BRKT ATA: Kartal Tanr.

Edeer: BURKUT (MERKT, MARKUT, MRKT, BRKT, BRKT, BRGD) EDE

Eanlam: 1. KARTAL ATA 2. HOTOY ATA
Moolca: BRGD (BRGED) ECEGE
Gnein semboldr. Yeniden douu, ebedi yaam, lmszl, gnein douunu
simgeler.
Atei, scakl ve hasat mevsimini artrr. Kartala baz Trk kavimlerinde Gne
Kuu denir.
Merkt kabilesi kara bir kartaldan, Yurtas kabilesi ise beyaz bir kartaldan tremitir.
Macar krallarnn
soyu da bir kartala (veya doana) kadar uzanr. lk Macar kralnn annesi bir doandan
hamile
kalmtr. Macar kralnn annesi hamile deilken ryasnda bir doan grm, sonra bu
ku etrafnda
uarak dokuz defa dolanm ve sonra da rahmine girmi. Bir sre sonra da hamile
kaldn anlam.
ocuun doumunda ise sra d olaylar yaanm. Bir Krgz boyunun anas da yine
gece ryasnda
adrna gelen bir doan grm ve bu ku karnna girmi. Kadn bir sre sonra hamile
kalm. Baka
bir sylence de Kartal Ata yeryzne inerek bir kadnla birleir ve ocuu olur. Doan
ocuk
yeryznn ilk ve en byk aman olur. Kartaln bunu yapmasnn sebebi kendi dilini
anlayacak bir
insan evlada sahip olmakm. Brkt lmszl simgeler. Yamurlar yadrabilme
gcne sahiptir.
Bolluu ve bereketi temsil eder. Kazak bayranda srtnda Gne tayan bir kartal
vardr. Buryat
kaannn karsnn bir kartalla girdii iliki sonucu aman olduu anlatlr. Trklerde
Kartal ve ona
benzeyen Sungur, Doan, Atmaca, Lan gibi kulara genel olarak Karaku ad verilir.
Bu ku tr ayn
zamanda grnmez alemle olan balanty temsil eden bir ruh olarak da grlr.
amanlar onun
yardmna bavurur. Karaku bazen yiitleri btn olarak yutar ve onlarda onun
karnndan tekrar sa
olarak kmann bir yolunu bulurlar. Anadoluda aklar ancak kendilerine bir ku klna
giren Cebrail
veya Mikailin ryalarnda grnmesiyle birlikte aklk vasfn kazanrlar. Yakut dilindeki
Hotoy
szcnn Kuday (Tanr) szc ile benzerlii de dikkate deerdir. Brkt aslnda
tm kular temsil
S a y f a | 63
D e n i z K A R A K U R T
TRK SYLENCE SZL

eden bir hayvandr. Bu balamda aada rnek olarak verilen ve Kartal, Doan,
Atmaca gibi
yrtclarn alttrleri olan kularn tamam Trk kltrnde nemli bir yere sahiptir:
Baz/Bas,
Bazalak/Bozalak, Beyg/Baygu, Cnkay/nkay, akr/akr, alaan/alagan,
telg/tle,
Karkay/Karcgay, Kken/Ken, Kykenek/Kykenek, Krgay/Krguy, Lan/Nan,
Sungur/Sonkur,
unkar/umkar, Toanak/Tuanak, Toygun/Tuygun, Torumtay/Turumtay,
Zaalma/Yaalbay.
(Kaynak: Trk Sylence Szl, Deniz Karakurt)

Brkt: (Br). rtmek anlamlarn ieren brmek, brg kelimeleri ile ayn kkten
tremitir. Kartal demektir. Brkt (Merkt) kuu amana kendinden geerek yapt
yolculukta elik eder. Bur (Burh) szcye balants da nemlidir.
(Yans: BRKT ANA)