Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi

/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 1
NKEL ALAIMLARININ KAYNAK
KABLYET
HOGELDNZ
K
ayna
K
Teknolojisi
K
ayna
K
Teknolojisi
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 2
Younluu 8.9 gr/cm
3
Ergime noktas 1455 C
Buharlama
Noktas
2913 C
NKELN ZELLKLER
Nikel parlak beyaz renkli bir metaldir
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 3
Anmaya kar dayankl bir metaldir
Korozyona dayankldr
Nikel, ilave elementler ile yksek scaklklarda mekanik zelliklerini muhafaza
ederler. zellikle 1000 Ca kadar mekanik zelliklerini korumaktadr
Dvlmeye ve ekillendirilmeye uygun metalik zelliklere sahiptir
Elektrolitik olarak krom kaplanm demir esasl alamlarn korozyondan
korunmasn nikel salamaktadr
Yiyecek retim tesislerinde ve kimyasal tesislerde kullanlmaktadrlar
Kimyasal maddelere kar dayankldrlar.
NKELN GENEL ZELLKLER
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 4
Nikel ve alamlarn en yaygn kullanm alanlar:

Uak gaz trbinleri
Egzoz manifoldu
Tbbi uygulamalar
Nkleer g sistemleri
Kimya ve petrokimya endstrileri


Ayrca nikel esasl zel niteliklere sahip eitli alamlarda
retilmektedir:

Dk sl genleme katsaysna sahip alamlar
Yksek elektrik direncine sahip alamlar
Yumuak manyetik alamlar
ekil bellekli alamlar
NKEL VE ALAIMLARININ YAYGIN KULLANIM
ALANLARI
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 5
A nikel: Korozyona ve yksek scakla dayankllk isteyen yerlerde, elektronik
aygtlar ve lambalarda, yaylarda geni lde kullanlmaktadr.
Alak karbonlu nikel: Eriyik kostik soda ve dier eriyik tuzlarn imalinde
kullanlacak aygtlarda
Duranikel: Yksek scaklkta korozyon ve mekanik dayankllk isteyen yerlerde,
yay elektronik lamba, plastik kalplar vs. yerlerde geni lde kullanlmaktadr.
Monel: Bu alam korozyon, mekanik dayankllk ve sreklilik isteyen yerlerde,
kondenser borular, pikling kaplar, yay,valf, pompa aftlar ve kanca yapmnda
kullanlmaktadr.
K Monel: Bu alam monelden daha fazla mekanik dayankllk, sertlik ve alak
karbonlu elikler kadar korozyona dayankllk istenen yerlerde, pompa, aft ve
gmlekleri, valflar gibi yerlerde kullanlmaktadr.
Inconel: mutfak eyas, depolama tanklar, yksek scaklkta korozyon ve mekanik
dayankllk isteyen yerlerde kullanlr
Inconel X: Bu alam yksek dayanakllk ve scaklk alamdr. Buhar trbini, jet
motorlar ve sl ilem frnlarnda, yaylarda, trbin paletlerinde, krkler vb.
yerlerde geni lde kullanlmaktadr.
BAZI NKEL ALAIMLARININ KULLANIM YERLER
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 6
BAZI NKEL ALAIMLARININ TCAR ADLARI
zellikleri hakknda daha fazla bilgi iin aadaki WEB adresinden yararlannz.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 7
NKEL ALAIMLARININ KAYNAK KABLYETN
ETKLEYEN FAKTRLER
1- Nikelin sl iletkenlii
2- Is Girdisi
3- Erime noktas
4- Oksitlenme
5- Slfr
6- Gzenek oluumu
7- Isl genleme
8- Gevrekleme
9- Kaynan malzeme zelliklerine etkisi

Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 8
1- Nikelin sl iletkenlii
Nikelin sl iletkenlii, eliklere gre daha yksektir.
Bu zellik ilave kaynak metali ile ana metal arasnda iyi bir ergime
salanmasn zorlatrr.
Bu potansiyel ergime sorununu minimuma indirmek iin geni al
kaynak az tercih edilir.
Bylece dolgu metali ve ana metal daha iyi ergime frsat elde edilir.
Isl iletkenlik W/mK
elik 46
Saf Nikel 64
Inconel 15
Monel 22
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 9
2- Is Girdisi
Ni ve alamlarnn kaynanda s girdisi mmkn mertebe dk
seviyede tutulmaldr. nk yksek s girdisi;
(a) scak atlama riskini artrr
(b) tane bymesini artrr
(c) korozyon direncini drr.

Is girdisi snrlamas, uygun yntem
seimi ile salanabilir.
Bu nedenle ou nikel alamlar,
TIG ile kaynak edilirler.
Kaba taneli nikel esasl alamlarn
kaynanda dk s girdisi olan kaynak
yntemleri kullanlmaldr.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 10
Nikel ve alamlar normal scaklklarda ince oksit tabakalar
oluturduu iin kaynak ncesinde kolaylkla mekanik yolla
temizlenebilirler.
Fakat yksek s girdisi uygulanan durumlarda oksitler refrakterleerek
eriyen dolgu malzemesinin ana malzemeye karmasn engeller.
Kaynak blgesinin kararmasna sebep olan bu problem hem mekanik
zellikler hem de korozyon direnci asndan byk sorun yaratr.
Nikel ve alamlarnn kaynaklanmasndaki bu oksitlenme sorunu
koruyucu toz kullanlarak alabilir.
4- Oksidasyon
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 11
Nikel ve alamlarnda slfr Ni
3
S
2
formunda bulunur ve malzemenin
ar gevreklemesine ve scak atlak oluumuna yol aar.

Bu sorunun giderilebilmesi iin parann saflnn ve temizliinin
salanmas ve kaynak blgesinin yalardan arndrlmas
gerekmektedir.

Slfrn malzemeye verecei zarar alama magnezyum ilave ederek
telafi edilebilir.
Bugn piyasadan kaynak iin temin edilen nikel alamlarnda gereken
miktarda magnezyum ve kullanlacak dolgu malzemelerinde de az
miktarda titanyum bulunmasna zellikle dikkat edilmektedir.
5-Slfr
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 12
Saf nikelin ve nikel-bakr alamlarnn kaynanda karlalan ve
oksijen, azot ve hidrojenin malzemeye nfuz etmesi sonucu karlalan
bir sorundur.

Sv nikelin katlam haline oranla daha yksek hidrojen
znrlne sahip olmas gereken nlemler alnmad takdirde
katlama srasnda gzenek oluumuna yol amaktadr.

Her ne kadar ana malzeme ve dolgu malzemesi temiz olsa da hidrojen
kaynak srasnda malzemeye kolaylkla girebilmektedir.

Alnabilecek nlemler svnn ar snmasn engellemek, alevin kaynak
havuzunda durduu sreyi azaltmak eklinde olabilecei gibi Al, Mn, Ti,
Sn ve Si gibi znen gazlarla bileik oluturabilen elementler ieren
ilave metal veya uygun gaz korumas (Ar, He) kullanmak eklinde de
olabilir.
6- Gzenek oluumu
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 13
Termal genleme katsaynn elie ok yakn olmas sebebiyle scaklk
farkllklarndan kaynaklanan gerilme ve ekil deitirme miktarlar da
yaklak olarak elikle ayndr.
7- Isl genleme
kelti oluumuna eilimli sertletirilebilir alamlarda atlak oluma
riski yksek olacandan bu alamlar znme tavlamas uygulanm
durumda kaynaklanabilirler.

Bu nedenle kaynaklanabilirlikleri ince plakalarla veya dk s girdili
yntemlerle (lazer veya elektron n kaynaklar gibi)
snrlandrlmtr.

Bunun dnda doru miktarda magnezyum iermeyen malzemelerde
slfr sebebiyle atlaklar oluabilecei gibi malzemede kurun
bulunmas durumunda da ciddi scak atlak tehlikesi ortaya kacaktr.
8- Gevrekleme
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 14
Kaynak doru ve gereken nemler alnm ekilde yapld takdirde
nikel ve alamlarnn mekanik zellikleri zerinde olumsuz bir etki
yaratmaz.
Alminyum ve bakra kyasla nikelin dk s iletkenliine sahip
olmas sdan etkilenen blgenin (ITAB) bu metallere kyasla daha dar
olmasna yol aar.
Blgesel stma sonucu kaynak blgesinde tane bymesi ihtimali
dk olduu gibi korozyon direnci de azalmaz.
Souk pekletirilmi veya sertletirilmi malzemelerde ortaya kabilen
dayanm d znme veya yumuatma tavlamas yapldktan
sonra yaplan kaynaklarda sorun yaratmaz.
9- Kaynan malzeme zelliklerine etkisi
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 15
Argon, helyum ya da ikisinin karm nikel ve alamlarnn
kaynanda koruyucu gaz olarak kullanlabilir.
Argon iinde bulunmas muhtemel oksijen, azot veya karbon dioksit
gzenek oluumuna ve elektrot erozyonuna yol aabilir.
Az miktarda hidrojen (5%) ieren argon gaz kullanlmas saf nikelde
gzenek oluumunu engelleyebilecei gibi kaynak srasnda oksit
oluumun azaltlmasna da yardmc olacaktr.

Nikel ve alamlar aadaki yntemlerle kaynatlabilir;
Argon + hidrojen: TIG
Argon + helyum: MIG
Elektron n (EB)
Lazer n (LB)
Elle ark (E)
EB ve LB yntemleriyle yaplan kaynaklarda genellikle ek malzeme
kullanlmaz.
Koruyucu gaz ve kaynak yntemleri
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 16
Kaynak sonrasnda nikel ve alamlarnn korozyon direncinde bir
deime olmad iin sl ya da kimyasal bir ikinci ileme gerek
duyulmasa da baz durumlarda yaplan yumuatma tavlamas korozyon
direncinin az da olsa artmasna yardmc olabilir.

zel durumlarda teknik artname gerei malzemenin yalanmasn
veya gerilmeli korozyon atlaklarn engellemek iin kaynakl
malzemenin kostik soda ya da hidroflorik asit buharnda sl ilemi
istenebilir.
Kaynak sonras ilemler
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 17
KAYNAK LEM ESNASINDA DKKAT
EDLMES GEREKEN HUSUSLAR
1- Birleme yzeyinin temizlenmesi
Kaynak ncesi mutlaka temizlik ilemi uygulanmakta olup ya, kir,
kesme svlar, oksit tufal, boya veya atmosferik kirlenmeden meydana
gelen ince tabakalarnn yok edilmesini gerekir.
Krom ieren alamla slfrn etkisine daha hassas olduundan dolay
kaynaktan nce her trl slfrl bulaclarn yzeyden temizlenmesi
gerekmektedir.

Temizlik paslanamaz elik fra, ince taneli ta kullanlarak birleme
yerinin sa ve solunda en az 25 mm geniliinde bir alanda kuvvetli bir
ekilde mekanik temizleme ilemi uygulanmas gerekmektedir.

Oksi-asetilen ve rtl elektrot kaynanda dekapan veya cruf,
zellikle parann yksek scaklklarda kullanlmas halinde parann
zenle temizlenmesi gerekmektedir. Bunlar yksek scaklklarda
korozif hale gelmektedir.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 18
2- Kaynak aznn hazrlanmas
Nikel ve yksek nikelli alamlarda kaynak azlar karbonlu eliklerle
ayn olmakla beraber az alar biraz daha byk olmaktadr.
Genel olarak kaynak metali, elik kaynak metali kadar derine nfuz
etmeyeceinden azlar daha ok ak olur, bylece alma kolaylar.
Ke ve bindirme kaynaklar yksek gerilmeleri olmad hallerde
uygulanmaktadr fakat yksek scaklkta kullanlacak tehizata uygun
deildir.
Basnl kaplar gibi tehizatta az aza kaynaklar bindirme kaynaklara
tercih edilir. Bunun sonucunda gerilme yn farklar olumaktadr. 2,5-
3 mm ve daha ince saclarda kaynak az gerekmemektedir.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 19
Nikel ve alamlarna uygulanan kaynak yntemlerinin gsterilii
Elektrik Ark TIG MIG Oksi-asetilen Cu sert lehim
Nikel X X X X X
Alak karbonlu nikel X X X __ X
dura nikel - - - - -
Monel X X X X X
R monel X X X X X
Inconel X X X X X
Inconel x X X __ __ X
Inconel w X X __ __ X
Incoloy X X X X X
Nimonik 75 X X __ X X
Inconel 700 __ X __ __ __
Inconel 604 X X X X X
Ni-o-nel X X X __ __
Inconel 702 __ X __ __ __
Inconel 718 __ X __ __ __
Monel 402 X X X X X
Monel 403 X X X X X
Hastelloy B X X X __ __
Hastelloy C X X X __ __
Hastelloy D __ __ __ X __
Hastelloy w X X X __ __
Hastelloy X X X X __ __
Hastelloy R-235 X X X __ __
X=uygulanr ---= uygulanmaz

Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 20
TIG KAYNAI
TIG kayna, nikel ve alamlarnn kaynanda yaygn olarak kullanlr.
zellikle aadaki uygulamalarda:
(1) nce ana metal
(2) Kk dikiinde balant geriye doru kaynaklanmayacaksa
(3) Balantnn arka tarafna ulalamyorsa
(4) rtl elektrot kullanmdan doan artklar istenmiyorsa

Koruyucu Gaz: Argon veya Helyum
Tek pasoluk kaynaklarda argona az miktarda hidrojen (yaklak%5) ilave
edilebilir.

Tungsten Elektrot: %2 toryumlu elektrot, saf tungsten
Kaynak Akm: DC
lave Kaynak Metali: TIG kaynanda kullanlan ilave kaynak metalleri
genellikle ana metalle ayn bileimde olmaktadr.
Dikkat: lave metal kullanlmad zaman mmkn olan en ksa ark
boyu salanmaldr. Ark boyu 1.3 mmyi gememelidir; uygulamada 0.5
mm tercih edilebilir.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 21
Magnezyum ve Alamlarnn Kayna
Saf magnezyum dk zgl arla sahip, dolaysyla ok hafif ve
ilemesi kolay bir metaldir.
ok yksek oksitlenme potansiyeline sahip olmas nedeniyle ak
atmosfere maruz kaldnda yzeyinde ksa srede koruyucu bir oksit
tabakas oluarak metali daha ok ykseltgenmekten korur.

Magnezyum tm yaln asitlerde kolayca znr.

Mekanik zelliklerinin olduka zayf olmasna ramen dk miktarda
alminyum, mangan, inko veya zirkonyumla alamlandnda sert
eliklere yakn ykseklikte dayan elde edilebilmesi bu metalin zellikle
havaclk sanayisinda giderek artan bir nem kazanmasna olanak
salamtr.

Magnezyum uygulanan souk deformasyon ve sl ileme bal olarak
alminyum gibi farkl temperlemelerle retilebilir.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 22
Souk deforme edilmi malzemelerin kaynanda sdan etkilenen
blgede meydana gelen rekristalizasyon ve tane bymesi nedeniyle
kaynak blgesinin dayanc azalr.
Bu nedenle bu malzemeler kaynaklanrken daha hzl olmas nedeniyle
gazalt kaynann tercih edilmesi bu sorunun minimize edilmesine
yardmc olacaktr.
Souk deformasyona tabii tutulmam alamlarda bu tr bir sorunla
karlalmaz.

Magnezyumun ok yksek oksitlenme potansiyeline sahip olmas
nedeniyle ak atmosfere maruz kaldnda yzeyinde ksa srede
koruyucu bir oksit tabakas oluarak metali daha ok
ykseltgenmekten korur.
Oluan oksitin erime noktas magnezyumun erime noktasna kyasla
ok yksek olduu iin kaynak ncesinde yzeydeki oksit tabakasnn
mutlaka temizlenerek kaldrlmas gerekmektedir.
TIG ve gazalt kayna yntemleri magnezyumun kaynanda en
sklkla tercih edilen yntemlerdir. Genellikle TIG ince malzemelerin,
gazalt kayna ise daha kaln malzemelerin kayna iin tavsiye edilse
de bu snrlar ok net deildir.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 23
Dolgu Malzemeleri
ER AZ61A, ER AZ10A, ER92A ve ER EZ33A gazalt kaynanda elektrot
teli ve TIG kaynanda (gerektiinde) dolgu malzemesi olarak en sk
kullanlan dolgu malzemeleridir. Kullanlacak elektrot ve dolgu
malzemesinin seimi kaynaklanan malzemenin kompozisyonuna bal
olarak yaplr
TIG Kayna
nce kesitli malzemelerin kaynanda tercih edilmektedir. Alminyum ve
alamlarnn kaynanda geerli olan btn nlemler magnezyum ve alamlarnn
kayna iin de geerlidir.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 24
Gazalt Kayna
Gazalt kayna daha kaln malzemelerin kaynanda tercih
edilmektedir. TIG kaynana kyasla ok daha hzl bir proses olup
magnezyum elektrot telinin ok hzl erime hzna yetiebilmesi iin
yksek hzl tel besleyici gerektirmektedir. Alminyum kaynanda
kullanlan g kaynaklar ve tel besleyiciler magnezyum kayna iin de
yeterli olacaktr.


Dier Kaynak Yntemleri
Nokta kayna, diki kayna ve yakma aln kayna gibi diren kayna
yntemleri magnezyum ve alamlarnn kaynanda kullanlabilecei
gibi ayn zamanda (sert) lehimlenerek de birletirilebilirler. Birleim
noktas ok zayf olacandan yumuak lehim tercih edilen bir yntem
deidir. Bunlarn dnda srtnme kayna, gaz kayna ve plazma
kayna bu malzemenin kaynanda kullanlan dier yntemler olarak
sralanabilir.
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 25
DNLEDNZ N
TEEKKR EDERM
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 26
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 27
Sakarya niversitesi Teknik Eitim Fakltesi
/38 Do. Dr. Hseyin UZUN Kaynak Eitimi Ana Bilim Dal Bakan 28