM...................
SANATININ BAKIfi AISINI SEME LTLER VE AMALARI............
Fotorafnn Yararland eler................................................................
Fotoraf Gzyle Normal Bakfl As.................................................
Fotoraf Gzyle Genifl Bakfl As....................................................
Fotoraf Gzyle Dar Bakfl As .......................................................
Fotoraf Asndan Deiflmez Odak Uzunluklu
Objektiflerin Seim Nedenleri ...............................................................
Kameraman Gzyle Bakfl Alar ........................................................
zleyicinin Grd ve tesi .......................................................................
Dar Al Fotoraf ve zleyici........................................................................
5. NTE
149
150
151
151
155
159
161
163
165
166
6. NTE
vi
indekiler
Genifl Al Fotoraf ve zleyici ....................................................................

Aydnlk Odada Yaplabilecek Uygulamalar................................................
zet................................................................................................................
Sra Sizde Yant Anahtar ..............................................................................
nternet Kaynakas.......................................................................................
168
169
172
173
174
174
175
175
175
176
nsz
nsz
nsanolu tarihin ok eski gnlerinden beri optik benzeri aralar kullanmfltr.
Toplumsal yaflamn ve teknolojinin geliflmesiyle optik birok arala birlikte, hzla
yaygnlaflmfltr. Yzey zerine resmetme gelenei asndan bakldnda ise fotorafn bulunuflu nemli bir aflama olmufltur. Fotorafla birlikte optiin kullanm
alan genifllemifltir. Fotoraf yoluyla yzey zerinde grnt elde etmenin temel
aygt optiktir. Optik farkl dzenleme ve kullanm biimleriyle zellikle objektiflerin temel esidir. Fotoraf ve video teknolojilerinde objektif denildiinde ncelikle, optik ve optik sistemler anlafllr.
Optikle ilgili bilgiler temel fizik bilimiyle ilgilidir. Optik yoluyla elde edilen grntnn grsel olarak deerlenmesi ise gzel sanatlar geleneinden beslenmektedir. Optik Bakfl kitab, optik yoluyla yzey zerinde elde edilen grntnn
teknik ve grsel ynyle iliflkilidir. Bu anlamda, fizik bilimiyle ilgili temel konular
kitabmzn ilk iki nitesinde ele alnmfltr. Bilgilerin kolay anlafllmasna ynelik
olarak, flekil ve izimler kullanlmfltr.
Bu kitapta, teknik bilgilerin ardndan Optik Bakfl ortaya kartmay salayan
farkl objektifler zerinde durulmufltur. Fotoraf ve video ortamnda grnt elde
ederken farkl objektifler kullanlr. Bu konu temel ayrmlar ierir. Objektifleri snflandrmaya ynelik bu temel ayrmlar kitabmzda yer almfltr. Farkl objektifler
hem teknik hem de oluflturduklar grsel etki olarak ele alnmfltr. Bu anlamda,
niteler, fotoraflar ve grsel malzemelerle desteklenmifltir.
Optik Bakfl kitab, fotoraf ve video ortamlaryla ilgili olarak yazlmfl ilk alflmalardan biridir. Bu nedenle yazarlar baflta olmak zere emei geenlere teflekkr ederiz. retim tasarmcs olarak kitabmz titizlikle inceleyen Dr. Kadriye
UZUNa teflekkr ederiz.
Optik Bakfl kitabnn fotoraf ve video ortamlar iin yararl olacan mit
ediyoruz.
Eskiflehir, Austos 2012
Editrler
Yrd.Do.Dr. Ufuk KKCAN
Yrd.Do.Dr. Abdlkadir CANDEMR
vii
OPTK BAKIfi
ilgili temel kavramlar aklamak.

N Optikle
Merceklerle
temel kavramlar aklamak.
N Merceklerin ilgili
trlerini
aklamak.
N
Amalarmz
Anahtar Kavramlar
Iflk Dalgas
Ifln
Ifln Yansmas
Ifln Krlmas
Gelen Iflk
Mercek Bozulmalar
Dfl Bkey Mercekler
Bkey Mercekler
indekiler
Optik Bakfl
Optik
TEMEL KAVRAMLAR
MERCEKLER
MERCEK EfiTLER
Optik
TEMEL KAVRAMLAR
Bu nite iindeki optikle ilgili bilgiler ilk bakflta kuramsal gelebilir; ancak kameramann ya da fotorafnn hi flphe yok ki optikle ilgili temel ilkeler konusunda baz bilgilere sahip olmas gerekmektedir. Yalnzca fotoraflar ve kameramanlar deil program yapmclar, flklar, ynetmenler, dekor ve sahne tasarmclar
gibi grevliler de optik konusu ile ilgili btn ayrntlar bilmeseler bile, genel kavramlarla ilgili bilgileri edinmelidirler. Fotorafn ve videonun alan dorudan optikle ilgilidir, bu nedenle temel optik bilgileri bu meslein ayrlmaz bir parasdr.
Optik terimler fotoraf, sinema ve televizyonun gndelik dilinde kullanlan ve
ska karfllafltmz terimlerdir. Bu terimlerin bazlar baz rencilerimize tandk
gelebilir. Optik terimler ve bu terimlere ait kurallar fotoraflarn ve kameramanlarn iflleriyle ilgili karfllaflaca eflitli sorunlar zmede yardmc olur. Fotoraflar, kameramanlar rnein;
Iflk dalgalarnn objektiften getikten sonra ne olduunu, alan derinliinin
SIRA SZDE
neden snrl olduunu,
(f) saylarnn ve odak uzaklnn ne anlama geldiini bilmelidirler.
Iflk denildiinde hareket eden bir olgu anlafllr. Yani flk duraan deil, hareD fi N E L M
ket halindedir. Hareket eden fla, fln ad verilir. Optikle ilgili konularda, flk denildiinde hareket halindeki flk yani fln anlafllmaldr. Hatta baz metinlerde, flS O R U
n hareket halindeki durumunu vurgulamak iin de flk fln kavram
kullanlr.
Iflk dalgalar havada yaylrken cam, su, gaz, yanstc parlak bir yzey
D Kolan
K A T ayna gibi eflitli materyallere arpar ve bu yzeylerde yansr, krlr ya da emilir.
zerine dflen fl geirip geirmemelerine gre, maddeler ksmda
zerleSIRA incelenir.
SZDE
rine dflen fl tamamyla geirebilen, cam, su ve hava gibi maddelere fleffaf (saydam) maddeler denir. zerine dflen fln bir ksmn geiren maddelere yar fleffaf (yar saydam)
maddeler, hi geirmeyenlere ise fleffaf olmayan (saydam olmayan)AMALARIMIZ
maddeler denir.
Ifln Yansmas
N N
K T A P
Doada hareket halinde olan flk nesnelerin grnmesini salar. Bunun iin de
nesnenin zerine flk gelmesi gerekir. Teknik olarak bu durum nesnenin zerine
flk dflmesi fleklinde aklanr. Bir nesnenin zerine flk dfltnde, eer nesne
TELEVZYON
parlak bir yzeye sahipse dflen flk nesneden yansr. Bir baflka deyiflle, flk bir
NTERNET
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Optik Bakfl
nesneye arptnda o nesneyi geemez ise, yn deiflerek ilerler. Yani, flk nesneye arpar ve nesnenin yzeyinden yansyarak yoluna devam eder. Bu konunun
aklamas yaplrken, yanstc yzey olan ayna kullanlr. Bir flk aynaya arptnda ya da aynann zerine dfltnde yansr. Daha teknik bir flekilde ifade etmek gerekirse; flk, fleffaf (saydam) olmayan ve fl geirmeyen bir nesne zerine arptnda, nesnenin zelliine uygun olarak gerisin geriye yansr. Bu duruma
fln yansmas denir.
Yansma olaynda fln hz, frekans, rengi yani hibir zellii deiflmez. Sadece hareket yn deiflir; ancak, renkli bir yzeye arpan fln renginin deiflmesi bir
istisnadr. Nesnenin zerine dflen fln yansmas dorudan nesnenin yzeyi ile ilgilidir. evremizde farkl nesneleri dflnelim. Gnefl pencere camndan odamza girer. Ayn cam yerine buzlu cam olduunda ise gnefl flnn az bir blm odamza ulaflr; nk buzlu cam gnefl flnn byk bir blmn yanstr. Farkl yzey
yaplar ve ton deerleri nedeniyle nesneler, stne dflen fl farkl flekillerde ve
miktarlarda yanstr. rnein, bir vitrin cam, stne dflen fl parlatarak yanstr.
Koyu renkli, mat bir duvara dflen flk, azalarak yansr. Benzer flekilde, kadife bir
kumafln yzeyi fln neredeyse tamamn emer, ok az bir ksmn yanstr.
fiekil 1.1
Dzgn Yansma
Dank Yansma
Dzgn ve Dank Yansma.
Temel Kavramlar
Dzgn Yansma: Birbirine paralel olarak gelen flk demeti, yzeyden flekildeki gibi
paralel olarak yansyorsa, bu tr yansmaya dzgn yansma denir. Dzlem aynada fln yansmas dzgn yansmaya rnek olarak verilebilir.
Dank Yansma: Eer yzey flekildeki gibi dzgn deilse, birbirine paralel olarak
gelen flk demeti, yzeyden flekildeki gibi gelifligzel yansyorsa, bu tr yansmaya
dank yansma denir. rnein, flk demeti kat, duvar, tahta gibi przl, dzgn olmayan yzeylere arpt zaman, flk btn ynlere yaylr. Yzeye paralel gelen flnlarn gelme alar yansma alarna eflit olmaz.
Normal: Parlak ve yanstc bir yzeye rnein, bir aynaya dik a ile izilen bir izgiye normal ad verilir.
Gelen Iflk: Bir konuya doru gelen bir flk flnna gelen flk ya da dflen flk denir.
Yansyan Iflk: Bir konunun yzeyinden yansyan fla ise yansyan flk ad verilir.
Ifln yansmasyla ilgili olarak iki temel kural bilmek gerekir. Bu kurallar flyledir:
Gelen flk as = Yansyan flk as (i = r)
Gelen flk, yansyan flk ve normal ayn dzlemde bulunur.
1. nite - Optik
fiekil 1.2
Gelen flk
Normal
Yansyan flk
Gelen flk Yansyan

as
flk as
Gelen flk Yansyan flk

A
B
F
G
E
Yanstc yzey
Gelen Iflk Yansyan Iflk ve Normal. Iflk geirgen olmayan bir yzeye arptnda yzeyin durumuna bal
olarak yansr. rnein ayna fl demire gre daha ok yanstr. Ifln yzey zerinden yansmas fotoraf
makinesi ya da video kamera iin farkl deildir.
Fotoraf 1.1
Ifln Yansmas ve Grnt. Bir nesnenin parlak yzeyde grlmesi, nesneden parlak yzeye yansyan flkla
ilgilidir. Aslnda grlen nesneden yzeye yansyan flktr.
Optik Bakfl
Aynann nne normalle bir a yapacak bir nesne yerlefltirdiimizi varsayalm.

Nesneden gelen flk aynaya arptnda, normalle i asn yapar. Yansyan flk
ise normalle, r asn yapar. Bu durumda yansyan flk dorultusunda aynaya
bakan bir gz, aynada nesnenin grntsn grecektir (fiekil 1.3). Aynann arkasnda duruyormufl gibi grnen nesne (ki bu gerek dfl yani, sanal bir grntdr) belirli zellikler ierir:
Grntnn aynaya uzakl nesnenin aynaya uzaklna eflittir.
Bu grnt, aynadan bir perde ya da benzeri bir yzeye yanstlp grlemez yani, sanaldr. Sanal grntler dzdr (gerek grntler ise bafla afla olacak flekilde daima terstir). Yansmann belirleyici zellii; yzey zerinde kalc olmamasdr. Rzgrsz havalarda gzlemlediimiz gibi, su birikintisi, denizler ve gller dz ayna gibi davranr.
Gerek grntler grlemez, yalnzca bir yzey (ekran, perede gibi.) zerine dflrlebilir. Eer, grnty ekran, perde, fotoraf kad gibi bir yzey
zerine dflrebilseydik, elde ettiimiz grnt gerek grnt olurdu.
Bir dier konu ise, nesneyle karfllafltrldnda, grntnn boyu nesnenin
boyuna eflittir.
Grnt ile nesne aynaya gre simetriktir.
Son olarak da, dz aynada oluflan grnt sa sol olarak nesneye gre terstir. Yani, nesnenin sa taraf grntnn sol tarafndadr. rnein, dz aynann nnde sa elimizi kaldrsak grntmz sol elini kaldrr. Dz aynada szckler ters olarak okunur. flte bu nedenle, yansma kural gereince
aracn dikiz aynasnda grnt ters flekilde grleceinden bu karflkl
nlemek iin ambulans zerine ambulans szc ters olarak yazlr.
fiekil 1.3
Aynaya Bakan
Gz. Aynaya
bakan bir gzn
grnty
alglamas fln
aynaya arparak
yansmasyla
ilgilidir.
Grnt
Nesne
i
r
Ayna
1. nite - Optik
Ifln Krlmas
Optik bilimi temel olarak fln bir ortamdan baflka bir ortama geerken krlmas
olgusuna dayanr. Iflk dalgalar fleffaf (saydam) bir ortamdan baflka bir fleffaf ortama geerken bir blm yansyarak geldii ortama dnerken, bir blm ynn
deifltirerek ilerler. Ifln bir ortamdan getikten sonra baflka bir ortama geerken
ynnn deiflmesine fln krlmas denir.
Ifln krlmasnn nedeni; farkl fleffaf ortamlarda farkl hzlarla yaylmasdr. Bu
krlma az youn ortamdan ok youn ortama geerken daha fazladr (havadan suya, cama geifl gibi). fiekil 1.4teki gibi, yarm su dolu bir bardaa doldurulmufl su
ile havann snrn oluflturduu yzeyde resim frasnn krlmfl gibi grlmesi ya
da havuza bakldnda tabannn daha yakn grnmesi gibi olaylar fln krlmasnn sonulardr.
fiekil 1.4
Gelen fln
Ifln
Krlmas.
Ifln krlmas
evremizde ok
karfllafltmz
bir durumdur.
Normal
Yansyan fln
Krlan fln
Her geirgen ortamn bir krlma indisi (katsays) vardr. Krlma indisi; fln
boflluktaki hzyla, fleffaf bir ortamdaki hz arasndaki oran SIRA
gsteren
SZDE bir saydr.
Yani, fleffaf ortamda fln yaylma hznn, fln havada (bofllukta) yaylma hznn ka kat olduunun bir ifadesidir. Krlma indisi byk olan ortama ok youn
D fi N E L M
ortam, kk olan ortama da az youn ortam denir. fiekildeki gibi, iki ortamn snrna dikey olan izgiye normal denir. Eer gelen flk, krlma ortamna normal
S O R U
zerinden girerse krlmaz, yani ynn deifltirmez.
Iflk yaylrken daha youn bir ortamla karfllafltnda yansmayan flkDflnlar
K K A T bu yzey tarafndan emilir. Bu olaya fln emilmesi denir. Nesne yzeyinin zelliine gre nesnenin
zerine dflen fln bir ksm veya tamam emilir ve yzey tarafndanSIRA
yokSZDE
edilen flnlar krlma ve yansma zellii gsteremez.
AMALARIMIZ
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Optik Bakfl
fiekil 1.5
Gelen fln
Normal
Az youn ortam
Az youn ortam
ok youn ortam
ok youn ortam
Krlan fln
A
Gelen fln
Normal
Normal
Az youn ortam
ok youn ortam
Az youn ortam
ok youn ortam
41
Krlan fln
Ifln Ortamlardan Geifli.

A) Iflk az youn ortamdan (hava gibi), ok youn ortama (su, cam gibi) geerken normale yaklaflacak flekilde
krlr.
B) Iflk az youn ortamdan ok youn ortama ya da ok youn ortamdan az youn ortama dik olarak gelirse
yn deifltirmeden geer, fakat hz deiflir.
C) Iflk ok youn ortamdan az youn ortama geerken normalden uzaklaflacak flekilde krlr.
D) ok youn ortamdan gelen flk her zaman az youn ortama geemeyebilir. Yalnzca belli a deerinden
kk alarla gelen flk az youn ortama geer. Bu aya snr as denir. fiekildeki gibi, krlma asnn 90
derece olduu andaki gelme asna snr as denir.
1. nite - Optik
fiekil 1.6
Gz
B
B
Hava
Hava
Gz
Sv
Sv
A
A
Kuflun grld yer

Kuflun gerek yeri
Hava
Bal grdmz yer
Su
Baln gerek yeri

C
Gzlemcinin Konumu.
A) Bir gzlemci kendi bulunduu ortamn krlma indisinden farkl bir ortamdaki nesneye baktnda nesneyi
krlan fln dorultusunda grr. Dolaysyla nesneyi olduu yerde deil gerek yerinden farkl bir yerde,
daha yaknda ya da daha uzakta grr.
B) ok youn ortamdan az youn ortama normale yakn dorultuda bakan gzlemci B nesnesini kendine
daha uzaktaki B noktasnda grr; nk havadaki nesneden yansyan flk svya geerken krlr ve nesne
bulunduu yerde deil de krlan flk flnlarnn uzants zerinde (B) grlr.
C-D) Grld gibi az youn ortamdan ok youn ortama bakan gzlemci nesneyi yaknda grr.
10
Optik Bakfl
MERCEKLER
Her taraf kapal flk geirmez bir odann bir duvarnn ortasna kk bir delik
alsa, bu deliin karflsna rastlayan duvarda odann dflndaki konunun ters (bafl
afla) bir grnts belirir. Benzer biimde rnein kenarlar 10 cm. olan mukavva bir kpn bir yznn ortas toplu ine ile delinse ve karflya gelen yzdeki
mukavva yerine buzlu cam konsa, buzlu cam zerinde ters bir grnt ortaya kar. Grntnn ters olarak ortaya kmasnn nedeni, flk dalgalarnn nesnenin
farkl noktalarndan gelerek ine deliine ulaflmas ve delii getikten sonra apraz olarak ilerlemesidir. Yani nesnenin altndan gelen flk ste, stnden gelen alta, sandan gelen sola, solundan geen saa gider. flte bu yzden grnt ters
olarak oluflur. Elde edilen karanlk kutu en basit fotoraf makinesidir ve buna Karanlk Kutu (Camera Obscura) denir. Karanlk kutu yoluyla yzey zerinde elde
edilen grnt, bir nesnenin yzey zerindeki gerek grntsdr ve gerek grntler daima ters olarak oluflur. Bu grnt yansmalar ya da glgeler gibidir,
hayalidir, kalc deil geicidir. Bu grntler ancak bir ifllem sonucunda kalc hale gelir. rnein, film yzeyi zerine dflrlen grntler kimyasal bir ifllemden
sonra kalc hale gelir.
fiekil 1.7
Iflk Yoluyla Yzey
zerinde Grnt.
Nesnenin alt ve st
noktalarndan
gelen flk dalgalar
apt yzeyin
zerindeki delikte
toplanr. Delii
getikten sonra
yaylarak
ilerlemesine devam
eder. Karfllaflt ilk
yzeyin zerinde
nesnenin, sa-sol ve
alt-st ters
grntsn
oluflturur.
Karanlk kutuda bir grntnn oluflmas iin deliin ok kk olmas gerekiyordu. Kutuda oluflan grnt ok zayft, keskin deildi, seik (net) de deildi;
nk ine delii, nesneden yansyan fln ok az bir blmn toplayarak kutunun iine alabiliyordu. Kutunun nndeki ine delii flk toplama sistemi olarak
kabul edilebilir. Daha nitelikli bir grnt elde edebilmek iin bu deliin yerine
basit bir mercek koymak gerekir.
Bir mercein grnt vermesi fln krlma olgusuna dayanr. Krlma olay sonucunda fl toplamaya ya da datmaya yarayan saydam nesnelere mercek denir.
Mercekler, iinden geen fln ynn deifltiren maddelerdir. Tek bir mercek
kullanarak net ve keskin bir grnt elde etmek ok gtr ve tek bir mercekle elde edilen grnt birok hatay ierir. Bu temel hatalar ya da mercek bozulmalar
flunlardr:
11
1. nite - Optik
Renklerin bozulmas,
Kresel bozulma,
Grntnn kavisli olmasndan doan hatalar,
Grntnn bklmesi,
Astigmatik hata.
Renklerin Bozulmas: Bir mercekten geen flk flnlar iindeki farkl renkli
flnlarn krlmalar da farkl olur. rnein, mavi fln krlmas ile krmz fln krlmas farkl olmaktadr. Bu nedenle farkl renk flklar ayn noktada net olmamakta ve bu da grntnn net olmamasna neden olmaktadr (fiekil 1.8-A).
Kresel Bozulma: Mercein yaps kresel olduundan mercee gelen flk flnlarnn mercein merkezine yakn olanlaryla uzak olanlarn krlmalar farkl olur
ve flnlar mercein ekseni zerinde farkl noktalarda ekseni keserler. Bu da grnt dzeyinde oluflan grntnn seikliini bozmaktadr (fiekil 1.8 -B).
Grntnn Kavisli Olmasndan Doan Hatalar: Kavisli bir yapda olan mercein oluflturduu grnt de kavisli olmaktadr. Oysa film ya da alglayc yzeyi
dzdr. Kenarlar seik yapnca ortas seik olmaz, ortay seik yapnca kenarlar
seik olmaz (fiekil 1.8-C).
Grntnn Bklmesi: Tek bir mercek dzgn kenarl nesneleri kavisli bir
biimde ortaya karr. rnein, bir karenin grnts alnsa karenin kenarlar bklecektir (fiekil 1.8- D).
Astigmatik Hata: Mercek zerine dfley ve eri gelen flnlar mercein dier tarafnda ayn noktada grnt oluflturmamaktadr. Farkl noktalarda net olmaktadrlar.
Bu durum konunun yatay ve dfley izgilerinin birlikte net olma olanan ortadan
kaldrmaktadrlar. Astigmatizm en ok grnt evresinde meydana gelmektedir.
fiekil 1.8
Konu
C
Bklmeler
D
Mercek Bozulmalar. A- Renklerin bozulmas, B- Kresel bozulma, C- Kavisli grnt, D- Grntnn

bklmesi.
12
Optik Bakfl
Optik konusu zerine alflanlar tek mercein yaratt yukardaki hatalar ortadan kaldrmak iin birden fazla mercei bir araya getirerek olumlu sonulara ulaflmfllardr. Bu nedenle bugn kullanlan kamera objektifleri birden ok saydaki
mercein bir araya gelmesinden oluflur. Objektif iinde yer alan her bir mercee
eleman denir. Kullanlan mercek says ise objektifin zelliine bal olarak deifliklik gsterir. Bu flekilde oluflturulmufl birleflik mercekler yani, objektiflerin iindeki mercekler dflbkey ve ibkey merceklerden oluflur. Bu konuya girmeden
nce merceklerle ilgili baz kavramlar aklama gerei vardr.
fiekil 1.9
Asal eksen
(Optik eksen)
Optik merkez
Odak noktas
Odak uzakl
Odak (grnt) dzlemi
Merceklerde Grnt
Elde Etmek. Bir
mercee baktmzda
bu flekilde eleri
gremeyiz. Yani optik
merkez, asal eksen ya
da odak noktasn
gremeyiz. Bu tr
flekiller mercein
alflma sistemini
aklamada yardmc
olmaktadr.
MERCEKLERLE LGL TEMEL KAVRAMLAR

Genel olarak mercekler ve objektif konusuna girmeden nce merceklerle ilgili baz temel kavramlar tanmlamak gerekir; nk ileride bu kavramlardan ska sz edilecek ve bu kavramlar optii, mercekleri ve objektifleri tanmamzda, ifllevlerini ve etkilerini anlamamzda temel oluflturacaktr. Aklayacamz kavramlar temel olarak,
mercein grnty nasl oluflturduunu anlamamza yardmc olacaktr.
Optik Merkez: Merceklerin merkezine optik merkez ad verilir. Optik merkez daha
ok objektifin n ve arka elemanlar arasndaki orta noktadr.
Asal Eksen (Optik Eksen): Mercein merkezinden geen ve zerinde odak noktasnn
olufltuu eksene asal eksen (optik eksen) denir.
Odak Noktas (Odak): Bir mercee asal eksene paralel olarak gelen flk flnlar mercekten getikten sonra krlarak mercein arka tarafnda asal eksen zerinde belirli
bir noktada kesiflirler. Bu noktaya odak noktas diyoruz. Iflk dalgalar dfl bkey (ince kenarl) bir mercekten getikten sonra birlefltii odak noktasnda konunun net ve
aydnlk grnts oluflur.
Odak Uzakl: Odak noktas ile mercein optik merkezi arasndaki uzakla odak
uzakl denir.
Odak (Grnt) Dzlemi: Mercee gelen flk dalgalar mercekten geer ve bu geifl srasnda krlr, en son olarak da mercein arkasnda birleflir. Grntnn ters ve net
olarak flekillendii bu birleflim noktas odak dzlemi ya da grnt dzlemi olarak
isimlendirilir. Mercek sonsuza netlendiinde odak noktas grnt dzlemi zerindedir. Odak dzlemi fotorafta, sinemada filmin yerlefltirildii yerdir. Videoda ise grnt tplerinin n yzleridir, CCD ya da CMOS grnt alglayclarn yzeyidir.
13
1. nite - Optik
Merceklerin Kaplanmas: Tek mercein hatalarn nlemek iin bugn kullanlan objektiflerin ok saydaki mercekten olufltuunu belirtmifltik. Bununla birlikte objektifte
yeni bir hata ortaya kmfltr: Iflk dalgalar objektiften geerken mercein hava ile temas ettii yerlerde fln bir ksm yansmakta ve objektif duvarlarna arparak kaybolmaktadr. Bu kayp ciddi oranlara hatta bazen yzde elliye yaklaflr. Bundan baflka
yansyan flk objektif iinde oraya buraya arparak filme kadar ulaflr ve bir eflit parlamaya yol aarak grntnn sertlik (kontrastlk) deerini dflrrler. Bu durumu
nlemek iin objektif iindeki merceklerin havayla temas eden yzeyleri yansmay nleyici, saydam ve ok ince olan zel bir maddeyle kaplanr. Gnmz objektiflerinde
kaplama, objektife bir eflit zel renk verir. Bu renk grntnn rengi zerinde bir etki
yaratmaz. Objektif zerindeki kaplama ok ince olduundan dikkatle korunmaldr.
MERCEK EfiTLER
Dfl Bkey Mercekler
Dfl bkey merceklere ince kenarl mercek de denir. Nedeni, kenarlarnn ince,
merkezinin (ortasnn) kaln olmasdr. Dfl bkey mercekler, zerine dflen flk
dalgalarn mercekten getikten sonra birbirine yaknlafltrr. Mercee gelen flk
dalgalarn krarak optik eksene yaklafltrd iin bu mercekler yaknsak mercek
olarak da bilinir. Dfl bkey mercekler, zerine dflen flk flnlarn mercei getikten sonra bir noktada toplarlar. Bu nokta odak noktasdr.
fiekil 1.10
Dfl Bkey
Mercekler.
Dfl bkey (ince kenarl) merceklerin gsterim flekilleri
Dfl bkey mercek

(ince kenarl mercek)
Odak noktas
14
Optik Bakfl
Iflk dalgalar dfl bkey bir mercei getikten sonra birlefltii noktada (odak
noktas) konunun net ve aydnlk grnts oluflur. Bu nedenle ince kenarl merceklere pozitif mercek de denir. Grnt, mercein dier ynnde ve ters flekilde
oluflur (fiekil 1.11-A). Nesne mercee yaklafltnda grnt byr (fiekil 1.11-B).
nce kenarl mercee gelen flk dalgalar mercein karfl tarafnda bir noktada
(odak noktas) topland iin bu noktada yksek bir scakln oluflmasn salar.
Bu sayede rnein bir kat paras tutuflturulabilir (fiekil 1.11-C).
fiekil 1.11
Dfl Bkey - nce
Kenarl
Merceklerde
Grnt.
Bkey Mercekler
bkey merceklere kaln kenarl mercek de denir. Nedeni, kenarlarnn kaln,
merkezinin (ortasnn) ince olmasdr. bkey mercekler zerlerine gelen flk dalgalarn datma zelliine sahiptirler. bkey mercee gelen flk dalgalar mercek iinden geerken birbirinden uzaklaflarak krlr. Mercee gelen flk flnlarn
krarak optik eksenden uzaklafltrd iin i bkey mercekler raksak mercek
olarak da bilinir. bkey merceklerin meydana getirdii grnt daima dz, sanal (hayali) ve nesneden kktr. bkey mercekler gerek grnt oluflturmadklar iin bu merceklere negatif mercekler de denir.
15
1. nite - Optik
Kaln kenarl mercee gelen flk dalgalar demeti mercek iinden geerken birbirinden uzaklaflarak krlr. Krlan flnlarn uzantlar bir noktada (odak noktas)
toplanr. nce kenarl dier adyla pozitif merceklerin neden grnt verdii, kaln
kenarl negatif merceklerin ise neden grnt vermedii flekle bakldnda kolayca anlafllr. fiekil 1.12de grld gibi kaln kenarl merceklerde, krlan flk flnlar dalmaktadr. nk flk dalgalar mercein kaln kenarna doru krlr. Buna gre tek bir mercekle grnt elde etmek isteniyorsa, ince kenarl bir mercek
kullanma zorunluluu vardr.
fiekil 1.12
Bkey Mercekler.
Bkey (kaln kenarl) merceklerin gsterim flekilleri

bkey mercek
(Kaln kenarl mercek)
Odak noktas
Negatif bir mercek sz konusu olduunda flk flnlar bir araya gelmek yerine
birbirinden uzaklaflr, bu yzden bu tr bir mercekle bilindii anlamda bir odaklama yapmak mmkn deildir. Pozitif bir mercek flk flnlarn krarak bir araya getirir ve odaklama yapar. Negatif mercekler fotorafik grnt iin pozitif merceklerle birlikte kullanlabilir, ancak en sonunda objektifin odaklama yapabilmesi iin
pozitif bir arla sahip olabilmesi gerekir.
16
Optik Bakfl
zet
Optikle ilgili temel kavramlar aklamak.

Optikle ilgili konularda, flk denildiinde hareket halindeki flk yani fln anlafllmaldr. Ifln
hareket halindeki durumunu vurgulamak iin de
flk fln kavram kullanlr Iflk dalgalar havada
yaylrken cam, su, gaz, yanstc parlak bir yzey olan ayna gibi eflitli materyallere arpar ve
bu yzeylerde yansr, krlr ya da emilir. zerine dflen fl geirip geirmemelerine gre,
maddeler ksmda incelenir. zerlerine dflen
fl tamamyla geirebilen, cam, su ve hava gibi
maddelere fleffaf (saydam) maddeler denir. zerlerine dflen fln bir ksmn geiren maddelere yar fleffaf (yar saydam) maddeler, hi geirmeyenlere ise fleffaf olmayan (saydam olmayan)
maddeler denir. Iflk, fleffaf (saydam) olmayan
ve fl geirmeyen bir nesne zerine arptnda, nesnenin zelliine uygun olarak gerisin geriye yansr. Bu duruma fln yansmas denir.
Yansma olaynda fln hz, frekans, rengi yani
hibir zellii deiflmez. Sadece hareket yn
deiflir.
Ifln yansmasyla ilgili olarak iki temel kural
bilmek gerekir. Bu kurallar flyledir:
Gelen flk as = Yansyan flk as (i = r)
Gelen flk, yansyan flk ve normal ayn dzlemde bulunur.
Iflk geirgen olmayan bir yzeye arptndan
yzeyin duruma bal olarak yansr. rnein ayna fl demire gre daha ok yanstr. Ifln yzey zerinden yansmas fotoraf makinesi ya da
video kamera iin de farkl deildir. Optik bilimi
temel olarak fln bir ortamdan baflka bir ortama geerken krlmas olgusuna dayanr. Ifln
krlmas evremizde ok karfllafltmz bir durumdur. Ifln krlmasnn nedeni; farkl fleffaf
ortamlarda farkl hzlarla yaylmasdr. Bu krlma
az youn ortamdan ok youn ortama geerken
daha fazladr (havadan suya, cama geifl gibi)
Her geirgen ortamn bir krlma indisi (katsays) vardr. Krlma indisi; fln boflluktaki hzyla,
fleffaf bir ortamdaki hz arasndaki oran gsteren bir saydr.
A M A
N
A M A
N
A M A
Merceklerle ilgili temel kavramlar aklamak.

Karanlk Kutu (Camera Obscura), en basit fotoraf makinesi olarak nitelenir. Iflk geirmez bir
oda duvarnn ortasnda delik aldnda, bu deliin karflsna rastlayan duvarda odann dflndaki konunun ters bir grnts oluflur. Bu durumu flyle aklamak mmkndr: Nesnenin alt
ve st noktalarndan gelen flk dalgalar apt
yzeyin zerindeki delikte toplanr ve bu delii
getikten sonra yaylarak ilerler. Karfllaflt ilk
yzeyin zerinde nesnenin, sa-sol ve alt-st ters
grntsn olufltur. Daha nitelikli bir grnt
elde edebilmek iin bu deliin yerine basit bir
mercek koymak gerekir. Bir mercein grnt
vermesi fln krlma olgusuna dayanr. Krlma
olay sonucunda fl toplamaya ya da datmaya yarayan saydam cisimlere mercek denir. Tek
bir mercek kullanmak, renklerin bozulmas, kresel bozulma, grntnn kavisli olmasndan
doan hatalar, grntnn bklmesi, astigmatik hata gibi eflitli mercek bozulmalarna neden
olur. Bu hatalar ortadan kaldrmak iin birden
fazla mercei bir araya getirilebilir. Objektif iinde yer alan her bir mercee eleman denir. Mercein grnty nasl oluflturduunu anlamada
optik merkez, asal eksen (optik eksen), odak
uzakl, odak (grnt) dzlemi, merceklerin
kaplanmas kavramlar bilinmelidir.
Merceklerin trlerini aklamak.
Mercekleri dfl bkey mercekler ve i bkey mercekler olarak ayrrz. Dfl bkey mercekler kenarlarnn ince, merkezinin kaln olmas nedeniyle bu ismi alrken; i bkey mercekler kenarlarnn kaln ve merkezinin ince olmas nedeniyle bu flekilde adlandrlr. Dfl bkey mercekler,
flk dalgalarn krarak optik eksene yaklafltrmaktadr. Bu mercek tr, eflitli nedenlerden
tr ince kenarl mercek, yaknsak mercek, pozitif mercek olarak da bilinir. nce bkey mercekler ise, mercee gelen flnlar krarak optik
eksenden uzaklafltrr. Bu mercek tr raksak
mercek, negatif mercek olarak da bilinir.
17
1. nite - Optik
Kendimizi Snayalm
2. Ifln yansma olayyla ilgili afladaki ifadelerden

hangisi yanlfltr?
a. Yansma olaynda, fln hz deiflir.
b. Yansma olaynda, fln sadece yn deiflir.
c. Yansma olaynda, fln renginin deiflmesi istisnadr.
d. Yansma olaynda, fln frekans deiflmez.
e. Yansma olaynda, fln hibir zellii deiflmez.
3. Bir nesnenin parlak bir yzeyde grlmesiyle ilgili
afladaki ifadelerden hangisi dorudur?
a. Nesneden gelen ve bir yzey zerinde krlan
flkla ilgilidir.
b. Yzeyin mat olmasyla ilgilidir.
c. Ifln hzyla ilgilidir.
d. Nesneden parlak yzeye yansyan flkla ilgilidir.
e. Gnefl flyla ilgilidir.
4. Iflk yaylrken daha youn bir ortamla karfllafltnda flk flnlar, bu yzey tarafndan emilir. Bu olaya ne
ad verilir?
a. Ifln krlmas
b. Ifln yansmas
c. Ifln yaylmas
d. Ifln emilmesi
e. Ifln ortam deifltirmesi
5. Ifln krlma olay sonucunda fl toplamaya ya da
datmaya yarayan saydam cisimlere ne ad verilir?
a. Mercek
b. Cam yzey
c. Objektif
d. Odaklama
e. Karanlk kutu
6. Afladakilerden hangisi, temel mercek hatalarndan biri deildir?
a. Renklerin bozulmas
b. Kresel bozulmann oluflmas
c. Grntnn bklmesi
d. Astigmetik hatann oluflmas
e. Alan derinliinin salanmas
Asal eksen
(Optik eksen)
Optik merkez
Odak uzakl
Odak (grnt) dzlemi
1. Hareket halindeki fla ne ad verilir?

a. Iflk dalgas
b. Iflk fln
c. Iflnm
d. Yansma
e. Iflnma
7. Yukardaki flekilde ok iflaretiyle belirtilmifl olan asal

eksen zerindeki noktaya ne ad verilir?
a. Odak dzlemi
b. Odak noktas
c. Optik merkez
d. Krlma noktas
e. Uzaklk noktas
8. Afladakilerden hangisi dfl bkey merceklerine verilen adlardan biridir?
a. Kaln kenarl mercek
b. Optik mercek
c. nce kenarl mercek
d. Kaln objektifli mercek
e. Cam mercek
9. Yukarda verilen flekil, neyi ifade etmektedir?

a. bkey merceklerin gsterim fleklini
b. Grnty belirtme flekillerini
c. Kaln kenarl merceklerin gsterim fleklini
d. Dfl bkey merceklerin gsterim fleklini
e. Iflk flnlarnn hareketini gstermeye yarayan
flekilleri
18
Optik Bakfl
Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

1. b
2. a
3. d
4. d
5. a
6. e
7. b
8. c
9. d
10. a
Yararlanlan Kaynaklar
Odak noktas
10. Yukarda verilen flekil, neyi ifade etmektedir?

a. bkey mercek fleklini
b. Dfl bkey mercek fleklini
c. Odak noktasn gsteren bir flekli
d. Iflk flnlarnn hareketini gsteren flekli.
e. Optik krlmay gsteren bir flekli
Levend Kl, Fotoraf ve Sinemann Toplumsal Tarihi,

Dost Kitapevi Yaynlar, Ankara, 2008.
Mary Price, Fotoraf: erevesindeki Gizem, (ev. Ayflenaz ve Kubilay Kofl), Ayrnt Yaynlar, stanbul,
2004.
Quentin Bajac, Karanlk Odann Srlar: Fotorafn cad, (ev. Ali Berktay), YKY, stanbul, 2004.
1. nite - Optik
bnl Heysem (965-1040) tarafndan yazlan Kitp el Menzr adl kitapta yer alan grme optikle ilgili bir
izim.
19
2
OPTK BAKIfi
ilgili temel kavramlar aklamak.

N Objektiflerle
Objektiflerin
optik etkilerini aklamak.
N Objektif eflitlerini
aklamak.
N Objektifleri odak uzaklklarna
gre snflandrmak.
N
Amalarmz
Anahtar Kavramlar
Objektif
Alglayc
Sabit Odak Uzakl Objektif
Odak Uzakl
Bakfl As
Zoom Objektif
Normal Objektif
Perspektif
indekiler
Optik Bakfl
Kamera
Objektifleri
TEMEL KAVRAMLAR
OBJEKTFLERN OPTK ETKLER
OBJEKTF EfiTLER
BAKIfi AILARINA GRE
OBJEKTFLER
Kamera Objektifleri
TEMEL KAVRAMLAR
evremizdeki nesneleri grebilmek iin nce fla ihtiya vardr. Ifln nesneler zerine dflmesi sonra da, nesnelerden yansyan fln gzmze ulaflmas gerekir. Iflk
fotoraf, sinema ve televizyonun da temelidir. Fotoraf, sinema ve televizyonda nesnelerin grntsn elde edebilmek iin, nesnelerden yansyarak gelen flk dalgalarnn grntnn olufltuu yzeye ulaflmas gerekmektedir. flte bunu salayan fley
de optiktir. Fotoraf makinesinde, film kamerasnda, video kamerada grnty
oluflturan ve nitelii etkileyen objektiftir. Bu nedenle, grnt kaydedici aygtlarn en
nemli paralarndan birisi objektiftir. Mercek benzeri bir gere kullanmadan grnt elde edilen teknikler var olsa da; ine delii kutu dzenekleri hari objektifsiz grntnn oluflabilmesi ve kaydedilmesi olanakszdr. Fotoraf filminin retilmesinden bu yana ynetmenler ve kameramanlar grntleri bir objektif aracl ile grrler ve objektif onlarn gz olmufltur.
evremizde grdmz nesneler
boyutludur. Bunlarn grntsn
ektiimizde bu nesneleri grnt yzeyine ikiboyutlu olarak kaydederiz.
boyutlu nesneleri yzey zerinde ikiboyutlu olarak ortaya kartan, kamerann objektifidir. Objektif, gerek dnyay grnt olarak fla duyarl yzeyler zerine aktarr. inde karmaflk bir
SIRA SZDE
optik sistemi ieren objektif, grnts
alnacak nesnelerden yansyarak gelen
flk dalgalarn toplayarak odaklanmfl
D fi N E L M
olarak fla duyarl yzeyler olan film,
ya da grnt alglaycs (sensr) zerine
S O R U
dflrmeyi salar.
Fotoraf 2.1
Objektif bir
kamerann gz
gibidir, ayn
zamanda
kameramann
gzdr ve
dolaysyla
ynetmenin ve en
nemlisi seyircinin
gzdr.
Bir objektifin en temel grevi; iindeki mercekler aracl ile nesnelerin

ve net bir
D K Kkk
AT
grntsn oluflturarak kamerann fla duyarl yzeyine ulafltrmaktr.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
22
Optik Bakfl
S O R U
S O R U
Bu nitede objektif
D K K A Tkonusuyla ilgili olarak Kamera denildiinde Fotoraf Makinesi, Film
ve Video Kameras ifade edilmektedir.
DKKAT
SIRA SZDE
N N
fiekil 2.1
SIRA SZDE
Fotoraf Makinesinde Grnt Oluflumu. Nesneden gelen flnlar optik yani objektif yoluyla film ya da
alglayc yzeyinde grnty oluflturur.

AMALARIMIZ
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
Film
NTERNET
Nesne
NTERNET
Gerek
grnt
Objektif
ALGILAYICI
CCD (Charge Couple Device) ve CMOS

(Complementary Metal Oxide Semiconductor) alglayclar, yariletken bir devre retim teknolojisidir. Kamera gvdesinde bulunan bu alglayclar zerlerine dflen fl elektronik sinyallere evirir. CCD ya da
CMOS, bildiimiz elektronik devreler gibidir, srekli kullanlan elektronik film grevi grrler.
Gnmzde kullanlan saysal (dijital)
Fotoraf 2.2
devrelerin ou CMOS teknolojisi ile retilmektedir. En nemli yararlar; dflk maliyet ve dflk g tketimidir (uzun pil mr). Az snmas nedeniyle saysal video ekimine uygundur. Genel kural olarak, byk grnt alglaycs daha kaliteli grnt retir.
Objektif denildiinde fotoraf makinesi ve kameralarda grnt retmeye yarayan mercekler sistemi anlafllr. Daha nce sylediimiz gibi, tek bir mercekle elde edilen grnt birok hatay ierir. Objektif iindeki ok saydaki mercek, yalnzca grntnn netlii ve byklnn oluflumu ifllevini salamaz; ayn zamanda optik sorunlar dzeltme ifllevini de yerine getirirler. Bu nedenle de kameralarda kullanlan objektiflerde birden ok mercek bulunur.
23
2. nite - Kamera Objektifleri
fiekil 2.2
FEET
METER
4
41
3
4
1.2
1.3
1.4
80
40 20
Objektif Kesiti.
Objektif iindeki
mercekler arka
arkaya sralanmfl
olarak dururlar.
Objektifin
zelliine bal
olarak kullanlan
mercek says
farkllk gsterir.
Bir objektifin
mercek kalitesi ne
kadar iyi olursa
elde edilen
grntnn nitelii
de o kadar artar.
Objektife gelen fln bir ksm kameraya ulaflana kadar objektif iindeki eflitli mercekler tarafndan emilirler. Emilerek kayba urayan flk miktar oran olarak
objektifin kalitesine bal olmak zere toplam flk flnlarnn yaklaflk yzde yirmisi kadardr. Genel olarak objektifin yaps ne kadar karmaflksa objektif iindeki
merceklerin de karmaflk yaps nedeniyle kamera iine ulaflan flk da o kadar az
olacaktr. flte bu nedenle objektif iinde ne kadar ok mercek varsa o kadar ok
flk kayb olacaktr.
Objektiflerin tasarm ve retimi karmaflk hesaplar ve ifllemleri ierir. Gnmz
optik tekniinde elde edilen geliflmeler bu alanda alflanlara genifl olanaklar salamfltr. Artk optik fizii konusunda uzman olmak deil objektiflerin nasl kullanlacan bilmek nem kazanmfltr. Belirli bir objektifi ne zaman ve ne iin kullanacamza karar vermek iin objektiflerin temel yapsn ve zelliklerini bilmek gerekir.
Fotoraf 2.3
Objektifler.
Fotoraflkta,
sinema ve
televizyon
yapmlarnda
vazgeilemez
gerelerden
olan objektifler
geliflmifl optik ve
elektronik
endstrisinin
ortak
alflmalaryla
retirler.
Deiflik
amalar iin
kullanlan ok
eflitli objektifler
vardr.
24
Optik Bakfl
Objektif zerindeki Temel Dzenekler

Profesyonel kamera objektiflerinin zerinde baz ana ayarlamalar iin eflitli bilezikler ya da dier adyla halkalar bulunur. Bu dzenekler, optik yoluyla oluflturulan grntnn niteliini dzenler. Bu ayarlamalar ne kadar olanakl ise objektifin
verdii grntnn nitelii de o kadar artar. Objektifin gvdesi zerinde nden arkaya doru yer alan bu bilezikler srasyla flunlardr:
Netlik bilezii,
Zoom bilezii,
Diyafram bilezii,
Makro bilezii ve
Odak uzaklk arttrc (range extender) ad verilen ek bir donanm bulunur.
Fotoraf 2.4
Bir Video Kamera
Objektifinin
zerindeki Temel
Dzenekler. Bilezik
fleklindeki bu
dzenekler yoluyla
temel ayarlar
gereklefltirilir.
Macro bilezii
Diyafram bilezii
Zoom bilezii
Netlik bilezii
Netlik Bilezii ve Odaklama (netleme): Ifla duyarl yzeyler olan film, kamera
tp, CCD ya da CMOS grnt alglaycs zerindeki grntnn bulank olmamas her fleyden nce objektifin, nesnelerin grntsn fla duyarl yzey zerine tam olarak dflrmesine baldr. Bu da objektifle nesne arasndaki uzakla
gre objektifin dzenlenmesiyle salanr. Bu ifllem odaklama (netleme) olarak adlandrlr.
Objektif zerinde bulunan netlik bilezii, evrildiinde netlii deifltiren, ayarlayan bileziktir. Bu bileziin saa ve sola dndrlmesi ile objektifin iindeki mercekler hareket ederek grntnn net olmas salanr. Netlik bilezii elle evrilebildii gibi, bir motor ya da diflliler yoluyla da denetlenebilir. Netlik bilezii zerinde uzakl metre ve feet olarak gsteren saylar bulunur (feet, ngiliz uzunluk
ls birimi olup 30,48 cm. uzunluktadr). Bu saylarla rnein netlik 5 metreye
ayarlandnda 5 metre uzaklktaki nesneler ve bunlarn nnde ve arkasnda kalan belli bir alan (alan derinlii) net olacak, bu alann dflnda kalan yerler netsiz
grnecektir.
25
Zoom Bilezii: leride zoom objektiflerden sz edilecektir; ancak, burada ksaca zoom objektifi tanmlarsak: Zoom objektifler kamerann yerini deifltirmeden
nesnelere ya da kiflilere yaklaflmay ya da uzaklaflmay salayan objektiflerdir. Zoom objektiflerle yaplan optik hareket sayesinde rnein, bir snfta bulunan btn
renciler grntlenirken kamera hareket etmeden snftaki tek bir rencinin
yakn ekimi de yaplabilir. Tersi durumda rencinin yakn ekimini alabilmek
iin kameray renciye doru yaklafltrmak gerekecekti. Kamera objektifiyle yaplan optik yaknlaflma (zoom in) ya da uzaklaflma (zoom out) hareketini objektif
zerindeki zoom bileziini elimizle evirerek (manuel olarak) yapabileceimiz gibi objektifin sa tarafnda bulunan zoom motoru ile otomatik olarak yapmak da
mmkndr.
Diyafram Bilezii: Diyaframn grevi; fl miktar asndan kontrol etmektir.
Diyafram, objektifin flk alma gcnn lsdr. Birbirine tutturulmufl metal plakalardan oluflmufl ve delik fleklindeki diyafram alp kapatlarak, fla duyarl yzeyler zerine (film ya da grnt
alglayclar) istenilen miktarda flk
dflrlmesini salar.
stenilen diyafram deeri, diyafram bileziinin evrilmesi ile ayarlanr. Bileziin dndrlmesiyle diyafram genifller ya da daralr. Objektiften geen flk diyafram apyla belirlenmifltir ve diyafram delii
bydke fla duyarl yzeyler
zerine daha ok, kldke daha az flk ulaflr. Dier bir deyiflle,
eer flk fazla ise diyafram ap kltlr, az ise diyafram ap bytlr. Farkl diyafram akl, diyafram ayar ls olan f harfi ile
gsterilir.
Fotoraf 2.5
Objektif iindeki
diyafram.
fiekil 2.3
Diyafram
aklklar.
Diyafram bilezii
zerindeki saylar
kldke
(diyafram akl
bydke)
objektiften geen
flk miktar o kadar
artar, saylar ne
kadar byrse
(diyafram akl
kldke)
objektiften geen
flk miktar da o
kadar azalr.
26
Optik Bakfl
Her diyafram deeri kendisinden nceki deerin yars kadar, kendisinden

sonraki deerin iki kat flk geirir. rnein, f 5.6 deeri f 4n yars kadar, f
8in iki kat flk geirir. Bu durumda, f 5.6 deeri kullanldnda, f 8e gre objektiften iki kat fazla, f 4e gre iki kat az flk fla duyarl yzey zerine dflecektir.
Zoom objektiflerde objektifin zoom motoru zerinde bulunan diyafram kontrol
dmeleri aracl ile diyafram otomatik ya da elle (manuel) olarak ayarlamak
mmkndr. Otomatik konumda, diyafram her trl flk deifliminde kendini ksar veya aar. Diyafram elle konumunda olduunda, diyafram deeri kameray
kullanan tarafndan istendii gibi ayarlanr.
Makro Bilezii: Nesnelerin tamamnn ya da bir blmnn ok yakndan grntlenmesine genel olarak makro ad verilir. Video ekimlerde kameralarda kullanlan zoom objektiflerin ounda makro ekime olanak veren makro bilezii ya
da dier bir adyla makro tuflu bulunur.
Fotoraf 2.6
Makro bilezii.
Objektiflerle nesnelere ok yaklaflarak onlarn net ve byk grntlerini elde

etmek mmkn deildir. nk optik olarak objektiflerin tasarm buna uygun deildir. Makro ekim yapabilmek iin kullanlan objektifin yakn netlik uzaklnn
dflk olmas gerekir. Bir nesnenin grnts rnein 10-15 cm. uzaklktan ekilmek istendiinde makro ekim yapmak gerekecektir. Profesyonel kameralarda sabit odak uzaklkl objektiflerin ou nesnelere 25 cm.den daha fazla yaklaflamaz,
yaklaflrsa netlik yapamaz. Zoom objektiflerin ise en yakn netlik snr ise 60 - 100
cm. arasndadr. Objektifin zerinde bulunan makro konumu, bir nesneye netsiz
olmadan ok yaklaflabilmemize ve bu nesnenin byk bir grntsn elde edilmesine olanak tanr.
27
Fotoraf 2.7
Fotoraf 2.8
Makro ekim. Objektifin makro konumu ile kk bir nesne hemen hemen 1:1 leinde grntlenebilir ve
neredeyse grnt yzeyinin tamamn kaplar. rnein insan gzn, bir am daln ok yakndan ve net
olarak grntlemek iin makro ekime ihtiya duyulur; ancak, bytme lei arttka alan derinliinin
azalaca unutulmamaldr.
Odak Uzaklk Arttrc (Range extender): Objektif zerinde bulunan ve birlikte

kullanld objektifin odak uzakln, yani yaknlafltrma gcn belirli bir oranda
arttran ek bir mercektir. Eer video kameramzn zoom objektifiyle konuya istediimiz kadar yaklaflamyorsak objektifin arka tarafnda bulunan odak uzaklk arttrcdan yararlanabiliriz.
Fotoraf 2.9
Odak Uzaklk
Arttrc. Zoom
objektifin arka
tarafnda bulunan
bir mandal
aracl ile basit
bir hareketle
devreye sokulur.
Odak uzakl artcnn odak uzakln arttrma oran (katsays) objektif zerinde zerinde yazldr ve zoom objektiflerin ounda 2x odak uzaklk arttrcs bulunur. Bu, objektifin odak uzaklnn iki kat arttrlabilecei anlamna gelir. rnein
bir objektifin zoom aral 12-120 mm. ise, 2x arttrma katsaysna sahip bir uzatma
mercei ile en uzun odak uzakln 240 mm.ye kartabiliriz. Bu durumda, objektifin genifl as iki kat azalacak ve 24 mm. haline gelecektir. Baflka bir deyiflle, odak
uzaklk arttrc ile konuya daha fazla yaklaflabiliriz fakat, genifl amz odak uzaklk
arttrcy kullanmadmz durumdaki kadar genifl bakfl asna sahip olamayacaktr.
28
Optik Bakfl
Odak uzaklk uzatclar zoom objektife ek bir cam eleman olduklar iin kameraya gelen fln bir ksmn keserler. Bu da dflk flk koflullarnda nemli bir sorun yaratabilir. Bu elemanlar kullanldnda grnt kalitesinde de kayplar olaca unutulmamaldr.
OBJEKTFLERN OPTK ETKLER

Objektifler daha ok odak uzaklklar ile tanmlanrlar. leride sz edilecei gibi, deiflik odak uzaklkl objektiflerle deiflik optik etkiler elde edilir. Odak uzaklndaki
deifliklikler grntnn durumunu da deifltirir. rnein ksa odak uzakl genifl
bakfl as salarken, uzun odak uzakl daha dar bakfl as salar. Grntde,
odak uzaklnn yan sra fotoraf makinesi, kamera boyutu da nemli bir rol oynar.
Fotoraflkta, sinemada ve televizyonda bir fotoraf makinesi ya da kamerada kullanlan belirli bir objektifle, kamera boyutu deiflik baflka bir kamerada ayn optik sonular elde edilemez. rnein, deiflik byklkteki grnt alglayclarna (CCD,
SIRA SZDE
CMOS) sahip iki kamerada ayn odak uzaklkl bir objektif kullanldnda grntde farkl bakfl alar, grnt byklkleri ve farkl optik etkiler ortaya kacaktr.
Bunun neden
D fi byle
N E L M olduunu anlamak iin ncelikle, kamerada kullanlan objektifin odak uzakl ile birlikte kamera boyutlarna da bakmak gerekir. Bylece odak
uzakl ve kamera boyutu yani, grnt eleman bykl objektiflerin grnt
S O R U
zerindeki optik etkileri asndan iki nemli unsur olarak karflmza kmaktadr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
D K as
K A T ve grntnn bykl: 1. Odak uzaklna ve 2. Kamera iindeki
Objektifin bakfl
filmin ya da grnt alglaycsnn boyutuna yani film, alglayc formatna baldr.
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
K T A P
T E L E V fiekil
Z Y O N 2.4
Odak Uzakl.
Objektifle ok
uzaktaki,
bir
Nsonsuzdaki
TERNET
nesneye netlik
yapldnda
objektifin optik
merkeziyle film ya
da grnt
alglaycs
arasndaki
uzaklktr.
SIRA SZDE
Odak Uzakl
Bir objektifin en tipik zellii onun odak uzakldr. Odak uzakl mm. cinsinden tanmlanr.
Objektifin odak uzakl, grntlenecek konu ile grnt arasnAMALARIMIZ
daki karfllkl iliflkiyi iki nemli noktada etkiler:
Odak uzakl grnt yzeyi (film, grnt alglaycs) zerindeki grntnn
ynlendirir ve
K bykln
T A P
Grntlenecek konuya hangi ayla baklacan yani, objektifinin bakfl
asn belirler.
TELEVZYON
ODAK UZAKLII
NTERNET
OPTK MERKEZ
ODAK NOKTASI
GRNT ALGILAYICI
29
Grntnn Bykl: Grnt yzeyi (film, grnt alglayc) zerindeki

grntnn bykl kamera objektifinin odak uzakl tarafndan belirlenir.
Odak uzaklna bal olarak objektiften geen flnlarn krlmas deiflir ve bunun
sonucu oluflan grntnn bykl farkl olur. Uzun odak uzaklnda flnlarn
kesiflme noktas objektifin olduka arkasnda gerekleflir. Ksa odak uzaklnda
ise flnlarn kesiflme noktas objektife yakndr. Bylelikle uzun odak uzaklkl objektif byk, ksa odak uzaklkl objektif kk grnt oluflturur.
Objektifin odak uzaklnn deiflmesi halinde grntdeki nesnenin boyutu da
oransal olarak deiflir. rnein odak uzakln 2 kat artrdmzda nesne yaknlaflmfl gibi grnr ve nesnenin grnt boyutu ncekinden 2 kat byr. rnein
105 mm. lik bir objektifle film zerinde elde edilen bir insan grntsnn boyu
2 cm. ise, 210 mm. lik objektifle ayn uzaklktan elde edilen grntnn boyu 4
cm. olur. Bunun yansra, ereveye sahnenin daha az bir blm girer ve nceki
grntye oranla erevenin grnen bykl hem genifllik hem de ykseklik
olarak yarya iner. Tersi durumda yani, odak uzakln yarya indirdiimizde nesne daha uzaktaymfl gibi grnecek ve nesnenin grnt boyutu yarya inecektir.
Bu durumda ereve bykl ise genifllik ve ykseklik bakmndan ncekinin 2
katn kapsayacaktr.
Bir insann evresinde net

olarak grebildii a, grfl
asdr. Bir objektifin
grebildii a ise bakfl
asdr. Grfl as
denildiinde snrlar kesin
belli bir a sz konusu
deildir. Yani grfl
asndaki, ann derecesi
kesin olarak belli deildir.
Objektifin bakfl asnda
ise, objektifin odak
uzaklna gre ann
derecesi kesin olarak
bellidir. Bakfl as
denildiinde, objektifin odak
uzaklna gre 5, 10, 50
derece gibi kesin alar sz
konusudur. Grfl alan ise
grfl as ve bakfl asnn
kapsad alandr. Bu alan,
kullanlan objektifin odak
uzaklna gre genifller ya
da daralr.
fiekil 2.5
Objektif - Konu uzakl
Ksa odak uzaklkl objektif
Uzun odak uzaklkl objektif
Objektifin odak uzakln bilmek, belirli bir film ya da grnt alglaycs format tarafndan oluflturulan ekimin bykln deerlendirmede yardmc olur
ve biz odak uzakln deifltirdiimiz zaman buna bal olarak ekimin byklndeki deifliklii de tahmin edebiliriz. Yine de ortaya kan durumu gereki,
doru bir flekilde tahmin etmek iin objektifin yatay grfl asn referans almaya
ihtiyacmz olacaktr.
Objektifin Bakfl As: Bir objektifin odak uzakl, grntlenecek konuya
hangi ayla baklacan yani objektifin bakfl asn belirler. Objektifin bakfl as, objektifin grecei ya da iine alaca yatay alan geniflliidir. Objektifin bakfl
as objektiflerin odak uzaklna bal olarak deiflir. Odak uzakl arttka objektifin bakfl as daralr, odak uzakl azaldka objektifin bakfl as artar. Yani,
odak uzakl ile bakfl as ters orantldr.
Odak Uzakl ve
Grnt Boyutu
Bykl. Doru
orantl bir iliflki
sz konusudur:
Odak uzakl
arttka grnt
yzeyi zerindeki
grnt boyutu da
byr, odak
uzakl azaldka
ise grnt boyutu
klr.
30
Optik Bakfl
fiekil 2.6
Objektifin Bakfl
As.
Ekran
Yatay grfl as
fiekil 2.7
Bakfl as
Objektifin Bakfl
As ve Odak
Uzakl liflkisi.
Odak uzakl
Odak uzakl
Bakfl as
fiekil 2.8
Televizyon Ekranlar. Genel olarak dikdrtgendir. Kenar uzunluklarnn oran 4/ 3 tr, yani ekrann genifllii
40 cm. ise ykseklii 30 cm. olacaktr. Televizyon kamerasnn objektifi de benzer bir alan kapsar, sonsuza
kadar uzanabilir. Kamerada elektronik olarak grnt, drt birim genifllik ve birim ykseklik olarak bir
dikdrtgen fleklinde oluflur. Eer grntnn sa ve sol kflelerinden kamera objektifine doru hayali izgiler
izersek, objektifle oluflturduklar a, objektifin yatay as ya da daha genel olarak, objektifin bakfl as
olarak adlandrlr.
Ykseklik
ifllik
Gen
31
fiekil 2.9
40
35
24
12
Odak uzakl arttnda, objektifin salad grntdeki nesnelerin boyutunun bymesinin nedeni objektifin bakfl asnn daralmasdr. Tersi durumda ise
grntdeki nesnelerin boyutu klr, nk bakfl as genifller. Objektiflerin
bakfl alarndaki deiflimler, grnt byklndeki deiflimlerle orantldr. rnein, objektifin bakfl asn iki kat arttrdnzda nesne boyutu yarya iner. Objektifin bakfl asn ikiye bldnzde nesne iki kat kadar byk olarak grnr. Konuyu saysal rnek verirsek, bakfl as 5 derece olan bir objektif, bakfl as 10 derece olan bir objektife gre konuyu 2 kat byk fakat, sahnenin 1/2 sini
alacak flekilde gsterir.
Objektifler yaygn olarak odak uzakl yerine bakfl alarna gre kullanlr.
Kameraya taklan objektif bir sahnede 4 birim genifllik ve 3 birim ykseklik olmak
zere gen prizma fleklindeki bir alan grr. Bu nedenle dikey grfl as, yatay
grfl asnn 3/4dr. rnein bu gen prizma fleklin yatay grfl as 40 derece ise dikey grfl as 30 derece olacaktr. Bir ekim plan zerinde yatay grfl asn izdiinizde bu elde edilebilecek ekimleri ve erevedeki nesnelerin
greceli byklklerini hemen bize gsterir. Objektifin bakfl as, grnt erevesi iinde nelerin grnecei ve nelerin ereve dflnda kalacan tam olarak
belli eder. Ayn zamanda siz objektifin bakfl asndaki deiflimin etkisini de grebilirsiniz. Bir objektifin kapsad a yani, bakfl as objektifin odak uzakl ile
birlikte, kamerada kullanlan film ya da grnt alglaycsnn yzeyinin boyutuna da baldr.
Objektifin Bakfl
As ve Grnt
Bykl liflkisi.
Objektifin bakfl
as geniflledike
nesnenin erevede
kaplad alan
klr; a
darlafltka
nesnenin erevede
kaplad alan
byr.
32
Optik Bakfl
Hiperfokal Uzaklk (Odaktesi Uzunluu)

Her odak uzunluu ve diyafram deeri iin zel bir seiklik (netlik) mesafesi vardr. Bu mesafe hiperfokal uzaklk olarak tanmlanr. Bu, hem sonsuzdaki hem de
yakndaki nesnelerin seik grnd en yakn seiklik ayar mesafesidir. Dier
bir deyiflle, bir objektif sonsuza odakland (net yapld) zaman seiklik belirli
bir uzaklktan bafllayp sonsuza kadar devam eder. Objektiften seikliin bafllad
bu noktaya kadar olan uzakla hiperfokal uzaklk denir.
fiekil 2.10
Sonsuza Ayarlanmfl Objektif
Hiperfokal uzaklk.
Hiperfokal Uzaklk
Sonsuzdaki Konu
Objektif Sonsuza Ayarlyken En Yakndaki Net Nokta
Hiperfokal Uzakln
Yars
Sonsuzdaki Konu
Sonsuzdan Hiperfokal Uzakln

Yarsna Kadar Herfley Nettir.
Hiperfokal Uzakl Etkileyen Faktrler

1. Objektifin odak uzunluu,
2. Diyafram deeri,
3. Bulanklk halkas.
Objektifin odak uzunluu: Objektifin odak uzunluu bydke hiperfokal
uzaklk da artar, kldke azalr. rnein, 25 mm odak uzunluklu bir objektifin
f 8 deki hiperfokal uzakl 2 m ise, 50 mm odak uzunluklu objektifte 8 m olur.
fiekil 2.11
Deiflen odak
uzunluu ve
hiperfokal uzaklk.
2m
Seik
25 mm
Objektif
8m
50 mm
Objektif
Seik
33
Diyafram deeri: Diyafram deeri bydke (diyafram akl kldke)

hiperfokal uzaklk ksalr, diyafram deeri kldke (diyafram akl bydke) hiperfokal uzaklk artar.
rnein, 25 mm odak uzunluklu bir objektifin f 2 diyaframda 5 metre olan hiperfokal uzaklk f 16 diyaframda 0.7 metre olur.
fiekil 2.12
5m
f/2
f/16
0,7 m
Seik
Seik
Bulanklk halkas: Bulanklk halkas bydke hiperfokal uzaklk klr,

bulanklk halkas kldke hiperfokal uzaklk byr.
Hiperfokal Uzakl Bilmenin Yarar

Eer hiperfokal uzakl bilirsek, objektif odaktesi uzaklkta bulunan bir nesneye
odaklandnda (netlendiinde) sonsuzdan hiperfokal uzakln yarsna kadar
olan uzaklktaki her fley kabul edilir seiklikte olacaktr. rnein 50 mm bir objektifin f 8 diyaframda hiperfokal uzakl 12 metre ise objektifin netlik ayarn 12 metreye yaparsak, 6 metreden sonsuza kadar her fley net olacaktr. Doal olarak hiperfokal uzakl azaltrsak objektifin alan derinliini artrmfl oluruz. Hiperfokal
uzakl kltmek dier bir deyiflle, alan derinliini arttrmak istersek ya daha ksa odak uzunluklu bir objektif kullanmak ya da diyafram apn kltmek (byk
f deerleri) gerekir. Buradan flu sonuca ulaflabiliriz: Odak uzakl kk olan bir
objektif, odak uzakl byk olan objektiften daha genifl alan derinliine sahiptir.
Diyafram ksmakla yani diyafram akln kltmekle alan derinlii arttrlr, diyafram amakla alan derinliini kltrz. Ayrca, nesne objektiften ne kadar
uzaa konursa, nesnenin hem nndeki hem de arkasndaki alan derinliinin de
o kadar genifl olaca bir gerektir.
Hiperfokal Uzakln Hesaplanmas

Hiperfokal uzaklk, objektifin odak uzunluunun karesinin, diyafram deerinin bulanklk halkasyla arplmasna blnmesiyle bulunur. Bunu formlle gsterirsek:
H=
F2
Objektifin Odak Uzunluunun Karesi (mm)2
=
fxCc
Diyafram Deeri x Bulanklk Halkas
rnek:
16 mm filmde odak uzakl 50 mm olan bir objektifin f 8 diyaframdaki ve 0.015
mm bulanklk halkasndaki hiperfokal uzakl ne kadardr?
H=
2500
50 2
=20.8 mdir.
=
8x0.015 0.12
Bunun anlam; objektifin netlik ayarn odaktesi uzunluu olan 20.8 metreye
yaparsanz, yaklaflk 10 metreden bafllayarak sonsuza kadar her fley net olacaktr
demektir.
Deiflen diyafram
deeri ve hiperfokal
uzaklk.
34
Optik Bakfl
Yararl Aklk
Grnt dzeyine buzlu cam konmufl objektif bir flk kaynana tutulursa buzlu
cam zerine yuvarlak bir flk dfler. Bu emberin ap o objektifin yararl akldr. Bu ap yaklaflk olarak diyaframn en genifl aklnn apna eflittir.
Bantl Aklk
Fotoraf 2.10
Bantl aklk.
KAYNAK BLGS
IKIYOR.
Bantl aklk objektifin flk alma

gcnn rakam ile ifadesidir. Bantl aklk bir objektifin gerek flk
geirgenliini belirtir. Diyaframn en
ak veya diyafram olmamas durumudur. Bu durumda flk diyafram gibi hi bir engele taklmadan direk
olarak objektiften ieri girer. Diyafram skalasnda iflaretlenmifl ilk deer
yani ilk f stop deeri, o objektifin bantl akln belirler. retici firma tarafndan deiflik zelliklerde
objektifler retilir. Ayn deerde retilen 50 mm odak uzunluundaki iki
objektifin birinin bantl akl 2
dieri ise 1.4 olabilir. Bu objektifin
retildii lenslerin fla duyarll ve kalitesini gsterir. Bantl akl dflk deerden bafllayan objektif daha kaliteli lenslerden retilmifl anlamn taflr ve fiyat
daha yksek, daha deerli bir objektiftir. Dier bir deyiflle bir objektifin flk geirgenlii ne kadar fazla ise yani, ne kadar ok fl kaypsz bir flekilde film ya da alglayc yzeyine aktarabiliyorsa o kadar kaliteli olduu sylenebilir.
Objektiflerin bantl akl matematiksel yolla hesaplanr. Bant akln
saptanmasnda objektifin yararl aklndan yararlanlr. rnein bir objektifin yararl akl 30 mm ve odak uzunluu 135 mm ise bantl akl nedir?
Yararl aklk
30
1
Bantl aklk = = = Odak uzunluu
135
4.5
Objektifin n yzne bu say f 4.5 ya da 1: 4.5 fleklinde yazlr ve objektifin flk
geirme gc olan en byk aklk saysn gsterir. Bu nedenle f says kldke objektife daha hzl denir. nk az flk koflullarnda fla duyarl yzeylere
(film, CCD, CMOS) daha ok flk geirme olana verir. Yapmc firma tarafndan
objektifin n mercei dfl halkasnn zerine veya i blm zerine eflitli diyafram aklklarna gre bulunan bantl aklk saylar yazlr. Bu saylar araclyla pozlandrma miktar ayarlanabilir. Aklk f / 1 1.4 2 2.8 4 5.6 8 11 gibi say dizisi fleklinde gsterilir. Bu say dizisindeki her say kendinden bir sonrakinin
iki kat daha fazla flk geirir. rnein f 2 de flk f 2.8 in iki katdr.
Bulanklk Halkas
Konudaki bir nokta, grnt dzeyi zerinde nokta olarak belirdii zaman bu grnt seiktir denir. Gz bu noktay olduundan daha byk apl bulank bir halka olarak grd an grnt seiklikten kar. Grntnn seikliini kaybeder
35
hale geldii andaki halka emberinin ap, o objektifin bulanklk halkasn verir.
Bir baflka deyiflle bulanklk halkas, nokta bir kaynan yanstlmfl grntsnn,
seik kabul edilemez halinden nceki byklnn lsdr. Fotoraf makinalarnda 0.025 mmlik bir bulanklk halkas tatmin edici olduu halde sinema filmlerinde, gsterideki yksek bytme oran nedeniyle bulanklk halkas apnn
daha kk olmas gerekir. Bulanklk halkas alan derinlii hesaplamalarnda kullanlan ve alglayc/film boyutuna gre deiflen bir sabittir.
Objektifin Kaplama Alan

Bir objektifin oluflturduu grnt yaps itibariyle daire fleklindedir. Grntnn en net blgesi ise ortasnda oluflur.Bir objektifin oluflturduu grntnn en net olduu blgenin apna objektifin kaplama alan ad verilir.
rnein 35 mm filmin grnt alan 24 x 36
mmdir. Kfleleri birlefltirdiimizde oluflan genlerin uzun kenar yaklaflk 43.2 mmdir. Bu
rakam 35 mm filmde kullanlabilecek objektifin
minimum bu kaplama alanna sahip olmas gerektii anlamna gelir.
fiekil 2.13
36 mm
24 mm
43.2 mm
Kaplama Alan
Objektifin Ayrma Gc
Btn objektiflerde dz bir konunun bile grnt dzeyi zerindeki grnts ideal seiklikte deildir. Bir objektifin ne dereceye kadar mkemmele yaklaflt zel
olarak llebilir. Buna o objektifin ayrma gc denir. Objektifin ayrma gc, eflit
kalnlktaki ve birbirine paralel flekildeki siyah beyaz izgilerden oluflan bir tr levhann istenen objektifle grntlenmesi ve elde edilen grnt zerinde her milimetrede ka izgi olduunun mikroskop altnda saylmasyla bulunur. Objektif bir
milimetrede ne kadar ok izgi ayrabilirse objektifin ayrma gc ve buna bal
olarak verecei grnt deeri o kadar yksek olur. Yani, 1 mmlik flerit iinde en
ok izgiyi seik olarak saptayan objektifin zme gc ok yksektir diyebiliriz.
Diyoptriler / Diopter Mercekler

Diyoptriler, bir yzeyi dzlem, dier yzeyi kresel dflbkey olan ince kenarl yaknsak merceklerdir. Diyoptriler zellikle yakn ekimler yapabilmek iin objektif
nne taklrlar ve en yakn netlik mesafesini ksaltrlar. Bu mercekler, odak uzunluunun metre deerinden olan diyoptri ile llrler. +1 diyoptrinin odak uzunluu 1 metredir, +2ninki yarm metredir ve byle devam eder. Diyoptriler arttka
grnty bytme oran da artar. rnein +5 diyoptri grnty +2 diyoptriden
daha fazla bytr. Netlik ayar sonsuza yaplmfl bir objektifin nne diyoptri
konduu zamanen uzak netlik mesafesi 100 cm diyoptri saysna blnerek bulunur. rnein, +2 diyoptri iin 100 / 2 = 50 cm, +3 iin bu mesafe 33 cm olur. Bu
mercekler netlik ayar yapabileceimiz en uzak mesafeyi gsterir. Bu durumlar objektifin netlik ayarnn sonsuza yaplmfl olmas halinde geerlidir. Ana objektifin
netliini ne kaydrarak daha da yakna girebilirsiniz. Bu merceklerin birden fazlas bir arada kullanlrsa her ikisinin gc diopter toplamlarna eflit olur. rnein,
+2 ve +3 diopterli iki mercek st ste kullanlrsa +5 diopterli bir mercein yerine
geer. +5 diopterli mercein en uzak netlik mesafesi ise; 100 / 5 = 20 cmdir.
Objektifin kaplama
alan.
36
Optik Bakfl
Tablo 2.1
Bytme Tablosu
% Bytme
Diopter
Odak Uzunluu
rnek Grnm
Normal Gazete basks
+75% bytme
3-diopter mercek
En uzak netlik mesafesi

33 cm
+125% bytme
5-diopter mercek

20 cm
+275% bytme
11-diopter

9.5 cm
Film Karesi ve Alglayc Boyutu

Gerek fotoraf makineleri, gerek film kameralar gerekse video kameralar kulland film ya da grnt alglaycs (CCD, CMOS) formatna yani, boyutuna gre snflandrlrlar. Fotoraf iin, kulland film boyutuna gre 35 mm., 6x6 cm., sinema iin, 16 mm., 35 mm. kameralar rnek olarak verebiliriz. Video kameralar iin
ise, gnmzde yaygn olarak kullanlan 1/3 inch (8.4 mm.), 1/2 inch (12.7 mm.),
2/3 inch (16.9 mm.) boyutlarndaki kameralar gsterebiliriz (1 inch, 25.4 milimetreye karfllk gelen bir uzunluk lsdr.).
37
fiekil 2.14
Objektif ve Grnt
Alglayc.
Alglayc
(CCD-CMOS)
Boyut bykl konusunda bir noktaya dikkat ekmek gerekir: Videoda ya da

saysal fotorafta alglayc tr yani boyutu, alglaycnn diyagonal kfle uzunluu
anlamna gelmez. rnein 2/3 inch grnt alglaycl kamerann oluflturduu dikdrtgen fleklindeki grnt alannn boyutlar 8.8 x 6.6 mm. dir. Dikdrtgenin diyagonal kfle uzunluu ise yaklaflk 11 mm. dir. Bu uzunluk 2/3 inche (16. 9 mm.)
eflit deildir. Benzer flekilde, 35 mm. filmin boyutu 24 x 36 mm. ve diyagonal kfle
uzunluu 43 mm. dir.
Kamera iindeki fla duyarl yzeylere sahip film, kamera tpleri, ya da grnt alglayclarnn farkl trleri farkl byklkte yzeylere sahiptir. Bu nedenle
objektif tarafndan oluflturulan grnt bykl film ya da kameradaki grnt
alglayclarnn boyutlar tarafndan belirlenir. Aksi takdirde belli bir objektif tarafndan oluflturulan grnt belli bir film ya da grnt alglaycs iin ya ok byk olacak ya da ok kk olacaktr. Bu nedenle objektifleri kullanldklar kameraya gre ne durumda olduklarn anlamann en iyi yolu kamera boyutuna bakmaktr. Dier bir deyiflle, farkl film ya da video formatndaki (film boyutu, alglayc boyutu) kameralar ile ekim yaptnz zaman belli bir objektifle elde edilen
grnt byklkleri ve bakfl alar farkl olacaktr. Belli bir objektifle byk grnt alglaycs daha kk grnt oluflturur fakat, daha genifl bakfl as salar.
Ayn objektifle kk grnt alglaycs ise daha byk grnt olufltururken daha dar bakfl as salar.
38
Optik Bakfl
fiekil 2.15
2/3
inch
Alglayc
6.6mm.
Alglayc Boyut
(Format) ls.
Grnt alannn
diyagonal kfle
uzunluunun
ls demek
deildir. Sz
konusu l
(rneimizde
16.9mm.)
objektiften gelen
toplam grnt
alannn apdr
(flekilde ak
renkle gsterilen
alan).
mm
11
8.8mm.
2/3
inch
= 16.9mm.
fiekil 2.16
Byk ve Kk Alglayc. (A) Byk alglayc ile yaplan ekim. (B) Ayn odak uzaklkl objektif ve kk
alglayc ile yaplan ekim. Bu iki ekim karfllafltrldnda: Byk alglayc (A) kk alglaycya gre (B),
konunun tamamn kapsayan fakat, daha kk bir grnt ortaya karmfltr (A1). Kk alglayc (B) ise,
byk alglaycya (A) gre konunun daha kk bir blmn kapsayan fakat, daha byk bir grnt
ortaya karmfltr (B1).
A1
(A)
(B)
B1
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M

S O R U
S O R U
Ayn odak uzaklkl objektifle, byk alglayc genifl bakfl as ve kk

kk
D K K Agrnt,
T
alglayc ise dar bakfl as ve byk grnt demektir.
SIRA SZDE
39
DKKAT
N N
SIRA SZDE
Eer kk grnt alglayc ile byk grnt alglaycsnn salad bakfl

as elde edilmek istenirse genifl al bir objektife ihtiya olacaktr. Bu kural deiflik film kamera formatlar iin de geerlidir. rnein 50 mm. AMALARIMIZ
odak uzaklkl bir objektifin 35 mm. film kamerada ortaya kard bakfl asnn aynsn 16 mm. kamerada elde etmek iin 25 mm. odak uzaklkl bir objektif gerekecektir. Super 8
K T A P
film formatnda ise, ayn bakfl as iin 14 mm. lik objektif gerekecektir.
AMALARIMIZ
K T A P
Tablo 2.2
eflitli CCD Alglayclar ve Yatay Grfl Alar

TELEVZYON
Odak Uzakl
2/3"
1/2"
1/3"
6 mm.
70
55
8 mm.
60
45
12 mm.
40
30
16 mm.
30
23
17
25 mm.
20
15
12
50 mm.
10
TELEVZYON
48
36
NTERNET
25
OBJEKTF EfiTLER
Fotoraflar ve kameramanlar elde etmek istedikleri grntnn teknik ve grsel niteliine gre farkl objektifler kullanrlar. Deniz kenarndasnz, kumsalda
gnefllenen insanlar, kyda demirlemifl ve denizde yol alan tekneler var. Siz de
elinizdeki fotoraf makinesi ya da video kamerasyla ekim iin bu mekanda
bulunuyorsunuz. Sizden istenilen de farkl ekimdir. Birincisi btn mekan
iindekilerle gstermek, ikincisi kyda gnefllenen insanlarn gneflten etkilenmelerini gstermek. nc olarak da denizde seyreden teknelerin iindeki insanlar gstermek.
Bu durumda birinci ekim iin bakfl as genifl olan bir objektif, ikinci ve
nc ekimler iin ise bakfl as dar olan bir objektif gerekir. kinci ekim iin
kumsaldaki insanlar hemen yaknndan ekebiliriz. Oysa denizde seyreden teknelerin iindekileri ise ok uzaktan; ancak dar bir bakfl asyla ekmek gerekir.
Szn z fludur: Bir konu ya da nesne baka iinde (fotoraf makinesi ya da
video kamera) iinde bulunduu evresiyle birlikte yani genifl bir bakfl asyla
ekilebilir. Ayn konu ya da nesnenin bir detay dar bir bakfl asyla ekilebilir.
Bu durum grsel bir dzenlemedir. Bunu belirleyen temel olgu, kullanlan objektifin zelliidir. Fotoraf, sinema ve televizyonda, farkl amalara ynelik olarak
eflitli objektifler kullanlr.
Fotoraf makinelerinde ve video kameralarnda kullanlan objektifleri farkl ynlerini dikkate alarak birden fazla snflandrmaya tabi tutmak mmkndr. Bu snflandrmalardan biri de, odak uzaklklarnn iflleyifl biimlerinden yola klarak yaplabilir. Odak uzakl ynyle ele alrsak, objektifleri ncelikle flyle snflandrabiliriz:
1. Sabit odak uzaklkl objektifler
2. Deifltirilebilir odak uzaklkl objektifler (zoom objektifler)
NTERNET
40
Optik Bakfl
Sabit Odak Uzaklkl Objektifler

Belirli bir odak uzaklna sahip objektiflerdir. rnein 50 mm. ya da 135 mm.
objektif gibi. Bu objektiflerin odak uzaklna bal olarak bakfl as da sabitSIRA SZDEdeiflmesi sz konusu deildir. Bu nedenle, farkl bir bakfl
tir. Bakfl asnn
as istendiinde doal olarak objektifin deiflmesi gerekir. rnein, fotoraf
makinesi ya
da video kamerann konumu deiflmeden farkl bir bakfl as isteD fi N E L M
nebilir. Bu durumda 50 mm. objektif kullanlrken, daha genifl bir bakfl as istenirse rnein 20 mm. ya da daha dar bir bakfl as istenirse 200 mm. odak
S O R U
uzaklkl bir objektif kullanlabilir.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
D K K A T objektifler kaliteli grnt retir. Bu nedenle nitelikli grnt elde

Sabit odak uzaklkl
edilmesi istenildiinde sabit odak uzaklkl objektif kullanlr. rnein 50 mm. sabit odak
uzaklkl bir
objektifin
SIRA
SZDE rettii grnt kalitesi, 35-135 mm. bir zoom objektifin 50
mm.sinde rettii grnt kalitesinden daha iyidir.
N N
Fotoraf 2.11
AMALARIMIZ
Sabit odak
uzunluuna
K sahip
T A objektifler.
P
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Deiflebilir Odak Uzaklkl Objektifler - Zoom Objektifler

Deiflebilir odak uzaklkl objektifler daha ok zoom objektif olarak adlandrlr.
Bu objektifleri deifltirilebilir bakfl al objektifler olarak tanmlamak da mmkndr. Hatrlayacanz gibi optik yoluyla grnt retirken, odak uzakl belirleyici bir olgudur. Belirli bir odak uzaklna gre grnt elde edilir. Yani odak uzakl deifltiinde elde edilen grntnn de boyutu ve bykl deiflir. Bu bir
anlamda bakfl asnn da deiflmesi anlamna gelir. Sabit odak uzaklkl objektifin
odak uzakl deifltiinde bakfl asnn deifltiini belirtmifltik. 35 mm., 50 mm.,
75 mm. ve 135 mm. odak uzaklklarndaki drt objektif drt farkl bakfl as salar. Bu drt farkl odak uzakln bir tek objektif zerinde toplarsak elde edilen
objektife deiflebilir odak uzaklkl objektif ad verilir. Bu flekilde drt farkl objektifin grevini bir tek objektif salar.
41
Fotoraf 2.12
Kamera ve Zoom
Objektif. Zoom
objektifler
yaplarnda var
olan genifl adan
dar aya kadar
eflitli bakfl
alarn ve odak
uzaklklarn
salayarak bize
genifl bir seim
olana salarlar.
Bu objektiflerde odak uzaklnn deiflmesi, objektif zerinde yer alan bir bilezik yoluyla olur. Bilezik hareket ettirildiinde odak uzakl deiflerek farkl bakfl alar elde edilir. Yaplan bu harekete zoom hareketi ad verilir. Zoom hareketi ya da zoom yapmak, objektifin odak uzakln deifltirerek farkl bakfl alar
salamak anlamna gelir. rnein video kameralarnda konuya yaklaflp uzaklaflmaya gerek kalmadan zoom objektiflerle eflitli bakfl alar salanabilir. rnein
futbol malar, haber ekimleri, doa belgeselleri gibi odak uzaklnda, yani bakfl asnda ani deiflmelerin gerekli olduu ekimlerde zoom objektifler ok pratik alflma olana salarlar. Gnmzde zoom objektifler zellikle televizyon yapmlarnn vazgeilemez gerelerindendir.
42
Optik Bakfl
fiekil 2.17
ZOOM OBJEKTF
Zoom Objektifler,
bir anlamda birden
ok objektifin bir
araya yerlefltirilmifl
fleklidir.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
Zoom objektiflerde
D K K A Tobjektif iindeki mercekler hareket ederek birbirlerinden uzaklaflrlar ya da yaknlaflrlar. Bu da objektifin odak uzaklnn deiflmesine neden olur ve bunun
sonucunda da grnt boyutlar ve bakfl alar deiflir.
N N
SIRA SZDE
Fotoraf 2.13
Zoom Aral. Bir

AMALARIMIZ
zoom objektifin
zoom aral
18 - 80 mm. iken
K bir
Tbaflkas
A P
70 - 200 mm.
olabilir.
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Deiflebilir Odak Uzaklkl Objektiflerde Zoom Aral

Zoom objektifler genellikle odak uzaklklarnn aralna gre tanmlanrlar; rnein 12-120 mm., 35-135 mm. ya da 24-85 mm. gibi. Zoom aral ya da dier
adyla odak uzakl aral, bir zoom objektifin deifltirilebilen odak uzaklnn
derecesidir.
Zoom objektifin zoom aral daha ok bir oran fleklinde ifade edilir ve bu da
objektifin zerinde yazldr. rnein A 10:1 ya da 10x gibi. Bunun anlam; bu zoom objektifin odak uzakl 10 defa arttrlabilir demektir. Bu oran grnty bytme ve kltme derecesini ya da odak uzaklndaki artfl gsterir. Zoom aralnn baflka bir gsterilifl biimi de A 10 x 12 fleklindedir. Bunun anlam; objektifin odak uzaklnn 10 defa artrlabilmesi ve en genifl as olan 12 mm. odak
uzaklnn en dar a olan 120 mm. olabilmesidir. rnee gre bu zoom objektif
12 mm. genifl adan en dar a olan 120 mm.ye kadar olan btn odak uzaklklarn salayabilir demektir.
Sabit odak uzaklkl objektiflerin rettii grnt kalitesi zoom objektiflere gre daha niteliklidir; nk, zoom objektifler ok saydaki merceklerden oluflur ve
bu da grnt kalitesini olumsuz ynde etkiler. Bunun yansra, zoom objektifin
iinde ok sayda mercein yer almas, objektife giren flnlarn bir blmnn kaybna neden olur. Bu da objektifin rettii grntnn niteliini olumsuz olarak etkiler. Bu nedenle, bytlmesi gereken bir grnt elde edilmek istenildiinde,
zoom objektifler tercih edilmez. Bu anlamda beyaz perdede gsterilecek bir film
ekilirken, eer yksek nitelikli bir grnt amalanyorsa; ilk yaplmas gereken
zoom yerine sabit odak uzaklkl objektif kullanmak olacaktr. te yandan bir haber kameramann bir haber ekimi srasnda sabit odak uzaklkl objektifleri kullanarak alflmas sz konusu olamaz, tabii ki zoom objektif kullanacaktr. Onun
amac farkl bakfl alarna hemen sahip olmaktr. Bunu da zoom objektif salar.
BAKIfi AILARINA GRE OBJEKTFLER

Odak uzaklklar dikkate alndnda, objektifleri birbirlerinden en belirgin biimde ayran zellikleri, bakfl alardr. Yani objektifin odak uzakl deifltiinde bakfl as da deiflir. Bu nedenle objektifler bakfl alarna gre de snflandrlr.
Hatta yaygn olarak kullanlan snflandrma bakfl alarna gre snflandrmadr.
Bakfl asna gre objektifler bafllk altnda snflandrlr:
Normal bakfl al objektifler - Normal odak uzaklkl
Genifl bakfl al objektifler - Ksa odak uzaklkl
Dar bakfl al objektifler - Uzun odak uzaklkl
Gzlerimizle evremizdeki bir nesneyi detay olarak grmek istediimizde, dar
bir grfl as salamak iin nesneye yaklaflrz. Ayn nesneyi genifl bir grfl asyla grmek istediimizde ise nesneden uzaklaflarak genifl bir grfl as salarz.
Ayn flekilde nesnenin fotorafn ekmek iin nesneye yaklaflp uzaklaflmaya gerek kalmadan, kullanlan objektifi deifltirmek yeterlidir.
Normal, genifl, dar al objektiflerin kendine zg zellikleri, yararl ve sakncal etkileri vardr. Unutulmamas gereken fley; hangi objektifi ne amala kullanacamz bilerek objektif seimini yapmaktr. Objektifler iin ksa odak uzaklkl
(genifl al), uzun odak uzaklkl (dar al) gibi terimleri genel anlamda kullanmak
bazen yanlfl anlafllmalara neden olabilir.
Objektiflerin odak uzaklklarna gre ksa, uzun, normal gibi adlar almalar kullanldklar kameradaki filmin, kamera tpnn ya da grnt alglaycsnn (CCD,
43
44
Optik Bakfl
CMOS) boyutuna gre deiflir. Dier bir deyiflle, objektifin bakfl as, odak uzakl ve kullanlan film ya da grnt alglaycsnn boyutuna baldr. rnein sinemada 25 mm. odak uzaklkl bir objektif 16 mm. alflmada normal objektif olarak kabul edilirken, 35 mm. alflmada ksa odak uzaklkl (genifl al) objektif durumuna geer. Benzer flekilde, televizyonda iki kamera farkl boyutta grnt alglaycsna sahip olabilir. Bu kameralarla ayn bakfl asn salamak iin farkl
odak uzaklklarna sahip objektiflerin kullanlmas gerekecektir. rnein, birinde
20 mm. odak uzaklkl bir objektifle elde edilen grnt, dierinde 12 mm.ye
denk gelecektir. Belli bir odak uzaklna sahip bir objektifin byk grnt alglaycl kamerada salad bakfl as daha kk grnt alglaycsna sahip kamerada salad bakfl asndan daha fazladr.
Kullanlan Objektifin Odak Uzakln Bilmek Neden nemlidir?
Bir kamera alflmasnda sanki yaplmas gereken tek fley, kameray uygun bir yere
kurmak ve istediimiz konu byklne ulaflana kadar nesneye zoom hareketi (optik kamera hareketi) ile yaklaflmak ya da uzaklaflmak gibi grnyor. Konuya profesyonel bir yaklaflmla baktnz zaman, odak uzaklnn yalnzca teknik bir ayrnt olmadnn farkna varrsnz. Ksa odak uzaklkl (genifl al), uzun odak
uzaklkl (dar al) ve normal odak uzaklkl objektifler birbirlerinden deiflik zelliklere sahiptir. Bu zellikler ayn zamanda sanatsal baz etkilerin yaratlmasnda
nemli roller stlenirler. Farkl odak uzaklkl objektifler grnty farkl flekillerde
etkiler. Bu nedenle titizlik gsterilen alflmalarda objektif seimlerinin daima doru
olduunu grrz. Kullanmay dflndmz objektiflerin seimi kendi isteimize bal olmakla birlikte mekan, dfl ekim ve stdyo donanm, sahne dzenlemesi,
konunun bykl, kamera ile konu arasndaki uzaklk, sahnede oluflturulmak istenen atmosfer, alan derinlii ve benzeri unsurlar kullanacamz objektifi belirlemede etken olan elerdir. Objektifleri gelifli gzel semek yerine, ekimin gereksinimleri dorultusunda tercih etmek daha doru olacaktr.
Normal Bakfl Al Objektifler - Normal Odak Uzaklkl

Bir objektifin odak uzakl, grntnn bykln ve grntlenecek konuya
hangi ayla baklacan yani, objektifin bakfl asn belirler. Bakfl as objektifin odak uzakl ile birlikte grnt yzeyinin boyutuyla da (film ya da grnt
alglaycs bykl) ilgilidir. Buradan hareketle, ayn odak uzaklkl objektifi
farkl byklkteki film ya da grnt alglayclarna sahip iki ayr kamerada kullandmzda farkl bakfl alar elde edeceimizi syleyebiliyoruz. Baflka bir deyiflle flyle syleyebiliriz: 50 mm. bir objektifi 35 mm. ya da 6x6 cm. boyutlarnda film
kullanan iki farkl fotoraf makinesinde kullanrsak, elde edilen grntnn bykl farkl olacaktr. Bu durumda flyle bir soru ortaya kar. Kullanlan farkl
fotoraf makineleri ve video kameralar iin; normal, ksa, uzun odak uzaklkl objektifler nasl tanmlanacaktr? Bu sorunun yant iin ncelikle normal objektifin ne
olduunu belirlemek gerekir. Fotoraflkta odak uzakl olarak normalin altndakilere ksa normalin stndekilere ise uzun odak uzaklkl objektif denir.
Herhangi bir fotoraf makinesi, film ya da video kamerasnda hangi odak uzaklkl objektifin normal objektif olduunu nasl anlarz? Bu anlamda Neye gre?
sorusunu sormak gerekir; nk ekim aflamasnda kullanlan grnt kaydedici
aygtn bykl, normal objektifin belirleyicisidir. Baflka bir deyiflle, kk boyuttaki bir makine ya da kamerann normal objektifi ile byk boyuttaki bir foto-
45
raf makinesi ya da kamerann normal objektifi elbette farkllk gsterecektir. Bu

durumda, Neye gre? sorusunun yant, Boyuta gre biiminde gerekleflecektir. Normal deeri bulduktan sonra (rnein bu rakam 45 mm. olsun) bu deerin
altnda kalan deerler genifl a olarak ifade edilirken, bu deerin stndeki saysal deerler dar a olarak tanmlanr. rneimize gre 45 mm. normal, 21 mm. genifl a yani ksa odak uzaklkl objektiflerdir. 75 ya da 135 mm. dar al yani uzun
odak uzaklkl objektiflerdir.
Belli bir fotoraf makinesi ya da kamera iin hangi odak uzaklkl objektifin
normal objektif olduunu anlamann yolu, kullanlan film ya da grnt alglaycsnn boyutuna (formatna) bakmak gerekir. Her boyut iin normal objektifin odak
uzakl, grnt alannn diyagonal kfle uzunluuna yaklaflk olarak eflittir. Bir
baflka deyiflle genel bir kural olarak; bir objektifin odak uzakl, zerine grnt
kaydedilen filmin ya da alglaycnn grnt alannn diyagonal kfle uzunluuna
yaklaflk olarak eflitse bu objektif normal objektif olarak tanmlanr.
fiekil 2.18
Grnt Alan.
Grnt alannn
diyagonal kfle
uzunluu normal
objektifi
tanmlamak iin
referans kabul
edilir.
fiekil 2.19
35 mm. film boyutu
grnt yzeyi ve
diyagonal kflegen
uzunluu.
35mm.
mm
43
36mm.
24mm.
46
Optik Bakfl
Fotoraflkta ve Sinemada Normal Objektif

Fotoraflkta 35 mm., 6 x 4,5 cm., 6 x 6 cm., 6 x 7 cm., 6 x 9 cm., vb. farkl boyutlarda filmler kullanlmaktadr. rnein, fotorafta 35 mm. filmin boyutu 24 x 36
mm. ve diyagonal kfle uzunluu 43.3 mm.dir. Genel kuralmza gre normal objektif standardn belirleyen, kullanlan filmin ya da grnt alglaycsnn diyagonal kfle uzunluudur. Bu durumda, 50 mm. dolaylarndaki bir objektif 35 mm.
makineler iin normal objektiftir. Daha byk filmleri kullanan rnein, 6 x 6 cm.
film kullanan fotoraf makineleri iin normal objektif 80 mm., 10 x 12.5 cm. film
boyutu iin ise 150 mm. odak uzaklkl objektif normal objektiftir.
Tablo 2.3
eflitli Film Boyutlar in Normal Objektifler

Film Boyutlar
Grnt Alan
Boyutlar
Grnt Alan
Diyagonal Kfle
Uzunluu
Normal Objektif
Odak Uzakl
Yarm kare
24 x 18 mm.
30 mm.
30 mm.
APS C
16.7 x 25.1 mm.
30.1 mm.
28 mm., 35 mm.
35 mm.
24 x 36 mm.
43.3 mm.
45 mm., 50 mm.
6 x 4.5 cm.
56 x 42 mm.
71.8 mm.
75 mm.
6 x 6 cm.
56 x 56 mm.
79.2 mm.
80 mm.
6 x 7 cm.
56 x 68 mm.
88.1 mm.
90 mm.
6 x 9 cm.
56 x 84 mm.
101.0 mm.
105 mm.
6 x 12 cm.
56 x 112 mm.
125.0 mm.
120 mm.
Byk boyut 4 x 5
93 x 118 mm.
150.2 mm.
150 mm.
Byk boyut 5 x 7
120 x 170 mm.
208.0 mm.
210 mm.
Sinemada normal objektifin hesaplanmas fotorafa gre farkl biimde yaplr.

Bu hesaplamada ekilen filmin seyirci tarafndan izlenme flekli sz konusudur.
Film malzemesinin kullanld fotoraftan ve videodan farkl olan bu uygulamann temel nedeni; sinemada grntnn uzaktan izlenmesidir. Grnty yakndan izleme, normal uzaklktan izleme ve uzaktan izleme biimleri ekilen grntnn perspektif algsn deifltirir.
Objektifler, boyutlu dnyay ikiboyutlu bir alana yanstr. Objektifler yoluyla
grnt elde ederken bu durumun unutulmamas gerekir. Baflka bir deyiflle objektifler yoluyla yzey zerinde rnein beyaz perdede bir etki oluflturulur. Bu etki
boyutlu nesne ve durumlarn ikiboyutlu olarak ortaya kartlmasdr. Bu nedenle gerekte olduu gibi, grntde nc boyut etkisi eflitli flekillerde yaratlmaya alfllr. nc boyutun yani, derinlik etkisinin yaratlmas perspektife baldr. Nesnenin bakan kifliye gre olan pozisyonunun ve uzaklnn etkileri kiflide,
biim ve orant bakmndan boyutlu bir gereklik izlenimi yaratmaldr. Sinemada ideal izleme uzakl, perde alannn diyagonal kfle uzunluunun iki katdr.
Bu uzaklk ekim srasnda objektif tarafndan oluflturulan perspektifin seyirci tarafndan ayn flekilde alglanmasn salar.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M

S O R U
S O R U
Sinemada normal objektif, kamera iindeki filmin grnt alannn diyagonal

D K K A T kfle uzunluunun yaklaflk iki katdr.
SIRA SZDE
TELEVZYON
Sinemada Normal Objektif

Film Boyutlar
Grnt Alan
Boyutlar
Grnt Alan
Diyagonel Kfle
Uzunluu
Standard 8
3.7 x 4.9 mm.
6.11 mm.
13 mm.
Super-8
4.2 x 6.2 mm.
7.5 mm.
15 mm.
16 mm.
7.5 x 10.3 mm.
12.6 mm.
25 mm.
35 mm. (sesli)
16.0 x 22.0 mm.
27.2 mm.
50 mm.
70 mm.
52.6 x 23.0 mm.
57.4 mm.
100 mm.
DKKAT
N N
Sinemada rnein 7.5 x 3.5 m. boyutlarndaki bir sinema perdesinin diyagonal

kfle uzunluu 8.28 m. dir. Biz bu durumda normal bir perspektif grntsn
yaklaflk 17 m. (8.28 m. x 2 = 16,5 m.) perde uzaklndan eldeAMALARIMIZ
ederiz. 35 mm. (sesli) filmde grnt alannn diyagonal kfle uzunluu 27.2 mm.dir ve bu format iin
normal objektif 27.2 x 2= 54.4 mm. dolaylarndaki bir objektiftir ki bu da standart
K T A P
olarak 50 mm. olarak bilinir. Afladaki tabloda deiflik boyutlara gre normal objektifler gsterilmektedir.
Normal Objektif
Odak Uzakl
NTERNET
Tablodan grlecei gibi, 16 mm. filmin diyagonal kfle uzunluu 12.6 mm.
dir. Bu boyut iin normal objektif 25 mm. dolaylarndaki bir objektiftir. Burada
nemli olan nokta, bir kamera iin normal olan objektifin bir baflka boyuttaki kamera iin genifl al olabilmesidir. rnein; 16 mm. film kameras iin normal kabul edilen 25 mm. odak uzaklkl objektif, 35 mm. film kamerasna takldnda 35
mm. kamera iin olduka genifl bir aya sahip olacaktr. Burada dikkat edilmesi
gereken nokta, belirli odak uzaklkl objektif bir kamera iin normal objektif iken
daha byk boyutlu film kullanan bir baflka kamera iin genifl al ya da daha kk boyutlu film kullanan bir kamera iin dar al olabilir.
Saysal Fotoraf ve Videoda Normal Objektif

Saysal fotoraflkta ve videoda normal objektif, kameradaki grnt alglaycsnn boyutuna gre deiflir. Saysal fotorafta ve videoda alglayc tr yani boyutlar, alglaycnn diyagonal kflegen uzunluu anlamna gelmediini hatrlaynz. Genel kuralmza gre (fotoraf ve videoda); grnt alannn diyagonal kfle uzunluu o boyutun (formatn) normal objektifidir. rnein, 1/2 inch alglayc iin grnt alan boyutlar; 6.4 x 4.8 mm.dir. Grnt alan diyagonal kfle uzunluu ise 8 mm.dir. O halde bu grnt alglaycs iin 8 mm.lik bir objektif normal objektiftir.
47
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
Tablo 2.4T E L E V Z Y O N
NTERNET
48
Optik Bakfl
fiekil 2.20
Grnt Alglayc
Boyutlar. Yaygn
olarak kullanlan
grnt alglayc
boyutlar.
1/
1/
inch
3.2
1/
inch
2.4
inch
8
3.6
4.8
4.8
6.4
1 inch
2/
inch
11
16
6.6
8.8
9.6
12.8
Grnt alglayc boyutlar (fiekil 3.4) bydke, grnt alan, diyagonal

kfle uzunluu ve buna bal olarak normal objektifin odak uzakl da artmaktadr. rnein biz 1/2 inch grnt alglaycs iin normal olarak kabul edilen 8
mm. odak uzaklkl bir objektifi 2/3 inch grnt alglaycsna sahip bir kameraya takarsak bu objektif genifl al bir objektif olacaktr; nk 2/3 inch grnt
alglaycs iin normal objektif 11 mm. odak uzaklkl bir objektiftir ve bu deerin alt genifl a olur. ou fotoraf makinelerinde kullanlan alglayc boyutu
23.7 x 15.8 mm.dir. 24 x 36 mm. boyutlarnda tam ereve (full frame) ad verilen alglayclar da retilmifltir.
Tablo 2.5
Saysal Fotoraf ve Videoda Normal Objektif

Alglayc
Boyutu
Grnt Alan
Boyutlar
Grnt Alan Diyagonal

Kfle Uzunluu
Normal Objektif
Odak Uzakl
1/3.6"
4.0 x 3.0 mm.
5.0 mm.
5 mm.
1/3.2"
4.5 x 3.4 mm.
5.7 mm.
5.7 mm.
1/3"
4.8 x 3.6 mm.
6.0 mm.
6.0 mm.
1/2.7"
5.4 x 4.0 mm.
6.7 mm.
6.7 mm.
1/2.5"
5.8 x 4.3 mm.
7.2 mm.
7 mm.
1/2"
6.4 x 4.8 mm.
8.0 mm.
8 mm.
1/1.8"
7.2 x 5.3 mm.
8.9 mm.
9 mm.
1/1.7"
7.6 x 5.7 mm.
9.5 mm.
9.5 mm.
2/3"
8.8 x 6.6 mm.
11.0 mm.
11 mm.
1"
12.8 x 9.6 mm.
16.0 mm.
16 mm.
APS-C
22.7 x 15.1 mm.
27.3 mm.
27 mm.
DX
23.7 x 15.8 mm.
28.4 mm.
28 mm.
FF (35 mm. film)
36 x 24 mm.
43.3 mm.
50 mm.
49
Genifl Bakfl Al Objektifler - Ksa Odak Uzaklkl

Televizyon haber programlarnda, haberciler nnde konuflma yapan bir kiflinin
etrafn evreleyen fotoraf ve kameramanlar grmflsnzdr. Bunlarn amac
konuflma yapan kifliyi iinde bulunduu mekanla birlikte mmkn olduu kadar
yakndan ekebilmektir. Yani objektiflerinin konuyu yakndan ve genifl bir bakfl
asyla grntleyebilmesi gerekir. Bunu salayan objektif tr ksa odak uzaklkl objektiflerdir. Yani genifl al objektiflerdir. Genifl al objektifler, normal objektife gre daha ksa odak uzaklkl objektiflerdir. Genifl al objektifler, odak uzakl, kullanlan filmin ya da alglaycnn (CCD, CMOS) grnt alannn diyagonal
kfle uzunluundan az olan objektiflerdir.
fiekil 2.21
Film
Mercek
Ksa Odak Uzakl
Genifl A
Film
Mercek
Uzun Odak Uzakl
Dar A
Genifl Al Objektifler.
Iflk dalgalarn genifl bir
ayla ve ksa bir uzaklk
iinde bir araya
getirirler. ok ksa odak
uzaklkl objektifler bu
birleflmenin ok daha
genifl bir ayla ve ok
daha yakn bir uzaklkta
oluflmasna neden olur.
fiekil 2.22
Genifl Al
Objektifler. Bu
objektifler genifl
bakfl alar
salarlar.
50
Optik Bakfl
Fotoraf 2.14
Genifl Al Objektiflerin Teknik ve Grsel Etkileri

Genifl al objektiflerin temel zellii, genifl bir bakfl as iinde nesnelerin boyutlarn kltmesidir. Bu objektiflerin salad alan derinlii ok yksektir. Genifl
al objektiflerin ksa odak uzaklkl objektifler olduunu da unutmamak gerekir.
Objektiflerin odak uzakl ksaldka grnt alan iinde boyut olarak daha kk
grnt oluflturur. Bunun anlam fludur: Bir otomobilin 1 m. nnden genifl al bir
objektifle ekimi yapldnda; ereve iinde otomobil evresiyle birlikte bir btn
olarak grlr. ereve iin otomobil greli olarak kltlmfltr.
Genifl al objektifler daha ok, konuya yakn yerden daha genifl grntler elde etmek iin kullanlr. zellikle, dar bir mekanda konunun mmkn olduunca
genifl grntlenebilmesi iin kamerann konudan uzaklaflmas mmkn olamayaca iin genifl al bir objektife kesinlikle ihtiyacmz olacaktr.
Sinema ve televizyon yapmlarnda eer zel bir amacmz yoksa genel olarak
nce, izleyiciye ekimi yaplan mekann, olayn genel bir tantm yaplr yani, ekime genel ekimle bafllanr. Bunun amac, izleyiciye olayn getii mekan hakknda bilgi vermektir. zleyen ekimlerde daha yakn ekim lekleri kullanlabilir. Bu
nedenle genifl al objektifler yaygn olarak kullanlr.
Genifl al objektifler grntde deiflik teknik ve grsel etkiler ortaya karr.
Dar al objektifler blmnde detayl olarak aklamasn ve karfllafltrmasn yapacamz bu etkiler genel olarak flyle sralanabilir;
1. Bakfl asnn bykl,
2 Perspektif: Nesnelerin oransal boyutlar, uzaklklar ve derinlik,
3 Alan derinlii
4 Nesne, kamera hareketinin hz,
5 Kamera kullanm.
51
Kamera Kullanm
Kamerada genifl al bir objektif takl iken ya da zoom objektif genifl al konumdayken, kamerann kullanm srasnda bu objektiflerin optik zellikleri nedeniyle ortaya
kard baz olumlu ve olumsuz durumlar sz konusudur. Bu durumlar, genel olarak
kamera kullanmnda dikkat edilmesi gereken konulardr. Ancak, genifl al objektiflerin grntde ortaya kard etkilerin olumsuz olarak tanmlananlar gerektiinde bir
amaca hizmet ederek olumlu sonular da yaratabilmektedir. Tersine, bu objektifler iin
olumlu yanlar dediimiz bir zellii ise, bazen istenmeyen bir durum da olabilir. rnein, genifl al objektiflerin salad genifl alan derinlii olumlu bir zellik olarak
kabul edilebilirken baz durumlarda istenmeyen bir fley de olabilir. Bu nedenle, genifl
al objektiflerle alfllrken temel zellikleri dikkate alndnda kamera kullanmnda
genel olarak dikkat edilmesi gereken baz temel konulardan sz edilebilir.
Bu objektifler saladklar genifl grfl alanlar ile kamerann ya da nesnelerin hzl
hareketlerinde, onlar grnt erevesi iinde tutulmasn kolaylafltrr. Bu, genifl al
objektiflerin bir stnldr.
Fotoraf 2.15
Genifl al
objektiflerin bakfl
asnn genifllii
nedeniyle ana konu
dflnda istenmeyen
nesneler de ereveye
girebileceinden
kameramann ok
dikkatli olmas
gerekir. rnein
stdyo
alflmalarnda, dekor
dflndaki nesneler,
ekimdeki dier
kameralar,
mikrofonlar, flk
kaynaklar vb. grfl
alan iine
girebilecei ihtimali
dikkate alnmaldr.
Kameramann,
zellikle kamera
hareketi srasnda
dikkatini ereveye
daha fazla
younlafltrmas
gerekir.
Genifl al objektiflerle elde edilen genifl alan derinlii nedeniyle kamerann, nesnelerin ya da oyuncularn kk yer deifltirmelerinde netlik bozulmaz veya kk
netlik dzenlemelerine gerek duyulur. Bu da, netlik sorunlarn en aza indirir.
Genifl al objektifler daha ok grnt erevesinin kenarlarnda dfla doru eilme fleklinde bozulmaya neden olduu iin, konuyu mmkn olduunca erevenin
ortasna yerlefltirmek doru bir yaklaflm olacaktr.
zel bir etki yaratma amac dflnda, insanlara yaklafllarak yakn ekimlerinin alnmasnda genifl al objektifleri kullanmaktan kanlmaldr nk genifl al objektifler biim bozumuna neden olmalar nedeniyle yze ait zellikleri deforme ederler.
Genifl al objektifler sarsntsz, yumuflak kamera alflmalarna byk kolaylk
salarlar. Bu objektifler, kaydrma hareketi iin tercih edilebilecek en uygun objektiflerdir. Bylece kamera hareketinde titremeler, sarsntlar fark edilmez. ekimin yapld zemin eer tamamen dzgn, przsz deilse veya kaydrma sistemindeki sorunlar nedeniyle kamera sarsntlarnn olmas mmkndr. Bylelikle kamera hare-
52
Optik Bakfl
ketlerinde ortaya kabilecek sarsnt, titreme gibi sorunlar genifl al objektiflerin salad genifl bakfl alar sayesinde grntye daha az yansr. zellikle omuz kamera
ya da kamerann elde olduu alflmalarda genifl al objektiflerin sarsnt ve titremeleri en aza indiren zelliinden bilinli olarak yararlanmak mmkndr. rnein kamera eldeyken ya da haber ekimlerinde omuz kamerada, kameramanlar kiflilere ya
da nesnelere yaklaflarak zoom objektiflerinin genifl al konumuyla ekimlerini yaparak sarsnt ve titreme sorunlarndan kurtulmay baflarabilirler.
Deneyimli kameramanlarn elinde, birinci snf malzemeye, dzgn bir zeminde
genifl al objektiflerle ilgili ekici, gzel kamera hareketlerinin yaplmas mmkndr.
Fakat yeteneksiz bir kameraman bu objektiflerle ve dier her trl elveriflli koflullar
iinde bile kt bir ifl karabilir. Kk baz hatalar en aza indirilebilir ancak yeteneksizlik asla...
Genifl al objektiflerin bir stnl, dar al objektiflere gre kamera iine daha
fazla flk gndermesidir. Bu yzden genifl al objektifler hzl objektif olarak da bilinirler. Bu nedenle, yetersiz flk koflullarnda ifle yararlar.
Yukarda btn bu sz edilen konular birok fotorafya, kameramana genifl al objektifleri kullanmay cazip hale getirebilir. Ancak, uygulamada her tr objektif iin
sylenebilecei gibi, bu objektifler de her zaman ve her ifl iin uygun deildir. Genifl
al objektifler bilinli bir flekilde kullanldnda baflarl sonular elde edilir.
Nesne, Kamera Hareketi Hz
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Sinema ve televizyonda hareket olgusu nemli bir konudur. Hareket dediimizde temel olarak kamerann nndeki nesnelerin, insanlarn hareketi, kamerann hareketi ve
grntlerin arka arkaya eklenmesiyle yani, kurguyla oluflan hareketi anlarz. Kamerann nndeki
nesneler
SIRA
SZDE genellikle hareket halindedir. Hareket eden insanlar, otomobiller vb. Kamera da saa-sola dner, yukarya doru ykselir, aflaya doru iner, ekim
devam ederken yer deifltirir vb. eflitli hareketler yapar. ekimlerin kurgu srasnda
arka arkayaD eklenmesiyle
ekranda ya da perdede bir deifliklik yani, bir hareket olufi N E L M
flur. Harekete karar vermek iin belirli bir neden olmaldr, keyfi deildir. Sinema ve
televizyonda hareket, her fleyden nce izleyicinin dikkatinin ekilmesinde nemli bir
S O R U
rol oynar. Hareketin hz, zel etkiler iin artrlr ya da azaltlr.
Genifl al objektifler
D K K A T kamera dorultusundaki nesnelerin, insanlarn ya da kamerann hareketinin hzn arttrrlar.
N N
SIRA SZDE
Genifl al
objektiflerle nesnelerin, insanlarn objektife doru yaklaflma ya da uzaklaflma hareketinin hz olduundan daha fazlaymfl gibi grnr. Bunun nedeni, genifl
al objektif ile daha uzaktaymfl gibi grnen nesne gerekte o kadar uzakta olmadAMALARIMIZ
ndan rnein kameraya doru yaklafltnda hzla byyerek gelmesi algda bir yanlsama yaratmakta ve hzlymfl gibi alglanmaktadr. Yani, insanlar ya da nesneler kameraya doru yaklafltklarnda hzla byrler, kameradan geriye doru hareket ettikleK T A P
rinde hzla klrler ve bu da izleyicinin, hareketin hzn gerekte olduundan daha
fazlaymfl gibi alglamasna yol aar. Benzer flekilde, kamerann nesnelere doru yaklaflma ya da uzaklaflma hareketinin hz da olduundan daha fazlaymfl gibi grnr.
T E L Eal
V Z Ybir
O N objektifle rnein ne doru bir kaydrma hareketi srasnda kank, genifl
mera nesnelere yaklafltka kameraya yakn nesnelerin boyutlar grntde hzl bir biimde byr. Bylelikle kaydrma hareketinin hz da olduundan ok daha fazla abartl olarak ortaya kar. Bu abartl hz etkisinin gc ok genifl al objektiflerde ok
N T E R N E T rnein, zellikle sinema, televizyon yapmlarnda hareketli sahdaha fazla byktr.
nelerin genifl al objektiflerle ekilmesi hareketin hzn artracak ve bu da heyecan
duygusu yaratacaktr. Btn bunlar izleyicinin kendini ok daha fazla sahnenin iinde
hissetmesine yol aar ki bu da ou zaman ynetmenin amalad fleydir.
53
Fotoraf 2.16
Eller genifl al objektife daha yakn olduunda

abartl boyutlarda grnyor.
Genifl al objektiflerde nesne objektife yaklafltka

nesnenin boyut ve oranlarndaki bozulma da artacaktr.
Genifl al objektiflerle, nden arkaya doru sralanmfl

nesneler birbirlerine gerekte olduundan daha uzakmfl
gibi grnr. Nesneler aras uzaklklarn abartlmasna
ve derinliin artmasna neden olur.
Genifl al objektiflerin ortaya kard izgisel

bozulma, tren raylarnn ileride birbirine iyice
yaklaflmas fleklinde gerekleflir.
Yksek bir binaya afladan genifl al bir objektifle

bakldnda, binann objektife yakn blm olduundan
daha byk ve binann yukardaki blmleri olduundan
daha uzakta ve giderek klen bir flekilde grlecektir.
Genifl al objektiflerle gereklik algmz

ynlendirerek rnein, bir koridoru gerekte
olduundan ok daha uzunmufl gibi gsterebiliriz.
Genifl al objektiflerle konuya yaklafltka dz izgilerin

eiklii de yani, grnt bozulmas da artar.
Genifl al objektifler zellikle kk diyafram

aklklarnda byk alan derinlii salarlar. Bu
objektiflerle kameraya yakn olan nesneler uzaktaki
nesneler kadar nettir.
54
Optik Bakfl
fiekil 2.23
35
Genifl A
10
Dar A
70mm (34)
200 mm. (12)
Bakfl as 34 (70 mm.)
Konu daha kk
Bakfl as 12 (200 mm.)
Odak uzakl
Odak uzakl
Objektifin odak uzakl objektifin bakfl asn belirler.

Odak uzakl arttka bakfl as daralr, odak uzakl
azaldka bakfl as genifller. Bu yzden uzun odak
uzaklkl - dar al objektiflerin bakfl alar dardr.
Dar a
Bakfl as daha genifl
Genifl a
Dar al - uzun odak uzaklkl objektifler flk dalgalarn dar bir

ayla ve uzun bir mesafe iinde bir araya getirirler. ok dar
odak uzaklkl objektifler bu birleflmenin ok daha dar bir ayla
ve ok daha uzak bir mesafede oluflmasna neden olur.
Bakfl as daha dar
Konu daha byk
nsanlarn kalabalk flekilde bir arada bulunduu bir

ortamda objektifin bakfl as daraltlarak yani, dar al bir
objektif kullanlarak tek bir kiflinin grnt erevesini
kaplayacak flekilde grntlenmesi, kifliyi erevede hakim
duruma getirecek ve izleyicinin dikkatinin bu kifli zerinde
toplanmasna yol aacaktr.
Objektife gelen flk dalgalar farkl odak uzaklkl

objektiflerde farkl flekillerde krlr ve bunun sonucunda da
farkl byklklerde grntler oluflur. Uzun odak uzaklkl
objektiflerde flk dalgalarnn kesiflme noktas ksa odak
uzaklkl objektiflere gre objektifin olduka arkasnda
gerekleflir. Bu nedenle uzun odak uzaklkl objektifler
byk grnt olufltururlar.
Alan Derinlii
35 mm.
Objektif
Alan Derinlii
100 mm.
Objektif
Ksa odak uzakl fazla alan derinlii, uzun odak

uzakl ise az alan derinlii salar.
Dar al objektifleri kullanrken eer koflullar uygunsa kk

diyafram aklklar ile alflmak bize daha fazla alan derinlii
salayacandan belirli llerde de olsa kolaylk getirir.
Dar Bakfl Al Objektifler - Ksa Odak Uzaklkl

Dar al objektifler, normal objektife gre daha uzun odak uzaklkl objektiflerdir.
Dar al objektifler uzamzda olan bir nesneye sanki yaklaflarak bakyormufl etkisini verir. Bu objektiflerin optik sistemi dar bir ayla nesnelere bakmay salar.
Tabii ki bu objektifler kendine zg grnt retirler ve bu grntlerin teknik ve
grsel nitelii normal ve ksa odak uzaklkl objektiflerden farkldr.
Sinema, televizyon ve fotorafta teknik ve teknik gereler, sahnelere ve ekimlere kendi nesnel ieriklerinden baflka ek anlam katmalar, duygusal etki
oluflturmalar ve estetik deer yaratmalar iin kullandmz yntem ve uygulamalar demektir. Objektif, bu amac gereklefltirmede yararlanlan bafllca aralardan biridir. Objektif seimi, temel olarak bakfl asnn ve konunun byklnn seimiyle beraber, sanatnn grsel anlamda oka arln koyduu konudur. Bu nedenle, deiflik objektiflerin ortaya kard deiflik optik etkilerden
oka yararlanlr.
Dar al objektiflerin grntde ortaya kard teknik ve estetik etkileri belirgin olarak farkldr. Bu farkllk zellikle genifl al objektiflerle karfllafltrldnda hemen ortaya kar. Biz de dar al objektifleri bu anlamda flu konularla
aklayacaz.
Grnt Nesne liflkisi
Perspektif
Nesne ve Kamera Hareketinin Hz
Grnt Nesne liflkisi

Fotorafta, sinemada ve televizyonda bir grnt erevesi hazrlamak, izleyicinin sahnede neleri grp neleri grmeyecei ve bunlar nasl grecei konusu
nemlidir. Bir anlamda grsel anlatm bu sreci ortaya kartr. Bu srete
e nemlidir:
Birincisi, kamerann konuya gre nereye konulacadr (kamera - nesne as). Yani kamerann konumlanaca yer.
kincisi, kamerann konuya olan bakfl asnn ykseklii yani, kamerann
yerden yksekliini belirlenmesi.
nc olarak da konunun grnt erevesi iinde kaplayaca alandr.
Yani konunun ereve iinde ne kadar byklkte grleceidir. Bir nesne
ya da konunun ereve iinde ne kadar byklkte grlecei, objektifin
bakfl asyla ilgilidir.
Dar al objektifler, normal objektiften daha dar bir ayla konuya bakar ve bir
grnt erevesine genifl al objektiften ok daha az fley sdrabilirler. rnein
bir futbol sahasnn tamamn oyuncularla birlikte grnt erevesinin iine sdrmak istersek genifl al bir objektif kullanmak gerekirken, herhangi bir futbolcuyu
tek baflna grntlemek istediimizde dar al bir objektif gerekecektir. Bunun iin
kamerann yer deifltirerek sahaya doru yaklaflmasna gerek de kalmayacaktr.
Dar al objektiflerin bakfl as dar olduu iin sahnenin ya da konunun snrl, dar bir alan grntlenebilir. Bir sahne iindeki herhangi bir alann ya da nesnenin dar al objektifle grntlenmesi, ana konunun evresindeki dikkati datan unsurlarn grnt erevesi dflnda braklmasn da kolaylafltrr. Bylece izleyicinin dikkati sahne iindeki ya da ana konu zerindeki belli bir noktaya ekilmifl olur. Bu da ekimin anlatm gcn, ifade gcn arttran bir sonu yaratr.
55
56
Optik Bakfl
Fotoraf 2.17
Odak uzakl
arttka nesneler
olduundan
daha byk ve bu
nedenle de bize
daha yakn
grnr.
Dfl ekimlerde,
zellikle
kameradan
olduka uzakta
bulunan
nesnelerin yakn
ekimlerinin elde
edilmesinde bu
objektiflerden ok
yararlanlr.
rnein,
hayvanlar doal
yaflam iinde
grntlemek
istenildiinde bu
objektifler
kullanlr.
Dar Al
Objektiflerin
Skfltrma Etkisi.
Otomobiller
neredeyse
birbirlerine
deecek flekilde
gidiyorlarmfl gibi
grnmektedir.
57
Perspektif
SIRA SZDE
SIRA SZDE
Objektiflerin rettii grntnn bykl nemli bir konudur. ekim flartlar ve

uzaklk deiflmeksizin ayn konuya ynelmifl olan deiflik iki objektifin rettii gD fi N E L M
rntnn bykl farkl olur. Bunun nedeni, objektifin odak uzakldr. Objektif iinden geen flk dalgalar birbirine yaklafltnda nesnenin grnts byr,
S O R U
uzaklafltnda ise nesnenin grnts klr.
Dar al objektifler, tpk bir teleskop ya da drbn gibi, uzaktaki nesneleri
D K K A T bytmek ve
yaknlafltrmak iin kullanlr. Bu, dar al objektiflerin en temel ifllevidir.
SIRA SZDE
N N
Dar al objektifler de genifl al objektiflerde olduu gibi insan gznn alflk olduu perspektif grnm bozarlar. Dar al objektifler genifl al objektifAMALARIMIZ
ler gibi izgisel alglamay bozmasa da derinlik algsn bozarlar.
Bu objektiflerin
nne konan nesneler kameradan bir hayli uzaa gtrlseler bile genifl al objektiflerin tersine olduka byk grnrler. Dar al objektifler optik zellikleri
K T A P
gerei, kendilerinden uzak nesneleri, kendilerine yakn nesnelere oranla daha fazla bytrler. Bu bytme zellii nedeniyle, kamera dorultusundaki nesneler
arasndaki uzaklklar olduundan daha azmfl gibi grnr. Trnein,
kameradan
ELEVZYON
uzakta iki nesne varsa ve bunlardan biri dierine gre kameraya daha yaknsa dar
al bir objektif kullanldnda bu iki nesne arasndaki mesafe azmfl gibi grnr
ve insan gz tarafndan bu iki nesne birbirine ok yakn duruyorlarmfl gibi algNTERNET
lanr. Bu duruma dar al objektiflerin skfltrma etkisi denir. Sanki
nesneler birbiri stne binmifl gibidir.
Dar al objektiflerin yaratt byle bir derinlik bozulmas yerinde bir etki elde etmek iin kullanlabilir. rnein, nesneleri birbirlerine olduklarndan daha yaknmfl gibi gsterme etkisi, kavga sahnelerinin olduundan daha dramatik ve tehlikeli grnmeleri iin kullanlan pratik bir yoldur. Benzer flekilde, zenle seilen
kamera yeri ve uzun odak uzaklkl bir objektif yardmyla, hzla gelen bir otobsn bisikletli ocuun birka santim yanndan getiini zannedebiliriz. Oysa, gerekte ikisi arasnda gvenli bir mesafe vardr.
Nesne ve Kamera Hareketinin Hz

Deiflik odak uzaklkl objektifler nesnelerin ya da kamerann, kamera dorultusundaki hz zerinde deiflik derecede bozulmalara yol aarlar. Dar al objektiflerin nemli bir zellii; nesnelerin kameraya doru ya da kameradan uzaa doru olan hareketlerinde ya da kamerann nesnelere yaklaflp uzaklaflma
hareketinde hz etkisini azaltmasdr. Bunun nedeni; hareket srasnda nesnelerin boyutlarnn genifl al objektiflere gre daha yavafl biimde derece derece
deiflmesidir.
Objektifin hareketin hz zerindeki bu etkisi teleskopik etki olarak adlandrlr.
Uzun odak uzaklkl objektifle grdmz kamera dorultusundaki bir hareket
canl, dinamik deildir. Nesneler gerekte olduundan daha yavafl hareket ediyorlarmfl, hzlar gerekte olduundan daha azmfl gibi grnr. Objektifin as daraldka-odak uzakl arttka bu etki daha da byr. Nesneler uzak bir yerden
kameraya doru geldiklerinde boyutlarndaki deiflme fark edilebilir derecede grlmez. Bir baflka deyiflle, bize doru koflan bir kiflinin kofltuka, grntdeki bo-
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
58
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Optik Bakfl
yutunda ok az deifliklik olur. Bu optik zellikten belirli durumlarda dramatik etki oluflturmak
yararlanlabilir. rnein, eer uzakta bulunan bir kiflinin
SIRA amacyla
SZDE
kameraya doru koflarken herhangi bir yere ya da fleye bir trl ulaflamayfln, buradaki abasn gstermek istiyorsak ok dar al objektifin yarataca hareket hD fi N E L M
zn azaltma etkisi zellikle iflimize yarayacaktr. Kifli adeta yerinde sayyormufl gibidir. Yine, uzaktan kameraya doru yavafla gelen bir nesne bu etki nedeniyle esO R U brnebilir.
rarengiz bir Shavaya
Dar al objektifler
D K K A T kamera dorultusundaki nesnelerin, insanlarn ya da kamerann hareketinin hzn azaltrlar.
N N
SIRA SZDE
Kamera Kullanm
Dar al objektiflerle yumuflak kamera hareketleri yapmak gleflir. Bu objekAMALARIMIZ

tiflerin bytme
zellii ok dar al objektiflerle herhangi bir kamera hareketini adeta olanaksz klar. Kamera hareketindeki kk bir hata, sarsnt ok
abartl olarak grntye yansr. rnein bir dfl ekimde rzgr bile sorun yaK T A P
ratabilir. fiiddetli rzgrn kamerada yaratabilecei sallant, titreme ekranda,
perdede ok belirgin olarak grlebilir. Hatta, film kameralarnda dengesi bozuk bir rtc
T E L E V bile
Z Y O Ntitreflime neden olup ok dar al objektiflerle alnan grnty bozabilir. Bu tr titreflimler, sallantlar normal ve genifl al objektiflerde
gzle grlebilecek bir rahatszla yol amazlar. Bu nedenle, dar al objektiflerle alflrken belirtilen sorunlar nlemek iin ar ve salam bir kamera sehNTERNET
pasna ihtiya duyulur.
Haber ekimlerinde ya da baflka amalarla kamerann omuzda bulunduu durumlarda, yrnecei ya da hzl hareket edilecei zaman, kameramzda genifl al bir objektifin veya zoom objektifin genifl al konumda bulunmas bize byk
yararlar salayacaktr; nk, dar al objektiflerle ya da zoom objektifin dar al
konumunda doabilecek kamera sarsntlar nedeniyle grntler kullanlamayacak kadar kt olabilir.
Dar al objektiflerle alflldnda kameramanlar nemli netlik sorunlaryla
karfl karflya kalrlar. Oyuncularn ya da nesnelerin kameraya doru ya da kameradan geriye doru kk yer deifltirmelerinde bile netlik bozulur ve nemli netlik dzenlemelerine gerek duyulur. Benzer flekilde kamerann ileriye ya da geriye
doru hareketinde netlii dikkatle korumak gerekir.
ok uzakta bulunan bir konunun dar al objektifle yakn ekimini almak istediimizde kamera ile konu arasndaki uzaklk fazla olacaktr. Bu nedenle atmosferdeki flk krlmalar, toz, buharlaflma, pus, mortesi (ultraviolet) flnlar ve
radyasyon oaldndan elde edilen grnt yumuflak yani, kontrast dzeyi az
olur. ekimlerde bu duruma dikkat etmekte ve gerekli nlemleri almakta yarar
vardr. Dar al objektiflerde kullanlan baz filtreler pusu azaltmada yarar salar. Bunlarn arasnda en etkilileri; gkyz (skylight) ve mortesi (ultraviolet UV) filtreleridir. ok dar al objektiflerle alflrken atmosferdeki scaklk dalgalarnn yaratt sisten kurtulmak iin ise sabah erken saatlerde ekim yaplmas uygun olacaktr.
OBJEKTFLERN BAKIMI VE KORUNMASI

Objektiflerin her zaman iyi durumda olmalar gerekir. Fotoraf, sinema ve televizyonda grntnn deeri, objektiflerin bakml olmalarna baldr.
Objektifler zellikle sarsnt ve arpmalardan korunmaldr. arpma ve gl sarsntlar objektif iindeki merceklerin oynamasna neden olabilir.
ekimler dflnda, objektif kapaklar kapatlmaldr. Objektifler kameraya takl deilse, n ve arka yzleri kapaklarla kapatlmaldr.
Objektifin nnde srekli olarak bir mortesi (ultraviolet - UV) filtre bulunmasnda
yarar vardr. Mortesi filtreler, atmosferdeki mortesi fl azaltarak pus etkisini ortadan kaldrmaya yneliktir. Renkler zerinde bir etkisi olmayan bu filtreler ayn
zamanda objektifi toz ve arpmalardan korur. Zarar gren, izilen bir filtreyi yenilemek, objektifi yenilemekten ok daha ucuzdur.
Objektiflerin n ve arka merceine elle ya da baflka bir fleyle dokunulmamaldr. Aksi durumda, mercek zerindeki kaplama izilebilir. Toz ve benzeri fleyleri temizlemek iin dikkat edilmesi gereken baz noktalar vardr: Objektif hibir zaman kuru
objektif temizleme kad ile silinmemelidir. nk, objektif zerindeki toz, kir gibi
fleyler objektifin izilmesine neden olabilir. Objektifin merceini temizlemek iin nce, fra, hava fleyici malzemeler (hava fleyici flrngalar, lastik hava fleyiciler,
hava tabancalar) kullanlabilir. Toz ve kir bu flekilde kmyorsa zel olarak retilmifl objektif temizleme katlarndan (lens cleaning tissue) yararlanlabilir. Objektif
temizleme kadna birka damla objektif temizleme svs (lens cleaning fluid) damlatlmal, objektif bu sv ile slatlmfl katla, yuvarlak hareketlerle silinmelidir. Kadn mercee deen yeri ss sk deifltirilerek toplanan tozun, kirin mercei izmesi
nlenmelidir. Objektif, zel temizleme katlar dflnda kat ya da kumafl gibi deiflik malzemelerle silinmemelidir.
Objektif zerindeki az ve ince bir toz tabakas ou zaman grnt kalitesini etkilemez. Byle ince bir toz tabakas yznden objektif sk sk silinmemelidir. Ancak, parmak izleri hemen ve ok dikkatle silinmelidir. nk, cildimizdeki ya asit ierir.
Eer parmak izi uzun zaman objektif zerinde kalrsa, ya iindeki asit kaplamay bozar ve kmayacak bir iz brakr ve grnt kalitesini bozar.
Objektifler toza, kire, arpmalara, sarsntlara karfl zel olarak retilmifl ve ii
plastik ya da yumuflak kauuk tr malzemelerle kapl taflma antalar iinde
taflnmaldr.
Objektifte bir bozukluk olunca tamiri iin en doru yol, onu ncelikle retici firmasna ya da iflinde uzman olarak tannmfl bir tamirciye gndermektir. Kendiniz tamir etmeye asla kalkflmayn, objektif yapm ve tamiri zel bir uzmanlk iflidir.
59
60
Optik Bakfl
zet
N
A M A
N
AM A
Objektiflerle ilgili temel kavramlar aklamak.

Objektifler, iindeki mercekler sistemi aracl
ile grnts alnacak nesnelerden yansyarak
gelen flk dalgalarn toplayarak odaklanmfl olarak fla duyarl yzeyler olan film ya da kamera tp, CCD ya da CMOS grnt alglaycs
(sensr) zerine dflrmeyi salar. Bir objektifin
en temel grevi; dfl dnyadaki nesnelerin kk
ve net bir grntsn oluflturarak kamera gvdesine ulafltrmaktr. Objektif iindeki ok saydaki mercek, yalnzca grntnn netlii ve byklnn oluflumu ifllevini deil ayn zamanda tek bir mercekle elde edilen grntnn birok hatay iermesi nedeniyle optik sorunlar dzeltme ifllevini de yerine getirirler. Profesyonel
kamera objektifleri zerinde baz ana ayarlamalar iin eflitli halkalar ya da dier adyla bilezikler bulunur. Bunlar nden arkaya doru srasyla
netlik bilezii, zoom bilezii, diyafram bilezii
ve makro bileziidir. Bu tr objektiflerde ayrca
odak uzaklk arttrc (range extender) ad verilen ek bir donanm bulunur.
Objektiflerin optik etkilerini aklamak.
Objektifler daha ok odak uzaklklar ile tanmlanrlar. Deiflik odak uzaklkl objektiflerle deiflik optik etkiler elde edilir. Dier bir deyiflle,
odak uzaklndaki deifliklikler grntnn durumunu da deifltirir. Odak uzakl, grntlenecek konu ile grnt arasndaki karfllkl iliflkiyi iki nemli noktada etkiler: 1.Odak uzakl
grnt yzeyi (film, grnt alglaycs) zerindeki grntnn bykln ynlendirir, 2.
Grntlenecek konuya hangi ayla baklacan yani, objektifinin bakfl asn belirler. Odak
uzakl arttka grnt yzeyi zerindeki grnt boyutu da byr, odak uzakl azaldka
ise grnt boyutu klr. Odak uzakl arttka objektifin bakfl as daralr, odak uzakl
azaldka objektifin bakfl as artar. Objektifin
bakfl as ve grnt boyutu odak uzaklnn
yan sra kamerada kullanlan film ya da grnt
alglaycsnn yzeyinin boyutuna da baldr.
Belli bir objektifle byk grnt alglaycs daha kk grnt oluflturur fakat, daha genifl bakfl as salar. Ayn objektifle kk grnt al-
N
A M A
N
AM A
glaycs ise daha byk grnt olufltururken

daha dar bakfl as salar.
Objektif eflitlerini aklamak.
Objektifler sabit odak uzaklkl objektifler ve deiflebilir odak uzaklkl yani, zoom objektifler olmak zere iki bafllk altnda toplanr.
Belli bir kamera iin hangi odak uzaklkl objektifin normal objektif olduunu anlamann yolu,
kamerada kullanlan film ya da grnt alglaycsnn boyutlarna bakmaktr. Bu kural sinemaya
uyarlandnda farkl bir uygulama ile karfllaflrz:
Sinemada kamera iindeki filmin grnt alannn diyagonal kfle uzunluunun yaklaflk iki kat normal objektif olarak standartlafltrlmfltr.
Objektifleri odak uzaklklarna gre snflardrmak.
Odak uzaklklarna (yani bakfl asna) gre objektifler ise, normal objektifler, ksa odak uzaklkl -genifl al objektifler ve uzun odak uzaklkl- dar al objektifler olarak snflandrlrlar. Normal objektiflerin bakfl asnn insan gznn
grfl asna yakn olduu kabul edilir. Normal
objektifler, ksa odak uzaklkl-genifl al ve uzun
odak uzaklkl-dar al objektiflerle karfllafltrldnda normal grfl koflullarnda insan grflne en doal grnen perspektifi yaratrlar. Normal objektiflerin salad alan derinlii ayn koflullar altnda genifl al objektiflere gre daha
az, dar al objektiflere gre ise daha fazladr.
Genifl al objektifler, odak uzakl kullanlan
filmin ya da alglaycnn (CCD, CMOS) grnt
alannn diyagonal kfle uzunluundan az olan
objektiflerdir. Bu objektifler normal objektiften
daha genifl bir ayla konuya bakar ve grnt
erevesine normal objektiften ok daha fazla
fley sdrrlar.
Genifl al objektifler perspektifi abartrlar ve grnt bozulmalarna neden olabilirler. Bu objektifler kullanldnda nesnelerin biimlerinin bozulduu ve boyutlarnn abartlmfl olduu grlr.
Bu objektifler kameraya gre n plandaki ve arka
plandaki nesneleri birbirinden ayrr ve nden arkaya doru sralanmfl nesneler birbirine gerekte
olduundan daha uzakmfl gibi grnr. Alan derinlii genifl al objektiflerde olduka byktr.
Bu objektiflerin saylan olumlu ya da olumsuz zellikleri belli bir amaca ynelik olarak kullanlarak
izleyici zerinde istenilen etkiler oluflturulabilir.
Dar al objektifler, normal objektife gre daha
uzun odak uzaklkl objektiflerdir. Dar al objektifler, odak uzakl kullanlan film ya da grnt alglaycsnn (CCD, CMOS) diyagonal kfle uzunluundan fazla olan objektiflerdir. Dar
al objektiflerin grntde ortaya kard optik etkiler, genifl al objektiflerin tersidir. Dar
al objektiflerle, kamera yerini deifltirmeden
uzaktaki nesnelerin yaknlafltrlmfl ve bytlmfl grntleri elde edilir. Dar al objektiflerle elde edilen grntlerde derinlik azalr ve
kamera dorultusundaki nesneler arasndaki
uzaklklar olduundan daha azmfl gibi grnr
ve buna dar al objektiflerin skfltrma etkisi
denir.
Dar al objektiflerin nemli bir zellii; nesnelerin kameraya doru ya da kameradan uzaa
doru olan hareketlerinde ya da kamerann nesnelere yaklaflp uzaklaflma hareketinde hz etkisini azaltmasdr. Dar al objektiflerin bytme
zellii nedeniyle kamera hareketi yapmak zordur hatta, ok dar al objektiflerde olanakszdr.
Dar al objektiflerle alfllrken daha ok fla
ihtiya duyulaca unutulmamaldr.
Objektiflerle elde edilen grntnn kalitesi iin
onlar zenle kullanmak ve korumak gerekir. Bunun iin dikkat edilmesi gereken baz temel noktalar vardr. Objektifler ncelikle ani sarsnt ve
arpmalardan korunmaldr. ekimler dflnda,
objektif kapaklarnn kapatlmas onlar korumak
iin basit ama etkili bir yntemdir. Objektifler
her zaman arpma ve izilmeyle karfl karflya kalabilirler. Bunun iin, objektifin nnde srekli
olarak bir mortesi (ultraviolet - UV) filtre bulunmasnda yarar vardr. Objektiflerin n ve arka
merceine elle ya da baflka bir fleyle dokunulmamaldr. Objektif zerindeki toz ve benzeri fleyleri temizlemek iin bu amala retilmifl zel malzemeler kullanlmaldr. Objektifin merceini temizlemek iin fra, hava fleyici ve objektif temizleme katlarndan yararlanlabilir. Objektiflerin gerekmemesine karfln sk sk silinmeleri
onlara zarar verebilir. Objektif zerindeki parmak izleri ya iermesi ve kaplamada kalc zarar vermesi nedeniyle hemen silinmelidir.
61
62
Optik Bakfl
Kendimizi Snayalm
1. Fotoraf makinesi ve kameralarda grnt retmeye yarayan mercekler sistemine ne ad verilir?
a. Optik yap
b. Objektif
c. Alglayc
d. Odak uzakl
e. Ifln
6. Afladakilerden hangisi sabit odak uzaklkl objektiflerin belirleyici zelliklerinden biridir?

a. Kk diyafram aklnn oluflmas
b. Yksek alan derinliinin salanmas
c. Kaliteli grntnn retilmesi
d. Deiflebilir bakfl asnn salanmas
e. Optik dfl bir sisteminin salanmas
2. Afladakilerden hangisi, bir objektif zerinde yer

alan temel dzeneklerden biri deildir?
a. Netlik bilezii
b. Zoom bilezii
c. rtc bilezii
d. Makro bilezii
e. Diyafram bilezii
7. Afladakilerden hangisi zoom objektiflerin belirleyici zelliklerinden biridir?

a. Sabit bakfl as salamak
b. Sabit odak uzakl salamak
c. Sabit (f) deeri salamak
d. Sadece belirli fotoraf makinelerinde kullanabilmek
e. Deiflebilir odak uzakl salamak
3. Bir objektifin en tipik zelliini belirleyen olgu afladakilerden hangisidir?

a. Odak uzakl
b. Netleme bilezii
c. Zoom yaps
d. Mercekler
e. Netleme sistemi
4. Afladakilerden hangisi, objektifin salad grntdeki nesnelerin boyutunun bymesine neden olur?
a. Odak uzaklnn ksalmas
b. Odak uzaklnn artmas
c. Diyaframn daralmas
d. Diyaframn genifllemesi
e. rtc hznn artmas
5. 50, 135, 200 mm. gibi belirli bir odak uzaklna sahip olan objektiflere ne ad verilir?
a. Genifl al objektifler
b. Sabit odak uzaklkl objektifler
c. Zoom objektifler
d. Makro objektifler
e. Deiflebilir objektifler
8. Odak uzaklklar dikkate alndnda, objektifleri birbirinden ayran en belirgin zellik afladakilerden
hangisidir?
a. Diyafram deeri
b. Alan derinlii
c. Bakfl as
d. Odaklama sistemi
e. rtc sistemi
9. Normal objektifin tanm iin kullanlan referans deeri afladakilerden hangisidir?
a. Grnt alannn diyagonal kfle uzunluu
b. Odak uzakl
c. Fotoraf makinesinin boyutu
d. Film yzeyinin eni
e. Film yzeyinin boyu
10. Afladaki odak uzaklklarndan hangisi, genifl al
objektifler iin kullanlabilir?
a. Uzun odak uzakl
b. Normal odak uzakl
c. Ksa odak uzakl
d. Makro odak uzakl
e. Deiflebilir odak uzakl
63
1. b
2. c
3. a
4. b
5. b
6. c
7. e
8. c
9. a
10. c
Brown, Blain. (2006). Sinematografi: Kuram ve Uygulama, (ev.Seluk Taylaner), Hil Yayn,stanbul,
Bobker, Lee R. (1974). Elements of Film. Second Edition. New York: Harcourt Brace Jovanovich, Inc.
Eyikan, Ayhan. (1973). Film Yapm-Ynetimi-Teknii.
Ankara: Ongun Matbaas,.
Jones, Peter. (1974). The Technique of The Television
Cameraman. London and New York: Focal Press.
Kl, Levend. (2007). Fotorafa Bafllarken. nc basm. Ankara: Dost Kitabevi Yaynlar.
Kl, Levend. (2010). Temel Fotoraflk. 2. Bask. Eskiflehir: Anadolu niversitesi Yay. No: 1929,
A..F.Yay No: 1010.
Millerson, Gerald. (2009). Televizyonda Yapm ve Ynetim. (ev. Deniz Yalm Kadolu) Ankara: Tur-Gen
Basm, Datm ve Yaynclk Ltd. fiti.
Vardar, Blent. (2000). Sinema ve Televizyon Grntsnn Temel eleri. stanbul: Beta Basm Yayn.
Zettl, Herbert. (1984). Television Production Handbook.
California: Wadsworth Publishing Company.
Optik yaplar fotoraf makineleri ve video kameralar iinde yaygn olarak kullanlr.
64
Optik Bakfl
Optik tarihin ok eski gnlerinden bu yana farkl flekillerde insan yaflam iinde yer almfltr.
Bir bilim mzesinden alnan bu fotorafta i bkey

yani ukur bir ayna grlyor. Grnt oluflumu ters
ve aslndan byktr.
Fotorafta ok genifl a da diyebileceimiz "balk

gz" objektif ile ekilmifl bir fotoraf grlyor.
65
3
OPTK BAKIfi
Amalarmz
N Normal odak uzaklkl objektiflerin grnt zelliklerini aklamak.

N Normal odak uzaklkl objektiflerin optik zellikleri ile fotorafya salad
kolaylklar aklamak.
N Normal odak uzaklkl objektif kullanmnn neden olduu snrllklar ve sorunlar aklamak.
Anahtar Kavramlar
Normal Odak Uzaklkl
Normal A
Bokeh Etkisi
Sabit Odak Uzakl

Asal Objektif
indekiler
Optik Bakfl
Normal Odak
Uzaklkl Objektifler
GRfi
NORMAL ODAK UZAKLIKLI
OBJEKTFLERN GRNT
ZELLKLER
OBJEKTF KULLANIMININ
SALADII KOLAYLIKLAR
OBJEKTF KULLANIMININ NEDEN
OLDUU SINIRLILIKLAR VE
SORUNLAR
Normal Odak Uzaklkl

Objektifler
GRfi
Fotoraf makinesi ve kamera kullanclar, ekim srasnda hangi malzemeleri
kullanacaklarna karar verirken, sahip olduklar bilgi birikiminden ve deneyimlerinden yararlanrlar. Bu srete karar verilmesi gereken konularn baflnda da
kullanlacak ekim format, flk kaynaklar, makine ya da kamera tr ve objektifler gelir.
alflmalarda, istenen ekimin teknik ve grsel niteliine uygun farkl objektifler kullanlr. rnein bir park iinde ekim yapmak istediimizi dflnelim.
ekim yapacamz park alannda birbirinden ok farkl konular bir arada yer
alacaktr. Bir bankta oturmufl sohbet eden iki kifli, imlerin zerine uzanmfl kitap okuyan bir kifli, bir heykelin yannda oturmufl resim yapan biri, park iinde
yryfl yapan ya da koflmaya kmfl birileri ve farkl urafllar iinde olan baflka
insanlarnda olduunu dflnelim.. Btn bu sz ettiimiz konu, nesne ve insanlar bu grnt alannn birer gesidir. flte fotorafnn burada karar vermesi gereken fley, bu nesne ve kiflilerin hangi lde ereve iinde yer alacadr. Fotoraf ok genel bir ereveyle herfleyi grntleyebilir ya da konunun bir blmn dikkate alabilir. ekilen fotoraf iinde bir kifli de yer alabilir birden fazla kifli de olabilir. Btn bu grntleme srecinde fotoraf bakfl asn belirlerken, kullanaca objektif trne de karar verir. Btn parkn grntlenecei
bir fotorafta ksa odak uzaklkl (genifl a) objektif kullanlmas gerekecektir.
Grntlemenin daha dar bir alan kapsayacan dflnrsek, normal odak
uzaklkl bir objektifin kullanlmas gerekecei aktr. Eer ekilecek fotoraf
genel ya da konunun genifl bir blmn deil de detayl bir grntlemeyi gerektiriyorsa, seilecek objektif uzun odak uzaklkl (telefoto) bir objektif olacaktr (Fotoraf: 3.1, 3.2 ve 3.3).
68
Optik Bakfl
Fotoraf 3.1
24 mm. objektifin
bakfl as.
Fotoraf 3.2
50 mm. objektifin
bakfl as.
Fotoraf 3.3
100 mm. objektifin
bakfl as.
69
3. nite - Normal Odak Uzaklkl Objektifler
NORMAL ODAK UZAKLIKLI OBJEKTFLERN

GRNT ZELLKLER
Normal odak uzaklkl objektifler, normal al objektifler olarak da tanmlanrlar.
Tanmdan yola karak, bu tr objektiflerin normal ya da normale en yakn grntler rettiini syleyebiliriz. Hi flphesiz ki bu tanma dayanarak dier objektiflerin normal olmadn dflnmeyiz. Buradaki normal szc, standart anlamna
gelmektedir. Normal ya da standart tanmlamas da, dorudan doruya, nesnelerin
insan gznn grp alglad biimiyle algland, grntlendii durumlar tanmlar. Hi flphe yok ki, normal dflnda kalan (ksa ve uzun odak uzaklkl) objektifler, grntleri insan gznn grd biimin dflnda alglar ve grntlerler. Hem ksa, hem normal, hem de uzun odak uzaklkl objektiflerin tamam iin
yaplabilecek ortam tanmlama, hepsinin sabit odak uzaklna sahip olmalardr.
Bu objektifler iin Asal Objektif (prime lens) tanmlamalar da kullanlr.
Her objektifte olduu gibi, normal odak uzaklkl objektiflerin de grnt
zerinde yaratt baz etkiler vardr. Bu etkiler teknik ve estetik anlamda farkllklara yol amaktadr. Bu nitenin ilk blmnde, szn ettiimiz teknik ve estetik etkilerin neler olduunu ele alacak, daha sonra da fotorafya
yarar ya da
SIRA SZDE
kolaylk salayan zellikler ile, sorun yaratan ve alflmay glefltiren zellikleri
inceleyeceiz.
D fi N E L M
SIRA SZDE
D fi N E L M
Bakfl As
Normal odak uzaklkl objektiflerde normal tanmlamasn veren
S O bir
R U lden sz
edildiini hatrlayacaksnz. Grntnn kaydedildii film ya da alglayc yzeyinin kfleden kfleye olan mesafesi, o grnt alan iin normal objektifin de odak
D Kolarak
K A T da tanmuzakln vermektedir. Kk format makinelerin 35 mm. format
landn hatrlayalm. Bu format iin kfleden kfleye uzunluk yaklaflk 43 mm.
SZDEkavramnn
olarak llr. Bu durumda 43 mm. odak uzaklkl objektif, SIRA
normal
merkezini de oluflturacaktr. Genel kabul gren anlayfl ise, yaklaflk 45 ya da 50
mm. odak uzaklna sahip olan objektifleri normal objektif olarak kabul etmekteAMALARIMIZ
dir. Grnt zelliklerini dikkate alrsak, bu lye yakn olan
ksa ve uzun odak
uzaklklarnn arasnda yer alan objektifleri normal odak uzaklkl olarak tanmlayabiliriz. Bunun iin de kalplaflmfl tanmlamalardan yararlanabiliriz. rnein bir
K T A P
zoom objektif satn almak istediinizde birok yerde karfllafltnz snflandrma
genellikle flyle olacaktr:
1. Ksa odak uzaklkl zoomlar,
TELEVZYON
2. Normal odak uzaklkl zoomlar,
3. Uzun odak uzaklkl zoomlar.
N N
http://www.sigmaphoto.com/shop/wide-angle-zoom-lenses
NTERNET
http://www.sigmaphoto.com/shop/standard-zoom-lenses
http://www.sigmaphoto.com/shop/telephoto-zoom-lenses
http://www.bhphotovideo.com/c/search?atclk=Category_SLR+Camera+Lenses&ci=
274&N=4288584247&cm_sp=Filters-_-Category-_-SLR_Camera_Lenses
Bu sralamada yer alan normal odak uzaklkl zoomlar iinde en ok bilinenlerinden biri, 35-70 mm. odak uzaklklarna sahip olandr. Bu durumda, 35 mm. ile
70 mm. arasnda kalan btn odak uzaklklarn kk boyutlu makineler iin normal odak uzakl olarak tanmlamak yanlfl olmaz.
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
70
Optik Bakfl
Ylma ve Boflluk Etkisi

Ylma ve boflluk etkisi, normal odak uzaklnda genellikle ok belirgin olmaz.
zellikle genifl alanlar grntleyen ekimlerde ylma etkisiyle hemen hemen
hi karfllafllmazken, yakn planda ve dar alanlarda yaplan ekimlerde az da olsa,
ylma alglanabilir. Boflluk etkisi ise gzmzn algladndan farkl olmayacaktr. Birbirinin ard sra yer alan nesnelerin aralarnda kalan boflluklar, gzle algladmzla ayn etkiyi verecek, ayn oranda alglanacaktr (Fotoraf: 3.4 ve 3.5). Bu
zellikleri nedeniyle normal odak uzaklkl objektiflerin zellikle tercih edildii
durumlar vardr. rnein birden fazla nesnenin bir arada grntlendii reklam ve
tantm fotoraflar, nesneler arasndaki boflluklarn nem kazand i mekan mobilya fotoraflarnda olabildiince normal odak uzakl kullanlmaldr. Bu objektiflerin nesnelerin birbirleriyle olan iliflkilerini en doal halleri, form ve perspektifleriyle grntlemesi, gereki bir gzlem ve alg oluflturmas asndan nemlidir.
Fotoraf 3.4
50 mm. ylma
etkisi yok.
Fotoraf 3.5
180 mm. ylma
etkisi belirgin.
71
Perspektif ve Oran
Doada bize yakn olan nesneler uzakta kalan nesnelerden daha byk ve ayrntl grnrler. Nesneler bizden uzaklafltka grnflleri gerek grnfllerinden
farkllaflarak klr. Bu farkllaflma temel olarak perspektif prensipleriyle tanmlanr. Perspektif; nesnelerin belli bir grfl noktasna gre, belli bir yzeye gerek
grntsyle aktarlmasdr. Bylelikle ikiboyutlu yzeyde boyutlu, derinlemesine grnfl salanabilir. Fotoraf, sinema ve televizyon ikiboyutlu yzeye sahiptir (genifllik ve ykseklik). Objektifler boyutlu dnyay ikiboyutlu bir alana
indirger.
Perspektif, grnt sanatlarnn hemen hemen hepsinde en nemli unsurlardan biridir ve grntde oluflan izgilerin ynne gre snflandrlr. Bunlar tek
kafll, iki kafll ve kafll perspektif olarak snflandrlabilir.
Normal odak uzaklkl ya da standart objektif olarak tanmladmz objektiflerle yaplan ekimlerde bakfl as ve perspektif n plan ve arka plan arasndaki en
hofl ve doal dengeyi verir. Normal odak uzaklkl objektifler, perspektif zerindeki etkisiyle de gereki grntleme yaplmas istenen durumlar iin idealdir. Grntlenen alann genifl ya da dar olmas herhangi bir etki yaratmazken, perspektif algsn arlkla hissettiren formlar, plak gzle alglandna en yakn biimde
grntlenecektir.
Bu doalln elde edilmesinde grntnn yatay ve dikey dzleminin film ya
da alglayc yzeyine paralellii nem kazanmaktadr. Normal odak uzaklkl objektifler perspektif zerinde her ne kadar nemli bir bozulma yaratmasa da, film
ya da alglayc yzeyinin grnt yzeyine paralel olmamas, al durmas, perspektifte bozulmalara yol aacaktr. Bu durumu rnekleyelim: Bunun iin bir binann fotorafn ekerken, makineyi yukarya doru eilimli tuttuumuzda binann
st tarafnn aflaya gre daha ince olduunu hatrlayalm. Bu incelme, binay sanki arkaya doru yklrmfl gibi gstererek rahatsz edici bir etkiye neden olabilir.
Makineden uzaklaflan nesnelerin klmesi bir yandan da perspektif algsn yaratmakta, grntye derinlik etkisini kazandrmaktadr.
Fotoraf 3.6
60 mm. mesafe
boyut fark
yaratyor.
72
Optik Bakfl
Normal odak uzaklkl objektiflerin kullanld ekimlerde oranlarda gze arpan bir deiflme ve bozulma alglanmaz. Ardflk objelerin yer ald bir grntde
makineye en yakn obje ile en uzaktaki objelerin birbirlerine olan oranlar gerekte olduundan daha farkl olmayacaktr. Bir fotorafta ndeki kifli ile arkadaki kiflinin beden byklklerini ele alalm: Bu fotorafta insan gznn perspektif gerekesiyle alglad bir oranlama vardr. ndeki kiflinin bedeni daha byk, arkadaki kiflinin bedeni daha kk alglanr (Fotoraf: 3.6). Aradaki mesafe arttka,
gz de bu oranlamay artrr. Normal odak uzaklkl objektiflerde bu oranlama insan gznn algladyla ayn olur.
Net Alan Derinlii

Net alan derinliini belirleyen ya da deifltiren nemli etkenden birinin, kullanlan objektifin odak uzakl olduunu hatrlayalm. Normal odak uzaklkl objektiflerle fotoraflanan alanlarda net derinlii de orta dzeyde gerekleflecektir. Buradaki orta dzey tanmlamasnn ksa ve uzun odak uzaklkl objektiflerle kyaslamadan ortaya ktn belirtmemizde yarar var. Buna gre, normal odak uzaklna sahip olan objektifler uzun odak uzaklkl objektiflerden daha fazla, ksa odak
uzaklkl objektiflerden daha az net alan derinlii salarlar. Biraz da bu zellikleri
nedeniyle gnlk standart kullanmn yan sra kent, cadde ve sokak fotoraflar ile
belgesel fotoraflar normal odak uzaklkl objektiflerle ekilir. Normal odak uzaklkl objektiflerin nemle belirtilmesi gereken bir zellii de, en genifl diyafram
aklklarn veren objektifler olmalardr. rnein 50 mm. objektiflerde bulunabilen 1:1.2 deeri ok byk bir diyafram akldr. Bu diyafram aklyla, yakn
planda ekilen bir fotorafta net alan derinlii yok denecek kadar az olabilir. Bu
durum zellikle portre, obje ekimleri ve sanat fotoraflar iin nemli lde ncelikli bir seenek oluflturabilir (Fotoraf: 3.7).
Fotoraf 3.7
70 mm. F: 2,8 Net
alan derinlii ok
az. ay filizi ne
kyor.
73
Net alan derinliini ok azaltabilen objektiflerle ekilen fotoraflarda zellikle

zemini oluflturan arka planlarda nemli lde netsizlik oluflur. Normal odak uzakl bu konuda da fayda salayabilmektedir. Bu netsizliin fotoraf dilindeki karflSIRA SZDE
l Bokeh etkisidir. Trkede netsizlik dzeyi olarak tanmlayabileceimiz
bu durum, netsizlii oluflturan alandaki dokunun fotorafa katt estetik nedeniyle zellikle tercih edilebilmektedir. Desenlerin oluflmasnda objektifin
diyafram sisD fi N E L M
temindeki yaprak saysnn etkili olmas, fazla yaprakl diyafram sistemine sahip
objektiflere de ilgiyi artrmaktadr. Diyafram yapraklar, fotoraflar arasnda bS O R U
ak szcyle de tanmlanmaktadr.
DKKAT
Gnmzde en son retilen objektiflerden birinde en genifl diyafram aklnda
1:1.2 deerinin de altna inilmifl, f/ 1: 0.95 deerine sahip objektif retilmifltir (Fotoraf: 3.8). ok
byk aklk olarak tanmlayabileceimiz diyafram deeri ile retilen
SIRAnormal
SZDE odak uzaklkl Leica Noctilux-M 50 mm. objektif, ABDde onbin USD zerinde bir fiyatla satfla sunulmufl durumda.
AMALARIMIZ
http://en.leica-camera.com/photography/m_system/lenses/5915.html
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
Fotoraf 3.8
K T A P
K T A P
50 mm. F:0,95
objektif
kullanmda.
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Ayklama
ya da dfl mekan ayrm olmakszn, fotoraf ekimlerinin en nemli aflamalarndan biri grntnn erevelenmesidir. Dier bir deyiflle, hangi nesnelerin grnt alanna dahil edilecei, hangilerinin ereve dflnda braklaca bu aflamada
belirlenir. Bir baflka deyiflle, ekimi yaplacak fotoraf iin kompozisyon oluflturmak, bir tr ayklama ifllemidir.
Genel bir grntnn iinden seim yapmak, istenmeyen nesneleri grnt
alannn dflnda brakmak, ayklama iflleminin bir parasdr.
Kaliteli bir grnt iin sabit odak uzaklkl bir objektif tercih etmek durumunda olduumuzda bu objektifin odak uzaklna karar vermemiz gerekir. ekimi yaplacak plan iin, normal odak uzaklkl bir objektif kullanmamz gerekebilir. Bu
objektifin ne kadar alan grecei, ne kadar alan grnt dflnda brakaca da,
objektifin en nemli ifllevlerinden biri olan ayklama zelliiyle gerekleflir. Ksa
74
Optik Bakfl
odak uzaklna sahip objektifler genellikle genifl alanlar grntledii iin, normal ve uzun odak uzaklkl objektiflerin ayklama zelliklerinin daha fazla olduu
aktr.
Nesne Hareketine Etkisi

Hareket halindeki konu ve nesnelerin alglanmas video ve fotoraf ekimlerinde
farkl zellikler taflrlar. Video zaten hareketli grnty de kaydedebildii iin ayrca deerlendirilmelidir. Fotorafta ise durum farkl gerekleflmektedir. Tek kareden oluflan fotoraf grnts, hareketli nesnelerin hareket hzlarn, ekim hzyla balantl olarak farkl biimlerde yanstr. ekimi yaplan nesne ya da konunun
hz, hareket yn ve uzakl bu hareketin grntye yansma biimini dorudan
etkileyecek ve belirleyecektir. Bu noktada nce hareket hzn, sonra da hareket
ynn ve uzakln tartflalm.
Hareketin hz nemlidir; bir insann yrmesi, koflar admla ilerlemesi veya
koflmas... Her biri ayr bir hz ieren bu eylemler, fotorafn ekim hzyla balantl olarak farkl grsel etkiler halinde grntlenirler. rnein 1/30 saniye rtc
hz ile, 10 metre uzaklkta hareket eden bir insann ekiminin yapldn dflnelim. Yryfl hareketi bu ekim hznda kolay alglanmaz, dolaysyla nesnenin hareketi dondurulabilir. Oysa, koflar adm hz 1/30 saniye ekim hznda alglanabilir ve nesnenin hareketinden kaynaklanan netsizlik (blur etkisi) az da olsa, fotorafta belirginleflir. Koflma hzn ele alrsak, nesnenin btnyle netsiz kaydedileceini syleyebiliriz. nk 1/30 rtc hz, normal odak uzaklkl bir objektifle
koflma hzn dondurmada yeterli olmaz.
Hareketin yn de doal olarak nemlidir; makineye paralel hareket eden bir
nesne, karfldan makineye doru hareket eden bir nesne ve apraz adan makineye hareket eden bir nesnenin hzlar farkl biimde alglanr (Fotoraf: 3.9, 3.10 ve
3.11.).
Fotoraf 3.9
Makineye paralel
hareketin etkisi.
75
Fotoraf 3.10
Makineye dik al
hareketin etkisi.
Fotoraf 3.11
Makineye 45 derece
hareketin etkisi.
Makine Hareketine Etkisi

Normal odak uzaklkl bir objektif kullanlarak yaplan bir fotoraf ekiminde ekimi yapan kifli de hareket halinde olabilir. Bu durumda fotoraf makinesinin hareket hz da dikkate alnmaldr. Grntnn net kaydedilmesi dier bir deyiflle
hareketin dondurulmas iin, hareket hz ile objektifin odak uzakl arasndaki
iliflki dikkate alnmaldr. Fotorafnn bir ara iinde bulunduunu ve ekimi
aratan yaptn varsayalm. Bu ara bir motosiklet ya da bisiklet olabilecei gibi,
bir otomobil ya da arazi arac olabilir. Bu durumda fotorafnn ara hzn, ekim
mesafesini ve objektifinin odak uzakln dikkate almas gerekir. Szgelimi bir
arazi arac iinde hareket halinde olan ve vahfli yaflam alanlarn grntleyen bir
76
Optik Bakfl
fotoraf, normal odak uzaklkl bir objektif kullanmak durumunda ise, ara hznn ok yksek olmamas gerekir. Hi flphesiz, konu mesafesi de hareketin alglanmasnda nem taflr. Fotorafnn 1/250 ya da 1/500 gibi hzl rtc deerlerini
kullanma flans yaratmak iin, diyafram ve ISO hz gibi dier deiflkenleri devreye sokmas gerekebilir. ekim hzn artrmak genellikle netlikte bir artfl salar.
Yksek ekim hzlarna ramen yakn planlarn net grntlenmesi ise mmkn
olmayabilir (Fotoraf: 3.12).
Fotoraf 3.12
Hareketli makine,
yakn planlar
netsiz.
Benzer durum, hava fotoraflnda da byk nem taflr. zellikle helikopter ile yaplan hava ekimlerinde fotoraf belirli blgelerde helikopterin konumunu korumasn, havada asl kalmasn isteyebilir. Bu durumda helikopterin sarsnts ok fazlalaflr. Bu da helikopter gvdesindeki sarsntnn fotorafy dolaysyla grnty titretmesi anlamna gelir. Hava ekimlerinde mmkn olabildiince normal odak uzaklkl objektiflerin tercih edildiini dikkate alrsak, fotoraf makinesinin sarsnty alglamamas iin yksek rtc hzlarnn tercih edilmesi gerektii aktr (Fotoraf: 3.13). Bu noktada zel bir etkiden sz etmek gerekir. Hem
nesnenin hem de fotoraf makinesinin hareketli olmas gereken durumlar olabilir.
Bu durumda makine rtc hz zellikle dflk tutularak zel etkiler elde edilir.
Obje ile makine hznn ayn olduunu varsayalm. rnein at zerinde giden bir
binici, otomobil ile takip edilerek grntleniyor olabilir. Bu durumda iki tarafn
da hz ayn olaca iin netsizlik yalnzca fonu oluflturan mekanda olacaktr ki, bu
zellikle tercih edilen bir grsel etki olarak tanmlanabilir.
77
Fotoraf 3.13
Yksek rtc
deeri ile
helikopterden
ekim, net sonu.
Video kameralar iin baflka bir hareket biimine zellikle deinmemiz gerekir.
Sinema ve video kameralaryla yaplan ekimlerde zaman zaman ray sistemi kullanlmaktadr. Kamera, yere dflenen bir ray sistemi zerinde tren gibi ilerleyerek
konuyu paralel bir konumda izler ve grntleme yapar (Fotoraf: 3.14). Kameralar normal odak uzaklkl objektiflerle bu ekimi yaptklarnda, grntledikleri
alanda oluflan hareket izleyiciyi rahatsz etmeyecek lde yavafl alglanr.
Fotoraf 3.14
Sinema kameras
ray sisteminde.
78
Optik Bakfl
NORMAL ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ

SALADII KOLAYLIKLAR
Fotorafnn gereki bir gzlemle grnty aktarmak iin kullanaca objektiflerin baflnda normal odak uzaklkl objektifler gelmektedir. Yarattklar alg insan
gznn algsna en yakn etkiyi saladndan, genel kullanm iin ok uygun objektifler olarak tanmlanabilir.
Grntye hem fazla yaklaflmann hem de uzak kalmann sorun yaratabilecei
durumlarda genellikle normal odak uzaklkl objektifler kulllanlr. Normal odak
uzaklkl, grntlemede herhangi bir nesnenin n plana karlmas gerektiinde nemli kolaylklar salayabilir. ok byk diyafram aklklarna sahip olabildikleri iin net alan derinliini nemli lde azaltabilen bu objektifler, n ve arka planda yaratabildikleri aflr netsizlik nedeniyle baz alflmalarda zellikle tercih edilirler. Netleme mesafesi asndan bakldnda da nemli bir kolaylk, normal objektiflerin ok yakn planlar netleyebilmesidir.
Normal odak uzakl kullanmnda perspektif algs normal deerlerde kalr.
Nesnelerin perspektif zelliklerinde ok byk deiflimler yaflanmaz.
Aralarnda mesafe bulunan nesneler, normal odak uzaklkl objektiflerle grntlendiklerinde oransal farkllklarn nemli lde korurlar.
Fotorafn aktard bilgi ve mesaj ierii ile ilgili olarak, doallk, gereklik gibi zellikler n plana karlmak istendiinde normal odak uzaklkl objektifler tercih edilmelidir. Bu tr objektiflerin optik etkileri, grntlenen konunun btn
doall ve plaklyla aktarlmasna nemli lde katk salarlar.
ekim yaplan mekann gerek fizik ve duygusal etkisinin bire bir aktarlmas
sz konusu olduunda, normal odak uzakl tercih edilmelidir. Bu nedenle belgesel alflmalarda bir ok fotoraf normal ve normale yakn odak uzaklkl objektifler kullanmakta, bu tr objektiflerin, belgeselin doasna daha uygun olduunu ifade etmektedirler (Fotoraf: 3.15).
Fotoraf 3.15
70 mm. Anzak
fiafak Ayini
Belgeselinden.
Normal odak uzaklkl objektifler, nesne hareketinin grntlenmesinin yan sra, kamera veya fotoraf makinesinin hareketli olmas gibi durumlarda da optik etkileri normallefltirmek, grnty sra dfllk etkisinden karmak amacyla tercih
edilebilirler.
Normal odak uzaklkl objektifler ok byk diyafram aklklar sunarlar. Bu
yzden de zellikle flk koflullarnn iyi olmad, dier bir deyiflle zayf flkl ya da
karanlk ortamlarda yaplan ekimleri nemli lde kolaylafltrr, sehpa kullanmadan fotoraf ekebilmeye olanak salarlar.
Normal objektifler, grsel olarak ok gsteriflli deildirler. Bu yzden grntlenen ile grntleyen (fotoraf-model) etkileflimine daha az yol aarlar. Dier
bir deyiflle, sradan bir makine grnts saladklar iin grntlenen kiflilerin
daha doal grnt verebilmelerine katk saladklar dflnlebilir. Ayn durum,
ksa odak uzaklkl objektifler iin de geerlidir.
Normal objektiflerin nemli zelliklerinden bazlarn da taflma ve kullanm
kolayl, performans, boyut ve optik kalite gibi unsurlar oluflturmaktadr. zellikle hzl alflmay ve hzl hareket etmeyi gerektiren ortamlarda bir objektifin taflnabilirlii ve kullanm kolayl da nemlidir. Optik kalite sz konusu ise, elde edilen sonu asndan bakldnda, normal objektiflerin en kaliteli optik sistemlere
sahip olduu sylenebilir.
Bakfl asna gre snflandrdmz ksa ve uzun odak uzaklkl objektiflerin
yan sra, normal odak uzaklna sahip objektiflerin asal, yani sabit odak uzaklkl objektif olarak da tanmlandn belirtmifltik. Sabit odak uzaklkl objektiflerin
bir baflka yararl ortak zellii de, flk geirgenliklerinin deiflebilir odak uzaklkl
objektiflere gre daha fazla olmas ve daha yakn alanlara net yapabilme yetenekleridir. Bu optik kalite ieren zelliin yannda belirtilmesi gereken bir baflka zellik de, sabit odak uzaklnn, yksek derecede keskin grntler ve en az optik
bozunum anlamna gelmesidir.
Objektif keskinlii birden fazla kriterin belirledii bir zellik olmakla beraber,
bir mm. alanda grntlenebilen izgi saysyla tanmlanmaktadr. Yksek keskinlik barndran objektiflerin bir mm. iinde 80 ile 100 izgiyi ayrma gc olduu
belirtilse de, bu ok zor eriflilebilecek bir dzey olarak tanmlanabilir. Genel bir tanmlamayla mm.de 70-80 civarnda izgi ayrtedebilen bir objektif keskin olarak
tanmlanabilir. Bu gsterge zellikle normal odak uzaklnda doru alflmaktadr.
Uzun ve ksa odak uzaklklarnda keskinlik ls dfler. Keskinliin en yksek
oranda elde edilmesi iin, en ak diyafram deerinin iki durak kslarak kullanlmas nerilir. Buna gre 2.8 diyafram aklna sahip bir objektifin 5.6 diyaframda en iyi performans sergiledii sylenebilir.
NORMAL ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ

NEDEN OLDUU SINIRLILIKLAR VE SORUNLAR
Normal odak uzaklkl objektiflerin baz alflmalarda yetersiz kald, optik zellikleri nedeniyle kullanmda zorluklara ve snrllklara neden olduu da sylenebilir. Normal objektiflerin kullanmnda ortaya kan zorluklar ve snrllklar flyle sralanabilir:
Normal odak uzaklkl objektiflerle alflrken genifl olmayan bir ayla grntleme yaplmaktadr. Bu nedenle, objektifin salad bakfl as zaman zaman
yeterli olmayabilir. Bu da zellikle kapal mekanlarda fotoraf iin nemli bir
79
80
Optik Bakfl
kstllk yaratabilmektedir. Bakfl asnn yeterli olmad durumlarda fotoraf

geriye doru hareketle asn geniflletebilir. Fakat kapal mekanlarda genellikle
geriye doru hareket mmkn olmaz. Duvarlar ya da yapy taflyan kolonlar gibi mimari unsurlar, fotoraflanabilen alan snrlandrrlar. Bu tr durumlarda normal odak uzaklkl objektifler yetersiz kalabilmektedir (Fotoraf: 3.16, 3.17 ve
3.18).
Fotoraf 3.16
50 mm. objektif.
Snrl i mekanda
yetersiz bakfl
as.
Fotoraf 3.17
14 mm. objektif ile
ayn noktadan
bakfl as.
81
Fotoraf 3.18
14 mm. objektif ile
farkl noktadan
bakfl as.
zellikle saysal fotorafla ortaya kan kk boyutlu (APS-C) alglayclar, yetersiz grnt alan sorununun daha fazla yaflanmasna neden olmaktadr. Bir ok
makinenin tafld bu zellik nedeniyle normal odak uzaklkl objektifler, uzun
odak uzaklkl gibi alglanmaktadr. Bu, bakfl asnn daralmas anlamna gelir. Sorun btn objektifler iin geerli olmakla beraber, en ok normal ve uzun odak
uzaklkl objektifler iin geerlidir. Bu, uzun odak uzakl gereken durumlarda
ise, olumlu bir zellie dnflmektedir. Bir baflka olumlu zellik de, objektif merkezinin dflnda kalan kenar blmler kullanlmad iin daha kaliteli grnt elde edilebilmesidir.
82
Optik Bakfl
zet
N
A M A
Normal odak uzaklkl objektiflerin grnt

zelliklerini aklamak.
Fotoraf makinesi ve kamera kullanclar, ekim
srasnda hangi malzemeleri kullanacaklarna karar verirken, sahip olduklar bilgi birikiminden
ve deneyimlerinden yararlanrlar. Bu srete karar verilmesi gereken konularn baflnda da kullanlacak ekim format, makine ya da kamera
tr ve objektifler gelir.
alflmalarda istenen ekimin teknik ve grsel
niteliine uygun farkl objektifler kullanlr. Normal odak uzaklkl objektifler, normal al objektifler olarak da tanmlanrlar. Tanmdan yola
karak, bu tr objektiflerin normal ya da normale en yakn grntleri rettiini syleyebiliriz. Hi flphesiz ki bu tanma dayanarak dier
objektiflerin normal olmadn, baflka bir deyiflle anormal olduunu dflnmeyiz. Buradaki
normal szc, standart kavramna gnderme
yapmaktadr.
Her objektifte olduu gibi, normal odak uzaklkl objektiflerin de grnt zerinde yaratt baz
etkiler vardr. Bu etkiler teknik ve estetik anlamda farkllklara yol aarken, bir blm olumlu,
bir blm olumsuz olarak tanmlanr.
Ylma ve boflluk etkisi, normal odak uzaklnda genellikle ok belirgin olmaz. zellikle genifl
alanlar grntleyen ekimlerde ylma etkisiyle hemen hemen hi karfllafllmazken, yakn
planda ve dar alanlarda yaplan ekimlerde ok
az da olsa, ylma gzlenebilir. Boflluk etkisi ise
doal olarak, gzmzn algladndan farkl
olmayacaktr.
Normal odak uzaklkl ya da standart objektif olarak tanmladmz objektiflerle yaplan ekimlerde bakfl as ve perspektif n plan ve arka
plan arasndaki en hofl ve doal dengeyi verir.
Normal odak uzaklkl objektifler, perspektif zerindeki etkisiyle de gereki grntleme yaplmas istenen durumlar iin idealdir.
Normal odak uzaklkl objektifler perspektif zerinde her ne kadar nemli bir bozulma yaratmasa da, film ya da alglayc yzeyinin grnt yzeyine paralel olmamas, al durmas, perspektifte bozulmalara yol aacaktr.
Net alan derinliini belirleyen ya da deifltiren

nemli etkenden birinin, kullanlan objektifin
odak uzakldr. Normal odak uzaklkl objektiflerle fotoraflanan alanlarda net derinlii de orta
dzeyde gerekleflecektir.
Buna gre, normal odak uzaklna sahip olan
objektifler uzun odak uzaklkl objektiflerden daha fazla, ksa odak uzaklkl objektiflerden daha
az net alan derinlii salarlar.
ya da dfl mekan ayrm olmakszn, fotoraf
ekimlerinin en nemli aflamalarndan biri grntnn erevelenmesidir. Dier bir deyiflle,
hangi nesnelerin grnt alanna dahil edilecei,
hangilerinin ereve dflnda braklaca bu aflamada belirlenir. Bu uygulama ayklama ifllemi
olarak tanmlanr.
Tek kareden oluflan fotoraf grnts, hareketli nesnelerin hareket hzlarn ekim hzyla balantl olarak farkl biimlerde yanstr. ekimi
yaplan nesne ya da konunun hz, hareket yn
ve uzakl bu hareketin grntye yansma biimini dorudan etkileyecek ve belirleyecektir.
Nesne hareketinin hz nemlidir; bir insann yrmesi, koflar admla ilerlemesi veya koflmas gibi. Her biri ayr bir hz ieren bu eylemler, fotorafn ekim hzyla balantl olarak farkl grsel
etkiler halinde grntlenirler.
Hareketin yn de doal olarak nemlidir. Makineye paralel hareket eden bir nesne, karfldan
makineye doru hareket eden bir nesne ve apraz adan makineye doru hareket eden bir nesnenin hzlar farkl biimde alglanr. Normal odak
uzaklkl bir objektif kullanlarak yaplan bir fotoraf ekiminde ekimi yapan kifli de hareket
halinde olabilir. Bu durumda fotoraf makinesinin hareket hz da dikkate alnmaldr.
Fotoraf bir ara iinden ekim yapyor olabilir. Bu ara bir motosiklet, bisiklet, ya da arazi
arac olabilir. Bu durumda fotorafnn ara hzn belirlerken, ekim mesafesini ve objektifinin
odak uzakln dikkate almas gerekir.
Hem objenin hem de fotoraf makinesinin hareketli olmas gereken durumlar olabilir. Bu durumda makine rtc hz zellikle dflk tutularak zel etkiler elde edilir. Nesne ile makine hznn ayn olduunu varsayalm. rnein at ze-
rinde giden bir model, otomobil ile takip edilerek grntleniyor olabilir. Bu durumda iki tarafn da hz ayn olaca iin netsizlik yalnzca fonu oluflturan mekanda olacaktr ki, bu zellikle
tercih edilen bir grsel etki olarak tanmlanabilir.
N
A M A
Normal odak uzaklkl objektiflerin optik zellikleri ile fotorafya salad kolaylklar aklamak.
Fotorafnn gereki bir gzlemle grnty
aktarmak iin kullanaca objektiflerin baflnda
normal odak uzaklkl objektifler gelir.
Grntye hem fazla yaklaflmann hem de uzak
kalmann sorun yaratabilecei durumlarda genellikle normal odak uzaklkl objektifler kullanlr.
ok byk diyafram aklklarna sahip olabildikleri iin net alan derinliini nemli lde
azaltabilen bu objektifler, n ve arka planda yaratabildikleri aflr netsizlik nedeniyle zellikle
tercih edilmektedirler.
Fotorafn aktard bilgi ve mesaj ierii ile ilgili olarak doallk, gereklik gibi zellikler n plana karlmak istendiinde normal odak uzaklkl objektifler zellikle kullanlmaldr. zellikle
belgesel alflmalarnda, insan evresiyle birlikte
grntlemeyi amalayan portre alflmalarnda
en nemli optik destei oluflturan objektifler genellikle normal odak uzaklkl objektiflerdir.
ok byk diyafram aklklar sunduklar iin
normal odak uzaklkl objektifler zellikle flk
koflullarnn iyi olmad, dier bir deyiflle zayf
flkl ya da karanlk ortamlarda nemli lde
kolaylk salayabilirler.
N
AM A
83
Normal odak uzaklkl objektif kullanmnn neden olduu snrllklar ve sorunlar aklamak.
Normal odak uzaklkl objektiflerle alflrken genifl olmayan bir ayla grntleme yaplmaktadr. Bu nedenle, objektifin salad bakfl as
zaman zaman yeterli olmayabilir. Bu da zellikle kapal mekanlarda fotoraf iin nemli bir
kstllk yaratabilmektedir.
Bir ok makine kk boyutlu alglayclar kullanmaktadr. Bu zellik nedeniyle normal odak
uzaklkl objektifler, ksa odak uzakl gibi alglanmaktadr. Bu da bakfl asnn daralmas anlamna gelir ve zaman zaman sorun oluflturabilir.
84
Optik Bakfl
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi ekim ncesi srete ncelikle karar verilmesi gereken konulardan biri deildir?
a. ekimde kullanlacak format
b. Iflk ve flk kayna
c. ekimin yaplaca makine
d. Fotorafn ifllenecei yazlm
e. Kullanlacak objektifler
6. Normal odak uzaklkl zoom objektifler iinde en

ok bilineni afladakilerden hangisidir?
a. 10-20 mm.
b. 12-24 mm.
c. 28-200 mm.
d. 35-70 mm.
e. 35-200 mm.
2. Fotoraf ekimlerinde kullanlacak objektiflerin, istenen ekimin hangi niteliine uygun olmas gerekir?
a. Teknik ve estetik
b. Format
c. znrlk
d. Bask boyutu
e. Mimari nitelik
7. Afladaki objektiflerden hangisi, nesnelerin birbirleriyle olan iliflkilerini doal form ve perspektifleriyle grntlemesi, gereki bir gzlem ve alg oluflturmas
asndan nemlidir?
a. 21 mm.
b. 24 mm.
c. 50 mm.
d. 100 mm.
e. 200 mm.
3. Fotoraf, grntleme srecinde bakfl asn belirlerken, afladakilerden hangisine ncelikle karar
vermek durumundadr?
a. Objelerin konumuna
b. Ufuk izgisinin konumuna
c. Objektif trne
d. Alglayc trne
e. Alglayc duyarlk hzna
4. Normal odak uzaklkl objektiflerle ilgili afladaki
ifadelerden hangisi her koflulda kesin doru olarak
kabul edilir?
a. Normal al objektiflerdir.
b. Yksek znrlk zelliine sahiptir.
c. Grnt kalitesi ok yksektir.
d. 50 mm. odak uzaklna sahiptir.
e. En parlak objektiflerdir.
5. Grntnn kaydedildii film ya da alglayc yzeyinin kfleden kfleye olan mesafesi, o grnt alan
iin normal olarak kabul edilen objektifin hangi ayrdedici temel zelliini vermektedir?
a. Parlaklk dzeyini
b. Bakfl asn
c. Odak uzakln
d. Odak arpann
e. En ak diyafram deerini
8. ekilecek grntnn erevelenmesi, dier bir deyiflle, hangi nesnelerin grnt alanna dahil edilecei,
hangilerinin ereve dflnda braklacana karar verilmesine ne ad verilir?
a. Zoom yapma
b. Grnt yaklafltrma
c. Pan yapma
d. Maskeleme
e. Ayklama
9. Normal odak uzaklna sahip olan objektifler, afladaki objektiflerin hangisiden daha fazla net alan derinlii salar?
a. Uzun odak uzaklkl objektiften
b. Ksa odak uzaklkl objektiften
c. PC objektiften
d. Balkgz objektiften
e. Sarsnt nleyici sistemli objektiften
10. Grntye hem fazla yaklaflmann hem de uzak
kalmann sorun yaratabilecei durumlarda genellikle
afladaki objektiflerden hangisi kulllanlr?
a. ok ksa odak uzaklkl objektifler
b. Ksa odak uzaklkl objektifler
c. Normal odak uzaklkl objektifler
d. Uzun odak uzaklkl objektifler
e. Makro zellikli objektifler
85

1. d
2. a
3. c
4. a
5. c
6. d
7. c
8. e
9. a
10. c
A..F.Yay No: 1010.
Kelby, Scot. Dijital fotorafnn el kitab. (ev. Mehmet
Gmleki) Alfa Yaynlar. 2010. stanbul.
Laytin, Peter. Creative camera control. Focal Press. 2001.

ABD.
London, Barbara ve Stone, Jim.. A short course in Photography, Pearson Prentice Hall, 2006. ABD.
Peterson, Bryan. Learning to see creatively. Amphoto
Books, 2003, ngiltere.
Fotoraf Kaynakas
Fotoraf 3.1, 3.2, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6, 3.7, 3.9, 3.10,
3.11, 3.12, 3.13, 3.14, 3.15, 3.16, 3.17, 3.18:
Hseyin Erylmaz.
Farkl amalara ynelik olarak eflitli objektifler kullanlmaktadr.
86
Optik Bakfl
Seilmifl Fotoraflar
HSEYN ERYILMAZ. 23 Nisan Trenlerinden. Eskiflehir.
HSEYN ERYILMAZ. Pala smet. Eskiflehir.
HSEYN ERYILMAZ. avdarhisar/Ktahya.
HSEYN ERYILMAZ. Uluslararas Eskiflehir Festivalinden.
87
88
Optik Bakfl
HSEYN ERYILMAZ. Uluslararas Eskiflehir Festivalinden.
HSEYN ERYILMAZ. Glyaz/Bursa.
HSEYN ERYILMAZ. Hasanbouldu-Kazdalar/Balkesir.
89
90
Optik Bakfl
HSEYN ERYILMAZ. Haydarpafla/stanbul.
HSEYN ERYILMAZ. Kurflunlu fielalesi/Antalya.
HSEYN ERYILMAZ. Oylat/Bursa.
91
4
OPTK BAKIfi
Amalarmz
odak uzaklkl objektiflerin grnt zelliklerini aklamak.

N Ksa
Ksa
odak uzaklkl objektiflerin optik zellikleri ile fotorafya salad
N kolaylklar
aklamak.
Ksa
odak
uzaklkl
N lar aklamak. objektif kullanmnn neden olduu snrllklar ve sorun-
Anahtar Kavramlar
Ksa Odak Uzaklkl Objektif
Genifl A
Sper Genifl A
Optik Etki
Optik Bozunum
Parasoley
indekiler
Optik Bakfl
Ksa Odak Uzaklkl

Objektifler
GRfi
KISA ODAK UZAKLIKLI
OBJEKTFLERN GRNT
ZELLKLER
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF
KULLANIMININ SALADII
KOLAYLIKLAR
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF
KULLANIMININ NEDEN OLDUU
SINIRLILIKLAR VE SORUNLAR
Ksa Odak Uzaklkl

Objektifler
GRfi
Ksa odak uzaklkl objektiflerin, etkili kullanmnn genellikle zor renilen objektif tr olduunu syleyebiliriz. Genifl al, hatta ok genifl al alanlarn grntlenmesi, ksa odak uzaklkl objektiflerle yaplr. Genifl alanlarn grntlenmesi
ok zor bir ekim tr olarak grnmese de, genifl al objektifleri doru ve etkin
biimde kullanmak zordur. En kk hatann bile ok kolay bir flekilde grnmesi ve dikkat ekmesi, bu zorluu oluflturan etkenlerin baflnda gelir. Makinedeki
ok kk bir eimin bile, grntdeki perspektifin aflr bozulmasna yol aabilecei dikkate alnrsa, yaflanabilecek sorunun boyutu net olarak anlafllacaktr.
Hem i hem de dfl mekanda yaygn olarak kullanlan genifl al objektifler,
zellikle hareket alannn kstl olduu i mekanlarda zm salarlar. Dfl mekan
kullanmnda ise zaman zaman sorunlar yaratabilir.
Birok fotoraf, dfl mekan ekimlerinde daha doygun renkler ve koyu bir
gkyz mavisi elde etmek amacyla polarize filtre kullanmay tercih eder. Bunun
yansra, genifl a objektif ve polarize filtrenin bir araya gelmesi, ekilen grntde sorunlar yaratabilir. Ksa odak uzakl, polarize filtrenin oluflturduu koyu gkyz grnts iine ak tonlu alanlar da yerlefltirecek kadar genifl alan grebilen bir objektif trdr (Fotoraf: 4.1).
Fotoraf 4.1
Genifl a objektif
ile kflelerde
polarize filtre
kararmas.
94
Optik Bakfl
Her ne kadar kullanmnda sorunlar yaflansa da, genifl al objektifler, yarattklar grsel etkiler nedeniyle fotoraflar iin vazgeilmez optik malzemelerdir. Bu
blmde, ksa odak uzaklkl objektiflerin optik zellikleri araclyla yaratt estetik zellikler ele alnacak, ksa odak uzaklnn ortaya koyduu kolaylk ve zorluklar tartfllacaktr.
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTFLERN GRNT

ZELLKLER
Bakfl As
Ksa odak uzaklkl objektifler fotoraflarn vazgeilmez aralarndan biridir. Normal odak uzaklnn verdii gereki algyla yetinmeyen ya da yetinmek istemeyen fotoraf, en az bir ksa odak uzaklkl objektifi antasndan hibir zaman
ayrmaz. Olanakl olduu halde, birden fazla ksa odak uzaklkl objektif edinmek
isteyen fotoraflar, bu objektiflerin grnt zerinde oluflturduu etkiden vazgeemezler ve yerine gre farkl etkiler veren geni a ya da ok genifl al objektifler kullanrlar.
Ksa odak uzaklkl objektiflerin genifl a olarak tanmlanmas da, aslnda bakfl
asyla ilgili ipularn vermektedir. Normal objektiflerin yeterli olamad durumlarn
baflnda, fotoraflarn grntlemek istedikleri alann tamamn ereveye alamadklar durumlar gelmektedir. Normal objektifin verdii gereki etki, bu tr durumlarda ikinci planda kalmaktadr. Grntlenmek istenen alann tamamn grmek, objektifin bakfl asnn yeterli olmasyla mmkn olabilir. Doa fotoraflarnn ekiminde genifl alanlarn grntlenmesinde kullanlan ksa odak uzakl, i mekanlarda daha etkin kullanlabilir. rnein bir mimari yapnn i mekan fotoraflarnn ekimi, ancak ksa odak uzaklkl objektif seeneklerinin etkin kullanmyla baflarl bir
alflmaya dnflebilir. Mimari yapnn etkileyici bir flekilde fotoraflanmas iin genel
grnmler, bina iindeki boflluklar doru grntlenmelidir. Bu objektiflerin bakfl
alarnn genifl olmas, istenen fotoraflarn elde edilmesini kolaylafltrr.
Kk boyutlu (35 mm.) fotoraf makinelerinde kullanlan 20 ya da 21 mm., 24
ve 28 mm. gibi objektifler bakfl alar itibariyle, genifl alanlarn fotoraflanmasnda kullanlrlar. Bu objektiflerin verdikleri etkiyi daha abartarak verebilen baflka ksa odak uzaklkl objektifler de vardr. Bunlar sper genifl a olarak tanmlanan
ve bakfl alaryla ok genifl alanlar grntleyebilen objektiflerdir. Odak uzaklklarnn saysal deerleri ise, 10 mm., 12mm., 14 mm. veya 15 mm. olabilir. 12 mm.
objektifin bakfl as 122 derecelik bir alan grntleyebilir. 15 mm. odak uzakl ile 110.5 derecelik bir bakfl as elde edilebilirken, 17 mm. bir objektif ile 103.7
derecelik a grntlenebilir. ok genifl al olarak tanmladmz bu objektiflerin optik etkileri insan algsn zorlayabilecek denli abartldr. ok genifl al objektiflerin bir adm tesi ise, balkgz adyla bilinen ve insan algsyla dorudan
rtflmeyecek denli abartl biim bozukluklar yaratan objektiflerdir. Balkgz
objektif iin verebileceimiz rnek, 6 mm., 8mm. ya da 10 mm. odak uzaklna
sahip bir objektif olabilir. 8 mm. objektifin bakfl as, 180 derecelik bir alan grntleyebilecek kadar genifltir.
Ylma-Boflluk
Genifl a ya da ksa odak uzaklkl olarak tanmladmz objektiflerle ekilen fotoraflarda ylma etkisi alglanmaz. Tersine, bu fotoraflarda boflluklar daha baskn ve grntye egemendir.
95
4. nite - Ksa Odak Uzaklkl Objektifler
Fotoraf iinde yer almfl nesnelerin skflmad, st ste binmedii grntler

reten ksa odak uzaklkl objektifler, nesnelerin arasndaki boflluklar olduundan
daha fazla gsterirler. Uzun odak uzaklkl objektiflerin grntde oluflturduklar
skflklk ksa odak uzaklnda serbestlie dnflr.
nsanlarn masalarda oturduu bir kafede ya da yemek yedii bir lokantada ksa odak uzaklkl bir objektifle fotoraf ektiimizi dflnelim. Masalarn arasndaki boflluklar normalde olduundan daha fazla grnd iin, insanlarn birbirlerinden hi etkilenmeden, rahatsz olmadan yemek yediklerini dflnebiliriz. Oysa
ayn fotoraf normal ya da uzun odak uzaklkl bir objektifle ekilirse, alg tamamen deiflir; bu tercih, fotorafta skflk bir yerleflim hissi yaratr. Byle bir fotoraf insanlarn oturduklar masalarn birbirlerine ok yakn olduunu, konuflmalarnn yan masadan rahata duyulabildiini dflndrebilir. Bu fotorafn lokanta gibi, sosyal bir mekann tantm iin ekildiini dflnrsek, yaratacamz algnn
sonularnn bizi nereye gtrecei aktr.
Perspektif ve Oran
Ksa odak uzaklkl objektiflerin perspektif ve oran zerindeki etkisi ok arpcdr.
Bu etki araclyla yaratmak istediimiz atmosferi en iyi biimde yaratabilir, mesajmz da son derece etkili bir flekilde iletebiliriz. Btn bunlar yaparken de ok estetik grntler retebiliriz. Yeter ki objektifin optik etkisi doru kullanlabilsin.
Ksa odak uzaklnn yaratt genifl ya da yerine gre ok genifl bakfl as, perspektif etkisiyle birlikte ok etkileyici bir derinlik hissi yaratabilir. Bu derinlik etkisi
kullanlrken, nesnelerin birbirlerine gre oranlar da kontrol altnda tutulduu taktirde etkili fotoraflar elde edilebilir. Fotoraf ncelikle gstermek istedii nesne ya da
nesneleri kompozisyon esaslarn da dikkate alarak n planda konumlandrrken arka planda da ok genifl ve grlebilir bir alana sahip olduunun farknda olmaldr.
n planda yer alan insan ya da nesneler fotorafn dikkat merkezini olufltururken, arka plan28 mm. PC Objektif kullanm.
da, perspektif sayesinde grnebilir olan genifl
bir alan ortaya kar. Bu alan, fotorafnn aktarmak istedii mesaj ya da bilgileri konumlandraca ve izleyiciye gsterebilecei genifl bir sergi
alan gibidir. Fotoraf gren gzler n plan ncelikle alglarken, bilinli ya da bilinsiz olarak
arka plan da alglar. Bu teknik, reklam fotoraflnda ok fazla kullanld gibi, dolayl yoldan tketiciyi verilmek istenen mesajlar da ereve iine yerlefltirme frsat yaratr.
Ksa odak uzaklkl objektifler grlebilir alan genifllettii iin mimari fotoraf ekimlerinde
bozulma eiliminde olan perspektifin kontroln de kolaylafltrr. Ksa odak uzaklkl objektiflerin iinde snflandrlan PC (Perspective Control) objektifleri zellikle mimari ekimlerde
nemli iflleve sahiptir. Kaydrma (Shift) zelliine sahip olan bu objektifler, krkl makinelerin, krkleri sayesinde yarattklar kaydrma
hareketiyle perspektif dzeltme etkilerini taklit
ederler. Yksek bina ekimlerinde zellikle kul-
Fotoraf 4.2
96
Optik Bakfl
lanlan bu objektifler genifl bakfl asna sahip olmalar nedeniyle hem az perspektif bozukluu yaratrlar, hem de kendi yaplarnda kayma yaratlmasna izin vererek perspektifin kontrol edilebilmesine olanak salarlar (Fotoraf: 4.2, 4.3 ve 4.4).
Fotoraf 4.3
Genifl a objektifin
perspektif etkisi.
Bina arkaya eik.
Fotoraf 4.4
28 mm PC Objektif
ile perspektif
dzeltme sonucu.
Net Alan Derinlii

Ksa odak uzaklkl objektifleri net alan derinlii balamnda deerlendirdiimizde, net alan derinliini artran etkiye sahip olduunu syleyebiliriz. Net alan derinliini belirleyen nemli etkenden birinin odak uzakl olduu bir ok bafllk altnda anlatlmaktadr. Normal odak uzaklkl objektiflerden daha fazla net alan derinlii veren ksa odak uzaklkl objektifler bu yzden netleme sorununun en az
yafland objektif grubunu oluflturmaktadr. Genifl a objektiflerde bakfl alar
geniflledike, net alan derinliinin de artt grlr. Genifl a objektiflerin netleme bileziklerinin zerindeki mesafelerin aras bu nedenle ok ksadr. ok kk
netleme hareketleriyle ok genifl derinlikte netlik grntlenebilmektedir. ekim
97
yaplan alanda bulunan nesne ya da insanlarn kk yer deifltirmeleri netlikte

belirgin bir deiflim yaratmayaca iin fotorafnn bu konuya da dikkatini vermesi gerekmez.
Net alan derinliinin fazla olmas, ksa odak uzaklkl objektiflerin zellikle belirli bir derinlie sahip konularn fotoraflanmasnda ok etkili olmasn salar. rnein bir snf iinde, bir izleyici tribnnde ok yakndan fotoraf ekilse bile, en
nden en arkaya doru btn sralarn belirgin bir flekilde net olduu grlebilir
(Fotoraf: 4.5).
Fotoraf 4.5
14 mm. F:2.8 genifl
a ile ileri dzeyde
net alan derinlii.
Gsteri ve tren yryfl gibi bir konularda bile, arka plana doru mesafe arttka, ksa odak uzaklnn salad net alan derinlii de artar; orta blme netleme yaplarak ekilen bir fotorafta hem n hem de arkada bulunan gruplar net
grntlenebilir. Bununla birlikte belirtmek gerekir ki, fotoraf byle durumlarda ksa odak uzaklnn etkisiyle yetinmeyecek, diyafram etkisini de devreye sokarak, ksk diyafram deerleriyle net alan derinliini en yksek dzeye taflmak isteyecektir.
Ayklama
Fotoraf ekimi yaparken kompozisyon oluflturmay ya da genel bir grntnn
iinden seim yapmay ve istenmeyen nesneleri grnt alannn dflnda brakmay ayklama ifllemi olarak tanmlamfltk. Ksa odak uzaklkl objektifler, ayklama
asndan en az iflleve sahip objektifler olarak tanmlanabilir. Ksa odak uzaklkl
objektiflerin ok genifl alanlar grntleyebilmesi, fotorafnn grnt zerinde
uygulamak isteyebilecei ayklamay glefltirir.
Genellikle dfl mekan manzara fotoraflarnn ekiminde baflarl sonular veren
ksa odak uzakl, ayklama sz konusu olduunda zaman zaman sorun yaratabilir. Fotorafnn genifl bir alan iinde hangi alan ve nesneleri ereve iine alaca, hangilerini ereve dflnda brakacana karar vermesi genellikle kolaydr, ancak bunun ksa odak uzaklnda uygulanmas zorluk yaratabilir. nk objektifin
istenmeyen baz alan ya da nesnelerden uzaklaflmas, baflka alan ve nesnelerin grntye girmesi anlamna gelecektir. Bu da, sabit odak uzaklna sahip genifl a
98
Optik Bakfl
objektiflerle alflrken, fotorafnn bulunduu yeri ve konuya olan asn deifltirerek ereve oluflturmasn, ayklama yapmasn gerektirebilir.
Genifl a objektifler fazladan alan grntledikleri iin, istenmeyen bir ok
nesne ve alann grntye girmesi kanlmazdr. Bu sorun gnmzde zellikle
saysal fotoraf ifllenen yazlmlar sayesinde afllabilmektedir. stenmeyen nesneler
grnt alanndan karlmakta, grnt ve nesne birlefltirme ya da eklemeyle sorun zlmeye alfllmaktadr.

Fotoraf grntleri fotorafn, diyafram ve rtc etkileri ile film ya da alglayc
hz gibi kendine zg dinamikleri sayesinde ok farkl ve zel bir estetik doaya
sahiptir. Hareketli nesnelerin hareket hzlar da bu dinamiklerin etkilerini belirleyen ve deifltiren unsurlardr.
ekimi yaplan nesne ya da konu hznn, hareket yn ve uzaklnn grntnn yapsn dorudan etkilediine nceki rneklerimizde deinmifltik. Hareketin hz, her zaman ve her objektif tr iin nemlidir. rtc sresinin uzun olmas durumunda zellikle yakndaki nesnelerin hareketi dondurulamayabilir. Nesnenin makineye olan mesafesi, ayrdedici bir etki oluflturabilir (Fotoraf: 4.6).
Fotoraf 4.6
Genifl ada yakn
ve uzak hareketin
alglanmas.
Normal odak uzaklkl objektiflerde hz etkisinden sz ederken, 1/60 rtc hz ile, 10 metre uzaklkta hareket eden bir insann net grntlenebileceini belirtmifltik. Ayn rnekte koflar admla yryen insann ise, net grntlenmesinin zor
olduunu ifade ettik... Hz etkisinin alglanmasnda konu mesafesinin de nemli
etkisi olabilir. Bizden epeyce uzakta yol alan bir otomobil ile, nmzden ayn
hzla geen otomobilin hzlarn farkl alglarz. Genifl al objektifler ncelikle yakn grntleyen optik malzemeler olduu iin, dar allarn tersine, hareket algsn daha fazla hissettirirler. Ksa odak uzaklkl bir objektifle ekim yaplrken,
grntlenen hareketli nesnenin makineye olan mesafesi nemlidir.
Baflka bir deyiflle, 14 veya 15 mm. gibi bir objektifle ekilen fotoraftaki insan
hareketini mesafeye bal olarak farkl alglayabiliriz. Bir uan havada ve yerdeki hzlarn nasl algladmz hatrlayalm. nifl srasnda ya da pistte hzl hareket
halinde grdmz uak ile, gkyznde onbin metrede uan uan hzn farkl alglarz. Dz uufl yksekliinde olan uan hz, inmekte ya da kalkmakta olan
uan hzndan yaklaflk iki kat daha fazla olduu halde, daha yavafl alglanr. Bu
durum tamamen mesafe ile ilgilidir.
Kaydedici Hareketine Etkisi

Fotoraf ve video ekimlerinde, ekimi yapan fotoraf makinesi veya video kamerann hareket halinde olmas grnt zerinde, farkedilebilir etkiler oluflturur. Bu
hareket grntlemeyi yapan kiflinin bireysel olarak hareket etmesi biiminde gerekleflebilecei gibi, bu kiflinin hareket halindeki bir ara zerinde bulunmasyla
da gerekleflebilir.
Fotoraf makinesinin hareket hznn fotorafy en az zorlayaca durum, ksa odak uzaklkl objektiflerin kullanld ekim alflmalar olacaktr. Genifl al
bir objektif kullanarak ekim yapan fotoraf hareket halinde olsa bile, genel bir
alan fotoraflad taktirde, grntleme alann kontrol etme konusunda fazla sorun yaflmayacaktr. Bu tr durumlarda fotoraf, hareket etkisinin yansma orann deneyimlerinden yararlanarak tahmin etmeli ve ona gre bir alflma uygulamaldr. Net bir grntleme iin de, kendi hzn ve kulland odak uzakln dikkate alarak rtc hzn belirlemelidir. Fotoraf ekiminde sehpa kullanlmad
taktirde, rtc hznn kullanlan objektifin odak uzaklndan daha byk bir deerde seilmesi genel bir kuraldr. rnein ksa odak uzakln dikkate alarak tanmlarsak, 24 mm bir objektif kullanldnda sehpa kullanlmyorsa, rtc hz en
az 1/ 30 veya daha yksek deerlerde olmaldr. Bu durumda hareket halinde olan
bir fotorafnn rtc deerini belirlerken, hareket hzn da dikkate alarak 1/60,
1/125, 1/250 gibi, daha yksek rtc deerlerini kullanma eiliminde olmas gerekir. Bu deerin belirlenmesinde de, nceden sz ettiimiz gibi, fotorafnn deneyim ve tahminleri yararl olacaktr.
Hareket halinde olan fotorafnn grnty erevelemesi, yani kompozisyonu belirlemesi, ksa odak uzaklkl objektiflerde daha kolay gereklefltirilebilir. Genifl alan gren objektiflerde hareket algsnn azalmas fotorafnn grntnn
snrlarn belirlemesini kolaylafltrr. rnein 20 mm. odak uzaklna sahip bir objektifle yaklaflk 100 derecelik bir alan grntleyen fotorafnn grnt alann
10 derece kaydrmas durumunda yaflanacak deiflim onda bir orannda olacaktr.
Bu nemli bir alg deifliklii yaratmayabilir. 300 mm. odak uzaklna sahip bir
objektifin bakfl as yaklaflk 20 derecedir. Bu objektifte 10 derecelik bir kayma,
grnt alannn yarsnn deiflmesi anlamna gelir. Bu deiflim, hem fotoraf hem
de video grntleme alflmalarnda sorun yaratr.
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ

SALADII KOLAYLIKLAR
Ksa odak uzaklkl objektifler dfl mekan fotoraflnda, zellikle de manzara,
doa fotoraflarnn ekimlerinde yaygn olarak kullanlmakla beraber, genifl alanlar grntleyebildikleri iin, i mekan fotoraflnda da zellikle nemlidirler.
rnein i mekanlarda topluluk fotoraflarnn ekilmesi gerektiinde mekan genellikle ekim iin dar kalmakta, fotorafnn geriye doru giderek bakfl asn
bytmesi mmkn olmamaktadr. zellikle bu durumlarda ksa odak uzaklkl
objektifler zm sunarlar. Konudan uzaklaflmadan, konuyu uzaklafltrmak, genifl
a objektiflerin optik etkilerinin bir sonucudur (Fotoraf: 4.7 ve 4.8).
99
100
Optik Bakfl
Fotoraf 4.7
24 mm. ile snrl
mekanda genifl
bakfl as.
Fotoraf 4.8
14 mm. ile snrl
mekanda daha
genifl bakfl as.
Doa fotoraflarnn ekiminde, hem n hem de arka plandaki detaylar korumas ve net alan derinliini artrmas nedeniyle ksa odak uzaklkl objektifler kullanlr. Genifl al objektiflerin bir baflka tercih nedeni de, grntye derinlik kazandran optik etkisi ve zellikle arka plan nemli oranda net grntleyebilmesidir.
Ksa odak uzaklkl objektiflerin temel zelliklerinden biri de, perspektif zerinde yaratt etkidir. Ksa odak uzakl, derinlik algsn artrrken, perspektif algsn da abartr, nesnelerin perspektif etkileri nemli lde deiflir. rnein dikey
biimde duran bir dikdrtgen prizma biimli nesnenin (buzdolab, soba gibi) ekiminde afladan veya yukardan grntlendiinde perspektif bozulur. Bu bozulma ksa odak uzaklkl yani genifl al objektiflerde nemli lde artarken, genifl
a oran bydke etki de byr. Dier bir deyiflle, sper genifl a olarak tanmlanan ok genifl al objektiflerde bu bozulma aflr dzeye ulaflr, gerek st
grntlere dnflr, abartl bir perspektif oluflur. Makinenin nesneye paralel konumda tutulmas bu bozulmay nleyecektir (Fotoraf: 4.9 ve 4.10).
101
Fotoraf 4.9
15 mm. objektifin
al bakflta form
ve perspektif
bozulma etkisi.
Fotoraf 4.10
15 mm. objektifin
paralel bakflta
form ve perspektif
kontrol.
102
Optik Bakfl
Ksa odakl uzaklkl objektifler birbirlerinden uzak olan nesnelerin normal bakflta alglanabilen boyut farkllklarn en ileri dzeye taflyarak birbirlerinden iyice
uzaklafltrr. rnein birbiriyle ayn boyutlarda olmasna ramen aralarnda ksa bir
mesafe olan iki nesne, birbirlerinden ok farkl byklklerde alglanabilir. Bahe
iindeki bina rneini ele alalm; bahe kaps binadan daha kk olduu halde,
ksa odak uzaklkl bir objektifle bu yapnn fotoraf ekildiinde, bahe kaps binadan ok daha byk olarak grntlenir.
Fiziksel koflullar nedeniyle konudan uzaklaflarak daha fazla bir bakfl as elde
etmenin mmkn olmad durumlar olabilir. Yer flekilleri, su kaynaklar gibi fiziksel koflullar, hareket kabiliyetini snrlandrabilir, konudan uzaklaflmamz engelleyebilir. Byle durumlarda ayn noktada kalarak grnt alann geniflletmenin yolu, ksa odak uzaklkl objektif kullanmndan geer. Elimizde bulunan ksa odak
uzaklkl objektiflerden, grntlemek istediimiz bakfl as iin en uygun olan
objektifi semek, sorunumuzu zecektir.
Fotoraf ile aktarlmak istenen bilgi ve mesaj ieriinin gerektirdii durumlarda; kifliler arasna mesafe koymak, duygusal uzaklk oluflturmak, kiflilerin ve nesnelerin seyrek olduu izlenim ve algsn yaratmak amacyla olabildiince bofl bir
ereve grntlemek, ksa odak uzaklyla mmkn olabilir.
Ksa odak uzaklkl objektifler nesFotoraf 4.11
neleri klterek daha fazla alan g14 mm. objektif tam ereve alglayc ile.
rntlerler. Bu da bir anlamda nesnelerin olduundan daha uzakta grnmesini ve alglanmas salar. Dar alanlar, kk mekanlar ksa odak uzakl kullanlarak grntlendiinde ok
genifl ve ferah mekanlara dnflrler.
rnein kk bir otel odasnn ok
genifl al bir objektifle fotoraflanmas sonucunda son derece genifl ferah bir oda izlenimi yaratlabilir.
Uzakta kalan cisimlerin hareket
etkilerinin fotorafta alglanma dzeyi dflk olduu iin, ksa odak
uzaklkl objektifler az flkl ortam
ekimlerine ve sehpasz yaplan alflmalara da olanak salarlar.
Ksa odak uzaklkl objektiflerin
zellikle ok genifl alar gren trleri fotoraf ekiminde nemli baz
sorunlar da yaratrlar. Bunlarn sorun olan ynlerini bir sonraki bafllk
altnda ayrntlaryla ele alacaz.
Bununla birlikte bu sorunlarn zaman zaman fotorafya yeni olanaklar, yeni estetik etkiler ve farkl
bir anlatm dili saladn da belirtmeliyiz. Genifl al objektiflerin grnt ve nesneler zerinde yaratt
bozunumlar bir ok fotorafnn
103
sanatsal alflmalarnda kulland zel etkiler olarak karflmza kmaktadr. zellikle insan ve mimari detay fotoraflarnda optik zellikten kaynaklanan bozunumlar ska kullanlr. Bu bozunumlarn fotorafa katt farkl etki, fotorafn
kendine zg estetii ve zel dili olarak tanmlanabilir (Fotoraf: 4.11).
KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ

Ksa odak uzaklkl objektiflerle alflrken genifl bir ayla grntleme alflmas yapld iin, fotoraflanan alanda yer alan konu ve nesnelerin bir karmafla iinde alglanmas sorunu yaflanabilir. Nesneler fotorafta klerek yer ald iin bir karmafla
oluflabilir. Bu durum konu dankl diye tanmlayabileceimiz bir sorunu da beraberinde getirecektir. Bu yzden genifl alarn fotoraflanmas srasnda grnt ve
kompozisyon dikkatle ele alnmal, gereksiz ayrntlarn ereveye girmesinden olabildiince kanlmaldr. Fotoraf ekimi yapldktan sonra da, zaman varsa o anda, yoksa daha sonra grnt iflleme aflamasnda fotoraf dikkatle incelenmeli, sorun yaratabilecek ayrntlar olup olmad kontrol edilmelidir. Bu ifllem mmknse ekimin hemen sonrasnda yaplmaldr ki, sorun bulunduu taktirde ekim yeniden yaplabilsin.
Bir ok grntleme alflmasnda bakatan baklrken ayrntlar gzden kaabilir. Grntye girmesinde saknca olabilecek nesne ve ayrntlar istenmeden grntlenebilir. Bu tr sorunlar ekim annda deil, fotoraf incelenmesi aflamasnda zellikle dikkat eker ya da farkedilir.
Ksa odak uzaklnn neden olduu sorunlardan biri de distorsiyon diye tanmlanan, nesnelerin grntlenmesinde meydana gelen form bozulmasdr. Genifl al objektiflerin belirgin biimde yaratt bu bozulma, bakfl as bydke
daha da belirgin hale gelir. Nesneler gerekte olduklarndan daha farkl bir formda, zaman zaman eilip bklmfl, kflelerde yer alan nesneler yamulmufl bir biimde grntlenir.
Bozulmalar mesafeyle balantl olarak, nesnelerin gerekte olduundan daha iri
ve yamuk bir formda grnmesine neden olabilecei gibi, grntde var olan izgileri de eilmifl, bklmfl biime dnfltrebilir. Bu bozulmann en bariz rnei, balkgz olarak tanmlanan objektiflerin yaratt dairesel grntdr. ok genifl al objektiflerin bir blm bu form bozukluunu yaratrken, bir blm ise, dzeltilmifl optik sistemi sayesinde, bozulmay engelleyebilmektedir. Bu objektifler distorsiyonlu ve distorsiyonsuz olarak da tanmlanabilirler (Fotoraf: 4.12 ve 4.13).
Fotoraf 4.12
10 mm. Balkgz
objektif distorsiyon
etkisi.
104
Optik Bakfl
Fotoraf 4.13
14 mm. objektif
ayn mekanda
distorsiyonsuz.
Yalnzca ksa odak uzaklkl objektiflerin sorunu olmamakla beraber, bu grupta nemli lde sorun yaratan bir durum da, fotorafn kenar izgilerinde meydana gelen ibkey ve dflbkey eilmelerdir. Optikten kaynaklanan sorun olarak tanmlayabileceimiz bu durum, objektiflerin retimi aflamasnda nemli lde dzeltilebilmektedir. Yine de dzeltmeye ramen az da olsa sorun yaratan bu bozulma, zellikle resim, bask veya kimi ikiboyutlu grntlerin fotoraflanmas srasnda sorun yaratr. zellikle baz genifl al objektiflerle ekimi yaplan resimlerin aslnda dz olan dfl izgileri ya da ereveleri dflbkey (Fotoraf: 4.14), baz
dar al objektiflerle yaplanlar ise ibkey biimde eik olarak grntlenirler
(Fotoraf: 4.15). Dflbkey bozulma Barrel Distortion: F bozulmas (fiekil: 4.1)
ve ibkey bozulma Pincushion Distortion: Yastk bozulmas (fiekil: 4.2) olarak
tanmlanr. Bu sorunun afllmas iin kullanlacak yntem, objektifin grnt alannn tamamen kullanlmamas, bakfl asnn kenarlarnda boflluk braklmas olabilir. Merkeze yaklafltka bozulma azald iin daha dz izgilerin elde edilmesi
mmkn olabilir (Fotoraf: 4.16).
Fotoraf 4.14
24 mm. objektif ile
f distorsiyonu.
105
Fotoraf 4.15
150 mm. objektif ile
yastk
distorsiyonu.
fiekil 4.1
F distorsiyonu
grnts.
106
Optik Bakfl
fiekil 4.2
Yastk
distorsiyonu
grnts.
Fotoraf 4.16
100 mm. objektif ile
objektif merkezinin
kullanlmas
distorsiyonsuz.
Saysal fotoraf makinelerinin yazlmlarnda ya da Raw uzantl ekilen fotoraflarn ifllendii yazlmlarn menlerinde bu sorunu aflmak zere hazrlanmfl zel
dzeltme ekleri bulunmakta, zel yazlmlar retilmektedir (Fotoraf: 4.17).
SIRA Uzaklkl
SZDE Objektifler
4. nite - Ksa Odak
SIRA SZDE
107
Fotoraf 4.17
D fi N E L M
D fi N E L M
Optik
bozunumlarn
O R U
dzeltilmesiSiin
gelifltirilmifl bir
yazlm yz.
S O R U
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
http:// epaperpress.com/ptlens
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
Ksa odak uzaklkl objektifler genel olarak genifl alanlar grntlerler.

Optik sorunlardan i yansma flare etkisi.
Gnefl, lamba gibi flk kaynaklar da
zaman zaman bu grntlenen alan
iinde yer alabilecei gibi, grntlenen alann yaknnda da yer alabilirler.
Objektiflerin grfl alannda ya da bu
alana yakn olan flk kaynaklar, mercekler zerinde istenmeyen parlamalar oluflturabilir (Fotoraf: 4.18). yansma (flare) olarak adlandrlan bu durum, zaman zaman fotoraf olumlu
ynde etkileyerek zel bir estetik oluflturabildii iin zellikle grntye alnabilmektedir. Bu sorunun ortadan
kaldrlabilmesi iin yansmay nleyen
ek malzemeler kullanlmas gerekir.
Parasoley, szn ettiimiz yansma
sorununun azaltlmas ya da yok edilmesi iin sklkla kullanlan yardmc
aralardan biridir.
ok genifl al objektiflerin sorunlarndan biri de, filtre kullanmnda yaflanan
snrllklardr. Filtrelerin ereve et kalnlklar bile kenarlarda kararmalara yol aabilirler. Bu yzden inceltilmifl filtrelerin kullanlmas gerekir.
Ksa odak uzaklkl objektiflerin ok genifl a grntlemek iin kullanlan trlerine zg nemli bir sorun da, filtre kullanlmasnn mmkn olmamasdr. Bir
ok objektifte koruma ya da zel etkiler elde etmek amacyla kullanlan filtreler,
Fotoraf 4.18
108
Optik Bakfl
ok genifl al objektiflerde kullanlamazlar. ok genifl al objektiflerin n mercek formlar nlerine filtre taklmasna engel olur. zellikle grntde bozulma
(distorsiyon) yaratmayan 12 mm., 14 mm. ve 15 mm. gibi objektifler n mercek
elemanlarnn kresel dflbkey biimi nedeniyle dier objektiflerden ayrlan bir
grsel yapya sahiptir (Fotoraf: 4.19). Bu tr objektiflerin korunmas daha fazla
zen ister. zellikle dfl mekan ekimleri srasnda toz ve yamur gibi etkenlerden
korunmal, sv ile temas etmesi engellenmelidir.
Fotoraf 4.19
14 mm. super
genifl a objektifin
mercek formu.
SIRA SZDE
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
D K K A Tobjektiflerin zelikle ok genifl al olanlarnda yaflanan ortak sorunKsa odak uzaklkl

lardan biri de, kflelerde yaflanan flk azalmas yani kararmadr. Bu optik sorun, vignette sorunu olarak
tanmlanr ve genifl al objektiflerin kalite karfllafltrmasnda nemli
SIRA SZDE
bafllklardan biridir. Renkseme ve kresellik gibi sorunlar da zaman zaman optik malzemelerde karfllafllan dier sorunlardr. Baz makine reticilerinin optik sorunlar ortadan
kaldrmak AMALARIMIZ
amacyla makinelerin ekim menlerine ekledii dzeltme seenekleri bulunmaktadr. Kararma dzeltme seenei bunlardan biridir. Bu uygulama, belirli oranlarda
dzeltme yaplabilmesine olanak salamaktadr (Fotoraf: 4.20).
N N
K T A P
K T A P
Fotoraf 4.20
Fotoraf makinesi
T Eyazlmnda
L E V Z Y O N kfle
kararmas
vignette
dzeltmesi.
NTERNET
TELEVZYON
NTERNET
109
zet
N
A M A
Ksa odak uzaklkl objektiflerin grnt zelliklerini aklamak.

Genifl al, hatta ok genifl al alanlarn grntlenmesi, ksa odak uzaklkl objektiflerle yaplr. Genifl alanlarn grntlenmesi ok zor bir
ekim tr olarak grnmese de, genifl al objektifleri doru ve etkin biimde kullanmak zordur. Makinedeki ok kk bir eimin bile, grntdeki perspektifin aflr bozulmasna yol aabilecei dikkate alnrsa, yaflanabilecek sorunun
boyutu net olarak anlafllacaktr.
Ksa odak uzaklkl objektiflerin genifl a olarak
tanmlanmas da, aslnda bakfl asyla ilgili ipularn vermektedir. Doa fotoraflarnn ekiminde genifl alanlarn grntlenmesinde kullanlan
ksa odak uzakl, i mekanlarda daha etkin
kullanlabilir.
Kk boyutlu (35 mm.) fotoraf makinelerinde
kullanlan 20 ya da 21 mm., 24 ve 28 mm. gibi
objektifler bakfl alar itibariyle genifl alanlarn
fotoraflanmasnda kullanlrlar. Bu objektiflerin
verdikleri etkiyi daha abartarak verebilen baflka
ksa odak uzaklkl objektifler de vardr. Bunlar
sper genifl a olarak tanmlanan ve bakfl alaryla ok genifl alanlar grntleyebilen objektiflerdir. ok genifl al olarak tanmladmz bu
objektiflerin optik etkileri insan algsn zorlayabilecek denli abartldr. Genifl a ya da ksa odak
uzaklkl olarak tanmladmz objektiflerle ekilen fotoraflarda ylma etkisi alglanmaz. Tersine, bu fotoraflarda boflluklar daha baskn ve
grntye egemendir. Fotoraf iinde yer almfl
nesnelerin skflmad, st ste binmedii grntler reten ksa odak uzaklkl objektifler,
nesnelerin arasndaki boflluklar olduundan daha fazla gsterirler. Ksa odak uzaklkl objektiflerin perspektif ve oran zerindeki etkisi ok arpcdr. Ksa odak uzaklnn yaratt genifl ya
da yerine gre ok genifl bakfl as, perspektif
etkisiyle birlikte ok etkileyici bir derinlik hissi
yaratabilir. Ksa odak uzaklkl objektifler grlebilir alan genifllettii iin mimari fotoraf ekimlerinde bozulma eiliminde olan perspektifin
kontroln de kolaylafltrr.
Ksa odak uzaklkl objektifleri net alan derinlii
balamnda deerlendirdiimizde, net alan de-
rinliini artran etkiye sahip olduunu syleyebiliriz. Normal odak uzaklkl objektiflerden daha
fazla net alan derinlii veren ksa odak uzaklkl
objektifler, netleme sorununun en az yafland
objektif grubunu oluflturmaktadr. Ksa odak
uzaklkl objektifler, ayklama asndan en az iflleve sahip objektifler olarak tanmlanabilir. Ksa
odak uzaklkl objektiflerin ok genifl alanlar grntleyebilmesi, fotorafnn grnt zerinde
uygulamak isteyebilecei ayklamay glefltirir.
Genifl al bir objektif kullanarak ekim yapan
fotoraf hareket halinde olsa bile, genel bir alan fotoraflad taktirde, grntleme alann
kontrol etme konusunda fazla sorun yaflmayacaktr. Bu tr durumlarda fotoraf, hareket etkisinin yansma orann deneyimlerinden yararlanarak tahmin etmeli ve ona gre bir alflma
uygulamaldr.
Fotoraf ekiminde sehpa kullanlmad taktirde, rtc hznn kullanlan objektifin odak
uzaklndan daha byk bir deerde seilmesi
genel bir kuraldr. Hareket halinde olan bir fotorafnn rtc deerini belirlerken, hareket
hzn da dikkate alarak 1/60, 1/125, 1/250 gibi,
daha yksek rtc deerlerini kullanma eiliminde olmas gerekir. Hareket halinde olan fotorafnn grnty erevelemesi, yani kompozisyonu belirlemesi, ksa odak uzaklkl objektiflerde daha kolay gereklefltirilebilir. Genifl alan gren objektiflerde hareket algsnn azalmas
fotorafnn grntnn snrlarn belirlemesini
kolaylafltrr.
N
A M A
Ksa odak uzaklkl objektiflerin optik zellikleri

ile fotorafya salad kolaylklar aklamak.
Ksa odak uzaklkl objektifler dfl mekan fotoraflnda, zellikle de manzara, doa fotoraflarnn ekimlerinde yaygn olarak kullanlmakla beraber, genifl alanlar grntleyebildikleri iin, i
mekan fotoraflnda da zellikle nemlidirler.
Konudan uzaklaflmadan, konuyu uzaklafltrmak,
genifl a objektiflerin optik etkilerinin bir sonucudur. Doa fotoraflarnn ekiminde, hem n
hem de arka plandaki detaylar korumas ve net
alan derinliini artrmas nedeniyle ksa odak
uzaklkl objektifler kullanlr.
110
Optik Bakfl
Ksa odak uzaklkl objektiflerin temel zelliklerinden biri de, perspektif zerinde yaratt etkidir. Ksa odak uzakl, derinlik algsn artrrken, perspektif algsn da abartr, nesnelerin
perspektif etkileri nemli lde deiflir. Birbirinden uzak olan nesnelerin normal bakflta alglanabilen boyut farklklarn en st dzeye taflyarak birbirlerinden iyice uzaklafltrr.
Bahe iindeki bir binann ekimini rnek olarak
alalm; normal olarak, bahe kaplar binadan daha kk olurlar. Ksa odak uzaklkl bir objektifle bu yapnn fotoraf ekildiinde, bahe kaps
binadan ok daha bykmfl gibi grntlenir.
Fiziksel koflullar yznden konudan uzaklaflmak
ve daha genifl bir bakfl as elde etmek mmkn olmayabilir. Yer flekilleri, su kaynaklar gibi
fiziksel koflullar, hareket kabiliyetini snrlandrabilir, konudan uzaklaflmamz engelleyebilir.
Byle durumlarda ayn noktada kalarak grnt
alann geniflletmenin yolu, ksa odak uzaklkl
objektif kullanmndan geer.
Ksa odak uzaklkl objektifler nesneleri klterek daha fazla alan grntlerler. Bu da bir anlamda nesnelerin olduundan daha uzakta grnmesini ve alglanmas salar.
Genifl al objektiflerin grnt ve nesneler zerinde yaratt bozunumlar bir ok fotorafnn
sanatsal alflmalarnda kulland zel etkiler olarak karflmza kmaktadr. Bu bozunumlarn fotorafa katt farkl etki, fotorafn kendine zg estetii ve zel dili olarak tanmlanabilir.
N
A M A
Ksa odak uzaklkl objektif kullanmnn neden

olduu snrllklar ve sorunlar aklamak.
Ksa odak uzaklkl objektiflerle alflrken genifl
bir ayla grntleme alflmas yapld iin,
fotoraflanan alanda yer alan konu ve nesnelerin
bir karmafla iinde alglanmas sorunu yaflanabilir. Nesneler fotorafta klerek yer ald iin
bir karmafla oluflabilir. Bu durum konu dankl diye tanmlayabileceimiz bir sorunu da beraberinde getirecektir. Bu yzden genifl alarn fotoraflanmas srasnda grnt ve kompozisyon
dikkatle ele alnmal, gereksiz ayrntlarn ereveye girmesinden olabildiince kanlmaldr.
Bir ok grntleme alflmasnda bakatan baklrken ayrntlar gzden kaabilir. Bu tr sorunlar ekim annda deil, fotoraf incelenmesi aflamasnda zellikle dikkat eker ya da farkedilir.
Ksa odak uzaklnn neden olduu sorunlardan biri de, distorsiyon diye tanmlanan, nesnelerin grntlenmesinde meydana gelen form
bozulmasdr.
Bozulmalar mesafeyle balantl olarak, nesnenin gerekte olduundan daha iri ve yamuk bir
formda grnmesine neden olabilecei gibi, grntde var olan izgileri de eilmifl, bklmfl
biime dnfltrebilir.
Yalnzca ksa odak uzaklkl objektiflerin sorunu
olmamakla beraber, bu grupta nemli lde sorun yaratan bir durum da, fotorafn kenar izgilerinde meydana gelen ibkey ya da dflbkey
eilmelerdir.
zellikle baz genifl al objektiflerle reprodksiyonu yaplan resimlerin dfl izgileri ya da ereveleri, eik olarak grntlenirler. Saysal fotoraf makinelerinin yazlmlarnda ya da Raw
ekilen fotoraflarn ifllendii yazlmlarn menlerinde bu sorunu aflmak zere hazrlanmfl zel
dzeltme ekleri bulunmaktadr.
Objektiflerin grfl alannda ya da bu alana yakn olan flk kaynaklar, mercekler zerinde istenmeyen parlamalar oluflturabilir. Bu sorunun
ortadan kaldrlabilmesi iin, yansmay nleyen
ek malzemeler kullanlmas gerekebilir. Parasoley, szn ettiimiz yansma sorununun azaltlmas ya da yok edilmesi iin sklkla kullanlan
yardmc aralardan biridir.
Ksa odak uzaklkl objektiflerin ok genifl a
grntlemek iin kullanlan trlerine zg
nemli bir sorun da, filtre kullanlmasnn mmkn olmamasdr. zellikle grntde bozulma
(distorsiyon) yaratmayan 12 mm., 14 mm. ve 15
mm. gibi objektifler n mercek elemanlarnn kresel (dflbkey) biimi nedeniyle dier objektiflerden ayrlan bir yapya sahiptir.
111
Kendimizi Snayalm
1. Hem i, hem de dfl mekanda yaygn olarak kullanlan ve zellikle hareket alannn kstl olduu i mekanlarda zm salayan objektif tr afladakilerden
hangisidir?
a. Uzun odak uzaklkl objektif
b. Shift odakl objektif
c. Normal odak uzaklkl objektif
d. Ksa odak uzaklkl objektif
e. Sabit odak uzaklkl objektif
2. Aflada odak uzakl verilen objektiflerden hangisi
kk boyutlu (35 mm.) fotoraf makinelerinde, bakfl
alar itibariyle genifl alanlarn fotoraflanmasnda kullanlmaz?
a. 20
b. 21
c. 24
d. 28
e. 50
3. Afladakilerden hangisi ksa odak uzaklkl olmakla
beraber, sper genifl a ad altnda tanmlanan objektiflerden biri deildir?
a. 10
b. 12
c. 14
d. 15
e. 24
4. Ksa odak uzaklkl objektiflerin, aflada verilen grsel zelliklerden hangisi zerindeki etkisi, dier objektiflerin verdii etkiye gre daha arpc ve belirgindir?
a. Oran
b. Renk
c. Kontrast
d. Gren
e. Pikselleflme
5. 6 ya da 8 mm. gibi odak uzaklklarna sahip objektiflerin ortak zellii olarak verilebilecek en belirgin
tanmlama afladakilerden hangisidir?
a. PC objektif
b. Deiflebilir odakl objektif
c. Balkgz objektif
d. Aynal objektif
e. Uzun odakl objektif
6. zellikle mimari ekimlerde nemli iflleve sahip

olan, eksen deifltirerek perspektif dzeltmeyi salayan
objektiflere ne ad verilir?
a. Genifl a objektif
b. Sper genifl a objektif
c. Shift objektif
d. Perspektif objektifi
e. Grnt sabitleyici objektif
7. Teknik bir konu olarak tanmlanan, konudan uzaklaflmadan, konuyu uzaklafltrmak, genifl a objektifin
hangi etkisinin bir sonucudur?
a. Parlaklk etkisinin
b. znrlk etkisinin
c. Bokeh etkisinin
d. Optik etkisinin
e. Ylma etkisinin
8. Genifl al objektiflerin grnt ve nesneler zerinde yaratt hangi zellik, bir ok fotorafnn sanatsal
alflmalarnda kulland zel etkiler olarak karflmza
kmaktadr?
a. Bozunum
b. Ylma
c. Ayklama
d. Dnflm
e. Perspektif
9. Bir ekim srasnda 24 mm. sabit odak uzaklkl bir
objektif kullanldnda, sehpa kullanlmyorsa, net
bir fotoraf elde etmek iin rtc hznn en az ka olmas nerilir?
a. 1/8
b. 1/30
c. 1/125
d. 1/500
e. 1/1000
10. Fotoraflanan nesnenin hareket etmesi nedeniyle
oluflan netsizlie ne ad verilir?
a. Bokeh
b. Fluluk
c. Noise
d. Bozunum
e. Blur
112
Optik Bakfl

1. d
2. e
3. e
4. a
5. c
6. c
7. d
8. a
9. b
10. e
A..F.Yay No: 1010.

ABD.
Fotoraf Kaynakas
Fotoraf 4.1, 4.2, 4.3, 4.4, 4.5, 4.6, 4.7, 4.8, 4.9, 4.10,
4.11, 4.12, 4.13, 4.14, 4.15, 4.16, 4.17, 4.18, 4.19:
Hseyin Erylmaz.
Gnmzde kullanlan genifl al objektifler. Lecia Super Elmar 18 mm. f 3.8. Bir
baflka genifl al objektifin kesiti.
Seilmifl Fotoraflar
HSEYN ERYILMAZ. A. . Mezuniyet Treni - Eskiflehir
113
114
Optik Bakfl
HSEYN ERYILMAZ. avdarhisar - Ktahya
HSEYN ERYILMAZ. Anzak Koyu - fiafak Ayini - anakkale
HSEYN ERYILMAZ. Cordoba Camii - spanya
HSEYN ERYILMAZ. Cumalkzk - Bursa
115
116
Optik Bakfl
HSEYN ERYILMAZ. Cumalkzk - Bursa
HSEYN ERYILMAZ. Doubeyazt - Kars
HSEYN ERYILMAZ. Granada - spanya
HSEYN ERYILMAZ. Hasankeyf - Batman
117
118
Optik Bakfl
HSEYN ERYILMAZ. Safranbolu - Karabk
HSEYN ERYILMAZ. Sarcakaya - Eskiflehir
HSEYN ERYILMAZ. Yazlkaya - Eskiflehir
119
OPTK BAKIfi
5
Amalarmz
odak uzaklkl objektiflerin grnt zelliklerini aklamak.

N Uzun
Uzun
odak uzaklkl objektiflerin optik zellikleri ile fotorafya salad
N kolaylklar
aklamak.
Uzun
odak
uzaklkl
N sorunlar aklamak. objektif kullanmnn neden olduu snrllklar ve
Anahtar Kavramlar
Uzun Odak Uzaklkl Objektif
Dar A
Tele-foto Objektif
Ylma
Grnt Sabitleme
Ayklama
indekiler
Optik Bakfl
Uzun Odak
Uzaklkl Objektifler
UZUN ODAK UZAKLIKLI

OBJEKTFLERN GRNT
ZELLKLER
UZUN ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF
KULLANIMININ SALADII
KOLAYLIKLAR
UZUN ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF
KULLANIMININ NEDEN OLDUU
SINIRLILIKLAR VE SORUNLAR
Uzun Odak Uzaklkl

Objektifler
UZUN ODAK UZAKLIKLI OBJEKTFLERN GRNT
ZELLKLER
Uzun odak uzaklkl objektifler, dar al, tele ya da tele-foto adyla da tanmlanan
objektiflerin geneline verilen isimdir. Grntleme yaplan fotoraf makinesi ya da
kamerann grnt alglaycsnn apraz kfle uzunluundan daha byk odak
uzaklklarn barndran optik sistemler, o alglayclar iin, uzun odak uzaklkl olarak tanmlanabilir.
Uzun odak uzaklnn dar a anlamna gelmesi, bu objektiflerin nasl bir bakfl asna sahip olduklarn da aklamaktadr. Ksa ve normal odak uzaklkl objektiflerin tersine, olduka dar alanlar grntleyebilen bu objektifler genel bir
alan iinden ayrnt olarak tanmlayabileceimiz blmleri grntlemek iin idealdir.
Bakfl As
Uzun odak uzaklkl objektifler nceki tanmlamalardan da anlafllaca zere, genel olarak, uzakta bulunan konular grntlemek amacyla kullanlrlar. Konuyu
bakfl as ynnden deerlendirelim:
Fotorafnn konuya yaklaflmasn engelleyen kimi unsurlarn bulunduu durumlarda, grnty fotorafya yaklafltrarak ekimi kolaylafltran en nemli teknik ekipmandr. rnein bir savafl fotorafsn ele alalm. Scak atflmalarn yafland blgelerde fotoraf ya da video kamera ile grntleme yapan haberciler,
dnya kamuoyuna savafln btn acmaszln tm plaklyla yanstmak isterler. Bu durumda da en arpc grntleri elde etmek iin aba harcarlar. Savafl,
atflma gibi konular, yaknda bulunmay, olayn iinde yer almay engelleyen sra
dfl olgulardr. Byle blgelerde alflan fotoraflar can gvenliklerini salayabilmek iin scak atflmalarn, olabildiince uzanda olmak zorundadrlar. Bu yzden de daha gvenli bulduklar blgelerden, uzun odak uzaklkl objektifler kullanarak grnt elde etmeye alflrlar. Szn ettiimiz objektifler 100 ya da 180
mm. gibi objektifler olabilecei gibi, yerine ve alflma koflullarna gre 200 veya
300 mm. gibi daha uzun odak uzaklklarna sahip objektifler de olabilir. Burada
belirtilmesi gereken nemli nokta, bu tr grntlerin peflinde olan haberciler iin
grnt kalitesinin ncelikli olmamasdr. ncelikli olan, grntnn ierdii bilgidir. Bu yzden haberciler genellikle birden fazla uzun odak uzakln bnyesinde barndran zoom objektifler kullanmay tercih ederler. Bir baflka nokta da, bu
122
Optik Bakfl
alanda alflan profesyoneller iin grnt znrl ya da ekilen grntleri

kurumuna ulafltrabilecei iletiflim olanaklar gibi konularn daha nemli ve ncelikli olmasdr.
Sinema ve televizyon yapmlar ya da fotoraf alflmas gibi retim srelerinde grntlemeyle uraflan profesyoneller ou zaman sra dfl olmay yelerler.
Bu da, teknik malzemenin ve optik gerelerin amaca en uygun ve etkili biimde
kullanlmasn gerektirir. Grntlemeye esas olan konuya yklenmek istenen anlam ve duygu, psikolojik ve estetik etkiler, teknik malzemelerin ve optiin etkili
kullanmyla doru bir flekilde elde edilebilir. Optik malzemenin seimi, grntnn biim ve ieriine karar veren sanatlarn bir tr imzas yerine geebilir. Uzun
odak uzaklkl objektif bu anlamda da grnt sanatlarnn sklkla kullandklar
teknik malzemelerin baflnda gelir.
Fotoraf 5.1
Farkl odak
uzaklklarnn ayn
noktadan bakfl
alar.
24 mm.
35 mm.
50 mm.
100 mm.
200 mm.
300 mm.
5. nite - Uzun Odak Uzaklkl Objektifler
Uaklara karfl ilgi duyan bir amatr fotoraf, uzun odak uzaklkl bir objektif
edinir edinmez, havaalan yaknna koflacak ve inip kalkan uaklar fotoraflamay
deneyecektir. Ya da kufllarla ilgilenen bir doa ve vahfli yaflam tutkununun en nemli abalarndan biri, uzun odak uzaklkl objektifi olan bir fotoraf makinesi ya da video kamera edinmek ve grdklerini kaydedip bir arfliv oluflturmak olacaktr.
Burada deindiimiz rnekleri oaltmak mmkndr. Amatr ya da profesyonel olarak fotorafla uraflanlarn yan sra, farkl alanlara ilgi duyan, doa ile, bilim ile uraflan profesyonel ya da amatr herkes bir fotoraf makinesi edinerek
grdklerini belgelemek ister. Bu, herkes iin ortak ve ncelikli beklentidir. Bu istein en nemli paralarndan biri de, uzak grntleri yaklafltran, bilinmeyene
ait grntlerin elde edilmesini kolaylafltran tele objektiflerdir.
Ylma- Boflluk
nceki nitelerde de deindiimiz ve birbirinin zt anlamlarna sahip olan ylma
ve boflluk kavramlarnn, grntlemede kullanlan iki nemli grsel etki olduunu hatrlaynz. Ylma, grnty oluflturan ardflk biimde sralanmfl, yerleflmifl
nesnelerin birbirlerinin stne binmesi, aralarndaki boflluun yok olmas ya da
yok denecek kadar azalmas olarak tanmlanabilir. Boflluk ise bu tanmlamann
tam tersine, ardflk objeler arasnda yer alan boflluklarn gerekte olduundan daha fazlaymfl gibi grnmesi ya da alglanmas etkisidir. Bu yzden, ylma ve boflluk etkilerini birlikte anmak ve tartflmak daha doru olacaktr.
Hi flphe yok ki, uzun odak uzaklkl objektif kullanmnda, ylma etkisi genellikle grntye hkim durumdadr. rnein iki tarafnda aalar sralanmfl bir
yolu ele alalm. Yeterli bir uzaklktan ekilen fotorafta aalar arasnda braklan
boflluklar, gerekte olduundan daha az alglanacaktr. Baflka bir deyiflle, insan gznn algladndan daha az olacaktr. Bu tanmlamay biraz daha aalm. Bir cadde zerinde aalarn yer aldn ve tek srada dikilmifl her iki aa arasndaki
boflluun befl metre olduunu varsayalm. Fotoraf makinesi ya da kamera ile grntleme yaptmzda, objektifimizin odak uzaklna gre, bu mesafe algs deiflecektir. Uzun odak uzaklkl objektifler, sz konusu aalarn arasnda kalan
boflluklar azaltr, olduundan daha dar gsterirler. Szgelimi ekim srasnda 200
mm. bir objektif kullandmzda yolun her iki yanndaki aalarn, bakfl asna
girdiini varsayalm. Bu fotorafta aalar arasndaki mesafe befl metre yerine,
yaklaflk metre gibi alglansn. Ayn grnty daha uzaktan 400 mm. bir objektif ile ekersek, aalarn arasnda kalan boflluun bir ya da birbuuk metre gibi alglanabileceini syleyebiliriz. Bu durumda odak uzakl arttka, aalar arasndaki boflluun yok olmaya doru gittii sylenebilir. Benzer flekilde, trafikte yer
alan otomobiller ya da bir meydanda yer alan, yolda yryen insanlar uzun odakl objektiflerle grntlenerek aralarndaki boflluk yok edilebilir. Bu grsel ve optik etki kullanlarak, trafik skflklndan ya da nfus artflndan sz eden haber
ieriklerini destekleyecek grsel malzeme oluflturulabilir. Hi flphe yok ki, bu bir
tr maniplasyondur, ancak objektifin optik etkisini anlatmak iin nemli bir rnek olarak deerlendirilmelidir.
123
124
Optik Bakfl
Fotoraf 5.2
100 mm.
A..Mezuniyet
Treni. Uzun
odak
uzaklnn
ylma etkisi.
Fotoraf 5.3
80 mm. objektif
ile yakn
plandan trafikte
ylma etkisi.
Perspektif ve Oran
Perspektifin, iki boyutlu grsel malzemelerin en nemli zelliklerinden biri olarak
ele alndndan sz ettik; perspektif grsel malzemenin genifllik ve ykseklik boyutlarna bir ncsn ekler ve derinlik boyutunu kazandrr. Dier odak uzaklklar gibi, uzun odak uzaklkl objektiflerin de kendine zg bir perspektif etkisi
vardr. Uzun odak uzaklkl objektiflerin perspektif zerinde yaratt etki, zaman
zaman zel olarak istenen bir etki olarak deerlendirilebilir. Uzun odak uzaklnn perspektif zerindeki etkisi nadiren de olsa, fotoraf zerinde istenmeyen etkilere neden olabilmektedir. rnein perspektif zerindeki etkisi ylma etkisiyle
birlefltiinde, derinlii fazlaca yok edebilmektedir.
Bu noktada perspektifin hangi biimde deifltii, odak uzaklndan nasl etkilendii nemlidir. Uzun odak uzaklnn perspektif zerindeki etkisini zellikle
iki farkl bakfl asyla deerlendirmek gerekir. Bunlardan biri, perspektifin derinlikle ilgili yaratt etki, dieri ise, formla ilgili yarattt etkidir.
125
ncelikle derinlik etkisini ele alalm: Uzun odak uzakl grntdeki derinlik
etkisini azaltr. Nesneler arasndaki mesafenin ylma etkisiyle birlikte yaratt etki, derinliin daha az alglanmasna yol aar. ekim yaplan alan gerekte olduundan daha ksa, daha yakn grnr. Bir otoyolda yaplan ekimde, grnebilir
durumda olan bir km. uzaklk, kullanlan odak uzaklna gre, beflyz metre, hatta yz metre gibi alglanabilir.
Fotoraf 5.4
24 mm. ile uzaklk
ve perspektif etkisi.
Fotoraf 5.5
450 mm. ile ayn
noktadan uzaklk
ve perspektif etkisi.
Uzun odak uzaklnn form zerindeki etkisi, ou zaman istenen bir etki olarak ifllev grebilir. zellikle mimari yaplarn genifl a ile grntlenmesinde yaflanan perspektif bozulmas, uzun odak uzaklkl objektiflerde azalr. rnein bir
binann fotoraf normal ya da genifl a ile, yakn plandan ekilmek durumunda-
126
Optik Bakfl
dr. Binann genifllii grnt iinde afladan yukarya doru incelir, biimi bozulur. Bina arkaya doru devrilecekmifl gibi durur. Bu durum zellikle istenmiyorsa,
rahatsz edici olabilir. Ayn binann uzun odak uzaklkl objektifle grntlenmesi
ise, ekimin uzaktan yaplmas ile mmkn olabilir. Uzaktan grntlenen mimari yaplarn biimlerinde ok belirgin bir bozulma olmaz. Perspektif kafl noktalarnn farkl oluflmas nedeniyle, bina gibi mimari yaplar uzaktan tele objektiflerle
kenar izgileri grnt erevesine paralel olarak grntlenebilir.
Fotoraf 5.6
100 mm. objektif
ile uzaktan
grntleme.
Perspektif
bozulmas yok.
Fotoraf 5.7
14 mm. ile
yakndan
grntleme.
Perspektif ve form
bozuluyor.
127
Fotoraf 5.8
14 mm. ile
yakndan
grntleme.
Perspektif SIRA SZDE
bozuluyor.
SIRA SZDE
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
Uzun odak uzakl, grntde yer alan nesnelerin birbirlerine olan oranlarn
K T A P
da etkilerler. Aralarnda var olan boflluklar yok olduunda, birbirlerinden uzakta
bulunan nesnelerin plak gzle farkl grlebilen byklk oranlar da birbirlerine yaklaflr. Bu nesnelerin biimlerinde, grnr bir bozulma olmaz. Nesnelerin
TELEVZYON
boyutlarnn birbirlerine yakn olarak alglanmas durumu, derinlik algsnn yok
olmasnn sonucudur.
http://www.gorselsanatlar.org/teknik-resim-perspektif/perspektif-12304/
NTERNET
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Net Alan Derinlii

Uzun odak uzaklkl objektiflerle ekilen video grnts ve fotoraflarda
net alan
MAKALE
derinlii azdr. Bunun bafllca nedeni, objektifin konuyu ok fazla yakndan grmesidir. Net alan derinliini belirleyen etkenden, diyafram deerini bir kenara brakrsak, geriye odak uzakl ve konu mesafesi kalr. Bu iki kavram da aslnda
ayn zellie iflaret eder. Odak uzakl arttka net alan derinliinin azaldn biliyoruz. Konu mesafesi azaldka net alan derinlii de azalr. fiimdi balantya dikkat
ekelim. Uzun odakl bir objektif konuyu makineye yaklafltrr, dier bir deyiflle konu mesafesini azaltr. Bu durumda da grntdeki net alan derinlii azalr. Grntlemede baz nesnelerin n plana karlmas, arka ya da n plann netsizlefltirilmesi gereken durumlarda uzun odak uzaklkl objektifler etkili zm sunarlar.
Uzun odak uzaklkl objektifler, normal odak uzaklkl objektifler iin szn
ettiimiz Bokeh etkisini de kendine zg estetiiyle oluflturan objektiflerdir.
Uzun odak uzaklkl objektiflerin net alan derinliklerinin az olmas, zeminde yer
alan grntnn netsizlik dzeyinde ok farkl dokular yaratabilmektedir. Renk
geifllerindeki doku oluflumu, zellikle flk kaynaklarnn bulunduu noktalarda
oluflan patlamalar, uzun odak uzaklkl objektiflerin zellikle tercih edilmesine neden olan optik zelliklerden biridir. Uzun odak uzaklkl objektiflerin ileri dzeydeki bokeh etkisi, net ekilen modeli ne karmann yan sra, ok zel ve benzersiz fonlar oluflturmas nedeniyle de portre alflmalarn keyifli hale getirir.
MAKALE
128
Optik Bakfl
Fotoraf 5.9
Uzun odak uzakl
ile n ve arka plan
netsiz.
Fotoraf 5.10
Uzun odak uzakl
ile n plan netsiz.
129
Ayklama
Uzun odakl uzaklkl objektiflerin en belirleyici ve ayrdedici zelliklerinden biri,
ayklama etkisi konusunda en baflarl optik malzemeler olmalardr. Uzun odak
uzakl bu objektiflere dar bir bakfl as salayarak, tele-foto zellii kazandrr.
Ksaca tele objektif olarak da adlandrlan uzun odak uzaklkl objektifler, ereve
olufltururken fotorafya ok byk kolaylklar salar. Fotoraf, fotoraf ekme
sreci ve davranfl iindeyken, genifl bir alandan soyutlad grntleri kaydeder.
Uzun odak uzaklkl objektifler ise bu soyutlamay en st dzeyde gereklefltirebilmeyi salayan optik malzemelerdir. Odak uzaklklarna bal olarak uzaklar, hatta ok uzaklar yaknlafltrabilen bu objektifler, genifl alan iinden ayklanan (seilen) grntleri kaydetmek iin ideldir.
Fotoraf 5.11
Ksa odak uzakl
ile grntleme
etkisi.
Fotoraf 5.12
135 mm. uzun
odak uzakl ile
ayklama etkisi.
130
Optik Bakfl
70 mm. odak uzaklnn stnde yer alan, ounlukla da 200 mm. ile 300 mm.
aralnda olanlar tercih edilen uzun odak uzaklkl objektiflerin 400 mm. ya da
800 mm. gibi daha uzun odak uzaklklarna sahip olan trleri de baz alanlarda
zellikle tercih edilebilmektedir.
85 mm., 105 mm., 135 mm. ve 180 mm. sabit odak uzaklklarndan ve bunlara
yakn mm. llerine sahip olan objektiflerden oluflan grup, zellikle portre fotoraflnda tercih edilmektedir. Bu tercihin temelinde yatan bafllca iki nedenden
sz edilebilir. lki, bu gruptaki objektiflerin ayklama zelliiyle modelin etkili bir
ereve iinde grntlenebilmesine olanak salamasdr. kincisi ise, net alan derinliinin ok dflk olmas sayesinde zemini netsiz grntleyerek modeli zeminden ayrma konusunda salad baflardr. Ayn etkiyi aksi ynde de dflnebiliriz.
ekimi yaplan nesnenin nnde bulunan detaylar, aslnda yokmufl gibi grntlenebilir. ndeki nesne ok hafif bir netsizlik oluflturacaktr.
Fotoraf 5.13
200 mm. ile n
plandaki grnt
yok ediliyor
(odaklama
heykelde).
Fotoraf 5.14
200 mm. ile n
plandaki grnt
ortaya kyor
(odaklama aa
dalnda).
131
ok uzun odak uzakl olarak tanmlayabileceimiz 400 ya da 800 mm. aralndaki odak uzaklkl objektifler ise spor karfllaflmalar, kufl gzlemcilii baflta olmak zere bir ok alanda kullanlmaktadr.
rnein kufl gzlemcilii yapan, vahfli yaflam alanlarnda yaflayan kufl trlerini
gzleyen ve grntleyen, gerek fotoraf, gerek bilim adam kimliine sahip
profesyoneller bu tr objektiflerle yalnzca odaklandklar kufllar ekebilme flansna sahiptirler. Bu alflma, fotoraflanan kufl ya da baflka bir hayvann bulunduu
doann byk blmnn grnt dflnda kalmas anlamna gelecektir. nk
burada asl ama doann deil, o doada yaflayan zel bir canl trnn yakndan
ekilmifl grntleridir. Kufl ve yaban hayat gzlemcilii, yakndan alflmann
mmkn olmad bir canlyla ilgili yaplan grntlemedir. Bu yzden, tele objektiflerin sahip olduu ayklama zelliinin en st dzeyde kullanld alflma
ortamlarndan biri olarak tanmlanabilir.
Fotoraf 5.15
300 mm. Bir
sincap, doal
yaflam ortamnda.
Batum/Grcistan.

Fotorafta hzn nasl gsterilecei, hareket eden nesnelerin hareketlerinin net mi,
yoksa hareketten kaynaklanan netsizlik etkisinin yanstlmas (blur) ile mi gsterilecei fotorafnn karar verecei bir durumdur. Bu durum, aslnda fotorafn dili olarak tanmlayabileceimiz estetiin bir parasdr. Fotoraf elde etmek istedii etkiyi dflnerek buna karar verir. Uzun odak uzaklkl objektifler zellikle hareketli grnt kaydedilirken ilgin grsel etkiler oluflturur. Tele objektiflerin uzaktaki bir nesnenin hareketini alglama dzeyi ok dflk olabilir. Karfldan makineye ya da kameraya doru hzla hareket eden bir nesne, sanki yavafl hareket ediyormufl gibi grntlenebilir. Hareket halindeki nesne, uzun odak uzaklkl objektiften uzaklafltka hareketinin alglanmas zorlaflr, yaklafltnda ise hareket etkisi
daha fazla alglanabilir.
Fotoraf hareketli nesneyi, hareketinden kaynaklanan bir netsizlikle gstererek fotorafna canllk, hareket ve dinamizm etkisi katmak isteyebilir. Bu durumda nesne hareketine ve hareketin ynne gre seecei rtc hzyla grntlemeyi gereklefltirir. Burada nemli olan, hareketten kaynaklanan netsizliin kullanld bir fotorafta, net blmlerin de yer almas gerektiidir. Bir nehir akntsn-
132
Optik Bakfl
da hareket netsizliine yer verilirken, nehir yatandaki sabit nesne olan tafllarn
net kaydedilmesi buna rnek verilebilir.
Fotoraf 5.16
Nesne hareketinden
kaynaklanan
netsizlik, uzun
pozlama.
Nesne hareketi ve hznn oluflturabilecei netsizliin nne geebilmek iin

yksek rtc deerleri kullanmak, beraberinde yksek duyarlk deerlerini ve
grnt sabitleme sistemlerini devreye sokmak, sorunun zmne katk salayabilecek yntemler olarak grnmektedir. Bir baflka nemli uygulama da, fotoraf
makinelerinde kullanlan otomatik netleme sistemlerinin seenekleridir. Otomatik
netleme sistemleri srekli ve tek netleme olmak zere iki farkl seenek sunarlar.
AFS: Autofocus Single tek netlemeli seenektir. Hareketli konu ekimlerinde ise
srekli netleme seenei (AFC: Autofocus Continuou) kullanlmaldr. Bu seenek
ekim anna kadar netlemeyi deifltirebilmekte, nesne mesafesini srekli olarak
kontrol altnda tutabilmektedir.
Kaydedici Hareketine Etkisi

Kaydedici olarak tanmladmz fotoraf makinesi veya video kamerann ekim srasnda hareket halinde olmas, uzun odak uzaklkl objektif kullanld zamanlarda, daha ok sorun yaratabilir.
Uzak mesafeleri grntleyen tele objektifler, kullancnn en kk hareketinin bile ileri dzeyde alglanmasna neden olurlar. Kk bir sallanma, titreme veya rzgar etkisi bile grntde belirgin bir etki brakr.
Nesnenin hareketi duraan bir zemin zerinde gereklefltiinde, uzun odak
uzaklnn da etkisiyle nesne hareketi yavafl alglanr ve ok belirgin olmayabilir.
Makinenin hareket halinde olmas durumunda ise, btn grnt hareket halinde
alglanacaktr. Bu da hareket algsnn ok belirgin biimde artmas anlamna gelir.
Kaydedici aygtn hareketli olmas mesafe katetmek amacyla deil de, ayn yerde kalarak hareket eden nesneyi izlemek amacyla yaplyorsa, bu durumda rtc hznn dflk tutulmas da gerekebilir. Bu yntem, hareketli nesneyi dondurarak ekerken, zemine hareket etkisi vermek amacyla yaplan ekimlerde kullanlr. Pan teknii olarak adlandrlan bu yntem, spor, vahfli yaflam gibi alanlarda
ok kullanlr.
133
Fotoraf 5.17
Hareketli konu,
hareketli makine.
Pan teknii.
Kaydedici aygtn hareket halinde olmas, fotoraf veya video grntsnn

ekilmesi srasnda ayakl sehpa ya da sabitleyici bir malzeme kullanlamayaca anlamna gelmektedir. Bu durum, fotoraf veya kameramann aygt bedeniyle taflmasn zorunlu klmaktadr. Baz durumlarda kamerann ray sistemi zerinde
hareket etmesi istisnadr.
Hareket halinde olan fotoraf, grntleme aflamasnda kompozisyon ve ereveleme yaparken genellikle zorlanacaktr. Hareketli fotoraf ve uzun odak
uzaklnn bir araya gelmesi, zor bir alflma ortam anlamna geldii gibi, teknik
bilginin etkin kullanlaca profesyonel alflma biimini de zorunlu klacaktr.

SALADII KOLAYLIKLAR
Yaklaflmada tehlike yaratan konular, patlama, yangn, nkleer deneme ve kimyasal etki vs. uzun odak uzaklkl objektif gerektiren alanlar olarak tanmlanabilir.
Yaklafllmas durumunda grnt almann tehlikeye dflebilecei durumlar, vahfli
hayvan ve kufl gzlemcilii ve fotorafl gibi alflma alanlar; objeye kendini
hissettirmeden grnt almann gerektirdii durumlar casusluk, stratejik konular,
magazin ve gizli ekim alflmalar da tele objektif gerektiren durumlardr.
Grntlemede herhangi bir objenin n plana karlmas istendiinde net alan
derinliini azaltlmas ve zemini flulafltrmas nedeniyle zellikle uzun odak uzakl tercih edilebilir. Ayklama etkileri sayesinde gereksiz ayrntlarn ereve dflnda kalmasn salama konusunda da etkin olabilir.
Uzun odak uzaklkl objektiflerin temel zelliklerinden biri de, perspektif zerinde yaratt etkidir. Uzun odak uzakl, perspektif algsn azaltr, nesnelerin
perspektif bozulmalarn nemli lde engeller. rnein dikey bir dikdrtgen
prizma biimli nesne, st veya alt adan grntlendiinde perspektif bozulur.
Uzun odak uzakl ile uzaktan ekilen nesnede bu bozulma nemli lde azalr,
en az dzeye iner.
134
Optik Bakfl
Fotoraf 5.18
24 mm. Yakn plan
perspektif
bozulmas.
Fotoraf 5.19
100 mm. Uzaktan
yaplan ekim.
Perspektif
korunuyor.
135
Birbirinden uzak olan nesnelerin normal bakflta perspektif nedeniyle alglanan

boyut farkllklarn en aza indirerek gerek oranlarna yaklafltrr.
Fiziksel olanakszlklar nedeniyle konuya yeterince yaklaflmann mmkn olamad durumlarda, gl, deniz, akarsu gibi engellerin grntye yaklaflmay olanaksz hale getirmesi durumunda uzun odak uzaklkl objektifler kullanlr. Bu objektifler, byk kitlelerin bulunduu miting ve toplant meydanlarnda hareket kabiliyetinin olmad durumlarda ereveleme iin ve makine alglaycsnn etkin
ve grntleme alannn tam kapasite ile kullanmn salama asndan da byk
yarar salamaktadr.
Fotoraf 5.20
Uzun odak
uzaklkl objektif ve
grnt alannn
etkin kullanm.
Fotorafn aktard bilgi ve mesaj ieriinin gerektirdii durumlarda; yakn temas, duygusal yaknlk, kalabalk ve dolu dolu bir ereve gstermek gerektii zaman da en etkili objektifler uzun odak zellii taflyanlardr.
Saysal fotoraf makinelerinin bir blm kk boyutlu (APS-C) alglayclar
kullanmaktadr. Bu tr makinelerde kullanlan uzun odak uzaklkl objektifler, sahip olduundan daha uzun bir odak uzakl etkisi yaratmaktadrlar. Bu da fotoraflar iin ayr bir kullanm kolaylna dnflmektedir.

Uzun odak uzaklkl objektiflerle alflrken dar bir ayla grntleme alflmas
yapld iin, ekim annda etrafta olup bitten dier etkinliklerin alglanmas kolay
olmaz. Bu durum zaman zaman baz nemli an ve grntlerin karlmasna neden olabilmektedir. zellikle haber fotorafl alannda bu durumun nemli bir
saknca yaratt dflnlebilir.
Ayn biimde, herhangi bir alann grntlenmesinin ardndan ereve deifltirilmesi ve yeni bir grntnn erevelenip ekilmesi daha zordur. Uzun odak
uzaklkl bir objektifte ok kk bir hareket bile, grnt erevesini nemli lde deifltirdii iin, fotoraf veya kamera kullancsnn grnty kontrol etmesinde glkler yaflanabilir.
Uzun odak uzaklkl objektiflerin makineden ayrlp deifltirilmesi de nemli lde skntlar yaratabilmektedir. Bu da, zellikle haber fotoraflnda zaman
zaman sorun olabilir. Uzak mesafedeki bir olay tele objektif ile grntleyen bir
136
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
SIRA SZDE
NTERNET
D fi N E L M
MAKALE
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
MAKALE
Optik Bakfl
fotoraf, yaknnda yaflanan bir olay fotoraflamakta glk yaflayabilir, o anda

kulland objektifin bakfl as yeterli olmayaca iin, daha genifl bakfl as salayan bir objektife geme gerei duyacaktr. Bu deifliklik sreci, yaflanan olayn
grntlenmesini engelleyebilir. Bu yzden haber fotoraflar genellikle, deifltirilebilir odak
objektifleri (zoom) tercih etmek durumunda kalrlar. alflSIRAuzaklkl
SZDE
ma ve taflma koflullarnn, zerinde alfllan haber konusunun uygun olmas durumunda baz fotoraflar, birden fazla makine gvdesiyle alflmay tercih edebiD fi N E L Mmakine gvdelerinden biri ksa, dieri uzun odak uzaklkl bir
lirler. Bu durumda
objektif ile kullanlabilir. Baflka bir seenek olarak da, bir gvde esnek bakfl alar salayanS Odeifltirilebilir
odak uzaklkl bir objektif ile, dier gvde ise sabit
R U
odak uzaklkl bir objektif ile birlikte kullanlabilir. Bu tr uygulamalar alflma alflkanlna gre tamamen fotorafnn kiflisel tercihi ile gerekleflir.
DKKAT
Uzun odak
uzakl ar bir objektif yaps anlamna da gelir. Ar objektiflerle
alflmann getirdii fiziksel zorluklar da fotorafnn alflmasn glefltiren nemSIRAbiridir.
SZDE Ortalama arlklar birbuuk iki kiloya yaklaflan, bazlarnda
li etkenlerden
bu arl da geen objektiflerin taflnmas, kullanm srasnda deifltirilmesi, nemli bir gl de beraberinde getirir. Bu nedenle uzun odak uzaklkl objektifler
AMALARIMIZ
genellikle zaman ve taflma sorununun en az dzeyde olduu belgesel, spor ve
vahfli doa gibi fotoraf alanlarnda daha ok tercih edilmektedir. Uzun odak
uzaklnn yaratt arlk sorununu ortadan kaldrmak iin de bir takm arayfllar
K T A P
vardr. Bunlardan biri de, aynal objektif adyla bilinen objektif trdr. Bu aygtlar, tele objektifin yapsn boyutlarn klterek, daha kolay kullanlabilir hale getirirler. Genellikle 500 ya da 1000 mm. gibi odak uzaklklarnda uygulanan ayna
TELEVZYON
sistemi, fln aynalar yardmyla yanstlmas esasna dayaldr ve daha az sayda
optik eleman kullanlmasna olanak salar.
N N
SIRA SZDE
http://mirrorlens.blogspot.com/
NTERNET
fi N E L Mok fazla hissettirdii iin kk el hareketleri, hatta nefes alHareketD algsn
ma eylemi bile,
netlik dzeyine etki edebilir. Bu yzden uzun odak
M A K A fotorafn
LE
uzaklkl objektiflerle
alflmak,
sehpa kullanmn zorunlu hale getirmektedir. Bu
S O R U
da ilave malzeme kullanm, ilave malzeme arl ve taflmas gibi sorunlar beraberinde getirmektedir. Netlik konusunda zellikle belirtilmesi gereken bir sorun
D K uzaklkl
KAT
da, uzun odak
objektiflerin netleme yapabildikleri en yakn mesafe sorunudur. Bir ok tele objektif, yaklaflk iki metreden daha yakn netleme yeteneine
SIRA Bu
SZDE
sahip deildir.
durum da, zaman zaman sorun yaratmakta, yakn planda bulunan bir konu ya da nesneyi grntlemek isteyen fotoraf, geriye doru hareket
ederek netleme alann bulmak zorunda kalmaktadr.
HareketAMALARIMIZ
algsn ok fazla yanstan uzun odak uzaklkl objektiflerin bu sorununu, gidermek amacyla yeni nesil objektiflerde zel uygulamalar yaplmaktadr.
Bunlar markalara gre farkl tanmlamalarla gsterilmektedir. Grnt sabitleme
K T A P
amac taflyan IS (Image Stabilization), VR (Vibration Reduction) ya da OS (Optic
Stabilization) tanmlamalar bu uygulamann rnekleri olarak verilebilir. Konica,
Minolta gibi retici firmalarn alglayc zerinde yapt anti shake ya da shake
TELEVZYON
reduction ve Sonynin kulland steady shot ad verilen uyarlamalar da optikten bamsz olarak ayn amaca hizmet ederler.
N N
http://en.wikipedia.org/wiki/Image_stabilization
NTERNET
MAKALE
137
Uzun odak uzakl, flk kayb anlamna da gelir. Tele objektiflerin optik yaplar nedeniyle boyutlar uzun, mercek yaplar olduka byk apldr. Objektifin boyutunun uzamas, iinden geen fln gcn azaltt iin pozlama deerlerini olumsuz anlamda etkiler. Uzun odak uzaklkl objektiflerin, ou zaman sknt yaratan bir zellii ise, genifl diyafram aklklar sunamamalardr.
Bir ok tele objektif, en genifl diyafram akl olarak 4 ve 5,6 gibi deerlerle
retilmektedir. Bu diyafram aklklar nemli lde flk kayb anlamna gelmekte ve zaman zaman yetersiz kalmaktadr. Bu da uzun rtc sreleri ya da
yksek ISO duyarlklarnn kullanlmasn zorunlu klar. Uzun odak uzaklkl
objektiflerin kaliteli grnt verebilmeleri iin yeterli aydnlanmann salanmas gerekir. Bu yzden stdyolarda her zaman rahatlkla kullanlabilen bu objektiflerin dfl mekanda etkin kullanlabilmeleri flk koflullarna baldr. Dfl mekandaki flk koflullarnn her zaman ayn nitelikte olmamas, fln zaman zaman ok zayf olabilmesi, bu objektiflerin verimli kullanlabilmeleri nndeki
engel olarak karflmza kar.
Baz retici firmalarca f/2.8 ya da f/3.5 gibi genifl diyafram aklna sahip
uzun odak uzaklkl objektifler retilmektedir. Yine de bu zellie sahip objektiflerin fiyatlarnn yksek olmas, byk bteler ayrmay gerektirdii iin, edinmeyi glefltirmektedir.
Fotoraf 5.21
Leica Elmar 135
mm. f/4
(1960-1965).
138
Optik Bakfl
zet
N
A M A
Uzun odak uzaklkl objektiflerin grnt zelliklerini aklamak.

Uzun odak uzaklkl objektifler, dar al, tele ya
da tele-foto adlaryla da tanmlanan objektiflerin
geneline verilen isimdir. Grntleme yaplan
fotoraf makinesi ya da kamerann grnt alglaycsnn apraz kfle uzunluundan daha byk odak uzaklklarn barndran optik sistemler, uzun odak uzaklkl olarak tanmlanabilir.
Uzun odak uzaklkl objektifler, genel olarak,
uzakta bulunan konular grntlemek amacyla
kullanlrlar. Fotorafnn konuya yaklaflmasn
engelleyen kimi unsurlarn bulunduu durumlarda, grnty fotorafya yaklafltrarak ekimi kolaylafltran en nemli teknik ekipmandr.
Optik malzemenin seimi, grntnn biim ve
ieriine karar veren sanatlarn bir tr imzas
yerine geebilir. Uzun odak uzaklkl objektif bu
anlamda da grnt sanatlarnn en etkili biimde kullandklar teknik malzemelerin baflnda
gelir.
Ylma, grnty oluflturan ardflk biimde sralanmfl, yerleflmifl nesnelerin birbirlerinin stne binmesi, aralarndaki boflluun yok olmas ya
da yok denecek kadar azalmas olarak tanmlanabilir. Boflluk ise bu tanmlamann tam tersine,
ardflk objeler arasnda yer alan boflluklarn gerekte olduundan daha fazlaymfl gibi grnmesi ya da alglanmas etkisidir. Hi flphe yok ki,
uzun odak uzaklkl objektif kullanmnda, ylma etkisi grntye egemen olmaktadr. rnein iki tarafnda aalar sralanmfl bir yolda, yeterli bir uzaklktan ekilen fotorafta aalar arasnda braklan boflluklar, gerekte olduundan
daha az alglanacaktr.
Perspektif grsel malzemenin genifllik ve ykseklik boyutlarna bir ncsn ekler ve derinlik boyutunu kazandrr. Dier odak uzaklklar gibi, uzun odak uzaklkl objektiflerin de kendine zg bir perspektif etkisi vardr.
Uzun odak uzaklnn perspektif zerindeki etkisini zellikle iki farkl bakfl asyla deerlendirmek gerekir. Bunlardan biri, perspektifin derinlikle ilgili yaratt etki, dieri ise, formla ilgili
yaratt etkidir.
Uzun odak uzaklkl objektiflerle ekilen grnt ya da fotoraflarda net alan derinlii azdr.
Bunun bafllca nedeni, objektifin konuyu ok fazla yakndan grmesidir. Uzun odakl uzaklkl
objektiflerin en belirleyici ve ayrdedici zelliklerinden biri, hi flphesiz, ayklama etkisi konusunda en baflarl optik malzemeler olmalardr.
Uzun odak uzakl bu objektiflere dar bir bakfl
as salayarak, tele-foto zellii kazandrr. 85
mm., 105 mm., 135 mm. ve 180 mm. sabit odak
uzaklklarndan ve bunlara yakn odak uzaklklarndan oluflan grup, zellikle portre fotoraflnda tercih edilmektedir. Bu tercihin temelinde
yatan nedenlerden biri de, bu gruptaki objektiflerin ayklama zelliiyle, modelin etkili bir ereve iinde grntlenebilmesine olanak salamasdr.
Fotorafta hzn nasl gsterilecei, hareket eden
nesnelerin hareketlerinin net mi, yoksa hareketten kaynaklanan netsizlik etkisinin yanstlmas
(blur) ile mi gsterilecei fotorafnn karar verecei bir durumdur. Bu durum, aslnda fotorafn dili olarak tanmlayabileceimiz estetiin
bir parasdr.
Tele objektiflerin uzaktaki bir nesnenin hareketini alglama dzeyi ok dflk olabilir. Karfldan
makineye ya da kameraya doru hzla hareket
eden bir nesne, sanki ok yavafl hareket ediyormufl gibi grntlenebilir. Hareketli nesnenin,
uzun odak uzaklkl objektiften uzaklafltka hareketinin alglanmas zorlaflr, yaklafltnda ise
hareket etkisi daha fazla alglanabilir.
Hareketli konu ekimlerinde, srekli netleme seenei (AFC: Autofocus Continuou) kullanlmaldr. Bu seenek ekim anna kadar netlemeyi deifltirebilmekte, nesne mesafesini srekli olarak
kontrol altnda tutabilmektedir.
Uzak mesafeleri grntleyen tele objektifler,
kullancnn en kk hareketinin bile ileri dzeyde alglanmasna neden olurlar. Kk bir
sallanma, titreme veya rzgar etkisi bile grntde belirgin bir etki brakr. Kaydedici aygtn hareketli olmas mesafe katetmek amacyla deil
de, ayn yerde kalarak hareket eden nesneyi izlemek amacyla yaplyorsa, bu durumda rtc
hznn dflk tutulmas da gerekebilir. Bu yn-
tem, hareketli nesneyi dondurarak ekerken, zemine hareket etkisi vermek amacyla yaplan ekimlerde kullanlr. Pan teknii olarak adlandrlan bu teknik, spor, vahfli yaflam gibi alanlarda
ok kullanlr .
N
A M A
N
A M A
Uzun odak uzaklkl objektiflerin optik zellikleri

ile fotorafya salad kolaylklar aklamak.
Yaklafllmas durumunda grnt almann tehlikeye dflebilecei durumlar, vahfli hayvan ve kufl
gzlemcilii ve fotorafl gibi alflma alanlar; objeye kendini hissettirmeden grnt almann gerektirdii durumlar, casusluk, stratejik konular, magazin ve gizli ekim alflmalar, uzun
odak uzaklkl objektif gerektiren durumlardr.
Bu objektiflerin temel zelliklerinden biri, perspektif zerinde yaratt etkidir. Uzun odak uzakl, perspektif algsn azaltr, nesnelerin perspektif bozulmalarn nemli lde engeller. Fiziksel olanakszlklar nedeniyle konuya yeterince yaklaflmann mmkn olamad durumlarda,
gl, deniz, akarsu gibi engellerin grntye yaklaflmay olanaksz hale getirmesi durumunda
uzun odak uzaklkl objektifler kullanlr. Fotorafn aktard bilgi ve mesaj ieriinin gerektirdii durumlarda; yakn temas, duygusal yaknlk,
kalabalk ve dolu dolu bir ereve gstermek gerektii zaman da en etkili objektifler, uzun odak
zellii taflyanlardr. Saysal fotoraf makinelerinin bir blm, kk boyutlu (APS-C) alglayclar kullanmaktadr. Bu tr makinelerde kullanlan uzun odak uzaklkl objektifler, gerekte olduundan daha uzun bir odak uzakl etkisi yaratmaktadrlar. Bu da fotoraflar iin ayr bir
kullanm kolaylna dnflmektedir.
Uzun odak uzaklkl objektif kullanmnn neden
olduu snrllklar ve sorunlar aklamak.
Uzun odak uzaklkl objektiflerle alflrken dar
bir ayla grntleme alflmas yapld iin,
ekim annda etrafta olup bitten dier etkinliklerin alglanmas kolay olmaz. Bu durum zaman
zaman baz nemli an ve grntlerin karlmasna neden olabilmektedir. Ayn biimde, herhangi bir alann grntlenmesinin ardndan
ereve deifltirilmesi ve yeni bir grntnn
erevelenip ekilmesi daha zordur. Uzun odak
uzaklkl objektiflerin makineden ayrlp deifltirilmesi de nemli lde glkler yaratabil-
139
mektedir. Bu da, zellikle haber fotoraflnda zaman zaman sakncalar oluflturabilir. Bu yzden haber fotoraflar genellikle, deifltirilebilir odak uzaklkl objektifleri tercih etmek durumunda kalrlar.
alflma ve taflma koflullarnn, zerinde alfllan
haber konusunun uygun olmas durumunda baz fotoraflar birden fazla makine gvdesiyle
alflmay tercih edebilirler.
Uzun odak uzakl ar bir objektif yaps anlamna da gelir. Ar objektiflerle alflmann getirdii fiziksel zorluklar da fotorafnn alflmasn glefltiren nemli etkenlerdendir. Bu nedenle uzun odak uzaklkl objektifler genellikle zaman ve taflma sorununun en az dzeyde olduu
belgesel, spor ve vahfli doa gibi fotoraf alanlarnda daha ok tercih edilirler.
Hareket algsn ok fazla hissettiren bu objektiflerde kk el hareketleri, hatta nefes alma eylemi bile fotorafn netlik dzeyine etki edebilir.
Hareket algsn ok fazla yanstan uzun odak
uzaklkl objektiflerin bu sorununu gidermek
amacyla yeni nesil objektiflerde zel uygulamalar yaplmaktadr. Grnt sabitleme amac taflyan IS (Image Stabilization), VR (Vibration Reduction) ya da OS (Optic Stabilization) tanmlamalar bu uygulamann rnekleri olarak verilebilir. Baz reticilerin uygulamalar da, alglayc
zerinden ayn dzeltme etkisini sunmaktadr.
Uzun odak uzakl, flk kayb anlamna da gelir.
Tele objektiflerin optik yaplar nedeniyle boyutlar uzun, mercek yaplar olduka byk apldr. Objektifin boyutunun uzamas, iinden geen fln gcn azaltt iin pozlama deerlerini olumsuz anlamda etkiler. Uzun odak uzaklkl objektiflerin kaliteli grnt verebilmeleri
iin yeterli aydnlanmann salanmas gerekir.
Dfl mekandaki flk koflullarnn her zaman ayn
nitelikte olmamas, fln zaman zaman ok zayf
olabilmesi, bu objektiflerin verimli kullanlabilmeleri nndeki engel olarak karflmza kar.
140
Optik Bakfl
Kendimizi Snayalm
1. Savafl blgesi ya da atflma alan gibi ortamlarda fotoraf eken, grntleme yapan profesyoneller iin
afladakilerden hangisi ncelikli deildir?
a. Grnt znrl
b. Haberi aklayc grntler
c. Kolay taflnabilir ekipman
d. Grnt kalitesi
e. letiflim olanaklar
2. Amatr ya da profesyonel olarak fotorafla uraflanlarn yan sra, farkl alanlara ilgi duyan, doayla, bilimle uraflan profesyonel ya da amatr herkesin bir fotoraf makinesi edinerek ulaflmak istedii en ncelikli
hedef afladakilerden hangisidir?
a. Grdklerini belgelemek
b. Grntlerden gelir elde etmek
c. Grnt reterek, bofl zaman deerlendirmek
d. Olaylarla ilgili kant toplamak
e. Fotoraf makinesi ile prestij salamak
3. Grnty oluflturan ardflk biimde sralanmfl, yerleflmifl nesnelerin, birbirlerinin stne binmesi, aralarndaki boflluun yok olmas ya da yok denecek kadar
azalmasna ne ad verilir?
a. Bindirme
b. ereveleme
c. Ylma
d. Birleflim
e. Bireflim
4. Afladaki objektif trlerinden hangisi dierlerinden
farkldr?
a. Uzun odak uzaklkl objektif
b. Tele objektif
c. Tele-foto objektif
d. Grnt sabitleyici objektif
e. Dar al objektif
5. Objektiflerin abartc grsel ve optik etkileri kullanlarak trafik skflkl ya da nfus artfl gibi kavramlardan sz eden haber ieriklerini desteklemek amacyla
yanltc grsel malzeme oluflturulmasna ne ad verilir?
a. nterpolasyon
b. Maniplasyon
c. mitasyon
d. Polarizasyon
e. Asparagas
6. Afladaki objektiflerden hangisi portre fotoraflnda kullanldnda insann belirginliini azaltabilir?
a. 28 mm.
b. 70 mm.
c. 85 mm.
d. 105 mm.
e. 135 mm.
7. Uzun odak uzaklkl bir objektifle ekim yaparken
nesne hareketi ve hznn oluflturabilecei netsizliin
nne geebilmek iin afladakilerden hangisi ncelikle yaplmaldr?
a. ASA duyarl ykseltilmelidir.
b. rtc deeri ykseltilmelidir.
c. Konu mesafesi artrlmaldr.
d. Diyafram deeri ykseltilmelidir.
e. Flafl gc ykseltilmelidir.
8. Hareketli bir nesnenin hareketini dondurarak ekerken, zemine hareket etkisi vermek amacyla yaplan uygulamay tanmlayan ngilizce szck afladakilerden
hangisidir?
a. Zoom out
b. Zoom in
c. Shift
d. Pan
e. Duplicate
141

9. Baheli bir binann fotoraf bahe kaps nde, bina arkada kalacak flekilde uygun bir uzaklktan fotoraflandnda bahe kaps ile bina byklk oranlarn
birbirlerine en fazla yaklafltran objektif odak uzakl
afladakilerden hangisidir?
a. 24 mm.
b. 135 mm.
c. 150 mm.
d. 200 mm.
e. 300 mm.
10. Genellikle afladaki diyafram aklk deerlerinden
hangisi uzun odak uzaklkl objektiflerde yer almaz?
a. 1: 1.2
b. 1: 4.5
c. 1: 5.6
d. 1: 8
e. 1: 11
1. d
2. a
3. c
4. d
5. b
6. a
7. b
8. d
9. e
10. a
A..F.Yay No: 1010.
ABD.
Fotoraf Kaynakas
Fotoraf 5.1, 5.2, 5.3, 5.4, 5.5, 5.6, 5.7, 5.8, 5.9, 5.10,
5.11, 5.12, 5.13, 5.14, 5.15, 5.16, 5.17, 5.18, 5.19,
5.20: Hseyin Erylmaz.
2012 yl itibariyle dnyann en pahal objektiflerinden biri. Fiyat yaklaflk T27 bindir.
142
Optik Bakfl
Seilmifl Fotoraflar
HSEYN ERYILMAZ. Uluslararas Eskiflehir Festivalinden
143
144
Optik Bakfl
HSEYN ERYILMAZ. Kampuste Laleler / Eskiflehir
HSEYN ERYILMAZ. Kzkulesi/ stanbul
HSEYN ERYILMAZ. Oylat / Bursa
HSEYN ERYILMAZ. Sumela Manastr / Trabzon
145
146
Optik Bakfl
HSEYN ERYILMAZ. Ulu Cami Minaresi / Mardin
HSEYN ERYILMAZ. Wamumu / Nairobi / Kenya
147
Saysal ortamlar, fotoraflar zerinde birok uygulama yapmamza olanak salamaktadr. Bunlardan birisi de
alan derinliinin azaltlmas veya minyatrlefltirme olarak bilinen "tilt shift" uygulamasdr. Kuflkusuz bu
uygulama bilinen alan derinlii azaltma yntemlerine gre yapay bir ifllemdir. Doru kullanlmazsa mantksz
sonular verebilir. stte fotorafn zgn hali yer alrken, altta fotorafn ifllenmifl hali grlmektedir. Bu ifllem
tiltshiftmaker.com adresine ulafllarak yaplabilir.
6
OPTK BAKIfi
Amalarmz
bakfl alarnn izleyici asndan nemini ayrt etmek.

N Objektiflerin
Fotoraf
gzyle
N denlerini aklamak.normal-genifl-dar al objektiflerin nemini ve seim negzyle farkl bakfl alarnn nemini ve seim nedenlerini
N Kameraman
aklamak.
ve genifl al objektiflerle ekilmifl fotoraflarn izleyici zerindeki etkiN Dar
lerini karfllafltrmak.
Anahtar Kavramlar
Objektif Bakfl As
Normal Bakfl As
Dar A
Genifl A
Optik Kaydrma
indekiler
Optik Bakfl
Bakfl As ve
zleyici
OBJEKTFN BAKIfi AISININ

ZLEYC AISINDAN NEM
SANATININ BAKIfi AISINI
SEME LTLER VE AMALARI
Bakfl As ve zleyici
OBJEKTFN BAKIfi AISININ ZLEYC AISINDAN
NEM
Sanatsever anlamnda bir izleyiciyi dflndmzde onun bir sanat yaptnda; sradan olmayan, her gn grdnden farkl ve onu heyecanlandran bir fleyler
grmek isteyeceini dflnebiliriz. Kuflkusuz bir fotoraf karflsnda izleyicinin bu
tr yorumlara ulaflabilmesini salayan teknik ve estetik birok e yer alacaktr. Bu
elere fotorafn dilini, ierik anlamlarn ve duygular da eklemek gerekir.
nitemizin snrlklar asndan byk lde bu konunun teknik yanlarna ve
arlkla objektiflerin bakfl alarna deineceiz.
Basit fotoraf makineleriyle hatta cep telefonlaryla bile bir sanat fotoraf yaratmak mmkn olmakla birlikte bu durum ou kez tesadflere baldr. Genel
olarak izleyiciler tarafndan beeni toplayacak, dergi veya nemli fotoraf sitelerinde yaymlanacak, sergi ve mzelere kabul edilecek fotoraflarn teknik adan
biraz daha kusursuz ve snrlar zorlamfl olmas beklenir.
Fotorafnn nasl bir hedef kitlesi iin fotoraf ekecei ve fotorafn deerlendirecei ortamn zellikleri nem kazanr. Hedef kitlenin zelliklerinin fotoraf tarafndan bilinmesi, hangi deerlerin sz konusu kitle tarafndan yceltilebilecei veya yerilebilecei analiz edilmelidir. zellikle hemen herkesin aklna geleni
yazp izebildii, elefltiri ve saldrnn birbirinden zorlukla ayrld sanal ortamlarda, fotoraf eken ve deyim yerindeyse grcye kan birisinin belki de fotorafn yaynlamadan nce iki kez dflnmesi gerekir. Sanal ortamn tehlikelerinden
biri olan telif haklarna uyulmamas konusu ise ayrca dikkat edilmesi gereken bir
noktadr.
Fotorafnn bir fotoraf sergisi atn, bir albm hazrladn veya web dahil, bir yayn organnda fotoraflarn yaynladn dflnelim. Byle bir alflmada
eer zel bir ama yoksa tm fotoraflarn ayn dzenlemelerle, ayn ya da az farkl bakfl alaryla ekilmifl olmas izleyiciler zerinde estetik asndan ok olumlu
etkiler brakmayacaktr.
Fotorafl sanat dzeyinde icra etmeyen bir izleyici, sz konusu ortamlarda
kendisinin de kolaylkla ekebilecei fotoraflarn tesinde fotoraflar grmek ister. Bu noktada, sergi aan fotoraf bir iddia ile ortaya kmaktadr. Fotoraflar
emek harcanarak ekilmifltir, basklar zel yaplmfltr, salonlar hazrlanarak bir anlamda bir yatrm yaplmfltr. Hatta sergi sahibi fotoraf, fotoraflarn satfla sunmay da planlamfltr. Tm bunlarn sonucunda yaplan yatrmn belli llerde
karfllnn alnabilmesi iin fotoraflarn izleyici tarafndan beenilmesi gerekir.
150
Optik Bakfl
Kuflkusuz hi kimse iin zerinde flyle sanat olabilirsiniz yazl bir reete
verilemez. Bu fotorafnn yllarca kendini gelifltirmesiyle edinilebilir. Bunun yannda nitemiz asndan baz teknik noktalara deinmek yararl olabilir. Fotoraf tarafndan;
1. rnein belgesel fotoraflkta olduu gibi, somut bir konu zerinde alfllyorsa; zamanda-mekanda-konuda birlik ilkesi gz ard edilmemeli,
2. ok dank konular bir araya getirmeden, belli bir konsept-olgu zerinde
alfllmal,
3. Fotoraflarnda kiflisel yaklaflm, biemi hissedilmeli,
4. Nesneler; deiflik noktalardan, deiflik grfl yksekliklerinde ve deiflik leklerde grntlenmeli,
5. Geliflmifl fotoraf makineleri ile alfllyorsa, makinelerin farkl teknik zellikleri kullanlmal; bu zellikler hata giderici ve estetik katc olarak fotorafa yanstlmal,
6. Objektiflerin seilecek bakfl alarna bal olarak oluflturacaklar etkiler dflnlmeli,
7. Konunun gerektirdii llerde; ok dar, ok genifl, makro gibi farkl a ve
teknik olanaklar kullanlmaldr.
Film ve video alflmalarnda eer bu bir ekip alflmasysa tek baflna kameramann tercihleri geerli olmayacaktr. zellikle konulu ksa veya uzun metraj alflmalarda ekim ncesi masabafl alflmalar gereklefltirilir. Bu alflmalar ounlukla kameramann da katlabilecei ynetmen ve senaryo grubuyla birlikte olur.
Bu biraz ynetmenin inisiyatifinde olmakla birlikte baz ekim senaryolar olduka ayrntl yazlr ve ekim tamamen buna gre gereklefltirilir. Ayrntl ekim senaryolarnda ekim lek ve alar da ayrntl belirlenecei iin kameramana gerekli objektifleri sete dahil etmek ve ekim srasnda istenen leklerde ekim yapmak kalr.
Buna karfllk rnein belgesel ekimlerinde ekim ncesi ngrlenler farkl
gerekleflebilir. Belgesel ekimlerinde ynetmenlerden ok kameramanlarn seimleri yapma yn verir. Kameraman ekim mekanlar konusunda az ok bilgi sahibi de olsa ekim srasnda olabilecek her trl srpriz onu beklemektedir. Bu nedenle grnt ynetmeni ve yardmcs her trl ay alabilecek objektif eflitlerini yanlarnda kullanma hazr bulundurmaldrlar.
SANATININ BAKIfi AISINI SEME LTLER VE

AMALARI
Sanat tarihi boyunca ortaya konan bir rnn ne kadar sanat olup olmad ncelikle elefltirmenleri ve hemen herkesi meflgul etmifltir. Dorudan belli bir ama iin
retilen rnler dflnda; toplumsal beeni gren, dllendirilen, sergi ve mzelere kabul edilen rnlerin birer sanat rn olduu yaygn olarak kabul grr.
zellikle grsel sanat rnleri sz konusu olduunda sanat elefltirmenleri bir
yapt deerlendirirken baz ltler uygularlar. Bu ltler; bilinen temel sanat kurallar, sanat akmlar ve zellikleri, ierii, estetik yaps, dflsel gce ve yeni anlamlara katks gibi birok madde ierir.
Her ne kadar ben yalnzca kendim iin ekiyorum diyen birok fotoraf, filmvideo ynetmeni ve kameraman varsa da; bir sanat, yapt izlendike, beenildike, dllendirildike, sergilendike mutlu olacak, amacna ulafltn hissedecektir.
Bir fotorafnn, ynetmenin veya kameramann yaptn izlenebilir ve beenilir klan, onun ieriini, anlamn ve estetiini belirleyen en nemli e ise, setii
erevenin snrlar ve kulland optiin bakfl asdr.
6. nite - Bakfl As ve zleyici
151
Fotorafnn Yararland eler

Bir fotoraf elindeki fotoraf makinesinin snrlklar iinde flu eleri kullanarak
yaptn retebilir:
1. Durufl Noktas: Fotorafnn nesne veya nesnelere gre fotoraf ekmek
iin setii ve durduu yeri, konumunu belirler. Fotoraf bulunduu noktadan nesneleri istedii gibi grebilmekte midir? stenmeyen bir rtme (maskeleme) sz konusu mudur? Aydnlanma koflullar ve flk dalm istendii
gibi midir? rnein ana kaynak olarak gnefli kullanyorsak, fl arkamza
m, karflmza m almalyz? Ya da farkl bir adan gelmesi daha m iyi?
2. Konuya Olan Uzaklk: Fotorafnn konuya ne kadar yaklaflacan bu
e belirler. Fotoraf, grntleyecei nesnelere gre dflarda m, snrda
m yoksa ierde midir? Hangi uzaklk fotorafa hangi anlam ve estetii katar veya azaltr? evredeki nesneler mi nemlidir, ayrntlar m? Konuya olan
uzaklk objektifin bakfl asn deifltirmez. Konuya yaklaflp uzaklaflarak
ancak nesnelerin grntde kapladklar boyutlar deiflebilir.
3. Grfl Noktas: Fotorafnn nesneye gre yksekliini belirler. ekilen
nesnenin gz dzeyi normal, daha alt noktalar alak, daha st noktalar yksek grfl noktalar olarak deerlendirilir. Her konumda da nesnenin
(zellikle insansa), izleyicide yaratt izlenim farkldr. Yksek grfl noktalarnda konu daha zayf, klmfl gibi grnrken; alak grfl noktalarnda konu grkemli grnecektir.
4. Seilen Objektifin Bakfl As: Bir objektifin bakfl asn belirleyebilecek
tek deiflken onun odak uzunluudur. Elinizdeki bu kitap boyunca incelediimiz gibi objektifin bakfl as, uygulanmas ve sonular asndan olduka genifl boyutlu bir konudur. O nedenle bu konuyu sanatnn seimi
asndan ayr bafllklar fleklinde ele alyoruz.
Fotoraf Gzyle Normal Bakfl As

Elde ettiimiz grntdeki nesneler yaklaflk insan gznn grnd byklkte iseler buna normal a diyebiliriz. Ancak insan gz bir fotoraf makinesinden
veya bir kameradan farkl zelliklere sahiptir. Bu konu gnmze dek optikle uraflanlar meflgul etmifl, optik gerelerle insan gz karfllafltrlmaya alfllmfltr.
Bu konuyla ilgili baz belirlemeleri mavi zeminli blmde gzden geirebilirsiniz.
Normal bakfl asyla ekilen fotoraflarda bakfl asnn belirledii zellikler
insan gznn oluflturduu grnt zelliklerine benzer. rnein, konuya olan
uzakla bal olarak; nesnelerin byklkleri, perspektif asndan birbirlerine yaknlklar ve oranlar, grece alan derinlii ayndr. Normal ada ekim, ekim lekleri asndan orta lek deerlerine karfllk gelir. Bu anlamda bir fotoraf
SIRA SZDE
normal a ve leklerde alfltnda teknik adan izleyicinin
grdne yakn
grntler ortaya koyar. Optik gerelerin oluflturduklar grntlerle insan gznn elde ettii grnt arasndaki temel fark (ereve snrlarndan
bakfl
D fi N E Ldolay)
M
asnda deil, grfl alannda ortaya kar. Her iki durumda da nesnelerin byklkleri, perspektif zellikleri birbirine yakn da olsa fotoraf makinelerinin grdS O R U
alan insan gzne gre krplmfl (daha dar alan) gibidir.
ekim leklerini bakfl asndan ayr olarak konuya olan uzaklmz
Bu neD da
K K belirler.
AT
denle, rnein normal ada bir manzara fotoraf ekebileceimiz gibi bir insann yalnzca portre ekimini de yapabiliriz.
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
N N
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
152
Optik Bakfl
SIRA SZDE
SIRA
SZDE fotoraf alflmalarnda (eer bir dizi zerinde alflyorsanz)
zellikle
belgesel
tek baflna normal ada ekilmifl fotoraflar yeterli olmayacaktr. Bu tr alflmalarda izleyici, asl nesne ile yan nesnelerin iliflkilerini, konumlarn ve baz nesneD fi N E L M
lerin de ayrntlarn grmek isteyecektir. Konuya yaklaflp-uzaklaflarak bunu yapmak olanakl ise de, deiflik bakfl alarnn etkilerini fotorafa taflmak gerekir. Bu
R U a ekimlerde tartflacaz.
S O genifl
etkileri dar ve
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
Belgesel fotorafta
alflmak konusunda ltfen, Fotorafn Kullanm Alanlar kitaD K K A dizi
T
bnzda yer alan Belgesel Fotoraf nitesini gzden geiriniz.
N N
SIRA SZDE
Kaydedici Optik Gereler ve nsan Gz

Fotoraflar ve film kareleri niin tam olarak gzmzle grdmzden farkldr?
nsan gz
ve kaydedici optik gerelerin alflma ilkeleri farkl mdr?
AMALARIMIZ
Bu basit ve temel sorular, merak edenleri ve bu konu zerinde alflanlar hep meflgul
etmifltir. Kimilerine gre ise bu konuda kafa yormak, deyim yerindeyse elmalarla armutlarK karfllafltrmaya
benzer. Bu konuda Yap ve iflleyifl asndan tamamen
T A P
farkl sistemleri karfllafltrmak bizi yanlfl sonulara gtrr fleklinde elefltiriler yaplmfltr. Gnmzde de kesin sonulara ulafllamamas her iki tarafn da hakl ynleri olduunu ortaya koyar. Buna karfllk sistemlerin incelenmesi, hem bizi daha yeni
TELEVZYON
ve derin sonulara gtrecek hem de fotoraf ve kameray daha iyi anlayarak istediklerimizi daha yakn flekillerde duyarl yzeylere yanstabileceiz demektir.
nsan gz ve optik gereler arasnda grnty elde etme asndan byk bir fark
olmad Ngrlr.
T E R N E T Sonuta, her iki sistemde de fln miktarn ayarlayan bir diyafram, netlii salayan bir mercek sistemi ve fla duyarl bir yzey sz konusudur. Bu
temel yap zaten grnt elde etmenin var olmas gereken koflullarn ierir. Bu yap
karfllafltrmasnda farkllklar gzlenecektir ancak temel fark, elde edilen grntnn ifllenme biimindedir. Kaydedici optik gereler iin bir dizi kimyasal ve elektronik ifllemden sz edilebilirken; gz sinirleri yoluyla beynin grme merkezine ulaflan
bilgilerin ifllenme biimleri farkl sonular dourmakta, bazen seici alg gibi etkilerle yalnzca grmek istediklerimiz kaydedilmekte, bazen i eklemelerle var olmayan fleyleri grdmz sanmaktayz. Hepimiz bir ara gz yanltc grafiklere ve resimlere bakmflzdr. ie baz dairelerin dndn, krmz benekler yannda yeflil beneklerin var olduunu, gerek olmad halde grdmz hatrlarz.
Bazen duvarlarn
hareket ettiini
hissediyorum...
Bir deli daha!
Tm bunlar insan gznn elde ettii grntnn ifllenifl biimiyle ilgilidir. O

nedenle, hukuk asndan optik kaytlarn gvenilirlii (gvenlik kameralar gibi),
insan gznn hatrladklarndan daha gvenilir kantlar oluflturmaktadr.
Her iki sistem arasndaki farkllklar flu bafllklar altnda incelenebilir:
1. Bakfl-Grfl As
2. znrlk-Ayrt etme Gc
3. Duyarlk-Aydnlanma Dalm (dengeli pozlama)
Bu konuyu ilgilendiren alt bafllklar ise: Alan Derinlii, kili Grme, Beyaz Denge ve Renklerin Alglanmasdr.
Bakfl-Grfl As: nsan gznn odak uzunluu yaklaflk 22 milimetredir.
Ancak bu bilgi dorudan optik aralara uygulanacak bir bilgi deildir. Ksacas ayn odak uzunluuna sahip bir objektifle gzn grd grnty elde edemeyiz.
Bunun temel nedeni vardr; gz iinde grntnn olufltuu yzey kavislidir,
grnt alannn orta blgesi kenarlara oranla belirgin flekilde daha ayrntl grnt ierir, gzn elde ettii sonu grnt iki gzn gnderdii birlefltirilmifl ve ifllenmifl bir grntdr.
lmlere gre her bir gz 120-200 derecelik bir alan grr. ki gzn birlefltirilmifl alan 130 dereceden bafllayarak, balkgz bir objektifin grdne yakn
bir alan kapsar. Gz bylesine genifl bir alana bakmakla birlikte ayn ada bir objektifin zellikle byk nesnelerde grd biimbozumu etkisini grmez. Bu insan gznn uzun yllar sonucu geirdii evrimsel bir dzeltmedir.
Bizim etkili olarak grdmz alan gzmzn ortasna denk gelen yaklaflk
40-60 derecelik bir adr. Bu a gz hareketimizle birlikte taflnr. Grlen bu a,
standart tam kare fotoraf makinelerinin 50 mm ve x1,6 arpan faktrne sahip fotoraf makinelerinin 27 milimetre odak uzunluuna sahip objektiflerinin grd
(fotoraflar tarafndan normal kabul edilen) aya yaklaflk olarak eflittir.
znrlk-Ayrt etme Gc: Saysal fotoraf makineleri iin gnmzde
yaygn olarak retilen duyarl yzey znrlkleri 5- 20 megapiksel arasndadr. Bunun insan gz iin karfll 20/20 megapikseldir. Altmfl derecelik bir
grme asyla dflnldnde her iki gzn birlefltirilmifl znrl 52 megapikseldir.
nsan gznn znrlk gcnn optik gerelerin ok tesinde olduu dile
getirilse de bu, yanltc bir karfllafltrma olur. Bunun temel nedeni, sz konusu znrln hibir zaman tek gzle elde edilemeyeceidir. nsan gznn grme
yetisi, merkezden uzaklafltka belirgin bir flekilde dfler. Baklan noktann merkezindeki 20 derecelik alandan uzaklafltnzda znrlk, kenarlara doru 1/10a
kadar dfler. nsan gz evresel olarak (gzn hareket ettirmedii srece) yalnzca yksek kontrast farkn ve renkleri alglar.
znrlk asndan tek insan gz 5-15 megapiksellik bir fotoraf makinesiyle karfllafltrlabilir. Ancak burada vurgulanmas gereken nokta gzn piksel hatrlamas deil; grnty oluflturan dokular, renkleri, S/B ve renk karfltln temel almasdr. Bir baflka deyiflle gzn grnty pikseller fleklinde alglamamasdr. O nedenle optik gerelerle insan gznn znrlk karfllafltrma giriflimleri net sonular vermez.
Bir baflka nemli nokta, insan gznn en seik ve ayrntl grd 20 derecelik alglama blgesini grnt zerinde gezdirerek grntnn tamamn alglamasdr. nsan sz konusu gz gezdirme ifllemini nce bilinsiz (rnein nce dorudan bir canlnn gzlerine bakarak), sonra da grmek istedii ayrntlar zerinde
gezdirerek yapar.
153
154
Optik Bakfl
Fotoraf 6.1
Bir fotorafta
izleyicinin daha
ok hangi
noktalarda gz
gezdirdiine iliflkin
belirleme.
zgn
Grnt
Kiflinin
Grnt
inde Daha ok
Gz Gezdirdii
Alanlar.
Dflk Iflk: Ay fl hatta yldz fl gibi ok dflk flk koflullar altnda nesneleri tek renk grmeye bafllarz. Bu tr durumlarda, -tersine bir durum olarakbaktmz noktada kenarlara gre daha az ayrnt alglarz. Teleskopla gzlem srasnda gkbilimciler ve gkbilim fotoraflar, grmek istediimiz gk cisminin
tam zerine deil ok az yanna bakmamz tlerler. Bunun nedeni nokta flk
kaynann gzmzde diyafram kslmasna yol amasdr.
Aydnlanma Dalm: nsan gznn grd grnt iindeki aydnlanma
farkn dengeleyebilmesi byk bir stnlktr. Gz, otomatik pozlama moduna
alnmfl bir kamera gibi srekli alflr. Baktmz her noktada srekli bir pozlama
dengelemesi olaca iin fotoraf makinesinden farkl olarak grntnn genelinde dengelenmifl bir aydnlanma grrz.
Bu durum, film yllarnda bask srasnda kart maskelemek ya da gnmzde
saysal teknolojinin getirdii aydnlk oda uygulamalarndan (high dynamic range)
farkl deildir.
155
Fotoraf 6.2
Fotoraf
makinesiyle
yaptmz bir
ekimde karanlk
ve aydnlk
blgelere gre elde
edilen pozlama
deerleri ak bir
flekilde gzlenirken;
insan bunu gzn
evrimi sayesinde
bilinsiz bir flekilde
alglar.
Gzmz
Arka Plana
Baktnda
Gzmz
n Plana
Baktnda
Zihnimizde
Oluflan
Grnt
Duyarlk: Yeterli flk koflullar altnda yksek rtc hzlarnda alflmak mmkn olabilecei iin fotoraf makineleri asndan hareketi dondurmak sz konusu olabilir. Daha yksek rtc hzlarna ulaflabilmek iin duyarl, yani ISO deerini arttrmak gerekir. Bu deer 3200 ISO gibi bir deer olabilir ve bu da insan
gznn duyarlna yakndr. Gkbilim fotoraflar 500-1000 ISO deerleri arasnda ve saatler srebilen rtc hz deerlerinde alflabilirler. Fotoraf makinelerinin sre arttka daha fazla ayrnt saptayabilme zellikleri vardr. nsan gznn ise bir noktaya srekli baktnda 10-15 saniyeden sonra daha fazla ayrnt
grmedii saptanmfltr.
Sonuta, insan gz ve kaydedici optik gereleri karfllafltrrken unutulmamas
gereken temel zellik; sonu rne (bir fotorafa veya bir filme) bakarken yine
gzmzle, kendi grme koflullarmza gre baktmzdr. Belki de gerekten optik bir cihazn nasl grdn tam olarak anlayabilmek iin insanlara taklabilen
biyonik gzlerin geliflimini beklemek gerekecektir. Son olarak bu arayfllarda gerek kazananlar, fotoraflar ve kameramanlardr. nk onlar hem gz gibi karmaflk ve yetenekli bir organa; buna ek olarak da saysz teknik olanaklar olan fotoraf makinelerine ve kameralara sahiptirler.
Bu blm, Cambridge in Colour sitesinde yer alan Cameras vs. The Human
Eye adl yazdan yararlanlarak gelifltirilmifltir.
Fotoraf Gzyle Genifl Bakfl As

Film kullanan standart ve saysal tam kare fotoraf makineleri sz konusu olduunda normal bakfl asnda grnt veren objektiflerin odak uzunluu yaklaflk
50 milimetredir. Sz konusu odak uzunluunu ksalttka bakfl asnn geniflledii grlr. Genifl a objektif uzunluklaryla ilgili olarak baz standartlar gelifltirilmifltir. rnein bu deerler; 35, 28, 24, 21, 20, 18 ve 14 milimetre olarak sralanabilir. arpan faktr farkl olan (rnein x1,5) bir fotoraf makinesi iin 24 mm ve
daha ksa odak uzunluuna sahip objektifler genifl al objektif saylabilir. Kolayca anlafllaca gibi odak uzunluu ksaldka bakfl as geniflleyecektir. Ara deerlere sahip objektifler retiliyor olsa da fotorafta genifl a etkisi, 35 mm ve daha ksa odak uzunluuna sahip objektiflerle elde edilen grntlerde hissedilir.
Fotorafnn genifl a objektiflerle alflma istei; sanatsal nedenlerle olabilecei
gibi, zorunlu nedenlerle de olabilir.
156
Optik Bakfl
Fotoraf 6.3
Genifl ann
yaratt alan
derinlii (35 mm,
Bartn, pazaryeri).
Perspektife etkisi: Objektiflerin bakfl alarnn perspektif zerinde dorudan

etkileri neredeyse hi yoktur. Nesnelerin bize gre dizilimlerinin grnmleri, oranlar ve aralarndaki grece uzaklklar (aslnda hi deiflmedii halde) konuya olan
uzaklmzla balantl olarak grntye yansr. Genifl al fotoraflar genellikle orta
ve yakn uzaklklardan ekildikleri iin bize dik konumdaki nesneler dar al ekimlere gre birbirlerinden daha ayr duruyor gibi grnrler. Bu nedenle fotoraf rnein, dipteki nesneleri birbirlerine olduundan daha uzak gstermek, ndeki asl
nesneyi dipten daha uzaktaymfl gibi gstermek istediinde genifl al objektiflerle
konudan ok uzaklaflmadan ekim yapmaldr. Yakndaki nesneyi vurgulamak, daha
nemli gstermek gerektiinde bu etkiden yararlanmak iin genifl a seilebilir.
Fotoraf 6.4
35 mm/1 m
Ayn odak
uzunluunda,
dolaysyla ayn
bakfl asnda
fakat farkl
uzaklklarda
ekilen bu
fotorafta perspektif
fark aka
grlmektedir (1
metreden ekilen
fotoraf
krplmfltr).
35 mm/50 cm
35 mm/30 cm
SIRA
SZDE
6. nite
- Bakfl
As ve zleyici
SIRA SZDE
157
Objektiflerin optik etkileri nedeniyle oluflabilecek biimbozumu

fotoM
D fi N E L etkisi,
raf tarafndan daha sanatsal veya etkili bir grnt elde etmek amacyla kullanlabilir. Objektiflerin odak uzunluklar ksaldka biimbozumu etkisi daha da belirS O R U
ginleflecektir.
Nesnelerde biimbozumu etkisi ve dzeltilmesi konusunda ltfen kitabnzn
D K K A T 4. nitesinde yer alan Ksa Odak Uzaklkl Objektifler/ Perspektif ve Oran blmn gzden geiriniz. Bu konuda perspektif dzeltici (PC) objektiflerin nasl kullanldn
SIRA SZDE inceleyiniz.
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
N N
SIRA SZDE
fiekil 6.1
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
Odak Dzlemi
NTERNET
Genifl A
Dar A
Normal A
Perspektif Almas
Alan derinliine etkisi: Genifl a objektifler grece olarak alan derinliini

arttrrlar. A geniflledike alan derinlii daha da artacaktr. Bu durum zellikle
manzara fotoraflar alflrken yaknlardaki nesneleri de net grmek asndan
yararldr. Ayn flekilde fotorafya dik konumda uzayp giden yol kenarndaki
bir it veya tren vagonlar genifl a kullanldnda tmyle net bir flekilde grntlenebilir.
Sualt fotoraflnda da genifl a objektifler ok fazla kullanm alan bulur.
Bunun temel nedenleri arasnda genifl bir alan derinlii elde etmek ve ndeki nesneleri daha byk grntlemek vardr.
AMALARIMIZ
A ile perspektif
arasndaki iliflkinin
izimle gsterimi.
fiekilden K T A P
anlafllaca gibi
genifl ann
kesiflme noktas
yaknda,Tnormal
ELEVZYON
ann uzakta, dar
ann ok daha
uzaktadr. Yer
darl asndan
NTERNET
dar al objektifin
kesiflme noktas
gsterilememifltir
(flekil Roman
Zolin'in Wide
Angle Lens adl
yazsndan
alnmfltr)..
158
Optik Bakfl
Fotoraf 6.5
COfiKUN TEZ.
Kullanlan genifl
a objektif ndeki
nesnenin
vurgusunu
arttrrken dipteki
dalglarn da alan
derinlii iinde
kalmasn salamfl.
Sarsnty azaltmas: Fotoraf fark etmese de her fotoraf ekimi srasnda

makine bir miktar sarslr. Bu etki dflk rtc hz deerlerinde daha belirgindir.
Yksek rtc hzlar kullandmzda sarsnt yokmufl gibi grnse de fotoraf
bytldnde etkiyi gzlemek mmkndr. Kullanlan objektifin as daraldka sarsnt etkisi artacaktr. Bu durum nesnenin hareketinden doan blur etkisinde de grlr. Genifl a, dier alara gre blur etkisini daha az hissettirir.
Sakncalar: Genifl al objektif kullanmann baz sakncalar da vardr. Baz
fotoraflarda estetik bir katk olarak dflnlse de, objektife dorudan giren flk
flnlar parlamalara yol aar. A geniflledike objektiflerin nlerine taklan gnefllikler bunu nlemede yetersiz kalrlar.
Fotorafta parlama gibi bir baflka sorun da yansmadr. Genifl ada alflrken
zellikle gkyz gibi genifl yzeylerde yansma oluflabilir. Bu nedenle yansma
nleyici polarize filtre kullanmak yararl olur.
Genifl a fotoraflarda oluflabilecek bir baflka sorun, fotorafn kenarlarna
doru keskinliin azalmas, resim kalitesinin dflmesidir. Buna gelifltirilebilecek bir
nlem fotoraf olduundan daha genifl bir lekte ekerek aydnlk odada krpmaktr. Ayn flekilde zellikle kflelerde grlen flk azalmalar (vignette) genifl a
objektiflerde belirginleflir.
159
Fotoraf 6.6
Fotorafnn
konudan
uzaklaflmasnn
mmkn olmad
durumlarda
nesnelerin
tamamn
grntlemek iin
genifl a
kullanlmas
zorunlu olur (35
mm, Mercedes
Mzesi, Stuttgart).
Fotoraf Gzyle Dar Bakfl As

Fotorafnn dar al objektifler kullanmaya karar vermesi, genifl a kullanma nedenlerine benzer. Bunlar; anmsanaca gibi sanatsal ve zorunlu nedenlerdir.
Sanatsal nedenlerden sz etmek iin dar al objektiflerin fotoraf zerindeki
teknik sonularn gzden geirmek gerekir.
Alan derinliine etkisi: Dar al objektifler fotorafta alan derinliini belirgin
lde azaltrlar. Kolayca belirlenebilecei gibi odak uzunluu arttka alan derinlii daha da azalacaktr. Bir fotoraf ekecei fotorafta niin alan derinliinin az
olmasn isteyebilir? rnein;
1. Grntleyecei asl nesnenin daha belirgin grnebilmesi amacyla arka
plann bulanklaflmasn isteyebilir;
SIRA SZDE
2. n ve arka planda dikkat databilecek nesnelerin net grnmesini
istemeyebilir;
3. Asl nesnenin nnde ve arkasnda yer alan nesnelerin net
D fiolmas
N E L M durumunda ortaya kacak karflma etkisini azaltmak isteyebilir;
4. Alan derinliini aflr azaltarak bokeh etkisiyle farkl dokular yaratmak isS O R U
teyebilir.
D K K A T nitesinin
Bokeh etkisi konusunda ltfen kitabnzn Uzun Odak Uzaklkl Objektifler
Net Alan Derinlii blmne baknz.
SIRA SZDE
N N
Alan derinliinin azaltld ve arka plann netsizlefltii fotoraflara daha ok

portre alflmalarnda tank oluruz. Portre fotoraflarnda arka plann netsizleflmeAMALARIMIZ
siyle belirginleflen insan formu, klasik anlamda gze estetik gelir.
Fotorafn ilk yllarnda ekilen portre alflmalarda arka plana dz yzeyli genifl perde veya rt
gerilmesinin nedenlerinden biri de budur.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
K T A P
TELEVZYON
TELEVZYON
NTERNET
NTERNET
160
Optik Bakfl
Perspektif etkisi: Dar al objektiflerle ekilen fotoraflarda grlen ylma

etkisi konuya olan uzaklkla artar. Fotorafya dik konumda dizilen nesnelerin
aralarndaki boflluklar fotoraf konudan uzaklafltka azalmaya bafllar. Bylece
nesneler arasndaki ylma grnmn oluflturmak isteyen bir fotoraf konudan uzaklafltka daha yakn ekim yapabilecei dar al objektifleri tercih eder.
Ayn konuyu daha dar al objektiflerle, daha uzaktan ekmek mmkn olabileceinden ylma etkisi, objektifin odak uzunluu ve konuya olan uzaklk arttka doal olarak kendisini daha fazla hissettirecektir.
Fotoraf 6.7
Ayn uzaklktan
ancak farkl bakfl
alarnda ekilen
bu fotoraflarda
perspektif etkisinin
deiflmedii
grlyor (35 mm
ile ekilen fotoraf
krplmfltr).
35 mm/1 m
140 mm/1 m
Uzaktaki nesneleri grntleme: Dar al objektifler, yaklaflmakta glk ekilen nesneleri ayrntlaryla gstermek amacyla olduka sk kullanlr. Dikkat edilirse yaban yaflam ortamnda grntlenen canllar, spor karfllaflmalar genellikle
dar al objektiflerle ekilir. Byle ortamlarda fotorafnn dar al objektif kullanmas zorunlu nedenlerle aklansa da, bu seimin fotorafa estetik katklarnn
olduu da eklenmelidir.
SIRA SZDE
6.8 numaralSIRA
fotoraf
SZDE inceleyerek alan derinliinin niin bu kadar azaldn tartflnz.
D fi N E L M
D fi N E L M
S O R U
S O R U
DKKAT
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
N N
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
161
Fotoraf 6.8
Team. Bir spor
karfllaflmasndaki
g birlii ann
gsteren bu
fotorafta, alan
derinliini azaltan
etmenler nasl
uygulanmfltr?
Fotoraf 6.9
SNAN ANADOL.
"Altayl Kadnlar".
Dar a, hareket ve
azalan alan
derinlii.
Fotoraf Asndan Deiflmez Odak Uzunluklu Objektiflerin Seim

Nedenleri
Gnmzde yaygn olarak satlan yar-profesyonel fotoraf makinelerinin hemen
hepsi deiflebilir odak uzunluklu objektiflerle birlikte satlmaktadr. Standart kabul
162
Optik Bakfl
edilebilecek (rnein x1,5-1,6 arpan faktrne sahip fotoraf makineleriyle birlikte gelen) grece genifl ve normal bakfl alarna sahip objektifler ou kullanc
iin yeterli zm olmaktadr. Fotoraf biraz daha fotoraf dnyasnn ayrntlarna indike, farkl alarda fotoraf ekme gereksinimi duymaktadr. Bunu karfllamak iin retici firmalar genifl a karakterli (rnein 18-55 mm) objektifler yannda (rnein 70-210 mm gibi) daha dar al objektifleri de setlere dahil etmektedirler. Bylece ortalama bir fotoraf iin gerekli olan tm odak uzunluu ve
alar, toplam iki objektifle fotorafnn elinin altnda olmaktadr. stelik deiflebilir odak uzunluuna sahip (zoom) objektiflerin, objektif deifltirmeden alternatif
birok ara ay fotorafya sunmas byk kolaylktr.
Zoom objektiflerin yaygn olarak amatr ve yar-profesyonel fotoraflar tarafndan seilmesi uygulama kolayl asndan anlafllabilir bir durumdur ancak bu
durumun teknik ve estetik baz farkl sonular da vardr.
Fotorafnn sonuta nasl rahat edebildii ve kendi kiflisel tercihlerine gre objektif
setii konusunu bir yana brakrsak, bu konuda baz noktalara deinmek yararl
olabilir.
1. Tek (deiflmez odak uzunluklu) objektifler daha hafif ve kktrler. Bu durum
zellikle uzun fotoraf yryfllerinde ve da trmanfllarnda nem kazanr.
2. Fotoraf ekilen kifliler karfllarnda byk objektifler grdklerinde doallklar
daha ok bozulur ve ekinirler. Kk objektifler kullandnzda fotoraf eki
len doal kiflilerin gznde profesyonel fotoraf izlenimi yaratmamfl olursu
nuz. Bu onlarn sizi kendilerine daha yakn bulmalar anlamnda yararldr.
3. Tek objektifler geliflmifl zoom objektiflerden daha ucuzdur.
4. Zoom objektifler ou kez kullanlmayan ara deerleri ierirler. Bunu nesneye
yaklaflarak veya uzaklaflarak yapmanz veya aydnlk odada krparak yapma
nz mmkndr. 10MPden daha byk olmayan fotoraflarda bu sorun olufl
turmaz.
5. Tek objektifler zoom objektiflere oranla daha kaliteli ve daha aydnlk grnt verir
ler. Bu gece ekimlerinde ve daha fazla alan derinlii elde etmede nem kazanr.
6. Tek objektifler mekanik olarak daha kaliteli ve basittirler. zerlerinde daha az
hareketli para vardr. Ayn flekilde netlik yapmak daha hzldr.
7. Tek objektifler fotorafy daha yaratc ve usta yapar. Konuya yaklaflmakta ve
ya uzaklaflmakta deneyim kazanrsnz. Taktnz objektifin asna alfltnz
iin ayn ada alflmann ustaln edinirsiniz.
8. Farkl odak uzunluklarna sahip en ok iki ya da objektif kullandnzda ko
nuyu daha iyi grrsnz. Bylece ekeceiniz fotoraflarla oluflacak albmn
tamamn kafanzda canlandrabilirsiniz.
Her ne kadar burada sabit objektiflerin daha ucuz olduu sz konusu edilmekteyse
de, objektifler, zellikle de kaliteli objektifler her zaman pahal paralardr. Fotoraf
konusunu ok fazla ileriye taflmay dflnmeyen fotoraflar iin, rnein 6-8 paradan oluflan bir sabit objektif seti kurmalar ok da anlaml olmayabilir. Bu konudaki belirleyici lt, farkl odak uzunluklarn ne kadar kullandnzla ilgilidir.
Fotoraflarnz ve alflma koflullarnz inceleyerek ne kadar ve ne ynde farkl objektiflere gereksinmeniz olduunu belirledikten sonra satn alma yoluna gitmeniz
mantkl olacaktr.
Bu blm, Pixel-Peeper sitesinde yer alan Why choose prime lenses instead of zooms? adl yazdan yararlanlarak gelifltirilmifltir.
Kameraman Gzyle Bakfl Alar

Hareketli grnt elde etmek iin kullanlan film ve video kameralar da sonuta
grnt oluflumunu objektif dediimiz dzenekle saladklarna gre bu konuda
da farkl bakfl alarndan sz etmek gerekir. Kameralarda da fotoraf makinelerinde olduu gibi objektif deifltirerek veya deiflebilir odak uzunluklu objektifler
kullanarak odak uzunluunu deifltirmek olanakldr. Buradaki temel fark, kayt srasnda deiflebilir odak uzunluklu (zoom) objektiflerin odak uzunluunun deifltirilebilmesi bu deiflikliin grnt boyunca izlenebilmesidir. Bu konuda fotoraf
makinesi kullanarak deiflik tekniklerle elde edilen hareketli grntleri (canlandrma, kolaj, stop-motion, elapse-time, kamera konumunda video ekmek gibi)
konu dflnda tutarak fotoraf makinesini yalnzca duraan grnt elde edilen bir
gere olarak kameradan ayryoruz.
Teknik olarak objektifin odak uzunluu ile snrl olan bakfl as, kameraman
tarafndan iyi kullanlmas gereken bir zelliktir. Bir kameraman odak uzunluunu
ve bal olarak bakfl asn deifltirirken, ayn zamanda konuya yaklaflmfl veya
uzaklaflmfl olur. Optik kaydrmann mmkn olmad deiflmez odak uzunluklu
(sabit) objektiflerle alflrken, grntlenen nesnenin daha yakn bir grntsn
alabilmek iin fiziksel olarak konuya yaklaflmak gerekir. Buna karfln deiflir odak
uzunluklu zoom objektiflerle, kamera bulunduu yerden konuya yaklaflp uzaklaflabilir.
Daha nce de deindiimiz gibi bir nesneyi, rnein bir insan farkl leklerde grntlemek;
1. Nesneye optik kaydrma yoluyla yaklaflmak veya uzaklaflmakla (zoom hareketi),
2. Farkl odak uzunluklu (sabit) objektifler kullanlmasyla,
3. Nesneye kamera ile yaklaflmak veya uzaklaflmakla (fiziksel kaydrma hareketi),
4. Nesnenin kameraya yaklaflmas veya uzaklaflmasyla olasdr (nesnenin hareketi).
Zoom hareketi: Optik kaydrma hareketi kayt srasnda yaplrsa deiflen
odak uzunluuna bal olarak deiflen bakfl alarnn tm etkileri grntye yansr. Bylece (rnein ne optik kaydrma yaplyorsa), a gittike daralacak ve
nesnenin grntde kaplad alan byyecektir. Bu flekilde kameraman kayt srasnda rnein, bel ekim leinden bafl ekim leine geebilir. Kameraman
zoom hareketi srasnda konuya olan uzakln deifltirmedii iin perspektif zelliklerinde byk bir deifliklik olmaz.
Farkl objektifler kullanmak: Kameraman her bir ekimi farkl odak uzunluklarnda objektiflerle yaptnda ise izleyici farkl lekleri kesmeler fleklinde izler. Burada artk kesintisiz bir kaydrma hareketi yoktur. Kameraman yine rnein,
giderek daha uzun odak uzunluklu objektifler kullanyorsa, her ekimde nesneye
(optik olarak) biraz daha yaklaflmfl, bakfl asn biraz daha daraltmfl ve nesne de
biraz daha bymfl (ayrntlar biraz daha belirginleflmifl) olacaktr. Sabit odak
uzunluklu objektiflerle yaptmz ekimler biraz fotoraf ekimlerine, biraz da zoom objektifin beli odak uzunluu duraklarnda durularak yaplmfl ekimlere benzeyecektir.
Fiziksel kaydrma hareketi: lek deifltirmenin bir baflka yolu da nesneye
kamera ile yaklaflmak veya uzaklaflmaktr. Bu hareketin en nemli ayrt edici zellii, hareket srasnda konuya olan uzaklk deiflecei iin perspektif grnm-
163
164
Optik Bakfl
nn de deiflmesidir. Sabit bir ada dizili nesneler arasnda ilerlersek nesnelerin

giderek birbirlerinden ayrldklarn grrz. Bu durum konuya yaklaflmann perspektif etkisini deifltirmesinin doal bir sonucudur.
Kameraman fiziksel kaydrma hareketi yaparak kameras ile nesneye yaklaflmfl,
nesnelerin boyutlar bymfl ve aralarndaki boflluklar artmfl, ayrntlar seilir olmufl, objektifin as ise sabit kalmfltr. Byle bir kamera hareketi srasnda nesne
kamera aras uzaklk deiflecei iin kameramann dikkat etmesi gereken bir baflka zellik ise, kamerann telemetre deeridir. rnein hareketin bafllangcnda kameramann nesneye uzakl 6 metre ise, hareketin sonunda rnein 3 metre olabilir. Kameramann yapmas gereken ekim boyunca deiflecek netlii dzeltmesidir. Bilindii gibi nesneye yaklafltka alan derinlii azalaca iin nesnenin alan
derinlii dflnda kalarak netliinin bozulmas kolaylkla mmkndr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
SIRA SZDE
TELEVZYON
D fi N E L M
NS TOE R NUE T
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRAobjektif
SZDE takl bir kamera ile belli bir uzaklktan (rnein 4 metreden), bir
zerinde zoom
modeli (rnein boy ekimde) grntleyin. Modelinizi farkl uzaklktaki nesneler arasna yerlefltirebilirsiniz. Daha sonra srasyla afladakileri yapn.
D fi N E L M
1. Model bafl ekim leinde grntlenene kadar ne optik kaydrma yapn

O R U
(odakS uzunluu
artyor, a daralyor, netlik deiflmiyor).
2. lk leinize dnn.
3. ModelD bafl
leinde grntlenene kadar (fiziksel) ne kaydrma
K K A ekim
T
yapn (odak uzunluu deiflmiyor, a sabit, deiflen netlie dikkat).
Yaptnz her iki kamera hareketini deiflen perspektif etkileri asndan karflSIRA SZDE
lafltrnz.
Nesnenin hareketi: Kamerann ve zerindeki objektifin odak uzunluunun
sabit kaldn,
nesnenin ise kameraya dik konumda, rnein kameraya yaklafltAMALARIMIZ
n dflndmzde objektifin as yine deiflmeyecek ancak nesne daha byk
grnecektir. Kameramann deiflen netlik deerini dzelttiini (rneimizdeki gibi yakn deerlere
dflndmzde deiflen tek fley daralan alan derinK T A aldn)
P
lii olacaktr. Bunun doal sonucu olarak da arka plandaki nesnelerin bir lde
SIRA SZDE
netsizlefltiini,
uzakla bal olarak alan derinliinin dflnda kaldn grrz.
Nesne hareketinin,
fiziksel kaydrma hareketinden en nemli fark ise
T E L E V Z Y O kamerann
N
ereve snrlarnn
(ierdii nesneler asndan) ayn kalmasdr. Kamerann nesD fi N E L M
neye fiziksel olarak yaklaflt kaydrma hareketinde ise baz nesneler ereve dflnda kalabilir ancak bu durum bakfl asnn deiflmesi deil, yalnzca konuya
NS TOE RR NUE T
yaklaflmann
getirdii bir sonutur.
N N
Bu konuda insan
D K Kgz
A T davranfln bir kez daha anmsayalm. nsan gznn odak uzunluu sabittir (zoom hareketi yapamaz). rnein geriye doru ekildiinizde bir binann tamamn grebilirken,
yaklafltnzda yalnzca kapsn grebilirsiniz. Tm bu sre ieriSIRA SZDE
sinde grnt erevenizdeki baz nesneler grfl alannzn dflnda kalmfl olmakla birlikte grdnz a deiflmemifltir.
N N
AMALARIMIZ
Bir kameraman asndan, deiflebilir odak uzunluklu objektifler, zellikle nesneye fiziksel olarak yaklafllamayan ortamlarda kullanflldr. Buna ek olarak zoom
Tarayfllar
A P
objektifler,Ka
iinde olan bir kameraman srekli objektif deifltirmekten de kurtarrlar.
Bakfl as, bir kameraman iin ok nemli bir konudur. Bir ynetmen, hangi
T E L E Vbir
Z Y Obakfl
N
ekimde nasl
as kullanacan nceden belirlemelidir. Bunu ayrntl
NTERNET
ekim senaryosuyla kameramana aktardnda kameraman; objektifleri, odak uzunluklarn, bytme glerini bilerek ve dikkate alarak ynetmenin istedii en uygun ay almaldr. Kamerasn ve objektiflerini iyi tanyan bir kameraman, ekim
senaryosunda belirtilen bakfl alarnda grnt alabilmek iin gerektiinde ek gerelere gereksinim duyacaktr. Doaldr ki, bu tr isteklerin kameraman tarafndan
alana kmadan nce ilgili birimlere yaplmas gerekir. Tersi durumda, sorumluluk
kameramanndr.
Bakfl as, yaplan ekimin anlamn tamamen deifltirir. Bu durumun teknik
olduu kadar sanatsal nemi de vardr. ekim leklerini belirleyen lt, byk
lde objektifin bakfl asdr. Her ne kadar gnmzn ok genifl lekli zoom
objektifleri, bakfl asn deifltirmede kameramana byk kolaylklar salamaktaysa da, her kameraman objektifin odak uzunluu ile bakfl as arasndaki iliflkiyi iyi anlamaldr.
zleyicinin Grd ve tesi

zleyici tarafndan izlenen grnty ereve, ierik ve anlamlandrma alarndan
flu flekillerde snflandrmak yararl olabilir:
1. Duraan fotoraf tek kare: zleyici tek kare fotorafn erevesiyle snrldr. ereve iinde yer alan her nesne arasndaki dizilim, iliflki, konum gibi
birok e, izleyiciye yorumlamas iin anlamlar sunar. Fotorafn anlam
asndan izleyiciye yansttklar her zaman fotorafnn dflncesiyle rtflmeyebilir. Fotoraf izleyicide hibir fley uyandrmayabilir, anlamn tesine
geebilir veya sapabilir. Tek kare bir fotoraf arflmlara ve farkl anlamlandrmalara daha aktr.
2. Birok grntden oluflan tek fotoraf: ekilen fotoraflarn tek bir kare iinde birlefltirilmesi ifllemidir. Aydnlk odada veya ekim srasnda st
ste bindirme yntemleriyle yaplabilir. Kolaj, panoramik veya 360 derece
fotoraf alflmalar rnek verilebilir. Farkl grntlerin tek bir karede birlefltirilmesi estetik ve teknik nedenlerle olabilir. Basn fotoraflnda sk
kullanlan bir uygulamadr.
3. Dizi fotoraf: Daha ok belgesel fotoraf dalnda grlen dizi alflmalarnda; zaman, mekan ve konu birliktelikleri ele alnarak diziler oluflturulur.
Belgesel fotorafn kendi kurallar ve anlatm biimleri vardr. rnein, ayn zamanda ancak farkl mekanlarda farkl nesneleri fotoraflayarak veya
tek bir mekanda farkl zamanlarda eflitli insan ve nesneleri grntleyerek
bafll baflna bir sergi alflmas yaplabilir. Bu tr alflmalarda fotoraf seecei bakfl alar, aydnlatma ve renk seenekleri gibi konularda fotoraflarn tm zerinde ortak bir dil oluflturabilir.
4. Hareketli grntler: Video alflmalarnda tek bir ekimin teknik zellikleri izleyiciye bir fley anlatrken, kurgu yoluyla anlamlar btnlefltirilir ve eflitlendirilebilir. Kameraman veya ynetmenin seecei objektif bakfl as
anlam tamamen deifltirebilir.
Fotoraflar, bir sergi veya albm alflmasna hazrlanrken alflmalarn genellikle bir kavram veya biem zerine oturturlar. Birbirinden ok bamsz, rastgele ekilmifl fotoraflarn bir sergi veya bir albm oluflturmalar pekala mmkndr. Bunun yannda bir fotorafnn belli konular zerinde, kendi biemiyle oluflturaca fotoraflar daha anlaml ve fotoraf asndan da daha retici olacaktr.
ster bir sergi alflmas, ister bir albm alflmas ya da bir dergide yaynlanabilecek dizi-rportaj alflmas olsun; fotorafdan farkl lek ve alarda fotoraf-
165
166
Optik Bakfl
lar vermesi beklenir. zellikle dergi editrleri veya sergi kratrleri bir anlamda
fotorafy ynlendirirken izleyici gzyle bakarak dflnrler. O nedenle belli
llerde ticari deer ve nem taflyan alflmalarda birbirini tekrarlayan fotoraflardan ok fakl rnekleri grmek isterler. Teknik adan baktmzda da bunun
en bilinen yntemi niteye giriflte de deinilen; durufl noktas, konuya olan uzaklk, grfl noktas ve ders kitabmzn ana temas olan objektifin bakfl asnn fotoraf tarafndan ustaca kullanlmasdr.
zleyicinin bir fotorafa bakarken grdnn tesinde anlamlara ulaflmas, fotoraf tarafndan da istenen bir durumdur. Biimsel olarak bunun soyut alflmalarda
ne kaca ngrlebilir. Sonuta bir belgesel veya haber fotorafnn (biraz da aktarmak istedii mesaj ya da duygu nceden az ok belli olduu iin), izleyicide uyandraca izlenim kifliden kifliye ok deifliklik gstermeyecektir. Kurmaca fotoraf
veya fotorafta kurgu kavramlaryla adlandrlabilecek uygulamalarda fotoraf erevesine kataca nesneleri seerek izleyicide belli anlamlar uyandrmak isteyebilir.
Bu konu aydnlk odada yaplacak sonsuz uygulamayla bir hayli eflitlenmifltir.
Fotoraf 6.10
JOHN HILLIARD.
Fotorafta asl
nesnenin
evresindeki dier
nesneler, hatta
erevenin dikey ya
da yatay
dzenlenmesi
anlam tamamen
deifltirebilir.
Ezilmifl
Boulmufl
Yanmfl
Dflmfl
Videoda kurgu ise bafll baflna bir konudur. zleyici, ereveleri ve ekimleri
zihninde birbirine ekleyerek anlamlara ulaflr. Kurguda ekimlerin yerlerini deifltirdiinizde anlam tamamen deiflebilir. Konumuz asndan en nemlisi ise bir ekimi rnein, genifl a yerine dar a ile yaptnzda bu plan izleyicide baflka bir
duygu uyandracaktr.
Dar Al Fotoraf ve zleyici

nsan gz kendi normal grflne sahip olduuna gre ilk kez dnyay dar adan grme deneyimlerini herhalde drbn ve yer gzlemi yaplabilen teleskoplarla edinmifltir. Doal olarak bu grfl insann doasna aykrdr. Bu aykrlk ayrntlar grmekte deil, uzak mesafelerden elde edilen dar al grntlerde perspektif iliflkilerinin ve nesne biimlerinin deiflik grnmesidir.
167
Her zaman sylendii gibi, bir sanat olarak fotorafnn ifllevi biraz da grnmeyeni gstermek, bilineni, herkesin grdnden farkl bir yorumla yeniden
retmektir. Fotoraf bunu yaparken, grnt dzenlemesi gibi estetik ereveleme ve yerlefltirmeler yannda fotoraf makinesinin teknik zelliklerini kullanr. yi
bir fotoraf ya da grnt ynetmeni olmann n koflulu, elinizdeki fotoraf makinesinin ya da kamerann zelliklerini iyi bilmek ve bilinli kullanabilmektir. Bylece sradan fotoraflar yerine insan gznn grdklerini zorlayan, farkl a ve
leklerde grntler ortaya koymak mmkn olabilir.
Dar al fotoraflar insan gznn alfltnn tesinde farkl grntler sunaca iin izleyici asndan beenilme flans yksek fotoraflardr. Doal olarak da
dar al fotoraf ekebilmek yeterli teknik olanaklar gerektirir.
Daha nce de deindiimiz gibi standart fotoraf makineleri genellikle normale yakn veya genifl a karakterli zoom objektiflerle birlikte satlrlar. Kendi objektif setlerini kurmak isteyenler objektifsiz olarak yalnzca makinenin gvde ksmn
alp, gereksinimlerine gre daha sonra objektif alma yolunu seerler. Bir fotoraf kendini belirli objektif yaplar zerinde younlafltrabilir. rnein yalnzca genifl a objektif, dar a objektif veya makro objektif kullanan fotoraflar olabilir.
Bu durum kendi tarzn belirlemek amacyla veya tamamen mesleki nedenlerden
kaynaklanabilir.
Dar al fotoraflar ncelikle alan derinliini azaltp asl odaklamann yapld nesneleri belirginlefltirdii iin izleyici asndan beeni toplar. Bu durum, fotorafnn ereve dflna atamad nesneleri bulanklafltrarak ilgi dflna atmas asndan da yararldr.
Fotoraf 6.11
Dar ada ndeki
ve arkadaki
nesneler alan
derinlii dflnda
brakld iin asl
nesnenin n ve
arka planla
karflmas nlenmifl
(210 mm).
Film ve video dnyasnda dar al objektif kullanmak estetik kayglarn yannda izleyiciye nesne veya nesnelerin ayrntlarn gstermek iin kullanlr. Bir kent
veya kasaba gibi genel bir ekimden sonra izleyici, daha yakn plan ekimler grmek isteyecektir. ekim ekibi (filmin yapsna gre) byk olaslkla kentin veya
kasabann ayrnt ekimleri iin (genel bir ekimden sonra tek bir evin ekimi ayrnt kabul edilebilir) yer deifltirerek kentin iine girecektir ancak bulunduklar
yerden birka alternatif ayrnt ekim yapmalar mantkl olur. stelik bu grntler arka arkaya balanacaksa farkl zamanlarda ekilmeleri hata olur. Bunun temel
168
Optik Bakfl
nedeni gnn farkl zamanlarnda fln ynnn ve fliddetinin ayn olmayacadr. Kameraman kentin genel grnmn ald (rnein bir tepedeyse) bulunduu yerden yakn plan ekimleri yapabilmesi iin uzun odak uzunluklu, dar al objektiflere gereksinimi olacaktr. Video alflrken sabit odak uzunluklu objektiflerle bakfl asn deifltirmek zor olaca iin, kameramanlar ounlukla zoom
objektiflerden yararlanrlar. Bylece kameraman el ile kumanda yntemiyle istedii ay bakata gzleyebilir. Burada unutulmamas gereken en nemli nokta, ekimin yaplaca yer konuya uzak olaca iin kameramann yannda yeterli odak
uzunluuna sahip bir objektif bulundurmas zorunluluudur. Bu ifl iin objektif
antasnda dar a karakterli bir objektifin yer almas kanlmazdr.
Genifl Al Fotoraf ve zleyici

Genifl al fotoraflar bilgi verici, tanmlayc zellikleriyle izleyici zerinde dingin
ve erin verici bir etki yaratabilirler. Yine de zellikle dizi alflmalarnda izleyici
merak ettii ayrntlar grmek isteyecektir. Bilindii gibi fotoraf bunu, konuya
yaklaflarak veya objektifin bakfl asn daraltarak yapabilir.
Genifl al objektiflerin yarataca etkiler kimi fotoraflar tarafndan beenilerek zellikle kullanlr. Baz fotoraflar ise bu etkilerden kurtulmak veya dzeltmek yoluna giderler. Fotorafta hata olarak nitelendirebileceimiz bir etkiyi gerekten bilinli kullanmak gerekir. Tersi durumda izleyici bunun kt bir fotoraf
olduunu dflnecektir.
Genifl al fotoraflarn oluflturabilecei parlamalar, yansmalar, bklmeler,
biim bozulmalar, kenarlarda kararma ve nitelik dflmeleri belli llerde aydnlk odada dzeltilebilirse de, bu ifllemleri ekim srasnda yapmak daha uygundur.
rnein, dorudan objektife dflen bir flk fln basit bir maskelemeyle ekim srasnda kesilebilir. Kenarlarda oluflabilecek kararmalar nlemek iin fotoraf olduundan daha genifl (geriye doru giderek) ekilir ve aydnlk odada krplabilir.
Bklme ve biimbozumu gibi etkiler bir sanat fotoraf iin rahatsz edici olmayabilir ancak zellikle bilgi verici, tantm amal alflmalarda, i ve dfl mekanlarn grntlendii mimari fotoraflarda boyutlar ve oranlar nem kazanabilecei iin bu durumdan kanmak gerekir. Bu konuda ilgili nitede ele alnan perspektif dzeltici objektifler bir lde fotorafya yardmc olacaktr.
Panoramik fotoraf: Genifl al fotoraf kapsamnda deerlendirebileceimiz bir baflka ekim teknii ise panoramik fotoraftr. Panoramik ekimler birka yntemle yaplabilir.
Panoramik fotoraf yntemleri:
1. ok genifl ayla ekim yaparak krpma yapabiliriz. Bu tr bir fotoraf, rnein 18 milimetrelik (veya daha genifl al) bir objektifle yatay veya dikey konumda ekim yaptktan sonra ksa kenarlar ksaltp krparak elde edebiliriz.
2. Gerek bir panoramik fotoraf makinesi edinerek ekim yapabiliriz. Bu tr
makinelerde objektifler hareketlidir ve bir eflit tarama yntemiyle grnt
alrlar. Objektif nndeki dar bir aklk hareket ederek objektifin daha genifl bir alan grmesini salar. Bu tr fotoraf makinelerinin film dzlemi
standart ereve boyutlarna gre yatayda daha genifltir. Objektifi hareketli
baz fotoraf makinelerinin film dzlemi, oluflabilecek netsizlii nlemek
amacyla ibkeydir.
3. El ile kumanda yntemiyle kamerada yaptmz yatay kaydrma hareketini
fotoraf makinesine uygulayarak ekim yapabiliriz. Bylece rnein, fotoraf makinesini soldan saa doru ve her bir kare dierinin grd alann
169
bir ksmn grecek flekilde hareket ettirerek toplam 5-6 veya istee bal
olarak daha fazla fotoraf ekeriz. Daha sonra da uygun programlarla aydnlk odada birlefltirme ifllemini gereklefltiririz. Bu teknikte dikkat etmemiz
gereken noktalar her karenin tam olarak doru pozlanmas, hareketli nesnelerin kare birleflme izgilerine denk gelmemesi, fotoraflarn dfley dorultuda fark gstermemeleridir. Bu ekimlerde ayak kullanmak yararl
olabilir. Fotoraf konuya ok yaknsa birlefltirme sonras abartl bklmeSIRA evrinme
SZDE
ler ortaya kabilir. Bunu nlemek iin ksa alanlarda yatay
yerine
yatay kaydrma hareketi uygulanabilir.
4. Fotoraf makinesinin birlefltirme zelliini kullanabiliriz.D Fotoraf
fi N E L M makinenizin panoramik ekim zellii varsa yukardaki noktalara dikkat ederek benSIRA SZDE
zer flekilde fotoraflar elde edebilirsiniz. Buradaki fark birlefltirme iflleminin
S O R U
fotoraf makinesi tarafndan yaplmasdr.
SIRA SZDE
D fi N E L M
SIRA SZDE
S O R U
D fi N E L M
D fi N E L M
DKKAT
Panoramik fotoraf ekimi konusunda daha genifl bilgi edinebilmek iin

FotoraD K Saysal
KAT
fa Girifl kitabnzn, Saysal ekim ve Mdahale Olanaklar nitesini ltfen tekrar inceS O R U
leyiniz.
SIRA SZDE
N N
D K K A T bir kez daPanoramik fotoraf ekimlerinin hava fotoraflnda kullanlmas konusunu

AMALARIMIZ
ha anmsamak iin ltfen Fotorafn Kullanm Alanlar kitabnzn
Hava Fotorafl
nitesinde yer alan Harita-Kadastro/Mozaik ekim Teknii blmn
SIRA tekrar
SZDE gzden geiriniz.
K T A P
AMALARIMIZ
TELEVZYON
K T A P
N N
NTERNET
TELEVZYON
360 Derece fotoraf: 360 derece fotoraf genifl ann son Naflamas
olarak dTERNET
flnmek mmkndr. Panoramik fotorafta yatay veya dikey konumda ekilen fotoraflar bir kre oluflturacak flekilde her ynde ekildiinde ve uygun programlarda birlefltirildiinde 360 derece fotoraf elde edilmifl olur. zleyiciler sanal ortamda fotorafn iinde gezinebilecekleri gibi oklar yardmyla fotoraftan fotorafa geerek rnein bir mze iinde farkl salonlar gezebilirler. Daha ok reklam
ve tantm sitelerinde kullanm yaygn olan 360 derece fotoraflama teknii, bilinen fotoraf makineleriyle yaplabildii gibi bu konu iin zel olarak gelifltirilmifl
ve iinde ok sayda kk fotoraf makinesinin yer ald kre makinelerle de yaplabilmektedir.
Aydnlk Odada Yaplabilecek Uygulamalar

Saysal ortamlarda fotoraflar zerinde yaplan birok dzeltme ve estetik katk
uygulamalarnn temelinde film yllarnda karanlk odalarda yaplan alflmalar yatar. zellikle dzeltme amal etkilerin film ya da saysal ortamlarda olsun ekim
sonrasna braklmamas daha uygundur ancak baz zorunlu nedenlerle fotoraf-
S O R U
SIRA SZDE
DKKAT
AMALARIMIZ
SIRA SZDE
K T A P
Fotoraf
6.12
AMALARIMIZ
Genifl a fotoraf
kapsamnda
TELEVZYON
deerlendirilebilecek
K T A P
panoramik bir
fotoraf (Artemis
Tapna, Efes).
NTERNET
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
170
D fi N E L M
S O R U
DKKAT
SIRA SZDE
AMALARIMIZ
K T A P
TELEVZYON
NTERNET
SIRA SZDE
Optik Bakfl
D fi N E L M
lar ekim sonrasnda baz dzeltmeler yapmak zorunda kalrlar. Elektronik ortamlarda aydnlk oda dediimiz grnt iflleme programlar eflliinde grnt dzenS O R U
lemesi ve bakfl as ile ilgili baz dzeltmeler yaplabilir.
K K Adaha
T
Bu konulardaD ok
fazla genifl bilgiyi; Saysal Fotorafa Girifl ve Saysal Fotoraf flleme Teknikleri kitaplarnzdaki nitelerde bulabilirsiniz.
N N
SIRA SZDE
Krpma: ekilen fotorafn belli bir blmnn kesilerek alnmas, dier blmn atlmas ifllemidir. Bylece fotoraf bir miktar klmfl olur. Fotorafta erevelenenAMALARIMIZ
alanla ilgili yaplan en yaygn uygulamadr. Bir anlamda nesneleri daha
byk gstermek amacyla fotorafn asn daraltmaya benzer bir ifllemdir. Bu
uygulamay, alglaycs daha byk bir fotoraf makinesinin objektifini daha kK T A P
k bir makineye takarak fotoraf ekmeye de benzetebiliriz. rnein standart bir
fotoraf makinesinde 50 milimetrelik bir objektifin belirledii ann, arpan faktr x1.5 olan
bir fotoraf makinesinde 75 milimetre objektifin asna benzer bir foTELEVZYON
toraf ortaya koymas gibi bir durumdur. Kuflkusuz burada a deiflmemekte, aynen aydnlk odadaki krpma ifllemi gibi objektiften dflen grnt daha kk alglayc tarafndan krplmfl flekilde alglanmaktadr. ekilen fotoraf ne kadar kr N T E R Nbakfl
ET
plrsa krplsn,
asnn fotorafta oluflturduu zellikler deiflmeyecektir.
rnein, alan derinlii hep ayn kalacaktr. Halbuki -bilindii gibi- alan derinlii,
bakfl asnn deifltirdii en nemli etkenlerden biridir.
Boyutlandrma: Film kullanan standart fotoraf makinelerinin grnt alglama dzlemleri 3:2 boyutundadr (36x24 mm). Televizyon ve bilgisayar monitrlerinin 4:3 llerinden dolay saysal fotoraf makinelerinin alglayclar da ayn
oranda retilmifllerdir. Baz saysal fotoraf makinelerinde leklendirme 3:2, hatta bilinen HD video boyutu olan 16:9a dnfltrlebilmektedir.
Aydnlk odada, yine grnt iflleme programlarnda yer alan krpma arac yardmyla hem bilinen standart llerde (3:2, 4:3, 16:9) hem de serbest seimle istenilen oranda boyutlandrmak mmkndr. Ayn arala fotoraf saa veya sola
alandrarak yatrmak, geriye veya ne emek grnt dzenlemesi adna yaplabilecek uygulamalardr.
Parlama: Dorudan objektife gelen flk flnlarnn alglayc zerine dflmesi
sonucu doal olarak oluflabilen parlamalar bazen fotorafa estetik bir deer katar.
Bu ifllemi zel bir etki olarak aydnlk odada yapmak saysal dnyann olanaklarndan biridir. Bylece genellikle genifl al objektiflerle alflrken oluflabilecek bu
etkiyi yapay olarak yaratmak ve genifl a etkisi oluflturmak mmkndr. Ayrca bu
etkinin yn ve fliddeti istee bal olarak belirlenebilir.
Kenarlarda siyahlaflma (vignette): Genifl al objektiflerin oluflturabilecei
bu sorun krpma yoluyla giderilebilecei gibi hi yoktan da oluflturulabilir. Bylece rnein kenarlara doru (derecelendirilmifl flekilde) koyulaflan ak mavi bir
gkyz fotorafa hofl bir etki katabilir.
Biimbozumu dzeltme: ok genifl a ile ekilmifl fotoraflarda ortaya kabilen ve zellikle objektife yakn nesnelerde abartl bir flekilde kendini gsteren
nesnenin doal grnmn bozan bir etkidir. Dzeltme ifllemi iin perspektif dzeltici objektiflere benzer flekilde dzeltmeler yapan program aralar kullanlabilir.
Ayrca nesneler belirli apa noktalarndan seilerek istenen dzeltmeler yaplabilecei gibi nesneyi tamamen farkl bir flekilde bklmfl gstermek de mmkndr.
evirme, Ayna grnts: Negatif veya saydam filmler flerit biimindedir ve

fotoraf makinelerine yatay olarak taklrlar. Doal olarak makine yatay tutulduu
srece fotoraflar yatay konumda pozlanr. Fotoraf makinesini dik tutarak fotoraf ektiinde ise film karesinin ksa kenar ste gelmifl olur. Bask srasnda
kart evirmeye gerek olmadan tm fotoraflar ayn flekilde baslr. Saysal ortamda ise dik konumda ekilen fotoraflar karflmza yana yatmfl flekilde gelir. Bir dzeltme ifllemiyle fotoraf 90 derece saa ya da sola yatrmamz gerekir. Bu ifllem
grnt iflleme programlarna gerek duymadan yaplabilecek sradan bir ifllemdir.
Bunun yannda bu ifllemi kaypsz flekilde yapmak iin program kullanmak yararl olabilir.
Baz nedenlerle fotorafn aynada grld gibi san-soluna, solunu-sana
evirmek gerekebilir. Bu nedenlerin baflnda grafiksel alflmalar gelir. zellikle
basn fotorafl alannda, rnein fotorafn bir yerine yaz bindirilecekse veya
fotoraftaki nesnenin bakfl yn bunu gerektiriyorsa fotoraf aynadaki grnt
gibi evrilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken temel zellikler, fotorafn ieriinde okunabilir flekilde yaz olmamas, (rnein gitar alan bir mzisyende olabilecei gibi) sa ve sol el karmaflas yaratmamasdr.
171
172
Optik Bakfl
zet
N
AM A
N
AM A
Objektiflerin bakfl alarnn izleyici asndan

nemini ayrt etmek.
Fotoraf bafll baflna bir sanat dal olduuna gre, bu sanatn tketicisi olan izleyiciler; bir sergide, bir albmde, bir dergide, bir fotoraf sitesinde karfllarnda sanat yapt grmek isterler. Bu
anlamda fotoraf sanats kimliini stlenen
bir kiflinin izleyici karflsnda sorumluluu byktr. Fotorafnn farkl bakfl alarn fotoraflarna yanstmas, fotoraf yalnzca estetik adan deil, ierik ve duygu asndan da etkileyecek, yceltecektir.
Fotoraf gzyle normal-genifl-dar al objektiflerin nemini ve seim nedenlerini aklamak.
Bir fotoraf kiflisel, toplumsal ya da mesleki
amalarla fotoraf ekiyor olsa da sonuta fotoraflar belli bir hedef kitleye ulaflacaktr. Fotorafnn her fotorafn bir yarflmaya hazrlanr
gibi ekmesi, izleyici tarafndan beenirlik dzeyini arttrabilmesi ayn zamanda fotoraf dnyasn teknik olarak ok iyi tanmasyla mmkndr. Bu konuda temel ve ileri dzeyde ekim
tekniklerini bilmek, bunlar fotorafa yerinde ve
gerektii kadar yanstmak gereklidir. Fotoraf
kendini gelifltirdike kendi kiflisel biemini oluflturacaktr.
N
AM A
N
A M A
Kameraman gzyle farkl bakfl alarnn nemini ve seim nedenlerini aklamak.

Fotoraftan farkl olarak hareketli grnt elde
etme srecinde optik hareketler kayda yansr.
Bu durum film ve video dnyasnda optik bakfl
asndan farkllklar yaratmfltr. rnein, konuya yaklaflmak ve uzaklaflmak amacyla kullanlan
optik veya fiziksel kaydrma hareketleri sonu
olarak farkl etkiler yaratr. Bunlarn kameramanlar tarafndan ok iyi bilinmesi hatalar nleyebilecei gibi, yapma estetik deerler de katacaktr.
Dar ve genifl al objektiflerle ekilmifl fotoraflarn izleyici zerindeki etkilerini karfllafltrmak.
zleyici bir fotoraf izlerken -deyim yerindeyseyeniden retir. Bu retme, fotorafa kiflisel bakfl, yorumlama ve yeni anlamlar katma fleklinde
olur. Sanatn ifllevinin yerine gelmesi anlamnda
yaflanabilen bu sre bazen fotorafnn dflnmedii boyutlara ulaflabilir. Fotorafn iliflkili nesnelerle oluflturduu kurgu, fotorafa eklenen bir
yaz, oluflturulan bir dizi bambaflka anlamlara yol
aabilir. Genifl ve dar al objektifler, fotoraf
zerinde neredeyse tamamen ters etkiler oluflturabilirler. Fotoraflarda oluflabilecek bklmeler, ylmalar, boflluklar, farkl alan derinlikleri,
nesnelerde byme ve klmeler konuya olan
uzaklk ve kullanlan objektiflerin bakfl alaryla dorudan ilintilidir.
173
Kendimizi Snayalm
1. Afladakilerden hangisi bir kameramana ekime karken yanna alaca objektifleri seme konusunda
yardmc olabilir?
a. Treatment
b. Ayrntl ekim senaryosu
c. yk hatt
d. Gelifltirim senaryosu
e. ekim (stdyo) plan
6. arpan faktr x1,6 olan saysal bir fotoraf makinesi iin afladakilerden hangisi genifl al objektif saylabilir?
a. 18 mm
b. 35 mm
c. 50 mm
d. 75 mm
e. 105 mm
2. Afladakilerden hangisi durufl noktasn belirler?

a. Fotorafnn nesneye gre konumu
b. Fotorafnn konuya olan uzakl
c. Fotorafnn nesneye gre ykseklii
d. Fotorafya gre nesnenin durduu yer
e. Fotorafnn nesneye gre as
7. Afladakilerden hangisi genifl al bir objektifin yarataca sonulardandr?

a. Az pozlama
b. Uzun bir alan derinlii
c. Yksek grfl as
d. Yakn ekim
e. Alak grfl noktas
3. Nesneye gre yksek grfl noktasndan ekilen

bir fotorafta, nesnenin izleyici zerinde yarataca izlenim afladakilerden hangisi olabilir?
a. Nesne fotorafta ok fazla yer kaplar
b. Nesne bklmeye urar
c. Nesnenin evresiyle ilgisi kopar
d. Nesne daha zayf, klmfl gibi grnr
e. Nesne estetik olarak zayflar
8. ekim srasnda sarsnty azaltmak isteyen fotoraf afladakilerden hangisini yapmaldr?

a. Dar al objektif kullanmaldr
b. Dflk rtc hz kullanmaldr
c. Genifl al objektif kullanmaldr
d. Fotoraf makinesini elde kullanmaldr
e. Zoom objektif kullanmaldr
4. Normal ada ekim daha ok hangi leklere karfllk gelir?

a. Genel lekler
b. Yakn ekim
c. Uzak ekim
d. Toplu ekim
e. Orta lekler
9. Genifl al objektifler afladakilerden hangisine yol

aabilir?
a. Fazla pozlamaya yol aabilir
b. Fotorafta krplma etkisi oluflabilir
c. Alan derinliini azaltabilir
d. Fotorafta parlama oluflabilir
e. Yakn nesnelerde klmelere yol aabilir
5. Dizi alflan bir fotoraf afladakilerden hangisine

dikkat etmelidir?
a. Farkl lkelerde fotoraf ekmeli
b. Farkl kltrlerde fotoraf ekmeli
c. Farkl fotoraf makineleriyle fotoraf ekmeli
d. Farkl film veya znrlkte fotoraflar ekmeli
e. Farkl bakfl alarnda fotoraf ekmeli
10. Fotoraf arka plan bulanklafltrarak nesneyi ne

karmak isterse afladakilerden hangisini kullanmaldr?
a. ayak kullanmal
b. Nesne iin dz bir arka plan semeli
c. Dar al objektif kullanmal
d. Nesne zerinde aydnlatma salamal
e. Alak grfl noktas semeli
174
Optik Bakfl

1. b
2. a
3. d
4. e
5. e
6. a
7. b
8. c
9. d
10. c
Sra Sizde Yant Anahtar

Sra Sizde 1
Bu fotoraf zerinde yorum yapmak iin alan derinliini etkileyen en az etmenin varln gzden geirmemiz gerekir. Bunlar; objektifin odak uzunluu, kullanlan diyafram deeri ve konuya olan uzaklktr.
Fotoraf konuya yaklaflamamaktadr ve yalnzca elleri grerek g birlii vurgusunu fotorafa yanstmak istemektedir. Bu nedenle dar al objektif kullanmas kanlmazdr. Bylece birinci etmenin katksyla fotorafta alan derinliinde bir azalma olacaktr.
Spor karfllaflmalar ounlukla hareketlidir. Bu nedenle (oluflabilecek blur etkisini nlemek amacyla) fotoraf yksek rtc hzyla alflmak zorundadr. Fotorafnn pozlamay elle ayarlamas byle anlarda pek
mmkn olamayacandan rtc hz ncelikli alflmas ve pozlamay dengeleyecek llerde yksek bir
hz semesi doaldr. Bu da fotorafy neredeyse en
ak diyafram deerinde alflmaya gtrr. Bilindii gibi ak diyaframlar alan derinliini azaltc bir etki yaparlar.
Sz konusu fotorafta, fotoraf konuya uzaktr. Uzakln artmas alan derinliini de arttran bir etmen olarak burada tersine bir ifllev grr ancak dier iki etmenin gl etkisi yannda uzakln alan derinliini arttrc etkisi zayf kalr.
Sonuta ok dar al objektif ve ak diyafram kullanlmas alan derinliinin aflr flekilde azalmasna yol amfltr.
Sra Sizde 2
Optik kaydrma hareketi ve fiziksel kaydrma hareketi,
oluflturulan kayt zerinde perspektif asndan farkl
sonular dourur.
Birinci maddede uygulanan optik kaydrma srasnda,
konu ile kamera arasndaki uzaklk ayn kalrken odak
uzunluu deifltii iin bakfl as da deiflmektedir.
Optik kaydrma hareketi ne doru yapld iin doal olarak a daralmakta, modelin lei boy ekimden bafl ekime gelmektedir. Bu hareket srasnda (modelin n ve arkasnda yer alan nesneler izlendiinde)
perspektifin pek deiflmedii gzlenecektir. Bunun temel nedeni konu-kamera aras uzakln deiflmez kalmasdr. Odaklama modelin kendisine yapld iin
model zerinde bir netsizlik gzlenmese de, bakfl as daralaca iin alan derinliinde belirgin bir azalma
olacaktr.
kinci maddede uygulanan fiziksel kaydrma hareketinde kameraman modele kamerasyla birlikte yaklaflmaktadr. Kameraman bu hareketini elde, omuzda veya hareketli bir ara zerinde yapabilir. Kameraman bafllangta ald boy ekim leindeki odak uzunluunu
deifltirmeden, modeli bafl ekimde grntleyene kadar ilerlemelidir. Bu ilerleme srasnda, yine evredeki
nesneler gzlendiinde, nesnelerin aralarndaki boflluklarn artt gzlenir. Fiziksel kaydrma hareketi srasnda bakfl as deiflmemekte ancak konu-kamera
arasndaki uzaklk azalmakta olduu iin perspektif etkisi kendini boflluk (alma) olarak hissettirmektedir.
Son olarak eklenmesi gereken nemli bir nokta, kameramann konuya yaklaflt srece deiflen netlik deerlerini korumas gerektiidir. Kendisinin veya asistannn
yapmas gereken (hareket ne doru yapld iin) kayt srasnda telemetre deerlerinin daha yakn deerlere getirilmesidir. Bu da alan derinliinde bir miktar azalmaya yol aacaktr.
Greenhill, R., Murray, M. & Spence, J. (1978). Fotoraf
Sanat. Ankara: Remzi.
Grbz, E. K. (Kasm 2011). Fotorafta Perspektif Nedir, Ne Deildir? PhotoWorld.
McHugh, S. (2012). Cameras vs. The Human Eye. Cambridge in Colour.
Zolin, R. (2012). Wide Angle Lens. Roman Zolin.
Zwiegincew, R. (2012). Why Choose Prime Lenses Instead Of Zooms? Pixel-Peeper.
nternet Kaynakas
www.cambridgeincolour.com.
www.kesfetmekicinbak.com/kadinimaj-ve-gercek/fotoatlas/113d.aspx.
www.pixel-peeper.com/articles/article.php?id=16.
www.romanzolin.com/index.php.
Fotoraf Kaynakas
Fotoraf
Fotoraf
Fotoraf
Fotoraf
Fotoraf
Fotoraf
Fotoraf
Fotoraf
6.5: Coflkun Tezi.

6.3, 6.6, 6.11, 6.12: Abdlkadir Candemir.
6.9: Sinan Anadol.
6.10: John Hilliard.
6.13: Fatih Pnar.
6.14: fiebnem Erafl.
6.15: Nuri Bilge Ceylan.
6.16: Aytun Akad.
175
176
Optik Bakfl
Seilmifl Fotoraflar
FATH PINAR. Mersin. Genifl a, perspektifi almfl dizili nesneler.
fiEBNEM ERAfi. fianlurfa. ok genifl a, belli llerde biimbozumu ve fotorafa estetik katks.
NUR BLGE CEYLAN. Moskova. Portre alflmas, dar a ve azalmfl alan derinlii.
AYTUN AKAD. Italya. Genifl a, uzun alan derinlii, dar mekanda istenileni grme.
177

Optik Bakış

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Optik Bakış

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T.C.

ANADOLU NVERSTES YAYINI NO: 2835

Bu kitabn basm, yaym ve satfl haklar Anadolu niversitesine aittir.

UZAKTAN RETM TASARIM BRM

Bu kitap ANADOLU NVERSTES Web-Ofset Tesislerinde 4.000 adet baslmfltr.

Nesne, Kamera Hareketi Hz .......................................................................

Normal Odak Uzaklkl Objektifler ....................................... 66

Ksa Odak Uzaklkl Objektifler ............................................. 90

KISA ODAK UZAKLIKLI OBJEKTF KULLANIMININ SALADII

Uzun Odak Uzaklkl Objektifler ........................................... 120

Bakfl As ve zleyici............................................................... 148

Genifl Al Fotoraf ve zleyici ....................................................................

ilgili temel kavramlar aklamak.

Dzgn ve Dank Yansma.

Gelen flk Yansyan

Gelen flk Yansyan flk

Aynann nne normalle bir a yapacak bir nesne yerlefltirdiimizi varsayalm.

Ifln Ortamlardan Geifli.

Kuflun grld yer

Bal grdmz yer

Baln gerek yeri

Mercek Bozulmalar. A- Renklerin bozulmas, B- Kresel bozulma, C- Kavisli grnt, D- Grntnn

Odak (grnt) dzlemi

MERCEKLERLE LGL TEMEL KAVRAMLAR

Dfl bkey (ince kenarl) merceklerin gsterim flekilleri

Dfl bkey mercek

Bkey (kaln kenarl) merceklerin gsterim flekilleri

Optikle ilgili temel kavramlar aklamak.

Merceklerle ilgili temel kavramlar aklamak.

2. Ifln yansma olayyla ilgili afladaki ifadelerden

Odak (grnt) dzlemi

1. Hareket halindeki fla ne ad verilir?

7. Yukardaki flekilde ok iflaretiyle belirtilmifl olan asal

9. Yukarda verilen flekil, neyi ifade etmektedir?

Kendimizi Snayalm Yant Anahtar

10. Yukarda verilen flekil, neyi ifade etmektedir?

Levend Kl, Fotoraf ve Sinemann Toplumsal Tarihi,

ilgili temel kavramlar aklamak.

Bir objektifin en temel grevi; iindeki mercekler aracl ile nesnelerin

alglayc yzeyinde grnty oluflturur.

CCD (Charge Couple Device) ve CMOS

2. nite - Kamera Objektifleri

Objektif zerindeki Temel Dzenekler

2. nite - Kamera Objektifleri

Her diyafram deeri kendisinden nceki deerin yars kadar, kendisinden

Objektiflerle nesnelere ok yaklaflarak onlarn net ve byk grntlerini elde

2. nite - Kamera Objektifleri

Odak Uzaklk Arttrc (Range extender): Objektif zerinde bulunan ve birlikte

OBJEKTFLERN OPTK ETKLER

2. nite - Kamera Objektifleri

Grntnn Bykl: Grnt yzeyi (film, grnt alglayc) zerindeki

Bir insann evresinde net

Ksa odak uzaklkl objektif

Uzun odak uzaklkl objektif

2. nite - Kamera Objektifleri

Hiperfokal Uzaklk (Odaktesi Uzunluu)

Objektif Sonsuza Ayarlyken En Yakndaki Net Nokta

Sonsuzdan Hiperfokal Uzakln

Hiperfokal Uzakl Etkileyen Faktrler

2. nite - Kamera Objektifleri

Diyafram deeri: Diyafram deeri bydke (diyafram akl kldke)

Bulanklk halkas: Bulanklk halkas bydke hiperfokal uzaklk klr,

Hiperfokal Uzakl Bilmenin Yarar

Hiperfokal Uzakln Hesaplanmas