COGRAFI BILGI SISTEMLERI BILISIM GÜNLERI / FATIH ÜNIVERSITESI / 13-14 KASIM 2001

AFET BILGI SISTEMI

Ebru TÜRKYILMAZ*

ÖZET
Cografi Bilgi Sistemi , yeryüzünde mevcut olan her türlü bilgiyi toplamaya , depolamaya ve analiz
yapmaya yarayan bilgisayar bazli bir sistemdir.

Klasik yöntemlere göre çok fazla avantaj saglayan C.B.S ’nin zaman faktörünün önemli oldugu Afet
Yönetiminde kullanilmasida kaçinilmaz olmustur.

Afet yönetimi büyük ölçüde kolaylastiran Afet Bilgi Sistemi , Istanbul Valiligi Afet Yönetim Merkezinde
kurulmustur.Sistem sayesinde afetin nerede oldugu, nereleri etkiledigi ögrenilebilecek , sonuçlarida kisa bir süre
içerisinde degerlendirilebilecektir.Ayrica afet planlari C.B.S yazilimlari ile degerlendirilip Afet Acil Yardim
Haritalari da hazirlanabilmektedir.

Istanbul gibi metropolitan bir sehrin sürekli bir degisim içinde oldugu düsünülerek Afet Bilgi Sisteminin
güncel verilerle isletilmesi geregi ortaya çikmaktadir . Bunun bilinciyle merkezimiz , sistemi yasatmak ve
devamliligini saglamak için çalismalar yapmaktadir

AFET YÖNETIM MERKEZININ AMACI

Afet hazirliklarina istinaden yükümlü olan ilgili kurum ve kuruluslar arasinda koordinasyon ve
isbirligini temin etmek ve yürütülen hizmetleri takip ve kontrol etmek üzere Afet Yönetim Merkezi
kurulmustur.

Afet Yönetim Merkezi;

- Deprem,
- Orman Yanginlari,
- Büyük Yanginlar,
- Deniz Kazalari,
- Sel,
- Heyelan vb. ...

dogal afetlere karsi mücadele çalismalarini koordine etmektedir.

COGRAFI BILGI SISTEMININ TANIMI

Cografi Bilgi Sistemleri; yeryüzünde halihazirda mevcut olan ve sonradan olusan her türlü veriyi
toplamaya, depolamaya, güncellestirmeye yarayan bilgisayar bazli bir sistemdir.

NEDEN COGRAFI BILGI SISTEMLERI:

*
Istanbul Valiligi, Afet Yönetim Merkezi
COGRAFI BILGI SISTEMLERI BILISIM GÜNLERI / FATIH ÜNIVERSITESI / 13-14 KASIM 2001

Cografi Bilgi Sistemleri, klasik yöntemler ile yapilan çalismalara göre pek çok avantaj saglamaktadir.

- Bilgi toplama yöntemlerinin çesitliligi ve güvenilirligi,

- Toplanan bilgiler degerlendirildikten sonra güncellestirme islemlerinin daha kolay
yapilabilmesi,
- Bürokratik islemlerin en asgari düzeye indirgenmesi,
- Zaman ve emek tasarrufunun saglanmasi,
- Hata payinin en aza indirilmesi, mevcut hatalarinda kolay ve hizli bir biçimde düzeltilmesi,
- Sistem içerisindeki herhangi bir görüntüye ait sayisal ve grafik verilere ulasilma kolayligi,
- Analiz yöntemlerinin uygulanabilirligi vb. ...

Bu avantajlari gözönünde bulunduran Afet Yönetim Merkezi olasi bir afet ani ve sonrasinda
yöneticilerin afet yönetimi çalismalarinda etkin ve dogru karar verebilmesi ve acil yardim çalismalarina
destek olabilecek bilgiye hizli erisim ve etkin kullanimi saglamak amaciyla Cografi Bilgi Sistemi
olgusundan yararlanmistir.

COGRAFI BILGI SISTEMININ AFET YÖNETIMINDE KULLANILMASI

Olasi bir afette ilk bilinmesi gereken afetin nerede oldugu ve bu afetten nerelerin etkilenmis
oldugudur. Böylece kurtarma ekiplerinin ve yardim malzemelerinin en dogru yere ve en kisa zamanda
bölgeye ulasmasi saglanabilecektir.

Afet olduktan ve ilkyardim çalismalari tamamlandiktan sonra afetten zarar gören insanlarin geçici
iskan alanlarina yerlestirilmesi, saglik hizmetlerinin ve gida yardimlarinin belirli merkezlerden ve düzenli
olarak saglanmasi, bunlarin ne yolla ulastirilacaginin belirlenmesi, asayisin düzenlenmesi, afet sonrasi
tehlike arz eden trafo merkezleri, dogalgaz vanalari, sanayi tesisleri vb... yerlerin tesbiti, is makinalarinin
yerlerinin ve çalisma bölgelerinin tesbiti cografya üzerinde gerçeklesen hususlardir.

Afet yönetiminde bu olgularin ve cografik durumun önemi gözönüne alinarak Nisan 1999 yilinda
merkezimiz, Afet Bilgi Sistemi projesini baslatmistir.

Sistem fotogrametrik haritalarin sözel bilgelerle iliskilendirilmesi ile olusturulmustur. Afet Bilgi
Sisteminde Istanbul ili sinirlari içinde kamu hizmeti gören tüm kamu kurum ve kuruluslari ile diger
lojistik öneme haiz kurumlar, afet planlamasinda kullanilan her türlü arsa, bina ve isletmeler
degerlendirilmektedir.

Afet planlarinin esasini olusturan;

- Helikopter pistleri
- Geçici iskan alanlari
- Seyyar cerrahi hastaneler
- Ambulans bekleme noktalari
- Saglik ve ilkyardim koordine merkezleri
- Ileri dagitim noktalari
- Su dagitim noktalari
- Trafik kontrol noktalari
COGRAFI BILGI SISTEMLERI BILISIM GÜNLERI / FATIH ÜNIVERSITESI / 13-14 KASIM 2001

- Trafolar
- Sanayi bölgeleri
- Fabrikalar
- Akaryakit istasyonlari
- Is makinalari park yeri
- Öncelikli yollar vb. ...

maddeler Merkezimiz basta olmak üzere 32 ilçe Kaymakamligi, Sivil Savunma Müdürlükleri, Ilçe
Belediyeleri, Ilçe Afet Yönetim Merkezleri ile koordineli bir çalisma sonucu tesbit edilerek CBS
servisimiz tarafindan sistem içerisine aktarilmakta, yorumlanabilir ve sorgulanabilir hale getirilmektedir.

Afet sonuçlari gözönünde bulunduruldugunda yapilan bu planlarin CBS’de degerlendirilmesi,

erken müdahale, afet sonrasi tehlikelerin giderilmesi ve koordinasyonun daha rahat biçimde saglanmasi
açisindan büyük önem tasimaktadir.

ÖRNEK ÇALISMA

Beyoglu Ilçesi Afet Acil Yardim Haritasi

COGRAFI BILGI SISTEMLERI BILISIM GÜNLERI / FATIH ÜNIVERSITESI / 13-14 KASIM 2001

AFET ACIL YARDIM HARITALARININ HAZIRLIK ASAMALARI

Olasi bir afetten insanlarin nasil etkilenecegi, afet sonrasi olusan zararlarin nasil giderilebilecegi
sorularindan yola çikarak merkezimizce afet çalismalarina yönelik planlama maddeleri ve bu maddelerin
içerikleri olusturulmustur.

Istanbul sinirlari içerisinde 32 ilçe Kaymakamligina ait Sivil Savunma Müdürlüklerinden bu

planlamalari en uygun sekilde sorumlu olduklari ilçeye tatbik etmeleri ve planlama maddelerinin sözel
bilgilerini olusturan ayrintili dosyalari hazirlamalari istenmistir. Bu dosyadaki planlama maddelerinin
ilgili Belediyelerce grafik veri olarak bilgisayarda hazirlanmasi, bilgisayar ortaminda harita çalismalari
sürdürmeyen ilçe belediyeler içinse halihazir paftalar üzerine bilgilerin aplike edilmesi saglanmistir. Bu
bilgiler Cografi Bilgi Sistemi yazilimlari kullanilarak merkezimiz CBS servisi tarafindan CBS
topolojisine uygun olarak sistem içerisine entegre edilmekte, mekansal analiz yapilabilir hale
getirilmektedir.

Bu planlamalarin disinda Istanbul Valiligi’nin destegiyle Istanbul Büyüksehir Belediyesi ve

Japon Hükümeti (JICA ) arasinda yapilan isbirligi ile Mikro Bölgelendirme içeren Afet Önleme Azaltma
Temel Çalisma Plani baslamistir. Proje bitiminde toplanan bilgiler Cografi Bilgi Sisteminde
degerlendirilecektir.

GÜNCELLEME ÇALISMALARI
COGRAFI BILGI SISTEMLERI BILISIM GÜNLERI / FATIH ÜNIVERSITESI / 13-14 KASIM 2001

Afet Bilgi Sisteminin ve buna bagli olarak Afet Acil Yardim Haritalarinin yasatilmasi ve
devamliginin saglanmasi açisindan güncellestirme çalismalari da projeyle beraber sürdürülmekte bununla
yetinilmeyip gelecege dönük projelerde hazirlanmaktadir.

Bugün itibariyle Afet Bilgi Sisteminin büyük bir bölümünü olusturan kamu kurum ve
kuruluslarina ait sözel bilgilerin yenilenmesi çalismalari devam etmektedir.

Afet Yönetiminde zaman önemli bir faktördür. Gelecekte bu ve bu tür bilgilerin toplanmasi,
sisteme entegrasyonun kolaylastirilmasi, daha kisa sürede bilgiye ulasilmasi, tüm bilgilerin uygulayici
birimlere ulasabilmesi, güncellestirmenin yapilabilmesi, sistemin yasatilmasi ve devamliliginin
saglanmasi amaciyla Afet Yönetim Network’ü kurulacaktir. Bu konuya ilgili projelendirme çalismalari
sürdürülmektedir.

SONUÇ

Cografi veriler kullanilarak yapilan afete yönelik çalismalarda, yöneticilerin, etkin ve akilci
kararlar verebilmesi için bilgilere hizli ve kolay ulasim esastir. Bu amaç dogrultusunda CBS’nin önemi
ortaya çikmaktadir.

CBS ile olusturulacak Afet Acil Yardim Haritalari gerekli teknoloji kullanilarak yöneticilere,
uygulayicilara ve en önemlisi halka sunulacak ve afet sonrasi karisikliga mahal verilmeyecektir.