Peygamberimiz Dneminde

.MRK

ve

.MNAFIK

LIDERLER

Dr. Nihat HATPOGLU

TA-HA YAYINCILIK

18

Fikri Eserler Dizisi

18

Yazan
Birinci Bask
zgn Ad

:Dr. Nihat HArtPOLU

Kasm 1999
: Peygamberimiz Dneminde
Mrik ve Mnafk Liderler

ISBN 975- 8191-21-7

Yazar ve Yaynevi ad belirtilmeden

iktihas edilemez.

Kapak

:Ta-Ha Yaynclk

Dizgi

:Ta-Ha Yaynclk Basn Yayn Ltd.ti.

Bask

: Aydodu Ofset Matbaaclk Ambalaj

San. Tic. Ltd. ti.
Tel: (0312) 310 79 79

Fax:(0312) 310 77 03

iINDEKiLER

NSZ

.... ..... ...

. ..

......... ..... . ... . . ...

..

..

....

........... .... .... . ........

.................

BIRINCi BLM 1 MRIK LIDERLER

........

- As bin Vail es-Sehmi . . . ..... . . . ... . . . . . ... . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9

Velid bin Mugire_::.15
- Ubey bin Halef . . . .... ...... . . . . . . . . . . .... . . . . . . ........ . . . . . ..... . . . . . . . . . .....43
- Utbe bin Ebi Vakkas . . . . . . . .... . ... . . . . ...... . . . . . . . . . . . . ...... . . . . . . . ..... .49
- Ibn-i Kamia .
.

.......

.. . .

. . . . ..... . .
.

..

...

- U teybe bin Ebi Le h eb . ...

. . ..... . . .

- mm'l Krfe

.........

..

.....

Ebu Azze . . .. .
.

..

. . ..
.

....

.........

. .
..

..

..

.. .

... .

. . . . . ..
.

..

.. ..

..

.....

. .. . .... . . . . .

........ . ..... . .........

..

....

....... .

. . ..

.. .
.

.....

......

.. . .

. . 57

. .. . .

..

.. . .

..

..

....

...

....

.. ....

...........

. 73
.

. 77
..

IKINCI BLM 1 MNAFIK LDERLER

..........................

- Abdullah bin Ubey (bin) Sell el-Avfi

...

..

. . . ....

....

....

. .. .
..

65

81

...

83

- Ebu Amir Fask . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . .... . . .......... . . . . . ...... .... ... . . . . . .99
- Kuzman .. . . . . . . .... . . . . ........ . ... . . . . . . . ... . . . . . ....... . . . ..... ... ... .... . . . . . 1 05

..

..

..

..

..

.......

UONCU BOLOM 1 DIGERLERI . ..

.

. .. ... ........ . .. ..

...

.. . . ..

107

- Ka'b bin Ef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . ... . . ......... . . . . . . . . . . . . . . 1 09

- Kisra

. . ..... . . ..... . . . . . . .. . . . ............ . . .. . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . ..... . . . . . . . . . .

1 19

Nihat HATIPOLO kimdir?

1955 ylnda Diyarbakr'da dodu. lmam-Hatip lisasini bitirdik
ten sonra 1981'de Ankara niversitesi Ilahiyat Fakltesi'nden
mezun oldu. Ayn okulda 1993 ylnda Hadis Anabilim dalnda
"Kur'an'n Anlalmasnda Hadislerin Rol" adl teziyle doktor
oldu.
1985-1987 yllar arasnda Msr'n Ezher niversitesi'nde tefsir
zerine ihtisas yapt. lskenderiye Edebiyat Fakltesi'nde
Osmanlca okuttu. Evli ve ocuk babasdr.

Yazarn Eserleri:
lnsanln Gelecei ve Islam (Tercme)
Ashabdan Bir Demet
Genlik ve Deiim (Tercme)
Davetin Ilkeleri
Fitneler
Ayetlere Farkl Bir Bak
Islam Felaketler ve Deprem

N SZ
Allah'a hamd ederiz. Salat ve selam O'nun kulu ve elisi olan
kainatn serveri, yaratlmlarn en erefiisi Hz. Muhammed sallallahu
aleyhi ve sellem'e, O'nun aline ve ashabna olsun.
Bilindi:!i gibi seadet dneminde, Hz. Peygamber (sav)'e en sert
mukabeleyi gsterenlerden birisi de Ebu Leheb idi. Kur'an- Kerim'de
bu mrikin halini anlatan ksa ama ok zl bir sfre vardr. Di;er baz
ayetlerde de mriklerin hali, tavr ve iyzlerine yer verilmitir. Bundan
hareket ederek, mrikleri tek tek ele alp, yaptklarn ve akibetlerini
mstakil bir eserde incelemenin manevi bir sorumluluk getirmeyece;i
kanaatna vardm. almalarm srasnda, Arapa veya Tre, bu
konuda yazlm mstakil bir kitaba rastlamadm.
almalarmda, zayf rivayetlere itibar etmeden, teferruata girme
den ve esas kaynaklara mracat ederek bu incelemenin birinci ksmn
tamamladm.

Bu ksmda

daha

ok

'az tannan' mrikleri

ve

mnafklar ele aldm. Bu eserde, Ebu Cehil, Ebu Leheb, Utbe, eybe,
meyye gibi mrik liderlerin adn bulamayacaksnz. Inallah, onlar
Allah'n izin verdi;i zaman iinde hazrlayp sunaca;m.
nemli bir noktay zellikle belirtmek isterim: kitab okudu;unuzda,
baz mrikler hakknda

Efendimizin bedduasna rastlayacaksnz.

Halbuki Resllllah (sav) rahmet peygamberidir, merhamet peygam

beridir. O tertemiz nebi, Taifte taiara hedef oldu;unda, Uhud'da dii
krld;nda,

kanl mbarek dudaklaryla

"Ya

Rabbi,

bilmiyorlar.

Kavmim cahildir. Bilselerdi bunu yapmazlard" diyor ve umumi bir

helak istemedi;ini ifade ediyordu.
Ama Uteybe bin Ebu Leheb iin, "Onu kpeklerden bir kpek
paralasn" buyuruyor, bir baka zalim mrik iin "O ylna erimesin"
cmlelerini kullanyordu. Bu beddua mdr?
Belki de Yce Allah, mriklerden bir ksmnn akibetini, sonunun
nasl olacan, nasl can vereceini elisine haber veriyor. ResGl-i
5

Ekrem de, kendisine Allah'n rahmetiyle bildirilen gaybe ait bu bilgileri

mucize olarak ifade buyuruyorlard.
Bu cmleler beddua deil, takdirin, vukG bulacak sonun, Allah'n
izniyle ve ResGlllah'n dudaklaryla ilan ediliiydi. Ve haber verildii
gibi oldu ...
Mrik liderlerin faaliyetlerini, inadlarn, vahye dmanlklarn,
irkteki srarlarn, tahribatlarn, tekilatl ve dank kavgalarn ve
zulmlerini okuduka Efendimizin mcadelelerini kavramann ne denli
anlaml bir hayat dsturu olduunu anlamak mmkn olabilecektir.
Mrnindeki ile ve sabr bydke, mriklerin nasl azgnlatklarn
ve her trl taktii nasl meru grdklerini izleyeceksiniz. Tevhid tari
hindeki en zorlu dmanlar phesiz ResGl-i Ekrem'in dmanlar
olmutur.

Dmann

zulm

ve

erlilii,

davann

ciddiyet

ve

byklne gre deimitir. Bu, her zaman da byle olacaktr.

Mmin; ifeye alk olacaktr. Sabrla donanacaktr. Mtevekkil ola
caktr. Allah'a kul olmay, hedeflerin en by sayacaktr. Mttaki ola
caktr. Mtevazi olacaktr. Hibir artta, ruhi iktidarn kaybetmeyecek
tir. Ksacas, adm adm ResGl-i Ekrem'i takip edecektir. O lmam-
Malik'in dedii gibi diyecektir; "Herkesin sz kabul veya reddedilebilir.
Ama u Kabr-i erif'nin sahibi olan ResGl-i Ekrem'in hari O'nun hibir
sz reddedilemez."
Btn kainat sahid olsun ki; biz, O'nun hibir sznn kabulnde
tereddt ve kuku sahibi olmadk.
Allah'm! Bizi bu imanla yaat, Dar- Ukba'ya kabul et ve yine bu
imanla haret. Amin!

Dr. Nihat HATIPOLU

BiRiNCI BLM

MRIK LIDERLER

AS BIN V.AlL ES-SEHMI

"Ey Muhammed! Ayetlerimizi inkar eden ve: 'Bana elbette mal ve

ocuk verilecektir' diyeni grdn m?
O grlmeyeni mi biliyor, yoksa Rahman katndan bir sz m
almtr?
Hayr; sylediini yazaca{Jz ve onun azabant uzattka uzata
caz." (Meryem 1 77 79)

Mriklerin Liderlerindendi:

As b. Vail es-Sehm1, Kudaa oullar Kabilesinin beni Belli kol

undand . Amr b. EI-As(ra )n yakn akrabasyd. ( 1 )
ResClllah'a kar yaplan her saldr ve suikast giriiminde As'n
parma ve destei vard. Sz dinlenen ve hibir teklifi red
dedilmeyen As B. Vail'in Mekke Mrikleri zerindeki nfuz ve etk
isi Ebu Cehil'inkinden pek aa kalmazd.

Reslilllah 'la Konuma:

Abdud'dar, Esed ve Beni Sahimoullarndan mrik liderleri

yanna alan As b. Vail, ResClllah'a haber gnderip kendisiyle
konumak istediklerini belirtti.
Efendimiz gelince, deiik tekliflerle konuma yolunu denediler:
1) nce sitemde bulundular. Sonra yumuadka kap arala
maya altlar.
2) Siyasi liderlik ve zenginlik vaadlerini yinelediler.
9

3) Ve nihayet, tehdit etmeye yeltendiler.

Rabbin bizi yok etsin diyorlard. Seslerini ykseltiyorlar, bu nok
tada kendi aralarnda ihtilafa dyorlard. Kimisi, 'puta tapacaz'
diyor, kimisi de 'Biz meleklere tapacaz, onlar Allah'n kzlardr'
diyorlard.
Efendimiz onlarn her teklifine vakar ve skOt iinde cevap
veriyordu:
"Allah, beni size eli olarak gndermi, bana bir kitap indirmi
ve size mjdeci ve uyarc olmay bana emreylemitir. Ben de
Rabbimin emirlerini size bildirdim. Ve size lazm olan t ve nasi
hatlar yaptm. Eer benim size sylediklerimi yaparsanz; hem
dnya, hem de ahirette phesiz saadette olacaksnz. Ve size
benim getirdiklerimi reddederseniz; Cenab Allah, aramzda hk
mn verinceye kadar sabredip bekleyeceim." (2)

Endie ve Korku Mriklerin Hastahdr:

Bu cmleler zerine, bir daha mitsizlie den As b. Vail ve

dostlar uzun bekleyiten sonra korku ve endie iinde olduklarn
u cmlelerle ortaya koydular:
"-Rabbna de, bize ne yapacaksa yapsn artk. Rabbn, bamza
getirecei felaketi niin sana bildirmedi? Allah'a yemin ederiz ki;
Ya biz seni, ya sen bizi yok etmedike biz senden vazgemeyiz."
ResOillah'n her buyurduunun gerekletiini gren mrikler
hem korkuyor, hem endie duyuyor, hem de geleceklerini korkulu
bir merakla renmek istiyorlard.

As Bin Vail ve Habbab lbni Eret (ra):

Habbab b. Eret (ra) sahabedendi. Cahiliye dneminde kadn

lO

ziynet eyas ve kln yapard. Demirci sanatkaryd. Bu mbarek

insan yle anlatyor:
" -Cahiliyye devrinde ben klnydm. As b. Vail'den alacam
vard. Alacan tahsil iin As b. Vail'e gittim. Kendisine bunu sy
leyince bana yle dedi:
- Sen Muhammed'e kfretmedike sana borcumu vermem.
Ben de:
- Ben Hz. Muhammed (sav)'e asla kfretmem, dedim.
Bunun zerine bana yle cevap verdi:
- yleyse, lp sonra dirilince (br alemde), mal ve oul-kz
verilineeye kadar beni rahat brak da, sana borcumu orada verey
im, diye benimle alay etti. " (3)
Habbab b. Eret (r.a.) ile mriklerin hali hep byleydi. O
alccan ister, Onlar da, Resfl'e kfretmesini isterler, o da bunu
reddederdi .
As b. Vail'in Habbab'la alay etmesi ve 'bana (ahiret varsa) evlat
ve mal verilecek ve borcumu orada derim' szleri zerine, Habbab
zntyle dnerken ayeti kerimeler ResGillah'a keyfiyeti ve As'n
akibetini ilan ediyordu.
"Ey Muhammed! Ayetlerimizi inkar eden ve 'bana elbette mal
ve ocuk verilecektir' diyeni grdn m?
O, grlmeyeni mi biliyor, yoksa Rahman katndan bir sz m
almtr?
Hayr: Sylediklerini yazacaz ve onun azabn uzattka uzata
caz.
ll

Bahsettikleri eyler, bize kalacaktr. Kendisi bize tek olarak

gelecektir." (Meryem 1 77-80)
Ayeti kerimede hedef gsterilen mriin As b. Vail olduu
konusunda Fahrddin-i Razi, Beyzavi (4) ve dier mfessirlerin
ou ittifak halindedirler.

Kimdir Ebter Olan?

lbni l shak'n anlattna gre; Resflllah bir gn Harem-i

erif'ten kyordu. As b. Vail de Harerne giriyordu. Beni Sehm
kapsnn yannda karlatlar. Bir mddet konutular. As, Mescide
(Kabe avlusu) girince, oturan Kurayliler sordular:

Kiminle konuuyordun?

Soyu kesik (ad san kalkacak) olanla (yani Muhammed'le)

diye cevap verdi.
O gnlerde, Efendimizin Hz. Hatice'den olan ocuklarndan biri
vefat etmiti. Ne zaman Efendimizden bahsedilse, As yle derdi:
".Brakn onu! O sonu (gelecei) olmayan bir adamdr. Eer
lrse ad, an kesilecektir." (5)
Kevser Suresinin ayetleri bu olay zerine indi. Yce Allah son
ayette yle buyuruyordu:
"Dorusu (ebter) ad-san ortadan kalkacak olan sana kin tutan
kimsedir." (Kevser/3)
Evet, haber veriliyordu; As b. Vail'in ad, an, hreti, nesebi,
liderlii, sultas, hakimiyeti, makam, saygnl ve hereyi yok olup
gidecekti. Yce Allah, As b. Vail'in 'ebter' olduunu ilan ediyordu.
Evet; Mrik ebterdir. Zulm ebterdir. Kfr ebterdir. Allah'a
dayanmayan herey ebterdir.
12

Ebter, Vcudu Kangren Olup Bararak lendir:

Tarih, Peygambere ebter (6) denemeyeceini, diyenierin ebter

c
ola an isbat etti. Anlamak isteyenler iin ne kadar byk ibret?
l bni lshak anlatyor: Yezid b. Ruman, Urve b. Zbeyr (ra)den
rivayet ediyor:
"Bir gn Cebrail, ResOillah'a geldiinde, Efendimizin alayc
mriklerden rahatsz olduunu grd. Cebrail, Efendimizden
alayclar tek tek gstermesini istedi . . . Sonra Efendimiz (sav) As b.
Vail'i gsterdi. Cebrail, onun ayann altn iaret etti. Ve
ResOillah'a yle dedi:
"Ya Resulllahl Seni As b. Vail'den kurtardm." (7)
Aradan bir mddet geti. As b. Vail merkebiyle Taife gidiyordu.
Yolda, sbarike denilen bir aacn yannda diz kt. O arada,
sbarike aacndan bir diken As'n ayann ukur yerine batt ve
imeye balad. Ayaktan balayp kangrene dnen yara, As'n
btn vcudunu sard. O, bara bara, aclar iinde lp gitti.
Evet, Allah Resul'nn ad, san, zikri, soyu asrlar geti,
yayor. Ve phesiz yaayacak. Ama As b. Vail ve benzerlerinin
sultas da, soyu da kesildi ve geride sadece ibretli hikayeleri kald.

NOTLAR
1) EI-Kenz. C.V. 5.312. (Kandehlevi) Hayats-5ahabeden.
2) lbni Kesir. Tefsir, C.3, 5. 65
3) Buhari . Hd. No: 974.
4) Tefsiri Kebir'den; Mec:mua'dan. C.4, 5.178-180; C.7, 5.585, Er-Razi;

Beyzavi (*).
13

5) lbn-i Hiam. C.2, 5.34

6) Ebter: Ad, san, soyu kesilen, faydasz olan, batl olan gibi manalara gelir.
7) lbn'i Hiam. C.2, 5.52. Lbnan;
Heysemi. C. 7, 5.50

(*) Mec:muatu'minet'tefasir, bilindii gibi drt byk tefsirden olumaktadr.

Bunlarn nden alntlar yaptm. Bu eserler; Kad Beyzavi'nin Envar't-Tenzil
ve Esrar't-Tevil; El Badadi'nin Lbat't-tevil fi maani't-Tenzil; En-Nesefi'nin
Medarik't-Tenzil ve Hakaik't-Tevil adlarn tar. Kitabn zelliinden dolay,
herhangi bir ayetin tefsiri ayn c:ilt ve sayfada verilir. Bu nedenle, dipnotlarda
ksaca "Mec:mua'dan" rumuzuyla birlikte; c:ilt, sayfa ve isimleri vermekle
yetindim.

14

VELID BiN MOGRE

Mekke'nin Yal Mrik Lideri (Halid Bin Velid (ra)'nn Babas)

"Ey Muhamed! Tek olarak yaratp kendisine bol bol mal,

evresinde bulunan oi:jullar verdi{lim ve nimetleri yaydka
yaydi:jm o kimseyi Bana brak. Bir de verdi{jim nimetten
artrmam umar. Hayr; hayr; nk o, Bizim ayetlerimize kar
son derece inatdr. Onu sarp bir yokua sardracai:jm. nk o,
dnd, lt, biti. Can kas, ne biim lp biti! Sonra
bakt. Sonra kalarn att, suratn ast. Sonra da srt evirip
byklk taslad. 'Bu sadece i:jretilegelen bir sihirdir. Bu Kur'an
yalnzca bir insan szdr' dedi." (Mddesir/1 1 25).

Velid'in Nesebi ve Ailesi:

Mekke'nin EI-Mahzuml kabilesindendi (1 ) . Ailesi, Mekke'nin

eski ve kkl ailelerindendi. Itibar gren bir aileydi. Mekke ordusu
ve ordu ile ilgili birok grevi yklenmilerdi (2).
Tam ismi; EI-Velid bin Mugire bin Abdullah (3) bin Amr bin
Mahzum (4) el -Mahzum1'ydi. Ona ksaca , olundan kinaye
yaplarak Velid bin Mugire Ebu Abdi ems de denirdi (5). Annesi
yal bir kadnd (6). Bir ok eviad vard. Bunlarn saysnn dokuz
veya on olduu ifade edilmektedir. Bazlarnn ad yledir: Velid
bin Velid, Halid bin Velid, Umare bin Velid, Hiam, Ubas, Kays,
Abd ems (7). Bu ocuklarndan , sonradan Islam ile eref
lendiler. Mmtaz bir yer kazandlar. Bunlar; Halid bin Velid, Hiam
bin Velid ve Umare bin Velid (ra) 'dr (8).
Geni bir nfuz sahibi olan Velid bin Mugire, yal bir adamd.
Yan ve lider kabul edildii gemi hayatnn tecrbesini Islam'n
aleyhine giriilecek suikastiere malzeme olarak kulland. Fikirlerini
s

ve sermayesini mrik genlerden nbvvete kar harekete

geeniere harcamaktan bir an geri kalmad. Bu tavr, lmne
kadar dozundan hibirey kaybetmeden devam etti. Ailesini ve
eytani fikirlerini kullanarak, hem de her trl taktii deneyerek
cehl-i inadi kavgasnda kendince bir yer edindi.

Velid'in Arkada Kadrosu:

Velid bin Mugire, kendisi gibi tecrbeli ve kavminin arasnda

lider kabul edilen Mekke Aristokrasisiniri zirve isimleriyle bir
kadro oluturmulard. Buna, 'eytann kadrosu' demek, her
halde hata olmayacaktr. Bu kadroda kimler vard; Ebu Cehil,
Ebu Leheb, eybe, Utbe, meyye, As bin Vail ve U kbe bin Ebu
Muayt. .. Hepsi de, kavimleri arasnda sz dinlenen kimselerdi.
Ortak bir hezimet, onlarn ortak bir tavr almalarna neden oldu.
Bu kaybolan 'liderlik' sevdasyd. Makamlar, kleler, imtiyazlar,
beklemedikleri bir anda, yerini adilee bir taksime, insanlarn hr
doduklar hukukuna ve Allah'a kul olma akidesine brakmt.
Beni Mahzumlular artk Velid bin Mugire'nin otoritesini ve siyasi
nfuzunu tartyorlard. Sonra, bu insanlar zalimlere itaat yerine,
uur ve imanlarn 'Rabbanl otoriteye' teslim ettiklerini ilan ede
ceklerdi. Bilal (ra) gibi siyah bir kle, Kurey'in asil ailelerinden
biri olan Abdlmuttalib'in torunu Muhammed (sav)'in dizinin
yanna dizini koyabiliyordu. Onlar bunu bile kabullenemiyorlard.
"Ya Muhammed! Putlarmzn ve dedelerimizin aleyhinde
konuuyorsun. Bari fakirleri ve kleleri yanndan kov (9) .
Sadece efendiler ve zenginlerle konu" diyorlard. Kabul etmedik
leri bir davann liderinin, sefih diye nitelerlikleri fakir ve klelerle
sohbetine bile tahamml edemiyorlard. Onlara gre, klelerin
inanmaya bile haklar yoktu. Onlarn imanlar efendilerinin iman
larna tabii olmak zorundayd.
16

Genler babalarna tabii olurlard. Genlerin dini babalarnn

diniydi. Mrik liderler blye inanmlard ve uygulamalar bu tarz
da olmutu. Ama, ilahi tebliin dadurduu gne delikanllarn
beyin ve kalbierine ulanca bu gelenek mthi bir darbe yedi. Hz.
Ali, Hz. Hamza gibi genler, davann gen mminleriydi. Ebu Cehil,
Utbe ve tekiler iin hadiseler 'irkin ve putlarn kyametiydi.'
Onlar, genlerin de tabii olduklar, kle ve fakirierin mensubu
olduklar bir dini nasl kabul ederlerdi? Bu, babalk otoritesinin
ykm deil miydi? Putlar gazaba gelmezler miydi? Hicaz halk,
ilahlarn merkezi olan bir ehrin liderlerinin evlatlarna, kadnlarna,
klelerine ve nihayet halkna sahip ve hakim olmamalarn nasl
kabul ederdi?
Evet btn bunlar ve benzeri eytani vesveseler, ad geen
kadronun her an tetikte ve teyakkuz halinde bulunmasna sebep
olacakt. Ilerinden Ebu Sfyan (ra) gibi nefsine hakim olup, iman
ve nbvvete ball seenler olduu gibi, hatalarn grmelerine
ramen dn cesaretini ve samirniyetini gsteremeyenler de
olmaya devam edecekti.

Velid'in Manevralar:

1 ) l brahim el-Badacfi'nin tefsirine aldna gre; ilerinde, Velid

bin Mugire, Hars bin Kays es-Sehmi, As bin Vali es-Sehmi, Esved
bin Abdi YegCs, Esved bin Abdlmuttalibb ve Umeyye bin Halefin
bulunduu mrik l iderlerden meydana gelen grup ResClllah'n
yanna geldiler ( 1 0 ) . Ve yle bir tekiifte bulundular: "Ey
Muhammed! Seninle anlamak istiyoruz. Sana yle bir teklifle
geldik: Bir yl boyunca sen bizim ilahlarmza (putlarmza) ibadet
et. Bir yl da biz senin Rabbna kulluk edelim." (ll )

17

Resul -i Ekrem yle buyurdu: "AIIah'a bakasn ortak etme

irkinden yine O'na snrm. "
Bu cevab duyunca yeni bir teklif sundular. yle diyorlard: " O
halde, bizim ilahlarmzdan sadece bir ksmn kabul et. Biz de,
senin Rabbn kabul eder ve O'na ibadet ederiz."
Bu teklif ve talep zerine "KafirCn Suresi" indi ( 1 2) . Yce Allah
imanda manevra ve politik tavrlar reddettiini ilan ediyordu.
" Ey ResClm, Mekke mriklerine, onlarn sefil ve aciz putlarna
hibir zaman kulluk etmeyeceini ve tekliflerinin itibar grmediini
syle. Sen ve yanndakiler batl kabul etmeyeceksiniz. Onlara
gelince, sana bu teklifi getirenierin hibiri iman tezzetine ne imdi,,
ne de gelecekteki hayatnda tadamayacaklar. Sana bu teklifi
getirenierin hibiri ileride ehadet (iman) imtiyazna hak kazana
mayacaktr. Onlar Hakka ve ey ResClm, Sen de batla ynelmeye
ceksin.
Sen onlara irin grnmek mecburiyetinde deilsin, Sana den
net ve ak teblidir. Hidayet, Allah'n zimmetinde ve ihtiyarndadr.
UbCdiyette ve vahdaniyette uzlamaya ynelme hakkna sahip
deilsin." ( 1 3)
Tefsirlerin zet ifadeleri yukardaki cmleleri yanstr. Gerekten
de bu teklifi getirenierin hibiri iman tatllna eremedi. Bu bir
Kur'an mucizesidir.
Velid bin Mugire'nin teklifine gelince; Allah ResCl'nde bu tek
life hafif de olsa bir meyil grlseydi (haa) , o zaman; "Muhammed
Rabbna muhalefet etti" veya " baksanza Muhammed tevhid
akidesini deitirdi, o halde bu dava O'nun bir hezeyandr" diye
ceklerdi. Yani, bu teklifle geliin iinde samimi bir uzlama ve
iman deneme saduyusu bile mevcut deildi.
s

2) Resul -i Ekrem (sav) kendisine inen ayetterin emir ve iaret

lerine gre tebliine devam ediyordu.
" Ey (elbisesine) brnen Peygamber! Kalk da ( Kavmini Allah'n
azab ile) korkut. Rabbini ycelt (O'nu tenzih et) . Elbiseni de
(daima) temiz tut.
Azaba vesile olan eyleri terkde sehat et.
Az birey verip karlnda ok ey isteme.
Rabbinin rzas iin sabret. " (El-Mddesir/1 -1 7)
Mriklerin iftira, zulm ve bunaltan alaklna ramen Allah'n
ResCl, Yce Yaratanndan ald gle mcadelesini srdryor
du. Ii ve d tertemiz, rludandan ve kalbinden Allah'n zikrinin
hi ayrlmad aziz ResCl sabrediyor ve tebli ediyordu. Tevhid'de
hibir uzlamaya yanamyordu. Zira, imanda, itikatta mriklerle,
ateistlerle uzlama olamazd. lman paralanma kabul etmez. Dinin
bir ksmna inanp dier ksmn red etmek kiiyi dinden soyutlar.
Bu nedenle de Hz. Peygamber (sav) davasnda sehat ediyor ve
beyinlerini atlatrcasna teblie devam ediyordu. Hibir cret de
istemiyordu: "De ki, 'Ben sizden bir cret istemem. cretiniz sizin
olsun. Benim mkafatm Allah'a aittir. O, hereye ahittir. " (14)
ResClllah'n tavr ve bu ayetler, imann para ve hibir eyle satn
alnamayacana, Allah dostunun cretinin olmadna iaretli.
Mrikler daha da aptallayorlard. Zira karlarndaki insan, bil
dikleri ve tandklar hibir kimseye benzemiyordu. O'nun fiyat yok
tu. O'nda zaafyet yoktu. O'nda yalan yoktu. O'nda basit hesaplar
yoktu. " Bununla nasl baedeceiz?" diyorlard. O, az konuuyor
ama beyinleri allak bullak ediyor. Iradeleri zyor, taviz saylabile
cek hibir uzlamaya yanamyor. Btn bunlarn karsnda toplan
dlar ve ne yapacaklarn dndler. Resul-i Ekrem'in tebliine kar
ortak bir tavr konusunda karara varmak istiyorlard.
19

lbni Hiam, Kad Beyzavi, l brahim Badadi, Hakim ve Beyhaki

aadaki rivayeti ittifakla kabul ederler:
"Mekke'nin mrikleri biraraya toplandlar. Hepsi Velid bin
Mugire'nin yanna gittiler. Velid, ya itibariyle hepsinden daha
bykt. Velid'in dzenlettii bu byk toplantda sz sahibi ken
disiydi. yle konutu: 'Yaknda Hac mevsimi iin her taraftan
kabileler Kabe'yi ziyarete gelecekler. Putlarmza adaklar ve
hediyeler getirecekler. Misafir kavimler Muhammed'in szlerini
duyacaklar. phesiz O'ndan etkileneceklerdir. Biz, Muhammed
hakknda tek bir grte toplanalm. O'nun hakknda ortak bir
reyimiz, kararmz olsun. Ortak bir propaganda ile Muhammed'in
itibarn drelim. O'nun grmelerine engel olalm.'
Kureyliler: 'Ey Eba Abdi ems ( 1 5), sen syle ne diyelim.'
Velid: 'Siz syleyin de ben iiteyim ve deerlendireyim.'
Mrikler: 'O'na kahin diyelim.'
Velid: 'Hayr, O bir kahin deildir. Biz kahinieri grdk. O'nun
kahinler gibi uyduma ve sama szler mrldand?}n grdnz
m? Vallahi, O kahin deildir. Kahin, yalan da doru da syler. O
hi yalan sylemedi.'
Mrikler: 'O'na deli diyelim.'
Velid: '0, mecnun (deli) deildir. O'nda delilik yoktur. Biz
delili?ji de biliriz. O'nda ne vesvese, ne uur bozuklu?ju, ne titreme
ve ne de evham vardr. Bunlarn hibiri O'nda yoktur. Hi deliden
byle szler kar m?'
Mrikler: 'O'na air diyelim!'
Velid: 'Vallahi O, air de deildir. Biz iirin her trlsn;
ksasn, uzununu, recezini, hecezini ve iirle ilgili btn incelikleri
biliriz. Hayr, O'na air diyemeyiz.'
20

Mrikler: 'O'na sihirbaz diyelim!'

Velid: 'Ama O, sihirbaz da deildir! Biz sihirbazlar ve onlarn
sihirlerini biliriz. O'nun okuduklar (ayetler) , ne sihirbazlarn
okuyup fledikleri ne de dmlerine mrldandklan eylerdir.
Hayr, O sihirbaz da deildir.'
Mrikler: 'Ey Eba Abdi ems, pekala O'na ne diyebiliriz? Sen
syle, O'na ne diyelim?'
Velid: 'Vallahi O'nun szlerinde bir tatllk vardr. O konuurken,
etrafndaki herkesi cezbediyor, ok tesirli eyler sylyor. O'nun
szleri, kk toprakta, dallar her tarafa uzanan, gr ve salkmlar
bol bol meyve veren hurma aac gibidir.
Fakat siz bu dedikleriniz iinde akla en uygun ve kabule en
mnasibi O'na sihirbaz dememizdir. Zira, Muhammed yle by
leyici ve kudretli bir sz getirmitir ki; kii ile babasn, kii ile
kardeini, kii ile karsn ve hatta kii ile kavmini birbirinden
ayryor. Haclar geldiinde yanna uramadnz ve Muhammed
ile daveti hususunda dedii;Jimiz gibi uyarmadmz kimse
kalmasn. Haydi, daln ve gerekeni yapn.'
Oradan kan mrikler Mekke sokaklarnda: "Muhammed
sihirbazdr, O'nu dinlemeyin" diye bai;Jrmaya baladlar. ( 1 6)
Velid bin Mugire bylece Mekke mriklerini bir daha kfre, put
lara, zulm kokan gelenekiere ve islam dmanlna hazrlam
oluyordu.
Yce Allah Velid bin Mugire hakknda u ayeti kerimeleri indirdi:
"Tek bana yaratti;Jm o kafiri bana brak. (rlplak
yarattm) bu adama da (sonra) uzun boylu mal verdim. Hem
(kendisi ile) hazr bulunan oullar. Ona nimet dedim de dedim.
21

Sonra da arzu eder ki, daha artraym. Hayr, (istediine

kavuamaz). nk o, kendi kendine bir dnd ve uydurup
kurdu. Kahrolas ne biim (sz) uydurdu. Sonra, bakt. Sonra
suratn ast ve kalarn att. Nihayet arka evirdi ve kibirlendi de.
yle dedi: 'Bu ancak renilen bir sihirdir. Muhakkak bu bir insan
szdr.'
Ben de muhakkak onu cehenneme sokacam.
Hem (Ey Resulm) bilirmisin, nedir o cehennem? (Insanlarn
bedeninde et ) brakmaz, (kemik de) koymaz. O cehennem, insan
lar yakp kavurandr. " (Mdde5sir/ll-29)
Velid bin Mugire hakknda inen bu ayetleri iki adan inceleye
biliriz:
1 ) Ayetlerde Velid'in sahip olduu nimetiere iaret vardr. Buna
ramen Velid, kfran- nimet'te bulunmutur.
Ayetterin baz iaretlerini ele alalm:
a) "Tek bana yaratt!1m

...

" Anne karnndayken

rahimde

ekillenirken cenin'ken tek banayd. Mal, evlad, dostlar yoktu.

Ve stelik, evrede iyi bilinen 'mmtaz' ailelerden birinde dnyaya
geldi.

C..

nuttu mu bu halini? ( 1 7 )

b ) "Onu bana brakn .. " Yani, Ey ResQim; Velid'in sana olan

.

zulmn ve iftirasn biliyorum. Hereyden haberdarm. Onun

hakkndan ben geleceim. Sana yaptklar konusunda ben sana
keflim. Zimmetimdesin. ( 1 8)
c) "Gzun boylu mal..." lbni Abbas'a gre Velid'in mal varl
9000 altnn zerindeydi ( 1 9) . Velid'in mal-sermaye problemi
yoktu. Hereye sahipti. Serr:ayede glyd. Ama iman yoktu.
Allah nasip etmeyince ve mrik iman haketmeyince zenginlii
22

neye yarayacak? lmann fiyat yoktur. O tasdiktir. O samimiyettir.

O abadr. O ihlastr.
d) "Ona nimet dedim de dedim." Taif'te yle baheleri
vard ki, yaz-k meyveleri eksik olmazd. Kleleri, koyunlar vard
(20 ) . Nimetler sanki onun hakkym gibi hayli serbest ve
geleceinden emindi. Sanki nimetin yaratcs oymu gibi, fakirleri
grmyordu . lsrafta da irk ediyordu. Btn nankrler byledir.
Vefaszdrlar. Hesaplarn hata zerine kurarlar. Ve kaybederler.
e) "Hem (kendisi ile) hazr bulunan oj;jullar . " Velid'in ihtiyac
olmad iin oullar para kazanmak iin yabanc diyariara git
miyariard (2 1 ) . Bu da byk bir nimet deil miydi? Velid, bunu
dahi anlama ve takdir insafndan yoksundu.
..

f) " ... Ben de muhakkak onu cehenneme sokacaj;jm. " Evet, Ve

lid' i nimetten nimete soktum. Anasnn karnndayken zelil bir et
parasyd. Ve sonra onu bezendirdim. Nimetlerle onu denedim.
Ama o, isyan etti ve zulum yoluna sapt. Resulme iftira att. zl
meyin, rahat olun ve onu bana brakn.
2) A.yeti kerimeler Velid'in feci akibetini iaret ederken; ayn
zamanda vahdaniyete, vahye, lslam'a ve Ehl-i imana dman olan
sulta, kudret, mal, evlad, kitle ve servet sahibi olanlara da ilahi ikaz
vermektedir. Ayet; Lafzen has (zel bir konuda inmi) ama Manaen
am' (kapsam benzeri olan herkes iin umumi) ' dir. Velid'in
ahsiyetindeki her mlhide-ateiste, mrike umumi uyardr ve
sanki yle deniyordu: Annelerinizin batnlarnda tekdiniz.
Sonradan sahiplendiiniz hi birey yoktu. Etrafnzda; kalabal,
alklar, mrik dostlarnz grdnz zaman hereyi unuttunuz.
Inkar ettiniz. Andolsun ki, cehenneme gireceksiniz. Yaptklarnz
size kar getirmeyecek. Hayr, sizler zarardasnz.
Ey Resllm, takatn kesildii, mminlerin iinin zntnn
epeevre kuatt anlarda imani deerlere ve size zulmedenleri
bana brak. Onlar cehennemin ve atein sakinleri klacam.
23

Ayeti kerimeler, yukarda belirtti!)imiz ilahi ikazlar iinde tar.

3) Velid bin Mugire, irkine ocuklarn da ortak ediyordu.
ocuklarndan biri Umare bin Velid bin Mugire'ydi (22). Umare,
Habe muhacirlerinin peinden gitmi ve onlar Mekke'ye esir
olarak getirmeye abalamt. Babas Velid'in verdii fikir ile
Kurey mrikleri Umare'yi alp Ebu Talib'e gittiler. Umare iyi
sava ve yakkl bir delikanlyd. Ebu Talib'e yle dediler:
"Muhammed'e karlk evlatlk olarak sana Umare'yi getirdik. O
gen bir delikanldr. Al bunu, Onun aklndan ve gcnden yarar
lan. Senin ve atalarnn dinine muhalefet eden kardeinin olu
Muhammed'i bize teslim et. Senin kavminin ittifakn bozdu. Biz
Muhammed' i ldreceiz. karlnda hizmetin iin bir adam veriy
oruz. "
Ebu Tabib yle cevap verdi: "Vallahi b u kt bir tekliftir. Siz
olunuzu bana veriyorsunuz, sizin iin onu besieyecek ve yedi
rece!)im . Ama ben oulcu!)umu size verece!)im ve siz onu ldre
ceksiniz. yle mi? Vallahi, bu irkin teklif ebediyyen kabul
edilmeyecektir. "
Mriklerden Mut'im bin Adiyy bin Nevfel bin Abdirmenar bin
Kusayy ayaa kalkarak yle dedi: "Vallahi ey Ebu Talib, kavmin
sana insaf etti. Seni kerlh (i!)ren) grecen eyden kurtarmaya
abalad. Ama, seni, bizden gelen hibir eyi (teklifi) kabul etmiy
or gryoruz."
Ebu Talib cevap verdi: "Vallahi bana insafnzdan byle davran
dnz. Sen kavminin muhalefet ve dmanln zerine toplamak
tan korktun. Haydi git, elinden geleni ardna koyma." (23)
Ebu Talib bir kez daha Abdulmuttalib'in mirasna vefa gsteri
yordu. Vefakar Ebu Talib hi deimedi. Bu insafl ihtiyar,
kavminin btn muhalefetine, kan kusturan basksna ramen
24

kardeinin olunu hi yalnz brakmad. Ebu Talib hakknda son

cmlemiz, 'AIIah'n merhameti kainat kuatmtr' ilahi hkm
olacaktr.

Osman b. Maz'un (ra) ve Velid bin M.ugire:

Hz. Osman bin Maz'un (r.a.) ( * ) hanmyla beraber nbvvetin

5. ylnda Habeistan'a hicret eden zatlardandr.
Onlar Habeistan'dayken Mekkeli mriklerin topluca msl
man olduklarn duyunca geri dndler. Mekke'ye girerkerken
mriklerden birinin himayesine bavurdular. Zira, topluca veya
tek tek saldrya urayabilirlerdi.
lbn-i lshak anlatyor: Osman b. Maz'un Mekke'ye girerken Velid
bin Mugire'nin himayesine girdi. Velid ona eman verdi. Kabe'nin
yanna geldi ve ' Bundan sonra Osman benim himayemdedir' diye
ilan etti . 'Ona kimse karamaz' diyordu. Osman b. Maz'un Velid'in
eman ve himayesi altnda emniyetteydi.
Osman b. Maz'un Mekke' de zulmn arklarn ve oraya
kstrlan dostlarn grmeye balad. Allah'n temiz ve nezih
elisi Resflllah'n ve arkadalarnn bela ve eziyet iinde sabrla
mcadele ettiklerini grnce, kendi kendine yle dedi: "Vallahi,
benim rahatm ve gvenim mrik Velid'in emanna (gvence
sine) girmemden trdr. Bir mrik beni gvencesine ald
iin emniyet ve rahattaym. Benim a rkadalarm ve din
kardelerim Allah'tan kendilerine takdir edilen bela ve eziyet
iindeler. Vallahi, benim bu bel a ve eziyetlerden nasipsiz olmam,
nefsim iin bana bir eksikliktic Ben bu beladan paym ala
madm. Valiahi bu kt bir haldir. "
Hemen kalkt ve Velid bin Mugire'nin yanna gitti. yle dedi:
25

"Ey Eba Abdi ems, emann geri al. Beni gvencene aldna
dair szn sana iade ediyorum. "
Velid u cevab verdi:
" Ey kardeimin olu, niin benim emanma ihtiyacn olmadn
sylyor ve seni koruduuma dair ilanm reddediyorsun? Byle
yaparsan, kavmimden birinin sana eziyet etmesinden korkarm. "
Osman b . Maz'un:
" Hayr. Bilesin ki, bundan byle ancak Allah'n emanna ihtiya
crr. vardr. Artk, kimseden korkum yoktur. Zira, ben Allah'n koru
masndaym. Zimmetindeyim. Ve ben O'ndan bakasnn
yardmn, sanan istemiyorum. "
Velid:
"yleyse, mescidde benim emfmm istemediini (himayemden
ktn) ve benim emanm reddettiini ilan et. "
Beraberce mescide (Kabe'ye) geldiler. Velid bararak yle
dedi:
"u Osman'dr. Bana geldi ve emanma ihtiyac olmadfjn
beyan ederek benim emanm bana iade etti. Ben de emanm
ondan alyorum. Bundan byle Osman benim himayemde
deildir. "
Osman da yle konutu:
"Evet, doru, sylyor. Ben, Velid'i eman verdifji konuda
emanna sadk olarak buldum. Lakin, ben Allah'tan bakasnn
eman ve korumasn istemiyorum. Ben, Velid'in emann ona iade
ediyorum." (24)
Ve Velid'in emann reddetti. Kavminden ok eziyet grd. O
gnn mustazaflar, garipleri, ilekeleri ve mcahitleri safndaki
yerini ald.
26

Velid'in hareketine, Araplarn kavmiyetilii ve akrabalarn

korumadaki titizlii gzlenirken, ayn zamanda zeki bir mrik olan
Velid b. Mugire'nin sabotaj da hissediliyordu. Resulllah'n dost
larnn gvenliini salayarak, Hz. Peygamber (sav)'i yalnzla
mahkum etmek. Bu tutmad ve hadiseler zddn dourdu. Zira,
Allah Resul ve dostlar arasndaki sevgi ve ballk beeri
kaytlarn ok tesinde Rabbant bir esasa dayanyordu.

Uzlamaya Davet ve Tedbirleri:

Velid ve dostlar Resul-i Ekrem'i uzlamaya davet ettikten

sonra, baaramaynca deiik yollar denediler. Mrikler u
usullere gre hareket ettiler:
1 ) Uzlamaya-anlamaya davet.
2) Beeri mevki ve mansb ile sermaye ve benzeri refah teklifi.
3) Sorularla rahatsz etme.
4) Dostlaryla aralarndaki ittifak bozma.
5) Kur'an- Kerim'in (tebliin) dinlenmesini engellemek.
6) Komu kavim, kabile ve devletlerden zeki ve hitabeti gl
ahslar getirerek Resulllah'a cevap verme gayreti.
7) Tevrat ve lncil'i inceleyip, ayetlere cevap ve hcum hazrlama.
8) Resulllah' a; 'sihirbaz' , 'blc ' , 'Kavimleri birbirinden koparan'
gibi hezeyan ve iftiralarla saldr.
9) Mrninleri tecrit etme , Mekke ahalisiyle onlar konuturmama.
1 0) Resul-i Ekrem'le istihza (alay) etme.

) ldrme kararlar.
1 2) Memleketten srme. (25)
27

Mriklerin aldklar tedbirler ve kararlar oaltlabilir. Biz bu

kadaryla yetinelim. Anlattmz, bu ypratc ve psikolojik taktik
lerde Velid b. Mugire, Ebu Cehil bin Hiam, As b. Hiam (Ebu
Cehil'in kardei) , Ebu Leheb, Ukbe b. Ebu Muayt, mmeyye ve
dierlerinin rol ve teviki olduka oktur.

Velid'in Habis Ruhu:

Velid, 'neden ben Peygamber olmadm?' diyordu. Ben nfuzlu,

zengin ve mmtaz bir kiiyim. Allah, neden yetim Muhammed'i
seti? Beni seseydi ya? Seerken bize sorsayd ya? Btn Mekke
bizden sorulur. Mekke'ye Peygamber gnderilecek ve bizden sorul
mayacak . . . Olacak i deil . . . Sonra Ebu Cehil vard. Utbe, Nadr,
As, eybe ve daha nice zengin, gl adamlar, kleleri ve
zevceleri olan biz zenginler vardk. Neden biz seilmedik.
Velid ve mark rnrik arkadalarnn ruhunu kemiren eytan
lar, onlar bu vesveselerle altetmiti. Halbuki, btn nimetler birer
ltuftur. Allah'n kendilerine bunca ltfunu unuttular. Iradesine ait
olan Peygamber seme takdirinde O'na itiraz ettiler. Kendinden
ncekilerin yaptn yaptlar. Hani bir zamanlar Firavun, Hz. Musa
ve Harun (as)'u iktidar talibleri olarak sulamt . Hz. lsa'ya da
Yahudi liderliini istiyor diye zulmde bulunmulard. Efendimize
de bu tarihi taktik uyguland. Velid diyor ki; 'Iktidar istiyorsan bize
muhalefeti terket, bize gel. Biz de sana muhalefeti brakalm. O
zaman dost oluruz. '
Tevhide ve Rabbanl davete zt olan her teklif sahibi iade olunur.
Bu, Nebller Ordusunun altn hkmdr.
Bu sefer, 'zaafiyet' aramaya devam ettiler. Halbuki ,
ResGIIllah'n hayatnn btn safahat belliydi. irkinlik yoktu.
Zaafiyeti yoktu .
28

Voltaire: " Hibir kahraman kendi ailesi arasnda kahraman

deildir" der. O, kahramand, ama Voltaire'in anlad anlamda
deil. O'nda, zaafyet ve liderlerde grlen standart hatalar yoktu.
Bu anlamda kurallar bozuyordu. Kuvvet, kudret ve otoritesini
Cenab- Allah'a dayandryordu. O, Carleyle'in anlad anlamda da
kahraman deildi. Allah'n istedii, mminlerin anlad gibiydi.
O, 'evinde de bykt. ' Gsterisizdi. Evine ekilirken, davetin
yeni bir aamas balyordu: Aileyi yetitirme.
O, lbranice, Sryanice ve Yunanca da bilmezdi. Hatta, okuma
yazma bile bilmezdi. mmi idi. lleride baz hasta kimselerin,
peygamber dier kltrlerden etkilendi veya okuyup da anlatyor
tarznda iddialarda bulunmamas veya Allah'n bildii, bizim
bilemediimiz hikmetlerden tr mmi braklmt. Ftrat salimdi.
Bozulmamt. mmiliin bir anlam da buydu.
Velid, sonunda Peygamberin hayatnda O'nu kk drecek,
yz kzartacak bir ak olmadn grd. O zaman, 'olmayan
syleyelim' dedi ve propaganda balad.
Deli dediler, kahin dediler, sihirbaz dediler. . .
Aklselim soracakt; Hacer-i Esved'in yerine yerletirilmesinde
hakemliine bavurduunuz insan bir anda, nasl 'deli' ilan ettiniz?
Birdenbire nasl olur? Yoksa, siz ey Mekke'nin mrikleri, !iderleri,
zenginleri (kendi deyiinizle) bir deliye mi (haa) uydunuz?
Habis ruhlar hastadr. Ve hasta ruhlar hezeyandadr. Zikzak i
zerler ve kararszdrlar. Allah onlar dmanlklarnda bile becerik
siz ve zelil ,ylemitir.

29

Abese SOresi ve Velid:

lbni lshak;n anlattna gre; ResOl-i Ekrem, Mekke'nin ileri

gelen mrikleriyle sohbet ediyordu . Onlar, prdikkat ResOl-i
Ekrem'i dinliyorlard. Mriklerin iinde Velid b. Mugire de vard.
(26) Tebliin yapld yere ama Sahabi mm Mektum (ra) girdi.
(27) Elindeki hastonu {aac) yere vurdu. "Ya ResOillah, Allah'n
sana rettii eyden bana da ret" diye seslenmeye balad.
Efendimiz o anda meguld . Mbarek cmleleri, belki de
karsnda mrik liderlerin imanna vesile olacakt. Bu nedenle
mm Mektum'a cevap verme imkan bulamad. mm Mektum,
ayn szleri iki, hatta defa tekrarlad. ResOl-i Ekrem bu srardan
skld. nk ResOillah, mriklerin imana gelmesi konusunda
'haris'ti. lsrarlyd.
Kainattaki btn incelik, efkat, merhamet O'nun aziz ruhunda
biraraya gelmiti. lstein cevapsz kalmas mm Mektum'u zd,
mteessir etti. O esnada, ResOl-i Ekrem mm Mektum'a dnm
ve hafife yzn germi ve sonra srtn dnmt. Rahatszln
ve honutsuzluunu belirtmiti.
Hadisenin cereyan zerine, 'Abese SOresi'nin ayetleri indi.
Yce Allah ihtarla balyor, ama, yoksul ve kimsesiz bir mminle
debdebeli, zengin mrik liderleri mukayeseyle devam buyuru
yorlard:
"Yanna kr bir kimse geldi diye Peygamber yzn asp evir
di. Ey Muhammed! Ne bilirsin, belki de o arnacak; yahut t ala
cakt da bu t kendisine fayda verecekti. Ama sen, kendisini
tten mstani gren kimseyi karma alp ilgileniyorsun.
Arnmak istememesinden sana ne? Sen, Allah'tan korkup sana
koarak gelen kimseye aldrmyorsun. Dikkat et; bu Kur'an bir
ttr. Dileyen onu t kabul eder. . . " (Abese 1 1 - 1 4)
30

Yce Allah, bylece, mminlere daha merhametli davranlmas

gerektiini emrederken, byklk taslayan, cehalet ve irke devam
eden kiilerin ad ve makamlar ne olursa olsun deersiz olduklarn
ilan ediyordu. mm Mektum; ama, yoksul, zayf ve kimsesizdi.
Ama Allah katnda makam yceydi. lman ve cennet zenginliine
sahipti ve glyd. Velid ve Ebu Cehil gibi milyonlarcasnn
stndeydi. Bu, Yce Allah'n lsdr. llerin en mukaddesi,
en mthii, Allah'n Elisi, mm Mektum'u her grnde, 'mer
haba' derdi ve " Ey, Allah'n, hakknda beni uyard insan" diye
devam ederdi. (28)

Necm SOresi ve Velid:

Kurey mrikleri bir gn haremde toplanmt. Resul-i Ekrem,

anszn oraya geldi. Haremin ii ve etraf insanlarla doluydu.
Efendimiz hepsinin duyaca biimde 'Necm Suresi ni okumaya
balad:
'

"Batmakta olan yldza andolsun ki; Arkadanz Muhammed

sapmam ve azmamtr. O, kendiliinden konumamaktadr.
O'nun konumas ancak bildirilen bir vahy iledir. O'na, etin
kuvvetiere sahip ve gl olan Cebrail retmitir; en yksek
ufukta iken doruluvermi, sonra yaklam ve inmitir. Aralar iki
yay aral kadar belki daha da yakn oldu. Allah o anda kuluna
vahyedeceini etti. 1Muhammed'in gznn grdn gnl
yalanlamad. Ey inkarclari O'nun grd ey hakknda kendisi
ile tartrmsnz? Andolsun ki Muhammed Cebrail'i snrn sonun
da (Sidret'l-Mnteha'da) baka bir iniinde de grmtr. Orada
me'va cenneti vardr. Sidre'yi bryen bryordu. Muhammed'in
gz oradan ne kayd ve ne de onu at. Andolsun ki Rabbinin
varlnn byk delillerini grd. Ey inkarclari imdi Lat, {lzza ve
bundan baka ncleri olan Menat'n ne olduunu syler
31

misiniz? Demek erkekler sizin, diiler Allah'n m?

yleyse

bu

haksz bir paylama; bunlar sizin ve babalarnzn takt adlardan

baka birey dej;iildi. Allah onlar destekleyen bir delil indirmemitir.

Onlar

sadece

sanya

ve

sanclarn

istedij;iine

uymaktadrlar. Oysa onlara Rablerinden andolsun ki dof)ruluk

rehberi gelmitir. . (Necm/1-23)
.

11

Herkes dinliyordu. Sesler kesilmi, soluklar tutulmu, sanki

zaman ivilenmiti. Kimi diz km, kiminin eli hayretle alm.
Belki, o anda btn kainata skCin hakimdi. Mrikler, itiraz hayal
bile etmiyorlard. Her zaman yaptklarnn hibirini yapacak takat
te deillerdi. Oray terk de edemiyorlard. Mhlanm gibiydiler.
meyye b. Halef ellerini dizine koymu, Ebu Leheb'in yz renkten
renge

giriyordu.

Kur'an

Mucizesinin

oku

mrikleri

aptallatrmt. Allah ResCil devam etti:

Doj;irusu son var Rabbinedir. Doj;irusu, gldilren de af)latan
da O'dur. Dof)rusu, dirilten de ldren de O'dur. Dof)rusu, atld
11

Anda meniden erkek ve diiyi, iki ifti yaratan O'dur. Dof)rusu,

lmden sonra tekrar dirilten de O'dur. Dof)rusu, zengin eden de
varlkl klan da O'dur. Dof)rusu, i'ra yldznn Rabbi O'dur. Daha
nce de Nuh milletini yok eden O'dur; nk onlar ok zalim ve
pek takn kimselerdi. Uit milletinin kasabalarnn yere batran, on
lar gmdke gmen O'dur. Ey kii! Rabbinin hangi nimetinden
Upheye dersin? Ite ilk uyaranlar gibi Muhammed de bir uya
randr. Kyamet yaklatka yaklamtr. Onu Allah'tan baka or
taya koyacak yoktur. (Necm/42-58)
11

Allah Resul bu ayetleri okuduunda hayret, dehet, heyecan

ve gerginlik son haddine varmt. Btn gzler ve dudaklar
alm, Resulllah'n dudaklarn takip ediyordu. Mrikleri kahre
den ve cazebesine hapseden srenin son ayetleri de Efendimizin
mbarek dudaklarndan inci gibi sald:
32

" Bu sze bir ayorsunuz? Glyorsunuz ... Alamyorsunuz.

Habersiz oyalanmaktasnz. Artk secdeye varn, Allah'a kulluk
edin. " (Necm/59-62)
Necm SOresi sona ermiti. Son ayetten sonra ResOl-i Ekrem
hemen secdeye vard. Btn mrninler O'nunla beraber secde ettil
er. O ann etki, cazibe, dehet ve korkusu iinde btn mrikler
de secdeye kapandlar. meyye b. Halef secdeye gitmedi ama
yumruklarn skt ve alnna dedirdi; yumruklarna secde eder gibi.
Velid b. Mugire yal olduundan secde edecek takat kendinde
bulamad ama yerden bir avu kum alp alnna dedirdi. Secdesiz
edemedi. Iinde 'secde' olan ve btn olarak nazil olan ilk sre
budur. (29)
Buhari'rin rivayet ettii baka bir Hadiste; son ayet
okunduunda ResOl-i Ekrem ve btn sahabeyle beraber mrik
ler, cin ve btn ins secde etti, ifadesi vardr. (30)

Kalem Suresi'nin Mucizesi; Velid Zina rndr:

Velid b. Mugire Kurey'in erafndand. Kibirliydi, nesebiyle ve

soyuyla nen bir mrikti. Mrninleri kk grr ve onlarla alay
ederdi. Yce Allah onu dnyada da zelil etmeyi murat etti. Kalem
(NOn) SOresinin baz ayetlerinde Velid'i hedef alan ve ller koyan
hkmn belirtti. yle buyuruyordu:
" Ey Muhammed! Diliyle inelenen, kovuculuk eden, iyilii daima
nleyen, ar giden, su ileyen, ok yemin eden alak zorbaya,
btn bunlar dnda bir de soysuzlukla damgalanm kimseye,
mal ve oullar vardr diye aldr etmeyesin." (Kalem 1 10-14)
Muhatab Velid' di. Dikkat edilirse burada dokuz zellik saylmak
tadr. Bu zellikleri tek tek ve ksaca ele alalm: (Ayetin arapa
metni itibariyle)
33

1 ) Hallaf: Hak olsun, batl olsun ok yemin eden (31 ) .

2 ) Mehin: Dkn, haysiyetsiz (32), gr kt (az) olan (33 ),
serseri.
3) Hemmaz: Mberred der ki; Insanlar ayplayan (34), kusur
bulmada haddi aan, mbalaal kusur aratrc (35).
4) Meain bi nemim: Gammazlkla laf gtrp getiren (36 ),
insanlar arasnda onlar fitneye uratacak ekilde !afla yryen
(37 ).
5) Mennain Iii hayr: Insanlar, iman, infak ve salih emelden
meneyleyen (38), her trl hayr ve sevaptan alkoyan.
Fahrddin er-Razi'nin lafsirinde naklettiine gre, Velid ocuk
larna yle diyordu: "Iinizden kim Muhammed'in dinine tabi olur
sa, ebediyyen ona hibir iyiliim ve yardmm olmayacaktr. Ona
mal ve para vermeyeceim. " (39)
6) M'tedin: Zulmedip hakka tecavz eden (40 ) . Zalim.
Zernnedilen (yerilen), btn kt ahlaki zelliklere sahip olan.
(4 1 )
7 ) Esim: ok gnah ileyen (42). ok gnahkar (43)
M'ten Es1m: Snn, haddi aan bir zulm ve gnah sahibi.
Allah'a dmanlkta, isyanda zalim. (44)
8) 'tll: Mukatil der ki; karn geni, l tanmayan.
Ubeyde b. Umeyr: ok yiyen, ok ien, dengesiz (45), Kaba,
hain ve alaklk eden kii (46 ) . Anlay dar, kalbi kaskat (47 ).
Bu sfatlar, Allah ve Resul lsn kafasna ve ruhuna
kazmayan her mrikte bulunabilecek, bulunacak ve eytani olan
tavrlardr. Ruh bozukluklardr, En son zellik ise, zellikle Velid b.
Mugire'nin durumuna iarettir. Bu son maddeyi ele alalm:
34

9) Zenlm : "Btn bunlardan sonra soysuz olan . . " Zenlm, soysuz

demektir. Babas meru olmayan demektir. Zina ocuu (48) , belli
bir kavme (kabiliye) balln iddia etmesine ramen o kabileden
olmayan (49 ) kii gibi, manalara gelir.
Zen1m, son derece sert bir ifadedir. Kt bir damgadr. lbni
Kuteybe der ki: "Biz, Allah'n Velid'i ayplayp rezil ettii gibi
bakasn ayplayp rezil ettiini hi bilmiyoruz. " (50)
Ayn ifadeler, lbni Abbas'tan da nakl edilir. (5 1 )

Velid b. Mugire ve Yal Annesi:

Velid diyor ki; ayet inince kendime yle dedim: 'Muhammed

benim hakkmda ayetlerle geldi: Benim dokuz zelliimi sayyor.
Bunlarn sekizi dorudur. Bende olan zelliklerdir. Ancak ,
dokuzuncu doru olamaz. B u iftiradr. Ama vallahi, Muhammed'in
yalan syledii grlmemitir. Sonra, benim hakkmda dokuz zel
likle geliyor ve benim aklm ile nefsim bunlardan sekizinin doru
olduunu kabul ediyorsa; dokuzuncunun da doru olmas gerek
mez mi? 'Velid' o gne kadar Kurey'ten olduunu savunuyor,
bununla iftihar ediyordu. (52)
'Ferra' der ki; Yce Allah, onu bu noktadan da vurdu, rezil etti.
nk Zen1m'in bir manas da, kavmine kendini nisbet edip ben
onlardamn diyenin onlardan olmamasdr (53).
Velid ayeti duyunca uzakta yaayan ok yal annesini ziyarete
gitti. Ve yle dedi: "Anne, beni dinle, Muhammed Peygamber
olduunu sylyor. Benim hakkmda ayetler getirdi. Onlarda
benim dokuz zelliim saylyor. Valiahi ben sekizini bilirim. Ama
dokuzuncusunu sen bilirsin. Bana doru sylemezsen kafan uu
rurum. Ama, doru sylersen sana birey diyecek de, yapacak da
deilim. "
35

Annesi Vel id' in bu gvencesini alnca yle dedi: " Babanla

evlendik. ama o anin (iktidarsz, erkeklik kaabiliyeti, birleme
gc olmayan) birisiydi. Onun byle leceinden ve malnn
bakasna kalacandan endie ettim . Bunun zerine bir gece bir
oban nefsime (yatama) davet ettim. Ite sen bu obann
olusun. Bunu da kimseler bilmezdi" (54 ) . Bu ayet nazil oluncaya
kadar Velid de dahil kimse Velid'in zina mahsul olduunu
bilmiyordu. (55) Bu, bbrlenen, byklk tasiayan Velid iin
utan olarak yeterdi. Hem de o yatan sonra. Kur'an- Kerim onu
zina mahsulu olmakla sulamynrdu. Zira annesinin zinasndan o
sorumlu olmazd. Buradaki mesaj uyde: Allah inkar eden,
Peygamber ve sahabesine zulm eden sizler, Allan'tan saknn.
Allah dilerse, sizin i yznz ortaya koyar ve sizleri perian
eder. Bir baka mesaj da uydu: Siz inkarclar, her birinizin kirli
amarlarnz vardr. Sizi deifre edebilirim. Veya; mrninler sizi
deifre ederler.
Ayeti kerimenin mucizevi haberi, Velid'in insaf ederek imana
gelmesini gerektirirdi. nk o, bu haberlerin, Resflllah'n kendi
heva ve nefsinden olmadn iyi biliyordu. Anlyordu. Ilahi bir
kudret ResOillah' idare, sevk ve tanzim ediyordu. Ama inad, kini
ve gururu Risaleti kabul etmesine engel oluyordu. Inad bileniyor
du. lnsaf unutuyordu. Saduyuyu (ftrat) unutuyordu. Ve hakikati
yakala: ramyordu.

Onun Burnunu Dalayacaz:

Velid, manevi ve ruhi bir yara almt. atafat ve debdebesine

Rabhani bir kaynaktan, Rabhani bir darbe inmiti. Onun beli
bklm, srt kmt. Artk serbest dolaamyor, atalaryla
vnemiyordu. Bu hal, onun, ResOillah ve ashabla uramas ve
onlar srekli darbelemeye almasnn kk bir karlyd. Yani
36

abn, dnyadaki rsvaylna kar kk bir paras. Asl azab

ve hesap, phesiz ahiret yurdundadr.
Inen ayetlerde Yce Allah Velid'e bir iaret daha koyduracam
haber veriyordu:
"Ayetlerimiz ona okunduu zaman, ' ncekilerin masallar' der."
" Onun havada olan bumunu yaknda yere srteceiz (bir iz,
iaret brakacaz ) . " (Kalem/ 1 5- 1 6)
A.yetin tefsiri yleydi: "Onun bumuna bir iaret koyduracam
ve lnceye kadar bir damga olarak kalacaktr." (56)
lbni Abbas diyor ki; ayet, 'Klla bir yara brakacam. Bu
yaad srece kaybolmayan bir iaret olarak kalacaktr'
manasndadr.
Yce Allah'n haber verdii olay Bedir Sava'nda meydana
gelmitir. Velid b. Mugire Bedir Savana katlmt. Bumuna inen bir
kl darbesi, bumunun bir ksmn gtrd ve derin bir yara (iz)
brakt. Velid lnceye kadar bu iz ve yara kaybolmad. (57)

Cebrail'in Iareti ve Velid'in Sonu:

lbni lshak anlatyor: Yezid b. Rman, Urve b. ez-Zbeyr ve

baka alimlerden nakledilmitir: Mekke mrikleri Efendimize zul
mediyorlard. Bir gn, yine mriklerin zulm ve alay ettikleri bir
anda Cebrail kageldi. Efendimizin yaknnda mrikler vard.
Resul-i Ekrem Cebrail'in yanna oturdu. Cebrail sordu: 'Ya
Resulllah! Sana zulm m ediyorlar?' Efendimiz yle cevap
verdi: ' Evet! kavimin ileri gelenleri bana zulmediyorlar.' Cebrail;
' Onlar bana gster' dedi. Resul-i Ekrem, onlar tek tek gsterdi ...
Nihayet, Velid b. Mugire zalimi alay ederek oradan geerken,
Cebrail, eliyle onun ayandaki kaln damar iaret etti. ResOl-i
37

Ekrem sordu: 'Ne yaptn ey Cebrail?' Cebrail cevap verdi: 'Ey

Allah'n Nebisi, seni ondan kurtardm . '
Velid bir gn Huzaallardan bir adamn yanndan geerken (ki
adam okuna yelek takyordu) anszn ok adamn elinden kayd ve
Velid'in ayai:jndaki kaln damarna dei:jdi (Velid'in ayai:j oka
dei:jdi). Hemen, o an Velid' in kaln damar kesildi. Yara bir ara
iyileir gibi oldu. Sonra, yara tekrar deildi ve bir daha iyilemedi.
Velid'i ac iinde ldrd. (58)
Velid lmeden nce oi:jullarndan n yanna ai:jrd. Bunlar;
Hiam b. EI-Velid, EI-Velid b. El-Velid ve Halid b. ei -Velid'di . Beni
Mahzumlular adna, katili sayd Huzaallardan ktal (ldrme)
diyetini almalarn istedi. (59)
Velid, belann nereden geldii:jini iyi biliyordu. Hayat ona men
faat salamad. lrken aresizlik ve korku iindeydi. Dnyada her
dedii gerekleen Reslllah'n ahiret ve azaba ait vaatterin
gerekleecei korku ve endiesi iinde ld.

lden Diri karan Kudret:

Saadet dneminde, uurlu beyinler ve idrak eden ruhlar iin

byk ibretler vardr.
Mesela: lkrime bin Ebu Cehil (ra) ve babas Ebu Cehil, Ubeyde
b. el-Cerrah (ra) ve mrik babas. Ve daha birok ibret. ..
lden diri , diriden l . . . Saadet dneminde btn mevki ve
atafat terkedip, mtevazi ilim ve edep sofrasn dolduran yzlerce
gen, yal, kadn ve erkek erefli ahsiyetler vardr. Bunlardan biri
de kukusuz (Uhud Savan mminlere kaybettiren sava),
Seyfullah -AIIah'n klc lakabyla tannan Halid bin Velid (ra)'dir.
38

Bu erefli sahabenin tam ad: Halid bin Velid bin Mugire'dir.

Mrik Velid bin Mugire'nin olu, Yce Allah'n kudreti, Velid gibi
irk ve kfr patronundan Hz. Halid gibi ahsiyetli bir iman nasib
edecektir.
Rabbimizden duamz, cemiyetin llerinden Sababe iman ve
uuruna yaklaan diriler karmas, nasib etmesidir.

NOTLAR
1 ) en Nedvi, Asr- Saadet, C.3, S.264
2) en-Nedvi, a.g.e. C.3, S.264
3) lbn-i Hiam, es Siyre, C. 1 , S.4 1 9
4 ) en Nedvi, a.g.e. C.3, S.264
5) lbn-i Hiam, a.g.e. C.2, S.401
6) Mecmua'tu, en-nesefi, Minet-te fasir'den; C.6, 5.328-329
7) Mecmua'dan, C.6, S.397, Beyzavi, Ba;'dadi
9) lbn-i Hiam, C. 1 , 5.390
10) Mecmua'dan, C.6, 5.586; Nesefi, Badadi
1 I ) lbn-i Kesir, Muhtasar, C.3, S.685
12) Mecmua'dan, C.6, 5.585-587, Nesefi, Ba;'Jdadi.
1 3) Mecmua'dan, C.6, 5.585-587, Nesefi, Badadi, Beyzavi (zetle)
1 4 ) 5ebe, 47, en am. 90, Yusuf. 1 04, M'minun. 72, 5adm. 86, Furkan. 57
1 5) "Velid b. Mugire" demektir. lbn-i Hiam, C.2, 5.401
1 6) lbn-i Hiam, C. 1 , 5.288-289, Mecmua'dan, C.6, 5.398-399, Badadi,
Beyzavi, Tarih-i Hami, C . 1 , 5.329-33 1 . Mevdudi, Hz. Peygamber, C.2, 5.45045 1 . Asm Kksal, Islam Tarihi, 5.234-235
39

1 7) Mecrnua'dan, C.396, 5.396, Badadi.

1 8) Mecrnua'dan, C.6, 5.397, Beyzavi.
1 9) Mecrnua'dan, C.6, 5.397-398, Badadi.
20) Mecrnua'dan, C.6, 5.397, Badadi.
2 1 ) Mecrnua'dan, ayn yer.
22) Urnare bin Velid bin Mugire, sonradan mslman olacaktr. (Mecrnua'dan,
C.6, 5.397; Nesefi; Beyzavi).
23) lbn-i Hiarn, es-5iyre C. 1 , 5.285-286
24) lbn-i Hiarn, a.g.e. C.2, 5.9-1 O
25) a.g.e. C . 1 , 5.31 5- 3 1 7 , 384-389, C.2, 5.36
26) lbn-i Hiarn, a.g.e. C. 1 , 5.389-390
27) Abdullah b. urayb b. Malik b. Rabia veya Arnr b. Kays b. Zaide b. el Assarn
b. Zhre b. Revaha El Kureyi'dir. Beni Amir b. Ley'dendir. 5ahabedir.
Medine'de, Efendimize iki defa vekalet etti. Efendirniz onu her grdnde,
"Merhaba, Ey Allah'n hakknda beni uyard insan" derdi. Peygamberin rnezzi
ni diye de tannr. (Mecrnua'dan, C.6, 5.455-456, Badadi)
28) lbn-i Hiarn, a.g.e. C. 1 , 5.390, Mecrnua'dan, C.6, 5.456, Beyzavi, Badadi.
29) Buhari (Abdullah b. Mes'ud'dan) lbn-i Kesir, Muhtasar, C.3, 5.406.
30) Buhari (lbn,i Abbas'dan) lbn-i Kesir, Muhtasar, C.3, 5.406.
3 1 ) Fahrr Razi, Tefsir-i Kebir, C.8, 5.265
32) A. Davutolu, Tbyan Tefsiri, C.4, 5.353
33) Fahrur Razi, Tefsir C.8, 5.266
34) Razi, a.g.e. C.8, 5.266
35) Es 5abuni, 5afvet'l Tefasir, C.3, 5.426
36) A. Davutolu, Tbyan Tefsiri, C.4, 5.353
37) Fahrur Razi, C.8, 5.265
38) A. Davutolu, Tbyan Tefsiri, C.4, 5.353
39) Fahrur Razi, C.8, 5.265

40

40) A. Davuto{Jlu, Tbyan Tefsiri, C.4, 5.353

4 1 ) Fahrur Razi, C.8, 5.265
42) A. Davuto{Jlu, Tbyan Tefsiri, C.4, 5.353
43) Fahrur Razi, C.8, 5.265
44) Es 5abuni, C.3, 5.426
45) Fahrur Razi, C.8, 5.266
46) A. Davuto{Jlu, Tbyan Tefsiri, C.4, 5.353
47) es-5abuni, C.3, 5.427
48) es-5abuni, a.g.e. C.3, 5.427
49) Fahrur Razi, C.8, 5.265
50) Mecmua'dan, C.6, 5.328, Ba{Jdadi
5 1 ) Es 5abuni, C.3, 5.427
52) Fahrur Razi, C.8, 5.266
53) Razi, c.8, 5.266
54) Mecmua'dan, C.6, 5.328; Nesefi; Es-5abuni, 5afve, C.3, 5.427
55) es-5abuni, C.3, 5.427
56) es-5abuni, C.3, 5.427
57) FahrGr Razi, C.8, 5.265-266, Es 5abuni, C.3, 5.427, Mecmua'dan C.6,
5.328, Beyzavi
58) lbn-i Hiam, C. 1 , 5.4 1 9
5 9 ) lbn-i Hiam, C.2, 5.51 -52-55

Osman b. Maz'un bin Habib B. Vehb b. Huzafe bin Cumh b. Amr bin el

Cumhi b. Husays b.Kab b.Ley b.Galib el-Kureyi'dir. (Eba'sa 5aib diye de

knyelenmitir.) nnk kiiden sonra mslman oldu. Iki hicrete
( Habeistan ve Medine) katld. Muhacirlerden, Bedir'den sonra Medine'de ' ilk
vefat eden sahabedir. Onun vefat Allah Resuln ok zd. Zira onu ok
severdi. Namazn efendimiz kldrd. 'Osman nasibe ermitir' buyurdu. Osman,
Bedir'den ksa bir sre sonra vefat etmiti. Baki'il Garkad'da ilk gmlendir.

41

Cahiliyyede de ikiden nefret ederdi. lbadete ok dknd. Gece gndz

ibadetle megul olur, oru tutar, hanesinden hi kmazd. Buhari'deki rivayete
gre, Resulllah ona yle buyurdu: "Osman! Cenab Allah beni ruhbaniyet
telkini iin gndermedi. Beni, kolaylk dini olarak Hanif diniyle (ilahi) dinleri
tamamlamak iin gnderdi.

(lbni Hiam; es-siyre, C. I , 5.270, 276 , 345, 350: Buhari, Kitab's-Sevm)

42

UBEY BN HALEF

Ubey ac ve korkuyla inledi; "O (Muhammed) bana, Mekke'de;

'seni ben ldrece!;im' demiti. Vallahi, O, benim stme sadece
tkrse bile, yine beni ldrr." ( 1 )

Ubey ve meyye iki kardetiler. Tam ismi; Ubey b. Halef, b.

Vehhab b. Uzafe b. Cumh'tur. (2)
Ubey b. Halef Bedir'de ldrlen mrik liderlerden meyye b.
Halef'in kardeidir. meyye Bedir'de ldrlnce, Ubey onun
cn almak iin yemin etti. Btn zamann Uhud iin hazrlan
makla geirdi. Medine'ye Hicret etmi olan mminlerin geride
kalan mallarn tarumar edenlerin banda geliyordu.

Mrnin ama, mrik Kurey'ten azizdir:

Peygamberimiz (Mekke'deyken) Ubey b. Halef'i defalarca

lslam'a davet etti. Ubey, bazen dinliyor, bazen de bozgunculuk
ediyordu. Ama her seferinde vahyin cezbi ve mthi manas
karsnda aptallayor, areyi mrik dostlaryla tuzak kurmada
buluyordu.
Enes b. Malik (ra ) ' den rivayet olunan hadise gre; Bir gn
Peygamberimiz Ubey b. Halef, meyye b. Halef, Ebu Cehil, Abbas
b. Abdlmuttalip ve Utbe b. Rebia'ya lslam' tebli ediyordu. Lider
lerin lslam' benimsernesi kitlelerin imanna vesile olaca i:in
Peygamberimiz bu konu zerinde nemle duruyordu. O esnada
mm Mektum ieri girdi. (3) Bu aziz insan ama olduu iin
Peygamberimizin megul olduunu grmedi. Elindeki bastonu yere
43

vurdu ve "Ya Resulllahl bana oku ve bana ret" diye seslenmeye

balad. Mriklerin bile imana gelmeleri ve ebediyen atete kalma
malar konusunda haris olan ResUillah konumasna devam etti.
mm Mektum (ra) Resulllah'n cmlelerini bylece birka kez
bld. Szleri blnen Peygamberimiz mm Mektum(r.a.)'a bakt
ve yzn tekrar Ubey b. Halef ve dostlarna evirdi. Bu ara
Resulllah'n yz hafife gerilmi ve srtn mm Mektum'a
dnmt . Yani, szlerinin bu ekilde blnmesinden honut
olmamt. nk; "Muhammed'e ancak ocuklar, kleler, aa
tabaka ve fakirler uyuyor" diyen ve bu propagandayla beyinleri
doldurulmu olan yanndaki bu dinleyiciler, oray hemencecik
terkedip, davetten yoksun kalabilirlerdi. Peygamberimiz, bunu arzu
etmedii iin davetinin sona ermeden blnmesine ve mriklere
malzeme hazrlanmasna tepki gstermiti. Durum byleyken
Peygamberimiz vahiy haline girdiler. Abese Suresinin ayetleri inm
eye balad. Inen ilk ayetlerin meali yleydi: "Yanna kr geldi diye
yzn ekitip evirdin. Halbuki sen de bilirsini Belki o senden
renecekleriyle temizlenecekti. Yahut t alp da, senin dn
kendisine fayda verecekti. " (Abese/1 -4)
Resulllah Allah tarafndan uyarld. Fakir ve ama bir mmin,
zengin, aristokrat ve kafir bir lider olan Ubey bin Halef ve benzerle
rinden ok daha kymetlidir. Kymet; nesebin bykl, servetin
okluu, ailenin kkl oluu veya makamn stnl deildir.
Kymet; takvadr. Kymet; imandr. Kymet; Allah ve Resulne tabi
iyettir.
Yce Allah, Ubey b. Halef ve benzerlerine deer vermez. Onlar
iman etmedikleri mddete deersiz birer sefihtirler. Ama mm
Mektum (r.a.) ve benzerleri; zayflklarna, fakirliklerine, kuvvetsiz
liklerine, dnya, rtbe ve makamszlklarna ramen aziz ve ere
flidirler. Onlarn ereflerini Allah tayin etmitir. Bu hi unutulur mu?
Peygamberimiz ne zaman mm Mektum'u grse yle derdi:
44

" Buyur otur; ite Allah' n kendisinden dolay beni ikaz ettii adam"
(4) mm Mektum (r.a.) ama olduu iin savaamazd. Sava
srasnda srtn bir kayaya dayar, tekbir getirerek, haykrarak, sesi
ve soluuyla mcahitlere yardm ederdi. Allah'n rzas zerine
olsun.

Habis ruhlu {]bey ve dostlarnn yemini:

Ubey b. Halef, dank, karmakark bir ruha sahipti. Bazen

ResOlllah' dinler, acizliinden diyecek laf bulamaz, bazen de kfr
ve dmanln aka haykrrd. Aslnda bu hal btn mriklerin
deimez karakteriydi. Efendimize her rastlaynda dmanln
aka sylerdi. Bedir'de len kardeinin intikam atei onun bu
habis ruhunu tamamen kuatmt . Uhud savana bu heyecan ve
kinle hazrlanmt. Uhud Savann ilerleyen saatlerinde sahabenin
daldn grnce, hayattaki en byk arzusunu gerekletirmek
zere; Abdullah b. ihabi Zhri, Utbe b. Ebu Vakkas ve Abdullah b.
Kamia

ile

birleerek

yeminletiler.

(5)

yle

diyorlard;

"Grdmz yerde Muhammed' i ldreceiz. Onu ldremezsek

bile Onun yaknnda ldrlmeyi gze alacaz. " (6)
Sonra,

birbirlerinin

yanndan

ayrlrken

yle

dediler:

"Muhammed yaayacaksa biz yaamayalm." Evet, tarih de ahit

tir ki, yemin sahiplerinin yemini, onlarn dnyasn bana ykt.
Uhud'da ResOl-i Ekrem' e birey olmad ama yemin sahipleri Uhud
meydanndan sa kamadlar.

Peygamberin eliyle ldrd Obey:

Peygamberimizin eliyle lmeyi hak eden mrik, phesiz hem

cinslerinin en bahtsz ve azgndr. Ubey b. Halef; 'O mriklerin
45

azab daha iddetli olacaktr' hkmne tabii olan mriklerdendir.

Uhud savanda Mslmanlarn hafiften bozulmaya baladn
gren Ubey cesaretlendi ve atn mahmuzlayarak : "Nerede
Muhammed? Gelsin benimle arpsn" diye alm atmaya balad.
Sonra Peygamberimizi farkedip atn Onun zerine srd. Ubey'in
Peygamberimizin zerine yrdn gren sahabe onun nn
kesrnek istedi. Resul-i Ekrem buna msade etmedi: "Brakn
gelsin" dedi. (7) Ubey yaklanca sahabe yine dayanarnayp nne
bir sed ekmek istediyse de Resul-i Ekrem bunu da kabul etmedi.
Ubey: "Sen kurtulsan, ben kurtulmayaym" diye bryordu.
Sahabenin; "iimizden biri onu karlasn" tekliflerini de kabul
etmeyen Resul-i Ekrem, Haris b. Sirrime (ra)'nn mzran ald ve
etrafndakilere dalmalarn emretti. (8) Resul-i Ekrem'in bu
celadetli halini gren Ubey b. Halef korkup kamaya yeltenirken
Peygamberimizin darbesiyle boynundan bir yara ald. Mrik dost
lar onu alp adra gtrdler. Ubey hem brr gibi inliyor, hem
de: "Muhammed beni ldrd" diyordu. Dostlar yarasnn nemli
olmadn syleyince de: "O (Muhammed) bana, Mekke'de; 'seni
ben ldreceim' demiti. Vallahi, O, benim stme sadece
tkrse bile, yine beni ldrr" diye cevap veriyordu. Ubey b.
Halef, gerekten de Mekke'ye varmadan erif denilen yerde ld.

ResOillah Obey'i ldrece:tini haber vermiti:

Resulllah' n savatan holanmad bilinen bir gerektir.

Mrikler bile sulh isteseler ve sulhn artlarna sayg gsterseler,
kendileri ( Hudeybiye'ye olduu gibi) de sulh kabul ederdi.
Peygamberimiz insan ldrmekten de holanmazlard. Savalarda,
ocuklarn, kadnlarn, yallarn vurulduklarn grnce byk
znt duyard. Askerleri de bu gibi olaylardan men ederdi. (9)
46

Ubey b. Halef meselesindeyse, Ubey'i kendi elleriyle ldreceini

haber vermiti.
Resulllah' n ldrd iki kiiden biri Ubey'dir. ( 1 O) Ubey,
Mekke'de Resulllah'la karlat zamanlar yle derdi: "Ya
Muhammed! Benim gl bir atm var. Onu her gn zel yemle
besliyorum.

Bir gn gelecek ,

o ata bineceim

ve seni

ldreceim." Resulllah yle cevap verirdi: "Inallah, ben seni

ldreceim." ( l l )
Resul-i Ekrem'in mucizeleri her seferinde olduu gibi yine
tahakkuk etti. Ubey'in peygamberin eliyle vurulduunu duyan
Sahabe-i Gzin'in dudaklarndan bir kez daha: "Seddekte Ya
Resulellah/doru buyurdun ey Allah'n Resfl " cmleleri dkld:
" . . .Yazklar olsun sana ey mrik! Yazklar olsun sana ki,
Reslllah'n eliyle ldrlmeyi hak edecek kadar habis bir ruha
sahiptin."

47

NOTLAR
1 ) lbn-i Hiam, es-Siyre C.3, S.89
2) lbn-i Hiam, C.3, S. l 35
3) Asl ad Amr veya Abdullah b. ureyh b. Mmalik b. Rabia veya Amr b. Kays
b. Asam b. Zuhre b. Revaha b. Kureyi'dir
Muhacirdi. Iki kez Medine'de Resulllah'a vekalet etti. Peygamberimizin
mezziniydi. Enes (ra) diyor ki; Kadisye gn harb meydanndayd. zerinde bir
zrh vard. Elinde de sancaklardan biri. Ve o gn Kadisiye meydannda ehid
cldu. (Mecmua'dan, C.77, S. 455-457, Firuzabadi)
4) i'.ecmua'dan, C.7, S.457 ( Beyzavi)
5) lbn-i Hiam, C.3, 5.95-97
6) Tabakad, lbn-i Sa ad, C.4, S.l 03
7 ) lbn-i Hiam, C.3, 5.89-92
8) Islam Tarihi, C.3, S. 1 8 1
9 ) lbn-i Hacer, C.2, 5. 1 72- 1 73
1 0) lbn-i Hiam, C.3, S.B9
1 1 ) lbn-i Hiam, C.3, S. l 35

48

OTBE BN EBI VAKKAS

Efendimizin diini kran mrik

Sad b. Ebi Vakkas; "Vallahi hi kimseyi ldrmeye hrsm,

(kardeim) Utbe bin Ebi Vakkas' ldrmeye olan hrsm kadar
byk deildi" diyordu.
Sad bin Ebi Vakkas, Sanarn arasnda kardei Utbe'yi grnce
bard: "Utbe, ResOillah'n yzn yaraladn. Vallahi; Ey Utbe,
elim e dersen senin kann su gibi aktrm." ( 1 )

Iki Karde, Biri Mrik, tekisi Mehur Sa'd:

Utbe bin Ebi Vakkas mriklerdendi. Aere-i Mbeere (cen

netle mjdelenen on kii)'den olan Sa'd bin Ebi Vakkas'n z
kardeiydi. Utbe'nin irk ve zulm yannda Sa'd (ra) Ashabn
sekinlerindendi.
Sa'd bin Ebi Vakkas (ra) ok iyi ok atard. Bu nedenle Uhud g
n Resflllah'n yanndan ayrlmam ve Islam ordularna, att
isabetli okiarta yardmc olmutu. O gn bine yakn ok atmt, her
ok atnda Efendimiz ona dua ediyor ve yle buyuruyordu;
" Haydi okunu at. Ilahi, sana dua ettiinde Sa'd'n duasn kabul
et, Ilahi; atn dorult, davetine icabet et. At Ya Sa'd, Babam
Anam sana feda olsun. " (2) Hadislerle sabittir ki o gnden sonra
Sa'd'n ettii her dua, okun hedefine varmas gibi isabetli olmutur.
Hz. mer zamannda komutasndaki askerlerle Iran ve Irak'in
fetihlerinin zaferlerinde byk pay sahibi olmu ve mehur
Kadisiyye Savan kazandrmt.
49

Hicri 55. ylda Medine-Akik'te hastaland. Vefat edecei zaman

sakl (bir) cbbesini karmalarn istedi. Cbbeyi O'na getirdiler.
yle dedi;
"Bunu Bedir gn giymitim. Ben lnce bununla beni kefen
leyin. Zira bu cbbeyle mriklerle karlatm. Allah'n rzas onun
zerinde olsun."
Mrik Utbe bin Ebi Vakkas, Mekke'li Kureylilerin Zhre hane
danndand. Annesi Hamene'dir. Nesebi itibariyle Efendimizle birle
ir. (3) Islam'n azl dmanlarndand. ResOillah (sav)'a syledi
i hicivli szler ve aleyhte propaganda ile yetinmemi, kinini sava
meydanna kadar tamt. "Muhammed dnyadan silinmedike
bana rahat yoktur" diyordu. O ve dostlar Tevhid ve hidayete d
mandlar. Ilahi olan teblie kulak tkarnakla kalmyor, Allah'n in
sanlar iindeki Davetisini yok etmeye kalkyorlard ve bekledik
leri frsat kt: UHUD

Ghud Ztlarn Kenetlendii;li Yerdi:

Kimler, Uhud ' a ne gayelerle geldileri Bedir sonras intikam

hrs ve inadyla iirler-defter ve algc kadnlarla, sakailanndan
arap damlaya damlara gelenler. Muhammed' i paralayacaz
andn putlarn nnde itikat yeminine dndrenler. Liderlii
gidenler. Ve daha nice gaye, gayret ve hedefler. Bir de Mrnin
ruhlar vard. All ah ResOl'nn sanca glgesinde, Allah'n
rzasn ve takdir-i ilahiyi bekliyorlard. lntikamszdlar. Sade ve
pak birer ruha sahiptiler. Zulm ve 'insana tapma' putperestlii
gnahndan, Allah ve ResOi' ne hicret etme krn yayorlard.
Ve orada "herkes niyetini buldu."
"phesiz muhteem Islam Tarihi batan sona bize unutturulso

sa veya kaybedilseydi ve sadece, "Ohud Harbi" kalsayd; ibret ve

ders iin bize yetecekti. "
Otbe bin Ebi Vakkas arkadayla beraber bir araya gelip
yeminletiler. Bunlar daha nce de getii gibi; Utbe bin Ebi Vakkas,
lbn-i Kamia, Ubeyy bin Halef, Abdullah bin ihabtlar. (4)
Utbe; "Ya Muhammed' i ldrrm veya onun yaknnda
ldrlmeyi kabul ederim" diyordu. Sonra savan ileri saatlerinde
Mslmanlarda bozgun ba gsterdiinde adlar geen mrikler
Resulllah'a sokulmay baardlar. lbni Kamia ve lbni ihab klla
Efendimize saldrrken, Utbe bin Ebi Vakkas ise yerden kaldrd iri
talar Efendimizin yzne doru atmaya balad. Talar ResCl-i
Ekrem' in mbarek yzne isabet etti. Alt duda yaraland ve sol
alt Rebaiyye (5) dii krld.
O gn lbn-i ihab mrii de, Efendimizin yzne tala
vurmutu ve Efendimizin bu darbelerle de mbarek aln yarlmt.
(6)

"O (Otbe) Ylna Erimesin"

Efendimizin

mbarek

azlarndan,

dudaklarndan,

yanaklarndan ve a lnndan kan szyordu. Sevgiye, bara,

kardelie, hidayet ve vahdete aran erefli Peygamber eytann
sar ve kr askerleri tarafndan yaralanmt. Mbarek dileri
knldnda Utbe'ye baktlar ve yle buyurdular:
- Ylna erimesin. (7)
Ve biraz sonra grlecei gibi Utbe ylna erimeyecekti.

51

Sahabe - Sahabe - Sahabe

Efendimizin yznden kan aktn gren Malik bin Sinan (r.a.)

komaya balad. Bir yandan da alyordu. Yal bir zatt. Ebu
Said'i Hudri (ra)'nn babasyd. (8) Ve Resflllah'n mbarek kann
diliyle silmeye, emneye ve yutmaya balad. Bir yandan da
'babam anam sana feda olsun Ya Resflllah' diyordu. Efendimiz
yle buyurdular:
Benim kannn kanna kart kimseye cehennem atei
dokunmaz. (9)
Hz. Aie, babas Hz. Ebubekir'den (ra ) naklen der ki; " Resfl-i
Ekrem (sav) yaralandnda ben onun omuzundan tutuyordum.
Ebu (.Jbeyde (r.a.) hzla yaklat ve Ya Ebu Bekir; benimle
ResClllah'n arasndan k. Ne olur, onun mbarek yanana batan
halkalar ben karaym dedi.
11

Sonra dileriyle Efendimizin yzndeki birinci halkay kard.

Bir dii (senniyesi) dt. ( 1 0) Ikinci halkay karrken de ikinci n
dii yerinden kt. Bu nedenle Ebu Ubeyde bin Cerrah'n n iki dii
eksikti. ( 1 1 )
lbn-i lshak; Abdurrahman bin Raft'den naklediyor;
Enes bir Nadr (ra), Uhud gn baz kiilerin oturduklarn grd,
neden oturuyorsunuz diye sordu? Oturanlar, zgn bir halde
ResClllah (sav) ldrld dediler. Enes bin Nadr onlara dnerek
yle cevap verdi: " Resiilllah (sav) ldrldkten sonra hayat
ne yapacaksnz? (kalkn) ve ResClllah (sav)'n urunda ehid
olduu ey iin lnceye kadar savan. Sonra, dnd ve mrik
11

ordusu iine girip kayboldu.

Enes bin Malik (ra) diyor ki; Savatan sonra biz onu bir yerde
(iki bklm) grdk. Vcudunda 70 darbe (yara) vard. Cesedini
52

kimse tanyamad (zira aziz ehid para para olmutu), ancak

hacs onu (ayak) parmaklarndan tand. (1 2)
Evet Uhud ebedi saadet ve cennet erbabnn ve ebedi ate
insanlarnn ayrld bir yerdi. Allah'n Rahmeti, dostlar zerine
olsun.
Saad bin Ebi Vakkas (ra ) , kardei Utbe'nin Resul-i Ekrem
(sav)'i yaraladn duyunca byk bir znt duydu. z kardei
olmasna ramen Allah'n Resulne dman olan Utbe'ye kar
nefret ve kini kat kat artt. Uhud meydannda adm adm Utbe'yi
arad.
lbn-i lshak diyor ki; Saad bin Ebi Vakkas yle dedi: "Vallahi hi
kimseyi ldrmeye hrsm, (mrik kardeim) Utbe bin Vakkas'
ldrmeye olan hrsm kadar byk deildi. Resulllah'n onun
(Utbe'nin) hakknda dedikleri; "AIIah'n gazab, Peygamberin
yzn kanatan (Utbe b. Ebi Vakkas) zerine ok iddetli oldu"
sz bu kin ve dmanlm iin yeterdi . ( 1 3)
Bir ara kardeimi mrik saflarnda grdm ve bardm: " atbe,
valiahi elime dersen senin kann su gibi aktrm. " ( 1 4) Iki kere
mrif saflarn yarmak iin hcum ettim. Her iki seferinde de
saflar yardm. Fakat son anda onu gzmden kaybettim. nc
defa bir daha safiara dalnca, Resulllah bana szleriyle engel oldu
lar. Ve yle buyurdular: " Ey Allah'n kulu! Sen ne yapmak istiy
orsun? Yoksa, sen kendini ldrtmek mi istiyorsun. " ( 1 5) Bunun
zerine safiara dalmaktan vazgetim."

atbe, Qhud Meydanndan Sa kamad:

Efendimizin yznn kanadn gren Hatib bin Ebi Beltea ( 1 6)

hzla oraya vard. "Ya ResClllah! Sana bunu kim yapt?" diye
53

sordu. Resulllah, "Dudama ve diime Utbe bin Ebi Vakkas

vurdu" dedi. Hatib (ra) yle dedi: " Demin tepenin banda birileri
'Muhammed ldrld' diyordu. Vallahi, neredeyse kalbirn dura
cakt." ( 1 7)
Hatib, daha sonra: 'Utbe nerede?' diye sordu. Kendisine
Utbe'nin gittii yn gsterdiler. O yne doru seirtip kayboldu.
Utbe'yle karlat. Klla hamle yapp, Utbe'nin bana klcn
indirdi ve yle dedi: "AIIah'n Resline el kalkar m?" Atndan
yere den Utbe'yi, ldren HatFJ, onun atn alarak Reslllah'n
yanna geldi.
Atnn yularn brakt ve Utbe'nin elbiselerini yere atarak; 'Ya
ResOillah! lte Utbe'den geri kalanlar' dedi.
Allah Resul Hatib (ra)'e dua etti.
Sahabe, Efendimizin Mbaret dudaklarndan dklen ve
kaderin okiar gibi hedefini paralayan cmleleri tekrariadlar:
"Ylna erimesin. "

54

NOTLAR
1 ) lbn-i Hiam, Es-Siyre, C.3, S.9 1 ; en-Nedevi, C.2, S.48
2) En-Nedevi, (Eref Edip) , C.2, S. 1 8- 1 9; lbn-i Hiam, C.3, S.87
3) En-Nedevi, a.g.e. C.2, S.9- 1 O
4) Islam Tarihi, C.3, S. 1 35 (M. Asm Kksal)
5) A{lzn sa{lnda ve solunda, altl ve stl drt d vardr. Bunlar n ile az
dilerinin arasndadr. Bu drt die Arap dilinde, "Rebaiyye" denilir. Efendimizin
bu drt rebaiyyesinden sa{! ve alt taraftaki dileri krlmtr.
(Yeni Kamus, S. 1 24; Buhari, Muhtasar, C. 1 0, S.200; lbn-i Hiam, C.3, S.85)
6) lbn-i Hiam, C.3, S.85; Mslim, Sahihi, C.3, 8. 1 4 1 6- 1 4 1 8
7) Buhari, Muhtasar, C . 1 0, S.200
8) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, S.85
9) a.g.e., C.3, S.85
1 0) ndeki drt die denir. (Kamus, S.38)
1 1 ) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, S.85
1 2) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, S.88
1 3) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, S.91
1 4) En-Nedvi. a.g.e. C.2, S.48
1 5) Asm Kksal, Islam Tarihi, C.3, S. 1 778
1 6) Kahtanilidir. Bedir, Uhud, Hendek ve di{ler savalara katld. Msr'a eli
olarak gitti. Hayatnn son zamanlarnda bir a dkkan am ve ticaretle de
megul olmutu. (Asr- Saadet, C.3, S.32-33)
1 7) Asm Kksal, Islam Tarihi, C.3, S. 1 83

55

IBN-1 KAMA
Uhud'da Resflllah'n yana{ln yaralayan mriklerdendir.

lbn-i Kamia ba{lrd: "Muhammed yaasa ben yaamayaca{lm. "

Ve klcn ResClllah'a savururken; "Al bu da lbn-i Kamia'dan"
diyordu. ResClllah yle cevap verdi: "AIIah'm, Mus'ab'
ldren lbn-i Kamia'y zelil ve perian et..."

ResUillah' ehid etmeye kararl mrik:

Tam ad; Abdullah b. Kamia (Kam'e) el-leys1' dir. Huzeyl

kabilesindendir.
Uhud gn Resulllah' ehid etmek iin grup oluturan drt
kiiden biriydi. Bu drt kii; Abdullah b. ihabi Zuhri, Utbe b. Ebi
Vakkas, U bey b. Halef, Abdullah b. Kamia'ydlar. ( 1 )
Abdullah b. Kamia yle diyordu; "Biz drt kii, Muhammed'i
paralamaya yemin ettik. Artk bizim elimizden kurtulamaz. Ya
Muhammed'i ldrrm veya Onun yaknnda ldrlrm. "

<Ihud'da lbn-i Kamia sefihi ve Musab'n ehadeti:

Uhud meydannda lbn-i Kamia Peygamberimizin ehid etmek

iin frsat kolluyordu. Bir ara Peygamberimizin etrafndan
sahabenin seyrekletij;'Jini grnce atn Resulllah'n zerine
srd. " Bana Muhammed'i gsteriniz, O kurtulursa ben kurtul
mayaym" diye baryordu. O esnada Peygamberimizin yannda
57

Musab B. Umeyr (ra) ve baz sahabe vard. Musab, lbn-i Kamia'nn

Peygamberimize zarar vereceinden korkunca elindeki sancakta
onun yolunu kesti. lbn-i Kamia, Musab' Peygamberimize benzetti.
Elindeki klc hzla Hz. Musab'n sa eline vurdu. Musab'n sa eli
koptu. Sanca sol eline ald. lbn-i Kamia bir kl daha vurarak o
mbarek sahabenin sol elini de kesti. Sancak dmesin diye
Musab kollaryla gsne bastrd. lbn-i Kamia, mzra hnla
Musab'n srtna saptad. Musab dt ve sancak devrildi. (2) Hz ..
Musab her darbede; "Muhammed (sav) ancak Allah'n Resuldr.
O dan nce nice Peygamberler gemitir. " (Ali lmran/ 144) ayeti
ni haykryordu. Bu arada Nesibe Hatun elindeki klla lbn-i
Kamia'ya birka kez vurduysa da, lbn-i Kamia iki zrh stste
giydiinden zarara uramad.

Allah lbn-i Kamia'y zelil etsin:

Resulllah lbn-i Kamia'nn Musab' ehid ettiini grnce byk

znt duydu. Bunun zerine; "AIIah'm , lbn-i Kamia'y zelil ve
perian et" diye dua etti. (3)
lbn-i Kamia Hz. Musab' ehid etti. Allah onun kabrini ate
doldursun. Musab Islam'n tebliinde bir bur ve sancak gibiydi. ( * )
Allah'n selam ve mafreti Musab ve dier Mcahit ehitterin zer
ine olsun!

Dinin yaycs Muhammed'dir. Vcudu ortadan kaldnlmaldr:

Mriklerin parola ve hedefi yukardaki cmlelerdi. Hz. Musab'

ehid eden lbn-i Kamia, O'nu Hz. Peygamber (sav)e benzeterek
"Muhammed'i ldrdm" diye barmt. lbn-i Kamia'nn bu sz
leri sahabenin bir ara dalmasna sebep olmutu. (4)
58

Savan bundan sonrasnda lbn-i Kamia Peygamberimizle

karlat . Muhtemelen Musab' Peygamberimize benzettiini
anlamt. Takdir, Resulllah' ldrmeye yemin eden drt kiiyi bir
araya getirdi ve drd bir anda Resulllah'a saldrdlar. lbn -i
Kamia, " Bana Muhammed'i gsterin, O kurtulacaksa, ben kurtul
mayaym" diyordu.
lbn-i Kamia Resulllah'a saldrd ve hrsla Resulllah'a klcn
indirdi. Resllllah sendeledi ve arkasndaki ukura doru dt .
Bylece lbn-i Kamia'nn klc hedefini bulamad. lbn-i Kamia'nn
darbesiyle Resulllah'n sa omuzu ile elmac yaralanm ve dar
benin iddetiyle paralanan miferinin iki halkas elmacna
(yanana) batmt. Bylece, akaklar yaralanmt. (5)
EI-Mazuni diyor ki; lbn-i Kamia klcn kaldrnca Resflllah'n
ardndaki ukura yan zerine dtn ve gzden kaybolduunu
grnce, feryat ettim. Mslmanlarn hemen Ona doru kotuk
larn grdm. (6)
lbn-i Kamia: "Ben lbn-i Kamia'ym. Bu da benden" deyince,
Resulllah; "Allah seni zelil etsin!" dedi. (7)

Resulllah'm yz kanyordu; " Kavmimi affet Yarabbi! "

diyordu:

Abdullah b. Mesud (ra) diyor ki; " ResOillah'n yaralanmas

sahabeye ok ar geldi. Peygamberimizin kann siliyorlar ve bir
yandan da alyorlard. Bir ara, "Ya ResOillah, mrik kureiilere
beddua etseniz" dediler. Peygamberimiz; "Ben lanetleyici deilim,
rahmet iin gnderildim" Sonra ben ResOillah'a baktm.
.
Yzndeki kanlar mbarek elleriyle siliyordu. Bir yandan da;
" Rabbim, kavmime mafiret et. Onlar akl erdiremiyorlar (bilmiy
orlar)" diyordu. Ben O'nu bu halde grnce, bir zamanlar anlatt
59

ve sanki kavminin btn zulmne ramen sabredip benzeri cm

lelerle Allah'a yalvarm bir Peygamberi seyrediyor gibiydim. (B)
Peygamberimiz bu haliyle de mminlere teselli veriyordu.

Azgn beer tarihinde Peygamberlerin katli:

Allah'n Resul'n yaralayarak O'nun mbarek vcudundan

kan aktma cinayeti gibi, beer tarihinde peygamberlere ynelik
saldr, ihanet ve cinayetler vardr. phesiz bunlarn en feci olan
Peygamberlerin katlidir. Menfaatleri ellerinden giden, tevhide
dman olan sefil ve azgn kavimler Hz. Zekeriya'y bir aacn
kabuuyla beraber kesmiler ve Hz. Yahya'nn mbarek ban
kopararak ehid etmilerdi. (9) Bunlar bize ulaabilen olaylardr.
Peygamber katillerinin cezas feci olacaktr. Onlar ebediyyen
bedbaht olacaklardr. phesiz Efendimize kar yaplan suikast,
suikastierin en irkini ve azab da en iddetli alandr.

{]hud sonunda lbn-i Kamia ve Hz. mer'in mukayesesi:

Ilgin ve ibretli olan bir hadise de, Uhud sonunda Ebu Sfyan'n
Hz. mer'le, lbn-i Kamia'y mukayesesidir. Sava bitmi ve
mriklerle mslmanlar birbirinden ayrlmlard. Mslmanlar bir
tepenin banda ve Peygamberimizin yannda toplanmlard.
Mrikler ise sava mahallinin yanbandaydlar.

ResQillah'n

ldrulp ldrlmediini merak ediyorlard.

Ebu Sfyan tepenin bandaki Hz. mer'e seslendi: "Ey mer,
sana Allah adna soruyorum. Muhammed'i ldrdk m? ... " mer
cevap verdi: " Hayr, valiahi O imdi seni duyuyor." Ebu Sfyan;
"lbn-i Kamia Muhammed' i ldrdm demiti. Ama sen hayr diyor60

sun. Ey mer! phesiz sen, yanmdaki lbn-i Kamia'dan daha

doru szl ve itibar edilecek bir insansn. " ( 1 0)
Ebu Sfyan, o gn daha mrikti. Bu hep byledir. Mrikler,
kafrler, ehli kitap, her zaman mslman kendilerinden daha doru
bilirler. Mslmanl arn iman, cesaret, mertl ik, ahsiyet ve
..

-----------"' . .. . ,,_. ...

.. . . .

.. . . ., , , ......_, _ _ _ _. .,. .r

""' "-.. ."'""' "'

"
..
..""...."'""'"'"""
""
' : :-"---"....

... .. , ' ' . . ,, ,., ...__.,_....,

fedakarlklarn her zaman

ederler. Mcahid mrninler
, , ,., takdir
,
muarzlarn her zaman hayrette brakmlardr. zlnecek asl

.,.,.,_ 1 """"..., Y'l ''"' ''' "''''"- ,,,-.,,.,._,. ,_. >1 ;<: ''': ,,.,.,.. "'' '., ''

'

,, ''>" ,_v,, . '1

,. .

'

'

meseleyse, mriklerin btn ikrarlarna ramen srf menfaat,

kavmiyet, liderlik veya inatlarndan dolay, vahdet ve risalete tes
lim olmamalardr.

Zelil bir lm: Ko tarafndan toslanmak:

Peygamberimiz, Hz. Musab'n lbn-i Kamia tarafndan ehid edil

diini duyduunda; "Allah onu zelil etsin" buyurmutu. Rivayete
gre Resulllah'n mbarek yz yaralandnda da; "yl na
er'mesin" cmlelerini o kafr ve dostlar hakknda sylemiti.

'* ) Hz. Musab b. Umeyr Islamn ilk sefiridir. Hicret-i Nebiden nce Mediye'yi
tekilatiandrmak iin gnderildi. Akabe beyatn hazrlayan zattr. Medine'de

byk cihad oldu. Uhud gn ehid oldu. Onun nann banda duran Re
sul-i Ekrem a{Jlam ve yle buyurmutu; "Seni Mekke'de grdf{Jm gn in
ce ve nazik elbiseler iinde idin. Salarn sapsar idi. Mekkenin en gzel de
likanls idin. 'Vcudumda can oldu{Ju mddete Allah Resfl'ne sadk kala
ca{Jm' demitin. Vaadinde durdun. Allah da vaadinde duracaktr. Bugn sa
larn kan ve kum iindedir. Ey Musab, Allah ahiddir ki, sizler Allah'n yann
da (Kyamet gn) ehidsiniz. Bu ehidlere selam verin. Allah selam veren
lerin karh{Jn kyamet gn verecektir. Musab ehid olduktan sonra da bir
melek onun eklini almt. Resflllah "Musab" diye seslendi{Jinde, Melek
"Ben Musab de{Jilim ... " demiti. (Ricaln Havler Resul, Halid M. Halid S.S058)

61

Bu iki cinayetinden sonra lbn-i Kamia'nn iledii nc

cinayetse ResClllah'n ldrld haberini yaymasyd. lbn-i
lshak'n belirttiine gre; eytan o gn insan suretinde tecessm
etmi ve sava meydann gezerek 'Muhammed ldrld' yay
garasn basm ve Ibn-i Kamia'ya yardmc olmutu. ( 1 1 )
"Ylna erimesin ve zelil olsun." Evet, ylna eriemeyecekti ve
zelil olacakt. yle de oldu.
lbn-i Kamia Uhud'dan evine dnd . Daha ayn gn dol
madan besledii davarlarnn yanna gitti. Davarlarnn tepelere
trmandn hayretle grd. Bu onlarn adeti deildi. Kendisi de
tepeye kt. Birden bir ko (teke) ile karlat. Ko, lbn-i
Kamia'ya sal drd . Onu boynuzlamaya , taslamaya balad .
Nereden geldii bilinmeyen bu da tekesi veya ko onu para
para edinceye kadar brakmad. Allah, bir da tekesini ona
musall at etti ve onun vcudunu para para doratt. Btn
mrikler byle zelike yaarlar ve byle zelike lrler. ( 1 2)

62

NOTLAR
1 ) Islam Tarihi, C.33, 5. 1 35
2) Muhammed Halid, 5.5 1 , Lbnan
3) lbn-i Hiam, es-5iyre, C.3, 5.87
4) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.77
5) a.g.e. c. o. , 5.200
6) Islam Tarihi, C.3, 5. 1 75
7) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.87
8) Mslim, 5ahih, 5.3, 5. 1 4 1 7
9) Taberi Tarih, C.2, 5. 1 24
10) lbn-i Hiam, a.g.e. 5.99
l l ) Diyarbekri, Tarih-i Hamis, C. l , 5.483
1 2) Kandehlevi, Hayats-5ahabe, C.4, 5.392

63

OTEYBE BIN EBI LEHEB ( 1 )

Ebu Leheb'in lu.
Resflllah'n damat namzedi.

Uteybe korkuyla syleniyordu: "Vallahi, Muhammed'in sz

(bedduas) yznden bu arslan beni paralayacaktr. Ebu Kebe
lu burada de{lil Mekke'dedir ama, benim katilim odur."

Zalim ve Mrik Bir Aile:

Ebu Leheb, kars mm Cemil ve ocuklar Resulllah'a ar

derecede ve mrikane bir hrsla dmandlar. Halbuki, Ebu Leheb
Resulllah'n amcasyd. ocuklar Uteybe ve Utbe de Resulllah'n
yeenleri, damat namzediydiler.
Ebu Leheb ve karsnn zulm, ve akibeti Kur'an- Kerim'in
"Tebbet Suresi"nde zl ve akca anlatlmtr. Olu Uteybe'nin
rezillii ve zulm de baba ve annesinden pek aa kalmyordu.
Uteybe, akrabalk baiarna saygsz, vefasz, zalim ve saldrgan bir
insand.
Nbvvetten nce Peygamberimiz kziarna talib olan Utbe'ye
mm Glsm (ra), Uteybe'ye de Rukiyye (ra)yi nianlad (2).
Resulllah'n kzlaryla halvet olmamlard. Yce Allah'n Resulne
itibarndan tr Utbe'nin Rukiyye ile izdivac gereklemedi (3).

Rukiyye (ra) 'nin Nikahls atbe mi, ateybe mi?

Islam alimleri arasnda Resulllah (sav)'n kzlarnn Utbe ve

Uteybe ile olan evliliklerinin elemesinde isim ihtilaf vardr.
65

lbn-i Hiam, (lbni lshak'tan naklen) Utbe'nin nikahnda olann

Rukiyye veya mm Glsm olduunu syler. Sheyli, Katade ve
lbni Kuteybe; mm Glsm'n Uteybe'yle, Rukiyye'ninse
Utbe'yle evli olduunu belirtmilerdir. (4)
Ksaca belirtilecek olursa, ihtilafn kayna lbni lshak'n tered
dtdr. Ama byk ounluk Sheyli'nin, szn tercih eder.
Buna gre:
Uteybe, mm Glsm'le,
Utbe, Rukiyye ile (5) ,
Ebu'l-As, Zeynep (ra) ile evliydiler (6) .
Ebu'I-As bin Rebi bin Abdl Uzza bin Abdi ems, Zeynep (ra)'le
evli olduunda kafirdi. Mekkeli mrikler ona mracaat ederek,
"Peygamber'in kzn boa, ona karlk olarak Kurey'ten istediin
kz sana alrz" dediler. O, buna yanamad: "Vallahi, hayr.
Muhammed'in kzn boamam. Kurey'ten hibir kadn da iste
mem" dedi.
Bedir Savanda Ebu'! As Mrik olarak ResClllah'n Ashabna
esir dt. Mekke'ye gnderilirken Efendimiz ona unlar syledi:
"Ya Ebu'! As, kzm sana haramdr. Sen kafrsin. Eer mslman
olmazsan, Mekke'ye varnca kzm bana gnder. "
Ebu'! As bunu kabul ederek Mekke'ye dnd. Efendimizin kz
Zeynep'i Medine'ye gnderdi. Bilahare, kendisi de gelerek imann
aklad. (7)

Ebu Leheb'in Emri: "Muhammed'in Kzlarn Boayn"

Ebu Leheb ile kars mm Cemi! azgnlklarna son vermiyor66

lard. Cenab- Allah onlarn kfrn, feci akibetlerini ve cehennem

ile dnyadaki hsranlarn veciz ve mOciz bir ekilde ifade eden
'Tebbet Suresi'ni indirince, kar-koca ldracak kadar ruh ve beyin
deprasyonuna yakalandlar. Ebu Leheb, geleceinin ayetlerde
belirtildii gibi olacandan phe etmiyordu. nk, yce Allah ne
buyurmusa, ResOillah ne demise, aynen kmt. Ama inat,
eytani nefis ve hrs, imanna ve teslimiyetine engel oluyordu.
Tebbet suresinin ayetlerini duyar duymaz soluu oullar Utbe ve
Uteybe'nin yannda ald. Iki olunu karsna alp yle dedi: "Eer
siz Muhammed'in kzlarn boamazsanz, yannzda durmak benim
iin haram olsun. (8)
n

mm Cemil de hzla ieri girdi. Hakknda inen ayet onu rkt

m ve kfrn aTtrmt. (Bu korku belki onu imana getirir diye
dnlebilir. Ancak Cemab- Allah, o ile kocasnn imana
gelmeyeceini bu ayetle haber vermiti. Bu nedenle ancak korku
lar, kfr ve isyanlar artt. ) Oullar Utbe ve Uteybe'ye dnerek:
"Muhammed'in kzlarn boayn. Zira, onlarn ikisi de babalar gibi
saptmlardr" (9} dedi.
Kureyin liderleri de ayaklandlar. ResOl-i Ekrem'i caydrmak,
zmek ve davetini haffletmesini salamak iin ellerine geen bu
frsat deerlendirmek amacndaydlar.

Efendimizin erefli Kzlarn Koz Olarak Kullanacaklard:

nce Zeyneb'in kocas Ebu'l As bin Rebi'a'ya gittiler. Ondan

yz bulamadlar. Ebu' l As onlar reddetti . Sonra, topluca Uteybe ile
Utbe'nin yanna gittiler. Utbe bin Ebi Leheb'e yle dediler: "Ya
Utbe! Muhammed'in kzn boa. Kurey'ten hangi kz istersen sana
onu nikahlarz." Bu teklif Utbe'nin houna gitti. Ve yle dedi:
"ayet sizler bana Eban b. Said b. As'n kzn alrsanz,
67

Muhammed'in kzn boanm." Kurey mrikleri yetki ve glerini

kullanarak bu ii hemen gerekletirdiler. Utbe de Resulllah'n
kerimesini boad. Allah, Kerime-i Tayyibe'yi Ebu Leheb'in
o{llunun elinden kurtard. Ebu Leheb'in o{llu, Resulllah'n kerime
si (kz} ile zifafa (halvet'e) girmemitir. ( 1 O)

Uteybe'nin Kstahhi;l: ResUiUah'a Dil Uzatma

Uteybe mm Glsm' b)amakla kalmad, Resulllah'n

yanna gitti. Kstaha konutu: "Ben senin dinini inkar ediyorum ve
senin kzn boadm. Bundan byle seninle btn ilikimi kesiyo
rum" dedi. Bununla da yetinmedi. Resulllah'n karsna geti, bu
merhamet ve rahmet Nebisi'nin gmle{jini yrtt ( 1 1 ). (Uzaktan)
Muhterem Efendimize tkrmeye yeltenecek kadar ii rezilli{le
dkt ( 1 2).
Efendimizin kzn boamak. Sonra da O'nun karsna geip,
Senin dinini inkar ediyorum demek. Ve daha fecisi; O'nun
gmleini yrtmak. Ve en adicesi, erefsizce ona tkrmeye yel
tenmek!
Allah, bu zalim ailenin inkara devam eden her ferdine zelil ve
rezil eciici birer akibet hazrlyordu. Yce Allah, Uteybe'nin bu ks
tah tavr karsnda, onun irkin akibetini Resulne ilham buyurdu.

Allah'm, Ona Kpeklerinden Bir Kpek Musallat Et:

Uteybe'nin akibeti Resulllah'a vahyedilince, O yle dile

di: "AIIah'm! (Uteybe'ye) kpeklerinden bir kpek musaHat
et. " ( 1 3 )

68

am Kafilesi Veya lm YolculuAu:

Ksa bir sre sonra Ebu Leheb'in bir kervan am'a doru
yola kt. Uteybe de bu yolculukta bulunuyordu. Fakat korkuy
ordu. nk, o da, Resulllah ' n dedii hereyin gerekletiini
biliyordu. Yolculuk devam ederken, akama doru Zerka denilen
yere vardlar ( 1 4). Geceyi orada geireceklerdi. Ebu Leheb de
Resulllah'n haberinden korkuyordu. yle demiti: "Olumu
geceleri embere aln. Onu koruyun. Onu develerinizin arasnda
yatrn. Zira Muhammed'in szlerinden korkuyorum. " ( 1 5)
Kervan, Zerka denilen yerde develerini keTtmeye balaynca
etrafnda bir 'arslan' dolamaya balad. Btn kafile bundan rkt
ve tedbir almaya yeltendi. Zbeyr b. Ala, Urve'den naklen verdii
bilgide, arslann birka kez dolatktan sonra kaybolduunu belirtir
( 1 6) .
Arslann kervann etrafnda dolabn ve kaybolduunu gren
Uteybe korkuyla titreyerek arkadalarna snd. Ve yle dedi:
"Vallahi, Muhammed'in bedduas yznden bu arslan beni
paralayacaktr. Ebu Kebe olu burada deil Mekke'dedir ama,
benim katilim O'dur. " ( 1 7)

Oteybe 'yi O Arslan Paralad

Dostlar gece yatnca Uteybe'yi korumak iin aralarna aldlar.

Onun nne barikat yaptlar. Kendileri arslan ve dier yrbc hay
vanlara en yakn kenarlara uzandlar. Uteybe'yi de, deve, yk ve
kendi aralarna alarak emniyetini saladlar.
Gece anszn arslan kervana yaklat. Develer ve insanlardan
oluan barikat aarak, sanki aryormu gibi uzun uzun dolat.
Uteybe'nin bana gelince, penesiyle kafasn ve beynini parala69

d. Sonra, hi kimseye ve hibir hayvana dokunmadan ekip gitti .

( 1 8)
Develerin ve insanlarn barikatn aan arslan grevn
armadan yapmt. Allah tarafndan sevkedilen nasl hata ede
bilir? Allah, o mrie kpeklerinden bir kpek musaHat etmiti.
Mriklerin akibeti ne ktdr? Iyi akibet mrninler ve erefli Islam
davetileri iindir.
Ebu Leheb' in dier oullar Utbe, Muattab ve kz Durre daha
sonra mslman oldular ( 1 9) .

NOTLAR
1 ) Veya Utbe bin Ebi Leheb'dir.
Taberi, C.2, 5.400
2) Mecmuadan, C. 7, 5.598, Beyvazi
3) lbn-i Hiam, es-5iyre, C.2, 5.307
4) lbn-i Hiam, a.g.e. C.2, S.307
Mevdudi (Tabarani ve EI-Mariz'den naklen) Tarih Boyunca Tevhid Mcadelesi.
C.2, 5.4 1 6
5 ) Ebu Leheb'in b u o!llu daha sonra mslman olmutur. (lbn-i Hiam, Es5heyli, C.2, 5.400)
6) Ebu'! As bilahare mslman olup Medine'ye hicret eden Muhacirdendir.
(Tabari, C.2, 5.400)
7) Tabari, C.2, 5.400-401
8) Kandehlevi, Hayat's 5ahabe, C. I, 5.338 (Tabarani'den)
9) Kandehlevi, a.g.e. C.2, 5.338
Mevdudi, Hz. Peygamber C.2, 5.4 1 6

70

1 O) lbn-i Hiam, lbn-i lshak'tan, C.2, 5.307

l l ) Kandehlevi, a.g.e. C. l , 5.338-339
1 2 ) Mevdudi, Hz. Peygamber, C.2, 5.4 1 6
1 3) lbn-i Hiam, a.g.e, C.2, 5.307
1 4 ) Hayat's 5ahabe, C. 1 , 5.339
15) Mevdudi, Hz. Peygamber, C.2, 5.4 1 7 (Abdu'l Berr, lbn-i Hacer, BelazOri ve
Ebu Nuaym'den naklen)
1 6) Kandehlevi, a.g.e. C. l , 5.339
1 7 ) Kandehlevi, a.g.e. C. 1 , 5.339
1 6) lbn-i Hiam, es-sheyli, C.2, 5.307, Kandehlevi, Hayat's 5ahabe, C. 1 ,
5.339; Mecmua'dan C.7, 5.598 Beyzavi. ( ifa ve Envar't Tenzil'deki 'Utbe' ismi
hata olsa gerek. Zira o!;unluk ulema arslan tarafndan paralanann 'Uteybe'
oldu!;unu syler. lbn-i Hiam ve Urve'nin rivayetleri bunu do!;rular.)
1 9) lbn-i Hiam, 5heyli, C.2, 5.307
Hayat's 5ahabe, C.4, 5.463

71

MMO'L KIRFE

Reslllah yle dua ediyordu: "Ey Allah'm! (Mslmanlar

haince ldren kabile reisi) O{lullarn O'na kaybettir." ( 1 )

Yal bir koca kar idi. (2) Peygamberimizi ldrmeye andi

miti. Gayesi buydu. Beni Fezare kabilesinin lideriydi. Malik b.
Huzeyfe b. Bedr'in kars mmu'l Krfe Peygamberimizin (sav)
Gabe yaknlarnda yaylmakta olan 20 devesine baskn yaptrp
develeri srdrm ve Ebu Zerr'el Gfari (ra) 'nn olunu da ehid
ettirmitir. (3)
aeni Fezare kabilesi, Mediye'ye 7 gece mesafede bir yerdir. Bu
kabilenin kraliesi olan mm'l Krfe'nin 12 olunun hepsi kabile
liderleriydi.

Peygamber (sav) 'e Hmc:

Bu yal mrike, ullar ve torunlarndan 40 kii hazrlayp

Medine'ye gndermi ve "Muhammed'i ldrn" emrini vermiti.
ResClllah (sav) bunu duyunca mmu'l Krfe aleyhinde yle dua
etti: "Ey Rabbim! Oullarn ona kaybettir. "

Mrninterin Kervanlarma Saldrlar:

Sahabeden Zeyd b. Harise (4) ve arkadalar am'a ticaret iin

giderlerken, Vadilkura denilen yerde Beni Fezare'den bir grubun
saldrsna uramlar, mallar yamalanm ve bir ksm ehid edil
milerdi. Zeyd b. Harise yaralu olarak kurtuldu. Medine'ye
73

dndnde ResGillah'tan bu kabilenin zerine gnderilmeyi arzu

etti ve yle yemin etti: "Vallahi, onlarla arpmadka ne
ykanacam (5) ne de koku srneceim." (6)

Beni Fezare'de Islam Svarlleri:

Uzun ve yorucu bir yolculuktan sonra Beni Fezarelilerin kabile

sine gelen sahabe, Zeyd b. Harise (ra) 'nin kamutasnda yaplan
arpmalardan

galip

geldiler.

mmu'l Krfe'nin

ocuklar

ResQillah'n duas icab tamamen helak oldular. mm'l Krfe

hayat boyunca Peygamberimiz ve dostlarna kin ve nefret besledi.
Peygamberimiz aleyhindeki her oluumu desteklemi, bir anlamda
iktidar gcn, islam iktidarn engellemek iin kullanmt.

mmu'l Krfe:

ResGillah'a kar byk bir kin ve nefret duyan bu yal,

imansz ve zalim kadn, Islam mcahidlerince yakaland. Hayat
boyunca Vahye ve lslam'a hn ve kin besleyen bu kocakar, ikti
darnn ve Araplarn "mmu'l Krfe'den daha emniyetli, daha ere
fli kimse yoktur" diyerek darb- mesel (atasz) haline getirdikiefi
hret ve makamnn gittiini grnce Peygamberimize svmeye
kfretmeye balad. O an Zeyd b. Harise (ra) 'nn emriyle
ResGillah (sav)'a kfretmenin bedeli olan ceza tatbik edildi. (7)
Resulllah (sav)'n bedduas, mmu'l Krfe, oullar ve hretli
saltanatlarn ksa srede yok etti .

74

NOTLAR
1 ) Beyhaki, Delalil'n Nbvveh s.466
2) lbn-i Hiam, es-Siyre, C.4, 5.265
3) Buhari, C.4, 5.27
4) Hz. same'nin babasdr. Bir ara, Zeyd b. Muhammed diye anlmtr. Lakab:
Habibi Resul (Resflllah'n sevgilisi)dir. Ahzab suresinde hakknda ayetler
inmitir. Mute muharebesinde komutan idi. Sancak ile saflar yararken vcudu
mzraklarta tamamen paraland. ehid oldu. (AIIah'n rahmeti onlarn zerine
olsun).
Ashab- Kiram, C.2, 5. 1 50- 1 75 (Nedevi-E.Edib)
5) "Karmla yatmayacam" manasndadr.
6) Asm Kksal, Islam Tarihi, C.6, 5.93
7) Asm Kksal, a.g.e. 5.95

75

EBU AZZE
Mrik air

ResClllah buyurdu: "phesiz mmin, bir ylann deliinden iki

kere sokulmaz. ( 1 )

Beni Cmh'n airi:

Ebu Azze Mekke mriklerinin airlerindendi. Tam ad yleydi:

Ebu Azze Amm b. Abd b. Osman b. Vheyb b. Huzafe b. Cmh. (2)
Fakir, ihtiya sahibi ve kzlar (oluk ocuu} ok olan bir
adamd. vlmeyi severdi. Bedir Savana katld. Mriklerin
yannda yer ald. Onlar iirleriyle destekledi. Savan sonundaysa
esir edildi. Bedir'de esirlerin serbest braklna artlarndan olan
4000 dirhemi deme imkanna sahip deildi. (3)
lbn-i lshak anlatyor: Ebu Azze esir edildiinde Peygamberimizle
konumak istedi. Grtrdler. yle dedi: " Ey Allah'n ResOi,
bilirsiniz ki benim mal ve mlkm yoktur. Ihtiya sahibiyim ve
ocuklarm da var. Bana eman veriniz." (4)
ResOillah merhametle hareket etti. O, zaten her zaman mer
hametliydi. Ebu Azze'den 4000 dirhemlik salverilme akesi isten
medi. Ebu Azze, bu olay zerine Peygamberimizin aleyhine ve
mminlerin zararna hibir ie girimeyeceine sz verdi. O anda
da ResOillah lehine iirler sylemeye, O'nu methetmeye balad;
"Sen Allah'n ResOi Muhammed'sin. Sen yle bir insansn ki,
byk Allah'n yardmyla insanlar hak ve hidayete davet ediyor
sun . " (5} Sonra serbest olarak Mekke'ye dnd.

77

(]hud ve air/vefaszlk ve dneklik

Uhud gnne hazrlanan Mekkeli mrikler, btn g ve ittifak

larn yanlarnda grmek istiyorlard. Ebu Azze'ye gittiler. O, sava
a katlmak istemediini belirtti. "Ben fakirim, oluk ocuum var.
Bedir gn Muhammed beni fidye bile istemeden salverdi" diyor
du. Safvan b. meyye yle dedi: " Ey Ebu Azze, sen air buy
mzsn. Bizi lisannla glendir. " Ebu Azze, Resulllah'n kendisini
salverdiini yineledi. Ama Safvan b. meyye, onun zayf karakte
rini, dnya meylini harekete geiriyar ve yle diyordu: " Eer
Uhud'dan dnersen seni zengin ederim. Eer, sana birey olursa,
senin (kz) ocuklarn benim ocuklarm gibidir. " (6)
Ebu Azze kendini gvenceye almt artk. Bu tr insanlar, zayf
karakterli ve menfaatlerine dkndrler. Ebu Azze o anda ve
orada iir sylemeye balad. Tpk Bedir gn serbest
brakldndaki gibi. Ama bu kez mminlerin aleyhine konuuyor
ve ruhundaki irkinlikleri kusuyordu. Kinane Oullarna hitap
ederek, mminlerin aleyhinde deyecan kasrgas estirmeye gayret
ediyordu. Verdii sz unutmutu. Zelil olduu gn Resulllah'n
merhametiyle evine dnebildiini hatrlamyordu. Ebu Azze airdi,
vefaszd, dnekti. Mrninleri kendince aldatmt.

Mrnin merhametlidir ama aldanmaz

Uhud Sava sona ermi, geri ekilen mrikleri takip ediyor

lard. Ebu Azze, geri ekilen bu mrik gurubunun iindeydi. Bir
gn sabaha doru yakaland. Onu Asm b. Sabit (ra) yakalamt.
(7) Resulllah'n huzuruna getirildi. Resulllah onun yzne
baktnda Bedir gn verdii sz, syledii iirleri ve merhamet
edilerek serbest brakldn hatrlad. Ebu Azze, ayn mazeretleri
ileri srmeye balad. Halbuki kendisine srekli eman da verilmiti.
Ama o, btn bunlara ihanet etti. Mminlerin malup olacan
78

sanyordu . Bir daha zelil hale dmeyeceini, sayca gl olan

larn ikramlarna kavuacan zannediyordu. Mnafk ruhunda her
ortamn hesabn yapyordu. Yine affa urayacan, kabilesine
dneceini ve Muhammed ile dostlarn aldattm diye alay
edeceini dnyordu.
ResClllah dnd ve skut halinde btn bunlar mbarek
baklaryla anlatt. Sonra yle buyurdu: "Sen bana bunca sz
vermitin, hani verdiin szlerin nerede kald. Kesin szlerini yerine
getirmedin. Vallahi, bundan sonra ellerini yanaklarna srp
(Allahn peygamberi)

"Muhammed'e iki defa ihanet ettim

(aldattm) " diye Mekke'de gezmene msaade etmeyeceim. "

"phesiz mmin, ayn delikten iki defa sokulmaz. " (8)
Ve emir verdiler, Asm b. Sabit onun cezasn verdi. (9)

Ebu Azze'nin temsil ettii ruh

air Ebu Azze, dnek, vefasz ve menfaatperest bir ruhu temsil

ediyordu. Mminlerin kendisine 'merhamet etmelerini' aldatma
olarak dnmt. Hep kuvvetliden yana olmay dnyordu.
Halbuki Mrninler haktan yana olanlarn mazeretlerini kabul eder
leri Haktan yana olmak ise Ebu Azze'yi zor ve fedakarlk isteyen bir
ahsiyete davetti. Mmkn olamazd.
mrnin merhametlidir, _s ab rld r, .... f-}.<:.!J! ma
aldatlmay asla kabul etmez.
Evet,

---- .-.. -..---...-.

---....
----.. - --., ---

. ..

79

NOTLAR
1 ) lbn-i Hiam, es-Siyre, C.3, 5. 1 1 1
2) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.6
3) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.6
4) lbn-i Hiam, a.g.e. C.2, 5.31 5
5 ) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5. 1 1 0
6)lbn-i Hiam, a.g.e. C.2, 5.3 1 5
7 ) ::n-i Hlam, a.g.e. C.3, 5. 1 1 O
8) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5. 1 1 0
9) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5. 1 1 1
Ebu Ubeyde'ye gre; "Zbeyr (ra) onun cezasn verdi." {lbn-i Hiam C.3, S. O)

80

KNC BLM

MNAFIK LiDERLER

81

ABDULLAH BN OBEY (bin) SELL el-AVF

Mnafklardan

ResClllah yle buyurdu:

"mer! Hani bana onu ( Ubey b. Sell') ldreyim dediin gn
ldrm olsan onu birden yceltmi olacaktn, ama bugn
emretsem onu hemen ldrmen mmkn deil mi?" ( 1 )

Obey b. Sell kimdi?

Mekke'de mriklerin, Medine'deyse ( Peygamberierimizin

terifleriyle iktidarlarn kaybetmi) mnafklarn sinsi liderleri
vard. Kukusuz, Abdullah b. Ubey bunlarn en mevkilisi, tehlikelisi
ve zeki olanyd.
Abdullah b. Ubey b. ei-Haris b. Ubeyd adl mnafk lbn-i Sell
olarak anlrd. Annesi Huzaallardan Sell adnda bir kadnd. Ubey
b. Sell Medine'deki Hazre kabilesinin son cahiliyye dnem
lerindeki lideriydi (2).
Abdullah b. Ubey b. Sell Medine'deki dier liderlerden olan
Ebu Amir Fask'n teyzesinin ofjluydu. (3)
Medineliler Ubey'e hkmdarlk tacn giydirmeye hazrlanrken
Res1lllah (sav) Medine'ye terif etti. Bu durum Ubey'in hesabn
bozdufu gibi onun hasedini de kat kat artrm oldu. (4) Hele
Peygamberimizin
toplanmal ar,
Hazrelilerin
etrafnda
Peygamberimize geni sevgi gstermeleri, eski liderlerine artk hi
iltifat etmemeleri onu ileden karyordu. (5) Oflu Abdullah (ra)
sahabedendi. Babasnn mnafklarla olan sohbet ve yaknl
Abdullah' zyor, bu durum ona ar geliyordu. (6)

83

Sahabe Qbey'in oyununa gelmedi

ResQillah (sav)' n Abdullah b. Ubey'e kar olan sabr ve

yumuakln vahyin edep ve teslimiyeti iinde aramak gerekir.
Res-Qx:.-._.;:.!J!y_gt, i3f!l.c _uy_(lEt.kt _ g,- -a.-!!_nd-l!
-!..: Zaten, iradesizlik Peygamberler iin caiz deildir. Ubey'e
kar yumuakt ama onun oyunlarna gelmiyordu. Aada
vereceimiz rnekler nifakn iteki tahribatn gstermesi asndan
dikkate deerdir.

Mnafkhk Qbey'in Alddesiydi

Resulllah (sav) Medine'ye hicret edince otoritesinin byk bir

ksmn kaybeden lbn-i Sell , dmanln ie koydu ve
Mslmanlarla mesaiye kerhen de olsa devam etmeyi itikad haline
getirdi. (7) Mslmanlardan grnyordu ama onlarn dostluk ve
kardelik balarn koparmak iin onlar var gcyle tahrike,
tahribe devam ediyordu.

Qnun yaptklarndan rnekler

1 - Tebk Savanda Mslmanlara psikolojik etki yapp onlar

caydrmaya alan mnafklarn hazrlaycs oydu. Hatta yle bir
sz ashabn arasnda yaymaya alyorlard: "Rumlarla arp
may, Araplarn birbirleriyle arpmas gibi mi sanyorsunuz? Val
Iahi biz sizi, bir sabah ipiere ikier ikier balanm olarak grr gi
bi oluyoruz." (8) Ve sonra mnafk beyinleriyle kesin hkm cm
lesini ekliyorlard: "Vallahil Eer Muhammed, Peygamberlik dava
snda sadk ise, biz eekten daha ktyzdr. " (9) " Evet, Hz. Mu
hammed (sav) Allah'n Peygamberidir. Mnafklar ve kafirlerse
phesiz eekten (hayvandan) daha aadrlar." (Araf/ 1 79)
84

Yukardaki cmleler, elbette ki, nifak ve rki akideleri haline

getirenierin szleriydi. Iradeleri zmeye, Tevhidi sarsmaya, akaidi
bozmaya ve kfr yaygnlatrmaya abalyorlard. Ama Allah,
mminlerin irade ve glerini onlardan stn klmtr.
2- Medine'de yaplan Hendek Savanda; " Evlerimize hrsz gire
bilir, eve dnelim" gibi szde bahanelerle Ashabn cihad azmini
krmaya ve ittifakn sarsmaya abalayan mnafklarn banda
yine lbn-i Sell ve onun tahriki vard. (Ahzab/1 3)
lbn-i lshak anlatyor: Usame b. Zeyd b. Harise'den bana gelen
bir habere gre (ki bu insan Resfilllah' n mahbubu idi) Resfilllah
(sav) sahabeden birini, yakaland bir hastalktan dolay ziyarete
gidiyorlard. Resfilllah'n bindii hayvann zerinde Fedek
Kavminden alnm bir kadife ve hayvann azndaysa hurma lifind
en bir gem vard. ( 1 0) Ben de onun redif (arkasnda oturan)ydim.
Abdullah b. Ubey Medine Kalesinin (duvarnn) dibinde oturuyordu.
Etrafnda kavminden adamlar vard. Resfilllah onlar grnce
bineinden indi ve oturdu. Sonra Kur'an'dan ayetler okudu, Allah'a
ard, gnahtan saknmaya-cennete layk olmaya (mjdelem
eye) ve cehennemden uzaklatrmaya (korkutmaya) ard. Ubey
b. Sell, szler bitineeye kadar dinlemeye devam etti. Sonra alayl
bir ifadeyle yle konutu; " Ey filan (yani ey Nebi) senin dediklerin
doruysa bundan daha gzel birey olamaz. Sen evinde otur, sana
gelecek olanlara anlat, sana gelmeyenleriyse rahatsz ve megul
etme. " Bu szler zerine Abdullah b. Revaha ayaa kalkt ve yle
cevap verdi: " Evet, ey Allah'n elisi; evierimize buyur, yanmza
buyur. Senin getirdiklerini severiz, dinleriz. nk onlarla hidayete
erdik. Allah, senin getirdiklerinle bize ik ram etti. ( 1 1 ) Abdullah b.
Sell o gne kadar kimseden grmedii karl kavminden
grnce perian ve rezil bir halde u iiri syledi: "Senin tebaan
(efendisi olduun kiiler) hasmn olmadka zelil olmazsn. Senin
kavmin, dmann (hasmn) olunca sen artk zelil olursun ve
85

gretiin kiiler hep sana galip gelirler. Baza kuunun kanatlar

yolunmu olsa artk uamaz, tpk onun gibi . " ( 1 2)
Bu hadise; Resflllah'n tebliindeki srar, merhamet ve cesare
tini, sahabenin iman ve teslimiyetini, mnafklarn ve liderlerininse
en kk bir frsat elverdiinde iyzlerinin srttmas itibariyle
mhimdir.

Son mnafklk en tehlikeU olan:

Abdullah b. Sell' n kkrtt son nifak, Beni Mustalik

(Mreysi) Gazvesi dnndeki kuyuba meselesidir. Bu savaa
(Hicri 5. yl) birok mnafk da Mslmanlada beraber katlmt.
Mslmanlarn srekli zaferini gren mnafklar savatan pay
almak iin Mslmanlada gazaya katldlar. ( 1 3)
Gazadan dnte su ktl yznden kuyubana gelen ordudan
Hz. mer'in azadl klesi Cehcah ile Medineli Sinan b. Vehb
arasnda mnakaa kt. Mreysi kuyusunun bandaki bu olay
srasnda, Cehcah; " Ey Muhacirler!" derken, Sinan da; "Ey Ensar!"
diye seslenerek kavgann bymesine yol atlar. Abdullah b. Ubey
b. Sell iin bulunmaz bir frsatt bu. Medinelileri toplayarak bizim
le Muh.:mmed ve dostlarnn durumu: Besle kargay oysun gzn
meselesidir" dedi. Sonra Medinelilere dnerek; "Medine'ye
dndnzde Muhammed ve etrafndakilere hibirey vermeyin.
Ta ki Muhammedin etrafndan dalsnlar. phesiz Medine'ye dn
dmzde erefliler (yani mnafklar) , zelil olanlar (yani
Peygamberimiz ve ashabn kastediyor-Haa) Medine'den kara
caktr . " ( 1 4)
MnafkGn Suresinde bu konuda inen ayetlerin meali yledir:
"Bunlar (mnafklar) Allah'n Peygamberinin yannda bulunanlar
iin birey sarfatmeyin de dalp gitsinler" diyen kimselerdir. Oysa
86

gklerin ve yerin hazineleri Allah'ndr. Ama ikiyzller bu gerei

anlayamazlar. " Eer bu savatan Medine'ye dnersek erefli kim
seler alaklar ahd olsun ki oradan karacaktr" diyorlard. Oysa
eref Allah'n, Peygamberinin ve inananlarndr. Ama ikiyzller bu
gerei bilmezler. " (Mnafkfn/7 -8)
Keaf sahibi Ez-Zahameri yle diyor: "lzzet, Allah' a,
Resulne ve mminlere ait bir keyfiyettir. Rezillik ise eytan ve
onun kuyruklar olan kafirler ve mnafklara hastr. Zira izzet
arkasndan zillet gelmedii anda ebedi olur ve deer tar. Zillet ise,
arkasndan izzet gelmedii anda zilet ol ur. " ( 1 5) Kafirler ebedi zil
lette kalacaklardr. Mminlerse ebedi izzette olacaklar. Bu tpk
zenginlie benzer. Asl zenginlik beraberinde fakirlii tamayan
zenginliktir.

Hz. mer (ra) kfre kar hep celallenirdi:

lbn-i Sell'n yukardaki szleri sylemediine ve tahrikleri yap

marlna yemin etmesi ve hadiseye ahid olan Zeyd b. Erkarn (ra)
ve dier ashab yalanc karmaya almas Hz. mer ve ashab
hiddetlendirdi. Ellerini klcnn kabzasna atan Hz. mer ( ra); "Ya
Res11llahl lzin ver de, Abbad b. Bir bu herifin ban uursun" tek
lifiyle geliyordu. Efendimiz, Hz. mer'i sakince uyard: "Hayr Ya
mer, halk Muhammed artk arkadalarn ldrtyor demez mi?
Hayr, sadece ar, ordu yrye balasn" ( 1 6 ) buyurdu.

Uzun Yry: Fitneye vurulan Nebevi darbe:

Res1lllah, adeti olmamasna ramen orduyu hemen yrye

ald. Yry, o gn ve gece srekli devam etti. Bu yry, taa
ertesi sabah gne kzanneaya kadar srd. Nihayet konaklama

87

emri verilince uzun yryten bitkin den ordu artk sadece uyu
may dnyordu. Bylece lbn-i Sell ve tahrik etmeye alt
ikilik hemen unutuldu ve bastrld.

Inen ayetler ve lbn-1 Sell'n o{Jiu:

Bu srada 'Mnafkiln' suresi nazil oldu. ibn-i Sell'n yapt

yeminierin yalan olduu ve hadisenin iyz Allah tarafndan
aka ilan ediliyordu. Medine'ye girite lbn-i Sell'n olu
babasnn atnn dizginini tutup; "Vallahi Resulllah'n erefli,
mnafklarn erefsiz olduunu sylemedike seni Medine'ye sok
mayacam" diyordu. Ve bu szleri ikrardan sonra lbn-i Sell
Medine'ye girebildL Medine'de Abdullah b. Abdullah b. Sell (lbn-i
Sell'n olu} Resulllah'n huzuruna girdi ve yle konutu:
"Ya ResCilllahl Emir ver, babama cezasn vereyim. nk
bildiim kadaryla Hazre kabilesi iinde ebeveynime benden daha
hrrnetli kimse yoktur. Bu yzden korkarm ki, benim dmda
birine emir verirseniz, o babam idam eder, sonra da ortalkta
Abdullah b. Ubey'i ldren kii olarak dolarsa nefsim bana galip
gelebilir. Ben de, faraza (nefsim icab} onu ldrrsem bir kafirin
uruna bir mm inin katili olmak felaketine deri m." ( 1 7)
Resulllah, bu mminin samirniyet ve takva dolu szlerine yle
cevap verdi; " Hayr, biz ona merhametli davranacaz ve bizimle iyi
geindii mddete de onunla iyi ilikimize devam edeceiz." ( 1 8}

Bugn emretsem onu ldrmen mmkn de{Jil mi?

Medine dn inen ayetler ve lbn-i Sell'e kar gsterilen 'ilahi

tavr' onu perian etti. Artk herkes onu knyor, szlerini azna
88

tkarnaya balyordu . lb!"l -i Sell her yerde azarianyor ve

ayplanyordu. Bu mnafkn hemen ldrlmesi halinde; Fitnenin
doacan, onun mehur edileceini iy.i bilen Resflllah, Hz. mer
ve dier sahabenin bu isteini geri evirmiti. imdi artlar deiti.
Kendini aziz gsteren lbn-i Sell; " Halk nazarnda da zelil oldu. "
Resflllah d a Hz. mer'e o gnleri hatrlatt; "mer! Hani, bana
onu ldreyim dediin gn ldrm olsan, onu birden yceltmi
olacaktn. Ama bugn emretsem onu hemen ldrmen mmkn
deil mi?" ( 19 )

Reslllah'n merkebinin kokusu:

Enes (ra)den rivayet edildiine gre, Efendimiz gnn birinde
Abdullah b. Ubey'e uramak istedi (Efendimiz, bu ziyaretlerinde
Ubey'in etrafnda bulunan Yahudi ve mnafklar lslam'a davet
imkan bulabiliyordu) .
Peygamberimiz v e sahabe yola ktlar. Ince toprakl bir yoldan
geiyorlard. Hafif bir toz tabakas onlar takip ediyordu. lbn-i
Sell'n yanna vardklarnda, mnafklarn lideri olan lbn-i Sell
Peygamberimize dnerek; "Benden uzak dur, senin merkebinin
kokusundan rahatsz oluyorum" demeye balad (Bu szleriyle
Resflllah' davetinden caydrmaya alyordu).
Ensar'dan bir zat frlayarak lbn-i Sell'n szn hemen azna
tkad ve yle cevap verdi; "Ailah'a yemin ederim ki O'nun merke
binin kokusu senin kokundan daha gzeldir." (20)
Ashabn Resflllah'a olan sevgisi o kadar bykt ki, O'nun
merkebinin kokusunu bile irkin bulmazlard. Peygamberimize ait
olan hibirey onlarda honutsuzluk meydana getirmiyordu. Bu
olay; mnafn nifaknn ruh ve kalbine ne denli sirayet ettiini
ortaya koyarken, ashabn sevgi ve saygdaki derecesini de gsterir.
89

Obey b. Sell'n hastal:

Abdullah b. Ubey Hicretin 9. ylnda hastaland ve haber gnde

derek

Peygamberimile

grmek

istediini

bildirdi .

Peygamberimiz Ubey' in yanna gelince, onun lmek zere

olduunu anlad. Nifak ve zulmle dolu olan bir hayatn taniliine
ve yararszlna iaret olsun diye unlar syledi: "Yahudilere olan
sevgin seni helak etti. '"' (21 ) Bu cmleden Peygamberimizin geni
:nerhameti sezildii gibi mnafklk niyetiyle de olsa Ubey'in
ML'slmanlarn iinde geen uzun bir hayattan iman hazz ala
madan ayrlmasna kar duyulan znt de seziliyordu. Ubey,
Peygamberimizin szler karsnda; "Ya ResOlllah, bugn knama
zaman deildir (lm zamandr) . Vcuduna (tenine) deen
gmleini bana giydirir misin? Ben bununla balanma dilerim.
(22) Cenaze namazm da kl ve benim yarlanmam iin Allah'a
dua et. " (23) diyerek efaat dileinde bulundu. ResQlllah daha
sonra Ubey'in yanndan kp oray terketti.

JYI.nafn lm ve Resulllah'n esiz merhameti:

Abdullah b. Ubey lnce olu ResO.lllah'n yanna geldi.

Olunun da ad Abdullah'd ve ihlasl bir insand. (24) yle dedi;
"Ya ResOillah, babam Abdullah b.Ubey ld. Sizden iki eyi arzu
ediyorum; gmleinizi veriniz, onunla babam kefenliyeyim. (25)
Babamn zerine (cenaze) namazn klar msnz? (26) Babam
hakknda duada da bulunmanz isterim. (27) Eer babamn
kabrine kadar gelip cenaze namazn klmazsanz bu bize
hayatmzn sonuna kadar bir leke olarak kalacaktr. " ( 28)
Allah'n ResQl, dostlarndan (ashabndan) biri olan Abdullah b.
Abdullah b. Ubey b. Sell'n babasna kar duyduu merhameti
takdir edecek denli geni bir efkat ve merhamete sahipti.
90

Res11llah (sav ) , Abdullah'n dileini krmak istemiyordu .

Gmleini kard ve Abdullah'a verdi; "Bunu babana (kefen
olarak) giydir" dedi. Sonra da; "Cenaze hazr olunca bana haber
ver, gelip namazn klaym" (29 ) dedi. Cenaze hazr olunca cenaze
namaz iin Resulllah'a haber verildi. Bu haber zerine Resulllah
ayaa kalkp gitmeye davrannca Hz. mer (ra) cbbesinin ucun
dan tuttu. (30) Peygamberimizin nnde durdu ve; "Ya Res11llah!
Allah dmanlarnn en byklerinden biri (Abdullah b. Ubey' in)
zerine namaz m klacaksn? (3 1 ) O, Seni, Rabbini anmaktan
alkoymaya almam myd?" (32) Efendimiz tebessm buyur
dular. (33) Hz. mer (ra ) ok sonra diyecek ki; "O gnk cesare
time (cretime) hayret ediyorum. Allah' n elisine kar nasl by
le konutum. " (34) Hz. mer ( ra ) sonra yle dedi: "Allah size
(Peygamberine) mnafklarn balanmas ve zerine namaz
klnmas hususunu yasaklamad m?" (35)
Bunun zerine Res1lllah yle buyurdu; "Geri dur ya mer!
Allah beni (mnafklar iin) mafiret dileyip dilernernek konusun
da serbest (muhayyer) brakt. (36) Yce Allah bana yle buyur
du; " Ey Muhammed! Onlarn balanmasn ister dile, ister dileme;
birdir. Onlara yetmi defa balama dilesen, Allah onlar
balamayacaktr. Bu Allah' ve Peygamberini inkar etmelerinden
trdr. Allah fask topluluu doru yola eritirmez . " (37) Ben
onlar hakknda istifar edip edilmemem hususunda serbest
brakldm. Ben, yetmiten daha fazla mafiret dilediimde
balanacan bilsem, istifarm oaltrdm. (38) Ben, yetmi ve
yetmi ve yine yetmi kere dua (istifar)da bulunacam." (39 )
Zemaheri der ki; 70 says okluktan kinayedir. Yani -ne kadar
ok istifar edersen- manas anlalabilir. (40)
Res1lllah, insanla rn balanmas hususunda ok mer
hametliydi. Muhayyerlik ruhsatn kullanarak Rabbinden mafiret
91

diliyordu; hem de kendisine kar bunca zulm, ihaneti, fitneyi

yapan edid bir dmanna kar.

Onlardan kimsenin namazm klma:

Resflllah, Abdullah b. Ubey'in cenazesiyle beraber kabre

kadar yrd. (4 1 ) Efendimizin kabre yrdn gren saha be
de Reslllah'la beraber yrdler. (42) Kabrin bana gelince
cenaze namazn kld. (43) Reslllah'n Ubey'in namazn klmas
zerine Tevbe Suresinin 84. ayeti indi. Ayeti kerime, Reslllah'n
irk zerine len kimselerin namazlarn klmamasn emrediyordu;
"Onlardan (mnafklardan) len kimsenin namazn sakn klma,
mezar banda da durma! nk onlar Allah ve Peygamberini
inkar ettiler, fask olarak ldler. " (44) Bu ayeti kerimenin
iniinden sonra Rabbine ulancaya kadar Peygamberimiz hibir
mnafn namazn klmad (45) ve onlardan kimsenin kabri
banda da durmad.

Peygamberimiz neden gmlelni verdi?

Cabir'den gelen rivayete gre Bedir gn Hz. Abbas getirildii

zaman zerinde gmlei yoktu. Onu rtecek bir gmlek arand.
Nihayet Ubey b. Sell'n gmlei getirildi. Hz. Abbas esir olduu o
gn bu gmlekle rtnd. (46 ) Resflllah o gn Ubey'in gmleini
amcasna giydirmiti. Ubey'in ld gn Ubey'e giydirilen gmlek
ite o gmlek yerineydi.
Reslllah vefalyd; bir mnafkla da kar karya olsa, yaplan
iyilii unutmayacak kadar aziz bir ruha sahipti; zira O, Allah'n en
sekin kuluydu.
92

Gmle!;lim ve namazm onu ateten korumayacaktr:

Resflllah (s.a.v. ) yle buyurdu ; " Benim gmleim ve

namazm onu korumayacaktr. Allah'n takdir ettii azaptan bireyi
silmeyecektir. Vallahi, benim namazm ve gmleim onu Allah'n
azabndan kurtarmayacaktr. (47)
n

Gmle!;lin mucizesi; Bin mslman:

Ve Peygamberimiz cmlesine devam ederek; "Vallahi ben

gmleimi ona giydirmekle, onu kavminden bin kiinin mslman
olmasn arzu ettim" (48) buyurdu.
Sonunda da Resflllah'n dedikleri oldu. Reisieri Ubey'in son
demlerinde Resflllah'n gmleine sarlarak kabre girmek iste
diini gren Hazreliler, yle dediler; " Bizi ResClllah'a kar ayak
Iandran ve kinimizi hep diri tutan Ubey, ResClllah'n gmleine
snyor. O'ndan meded bekliyor, O'nun narnazna gveniyor.
Meer bizi yllarca saadet ve hidayetten uzaklatrm. Bizleri ahsi
kinine alet etmi ve bizi aldatm. Risalete dman etmi. " Bu olay
zerine Hazreten bin kii mslman oldu. (49) Bu olay ayn
zamanda merhamet ve vefann, iblis ve adamlarna vurduu ilahi
darbelerden, ibretlerden biridir.

Neden mnafklarn namaz kdnmaz?

Cenab Allah Resuln ikaz etti: "Ben onlar affetmeyeceim. Zi

ra onlar sana zulmettiler, Bana da isyan ettiler. Sen onlarn kabrin
de durup da namaz klma, zira klacan namaz onlara fayda vere
yecektir. Allah, Resflllah' neden mnafklar zerine namaz kl
maktan alkoydu. nk, namaz lye dua, istifar ve efaat de
mektir. Kafrler ise dua ve efaata layk deildirler. (50)
n

93

lbretler:

Ubey b. Sell'n hadisesinde byk ibretler vardr. Kendisi gibi,

nesiini ve avanesini de kfre davet ve cehenneme sevk eden
mrik lideriere ikaz vardr. Hayat boyunca menfaati ve liderlik
hrs iin bir peygamber cemaatn datmaya alp son anda
imana dnme ikiyzlln gsteren cce sultanlara, liderlere,
ders vardr. Allah dilemedike, O'nun ResOi'nn duas da fayda
salamaz. Allah'tan baka merci yoktur; dn O'nadr. Allah
ResOi'nn efaati mminlere, samimi ve ihlasl insanlaradr.
Kfr kprsne merdiven olan lbn-i Sell de ld . Allah
ResOi'nn dostu. Hz. Ebubekir de vefat etti. Ama Allah onlar
deiik karlayacaktr. Hesabn yanl yapanlara ciddi uyar
vardr. Zulum ark kuranlar ebedi bahtszla urayacaklardr.
lbn-i Sell'n olu Abdullah, mnafk ve mrik bir baba
karsnda, mrnin ve mttaki bir ruhun duyduu ile ve strab
simgeler. Babasnn ebedi 'Azap makamna' kar, iinde ac ve
merhamet duyan mrnin ve vefal bir eviad simgeler. Acyan ama
geveklik gstermeyen bir ruh. Babasnn imana gelmesi iin
kvranan bir ruh.
Ve Hz. Muhammed (sav) ; hep en gzel 'misallerin sultandr. O,
Nebilerin Nebisidir. Kendisine kar tuzak, cinayet, ftne, fesat ve
akreb1 btn zehirleri kusan bir- dmana kar, peygamberi bir
efkat, sabr ve merhametle hareket etti.
Allah'n selam ve rahmeti; babasnn iktidar ve liderliinin
refahna kar, peygamber dergahnn mtevazi bir kesini tercih
eden Abdullahlara olsun. Ve selam; Ubey'in ftnesine kanmayan,
'ruh mazgallarnda' hep uyank duran erefli mcahitlere olsun!
Muhammed1 bir merhametle diler ve deriz ki: Allah'n hidayeti
hesabn yanl yapanlar zerine olsun!
94

NOTLAR
1) Fkhu's Syre, el-Buti, Selam Yaynlar, S.276
2) Muhammed b. El-Hasan ed-Diyarbekri, Tarihul Hamis C.2, S. l 35
3) Diyarbekri, a.g.e. C.2, S. l 55
4) Islam Tarihi, A. Kksal, C.9, S.200
5) Diyarbekri, a.g.e. C.2, S . 1 55
6) Diyarbekri, a.g.e. C.2, S. 1 55
7) lbn-i Hiam, (lbn-i Saad), C.2, S.235
8) lbn-i Hiam, a.g.e., C.4, S. l 65
9) M.Asm Kksal; a.g.e. Medine Devri, C.9, S.200
10) lbn-i Hiam, a.g.e. S.2, S.236
l l ) lbn-i Hisam, a.g.e. C.2, S.237
1 2 ) lbn-i Hiam, a.g.e., C.2, S.237
1 3) lbn-i Sa'd, Tabakat, C.3, S. 1 05
14) Tefsiri Kebir er-Razi, C.8, 5.2 1 3-214
lbn-i Kesir, C.4, S.370
1 5) Razi, a.g.e. S.2 1 4
1 6) el-Buti, a.g.e. S.277
1 7 ) el-Buti, a .g.e. S.278
1 8) el-Buti, a.g.e. S.278
19) el-Buti, a.g.e. S.278
20) Kahdehlevi, C.3, S. l 05
2 1 ) Diyarbekri, a.g.e. C.2, S. 1 55
22) Diyarbekri, a.g.e., C.2, S. 1 56
23) M.Asm Kksal, Islam Tarihi, S.9, S.420
24) Mecmua'dan, C.3, S. 1 67, Beyzavi; Ba1'Jdadi.
95

25) Diyarbekri, a.g.e. C.2, 5. 1 56

Es-5abuni, 5afvet't-Tefasir, C. 1 , 5.55 1
26) Mecmua'dan, C.3, 5. 1 67, Ba{jdadi
27) Mecmua'dan, C.3, 5. 1 67, Beyzavi
28) Kandehlevi, a.g.e. C. 1 , 5 . 1 37
29) M. Asm Kksal, Islam Tarihi, C.9, 5.421
Kandehlevi, C.3, 5. 1 36
30) lbn-i Hiam, a.g.e. C.4, 5. 1 96- 197
lbn-i Kesir, (Muhtasar), C.2, 5. 1 59
3 1 ) Mecmua'dan C.3, 5. 1 67, Ba{jdadi; Beyzavi
es-5abuni, 5afvet't Tefasir, C. 1 , 5.551
32) a.g.e., Ba{jdadi, C.3, 5. 1 69
lbn-i Hiam, C.4, 5. 1 97
33) Diyarbekri, a.g.e. c.2, 5. 1 57
Mecmua'dan, C.3, 5. 1 70, Beyzavi
34) Diyarbekri, a.g.e. C.2, 5. 1 56, (Diyarbekri).
35) es-5abuni, 5afvet'l Tefasir, C. 1 , 5.552
36) es-5abuni, a.g.e, C. 1 , 5.553
37) Tevbe, 80
38) Mecmua'dan, C.3, 5. 1 67, Ba{!dadi
39) lbn-i Kesir, C.2, 5. 1 59 (Muhtasar)
lbn-i Hiam, C.4, 5. 1 f47
40) Mecmua'dan, C. 1 , 5.553, Ba{!dadi
4 1 ) lbn-i Hiam, a.g.e. C.4, 5. 1 97
42) M.Asm Kksal, Islam Tarihi, C.9, 5.424
43) lbn-i Hiam, a.g.e. C.4, 5. 1 97
96

Mecmua'dan, C.3, S. 1 67 , Beyzavi

lbn-i Kesir, C.2, S. 1 59, Muhtasar
44) Tevbe, 84
45) lbn-i Hiam, a.g.e. C.4, S. 1 97
Mecmua'dan C.3, 5. 1 70- 72, Ba?Jdadi
46) Mecmua, a.g.e., C.3, S. 1 70, Beyzavi
Tarihi Hamis, C.2, S. 56
47) Mecmua, a.g.e., C.3, S. 72
Diyar- Bekri, C.2, S. 56
48) Diyar- Bekri, C.2, s. 56
49) Mecmua'dan, C.3, 5. 1 69, en-Nesef
50) Sabun!, Safvet't-Tefasir, C. , 5.556
5 ) lbn-i Kesir, C.2, S. l 59, (Muhtasar).

97

EBU

AMR FASIK

Mnafklardan

Res(lllah yle cevap verdi: "Ey Ebu Amir! (Allah; yalancy

kovulmu, garip, yapayalnz bir halde ldrecektir.) Evet, Allah
byle yapacaktr."

lbn-i lshak anlatyor; ResOlllah'n Mediye'ye teriflerinden

nce, Medine'de kabileler zerinde etkileri fazla olan kabile reis
Ierinin banda biri mnafk, biri Hristiyan (mrted) iki kii vard.
Mnafk olan; Abdullah bin Ubey bin Sell ei-Avfi, mrted olanysa;
Ebu Amir Abdu'Amr lbn's-Sayfi bin- Numan'd.
Ebu Amir bin Sayfi, ResOillah' kskanrd. ekezemdi.
Cahiliyye dneminde Rahiplerin giydii kaba, yn elbiseden giyer,
rahiplie zenirdi. Kendisine ' Rahip' denilirdi. Peygamberimiz onun
iin; 'Ona Rahip demeyiniz, fask deyiniz' buyurmutu ( 1 ). Bundan
sonra ad Ebu Amir Fask olarak deiti.
Kavmi Islam dinine girince, kavminden ayrld. Kavmi (Evs) de
onu terketti. Kendisini Peygamberlie hazrlamt. Ama hesab tut
mamt. Peygamberimize kar korkun bir kskanlk duygusu
iindeydi. Kavminin lslam'a girmesi zerine, Evs genlerinden
onbe veya elli kiiyi yanna alarak Mekke'ye gitmiti.

Peygamberimizle Konumas:

Mekke'ye gitmeden nce ResGillah'n huzuruna kt ve u

soruyu sordu: "Getirmi olduun din nedir?"
99

Peygamberimiz: "Hz. lbrahimin dini olan Hanif dinidir"

buyurdu .
O yle dedi: "Ben de o dine balym. "
Peygamberimiz: "Sen o dine bal deilsin" buyurdu.
Ebu Amir yle dedi: "Ya Muhammed! Sen Hanif dininde
olmayan o dine soktun." Tevhid akidesinin, mesuliyet duygusu
nun ilahi prensipleri bu mnafk ruha ar geliyordu. nk onlar,
Ihrahim dinini keyfine (arzularna ) gre deitirmi, tevhid
akidesini irke bomulard.
Peygamberimiz: "Ben, dediin eyi yapmadm. Lakin, O dine
son derece duruluk, safilik, arlk getirdim" buyurdu.
Ebu Amir: "Allah yalancy kovulmu, garip ve yalnz olarak l
drsn (m?)" dedi. O, bu szleriyle Resulllah'a saldrmak isti
yordu.
Peygamberimiz sakince cevap verdi: " Evet, kim yalan syly
orsa Allah byle yapsn. (Allah onu kovulmu, garip ve yalnz bir
halde ldrsn)" (2)

Ebu Amir'in Ohud'daki Rezillii:

Ebu Amir, Uhud gn Evs kabilesinin mrikleriyle beraber

savata yerini almt. yle sylyordu: "Savata kavmimle
karlarsam, kavmim Muhammed'i terkedip bana gelecektir."
(3) Bu dncesiyle vnyordu. Fakat Resulllah (s.a.v. ) onu
'fask/yoldan sapm' olarak lakaplandrd iin, deil kavmi,
olu bile onu kabul etmeyecekti. Nihayet sava meydannda; "Ey
Evs! Ben Ebu Amir'im" diye barnca eski kavmi yle cevap
verdi: "Ey Fask! Sen Allah'n Resul'nn dmansn . " Rezil,
1 00

perian ve mahup bir halde dnerken : " Ben grmeyeli kavmim

bozulmu" diye syleniyordu.
Uhud ehidi Hanzala (ra ) , Ebu Amir Fask'n oluydu. Mnafk
Ubey bin Sell de Hanzala'nn kaynbiraderiydi.
Bir gnlk damat olan Hz. Hanzala, mrted babas ve mnafk
kaynbiraderinin karsnda savayordu. eddat bin Evs
tarafndan ehid edildi. (4 )

Ebu Amir'den Iki .M.nafkhk rnei:

Mescid-i Drar, Islam Tarihinde nifakn, mminlerin haremine

kadar girmeye abaladn gsterir. Suikastler, hedefi iyi tesbit
edilirse kahredici, yokedici her silahtan daha stn tahrip gcne
sahiptir.
Ebu Amir, Mekke'nin fethi zerine Taif'e kat. Taifliler msl
man olunca am'a firar etti (5). Bizansa snd. Herakliyus'u
yardmna ard. Nerede fitne varsa, orada Ebu Amir Fask vard.
Onun mnafklndan iki rnek verelim:
1 ) Mescid-i Drar ismiyle mehur camiyi yapmalar iin
Medine'deki mnafklarla irtibatn srdrd. Bu cami, bir silah
deposu ve irtibat brosu grevini yklenecekti. Kuba mescidine
alternatif niteliinde olan bu nifak yuvasnda namaz klma ve
mescid olarak kullanma ayetle yasakland. O sadece alternatif
deil, tevhidi sarsmaya alan irkin bir oyunun nemli bir
aamasyd. Ayetin meali yledir; "Zarar vermek, inkar etmek,
mminlerin arasn ayrmak, Allah ve Peygamberine kar
savaanlara daha nceden gzclk yapmak zere bir mescic
kurup, ' Biz sadece iyilik yapmak istedik' diye yemin edenlerin
yalanc olduklarna phesiz ki Allah ahiddir. " (Tevbe/ 1 07)
101

"Ey Muhammed! O m escide hi girme! Ilk gnden beri Allah'a

kar gelmekten saknmak iin kurulan mescidde bulunman daha
uygundur. Orada, arnmak isteyen insanlar vardr. Allah, arnmak
isteyenleri sever. (Tevbe/ 1 08)
11

Ayet, Ebu Amir ve arkadalarnn oyununu ResGlllah'a bildiri

yordu. (6) Tebuk Seferi dnnde ResGlllah'n emriyle bu nifak
yuvas ykld. (7)
2) Tebuk Seferine zrsz olarak katlmad iin, ResGlllah
tarafndan, ilahi emre gre haklarnda ayet gelinceye kadar boykot
edilen kiiden biri de, Ka'b bin Malik (ra)'di. Te'dib, umumi ikaz
ve ilahi birok sebeble, mminlerin Ka'b b. Malik'le konumas
yasaklanmt. Sonra ayetler gelecek ve Ka'b ile arkadalarnn tev
belerinin kabul edildii bildirilecekti. Ka'b'n bu yalnzln frsat
bilen Ebu Amir, ona mektup yazarak Rum Emirinin (Kayserin)
yanna gelirse itibar greceini belirtti. Ka'b (ra) ona verdii cevap
ta yle dedi:
"(Fask) Habisin (yani senin) yaptndan Allah'a snrm. Sen
imdi bana eref ve stn mevki mi vereceksin? Halbuki sen eski
11

den iman kfre karlk satyordun. (8)

Kovulmu, Garip ve Yapayalnz ld:

Mnfakln her trl cilvesiyle dolu bir mr, kainatn

Efendisinin yllar nce buyurduu gibi sona erdi. Kfr, irtidad,
nifak, kskanlk ve yalanclkla dolu olan ve sahibi ancak cehen
neme hazrlayan bu hayat am'da sona erdi. Evet, Ebu Amir Fask
am'da, gerekten de kovulmu, garip ve yapayalnz (tek bana)
ld. (9)

1 02

NOTLAR
1 ) Es-Sabuni, Safvet't Tefasir, C. I , S.557
2) lbn-i Hiam, Es-Siretn Nebeviyye, C.2, 5.234-235, Lbnan.
3) Ahmet Cevdet Paa, Ksas- Enbiya, C. I , S. 1 33
4) Ahmet Cevdet Paa, a.g.e., C. I , S . 1 34
5) Asm Kksal, Islam Tarihi, C. I , S.300
6) Mecmua'dan, C.3, S. 1 94, Beyzavi

7) El-Buti. Fkhu's Siyre. S.4 1 8

Safvet't Tefasir, C. l , S.557
8) lbn-i Hiam, Es-Sire, C.2, S.236
9) lbn-i Hiam, a.g.e., Es-Sire, C.2, S.235
Asm Kk sal, Islam Tarihi, C. I , S.31 O
lbn- i Sa'd. Tabakat'u lbn-i Sa'd. C.3, S.535

103

KOZMAN
ResClllah yle buyurdu:
"Kuzman cehennem ehlidir."

ResClllah ordusuyla Uhud iin ktnda, Kuzman ordudan

gizlendi ve Medine'de kald.
Asl ad ' lbn'l Haris'l Absi'dir. Medine mnafklarndandr.
Kadnlar iri yar Kuzman'n Medine'de dalatn grnce;
"Utanmadan Medine'de geziyor. Bir de mslmanm demiti"
dediler. Bu , Kuzman'n zoruna gitti . Topariand ve Uhud ordusuna
katld.

Kuzman Iyi D!:jrd:

Kadnlarn ayplamasyla iyice hrsianan Kuzman, harp mey

dannda aa yukar dolayordu. Ok atyor ve kahraman gibi
savayordu. Tek bana, mriklerden yedi kiiyi yere ykt. O
kadar iddetli savayordu ki, her taraf kan, yara-bere iindeydi.
Katade bin Nurnan (ra) onun bu halini grnce "ehadet rtbesi
mbarek olsun ya Kuzman!" diyerek onun cesaretine yardmc
olmu ve haykrmt.

Kuzman Cehennem Ehlidir:

Kainatn Efendisi, Kuzman'dan bahsedildike, 'Kuzman, cehen

nem ehlidir' derlerdi. Ve bu Kuzman, Uhud meydannda adm
atmadk, kl sallamadk yer brakrnyordu.
1 05

Katade bin Numan, 'ehadet rtbesi mbarek olsun' deyince,

Kuzman hnla bard: "Benim erneJim ehadet deildir. Dinin
muhafazas konusu aklmn ucundan bile gememitir. Fakat,
Kurey taifesinin Medine'deki hurmalklarma zarar vermemesi iin
abalayp duruyorum. Ne ehadeti?" ( 1 )
Alm olduu derin yaralar Kuzman'a haylice ac verdii iin
klcn karnma dayad ve zerine aband. Bylece kendini ldrd.

Arneller Niyete Gredir

Bu hadise, ResOillah'n mtevafr hadisini hatrlatr: "Ameller

niyetiere gredir. Her kii iin niyet ettii ey (karlk) vardr." (2)
lman olmaynca, sahabeyle beraber, onlara yardmc olarak
savamann faydas yoktur. Ve, " Eer Allah dilerse, bu dine bir
fask (mnafk) ile de yardm eder. "
Allah urunda savalacak yerde,

hurmalklar urunda

savamak?
Kuzman'n dank vcudundan, inkar ve kfr kokan bu szleri
duyan Katade bin Numan, ResOillah'n sesini duyar gibi oldu:
"Kuzman cehennem ehlidir."
NOTLAR
I ) Ahmet Cevdet Paa, Ksas- Enbiya, C. 1 , 5. 1 34
2) Buhari, Bed'l Vahy, I ; Imam, 4 1 : lkrak (Terceme blm), Nikah, 5; Talak, l l
Menakbl ensar, 45; itk, 6; Eyman, 23;
Mslim, lmaret, 1 55, Ebu Davud, Talak, l l
Tirmizi, Fedail'l-Cihad, 1 6
Nesni, Taharet, 59; Talak, 24
lbn-i Ma ce, Zhd, 26, Ahmet, Msned, C. l , S.25
Ahmet Cevdet Paa, a.g.e. C. l , 5. 1 34
1 06

 NC B LM

D GERLER

107

KA'B BN EREF
Yahudi

Resflllah yle buyurdu: "Allah'm: Beni Ka'b b. Eref'ten dile

di{lin ekilde kurtar. O, ktl{ln hem a{la vurmakta ve hem
de yaymaktadr. " ( 1 )

Yahudi Ka'b b. Eref:

Medineli Yahudilerin liderlerindendi. Mtemadiyen Peygamberi

mize di bilerdi. Tuzaklar, suikastler dzenlemeye abalard. air
de olan Ka'b b. Eref Medine'deki tahribatyla yetinmez Mekke,
Taif ve btn Arabistan' dolamaya abalayarak kavimleri ve
kitleleri Peygamberimizin aleyhinde birlemeye ard. Iyi bir hatip
ve savayd. Servetinin hepsini Islam yok etmek iin seferber
etmiti, zengindi. (2)
Tayy Kabilesinden olan Ka'b b. Eref, anne ynnden Beni'n
Nadir Yahudilerine, baba tarafndan ise Nebhan oullarna bal idi.
Birok ynden, Medine ve evresindeki (bilhassa Yahudi) bir ok
kabile zerinde geni nfuzu vard. (3)
Kurey Mriklerini de iirleriyle sevk ve idare eden Ka'b,
Resulllah (sav) ve Ashab- Kirarn aleyhinde hicv edici szler ve
iirler yaymaya abalyordu.

Efendimizi Zehirierne Teebbsleri:

Bedir harbinden dnte, mslmanlar kzartlm ola

yemee davet eden Yahudi kadnn suikast denemesinde, Ka'b'n
parma ve rol vard.
1 09

Tarihi Yakubi'nin anlattna gre: Ka'b b. Eref, Medine'de

Yahudilerle anlaarak Efendimiz ve Ashabn dn ziyafetine
davet ettirmiti . Yemekler zehirli idi. Allah'n Resul (sav) ve Ashab
davete icabet etmilerse de Cebrail'in ikaz ile yemekler yenmeden
davet yerinden hemen uzaklalmt. (4)

.. Yahudilerin Selam (Essamu aleyke):

Yahudiler Ka'b ve dier liderlerinin tevikiyle Efendimize selam
verirken bile dmanlk ve kin kusuyorl ard. ResOillah'la
karlaan mrikler "es-Selamu Aleyke" cmlesini azlarnda
geveler ve selam cmlelerini kullanyormu gibi yapp "Es-samu
aleyke" (5) derlerdi. Es-samu aleyke; sana lm ve bela gelsin
demektir. Efendimiz de tebessm ederek "ve aleykm" buyu
rurlard. Yani dediiniz ey size olsun. MnafikOn suresinin ayetleri
bu duruma iaret eder. Hep yalanc, kindar ve dnek olan Yahudiler
birletiklerinde ise "Muhammed ve dostlaryla alay ettik " derlerdi.
Cenab- Allah Bakara sOresinde Resulne durumu yle haber
veriyordu: " Onlar, iman edenlerle karlatklar zaman (biz de
iman ettik) derler. (Maminlerden) ayrlp, eytanlaryla ba baa
kaldklarnda ise (biz, gerekten sizinleyiz, Biz ancak alay ediyoruz)
derler" (6) lbn -i Abbas'a gre ayetteki "eytanlar"dan maksat Ka'b
b.Eref ve onun benzerleridir. Mfessir burada be isim sayar:
1 - Ka'b b. Eref (Medine Yahudisi)
2- Ebu Brde (Beni Eslemden)
3- Abdddar (Cheyne'den)
4- Avf b. Amir (Beni Esed'den)
5- Abdullah b. Sevad (amllardan) (7)
Yce Allah bu ayetiyle Ka'b b. Erefi insanlarn kfrne arac
olduu iin " Insanlardan olan eytan"a benzetmitir.
1 10

Bedir Zaferi zerine Ka 'b Kahroldu:

Mekke mrikleriyle siyasi ve ekonomik ittifaka varm olan

Ka'b, Bedir harbinden evvel mriklerin lehinde iirler okumu ve
hitabelerde bulunmu onlar harbe tevik etmiti. Bedir'in sonu
cunu merakla bekliyordu. Bedr, m'minlerin zaferi ve mriklerin
hezimetiyle sonulanmt. Zafer Allah'n ve ResGlnnd. Zafer
haberi ksa zamanda Medine'ye ulat. Bundan sonrasn lbn-i
lshak'tan dinleyelim:
" Resul-i Ekrem (sav) Abdullah b. Revaha ile Zeyd b. Harise
(ra) 'y harbin sonucunu bildirmek zere nden Medine'ye gn
derdiler. Bu iki sahabe, Allah azze ve eellenin zafer nasib ettiini
ilan ettikten sonra, ldrlen Mekke mrik l iderlerinin tek tek
adlarn saydlar. Sahabeleri dinleyenler iinde Ka 'b ve Yahudiler
de vard. Onl arn kalbini, kahreden bir znt, artan bir nefret ve
rpeten bir korku kaplad. Ka'b b. Eref kavmine dnerek hayret
ve nefretle sordu: " Bu haber doru olabilir mi? Grmyor
musunuz u iki haberci araplarn en ereflilerinin Muhammed
tarafndan ldrldn ilan ediyorlar. Eer Muhammed bu
kadar adam hakl ayabilmise, artk bizim iin yeri dibi yerin
stnden daha hayrldr. " (8) Bu cmleterin altnda nebilik
grevine, tevhid risalesine nefret seziliyordu. Ka'b, Isl am'n
yeryzne hakimiyetini sezer g ibi olmutu . Dorusu O,
Peygamberlik neden benim gibi birine deil d e yetim bir insana
gnderildi diye iten ie hn duyuyordu.

Mekke Mriklerine Basal ve ResGJllah' ldrmeye

Yemin:
Haberin doruluunu renen Ka 'b yanna ald 40 kadar
adamyla (9) Medine'den Mekke'ye gitti. Mekke'de, Muttalib b. Ebi
lll

Vedaa b. Debiret 's-Sehmin'in evine yerleti. ( 1 0) Ksa srede

Mekke'nin nfuzlularn toplayan bu Allah dman, Resflllah'n
aleyhinde onlar kkrtmaya, iirler sylemeye, onlar intikam
hrsyla kamlamaya balad. Hem alyor, hem de alatyordu.
Medine'de geni bir yank uyandrd.
Ebu Sfyan' la gren Ka'b b. Eref ona bir anlama teklif etti.
Buna gre, her ikisi de 40'ar adam alp Kabe'nin rtsnn altnda
Efendimizi ldrmek zere yeminletil er. ( 1 1 )

Resiilllah (sav) Bedduas:

CebraH bu andiamay ve Ka'b'n yapt tahrikleri ve tahribat

Resflllah (sav)'a haber verdi. Bunun zerine Efendimiz yle dua
buyurdular: "AIIah'm! Beni Ka'b b. Eref'ten kurtar. Zira o
ktln hem aa vurmakta hem de yaymaktadr." ( 1 2) Sonra
da Efendimiz Hassan b. Sabit el Ensari (ra)'ye Ka'b b. Eref'in iir
ve almalarn sabote edecek iirler sylemesini emretti.

Peygamber (sav))'in airi Hassan, Ka'b' Rezil Etti:

Hassan b. Sabit (ra) Peygamberimizin airiydi. Esasen cahiliyye

dneminde de mehur airlerdendi. Mslman olunca iiri brakt.
Ama

gerektiinde

Resflllah

(sav)

ve

mslmanlarn

dmanlarna, oktan daha delici ve zehirden daha kahredici sz

leriyle cevap yetkisini -ruhsatn- almt. Ve Ka'b'n Mekke mrik
lerini tahrik eden iirlerine cevap vermeye balad. Hassan'n
dudaklar oynadka, Ka'b'n soluu tkeniyordu. Ka'b'n, kald
evin sahibesi Ebu Vedaa'nn kars Atike'ye kar tavrlar da
Hassan (r.a.) tarafndan dile getirilince, pln prtsn toplayan bu
melun baka snacak kap arad. Hassan ( ra) bir kere onu diline
1 12

dolamt. Ipliini pazara karyordu. Iin kmazn gren Ka'b

Medine'ye dnd. ( 1 3)

Peygamberimize Kfretmesi ve lm Emri:

Medine'ye dnen Ka'b b. Eref rz dmanl kokan iir ve sa

tamalarna devam etti. Bu sefer mslmanlarn kadniarna iir
lerle satamaya balad. Ve nihayet hakettii ukura dt. Al
lah'n elisine kfretti. Resflllah (sav)'a kfretmenin bedeli ise
lmd. ( 1 4)
Efendimiz " Beni ve ashabm Ka'b b . Eref'in dilinden kim kur
tarr ve ona cezasn verir? nk o, Allah' ve Resuln rahatsz
etmektedir" buyurunca, Abdl Eheloullarnn kardei
Muhammed b. Mesleme (ra) ayaa kalkt ve "Ya Resflllah onu
ben ldrrm" dedi. Efendimiz: "Gcn yetiyorsa dediini yap"
buyurdular. Muhammed b. Mesleme (r.a.) kalkp dar kt. Sonra
gn boyunca ne birey yedi ne de iti. Bunu duyan Resul -i
Ekrem (sav) onu yanna ard ve sordular: " Neden yemeyi ve
imeyi terkettin?" Muhammed b. Mesleme (ra) yle cevap verdi:
"Ya ResQillah! Size bir sz verdim. Sonra kendi nefsime baktm,
Size verdiim sz yerine gelirebilme noktasnda tereddte
dtm. Bu znt ile yemei terk ettim. " Efendimiz, bu tereddt
u mbarek cmleleriyle giderdiler: "Sana den aba gstermek
tir. Gerisi Allah'a aittir. " ( 1 5)

Emri Infaz Edecek Sahabe Kadrosu:

Muhammed b. Mesleme (ra), kurduu tuzak iin, Efendimizden

ruhsat alacakt. yle dedi: "Ya Resulllah! Ka'b'a, sizin aley
hinizde onun holanaca baz eyler sylememiz gerekebilir,
l l"

msaadeniz var m?" ( 1 6 ) Efendimiz cevap verdi: "Dilediiniz eyi

syleyebilirsiniz. Bu size helaldir" ( 1 7 ) .
Emri yerine getirecek cemaatta u sahabeler vard:
1 - Muhammed b. Mesleme
2- Abd'l Ehel 'den Silkan b. Selame b. Vak (yani Ebu Naile.
Bu sahabe Ka'b'n st kardei idi)
3- Abd'l Ehel'den Abbad b. Bir b. Vak
4- Abd'l Ehel'den Harise b. Evs b. Muaz
5- Beni Harise'den Ebu Abs b. Cebr ( 1 8) Radiyallah Anhm
ecmain.

Mcahitleri Oj;iurlayan Efendimiz Sabaha Kadar Uyumad:

lbn-i lshak anlatyor: lbn-i Abbas'tan bana gelen haberlere gre

Resul-i Ekrem (sav) mcahidlerini Baki mezarlna kadar yolcu
etti. Sonra onlara dnd ve yle dua etti: " Allah'n isminin bereketi
ile gidiniz. Ya Rabbi onlara yardm et." ( 1 9) Efendimiz daha sonra
evine dndler.
lbn - i Sad'n anlattna gre; Resul-i Ekrem (sav) ayn
aydnlnn etrafn tt hicretin nc ylndaki o ramazan
gecesinde, sabaha kadar uyumad. Namaz kld ve hep dua ile
megul oldu.

Ka'b'n Kalesinde Mminlerin Vurucu Kadrosu:

Muhammed b. Mesleme ( r. a . ) , K a ' b b. Eref'e vard.

Arkadalaryla onun kal es ine girdiler. K a ' b ' a yle dedi:
"Muhammed bizden sadaka almak istedi . Ve bize g vergi teklif
1 14

etti . Ben de dn birey almak iin sana geldim. " Ka'b, lbn-i
Mesleme ' nin ResClllah'
ikayetinqen holand .
lbn-i
Mesleme'nin dediini teki."ar eder gibi sylendi: "Muhakkak O
sizin usancnz daha da artracaktr. Ben yle olacan biliyor
dum. "
lbn-i Mesleme: " ( N e yapalm) bir kere ona uymu olduk. O'nu
derhal brakmak istemiyoruz. Bakacaz, O'nun hali ne olur, sona
erdirinceye kadar bekleyeceiz. imdi biz, senin bir deve yk
hurma vermeni istiyoruz" deyince Ka'b: "Pekiyi siz bana rehin
veriniz" dedi.
lbn-i Mesleme ve arkadalar sordular: "Rehin olarak ne
istersin?" Ka'b: "Kadnlarnz. " Mcahidler: "Kadnlarmz sana
nasl rehin edebiliriz" cevabn verince, Ka'b "O halde oullarnz
rehin veriniz" teklifinde bulundu. Bu teklifi de kabul etmeyen saha
biler, silah ve zrhlarn rehin brakmay teklif ile kabul ettirdiler.
Sonra ayrldlar.
Tesbit ettikleri gecenin ge saatlerinde lbn-i Mesleme (r.a.),
kalenin dndan Ka'b'a seslendi. Ka'b'n kars kocasn gnder
mek istemedi. "Seni aran seste er seziyorum. Adamlarn
beraber al" dediyse de Ka'b bunlara yanamad. Takdir Ka'b'
darya srkledi. Karsnn itirazlarn artrmas zerine yle dedi:
" Niye korkuyorsun? aranlar lbn-i Mesleme ve st kardeim Ebu
Naile'dir" ve aa indi. (20)
Muhammed b. Mesleme beraber kaleye soktuu arkadalaryla
yle anlamaya varmlard. Ben onun ban skca kavrayp
vurun Allah dmanna, dediimde onu haklarsnz. Dar kan
Ka'b'a iyice yaklaan lbn-i Mesleme, onun gvenini kazanacak
kadar uzun uzun sohbet etti. Ve onu evinden uzaklatrd. Bir ara
Ebu Naile, elini Ka'b'n rl sana daldrd. Ka'b'n san kok
larken yle dedi: " Ben bu geceye kadar, bu sa kadar gzel kokan
115

birey bilmiyordum" (2 1 ) Ka'b, bu szler zerine daha da rahatlad.

Biraz daha yrynce, bu sefer Muhammed b. Mesleme elini
Ka'b'n sana daldrd ve "koklayabilir miyim?" dedi. (22) Ka'b:
"Ne sanyorsunuz Arabn en gzel kadnlar benim yanmda. Bu
kokuyu karm hazrlad" diyerek bbrlenmeye, kadnlarndan
bansetmeye balad. lbn-i Mesleme elini sa rgsnn iine iyice
daldrdktan sonra skca kavrad ve "Vurun Allah dmanna" diye
iaret verdi. Ellerindeki kllaryla Ka'b'a vurdular. (23) Ka'b yle
bir bard ki derin uykularnda olan kaledeki btn Yahudiler
ayaklandlar. Grevlerini yerine getiren bu kahraman cemaat hzla
uzaklatlar. Yahudilerin takibi netice vermedi.
Mcahidler Baki'l Garkad civarna geldiklerinde sabah namaz
vakti idi. Tekbir getirmeye baladlar. O anda mescid'de ayakta
olan Resul-i Ekrem (sav) tekbirleri duyunca grevin zaferle netice.
lendiini anladlar. Ve kendileri de tekbir getirdiler. (24)

Hner Liderleri Saraylarnda Vurmaktr:

Ka'b b. Eref otorite ve hretini, sefahate ve eytana hizmette

kullanan bir liderdi. Sapklyla yetinmiyor, dier insanlar da
beraberinde ate ukuruna srklyordu. Vcudunun ortadan
kaldrlmas peygamberimiz karar verdi. Efendimiz, bu emirle hem
bunu salyor ve hem de ikaz ediyorlard: " lstersem, liderlerinize ve
hem de sizin duvariarta evrili kaleleriniz ierisinde hesap
sorarm."
Bu, btn mriklere ynelen bir ikazd. Rzgar ekenlerin frtna
bieceklerine iaret ediyordu.
Biraz gerilere gidildiinde bu ikazn ne anlaml bir psikolojik
panik meydana getirdiini anlamak mmkn olabilecektir.
Tebliin ilk yllarnda, " Rabbim Allah'tr" dedii iin bir ok
6

masumun canna kylm, mal talan edilmi en tiksindirici

ikencelere muhatap klnmt. Mazlum ve masum mrninterin
yanaklarndan szlen kanl gzyalar, ar- alaya ynelen dualar,
atlak dudaklarndan szlen niyaziar zulmn saltanat tahtn
alaa etmi, muhkem kaleterin iine snan liderler de hesap ver
mekten kaamamlardr.
Artk; dnn gaddar, zalim, mstekbir ve mstebit patronlar,
liderleri ecel terleri dkmeye balamlard. Hem de, muhkem
kaleterin ortasndaki evlerinin iinde . . .
B u nedenle Rahmet Peygamberi (sav) ; Ka'b'n defterinin
drldn duyunca, "Allah'a hamd olsun. (Bir ok) yzler kur
tuldular" buyurmulardr.

NOTLAR
1 ) lbn-i Sad, C.2 (et-Tabakat) 5.3 1 ; Islam Tarihi, A. Kksal, C.33, S.9
2) lbn-i Hiam, C.3, S.54-55; Ed-Diyarbekiri, Tarih-i Hamis, C 1 , S-460
3) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.55
4) Diyar- Bekri, a.g.e. C. l , S.465
5) essamu aleyke: "Sana lm ve bela gelsin" demektir.
6) Bakara suresi, ayet 1 4
7) Mecmua'dan, C l , 5.60-6 1 , (Badadi, Medarik)
8) lbn-i Hiam, a.g.e. C3, S.54-55
9) Diyar- Bekri, a.g.e. C l , S.5 1 7
1 0) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, S.55
l l ) Diyar- Bekri, a.g.e. C l , S.5 1 7
1 2) lbn-i Sad, a.g.e. C2, 5.3 1
117

13) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.58; Tarihi Teberi. C.3, 5. 1 5

1 4) Es-5heyli yle der: Ka'b b. Eref'in lm karar Efendimize kfretmesin
den tr alnd. Zira zmmi dahi olsa kimse Peygamberimize kfredemez.
(lbn-i Hiam, 5iyre. C.3, 5.58) lbn-i Teymiyye'nin bu hususta zel bir eseri
bulunmaktadr.
1 5) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.58; Heysemi, C.2, 5.300
1 6) Buhari. Hd.No: 1 578, Tecrid
1 7) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.58
1 8) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.58-59
1 9) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.59
20) Buhari, Hd. No: 1 578, lbn-i Hiam, C.3, 5.59 (lbn-i lshak'tan)
2 1 ) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.59-60; Diyar- Bekri. Tarih-i Hamis. C.2, 5.460

22) Islam Tarihi, Asm KksaL

c.3, 5. 14

23) lbn-i Hiam, a.g.e. C.3, 5.60

24) lbn-i Hiam, a.g.e. 5.60

1 18

KISRA (HUSREV PERVZ)

Iran Imparatoru
Efendimiz elilere yle buyurdu: "Gidin ve Valinize yle deyin:
Benim Rabbim olan Allah, Valiniz (Bazar)'in Rabbi olan Kisra'y
bu gece, geceden yedi saat geince, gecenin yedinci saatinde
ldrmtr. ( 1 )

Iran'n Kfr Tarihi:

Eski alarda, Persler, Medyallar (2), Aryailer (3) ve Araplar

Iran halkn meydana getiriyorlard. Bu kavimlerden oluan Iran,
tarihinde MecCsilik, Zoroastrizm (Zerdut dini), Perslilik (Hint-Iran
dini), Mitraizm, Manihaizm ve Mazdeizm (4) gibi bat! diniere ahid
olmutur. Eski tarihlerden itibaren Iran'n resmi dini MecCsilik
olmutu. Atee tapan bu insanlar uzun yllar Mec1si Imparatorlar
tarafndan idare edildiler. Zaman zaman Mec1silii aratan yeni sefil
dnceler Iran'da hkmran oldu. Bugnk kominizm'e, hayli
benzeyen Mazdeizm (Mazdek doktrini) imparator Kubaz zamannda
(458-528) uygulamaya kondu. Kadnlar tamamen ortak mal
olarak kabul edildi. Hatta bu doktrin savunucularndan birisi
Kubaz'n saraynda u cmleleri rahata kullanabiliyo:du:
" -Senin karn kralie dahi, zel olarak senin deildir. O btn
erkek cinsine aittir." (5)
Bu lmparatorun lmnden sonra "adil" diye isimlendirilen olu
Anuerevan (528-577) onun yerine geti. Iran'n kfr tarihinde,
bu idare nisbeten adil kabul edilir. Sonra Perviz baa gelir ve
Islam'la mnasebetler souklar.

Zirvedekiler Imana Davet Hareketi:

Hayher'in fethinden evvel Efendimiz alt devlet reisine eliler

1 19

gndermeyi arzu ettiini, ashaba ilan etti. Bu isteklerini belirttikten

sonra yle buyurdu:
" - Sakn lsrailoullarnn, lsa b. Meryem'e kar itaatsiz ve aykr
davrandklar gibi siz de bana kar aykr-ters davranmayasnz."
Sahabe bir azdan; " - Ey Allah'n ResO.I, bizi emrettiin yere
gnder" dediler. (6)
lbn-i lshak'n anlattna gre, Hicri 6. ylda alt devlet reisine alt
eli gnderildi. Gnderilen eliler ve gittikleri yerler yledir:
1 - Hatip bin Ebi Beltea (ra); lskenderiye meliki Mukavksa,
2- uca b. Vehb (ra); Gassan meliki Haris lbn-i Ebi emmer'e,
3- Dhye (ra); Kayser Hirakl 'e,
4- Sleyt lbn-i Amr (ra); Yername Imparatoru Hevze b. Ali'ye
5- Amr b. Umeyye (ra ) ; Habe Kral Necai'ye,

6- Abdullah b. Huzafe (ra ) ; Iran Kral Kisra'ya gnderildi. (7)

Efendimiz bylece davetn lkeleraras boyuta ulamasn temin
etmilerdi. ou kez zirvedekilerin iman ve inkar, taban dorudan
ynlendirir. ResO.Illah (sav) vahiy rahmetinin kainat kuatmasn
hedef buyuruyordu.

Devlet Elileri Yetenekli ve Cesur Olmaldr:

Efendimiz Ksra'y Abdullah lbn-i Huzafe es-Sehmi'yi gnderdi.

Abdullah b. Huzafe, Sasani Imparatorluunu daha nceden de
ziyaret ettiinden az da olsa Farsa biliyordu. (8)
Bu aziz eli cesur bir insand. sdlgabe'deki bir olay
nakletmeden geemeyeceiz.
" - Bu sefaret olayndan yllar sonra, Hz. mer'in hilafeti
zamannda Bizansllarla olan bir savata Abdullah B. Huzafe esir
1 20

dmt. Dinden dnmediini gren Bizans hkmdar, onun

kzgn alevin iine atlmasn emreder. Papazlarn btn ura ve
tekliflerine ramen lbn-i Huzafe (r.a. ) mslman olarak lmek iste
diini syledi. Atein yanna gelince gzleri yaard. Korktuunu
zannedip mitlenen papazlar sordular: " -Niin alyorsun?" yle
cevap verdi: " -Bir kerede lp gideceim, vcudumdaki tylerim
kadar canm olsa ve her biri birer Abdullah olsa ve hepsine de ayr
ayr ikence etseniz yine Abdullah hak yoldan dnmez . . . " Hayret ve
dehette kaldlar. Asl hayret onlaradr; zira onlar bir sahabe ile
kar karya olduklarnn farknda deillerdi.
lmparator bu muhteem iman karsnda yle dedi:
" -Alnm perse onu serbest brakrm" Abdullah yle cevap verdi:
" - Ben, haa tapan birinin alnn pemem." Mal mlk tekliflerini
de kabul etmeyen Abdullah yle dedi:
" -80 Mslman esiri serbest brakrsanz lmparatorunuzun alnn
perim. " Kabul ettiler. Medine'ye dndklerinde Hz. mer Onun
alnn pt. (9)
. . . Ite

ResQillah'n

elil ri

byleydi ,

kafirler

onlarn

baklarndan, heybetlerinden rkerierdi. . .

Efendimizin Mektubunun Metni:

Efendimiz Abdullah b.Huzafe'yi gnderirken mektuptan nce

Bahreyn ( 1 O) ( Dou Arabistan' n Iran'l valisi) imdiki Hasa ( 1 1 )
valisi Mnzir b.Sava'ya gitmesini, onun araclyla Kisra'y
ulamasn emretti.

Efendimizin Mektubunun Metni:

" Rahman ve Rahim olan Allah'n adyla, Allah'n kulu ve ResQi
Muhammed'den, Iran'llarn byk reisi Kisra'ya. Hidayete ittiba
121

eden, Allah ve Resulne inanan, ei ve orta olmayan Allah'dan

baka Rab olmadn, Muhammed'in onun kulu ve ResGi
olduunu beyan edenlere selam olsun! Ben seni Islam'n btn
ar ile aryorum. Zira ben, her caniy uyarmak (dine davet),
katiriere kar Allah' n szn yerine getirmek iin btn insanlarn
nezdinde Allah' n Resulym. O halde lslam' kabul et ve selamet
bul , ayet davetimi reddedersen MecOsilerin gnah senindir. " ( 1 2)
Mhr (Muhammed 1 Resul 1 Allah)
Okunuu (AIIah'n Resul Muhammed)

Bir Sahabe ve Bir lmparator:

Abdullah b. Huzafe Kisra'nn yanna girmek istedi. Onu bir md

det beklettiler. Kisra salonunu iyice ssledikten sonra devlet ricali
ni salona ald, sonra da Abdullah b. Huzafe'yi kabul etti . Kisra,
askerlerine Peygamberimizin mektubunu almalarn emredince;
Abdullah b. Huzafe (ra) vermedi ve "Efendimizin emri zerine onu
sana bizzat ben vereceim" dedi ve Kisra'ya mektubu eliyle verdi.
Name-i erifi atrp akutmaya balayan Kisra; "Allah'n ResOi
Muhammed'den, Farslarn by Kisra'ya" cmlelerini duyunca
kplere bindi. " Dn benim klem olan (arap)lar, kendi isimlerini
benim ismimden ne almlar" diyerek barmaya, armaya,
sylenmeye balad. Gururu krlnt ve mektubun gerisini din
lemeden mektubu yrtt.
Aziz eli Abdullah b. Huzafe (r.a.) ne yryp yle konutu:
" -Sizler kitapsz ve saltanatlar bitecek bir kavimsiniz. Ey Kisra,
senden nce hkmran olan nice hkmdarlar gemitir. Dnyada
Allah' tanmayanlar ahirette hizaya gelmilerdir. Kmsediin bu
davet, seni kurtacaktr. Ve ondan korunamayacaksn. " ( 1 3)
1 22

Kin, gayz ve Firavun) inad artan Kisra; mlk ve saltanatn ken

disine ait olduunu, Firavundan daha gl olduunu ve Efendimizi
esir olarak huzuruna celbedeceini haykrarak, Abdullah b.
Huzafe'yi dar kartt.

Efendimiz Kisra'y (Perviz) Allah'a Havale Etti:

Abdullah b. Huzafe Medine'ye dnp keyfiyeti Efendimize

anlatt. Resul-i Ekrem (sav) yle buyurdu:
" -AIIah'm onu sana havale ediyorum. O benim mektubumu
(davetimi) paralad. O kendi eliyle, kendi saltanatn paralad. Ey
Allah'm! O'nun saltanatn para para et. " ( 14)
Efendimizin bedduasn hak eden bir ferdin veya kavmin veya
Imparatorluun iflah olduu grlmemitir. nk, O Allah'n
Resuldr. O'nun bedduas da Sevk-i ilahidir. Cenab- Allah birisi
hakknda hkmn icra edeceinde, Resulnn mbarek dualar
sanki onun akibetini beyan edercesine alrd. Ve beddua eklinde
ortaya kan haber, aslnda akibetin ilanyd.

Kisra'nn Saltanat Bir " Darb- Mesel"di:

Kisra'nn kurduu saltanat ebedl sanlrd. Kurey'liler Kisra'ya "H

kmdarlar hkmdar" derlerdi. Adiyy b. Hatem (ra) rivayet ediyor:
- Efendimiz "Kisra b. Hrmznn hazineleri fethedilecektir"
buyurdular.
Ben, " - Kisra b. Hrmzn m?" dedim, "Evet" buyurdular.
Kisra, atalar ve halefierinin kurduklar sulta ve zulm arknn
yklmayacan sanrd. Ve Hz. Adiyy (r.a .) ekliyorlar;
123

"Kisra'nn hazinelerini fethedenler arasnda ben de vardm. " (1 5)

Hz. mer (r.a.) anlatyor: "-Bir gn Resflllah'n yanna gittii
mizde kuru bir hasr zerinde oturuyordu. Yanna oturup baktmz
da zerinde bir elbiseden baka birey bulamadm. Hasr onun m
barek vcudunda iz yapmt . .. Bu manzaray grnce sanki kendim
den getim. Alamaya baladm. Resfl-i Ekrem dnd ve " -Niin
alyorsun ey Hattabn olu?" diye seslendi. yle cevap verdim: "
Ey Allah'n ResGi, ben nasl alamayaym, u hasra bak vcudun
da iz yapmtr. Odanda, iinde grdklerimden baka ey yoktur.
Kisra ve Kayserler, nehir ve rmaklar, meyveler ve dnyann nimet
leri iinde yzerken; sen ki Allah'n Peygamberi ve onun sekin bir
kulu olduun halde durumun byle mi olmalyd. .. ?" ( 1 6)
Dikkat edilirse, dnya saltanatma ve debdebesine misal olarak
Kisra gsteriliyor.
Allah debdebe ve saltanat dinler mi? Kisra ve onun kfr kadro
sundan daha gl ordular ve saltanatlar kuran nice zalimler var ki,
onlarn ad dahi unutuldu. Saltanatlarnn mezar talar dahi
topran ok derinliklerinde kald.

Kisra ' nn Direktifi: Peygamberi Balayp Getirin (?!)

Zulmne ahlakszl da ekleyip ve hasbel kader tebasnda bulu

nan namuslu ve erefli insanlara ( 1 7 ) dahi tahamml edemeyen bu
katil, Yemen'deki valisi Bazan'a haber gnderdi. "Muhammed' i
balayp sa veya l bana getirin. " stelik yle diyordu: " -Kendi
kavminin dinine (putperestlie) dnmesini O ' na teklif edin.
Dnmezse ban kesersin. Senin iki adamn bu ii yapar. Aksi
takdirde seni ldrrm . " ( 1 8)
Yemen Valisi, gzde adamlarndan Babeveyh ile bir ka ada
m n efendimiz (sav) 'e gnderdi. Efendimizi tanmalar, gerekirse,
1 24

imtihan etmesi ve Kisra' ya gtrmesi talimatn verdi. ( 1 9 )

Efendimizin huzuruna kabul edilen Babeveyh ve adamlar,
dizst oturduktan sonra, valilerinin talimatn sylediler ve
"Sultanlar sultan, hkmdarlar hkmdan Kisra'dan zr dile,
Yemen valisi aranzda arac olur. Seni balar" demeye baladlar.
Efendimiz glmsyordu. Elileri; lslam'a, hidayete davet edi
yordu. Efendimizin bu cesaret ve heybeti, elileri korkutuyordu.
Onlar manevi bir titreme alm ve ne diyeceklerini bilemez hale
gelmilerdi. Bu insan; ne Kisra'ya ne de Bazan'a benzemiyordu.
Mtevazi, ho szl, sakin ve derinlie nfuz eden szler diyordu.
Muhteem bir hali vard. Tehdit ve hakaret etmiyor, byklenmiy
ordu. SzlerJD-c:lD:!n.. _l<_a_li..?t1yordu.
Hayr! Bu imparator deildi. Babeveyh Farsa bilen (20),
gngrm mert bir devlet adamyd. Ama bu sefer nutku tutul
mu; hayret, hayranlk ve heyecan arasndayd. Efendimiz (s.a.v.)
o ece stirahat etmelerini ve sabaha yanna gelmelerini emretti.
Efendimiz buyurdu: "Benim Rabbim Allah, Valinizin Rabbi
Kisra'y bu gece ldrd. "
Ertesi gn eliler dn iin Efendimizin yanna geldiklerinde,
Nebiyyi Muhteremden u mucizevi szleri duydular: "Gidin ve
valiniz (Bazan)'a iletin! Ve deyiniz ki: Benim Rabbim olan Allah,
onun Rabbi olan Kisya'y u getiimiz gece gecenin yedinci
saatinde ldrmtr. " (21 ) Efendimize bu durum vahiyle bildiril
mitir. Eliler buna pek inanmak istemediler, ama aresizce,
Efendimizin szleri kulaklarnda, kendilerine verilen hediyelerle
geri dndler.
Babeveyh: "Ondan daha byk ve heybetli bir kimse grm
deilim. "
125

Eliler yorucu bir yolculuktan sonra valileri Bazan'n yanna

vardklarnda, Efendimizle olduklar ann lezzet ve heybetini
yayorlard. Tecrbeli insan Babeveyh yle diyordu:
" -Hi muhafz yoktur. Korkmuyor. Byk bir heybeti vardr.
O' nun gibi ho bir hkmdar grmedik, Ashab arasnda kork
madan dolaabiliyor, Ashab onun yannda seslerini ksyorlar.
Valiahi biz, O'ndan daha heybetli ve byk bir insan grm
deiliz." (22)
Bunlar dinleyen Bazan yle konutu: "Bunlar bir hkmdarn
szleri ve davranlar deildir. Bu insan, bir Peygamberdir. O
halde, Kisra hakknda dediklerini bekleyelim."

Efendimiz Ne Buyurmusa Dorudur!

Nihayet bir mddet sonra Kisra'nn olu ireveyh'ten mektup

geldi. ireveyh, babasn Fars ileri gelenlerinden ok kiiyi
ldrdn ( 23) ve halkn arasna zulm soktuu iin
ldrdn haber veriyordu. ResUillah (sav) hakknda ise,
konuulmamasn istiyordu. Onun b abasn ldrd saat,
Efendimizin elilere haber verdii gece ve saatlerdi.
Allah dilerse zalim ve inkarc bir imparatoru, lider ve sultan;
kalelerin mazgallar askerlerle dolu olsa da, kaplar eliklerle
srglense de bir anda helak eder, tarmar eder. Hem de, z
olunu bana musaHat ederek.
Haberi duyan Bazan ve kavmi mslman oldular. Efendimize
ballklarn elileri ile ilan ettiler.

Kisra'nn Yklan lmparatorluu Ve Sraka Mucizesi:

Peygamberimiz (s.a.v.) "AIIah'm O'nun devletini para para

126

et" buyurmulard. Gnderdikleri haberlerde ise "lman etsezsen,

senin hkmdarlnn ulat yerleri, Allah mslmanlara vere
cektir" haberini vermilerdi.
Hz. Ebu Bekir ( ra) zamannda Halid b . Velid'in komutasndaki
ordu lran'a bal kaleleri tek tek drd. Bir ksm mslman oldu,
tekileri ise cizye vermeyi kabul ettiler. (24 )
Ve nihayet Hz. mer'in halifelii zamannda Msenna bin Harise
(r.a.), Ebu Ubeyde (r.a.) ve Saad b. Ebi Vakkas (r.a. ) ' n komuta
larndaki askerlerin cihad ile Kisra'nn btn topraklar, Islam
topraklarna katld. Imparatorluu tamamen ykld.
Beyhaki'nin Sneninde belirttiine gre;
"-Kisra'nn ahsi eyalar getirilip Hz. mer'in nne konuldu. O
srada Sraka b. Malik b. C'Om (ra) orada idi. Hz. mer Kisra b.
Hrrnz'n bileziklerini kaldrp Sraka'nn nne att. O da bilezik
leri kaldrp ellerinin zerine koydu. Sraka b. Malik b. C'Om,
Efendimizin Hicreti srasnda kendilerini ldrmek zere takip edip
hayvanlarnn hacaklar kuma gmlen pehlivand. (25) Sahabe
sessizce alyordu. ResOillah (sav)'n gerekleen bir mucizesini
daha yayorlard.
O Mslman olduunda, Efendimiz kendisine, "Sana Kisra'nn
bileziklerini mjdelerim" buyurmulard.
Evet, hem hkmdarlar hkmdan (!) Kisra'nn devleti para
para oldu ve hem de O'nun bilezikleri binlerce kii ve hadise
iinde Sraka'ya nasib oldu. Yine ehadet ederiz ki, Hz.
Muhammed (sav) Allah'n Resfldr.

1 27

NOTLAR
1 ) Diyarbekri, Ha mis, C.2, S.43
2) Persler, bugnk Iran'n gneyinde; Medyallar, kuzey Iran'da yaamlard.
3) Baltk kylarndan veya gney Rusya'dan geldikleri tahmin edilen ve kendi
lerine "Hint-Avrupa" adn veren kavim.
4) Kahraman, Ahmet. Dinler Tarihi, S.90, Istanbul
5) Hamidullah. Islam Peygamberi, C . 1 , S.256
6) Islam Tarihi, A. Kksal, C.7, S.61
7) lbni Haim, a.g.e. C.3, S. 1 40
8) Hamidullah, a.g.e. C. 1 , S.264
9) Diyarbekri, a.g.e. C.3, S. 1 40
1 0) Tarih-i Hamis, C.2, S.140

l l ) Hamidullah, a.g.e., C. 1 , S.264

1 2) Hamidullah, a.g.e. C. 1 , S.268, Diyarbekri, a.g.e. C.2, S.377, Tarihi Taberi,
C.3, S. 1 40
1 3) 1. Tarihi, A.Kksal, C.7, S.64
14) Diyarbekri, a.g.e. C.2, S.45, Ksas- Enbiya, C. 1 , S. 1 86
1 5) El-lsabe, C.2, S.460
1 6) lbn-i Mace, Terceme ve erhi; Haydar Hatipolu, C.2, S.460; C. 1 0, S.337
1 7 ) Hamidullah, a.g.e. C. 1 , S.260; Kitabu'l Harac, Ebu Yusuf, S.262
1 8) Diyarbekri, a.g.e. C.2, S.42
1 9) Tarihi Taberi, C.2, S. 1 48
20) Diyarbekri, a.g.e. Hamidullah, a.g.e. C. 1 , S.258
2 1 ) Tarih-i Hamis, C.2, S.43, Hamidullah, C. 1 , S.258 (lbni lshaktan)
22) Kandehlevi. a.g.e. C.4, S.203, T.Taberi, C.2, S.444
23) Hamidullah C. 1 , S.262
24) Ebu Yusuf, Kitabul Hara, S.220
25) lbn-i Hiam, a.g.e. C.2, S.335
128