Prof.

Seyyid Kutub

YOLDAKI
IARETLER
-

iman'n

ilkeleri-

Eksiksiz tercme :
SALiH UAN

HCRET

YAYlNLARI

Divanyolu cad. no: 21/3 Sultanahmet

stanbul

Her

Dizgi : Has

hakk

Hicret

Kutulmu Matbaas

Bask: Osmanl Matbaas

istanbul - 1980

Yaynarna

aittir.

YOLDAKi iARETLER

Bugn insanlk, cehennem bir uurumun kenannda duruyor. Bazerinde asl duran yokolu tehdidi yznden deil. nk bu
tehdit, hastaln kendisi deil, onun belirtisidir. nsanln uurumun
kenarnda bulunmas, hayatn normal ekilde gelimesini salkl bir
biimde ilerlemesini salayacak deerler asndan iflas etmi olmas yzndendir.
Bu durum, Bat dnyasnda apak bir ekilde grlyor. O Bat dnyas ki, artk insanla verecek hi bir deer sistemi kalmamtr. Daha dorusu, uygulad demokratik dzen iflasla yzyze
geldikten sonra z varln devam ettirmeye kendini bile ikna edecek bir eyi kalmamtr. O kadar ki, imdi yava yava Dou blokunu taklit etmeye, bilhassa Sosyalizm ad altnda o alemin baz deer unsurlarn iktibas etm~ye koyulmutur.
Dou blokunda da durum ayndr. nk bata Marksizm olmak
zere btn sosyal.ist nazariyeler, nceleri inan sistemi zellii tamak gerekesi ile gerek Dou blokunda ve gerekse Bat dnyasnda
hayli taraftar kazanm olmalarna ramen, daha sonra dnce plannda bariz bir yozlamaya urayarak gnmzde neredeyse sistemin
znden hayli uzaklaan bir devlet yaps ile bu yapy ayakta tutan kurumlardan ibaret bir hale gelmitir.
Zaten bu nazariye, genellikle insan ftratnn z ve icaplan ile
eliir. Ancak fertleri yldrlm ve sindirilmi itimai ortamlarda,
daha akas uzun yllar zorbalk idareleri altnda yaamaya alm
cemiyetlerde geliebilir. Bu eit cemiyetlerde bile asl dayana v:
bbrlenme gerekesi olan ekonomi sahasnda yer yer ak bir baa
rszla urad grlmeye balanmtr.
Mesela sosyalist nizamn zirvesi olarak saylan Rusya'da kollektif iftliklerle buralarda uygulanan insan tabiatma aykr dzenin haanszl yznden, arlk dneminde bile tketim seviyesinin ze.
rinde seyreden tarm kesiminde retim dkl belirilii iin devlet, buday ve benzeri besin maddelerini ithal etmek zere hazinedeki altnlanm satmaktadr.
Buna gre insanln yeni bir nderlie kesin bir ihtiyac vardr.
nk Batl insann nderlii son bulmak zeredir. Bu durum, Bat
uygarl maddi ynden iflas etti veya askeri ve ekonomik adan zayf dt diye ortaya kmamtr. Bu dzen, nderlik grevini yrtmesini salayacak deerler sistemi birikimi tkendiinden dolay
fonksiyonunu yitirdii iin bu duruma gelmitir.
nn

Bugn insanln ulat madde uygarln, Avrupa dehasnn

maddi kalknma yolundan giderek devam ettirip gelitirebi
lecek ve bunun yannda insanla, imdiye kadar grdklerine naza..
ran kamil vasfn hakl olarak tayalilen yeni deerler sistemi sunabilecek, ayn zamanda btn bunlan. kkl, yapc ve gereki bir
metodla uygulayacak bir nderlie ihtiya vardr.
Sz konusu deerlere ve metoda sahip olan tek sistem iSLAM'
dr. Tecrbi ilim rnesans fonksiyonunu tamamlamtr. Bu fonksiyon, onbeinci yzyldaki Rnesans a ile belirtilerini duyurmu \;e
onsekizinci ile ondokuzuncu yzyllarda zirvesine ulamtr. Artk yeni bir birikimi kalmamtr.
Bunun gibi, yine ad geen yzyllarda ortaya kan <eblgecilikt,
kavmiyetilik ve benzeri btn corafyaya dayal gruplama akm
lan da o yzyllarda fonksiyonlann ylirtmlerdir. Onlarn da artk yeni bir sermayesi kalmamtr.
Arkasndan ferdiyeti nizarn ile sosyalist nizarn da iin sonunda
baarszla uramtr. imdi en zor, en akn ve bunalml bir s
rada SLAM ve MMET dnemi balamtr. Allah'n insanolunu
yeryzlinde halife olarak grevlendirdii andan beri madde alann
da gelime gsterneyi onun ilk grevleri arasnda sayd!P iin, hi
bir zaman bu sahada ilerlemeye kar durmayan, hatta baz artlar
altnda bu uurda emek vermeyi Allah'a ibadet ve insan varoluunun
amacn gerekletirmek olarak kabu1 eden slam'n dnemi bala
ulat

mtr.

Hani Rabb'in meleklerine ben yeryznde blr halife yaratadedi .. ( 1)

- insanlarla cinleri, srf bana kulluk etsinler diye yaratm. (2)
Allah'n slam mmetini seip ortaya karmasndaki amac gerekletirmek zere SLAM MMETi)) dnemi balamtr.
- Sizler, insanlar iin seilip karlm iyi bir mmetsiniz. yi
yi emreder, ktle kar kar ve Allah'a inanrsnz.~ (3)
- te bylece sizleri (Peygamberle insanlar arasnda) arac bir
iinnet kldk. nsanlara rnek olasnz ve Peygamber de size rnek
olsun diye._ ( 4)
cam)>

*
**
Fakat bir cemiyette uygulanmadan, yani bir limmet tarafndan
temsil edilmedike slam, fonksiyonunu ylirtemez. nk insanlk
.....,bilhassa iinde yaadmz gnlerde- pratik ispatn yaanan ha
yatta grmedike, mcerret l;ir inan sistemine kulak asmaz. Mlislti
man bir mmetin varl, uzun yzyllardan beri ortada yok kabul
ediliyor.
(1)

en
(3)
(4)

Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Bakara sresi, 30.

Kerim/Zariyat sresi, 56.
Kur'an- Kerim/Al-i imran sresi, 143.
Kur'an- Kerim/Bakara sresi, 143.

i1nkU mslman mrnet ne eskiden sHi.mn yaad~ bir top-

rak pa:rasm ne

birinde slam dzeni uyarn

Mslman mmet yaama
tarzlar, dnce yaplar, grleri, itimai dzenleri, deer kaynak
ve yarglar, btn bunlarn tm slam metoduna dayanan bir insan
topluluudur. Sz konusu vasflar tayan bu mmet, Allah'n eriat
uyannca ynetime yeryznn her yerinde son verildii gnden beri
ortadan kalkmtr.
_
Buna gre, stanun insanla nderlik alamndaki beklenen fonksiyonunu yenibatan gerekletirabilmesi iin, bu mmetin varln
yeniden salamak gerekir. Ne slamn kendisi ve ne de slamn metodu ile ilgisi olmayan mazi kalntlar, kavram kalntlar, grn
kalntlar ve sosya) dzen kalntlar tarafndan rtlen bu ijmmeti,
yeni bir dirilie kavuturmak arttr. slam Alemi ad altnda
byle bir mmetin varolduu sanlmasna ramen, ilk grev budur!
Yeniden dirilie girimekle fnderlik grevini ele geirme arasndaki mesafenin uzak olduunu biliyorum. nk sH'lm mmeti.
varlk ve grn imkanndan uzun yllar boyunca mahrum kalm
tr. Uzun yllar sresince insanln nderliini baka dnce sistemleri, baka milletler, baka dnya grleri ve baka hayat tarzlar
ellerinde tutmutur. Son dnemde Avrupa dehas ilim, ktiltn,
SOsyal dzen> ve maddi retim narnma azmsanamyacak kadar
byk bir birikim meydana getirmitir. Bu birikim, insanl zirvesinde tutan byk bir hazinedir. nsanlk ne bu birikimden ve ne de onu
temsil edenden vazgemek istemez. zellikle slam Alemi diye isimlendirien dnya, sz konusu oyuncaa neredeyse ayr dmeyi d
nemeyecek derecede tutkundur!
Btn bunlara ramen, yeniden dirilie girimekle nderlii ele
geirme arasndaki mesafe ne kadar uzak olursa olsun, slami bir
dirili arttr. slami dirilie girimek, vazgeilmez ilk admdr.

ca

yaam

atalar, gemi alarn

olan bir kavim

deildir.

*
**

Durumu apak bir ekilde grebilmek ve yeniden dirilie gr

irken hangi unsurlan gznnde tutmamz gerektii konusunda yanlgya dmernek iin bu ilmmetin nderlie layk zelliklerini inceden ineeye bilmemiz gerekir.
Bu mmet, u sralarda maddi gelime alannda herkese nnde
boyun eilirecek ve bu adan nderliini dnyaya kabul ettirecek
derecede baskn bir stilnlk sunacak gte deildir. nk Avrupa
dehas, bu alanda kendisini ok gerilerde brakmtr. En az bir ka
yzyl gemedike Avrupa'ya kar maddi stnlk salamak beklenenez.

Buna gre baka bir kabiliyet gerekir.. u medeniyette bulunmayan bir kabiliyet. Bu szlerimiz, maddi gelime alanm ihmal edecetiz demek deildir. Emeklerimizi bu noktaya younlatrmamz gereklidir. inde bulunduUmuz dnemde insanln nderliine geiimizi salayacak bir meziyet olduu iin deil, balbana varoluumuz iin gerejdi olduundan dolay ona ynelmeye mecburuz. Ay-

m zamanda yeryznde halife olmak grevm nsann omuzlarna

ykleyen ve insan varoluunun amacn gerekletirdii iin maddi
alanda gelimeyi, baz artlar altnda Allah'a ibadet sayan slam anlayumn zorunlu bir gerei olarak da maddi gelimeye nem vermeliyiz.
Bu dJ.lruma gre insanla nder olabilmek iin, maddi gelime
nin dmda bir meziyet gerekiyor. Bu meziyet, ftratn ihtiyalar ile
birlikte maddi gelimeleri de karlayabilecek bir bak asnn denetimi altnda insanla dahiyane maddi gelimelerin sonularn koruma imkan salayan bir inan sistemi ile bir metoddan baka
bir ~ey olamaz. Sz konusu inan sistemi ile metod bir toplumda, daha akas bir slam cemaatinde uygulanarak canl bir rnek haline
getirilmelidir.

** ve dzenierin temel kayna' aHayata yn veren prensipierin

sndan gnmzn dnyas (Peygamberimizden nceki devirlerde olduu gibi) bir cahiliye dnemi yayor. yle bir <cahiliye devri ki,
u korkun maddi refah ve stn maddi gelimeler onun ktltin
hafifletmeye yetmiyor.
Bu cahiliyet devri, Allah'n yeryz zerindeki hakimiyetine, ulumyetin en belirgin zellii olan ilahi otoriteye el koyma esasna da
yanr. Bu cahiiye devri, hakimiyeti insanlara dayandrarak onlar birbirinin rabbi durumuna geirmektedir. Fakat bunu, eski cahiliye d
neminin bilinen iptidai ve sade ekli ile yapmyor. GnUmtlz cahili
ye mant bu sapkl hayat hakknda Allah'n metodunu hesaba
katmakszn ve Allah'n izin vermedii konularda kavramlar, deer
hkmleri, prensipler, yasalar, dzenler ve uygulamalar ortaya koyma
hakk iddia ederek yapyor. Allah'n hakimiyetine kar giriilen bu
tecavzden O'nun kullarna kar tecavUz douyor.
Sosyalist dzenlerde insann genellikle horlanmas, kapitalist d
zenlerde sermayenin basks ile fertlerin ve emperyalizmin smrs
altnda o milletierin zulme ma'ruz kalmas, Allah'n hakimiyetine el
koymamn ve O'nun buyruu olan insan haysiyetinin hie saylmasnn
sonucundan baka bir ey deildir.
Bu noktada slamn tutumu, dier btn beeri dzenlerden tamamen ayrlr. nk slami dzenden baka btn dzenlerde u
veya bu ekilde insanlar biribirierine taparlar. Sadece slam temeline dayanan dzende tek Allah'a kulluk ederek, tek Allah'n buyruu
na uyarak ve tek Allah'n huzurunda boyun eerek btn insanlar birilerine tapmaktan, bakasnn klesi olmaktan kurtulurlar.
te yollarn ayrm noktas burasdr. Bu temel prensip ve bu
prensibe dayanacak olan birok derin pratik hayat sonular, ayn zamanda insanla sunabileceimiz yeni bir kavram, temel bir dnya
grdr. Bu prensip insanln mahrum olduu bir hazinedir. nk O Bat uygarlnn ve dousu ile bats ile Avrupa dehasmn bir
rn

deildir.

Bizler, hi phesiz insanln tanmad ve

yepyeni ve mkemmel bir deerin sahibiyiz.
6

uretemeyecei

Fakat bu yepyeni deer, daha nce belirttiimiz gibi, mutlaka

pratik hayatta rneklendirilmelidir. Bunu bir mmetin yaamas art
tr. Bu zaruret de mslmanlarn yaaya geldii topraklar zerinde bir
yeniden dirili hamlesine girimeyi gerektirir. te uzak veya yakn
bir zamanda insanln nderliini ele geirmek, bu yeniden diriliin
arkasndan gelecektir.
slami yeniden dirili hamlesi nasl balar?
Bu hamleyi balatmaya kesinlikle karar vermi, bu yola koyu}.
mu olanlarn, yeryznn her kesine reklenmi olan cahiliy_e
akmna kar gs gerecek ve bu yolculuk esnasnda evresini kuatm olan cahiliys glerine kar bir yandan belirli bir mesafeyi
muhafaza ederken, te yandan bu glerle yine belirli bir mlinasebet
halinde olmay ihmal etmeyen bir nc cemaat tekil etmeleri gerekir.
Byle bir azimle yola koyulacak olan sz konusu nc gruba icra
edecei fonksiyonun tabiatn, grevinin iyzn, hedefinin bekledii
ni, uzun yolculuunun harekat noktasm ve yeryznn her kesine
kk salm olan cahiliye akmna kar taknd tavr gsterecek olan
bir takm yol iaretleri gerekir.
Bu nc grup, insanlarla hangi noktalarda buluup hangi noktalarda ayrlacak? Gerek kendi hususiyetleri ve gerekse evresini ku,atan cahiliye akmnn zellikleri nelerdir? Cahiliye akmmn taraftarianna slam dili ile nasl seslenecek ve onlan hangi konularda muhatap tutacaktr? Ayrca bu grup, btn bu konularda, hangi kaynaktan ve nasl bilgi edineceini de bilmelidir.
Sz konusu yol iaretleri, bu inan sistninin temel kayna olan
Kur'ana, onun ana prensiplerine ve bir zamanlar Allah'n yeryz
Uzerintieki muradmn gereklemesine vasta olarak tarihin akn
yenibatan O'nun buyurduu yne doru eviren sekin ve tertemiz
vicda.iarda Kur'ann meydana getirdii gr alanna dayanmaldr.
ite yoldaki iaretleri sabrsz bir arzu ile beklenen bu nc
grup iin yazdm. Bu kitabn drt blm, uygun ilave ve karna
lar yaplarak fi ziHU-il Kur'an adl eserimden alnmtr. (1)
tGiri)) blm dnda kalan sekiz blm de Kur'an- Kerim'de
beliren ilahi metodla ilgili aralksz incelemelerimin zerimdeki izlenimleri uyarnca eitli zamanlarda kaleme alnmtr.
Bu blmleri bir araya getiren ortak zellik, her yolun nirengi
noktalarn tekil eden iaretlerde olduu gibi, yoldaki iaretler olmalardr. Bu kitab, Allah beni bu yolun belirleyici iaretlerine hidayet ettike arkasnn gelmesini umduum bir veya bir ka derlemenin
ilk kitabdr (2)
Hi phesiz, baar Allah'n yardm iledir.
{<Kur'an Metodunun zelliil>, slamn Bak As ve KUl(<Allah Yolunda Cihadl>, ({Mslman Cemiyetin Douu ve zel-'

(1)
l.r,

likleri)).
(2)
Yoldaki iaretler'in ikinci cildi Hicret Yaynlan tarafn
dan stn bir tercmeyle nerolunmutur.

RNEK BR KUR'AN NESL

Btn sHim mcahitlerinin her yerde ve her zaman zerinde
durmalan gerekli olan tarihi bir gerek var. Hem de uzun uzun ze..
rinde durulmaldr. nk gerek davet tislfbunda ve gerekse davet
giriiminde bu gerein kesin bir etkisi vardr.
Bu dava slam ve insanlk tarihi boyunca rnek olan bir nesli,
sahabiler (Allah onlardan raz olsun) nesiini ortaya kannt. Fakat byle rnek bir nesil bir daha ortaya kmad. Geri Tarih boyunca bu nesli rnek edinen fertler grlegelmitir. Fakat bu davann ilk dneminde olduu kadar ok sayda rnek insann bir araya
geldii hi grlmemitir.

Bu durum, srnn zebilmek iin zerinde uzun zaman durmamz gereken apak, yaanm bir gerektir.
Bu davann Kur'an nmzdedir. Peygamber'in (S.A.V.) hadisleri, pratik klavuzluu, tutumu, bunlann hepsi, tarihte bir daha benzeri grlmemi olan o ilk dnem nesli gibi ntimiizdedir.
nmzde, aramzda olmayan tek unsur Peygamber'imizin ah
sdr. Acaba sr bu noktada mdr?
Bu davetin yrtlmesi ve etkili sonular elde edebilmesi n
Peyganber'imizin (S.A.V.) ahsnn varl kesin bir zaruret olsayd,
Allah bu daveti insanln tmne amil klmaz, Onu, sonuncu ilahi
mesaj niteliine kavuturup yeryz durduka btn insanl~ ak
betini ona havale etmezdi.
Tersine Ulu Allah zikri (Kur'an) korumay Uzerine alarak bu
davetin Peygamber'imizden sonra da devam edebileceini, verimli sonular alabileceini bildii iin O'nu, Peygamber oluundan yirmi
sene sonra nezdine ald halde bu dini O'ndan sonra da Kyamet gtinilne kadar baki klmtr. O halde baanszlmz Peygamber'ini
zin (S.A.V.) ahsnn aramzda olmayyla aklayamayz.

*
**
O halde baka bir sebep aramalyz. Sz konusu ilk dnem nesIini besleyen kayna aratrmalyz, belki burada bir deiiklik vardr. Onlarn yetimelerini salayan metodu inceleyelim, belki de farkllk buradadr.

Bu nesli besleyen birinci kaynak sadece Kur'an idi. Peygamber'imizin (S.A.V.) hadisleri ile klavuzluu bu ilk kaynain sadece bir eseri olarak belirmiti. Nitekim Peygamber'inizin (S.A.V.) ahlak hak

knda sorulan bir soruyu Hz. Aye (R. Anha) O'nun ahlak! Kur'ann
kendisi idi diye cevaplandrmtr. (1)
Buna gre, Kur'an, o neslin tek beslenme, davran ve yetime
kayna idi. Bunun byle olmas, o gnn insanlnn, l).ltre, ilne,.
yazl eseriere ve bilimsel aratrmalara sahip olmamasndan dolay
degildi. Asla!.
O dnem insanlarnn elinde hala bile bazan dorudan doruya,
baz alanlarda da dolayl olarak Avrupa'nn yaama tarzna yn veren
Roma uygarl ile bu uygarl meydana getiren kltr, kitaplar ve
yasalar vard. Yine o dnemde eski Yunan medeniyetinin kalntlar,
bu medeniyetin mant, felsefesi ve sanat vard ki, bunlar bugn
bile Bat dncesinin kayna olmak vasfn devam ettirmektedirler.
Ayrca eski ran uygarl, O'nun sanat, iiri, mitolojisi, inan
sistemi ve hikmet manzumeleri vard. Yahudilik ve hristiyanlk Arap
yanmadasnn kalbinde yaarken eski Roma ve eski ran uygarlklar
yarmaday kuzeyden ve gneyden sarm bulunuyorlard.
Demek ki, o nesli, teekkl dneminde sadece Allah'n kitabna
balayan faktr, dnya apnda bir uygarlk veya kltr kaynandan
mahrum olmalan deildi. Onlarn bu tutum- bile bile verilmi bir
karara ve belirli bir amaca ynelmi bir metoda dayanyordu.
Bylesine uurlu bir kararn varln Hz. mer'in elinde Tavrat'n sayfalarndan birini grnce Peygamber'imizin (S.A.V.) fkelenere~ ... Allah'a yemin ederim ki, eer Musa sa olup aranzda bulunsa, onun iin tek meru tutum, bana uymak olacakt diye buyurmas gstermektedir. (2)
O halde Peygamber'inizin (S.A.V.) bu davram, sz konusu nesli
ilk teekkl dneminde sadece Kur'andan beslenmeye yneltmek maksadna dayanyordu. Ancak qu ekilde o neslin vicdanlar srf Kur'ana
sarlabilir ve srf onun izdii yola koyulmalar salanabilirdi. Hz.
mer'i baka bir kaynaktan beslenmeye kalkr grnce Peygamber'imizin (S.A.V.) fkelenmesi bu yzdendi.
Peygamber'imiz (S.A.V.) kalbi, akl, bak as, uuru ve teek
kl Kur'an- Kerim'de beliren ilahi metodun dnda kalan her trl
yabanc tesirden arndrlm bir nesil meydana getirmek istiyordu.
Buna gre, o nesil sadece o biricik kaynaktan beslendii iin tarihteki o esiz rol almt. Sonra ne oldu Kaynaklar biribirine kart. Daha sonra gelen nesillerin beslenme kaynaklarna eski Yunan
felsefesi ve mant, ran mitolojisi ile bu mitolojilerin yanstt dnya gr, Yahudi hurafeleri ile hristiyan putlar ve bunlara benzer
eski kltr ve uygarlk tortular kartrld. Bu yabanc unsurlarn
tm, fkha ve fkh usulne olduu gibi Kur'an tefsiri ile ilm-i Kelam'a da bulatrld. Arkadan gelen nesiller, bir biri pei sra sz
konusu bulan~k kaynaktan beslenerek yetitiler. Byle olunca da o
ilk neslin benzeri bir daha grlmedi.

Nesei.
(2) Hafz, Ebu Yala'dan, o da Hammad'dan, o da
da Cabir'den rivayet etmitir.
(1)

abi'den,

o
9

Hi phesiz, o ilk rnek nesil ile daha sonra gelen tm nesiller

arasnda beliren bariz farklln temel faktr, ana kaynakta ortaya
kan karklk ve bulanklktr ..

*
**
Beslenme kaynann zellii konusunda beliren ayrln dn
da bir baka temel faktr daha vardr.
O da sz konusu rnek neslinkinden farkl olan kaynaktan yararlanma metodudur.
lk dnemin rnek nesli .Kur'ana kltr gelitirme, bilgi edinme, haz duyup tatmin olma gibi maksatlarla yanamazlard. Onlarn
hi birisi, srf kltrl olmak iin, kltr hazinesini gelitirmek veya
ilmi ve fkhi konularda daarcklarn iirmek iin Kur'an ele almazlard. Onlar gerek kendileri ve gerekse iinde yaadklan cemi:net hakknda ve bu cemiyet iinde uygulanacak olan hayat tarznn
nasl olmas gerektii hakknda Allah'n emrini renmek zere
Kur'an ele alrlard. Sz konusu emri de, sava alannda ald ugnlk emri derhal uygulayan bir ordu gibi, duyar duymaz tatbik zere alrlard.
Bu yzden onlarn hi biri herhangi bir toplantda bildirilenden
dolla uzun ve teferruatl emir ve talimat istemezlerdi. nk herkes
byle bir tutumun omuzlarna binen sorumluluk ve ykmltllkleri
arttracann farknda idi. bn-i Mes'ud tarafndan rivayet edilen bir
hadiste grlecei zere herkes renip uygulamak zere on 'ayetle
yetlnirdi. (1)
Bu uur, uygulamak zere renme uurudur. Yine bu metod
srf nlerine aratrma, inceleme ve bilgi edinme gibi amalarla Kur'ana ynelenlerin edinemeyecei derecede geni manevi haz ve ma'rifet
ufuklan ayordu. Ayrca bu metod sayesinde uygulama da kolaylk
buluyor, ykilmllklerin arl dyor. Kur'an, kiilikleri tarafn
dan sindirilerek pratik bir metodla vicdanlar ve hayataryla kayna
yordu. te yandan da bu metod uyannca hayatn seyir izgisini dei
tirecek olaylara ve sonulara yolaan, zihinlerin ve sayfalarn iinde
mahpus kalmayan hareketli bir eitim sistemi ortaya kyordu.
Hi phesiz, Kur'an, hazinelerini ona ancak bu uurla ynelenIere aar, yani uy_gulamaya dnk bir bilgi edinme uuru ile ynelenlere.
nk o, akl tatmin eden bir kitap veya edebiyat ve sanat eseri
ya da hikaye ve tarih ese'ri olsun diye inmemitir .Her ne kadar bu
saydklanmzn tmn ieriyorsa da o bir yaama metodu, katksz
bir ilahi hayat klavuzu olmak zere indirilmitir. Ulu Allah Kur'an
ardarda blmler halinde gndererek onlara bu metod uyarnca muamele etmitir. Nitekim O, yle buyuruyor:
(1)

tedir.
10

Bu hadisi bn-i Kesir, tefsirinin giri blmnde zikretmek-

...Ve Kur'an, onu zaman aralklan ile ve zerinde dura dura

diye para para indirdik.(l)
Bu Kur'an, toptan bir kerede deil, dnce ve gr alarnda
ki devaml gelime uyarnca, hayat ve cemiyette beliren srekli gelimeler uyarnca, deien ihtiyalara gre, mslman cemaatin gndem.: hayat srasnda karlat pratik problemler uyarnca inmitir.
Belirli bir olay veya durum hakknda inen herhangi bir ayet ve
ya ayetler mecmuas, ilk mslmanlara sz konusu olay hakkndaki
duygu, dnce ve gr alarn anlatr, o durumda nasl davranacaklann belirtir. Debilecekleri dnce ve davran yanlglarn
dzeltir, her eyden nce kalbierini Rabbierine balar ve O'nun kainata yn veren sfatarn onlara tantrd. Bylece onlar da yce k
lavuzluun destei ile birlikte, Allah'n gzetimi altnda ve sonsuz
kudretin koruyuculuu altnda yaadklarn hissederek salam ilil.hi
metod uyarnca gndelik hayatlarn huzur iinde geirirlerdi.
Kur'an uygulama ve yaamaa dnk bir anlayla renmek,
ilk rnek neslin tutumu olmasna ramen inceleme ve manevi haz kazanma amac ile Kur'ana ynelmek sonradan gelen nesillerin eitim
metodu olmutur. Hi phesiz belirttiimiz bu ikinci faktr, ilk mslman nesil ile dier btn nesiller arasndaki farklln temel sebeplerindendir.
-

okuyasn

*
**
Bu arada zerinde durulup belirtilmesi gereken bir nc faktr
daha

vardr.

kii, giri kapsnn eiinde cahiliye dnemindeki gemiinin tmnden syrlmann uuru iinde olurdu. Adam
tslmn'a girdii anda cahiliye devrinde yaad hayattan her yn ile
baka olan yeni bir hayat dnemine baladnn iyice farknda idi.
Cahiliye dnemindeki btn tutum ve davranlar karsnda kukulu,
ikii.yeti, ekingen bir tavr takmr, btn o davran ve tutumlan
slam ile badamaz birer kirli amar gz ile grrd.
slamn yeni hidayetine, bu duygu iinde kavuurdu. Nefsinin ar.usuna bir daha yenilince, eski bir alkanl yeni batan onu kendine ekince, slamn omuzlarna bindirdii ykmllklerden her
hangi birini yerine getiremeyince derhal gnah ve kusurunun farkna
varr uzerine bulasan ktlkten arnmas gerektiini vicdannn derinliklerinde duyar 've yeni batan Kurann klavuzluu uyarnca yaa

O zaman islama giren

rnaa g:iriirdi.

Demek ki, mslmann cahiliye dnemindeki gemii ile slam'a

girdikten sonraki hayat arasnda uur alannda gerekleen kesin bir
kopukluk vard. Bundan cahiliye cemiyetindeki ilikilerinden ve kendisini kuatan sosyal ilikilerde de beliren kesin bir uzaklama ortaya
<.;kyordu. nk o cahiliye ortamndan kesinlikle aynlarak yine ayn
ltcsinlikle slam ortamna katlmt. Baz mrikler ile ticari al(1)

Kur'an- Kerim/sra

sresi, 106.
ll

verii ve gndelik hayat boyunca baz ilikileri olsa bile, uur alannda
gerekleen kopukluk ve ayrlk baka, gndelik basit ilikiler baka
bir ey idi.

Bunun yannda irke dayal inan sisteminden arnp tevhide dainan sistemini benimserneden doan, varlk ve hayat hakknda
cahiliye anlayndan syrlp slamn getirdii gr kabu1 etmeden
dolay meydana gelen, yeni bir ynetim altndaki yepyeni bir islam
cemiyetine katlarak bu yeni cemiyet ve ynetimin salad yetki, grev ve ballklardan ileri gelen bir, cahiliye ortamndan, onun gelenek,
kavram, alkanlk ve ilikilerinden syrlma olay vard.
Bu nokta bir yol aynmyd. Yeni yolda ilerlemenin balangc idi.
ca.hiliye dnemi cemiyetinin yrrlkte tuttuu tm geleneklerin, ora..
da stn saylan btn kavram ve deer hkmlerinin basklanndan
synlmann salad hafiflik iinde adm atlan umut dolu bir yrytti bu. Mslmann karlat ikence ve fitnelerden baka bir
sknt yoktu. Ne var ki, onlar da artk bitmi, sona ermiti. Cahiliye
anlayndaki basknn, cahiliye cemiyetinde yrrlkte olan gelenek
lern geri gelmesine imkan yoktu.
Biz de bu gn, slamdan nceki cahiliyenin tpks, hatta belki
de daha koyusu iindeyiz. evremizdeki her ey cahiliye damgasm tayor. insanlarn bak alar ile inanlar, alkanlk ve gelenekleri,
kltr kaynaklar, sanat ve edebiyatlar, yasa ve hukuklan... Hatta
islam kltr, slam kayna, slam dncesi ve slam gr olarak saydmz deerlerin ou bile cahiliye rndr! Bu yzden s
Iami deerler vicdammzda tutunamyor, kafalanmzda bir islam bak as belirmiyor, slamn ilk dneminde yetien o neslin bir benzeri gibi yeteri sayda bir gurup aramzda meydana kmyor.
Buna gre slami hareket metodu uyarnca girieceimiz eitim
ve oluturma dnemi boyunca iinde yaadmz ve dayandmz tm
cahiliye etkilerinden syrlmamz gerekir. lk mslmanlarn dayand an kaynaa dnmemiz gerekir. ine yabanc hi bir unsurun ka
rmad ve hi bir ekilde bu1anmad kesinlikle belli olan o kaynaa. Ona dneceiz, ~erek varlklarn tm, gerek insan varlnn
iyz ve gerekse bu iki varlk blm ile mutalt varlk olan Allah
arasndaki her eit ilikiyi ona dayandrmak iin. Hayatla ilgili griJlerimizi, deer hkmlerimizi ahlak esaslarmz, ynetim, politika,
ekonomi ve hayata yn veren dier kesimler hakkndaki grlerimizi
oradan edineceiz.
Oraya bavururken inceleme ve manevi haz kazanma endiesi ile,
uygulama ve eyleme dnk bir idrak uuru ile ba vurmalyz. Varolabilmek iin nasl olmamz gerektiini renmek iin o kaynaa ba
vurmalyz. Bu yolda ilerlerken Kur'anda san'at asndan gzellie,
etkin ifadeli hikayelere, kyamet grntlerine, insan vicdan ile dolaysz ekilde badaan bir manta ve manevi haz elde etmek isteyen
ilmi aratrmaclarn arad dier unsurlara rastlayacaz.
Fa.kat biz btn bunlarla, onlar asl hedef edinmeksizin karla
acaz. Bizim asl ama.cmz Kur'an bizden neler yapmamz istiyor,
yal

12

bir k8.inat gr edinmemizi istiyor, Allalu nasl dn

istiyor, hayattaki ahlilkmzn, tutumumuzun ve pratik cemiyet dzenimizin nasl olmasn istiyor sorulanna cevap bulmaktr.
Sonra da cahiliye cemiyetinin vicdanlanmzn derinliklerine sinen
basklanndan, dnya grlerinden, geleneklerinden ve bamllndan
synlmalyz. Bizim amacmz bu cahiliye cemiyetinin pratii ile uzla
inak veya onun egemenliini onaylamak deildir. O bu vasfta iken,
cahiliye vasfn korurken onunla uzlamamz mmkn deildir. Bizim
amacunz, daha sonra bu cemiyeti deitirebilmek iin nce kendi kendimizi deitirmektir.
lk grevimi:.;, slam metod ve bak as ile temelden elien ve
lahi metod uyarnca yaamaktan zorla ve bask ile bizleri alakoyan
ca.biliye cemiyetinin pratiini kknden deitirmektir.
Bu yolda atacamz ilk adm, kendimizi bu cahiliye cemiyetinin,
onun deer ve gr alannn zerine karmak, dnda tutmaktr.
Yolumuz boyunca onunla bulumak gayesi ile deer hkmlerimizden
ve bak alarmzdan, az ya da ok, sapmamaktr. Biz ve onlar ayr
yollann yolcusuyuz. Ona bir adm bile uyduumuz zaman metodumuzun tmn ve yolumuzu kaybederiz.
Bu uurda sknt ve meakkatle karlaacaz. Bu tutum bize,
a~r fedakarlklar ykleyecek. Fakat lahi metodun yeryznde kkle
mesine vesile olan cahiliyenin hayat metodunu ortadan kaldrmak iin
Allahn desteine mazhar olan o ilk neslin yolundan gitmek istiyorsak, baka bir alternatifimiz, tercih edeceimiz baka bir yol yoktur.
Bunun yannda, her zaman metodumuzun zelliini, durumumu
zun zellii, o rnek ve esiz nesil gibi cahiliyeden synlabilmek iin
tutmamz gereken yolun zelliini iyi kavramak ok yararunza oa.
bizden

nasl

menizi

caktr.

13

KUR'AN METODUNUN ZELLG (1)

Kur' ann Mekkede inen ksm, Peygamber'imize ( S.A.S.) tam on

yl boyunca tek bir davadan bahsetti. Deimeyen tek bir dfvadan.
Fakat tamamen tekrardan uzak olarak. nk Kur'an slbu, her seferinde o davay ilk defa szkonusu ediyormu gibi onu yeni bir ifade
tarz iinde takdim etti.
Kur'ann Mekke'de inen ksmnda bu dinin balca davas, en byk davas, temel davas olan inan ile ilgilendi. Bu davann temelinde ulhiyet, kulluk ve bu ikisi arasndaki iliki yatyordu.
Kur'an bu gerekle insana sesleniyordu. nsan olma nitelii ilc.
O zamann Arap insan ile btn dnemlerin Arap insan bu adan
eittir. O zamann ve btitn dnemlerin Arap insan ile dier insanlar
arasnda fark olmad gibi.
nk o dava <dnsann deimez davasdr. nk dava, onun
bu varlk iindeki mevcdiyeti ve akbeti meselesi dir .. Onun bu varlk
ve u canllar ile olan ilikisi davasdr. Onun bu varln yaratJCs
ve u canllarn yaratcs ile olan ilikisi davasdr. O deimez bir
davadr. nk o varoluun ve insann davasdr.
Kur'ann Mekkede inen ksm insana kendi varl ile evresindeki
varlk btnnn srnn ayordu. Ona kim olduunu, nereden geldiini, niin geldiini, sonunda nereye varacan, onu yokluk v~ mechlden kimin getirdiini, kimin geri gtreceini, vard yerde ak
betinin ne olacan anlatyordu.
Yine ona gzleri ile grd ve dier duyu organlar ile alglad
bu varlk yeknunun ne olduunu, bu varln tesinde dikkatli bak
larla tarad halde gremedii bir gayb aleminin bulunduunu, esrarla dolu olan bu varlk alemini kimin yarattn ,onu kimin planlad
n, kimin yokettiini, grp durduu gibi onu kimin yenileyip deitirdiini bildiriyordu. Bunun yannda ona u varlk yeknunun yaratcsna ve bizzat varlklara kar nasl davranacan, ayrca kullarn dier kullara kar nasl bir tavr taknmalar gerektiini akl-
yordu.
Bu mes'ele insan varlnn dayand en byk dava idi. Hangi
dnem ve a olursa olsun, bu mesele insan varlnn dayana ve
gerekesi olan en byk mesele olmakta devam edecektir.
()
Bu blm Fi Zirni-il Kuran n yazar tarafndan En'am sfi.
resini anlatan yedinci cUz'Unden baz ilaveler ile alnmtr.

14

te bu minval zere tam onalt yl bu byk davann, onun dayanan meydana getiren
yatnda onun tesinde hi

gereke ve aklamalardan baka insan habir eyin bulunmad davann anlatnu ile

geti.
Kur'ann Mekkede inen ksm, Ulu Allah bu konunun gerektii
lde akla kavutuunu bilineeye kadar, Allah'n bu dini kkle
tirmesini tasdik ettii, bu dine rnek tekil eden pratik bir dzen kurma grevini omuzlanna ykledii o sekin insan grubunun kalbierinde salam ve sarslmaz bir biimde yerletiini grneeye kadar bu
temel davay ap bu davann dayanaca hayat dzeni ile ilgili bilgilere girimemitir.
Allahn dinine-ve bu dini pratik hayatta temsil edecek bir dzen
kurmaya aranlar herkesten ok bu byk gerek zerinde uzun
uzun durup dnmelidirler. Kur'ann Mekkede inen blmnn on
yl bo~nca bu inan sistemini aklamak konusu zerinde younla
mas. Oyle ki, onun dayand dzenin detaylarna ve bu inanc benimseyen mslman bir cemiyette yrrlkte tutulacak olan hukuk sistemine hi deinmeden srf bu konu ile ilgilenmesi gerei.
Allahn hikmeti, P,eygamber'imizin grevlendiriliinin ilk gnlerinden itibaren davet amac olarak ilk konunun inan konusu olmasn
ve Peygamber'imizin (S.A.S.) ilk admn Allah'dan baka ilah olmar
djpna> ehadet etmeye ararak atmasn ve insanlara gerek Rablerini tantarak O'nun dnda hi bir eye tapmamalarn bildirerek yoluna devam etmesini dilemitir.
Bu tutumun, grne gre ve ksr insan aklnn idraki asn
dan Araplarn kalbine ulamas kolay olmamtr! Oysa ki, gerek
liil kelimesinin ve gerekse la ilahe illeilah (Allahdan baka iliih
yoktur) cmlesinin manasn kendi lgatiarndan biliyorlard. ((uu
hiyet> kavramnn yce hakimiyet demek olduunu biliyorlard. Uluhiyeti teklie kavuturup bu konuda Allahn ortakszlna inanmann
hakimiyet yetkisini kahinlerin, kabile reislerinin, emir ve hlikn:darn
olinden alarak, bir btn halinde, Allaha teslim etmek demek olduu
nu biliyorlard. Yani gnller zerindeki hakimiyeti, dini trenler ile
ligili hakimiyeti, hayatn pratik ynleri ile ilgili olan hakimiyeti, malla,
hukuk sistemi ile, ruhlarla, bedenlerle ilgili olan hakimiyet dilimlerini blnmez bir btn halinde olarak.
L3. ilahe illellah>> elimlesinin uluhiyet kavramnn tad en
llnemli zellie haksz yere el koyan yeryz kaynakl otoriteye kar
hlr ba kaldrma olduunu, bu haksz elkoymaya dayanan her eit
oldu - bittiye kar ba kaldrmak olduunu, Allahn izni olmakszn
kondilerince uydurulan yasalar uyarnca cemiyeti yneten otorite
mihraklarna kar kmak demek olduunu Araplar biliyorlard. Dillurinin inceliklerine vakf olduklan iin la ilahe illellah cmlesinin
!Ir. manasn iyi bilen insanlar olarak Araplarn bu arnn, kendi durumlan asndan, balarndaki reisler ve otorite temsilcileri asn
lm ne demek olduunun farknda olmadklar dnlemez. Bu a
rya -ya da ba kaldrmaya- bilindii ekilde sert tepki gstererek

ona

kar

herkesin

bildii

biimde kesin bir lm. kalm savana

konuyu bala
davetin bunca
balamasn gerekli grmtr?

girimeleri bu yzdendi. islama davet hareketi niye bu

ma noktas olarak semitir? lahi hikmet, neden bu
skntya katanarak

*
**
Peygamberimiz (S.A.S.) bu din ile gnderildii zaman en verimli
ve zengin Arap yreleri Araplarn elinde deildi, baka milletierin
elindeydi. Kuzeyde am yresinin tm Bizanslllann ynetimi altn
.dayd, buralar Bizansllar tarafndan tayin edilen _Arap valiler idare
ederdi. Yemen yresinin tm Perslerin ynetimi altndayd, buralarn da Persler tarafndan grevlendirilen Arap valiler idare ederdi.
Araplarn elinde sadece Hicaz, Thame, N ecd ile teye- beriye serpilmi baz yeil vahalarn dnda hi bir verimli yeri olmayan kupkuru
ller vard.
Denebilir ki, Peygamber olmadan nce Kurey kabilesinin ileri
gelenleri tarafndan hakem tayin edilen ve Allah Resl olarak grevlendiriliinden onbe yl nce verdii hkm honutlukla karlanan
gtivenilir ve doru lakabl, Kurey kabilesinin en soylu oyma
Haimoullarnn bir koluna mensup olan Hz. Muhammed (S.A.V.):
Hi phesiz, i ayaklanmalarla didimelerin yiyip bitirdii Arap kabilelerini biraraya getirmeyi amalayan bir Arap kavmiyetilii uuru
uyandrabilir, bu kabileleri kavmiyeti pir hedefe yneiterek gneyde
Pers ve kuzeyde Bizans imparatorluklar tarafndan smrge olarak
el konan topraklarn kurtarabilirdi. Bundan sonra da Araplk ve
Arap kavmiyetilii bayran dalgalandrarak Arap yanmadasnn
tm zerinde rka dayal bir birlik kurabilirdi.
Sylenebilir ki, Peygamber'imiz (S.A.S.) byle bir ar ile ortaya ksa, on yl boyunca yannada yetkililerinin keyfi arzularna
kar direnerek sknt ekecei yerde, her yreden tm Araplar a
rsna koarlard.

Yine ileri srlebilir ki, btn Araplar arsna uyarak O'nu

ynetim ve nderlik mevkiine geirince, her trl devlet yetkisini
elinde toplaynca prestijinin doruk noktasndayken, btn bu imkanlar, tevhid inancm yerletirme urunda kullanmas ok daha kolay
olurdu, insanlar nce beeri hakimiyeti altna aldktan sonra onlara
-Rabblerinin egemenliinde kul olmay daha rahat benimsetebilirdi.
Fakat hereyi bilen Ulu Allah, elisini bu yne yneltmedi. O'nu
la ilahe illellah diye haykrarak ortaya kmaya, bylece hem kendisini hem de arsna inanan bir avu aznl trl skntlara katlannaa yneltti!
Niin? Hi phesiz, Ulu Allah Elisini ve yanndaki mrninleri
skntya sokmak istemez.
Tersine kavmiyet ars ile ortaya kmann yararl bir yol olmadn Ulu Allah bildii iin elisini byle ynlendirdi. Topra
Bizansl zorbann (taut'un) veya Persli zorbann elinden kurtarp Arap
bir zorbann eline vermek kar yol deildi. nk zorbann her eidi

16

:~orba

icli. Toprak Allahnd ve Allah iin kurtarlmas gerekirdi. zerinde <la ilahe illellah sanca dalgalanmadka hi bir toprak paras Allah iin kurtanm olmazd.
nsanlar u toprak paras zerinde hkm sren Bizans veya
Roma zorbasndan kurtarp Arap bir zorbaya teslim etmek kar yol
deildi. Zorbann her eidi zorbadr nk. nsanlar sadece Allahn
kullar idiler. La ilahe illellah sanca dalgalandrlmadka insanlar
srf Allahn kul:rari"oamazlard. rfan sahibi her Arabn anlad btlin lugat manalar ile La ilahe illellah sancan. Yani, hakimiyet
srf Allaha mahsustur. Allah'dan gelenin dnda hi bir eriii't. hi bir
hukuk dzeni yoktur. Hi kimse dier bir kimse zerinde egemenlik
kurmaya yetkili deildir. nk hakimiyet yetkisi tm ile Allah'a
nahsustur. nk slamn insanlar hesabna kabul ettii milliyet,
Arab Bizansly, ranly, dier btn milliyet ve renkle!'deki insanlan Allah'n sanca1 altnda eitletiren inan milliyetilii idi.
te kar yol buydu.

*
**

Peygamber'imiz (S.A.S.) bu dinle gnderildii zaman Arap topLumu adalet ve servet dalm asndan alabildiince kt bir durumda idi. ok ufak bir aznlk, gelir kaynaklar ile ticareti elinde
tutuyor, faize dayal ilemler yolu ile ticJ2:ret ve gelir kaynaklarn katnerli bir biimde artryordu. Geride kalan ezici ounluk ise alk
ve sefaletten baka hi bir eye sahip deildi. Servet sahipleri, ayn
zamanda, eref ve itibarn da sahipleri idiler. Byk ounluk ise gelir kayna ile itibar birlikte yitirmilerdil
Peygamber'imizin (S.A.S.) bu dini sosyalist bir bayrak diye dal1-\'lllandrarak varlkl zmreye kar sava aabilecei, onu yerlemi
lllzeni deitirmeyi gaye edinen bir ar olarak ifade edip zenginlerin maln yoksullara geri alabilecei yolunun daha messir bir i>Um olduu ileri srlebilir!
Denebilir ki, eer Peygamber'imiz (S.A.S.) o gn byle bir ar
llo ortaya ksayd, bir yanda varlk, itibar ve mevkiine dayanarak
Ii iyice aztanara kar kan yeni arnn yanndaki ezici ounluk,
1H.r tarafta da sz konusu dnyalklan ellerinde bulunduranlardan
Ilmret iki cephe ile karlard. Bylece sekin bir cemaatin dnda
.( plumun tm, la ilahe illellah sancann karsna tek cephe
niinde dikilmezdi.
Yine ileri srlebilir ki, Peygamber'imiz (S.A.S.) ezici ounlu
~m taraftarln alayp onlarn bana geerek bu kuvvetle aznl
yonip liderliiili pekitirdikten sonra kazand otorite ve gc grevi
l.r Tevhid inancn yerletirmek iin kullanarak banda beeri oto
rltcsine boyun edirdii insanlara Allah'n egemenliini haydi haydi
1orimsetebilirdi.

Fakat Ulu Allah O'na byle bir yol gstermedi.

nk Yce Allah, bunun kar yol olmadn biliyordu. nk
lt.inai adaletin her eyi Allaha dayandran, Allahn emrettii, herkesi
gllzet:en adaletli blmn gnll olarak ve honut!ukla benimseyenin
17

kkl bir inan kavramndan kaynaklanmas gerektiini Ulu Allah biliyordu. Byle olunca alann da, daha nceki mlkne el konann da
kalbine Allah buyruuna dayal bir dzene uyduu fikri yerleecek, her
iki taraf da bu konuda Allah'a uyarak dnya ve ahirette iyilik ve mklfat kazanacan umacakt. Bylelikle baz kalbler ihtirasla, dier
bazlar kinle dolmayacak. Her konuda klca, sopaya, korkutmaya,
yldrmaya ba vurmak zorunluu domayacak, ve la ilahe illellah
d temellere dayanan dzenlerde grld gibi manevi sarsntlar
meydana gelmeyecekti.

*
**

Peygamber'imizin (S.A.S.) grevrendirildii gnlerde, bedevilie

dayal saf fazilet unsurlarnn varlna ramen, Arap yarmadasndaki
ahlak seviyesi bir ok bakmlal'dan alabildiine dkt. Karl.k.1 zulm ve hakszlk, cemiyette salgn bir haldeydi. Hakim air Zbeyr
ibni Ebi Sulma, bu durumu yle anlatr:
evresini silah ile korumayan kimse,
Yklr, bakalarna zulmetmeyen kimse zulme urar
Cahiliye dneminin u halk deyii de bu gerei dile getirir: Zalim olsun, mazlum olsun, kardeine yardm et.
ki ve kumar szkonusu tahakkme dayanan szkonusu cemiyetin balca gelenek ve iftihar vesilelerinin bandadr. Cahiliye iirinin
tm bu zellii belirtir. Nitekim Tarafa ibni Abd bu konuda yle
der:
Delikanllk hayatnn zelliklerinden olan (u) ey olmasayd,
Ecdadn hakk iin, ziyaretilerimin (hayatmdan mit kesip) ne
zaman kalktklarna hi aldr etmezdim.
Onlarn biri, imede tannm ayyalar geride bra;knamdr.
Kehribar renkli arab ki, iine su kartnlnca kprverir.
ki imem ve ondan Iezzet bulmam,
Fakir - zengin, soylu - baldrplak herkese har vurup harman
savurarak vernem airetimin tmnn evremde de drt dnp,
Katran yaldzl deve gibi seilip tek kalma kadar devam eder.
eitli klkiara brnen ak - saklk da o cemiyetin zelliklerindendir. Bu adan o gnk cemiyetin durumu, Eski -yeni btn cahiliye cemiyetlerinin ayns idi. Nitekim Hz. Aye (R. Anha) yle rivayet eder:
- Cahiliye devrinde drt trl nikah vard: Onlardan biri bugnk nikaht. Adam birinin evlatlna veya kzna talip olurdu. Kar
taraf raz olunca adam da o kz veya evlathkla evlenirdi. Bir baka
evlenme ekline gre adam karsnn aybann bitiminde ona: filan
kiiye var ve ondan dl edin derdi. Kadn dedii gibi yapnca, o kimseden gebe kald anlalncaya kadar kocas ona yanamazd. Kad
nn gebe kald anlalnca, adam isterse kars ile yatp kalkabilirdi.
Adam, ocuun nesebi karnasn diye byle davranrd. Bu evlenmeye, dl edinme evlenmesi denirdi.
Dier bir nikah ekli de yle idi: Says ondan az olan bir gurup
erkek biraraya gelerek bir kadnn yanna girerler ve hepsi onunla
18

l:alrlard. Kadn,

gebe

kalp ocuunu dourunca,

o erkeklere haber

llla.rd. Erkeklerin hi biri gelmezlik edemezdi. Hepsi yanna gelince

kadn onlara yaptmz iin sonucunu gryorsunuz. Bu ocuu ben
do~rdum. Ey falanolu bu ocuk senderdir diyerek sevdii erlcein

adm

syler ve ocuu adama verirdi. Adam bu ocuu almazlk edemezdi.

Drdnc bir nikah ekli d8 yle idi: Bir ok erkek bir kadnn
yanna girerdi. Kadn, gelenleri reddedemez;di. Onlar fahie kadnlard.
Evlerinin kaplarna durumlarn belirten bir iaret asarlard. steyen
1Qeri girip onunla kalrd. Kadn gebe kalp ocuunu dourunca neseb
uzmanlar biraraya gelip onunla beraber bulunan erkekleri arrlar
vo kadnn dourduu ocuu vardklan kanaate gre birine nisbet
t~dip onun olu ilan ederlerdi. ocuk da artk o adamn olu olarak
b111nirdi, adam bu ocuu reddedemezdi.(*)
Denebilir ki, Peygamber'imiz (S.A.S.) bu dini, ahl:'Un glendirenrk, cemiyeti artacak ve vicdanlar temizleyecek bir reform (sli1hat)
Qat;ns olarak aklayabilirdi.
leri srlebilir ki, Peygamber'imiz (S.A.V.) o takdirde, ahlak
hdn.hatsnn her cemiyette bulabilecei, itimai kirlilikten rahatszlk
tuyan, islah ve artma arlarna katlmaktan iftihar ve vicdan rahatllt bulan temiz insanlarn desteini yannda bulurdu.
Her hangi biri diyebilir ki, eer Peygamber'imiz (S.A.S.) byle
'lrvranm olsayd, cemiyetin temiz ahlakl, yce ruhlu, inan sistemin benimseyip tamaya elverili olan iyi insanlar grubu, daha ilk.
rtlnden Hi ilahe illellah arsna kar gl bir direnme ile kar
koyacaklarna, ilk admda, hemen O'nun da'vetini kabul ederlerciL
Fakat Ulu Allah bu tutumun kar yol olmadn biliyordu! O biliyordu ki, ahlak ancak ller koyan ve deerler sistemini yerleti
run bir inan temeline dayanabilir. Ayrca sz konusu l ve deerler
,.IHt.emini ayakta tutan siyasi egemenlik ile bu siyasi egemenliin sahip
u lduu herkese kabul ettirdii ceza- mkafat yetkisi de inansz varulnmaz. Buna gre inan- sistemini yerletirip ona dayal bir siyasi
hn.klmiyet kurmadka sz konusu deerler sisteminin tm ve bu deltMlore dayanan ahlak kuralsz, otoritesiz, mkafat ve ceza bime yet
kl11i olmayan dank bir ey olurdu.
O zor gnlerden sonra inan sistemi. bu inan sistemine dayanan
,.yns otorite yerletikten, insanlar Rabbierini tanyp srf O'na kul
ulup ve an arzularn boyunduruundan kurtulduktan, la ilahe illellnh dll'vas kalbierde kkletikten sonra, Allah, bu dine ve ballarna,
.n~ltli baka metodlar teklif edebilecek olanlarn ngrd her baa
ry nasib etmitir. Arap yarmadas, Bizans ve Fars boyunduruun
'l.n kurtuldu. zerinde Arap egemenlii yrrle girsin diye deil,
Allh'n buyruuna dayal bir hakimiyet kurulsun diye. Arap yarm
atnn, Bizans olsun, Fars olsun yahut Arap damgas tasn, her trl
11orbunn boyunduruundan kurtuldu. Cemiyet itimal ztilmlerin her
<*)

Ki tab'un- Nikah, Buhari.

19

trlsnden arnd. Allah'n buyurduu adaleti benimseyen, Allah'n

terazisi ile tartan, zerinde Hi ilahe illellah cmlesi bulunan, srf
Allah'n adna dayal, yabanc hi bir sfat taknmakszn sadece s
lii.m nvann tayan bir sosyal adalet sanca dalgalandnn bir
dsarn dzeni kuruldu.
Ender istisnalar dnda, eriatn koyduu sert veya hafif tedbirler bile uygulanmakszn, vicdanlar ahlak ile armd, kalbler ve ruhlar temizlendi. nk kalbierde kkleen bir denetim mekanizmzs kuruldu. Allah'm honutluk ve sevabnn zlemi ile azabndan duyulan korku ve utan, denetim ve cezann yerine getiler.
Bylece cemiyet, dzen, ahlak ve yaama tarz asndan daha
nce hi bir benzerini yaamad ve slam dnemi dnda daha son-
ra da hi bir rneine rastlamad bir zirveye trmand.
Bu Dini, devlet, nizam, hukuk ve kanunlar sistemi olarak ortaya koyanlar, daha nce onu gerek kalbierinde ve gerekse hayatlarn
da inan, ahlak, ibadet ve davran olarak ortaya koyduklar iin btn bu baanlara ulalabildi. Bu dini yerletirmek karlnda onlara cir tek ey va'dedilmiti. Bu dinin kendi elleri ile nfuz salama
s da dahil olmak zere hi bir stnlk ye egemenlik teminat iermeyen, dnya ile ilgili hi bir eye balanmayan bu biricik va'ad, cennet idi. Kesintisiz cihada, skntl engellere ramen arya devam
edip cahiliyeye kar direnerek hi bir zaman ve hi bir yerde hakim
evrelerin houna gitmeyen la ilahe illellah sancan dalgalandr
mann karl, yalnzca bu biricik va'ad idi.
Onlar Ulu Allah'n karlatrd skntlara sabredince, onlarn
nefisleri nefsi kazanlardan yz evirince, Allah onlarn yeryznde
hi bir mkafat beklemediklerini grnce -Bu mkffat ne olursa olsun, isterse bu davann kendi' elleri ile baarya ulamas, yahut bu
dinin kendi gayretlerinin sonucu olarak yeryznde yerlemesi olsunvicdanlarnda kavmiyet veya milliyet gururu, toprak veya blge gururu, kabile veya aile gururu olmad ortaya knca, Ulu Allah onlar,
bu byk davann gvenilir davaclar, bu inan sisteminin emin savunucular kld. O inan sistemi ld, ona gre kalbierde yalnz Allah'n
hakimiyyeti, davran ve geleneklerde yalnz Allah'n hakimiyyeti, ruhlarda ve mallarda yalnz Allah'n hakimiyyeti, grn ve tutumlarda
yalnz Allah'n hakimiyyeti vardr. Onlar, eriat tatbik etmek zere
ellerine verilen yetkinin, gerekletirmek grevinde olduklar ilahi adaletin, bu yetkiden gerek kendilerine, gerek kabilelerine, gerek kavimlerine ve gerekse milletlerine hi bir pay karmakszn, bu yetkinin
gvenilir uygulayclar olmulardr. Onlar, kendilerine verilen bu yetkiyi Allah iin, O'nun dini ve eriat iin kullanmlardr. nk onlar,
yetkinin Allah'dan olduuna gerekten inanmlard.
Belirttiimiz metodun bilinen lde yksek baarlar kazandr
nas iin, bu davann ilk admn atmaktan, ve ar boyunca la ilahe illellah sanca yannda hi bir davann rtkanlna girime
mekten, ayn zamanda, ar esnasnda, bu grnte zor, fakat asln
da baarya ulatnc metoddan ayrlmamaktan baka yapacak bir ey
kalmamt.

20

Eer bu dava, ilk admru kavmiyet ars veya sosyalizm a

ya da ahlak ars olarak atm olsayd, yahut da tek temel esa11 olan lii iliibe illellahn yanma baka bir ilave daha koysayd, bu
metod srf Allah rzas iin olma zelliini yitirirdi.
te <<la ilahe illellah arsn kalbiere ve akllara yerletirme
konusunda, grnteki zorluklarna ramen bu yolun seilmesi konusunda, bakaca yan yollara saplmamas konusunda ve bu yolda
srar edilmesi konusunda Kur'amn Mekke'de inen blmnn tutumu budur.
Kur'amn bu blmnn srf inan konusunu ilemesi, buna dayal sosyal dzenin ve ilemlerini dzenleyen hukuk kurallarnn detaylarna hi deinmemesi de bu dini anlatmak isteyenlerin uurlu bir
tekilde z.erinde durmalar gereken bir noktadr. Bu durumu gerekli
klan faktr, bu dinin zelliidir.
Bu din, btn ile, tek ilah temeli zerindedir. Btn sosyal dzenlemeleri, btn hukuk prensipleri bu esastan trer. Dallar sk, gvdesi salam, glges geni ve boyu yce bir aga, nasl uzun boyu ve
!(eni gvdesi ile orantl bir ekilde kklerini geni ve derin bir toprak parasna yaymak zorunda ise bu din de byledir. Onun dzeni
hayatn tmn kapsar. Kk - byk btn beeri gelimeleri zerine alr. Sade dnyada deil; Ahirette de insann hayatn dzenler.
Sade grnen alemle deil, bilgimize kapal olan gayb ~tlemi ile olan
Ilgiyi de dzenler. Sadece grnebilen, maddi ilemler ile deil, gnUllerin derinliklerinde saklanan srlar ve niyetler dnyas ile de ilgilenir. O, heybetli, geni ve yce bir afi;aca benzer. Bu genili9 ,bu yayKnla ve bu derinlie uygun kkleri ve boyutlar olmaldr.
Bu durum, bu dinin kendini kurarken, varln devam ettirmedo kulland metcdun snrlarn izen srnnn ve zelliinin bir yrUdlir. nan sistemini kurup kkletirmeyi ve bu inan sisteminin
mfsin her tarafna yaylp dalmasn saitlam bymenin kanlmaz
,;.rt, dayanklln teminatarndan biri ve aacn yerin zerinde grlllen ksm ile topran altndaki kk arasnda bulunmas gereken
dengenin ifadesi sayar.
Vicdamn derinliklerinde la ilahe illellah inanc yerleince bunnla birlikte la ilahe illellah> cmlesinde ifadesini bulan dzen de
ltllklemi olur. nan sistemini benimseyen vicdanlar iin bu nizamm,
lonutlukla kabul edilmi tek nizarn olduu kesinlemi olur. yle ki,
vl:danlar, daha detaylarn renmeden, daha temel hukuk prensip1<-ri kendilerine sunulmadan nce bu dzene teslim olurlar.
Peinen teslim olmak, imann gereidir. Byle bir teslimiyetle,
iLhr sonra, vicdanlar, slamn hukuk ve dzen ilkelerini honutluk ve
lmlml ile karlarlar. Vicdanlar, bu nizamn herhangi bir hkm ile
kr karya gelince; ona ne kar karlar ve ne de derhal uygulansn savsaklarlar.
ir;:kinin, faizin, kumarn ve dier cahiliye dnemi alkanlklar
nn ortadan kaldrlmas byle oldu. Bunlar ya bir ka Kur'an ayeti
ll veya Peygamberimizin (S.A.S.) szleri zerine ortadan kaldrla-

'ns,

21

bilmilerdir. Oysa ki, yeryz hkmetleri bunlardan birine kar kanunlarla. tzlderle ,eitli itim:i ve kurumsal dzenlemelerle, askerle, otorite ile, propaganda ve yayn aralar ile savamak zorunda
kalr. Buna ramen, ktlk ve ahlakszlklar cemiyetin yapsn kemirirken onlar sadece darda grlen kanuna aykrlklan dizginleyebilir. ( '')
Sz konusu sai':lam metodda bu dinin bir baka zellii belirmektedir. Bu din pratik, harekete dayal ve aksiyoner bir metoddur. Hayata, pratii iinde hkmetmek ve fonksiyonunu yrtmek zere bu
pratikle uramak zere gelmitir. Bu pratii ya onaylar, ya tadil
eder veya kkl deiiklie uratr. B, yzden ancak, nceden srf
Allah'n hakimiyetini kabul etmi bir cemiyette, gerekten vukubulan
durumlarda uygulanabi)ir.
O faraziyeler ile ilgilenen bir <mazariye deildir. O pratik
ilc u~raan bir metoddur! Buna gre her eyden nce, Allal'dan
baka ili\.h olmad, hakimiyetin srf Allah'a mahsus oldu~ iru.nc
m benimseyerek Allah'dan bakasnn hakimiyetini ve bu temel kurala dayanmayan her trl staty reddeden mslman bir cemiyetin
kurulmas gerekir.
Byle bir cemiyet uygulamada ortaya knca onun dilzenlemneye ve hukuk ilkelerine balanmaya muhta bir pratik hayat olur.
te o zaman bu din, sosyal dzenleme ve hukuk sistemi koymaya. daha batan teslim olmu, dier dzen ve hukuk taslaklarn zaten red
detmi olan bir toplumda dzenini kurmaya ve hukuk sistemini yerletirmeye balar.

Bu cemiyetin sosyal kurumlar ve hukuk ilkeleri gerektiren pratik bir hayat olmas lazm geldii gibi, ondan da daha ncelikle, dzene otorite ve hukuka sayg salayabilmesi iin dzen ve hukukunun
uygulanmasn mmkn klacak ferdi ve itimai bir egemenlie de
ihtiyac vardr.

Mslmanlar Mekke'deyken ne ferdi ve ne de itima'i egemenlie

sahip deillerdi. Allah'n eriat uyarnca dzene kayabilecekleri bamsz bir gndelik (pratik) hayatlar da yoktu .Allah onlara bu dnemde sosyal dzen ve hukuk ilkeleri indirmemitir. Bunlar yerine
onlara inan ilkeleri ile bu inan ilkelerinin vicdann derinliklerinde
kklemesinden kaynaklanacak olan ahlak esaslar indirdi. Fakat Medlne'de egemenlii olan (bamsz) devlete lmvuunca kendilerine devlet otoritesi sayesinde ilerli.e, ciddi bir uygulama imkanna kavuan
ve pratik slam cemiyetinin ihtiyalarm karlayan hukuk ilkeleri ile
sosyal dzen prensipleri inmitir.
ikiyi nasl haram kld' konusunda F'i Zi11l.l-il
gzden geirilmi basicsnn beinci cz'nn 85- 87"nci sayfalarna ve Amerikan hkmetinin bu konuda baarszla urama
s ile ilgili olarak Ebu Hasan al- Nedevi'nin, Ebu Ali El - Mev.di'nin
{(Tenkhat adl eserinden naklen Mslmanlarn Gerilemesi ile Dnya Neler Kaybetti adl eserine baknz.
( '')

Kur'amn

22

Allah'n

Ulu Allah eyiz gibi biriktirip Medine'de devlet kurar kurmaz

dzen ve hukuk ilkeleri indirmeyi dilemebu deildir. Bu din her eyden nce pratiklie ve ciddiyete nem verir. Bu din, farazi zmler teklif etmek
zere varsayma dayal problemler ortaya srmez. Bu din, Allah'n
eriatma teslim olmu, baka her trlsn reddetmi pratik bir cemiyet ortaya knca, bu cemiyetin pratiini, hacni, biimi, ilikileri
ve artar uyarnca ele alarak yine hacmi, biimi, ilikileri ve art
larna gre onu hukuki temellere kavuturur.
Yeryznde inand dzeni kabul ettirip uygulayacak. Allah'n
eriat uyarnca bkmedecek ve dier her trl eriat. taslaklarn redctedecek bir eelniyet yokken slamdan gndelik hayat ile ilgili kanunlar, itimai nizarn kalplar ve nazariyeler ileri srmesini bekleyenler,
slamn byle olmasn isteyenler, bu dinin zelliini ve Allah'n emri
uyannca pratik hayat karsndaki tavrn anlayamayanlardr.
Onlar bu dinin zelliini, metodunu, tarihini deitirerek beeri
nazariyelere ve insan rn metodlara benzamesini istiyorlar. le
rinde tadklar geici arzulara uyarak ona yolunda ve admlarnda
acele ettirmek istiyorlar. Bu arzular, kck beeri nizarnlar karsnda ruhlannda beliren bir yenilgi dourmaktadr. Onlar bu dinden ,kendisini henz varolmayan bir gelecee cevap verecek nazariye
ve varsaym kalplarna brndrmesini istiyorlar. Oysa ki, Ulu Allah
hu dinden muradna uygun olmasn dilemektedir. Kalbi dolduran ve
Ustnln vicdana benimseten bir inan sistemi. Gerei, insanlarn
rf Allah'a boyun emek ve sadece O'ndan gelen yasalar benirusemek olan bir inan sistemi. nanlan byle olan bir cemiyet bulunduktan sonra ve egemenlik yetkisi de sz konusu cemiyetin eline geince, eriat ilkeleri onlarn pratik ihtiyalarn karlamaya ve gndolik hayatlarn dzenlemeye balar.
Allah'n bu din iin dilei budur. nsanlarn arzular ne olursa
olsun, Allah'n murad ettii olur!
Bunun gibi, bakalarn islama davet edenler tarafndan anlal
m olmaldr ki, insanlar bu dini yeniden kurmaya ardklar zamn, mUhatablar mslman olduklarn ileri srseler de, doum beloleri mslman olduklarn gsterse de, nce onlar slam inancn
lnimsemeye armaldrlar. Onlarn vazifesi, islamn her eyden n, her iste hakimiyeti Allah'a tanmak ,bu hakk kendilerinde grek Allah'n otoritesini tecavz edenleri ortadan kaldrmak eklinde
nl;;lmas gereken gerek manas ile <<la ilahe illellah inancna bovun egmek demek olduunu karlarndakilere retmektir. Bu inan mlann vicdanlarna, davranlarna, grnlerine ve gndelik ha-

uygulasnlar diye onlara

:nitir. Bu dinin zellii

vn.urna yerletirmektir.
lk bata islama davetin

temeli olan bu gerek, bugn de insanana ilkesi olmaldr. Mekke'de inen Kur'an bltlrnilnfin, tam onU yl boyunca stlendii davet ilkesi buydu. Belirt.llm kkl anlam ile bu dine bir grup insan girince, ite slam cettlyoth ad byle bir gruba verilebilir. slam dzenini sosyal hayalm sama armann

23

tnda uygulamaya elverili bir cemiyet. nk bu cemiyet, kendi vicdannda, zorlamaszca hayatnn tmn bu temel zerine oturtmay.
yaayma Allah'dan baka hi kimsenin hkmetmemesini kabul et
mitir.

Byle bir cemiyet fiilen ortaya kt zaman slam nizarnnn

sunmak grevi balar. Ayrca bu cemiyetin kendisi de ge
nel slam nizarn erevesi iinde pratik hayatnn gerektirdii yasa
lar koymaya ynelir. te pratik, eyleme dnk ve aksiyoner slam
metodunun ataca admlarm doru sras budur.
Bu dinin zelliini aratrmam, onun Hhi kaynakl, salam,
alim ve hakim olan Allah'n hikmetine ve insanolunun tabiatn, hayatn ihtiyalarn bilen Rabb'in bilgisine dayanan hususiyetini kavrayamam olan baz iyi niyetli aceleciler sanabilirler ki, insanlara slam
nizarnnn prensiplerini sunmak, insanlarn bu dini sevmesini salaya
rak davet yolunu kolaylatrabilir.
Byle sanmak, aceleciliin yolat bir vehimdir. Peygamber'imizin (S.A.SJ iin banda, kavmiyet veya sosyal adalet yahut da ah
laklk bayra dalgalandrarak ortaya kmasnn, yolu kolaylatra
cam ileri srebiiecek olanlarn vehmi gibi bir vehimdir bu! Kalblere ho gelen hi bir eriat hkmne muhatap olmadan nce, prensip olarak, kalbierin srf Allah'a ynelmesi, sadece O'nun eriatm be
nimseyip dier her trl yasay reddederek yalnz O'na kul olmay
ilan etmesi gerekir.
Arzu srf Allah'a kul olmay benimsernek ve O'nun dmda kaIan her trl otoriteden kurtulmak fikrinden kaynaklanmaldr. Yok
sa sunulan nizamn, mevcud nizarnardan u u noktalarda daha iyi
esaslarn

olmasndan deil.

Allah'n nizarn aslnda yararldr, kullarn dzeni hi bir zaman

Allan:nllizam gibi olamaz. Fakat davetin temeli bu deildir. Dave.-JJn temeli, ne olursa olsun eriki olmayan Allah'n eriatn lmbul edip
bunun dnda kalan her eyi -ne olursa clsun- reddetmek, ite s
Htm budur. slamn bundan baka bir manas yoktur. lk admda islam arzulayana meselenin detaylar sunulup, nizamn gzellii ve stnl ileri srlerele onun arzusunu kazanmaya ihtiya yoktur. Bu,
imann apak gereklerinden biridir!

*
**

de Kur'ann Mekke'de inen ksmnn inan meselesini on

yl boyunca nasl ele aldm belirtmemiz gerekir. Bu ayetler inan
meselesini ne mazariye eklinde, ve ne ele tevhid ilmi adl branm
tutumu gibi szl bir tartma biiminde ele almamtr. Asla!
Kur'an- Kerim, varolu z uyarnca ve evresinde bulunan deliller ve sezgiler uyarnca insan ftratna hitap etmitir. Bu ayetler
insan ftratm, zerine reklenen yabanc birikintilerden kurtarmak
istiyordu. Hak telkini kabule hazr olan ftrat sistemini, :zerine kerek grevini yapmaktan alkoyan yabanc unsurlardan arndnyor
du. Etkili sevgileri alabilmek, onlar kabul etmek zere ftra.tn gzeneklerini ayordu.
imdi

24

;,

inanca

Bu, genel olarak byle. zel olarak da Kur'an bu

canli
e pratik bir savaa giriyordu. Yaayan, ortada gezen insan ~icdann
a ftrat fonksiycr.Suz hale getiren gemi birikintisi ile savaa giriiyordu. O yzden <mazariye ekli bu zel pratie uygun bir metod
olamazd. Yaayan ve ortada gezen insanann vicdanlarndaki pratik
ve psikolojik engellerle, ksteklerle, setlerle ve hastalklarla canl bir
ekilde karamakt uygun metod. Son yzyllarda tevhid ilminin benimsedii ekli manta dayanan zihni tartma usul de uygun metod olamazd. nk Kur'an btn canl uygulanalar iinde beeri
bir pratik ile kar karya geliyor, bu pratii deitirmek zere insan mevcudunun tmne sesleniyordu.
Lahut anlay ile konuya bakmak da uygun metod deildL
nk slam inanc, her ne kadar inan idiyse de gndelik uygulamaya dnk, pratik bir hayat metodunu temsil ediyordu. Buna gre nazari lilhuti tartmalarn hapsedildii dar bir aya sktrlp kapatlamazd.

Mslman cemaatm kalbierinde inanc kkletirmeye koyulan

Kur'an, bir yandan bu cemaat kuatan cahiliye ile etin bir savaa
giriirken te yandan da cahiliyenin bu cemaatin pratik hayatnda,
ahlaknda ve vicdamnn derinliklerinde reklenen kalntrarna kars
zorlu bir sava veriyordu. Bu yzden, bu inancn kkletirilmesi :r:e
((nazariye gibi, ne lahuti bir anlayla ve ne de szl tartma
slbu ile ortaya kmamtr. Canl bir organik btnlk ekli iinde,
hayata dnk bir nizarn kurma biiminde ve dorudan doruya mslman cemaatte temsil edilerek ortaya kmtr. Gerek inan kavram asndan, gerek bu kavram uyarnca beliren pratik tutumu a
Kndan ve gerekse cahiliyeye nasl kar kayaca I::onusunda grdtt eitim asndan slam cemaatinin gelimesi, bir sava birlij:tininki gibidir. Bu gelime, tamamen inan yapsnn gelimesini tem
ll ediyor, onun canl bir ifadesi oluyordu. Bu, ayn zamanda, sla
mn tabiatn temsil eden slam metodu idi.
Hi phesiz, slam davetilerinin, aklad1mz tarzda hareket
ttmeleri iin, bu dinin zelliini ve metodunu idrak etmeleri kanl
mazdr. Bylece onlar, Mekke dneminde bu kadar uzayan inan Imrnu merhalesinin, fi.ili bir slam hareketi oluturup pratik bir slam
<~omaat meydana getirme merhalesinden ayr ve kopuk olmadn
bllceeklerdir. Bu merhale, <mazariye alglayp inceleme dnemi olmamtr. Tersine gerek inan sistemi, gerek cemaat, gerek amel ve
l(orckse fiilen varolma hesabna bir temel kurma dnemi ol."'nutur.
]lu kurulu ne zaman yenilenrr.e;k istenirse byle davranmak gerekir.
Bu ekilde, inan kurma dneminin uzamas, kurucu admlarn
y"va yava, derinliine ve salam noktalara basa basa atlmas gertlcir. Yine bylece, bu dnem, inan ~onusunda giriiimi nazari bir
ur;;trma merhalesi deil, her eyden nce bu inanc canl bir ekilde
lfLdc etme merhalesi olmaldr. Sz konusu canl inan ekli, bu inanIn yo~urulmu vicdanlarda ,i ve d geliim belirtileri inancn z gell~lmini yanstan harekete dnk ve kaynam bir cemaat bnyesin25

de, inanc canl bir biimde temsil ederek giriilen sava zafere ula
tmrken canl bir gelime gstermek iin cahiliyeye kar kesin bir tavr alp onunla hem vicdann derinliklerinde ve hem de pratikte savaa girien bir harekatn ifadesini bulmaldr.
nan sisteminin, srf zihni bir aratrma, kltrel bir bilgi kazanma eklinde ele alnmas islama gre ne kadar byk bir yamlg, hatta ne kadar byk bir tehlikediri
Kur'an, inan kurmak uruna tam on seneyi, ilk defa iniyor
olduu iin harcam deildir asla! Allah dileseydi, Kur'an toptan
bir kerede indirir, sonra da slam nazariyesi>mi kavrayabilsinler diye, mUhataplarn on yl -veya daha ksa, yahut daha uzun bir sre-- onu incelemek zere serbest brakrd.
Fakat Ulu Allah'n murad baka idi. O, belirli ve benzeri grlmemi bir metod murad etmiti. O, inanca dayal bir cemaat ve
bir hareket ile cemaat ve hareketle kaynam bir inan meydana
getirmek istiyordu. O, diliyordu ki, inan, bu harekete dnk dinamik
cemaatin fikir sistemi, hareketli ve hedefe dnk cemaatin pratii
de inancn mahhas bir ekli olsun. Ulu Allah, hi phesiz, vicdanlar ve cemaatleri oluturmann akamdan sabaha kadar gereklee
meyeceini biliyordu. Bu yzden, vicdanlar ve cemaat oluturmak
iin gereken sre kadar bir srenin inanc kurmak iin harcanmas
kamlmazd. Bylece inan oluturma safhas olgunlua kavuunca,
cemaat bu olgunluun pratik gstergesi olabilirdi.
Kur'ann

*
**

Meklce blmnden zetlenecei zere biu dinin zellii budur. Onun bu zelliini mutlaka tanmamz gerekir. Aksi halde
aeeleci ve beeri nazariye ekilleri nnde yenilgiye urayan heveslere uyarak onu deitirmeye kalkrz. O bu zellii ile ilk bata bir
Mslman mmet ortaya kard. Allah'n ilk bata yapt gibi, ne
zaman ona dayanan yeni bir mmet meydana getirilmek istense onun
bu zellii gznnde tutulmaldr.
Canl, hareketli ve hedefe dnk organik bir toplumdaki pratikte ifade edilmeyi seven diri slam inancn deitirmenin hatasm,
hatta tehlikesini idrak etmeliyiz. Srf zavall beeri nazariyelerin karsna bir slam nazariyesi karalm diye onun bu zelliini incelenmeye ve kltrel bilgi edinmeye dnk bir nazariyeye dntr
menin tehlikesinden rpermeliyiz.
slam inanc diri vicdanlarda, pratik bir dzende, m-ganik bir
toplumda ve gerek muhataplarnn vicdanlarnda greklenen ve gerel{se evresini kuatan cahiliye ile savaa giren bir harekette ifade
edilmek ister. nk onun muhataplar da vicdanarna inan girmeden nce cahiliye halkndan idi, onlar cahiliye ortamndan ayrmak,
koparmak gerek. Buna gre o bu ekli ile, kalbierde ve akllarda olduu kadar hayatta da nazariyenin igal ettii yerden daha nemli ve
daha geni bir yer tutar. Nazariyenin tuttuu yeri ve fonksiyonunu kap.
sar, ama srf o kadardan ibaret deildir.
Uluhiyet He ilgili, varln tm ile ilgili, hayat ve insan ile il26

ve kavram, kamil ve geni kapsaml bir kavramzamanda bu kavram pratik ve yapcdr da. O bu zellii ile
srf bilgi edinmeye dnk bir zihni kavram olarak ifade edilmekten
holanmaz. nk amacna ve zelliine ters der. nsan zerinde,
canl bir dzende ve pratik bir harekette belirmesi gerekir. Oluum
yolu, insan, canl hayat ve pratik hareket aracl ile gelimek, bylece bir yandan pratik adan kemale erdii gibi br yandan nazari
adan da kemale kavumaktr. Nazariye gibi bamsz, hedeften kopUk bir hale girmek istemez, daha dorusu hedefe dnk bir pratik
te ifade edilmi halde varln srdrr.
Hedefe dnk pratik gelineden nce gelen her nazari plandaki
gelime, pratik aracl ile kendini ifade etmeyen her gelime, bu
dinin amacna ve orjiinal slbuna gre hata ve tehlikedir.
Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- Kur'am, insanlara ar ar okuman iin onu blm blm
indirdik. Onu azar azar indirdik. ( ')
<<Blm blm olmak gibi air ar olmak da, mazartye
eklinde deil, fakat canl bir btn>) eklindeki inantan meydana
gelen olutunn.a yaps kurulabilmesi iin, ama edinilmitir.
Bu dinin ballan iyi bilmelidirler ki, bu din ,aslnda nasl ila:hl
kaynakl bir din ise, onun hareket metodu da zelliine uygun olarak
yine l1hidir. Bu dinin zn, hareket metodundan ayrmak mmkn

gili

slam dnce

dr. Ayn

deildir.

Yine bu dinin ballar bilmelidirler ki, bu din inan kavrarn

buna dayanarak canl pratii deitirmeye gelrnise,
ayn ekilde canl pratii deitirmeye temel olmak zere :inan kavram olutururken kullanlacak metodu da deitirmeye gelmitir.
Bir funmet meydana getirecek inanc oluturmaya geldii gibi o ilintnet iin inanla ilgili, pratik hayatla ilgili bir kavram gelitirmekle
ayn derecede nemli olarak kendine has bir dnme metodu da gelltil'l'.neye gelmitir. Onun kendine has inan kavram ile kendine has
dU!fiinme metodu ve yine kendine has canl yaps biribirinden ayrla
maz. Hepsi ayn z meydana getirir.
Bu dinin belirttiimiz ekilde olan metodunu anladysak bu metodun kkl ve deimez olduunu da bilmeliyiz. Bu metod belirli
htr merhalenin, belirli bi!: bnyenin ve ilk mslman cern.aatin geli
nesine mahsus belirli artlarm metodu deildir. Bu yle bir metoddur k1, ne zaman olursa olsun, bu dinin yaps mutlaka ona dayanr.
slanun grevi, sadece insanlarn inan ve pratiini deitirmelc
olma.rntr. Bunun yannda onlarn dnme metodlarn, nazari ve
pratik karsndaki tavrlarn da deitirmeyi grev bilmitir. nk
o. ksa grl ve zavall beeri metodlara znden ters den lahi
li- metoddur.
Bizler iliibi zellik tayan kavram ve hayata ancak lahi kaynakl lir dnme metodu yolu ile ulaabiliriz. yle bir metod ki. :insan
n

yerletirip

() Kur'an- Kerim/sra sresi, 106.

27

larn

inan

onlarn

kavram

dnce

ve pratik oluumu salkl olsun diye, Ulu Allah,

metodunun ona dayanmasn murad etmitir.

*
**

Bizler sHlmiyetten, kendisini aratrmaya dnk bir namriye

haline getirmesini istediimiz takdirde, onu lahi oluturma ve dnme metodunun zelliinden karp beeri dncelerin metodlan
nnde yenilmeye yol am oluruz! Sanki, lahi metod, beeri metodlardan daha aaym gibi! Kavram ve hareket asndan lahi metodu kul metodlarnn seviyesine karmak istiyoruz gibi ters bir mana olur bu.
Durum bu adan, tehlikeli ve iine dlen yenilgi de ldrcdr. lahi metodun grevi biz slam davetilerine, yeryznde egemen
olan cahiliyeye ait dnce metodunun kalntlarndan, onun akllar
mz zerindeki basksndan ve kltrmUzdeki tortularndan arnna
miZI salayacak, zel bir dnme metodu vermesidir. Bizler bu dini,
cahHiyeye ait yaygn dnme metotilanndan olan, onun ?,ellii ile
badamaz bir rr:etodla kavramaya altmz takdirde onun nsan
la kar yerine getirmek zere yklendii grevi ortadan kaldnm,
amzda egemen olan cahiliye metodunun basksndan kurtulma fr
satmdan, cahiliyenin akllarmzda ve yetimemizde biriken tortularndan arnma imkanndan _kendi kendimizi mahrum etmi oluuz.
slam kurm.a faaliyeti iinde dnme ve hareket metodu, inan
kavram ve canl hayat dzeni metodundan ne daha az nemli ve daha az gereklidir. stelik bu ikisi biribirinden ay-rlmaz. Bu kavram
ve bu dzeni gsterie, propaganda ve tantmaya dnk bir biim
iinde takdim etmeyi dnrsek bU, yolun yeryznde pratik hareket eklinde bir slam meydana getiremeyeceini aklmzdan kar
mamamz gerekir. Daha dorusu, slam bu biimde takdim etmemizden sadece pratik sJ.ami hareketle megul olanlar faydalanacaklardr.
slamn kendilerine tu ekilde takdim edilmesinde bu kimselerin
salayabilecei azami fayda, hareket esnasnda fiilen ulaahildikleri
kadar ile karslkl etkilenme mnasebetinc girmeleri olabilir.
Yine beli~teyim ki, inan kavram, hemen harekete dnii.lr bir
toplulukta temsil edilmeli ve ayn zamanda harekete dnk toplululi.
da, inan kavramnn gerek ve salam bir tercman olmahdr.
Yine bir daha belirteyim ki, bu metod slamn lali metodudur.
Bu metod, insanlar fiilen pratik bir hareketin iine girmeden ve nazari kavram temsil etmek zere adm adm gelien canl bir tercman
olmadan, bamsz ve kendi iinde btnlk arzeden nazariyeler ileri
srp bunlar donuk zihni rnler halinde insanlara sunma metoduna gre insan ftratna daha uygun, daha etkili, salam ve stn bir
nazariyedir.

*
**

Bu hkm, nazariyenin z hakknda doru olunca, slam kavramnn temsil edilmesini salayacak sosyal dzenin temelleri veya
bu dzenle ilgili detayl yasalar takdim ederken, daha da dorudur.
evremizi kuatan cahiliye, slam davetilerinin sinirleri zeri28

ne bask icra ederek onlar slam metoduna gre acele saylacak adm
lar atmaya zorlad gibi zaman zaman onlar sktrmaya ynelerek
kendilerine yle sorular sormaktadr. arsn stlendiiniz nizann
detaylan nerede? Onu yrtmek zere yeni usullere uygun ne gibi
incelemeler, aratrmalar ve uygulanmaya hazr hukuk tasanlar hazrladnz? Sanki gnmzde slam eriatn uygulamak iin, insanlarm yegane eksii fkhi aratrmalar ve tslam fkh ile ilgili hkm
lermi gibi. Sanki insanlar Allah'n hakimiyetine teslim olmu, O'nun
eriat uyarnca ynetUmeye razdrlar da mctehidler eliyle dzenlenmi yeni usullere uygun hukuk tasanlar bulamyorlar. Bu, u dine
hrmet duyan her kalb sahibi insann glp gemesi gereken ciddiyetten yoksun bir maskaralktr.
cahiliyenin byle bir baskdan maksad, ya Allah'n eriatn bir
yana brakarak insann insana kulluunu yrtmeye devam etmek
iin kendine bahane bulmaktan veya slam cemaatini hareket iinde
inan gelitirme merhalesini atlayarak lahi metoddan saptrmak, nazariyeyi hareket aracl ile ortaya karan, sosyal pratik aracl ile
dzenin ana hatlarn belirli hale getirerek gerek problemleri ile
gndelik slami hayata cevap verecek kanunlan yrrle koyan islami davet metodunu deitirmekten baka bir ey olamaz.
Entrikalara aldr etmemek, islam davetilerinin grevlerindendir. Hareketlerine ve dinlerine yabanG den bir metod zorlamasn
reddetmek, grevlerindendir. nanmayanlar tarafndan kk dti
rlmemek, onlarn grevlerindendir.
Sz konusu zorlama manevrasn kefederek amak ve dier her
t\irl eriat reddederek Allah'n eriatma boyun ediini ilan etmemi olan bir cemiyette szde slam fkhn modemletirme ad altnda kalklan gln maskarala kar direnmek, onlarn grevlerindendir. Cihad ibadetini havaya tohum samak diye niteleyerek hafife alan tutumu, bu kirli oyunu reddetmek, onlarn grevlerindendir.
Bu dinin hareket metodu uyarnca davranmak onlarn grevlerinderdir. Bu, slamn gcnn srlanndan biri olduu kadar onlarn
da g kaynadr.
slfmda metod ze eittir, aralarnda ayrlk yoktur. Hi bir yabanc metod, sonunda islam gerekletiremez. Beeri nizarnlar kendi metodlaryla gerekletirebilirler, fakat bizim nizammz gerekletiremezler. Metod tutkunluu, her sH'mi hareket hesabna, inan
ve dzen tutkunluu kadar kanlmazdr.
Hi phesiz, bu Kur'an en doru olana ulatnr.

29

MSLMAN CEMiYETN DOOUU VE ZELLKLER

Peygamber'imizin (S.A.S.) eliyle gerekleen slfuna an hareketi, hi phesiz, peygamberler manzumesi nderliinde yrtlen
uzun ar zincirinin son halkasn meydana getirir. nsanll~ tarihi
boyunca sren bu arnn tek bir hedefi vardr: nsanlara tek ilah
!arn, Hak Rabb'lerini tantmak, herhangi bir yaratlma tapmay
reddederek ortaksz Allah'a kul olmalarn benimsetmek.
Ksa sren, baz dnemlerdeki belirli sayda kimseler dmda insanlar, uluhiyet esasn ve Allah'n varln, kesinlikle inkar etmi
deillerdi. Onlar ortaksz Rabb'lerini geree uygun ekilde tanmak
ta hataya dyorlar veya Allah'a baka ilahlar ortak ediyorlard. Bu
ortak koma, ya inan ve ibadet bakmndan veya egemenlik ve ba
llk asndan olabiliyordu. Bu ortak komalann her iki trliis de
Peygamberler aracl ile tanm olduklar, fakat zaman getike
eski cahiliye dnemlerine dnerek inkar etmi olduklan Allah'n dininden kanc birer irktir. Bylece insanlar ya inan ve ibadet alannda veya ballk ve egemenlik noktasnda veyahut her ikisi konusunda yeni batan Allah'a ortak koma sapklna dni.iyorlard.
Tarihin ak iinde Allah'a davetin zellii budur. Bu davet teslim olmay amalar. Kullarn Rall'lerine teslim olmasn. Hayatn
her gelimesi karsnda kullar egemenlik konusunda, eriat konusunda, deer lleri konusunda, gelenekler konusunda kullarn boyunduruundan karp ortaksz Allah'n hakimiyetine ve eriatine
vermek suretiyle onlar kula kul olmaktan tek Allah'n kulu olma
statUsne karmak. slam, daha nceki peygamberler dneminde olduu gibi, Peygamber'lniz (S.A.S.) vastas ile bu davay ileri Srmtr.

slamiyet, insanlar,

kendilerini kuatan tUm varlk aleminde olgibi Allah'n hakimiyetine balanmaya armak iin gelmitir.
Varln tmn yneten otoritenin onlarn hayatn da yneten otorite olmas gerekir. Onlara tantlan metod, otorite ve tedbir, varln
tmn ekip eviren metod, otorite ve tedbirden bakas deildir.
Hatta, hayatlarnn irade- d kesimini ekip eviren metod, otorite
ve tedbir de ayndr.
duu

nsanlar
rnda,

doumlannda,

gelimelerinde, salklannda, hastalkla

hayatlannda ve lmlerinde Allah'n yaratt bir takm ftri

kurallara mahk:mdurlar. timai hayatlarnda ve tercihe dayal hareketlerinin sonucu olarak beliren gelimelerde de yine ayn kanun30

;,'lara

mahkfmdurlar,

Onlar

varln

tmn yneten kurallan

nasl

deitiremezlerse kendileri ile ilgili olan bu konularda da lahi snneti (fsl) deitiremezler. Buna gre, gerek hayatlarnn iradeye
dayal kesimi ile ftri !<esimi arasnda, gerekse iradi ve ftri kesimleri

ile varlklarnn tm ve dier varlk btn arasnda koordinasyon

'salayabilmek iin hayatlarnn iradeye dayal kesiminde islama ynelerek; bylece her kesimde Allah'n eriatir tek hakim g halinde
kabul etmi olmaldrlar.(*)
nsann insan zerine egemenlik kurmas esasna dayanan ve bu
noktada insan varlk btnn ekip eviren gelenekten ayr farzeden,
insan hayatnn iradi ve ftri kesimleri arasnda elime olduunu ka-bui eden cahiliye dncesi yok mu? te ortaksz Allah'a teslim olmaya aran btn peygamberler gibi Peygamber'imizin (S.A.S.) de
karsna dikildii zihniyet budur.
Bu cahiliye zihniyeti, mcerret bir mazariye eklinde ortaya k
maz. Hatta ou dnemlerde u veya bu lde bir nazariyesi bulunmaz bile. O her zaman harekete dnk bir toplumda temsil edilir. Bu
cemiyetin nderliine, kavramlarna, deer yarglarna, dnce tarzlanna, duygularna, geleneklerine ve adetlerine yn vererek o cemiyette temsil edilir. Sz konusu cemiyet etki - tepki ilikileri iinde
gelien, koordinasyonlu, fertleri arasnda ballk ve yardmlama ilkelerinin geerli olduu organik bir btndr. Bu durum, o cemiyeti, -uurlu veya uursuz olarak- varln korumaya, btnl
nil savunmaya, ne ekilde olursa olsun, varlk ve btnln tehdit
eden unsurlar yoketmeye yneltir.
Cahiliye zihniyeti mcerred bir mazariyede deil de bylesine
oyleme dnk bir cemiyet tarafndan temsil edildii iin, bu zihniyeti
ortadan kaldrp insanlar yeniden Allah'a balamak davasnn mcerred bir nazariyede temsil edilmesi ne dorudur ve ne de yararldr.
tlnk byle bir tutum, fiilen yrrlkte olan, harekete dnk ve orcnik bir toplumda temsil edilen cahiliye zihniyeti ile boy lmeye
tlrimek olmaz.. Oysa ki, fiilen yrrlkte olan bir varl ortadan
kldnp yerine zellik, metod, esas ve detaylar bakmndan taban talna zt olan bir baka varl yrrle koyabilmek iin, ileri srluock varln stn olmas gerekir. Akas byle bir giriimin, nav:nri ve pratik dayanaklar, fertleri arasndaki ballk, yaknlk ve
t.utkunluk bakmndan, fiilen yrrlkte bulunan cahiliye cemiyetinIlm daha gl ve organik bir toplumda temsil edilmelidir.
Tarihin ak boyunca slamn temel dayana, <<la iahe illellahn
httlunne ahadet etmek olmutur. Yani uluhiyet, rububiyet, mutlak
vrlk, otorite ve hakimiyet mercii olma bakmndan Allah' tek bil
wk. Yreklerde inan, davranlarda ibadet ve pratik hayatta eriat
cltrak bu konularda O'nun tekliine dayanmak. Buna gre <la illle
( *)

Bu konuda daha

geni

bilgi edinmek iin Pakistan Cemaat-

lilAmiye Partisi Genel Bakan Ebui-ala el-Mevdudi'nin Mebadi-il

bn.m (slamn lkeleri) adl eserine bavurunuz.

31

llellah hkmne ahadet etmek, eriat uyarnca ancak bu olgun biimi ile varolabiJir. Ancak bu biimde bir varolu gerek Mslmann
ve gerekse Mslman olmayann dile almda ona itibar, arlk ve
ciddi bir mevcudiyet kazandrabilir.
Nazari adan bu kural yerletirmenin mi'mas insaniann tm
hayat kesimlerinde Allah'a dnmeleri, onun hi bir kesiminde ve hi
bir ynnc1e kendilerine gre hkm vermeyip her alanda Allah'a uymak zere O'na ynelmeleridir. Allah'n hkmn de kendilerine ulastran tek bir kaynaktan renmelidirler. Bu tek kaynak da Allah'i.
Resldr. te bu esas, slamn ana temeli olan ahadet cmlelerinin ikincis~ olan HHz. Muhammed'in Allah'n Resl olduuna aha
det etmek cmlesinde ifade edilmektedir.
islam temsil eden ve ona dayanak olan nazari temel budur. Bu
temel, hayatn tm kesimlerine uygulannca eksiksiz bir yaama metodu meydana ckarr. Mslman bu metod sayesinde gerek slam
iinde gerek d;rya kar, gerek mslman cemiyet iindeki iliki
lerde ve gerekse mslman toplumun dier toplumlarla olan iliki
lerinde itimai ve ferdi hayatn tm detaylarna cevap verir.(*)
Fakat, dediimiz gibi, isteyenin inan olarak benimseyip ibadet
olarak uygulayaca ve bunun tesinde ballarnn, harekete dnk
ve fiilen yrrlkte olan, organik bir cahiliye toplumu iinde tek tek
fertler halinde kalaca, mcerred bir <mazariye halinde temsil edilemez. nk onlarn bu tarz varl, saylar ne kadar ok olursa olsun, slama fiili bir varlk kazandramaz. nk organik cahiliye
cemiyeti ile kaynaan nazari ynden mslmann fertler, bu organik
toplumun isteklerine uymaya her zaman, kesinlikle, mecbur kalacaklardr. Bilerek bilmeyerek, isteyerek veya istemiyerek bu toplumun
varl iin gerekl~ olan ihtiyalar karlama yolunda, onun btnln savunma yolunda, onun varlk ve btnln tehdit eden etkenleri bertaraf etme yolunda hareket edeceklerdir. nk organik
varlk, isteseler de istemeseler de ,mensuplarna bu grevleri yaptrr.

Buna gre, nazari ynden mslman ferter, nazari olarak

,ortadan kaldrmaya uratklar cahiliye toplumunu fiilen)) glendirmeye devam edeceklerdir. Onun yaps iinde, onu varlk ve devamllk mlayan unsurlarla beslerneye devam eden birer canl hcre olacaklardr. Yetkilerini, uzmanlklarn ve giriimlerini bu cemiyet yaasn ve glensin diye kullanacaklardr. slami bir cemiyet kurabilmek iin, bu cahiliye cemiyetini ykma istikametinde ilerlemeleri gerekirken bu byle olacaktr!
Bu yzden, daha ilk admda, islamn nazari temelinin (yani s
lam inancnm) harekete dnk ve organik bir toplumda temsil edilmesi kanlmazdr. slamn ortadan kaldrnay amalad1 eyleme
dnk ve organik cahiliye toplumundan kopuk ve bamsz olan, ca-

la
32

(*)

La ilahe illellah, Menhecl Hayat (Hayat Metodu olarak

bmne bak.

ilfhe illellah)

hiliye toplumundan kopuk ve bamsz olan, cahiliye cemiyetindert

ayr, bir balm harekete dnk ve organik bir cemiyet meydana getirmek kanlmaz bir arttr.
Yeni toplumun ekseni, rneini Peygamber'imizin CS.A.S.) ah
snda ve ondan sonra gelerek insanlar ortaksz Allah'n rububiyetine, ortaksz varlna, hakimiyetine, otoritesine ve eriatma dndrneyi gaye edinen sHlmi nderliklerde bulan yeni bir ynetim olmaldr. Allah'dan baka ilah olmadna ve Hz. Muhammed'in O'nun
kulu ve resf.l olduuna ahadet eden herkes iinden kopup geldii
pratik cahiliye perniyetine ballktan ve o cemiyetin ynetiminden
syrlmaldr. Bu ballk isterse kahinler, sihirbazlar, yalanc gayb
babereileri ve inan smrcleri eli ile yrtlen dini bir ynetime
i kar olsm, isterse Kurey kabilesinde olduu gibi, siyasi, itimai ve
iktisacii sahalarda sz sahibi bir ynetime kar olsun. Bu .kimseler
ballklarn eyleme dnk ve organik yapl yeni slam toplumuna
ve onun mslman ynetimine hasretmelidirler.
Mslmann slama ilk giri admn atarken, Allah'dan baka ilah
. olmadna ve Hz. Muhammed'in O'nun kulu ve resll olduuna a
nadet getirir getirmez bu esas gerekletirmesi gerekir. nk ancak bylelikle slami bir toplum meydana gelebilir. Byle bir toplum organik, dayanmal, tutkun, bamsz ve bal bana varolan.
-canl bir varlk gibi azalar btnn yaamas, derinlere kk salp
genilemesi iin alan, varlna kasdeden tehditlere kar kendini
savunan bir cemiyetc temsil edilmemi tek tek fertlerin kalbierinde
barnan mcerred bir inan temeli sayesinde gerekleemez. Sz konusu fertlerin says ne kadar ok c~ursa olsun. Belirtilen organik
:i:onksiyonlar, cahiliye ynetiminden bamsz, fertlerinin hareketlerini dzenleyip koordine eden, onlar slami varlklarn derinletirme
ye, geniletmeye ve kkletirmeye ynelten, cahiliyeye kar direnip
()nun kkn kazmaya sevkeden bir ynetim altnda ileyebilir.

te slam, z ~fakat zengin- bir ideolojik temele dayal olduu gibi ayn zamanda bu inan temeline bal cahiliye toplumun
dan bamsz ve ona kar olan bir organik ve harekete dnk cemiyette temsil olunabilir. Yoksa pratik bir varlktan mahrum bir nazariye> eklinde bulunamaz. Onun yeni batan bir daha ortaya k
mas da byle olur. Nerede ve ne zaman olursa olsun, slamn eyleme dnk ve organik dou mantna uymakszn, cahiliye cemwetinin glgesi altnda onu yeniden kurtarmak mmkn deildir.
Belirtilen metodun temeli zerinde mslman bir mmet kurmak, bu :nrnetin varln organi!~ ve harekete dnk bir topluma
dayandrmak ve bu inanc bu toplumun kaynatrc harc baline getirmek isteyen slam, sadece insann insanlk ynn ortaya kar
mama.y, ayrca onu glendirip yerletirmeyi -:e onu insan yapsn te
kil eden qier unsurlarn zerine karmay amalamtr. Bu yolda btn kurallarnda, retilerinde, eriatinde ve hkmlerinde kulland deimez metodu uyarnca yrmektedir.
nsan yaps hayvan yaplar ile, hatta maddi varlklarn yap
lan ile ortak nitelikleri tar. Bu yzden baz bilgili cahiller> onu
~3

bazan hayvan ve bazan da cansz maddeler gibi bir madde sanmlar

dr. Fakat o, hayvan ve cansz maddeler ile ortak olan nitelikleri
yanmda kendini onlardan aynp bamsz bir varlk olmasn sala
yan zelliklere de sahiptir. Nitekim sz edilen bilgili cahiller> boyunlarn bken bu gerekleri, samirniyet ve aklktan yoksun ifadeler ile itiraf etll}ek zorunda kaldlar. (1)
slam toplumunu, basit rk, renk, dil, corafi yaknlk gibi noktalara arlk tanmakszn srf inan ba zerine kurmak ve bu toplumda
insann hayvanlarla ortak niteliklerini deil de insani zelliklerini n planda gelitirmek, slami metodun bu ilkeye dayanan apak
ve pratik sonularndan biri olmutur. Bu metodun apak ve pratik
bir neticesi olarak slam toplumu, her kavimden, her renkten, her
rktan ve dilden insanlara ak olmu, sz konusu zavall hayvani engelleri hesaba katmamtr. Bylece eitli rklarn zellik ve yetenekleri slam potasna akm, sz konusu zellik ve yetenekler bu potada piip kaynaarak nisbeten ksa bir zaman zarfnda stn bir organik sentez meydana getirmi ve aralarndaki uzakla ve o zamann ularm imkanlannn yetersizliine ramen, bu !utkun, mtecanis ve artc insan kitlesi, gnndeki tm insanlk enerjisini ieren parlak ve byk bir uygarlk meydana getirmitir.
Arap, .ranl, aml, Msrl, Maribli, Trk, inli, Hindli, Romal, Yunanl, Endlsl, Afrikal ve dier kavimler ile rklar egemen
slam toplumunc:a bir araya gelmitir. slam cemiyetini ve slam
medeniyetini kurmak zere hepsinin zellikleri kaynak, dayanma
l ve koordinasyonlll bir biimde toplanmt. O yzden bu byk
medeniyet hi bir zaman Arap medeniyeti deil, slam medeniyetl
olmutur. Bu medeniyet hi bir zaman rka deil; inanca dayal olmutur.

Bu insanlarn tm, eitlik ilkesi uyarnca, sevgi bana dayanarak ve ayn amaca ynelerek bir araya gelmilerdir. Son noktas
na kadar btn yeteneklerini kullanarak, en derin milli zelliklerini
ortaya kararak ve gerek ahsi, gerek rki ve gerekse tarihi her trl tecrbelerini ortaya dkerek eitlik ilkesi uyarnca mensubu bulunduklar, Tek Allah'a inanmann ba sayesinde iinde kaynatklar
ve hi bir engel sz konusu olmakszn, bnyesinde sadece insan olma ynlerinin n plana kt bir slam cemiyeti kurmaya koyuldular. Bu kadar zengin itimal unsur tarih boyunca hi bir toplumda
biraraya gelmemitir!
rnek olarak ele alacak olursak eski alarn en mehur beeri
birleme hareketi, Roma mparatorluu idi. Fiilen birok milletleri,
birok dili konuan insan gruplarn, eitli renktekileri ve deiik
zmreleri bir araya getirmiti. Fakat bu birlik insanlk bana dayanmyor ve inan gibi yce bir deer tarafndan temsil edilmiyordu. Bu imparatorluun birlii bir yandan lkenin her tarafnda k(1)

gelir.

34

Bunlarn banda

Yeni Darvincilerden biri olan Julian Huxly

snf

ile eraf snfna blnen bir snf temeline dayanrken,

taraftan genellikle Romaimm ynetici ve dier milletierin ynetilen olarak yer ald bir rklk esas zerine oturuyordu. Bu
yzden hi bir zaman slam toplumunun ulat birleme ufkuna
vararnad ve asla slam birlii gibi verimli olamad.
Yakn yzyllarda baka birlikler de gerekleti. Mesela Britan
ya mparatorluu. Fakat o da varisi olduu Roma birlii gibi oldu.
ngiliz milletinin ynetici stnlne ve imparatorlua bal mstemlekeleri smrmeye dayanan rk ve smrgeci bir birlik meydana getirdi. Dier Avrupa imparatorluklar da yle. Bir zamanlarn
spanya, Portekiz ve Fransa imparatorluklar gibi. Hepsi ayn dk, irkin ve utandrc seviyeye bal kald.
Komnizm, millet, rk, vatan, dil ve renk engellerini aan bir
baka birlik kurmak istedi. Fakat bu birlii her yn ile insani
bir temele deil, snf esasna dayandrd. Bu yzden o da Roma birliinin bir baka trls oldu. Biri eraf snfna dayal iken yenisi
de proletarya smfna dayanyor. Srkleyici motifi, dier snfara
kar beslenen koyu bir kin! Byle kindar ve zavall bir birlik, insan
varlna, imdiye kadar grlenierin en beteri olan bir sonutan ba
kasn veremez. Bu birlik, daha temelde, hayvani sfatlar n plana
karmaya ,onlar gelitirip glendirme esasna dayanyor. Bu nitelikleri temel insani istekler sayyor. Ona gre bu istekler besin,
konut ve cinsi igdy tatmin etmektir. Oysa ki, bunlar insann
hayvanlarla ortak olan temel ihtiyalardr. Fakat kcmnizme sorarsanz, insanlk tarihi, bir ekmek peinden koma farifurui-!
Balca insani zellikleri n plana karan ve kurduu insani
toplumda bu zellikleri gelitirip ycelten metodu ile slam dierle
rinden apayr olmutur ve apayr olmakta devam etmektedir. Onun
metodunu brakp baka bir metoda sapanlar, rk, milliyet, toprak ve
snf gibi deiik temellere dayanan baka metodlar benimseyenler,
gerekten insan dmandrlar nsann kainatta ,Allah'n kendisini
yaratt gibi yce zellikleri ile apayr bir tr olarak yaamasn istemeyenler onlardr. Onlar insan toplumunun kaynama ve ibirlii
iinde btn milliyetlerin yetenek, zellik ve deneylerinden yararlanmasm istemiyorlar. Ulu Allah'n haklarnda yle buyurduu kimseler de onlardr :
-De ki, amel ynden en ok hsrana urayanlar kimlerdir,
size bildirelim mi Dnya hayat boyunca emekleri boa gittii halde
iyi iler yaptklarn sananlardr. Rabb'lerinin ayetlerini ve O'nun huzuruna kmay inkar edenler onlardr. Bu yzden iledikleri arneller
boa gitmitir. Kyamet g onlar tartya koymayz bile. te onlar
kafir ol(luklar ve ayetlerimiz ile Peygamberlerimizi alaya aldklar
iin cezalar cehennemdir. (1)
leler

dier

Hi,

U.phesiz,

(1)

Kur'an-

Ulu

Allah'n buyurduu,

en

dorudur.

Kerim.
35

bn-i Kayyim el-Cevzi, cihad konusunu Zad-ill Mead isimli eserinin Peygamber olarak gnderiliinden Allah'a kavutuu ana kadar
liafirleri ve mUrufklar hidayete arnn safhalar baln tayan
blmnde yle zetler :
- <<Allah'n O'na ilk vahyettii ayet, Yaratan P.abbinin ad ile
oku eklindedir. Bu emir, peygamberliinin balangcn meydana getiriyordu. Allah O'na kendi kendine okumay emrediyordu, daha O'na
tebli etmeyi emretmemiti.
Sonra O'na <<Ey rtiliere brnen, kalk ve korkut ... >> ayetini in
dirdi. Oku emri O'na gelen bir bildiri idi, arkasndan ((Ey rtiliere
brnen ... diye balayan talimata muhatap oldu. Daha sonra aire
ti iindeki yakn akrabalanm korkutmasn emretti. Arkasndan ka
bilesini korkuttu, (1} daha sonra kom~ kabileleri, bir mddet sonra tm araplar ve sonunda da tm insanlan korkuttu.
Peygamber oluundan itibaren on ksr yln sava ve cizyesiz
bir davet ile korkutarak geirdi. Bu srada kendisine sabretmesi, aldn etmemesi ve gz yummas emredilniti. Sonra g etmesine ve
savamasna izin verildi. Daha sonra kendisine saldranlar ile sava
mas ve kendisinden ayrlp O'na ilimeyenlere dokunmamas emredildi. Arkasndan da O'na Allah'n dini kesin bir hakimiyet kazann
caya kadar irk koaDlarla savamas emredildi. Cihad emrinden sonra kafirler O'na gre ksm olmutu: Kendileri ile ate..kes ve. ban antamas yaplanlar. Kendileri ile sava halinde bulunulanlar ve
Zimmiler.
Ate-kes ve bana balananlara kararlatrlan sre iinde do
kunmamakla, onlar szlemelerine bal kaldka verilen sze sadakat
gstermekle, dneklik edeceklerinden ekindii takdirde szlemelerini
onlara geri evirmekle, fakat antlamann bozulduunu kar tarafa
bildirmedike onlara sava anamakla ve szlemesini bo7.anlara sa
va anakla emrolundu. <<Berae>> suresi ile bu ksmlardan her biri
lle ligiii olan hkiirnler daha da akhk kazand.
Bu sure ile elli kitabdan olan (yahudi ve hristiyanlar) dman
lar ile cizye verinceye veya sliima girineeye kadar savamas emre(1) Buradaki korkutmak, iinde bulunduklar tehlikeyi gstere
rek korkutmak manasndadr, yani inzar etmek.

36

dildi. Ayrca kafirlere ve mnafklara kar cihada grme ve onla

ra kar sert davranma emri ald. Bunlar yamuda O'na kafirlerle giriilen szlemelerden uzak durmasn, szlemelerini geri evirmesini emretti. Bu sureye gre szlemeli dmanlar ksma a~Tl
yordu. Birinci ksmda savama emri aldklar: Bunlar szlemelerini
bozanlar, szlerinde durmayanlar idi. O da, onlarla savaa girierek
kendilerini yendi. l:inci ksmdakileric ise sresi belirli szleme
ler vardr, olar da szlemeyi bozup O'na kar sava hazrlna gi
rimemilerdir. Bunda belirtilen sreyi doldurma emri ald. i.in
c bir ksm da kendileri ile arada szleme bulunmayan, buna ra~
men Peyg-amber'e sava. -acmayan veya kendileri ile sresiz bir antIamas bulunan kimselerdi. Bylelerine drt aylk sre tammas ve
srenin bitiminde onlarla savaa tutumas emredildi.
Byece si)zlemesini bozaniar savaarak yendi. Kemlileri ile szleme yaplmayanlara veya antlamalar sresiz olan'lara drt ay sre
tand. Verdikleri sze bal kalanlara antama mddetleri dohm()a.ya kadar iH<;'""'TI"' ..JWi ald. Byl ..lrriP.in tm daha anti;,~l!"'..a miiddeti dolmadan islam' kabul ettiler. Zmmilere ise cizye yiikleii ..
Berae suresi ile kafirlerin, O'na kar ksma ayrl kesinleti: Kem~isi ile sava:; halinde olanlar. Antlamallac Zmmiler.
Arkasndan antlamallar ve kendileri ile ate-kes szlemesi buluPanlar. siama kar durumian daha da belirerek kendileri .ile sava.5
halinde bulunulanlar ve zmmiler olmak zere iki ksma ayrldlar.
O'nunla. savaanlar O'ndan korkanlar idi. Bylece btn yeryz Imllu
O'na kars ksma ayrld: O'na inanan MslmaUlar. Kl"ndisine
gvenen bar ha,Iinde olanlar. O'ndan korlmn ve kendileri ile sava
halinde bulmulanlar.
Mnafklara kar tutumuna gelince onlar grnlerine ge
kabul edip iyzlerini Allah'a havale etmekle ,karlarmda ilme ve
delile dayanarak cihad etmekle, onlardan yz evirip kendilerin~ kar sert davranmamakla ve kendilerine kalbierine etki edecek szler teb
Ii etmekle emredildi. Buna karhk cenazelerini klmas, me2'.arlar
nn bama gidi> dua etmesi yasakland- gibi kendisine onlar iin af
dilese bile Allah'n onlar affetme:veceiH bildirildi. te O'nun kafirIere ve mnafklara kar tutumu bu idi.
slm'da cihadui merhaleleri hakkndaki bu nefis zetten, uzun
uzun zerinde durulmas gereken, fakat burada detaylarna girme
den, sadece iaret etmekle yetinebileceimiz bu dinin harekete dnk
metodu ile ilgili baz derin ve kkl zellikler ortaya kmaktadr :
Birinci zellik, bu dinin metodundaki ciddi pratiklik ve hareke
te dnk olma durumudur. O, beeri pratie kar koyan bir harekettir. Pratik varlna denk gelecek aralarla bu beei pratie kar koyuyor. O kavramlarda beliren bir cahiliye inanc ile kar karyadr. Hareket iinde beliren bir takm pratik kurumlar, bu inanca dayamyor. Bu kurumlar da maddi kuvvete sahip otorite milrak
lan destekliyor. Bu yzden slami hareket, bu pratik gerein tmn, onlara karlk verebilecek tedbirler ile karlypr.

37

nan ve dnce tarzlarn dilzeltmek iin davet ve aniatma

ile kar koyuyor. Cahiliyeyi ayakta tutan kurum ve otoriteleri ortadan kaldrmak iin kuvvet ve cihad tedbirleri ile ortaya kyor. inan
ve dnce tarzlarn dorultacak bildiri ile halk arasna girip onlar
bask ile veya yldrarak Ulu Rabb'lerinden bakasna taptran kurum
ve otoriteleri. Bu yle bir harekettir ki ferdi vicdanlar zerinde maddi basky kullanmad gibi otorite karsnda bildiri ile de yetinmiyor. nsanlar kula kulluktan kurtarp ortaksz Allah'a kul olma
statlisne yceltmek urunda yUrrken bu dinin metoduna gre, yerinde kuvvet kullanmak veya bilgi vennekle yetinmek ayn eydir,
biribirinden farkszdr.
Bu dinin metodunda beliren ikinci zellik, hareketli pratiklik ve
esn:klik. O, bir takm merhalelerden geecek bir harekettir. Her merhalenin gereklerine ve pratik ihtiyalarna uygun aralar vardr. Her
merhale, bir sonraki merhale ile sona erer. Bu din, pratii bir takm
mcerred nazariyeler ile karlamaz. Sz konusu pratiin merhalelerine donuk, kat tedbirle kar koymad gibi. Bu dinin cihad hakkndaki metoduna delil gstermek zere Kur'an'daki kaynaklar il3ri
srp de dirin bu zelliini gznnde tutmayanlar, bu metodun at merhalelerin zellii ile eitli kaynaklarn her merhale ile. olan
ilgisini idrak edemeyenler, ar bir hataya dm olurlar, bu dinin
metodunu tannmaz klkiara brndrm olurlar, kaynaklara asln
da tamadklar, gayeye dnk esas ve kaideler yklemi olurlar.
nk onlar Kur'andaki her kayna sanki nihai durumu belirten bir
delilmi gibi, bu dinde nihai kaideleri temsil eder diye kabul ediyorlar.
sliima ballklar sadece isimden ibaret kalm olan mslmanlara kar dikilen umut krc pratiin basks altnda hem aklca ve
hem de ruhi bakmdan ylgmla den bu eit kimseler, slam srf
savur:rra arac ile cihad eder, derler. Bylece bu dini yeryzndeki
tm zorbalar ortadan kaldrarak insanlar tek Allah'n kulu yapmak
olan metedmdan feragat ettirmekle onu irin gsterdiklerini sanr
lar. Oysa ki, insanlara getirdii inanc zorla benimseterek deil, fakat insanlarla bu inancn arasu: ak ve serbest bulundurarak insanlar kullarn klesi olmaktan kurtarp kullar Rabb'ine kul alnaa
yceltmek Lu dinin metodu gereidir. Bu da ege:nen siyasi dzenleri
:ykT..akla veya teslim olduunu ilan edip cizye vermeye mecbur b
rakr-akla clur. O zair-an, siyasi otorite serbestlik iindedir. ster bu
dini J::;enimsesin, isterse benirr,semesin, slam ile tebaas arasndaki
engel alr: olur.
nc zellik ise bu kesintisiz hareket ve deien aralar, bu
dini ne belirlenmi esaslarndan ve ne de mahhas gayesinden uzaklatrmaz. Feygamber'imiz (S.A.S.), daha ilk gnden itibaren, gerek
yakn akrabalarn, gerek Kurey kabilesini, gerek tm Araplar ve
gerekse btn yeryz insanlarn muhatap tutarken onlara tek bir
esas bildiriyor, kendilerinden tek bir gayeye ulamay istiyordu. O
da kullarn kleliinden syrlarak srf Allah'a kulluk arzetmekti. Bu

38

esas zerinde pazarlk ve yumuaklk sz konusu deildi. Sonra da

bu tek hedefi gerekletirmeye doru muayyen merhaleleri olan ve
her merhalesinde deiik aralar kullanlan belirli bir plan uyannca yryordu, daha nce belirttiimiz gibi.
Drdnc zellik, Zad-l Mead adl eserden naklettiimiz nefis
zetlemede belirtildigi zere, slam cemiyeti ile dier toplumlar arasndaki ilikilerle ilgili, olan hukuka dayal disiplindir. Bu hukuki disiplin Allah'a teslim olmann, btn insanlarca uyulmas gereken veya
olduu gibi onaylanmas gereken aleme amil bir esas olduu temeline dayanr. Buna gre bu esasn ars nne hi bir siyasi rejim
veya maddi kuvvet engel olarak dikilemez. Bu ar nne hi bir
siyasi rejim veya maddi kuvvet engel olarak dikilemez. Bu ar ile
her ferd arasndaki yol ak tutulacaktr. Herkes serbest iradesine dayanarak bu esas ister kabul eder, ister etmez, fakat ona kar dikilemez, ona kar sava aamaz. Eer biri byle yaparsa slam onu ldrnceye kadar veya teslim olmasn salayncaya kadar onunla savaacaktr.

slamda Cihad konusunda yaz yazan baz aklca ve ruhca yl

gnla dm kimseler, islam bu thmetten kurtarmaya yeltenir-

ken, bu dinin inanca bask uygulamay yasaklayan esas ile insanlar

girerek engel tekil eden ve insanlar Allah'a kul olmaktan alakoyup insanlara kul yapanlara kar taknd tavr biribirine kar
tryorlar. Bunlar biribirleri ile ilgisi olmayan ve biribirierine kan
trlmamalar gereken, apayr, eylerdir. Byle bir kavram kargaal
yznden ve her eyden nce yreklerine sinen ylgnlktan tr s
lam'daki cihad savunma sava dedikleri durumlara hasretmeye
kalkrlar. Oysa ki. slam'daki cihad, insanlarn bu gn grdkleri
savalarla ne gereke ve ne de nitelik bakmndan ilgisi olmayan ba
ka bir olaydr.
slam'daki cihadn gerekelerini, bu dinin kendi zelliinde, yeryzndeki fonksiyonunda ve Allah tarafndan belirlenen yce amalarnda aramak gerekir .. Ulu Allah onun uruna o mesajla bunca Peygamberleri gnderdiini bildirdi ve Peygamber'imizi sonuncu Resli
olarak setii gibi mesajn da mesajlarn sonuncusu ilan etti.
Bu din, insann yeryznde kullara kul olmaktan, ayni zamanda
kullara kul olmann bir baka trls olan nefsin ar arzularna
boyun emekten kurtuluunu belirten cihana amil. bir bil diridir. Bu
amac, srf Allah'n uluhiyetini, O'nun btn alemierin Rabb' olduunu. aklayarak ortaya koymutur. Tek Allah'n tm alemierin Rabb'
olduunu aklamak demek, btn ekil, biim, dzen ve grnleri
ile beer egemenliine kar cihana amil bir yaygnlkta ba kaldr
mak, yeryznn her kesinde u veya bu biimde beer hakimiyetine dayanan r e j i m e kar kesin bir ekilde direnmektir. Baka bir
deyimle u veya bu ekild{) Uluhiyet yetkisini insana dayandran her
dzene kar direnmektir. nk hkmlerinin son mercii insan olan
arasna

39

ve otoritenin kayna olarak insan alan her rejim Allah dnda insan.
larn biribirlerini Rabb edindikleri bir beeri iliihlatrma rejimidir.
Bu bildirinin manas, gaspedilmi, ilahi otoriteyi ekip alarak
Allah'a geri vermektir, insanlar kendilerince dzlm hukuk ilkelerine gre ynetip halk kul yerine koyarken kendilerini Rabb yerine koyan yetki hrszlarn kovmak demektir. Bu bildirinin manas,
mhi otoriteyi yerletirmek zere beer egemenliini ortadan kaldr
maktr. imdi Kur'an- Kerimin ifadesine kulak verelim:
- Gkte ilah olan ve yeryznde ilah olan Odur>>
- Hakimiyet, yalmz AUah'ndr. O, kendisinden bakasna kul
olmamanz emretti... te dosdoru din budur ( 1)
- <<De ki, ey kitabllar (yahudi ve hristiyanlar) aramzda ortak
olan bir kelimeye (esasa) geliniz. O da Allah'a hi bir ortak komak
szn, srf O'na tapalm ve AHal'n dnda biribirimizi iHi.h edinmeyeJim. Eer bu (kelimeye) dnerseniz, biz mslmamz diye ehadet geO>
tirin.>> (2)
Yervziinde Allah'n hakimiveti. ne hristi-y:an kilisesinin vetkilerinde grldg gibi yeryz hakmyetin or taKm ler geen am
adamlarnn kullanmas ile ve ne de Teokrasi> ad verilen rejimlerdE
grld zere ilil.hlar adna konuan bir takm kimselerin mukaddes
yaldzll ynetimleri ile kurulamaz. Yeryzlinde f\llah'n hakimiyeti,
srf ilahi eriatn yrrlkte tutulmas ile, apak eriatnda belirttikleri uyarnca her eyin ona bal olmas ile kurulur.
Yeryznde Allah'n hakimiyetini kurmak, beerin tahakkL\nn
nlemek, otoriteyi yetki hrsz kullarn elinden alarak srf Allah'a geri
vermek, beer tarafndan dlizlen kanunlar yrrlkten kaldrarak
tek bana ilahi eriatn egemenliini salamak, bunlarn tm, srf
tebli etmekle, bildiri sunmakla gerekleemez. link kullarn enselerine binenler, yeryzndeki Hihi yetkinin hrszlan srf tebli ve bildiri ile egemenliklerinden vazgemezler. Byle olmasayd, Allah'n
dinini yeryzline yerletirmek iin uraan peygamberlerin ii ne kadar kolay olurdu. Oysa ki, peygamberler -selam zerlerine olsun.:_
tarihi, nesiller boyu sren bu dinin tarihi, bunun tersini gstermek
tedir.
Srf Allah'n ilah olduunu ve O'nun btn alemierin Rabb'i olduunu ilan ederek yeryz insann Allah'dan gayr her trl otoritenin egemenliinden kurtarmann cihana amil bildirisi nazari, sofist
ve ykc bir ar olmamtr, Tersine o, eyleme dnk, pratik ve
yapc bir bildiri olmutur. nsann Allah'n eriati uyannca ynetim
grevi yrtt, halk kullara kul olmaktan kurtararak srf ortak-
sz Allah'a kul olmaya yceltneyi salayacak pratik bir sosyal dzen
biimindeki harekete dnk bir gerekleme amac tayan bir bildiridir bu. Bu yzden bildiri ekli yannda <<hareket eklinin de ele
alnmas kanlmaz olmutur. link beer pratiinin hBr ynnE
denk ve uygun aralar kar koymak gerekir.

40

(1)

Kur'an-

(2)

Kur'an-

KerimjEn'am sresi, 75.

Kerim/Al-i mran sresi, 64.

bu gn olsun, yarn olsun Allah'dan baka her trl

yeryznden kaldrmay amalayan nitelii dolays
bu dinin karsna inan ve dnya gr biiminde,
olarak, siyasi, itimai, ekonomik, rk ve snf gile kmaktadr. Bunlara sapk inan ve batl gro.
alar klma brnm olan engelleri de katmak gerekir. Bu engellerin hepsi elele vererek ve her biri dierini etkileyerek alabildiine
karmak bir krdm meydana getirir.
Bildiri>> eer inan ve gr as eklindeki engellere kar koyacaksa hareket de bata o inan ve grleri ile krdm haline
gelmi rk, snf, sosyal ve ekonomik yapya dayanan mevcut siyasi otorite olmak zere dier maddi engellere kar koyacaktr. Bildiri>> ile hareket, ikisi bir arada uygun ve denk aralar halinde t
m ile beer pratihme kar koyarlar. Yeryznde irisan kurtarma
eylemine giriirken bunlarn her ikisi de, birlikte gereklidir. Yey
zii>nn her yresindeki tm 1!san. Bu nokta, srekli olarak tek
n.rl.anarak zihinlP:rP. yerlet.irilmesi gereken gayet nemli bir nok
Dn olsun,
otorite merciini
ile beer pratii
maddi pratikler
rntl engeller

tadr.

Bu din, Arap insannn kurtulu bildirisi deildir. Araplara mah.

sus bir mesaj da deildir. Onun konusu <dnsandr, bir canl tr olarak insan. Alan da yeryz, yeryznn tm yani. mu Allah, ne
srf Araplarn Rabb'idir ve hatta r.e de sadece slam inancn kabu:
edenlerin Rabb'idir. Allah btn alemlerin Rabb'idir. Bu dinin gayesi alemleri, Rabb'leri.ne dndrmektir, onlar bakasna kle olmak
tan alakoymaktr. iSama gre en byk klelik, insanlarn bir takm
kimselerce dzlerek yrrle konan hkmlere boyun emeleridir
Bu yetki, srf Allah'a tannmas gereken bir kulluk fonksiyonuduL
Bu yetkiyi Allah'dan bakasna veren kimse, istedii kadar bu din
denim desin, Allah'n dininden kar. Peygamber'imiz (S.A.S.) eriat
ve bkmde .Allah'a uymamann, yahudi ve hristiyanlar mrik))
kabul ettiren bir kulluk fonksiyonu olduunu u hadisle alra belirtmitir. nk yahudi ve hristiyanlar, bu noktada srf Allah'a t<kul
olma emrine ters dmlerdir.
Tirmizi'nin rivayet ettiine gre Adiy ibni Hatem'e (R.A.) slam
ars ulanca am'a kamt. nk cahiliye dneminde hristiyan
olmutu. Bu srada kz kardei ile birlikte bir ksm adamlan mslmanlara esir d;;er. Peygamberimiz kz kardeini ona baayarak
serbest brakr. Kadn da kardeinin yanna dner. Bu durum, onu
islama yaknlk duymasna ve Peyganber'imizin huzuruna varmaya
karar vermesine yol aar. Bu fikrini adamlarna aklayarak bir Peygamber'imizin huzuruna varr. Boyp.unda altndan bir ha vardr. Peygamber'iniz (S.A.S.) bu srada Onlar Allah' brakp din
adamlarn
ve keilerini Rabb edindiler mealindeki ayeti okudu.
Olaym devamn Adiy bni Hatem yle anlatr:
- Ben onlar, din adamlarna ve keilere kul olnadlar, onlara tapnadlar ki dedim. Peygamber'iniz CS.A.S.) bana u cevab
verdi:
4L

-Ne mnasebet! Onlar halka helli olan haram ve haram olahelal kldlar. Halk da onlara uydu. te bu, onlara kul olmalar,
tapmalar demektir.
Peygamber'imizin, eriatta ve bkmde bir takm kimselere uymann insan dinden karan bir kula tapma olduu ve bunun insanlarn biribirlerini Rabb saymas demek olduu eklindeki ayet tefsiri kesin bir delildir. Oysa ki, bu din bu durumu ortadan kaldrarak
yeryznde insan Allah'dan bakasna tapmaktan kurtarnay ilan
etmek iin gelmitir.
1
Bu yzden slam, bu cihana amil bildiri ile elien pratii sz
ve hareketin her ikisi aracl ile ortadan kaldrmak zere tm yeryz zerinde teebbse gemekten ve insanlar Allah'dan bakasna
taptran siyasi milraklarn zerine vurucu gler yneltmekten kanamaz. Yani Allah'n eriatma ve otoritesine dayanmayarak hkm
yrten, ve bi bir yetkilinin karmas sz konusu olmakszn, halkn serbeste bildiriyi dinleyip bu inanc benimsemesine engel olan
siyasi rrJhraklar zerine. Bunun yannda kuvvet kullanmak, ister kat;ksz siyasi karakterli olsun, ister rklkla kark bir mahiyet tasn, yahut isterse ayn rk arasnda snf bir karakter tasn, mevcut hakim' otoriteyi ortadan kaldrdktan sonra eyleme dnk kurtulu hareketini gerekletirecek sosyal, iktisadi ve siyasi bir dzen kurmak iin de kuvvet kullanmak gereklidir.
sla.mn amac, insanlara inan sistemini zorla benimsetmek deildir. Fakat slam sadece inantan ibaret deildir. Daha nce belirttiimiz gibi slam, insanlar kula kulluktan kurtulmaya aran
cihana amil bir bildiridir. Bur.a gre ilk amac, insann insana tahakkGmU ve kula kul olmas esasna dayanan rejimleri ve ynetim
mekanizmalarn ortadan kaldrmaktr. zerlerindeki siyasi basky
kaldrdktan ve akl ve gnllerini aydnla kavuturan bildirimden
sonra diledikleri inanc tercih etmek konusunda fiilen hr olan fertleri serbest brakr. Fakat bu hUrriyet, nefislerinin azgn arzusunu
ilah ec1inecekleri veya kendi istekleri ile kullara kul olabilecekleri yahut Allah' brakarak biribirlerini Rabb edinecekleri deme.k deildir.
Yeryi.:;znde insan egemenlii altnda yaatan dzen, srf Allah'a
kdluk etme ter"eline dayanmaldr. Bu da srf O'nun eriatn nizarn
olarak semekle olur. Bundan sonra herkes, bu genel dzen altnda,
diledii inanc benimsesin! Bylece din s1rf Allah iin olmu olur.
Yani yarg, boyun eme, balhk ve kulluk, bunlarn tm Allah iin
olur.
Dinin anlam jnancn anlamndan daha genitir. Din hayat yneten dUzen ve metodun addr. Bu da slamda inanca dayanr. Fakat o, genel anlam ile, inantan daha yaygndr. Buna gre slamda,
bazlarnn slam inancn benimsemese bile eitli cemaatlerin, srf
Allah'a kul olma esasma dayanan genel slam metoduna boyun e
meleri mmkndr.
Bu dinin zelliini belirtildii ekilde anlayanlar bildiriye dayal
cihad yannda klla cihad biiminde bir slami harekete girimenin
n

42

kanlmazln

da anlar. Msteriklerin aldatc hcumlar ile a

durumun basks altnda ylgnla kaplanlarn yorumlad ve
gnmzn savunma sava kavramndan anlad dar mana ile s
Hi.mdaki cihadn bir savunma hareketi olmadn da anlar.
Sz konusu msterikler slamdaki cihad hareketinin, beer pratiinin her ynne uygun gelecek aralarla giriiimi ve her merhalesinde deiik aralar kullanlan bir yeryz insanm kurtarma aksiyonu ve seferberlii olduunu kavramaya yanamazlar.
slamdaki cihad hareketini savunma hareketi olarak adlandr
mamz eer kanlmaz bir artsa o zaman ((savunma)) kavramn deitirerek bu kavram insan, hrriyetini snrlayan ve kurtuluunu
ergelleyen her trl faktre kar savunmak olarak yorumlamalyz.
nan ve grlerinde beliren faktrlere kar olduu gibi, iktisadi,
sraf ve rk esaslara dayanan siyasi rejimler tarafndan temsil
edilen faktre kar da insan kurtuluunu savunmak. Bu engelci faktrler slamn geldii gn de vard, gnilmzn cahiliyesinde de bir
ok biimleri yrrlklerini srdrmektedirler
Savunmall kavramn byle geni yorumlayarak slamn yeryz zerindeki cihad giriiminin gerekelerini geree uygun bir e
kilde kavrayabiliriz. Ayn zamanda insann, kula kulluktan kurtulu~unun ve srf Allah'n uluhiyetini, O'nun alemierin ortaksz Rabb'i
oluunu yerletirerek yeryznde keyfi ynetime son verip insanlk
ailesi iinde lahi eriate dayal bir otorite kurmamn bildirisi olan
~lamn zelliini de kavrayabiliriz.
Burca karlk gnmzn dar anlam iindeki bir savunma kavramna uyarak slamc~aki cihad iin savunmaya dnk gerekeler uydurrrcak, slamdaki cihad olaylarnn srf komu glerin slam vatanra kar; -ki bazlarna gre bu vatan Arap Yarmadasym!- giriimlerini bir pskrtme hareketi olarak anlamak, buna dayanaklar aramaya kalkmak, hem bu dinin zelliini ve hem de yeryztirc~e yrtecei fonksiyonun z9lliini yeterince anlayamamaktan
doan bir giriimdir. Bu giriirrc, ayn zamanda, gnmz pratiinin
basks ende ve slamdaki cihad kavramn yozlatrnak isteyen
r:steriklerin tcumlar karsnda bir ylgnl.a srklenmedir.
Acaba Hz. Ebu Bekr, Hz. r:er ve Hz. Osman -Allah onlardan
raz olsun- Arap Yarn:~adasna saldrmalarndan emin olsalard, islam sr::.rlarn yeryz boyunca geniletmekten vaz m geeceklerdi?
r.:avetin nne siyasi rejimlerce, rk ve snf toplum kurumlarn
ca ve yine rk ve snf endielere dayanan iktisadi dzenlerce dikilen ve yine devletin rr"addi gleri tarafndan korunan engelleri ortac~an kaldrmadan bu snrlar nasl genileteceklerdi?!
Yeryznn her yresindeki btn insan soyunun kurtuluunu
amalayan bir davet tasavvur edip de sonra bu engeller karsnda
di.lle ve tildiri ile cihad etmek saflktr. Dille ve bildiri ile cihad etmek, bu ar ile fertler arasndaki yol aldktan sonra, serbest bir
sekilde seslenmek mmkn olunca, insanlar sz edilen etkilerin t~iinden kesinlikle kurtulunca sz konusu olur. te dinde zorlama
da

43

yoktur ilkesi, o zaman geerlidir. Fakat belirtilen maddi gler ve

engeller varken, ksteklerden kurtulmu olarak insann kalbine ve
aklna seslenebilmek iin, nce o engelleri ortadan kaldrmak ka
nlmaz bir arttr.
Mevcut fiili pratiin her ynne uygcn ve denk aralarla lmr;;
koyan ciddi bir insan kurtarma bildiri,sini ama edinmi olunca a
rnn cihada dayanmas arttr. Nazari ve felsefi bir bildirirole yetinilemez. slam yurdu, uygun bir slam deyimi ile; <<Darl slam ister
gvenlik iinde olsun, ister komularnn tehdidi altnda olsun, farketmez.
slam bar araynca, sadece sakinleri slam inancn paylaan
belirli bir yeryz parasnn gvenlii eklindeki ucuz bar kasdetmez. slam, dininin tmnn Allah iin olduu bir bar ister. Yani
iinde, her trl kulluun srf Allah'a arzedildii ve Allah' bir yana
brakarak insanlarn biribirlerini Rab edinmedikleri bir bar.
afi;rmn ilk ve orta merhalelerinde deil, Allah'n emri uyarn
ca. slami cihad hareketinin ulast" son merhaleve gre bu konuda
hUKUm vermeK gereKr. Ibn Kayyum'un dedii gibi son merhalede u
noktaya varlmt. Yukarda iktibas ettiimiz bltimi.in ilgili ksmn
tekrar okuyalm :
- <<Berae suresi ile kiifirlerin O'na (Peygamber'imize) gre ii
ksma ayrl kesinlik kazand: Kendileri ile sava halinde bulnnulanlar. Antlama!lar. Zmmiler. Arkasndan antlamahlarla kendileri
ile ate-kes szlemesi bulunaniann slam karsndaki durunm .daha da belirerek kendileri ile sava halinde bulunulanlar ile znmiler
olmak zere iki Insna ayrldlar. O'nunla savaanlar, O'ndan ko:rka
lard. Bylece btn yeryz halk, O'nun karJsnda , ksma ayrl
m oldu: O'na inanan mslmanlar. Kendisine gvenerek ban;; halini beimseyen!er (bir nceki cmleden anlaldna gre bunlar
zmmilerdir). O'ndan korkan kendileri ile swa halinde bulunulanlar.
Manta uygun, bu dinin zellii ve amalar ile badaan tutum
budur. Yoksa gnmz pratii ile yanltc msterik.lerin hcum1
karsnda ylgnla kaplanlarn anlad gibi deil.
mu Allah gerek Mekke'de ve gerekse Medine'ye g edildikten
sonraki ilk dnemde mslmanlar savatan kanmaya ararak onlara elinizi savatan uzak tutarak namaz klp zekat veriniz diye
buyurmutur. (1) Sonra da onlara savamak iin izin vererek onlara
zillme uradklan iin savaanlara izin verildi. Hi phesiz Allah
onlara zafer kazandrmaya muktedirdir. O kimseler ki, srf Rabb'imiz Ailal'dr>> dediler diye haksz yere yurtlarndan kmaya zorlanmlardr. Eer Allah baz kiniseleri dierlerinin aracl ile giderne
seydi, nanastriar, kiliseler, havralar ve ilerinde Allah'n ad oka
arnJan camiler yklrd. Hi phesiz Allah kendinden yana olanlan
destekler. nk O, gl ve azizdii-. Allah'dan yana olanlar o kim
selerdir ki, eer onlar y~ryznde yerletirirsek namazi klarlar, ze ..
(1)

44

Kur'an-

Kerim/Nisa sresi, 77.

kat

verirler, iyilii emredip ktlkten, sakndrrlar. Hi phesiz

sonu Allah'a aittir. (1)

Arkasndan mslmanlar tarafndan satama olmakszn sava

aanlara kar savamak emredildi ve yle buyuruldu:
- Size saldranlara kar, Allah yolunda siz de savanz. (2)
Daha sonra kendilerine, mriklere kitle halinde sava amalan
emrolundu:
- Milirikler size nasl kitle halinde sava ayorlarsa siz de onlara kar kitle halinde sav::mz. (3)
Ba~)lm bir ayette de yle buyuruldu :
- !{endilerine kitap verilmi olanlardan Allah'a ve Aliret gniine inanmayan, Allah ve Resulnn haram kldklarm haram saymayan ve hak dini din olarak kabul etmeyenlerle size boyun eerek
kendi elleri ile cizve verinceye kadar savamz. (4)
Grld gibi, bn-i Kayyum'un belirttii gibi, sava ilk bata
yasakt; sonra ona izin verildi, arkasndan kar taraf balaynca, sava emredildi, daha sonra tm mriklere kar savalmas emrolundu.
Cihadla ilgili Kur'andaki delilleri ciddiyet, cihad tevik eden hadislerdeki ciddiyet, slamn ilk dneminde ve tarihin uzun bir dnemi boyunca giriilen cihad olaylanndaki ciddiyet, bu kesin ciddi tavr, gnmz pratii ile slamn iha kavramn yozlatrmaya yeltenen msteriklerin hcumu karsnda ylgnla . denler tarafn
dan ileri srlen yorumun zerinde durulmasna bile imkan vermez.
Bu konuda Allah'n ve O'nun Resulnn buyurduklann dinledikten ve slamdaki cihad olaylarn sras iinde inceleyen hangi
kimse, gelip geici saplantlara bal ve dayanksz bir takm grle
re kaplarak snr gvenlii salayan bir savunma izgisine saplanp
kalabilir?!
Ulu Allah, indirdii, savaa izin veren ayetlerde, dnya hayatnn
deimez bir ilkesi olarak yeryznden fesad giderebilmek iin insanlarn bir ksmnn dierlerine kar kmas gerektiini mrninlere aklad. Ulu Allah yle buyuruyor :
- Zulme uradklan iin savaanlara izin verildi. Hi phe
siz, Allah onlara zafer kazandrmaya muktedirdir. O kimseler ki, srf
Allah Rabb'imizdir dediler diye haksz yere yurtlanndan knaya
zorlanmlardr. Eer Allah baz kimseleri, dier baz kimselerin aracl ile gidermeseydi, manastrlar, kiliseler. havralar ve ilerinde
Allah'n ad oka anlan mescidler yklrd. ( 5)
Buna gre hak ile batln yeryznde birarada yaamamalar, geici bir durum deil, deimez bir ilkedir. slam ne zaman alemierin
Rabb'i olarak Allah'n benimsenmesini gerekletirmek ve insanlan
ilerin

(1)

Kur'an-

(2)
(3)
(4)
(5)

Kur'an-
Kur'an-

Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Hacc sftresi, 39 41.

Kerim/Bakara sf.resi, 190.
Kerim/Tevbe sresi, 36.
Kerim/Tevbe sf.resi, 26.
Kerim/Hacc sf.resi, 39-41.

45

kula kulluktan kurtarmak zere cihana amil bildirisi ile ortaya

kt ise, Allah'n yeryzndeki ortaksz yetkisiniri hrszlar da oklarn ona evirmiler ve asla onunla bar iinde bulunmaya yana
mamlardr. Buna karlk sHim da, insanlar onlarn boyunduruundan kurtarmak iin, yeryznde insann bandan bu yetki hrsz
larn savmak iin, kklerini kazmak amac ile onlarn zerine yriimtr. Dinin tm Allah iin oluncaya kadar kurtulu amal
cihadn son bulmayaca devaml bir durumdur bu.
Mekkedeyken savatan uzak durmak, uzun vadeli plann bir marhalesinden baka bir ey deildi. Hicretin ilk dneminde de durum
buydu. Hicretten ksa bir sre sonra mslman cemaat Medine d
na kmaya sevkeden faktr, sadece ehrin gvenliini salamak deildi. Bu gerekli ilk amat, fakat sonuncu hedef deildi. O seferberlik imkann garantileyen ve seferberlik karargahnn gvenliini sa
layan bir hedefti. insan kurtarmak iin, insann zgrce davranmasn engelleyen kstekleri gidermek iin giriilecek seferberlik imklnn ..
Mekke dneminde mslmanlarn kll cihaddan uzak durmas, anlalr bir olgudur. nk orada ary serbest artlar altnda
gerekletirebilme ortam vard. arnn sahibi (yani Peygamber'imiz) Haimoullarnn kllarnn himayesinde ary ortaya srebiliyor, akllara ve kalbiere seslenebiliyor ve bildirisi ile fertlerin
karsna kabiliyordu. Orada O'nu ary tebli etmekten alakoyan
ve fertlerin kendisini dinlemesine engel olan siyasi bir otorite yoktu.
O yzden bu merhalede kuvvet kullanmak gerekli deildi. Kuvvete
bavurmaya gerek duyulmamasnn bunun yannda baka geerli sebepleri de vard. Ben bu sebepleri; Fi Zilal-il Kur'anda Nisa suresinin <<Kendilerine elinizi savatan uzak tutunuz ve namaz klp ze.
kat veriniz denilen kimseleri gryor musun? Onlara savamak farz.
.edilince aralanndan bazlan insanlardan, Allah'dan korkar gibi, hatta
daha fazla korkarak ey Rabb'imiz, bize niye savamay farz kldn,
yaama sremizi biraz daha uzatsaydin ya dediler. De ki; <<dnya
zevki ksadr, oysa ki, Ahiret, takva sahipleri iin daha hayrldr. Size kl kadar hakszlk edilmeyecektir maalindeki ayetini tefsir ederken bu sebepleri zetlemitim. () O zetin bir ksmn buraya almann hi bir mahzuru yoktur.
- Belki de bu (kuvvete bavurmann emredilmeyii) Mekke
dneminin belirli artlar iinde, belirli bir yapdaki belirli bir kavmi
eitme ve ileriye hazrlama dnemi olduu iin byle olmutur. Byle bir yap iinde giriilen eitim ve hazrlamann amalarndan biri,
himayesi altnda bulunanlarla kendi ahsna kar alkanlklar uyarnca onur krc olarak sayp katanmad davranlara kar Arap
insannn sabrl olmasn salyacak bir nefis terbiyesidir. Bylece
kiiliinin dar grl endielerinden ayrladk, znden syrlacak,
artk gerek kendisi ve gerekse himayesi altnda tuttuu kimseler, nazarnda hayatnn ekseni ve eylemlerinin itici sebebi omayacakt.
(1)

46

Kur'an-

Kerim/Nisa sresi, 77.

Dier bir ama da sinirlerine hakim olmas konusunda onu eit

mek olabilirdi. Bylece, zellii gerei, ilk karlat faktr knr
snda parlamayacak ve ilk heyecanlandrc etken karsnda ayram
kabarmayacak, huy ve davranlar:a arballk, soukkanllk hakim
olacakt. Dier bir ama da bu insan hayatta karlat her problemin zmnde bavuraca', alkanlk ve geleneklerine ne kadar ters
dse de, her davrann emirlerine uygun olarak yapabilecei bir
ynetim mekanizmas olan dzenli bir topluma uyacak ekilde eit
mek olabilirdi. te bunlar, disiplinli bir ynetim mekanizmasna uyan,
yetikin, uygar, barbarlk ve kabilecilik g~leneklerinden syrlm bir
slam toplumU kuracak bir mslman ahsiyetinin hazrlanmasn
da temel ta tekil ediyordu.
Belki de bunun sebebi, Kurey kabilesi gibi eref ve onuruna
dkn, kendisi ile bu merhalede giriilecek bir savan onu ar inat
la srkleyip yeniden kanl intikamlara sevkedebilecei bir ortamda
bar ar, daha etkili ve daha geerli olmasayd. Yani Araplar arasnda allagelenlere benzer <{Dahis- Gabra ve Besus savalar gibi
bir ok kabilenin tamamen kkn kazm ve yllarca sren atma
lara yolaacak yeni bir intikam atei tutuabilirdi. Artk hi dinmeyecek olan bu yeni kin alevi zihin ve batralarnda slamla irtibatlanm olurdu. Bu yzden, slam da iin bandayken, bir kurtulu a
rs, bir din olmaktan kar ve asli simasm bir daha hatrlanama
yacak ekilde unutturan bir intikam ve kin hatrasna dnrd.
Belki de bu her evde savaa ve atmaya yol amaktan kan
mak iin byle olmutu. nk orada m'minlere ikence ektiren,
eziyet eden genel ve dzenli bir otorite yoktu. Herkesin by bu
grevi zerine almt. Herkese kendi by, hem ikence ektiriyor, hem eziyet ediyor ve hem de onu yetitiriyordu. Byle bir ortamda savaa izin vermek demek, her evde atma ve vuruma olmas
demekti. Sonra ite slam budur>> denecekti. slamiyet savatan uzak
durolay emrettii halde yine de bu sz sylendi.
Hac mevsiminde Mekke'ye ziyaret ve ticaret iin gelenler arasnda Kureyliler Muhammed, airet ve kavmini blmek bir yana,
eviad ile ana- babasnn arasn bile ayor diye propagandaya girimilerdi. Eer her evde, her mahallede evlat ana- babasn ve kle
efendisini ldrsn diye emir buyurulsayd, acaba durum ne olurdu?
Belki de, bunun sebeplerinden biri, ilk Mslmanlara dinlerinden dolay eziyet eden, ikence ektiren ve sknt veren kinselerin,
sonradan slam ordusunun ihH1sl erler, hatta kumandanlar olaca
hakkr.daki lahi bilgi idi. Nitekim Hazret-i qer bn'l-Hattab bunlardan biri olmad m?
E:elki de bunun sebeplerinden biri, kabile yaps iinde Arap gurt!runun eziyet ektii halde davasndan dnmeyen mazlum karsnda
ba kalrmas olmutur. zellikle bu zulm sayg deer kimselere
kar il.endii zaman, Kurey bnyesinde bu gr destekleyen bir
ok gelimeler grlm~tr. bni Dane, saygdeer bir insan olan
Hz. Ebu Bekrin. (R.A.) Mekke'den g etmesine raz olmam, byle

47

bir olay Araplar iin kltc grerek O'na komuluk ve himaye

teklif etmitir. Bu eit tezahrlerin sonuncusu Haimoullar zerine uygulan:.m kuatmann Ebu Talib aracl ile vermi olduu gedik
olmutur. Mslmanlara reva grlen uzun alk ve ikencelerden sonra. Oysa ki, zamanla zillete dm eski bir uygarln besledii bir
toplumda ikence karsnda susmak, alay ve maskaralk ile saldr
gan zalimi, zorbay alkiama vesilesi olabiliyor! (1)
Dier bir sehen de o zaman Mslmanlarn saysnn az oluu
ve S!rf Mekke'c'.e bulun:nalar olabilir. nk ar, Arap yarmadas
nn die;er lnsmlanna ya henz ulamam veya da:';nk haberler halinde ulcsabilni durumda idL O srada dier Arap kabileleri, mesele
m.sl zmlenecek diye, Kurey kabilesinin i bnyesinde doabile
cPk ohm "bir savas karsnda tarafsz bir tavr takhyorlard. Byle
tir durumda lwpabilecek olan S!mrl bir sava, says henz az olan
mslman cemaatn topyekn kyn ile sonulanabilirdi. O :r.aman
verilecek ehidlerden birka kat daha fazla kimse ldrlm olsa
bile; irk yerinde ka 1acak, Mslman cemaat ortadan silinecek ve
bylece yeryznde ne slil,mi bir dzen ve ne de pratik bir cemiyet
yaps kalacakt. Oysa ki, slam, yaama metodu ve aksiyana dnk,
yaanan bir toplum dzeni olmak iin gelmi bir din idi.
Medine'deki ilk dneme gelince, Peygamber'imizin (S.A.S.) yerli
Yahudiler ve mrik Araplarla imzalad antlama, merhalenin zelliinin gerekli kld bir taktiktir.
Bu durumun birinci sebebi, Medine'de ar ve bildiri iin ortamn uygun olmas idi. Car ve bildiri ile halk arasna girerek ona
engel olacak bir siyasi otorite yoktu. Btn ilgili kar taraflar, yeni
Msltiman devleti ve siyasi konularda Peygamber'imizin (S.A.S.) tasarruf yetkisini tanmlard. Yaplan antlama, kar taraflardan her
hangi birisinin, Peygamber'imizden (S.A.S.) izinsiz olarak d iliki
krmamasn, harp hazrlna girimemesini ve bakalari ile yeni ittifaklar imzalamamalarn ihtiva ediyordu. Akas, Medine'de gerek otorite Mslman ynetiminin elinde bulunuyordu. Buna gre
arnn n akt, inan hrriyeti ile halk arasndaki serbestlik yrrlkte idi.
kinci bir sebep ise, Peygamber'imiz (S.A.S.) bu dnemde srf
Kurey kabilesi ile babaa kalmak istiyordu. nk Kurey kabilesinin kar k, bu din hesabna, kabilenin i hesaplamas nasl
sonuclmacak diye bekleyen dier Arap kabileleri karsnda ,bir
ban ba tekil ediyordu. Bu yzden Peygam.ber'imiz (S.A.S.) <<seriy
yeler (kk aknc birlikleri) sefere karmaya giriti. lk sanca,
hicret.ten sonra yedinci ayn banda Hz. Hamza bni Abdlmuttalib'in eline vererek kendisini sefere karmt. Hicretten sonra dokuzuncu, on nc ve on altnc aylarn balarnda bu seriyelerin
Seyyid Kutub, bu son cmle ile, zellikle, Mslman KarCemal Abdurmasr tarafndan uygulanan zulm karsnda M
halknn tutumunu ima etmi olmaldr. -evirenin notu( 1)

delere
sr

48

sim,

serere k devam etti. Bu arada

hicretten sonra on drdnc
ayn banda ve Recep ay iinde, Abdullah bni Cah (R.A.) kornutasnda sefere kan seriyyeye geldi. lk atma ve vurumann yer
!ald

ve bu olay haram ay iinde oluyordu. u

:
- Sana Haram ay iinde atma var mdr diye sorarlar.
De Id, ebu ayda savamak ar bir gnahtr. Fakat Allah'n yolunu
kapatmak, O'nu inkir etmek, Mescidi Haram ziyaretine engel olmak
ve halk buradan ge zorlamak, Allah katnda, daha ar bir gnah
tr. Fite, kargaalk savatan daha ar bir gnahtr.>> Ellerinden
gelse, sizi dininizden dndrnceye kadar sizinle savamaktan geTi
durmazlar. inizden dininden dnerek len kimseler kii!irdir. Onlarm amelleri, dnyada da Ahirette de boa gitmi olur. Onlar, orada
ebediyyen kalmak zere cehennemliktirler.>> (1)
Ayn yln Ramazan ay iinde byk Bedr sava oldu. Enfal))
suresi bunun zerine indi.
Pratik gelimeler arasndan durumu incelemek, dar anlamdaki
'savunma' slam hareketinin temel ilkesi idi demeye imkan vermez.
Gnmz pratii karsnda ve yanltc msterik hucumlar nnde
ylgnla denierin dedii gibi!
slamn gelime hareketine sadece savuruna amal gerekeler
yaktrmaya yeltenenler, Allah'n korumasna mazhar olup da yeryznden Allah'n otoritesi dnda kalan tm otoriteleri ortadan kaldrp dinin tmnn Allah iin olduu bir ortamda cihana amil bir
insan kurtuluunt.."l bildirisini gerekletirmek iin srar edenler hari, Mslmanlarda dinarnizmin kalmad, daha dorusu slamn bile
kalmad bir dnemde msteriklerin hcum akmna kanp da s
liim'daki cihad iin edebi gerekeler aratran kimselerdir!
slamn genileme dnemi, Kuran' Kerim'deki ilgili ayetlerin d
nda hi bir edebi gerekeye muhta deildir.
Ulu Allah yle buyuruyor :
- Buna yre dnya hayatma karlk Ahireti satn alanlar, Al
lah yolunda sava.,<snlar. Allah yolunda savarken ldrlenlere veya
yeneniere byk bir mkafat vereceiz.
Size ne oluyor da Allah yolunda ve Rabbimiz, bizi halk zalim
olan lu beldeden kar, bize katndan bir kurtanc ver, bize katndan
bir tksteki gnder diyen zavall yallar, kadnlar ve ocuklar u
runda savamyorsmuz? M'minler Allah yolunda savarlar. Kafirler lle zorbalar (ta~t) urunda savarlar. eytamn yardaklan ile
~yet

sefer bu

bu olay

olmutu

hakknda iruniti

savanz. eytmn

hilesi

zayftr.

(2)

Yine Ulu Allah (c.c.) yle buyurur:

- Kiifirlere de ki, yaptklarna son verecek olurlarsa, gemi
ktlllideri balanr. Eer tekr.r gemie dnederse eski iledikle
rini Iiikm yrrle girer. Fite ortadan kalkncaya lmdar ve tm
O)
(2)

Kur'an-

Kur'an

Kerim/Bakara sresi, 217.

Kerim/Nisa sresi, 74-76.

49

olarak din, Allah iin oluncaya kadar onlarla savanz. Eer iledik
lerine son verirlerse, hi phesiz, Allah onlann yaptklarn gzetle
yendir. Eer geri dnerlerse, billniz ki, konyucunuz Allah'dr. O, ne
gzel koruyucu ve ne gzel destekleykidir. (1)
Yine Ulu Allah ( c.c.) yle buyuruyor :
- KitabWardan (Yahudi: ve Hristiyanlardan) Allah'a, Aliret
gnne inanmayanlarla, Allah'n ve O'nun Resilinn haram kldkla
rm haram saymayanlarla ve hak dini din edinmeyenlerle boyun eip
kendi elleri ile cizye verinceye kadar savamz.
Yahudiler zeyr, Allah'n oludur>> dediler. Hristiyanlar da Mesih (sa) Allah'n oludur dediler. Bunlar kendileri tarafndan uydu
rulmu szlerdir. Kendilerinden nceki kafirlerin szlerini taklit edi
yorlar. Allah bellllarn veresiceler, nasl da iftira ediyorlar! Allah'
brakp keilerini, napaziarn ve Meryem olu Mesih'i Rabb edindi
ler. Oysa ki, Tek Allah'dan bakasna kulluk etmemekle emrolnndu
lar. Ki O'ndan baka ilah yoktur, O kotoklan ortaklardan miinezzehdir.
Onlar azlan ile Allah'n nurunu sndnnek isterler, oysa ki,
Allah, kafirler istemese de, nurunu tamamlamaktan asla geri durmaz.>> (2)
Ayetlerde belirtilenler yeryznde Allah'n uluhiyetini kkletir
menin, O'nun metodunu insan hayatnda gerekletirmenin, eytanlar
ile onlarn metodlarn ortadan kaldrmann, insanlar srf Allah'n kullar iken ve hi kimsenin kendi arzusu, gr, hukuk sistemi ile
hkm yrtmesi geerli deilken insanlar kul edinen beeri otoriteyi kkten silmenin gerekeleridir. Dinde zorlama yoktur ilkesini
yrtmekle birlikte bu amalara varmak yeterlidir. Yani tm otoritenin Allah'a ati olduu, baka bir deyimle tm dinin Allah'a ait olduu
takarrur ettikten ve kullarn kulluundan syrlndktan sonra inanc
benimsetmek iin zorlama yoktur.
Bunlar yeryz insannn cihana amil kurtuluunun gerekeleridir. nsanlar kula kulluktan kurtarp ortaksz tek Allah'n kulluuna ycelterek gerekletirilecek kurtuluun. Tek bana bu ama
cihad iin yeterli gerekedir. Bu gerekeler, Mslman mcahidlerin
vicdaniarna iyice sindii iin, hi kimse onlara neden cihada ktk
larn sormazd ki, Bizansllara ya da Perslere biz Mslmanlara
saldrnalarn nlemek iin sefere ktk yahut da <ftopramz geniletmek ve daha ok ganimet ele geirmek iin sefere ktk gibi
cevaplar vermeleri sz konusu olsun!
'
Onlar, Kadisiye savandan nce ranllarn ba komutan Rstem'in arka arkaya sorduu buraya niye geldiniz sorusuna karlk
Rebii bni Amir, Huzeyfe bni Muhsin ve Muire bni u'be'nin sz
birlii halinde verdikleri cevab alyordu: isteyenleri kula kulluktan
lrurtanp Tek Allah'n kulluuna yceltmek, dnyann skntsndan

50

(1)

Kur'an-

(2)

Kur'an-

Kerim/Enfal suresi, 38-40.

KerimjTevbe suresi, 29-32.

kanp feraha kavuturmak dinlerin zulmnden kurtanp isamn adaletine erdirmek emrindeki Allah buyruu gnderdi. Zaten O, Resulii
aracl ile kendi dinini kullanna gndennitir. anmz kim kabul
ederse iman ediini benimser, _e-eri dneriz. lkesini, topran, kendisine braknz. Kim anmz reddederse, ya cennete veya zafere ulancava kadar onunla savanz.
Burada, bu dinin kendi zelliine dayanan, cihana amil bildirisinden kaynaklanan belirli merhalelerde deien aralarla beer pratiinin tm ynlerine, uygun usullerle kar koyan aksiyoncu metodunda sakl bulunan asli bir gereke sz konusudur. slam toprana ve
Mslmanlara kar hi bir saldn tehlikesi olmasa bile, bu gereke
ncelikle vardr. O, srf smrl ve geici savunma giriimlerine deil,
metodun zellik ve dinamizmine, insan toplumlarnda varolan pratik
engellerin zelliine dayanmaktadr.
Bu gereke, Allah yolunda ve bu deerler urunda, mslmann maln ve cann ortaya koyarak mcahid sfat ile ortaya kma
s iin yeterlidir. O deerler ki, bu cihadn sonunda kendisine ahsi
bir ganimet pay salamaz. Zaten onu cihada srukleyen faktr, ahsi
ganimet endiesi deildir.
Mslman, sava alannda cihad etmeye kmadap nce kendi
nefsine kar eytanla, ar arzu ve ihtiraslar ile, ahsi istek ve emelleri ile, kendinin, airetinin ve rknn menfaateri ile, slam d her
trl endie ile mcadele ettikten sonra Allah'n otoritesini alan
yetki hrsz zorbalarn nfuzunu ortadan kaldrp yeryznde O'nun
otoritesini gerekletirmenin dmda kalan her trl faktrlerle en
byk cihada girien kimsedir.
Vatan savunmas>m slamdaki cihadn gerekesi yapmak isteyenler, metod konusuna gz yumuyorlar, onu vatandan daha az
nemli sayyorlar demektir. Byle bir tutum, bu konularla ilgili s
Himi bak as deildir: O sonradan ortaya km, sHlm grne
yabanc bir bak asdr. nan, bu inanc yanstan metod ve bu metodun hkmranl altnda olan toplum, ite slami grte gznnde tutulan noktalar bunlardr. Tek bana topraa gelince onun hi
bir arlk ve nemi yoktur! slam tasavvurunda topraa verilen tm
de-er, Allah'n metodu ile otoritesinin onun zerinde geerli olmasna
dayanr. Bu sayede toprak, inancn sna, metodun tarlas, sla
nun yurdu ve insan kurtarma aksiyonu iin hareket noktas olur.
Gerekten sHim yurdumu korumak inanc, metodu ve bu metodun hkmran olduu toplumu korumak demektir. Fakat o, nihai
ama deildir. slam ~urdunu korumak, slam cihadnn son hedefi
deil, ilahi hakimiyetin kurulmas iin bir aratr. Arkasndan tm
yeryzne ve tm insanla kar oray hareket noktas edinmek iindir. nk bu dinin konusu tm ile insan tr, alan da btn yeryzdr!

Daha nce belirttiimiz gibi, slam metodunu yerletirmek zere

harekete girimenin karsnda devlet otoritesi, cemiyet dzeni ve toplum artlar gibi engeller vardr. slam btn bunlar kuvvet kulla-

51

narak ortadan kaldrmak zere harekete geer. Fertlerin ehresi kendisine ak olsun da maddi ksteklerden kurtanldktan sonra onlann
kalbierine ve yreklerine seslenebilsin ve sonra da onu serbest tercihi
ile babaa braksn diye.
Msteriklerin cihad ilkesine kar girimi olduklan hcumlar
bizi aldatmamal veya rktmemeli, mevcut durumun beeri kuvvetler terazisinde tad arlk ve bask omuzlarmza ar gelmemelidir de. slamdaki cihad iin savunma endiesi gibi gelip- geici ve
bu dinin tabiat dnda kalan bir takm edebi gerekeler aramaya
kalkmayalm. nk bu gibi endieler, olsa da, olmasa da cihad,
yolunda yryecektir.
Tarihi gerei de gznnde tutarak bu dinin tabiatnda sakl
olan asli bak asn, cihana amil bildirisini ve aksiyoner metodunu
gzlerden uzak tutmamal ve gelip geici savunma gerekleri ile bu
as amac biribirine kartrmamalyz.
Gerekten bu dinin kendisine ynelen saldrlara kar koymas
kanlmaz bir grevdir. nk Allah'n alemierin Rabb'i olduunu
belirten ve Allah'dan bakasna kul olmaktan insam kurtarnay neren, ayrca bu varl cahiliye ynetimleri dnda yeni bir ynetim
altna girmi, aksiyoner ve dzen verici bir topluma yanstan, hakimiyeti srf Allah'a dayandrarak hi bir beer egemenliini onaylamayan bamsz ve rnek bir toplurnun douunu ama edinen ooellii
ile bu dinin kaytsz artsz varl, evresini kuatan kula kullua
dayal cahiliye toplurolarna kar kendini savunmal, asli zellii iindeki varlm korumak iin onlar ortadan kaldrmaya girimelidir.
Yeni toplumun, kendini savunmak zere mutlaka harekete gemesi
gerekir.
Bu, bizzat slamn douu ile ortaya km vazgeilmez bir endiedir. Bu ,Mslmann boynna farz olan tercihe imkan vermez bir
savatr. Bu, uzun zaman bir arada yaamas mmkn olmayan iki
varlk arasndaki tabii atmadr.
Bunlarn hepsi dorudur. Bu bak as uyarnca slamn varl
n savunmas kanlmaz bir nitelik kazanr. Buna gre onun boynuna bor olan bir savunma savana girmesi kamlmazdr.
Fakat bundan daha kkl bir baka gerek vardr. ncelikle yeryznden insan Allah'dan bakasna kul olmaktan kurtarmak iin giriimde bulunmak, slamn varoluunu salayan zelliklerden biridir.
Byle bir hareket, corafi bir hudut nnde durmaz. nsann tm ile
yeryznn btnn ktle, fesada ve Allah'tan bakalarnn kulluuna brakarak rk bir snrn izgileri iinde inzivaya ekilemez.
Blgesel snrlar iinde kula kulluk dzeni yrtmelerine slam
karmad takdirde, cihana amil kurtulu bildirisi ile ansn s
nrlarnn iine tamayp kendilerini halleri He brakmaya raz olduu
takdirde islama dman kamplar, gn gelir, islama saidrnay tercih
edebilirler. Fakat slam, oralarda mevcut ynetim mekanizmasnn bir
maddi engelleri sz konusu olmakszn kaplarn atklarnn gvencesi olarak cizye vermek suretiyle otoritesine boyun ediklerini ak
layana kadar onlarla bar antamas yapmaz.
52

A.llah'n, alemierin Rabbi oldu~nu ve tm insanl Allah'n d

nda kalan her merciin kulluundan kurtarnay ilan eden bir bildiri
olmann gerei

olarak bu dinin zellii ve fonksiyonu budur.

islam bu zellik iinde dnmek ile onu blgesel ve rk bir
smrm iinde skm, ancak saldr korkusunun harekete getirebilecei bir hviyette dnmek arasndaki fark, ikinci durumda da
almak iin asli gerekelerini yitirmesidir _
Bu dinin ne insan uydurmas olan bir yaama tarz. ne bir grup
insan tarafndan ileri srlm bir doktrin ve ne .de herhangi bir
milletin sosyal dzeni olmayp insan hayat ile ilgili iliilli bir metod
oldu~ b.atrlamnca, o zaman slamn da alma gerekeleri btn
boyutlan ile ortaya kar. Bu ulu gerei idrak etmekte kusur etmedike dardan baka gereke aramayz. Fakat meselanin Allah'n ulumyeti ile kullarn kulluu meselesi olduunu unuttuumuz zaman, hi
kimse insan olarak bu ulu gerei geri getirip yerine kayamayaca
iin, starndaki cihad iin baka bir gereke aramaya balarz!
Kendi varoluu ile ona saldrmas kanlmaz olan di~er enhilf;r&
toplumla.rmn varoluu gereince slam'n ister istemez savaa girmek
zorunda oldu~ eklindeki bak as ile slamn mutlaka Bnceden
davranp bu savaa girmesi gerektii biimindeki bak as arasn
da, balangta ok byk bir mesafe, bir fark yokmu gibi grnebilir.
Balangta bu iki bak as arasnda byk bir mesafe yokmu gibi grnr. nk her iki halde de slamn savaa girecei kesindir. Fakat dnceyi son noktasna kadar gtrnce arada isHl.miyetin dsyand kavramlar ve hisleri byk ve tehlikeli apta deiti
ren korkllil bir farkn varolduu meydana kar.
nce u gr asn genel hatlaryla tantalm. slam ilahi bir
dnce ve hayat metodudur, yeryznde Allahn uluhiyetini ve tm
insanlarn tek Allah'a kul olma::n yerletirmek ve bu metodu pratik
bir kalbta ekillendirmek iin gelmitir. Bu pratik kalp, insanlarn
kula kulluktan kurtulup kullarn Rabb'ine kul olduu bir insan toplumudur. Onlarn ynetiminde, Allah'n otoritesini, baka bir deyimle
ulu1iyetini yanstan iHiJ:i eriattan baka hi bir ilke ve sistem geerli
deildir. O halde hi bir siyasi devlet veya sosyal kurtm tarafndan
nne yapmack engel kanlmakszn fertlerin akl ve vicdalanna
seslenebilmek iin bu toplumun yh! zerine dikilen her trl engeli
gidermek onun hakkdr.
te islam bu ekilde kabul etmek ile onu blgesel snrlarn
amaya ynelmi d hcumlan pskrtmekte kesinlikle hak sahibi
olan ve belirli bir vatan zerinde geerli olan mevzii rejim olarak dnmek arasndaki mesafe korkuntur!
Beriki bir gr as, tekisi ise baka bir bak as. slam
her iki halde de Cihad edecek olsa bile, bu cihadn motifleri, hedefleri
ve sonular inancn derinliklerine; hatta strateji ve tutumun iine inecek derecede biribirinden farkldr.,

53

lk harekete geen taraf olmak slamn hakkdr.

slam ne bir rka sunulmu bir armaandr ve ne de belirli bir
vatann

sosyal dzenidir, O ilahi bir metod ve dnya dzenidir. Siyasi

rejim ve sosyal kurum eklinde nne dikilen ve fertlerin serbest bir
ekilde tercihte bulunmasn nleyen engelleri ortadan kaldrmak zere harekete gemek, onun hakkdr. inancn benimsesinler diye fertleri zorlamas gerekmez. O fertleri ftrat bozan ve tercih hrriyetini
snrlayan yozlatnc etkilerden kurtarmak zere siyasi rejimler ile
sosyal tutumlara kar mcadele eder.
Allah'n tm alemierin Rabb'i olduunu syleyen cihana amil
bildirisini gerekletirmek ve tm insanl kurtarmak iin insan kula
kulluktan kurtarp tek Allah'n kulluuna yticf'ltmek slamn hakkdr.
Gerek islam anlama tarznda ve gerekse pratik iinde tek Allah'a kul
olma ilkPsi, ancak slami bir dzen iinde gerekleebilir. Ynetici ynetilen, siyah renkli -beyaz renkli, fakir- zengin, uzak- yakn fark
gzetmeksizin kullarn tmne kar eit bir ekilde boyun eecekleri
tek bir hukuk sistemi ile kan biricik nizarn slamdr. Dier dzenlerde ise insanlar kullarn kuludurlar, nk hayatlarn dzenleyen
yasalar, bir takm kullar ortaya koymaktadr. Oysa ki yasa koyuculuu uluhiyetin zelliklerind.endir. Herhangi bir kimse insanlar ynetmek zere kendi kendine yasa koyma yetkisi iddia ederse, szlti olarak
ileri srsn, srmesin, uygulamal olarak ve yetki blm asndan
uluhiyet iddiasnda bulunmu demektir. Buna karlk herhangi bir
kimse bu kulun sz konusu yetkisini tanrsa, aka sylesin veya sylemesin, o kulun uluhiyetini tanm demektir!
slam sadece inantan ibaret deildir ki, bildirim araclP. ile
inancn insanlara ulatrmakla yetinsin O, aksiyoner dzenleyici ve
insanlarn tmn kurtarnay ama edinmi bir toplumda temsil edilen bir metoddur. Dier toplumlar ona bireylerinin hayatn kendi
metodu uyarnca dzenleme imkil.n vermezler. Buna gre cihana a
mil kurtuluun engelleri olduklar iin bu dzenleri ortadan kaldr
mak, slam iin kanlmazdr. Daha nce dediimiz gibi dinin tmnUn Allah iin olmas demek, bu demektir. Kula kulluk ilkesine dayanan dier rejmlerde olduu gibi, o toplumda hi bir kula boyun eg
rnek veya ballk gstermek szkonusu deildir!
Mevcut durumun basks altnda kalan msteriklerin yanltc
hileumlarndan etkilenen gnmzn slam aratrmaclar bu gerei
dile getirmede gle derler. nk msterikler, slamiyeti, inan
sistemini zorla benirusetmeyi amalam bir kl hareketi olarak tanmlamlardr. Oysa ki, bu .mikroplar, bu iddiann doru olmadn
iyi bilirler. Fakat onlar slamdaki cihadn gerekelerini bu yoldan
giderek gzlerden drmlerdir. Byle olunca savunmaya dnk
gerekelere tutunmaya snarak bu itharn reddctmeye kalkan yl
gm savunucular, slamn zelliinden, misyonundan ve ncelikle insan kurtarma hakkndan habersiz kalmaktadrlar.
Dini, hayatn pratik kurumlar ile ilgisi olmayan ve sadece kalbi
ilgilenditir bir inan olarak niteleyen Bat gr gnmzn ylgn
aratrclarnn dncelerine perde ekmitir.
54

Fakat slamcia durum byle deildir. slam, insan hayatn dzenleyen ilahi bir metod, bir yaama tarzdr. O, uluhiyet konusunda Allah tek kabul edip bu ilkeyi egemenlik konusuna yanstan ve tm
gndelik detaylar ile pratik hayat dzenleyen bir metoddur. O halde
onun iin cihad, bu metodu dile getirmek ve bu dzen iinde, her
trl etki ortadan kaldrldktan sonra beniruserne hrriyetine dayandrlmtr. Buna gre durum temelden deierek yeni ve kamil bir
biim kazanmaktadr.
Nerede ilahi metodu uygulayan bir slam toplumu varsa, inan
konusunu, vicdan hrriyetine havale etmek ze;re Allah ona siyasi otoriteyi ele geirip dzenini yerletirmek iin harekete geme, giriimde
bulunma hakkn balar.
Eer Ulu Allah Mslman cemaata cihaddan el ektirmise bu
prensip meselesi deil, plan meselesidir, inan meselesi deil, hareketin icaplarna uyma meselesidir. Tarihin deiik merhalelerinde in;n
eitli Kur'an ayetlerini bu apak ilke uyarnca anlayabilir, bylece
onlarn yaanan merhale ile ilgili delaleteri ile genel, uzun vadeli ve
deimez isilmi hareket plan erevesindeki delaletlerini birbirine kartnnakta.n kurtulabiliriz.

55

HAYAT METODU OLARAK

LA iLAlE LLELLAII

Tek Allah'a kul olmak, 13 iiahe illellah ahadet cmlesi taratemsil edilen slam inancmn ilk rknnn yarsdr. Bu kul
luun keyfiyetini Peygamber'imize (S.A.S.) dayandrmak da Muhammedn Resulllah cmlesinde ifade edilen dier yansdr.
Her iki yars ile bu ilke Mil'ninin kalbinde temsil edilir. Cnk
gerek bu ikisinden sonra gelen iman ilkeleri ve gerekSe tsl&u rtlkOnler bu iki esasn gerekleridir. nk Allah'n meleklerine, ki1teplarna.
ve Peygamberlerine inanmak, Ahiret gn ile hayr da olsun er de olsun kadere inanmak, bunun yamnda namaz, zekat, oru ve hacc, hadler, hafif cezalar, helill, haram, sosyal ilemler, slam hukuk sistemi.
ile slami gr sistemi, bunlarn tm tek Allah'a kul olma ilkesine
dayanr, ayrca btn bunlarn
kayna, Peygamber'imiz (S.A.S.)
Rabb'inden alarak bize bildirdikleridir.
Mslman toplum, bu ilke ile gerektirdiklerini temsil eden toplumdur. nk bu ilke ile onun gerektirdiklerini sindirmeksizin, hi
bir toplum Mslman olamaz. Bu yzden da ilahe illellah, Muhammedlin Reslllah ehadet cmlesi tm ynleri ile Mslman mmetinin hayatnn dayana olan metodun temel ilkesidir. Bu ilke olmadan
bu hayat da olmaz. Ayrca bu ilkeden bakas zerine dayand zaman,
yahut bununla pirlikte baka bir ilkeye de dayand vakit veya bunun
dnda bir ka ilkeye dayand zaman, ortaya kan hayat tarz artk
slami hayat tarz deildir. Ulu Allah yle buyurur:
- Hkm yalnz Allah'mdr. O size srf, kendisine kulluk etmenizi emrelti. te dosdoru din budur. (I)
Yine Ulu Allah yle buyurur:
- Kim Peygamber'e itaat ederse aslnda Allah'a itaat etmi

fndan

tir. (2)

Bu kesin, ksa ve kaytsz artsz ifade gerek bu ilinin Z ile ilgili

temel meseleler hakknda ve gerekse pratik hareketleri hakknda u
z ve aync szleri belirlemekte bize yararl olur.
nce, ehadet cmlesi, Mslman toplumun zelliini belirtmekte bize yararl olur.
{1)

Kur'an-

(2)

Kur'an-

Kerim/Yusuf sresi, 40.

Kerim/Nisa sresi, 80.

kinci olarak bu cmle, Mslman toplumun meydana gelme

metodu'nu belirtmekte bize yarar salar.
nc olarak, bu cmle, Mslman toplumun cahiliye toplu
muna kar koyma metodnnu belirtmekte bize yararl olur.
Drdnc olarak, bu cmle, beeri pratie kar koymadaki sla
mn metodnnu belirtnede bize yararldr.
Bunlar, eskiden olduu gibi imdi de slami hareketin metodu
balom.ndan alabildiine nemli temel meselelerdir.
slam Toplumunun tabiatn tantan ilk zellik, bu toplumun
her konuda tek Allah'a kul olma ilkesine dayanmasdr. Bu kulluun
nasl olduunu la nae illellah, Muhammedn Resliillal>> ahadet
ctimleleri ifade eder.
ahadet cmleleri, bu kulluu, inan kavram asndan olduu
kadar ibadet kasd ile yaplan davranlarda da, bunlarla birlikte hukuk yasalarnda da temsil eder.
Buna gre ulu Allah'n tek olduuna, ortaksz olduuna inanmayan kimse yalnzca Allah'a kul olamamtr.
- Allah buyurur ki : ki iliih edinmeyin. O, tek bir ilahdr. Srf
benden korkunuz. Gklerde ve yerde ne varsa O'nun iindir. Din her
zarum O'nun iindir. Yoksa Allah'dan bakasndan m korkuyorsunuz? (1)
ibadet kasd tayan davranlar Allah'dan bakasna arzeden Al,
lah'a kul olmamtr. Bu takdim O'nunla birlikte olmu veya O'nsuz
olmu !arketmez. Allah buyuruyor ki :
- De ki, benin namazm, haccm hayatm ve lmm, alemierin Rabb'i olan ortaksz Allah iindir. Bana verilen emir byledir, ben
Mslma.nlann ilkiyim. (2)
Hukuk yasalarn, Allah'n onlar bize tebli ettii yol dnda birine dayandran kimse tek Allah'a kul olma misyonunu gerekletir
mi olmaz. Tebli yolu da Peygamber'imize (S.A.S.) dayanr. Nitekim
mu Allah (c.c.) yle buyurur:
- Yoksa Allah'n din ile ilgili izin vermedii konularda onlar
iin yasalar koyan O'nun ortaklan n vardr? ( 3)
Yine Allah (c.c.) yle buyuruyor:
- Peygamber size ne getirdi ise onu almz. Size neyi yasa.klad
ise onu yapmaktan vazgeiniz>> (4)
te Mslman toplum budur. Tek Allah'a kul olma ilkesi, bu
toplumdaki ferterin inan ve dnce tarzlarnda, bunun yannda
ibadet ve davranlannda, ayn zamanda sosyal dzenleri ile yasalannda temsil edilir.
(1)

(2)
(3)
(4)

Kur'an- Kerim/Nahl sresi, 51 52.

Kur'an- Kerim/En' am sresi, 162 163.
Kur'an- Kerim/ura sresi, 21.
Kur'an- Kerim/Har

sresi, 7.
57

Bu ynlerden herhangi biri eksik olursa, Hi. ilUe illellah, Muham-

medlin

Resuli'llah

kalkaca

cmlelerinde ifadesini bulan ilk rkn ortadan

iin slamn kendisi de varolmam olur.

Dedik ki, Allah'a kul olma ilkesi inan anlaynda belirir sla..
inan anlaynn ne olduunu aklamamz faydal olur. slamn
inan anlay, inan ilkelerini ilahi kaynaktan edinerek insan idrakinde oluur. Bu anlay sayesinde insan, Rabb gerei hakknda belirli
bir idrak edinir. Grd ve grmedii, fakat iinde yaad varlk
btn hakknda, bal olduu hayat realitesinin grnen ve grnmeyen ynleri hakknda belirli bir idrak kazanr. Bunlardan tm bu
gerekler ile olan ilikisi bu anlaya gre biimlenir. Tek Allah'a kul
oluunu yanstan Rabb. kul ilikisi; Varlk btn ve onun kanunlan
ile canllar ve onlarn alemleri ile olan ilikisi. nsan trnn fertleri
ve insan ile ilgili eitli kurumlarla olan ilikisi. Bu eitli ilikiler
btn, tek Allah'a kul olma fonksiyonunu gerekletirmek zere
Peygamber'nizin (S.A.S.) teblii uyannca ilke ynnde Allahn dinine
dayanr. Bu ekli ile inan anlay hayatn tm gelimelerini kapsa-

mn

mna alr.

Mslman toplumun bu olduu anlalnca sra u sorulara gelir:

Bu toplum nasl doar? Byle bir doumun metodu, yardam nedir?
Ortaksz Allah'n her alanda kulluunu ve Allah'dan bakasna
kul olmay kesinlikle reddeden bir insan cemaat domadka bu toplum ortaya kmaz. nanta ve dnce tarznda Allahdan bakasna
kul olmay kesinlikle reddeden, ibadetlerde ve dini davranlarda Al
lah'dan bakasna kul olmay kesinlikle reddeden, sosyal dzende ve
hukuk yasalarnda Allah'dan bakasna kul olmay kesinlikle reddeden bir cemaat. Hem arkasnda, bu cemaat hayatnn tmn bu ih
lasl kulluk ilkesi uyarnca dzenlemeye girimelidir. Bu cemaatin
fertleri vicdanlarn Allah'dan bakasna kul ima inancndan anndr
m olmaldr, bu cemaatin fertleri dini davranlarn Allah'dan ba
kasna yneltmekten arndrm olmaldr, bu cemaatin fertleri hukuk
yasalarnda Allah'dan bakasndan yararlanma
inancndan arnm
olmal!dr. Ayrca btn bu kesimlerde irkten ar kalrken Allah'dan
baka bir g kaynan Onunla eletirmekten uzak kald gibi,
O'nun dnda bir g kaynana tek bana l':etki tanmaktan da ayn
lde kanmaldr.
te o zaman ve yalnz o zaman bu cemaat, Mslman bir cemaat olur. Bu cemaatn oluturduu toplum d,, ayn ekilde, islam
toplumu olur. Fakat insaniann iinden bir grup, anlatld biimde
ihlasl olarak Allah'n kulluunu benimsemedike bu fertler Mslman olamayaca gibi, bu ilke uyarnca hayatlarn dzenlemedike
de bu fertlerin toplumu da slam toplumu olamaz. nk, slamn
dayana olan birinci temel ilke, ayn zamanda Mslman toplumun
varolma art da olan ilk prensip -ki bu da la ilii.he illellah, Muhammedn Resuli'llah dr- her iki yars birarada olarak gerekle
memi olur.

58

Buna gre sHl.ma dayal bir sosyal dzen kurmay, ve bu dzene

dayanan bir Msluman toplum gerekletirmeyi dnmeden nce
fertlerin vicdanlarn her ne biimde olursa olsun, Allah'dan bakas
na kul olmaktan kesinlikle arndrmaya ve vicdanlan Allah'dan baskasna kul olmaktan kesinlikle arnms olan bu fertleri Mslman
bir cemaat halinde biraraya getirmeye nem vermek gerekir.
te gerek inan ynnden, gerek ibadet bakrnndan ve gerekse
kanun koyma asndan fert fert vicdanlar Allah'dan baskasnn kulluundan kesinlikle arnm olan cemaatten Mslman toplum doar.
nanta, ibadette ve yasa sisteminde bu toplum iinde yaamak isteyen kinse, ortaksz Allah'a kul olma ilkesini yanstan, baka bir deyimle la ilahe illeUah, Muhammedlin Resli.Uah)) ahadetini temsil
eden bu topluma katlr.
lk Mslman toplumu kuran Msltiman cemaatn douu byle
olmutur. Her Mslman cemaatn douu da byle olur. Her Mslman toplum da byle kurulur.
Mslman toplum ancak, bir takm fertlerin ve insan gruplar
nn Allah'dan bakasnn kulluundan syrlp ortaksz ve tek Allah'n
kulluu ilkesine ycelmesi ile ve arkasndan bu gruplarn hayat dzenlerini szkonusu kulluk ilkesi uyarnca dzenlemeyi benimserneleri
He doabilir. O zaman eski cahiliye toplumundan koptuu halde yeni
bir inan ve bir hayat dzeni ile ona kar km, yeni bir toplumun
yeniden douu gereklemi olur. Yeni toplum, bu inan temeline
dayanaca gibi la ilahe illellah, Muhammedn Resli.llah)) cmleleri
ile ifade edilen slamn birinci ilkesinin, her iki yars ile, temsilcisi
olur.
Eski cahiliye toplumu tm olarak yeni slam toplumuna katla
bilir de katlmaz da. Cahiliye toplumunun yeni slam toplumu ile
bar iinde de sava halinde olabilecei gibi. Geri tarihi gelenek,
hem k-urulu dnemindeki nc fertlere ve gruplara kar ve hem de
Mslman toplumun fiilen kurulmasndan sonra cahiliye toplumunun
kesintisiz bir savaa giritii eklindedir. Bu durum Hz. Nuh'dan <A.S.)
Peygamber'imize (S.A.S.) kadar, slamn btn davet tarihi boyunca,
istisnasz olarak, hep byle olagelmitir.
Tabiidir ki, gerek ahlak ve ferdi karakter ynnden olsun, gerek
sosyal dzen ve toplum yaps asndan olsun ve gerekse dier gii
kesimleri bakmndan olsun eski cahiliye toplumunun basksna kar
koyup onu yenecek ya da hi olmazsa onunla boy lebilecek bir
g derecesine ulamadka yeni slam toplumunun varoluu gerekleemez.

*
**

Fakat cahiliye Toplumu)) nedir? slam bu topluma hangi metod

la kar koyar?
Cahiliye toplumu, Mslman toplumunun dnda kalan her eit
toplumdur. Objektif bir tarif yapmak istersek yle deriz. Gerek inan
ve dnce tarznda, gerek ibadet kasd tayan davranlarda ve ge-

59

rekse hukuki yasalarda belirecek ortaksz Allah'a kul olma ilkesine

dayanmayan bir toplum cahiliye toplumudur. ..._------Byle bir objektif tarife gre gnmzde fiilen varolan btn
toplumlar, Cahiliye Toplumu kategorisine girer!
Komnist toplumlar- balca iki gereke ile bu kategoriye girer:
nce bu toplumlar ulu Allah' kkten inkar ettikleri iin, O'nun varlm kesinlikle tanmadklan iin, varlk btnnn gerek meydana
gelmesini, gerek geliip devam etmesini madde ye veya tabiat a
dayandrdklar iin, insann ve tarihin olumasn ve gelimesini
ekonomi ye veya <<retim aralar na dayandrdklan iin. kinci
gerekede udur: Komnist toplumlarda, bu dzende toplumun nderlii pratik bir gerektir, faraziyesine dayanarak Allah'a kul olmak
ilkesi yerine komnist partisi kulluu yrrlktedir Bu iki gerekenin arkasndan, bu dnc~ tarzna ve bu toplum dzenine bal ola
rak, insani zellikleri heder etmesi, yok saymas gelir. nk bu d
zene gre temel insan ihtiyalan sadece hayvanlar iin de szkonusu
olan ihtiyaclardr. Bunlar da yemek imek. giyim, mesken Te cinsi
arzuyu . tatn.1nd1r! Bylece komnist dzen insan, onu hayvandan
ayran ihtiyalardan yoksun tutar. Bu ihtiyalarn banda Allah'.
inannak, inan edinme hrriyeti, inanc ifade etme hrriyet! gelir.
Bunun yannda insann ferdiyeti>ni elde etme hrriyeti de wrdr. Bu
ihtiya, onun insan oluunun en bata gelen zelliidir. Bu hrriyet,
ferdi mlkiyette, alma ve uzmanlk alannn serbest seiminde ve
sanat yolu ile insann kendisini ifade etmesinde ve bunlar gibi insan
hayvandan veya basit bir aratam> ayran niteliklerde belirir. nk
Komnist dnce tarz ile komnist sosyal dzen, ortakla.'?a olarak,
ou zaman insan hayvan mertebesinden basit bir ara niteliine indirmektedir.
Objektif tariflmize gre cahiliye toplumu kategorisine Hindistanda, Japonyada, Filipinlerde ve Afrikada hala varln srdren putperest toplumlar da girer. nce Allahdan bakasn ilahiatrma -Allah'n yanna baka bir g kayna katmann veya Allah'dan baka
bir g kaynan tek bana ilahiatrmann hi bir fark yok- ilkesine dayanan inan anlaylar yznden. kinci olarak da ibadet kasd
tayan davranlar ululuuna inanlan eitli ilah ve putlara takdim
ettikleri iin. Bu toplumlar, bu iki gereke yannda Allah'dan ye onun
yasasndan baka bir kaynaa dayanan sosyal dzen ve hukuk sistemleri yznden de cahiliye toplumu snfna girerler. Sz konusu
sosyal dzen ve yasalar ister mabetlere, kahinlere, bat! din simsarlarna, byilklere dayansn, isterse bu yetki Allah'n yasasna bavur
makszn yasa koyma selahiyetine sahip sivil bir kurula hava1e edilmi olsun. Yani ya halk adna veya parti adna veya baka bir
ey adna. Yce egemenlik, ancak mu Allah'a aittir ve ancak O'nun
Resulil tarafndan tebli edilen metod uyarnca kullanlabilir.
Objektif tarilimize gre Cahillye Toplumu kategorisine yery
znn eitli yrelerindeki yahudi ve hristiyan toplumlar da girer.
Bu toplumlarn cahiliye snfna girmesinin birinci gerekesi, Allah'
60

uluhiyette tek kabul etmeyerek O'na eitli biimlerde ortak kona

lar eklindeki sapk inan anlaydr. Bu ortak komak, ister, O'na
oul isnad ederek veya O'nu sayarak (teslis) olsun, isterse ulu
Allah'n zat hakknda gere;e aykr dnceler ileri srerek yahut
O'nunla yarattklar arasnda geree uymayan grlere sahip olmak
suretiyle olsun. Ulu Allah buyuruyor ki :
- Yahudiler zeyr, Allah'n oludur dediler. Hristiyanlar da
<<Mesib (Hz. sa) Allah'n oludur dediler. Bunlar onlarn azlann
dan km (aslsz>-szlerdir. Daha nceki kafirlerin szlerini takHt
ediyorlar. Allah bfalanm veresiceler, ne biim iftira ediyorlar! (1)
Yine Ulu Allah (c.c.) buyuruyor ki:
- Allah n ncsdr, diyenler kafir olmulardr. Tek ilah
dan baka hi bir ilah yoktur. Eer vazgenezlerse, aralarndaki ka
firler ac bir azaba arplacaktr. (2)
Ulu Allah (c.c.) buyuruyor ki:
- Yahudiler Allah'n eli baldr dediler. Elleri tutnlascalar
szleri yznden lanet onlara! Oysa ki O'nun elleri aktr ve diledii
ne varlk verir. ( 3)
Yine Ulu Allah (c.c.) buyuruyor ki:
-Yahudiler ve Hristiyanlar biz Allah'n ocuklan ve O'nun
sevdikleriyiz dediler. De ki; 0 halde gnallanmza karlk size niye
azap veriyor? Oysa ki, siz O'nun yaratt birer beersiniz. ( 4)
Bu toplumlar sapk ve aslndan uzaklatnlm inan anlayla.
rna dayanan ibadet maksat davranlarndan, merasimlerinden ve
batl geleneklerinden dolay da Cahiliye Snfna girerler. Aynca sosyal dzenleri ile yasalanndan tr de bu kategoriye girerler. nk
bu kurumlarn tm, Allah'n egemenlik hakkn taruyarak otoriteyi
O'nun eriatma dayandrmak suretiyle tek Allah'a kul olma ilkesi zerine kurulmu deildir. Tam tersine aslnda yalnz Allah'a ait olan
egemenlik yetkisine sahip olduu ileri srlen bir takm kurullar bu
kurumlar meydana getirmektedirler. Zaten egemenlik hakkn papaz.
lara ve keilere tandklar iin, bunlar da kendi dzmecelerini onla.
ra kanu olarak sunduklar ve onlar da papazlar ve keiler tarafn
dan dztilmU bu kanunlar benimsedikleri iin, Ulu Allah onlar ok
eskiden knamtr. Ulu Allah buyuruyor ki:
- Allah' bir yana brakarak keilerini ve papaztarm Rabb
edincliler. Meryem olu Mesih'i de. Oysa ki, onlara srf tek Allah'a kul
olmak eredilmiti. Ki, O'ndan baka ilah yoktur. O, onlarn kotuk
Ian ortaklardan mezzehtir. (5)
{1)

Kur'an-

(2)
(3)
(4)
(5)

Kur'an-
Kur'an-
Kur'an-

Kur'an-

Kerim/Tevbe
Kerim/Maide
Kerim/Maide
Kerim/Maide
Kerim/Tevbe

sresi, 30
sresi, 73
sresi, 75
sresi, 15
sresi, 31

61

ve papazlarm ilah olduuna inanm

da onlara takdim etmiyorlard. Onlar sadece bu kimselere egemenlik hakk tanyor ve AlIah'n izrJne dayanmakszn halk iin koyduklar yasalar benimsi.yorlard. Egemenlik yetkisini kei ve papaz olmayan baz baka kimselere havale ettiklerine gre yahudi ve hristiyanlar bu gn knanmaya daha ok la.yktrlar :

Son olarak cahiliye toplumu kategorisine kendilerini mslman

sanan toplumlar da girer.
Bu toplumlarn cahiliye toplumu snfna girmesi Allah'dan ba
kasnn uluhiyetine inandklar iin veya ibadet maksadi tayan davranlar Allah'dan bakasna sunduklar iin deildir. Bu toplumlar,
hayat dzenlerinde tek Allah'a kul olma ilkesini benimsemedikleri
iin bu Snfa girerler. Bu toplumlar, her ne kadar Allah'dan baka
hi kimsenin uluhiyetine inanmyorlarsa da, uluhiyetin bata gelen
zelliini Allah'dan baskasna yaktrarak Allah'dan bakasnn egemenliini tanmakta ve sosyal dzenlerini, kanunlarn, deer hkmlerini, kriterlerini, geleneklerini, kltrlerini ve hemen hemen btn
sosyal kurumlarn bu yetkisiz egemenlik kaynana dayandrmakta
Oysa ki, onlar

keilerin

deillerdi. badet kasd tayan davranlarn

drlar.

Ulu Allah (C.C.) ynetenler, egemenler hakknda buyuruyor ki:

- Allah'n indirdii uyarnca hkm vermeyenler, kafirlerin ta
kendileridirler. (1)
Ulu Allah (C.C.) ynetilenler hakknda da yle buyuruyor:
- <<Sana indirilene ve senden ncekilere indirilene inandklann
sananlar gnnyor musun? Onlar, kendilerine onu tanmamalan emredildii halde zorbann (tautun) egemenliine smmak isterler.
Bu konu u ayetle son buluyor :
- Hayr Rahb'in adna andolsun ki, aralannda doan anla
mazlklarda seni hakem tutmadka, sonrada verdiin hkmden dolay vicdanlannda bir sknt, bir burukluk hissetmez hale gelmedike
ve tam olarak verdiin karara teslim olnadka onlar iman etmi
olamazlar. (2)
Ulu Allah ok eskiden Yahudiler ve Hristiyanlan, kei ve papaz.
larn tpk kendi kendilerine Mslman olduunu ileri sUrenierin
aralarndan baz kimseleri kabul ettikleri gibi grdkleri iin papazlarn ve keilerini Rabb edinerek irk, kfr ve Allah'a kul olma ilkesinden sapnakla knamt. Ulu Allah Yahudiler ile Hristiyanlann bu
tutumunu, Meryem olu Hz. sa'y ilah edinip ona tapnmak gibi,
ayn ekilde irk olarak kabul etmiti. nk bu tutum da br gibi,
tek Allah'n kulluundan, Allah'n dininden ve l'i ilalle illellah>> aha
det cmlesinin ifadesinden danya kmaktr.
(1)

(2.)

62

Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Maide sresi, 44
Kerim/N isa sresi, 60- 65

Kendi kendine Mslmann diyen bu

toplumlarn bazs

aka

<laik olduunu, kesin olarak dinle hi bir ilgisi olmad'n aklyor.

Bazlan ise dine saygl olduunu ilan ediyor, fakat gaybm inkar
ettiini ifade ederek ilmilik ilkesinin dinle badaamayacam ileri
srp sosyal dzenini <ilmilik prensibine dayandryor. Bu, ancak bir

cahilin azndan kabilecek olan ahmaka bir saplantdr. (1) Bazlan

ise egemenlii fiilen Allah'dan bakasna dayandrarak keyfine gre
kanun koyar, sonra da arkasndan kendi keyfine gre koyduu yasalara bunlar Allah'n eriatdr der. Bunlar tm, tek Allah'a kul olma
ilkesine dayanmamakta ortak ve biribirinin aynsdrlar.
Bu durum ortaya knca, slamn bu cahiliye toplumlarnn tmne kar taknd tavr, ayn cmle ile ifade edilebilir :
slamiyet, kendi lsne gre bu toplumlarn tmnn slaml
m, eriata uygunluk iddialarn reddeder.
slam bu toplumlarn tad eitli nvanlara, yaftalara ve ileri
src~kleri sloganara bakmaz. Bunlarn tm bir tek gerekte birleir.
O da bu toplumlarn hayat tarznn kamil manada tek Allah'a kul olma
ilkesine dayanmamak. Bu yzden bu toplumlar, dier toplumlar gibi,
ayn nitelikte, cahiliye toplumu olma niteliinde birleirler.

*
**
Bu gerek bizi, son mesele ile

kar karya

getiriyor. O mesele

slamn tm ))eer pratiine nasl bir metodla kar kacadr .. Bu

gn, yarn ve zamann sonuna kadar. Burada slam Toplumunun zellii

ve her konuda tek Allab'a kul olma ilkesine dayand konusunda

bu bltimlin ilk yazsnda anlattklarmz bize yara::l olacaktr.
Bu zellii tanmlamak u soruya kesin bir cevap tekil eder. n
san hayatnn dayand ve zerine oturduu kaynak nedir? Allah'n
di.ni ile bu dinin yaama tarz, metodu mu, yoksa urada veya burada
yrrlkte olan beer pratii mi?
slam bu soruyu hi; duraksamakszm ve tereddt geirmeksizin
kesinlikle cevaplandrr. Tm ile insan hayatnn dayanaca kaynak,
Allah'n dini ve O'nun yaama tarz, metodudur. slamn birinci derecede temeli olan la ilahe illellah, Muhammedn Reslillah ehadeti,
bu kaynan kaynak oluu kabul edilmedike ne varolabilir ve ne de
yerine gelmi olabilir. Uygulamada Peygamber'imizin rehberliine dayanan tek Allah'a kul olma ilkesi, bu kaynan benimsenmesi ve sonra
da tereddtsz, duraksamasz olarak ona uyulmas art ile gereklee
bilir. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- Peygamber size ne getirdiyse onu kabul ediniz. Size neyi yasaklyorsa c r u yapmaktan vazgeiniz. ( 2)

(1) Fi Zilalil Kur'an nn yedinci cUznde <<gaybn anahtarlan

O'nun katndadr, onlar O'ndan baka hi kimse bilmez mealindeki
ayeti tefsir ederken sylenenlere baknz. -Seyyid Kutub.(2) Kur'an- Kerim/Har sresi, 7
63

Sonra slam siz mi daha iyi bilirsiniz, yoksa Allah n diye Sruyor! Bu soruyu da bizzat ulu Allah (C.C.) yle cevaplandnyor:
- Allah bilir, siz bilmezsiniz. ( 1)
- ((Size ok az bilgi verilmitir. (2)
Bilen, yaratan kim ise O hkmeder. Yaama tarz, metodu olarak
bildirdii din de hayatn dayana olan temeldir. nsanln pratiine,
nazariyelerine ve doktrinlerine gelince bunlar bozulmaya, sapmaya
mahkUmdur ve aslnda bilgi sahibi olmayan ve kendilerine ok az bilgi
verilen insaniann bilgisine dayanr.
Allah'n dini, anlalmaz ve bulank deildir. Onun hayat tarz,
metodu belirsiz deildir. O ahadet cmlesinin ikinci ksm olan Muhammedn Reslllah cmlesi ile snrlandmlmtr. O temel konularda Peygamber'imiz tarafndan tebli edilen deliHere baldr. Eer
Peygamber'iniizin tebliinde delil varsa, hkm delile baldr, delile
ramen ictihad sz konusu deildir. Eer Peygamber'imizin tebliinde
delil bulunmazsa, istek ve arzulara gre deil, bizzat Allah'n metodunda belirtilen ilkeler uyarnca ictihadn fonksiyonuna sra gelir. Ulu
Allah (C.C.) yle buyurur:
- ((Eer bir konuda anlamazla derseniz. Onu AllaJ'a ve Pey
gamberine havale ediniz. (3)
tihad ve istinbad iin kabul edilen metod da belirli ve bilinen
bir eydir, bulank ve belirsiz bir taraf yoktur. Otorite kayna halk,
parti veya baka bir beeri merci deil de ulu Allah olmadka, yce
egemenliin srf Allah'a mahsus olduu aka bildirilmedike hi kim
se kendi koyduu yasaya bu Allah'n eriatdr, Allah'n koyduu yasadm diyemez. Bu temel artla birlikte Allah'n muradm bilmek iin,
O'nun kitabna ve Resulnn sUnnetine ba vurmak gerekir. Bir 'za.
manlarn Avrupasnda bilinen Teokratik sistemde grld gibi Allah adna egemenlik stirrriek isteyenler de kendi koyduklar yasalara
bunlar Allah'n eriatdr, Allah'n koyduu yasalardm diyemez. s
larnn byle bir eyle hi bir ilgisi yoktur. Allah'n Resulnden (S.A.S.)
baka hi kimse Allah adna konu;;amaz. Allah'n eriatn, ancak belirli deliller ortaya koyar.
Pratik Dini deyimi yanl anlalyor, yanl da kullamlyor. Evet
bu din pratik iindir. Fakat hangi pratik!
Bu dinin insan ftratnn her yn ile badaan ve yarattklan.n
herkesten iyi tanyan yaratcnn belirttii ihtiyalar karlayan kendi
metodu uyarnca meydana getirdii pratik tabii. Ulu Allah (C.C.) yle
bUJunyor :
- Yaratc hi bilmez olur mu? Oysa ki; O lutfedicidir ve her
eydr. habcrdardr. (4)
(1)

Kur'an-

(2)
GH
(4)

Kur'an-1
Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Nur sresi, 19
Kerim/sra sresi, 85
Kerim/Nisa sresi, 59
Kerim/Mlk sresi, 14

~ nn,

nerede olursa ol,un,

p,. ti;t

onaylamak, onda kendlsiDI

de~

:rtekleyecek bir dayanak aramak, ondan ireti bir yafta gibi gsne

. asaca~ bir meruluk belgesi salamak iin pratiin karsna kmaz.

,~',Pratiin karsna ancak onu kendi terazisinde tartarak onaylayaca
:.; ksmn onayayp reddedecei ksmlann reddetmek ve eer varolan
'Yi benimsemiyorsa baka bir pratik meydana getirmek iin kar. Asl
pratik, onun tarafndan meydana getirilen pratiktir. te isarn pratiin dinidir sznn anlam budur, daha dorusu, doru olarak byle
anlalmas gerekir. Burada yle bir s~ru sorulabilir. insanann pra., , tiini, belirleyecek olan onlarn yaran deil midir?
slamn kendi kendine ileri srtip cevaplandrd soruya dnelim: Siz mi bilirsiniz, yoksa Allah n?. Bilen Allah'dr, siz bilmez..
sini:z.

nsanolunun

yaran

Allah'n indirdii

ve Allah Resulnn

tebli~

ettii eriatn gvencesi altndadr. Gnlin birinde insanlar yararlarn

;Allah'n indirdii eriata kar kmakta grilrlerse, her eyden nce

onlar bu kanaatlerinde yanlgya dmekte ve saplantlarna kaplmak

tadrlar. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- Onlar sadece zanna ve nefislerin Jakrtmalarna uyarlar. Oysa
ki, kendilerine, Rabb1erinden hidayet inmitir. insanm diledii mi olacak yoksa? Halbuki Ahiret de Dnya da Allah'ndr. (1)
Onlar ayn zamanda kafir dirler de. Hi kimse, Allah'n eria
tma ters den ahsi grnn yararl oldu~u iddia ettikten sonra.
bir saniye bile bu dinde kalamayaca gibi bu dinin mensubu da say
lamaz.

()

Kur'an-

Kerim/Necm sOresi, 23. 25

65

VARLIGIN YASASI

Tek Allah'a kul olmay ve bu ilkenin uygulanm Peygamber'imizin (S.A.V.) mesajna dayandrma Iii ilahe illellah, Muhamnedn
Restilfllah ahadet cmlelerinin aksiyona dnm anlam olarak
kabul edip inan binasn gerek vicdanlarda ve gerekse pratikte tek
Allah'n kamil manada anlalm kulluu esas zerinde kurar ve bu
kulluk ilkesini inan, ibadet ve yasa sisteminin her nde temsil ettirirken, slam la ilahe illellah, Muhamnedn Resulfllah eklindeki
ahadet cmlelerini, hayat tarzn yanstr, bu tarzn ana hatann belirler ve zelliklerini aklar, diye kabul ederek binasn, tm iie bu
temel zerine kurarken, slamiyet, kendisini insanln tanm olduu
dier sosyal dzenerin tmnden apayr klan benzersiz g as
zerine yapsn oturturken, mesajnda srf insan varlna deil, daha
geni kapsaml bir varlk kaynana, sadece insann yaama tarzna
deil, btn kfnatn varlk slfbuna dayamr.
slamn dnce tarz, bu kainatn tm Allah tarafndan yaratlmtr, Allah'n iradesi onu varetmeye yneldii iin o da varolmu
tur, arkasndan da bu kainata hareket tarzn dzenleyen, paralar
arasnda davran uyumu salayan ve bir btn olarak ahenk iinde
hareket etmesini garantileyen kanunlar koymutur, esas zerine oturur. Ulu Allah (C.CJ buyuruyor ki:
- Bir eyi dilediimiz zaman, ona sadece ol deriz, o da oluverir. (1)
Dier bir ayet-i kerime de yledir :
- 0 her eyi yaratt ve yaratt eyleri miktarnca takdir eyledi. (2)
Tm bu yaratlm kainatn ardnda O'nun tedbirinin dilei, hareketini dzenleyen bir n plan ve uyumunu salayan bir kanun sistemi, bir dzen vardr. Kainat sisteminin birimleri arasndaki uyumu
salayan ve tmnn hareket tarzarm dzenleyen faktr, bu kanun
sistemi ve bu deimez kainat geleneidir. Bu yzden kainat ne eliir,
ne bozulur, ne atr ve ne de Allah'n diledii ana kadar dzenli ve
aralksz hareketinden geri kalr. Bunun yannda yine bu kainat, bir an
bile O'nun dileine kar kmay, izdii kaderi tanmamay ve koydu-

66

()

Kur'an-

(2)

Kur'an-

KerimjNeml sresi, 4
Kerim/Furkan sresi, 2

, u kanunlara kar kmay aklna getirmeyecek ekilde nceden planlad dilee, hareketlerini dzenleyen kadere ve birimleri arasmda
uyum salayan kanun sistemine kesinlikle boyun emi, teslim olmu
tur. Kilinat sistemi, btn bu zelliklere elverilidir, Allah'n diledii
ana kadar ykma ve kargaala uramaz. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- Rabb'iniz, O Allah'tr ki, gkleri ve yeri alt gnde yaratt,
sonra Ar zerine istiva buyurdu. Biribirini ardarda kovalayan gndz gece ile rter. Gne, ay ve yldzlar O'nun emrine boyun enitir.
Yaratma ve emir O'na nahsustur. Alemierin Rabb'i ycedir. (1)

*
**

insan da bu kilinat varlnn bir parasdr. Onun ftratna hkmeden kanunlar, varln tmne hkmeden kanunlar sisteminden ayr
deildir. Bu varl olduu gibi onu da Allah (C.C.) yaratmtr. O
Maddi yaps itibar ile bu yeryznn balndan bir paradr. Balk
maddesinin tesinde Allah'n ona armaan ettii zellikler, kendisine
insan olma nitelii salamtr. Bu zellikler ona Allah tarafndan nceden takdir edilerek sunulmutur. Beden yaps bakmndan O, istese
de istemese de Allah tarafndan koimu kanunlara bamldr, varln
ona veren O'dur.
Her eyden nce yaratl ne kendi istei ile ve ne de ana- babasnn dilei ile deil, Allah'n murad il edir. Ana- babas iftleir, ama
(cenin) varedemezler. Allah'n belirledii gebelik ve doum artlar uya- rnca dnyaya gelir. ocuk, bilinebilen oranlar ile Allah tarafndan
yaratlan u havay,. Allah'n diledii miktarda ve biimde teneffs
eder. Elem eker, haz duyar. Ackr, susar. Yer, ier. Yiyecei ve iecei
sindirir. Ksacas, Allah'n koyduu kanunlar uyarnca, hi bir irade
ve tercih yetkisi sz konusu olmakszn yaar. Allah'n dileine, kaderine ve kanuniarna mutlak bamllk bakmndan bu alandaki durumu, tm kilinat varlklarmn, kainatta bulunan btn canllarn ve
canszlarn durumu gibidir.
,-....___
te kainatn tmn ve insan yaratan, varln tm iin belirledii sisteme insam da boyun ediren Allah, hayatnn iradeye dayal
kesimini tabii kesimi ile uzlamal olarak d.zenlesin diye insan iin
bir eriat bir yasa sistemi koymutur. Buna gre eriat, insan ftrat
ile varln tmne hkmeden ve her iki kesimi de uyum iinde btnletiren genel lahi gelenein bir parasndan baka bir ey deildir.
Allah'n her sz, her emri, her yasa, ):er va'di, her tehdidi, her
yasas ve yn verici mesaj bu genel gelenein sadece bir blm ve
aslnda tabiat kanunlar dediimiz ilahi varlk kanunlarnn birer do
rulaycsdr. Bu kanunlarn, zlerine Allah tarafndan sunulmu, ezeli
bir hak uyarnca her an gerekletiini gryoruz. Onlar Allah'n takdiri uyarnca gerekleiyorlar.
Buna gre insan hayatn dzenlemek zere Allah tarafndan ko(1)

Kuran-

Kerim/A'raf sresi, 54
67

nan eriat, bir k~Unat yasasdr. Bu, genel kainat geleneine bal olmak ve onunla uyum halinde bulunmak manasnda byledir. Byle
olunca insan hayat ile insamn iinde yaad kainatn hareketi arasnda uyum salamak iin bir baka deyimle, insanlarn grnmez ftri
yaplanna hkmeden kanunlarla hayatlannn grnen kesimine hkmeden yasalar arasnda ahenk salamak iin, insann i ahsiyeti ile
d ahsiyeti arasnda bulunmas gereken zaruri uzlamay gerekle
tirrnek iin, bu eriat benimsernek kanlmazdr.
nsanlar, klinatn gelenek ilkelerinin tmn kavrayamayacaklan
iin, genel klinat geleneini kavramak yle dursun, ftri yaplanna
hkmeden ve ister istemez boyun edikleri yasa ilkelerini bile idrak
edemeyecekleri iin insan hayat ile klinatn hareketi arasnda uzla
ma salayan bir dzen ortaya koyamazlar. Bunu ancak tercih edip
onaylad. ayn gelenek uyarnca hem klinat ve hem de insan hayatnn gelimelerini yneten, hem kainatn ve hem de insaniann yaratcs yapabilir.
Bu yzden sz konusu uyumu salayabilmek iin, slam inancn
gerekletirme gereinin stnde bir kainlmazlkla Allah'n eriatm
uygulamak gerekli oluyor. O halde slamn ana temeli olan la ilahe
illellah, Muhamnedn Resfilullah>> ahadet cmlelerini gerekletirmek
zere tek Allah'a kul olma ilkesine ibiasla sar~maksizn ve.bu kulluun
nasl olaca hakkndaki rehberlii srf Peygamber'imize (S.A.S.) dayandrmakszn hi bir ferdin ve hi bir cem.aatn hayatnda slam
varolamaz.
Kainatn gelenei ile insan hayat arasnda salanacak kaytsz
artsz uyum, insan hayatm kargaalktan koroyaca gibi ona her
ynden iyilik temin eder. nsanlar sadece bu takdirde hem kainatla
hem de kendileri ile ban iinde yaarlar. Kainatla bar iinde olmak, insanlarn hareketleri ile kainatn hareketleri arasnda ve insan
lann dorultusu ile kainatn dorultusu arasnda meydana gelecek
olan uyumdan dolavdr. nsanlar ile kendi nefisleri arasndaki bar.5
da hareketleri ile ftri yaplarnn salkl motifleri arasnda atma
meydana gelmez. nk Allah'n eriat kolayca ve grltye hacet
brakmakszn, grnen davrarula ile grnmeyen ftri yap arasnda
badama salar. Bu badama insanlar aras ilikilerde ve genel gelimelerinde baka bir uyum dourur. nk o zaman tm insanlar
kainatn genel geleneinden bir para olan ortak metod uyarnca davranrlar.

Aynca kainatn srlarn, onda sakl olan gler ile dolaylarnda

bulunan hazineleri kolaylkla arayp bularak ve elikiye, atmaya yer vermeksizin, bunlar btn insanln yarann salamak
zere Allah'n eriat uyarnca kullanmak insanla iyilik getirir.
Allah'n eriatnn karl (alternatifi) insanlarn arzulandr. Ulu
Allah (C.C.) buyuruyor ki :
-Eer Hakk, onlann arzulanna uysayd, gkler lle yer, ve iin
dekiler kargaala diierdi. (1)
birikmi

(1)

68

Kur'an-

Kerim/M'minun siiresi, 72.

Bu yzden slam dncesi bu elinin dayana olan hak ile gklerin ve yerin dayand hakk birletirdi. slam dnya ve ahiretin tm
meselelerini bu hak ilkesi uyannca zer. Allah, kullann bu lye
gre sorguya ekerek bu ly aanlar cezalandnr. nk o dei
meyen bir tek haktr. O Allah tarafndan her durumda nurad edilen
ve kainatta bulunan tm canllarn, canszlarn, alenerin boyun eip
uyduklar kainatn genel geleneidir.
mu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
-

Size, iinde ikaz edici ayetler bulunan bir kitap indirdik, hala
toplamayacak msnz? Nice zalim beldeyi genel kn
ma uratmz da orada baka bir kavim meydana getinniiz. Onlar
iddctimizi tadnca anszn oradan kanaa koyuldular .. Kanayn,
iine daldnz hayata ve evlerinize dnnz ki sizden yaptklarnzn
hesab sorulsun. Dediler ki, vay bamza gelenlere, hi phesiz bizler zalin idik. Biz onlar biilmi bir ekin yn halinde yere serinceye
kadar, dunnadan bu szlerle feryad ettiler.
G, yeri ve onlann arasndaldleri oyuncak olarak yaratmadk.
Eer bir elence edinmek isteseyillk, onu kendi katnzda edinirdik.
Bilesiniz Id, bh: lakk batlm tepesine atanz aa, IJlr :e bakarsnz
ki. batl ortadan toz olmu, kaybolup gitmitir. Yaptnz yaktr
malardan dolay yazklar olsun size. Gklerdekiler, yerdekiler ile O'nun
katmdakiler O'nun iindirler. O'na kulluk sunmaktan ne hbrlenirler
ve ne de yorulurlar. Gece gndz aralksz, O'nu tesbih ederler. (1)
aklnz banza

nsann ftrat

bu hakk iinin derinliklerinde kavrar. nk geve gerekse evresini kuatm olan u kainat tm
varln hakka dayandn, hakkn kkl olduunu, kainat gelenei
zerine oturduunu, sarslmaz olduunu, deiik yollara saptrmad
ru, fonksiyonun deimez olduunu, dilimleri arasnda atma olmadm, geici tesadfler, rndan km kaamaklar, deiken arzular ve kr ihtiraslar uyarnca yrmediini, tam tersine her yn ile
nceden takdir edilmi, salam ve ince dzeninde seyrettiini insann
ftratna fsldar. Bu yzden insan arzularnn etkisi altnda derinliklerinde sakl duran hakktan ayrld zaman kendisi ile ftri yaps arasnda ilk eliki bagsterir. Bu eliki Allah'n eriat yerine arzularna dayanan bir hayat yasas edindii zaman ve mevlasna baml
olan u kainat gibi Allah'a teslim olmad zaman meydana gelir.
Bu elikinin bir benzeri fertler, toplumlar, milletler, nesiller, ayn
zamanda tm insanlkla evresini kuatan kainat arasnda da meydana
gelir. O zaman kainatn tm gleri ve hazineleri, insanolunun bayn
drlk ve mutluluk arac olaca yerde bunlarn tm, ykm ve d
manlk vesilesi olur.
Buna gre yeryznde Allah'n eriatn yerletirmenin grn
teki amac, sadece Ahiret iin amel ilernek olmuyor. nk dnya ile
Ahiret, biribirinin devam olan iki tekaml merhalesidir. Allah'n eriarek

yapsnn zellii

(1)

Kur'an-

Kerim/Enbiya sresi, 10 20

69

t insan hayatnn bu iki merhalesi arasmda ve yine insan hayat ile

genel ilahi gelenek arasnda uyum salamaktadr.
Genel gelenekle uyum salamak insan saadetini Ahirete ertelemez. Tersine saadeti, ilk merhalede, yani dnyada da gerekleen bir
realite, elle tutulan bir pratik haline getirir. Arkasndan da bu saadeti
Ahirette eksiksizlik mertebesine ve kemale ulatrr .

.. *

slam dncesinin gerek varln tmne kar ve gerekse bu

genel varlk emas iindeki insan varoluu karsndaki temeli budur.
Bu gr as, znde insanolunun imdiye kadar tand gr a
larndan temelde ayrdr. Bu yzden slami gr as dier hi bir
sosyal dzenin, hi bir doktrinin dayanmad bir takm gerekli art
lara dayanr.
Bu gr asna gre, Allah'n eriatma sarlmak, insan hayatnn
ve dier kilinatn hayat ile hem insan ftratn ve hem de kainat hkm altnda tutan ilahi gelenek arasndaki salkl ilikinin bir gerei
dir. Bunun hemen arkasndan bu ilahi gelenek ile insanolunun yaa
masn dzenleyen yasalar sistemi arasndaki ilikilerin gereklilii gelir. Bu gereklili~e uyulmas sayesinde ancak tek Allah'a kul olma ilkesi gerekleebilir. Kainatn da yalnzca Allah'a baml olduu, hi
kimsenin onu kendi emrinde sayamayaca ilkesi de bu gerekli artar
dan birini tekil eder.
Bu Mslman timmetin atas olan Hz. brahim (A.S.) ile tm
yeryz insanlar zerinde otorite sahibi olduunu iddia eden, fakat
buna ramen yldzlar, gk cisimleri ve kainat zerinde yetki sahibi
olduunu ileri srmeye kalkamayan zorba Nemrut arasnda geen
tartma bu uyumun, bu badarln kanlmazlna iaret etmektedir.
Hz. brahim ona <<kainatn zerinde kimin otoritesi geerli ise
insan bayat zerinde de tek bana onun egemen olmas gerekir>> deyince Nemrut'un dili tutulur ve bu apak delil karsnda verecek hi bir
cevap bulamaz. Ulu Allah yle buyurur :
- Allah !rendisine saltanat verdi diye (gurura kaplarak) bra
him ile Rabb'i hakknda tartan (Nemrud'u) grmyor musun?. Hani
brahim ona benim Rabbim diriltir ve ldrr deyince o ben de
dirntir ve ldrii:rm diye cevap verdi. brahim ona; Allal g-nei
doudan doduruyor, haydi sen de onu batdan dodur balmlm deyince kafir adam verecek cevap bulamad. Allah zalim bir kavme hidayct vermez.>> (1)
Allah ne buyurursa dorudur :
- Onlar Allah'n dininden baka bir din mi aryorlar? Oysa ki,
gklerdekiler ve yerdekiler ister istemez ona boyun emilerdir ve
O'rmn katna dndrlecelderdir. (2)

70

(1)

Kur'an-

(2)

Kuran-

Kerim/Bakara sresi, 25
Kerim/ Al-i mram sresi, 83

MEDENYET SADECE iSLAMDADm

slamiyet, yalnz iki eit toplum tanr: slam Toplumu ve Cahi

liye toplumu.
sliim Toplmnu inan, ibadet yasa, sosyal dzen, ahlak ve davran olarak iinde slamn uyguland toplumdur. Cahiliye Toplu
mu ise iinde slamn uygulanmad, slam inancnn, slam dn
cesinin, slami deer hkmlerinin, slami llerin, slam dzeninin,
sama ait hukuk sisteminin, slam ahlak ve davran tarznn hkmetmedii toplumdur.
sHlm toplumu, Allah'n eriatn kendine kanun edir.medii halde
kendilerine <<Msluan sfatn yaktrm olan insanlarn te~il ettii toplum deildir. Bu toplum isterse namaz klsn, oru tutsun ve
Beyt<l Haram' ziyaret etsin. slam toplumu bir takm kimselerin
Allah'n belirledii ve Peygamber'imizin (S.A.S.) aklad ilkeler sistemi dnda keyiflerine gre uydurup Modern slamiyet ad altnda
ortaya koyduklar ey de deildir!
Cahiliye Toplumu hepsi de ayn ortak nitelii tamak zere
eitli ekillerde ortaya kabilir. Bu toplum, Allah'n varln tanma
yan, tarihi, diyalektik ve materyalist adan yorumlayan ve sosyal d
zen olarak Bilimsel Sosyalizm>> adn verdii bir modeli uygulayan
bir toplum olabilir. Bazan da ulu Allah'n varln inkar etmeyen, fakat
O'nu yeryz egemenliinden aziederek yalnz gklerdeki egemenliini
onaylayan, bylece hayat dzeninde O'nun eriatn uygulamayan ve
insan hayat iin deimez olduunu buyurduu deerleri geerli saymayan, havralarda, kiliselerde ve mescidlerde ibadet etmeyi insanlara
mubah grrken sosyal hayatta Allah'n eriatnn hkmetnesini isterneyi yasaklayan bir toplum olarak da karmza kabilir. Bu toplum,
bylece, Allah'n yeryz zerindeki hakimiyetini, ya inkar etmekte
veya askya almaktadr. Oysa, ulu Allah aadaki ayet-i kerime ile bu
hakimiyetin kesinliini bildirmektedir.
- 0, gkte de, yeryznde de iliih olandr. (1)
Bu yzden sz konusu toplum, aadaki ayet-i kerimenin belirle
dii Allal'n din>>inde deildir.

- Egemenlik yalnz Allah'a nahsustur. O srf kendisine kul ol

mauz emretti. Dosdoru din budur.>> ( 2)
(1)

Kur'an-

(2)

Kur'an-

KerimjZuhruf suresi, 84.

Kerim/Yusuf suresi, 84.

71

Bu toplum, her ne kadar Allah'n varln tansa da, her ne kadar

insanlarm havralarda, kiliselerde ve mescidlerde ibadet etmelerini ser
best braksada bu yzden cahiliye toplumudur.
slam Toplumu bu nitelii ile, tek olarak Uygar Toplumdur.
Cahiliye toplumlar ise btn eitleri ile geri toplumlardr. Bu nemli
gerei aklamak gerekir.
Bir zaman baslmakta olan bir kitabm hakknda Uygar slam
Toplumuna Doru ad altnda ilan vermitim. Bir sonraki Handa, konusuna uygun olarak kitabn adnn sliim Toplumuna Doru olmasn yeterli grerek daha nceki isimde geen Uygan kelimesini
kardm.

Bu isim deiiklii yazlarn Franszca yazan bir Cezayirli yazanazan dikkatini ekti. Bu isim deitirme ilemini psikolojik bir
~vunma tavn diye niteledi. Bu uursuz tavrn beni meselenin gerek yz ile kar karya gelmekten alkoydu;unu ileri srerek davranmdan esef duydu;unu belirtti.
Ben o yazar mazur gryorum. nceleri ben de onun gibi idim.
Bir zamanlar, imdi o nasl dnUyarsa ben de onun gibi dnU
yordum. lk defa olarak bu konuda yaz yazmay dndm zaman.
O zaman kafan kurcalayan mesele, imdi onunkini kurcalad~ gibi
Uygarln Tarifi meselesi idi. Psikolojik ve akli yapm henz kltr
tartularnn basksndan kurtaramamtm. Bu tortular, slam anlay ile badamayan, yabanc kaynaklardan geliyordu. Ne var ki, bu
tortular gr am karartyor, bulandryor, gr am bulutland
ryor, bylece beni kkl ve ak bir gre ulamaktan alkoyuyordu.
Sonra mesele aydnland. Uygar Toplum sadece slam Toplumu idi. Buna gre <<Uygar deyimi, hi de yeni ey ifade etmeyen bo
bir szd. Tersine, bu kelime benim gr am bulandrarak kkl
ve ak bir kanaate sahip olman engelleyen szkonusu yabanc ve
slam dncesi ile badamaz bulutlarn okuyucunun zihnini bulanctrmasna yol aard.
Demek ki, tartma <<Uygarln Tarifi>>nden douyordu.
rn

*
**

Bir toplumda yce egemenlik, ilahi eriatn dokunulmazl be

rumsenrnek suretiyle, srf Allah'a ait olunca, bu tutum, insann gerek
ve kamil manada kula kulluktan kurtuldu;u biricik model olur. Bu
model, ayn zamanda insani uygarlk deyiminin pratii de olur. nk insan uygarl, insann gerek kurtuluu ve toplumdaki her ferdin
mutlak onur sahibi olmas ilkesine dayannay gerektirir. Kanun koyanlar ve bu kanunlara uyanlar diye ikiye ayrlan bir toplumda, gerek
manada insan hrriyetinin, insan onurunun varlndan bahsedilemez.
Bir adm daha ileri giderek eriat getirmek demenin, ertat teriminin gnmzdeki dar anlamnda anlald gibi, sadece kanun koymak demek olmadn belirtelim: Dnce tarzlar, yaama tarzlar,
deer hkmleri, ller, gelenek ve grenekler, bunlarn tm fertlerm basksna boyun edii ve eriat sunmak teriminin kapsam iinde
grlmesi gereken unsurlardr. nsanlarm bir ksm geri kalanlar ze.
72

rinde bu konularda bask uygular da toplumun bir ksm fertleri bu

hasklara boyun eerse, o toplum hr bir toplum olamaz. O, daha nce
belirttiimiz gibi, bir ksm efendi, ulu ve geride kalanann onlara kul
olduu ve bu yzden geri kalm sfatn tayan, ya da slami terimle bir Cahiliye Toplumudur.
slam toplumu ise, tek il3.hn egemenliini benimsemi ve insanlarn kula kul olmaktan kurtararak tek Allah'n kulu olmaya yceltmi olan yegane toplumdur. Bylece slam toplumunun bireyleri, insan
uygarlnn temel dayana olan ve Allah'n takdiri olan insan onurluluunu temsil eden gerek ve kamil manada kurtulua kavumu olurlar. nk Allah (C.C.) insan yeryzndeki kendi halifesi olarak ilan
ediyor ve onu yce toplumun yesi sayarak ereflendiriyor.
*
'* *
Bir toplwnda birlemenin temel ta, inan, dnce biimi ve
yaama tarz olunca, bunlann tm de kulun kula kulluunu temsil
edecek yeryz meneli Rabb'lere deil de insann ycelik ve stnln temsil etmek zere tek Allah'a dayanrsa, bu birlik :ins.ann
en stn zemi olan ruh ve fikir zelliini temsil etmi, n plana
karm olur. Fakat bir toplumda birlemenin temel ta milliyet. deri
rengi, rk ve toprak paras ve bunlara benzer balar olursa milliyetin, deri renginin, rkn ve toprak paras ortaklnn insann yce
zelliklerini temsil ederneyecei meydandadr.
nk insan, milliyet; deri rengi, rk ve toprak paras ortakl
tesinde ve dnda yine insan olarak kalr, ama ruh ve dnceden
uzaklam, mahrum olmu bir insan dnlemez. Ayrca insan, srf
hr iradesine dayanarak inancn, dnce biimini, gr asn ve
hayat tarzn, metodunu deitirebilir. Fakat milliyetini, derisinin rengini deitiremez. -:::angi rkn ocuu olarak ve hangi snrlar izilmi
toprak paras zerinde doacan tayin ederneyecei gibi. Buna gre
bireyleri hr iradelerine ve ahsi tercihlerine dayanan balar etrafn
da biraraya gelen toplumlar, uygar toplumlardr. Buna karlk, birey
leri kendilerine insan niteliini kazandrm olan iradelerinin dnda
kalan balar etrafnda biraraya gelmi olan toplumlar, geri kalm, s
lam terimi ile Cahiliye Toplumlar>>drlar.
Sadece slam toplumu, biraraya geliin temel ba olarak inan
birliini grr. Yine sadece slam toplumunda inan birlii, kara derili, beyaz derili, kzl derili, sar derili, Arap, Rum, Pers, Habei ve
dier milliyetlere mensup tm yeryz insanln kaynatrp tek bir
mmet haline getiren bir milliyet anlaydr. slam toplumunda btn
bu deiik kaynakl insanlarn Rabb' Allah'dr ve onlarn hepsi srf
O'na kulluk sunarlar. Aralarnda stnlk takvaya dayanr. Onlarn
hepsi kul dzmesi olmayan ilahi eriatn emirlerinde bir araya gelen
eit statye sahip kardelerdir.
*
**
Bir toplumda insann insan oluu en yce deer olarak kabul
edilince, orada sadece insani zellikler onur ve eref gerekesi say'73

lnca bu toplum uygar toplum olur. Buna karlk ister Marxist tarihi
materyalist nazariye bicimi ile isterse maddi retimi, urunda her
tiirlil insani deerin feda edilebilecei bir yce deer olarak kabul eden
Amerika, Avrupa ve benzeri toplumlarda grlen maddi retim modeli eklinde olsun, bir toplumda madde en yce deer saylrsa bu
toplum <<Geri kalm bir toplum>> slam terimi ile <<Caliliye toplumu
dur.
,
Uygar toplum, baka bir deyimle slam toplumu, ne iinde bulunduumuz kainatn yap ta oluu, hem etkilediimiz ve hem de etkisi
altnda kaldmz bir realite olmak itibar ile nazari olarak ve ne de
madru retim modeli olarak maddeyi kmsemez. nk maddi
retim, yeryznde Allah'n halifesi olmann gerekelerinden biridir.
Fakat slam toplumu maddeyi, gerek insani zellik ve ilkelerin, gerek
ferd hrriyeti ile onurunun, gerek <<aie kurumu ile onun dayanaklar
nn ve gerekse cemiyetin ahlak ile kanunlarn urunda feda edilecei
bir yce deer olarak kabul etmez.
Bir toplumda <<insani deerler ve isani ahlak toplum varlm
ayakta tutan stn deerler olunca o toplum uygar olur. insani deer
ler ile insani ahlak ilkeleri maddeci tarih yorumunun ve bilimsel sosyalizmin sand gibi bulank ve belirsiz kavramlar olmad gibi, hi
bir zaman olduu gibi kalamayan ve hi bir kaynaa dayanmayan, de2:iken, bakalamaya eimli prensipler de deildir!
Ahlak ve deer hkmleri insanda kendisini hayvandan aynp
onu stn klan insanca zellikleri gelistiren deerlerdir. Ahlak ve
deer hkmleri irisan hayvandan ayrp stn klan kesimin insanda
baskn kmas durumudur. Ahlak ve deer hkmleri insanda hayvanlarla ortak olduu kesim zerinde geliip baskn kan deerler deildir.

Mesele ortaya byle konunca bu konuda <<modemistler ile bilimsel sosyalistlerin yapnaa giritikleri devaml belirsizlii kabul etmeyen, deimez ve kesin bir ayrm izgisi ortaya kar.
O zaman ahlak deerlerini belirleyen faktr toplum yapsnn adet
ve gelenekleri olmaz. Bu konuda, toplum yapsmn deiiminin tesinde ve stnde kalan deimez bir l olur. O zaman tanm toplumum ait ahlak ve deer lleri, <<Sanayi toplumuna ait deiik ahlak
ve deer lleri, <<kapitalist topluma mahsus ahlak ve deer lleri,
<<sosyalist toplum>>a mahsus baka ahlak ve deer lleri, Burjuva s
mfma mahsus ahlak ve deer lleri, Proleterya snfna mahsus
daha baka ahlak ve deer sz konusu olmaz. Toplum yapsrun, hayat
standardnn ve iinde bulunulan gelime merhalesinin zelliinin fonksiyonu olan, eseri olan bir ahlak sz konusu edilemez o zaman.
O zaman, btn bunlarn tesinde <<insana has ahlak ve deer
lleri ile deyim yerindeyse <<hayvana haS>> ahlak ve deer llerinin,
slfun terimi ile <<slam ahlak ve deer lleri ile <<caliliye ahlak
ve deer llerinin varl sdz konusu edilebilir.
slamiyet, insan hayvandan ayrp stn klan, insanca ahlak ve
deer hkmlerini aka ortaya koyarak egemen olduu her eit top-

74

lurnda onlar gelitirmeye, kkletirmeye ve devam ettirmeye girii!'.

Bu toplumlar ister tarm toplumu olsun, ister sanayi toplumu olsun.
, Bu toplumlar ister gebelikle geinen ilkel toplumlar olsun, ister topraa yerlemi medeni toplumlar olsun. Yine bu toplumlar ister fakir
toplumlar olsun, ister zengin toplumlar olsun. Toplumun nitelii ne
olursa olsun, slam bu alanda insanca zelliklere dayanan bir gelime
izgisi salar, sonra da o izgiyi muhafaza ederek hayvanla doru
bir dn meydana gelmesine engel olur. nk deerler ve ller
konusunda hayvanlk noktasndan balayarak insanlk seviyesine kadar
ykselen bir hat vardr. Bu hat, bu izgi madde uygarl ile aa
doru inince o artk uygarlk olamaz. O ancak ya geri kalmlk veya
<<caliliye olur!
Aile toplumun temel ta olunca ve de bu aile eler arasndaki
{< blmme dayannca, yeni nesli korumak bu ailenin bata gelen
grevi olunca o toplum uygar toplum olur. nk byle bir aile, sla
mi hayat tarznn denetimi altnda, bir nceki paragrafta belirttiimiz
insanca ahlak ve deer llerinin doup gelitii ve yeni nesle yansd bir ortam olur. Bu ahlak ve deer llerinin aileden baka bir
sosyal birimde gelimesi imkanszdr.
Buna karlk (kendi deyimleri ile) hr cinsi ilikiler ve gayr
meru nesil toplumun temeli olursa, aile iindeki ilikiler, grev ve
iblm yerine arzu, heves, igd ve baboluk temeline dayanrsa,
kadnn fonksiyonu sslenmek, kkrtmak ve ayartmak olursa, asli
grevi yeni nesli yetitirmekten uzaklaarak otelde, gemide ve uakta
memur elmaya zendirilirse <<maddi ertime katkda bulunmak n
san ii:retmekten daha kazanl, daha itibarl ve daha onurlu olduu
iin kadn enerjisini <<nsan retiminde kullannayp <<maddi retim.>>
ve ara imal etmekde harcarsa, o zaman bu durum insani ller ile
<geri kalmlk ve <mygarlktan uzaklamak, yahut da slam deyimi
ile cahiliyeye dnmek olur.
Cinsler arasndaki ilikiler ile aile meselesi, bir toplumun niteliini belirlemede, geri kalm m, yoksa uygar m, cahiliye karakterli mi, yoksa slam toplumu mu olduunu kararlatrmada kesin l
ek tekil eden bir meseledir. Bu ilikilerde hayvanca i gdlerin, ahlak
ve deer llerinin yrrlkte tutulduu cemiyetler, sanayide, ekonomide ve bilim alannda ne kadar ileri gitmi olurlarsa olsunlar, uygar toplum olamazlar. Bu lek, insanca ilerleme derecesini tesbit
etmek hususunda kat'iyyen amaz, yanlmaz.
Gnmzn cahiliye toplumlarnda ahlak kavram, insan hayvan
karakterinden uzaklatrarak ona zellik salayan her trl nitelikten
arnm.5 bir kapsam darlna itilmektedir. Bu toplunlarda gayr-i me
ru cinsi ilikiler, hatta gayr- tabii cinsi iftleme biimleri ahlak d
knl olarak nitelenmez. Ahlak kavram, neredeyse, zaman zaman
devlet yarar snrlar alnca srf ekonomik ve siyasi endielere da
yanr bale indirgenmitir. Mesela ngiliz donanma bakanlarndan Lord
Profuma ile Christina Keller arasnda geen rezalet, ngiliz toplumunun anlayna gre gayr- meru bir cinsi iliki olmas bakmndan
75

ayp deildir.

Olaydaki kadnn (yaru Christine Keller'in) ayn zamanda bir Rus askeri ataesi ile dost olmasdr ayp ve rezalet saylan.
nk byle olmas, bir bakann bu kadnla kurduu ilikiye, devlet
srlarn tehlikeye sokan bir nitelik kazandryor! Ayrca bir de bakann yalan aklamalar, ngiliz parlamentosunda ortaya kt iin
olay irkindir. Amerikan senatosunda ortaya kan rezaletler, Rusyaya
snan ngiliz ve Amerikal casuslarla yksek dereceli memurlarn
irkin ilikileri, gayr-i tabii cinsi ilikiler olduklar iin deil, srf
devlet srlarn tehlikeye koyduklar iin rezalet saylyorlar
Orada ve buradaki cahiliye toplumlarnn yazarlar, gazetecileri
ve film yapmclar bunu gen kz ve evli kadnlara aka sylyorlar.
Syledikleri unlardr: Serbest, evlilik d cinsi ilikiler ahlak suu
deildir. Ahlak suu, bir delikanlnn kz arkadan aldatmas veya
bir kzn erkek arkadan aldatmas, yani taraflardan birinin teltine
samimi bir sevgi ile almamasdr. Hatta bir kadnn kocasna kar
duyduu cinsi arzu snd halde eine sadakat gstermeye devam etmesi ahlak suu, buna karlk byle bir kadnn vcudunu gven
iinde teslim edebilecei bir erkek aramas ise fazilettir! Nice hikAye
ve Romann mihveri budur! Yzlerce gazete haberi, resim, karikatr
ve mizal eserinin telkini budur!
Bylesine toplumlar, insani bak asndan ve insanca gelime
izgisi ls ile uygarlktan uzak, geri kalm toplumlardr. insanca
gelime izgisi, hayvani i gdleri dizginleyip amac sadece cinsi haz
duymak deil, bunun tesinde insanca zelliklerin n plana kmas
ile gze batan insanca uygarlk mirasn tamada bu gnk neslin
yerine geecek olan insan nesiini yetitirmek eklindeki insanca grevi yerine getirmeyi stlenme esasna dayal bir aile erevesi iinde tutma dorultusunda ilerlemektedir. insanca zellikler asndan
gelierek hayvani zelliklerden giderek uzaklaan bir nesil yetitir
mek, ancak hissi gven ve istikrar gvenceleri ile kuatlm ve modaya bal heveslerle sarslamayacak bir gereklilik esasna dayanan
bir aile yuvas iinde mmkndr. Szn ettiimiz zehirli, irkin
telkinlerle kkrtmalara yataklk eden ve ahlak kavramn cinsiyet
edebinden arndrarak daraltan toplum, byle bir insan yetitirme
yuvas l{uramaz.
Btn bunlar yznden, slamn rettii deer lleri, ahlak ilkeleri, telkinler ve gvenceler insana yarar deerler olduu gibi bulank veya dcio;;me eiliminde olmas sz konusu olmayan, kesin llere gre uygarlk sadece islamdr ve srf slam toplumu uygar toplumdur.

...

**

Nihayet, insanolu Allah'dan bakasnn kulluundan synlp srf

O'nun kulu olmaya sarlarak yeryznde Allah'n halifesi olma misyonunu salkl bir biimde gerekletirdi-i zaman yalnzca Allah'n metodunu yerletirip O'nun metodu dnda kalan her trl, hayat tarznn meruluunu reddettii zaman; Yalnzca Allahn eriatn hayatnn tm kesimlerinde hakim klarak bunun dnda kalan yasa sis76

tenlerinin hi birini tarumad zaman; Allah'n kendisine sunduu

ahlak ve deer lleri uyannca yaayarak ileri srlen dier ahlak
ve deer llerini yrrlkten kaldrd zaman; btn bunlardan
sonra da Allah'n maddi kainata sunduu sistemini tanyarak onlar
hayat seviyesini ykseltmek, yeryznn ham madde ve rzk kaynaklarn, Allah'n kainat kanunlan ile mhrleyip yeryzne tevdi ettii
ve hilafet misyonunu yerine getirmek iin gereken kadarn elde etmek
zere insana bu mhr skme imkann balad refah imkanlarn
bulup ortaya karmak urunda kullanmak sureti ile; yani insanolu,
Allah'a verdii sz ve O'nun kotuu art uyarnca yeryz halifeliine
giriip geim_ kaynaklarn fkrtt, ham maddeleri ileyip eitli pallarda sanayiler kurduu ve btn insanlk tarihi boyunca kazanlm
olan teknolojik tecrbelerin imkanlarn kulland zaman; kendisi, ibadet kasd ile ve belirttiimiz gibi bir Allah halifesi olma tutumu ile
Allah'a baWk uuru iinde btn bunlar iler hale geldii zaman;
ite o zaman, bu insan uygarlkta kemale ermi ve bu toplum da uygarln zirvesine ulam olur. Srf madde alanndaki baar, slam nazarnda uygarlk ismini tayamaz. nk bu baar <<cahiliye>> ile birarada olabilir. Ulu Allah (C.C.) cahiliyenin niteliklerini belirtirken bu maddi baanlardan baz rnekler vermitir. Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- ...Siz, her yksek yere namnz yaatacan sandnz birer
aiamet mi dikiyorsunuz? Sanki hep dnyada kalacakm gibi sanayi kurumlar m ediniyorsunuz'? El attnz her eyi zorbalar gibi yakalyor
sunuz. Allah'dan korkun ve O'na itaat edin. Size bildiklerinizi salayan
Allah'dan korkun. Size hayvanlar ve evlatlar salayan! babeler ve p
narlar salayan Allah'dan. Ben sizin byk gnn azabma arplmanz.
dan korkuyorum. ( 1)
Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor :
- Siz, buradaki nimetler iinde, gven iinde mi braklacaks
mz? Baheler ve pnarlar iinde? Ekinler ve latif meyval hurma aa
lan arasnda nu? Dalardan getirip yonttuunuz evlerin tian iin
de mi? Allah'dan korkun ve O'na itaat eyleyin. Azgnlann ve msriflerin emirlerine uymayn. Yeryznde fesad kanp hi bir eyi dzelt
meyen azgn ve msriflerin. ( 2)
Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Onlar, kendilerine yaplan tarlan unutunca, nlerine her e
yin kaplann atk. Fakat kendilerine verilen nimetler ile sevince kapldklan zaman onlan anszn yakalayverdik de hemencecik ha~ k
rklna dtler. Bylece zalim kavmin kk kaznm oldu. Alemierin Rabb'i olan Allah'a hamd olsun. (3)
- Yeryz ziynetlerini taknp sslenince ve halk artk onu elde
ettiini sannca bir gece veya gndz emrimiz geldi de onu bir nceki
gn hi yerinde bulunmam gibi biilmi ekine dndrdk. (4)

( 1)

Kur'an- Kerim(u'ara

(2)
(3)
( 4)

Kur'an- Kerim{u'ara
Kur'an-

Kur'an-

sresi, 129- 136

suresi, 146 s
Kerim/En'am sresi, 43-45
Kerirn(Tevbe sresi, 25
'7'7

Fakat, daha nce belirttiimiz gibi, slam maddeyi ve madde alannda kaydedilecek baary hor grmez. O, bu kesimdeki. ilerlemeyi,
Allah'n

olmak art ile, Allah'n kullarna ibadetleri

bir nimet sayar. Allah (C.C.) buyuruyor:
- Onlara dedim ki, . Rabb'inizden gnahlarnz balamasn
dileyin hi phesiz O, ok balaycdr. Size gkten bol yanurlar
indirir. Size mallar ve evlatlar salar, size baheler baheder, size
akar sular verir. (1)
Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Eer o beldenin halk iman edip Allah'dan korkmu olsalard,
onlara gkten ve yerden bereketler aardk. Fakat onlar Peygamber'le
rini yalanc saydlar. Bu yzden onlan hak ettikleri azaba arptr
dk. (2)
Buna gre nemli olan sanayi alanndaki gelimenin dayand
temel, toplumda stn tutulan ve bir btn halinde insanca uygarln
zelliklerini oluturan deer lleridir.
metodu

uyarnca

karlnda mjdeledii

**

mdi, Mslman toplumun grim temeli ile organik oluumu

nun zellii ona, cahiliye toplumlarnn kuruluu ve organik oluumu
nu salayacak hi bir nazariye ile badamaz, apayr bir toplum nitelii kazandrr. slam toplumu, hareketin, aksiyonun rndr. Onun
iin hareket, sreklidir. Toplumda ahslarn kymetlerini, deerlerini
hareket belirler. ahslarn toplum iindeki grev ve yetkileri buna
gre ortaya kar.
Bu toplumu meydana getiren hareket, ncelikle yeryz erevesinin ve insan evresinin dndan gelir. Bu hareket Allah tarafndan
insanoluna inmi ve insanlar iin varlk, hayat, tarih, deer lleri
ve amalar hakknda belirli bir dnce oluturan, ayrca bu dnce
nin ifadesi olarak insanlara zel bir uygulama metodu salayan bir
inanc sisteminde sembollemitir. Hareketi balatan ilk giriim, ne
insa~larn kendilerinden ve ne kainatn maddesi tarafndan gelmi deildir. Belirttiimiz gibi, bu hareket insanlara yeryz erevesi dn
dan, insan evresi dndan gelmitir. slam toplumunun ve yapsnn
ilk zellii budur.

Onun ilk giriimi, insan evresinin ve kainat maddesi erevesinin dnda kalan bir varlk tarafndan balatlmaktadr.
~.te insanlardan hi birinin ne bekledii ve ne de hesaba katabildii, iin banda, insann hi bir etki sahibi bulunmad bu bilinmez
ve mukaddes unsur, slam toplumunun ilk kurulu admm atar. Bu
admla birlikte szkonusu bilinmez kaynaktan gelerek ortaksz Allah'n
takdirine gre yol alan inan sistemine balanm olan insamrt,fonksiy::mu balar. Sz konusu tek insan, bu inan sistemini benimseyince

78

(1)

K.ur'an-

(2)

Kur'an-

Kerim/Nuh sresi, 10-12

Kerim/ A'raf sresi, 96

hkni olarak slam toplumunun varoluu da balam olur. nk o

tek insan bu inanc benimseyip iine kapanacak deildir, onunla harekete geecek, aksiyana giriecektir. Bu inancn zelliidir bu. Canl bir
aksiyon zellii. O inanc bu kalbe yerletiren ulu varlk, onun oray
taacan bilir. O inanc bu kalbe ulatrm olan ilk giriim, ileriye
doru yoluna devam edecektir.
Bu inanc benimseyenlerin says U kiiye ulanca, o inancn
bizz~t kendisi onlara yle der: Siz imdi, bir cemaatsnz, bamsz
bir Islam cemaat. Bu inanc benimsemeyen ve bu inancn temel deer
lerini -daha nceki sayfalarda belirttiimiz temel deerlerini- stn
saymayan cahiliye toplumundan ayrlm bir cemaat.
te o zaman slam toplumu fiilen varolmu olur!
kii on, on kii yz, yz kii bin, bin kii oniki bin olur. Bylece
slam toplumunun varoluu n plana km, kesinlik kazanmtr.
Bu yola girer girmez inan sistemi ile, dnce tarz ile, deer
lleri ile, bak as ile, varoluu ve yaps itibar ile fertlerini kendisinden temin etmi olduu cahiliye toplumundan ayrlan bu toplumla cahiliye cemiyeti arasndaki atma, sava balam olur. Balama
noktasndan ak ve bamsz varolu noktasna ulalncaya kadar bu
toplumun her ferdi tannm ve slam lsne gre, slam bak as
uyannca herkes bu toplumdaki arln, yerini bulmu olur. Hi kimse
kendini aa vurmadan, nefsini tezkiye etmeye kalkmakszn, herkesin arl toplum tarafndan tannm olur. Hatta herkesin inanc,
nefsinde ve toplumunda geerli olan deer lleri, sosyal yap iinde
kendisine yneltilen baklardan saklanmak zere kendisine bask yapacaktr!

slam inancnn ve bu inanca dayanarak ortaya kan yeni toplumun ayrlmaz zellii olan hareket ve aksiyon hi kimseyi saklanmaya, gizlenmeye braknaz Bu toplumun her ferdi kesinlikle harekete.
gemek, aksiyana girirnek zorundadr. inanc uruna, can uruna,
toplumu uTuna ve bu organik toplumu oluturma uruna harekete,
uksiyona gemek zohndadr. evresindeki cahiliyetle, gerek kendi vicdannda ve gerekse yaknndakilerin vicdanlarndaki cahiliye kalntlar
ile, atma, sava sreklidir ve cihad kyamet gnne kadar devamldr.
Bu toplumda herkesin stats hareket srasnda ve hareket vetiresi (sreci) iinde ortaya kar, grevi belli olur, bylece bu toplumun fertleri ile grevleri arasnda organik bir oluum meydana gelir.
Bu dou ve oluum islam toplumunu dierlerinden ayran iki
zelliktir. Bu iki zellilc, onun varoluu ile yapsn, zellii ile biimini, dzeni ile bu dzeni yrrle koyacak davranlarn dier cemiyetlerdekilerden ayrarak bu grntlerin tmne, kendilerine yabanc olan sosyal' kavramlar aracl ile kavranmaz, zellikleri ile
badamayan metodlarla aratrma konusu edilemez ve baka bir sosyal dzenden aktarlm yrtme tedbirleri ile uygulanamaz bir nitelik kazandrr.

**
79

Bamsz uygarlk tarifimizden anlalaca zere, slam toplumu, sadece mazinin hatralar arasnda ele alnabilecek bir tarihi model deildir. Tersine o bu gnn ihtiyac ve gelecein emelidir. nsan
ln iinde debelendii cahiliye bataklndan kurtulabilmek iin o
gerek bu gn ve gerekse yarn baklarn evrilebilecei tek amatr.
Ana hatlar ile belirttiimiz o deerleri, <<slam uygarl terimi
ile ne kasdettiimizi belirtmemiz gerekir. slam uygarl, sz konusu
deerlerin iinde gelitii bir uygarlktr. Yoksa bu deerler alanndaki
geri kalmla ramen kaydedilen sanayi, ekonomik ve ilmi ilerlemeler deildir.
Bu deerler hayali, romantik deerler deildir. Salkl islam
kavramlarnn altnda giriilecek olan insan gayreti ile gerekleebilir. inde yrtlen hayat tarz bir tarafa braklrsa, sanayi,
ekonomik ve ilmi gelime seviyesi bir tarafa braklrsa, her toplum
yaps iinde uygulanabilir. Bu deerler, yeryznde Allah'a halife olmann her kesimindeki gelime ile atmak yle dursun, inan sisteminin mant gerei olarak bu gelimeyi tevik eder. te yandan bu
deerler, ayn zamanda, bu kesimlerde henz gelimemi olan toplumlarda da eli bo durmaz. Bu deerlere dayanan uygarlk, her yerde ve
her toplum yaps iinde gerekleebilir. Fakat brnecekleri maddi
ekiller, snrsz saydadr. nk bu deerler, her toplum yaps iinde fiilen bulunan imkanlar kullanarak gelitirir.

*
**
Buna gre slam toplumu, biimi, hacmi ve iinde yrtlen habir tarihi model deildir. Fakat varoluu ve uygarl, deimez tarihi deerlere dayanr. Tarihi derken,
sadece bu deerlerin belirli bir tarih dneminde tannm olmasn
kasdediyoruz. Aksi halde tarihin rn olmad gibi, zell.ii itibar
ile de zamanla ilgili deildir. O ilahi bir kaynaktan, beer pratiinin
tesinden ve maddi varlk tesinden insanla gelmi bir realitedir.
slam uygarl maddi yaps ve biimi ynnden eitli ekiliere
girebilir. Fakat dayand deerler ve temel ilkeler deimez kalr. nk bunlar uygarln dayanaklardr. Balcalar da unlardr:
- Yalnzca Allah'a kul olma ilkesi,
'
2 - Toplumdaki rabrta'nn inan temeline dayanmas ilkesi,
3 - nsamn insan oluu yn ile maddeye stn tutulmas,
4 - nsamn hayvani kesiminin deil insanca kesimi ile ilgili olan
yat

tarz bakmndan deimez

deerlerin stnl,

5 - Ailenin dokunulmazl,
6 - Allah'a verilmi sz ve O'nun kotuu artlar uyarnca yeryznde O'nun halifeliini yrtmek.
7 - Bu hilafetin her durumunda srf Allah'n hayat tarz ile
O'nun eriatn egemen klmak.
Bu deimez temel talar zerine oturan slam uygarl, biim
ynnden snai, ekonomik ve ilmi alanlardaki gelime derecesinden

80

yararlanr.

nk o, her toplumda, bunlardan fiilen bulduklarn kulBu yzden biim ynnden deiik olmas kanlmazdr. Her
seviye ve yapdaki toplumlarn tmnn sla.m erevesi iine girmesi
. ve slam deerleri ve ilkeleri ile yaurulmalar iin yeterli esneklii
salamak zere onun biim ynnden farkllk gstermesi kanlmaz.
dr. Uygarln d grn bakmndan gsterilecek olan bu esneklik slam uygarlnn dayand slil.m inancna zorlama yolu ile ili
tirilmi deildir. Sz konusu esneklik, inancn zelliine dayanr. Fakat
bu esneklik, belirsizlik yahut bulanklk nanasma gelmez. Bu iki kavram arasndaki fark, alabildiine byktr.
sH'n, Orta Afrikann plak insanlar arasnda uygarln kurmaya balamt. nk slamn buralarda sadece ortaya k, plak
vcudlan kapatyor ve orann insanlarn slam dorultusunun kapsamna ald klk uygarl merhalesine geiriyordu. Bunun yannda
orann insanlar mzmin durgunluktan syrlmaya koyularak maddi
varln hazinelerinden yararlanmaya dnk bir aksiyana gemeye ba
lyordu. Bunlar yannda kabile veya airet yapsndan syrlp mmet
olmaya geiin ilk admlarn atyorlard. Hepsinden nemlisi, aralarndaki blnmelerin balca sebeplerinden biri olan totemlere tapmaktan vazgeerek Allah'a kul olmay benimsemeye yneliyorlard.
Eer uyga:rlk bu deilse nedir ki? O, bu toplum yapsnn fiilen var
olan imkanlarna dayanan bir uygarlktr.
Fakat slam baka bir toplum yapsna girdii zaman deimez
deerlerine dayanarak biim ynnden farkl olan baka bir uygarlk
meydana getirir. O toplumda fiilen bulduu imkanlar kullanp geli
t'. tirir.
~i\'
Byle olunca slam yolu ve metodu uyarnca kurulacak olan uy~ garlk sanayi, ekonomi ve ilim alanlarndaki belirli bir gelime dere;' cesine bal olmam olur. Her ne kadar kurulurken bulaca geli
., milik seviyesini kullanr ve daha ileriye gtrrse de. Bu gelimilik,
hi batan mevcut ieilse onu yenibatan kurduu ve geliim ve srekliliini zerine ald gibi. Fakat slam uygarl bu durumlarn tmnde bamsz temelleri zerinde kalr. slam toplumunun, Onu btn cahiliye toplumlarndan ayran ilk giriim noktasndan beri varolan kendine has tabiat ile organik yaps varlklarn hep devam
ettirirler. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor:
lanr.

-(slamiyet) Allah'n verdii

bir renktir. Kim Allah'dan daha

iyi renk verebilir? (1)

U)

Kur'an-

Kerim/Bakara sresi, 138.

81

SLAM DNCESi VE KLTR

erilU olmayan Ulu Allah'a kaytsz artsz kul olma ilkesi, sHl.
ana temelinin ilk yarsdr. La ilahe illellah ahadet ctimlesine
uygun den anlam budur. Allah'a kul olma ilkesinin nasl uygulanacan Peygamber'imizin CS.A.S.) rettiklarine dayandrmak da, bu
ana temelin ikinci yarsdr. Muhammedn Resllllah ahadet cmlesine uyan mana da budur.
Tek Allah'a kul olma ilkesi, inan, ibadet ve eriat asndan
eriki olmayan Allah' ilan edinmeda belirir. Buna gre, Mslman,
Uluhiyetin, yceliin Allah'dan bakasmda olacana inannaz, ba
detin Ondan bakasna mesela yaratlmlardan herhangi birine sunulabileceine inanmaz. Egemenliin O'nun dnda, herhangi bir kula
ait olacana inanmaz.
Allah'a kul olma ilkesinin, inancn, ibadet kasd tayan hareketlerin ve egemenliin manasn daha nce aklamtk. Bu blmde
egemenliin, kltr ile olan ilikisini aklayacaz :
slam dncesinde egemenlik hukuk sistemini yalnzca Allah'a
dayandrmakla, srf bu sistemin yrrln benimsemekle, baka bir
yasay deil de bu ilahi sistemi hakim klmakla snrl deildir. islama
gre eriat sadece hukuki sistemden, rejimin ilkelerinden, bu rejime dayal sosyal dzenle sosyal kurumlardan ibaret deildir. Bylesine dar bir anlay, eriatn manasn ve sl!lm dncesini ifade etmez.
Allah'n eriat demek, insan hayatn dzenlemek zere Allah'n
koyduu ilkelerin tm demektir. Bu terim, inan ilkelerini, rejim ve
ynetim sistemi ilkelerini, ahlak ilkelerini, davran ilkelerini, eitim
ve bilim ilkelerini, tm ile, ifade eder.
Bu terim, inan ve dnce alannda, uluhiyetin knhn, grnr ve grnmez kesimleri ile kainat realitesini, grnr ve grnmez
dilimleri ile hayat realitesini, insan realitesini ,bu realiteler arasn
daki balar ve bunlarn tm ile insan arasndaki karlkl ilikiyi
ifade eder.
Bu terim ayrca, btn ilkeleri ile birlikte siyasi, sosyal ve ekonomik sistemin yalnzca Allah'a kul olma temeli ile badaacak rneini ifade eder.
Bunlarla birlikte bu terim, sosyal kurumlar dzenleyen hukuk sistemini de ifade eder. Bu kesim, ou kere slam d~ncesine gre germn

82

ei tam ifade etmeyen dar bir anlamda eriat teriminin karl

olarak kabul edilir.
Bu terim, ayn zamanda toplumda geerli olan, sosyal hayat iinde insanlarn, eyann ve olaylarn yerlerini belirten ahlak ilkelerini,
davran ilkelerini, deer llerini ve kriterleri de ifade eder.
Nihayet bu terim, btn cephesi ile eitim ve kltr>> kesimi ile
tm olarak diliince ve sanat hayatnn ilkelerini de ierir.
Bu kesimlerin tmnde yaygn dar anlam ile eriat adn tek
bana tayan hukuk sisteminde olduu gibi, tpks tpksna, Allah'n
mesajna uymak gerekir.
Egemenlik ve hukuk sistemi>> eklindeki zel anlan ile, haki
miyet kavran, bu konuda giritiimiz aklamalardan anlalm olmaldr.

Toplumda geerli olan ahlak ve davran ilkeleri ile deer l.

leri konusu da bir dereceye kadar anlalm olmaldr. nk herhangi bir toplumda geerli olan deer lleri ile ahlak ve davran
prensipleri, dorudan doruya o toplumda benimsenen inan sistemine
dayanr; dnce tarzn biimlendiren inan prensipleri ile saydmz
deerler ayn kaynaktan beslenir .
Fakat, bu eit slami aratrmalarn gznde bile garip karla
nabilecek olan husus, fikir ve sanat hayat hakknda slam dncesi
ne ve ilahi kaynaa dayanmaktr.
Sanat hayat hakknda, bu problemi inceleyen ve sanat kesimini
insanolunun dncesini, duygulann, tepkilerini, insan psikolojisi
gz ile varlk ve hayat problemlerini inceleyen bir alan olarak kabul
eden balbana bir kitap yaynlanmtr. Mslmann vicdannda
btn bu no.ktalara varln, vicdann ve hayatn her cephesini kapsamna alarak, kainatn, vicdann ve hayatn Rabb'i ile olan ilikileri
iinde, insan realitesi ile ilgili, insann kainat merkezi oluu varlnn
amac, fonksiyonu ve hayatna anlam veren deerler ile ilgili z.el gr ile slam dncesi hkmeder. Bunlarn tm, srf bir kavramlar sistemi olmayp ayn zamanda diri, ditiltici, etkileyici, srkleyici,
yn verici Vft insan varl iindeki her trl oluuma egemen olan
bir inan kavram olan slam dncesinin kapsamna dahildir. (1)
Dnce hayatna gelince, bu kesimi slam grne ve ilahi kaynana dayandrmak, yalnzca Allah'a kul olma ilkesini gerekletire
bilmek iin, kanlmazdr. te bu meseleyi iyice aklamamz gerekir.
nk bu gerek, gnmzn okuyucularna, hatta egemenlik ve yasa
koyuculuunu Allah'a havale etmeye kesinlikle inanan baz mslmanlara bile garip veya allmam gelebiliyor.

**
Msliimann, inan gerekleri ile ilgili konularda, kainatla ilgili
genel dncede, ibadetle, ahlakla, davran tarz ile, deer lleri ne,
()

slam Sanatnn

Metodu -

Muhammed Kutub.
83

siyasi, ekonomik ve sosyal ilkelerde, insani gelimelerinin faktrleri

veya insann tarih iindeki mi.syonu ile ilgili meselelerde sadece ilahl
kaynaklara dayanmas gerekir. Mslman bu konularda ancak pratik
hayat iinde dinine, takvasna ve inan salamlna gvendii kimselerden bilgi alabilir.
Euna karlk mslman kimya gibi, fizik gibi, biyoloji gibi, astronomi ve tp gibi, sanayi ve tarm gibi, ynetim usulleri gibi, sanatla
ilgili alma usulleri gibi, sava ve vuruma usulleri gibi ve bunlara
benzer olanlarda hem Mslmandan ve hem de Mslman olmayanlardan bilgi alabilir.
Her ne kadar Mslman toplum ortaya kar kmaz bu alantmnde mutahasss elemanlar yetitirmenin farz-i kifaye olduu, hi kimse bu alanlarda yetitirilmez veya eleman yetiecek ortam
hazrlannazsa toplumda herkesin sorumlu olaca uuru iinde olarak bu branlarda yetikin elemanlara kavumaya almal ise de
bu amaca vanlana kadar Mslman, bu branlarn gerek teorisinde
ve gerekse uygulama tarzlarnda hem Mslmandan ve bem de Mslman olmayandan yararlanabilir; bu alanlarda hem Mslmanlarn
ve hem de Mslman olmayanlarn emek ve tecrbesinden faydalalarn

nlabilir.

nk bu konular, Peygamber'imizin (S.A.S.) Siz dnya ilerini

bem'1en daha iyi bilirsiniz hadisi ile iaret ettii alanlarn kapsam
na girer. Bu konular Mslmann hayat, kainat, insan, insann amac,
fonksiyonu, gerek evresini kuatan varlklarla ve gerekse tm varlklarn yaratcs ile olan ilikisi gibi ana meselelerde mslmann
dncesini oluturma zarureti ile ilgili deildir. Bu konular, Mslmanlarn hayatn, gerek fert olarak ve gerekse cemiyet olarak dzenleyen eriat ilkeleri, rejim temelleri ve ana sosyal kurumlarla da do
rudan doruya ilgili deildirler. Hatta bu konular ahlak, edep, gelenek, ve deer lleri gibi Mslman toplumda geerli olan ve bu
toplumun ana hatlarn tekil eden meselelerden de deildir. Buna gre,
bu konularda mslman olmayanlardan yararlanmak, mslmann inancn sarsmak veya onun yeniden cahiliyeye dnmesine yol amak gibi
bir tehlikesi yoktur.
Fert ve toplum olarak tmyle insani gelimeleri yorumlamaya
gelince bu, insan psikolojisi ile tarih iindeki hareketlerine hangi a
dan bakldna dayanr. Kainatn oluumu, hayatn balangc ve tecrbi ilimierin snrlarn aan kesimi ile insann kayna gibi kimya,
fizik, astronomi ve tp branlar ile aklanamayan konularp. bilgisinde durum, er'i hukuk sistemi ile hayat tarzn dzenleyen ilke ve
metodlarda olduu gibidir, yani bu konular hakknda bilgiler, doru
dan doruya inan sistemine baldr. yle olunca bu konularda Mslman, ancak dinine takvasna ve bildiklerini ilahi kaynaa dayandr
dna kesinlikle gvendii Mslmanlardan bilgi alabilir. nemli olan
nokta, Mslmann grnde bu konularn inan sistemine bal bilinmesidir, bu tutumun yalnzca Allah'a kul olma l.\tesinin ve la ilithe

Ulellah, Muhammedn Resiilllah ahadet cmlelerinin gerei olarak

kabul edilmesidir.
Mslman her trl cahiliye gelimesinin eserlerini okuyabilir.
Fakat btn bu alanlardaki bilgi ve dncesini o eserlerden edinmek
iin deil. Bu incelemenin asl amac, cahiliyenin nasl haktan sapt
n, bu beeri sapklklan, slam inan ve dncesindeki salkl temellerine oturtup dzeltmenin, dorultnann nasl mmkn olacan
tesbittir.
Tm ile felsefe>> almalan C), tm ile tarih yorumU>> alma
lar, genel yorum karakteri tamayan baz gzlem ve grler dnda
kalan btn Psikoloji Bilgisi, btn ahlak konulan, tm olarai>:
dinler hakkndaki karlatrma almalar, baz gzlemler ve statistik veriler dnda tm ile sosyal doktrinler ve bunlarla ilgili yorumlar, btn bu branlar, slam d cahiliye dncesi iinde, eskisi
ve yenisi ile, cahiliyenin inan ve dnya grnn dorudan doruya
etkisi altndadrlar, cahiliye kaynakl kavrarnlara dayamrlar. Bu bran
larn tm deilse bile byk bir ounluu zleri itibar ile ak veya
kapal ekilde genel olarak din kavramna ve ;el olarak slam dii~n
cesine kar dmanlk esasna dayanrlar.
Belirttiimiz dnce branlarndaki durum, kimya, fizik, biyoloji, astronomi, tp ve benzeh ilimlerdeki durum gibi deildir. Tabii
ki, adn saydmz pczitif bilimler objektif tecrbe snrlar iinde
kalp vardklar sonular deitirmeden akladklar ve ne yolda olursa olsun, felsefi yorumlara dalnamalar art ile bu szmz geerlidir. Bu noktay bir misal ile akla kavuturalm. Bilindii gibi Charles Darwin, biyolojiele gzlemleri tespit edip dzrene koyma snrn,
-hi bir delile ve ahsi arzusu dnda hi bir gereklilie dayanmakszn,- aarak hayatm kayna problemini youmlamak iin tabiat d
bir kuvvet farzetmenin yersiz olduunu ileri srmtr.
Bu konularla ilgili olarak Mslman, Rabb'inin doru beyanna
dayal olan yeterli bilgiye sabiptir. Ayrca bu alanlarda, beer giriim
lerinin iinde bulunduu bilgi seviyesi gln bir maskaralktr. Bu
gerekler bir yana, zaten bu konulardaki dnceler dorudan doruya
inanla ve eriki olmayan Allah'a kul olma ilkesi ile ilgilidir.

*
<<Kltr, bir insanlk mira,sdr, onun vatan, milliyet ve dini
yoktur, masal pozitif ilimler ile bu ilirolerin uygulann gsteren
teknoloji ile ilgili olduu takdirde dorudur. Bu alam ap ilimierin
sonulan ile ilgili fizik-tesi felsefi yorumlara dalmamas art ile n()

S. Kutub, burada felsefeyi deil de mevcut felsefi

olsa gerektir. Zira elinizdeki kitab da tmyle felsefi bir eserdir. Deneyle ilgili pozitif bilimsel bir eser deildir
herhalde. Sonra S. Kutub, metafizii yani gayb alemini reddeden bir
bilim felsefecisi> de deildir, ve Auguste Comte'un Hal Yasasum
kabul ediyor da deildir. (Hicret Yaynlar)
Aziz

ehid

almalar kasdetmi

85

san psikolojisi ile ilgili, insani gelimeler ile ilgili ve tarih ile ilgili feJ
sefi yorumlara kalkmamas art ile. San'at, edebiyat ve dier tm
hissi ifade alanlarna girmemesi artyle. Byle olmaynca bu basma
kalp sz, btn insanln vcuduna szabilmek iin, bata inan ve
dnce ile ilgili olmak zere nndeki her trl engeli eritmek isteyen dnya yahudiliinin (siyonizmin) bir tuzadr. Bu sz yahudinin
eytani amalarna ulamak iin kulland zehirleyici ve zihinleri bulandrc bir szdr. Yahudinin ulamak istedii balca ama, insanlk
emeinin tm kazanen faizci yahudilerin mali kurumlarna aktan faiz
sistemini devam ettirmektir.
Fakat slama gre, pozitif ilimler ile teknoloji dnda, iki eit
kltr vardr. Biri slam dncesi temeline dayanan slam kltr,
dieri ise eitli metodlara dayanmakla birlikte tek bir temele, deer
llerinde Allah'a ba vurmayan insan dncesini ilke edinmeye indirgenmesi mmkn olan cahiliye kltr.
slam

kltr gerek fikri ve gerek insan pratii ile ilgili tm dve aratrma alanlarn kapsamna alr. Bu kesimlerin tmnde
kesintisiz canll ve gelimeyi salayan ilkelere, metodlara ve zelliklere sahiptir.
Bu nokta ile ilgili olarak unu bilmek yeterlidir ki, gnmzn
sanayilemi Bat kltrnn temel ta olan tecrbi metod, Avrupada
deil. Endls'n DoU slam aleminin niversitelerinde gelitirilmi
tir. Bu metod, ortaya karken kainata, onun objektif zelliklerine,
sakl imkanlar ile g kaynaklarna ilikin slam dncesine ve bu
dncenin yn verici etkisine dayanarak ilkelerini kuruyordu. Sonralar kimi toplum yapsndan gelen ve kimi de Hristiyan ve siyonist
dnyann saldrlarndan kaynaklanm olan bir takm faktrlerin etkisi altnda slam aleminin giderek slamdan uzaklamas sebebi ile
tecrbe metodu slam dnyasnda nceleri ilimale urayp sonralar
tamamen terkedilirken Avrupada doan ilmi Ronesans hareketi, bu
metodu Batya aktarp orada geliip yaygnlamasn salamtr. Bir
sre sonra Bat dnyas, Allah adna insanlara zulm ve ktlk iie
rnekte hayli ileri gitmi olan Hristiyan Kilisesi ile aralarndaki iliki
leri keserken, tecrbe metodu ile iktihas edildii kaynak olan slam
inancnn ilkeleri arasndaki ba da keserek onu tamamen Allah'dan
uzak bir nitelie brndrmtr. (1)
nce

( 1) Bunun mmkn olduunu sanmyorum. Deney metodu naml Allah'tan uzak bir nitelik alabilir. Burada S. Kutub, Pozitivist tavr
kastediyor olmal ki -bugn bat, pozitivizmi tmyle terketmi durumda. Problemi doru vazetmek iin baty iyi tanmak gerek. Bat
daki pein slam d!J?.anl kilisenin eseridir. Yoksa kiliseyle iliki
sini kesen batnn deil. Artk dou- bat dalizmini terkedip slam kfr ayrmn benimsesek daha gerek,i ve doru olacaktr. Baty
tm alanlaryla kfre maletmenin bir yarar olmad gibi yanl da.
(Hicret Yaynlar)

86

Byle olunca Batnn tm dnce rnleri, her zaman ve her

yerde grlen dier cahiliye dncesi verilerinde olduu gibi dayand slam dncesinden apayr zellii olan, aym zamanda slam
dncesine kkten dman olan bambaka bir ey olup kt. Bu
yzden tek bana dnce sisteminin dayanaklarna dnmek eer yetkili ise kendi eli ile asl kaynaklardan ald bilgiler ile yetinmek,
buna gc yetmedii takdirde de sadece dinine ve takvasna gvenilir,
bilgi vermekte yetkili olan kimselerden bilgi edinmek Mslmanlar
iin kamlmaz bir grev olmutur.
nsann kainata, hayata, insani gelimelere, deer llerine, ahlaka, gelenekiere ve bunlar gibi insan psikolojisi ile ondaki gelimelere
bak tarzn etkileyen inan kavramanna ilikin ilimierin tmnde
slamiyet, ilim baka, alim baka eklindeki basma kalp gr tanmaz.

slamiyet, kimya gibi, fizik gibi, astronomi gibi, tp gibi katksz

pozitif ilimler ile sanayi, tanm, idari ve brokratik iler ve benzerleri
gibi pozitif ilimierin uygulama alanlan olan konularda gerek Mslman olmayanlardan ve gerekse takvas ile gvenilir alnayan Mslmanlardan bilgi almay ho gr ile karlar. Bu da tpk gnmzde
olduu gibi, kendilerine Mslman diyenierin dinlerinden, hayat tarz.
Ianndan ve yeryz halifeliine cevap verecek yeterlikte slam dn
cesinden uzaklamalarndan dolay bu alanlarda bilgi verecek yeterlikte takva sahibi Mslmaniann bulunmad durumlar iin geerlidir.
Buna karlk sliim inan ilkelerinde, dnce dayanaklannda,
Kur'an tefsirinde, hadis yorumunda, Peygamber'imizin (S.A.S.) misyonunu yorumlamada, tarih ve insan yorumunda, sosyal doktrinde,
rejimde, siyaset usulnde, sanat ve edebiyatn ilham kaynaklan ile
ilslublannda slam d kaynaklardan veya dine ball ve takvas gven vermeyen Mslmanlardan yararlanmay ho grmez.
Bu satrlarn yazar mrnn krk ylm okuyarak geirmi bir
insandr. Krk yl boyunca gerek bran ile ilgili olduu iin ve gerekse
ilgisini ektii iin, beer kltrnn balca alanlar ile ilgili eserler
zerinde ,aratrma yapmak ve okumak birinci derecede gelen ii olmutur. Sonra inancnn ve dncesinin kaynaklarna dnd zaman
btn okumu olduu eserleri, o byk hazine karsnda gayet snk
ve deersiz bulmutur. Ho, baka trl de olamazd ya! Fakat mrnn harcanm krk ylndan dolay piman deildir. nk bu uzun
yllar boyunca sapkl ile, bayal ile, irenlii ile, yavanl ile,
bunalm ile, bunlara karlk gururu ile, iddias ile, szn ksas btn iyz ile Cahiliye'yi tanmtr. Bu tecrbeler sayesinde kesinlikle
anlamtr ki, Mslman bu iki eit kayna bir gibi kabul edip her
ikisinden de bilgi alamaz.
Bununla birlikte, bu szlerim, ahsi kanaatm yanstan zel grm deildir. nk mesele, ahsi kanaatere dayanarak fetva verilemeyecek kadar nemlidir. Mesele Mslmann kendi grne deil de ancak Allah'n ve O'nun ResUlnn buyruklarna bal kalaca

87

derecede ilahi terazide arlk tayan bir meseledir. Buna gre bu

konuda Allah'n ve O'nun Resulnn buyruklarn hakem tutuyor ve
onlara bavuruyoruz. Allah'a ve Onun Resulne inananlarn her anlamazlk konusunda yaptklar gibi Ulu Allah (C.C.) yahudilerin ve
hristiyanlarn Mslmanlara ilikin nihai hedefleri hakknda yle
buyuruyor:
- Ehl-i kitabn ou, hakk aka grdkten sonra, ilerindeki
kskanlktan dolay sizi iman etniken tekrar kafir yapabilseler diye
isterler. Allah'n onlar hakkndaki emri (sava ve cizye) gelinceye kadar onlara gz YlmJ.un, kendilerine kar msanaha ile davrann. Hi
phesiz. Allah her eye kadirdir.>> (1)
Yine Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Yahudi ve hristiyanlar, dinlerine girmedike, asla senden
holanmazlar. De ki, yol, ancak Allah'n gsterdii yoldur>> sana gelen
ilimden sonra eer onlann arzularna uyacak olursan, senin ne koru
yucun ve ne de dostm vardr.>> (2)
Yine Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Ey m'minler, eer herhangi bir ehli kitab frkasna uyarsaDIZ iman etmiken sizi yeniden kafir yaparlar.>>(S)
Hafz Ebu Ya'la'nn Hammad'dan, onun a'bi'den, onun da Ca
bir'den -hepsinden Allah raz olsun- rivayet ettiine gre Peygamber'iniz (S.A.S.) yle buyuruyor:
- <<Ehli kitabdan hi bir ey sonnayn. nk kendileri sapklk
iinde oldul:la: iin size doru yolu gsteremezler. Byle olunca ya
bir batl tasdik edecek veya bir hakk yalan sayacaksnz. Allah'a yemin ederim ki, el"'' Musa sa olarak aramzda olsayd, kendisine bana
uymaktan baka hi bir davran heliii olmazd.>>
Ulu Allah'n (C.C.) aklamas ile yahudi ve hristiyanlarn mslmanlar hakkndaki nihai amac bylesine kesinlik kazandktan sonra
onlarn slam inanc ile, slam tarihi ile ilgili herhangi bir aratr
mada yahut slm toplumuna, ekonomisine ve politikasna yn vermeye kalknca iyi ni;ret gstereceklerini, maksatlarnn hayra, bidayete
ve nura ulamak olacan bir an bile dnmek ahnaklktr. Allah'n
kesin buyruuna ramen bu kimseler hakknda yle sananlar, ancak
gafiller olabilir!
'
Ayrca ulu Allah'n de ki, ltidayet, ancak Allah'n hidayetidir, yol
sadece O'r..un gsterdii yoldur eklindeki buyruu, bu alanlarda Mslnan bavuraca "tiricik kaynan ne olduunu kesinlikle belirtmektedir. Allah'n hidayeti dnda sadece sapklk vardr, O'nun dn
da bir baka hidayet yoktur. Bu gerek de ki, hidayet, yalmz bJlah'n
lidayetidir, yol sadece O'nun gsterdii yoldur buyruundaki kesinlikten anlalmaktadr. Buna gre ne delinin manasndan phe edilebilir ve ne de onu tevil etmeye imkan vardr.
(1) Kur'an- Kerim/Bakara sresi, 109
(2) Kur'an- Kerim/Bakara sresi, 120
(3) Kur'an- Kerim/Al-i mran sresi, 100

Ayn ekilde Allah' zikretmekten yz evirerek sadece dnya iine

kendisini veren kimselere itibar edilmemesi hakknda da kesin emir
vardr. Allah'n buyruu, bylelerinin sadece pheli bilgilere, zanlara
sahip olduklann bildirmektedir. Oysa ki, Mslmann zanlara (kesinlememi kanaatere) uymas yasaklanmtr. Ayrca byle kimselerin
kesin bilgiye sahip olmayaca, sadece dnya hayatnn grnne
ilikin baz bilgiler tayabilecekleri aklanmaktadr. Ulu Allah (C.C.)
yle buyurur :
- <<Bizim rzkmzdan yz evirerek yalnz dnya bayat peinden
koanlardan yz evir. Onlarn eritiideri ilim derecesi sadece budur.
Hi phesiz, kimin ondan saptn ve kimin doru yolda olduunu
Rabb'in herkesten ~yi bilir.>>(!)
Yine Ulu Allah (C.C.) buyuruyor:
- Onlar dnya hayatnn grnn bilirler. Onlar Ahiretten
tm olarak habersizdirler. (2)
Allah'n zikrinden gafil olup srf dnya hayat peinden koanlar
-ki gnmziin tm bilginlerinin durumu budur- sadece grn (zahiri) bilebilirler. Mslmann sahibine gven duyarak her konuda benimseyebilecei ilim, bu deildir. Mslman byle bir kimseden hayatn, insan psikolojisinin ve bunlara bal dncelerin dn
da kalan srf madde ilimleri alannda ve bunlarla smrl olarak yararlanabilir. Ayrca bylelerinin bilgisi, Kur'an ayetlerini bulunduklar yerden ekip kararak maksatlarna aykr ekilde delil gsterenierin sand gibi <<hi bilenler ile bilmeyenler bir olur mu? ayetinde iarep edilip vlen bilgi de deildir.
Bu aklayc soru tam u ayetin iinde sorulmaktadr. Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- <<Bunlar m, yoksa Ahiretten korkarak ve Rabb'inin ra.h:neti
ni umarak gece saatlerinde secde edip kyam durarak ahiretten kor
kan ve Rabb'inin rahmetini mit edenler mi daha hayrlulr. De ki,
bilenler ile bilmeyenler bir olur mu? Bunlardan ancak kfunil akl sahipleri ders alabilir. (3)
Grld gibi, <<secde ederek 've kyam durarak ayn zamanda
Allah'dafi l:orlrup O'nun Rahmetini umanlardr <<bilenler. te ayetin iaret ettii ilim budur. Yani ftrat bozup Allah' inkar etmeye gtren deil, Allah'a ve O'ndan korkmaya doru klavuz olan ilim!
lim, yalnz inanla, dini farzlarla ve eriata ilgili olan bilgilerden ibaret deildir. lim, her eyi kapsamna alr. Bu terim, inanc,,
farzlan ve eriat bilmeyi iine ald gibi yeryz halifeliini yrtmek zere tabii kanunlar ve onlar kontrol altna alma1 bilmeyi de
kapsar. Fakat inan temelinden ayrlm olan ilim, Kur'amn kasdettii ve sahiplerini vd ilim deildir.
()

Kur'an-

(2)
(3)

Kur'an-
Kur'an-

Kerirn/Necm sresi, 29- 30

Kerim/Rum sresi, 7
Kerim/Zmer suresi, 9.

Fizik, kimya, astronomi, biyoloji, jeoloji ve benzeri gibi kainat

sisteminin kanunlarn ve hayatn ilkelerini aratran ilimler ile inan
taban arasnda iliki vardr. Bu ilimler, sapk arzular tarafndan Allah'dan uzaklatrmak amac ile kullanlmadka insan Allah'a gtrr.
Fakat zellikle Avrupa tarihinde ilimle uraanlada zorba kilise arasnda meydana gelen yersiz atmalar yznden, maalesef, Bat ilminin metodu Rnesans hareketi ile bylesine yanl bir dorultuya sapmtr. Bu atma, Bat dncesinin btn metodlar ile btn dnce tarzlar zerinde derin izler brakmtr .Bu atmann d
manca ve zehirli kalntlar sadece kilise ve kilise dncesinin dayand kaynaklarta ilgili olmakla kalmam tm olarak din dncesine
ynelip Avrupa dncesinin her ilim alannda gelitirdii eseriere
sinmitir. Bu eserler ister metafizik felsefe ile ilgili olsun, isterse grnte din konusu ile ilgisiz grnen pozitif ilmi aratrmalar alannda meydana getirilmi olsun, hi biri kendisini bu tutumdan kurtaramamtr.

Gerek metod ve gerekse veriler asndan Bat dncesinin ncelikle, belirttiimiz genel dnce ilkesinin dmanlkla zehirlenmi
bir tortu zerine oturduu anlalnca bilmeliyiz ki, bu metod ve veriler slam dncesine kar daha iddetli bir dmanlk beslemektedir. nk bu metod ve veriler slam dmanln zel bir ama
olarak benimsemitir. Buna bal olarak Bat dncesi, kastl planlar uyarnca islam inancn, islam dncesini, islam kavramlarn
eitli vesileler ile bulandrmann ve sonra da islam toplumunun zelliini salayan ilkeleri yknann arelerini aratrr.
Bu yzden slamiyetle ilgili aratrmalarda Batnn bak as
na ve aratrma verilerine gvenmek, teslimiyeti bir gaflet olur. Bu
yzden, gnmzde iinde bulunduumuz artlar karsnda Batdan
almak zorunda olduumuz pozitif bilimlerde bile aralarna felsefi bir
yorum katlm olabileceini dnerek ihtiyatl olmamiz gerekir. nk araya kartnlan bu zararl unsurlar genel olarak din dnce
sine ve zellikle slam dncesine kkten dmandrlar. Ne kadar az
olursa olsun, bu unsurlar saf slam pnarn zehirlerneye yeterlidir.

~o

MSLMANlN MLLYET iNANCIDIR

slam, insanla deer

lleri ve bak alarnn iyUz ile bu

mahiyeti hakknda yeni bir dnce tarz getirdii gibi insanlar arasndaki iliki ve balant konusu ile ilgili olarak da yeni bir dnce tarz getirmitir.
slam, insan Rabb'ine dndrmek, varlk ve hayat konusunda olduu gibi deer lleri ile kriterler alannda bu ortaksz otoriteyi yegane egemenlik mercii edinmek, ayn zamanda bu otoritenin tasarrufu ile dnyaya gelinip yine O'na dntilecei gereine dayanarak insanlar aras iliki ve mnasebetlerde de bu otoriteyi tek dayanak olarak benimsetmek iin gelmitir. slam, insanlar arasnda onlar AlIah'a balayan tek bir iliki ve balant gerekesi bulunduunu, bu
ba kalmaynca insanlar arasnda sevgi ve yaknlk kalmayacan belirtmek iin gelmitir. Ulu Allah (C.C.)- yle buyuruyor:
- Allah'a ve Ahiret gnne inanan bir cemaatin, babalar, ocuklar, kardeleri ve airetlerinin mensubu bile olsa, Allah' ve O'nun
Resuln dman tntanlarla dostink knrdnnnn gremezsiniz. (1)
Ortada bir tek Allah hizbi vardr, birden fazla olmas sz konusu bile deildir. Dier bizipierin tmU, eytan ve zorbalann (tautla
rn) hizipleridir. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor:
- Mminler Allah yolunda kafirler de zorba (taut) urunda
savarlar. eytamn yardaklan ile savamz. Hi phesiz, eytanm

deer

llerinin ve-

bak alarnn

tuza, lilesi zayftr.

(2)

Allah'a ulatran yol tektir, dier yollarn hi biri O'na ulatr

maz. mu Allah (C.C.) buyuruyor:
- Bn 'benim dosdoru yolumdnr, ona uyunuz. Baka deiik yollara Iwyulmaynz. nk onlar sizi Allah'n yolundan ayrr. (3)
Ortada bir tek ilahi nizarn vardr. O da slam dzenidir. Dier
btn sosyal dzenler cahiliye dzenleridir. Ulu Alla hCC.C.) yle buyurur:
-<<Yoksa cahiliye egemenlii mi istiyorsunuz? Oysa Id, iyi d
nenlere gre Allah'n egemenliinden daha iyi Idrnin egemeli olabilir?! (4)
(1)

Kur'an-

(2)
(3)
( 4)

Kur'an-
Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Mcadele suresi, 22.

Kerim/Nisa suresi, 76.
Kerim/En'am suresi, 153.
Kerim/Maide suresi, 50.
91

Bunun gibi ortada bir tek eriat vardr, o da Allah'n eriatd:'. Di

bir takm keyfi arzulardr. Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Biz sana her hususa cevap veren bir eriat gsterdik, ona uy.
Bilmeyenierin keyfi arzularna uyma. (1)
Ortada bir tek hak vardr, birden ok olmas mmkn deildir.
Onun dnda kalan her yol sapklktr. Ulu Allah <C.C.) yle buyuruyor:
- Haktan s1mra adaletten baka ne var ki? Niin sapyorsu
nuz? (2)
Bunlar byle olduu gibi, ortada bir tek slam yurdu vardr. MSlman devletinin kurulmu bulunduu, Allah'n e_riatnn iinde yrrlkte tutulduu, O'nun koyduu ceza sisteminin uyguland ye iinde Mslmanlarn biribirlerini yakn sayd bir slam yurdu. Dier
yerler, Dar'l-Harb' (savas alan)dr. Mslmann buralarla ilikisi ya
sava veya ate-kes szlemesine dayanan bantr. Fakat cralar kesinlikle slam yurdu deildir, oralarn halk ile Mslmanlar arasnda da
bir yaknlk sz konusu deildir. Ulu Allah (C.C.) yle buyurur:
- man ettikten sonra hlcret edip mallan ile canlar ile Allah
yolunda cihad edenler ve bu mcahidleri banJ1dnp destekleyeler, Im
kimseler biribirlerinin yaknlar, dostlandrlar. iman ettildt>n sonra
Iicret etmeyerJerle sizin aranzda hicret ellinceye kadar hi bir yakn
Ik ve dostluk ba yoktur. Eer byle kimseler, aranzda ban antIamas bulunmayan Iir kavme kar sizden yardm isterlerse onlara
yardm etmeniz gerekir. Hi phesiz Allah ilediklerinizi gihiir. Kafirler biribirlerinin dostlandrlar. Eer siz biribirinizi desteklemezseniz yeryznde fitne ve byk bir kargaalk ba gsterir.
man edip hicret ederek Allah yolunda cihad edenler, gerekten
m'min olanlar br.Jardr. Onlar iin mafiret ve bol rzk vardr. Daha sonra iman edip hicret ederel{ onlarla birlikte cihad edenler de onlardandr. ( 3)
slam, byle ~ksiksiz bir vuzuh ve kesinlik getirmitir. sh1m, insan toprak ve amur bamllndan, yine toprak ve amur baunl
lna dayal olan et ve kan bamllndan kurtararak yceltmeye
gelmitir. lahi eriatn uyguland ve vatan ile vatandalar arasnda
ki ban Allah'a ballktan ibaret olarak bilindii yerden baka hi
bir yer Mslmann yurdu deildir. slam Yurdunda Tt'lslman
nmeh> arasnda yegane organik ba olan inan birliinden baka
Mslmann hibir milliyeti yoktur. Allah'a inanmaktan doan ve Allah yolunda kendisi ile ya!Gnlar arasnda balant salayan akrabalktan baka hibir akrabalk Msl.man iin geerli deildir.
Allah'a ulatran birinci derecedeki balant kurulup bu yoldan
kan yaknl inan ilikisi ile pekimedike Mslmann babas, anaerleri

92

(1)

Kur'an-

(2)
(3)

Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Casiye suresi, 18.

Kerim/Yunus suresi, 32.
Kerim/Enfal suresi, 7Z- 75.

s, kardei, ei ve airet mensuplar ile akrabal bir mana tamaz.

Ulu Allah (C.C.) yle buyurur:
- Ey insanlar, sizi tek insandan yaratm olan, sonra da o tek
insandan eini meydana getirip daha sonra bu iftten trettii birok
kadn ve erkei yeryzne yayan Allah'dan korkunuz. Kan akrabalarnzla ilgili olarak hep birlikte istekleriniz iin ba vurduunuz Allah'
dan korkunuz. (1)
Ana- baba slam dmanlarnn tarafnda yer almad srece,
Mslman olmayan ana- baba ile geleneksel mnasebetleri devam ettirnek sakineal deildir. Fakat ana- baba slam dmanlarnn tarafnda yer alnca artk ne akr<-balk ve ne de iliki sz konusu olur.
Ubeyy olu Abdullah'n olu olan Abdullah (R.A.) bu konuda bize ak
bir rnek vremektedir.
bn-i Cerir, bn-i Ziyad'a dayanan bir rivayet zinciri ile yle bildirmektedir. bn-i Ziyad der ki: <<Allah'n Resul bir gn Uberi' olu
Abdullah'n olu Abdullah' yanna ararak ona yle der: Gryor
musun, baban ne diyor? Abdullah da O'na <<anan babam yoluna feda olsun, ne diyor babam>> diye sorar. Peygamberimiz O'na diyor ki,
<<eer biz Medine'ye dnersek sz ve karar sahipleri, ayak takmn
mutlaka kovacak diye cevap verdi.
Abdullah O'na u cevab verir, Vallahi babam doru sylemi.
Sen ve Allah sz ve karar sahiplerisiniz, o ise ayak takmndan bir za.
valldr. Vallahi, btn ehir halk iyi bilir ki, sen Medine'ye geldiin
de benim kadar ana babasna bal hi bir kimse yoktu. Fakat imdi
Allah ve O'nun Resfl eer babamn ban efendimize getirmekten
raz olacaksa onu hemen getireyim Peygamber'imiz Abdullah'a <<hayr diye buyrdu.
Onlar, Medineve girince Ubeyy olu Abdullah'n olu Abdullah
klcim ekerek evinin kapsnda babasnn karsna dikilerek <<eer
Medine'ye dnersek sz ve karar sahibi ayak taknnn kovacak, diyen sen misin? Valiahi sz ve karar sahibi sen misin, yoksa Allah'n
Resnl mdr, imdi kesinlikle greceksin! Vallahi, Allah ve O'nun
Resul izin vermedike ne bu eve girebilir ve ne de glgesine sna
billrsin.>>
Olunun bu tutumu zerine babas <<ey Hazreliler, olum beni
evine koymuyor. Ev Hazreliler, olum beni evime girmekten al
koyuyor diye bard. Olu da ona Vallahi Peygamber'in izni olna
dka ieri giremezsin diye cevap verdi. Bn durum zerine evin nn
de toplanan baz kimseler Abdullah ile konutular, fakat Abdullah
onlara da <<Allah ve O'nun Resnl izin vermedike ieriye giremez>>
diye cevap verdi.
Bmun zerine Peygamber'imize vararak olup bitenleri O'na anlattlar. Peygamber'imiz onlara gidin Abdullah'a deyin ki, babasnn
evine girmesine msaade etsin diye emir verdi. Adamlar Abdullah'a
varp durumu bildirince Peygamber'imizden emir geldiine gre in
di ieri girebilir dedi.
()

Kur'an-

Kerim/Nisa suresi, 2.

nan ba kurulunca, aralarnda kan ve soy akrabal bulunsun, bulunmasn, tm m'minler kardetir. Ulu Allah (C.C.) bu ilkeyi sadece m'minler kardetir ayetinde kesin ve ncelik bildiren
bir slb ile aklamtr. (1)
Yine Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- man ettikten sonra hicret edip Allah yolunda cihad t>-denler
ve bu mcahidleri barmdnp destekleyenler, bu kimseler biribirleri
nin yaknlan, dostlandrlar. (2)
Bu dostluk ve yaknlk ba nesilden nesile geerek kuvvetli bir
sevgi, samimiyet, dostluk ve dayanma ba ile bu mmetin ilk nesIini sonuncusuna balar. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- Muhacirlerden nce Medine'yi yurd ve iman banua edinenler, yurtlanna hicret edenleri severler. Muhacirlere verilen mallardan
dolay ilerinde bir ihtiya duygusu meydana gelmez. Malianna d
kn olsalar bile yine de muhacirleri kendilerine tercih ederler. Kim
nefsinin cimriliinden kendini korursa, ite kurtulua erenler onlardr.
Onlann arkasndan gelenler de ey Rabb'imiz! Bizi ve bizden nceki m'minleri affeyle, mminlere kar iimizde bir lelie, bir ekemezlik duygusu banndrna, ey Rabb'imiz, hi phesiz sen esirgeyicisin, rahimsin. ( 3)
_
Ulu Allah (C.C.) Mslmanlara daha nce gemi ve derin izler
brakm olan Peygamberler kafilesini misal gstermektedir. Ulu AIlah (C.C.) yle buyuruyor:
- Nuh Rabb'ine seslenerek dedi ki: Ey Rabb'im! Olum ellim
dendir. Senin vaadin de haktr. Sen hakimierin hakimisin.
Ulu Allah ona buyurdu: Ya Nuh! O senin ehlinden deildir, o iyi
amel ilememitir. Hakknda bilgi sahibi olmadn eyi bana sonna.
Sana cahillerden olmaman tavsiye ederim.
Nuh dedi ki: Ey Rabb'im! Bilmediim bir konuda soru sonuaktan saa snnm. Eer beni balamaz, bana merhamet etme~n
hsrana urayanlardan olurum. ( 4)
Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- Hani Rabb'i brahim'i baz emir ve yasaklarla imtihan etti
ve o da orlann gereini yerine getirdi. Allah, seni insanlara nder yapacam, buyurdu. brahim, soymdan gelenlerden... diye sordu. Allah
ona, zalimler benim taahhdille nail olamazlar dedi. ( 5)
Ulu Allah ( C.C.) buyuruyor ki :
- Hani brahim dedi ki: Ey Rabb'im! Bu beldeyi gvenli yap
ve halkndan Allah'a ve Ahiret giinne inananlara nzk olarak eitli
meyveler ver. Allah yle buyurdu: Kafirolana da az nzk verir, sonra

94

(1)

Kur'an-

(2)
(3)
(4)
(5)

Kur'an-
Kur'an-
Kur'an-

Kur'an-

KerimjHucurat suresi, 10.

Kerim/Enfal suresi, 72.
Kerim/Har suresi, 9- 10.
Kerim/Hud suresi, 45-47.
Kerim/Bakara suresi, 124.

da onu cehennem azab ekmeye zorlarun. Oras ne fena bir yerdir! (1)
Hz. brahim <A.S.) sapk yolda srar ettiklerini grnce anasn
dan ve babasndan aynlr. Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Sizden ve Allah' brakp taptklanmzdan ayrlp Allah'a dua
ediyorum. Belki Allah'a yalvarnarn sayesinde ktlerden olmam.(2)
Ulu Allah (C.C.) brahim'in ve kavminin gzel rnek olan ynlerini yle aklyor:
- <<brahim'de ve yanndakilerde sizin hesabmza iyi rnek vardr. Hani onlar kavimlerine dediler ki: Biz sizden ve Allah' brakp
taptklanmzdan uzaz. Sizi tanmyoruz. Tek Allaha inanmadka sizin
ile aramzda dmanlk ve kin vardr. (3)
Eshab- Kehf'i meydana getiren genler grubu, srf Allah'n dinine uymak iin ailelerinden, kavimlerinden ve vatanlarndan aynlp
vatanlarnda, airetleri ve aileleri iinde ona uygun bir zemin bulmakta skntya dnce inanlan ile birlikte Rabb'lerine snyorlar :
- Biz sana onlar hakknda doru bilgi veriyoruz. Bunlar Rabb'lerine ina.nw. bir grup genti, biz de onlara ok hidayet vermitik.
Ortaya :kp <<Rabb'imiz, gklerin ve yerin Rabb'idir. Ondan baka bir
ilaha tapmayz, eer taparsak o zaman sama konumu oluruz. u
kavmimiz O'nun dnda ilahlar edinmiler. Taptklan hakknda ak
bir delil getirseler ya! Allah'a yalan yere iftira eden kimseden kim daha zalim olabilir! deyince kalbierine metanet verdik. lerinden biri
si <<onlardan ve onlarn Allah brakp taptklan putlardan aynlnca
maaraya snn. Rabb'iniz size rahmetinden pay verir ve iinde bulunduunuz skntda size kolaylk verir. (4)
Aralannda inan aynl meydana knca Hz. Nuh ve Hz. Lut
(selam zerlerine olsun) elerinden ayrlr. Ulu Allah yle buyuruyor:
- <<Allah kiifirlere Nuh'un ei ile Lut'un eini rnek verir. Her
ikisi de iki iyi knlumuzun nikiih altnda bulunurken eierine hiyanet
ettiler de onlan kocalan Allah'n hkmnden hi bir ekilde kurtaramad. O'nlara br girenlerle birlikte siz de cehenneme girin denildi.>> ( 5)
Firavun'un ei ise dier yakadadr. Allah (C.C.) buyuruyor:
- Allah m'minlere Firavn'un eini rnek verir. Hani Ya
Rabbi! Bana kendi katnda, Cennette bir ev yap. Beni Firavundan ve
o:mn ilediklerinden kurtar, beni bu zalim kavimden kurtar demiti. (6)
te bylece her trl bala ilgili rnekler ardarda sralanyor.
Babalk ba Hz. Nuh olaynda, evlatlk ve yurt ba Hz. brahim ola( 1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)

Kur'an-

Kerim/Bakara suresi, 126.

Kerim/Meryem suresi, 48.
Kur'an- KerimjMumtehine suresi, 4.
Kur'an- KerimjKehf suresi, 13-16.
Kur'an- Kerim/Tahrim suresi, 10.
Kuran- Kerim/Tahrim suresi, ll.
Kur'an-

ynda

airet ve yurt balar, hep birlikte Eshab- Kehf olaynda

da Hz. Nuh, Lut ve Firavun olaylarnda.
Yce kafile balarn ve ilikilerin gereklii ve ilgili dncesini
bu mmete gelinceye kadar devam ettirdi. Bu mmet, nnde zengin
"bir rnek ve tecrbe birikimi bulur. Onlar da Allah tarafndan m'min mmete gsterilen yolu devam ettirince inan ayrl ortaya k
t ve terr:el ba -;zld zaman ayn airet ve ayn ev halk ikiye
bltincl. Ulu Allah (C.C.) M'minlerin nitelii hakknda yle buyuruyor:
- Allah'a ve Ahiret giinre. inanan bir cemaatn, babalar, ocuklar, lmrdelcri ve airetlerinin mem;ubu bile olsa, Allah' ve O'nun
Resu!iinii dman tutaJlarla dostluk kurduunu gremezsin.
AHal bu kimselerin kalbine iman yazm ve kendilerini katndan
hir r:hmet ile (esteklemitir. Onlar, orada ebedi kalmak zere altn
<lan UTI".:aldar ak::n Ccnr,etlere lmyar. Allah onlardan, onlar da Allah'
( 1:m hm::nutturlar. te Allah'n hizbi bunlardr, hey, hi phesiz Al
lah'm J?jzlJi felaha em: itir.>> (I)
Hz:. Mubamm.ed (S.A.S.) ile amcas Ebu Leheb, yine arr..cazadesi
Amr b. Hiam (Ebu Cehil) arasndaki ba kopunca, muhacirler ev
halklar ile akrabalarna kar sava ap onlarla Bedir gn . bilfiil
arpnca, ite o zaman, inan ba muhacirler ile Medine Mslmanlarn biribirine balayarak onlar ayn evin halk ve karde haline getirdi. nan birlii sayesinde kabile, milliyet ve yurt tasasubu or
tadan I:alkarak Mslman araplarla kardeleri Bizans asll Suheyb
(R.A.), Habe asll Bilal (R.A.) ve ran asll Selman (R.A.} arasnda
birlik ve kaynama meydana geldi.
Allah'n Resl (S.A.S.) onlara bU eit asabiyetleri brnlun, n
kii or.lar kokuturucu kavramlardr diye buyurdu. Yine onlara: Asal;iyet uruna savaan bizden deildir. Asabiyet uruna len bizden de
ildir diye buyurdu.
Bylece bu kokumu kavramn fonksiyonu sona erdi, kan asabiyetinin fonksiyonu. Jd o nara, milliyet naras. Silindi o leke, kav
miyet lekesi. Bylece insanlk, kan ve. et kokus1mdan uzak, amur ve
toprak lekesinden syrlm olarak yce ufuklarm temiz havasn teneffs etme imkanna kavutu.
O gnd.m beri hi bir zaman Mslmann yurdu belirli bir toprak paras olmamtr, onun yurdu Dar'l islam>> olagelmitir. zerinde inancnn yrrlkte olduu ve tek Allah'n eriatnn egemen
olduu yurt. Sinesine snd, savunduu, korunmas uruna ve s
nrlarrJ.n gelimesi iin ehid olduu yurt. Oras siarn din olarak
kabul eden ve onun eriatm eriat edinen herkes iin <<Darl sUim
dr. Oras, ayn zamanda, Mslman olmasa bile, slamiyeti sosyal dzen olarak tamyan herkesin de vatandr. <<Dar-l slamda yaayan
ehl-i kitab gibi.

aile,

'lik ba

()

96

Kur'ar-

Kerim/Mucadele suresi, 22.

Gerek Mslmana gre ve gerekse antlamal zimmi'ye gre s

bulunmayan ve zerinde onun eriatnn yrrlkte olmad her toprak paras Dar-ili Harbdr. Doum yei
de olsa, kan ve soyca bal da olsa, MslUman byle bir toprak paralam'n egemenlii altnda

sna kar savar.

ite

Peygamber'imiz (S.A.S.) bu ekilde, doum yei olduu halde,

evi, sahabilerin geride braktklan ev ve mallan orada
bulunduu halde Mekke~ye kar savamtr. Bu ehir, slan'a boyun
einceye ve iinde onun eriat yrrle girineeye kadar ne kendisi ne
de mmeti iin slam yurdu olmamtr.
ailesi,

aireti,

.....*
ite slam budur, yalnz bu. slam ne sadece bir szdr ve ne s
lam yaftas taknan ve slam nvan tayan bir lkede domak ve ne
de ana- babas Mslman olan bir ailenin soyca varisi olmaktr. Ulu
Allah (C.C.) buyuruyor
- Hayr hayr, Rabb'in hakk iin, onlar seni aralannda doan
anlamazlklarda hakem tutmadka, sonra da verdiin hkm kar
snda hi bir i burukluu duynadan tamamen teslim olmadka M'
min olamazlar. ( 1)
te slam sadece budur ve srf byle bir lke slam yurdudur.
Ne toprak ve milliyet taassubu. Ne soy ve akrabalk taassubu. Ne kabile
ve airetilik taassubu.
slam, baklarn semaya evirebilsinler diye insanlar toprak
bamllklarndan kurtarmtr. Onlar kan ksteinden de kurtarmtr, hayvanara ait bir kstekten, yceliklere ykselebilsinler diye .
. Ms'lmann zlemini ektii ve yabanclara kar savunduu vatan, bir toprak paras deildir. Mslmann benimsedii milliyet, her
hangi bir egemenliin milliyeti deildir. Mslmann barna snd
ve danya kar savunduu airet de kan akrabal deildir. Mslmann iftihar duyup altnda ehid olaca bayrak, bir kavnin bayra
deildir. Mslmann sevin duyaca ve karlnda Allah'a krede
cei zafer, herhangi bir ordu galibiyeti deildir. Onun zaferi Allah'n
tarif ettii gibisidir :
- Allah'n zaferi ve fethi gelip de insanlarm blk blk Al
lah'n dinine girdiini gihiince harndederek Rabh'ini tesbih et, hi p
heslp O tevbelerin kalul edicisidir. (2)
Bu zafer, baka sancaklar altmc~a deil, inan sanca altnda kazanlan zaferdir. Baka amalar uruna deil, Allah'n dininin, O'nun
eriatnn zaferi iin giriilen bir cihaddr. Baka bir yurd iin deil,
belirtilen rtlar tayan. slam Yurdu korunnas uruna verilen
bir cihad. Ne ganimet. ve ne hret iin. Ne belirli bir topra ve ne
de bir kavmi korumak iin. Ne aile ve ocuk savunmas iin. Yalnz
onlar l.llah'n dinine lmr belirecek bir fitneye kar _korumak iin.
(1)

Kur'an- Kerin/Nisa

(2)

Kur'an-

suresi, 65.
KerimjNasr suresi
97

Rivayet edUdiine gre Ebu Musa (R.A.) yle der :

- Peygamber'imize ( S.A.S.) kahramanlk uruna m yoksa asa.
biyet uruna m yoksa gsteri uruna savaan kimse mi ehid olur
diye sordular. Peygamber'lniz u cevab verdi; Sadece Allah'n sz
yce olsun diye savaan kimse Allah yolundadr.
Sadece bu durumda ehid olunur, yoksa tek ama olan Allah'dan
baka herhangi bir ama uruna giriilen savata lerek deil.
MUSlmana inanc yznden sava alan, dinin alakoyduu, e
riatn uygulanmasna engel olunan her yer Dar-i Harbdr. isterse
ailesi, aireti, kavmi, mal ve ticaret messesesi orada bulunsun. Buna karlk inancnn geerli olduu, eriatnn yrrlkte tutulduu
her yer sliim Yurdudur. Ailesi, aireti, kavmi orada oturmasa ve
ticari messesesi orada bulunmasa bile. _
Vatan, inancn, hayat tarznn ve Allah'dan gelen eriatn egemen
olduu bir yurttur. nsana yaraan vatann manas budur. Milliyet,
inan ve hayat tarzdr. nsanlara yaraan ba ve birleme gerekesi
budur.
Airet, kabile, kavim, milliyet, renk ve toprak asabiyeti, basit ve
geri kalmlk aHimeti olan bir asabiyettir. nsanln manevi knt dnemlerinde tand bir cahiliye taassubudur. Bu tiksindirici ve
iren niteliinden dolay Peygamber'imiz (S.A.S.) onu kokumu
diye vasflandrmtr.
Yahudiler kavim ve milliyet olarak Allah'n halk olduklann ileri
srnce Ulu Allah bu iddialann reddederek birbiri pei sra gelip geen nesillere, kavim, milliyet ve yurt farkllklarna ramen deer ls olarak sadece iman gstermitir. Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Yahudiler ve Hristiyanlar, ya Yahudi veya Hristiyan olunuz
ki ancak hidayete eresiniz derler. Onlara de ki, tersine, din, dosdo
ru yol olan brahim'in dinidir. O mriklerden deildi.
Ey m'minler, Allah'a; bize indirilene; brahim'e, snail'e, s
hak'a, Yakub'a ve Yakub'un soyundan gel~n Peygamberlere indirilene ve Musa'ya, sa'ya verilene ve Allah tarafndan peygamberlere ve
rilenlere inanyoruz. Peygamberlerin hi birini dierinden ayr tutmayz, biz O'na teslim olmuuz deyiniz.
Eer ehli kitab (Yahudiler ve Hristiyanlar) sizin gibi inamrlar
sa kesinlikle hidayete ermilerdir. Eer yz evirirlerse, onlar mutlaka kt yoldadrlar. Hi phesiz Allah onlann haklarndan gelecek
tir. O iitici ve bilicidir. Bu Allah'n verdii renktir, kim Allah'dan daha iyi renk verebilir. Biz O'nun kullan olduumuza inannz. (1)
Gerekten Allah tarafndan seilmi halka gelince o, milliyet, kavim, renk ve yurt ayrlna ramen Allah'n sanca altnda biraraya
gelen Mslman mmettir. Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- nsanlar idn ortaya kanlm hayrl bir nnetsiniz. yiyi
emreder, ktilikten alkor ve Allah'a inamrsnz. (2)

98

(1)

Kur'an-

(2)

Kur'an-

Kerim/Bakara suresi, 135- 138.

Kerim/Al-i tnran suresi, 110.

Dilimlerinden birinin banda arap asll Ebu Bekr'in, brnn

Biliil'in, dierinin nnde Bizans asll Suheyb'in,
bir bakasnn nnde ran asll Selman'n ve dier deerli kardele
rinin bulunduu ve birbiri pei sra gelen nesiller boyunca bu parlak
uygulamay devam ettiren bir mmet bu. Orada milliyet, inan; vatan Dar-l slam (slam Yurdu); egemen g, sadece Allah ve temel yasa da srf Kur'andr.
banda Habe asll

*
**
Yurt, milliyet ve akrabalk hakknda, Allah yoluna araniann
gnllerine bylesine yce bir dncenin egemen olmas gerekir. Bu
dnce o kadar vazl olmaldr ki, iine hi bir yabanc Cahiliye unsuru kanmamal, ona hi bir gizli irk eidi szmamaldr. Ne top
rak irki, ne milliyet irki, ne kavmiyet irki, ne soy irki ve ne de basit yakn akrabalk menfaatleri irki. Bunlann tmn Ulu Allah terazinin bir kefesine koyarak ayn ayette aklamakta ve iman ile onun
gereklerini de br kefeye koyarak tercih hakkn insanlara brakmak
tadr. Ulu Allah (C.C.) yle buyurur:
- De ki: Eer babalanmz, ocuklarnz, kardeleriniz, eleriniz,
airetiniz, kazandib:mz mallar, bozulmasndan korktuunuz ticaret piyasas ve hounuza ;.den evler sizin iin Allah'dan, O'nun Resulnden
ve O'nun yolunda cihad etmekten daha sevgili ise Allah'n sizin ile ilgili hknifin gereklemesini bekleyiniz. Allah fasklar grnhuna hidayet vennez. ( 1)
Bunun gibi, Allah yoluna davet edenlerin kalb]erinde cahiliyenin
ve slamn gerek vasf., slam yurdu ile harp yurdunun nitelii konusunda bir takm sathi pheler ve yanlglar bulunmamaldr. Onlann
dncelerine ve kesin inanlarna bu nok~alardan ok sznalar olabilir. Allah'n egemenliini tanmayan ve O't,un eriatnn uygulanmad hi bir yerde slam yoktur. Yaama tarz ile ve hukuk sistemi ile
slamn yrrlkte olduu yer dnda hi bir yer slam Yurdu deil
dir. mamn tesinde srf kfr vardr. slamn tesindeki her ey cahiliyedir. Haktan sonra dalaletten baka bir ey yoktur.

(1)

Kur'an-

Kerim/Tevbe suresi, 24.

99

UZUN VADEL BR NTKAL DEVRES

Ortada nem nceliine sahip bir gerek var. Gerek inananlara ve

gerekse inanmayanlara islam takdim ederken bu gerein vicdanlar
mzda vuzuha kavumas gerekir. Bu gerek slamn kendi zelliin
den ileri gelmekte, onun tarihinden kaynaklanmaktadr.
slam kainat ve hayat ile ilgili bamsz bir- dncedir. Belirgin
zellikleri olan sistemli, btnlk karakteri tayan bir dnce. Bu
yzden ondan, tm dayanak ve ilikileri ile bamsz, kendi kendine
yeterli bir genel hayat metodu meydana gelir, onun zerinde, belirli
zellikler tayan bir sosyal dzen oturur.
Bu dnce, eski-yeni btn cahiliye dceleri ile kkten eliir.
Bu dncelerle, grnte kalan ve baz ynlerle ilgili olarak d&
taylarda kimi ortak noktalar olabilir. Fakat sz konusu detaylarn dayand temel ilkeler, insanln
tand dier benzerlerinden bam
bakadr.

slamn ilk grevi bu dneeye uygun, onu pratik bir biimde

temsil eden insanca bir hayat tarz gelitirmek ve yeryznde Allah'n
setii yaama tarzna uygun bir sosyal dzen kurmaktr. Zaten Ulu
Allah (C.C.) u Mslman mmeti byle bir dzenin rnei olsun ve
ona dayansn diye ortaya karmtr. Ulu Allah (C.C.) buyurur:
- Sizler insanlar iin ortaya karlm hayrl hir mmetsinJz.
iyilii emreder, ktl yasaklar ve Allah'a inanrsnz.~ (1)
Yine Ulu Allah CC.C.) bu mmeti tantrken yle buyuruyor :
- 0 kimseler Iri, onlar yeryznde yerletirirsek nama7. dosdoru klar, zekat verirler, iyiyi emrederek ktl yasak ederler. (2)
slamn grevi, yeryznde egemen olan cahiliye dnceleri ile
uzlamak, her yerde yrrlkte olan cahiliye uygulamalar ile bada
mak deildir. Bu onun ilk geldii gn grevi olmamtr. Bu gnde
yarnda misyonu bu olmayacaktr. Cahiliye, yine ayn cahiliyedir. Cahiliye, srf Allah'a kul olma ilkesinden ve Allah'n buyurduu yaama
tarzndan ayrlarak ilahi kaynak dnda baka bir kaynaa dayanarak
sosyal dzenler, eriatler, hukuk sistemleri, adetler, gelenekler ve deer lleri ortaya karmaktr. slam da ayn islamdr. Grevi de insanlar cahiliyeden karp islama eritirmektir.

100

(1)

Kur'an-

(2)

Kur'an-

Kerim/Al-i imran sresi, 110

Kerim/Hacc sresi, 41

Cahiliye, Allah'n izin vermemi olduu ekilde bir takm insanIann geri kalan dierleri adna kanun koyarak insann insana kul
edilmesidir. Sz konusu kanun koyma ne ekilde olursa olsun farketmez. slam da insanlarn dncelerini, inanlarn, eriatlerini, hu
kuk sistemlerini, deer llerini srf Allah'a dayandrp kula kulluktan kurtularak srf Allah'a kul olmaktr.
slamn zelliinden yeryzndeki misyonundan szlen bu gerek, gerek O'na inananlara ve gerekse inanmayanlara iletmemiz ger~
ken gerektir.
slam gerek dnce asndan ve gerekse bu dneeye dayanan
uygulama bakmndan cahiliye ile ortaklaa zmlere girimeyi kabul etmez. Ya slam, ya cahiliye. Ortada slamn kabul edip honut
lukla karlayaca, yars slam, yars cahiliye olan bir baka durum yoktur. Hakkn tek olup birden ok olamayaca1, hakkn dn
da kalan her eyin sapklk olduu hakkndaki islam gr aktr.
Bunlarn biribirine kartrlmas, biribirine kaynatrlmas mmkn
deildir. Ya Allah'n eriat, ya nefislerin arzular. Bu konudaki ayet
lerin says gayet kabanktr. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- ...Ve onlarn aralannda Allah'n indirdiine dayanarak hkm ver onlarn keyfi arzularna uyma. Allah'n sana indirdiklerinin
bir ksmndan seni alakoymalarndan sakn. ( 1)
mu Allah <C.C.) buyuruyor ki:
- ...Bunun iin onlar hakka davet et. Aldn emir uyannca
dosdoru ol ve onlarn nefislerinin arzularna uyma. ( 2)
mu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- <<Eer onlar sein davetine uymazlarsa bilesin ki; onlar, netislerinin arzularna uyuyorlar. Allal'dan gelen bir delile dayanmakszn
nefsinin arzusuna uyan Imseden daha sap* kim olabilir?! Hi p
hesi:, Allah zalimlere hidayet vermez.>> (3) 1
mu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
'
- Sonra seni emrimizden meydana gelen bir eriat zere grevlendirdik, ona uy. Sakn bilmeyenierin keyfi arzularna uyma. On
lar seni Allah'n azabndan hi bir ekilde kurtaramazlar. Zalimler
biribirlerinin dostlardr. Allah da takv~ saliplerinin koruyucusudur. (4)
mu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
,
- <<Onlar acaba cahiliyenin egemenliini mi istiyorlar? Anlayl
kimselere gre, Allah'm hakimiyetinden daha iyi kiminki olabilir?! (5)
Bunlar, ncs olmayan iki. ktrlar. Ya Allah'n :ve O'nun Reslnn arsna uymak veya nefsin arzularna uymak. Ya Allah'n
egemenlii ve~a cahiliyenin egemenlii. Ya Allah'n indirdiini tm
olarak uygulamak veya Allah'n indirdiine kulak asmamak. Ulu Al(1)

Kur'an-

(2)
(3)
(4)
(5)

Kur'an- Kerim/ura

Kur'an-
Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Maide sresi, 49
sresi, 15
Kerim/Kasas sresi, 50
Kerim/Cariye sresi, 18
Kerim/Maide sresi, 50

101

lah'n bu kesin, ak ve te'kidli aklamalarndan sonra artk tart

maya, tereddt etmeye yer yoktur.
*
**
Buna gre slam'n grevi, cahiliyenin elinden insanlk nderlign alarak bu nderlii kendine has, bamsz karakterli ve kkl
zelliklere sahip olan metodu uyarnca stlenmektir. Bu nderlikte
insanlk hesabna hayr ve kolaylk amalayarak. nsanl yeniden,
yaratcsna dndrmenin salayaca hayr ile insanln davranla
r ile iinde yaadklar kainatn hareketi arasnda uyum salamaktan
doacak kolaylk. Ayrca insanl keyfi arzularn basksndan kurtarp Allah'n onlar hesabna dilemi olduu onurlu dzeye ykseltilmelerini amalayarak. Baka bir ifade ile bni Amir'in (R.A.) ran
Ordular bakomutanna verdii u cevaptaki hedefleri gerekletire
rek:
- Dilediklerini Irula kulluktan kurtarp srf Allah'a Irui olma
erefine ulatrmak iin, dnya srkntsmdan rkanp Ahiret rahatl
ma kavntunnak iin ve batl dinlerin zulmnden kurtarp slii.mn
adaletine ulatrmak iin bizi Allah grevlendirdi.>>
slamiyet gnmzn dnce sistemlerinde, siyasi rejimlerinde,
.sosyal kurumlarnda, adetlerinde ve kltrlerinde beliren nefsi arzular pohpohlamak iin gelmemitir. Bu nefsi arzular ister slil.mn ilk
geldii gnlere ait olsun veya gerek douda ve gerek batdaki ekil
leri ile zamanmzda insanl kuatm olan rnekleri ile ortaya
ksn farketmez. slam bunlarn tmn bsbtn yrrlkten kaldrarak, onlar kesinlikle geersiz klarak insanln hayatn kendine has ilkeleri uyarnca yeniden kurmak iin gelmitir. O, yepyeni
bir hayat tarz gelitirmek iin, tamamen znden kaynaklanan bir
hayat tarz gelitirmek iin ve kendi eksenine kesinlikle bal bir
hayat tarz kurnak iin gelmitir.
Bu hayatn tarznn baz detaylar, insanln iinde yaamakta
olduu cahiliye hayatnn baz detaylarna benzeyebilir. Detaylarda
grlen bu benzerlik grnte, eksik ve sadece tesadfe dayanan
bir benzerliktir. A'acn kk tamamen deiiktir. Aalardan biri
Allah'n hikmetinin bakm altnda iken br insann keyfi arzularnn kontrolU altndadr. Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:
- yi toprak Allah'n izni ile bitkisini verir. Buna karlk k
ra yer, ancak faydasz bi;.ki verebilir.
Bu cahiliye eskiden olduu gibi imdi de ayn ekilde pistir. Grn ve biim itibar ile pislii deiiktir, ama kk ve kayna
bakmndan ayndr. Bu kk ve kaynak acmasz cahillerin keyfi arzusudur.
Cahillik ve kinlerini aamayan; aralarmdaki bir takm fertlerin
veya snflarnn yahut milletlerinin veyahut da rklarnn tek taraf
l menfaatlerini adaletten, haktan ve hayrdan stn grenlerin ahsi
arzusu. Bu arzunun saltanat, Allah'n eriat gelip de bunlarn tmn yrrlkten kaldrarak tm insanlk iin, beer cehaleti tarafn.
dan lekelenemeyen, bir takm sivrilmi kiilerin arzusu tarafndan

102

kirletilemeyen ve sadece bir ksm insanlarn yararm gzetmeyen

bir eriat ortaya koyuncaya kadar srer.
Allah'n buyruuna dayanan hayat tarz ile insanlar tarafndan
ortaya karlan hayat tarzlar arasndaki temel ayrlk bu noktada
olduu iin bunlarn ikisinin ayn sosyal dzen iinde yanyana gelmesi, ayn uygulamada badatrlmalar veya birinin yars ile die
rinin br yarsnn biraraya getirilerek uzlatrlmas imkanszdr.
Ulu Allah nasl kendine ortak koulmasn kabul etmezse, ayn e
kilde yaama tarznn yannda baka bir hayat tarz da kabul etmez.
Bu iki durum, biribisinin aynsdr. nk aka bellidir ki beriki
ne ise teki de odur. islam insanlara sunarken kekelememek iin,
dilimizin dolamamas iin, karmzdakileri kukuya drmernek
iin ve islama sndklar takdirde hayat tarzlarnda kkl bir deiiklik olacana inandrmadan yakalarm brakmamak iin bu gerein vicdanlarmzda son derece ak bir ekilde belirmesi gerekir.
nsanlar inanmal ki, islama smnca o hayatla ilgil dncelerini
tm olarak deitirecektir. inde yourulduklar pratik uygulamay
da deitirecektir. slam bunu, kyas kabul etmez derecede daha ha
yrl olarum vererek deitirecektir. Dnce ve pratiklerinin seviyesini insanca bir hayat tarznn seviyesine mmkn olan en ksa srede kararak dtizeltecektir. inde yuvarlandklar cahiliye pratiin
den geriye hi bir ey brakmayacaktr. isarn sosyal dzeninkilere
benzeyen baz detaylar mtistesna. Hatta bu detaylar bile imdiki benzerlerinin tpks olmayacaktr. nk sz konusu detaylar, imdi
bal olduklar kirli ve verimsiz cahiliye kknden ak bir ekilde
ayr olan byk bir kke bal olacaklardr. Bununla birlikte, slam,
insanlarn pozitif ilimler alanndaki hi bir kazanlarn ellerinden
almayacak, tersine bu gelimeyi gtilti bir ekilde ileri hedeflere doru srdrecektir.
\
yleki slamn, eitli isim, yafta ve bayraklar altnda ortalk
ta beliren kul dtizmesi siyasi rejimlerden herhangi birinin benzeri
olmad gibi yine kul dtizmesi bir sosyal doktrin olmadn, onun
sadece slam olduunu kavrayncaya kadar insanlarn yakalarn b
rakrrmmalyz. Bamsz ahsiyeti ile, banisz dnce sistemi ile,
bamsz uygulamas ile sadece slam olduunu kavrayncaya kadar
ortaya koyaca uygulama aracl ile insanla hayal ettiimizden
bile daha parlak bir hayr salayacak olan slam. Dorudan doru
ya Allah'n katndan kaynaklanan, yce, temiz, uyumlu ve alml olan

islam.

**
slamn hakikatini bu ekilde anladmz zaman byle
lay bizi islam takdim ederken insanlara gven, anlay,

bir anmerhamet ve gllk iinde hitap etmemizi salayacaktr. Takdim ettii

miz dncenin h.k, insanlarnn uyguladklar dzenin de batl olduunu kesin bir ekilde bilmenin salayaca gven. nsaniann kt durumda olduunu grtip onlar hangi yoldan saadete kavutur
mann mmkn olduunu bilmekten doan anlay. nsanlarn sapk

103

olduunu grp baka trl olmayan hidayetin nerede oldubilmekten ileri gelen merhamet.
irin grlinrnek iin islam onlara asla olduundan baka trl
gstermeyeceiz. Onlarn sapk ihtiras ve dncelerini pohpohlama
yacaz. Onlara kar son derece ak szl olacak ve yle diye-

yolda
unu

ceiz:

inde yaadnz durum pistir, Allah sizi temizlemek, antmak

istiyor. Yaadnz hayat tarz bayadr, Allah sizi yceltmek istiyor. Ac, sknt ve boluk iindesiniz. Allah sizi skntdan kurtarmak, size merhamet etmek ve sizi saadete kavuturmak istiyor. islam, dncelerinizi, uygulamalarnz ve deer lleriDizi deiti
rerek, yaadnz hayat tarzn kendi kendinize reddetmenize sebep
olacak bir hayat tarzna yceltmek istiyor, sizi. Sizi gnmzde Do~da - Batda gtlrdnz uygulamalar kendi kendinize kmsetecek bir duruma getirmek istiyor. Sizleri, yeryznde yrrlkte olan
biitp deer llerinden tiksindirecek yeni deer llerine kavu.
turmak istiyor. Sizin ve bu dinin dmanlar bu hayat tarz ortaya
kmasn diye, bu dinin huyurduklar hayat iinde uygulanp canl bi::rnee kavumasn diye onun karsnda cephe kurduklar iin islama
dayanan pratik hayat tarzn gremiyorsanz da bizler Kur'anmz,
eriatmz, tarihimiz ve geleceine hi phemiz olmayan istikbale ait
canl tasavvurumuz sayesinde onu vicdanlarrp.za yansm olarak gryoruz.

...
"*

islam takdim ederken insanlara byle seslenmemiz gerekir.

nk gerek budur. Ayrca gerek Arap yarmadasnda, gerek ran'
da, gerek Bizans diyarnda, gerekse insanlara hitab edilen herhangi
bir baka yerde slam, ilk ortaya knda karsndakilere byle
seslenmitir.

Onlara hasta gz ile bakmtr. nk gerek buydu. Onlara

sevgi ve cana yaknlk telkin eden bir dille seslenmitir. nk bu
tutum, onun tabiatnda bulunan bir gerekti. Kukuya, yanl anla
maya meydan vermeyen bir ak szllkle karlarna kmtr.
nk onun yolu budur.
Hi bir zaman onlara hayat tarznza, uygulamalannza, dncelerinize ve deer llerinize, baz ufak tadilatlar dnda, kar
lmayacak, veya slam sizin dzeninizin ve iinde bulundu1Uluz uygulamann bir benzeridir dememitir. imizden baz kimselerin islam insanlara takdim ederken syledii gibi! Bunlar, islam bazan
slam Demokrasisi yaftas altnda, kimi zaman slam sosyalizmi
unvan altnda, bazan da yaadklar alemin ekonomik uygulamala
rnn, siyasi ve hukuki durumunun, ufak - tefek baz deiiklikler ile
islama uygun hale geleceini ileri srerek sarn tantmaya kalk
yorlar. Daha bunlar gibi, ne gz boyama, irin grlinne ve ilitiraslan pohpohlama giriimleri!
Hayr hayr, durum gerekten bambakadr. Yeryznn her tarafn sarm olan cahiliyeden kp sliima girmek geni apl ve

104

uzun vadeli bir geitir. islama dayal hayat tarz da, eskisi ile yenisi ile, cahiliyenin hayat tarzna taban tabana zttr. nsanlk penesinde kvrand bu skntdan, bunalmdan dzenin ve uygulamalann
detaylannda kalacak ufak - tefek deiikliklerle kurtulamaz. insanl bu durumdan ancak uzun vadeli ve geni apl bir gei, bir dnm kurtarabilir.
Yaratlmlarn
uydurduu yaama tarzlarn
dan Yaratan'n buyurduu hayat tarzna gei. nsan dzmesi dzenlerden insanlarn Rabb'i olan Allah'n dzenine gei. Kullarn egemenliinden kullarn Rabb'inin egemenliine gei.
te gerek budur. Bunun gibi bir baka gerek de bunlar yksek sesle ve ak szle sylememiz, karmzdakileri kuku ve belirsizlik iinde brakmamamzdr.
nsanlar bu teklifimizi, nceleri honutsuzlukla karlayabilirler.
Ondan 'rkp kaabilirler. Fakat unutmayalm ki; insanlar ilk defa
slam ars ile karlatklarnda da ondan holanmamlar, ondan
rktip kamlard. Peygamber'imizin, (S.A.S.) dUncelerini kmsemesi, putlarn knamas, uygulamalarn beenmemesi, gelenek ve
\detlerine uymamas, kendisi ve yannda bulunan bir avu Mslman
n cahiliyenin deer lleri ile geleneklerinden baka deer lleri, gelenekler ve uygulamalar edinnesi onlarn arna gitmiti.
Sonra ne oldu? lk zamanlarda holarna gitmemi olan, Kur'an-
Kerim'in ifadesi ile kendisinden aslandan kaan yaban eekleri gibi
rktip katklar; ellerindeki her kuvvete ve her hileye bavurarak
karsnda direnip savatklan Mekke'deki gsz dneminde bah
Iarna ikence ettikleri ve Medine'ye hicret edip kuvvetenince; olanca giileriyle Uzerine ullandklar hakka snverdiler! ()
Bu davet ilk gnlerinde bu gnknden daha gl V',e daha avantajl deildi. O cahiliye tarafndan reddedilen bir mehul.d. itibar
ve yetki sahiplerince koulmu olarak Mekke vadisine sktrlmt.
O gnn tm dnyasna yabanc idi. lke ve amalarn tm ile
reddeden dnya apnda byk imparatorluklar tarafndan kuatl
mt.

Buna. ramen bugn olduu gibi ve yarn olaca gibi gl idi.

Gerek giilln unsurlan bu inancn kendi zelliinde sakldr. Bu
yzden o, en kt artlar ve iddetli zorluklar altnda bile fonksiyonunu icra edebilir. Bu g, onun dayand ak ve yaln gerekte, beeriyet ekonomik adan, sosyal bakmdan, ilim ve dnce alann
da hangi gelime dzeyinde bulunursa bulunsun, insanl perlema yolunda yksek dzeye karmay stlenebilecek bir ruha sahip olmasnda sakldr. Onun bu gc, ayn zamanda tm kuvvetleri ile cahiliyenin karsna dikilmiken ilkelerinin bir harfini bile feda etmeye
yanamamasnda, cahiliye ihtiraslarn pohpohlamamasnda, ona irin
grnmeye kalkmamasnda; hayr, rahmet ve bereket olduunu ak
layarak doruyu yksek sesle haykrmasnda beliren ak szll.'1den ileri gelmektedir.
nsanlar yaratan Allah, hi phesiz, onlarn yapsn, kalbleri(1)

KUr'an-

Kerim/Mdessir suresi, 50- 5l'den mlhem.

105

ne gr
saret ve

ve kekelemeden, dolambal szlere snmadan, ceszllkle gerei hayknnca insanlarn onu nasl kar
layacan bilir.
nsan nefsi bir hayat tarzndan dier birine gemeye yatkndr.
Bu ona, ou zaman, detaylarda deiikliklere katanmaktan daha kolay gelir. Bir hayat tarzndan dierine topyekn bir ekilde gemek
detay deiikliinden daha yce, daha olgun ve daha temiz bir harekettir, yalnz insan ruhu bu geiin manta uygun gerekelerini
kendinde bulmaldr. Peki, slam dierlerinden fark ufak . tefek baz
deiikliklerden ibaret olarak bilinince cahiliye dzenini brakp slam
dzenine gemenin ne gerekesi olabilir? Tersine allm dzende kalmak, akla daha yakn gelir. nk o, en azndan, yryen bir dzendir, dzeltilmesi, yer yer deiikliklere uratlmas mmkndr. Bir
ok zellikleri ynnden eski dzenin bir benzeri olduktan sonra, al
lm dzeni ortadan kaldrp yrrlkte olmayan, uygulanmam bir
dzene gemek zorunluu duyulmaz.
*
**
Bunun gibi, islam insanlara takdim ederken onun hakknda konuan ylelerini gryoruz ki, onlar sanki itharn altnda imi de onun
zerinden bu itharnlan gidermeye alyorlar. Savunma slftblanndan biri yledir: Modem sosyal dzenler slamda benzerini knadk
lan u kusurlar ilemektedirler. Oysa slam, bin drt yz yl gemi
olmasna ramen bu konularda ada uygarln yaptklanndan ba
ka bir ey yapm deildir!
Ne kadar zavall, ne kadar iren bir savunma!
slam, cahiliye dzenlerini ve bunlardan kaynaklanan arpk tasarruflan gereke olarak kullanmaz. Bir oklarnn gzlerini kama
tran ve ruhlarn hezimete uratan bu <<Uygarlklar aslnda birer Cahiliye dtizeninden baka bir ey deildirler. Onlar slamla mukayese
edilince gln, basit ve seviyesiz dzenlerdir. Bu dzende yaayan
, larn durumunun, slam Yurdu>> veya slam Alemi>> denen lkelerin mensuplarndan daha iyi olmasna bakmamaldr. nk berikiler, Mslman olduklar iin deil, slamdan ayrldklan iin bu kt
duruma dmlerdir.
slan1n insanlara kar kendini aklayan ak szl beyan u
dur: slam, ada~ dzenlerden kyas kabul etmez derecede hayrl
dr. O bu dzenleri onaylamak iin deil, onlar deitirmek iin gelmitir. o insanl onlarn bataklndan ekip karmaya gelmitir,
yoksa uygarlk>> klna brnm olan bu bataklk iindeki debelenmelerini alklamaya deil.
slam ile bir ksm mevcut dzenler arasnda, sHl.mla kimi mevcut doktrinler arasnda ve yine slam ile kimi modalam dnce
ler arasnda benzerlik arayacak ekilde bir aalk duygusuna kapl
mayalm. Biz bu dzenleri Douda da Batda da reddediyoruz. Onlar
trril ile reddediyoruz, nk slamn insanl yceltmek istedii seviyeye gre bunlarn tm geri ve hastalkl dzenlerdir.
te biz insanlara bu gerekleri duyurduumuz zaman ve onlara

106

yollarn
ak

slamn

cihana amil inan sistemini takdim ettiimiz zaman ftri yaderinliklerinde bir dnceden dier dnceye, bir uygulamadan dier uygulamaya gemeyi gerektirecek gerekeler bulurlar.
Buna karlk onlara yle sylersek inandrc olamayz: Fiilen yrrlkte olan dzeninizi brakn da mevcut dzeninizde ok az dei
iklikler yapacak olan uygulanmam baka bir dzene gelin. Bunun
delili de udur. u su konularda siz de tpk onun gibi davranyorsu
nuz. O sizi, geleneklerinizde, uygulamalarnzda ve arzularnzdaki
ufak - tefek deiikliklerden bakasna zorlamyor. Bu alanlarda da
asl d..skn olduunuz hususlar size kalacak, mevcut dzeninize gayet hafif bir ekilde yle bir dakunacak o kadar!
Bu tutum her ne kadar kolay grtinyorsa da z itiban ile ho
deildir, ayrca doru da deildir. Dorusu odur ki, slam, eriatleri
ve hukuk sistemlerini olduu kadar dzen ve uygulamalar, dzen ve
uygulamalan olduu kadar dnce ve duygular da insanln iinde yaad cahiliye yaps ile hi bir ilgisi kalmayacak ekilde kkl
olarak deitirir. Onlar gerek ana hatlarda ve gerekse detaylarda
kula kulluktan kurtararak srf Allah'a kul olmaya geirdiini belirtmek bu konuda yeterlidir.
Ulu Allah (C.C.) buyuruyor:
- stayan m'mln olsun, isteyen kafir olsun.( 1)
Yine Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Kli.fir olanlara gelince, hi phesiz, Allah alenle:re muhta
deildir. (2)
Aslnda mesele kfr ve iman mes(llesidir. Mesele irk ve tevhid
meselesidir. Mesel e cahiliye ve slam meSelesidir. Aka bilinmesi gereken husus budur. Cahiliye hayat yayan u insanlar, iddia ettikleri gibi Mlislman deildirler. Eer onlarn arasnda kendi kendini
aldatarak veya bakalarn kandrarak slamn cahiliye ile badaabi
leceine inananlar varsa, bu kendilerinin bilecei bir eydir. Fakat
onlann aldannas veya bakalarn kandrmas gzler nndeki gerei asla deitiremez. slam bu deildir. Bu kimseler de Mlislman
deildir. Bu giinn daveti, bu cahiliye mensuplarn slilma dndrerek onlan yeni batan Mslman yapmak grevi ile ncelikle kar
pl~nnn

karyadr.

Biz insanlardan mkafat almak iin onlar islama armyoruz

Yeryznde ne yksek mevki elde etmek ve ne de kargaalk kar
mak istemiyoruz. Kendimizle ilgili bir talebimiz, kesinlikle, yoktur.
Davran..5larmz deerlendirerek bize milkilfat veya ceza birnek kul
larn yetkisinde deildir. Biz insanlan, srf onlarn iyiliini istedii
miz iin, bize eziyet etmelerine ramen, islama aryoruz. nk
slam divetilerinin zellii budur. Bu misyanun gerekesi de budur.
O yzden insanlarn, slamn kendileri hesabna tad geni apl
iyiliklere karlk kendilerine verdii yliklimllklerin ne olduunu,
akas slamn iyzn bizden renmeleri gerekir. Ayrca iinde
(1)

Kur'an-

(2)

Kur'an-

Kerim/Kehf suresi, 29.

Kerim/AH mran suresi, 97.
107

yaadklar cahiliye dzeninin mahiyeti hakkndaki grlimzii de

bilmeleri gerekir. Bu dzen, slamla hi ilgisi olmayan bir cahiliye
dzenidir. Bu dzen, eriatle yer deitirmedike sapklktr. Hakk'n
dnda sapklktan baka ne olabilir ki!

...

... ...
slamda yzmz utandracak ve savunmak zorunda kalaca
hi bir husus yoktur. slamda insanlara irin gstermek iin gay.
retkelie kalkacamz veya olduu gibi aklamaktan ekinerek ke
keleyeceimiz hi bir ey yoktur. Buna karlk Dounun veya Batnn
karsnda, orada - buradaki cahiliye uygulamalar karsnda dlen
aalk duygusu, baz kimseleri, Mslman olduunu iddia eden
baz kimseleri insan dzmesi dzenlerden slamiyet hesabna bir ta
km blk - p;k uzlamalar veya cahiliye <<Uygarlnn aksiyonlarndan slamn baz konulardaki aksiyon ve hkmleri iin dayanak
aramaya sevketmektedir.
Savunmaya girimeye, gerekeler aramaya mazeret beyan etmesi gerekenler varsa bunlar islam insanlara takdim edenler deil; elikiler, eksiklikler ve ayplarla dolu olan tutarsz cahiliye iinde yaayp bu dzene dayanaklar bulmaya alanlardr. te slama hcum edenler ve sonra da slamn znden habersiz baz taraltarna
onu kendini savunmaya zorlayanlar sanki giriilen itharnlan gidermek zere kendini savunmas gerekirmi gibi onu kendini savunmaya zorlayanlar bu eit kimselerdir.
Amerika'da bulunduum yllarda says az olan Mslman grubumuzun karsna bu eit baz kimseler, sk sk kard. imizden
bazlar onlara kar savunmaya ve gerekeler ileri srmeye geerdi.
Ben, tersine, Bat cahiliyesine kar taarruz durumuna geerdin. Gerek dini inanlarndaki tutarszlklara kar, gerek ekonomik, sosyal
ve ahlaki durumlarndaki bozukluklara kar aklla ve vicdanla ba
da.<;mayan teslis, ilk. gnah ve o gnah'n kefareti olarak Hz. sa'nn
kendisini feda etmesi dncelerine kar u faizci, karaborsac kapitalizmin karanlk ehresine kar. Karlkl yardmamay ancak
kanun balyozlar altnda mmkn klan u egoist ferdiyetilie kar.
u aptal, hayat kurutucu maddeci dneeye kar; Kadn ve erke
in birarada yaamas diye adlandrdklar u hayvanlar hrriyetine kar. Kadn zgiirl dedikleri u esir pazarna kar. Evlilik
ve boanma sistemi ile ilgili olarak hayat realitesi ile badamayan
u zorlama, glk karma ve iki yzlle kar. u irkin ve amansz rk ayrnma kar. Bunlar yannda slamn dayand mant,
ycelii, gler yzl tutumu; onun baklarn diktii ve fakat insanln ulaamad. ufuklar, ayn zamanda pratik hayat karlayp onu
salkl insan ftrat uyarnca ele alarak zme kavuturduunu belirtirdim.
Bunlar Batnn gndelik hayat iinde karlatmz gereklerdi. Ayrca bunlar, slamn altnda incelenince ilgililerini utand
ran gereklerdi. Fakat Mslman olduunu iddia eden baz kimseler
cahiliyenin iinde yaad bu kokumu ortam karsnda aalk
mz

108

duygusuna kaplarak slam ile Batdaki bu bunalml ve tedirgin enkaz arasnda veya Doudaki katksz maddeci kepazelik arasnda benzerlik anyorlar.

*
**
Biz, insanla islam takdim eden kimselerin, ne kadar ar basklar altnda kalrsak kalalm; dnce, uygulama ve gelenek alanlarnda cahiliye ile hi bir ekilde yaknlk kuramayacamz sylemek
gereini,

btn gereklerden sonra, artk duymuyorum.

En nemli grevimiz slam dncesini. slam geleneklerini cahiliyenin yerine geirmektir. Bu grev, iimizden bazlarnn sand
gibi, cahiliye ile yaknlk kurarak ve yolun bandaki ilk admlan
onunla birlikte atarak asla gerekleemez. Byle bir tutum benimsernek daha yolun banda yenilgiyi ilan etmek demek olur.
Yrrlkteki sosyal dncelerin ve yaygn itimai geleneklerin
basks korkun ve ezici bir baskdr. zellikle kadnlar dnyasnda.
Mslman kadn, u cahiliye ortam iinde, gerekten ar ve uursuz
bir bask altndadr. Fakat kanlmaz ve vazgeilmez olandan kamamz szkonusu olamaz. lk nce direnmemiz gerekli. Sonra da stnlk salamamz. Getirmek istediimiz slam hayatnn yce ve
parlak u!uklar karsnda ne derece dk bir dzeyde bulunduu
gereini, cahiliyeye gstermemiz gerekiyor.
Bu da cahiliye ile her trl ilikiyi keserek inzivaya ekilerek
ondan iyice uzakta bir yalnzlk kesine kapanarak olamayaca gibi
baz admlar onunla birlikte atarak onun yaknln aramakla da olmaz. Asla! Bu amaca ancak zelliimizi kaybettirmeyen bir yanyana
yaama ile, onurumuzu korumasn bilerek karlkl al - verite
bulunmak sureti ile, sevgi iinde hakk haykrmak sureti ile, tevazu
iinde imann stnln benimseterek, btn bunlardan sonra, u
apak gerei de hi bir zaman hatrdan karmamak sureti ile varabiliriz. O gerek de u: Biz bir cahiliye ortamnda yayoruz. Biz
cahiliye karsnda hidayete erdiren yola sahibiz. Cahiliyeden slama
geii salayacak olan intikal dnemi, geni apl ve uzun vadeli bir
dnemdir.
Ortada, yan yolda bulumak zere deil de cahiliye mensuplarnn kullanp zerinden islama gemeleri amac ile ancak kpr kurabilecek, bizimle arasnda uurum bulunan kaygan bir zemin vardr.
Gerek slam Yurdu ad verilen lkelerde yaayan ve gerekse sllim
Yurdu> dnda yaayan cahiliye mensuplan bu kpr, bu geit zerinden islama geeceklerdir. Karanlklardan kurtulup aydnla k
mak iin, iinde kvrandklar bunalmdan kurtulmak iin, islam tanm olan bizlerin tatt ve birlikte yaamaya giritiimiz iyilikle
mutlulua erebilmeleri iin. Yok derlerse, onlara ulu Allah'n Peygam
ber'imi.ze (S.A.S.) sylemesini emrettii gibi syleyelim:
- .,.<<Sizin dininiz size, benim ki de bana. (1)
(1)

Kur'an-

Kerim/Kafirun suresi, 6.

109

MANIN STNL~

Ulu Allah (C.C.) buyuruyor ki:

- <<Gevemeyiniz, umutsuzlua kaplmaymz. Eer m'minseniz,
stn gelecek olanlar sizlersiniz. ( 1)
Bu direktif karssnda akla ilk gelen yorum, bunun sava eklin
de beliren cihad durumu ile ilgili grlmesidir. Fakat saysz veheleri iinde, bu direktifin z ve kapsam, bu tek durumdan daha geni
ve nemlidir.
Bu direktif ,Mslmann uurunun, dncesinin; eyay olaylar, deerleri ve kiileri yerli yerine oturtan bak asnn her zaman
taknmak zorunda olduu bir tutumu ifade eder.
Bu komut m'min vicdann her ey, her durum, her deer ve
herkes karsnda taknaca stnlk durumunu belirtir. man ve
imann getirdii deer llerini, iman d kaynaklardan beslenen
deer llerinin tmne stn tutmak.
man sisteminden ayrlan yeryz glerine kar, iman kaynandan beslenmeyen yeryz deer llerine kar, imanla badama
yan yeryz geleneklerine 'kar, iman tarafndan yrrle konmayan yeryz kanunianna kar ve iman tarafndan kurulmayan yeryz kurum ve uygulamalarna kar stnlk.
Kuvvete zayfla, sayca azla ve malca fakirlie ramen; kuvvete, say okluuna ve zenginlie dayanarak taknlan stnlk duygusu gibi bir stnlk duygusu.
Ne zorbann gc nnde, ne sosyal gelenek nnde, ne bat! kanun nnde ve ne de imanca bir dayana olmad halde insanlarca
onaylanan bir fiili durum nnde boyun emeyen, pabu kaptrmayan
bir stnlk duygusu.
Cihad esnasndaki dayanma ve diren hali ,bu yce iHl.hi direktifin kapsam iine ald stnlk duygusu pozisyonlarnn sadece bir tanesidir.

**
ne pariayp snmesi bir olan
gurur ve ne de fevri bir kahramanlk gsterisidir. Kainatn znde sakl duran, deimez geree dayanan bir stnlk . duygusudur. Kuvvet mantn, mevcut d-

bir

mana dayanan stnlk duygusu

hzl atlm, ne gelip geici kof bir

(1)

110

Kur'an- Kerim/Al-i mran suresi, 139.

zende geerli olan

toplum geleneini ve yerlemi insan

gerek. nk o, lmsz diri olan Allah ile ir-

dnceyi,

alkanlklarn aan

tibat halindedir!
Toplurnun geerli

mant, yaygn grenei, ezici basks ve taona kar salam bir dayanakla kendini korumayana, onun karsna gvenilir bir destekle kmayana gre. Geerli
dnceleri ve salgn zihniyetieri glgesi altnda kk gsterecek bir
geree dayanmadka, bu zihniyet ve dncelerinde daha byk,
daha gl, daha stn bir kaynaktan destek almadka sz konusu.
toplumun geerli dnceleri ile salgn zihniyetierinin zararl etkisinden kurtulmak zor olur.
Topluma, onun geerli saylan mantna, yaygn gelenek sistemine, deer llerine, dncelerine, gr tarzlarna, sapklklarna
ve ihtiraslarna kar kan kimse; insanlardan daha gl, yerden
daha salam ve hayattan daha deerli bir destee dayanmadka, zayflk duygusuna kaplaca gibi yabanclk da hisseder.
Allah m'mini bask karsnda, ar yk altnda, aresizlik ve
umutsuzluk iinde yalnz brakmaz. Bu direktif, o yzden geliyor:
- Gevemeyiniz, unutsuZiua kaplmaymz. Eer m'minsen!z, .
stn gelecek olanlar sizlersiniz.
Bu direktif, aresizlik duygusunun dauraca geveklikle birlikte umutsuzluu da karlamak iin geliyor. Bu iki duygu, byle bir
durumda nefsi kuatrlar. te bu direktif onlarn her ikisine de srf
sabr ve direnme ile deil, stnlk duygusu ile kar karlar. Zorba
glere, yrrlkteki deer llerine, yaygn dncelere, bak a
larna, uygulamalara, geleneklere, adetleri ve sapklklar etrafnda biraraya gelen insan ynlarna tedavi edilmesi gereken bir hasta gz
ile baktran bir stnlk duygusu.
stn olan m:'mindir. O hem dayanak, hem de kaynak bak
mndan stndr. Yeryznn tm de ne oluyormu? insanlar ne
oluyormu? Yeryznde geerli saylan deer lleri de ne oluyormu? nsanlar arasnda yaygn bak alar da kim oluyormu? O,
srf Allah'dan alr, srf Allah'a dayanr ve srf O'nun yolundan yrr.
M'min kainat. realitesini idrak etme ve onunla ilgili dnce
bakmndan stndr. nk slamn getirdii ekli ile tek Allah'a
inanmak, byk gerei anlamann en kamil eklidir. Bu sistem, u
inan, dnce ve doktrin ynlar ile karlatrlnca, eskisi ve yenisi ile byk felsefe sistemlerinin getirdikleri ile olsun, gerek putperest ve gerekse aslndan uzaklatrlm kitabllarn inanlarnn ifadeleri ile olsun, veya karanlk ehreli maddeci doktrinin nndan iyice
kard samalklarla olsun; bu ak, aydn, ho ve tutarl sistem, br
ynlar ve sapklklarla karlatrlnca, slam inancnn stnl,
her zamankinden daha apak bir ekilde meydana kar. Hi phe
siz, bu gerei bilenler, evrelerinde bulunan herkesten daha stndrler. Cl)
nmaz arl vardr

(1)

ve Kum

slam Dncesinin

zellik ve Dayanaklann adl eserin l

blmne baknz.

Ynlar baln tayan

lll

Mslman, hayat, eyay, olaylan ve kiileri deerlendiren ky

lleri bakmndan stndr. nk, isiilm'n rettii btn
sfatlar Allah' tanmaktan kaynaklanan, deerlerin gerek yzn
dar yeryz snrlar iinde deil, byk kainat apnda bilmeye dayanan inan, m'minin byle bir inanc, ona sadece ayaklannn bast yeri idrak edebilen, ayn nesil boyunca, ayn millet iinde, hatta
ayn insanda bile akamdan sabaha ayn ly muhafaza edemeyen
insanlarn elinde bozulmu olan deer llerinden daha sistemli ve
daha stn bir kymetler kavram salar.
Mslman, vicdan, uur, ahlak ve tutum ynnden stndr. nk Esma-til Htisna sahibi ve rnek sfatarn maliki olan Allah'a
inannas, ona dnya skntlarn ve aclarn, tm olarak nemsizle
tiren ve dnyadan nasipsiz ayrlsa bile m'minin gnln tatminle
dolu tutan Ahiret mkftfat inancn telkin ettii gibi; erefi, ruh asaletini, temizlii, iffeti, takvay, salih arneli ve yapc halifelii de telkin
eder.
Mslman, eriat ve sosyal dzen ynnden stndr. nk m'min, eskisi ile yenisi ile insanln tanm olduu eriat ve dzen taslaklarn gzden geirip onlar kendi eriat ve kendi sosyal dzeni
ile karlatrnca, olgun eriatn ve kamil sosyal dzeninin yannda,
br tm taslaklarn en ok ocuk oyunlarna ve krlerin el yordam ile yrmelerine benzediklerini grecektir. O zaman yolunu ar
m olan insanla, iinde kvrand~ bunalm ve ac karsnda merhamet ve aknlk duyarak hastal tedavi etmeye alan bir hekim gz ile bakacak, iinde ktlk ve sapkla kar stnlkten
baka bir duygu bulmayacaktr.
net

*
**
lk

mslmanlar kof gsteriler ,marur gler ve cahiliye geic;inde insanlan kul sayan zihniyetler karsnda byle dikilirlerdi. Cahiliye, gelip gemi bir tarih dnemi deildir. Gemite, im
diki zamanda ve gelecekte, toplum slam yolundan uzaklatka yeniden ortaya kan bir tutumdur.
Mn <tire ibni u 'be CR.A.) nl ran ordular ba komutan Riistem'in karargil.hnda Cahiliyenin grntlerine, uygulamalarna, deer
llerine ve dnce tarzarna byle kar durmutu :
"b-i Osman-n Nehdi (R.A.) anlatyor: Muire, smrdald bir
kJriiyii geerek ranllar arasna girince ona oturmasn sylediler.
Onu Inzunma kabul etmesi iin Rstem'den msaade istediler. Kcn
dilerini gl gsterebilmek iin grimlerinde hi bir deiiklik yaplene~i

nadrlar.

JHuir<~

az sonra karargaha

doru

yola koynldu.

Hii1."iimdarn

adamlar gsterili Inlk ve konfor aralan iindeydiler. zerlerinde

altn ilemeli talar ve kyafeter vard. yz veya drtyz metrelik
yola hal diiemilerdi. Efendilerinin huzuruna ancak bu lallarn ze,
rinder

112

yrnerek

varlabiliyordu.

Elinde drt atall bir kl kams bulunan Muire emin adm

larla yryP, doruca kendisine ayrlan koltua oturdu ve koltuk yastna yasland. Hkmdaro adamlan hemen zerine ullandlar. Koltur',ndan. indirerek bayltmcaya kadar tartakladlar. Kendine gelince
onlara yle dedi :
-'Buraya gelmeden nce sizinle ilgili masallar, hikayeler duyardm. Fakat sizden sefih bir kavim hi grm deilim. Biz araplar
biribirimize eit bir kavimiz, arada sava durumu olmadka biribiri
mizi kul edinmeyiz. Sizin de aramzda tesand ve yardmlama var saryordum. Bana araruzda efendilik kulluk ilikisi olduunu bildirseydiniz, bu yaptmzdan daha iyi bir ey yapm olurdunuz. Bu tutu
munuz doru deildir, o yzden biz sizin gibi davranmayz.
Siz beni armam olsaydnz, size gelecek deildim. Bugn an
ladm ki, sizin iiniz bitmitir, yenilmeye mahkfimsunuz. Hi phesiz
bu kafa ile ve bu tutunla hi bir saltanat ayakta durmaz.
Ayrca Rib'i bni Amir (R.A.) da yine bu Rstemin ve adamlarnn karsna Kadisiye olayndan nce ayn tavrla dikilmiti :
- Sa'd ibni Ebu Vakkas, Kadisiye savandan nce, Rib'i ibni
Amir'i, ran ordulan bakomutan Rstem'e eli olarak gnderdi.
Rihi, Rstemin huzuruna girdi. Kabul odas, ipekli haWar ve yine
ipekli koltuk yastklan ile sslenmiti. Rstem, iri ve gayet pahal
yakut ve inciler takmmt, tac ile birlikte zerinde daha bir ok
pahal mcevher ve ss eyas vard. Altn ilemeli bir tahta kut.
mu tu.
Rib'i .ise kaba istemeli bir kyafet iinde, clz bir atn zerinde,
omuzonda kalkan olarak onun yanna girdi. Yere demni halilann
ucuna kadar atmn zerinde- geldi, hatta atnn .ayaklan halya basmadan zerinden inmedi, sonra inerek at oturduu koltuun bir yerine balad ve zerinde silalu, bamda miferi olarak Rstenin yaPma vard. Rstem'in adamlan ona Sirnhm brak dediler. Fakat o,
onlara ben size gelecek delldim, siz annca geldim. Beni byle
kabul ederseniz edersiniz, deilse dnerim diyerek teklifierini reddetti. Bunun zerine Rstem adamlarna brakn yle gelsin diye emir
verdi.
Bu emir zerine karargah'm protokol kurallann iDediini vur
gulama!{ kasd ile rn!zrana dayanarak koltuuna oturdu.
Riistem ona buralara niye geldiniz diye sordu. Ribi ona u
cevab verdi: Bizi bn.raya isteyen kullann kila kulluktan kurtanp
Allah'a Iml olma erefine ykseltmek iin, insanlar dnya skntla
rndan kurtanp Ahiret saadetine kavutunnak iin ve batl dinlerin
zulmnden Imrtanp isliinn adaletine ulatrmak iin Allah gnderdi.
*
* *
D.:.rum deiti ve mslman kr madde kuvveti karsnda yenik
duruma dt. Fakat stn olann kendisi olduu uurundan ayrlma
mal. Mrnin olduu srece kendisini yenmi olana stten bakmakta
devam etmeli. yi bilmeli ki, bu durum, geici bir dnemdir, imamn
stnl kanlmaz olarak geri gelecektir. Bu durumla karlamtr,

113

ama o bu durumun karsnda boyun emez. nsanlarn tm lr,

ama o ehid olur. O bu dnyadan ayrlnca cennete gider, onun galipleri ise dnyadan ayrlnca Cehenneme yolcudurlar. Nerede oras, nerede buras! O ayn zamanda ulu Rabb'inin u sesieniine kulak verir :
- Kafirlerin, yeryznn eitli yrelerini diyar diyar dolamalan
seni sakn aldatmasn. Az bir zevk, sonra yerleri cehennemdir, oras fena
bir bannaktr! Fakat Rabb'lerinden korkanlara gelince, onlara Allah
katndan sunulmu bir ziyafet olarak iinde ebediyyen kalacaklan altlarndan nnaklar akan cennetler vardr. yi kullar iin Allah katndaki
balar daha iyidir. (1)
Toplumda eitli inanlar, dnceler, deer lleri ve uygulamalar geerlidir, tm de Mslmann inancna, dncesine, kriterlerine ve deer lillerine aykr. Fakat o, buna ramen, stn olann
kendisi olduu, bunlarn tmnn dk seviyeli eyler olduu uurun
dan ayrlmaz. Btn bunlara onur, iftihar, merhamet, anlay iinde
yarondaki iyilie onlar hidayet etmek arzusu iinde, onlar da iinde
yaad ufuklara yileeltmek dilei iinde yilksekten bakar.
Batl, zaman zaman barp arr. Ortal grilltye bOarak yr
tc tmaklarn gsterir. Zaman zaman da gzler ve basiretieri bala
yan sahte yaldzlar kuarir da yaldzlarn arkasnda kalan irkin, lekeli ve kanl ehre; alak ve sevimsiz sima grilnmez olur. M'min bu
durum karsnda, gerek yrtc trnaklarn gsteren batla gerekse aldann kalabalklara yilksekten bakar; ne aznini yitirir ve ne de umudunu kaybeder. Yamnda tad hakka olan srarl ball ve koyulduu yoldaki sebat azalmaz. Ayn zamanda sapklan ve aldanmlan
hidayete getirme arzusu da zayflamaz.
Toplum, alaltc nefsi arzular iinde boulur, katksz i gctillerinin gdmilne girer. Her tilrlU kayt ve engelden syrlp istedii e
kilde yaamay dnerek amura ve bala gmlr. Namuslu hayat
ve helal kazan, byie bir toplumda, zorlar, ortada sadece lam yataklar ile balk ve amur kalr. M'min, bu ortamda, bala batanlara, amura saplanp kalanlara yilksekten bakar. Yapayalmz ve tek
bana bile olsa, ne aznini yitirir ve ne de umudunu kaybeder. Hi
bir zaman nefsi onu tertemiz paltasunu karp pislie dalmaya ikna
edemez. nk iman hazz ve yakin lezzeti iinde O, en stndr.
Dinden, faziletten, yce deerlerden, temiz amalardan ve iyi, pak,
ar olan her eyden iyiden iyiye uzaklam bir toplumda Mslman,
plak avu iinde kor tutar gibi dinini tutma durumundadr. Kar
sndakiler onun bu tutumu karsnda alayc, dncelerini maskaraya
alc ve deer llerini gln karlayc bir tavr takmrlar. M'min
ise bu tavr karsnda geni ve parlak iman kervammn daha nce gemi bir kahramannn, Hz. Nuh'un (A.S.) dedii gibi syler:
- Eer siz bizi alaya alyorsamz, siz bizi nasl alaya alyorsanz.
biz de sizi yle gln gryoruz. (2)
(1)
(2)
114

Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Ali mran suresi, 196-198

Kerim/Hud sresi, 2

Yine M'min Allah'n u kelamnda parlak yzl kafile ile karanehreli kafilenin akibettni mukayeseli olarak grr :
- Gnahkarlar m'minlere glerlerdi. Onlarn yanlanndan geerken, ehreleri ile alayc bir ifade takmrlard. Evlerine gamsz olarak, sevinli bir eda iinde giderlerdi. M'minleri grnce bunlar sapktr derlerdi. ()ysaki, m'minler onlarn bana gzc olarak gnderilmllerdi. Bu giin de m'minler koltuklarda otururken bakp kafir
Iere glerler. Nasl, kafirler ettiklerinin cezasm grd m? (1)
Kur'an- Kerim, ok nceden, kafirlerin m'minlere sylediklerini
bize nakletmektedir :
-Apak ayetlerimiz kafirlere okunduu zaman, m'minlere bu
iki guruptan haneisi, makam ynnden daha hayrl ve taraftar bak
nndan daha iyidir diye sordular. (2)
Evet iki gruptan hangisi? Hz.. Muhammed'e (S.A.S.) inanmam
olan aristokratlar m, yoksa onun evresinde birleen yoksullar m?
Evet, hangi grup? Nezr bni Haris, Amr bni Hiam, Velid bni Muire
ve Ebu Sfyan bni Harb'in taraf m, yoksa Bilal, Suheyb, Arnmar ve
Rabbab'n (Allah onlardan raz olsun) iinde bulunduu grup mu Hz.
Muhammad'in arsnda ifade edilen ilkeler eer faydal olsayd, O'na
uyanlar Kurey kabilesi iinde hi bir yetkisi, hi bir nemi olmayan, ancak Erkarn'n (R.A.) mtevazi kulbesinde biraraya gelen u
kimseler mi olurdu. yoksa her trl yetki, itibar, hret n sahibi
olan br sekin kimseler mi?
Bu yeryz kaynakl bir zihniyettir. Her zaman ve her yerde yce ufuklan grmekten mahrum olanlarn mantdr. slam inancnn,
ssten, ciladan ve egemen yaknl, otorite erefi, haz grlts,
hret dadaas gibi ayartc etkenlerden uzak oluu tersine sadece emek, sknt, cihad ve ehid olmadan ibaret oluu, hi phesiz
Allah'n bir hikmetidir. Kabul edenin, onu insanlar ve zerine d
len deer unsurlan ile ayartc etkenler uruna deil, srf Allah nzas iin isteyerek kabul ettiinden kendi kendine emin olsun diye,
buna karlk menfaatlerine dkn olan ihtiras sahipleri, zinet ve
hret dknleri, mal ve elence ballar, insanlarn bak alan
na, Allah'a ranen, arlk tanyanlar ondan uzaklasnlar diye.
M'min deer llerini ,dncelerini insanlara dayandrmaz ki,
nsanlar onu beenmeyince hayal krklna urasn, onun bU alanlardaki dayana insanlarn Rabb'idir. O ona yeter. M'min, dnce
ve deer llerini yaratklarn ihtiraslanndan da almaz ki, bunlara
bal olarak dnce ve deer lleri de deisin; onun bu alandaki
dayana sarslma?', sapmaz ve deimez hakk terazisidir. M'min dncelerini, deer lle::ini snrl ve fani alemden almaz, onun bu
alandaki kayna, tm kilinatn hikmet pnarlardr. nsanlarn Rabb'i
ile hakk terazisi ile ve kilinatn kaynaklar ile irtibatl iken onun azmini yitirmesi veya kalbinde hzn duymas dnlebilir mi?
lk

O)
(2)

Kur'an-
Kur'an-

KerimjMutaffifin sresi, 29- 36

Kerim/Meryem sresi, 73
115

M'min hakka baldr. Hakkn tesinde sapklktan baka ne var

ki? Fakat sapkln otoritesi var, serveti- kuvveti var. Ynlan Te kalabalklar onun olsun. Bu durum, hakk asla deitirmez. O hakka ba
ldr ve hakkn tesinde sapklktan baka bir ey yoktur. M'min olarak kald srece, asla sapkl hakka tercih etmez. artlar ve durum
ne olursa olsun, hi bir zaman haktan ayrlp sapkla, dalillete meyl
etmez. Ulu Allah (C.C.) buyurur ki:
- Ey Rabb'imiz! Bizi hidayete erdirdikten sonra kalblerinillli kay.
drma, bize katndan rahmet bala, hi phesiz balayc 84HJSin.
Ey Rabb'imiz, gelecei phesiz bir gnde tm insanlan biraraya toplayacaksn. Hi phesiz Allah va'dini gerekletirir. (1)

(1)

116

Kur'an- Kerim/Al-i mran sresi, 8 9

YOL BUDUR
Borlara sahip gkler, va'dedilen gn, cuma ve arife hakk
uhdud Hinete urad. Yalazl ateiler. Hani onlar, atein
evresine oturmular ve m'minlere uyguladklan ikenceyi seyrediyorlard. M'minlerden intikam almalanmn sebebi, srf gklerin ve yerin
maliki olan aziz ve hamid Allah'a inanmalar idi. O her eyi grr.
Erkek kadn m'minlere eziyet ve ikence edip de sonradan tevbe
~tmcvenler icin ~~hennem azah. atet~ yanma azab vardr.
man edip salih amel ileyenler iin de altndan rmaklar akan cennetler vardr. Bu byk bir haandr. Hi phesiz, Rabb'inin sillesi
pek serttir. Hi yoktan vareden de, yenibatan dirilten de O'dur. Gnahlar ba.~layan ve tevbeleri kabul eden de O'dur. Ulu Ar'n sahibi, dilediini hemencecik verine getirendir.
Firavuna ve Semud'a bal ordulann haberi sana geldi mi? Allal
onlar her taraftan kuatt halde kafirler hakk inkar etmekte direnirler. O Yce bir Kur'an'dr, Levhi Mahfuzda. (I)
Buru Sresinde akland biimi ile eshab- Uhdud olay, her
:wrde ve her nesil arasnda insanlar Allah'a aran herkesin zerinde dnmesi gereken bir gerektir. Olaya girii, olay ile ilgili yorumu. olaya elik eden aklama ve direktifleri ile, ksacas olay anlatrken kulland slfp ile Kur'an, olay ile ilgili olarak Allah'a davet
etmenin mahiyeti hakknda, bu alanda insanln fonksiyonunun ne oldu<"tu hakknda ve yine bu geni alanda karlaabilecei ihtimaller
hakknda ana hatlar halinde derin bilgiler vermektedir. Bir kere, iyi
bilelim ki, Allah'a davet etme grevinin alam yeryz srurlar ile dnya hayatnn sresini aar. Kur'an, mli'minler iin yol iaretleri iz,.
mekte ve onlar bizce bilinmesi imkansz ilahi gayb aleminde gizli olan
hikmet uyarnca izilen haberin karlatraca ihtimallerden herhangi
birisini gslerneye hazrlamaktadr.
Uhdud Olay, Rabb'lerine iman edip imanlarnn deerini her e
yin zerine karabilmi olan bir grubun hikayesidir. Sz konusu mli'
minler bunun zerine insanlarn hakka balanma; Aziz, Hamid olan Allah'a inanma hakkn ineyen, insann Allah katnda tad onuru
ayaklar altna alp onu ikence ekerkenki aclar ve atete yanarkenki kvranlar ile zorbalar elendiren bir oyuncak sayan ,acmasz
-

n eshab-

(1)

Kur'an-

Kerim/Buru suresi.
117

peneli ve zalim

dmanlar tarafndan eitli

bela ve

ikencelere u

ratlrlar.

Bu m'minlerin kalbierinde iman, ikence ve belalarn zerine

ykselir, bu yreklerdeki inan, yaamaya kar zafer kazanarak, lsnler "diye atete yaklrlarken, azgn zorbalarn tehditleri karsnda
boyun emez ve dininden dnmez.
Bu yrekler hayat bamllndan syrldlar, gayet iren yoldan gelen lm gzleri nnde grrken yaama sevgisine yenilmemilerdi. Yeryz ile ilgili tm cazibe ve balantlardan syrlarak inan
cm ya;amaya kar zaferini ilan edip kiiliklerinin stne ykseldiler.
Bu iyilikten yana, yce ve onurlu yrekler karsnda Allah' tanmam, erir, zorba ve alak bir gruh vard. Bu alaklar gruhunun yardaklar atein karsnda oturmu, m'minlerin nasl iken
ce ektikleri, ne ar aclara katlandklarn seyrediyorlard. Oturmular, onurlu insanlar kl ve topraa dnrken atein yedii hayat grnts ile eleniyorlard. yilikten yana ve onurlu m'min
grubtan her delikanlnn, her gen kzn, her ocuun, her yalnn
atee atl zerine zorbalarn alak nefislerinde beliren ne'e son
hzla ykselie geiyor, kan ve le lgn naralarn kulak trmalay
doruuna ulayordu.

te zorba grhu tarafndan meydana getirilen ve belirttiimiz

adilik tablosu iinde gerekletirilen ve sonra da asla vahi hayvanlar tarafndan bile bu kadar adicesine kalklmas dnlemeyecek
olan ttiyler rpertici derecede korkun ikence grntsnil hazla
seyretmeye koyulduklar iren olay budur. Hayvan bile bylesini
yapmazd diyoruz, nk yrtc hayvan, alak"k ve bayalk iinde
avnn aclarndan haz duynak iin deil, karnn doyurmak iin
avn paralar.
Bu olay, ayn zamanda, kurban edilen m'min ruhlarn ycelerek btn nesiller ve alar boyunca eref vesilesi olan eriilmesi g
bir ykseklik zirvesine utuklar bir olaydr.
Yeryz kaynakl mantn hesabna gre azgnlk, imana kar
zafer kazanmtr. yilikten yana, onurlu, sarslmaz ve vakarl m'minlerin yce zirveye ulaan imannn, azgnlk ve iman arasnda meydana gelmi olan savata hi bir arl ve nemi yoktur! Byle dr:celer, Kur'an ayetlerinin verdii bilgiler gibi bu olayla ilgili ola
rak bize kadar ulaan rivayetlerdeki maltimat da hatriarna getirrr.:ezler. Kur'ann belirttiine gre ulu Allah (C.C.) Nuh'un kavmini,
Hud'un kavmini, Salih'in kavmini, uayb'n kavmini, Lut'un kavmini, Firavun ile askerlerim nasl aziz ve muktedir sfatar gereince
yakalarndan tuttu ise sz konusu zorbalarn da, daha dnyada iken,
irer: cinayetlerinden dolay yakalarndan tutmutur.
Acaba mesele bylece biter ve iman zirvesine ycelmi olan
n:'minler grubu gider mi? Ate ukurlarnda ektikleri tyler rpertici aclarla birlikte giderler mi? Buna karlk bu kadar adi bir cinayeti ilemi olan azgn gruh, iledikleri yannda kalarak gider mi?

118

Yeryz hesabna gre, byle zc bir netice, insan kalbinde

silinmez bir iz brakr!
Fakat Kur'an m'minlere baka bir ey retiyor, onlara baka
bir gerek gsteriyor, onlara kymetlerini tartan deer lleri ile
giritikleri mcadele~in

alann tantyor.

Hayat ve onun ierdii haz ve elem karakterli zevk ve mahrumiyetler, bu terazide byk deer tasmaz. Bunlar kazan ve zarar hesaplarn belirleyen mallar deildir. Zafer, zahiri galibiyetten ibaret
deildir. Zahiri gal~biyPt, zaferin eitli ekillerinden sadece biridir.
Allah'n terazisinde byk deer, iman deeridir. lahi pazarda
geer ake karakteri tayan mal imandr. En onurlu zafer, ruhun
maddeye kar, inancn acya kar, imann fitneye kar kazand zaferdir. Bu olayda m'minlerin ruhlar aclarn korkusuna kar, hayata ve yeryznn dier cazip unsurlarna kar ve fitneye kar her
dnemde insanln tmne eref kazandracak ekilde zafer kazanmtr. te asl zafer budur.
nsanlarn tm lr fakat sebebler deiik olur. Fakat herkes
byle bir zafer kazanamaz, herkes bu ycelie ulaamaz, herkes bu
ekilde tm bamllklardan kurtularak o yce ufuklara doru bu
eklide kanatlanamaz. Bu sevgili kullarn, lmde insanlara ortak
ederken eref paynda herkesi geride braktran ilahi bir tercih ve batr. Bu eref ve itibar Yceler Cemaat katnda olduu gibi dnya
insanlarnn gznde de sz konusudur. Ardarda gelen nesillerin ba
k asn hesaba katarsak bunun byle olduu anlalverir.
O m'minler, imanlarndan vazgemenin karl olarak hayatlarn kurtarabilirlerdi. Fakat kendi kendilerinden neler yitirirlerdi?
Tm insanlk o zaman neler kaybederdi? Bu byk manay ldrnce neler kaybederlerdi. nansz hayatn bo olduu, hrriyetsiz hayatn iren olduu, zorbalarn vcudlar tahakkm altna aldktan
sonra bir de ruhlar da peneleri altna alnca hayatn nemini yitirdii manasn.

Bu onurlu bir manadr. Bu byk bir manadr. te onlar yeryznden ayrlrken ve insanlara henz onlara deecek kadar yaknken
bu manay kazandlar. Fani cesetleri yanarken zafer kazanan, atete
arnan bu onurlu manadlr:
Ayrca bu savain alan srf yeryz ve sadece dnya hayat deildir. Bu savan seyircileri de sadece herhangi bir insan nesli deildir. Yceler cemaat da yeryz olayarna katlr, onlara ahid ve
seyirci olarak bu olaylar1 gerek herhangi bir yeryz neslinden ve
gerekse tm nesilleri e btn insanlktari farkl bir l ile deer
lendirirler. Yceler cemaat, yeryznn insan nfusundan kat kat
daha fazla olan onur sahibi ruhlardan ~eydana gelir. Hi phe yok
ki, Yceler Cemaatinin vgs ve takdiri yer halknn kanaatinden,
her eit lye gre, k.esin olarak daha nemli ve daha baskndr.
Bunlarn tmnn tesinde bir de Ahiret vardr. Bu alan, gerek
objektif gerek asndan ve gerekse bu gerein mil'ninde dour119

dugu idrak asndan dnya alann kendisine

olarak kabul ettiren temel alandr.

bal

ve aynlmaz para

O halde sava sona ermi deildir. Gerek sonucu da henz ortaya kmamtr. Bu uzun vadeli savan yeryzne yansyan bir
blmne gre verilecek hkm, doru bir hkm olamaz. nk
byle bir hkm, uzun vadeli savan kk ve ksa sreli bir blmne dayanr.
..**
lk bak as, aceleci karakterli insanolunu ilgilendiren dar
alanl ve ksa vadeli bir bak asdr. kinci bak as ise Kur'ann
m'minlere kazandrmak istedii geni apl ve uzun vadeli bak
asdr. nk bu bak as, salam iman kavramnn dayand
gerei yanstmaktadr. Bu yzdendir ki, imana ve ibadete karlk,
belalara sabretmeve mu,kabil, hayatn fitneleri nnde kazanlan zaferlere karlk Allah'n m'minlere va'di, gnl huzurudur. Ulu Allah
(C. C.) yle buyurur:
Bunlar iman edenler ve Allah'n zikri ile gnlleri huzura
Hey. gnller, ancak Allah' zikrederek huzura kavua
bilirler. (1)
Bu mkafat, bir bakma, Ralman olan Allah'n sevgisidir:
- man edip iyi arneller ileyeniere Rabman olan Allah, sevgi
-

kavuanlardr.

bahedecektir. (2)

Bu mka.fat, ayn zamanda Yceler Cemaat arasnda anlmak

Peygamber'imiz CS.A.S.) buyuruyorki:
- Kulun ocuu lnce Allah meleklerine Knlumun ocuunun
cann aldnz IDI diye sorar. Melekler, evet, derler. mu Allah onun
meyvasn aldnz IDI diye sorar. Melekler, evet, derler. mu Allah
kulum ne dedi diye sorar. Melekler <<Sana harndetti ve her eyin
sana dneceini aklayan ayetini okudu diye cevap verirler. Bunun
zerine Allah meleklere O kulum iin cennette bir saray yaparak ad
n Ham d Evi diye koyun buyurur ( 3)
tr.

Yine Peygamber'iiniz (S.A.S.) yle buyurur:

- Kulum benim hakkmda ne dnyorsa ben onun iin oyum.
Adm amnca ben onunla birlikteyim. Eer adm iinden anarsa
ben de onu iimden anann. Eer beni bir cemaat iinde anarsa ben
de kendisini, onunkinden dala hayrl bir cemaat iinde anarm. Eer
kendisi bana bir kar yaklarsa ben ona bir dirsek boyu yaklanm.
Eer o bana bir dirsek boyu yaklarsa ben ona bir kula yaldann.
Eer kendisi bana yryerek gelirse ben ona koarak giderim. (4)
(1)

(2)
(3)

(4)

120

Kur'an-
Kur'an-

Kerim/Ra'd suresi, 28
Kerim/Meryem suresi, 96

Tirmizi.
Buhari, MUslim.

Di~er taraftan, sz konusu mkafat, Yceler cemaatnn yeryyznde m'minlerle ilgilenmesidir. Ulu Allah (C.C.) yle buyurur:
- Ar' tayan ve onun evresinde bulunan melekler, hamdederek Rabb'lerini tesbih ederler, O'na inamrlar ve; Ey Rabb'imiz, senin ilim ve rabmetin her eyi kapsar. Tevbe edip senin yoluna uyanlarn gnahlann bala, onlar cehennem a'Labmdan koru diyerek
Allah'a inananlarn affedilmesi iin dua ederler. (1)
Bu mkafat, dier ynden, ehidler hesabna Allah katnda yaa
rnaya devam etmektir. Ulu Allah (S.C.) yle buyuruyor:
- Allah yolunda ldrlenleri sakn l sayma, tersine onlar
Rabb'leri katnda rzklanan dirilerdir. Onlar Allah'n faziletinin eseri olarak kendilerine sunduu balada sevin iindedirit-r Onlar.
kendileri iin ne korkunun ve ne de hznn sz konusu olmadm
belirterek henz kendilerine katlmayan geride kalanlan niijdell:"r
ler. Onlan Allah'n ba ve nimetleri ile ve Allah'n m'minlerin m
kafatm eksiksiz olarak verecei gerei ile mjdelerler ( 2)
Bunlar yannda, m'rninin in:.nna ve salih arnellerine vP.rilerek
dier bir karlk da hakk yalan sayanlarn zorbalann ve cnayet r
tikaplarnn Ahirette yakalarma yaplaca eklindeki mkerrer ilft
hi va'ddr. Her ne kadar bu kimselerin, bazlar zaman zaman, yaptklan ktlklerin bir ksm cezasn dnyada iken ekiyararsa da
Allah onlara yer yznde rnhlet tanmakta, kendini belirli bir sre
iin yaptklar ile babaa brakmaktadr. Bunlara verilecek nihai cezann arlk merkezi Ahirettedir. Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- Kafirlerin yeryznn eitli yrelerinde oradan oraya dola
mas seni aldatmasn. Biraz nimet, sonrasnda banuaklar cehennemdir. Oras ne fena bir barnaktr. (3)
Yine Ulu ~.Ilah (C.C.) buyuruyor ki:
- Allah zalimlerin ilediklerini sakn bilmez sanma. O, onlan,
sadece, 'zlerin dehetten belerecei gne brakmaktadr. Onlar, o gn
gzleri belermi, boyunlan bkk, ve biribirierine bile dnp bakamaz halde olurlar. Yrekleri de bombotur. (4)
Yine ayn konuda Ulu Allah (C.C.) yle buyuruyor:
- < halde hakk inkar edenleri brak, kendilerine va'd olunan
gne erinceye kadar gnahlara dalp oyalansmlar. O gn dikili put
lanna doru kotuklar gibi lwarak, gzleri dehet iinde ve her yii
den zillete kuatlm olarak kabirierinden karlar. te kcndilerim~
haber verilen gn, o gndr.
te bu ekilde insanlarn hayat, Yceler Cemaatnn hayatna;
dnya Ahirete baldr. Bu.a gre hayrla er arasndaki, hakk ile batl arasndaki, iman ile azgnlk arasndaki savan alan sadece dnya
deildir. Bunun gibi, dnya hayat bu atmann kesin sonucu ve be-

(1)
Kur'an- KerimjGafir sresi, 7
(2) Kur'an- Kerim/ Al-i mran sresi, 169- 171
(3) Kur'an- Kerim/ Al-i mran sresi, 196- 197
(4) Kur'an- Kerim/brahim sresi, 42-43

121

lirleyici
zevkler,

karlama dnemi deildir. Nitekim

aclar, hazlar ve elemler asl kritere

hayat ve hayatla 1gfli

gre yksek bir deer

tamamaktadr.

Gerek mekan asndan, gerek zaman asndan ve gerekse deer

lleri bakmndan alan genilemitir. M'min vicdannn ufuklan da
genilemi, verdii erneklerio nemi artmtr. Buna karlk yeryz
ile zerindekiler, dnya hayat ile onunla ilgili olan eyler kk kalmtr. M'min grd ve tamd ufuklar ve hayatlar kadar byklk kazanmtr. te Eshab- Uhdud olay, bylesine geni, yaygn
byk ve onurlu iman kavramm gelitirmede zirve noktasn tekil etmektedir.
Eshah-, Uhdud>> olay ve <<Bun Sfresi>> Allah'a davet etme grevinin niteliini ve her ihtimal karsnda davetilerio taknaca tutumunu, baka bir ynden, aydnla kavuturmaktadr.
nsanlan Allah'a arma tarihi, yeryznde, sonular deiik bir
ok davet rneine ahit olmutur.
Tarih Nuh kavminin, Hud kavminin, uayb kavminin, Lut kavminin can vermesine ve buna karlk sayca az m'min cemaaterin
kurtuluuna ahit olmutur. Sadece kurtuluianna dair bilgimiz var.
Kur'an daha sonra, bu olaylarda kurtulaniann yeryznde ve dnya
hayatnda bir rol oynayp oynamadklan hakknda bir bilgi venniyor.
Bu rnekler de belirtir ki, bazan ulu Allah hakk inkar eden zorbalarn bir blm cezasn ne alp dnyada vermeyi murat etmektedir.
Cezann asl byk blm ise, kendilerini br tarafta beklemektedir.
te yandan Allah'a davet tarihi Firavunla ordusunun boulup Hz.
Musa ile kavminin kurtuluuna, daha sonra Hz. Musa'nn kavmini bir
blgey~ yerledirmesine bu kavmin orada tarihlerinin en hakka bal
dnemlerini yaamasna ahittir. Musa'nn kavmi, her ne kadar, hi
bir zaman tam dorultuya girernemi ve yeryznde Allah'n dinini geni apta bir hayat tarz olarak benimseyememi ise de bu durum birinci gruptakilerden deiik bir rnektir.
Bunun yannda insanlar Allah'a arma eyleminin tarihi, hidil.yete ve Peygamber'imize inanmaya kar kan mriklerin hidayetlerine
ve gnllerine yerleen inancn artc bir g kazanmas gibi tam
bir zafer kazanmalarna da ahid olmutur. Bylece insanlk tarihi boyunca sadece bir defala, ne daha nce ve daha sonra insanlk tara-,
fndan baka bir benzeri yaanmam bir yetkinlikte Allah'n yaama
tarz insan hayatna egemen olmutur. nan tarihi boyunca daha az
akla kavumu gerek eski, gerek yeni bir takm baka rnekler de
kaydedilmitir. Tarih, sonu ynnden belirtilen iki kutuptan bazan
birine bazan da brne daha yakn den deiik rnekler vermektedir.
Eslab- Uhdud olay ile birlikte dier bir ok uzak ~akn olaya
yansyan rneklerden kurtulu yoktur. M'minlerin kurtulamad ve
buna karlk ltiirlerin yakalarma yaplmad bu eit rnekler kanlmazdr! Bu da m'minlerin Allah'a giden yollarnda, bazan byle
bir sonuca davet edilebileceklerini, kendi ellerinde hi bir eyin olma-

122

dru,

gerek kendilerinin ve gerekse inanlarmn akbetinin Allah'&

kesinlikle idraklerine yerletirmeleri iindir!
Onlarn yapmalar gereken ey, grevlerini yerine getirip gitmektir. Grevleri de Allah' tercih etmektir. nanlarn hayata tercih etmektir. manlar ile fitnenin zerine ykselmektir.
Hem niyette ve hem de arnelde Allah' tasdik etmektir. Bundan
sonra Allah gerek onlara, gerek onlara kar dikilen dmanara ve gerekse dini ile bu dine aran davetine kar diledii gibi davramr.
Bylece onlara iman tarihinin tand sonulardan herhangi birinin
benzerini nasip edebilecei gibi kendilerine bunlarn hi birine benzemeyen, yalnzca kendisinin bildii ve grd bir sonu da gsterebilir.
Onlar Allah'n iileridirler. Allah nerede, ne zaman ve nasl al.
malarn dilediyse o ekilse alp belirli cretlerini almlardr. a
rya belirli bir sonuca gre yn vermek ne onlara der ve ne de byle bir ey ellerindedir. Bu i arnn sahibini ilgilendirir, iinin ii
ait

olduunu

deildir!

Onlar ilk safhada gnl huzuru, uur yksekli~, dnce gzelengellerdep. ve cazip unsurlardan syrlma ve her durumda korku
ve hayal krklndan kurtulma mkafat alrlar. kinci safhada bu
kQk yer yznde iken Yceler Cemaatnn vgsn, anmasn ve
onurlandrmasn mkafat olarak alrlar:. Sonra da onlar son safhaa,
Ahirette, kolay hesaplama ile byk nimet pay mkafatlarn alrlar.
Bu safhalarn her birinin yannda, tmnden daha byk bir mkafat olarak, Allah'n rzas ile Allah'n kaderinin vesilesi ve kudretinin
perdesi olarak seilmelerinin ve o yeryznde ne murat etmise onu
onlar vastas ile gerekletirmesinin erefi vardr.
lii,

* *

Kur'ann metodu, ilk dnemdeki sekin Mslman cemaat bylece eiterek onlar benliklerinden ve ahsi meselelerinden syrd
gibi bu rnek m'minler; davamn akbetine kiiliklerini kartrmaya
rak davann asl sahibi yannda cretli iileri gibi alp her dunm
da ve her art karsnda Allah'n takdirine raz olmulardr.
Peygamber'imizin (S.A.S.) eitim metodu da Kur'an'n direktiflerine paralel olarak kalbieri ve baklar cennete ve gerek dnyada gerekse Ahirette Allah'n muradna uyarak O'nun belirledii rol yerine
getirrnee ynelmitir.

Peygamber'imiz (S.A.S.) sahabilerden Ammarn, ana- babas ile

birlikte Mekkede ikenceye tabi tutulduunu grr. Onlara sadece
<<Sabr, ya Yasir ailesi, size va'dedilen yer cennettir huyurmakla yetinir.
.
Habbab bni Ered (R.A.) der ki :
-Bir gn Pevgamber'imiz (S.A.S.) Kabe'nin avlusunda brkas
na biiriir.m oturuyorken O'na halimizden ilclyet ettik ve bizim iin
zafer dile, bize dua buyur dedik. O bize yle cevap vt~rdi :
- Sizden nceki devirlerde adam yakalanr v ktndlsi iin kazlan kuyuya gmlrd. Sonra da bir testere gdirih~nl{ onunla ba
biilip ikiye ayrlrd. Vcudu eti kemiinden hile daha dtrinlere inen

123

demirden taraklarla taramrd. Btn bu ikenceler onu dininden uzak.

Iatrmazd. Vallahi, Allah bu davay, San'a'dan yola kan bir deve yolcusunun Allah'dan baka hi kimseden korkmakszn ve srsne kurt
eceinden de ekinmeksizin Hadramut'a kadar yol almasu sa.
Iayacak ekilde amacna, kesinlikle, ulatracak, ama siz acele ediyor
sunuz. (1 )

*
**
Her durumun ardnda ve her gelimenin tesinde Allah'n bir
hikmeti vardr. Perde ardnda sakl olan gizli hikmetini, uzun vadeli
bir plana ve muradna uygun olarak gelien hikmetini, sadece kainat
ekip eviren, O'nun balangcn ve akbetini bilen ve Onun olaylar
le ilikileri arasnda uyum salayan Allah bilir.
Zaman zaman zerinden nesiller ve alar getikten sonra a
dalarnn hikmetini id.rak edememi olduklar bir olayn sebebini bize
aklyor. Oysa ki, o olaya ahid olanlar belki de niin, ya Rabb'i niqin, diye sormulard. Srf bu soru bile m'minin kendisinden sakn
mas gereken bir cahilliktir. nk onun her eyden nce bilmesi g~
rekir ki, her takdirin ardnda bir hikmet vardr. Bunun yannda,
onun dncesindeki engin ufuk; gerek zaman, gerek mekan ve gerekse deer ltileri bakmndan varolan va'de uzunluu, her eyden
nce, kendisini byle dnmekten alkoyar ve kaderin verdii rol
uyarnca teslimiyet ve gven iqinde yolunda yrmeye devam eder.
Kur'an- Kerim, emaneti tamaya hazrlad kalbieri yetitiri
yordu Bu yrekler yle dayankl, yle gl ve yle fedakar olmaly
d ki, her eylerini verip her trl skntya katlandklar halde u
yeryznde hiq bir ey beklememeli, baklarn srf Ahirete yneltip
Allah rzasndan baka hi bir ama tamamalydlar. Bu yrekler
yeryznde hi bir ksa va'deli mkafata talip olmakszn sknt, i
kence, mahrumiyet, borlanma ve lme kadar varan her trl feda.
karl gsteyerek yeryzn bir batan br baa katetmeye hazr
olmalydlar. Sz konusu olan mkafat ve davetin zafere ulamas,
slamn ve Mslmanlarn gl duruma gelmeleri, hatta, daha nceki dnemlerin baz zorbalarnn bana geldii gibi Allah'n aziz ve
muktedir sfatlar uyarnca zalimlerin yakasna yapp onlar helak
etmesi bile olsa yine de durum deimez!
Giriecekleri yeryz yolculuunda, nlerinde hi bir eyin kar
l olmakszn sadece vermek bulunduunu bilen bakla batl arasndaki kesin hesanlamann yeri olarak sadece Ahireti gren kalbler
ortaya knca ve Ulu Allah verdikleri szde, giritikleri taahhtteki
niyetlerinin temiz olduunu bilince onlara yeryznde zafer vererek
bu emaneti onlann ellerine teslim etti. Bu zafer, onlarn ahsarna
sunulmu bir mkafat olarak deil, yeryznde ilahi hayat tarzn
yrrle koymak iin kendilerine nasip edilniti. Dnyada yaptkla
rna karlk olarak hi bir ganimet va'di almadklar gnden beri,
yeryznde hi bir ganimetin verilmesini beklemedikleri gnden beri
(1)

124

Bubari

ve srf Allah'a ynelerek yaptklarna karlk O'nun rzasndan ba

ka hi bir mkafat bilmedikleri andan beri onlar bu emaneti tama
ya layk hale gelmilerdi.
inde zaferden bahsedilen, iinde ganimetierden bahsedilen, iinde m'minler eli ile mriklerin yakalarma yaplacandan bahsedilen btn ayetler Medine'de inmitir. Yani belirtilen safhaya gelindikten ve bu meseleler m'minin pHl.nn, bekleyiini ve ahsi amacn
aar bir noktaya geldikten sonra. Kesin zafer de Allah'n murad insan hayatnda bu metod ile ilgili, gelecek nesillerin grebilecei belirli bir uygulama eklinde akla kavuturolmu bir pratik bulunmasn gerektirdii iin gelmitir. Yoksa bu zafer,, skntlarn, yorgunluklarn, fedakarlklarn ve aclarn bir mkafat deildir. O, sadece ardnda, imdi grmeye giritiimiz bir hikmet saklayan ,ilahi
bir kaderin uygulamasdr!
~
Bu bak asnn her yerde ve her nesil arasnda Allah'a davet
edenler tarafndan zerinde durulup derin derin dnlmesi gerekir. Bu bak as, hi bir yanlgya drmeksizin onlara Yolun
iaretler ini gstermeye ve sonu ne olursa olsun, bu yolu sonuna kadar amak isteyenlerin admlarn salam basmalarn salamaya yeterlidir. Sonra gerek davet eylemleri ve gerekse ahslan ile ilgili olarak Allah ne takdir buyurmusa o gerekleir. Onlar kesik balar,
ehid dm cesetler, terler ve kanlarla kapl yollan boyunca zafere, galibiyete veya hakla batl arasndaki kesin hesaplamann yeryznde ortaya kmasna gz dikmezler. Fakat Ulu Allah, davas iin,
dini iin bu neticelerden herhangi birini veya bir kan veya tmn
gerekletirmeyi murad ediyorsa, Allah'n murad ettii kesinlikle meydana gelecektir. Yoksa aclann ve fedakarlklarm mkafat olarak deil, asla! nk yeryz, karlk verme yurdu deil, Allah'n davasn
diledii ekilde tebli etmek zere setii kullar eli ile bu dava ve bu
hayat tarz ile ilgili takdirinin gerekleme alandr. M'min yreklere
bu onur verici seim yeter, ki onun yannda gerek dnya hayat ve
gerekse dava uruna giriilen yeryz yolculuu esnasnda karlalan
sevin ve zntler basit ve nemsiz kalr.
+""*
Uhdnd olay ile ilgili olarak Kur'an- Kerimin verdii yorumlardan biri de u ayette belirtilen gerektir. Ulu Allah (C.C.) buyurur:
- Onlann m'minleri knamalan sadece aziz ve bamid olan Allah'a inanmalanndan dolaydr. (1)
Bu, hangi nesil iinde ve nerede olursa olsun, insanlar Allah' davet eden herkesin, zerinde durmas gereken bir gerektir.
M'minlerle dmanlar arasndaki atma, znde, inam; at
masdr, kesin ob.rak baka bir ey deildir. Mslmanlarn dUman
lan onlara kar srf imanlarndan dolay fke duymakta, snd~~~e inanlar yznden onlara kar kin beslemektedirler. Aradaki snv: sly.si,
ekonomik veya rklk endiesine dayanan bir sava de~ildir. Bunlar-

(1)

Kur'an- KerimjBun

sresi, 8
125

dan biri olsa durdurulmas, problemlerinin zlmesi kolaylard.

Fakat znde inan savadr. Yani ya ktifr olacak, ya iman, ya cahi
liye yryecek ya islam!
Mtiriklerin ileri gelenleri Peygamber'imize (S.A.S.) sadece bir tek
ey karlnda mal, mlk ve mevki teklif ediyorlard. Bu ey, O'nun
inan mcadel~sinden vazgemesi, bu davay savsaklamas idi. -Haa
O'na- eer yaptklar teklifiere mspet cevap vermi olsayd, onlarla
arasnda hi bir mcadele kalmazd.
Demek ki, mesele inan meselesi, sava inan savadr. MminIerin, nerede bir dmanla karlasalar bu gerei kesinkes bilmeleri
gerekir. nk onlara ynelen dmanln tek hedefi (<Aziz ve Hamid
olan Allah'a nanmak>>, ibadet ve ball srf Allah'a yneltmektir.
MU'minlerin dmanlar, savan gerek sebebini m'minlerin gzlerinden saklayp onlarn ruhlanndaki iman akn sndrebilmek iin
bu savata ekonomik, siyasi veya rkla dayal deiik bir bayrak
dalgalandrabilirler. Fakat m'minlerin yanlgya dmemeleri gerekir, bu gz boyamaclnn gizli bir amaca flayandn iyi bilmeleri
geerkir. Savan bayran deitirenler, onlar aldatp ellerinden gerek zaferin silahn almak istemektedirler. Hangi ekliyle gerekleen bir zafe olursa olsun. ster Uhdud Olay>mdaki m'minlerde olduu gibi ruhlarn kanatlanmas eklinde olsun, isterse ilk Mslman
larda olduu gibi ruh kanatlanmasndan ileri gelen stnlk salama
eklinde olsun.
. Bu bayrak saltekarlnn bir rneini, bu gn, bizleri savan asl
realitesi hakknda yantrnak isteyen, tarihi tahrif etmeye yeltenerek
Hal savalarnn ardnda yatan amacn smrgecilik olduifunu sanmamz salamaya kalkan hal dnyasnn bu giriiminde aka grebiliriz. Asla. Tersine sonradan ortaya kan smrgecilik, Orta a
daki hal seferlerinin benzerlerini gerekletiremeyen hal ruhunun
bir maskesidiri Bu rUh, eitli rktan Mti::-1Umanlarn koroutas altn
daki bir inan kayas altnda ezilrnitir. Bu ordunun banda krd
asll Selahaddin-i EyyU:bi'den Meml1kilerin ba olan Turan ab'a kadar eitli rktan komutanlar vard. Fakat hepsi de rkn unutarak
inancn n plana karmlar ve bylece inan bayra altnda zafere ulamlard.

Evet, onlann m'minleri knamalan sadece aziz ve hamid olan

Allah'a inannalanndan dolaydr.
Ulu Allah'n buyurduu ne kadar doru, buna karlk gz boyayc sahtekarlarn syledikleri ne kadar yalandr!
SON

126

HCRET YAYlNLARI

SLAM EKONOM OOKTRN ~ Takm -

ehid M. B. Sadr

850 TL.

<Lks bez ciltli)

SLAM EKONOM DOKTRN -

ikinci cilt -

M. B. Sadr . . . 250 TL.

SLAM VE FLOZOF ... ehid. M. B. Sadr .....................

350 TL.

(Lks bez ciltli)

YOLDAK ARETLER -

Prof. Seyyid Kutub .. .. .. . .. .. .. .. .. .. . . 100 TL.

YOLDAK ARETLER -

ikinci cilt (baslmakta) .............. .

sliima

Gre NSAN PSKOLOJS .. . Muhammed Kutub . .. ..

200 TL.

EKONOM DNYASINDA MSLMAN -Malik b. N ebi .. ....

100 TL.