BR

PSKYATRSTN
GZL DEFTER
En srad vakalar
DR GARY SMALL - GIGI VORGAN
eviri
Duygu Akn
The Other Side of the Couch / Bir Psikiyatristin Gizli
Defteri
Dr Gary Small - Gigi Vorgan
2010, Gary Small MD - Gigi Vorgan
NTV Yaynlar Direktr
Elif N. Kutlu
Editr
Onur Kaya
eviri
Duygu Akn
Grafik
Ayhan ensoy
Proje Koordinasyon
Yakup Akyldrm, zgr Akhan,
kr Koluksa
Sat Ynetmeni
Tzn Blbl
ISBN: 978-605-5443-80-1
1. Bask: ubat 2013
Sertifika No: 12444
info@ntvyayinlari.com
www.ntvyayinlari.com
Dou Grubu letiim Yaynclk ve Ticaret A. .
Maslak Mahallesi Ahi Evran Cad.
Dou Power Center No.4 ili-STANBUL
Tel: (212) 304 08 88 Faks: (212) 335 03 48
Tm haklar sakldr. Dou Grubu letiim Yaynclk ve
Ticaret A. .nin
yazl izni olmadan, fotokopi yntemi dahil, elektronik ya da
mekanik
herhangi bir yolla oaltlamaz ve iletilemez.
Bu kitabn yayn haklar Onk Ajans araclyla alnmtr.
BASKI
Elma Basm Yayn ve letiim Hizmetleri San. Tic. Ltd. ti.
Halkal Cad. No: 164 B-4 Blok
Sefaky K.ekmece 34295 stanbul
Tel: (212) 697 30 30 Faks: (212) 697 70 70
Bu kitap zihinsel hastal olan ve
kendinde yardm alacak gc bulanlara
adanmtr.
Ah u modern psikanalistler yok mu!
Dnyann parasn alyorlar insandan!
Benim zamanmda be Marka Freudun
kendisi tedavi ederdi sizi. On Marka
hem tedavi eder hem de pantolonunuzu
tlerdi. On be Marka Freud kendisini
tedavi etmenize izin verirdi ki buna
istediiniz iki eit sebze de dhil
olurdu.
WOODY ALLEN
NSZ
NSAN NASIL ANSIZIN
KONUMA KABLYETN yitirecek
kadar sinirlenir? Kel kalana dek san
yolar? Ya da srf baylan birini grd
diye baylr? Bu tr sorular daima
merakm uyandrmtr. Bu yzden de
tp fakltesinde uzmanlk dal olarak
psikiyatriyi semem kimseyi artmad
ve ben de bu tercihimden hibir zaman
pimanlk duymadm. 30 yllk psikiyatri
mesleim boyunca tuhaf davranlaryla
akllardan silinmeyecek, enteresan
hastalar grdm. Akl bazen insan u
noktalara gtrebiliyor. Fakat bana, iyi
bir psikiyatrn insan o noktalardan geri
dndrebilecei retildi.
Bu kitapta en srad hastalarm ve
ilerinden ounun deliliin eiinden
dnmesine nasl yardmc olduumu
anlatacam. Bu tuhaf vakalarla ilgili
duygu, dnce ve tepkilerimi sizlerle
paylayorum nk psikiyatrist ve
nrobilimci olmann sadece mesleki
deil, ayn zamanda kiisel bir yolculuk
olduunun anlalmas gerektiine
inanyorum. Vakalarda karlatm
zorluklar anlatrken, hastalarmn
zihinsel sorunlarnn ardnda yatan
srlarn zmnde bana katlmanz ve
bu vakalar zmenin, deneyim
kazanmann, beni nasl daha iyi bir
doktora dntrdn gzlemlemenizi
istiyorum.
Vakalar -eitimimin ilk aamalarndan
balayp sonraki 30 yl ierecek
ekilde- kronolojik srayla aktardm.
Aktarmlarm srasnda birka dinamiin
stnde durdum, zellikle de bedenin
zihnin dengesini bozmas kadar, zihnin
de bedeni hastalandr dinamiine
eildim. Hastalarmla alrken,
psikolojik sorunlarn hem fiziksel hem
de zihinsel aklamalarndan yola
karak ve sorunlar konuma
terapisiyle, ila tedavisiyle veya her iki
yntemle tedavi ederek, eitli
yaklamlar kullandm (ki bu eklektik
psikiyatrist stil diye tanmlanr).
Son yllarda kariyerimi hafza kayb ve
Alzheimer hastaln anlama ve nleme
stne de odakladm. Hastalarma
anlarn koruma konusunda yardmc
olurken, birounun unutmak istedii
anlar olduu dikkatimi ekti. Bu
anlarn ardnda ise zmlenmemi
psikolojik sorunlar, atmal ilikiler,
kimi zaman da kiinin gereklikten
kamasna neden olan alamam
engeller yatyordu. Dolaysyla hafza
zorluu eken kiilerin zihinsel
atmalarnn stesinden gelmelerine
yardmc olmak, onlarn sal
asndan, en az anlarn korumak kadar
nemliydi.
Hayatlarn zorlatran zihinsel
sorunlar olanlar da dhil, ne ok insann
psikiyatriden hl korktuunu ve
tedaviden katn grmek beni
artyor. Grne baklrsa insanlar
uzak tutan ey ou zaman deli
doktoruna gitmekle damgalanmak ve bir
sorunu olduunu kabullenmek fikri
olabiliyor. Ksmen medyann da
yaratt, psikiyatri hakknda yersiz bir
karamsarlk yznden, pek ok kii
gereksinim duyulan yardm almaktan
kayor. Psikiyatristler bazen hastalar
iyiletiren deil, onlarn zihnini ele
geiren, didik didik irdeleyen akl
dedektifleri olarak grlyorlar. Ben bu
kitapla bu tr yanl alglar ortadan
kaldrmay ve zihinsel hastalk
tedavisini gizeminden arndrmay mit
ediyorum.
ABDde her yl tahmini drt
yetikinden biri -yaklak altm milyon
insan- zihinsel bir hastalk yayor.
Halkn yanl algsna karn, psikiyatrik
mdahalelerle psikozun, depresyonun ve
kaygnn belirtilerinin azaltld ve
ska da yok edildii ortaya konmu
durumda. Ancak pek ok insann
yardma eriimi yok ve tedaviyle
iyileebilecek olanlar da genelde uzman
aramaya girimiyor.
Kitaptaki olaylar kendi
deneyimlediim gibi, birinci tekil ahs
azndan anlattm. Kitabn ortak yazar
ve eim Gigi Vorgan anlatm,
okuyucularn olaylar ve onlarn ardnda
yatan bilimi daha iyi kavramasn
salayacak biimde ekillendirmeme
yardmc olarak, kitabn yazmnda
nemli bir rol oynad.
Bu kitapta betimlenen insanlar ve
durumlar, gerek hastalar ve onlarn
duygusal mcadelelerini temel alyor.
Ayrntlarsa benim vaka tarihelerimden
ve canl anlardan gelitirildi. Ancak
meslektalarmn, hastalarn ve
ailelerinin gizliliini korumak iin, zel
bilgilerin ou deitirildi.
Deneyimlerimin yaand ekliyle
okuyucuda gereklik hissi
uyandrabilmesi iin, vakalar
olabildiince doru biimde yeniden
yaratld. lgili kiilerin mahremiyetini
korumak iin baz diyaloglar, meknlar
ve durumlar deitirildi veya kurguland,
baz hastalarn zellikleri de dierlerine
aktarld. Buna ramen herhangi bir
benzerlik varsa kastl deildir.
Bu kitabn sizleri hem elendireceini
hem de psikiyatriden korkanlarn
korkularn yenmelerini ve ihtiya varsa
yardm almalarn salayacan
umuyorum.
DR GARY SMALL
LOS ANGELES, CALIFORNIA
TEEKKR
BU KTABIN YAZIMINDA bize
esin kayna olan hastalara ve akl
hocalarna, ayrca enerjisi ve bilgisiyle
katklar salayan, Rachel Champeau, Dr
Michela Gunn, Dr Jeff Gandin, Melinda
Gandin, Di Hekimi Robert Gandin, Dr
Jonathan Hiatt, Ph.D. Shirley
Impellizeri, Don Siegel ve Dr, Ph.D,
Lawrance Warick de dhil, tm dost ve
meslektalarmza teekkr etmek isteriz.
Uzun sredir editrmz ve dostumuz
olan Mary Ellen ONeill ile sevgili
dostumuz ve edebiyat mmessilimiz
Sandra Dikstrann destei ve katks
olmadan bu kitap mmkn olamazd.
Ayrca ocuklarmz Rachel ve Harrye,
anne babalarmz Dr Max ve Gertrude
Smalla, Rose Vorgan ve Fred Weissa
da sevgi ve tevikleri iin teekkr
etmek istiyoruz.
DR GARY SMALL
GIGI VORGAN
Bu kitap yalnzca bilgi kayna olarak
yazlmtr. Kitapta yer alan bilgiler
hibir ekilde okuyucunun tbbi
danmannn neri, karar ve yarglarnn
yerini alacak ekilde
deerlendirilmemelidir.
Basm tarihi itibaryla kitabn ierdii
bilgilerin hataszln garantilemek iin
her trl aba gsterilmitir. Yazar ve
yaymc burada yer alan bilgilerin
kullanm veya uygulamasndan
doabilecek her trl olumsuz etkinin
sorumluluundan aka muaftr.
Kitapta tartlan kiilerden
bazlarnn isimleri ve belirleyici
zellikleri bu kiilerin kimliini koruma
amacyla deitirilmitir.
BRNC BLM
SEKS BAKI
1979 K
BOSTONUN EN HAREKETL
psikiyatri kliniinin ksaca APES
(maymunlar) adn verdiimiz Akut
Psikiyatri Servisi bekleme salonunda,
kalabal glkle yararak ilerledim.
Bu servis, nde gelen niversite
hastanelerinden Harvard Tp
Fakltesinin acil servisine giden
koridorun hemen aasndayd.
Psikiyatri blmnn gen asistan
doktorlarndan oluan grubumuzun
servise APES adn vermesinin nedeni,
servisin orman andran atmosferiydi.
Binbir sorunlu insan kendi isteiyle ya
da polisin ve acil servis alanlarnn
yardmyla biteviye buraya gelirdi.
Ben o srada 27 yandaydm, tp
fakltesini ve bir yllk dhiliye stajm
bitirmi, doduum yer Los Angelestan
ayrlarak Bostona gelmitim. Gelmeden
alt ay nce arabam ve sahip olduum
her eyi satm, elimde koli, srtmda
antamla soluu Cambridgedeki tek
odal, bombo dairemde almtm.
Tanma ve yeni bir eitim programna
balama konusunda tedirgin ama
psikiyatri kariyerime balayacam iin
de heyecanlydm. Her ne kadar bir Phi
Beta Kappa
1
olsam ve okulu onur
derecesiyle bitirsem de Harvarda
gideceime inanmakta zorlanyordum.
Geri iten ie, beni alyorsa ne kadar
iyi bir okul olabilir ki, diye dnmyor
da deildim.
Tklm tk bekleme salonunda
bilekleri kanl sarg beziyle sarl ve iki
acil servis elemannn elik ettii bir
kadna arpmamay son anda baararak
ilerlemeye altm, nihayet kahve
odasna vardm. Burada birka
psikiyatri alan hasta bakmaya ara
vermi, dinleniyordu. Bu hararetli
ortamn iine frlatlm olmak nedense
aramzda ani bir ba oluturmutu.
artlarla baa kma mekanizmamzn
bandaysa mizah geliyordu. Birbirimizi
hem artmak hem de zekmzla
etkilemek iin durmadan akalar
yapyor, korkun birtakm hasta
hikyeleri anlatyorduk.
Psikiyatri ihtisasnn ilk ylnda, acil
servis ve yatarak tedavi birimlerinde
rotasyon yapmamz gerekiyordu. Tbbi
amal bu eitim tecrbelerine ek olarak,
en az tane uzun sreli ayakta tedavi
gren psikiyatri vakas almamz
bekleniyordu. Bylece sonunda
kitaplarn arasndan syrlp klinik
tecrbe girdabnn iine atlamtm. Bir
yandan da ok sayda gerek insanla ve
onlarn son derece gerek aclaryla
ilgileniyordum. Tm bunlar bana
boucu, rktc ve ou zaman da
heyecan verici geliyordu. in younluu
karsnda enerjiyle dolsam da genelde
ar yorgun dyor, ancak i bittiinde
rahat bir nefes alyordum.
Gnlerden Cumartesiydi, sabah
istediim kadar uyuyabilecektim ama
yzme vuran gne beni erkenden
uyandrd. Daireme henz perde
taktrmamtm. Kz arkadam Susan
uyuyordu. Isnmak iin ona sokuldum.
Zayf gn oday stmada pek etkili
deildi. Bostonda Ocak hi de gzde
aylarmdan biri deildi. Susan yanmda
olmasa o srada oktan elektrikli
stcma yanam, Lastik Adam
Michelin misali kocaman parkam ve yn
beremle Jung ve Freud okuyor olurdum.
Onun yerine battaniyeyi kafama ektim
ve kendimi, Ocak aynda havann otuz
derece olmasn nedense herkesin hl
aknlkla karlad Los Angelesta
hayal ettim. Oturduum dairenin bina
grevlisini kaloriferi yakmas iin
defalarca aramann ie yaramadn
bildiim iin yerimden kprdamadm.
Ta ki Cambridge Hastanesi, Youn
Bakm nitesinde hemirelik yapan
Susan uyanp sabah vardiyas olduunu,
gitmesi gerektiini syleyene kadar
Hafta sonlar bazen ev hasreti
ekiyordum. O gn de oturup almaya
balamak yerine, dar kp yakndaki
kafeden kahve ve rek almaya karar
verdim. Hem orada Mike Piercee
rastlayabilirdim.
Mike bir nceki yl ihtisasn
tamamladktan sonra yar-zamanl zel
iinde almaya balamt. Zamannn
kalannda ise hastanede uzman doktor
olarak alyor, asistan doktorlara
gzetmenlik yapyordu. Mike benden
sadece yl ndeydi ama 10 yl fazla
deneyim ve bilgi sahibi gibiydi. Alayc
espri anlayyla bana Amerikal
komedyen George Carlini anmsatrd
ve esprilerini bize bir eyler retmek,
ortamdan eksik olmayan gerilimle
baetmemizi salamak iin kullanrd.
Mike evliydi ve iki kk ocuu vard.
Uzman doktor olduu halde onunla iyi
dost olmutuk. Kendisi Cumartesi
sabahlar genelde Back Baydeki
muayenehanesinde hasta bakard, bu
yzden de arada bir erken saatte buluup
kahve ier, ho be ederdik.
Kafede Mike kuyrua girmi, Boston
Globeun spor sayfasn okurken buldum
ve hemen araya kaynadm. Cumartesi
sabah ikizleri brakp m geldin?
Eminim Janey pek memnun olmutur.
Mike gld. Anneleriyle ba baa
kalabilsinler diye yaptm.
nasl gidiyor?
Harika. Tabelam astm gnden beri
Dou Yakasnn btn biare
psikopatlarn mknats gibi ekiyorum.
ki ay daha byle giderse asl beni
Lindemanna yatracaklar. Lindemann
derken, yakndaki psikiyatri hastanesini
kastediyordu. Kahve ve reklerimizi
aldk, cam kenarnda kk bir masaya
getik.
E, sen ne yapyorsun bugn? dedi
Mike.
Okuyacak dnya kadar eyim var.
Lochton yazl tm psikoterapi
metinlerini okuma iini bana verdi.
Of, gzetmenin Loch Ness Canavar
m yoksa? Mezarlkta kendine yer
ayrmsndr umarm?
Dr Herman Lochton bana atanan ilk
psikoterapi gzetmeniydi. Kendisi
Harvard psikiyatri camiasnda iyi
tannrd ve birka popler kitabn da
editrln yapmt. Dr Lochton ayrca
Boston Celtics takmnn psikiyatristiydi
ve tedavi ettii insanlar arasnda
senatrler, Bahamalardan zel uakla
gelen VIPler vard. Yetenekli bir
tehisi ve terapist olarak isim yapmt.
nsanlara baar yklerini anlatmad
zamanlarda zel muayenehanesinde
hasta bakard. Harvard klinik
profesrl nvann korumak iin de
haftada bir gn gnll olarak psikiyatri
asistan doktorlarna gzetmenlik
yapyordu.
Tamam dedim, biraz gaddar
olabilir. Azck da narsistlii var.
Mike kahkaha att. Azck m dedin?
Adam, Celticsin 1976 ampiyonasnda
Suns yenmesinin ahsi sorumlusu
olarak kendisini gryor.
Evet, biliyorum, biraz atlak
gerekten. Ama bir sr ey reniyorum
ondan.
Ben sadece dikkatli ol diyorum dedi
Mike. ok ey biliyor olabilir ama
bence dnyann en harika psikoterapi
gzetmeni deil. Kahvesinden bir
yudum ald ve E, baka ne var ne yok?
dedi. Nasl gidiyor senin durumlar?
Bildiin gibi ite Mike. Her ey
garip. lgin baz vakalarm oldu. Ayrca
hastalar dinlemede ve onlarla
konumada da iyiye gidiyorum. Ama
hl bir psikoterapi hastasyla uzun
sreli tedavide almadm. alrsam
ne yapacam bilecek miyim, ondan da
emin deilim.
Nasl yani? dedi.
Aklm srekli geriye, tp fakltesine
gidiyor dedim. Gerek doktor olarak
ilk tecrbelerimi dnyorum. Muayene
srasnda ya da safra kesesi alrken
kendimi hep rol yapyormu gibi
hissediyordum, anlyor musun?
Kafamdaki doktor imajna uyan birinin
roln yapyordum sanki.
Psikoterapinin de bende ayn hissi
yaratmasndan korkuyorum.
Aramza ho geldin. Benim kendi
muayenehanem var, hl zaman zaman
kendimi numara yapyormu gibi
hissederim, ama tecrbe kazandka o
his azalyor. Mike kahvesini bitirdikten
sonra saatine bakt. Benim kamam
lazm. Sekiz buukta oklu-kiilik
hastam geliyor. Karmda kimi
bulacam belli olmaz.
Ertesi Sal Lochton psikoterapi klinii,
grup gzetmenliinde konuma
yapacakt. Oraya giden ilk kii bendim
ve onu elindeki kk aynaya bakarak
san tararken buldum. Niye
urayordu bilmiyorum, sa jleden
yle sertlemiti ki kprdamyordu bile.
Kendimi tutamayp Bu sabah ok
ksnz Dr Lochton dedim.
Hastalarn karsnda ne kadar
profesyonel grnsen azdr Gary. Onlara
sayg duyduunun gstergesidir bu.
Ayandaki siyah cilal ayakkablar
fark edince, karda giydiim eski psk
botlarm gizlemek iin pantolonumun
paalarn ekitirdim. Neyse ki kravat
takmtm.
Asistan doktorlar yava yava
konferans odasndaki yerlerini aldlar.
Lochton saatine bakt ve konumasna
balad.
Bugn psikoterapi iin mkemmel
hasta kavram zerine konumak
istiyorum. Biz bu hastaya ksaca YAVIS
diyoruz. YAVIS young (gen), attractive
(ekici), verbal (konukan), insightful
(igrl, bilgili) ve wealthy (varlkl)
szcklerinin ba harflerinden meydana
gelir. Tabii oradaki S Dolar iaretinin
yerine geer. Lochton eline tebeir
alarak tahtaya $ iareti izdi. O ideal
hastasn anlatmaya devam ederken, ben
de onun hayal dnyasnda yaadn
dnmeye baladm nk biz asistan
doktorlar YAVISi neredeyse hi
grmyorduk. Kliniimizi ziyaret eden
sosyopat, uyuturucu bamls, toplum
dna dm kiileri tedavi etmeye
alkndk biz. Zengin, akll insanlar
sorunlarn deneyimli zel doktorlarla
zyordu, psikiyatri ihtisasnn birinci
ylndaki doktorlarla, indirimli fiyatlar
karl deil.
Lochton konumann sonunda bize
klinikte duvar dibine dizili dosya
dolaplarna gz atmamz talimatn
verdi. Dosyalarda klinie psikoterapik
tedavi amacyla bavuran hastalarn ksa
deerlendirmeleri vard. Bizden gerek
terapiye balayabilmemiz iin eitim
amal bir vaka sememizi istedi.
Konuma biter bitmez hep birlikte,
neredeyse birbirimizi ezerek, dosya
dolaplarna hcum ettik. Yaptmzn ne
kadar sama olduunun da farkndaydk
nk zaten her birimiz haftalardr makul
bir vaka bulabilmek iin o dosyalar
kartrmakla meguldk.
Tipik bir dosyann iinde sadece
hastann genel bilgileri, yani ya,
medeni durumu ve bavurma nedeni
yazl olduu iin, aslnda dosyalar
aratrmann pek bir anlam yoktu. Bir
YAVISe denk dp dmediimizi
anlamamza yetecek kadar bilgi nadiren
dosyada yer alyordu. Hatta sz konusu
bir YAVISse deerlendirmeyi yapan
asistan doktor zaten hastay kendisine
ayrm oluyordu. yi psikoterapi hastas
bulmann asl yolu, bakalar tarafndan
ynlendirilme veya azdan aza yaylan
bilgiydi; tpk harika bir daire bulmakta
ya da tanmadnz bir insanla
mkemmel bir randevu yaamakta
olduu gibi.
Ancak ben, tm bunlara ramen o
anm dosyalar arasnda gezinmeyi
srdrdm ve birka hafta sonra ilk
YAVISimi bulduumu dndm.
Sherry Williams otuzlu yalarnda bir ev
kadnyd ve banliyde yayordu.
niversite bitirmiti, hi tutuklanmam
veya psikiyatri kouuna yatrlmamt.
Klinie kronik anksiyete ikyetiyle
bavurmutu. Lochtonun onaylayacan
biliyordum. Hastay aradm ve ilk
randevumuzu ayarladm.
Birinci yl psikiyatri asistanlar
klinikte o gn hangi oda bosa onu
kullanmak zorundaydlar. Bense
manzaray ksmen engelleyen dosya
dolabna ramen dary gren, kk
pencereli bir oda bulmay baardm.
Odada ikide bir dizimi arptm kk
bir masa, bir sandalye ve hastalar iin
de bir kanepe vard. Dhili hatt olan bir
telefon ile bir kutu kt mendil de dhil
olmak zere, psikoterapi iin gerekli
temel her ey vard burada.
Sherry Williams ilk grmemizde
ofisime dar bir kot, spor ayakkab ve
rgl salarla, gen kz grnmnde
geldi. Kanepeye oturup bacak bacak
stne att, bana bakt ve beklemeye
balad. Besbelli sra bendeydi.
Ben de buzlar eritmek iin arabayla
banliyden kolay gelip gelmediini
sordum. Bu soru onu rahatlatt ve
konumasn salad. Bilirsiniz u
Bostonlu ofrleri, trafik kurallarn
istee bal sanrlar.
Ne diyeceimi bilemeden, konuya giri
yaptm. Pekl, bana kendinden bahset
Sherry.
ey, niversitede tantm
sevgilimle evliyim. Kocaman elmas
yzn gsterdi, Kendisi hl ok
yakkldr. Salonu basamakl,
inanlmaz gzel taraas olan, yepyeni,
muhteem bir evimiz var. Sonra yine
susup bir eyler sylememi bekledi.
Peki, dedim, kendi kendime, imdi
gerek bir terapist ne sorar?
O halde nedir seni klinie getiren?
Sherry bir an iin durup bana baktktan
sonra, Kendimi tedirgin hissetmekten
bir trl kurtulamyorum doktor dedi.
Doktor sz stne kkrdamamak iin
zor dayandm. Kendimi rol yapyormu
gibi hissediyordum.
Neyse ki Sherry sze devam etti.
Kocam seyahate gittiinde bu his daha
da ktlyor ki kocam da i iin ok
fazla seyahat ediyor. Artk blge
mdrlne terfi etti de Bense
kendimi o koca evde yapayalnz
hissediyorum. ok skc bir ey. Bazen
sinirlerim yle geriliyor ki ev ileriyle
bile baedemiyorum. amarlar
birikiyor, btn iler kalyor.
Duruma baklrsa kayg Sherryde
yle etkindi ki onu evde fel ediyordu.
Sezgilerim bana daha ilk seansta zihinsel
felten sz etmememi syledi. Onun
yerine destekleyici olmaya ve Sherryyi
duygular hakknda daha fazla
konuturmaya altm. Bu kayg senin
iin ok zor olmal dedim, en anlayl
sesimle.
yle gerekten Dr Small. Sahiden
yle. Sherry bacak bacak stne
atmaktan vazgeti ve kanepede
batankarc denebilecek bir
pozisyonda oturmaya balad. Her ey
iin endieleniyorum Kocamn ii, ev
taksitleri Ki bu ok sama nk
taksitimizin ne kadar olduunu
bilmiyorum bile. Btn faturalarla Eddie
ilgileniyor. Derin bir i ekti ve kk
pencerenin nndeki dosya dolabna
bakt.
Ne dnyorsun? dedim.
Kendimi neden mutlu
hissedemediimi anlamyorum.
Arkadalarmn hepsi mutlu grnyor.
En byk ev benim evim, btn kz
arkadalarm Eddieyle evli olduum
iin beni kskanyor ama ben hi
elenemiyorum. Neyim var?
Depresyonda mym acaba?
Bunu henz bilmiyordum. Sadece bana
tekrar Doktor demedii iin
memnundum.
Lochtonun tavsiyesini dinleyerek
evet/hayr sorularndan kandm ve
hastay konumaya zorlayacak ak ulu
sorular sormaya devam ettim. Sence
neyin var?
Bombo hissediyorum kendimi
imde koca bir boluk var sanki
Buramda. Kollarn gsne dolad ve
batankarc olduuna yemin
edebileceim bir hareketle omuzlarn
okad.
Sherry hikyesine devam ederken
iime onun bir eyler saklad hissi
dodu. Bana ocuk sahibi olamadn
ve Eddienin de kendisinin de bunu dert
etmediini sylemiti. kisi de ocuklara
pek merakl deildi. Ama bunu syleyi
tarz ezber gibiydi. Duymak istediim
yan t biliyordu sanki. Bunun zerine
onun, acaba gerekten kendisini daha iyi
anlamaya alan kaygl, skkn bir ev
kadn m, yoksa bir psikoterapi yazs
okuyup hikyesini prova eden bir
sosyopat m olduunu dnmeye
baladm.
Bana evliliinden bahseder misin?
dedim.
Kocam artk yle ok alyor ki
seks yapamayacak kadar yorgun oluyor.
ok aryorum, biliyor musunuz? Muzip
bir tavrla glmsedi.
Benimle flrt ediyormu gibiydi.
Ayartmay seven hastalar yazlarda
okumutum ama yle birini gerekten
karmda grmek ok tuhaf ve rahatszlk
vericiydi. Sherry akl kartran bir
vakayd ama ben yine de olup bitene
dair bir fikir edinmitim. Sherry d
grnme ve maddiyata odaklanm
gibiydi; aileden gelen bir serveti olan,
baklar buulu bir kocas, yeni ve
byk evi, onu kskanan arkadalar
Belki de Sherryde narsistik kiilik
bozukluu vard; bu rahatszl olan
hastalar altta yatan duygusal bir boluu
ve gvensizlii doldurabilmek iin
yzeysel zevklerin peinde koarlar.
Tabii Sherry kocasnn ska tekrarlanan
seyahatleri yznden depresyonda da
olabilirdi. Flrt davranlar belki de
dramatik ve duygusal davranlarla
dikkat ekme abasnda olan
histriyonik kiilii yanstyordu.
Tehis koymak ve tedavi stratejisini
belirlemek iin hasta hakknda daha
fazla ey bilmem gerekiyordu. Kibarca
sorular sormaya devam ettim ama Sherry
ayrntlardan uzak durarak, sk sk yalnz
bir ev kadn olarak hissettii kaygya
dnd.
Bir ara, Biliyorsunuz, psikiyatristim
olacaksanz eer, hakknzda daha ok
ey bilmeliyim dedi, meydan
okurcasna.
Ne bilmek istiyorsun? dedim.
Nerelisiniz, ka yandasnz, kz
arkadanz var m diye hzla sralad.
Hastalarn ou psikoterapistlerini
merak ederler ama Sherrynin sorular
zel hayat ihlal hissi uyandrmt
bende. Tm hastalar doktorlarnn
mesleki zelliklerini, cretini ve tedavi
politikasn bilme hakkna sahiptir ancak
bu standart bilginin tesine gemek,
hassas bir konu olabilir ve terapi
srecinde engel yaratabilir.
Verilecek ahsi bilginin miktar
konusunda psikoterapistlerin hemfikir
olduu sylenemez. Freud terapistin
hasta asndan nfuz edilemez
nitelikte olmas gerektiini dnrd.
Bu Freudyen yaklam, hastay
fantezilerini terapiste yanstmaya tevik
eder, terapist de hastann isel yaam
iin bir tr ayna ilevi grrd. Oluan
yanstmalar ya da aktarmlar zerinden
alma sreci, hastann kendisini daha
iyi anlamasna yardmc olur, zihinsel
semptomlarn azaltrd.
Baz klinik tedavi uzmanlar daha
hmanist bir yaklam onaylar ve
nerede yaadklar, ka ocuklar olduu
gibi ahsi ek bilgileri vermekten
kanmazlar. Onlar bu paylamlar
hastayla teraptik ittifak arttrmann bir
yolu olarak grrler ama bu, hastann
sorunlarna baldr. Terapistin kendini
amas hasta iin manevi bir yk olabilir
ve hasta terapiste ilgi gsterme, kzma
veya onu kskanma ihtiyac duyabilir ki
bu da iyileme srecine ket vurur.
Sherryye yam ve nereli olduumu
syleyebilirdim ama kz arkadala ilgili
sorusunun izgiyi atn dnmtm.
Sezgilerim bana sorulardan herhangi
birini yantladm takdirde onu daha
fazla soru sormaya tevik edeceimi
syledi. O zaman da iin sonu
gelmeyecekti. Bu yzden konuyu
deitirmeye karar verdim. Biliyor
musun Sherry, terapist hakknda bilgi
edinmeyi istemek gayet doaldr ama
sana odaklanrsak benim daha ok
faydam dokunur.
ncinmi gibiydi. yi, yle oynamak
istiyorsanz, yle olsun. Beden dili
birden batankarc gen kzdan,
incinmi kk kza dnt.
ocukluun hakknda neler
hatrlyorsun Sherry?
Bakn, 33 yandaym, Boston
Collegedan mezunum, evliyim ve
kendimi berbat hissediyorum, tamam m?
Anlatacak baka bir ey yok diye,
skkn bir tavrla karlk verdi.
Ailenle iyi geinir miydin?
Annenle? dedim.
Evet. Her ey gayet iyiydi.
Anne babann kocan ok sevdiini
syledin, deil mi?
Bu onu glmsetti. Herkes sever
Eddieyi. ok ekici bir insandr. Keke
daha ok grebilseydim onu. O zaman
srekli byle gergin olmazdm.
Konumamzn ilerleyen dakikalarnda
rahatlad. Beni affetmiti sanki. Biraz
daha evlilii ve kronik kaygs hakknda
konutuk. Sonunda seans haftada bir
defa bulumamz nererek bitirdim. Bu
sayede senin duygularn anlama ve her
eyi yoluna koyma frsatn yakalam
oluruz.
Nihayet biri beni anlamak istiyor.
Teekkrler Dr Small dedi
glmseyerek ve gitmek zere ayaa
kalkt. El skmak iin elimi tuttu ama
yle uzun sre brakmad ki sonunda
elimi ekmek zorunda kaldm. Onun
farkna varmam gibi grnd, benim
iinse rahatszlk verici bir and bu.
Ertesi gn Lochtonla gzetmenlik
toplantm vard. Lochtonun ofisi
hastaneden yoku yukar, ksa ve dik bir
yolun sonundaki Beacon Hill binasnn
birinci katndayd. Srtmda antayla
oraya vardmda nefes nefese
kalmtm. Klinikteki uzun mesailerim
yznden dar kp yry yapma
motivasyonum yoktu; zellikle de kn.
Biraz soluklandktan sonra i hattan
Lochtonu aradm.
Kendinizi tantn diye, okbilmi bir
ses kk kutuyu nlatt.
Ben Gary Small. Gzetmenlik
toplants iin Dr Lochtona geldim.
Kap ald, bekleme odasna girdim.
Buras holden dntrlm bir
bekleme salonuydu. Tam eski Beacon
Hill stilini yanstyordu; lambri
kaplamal beyaz duvarlar, ahap
demeli zemin, Stickley mobilyalar ve
eski New Yorker dergileri. Lochton beni,
muhtemelen san jleledii iin, 10
dakika bekletti.
Nihayet kap ald. eri gir Gary
dedi Lochton, radyo anonsusu gibi kaln
sesiyle. Ahap panelli ofisin duvarlar
ereveli diplomalar, dller ve dergi
kapaklaryla kaplyd. Raflar tp ve
psikiyatri metinleriyle doluydu. Otur
ltfen.
Teekkrler Dr Lochton dedim ve
geip oturdum. Lochton stne
robdambr giymiti, elinde de snk
bir pipo vard. Hugh Hefnern kilolu,
Freudyen bir versiyonu gibiydi.
Herman de bana ltfen dedi.
O anda aklma Herman Hefner ad
geldi ve bir kahkaha atmamak iin
kendimi zor tuttum. stifimi bozmadan,
Peki efendim demeyi baardm.
E, syle bakalm, nasl gidiyor
YAVISin Gary?
Srt antamdan tomar tomar notlarm
karp baladm. Kendisi 33 yanda,
niversite mezunu, Belmontlu bir ev
kadn. Ana ikyeti kronik kayg.
Denedim ama eskiye ait fazla bilgi
vermedi bana. Kocasna k olduunu
sylyor fakat srekli iinde bir boluk
hissettiinden yaknyor. zellikle de
kocas i seyahatine gittiinde Ki
adam sk sk da gidiyor.
Kocann seyahat ettiini sylediimde
Lochtonun yz aydnland. Demek
kadn yalnz brakyor, tekrar tekrar.
ocuk var m?
Kadn ocuk sahibi olamyor,
grne baklrsa ikisi de evlat
edinmek istemiyorlar.
lgin dedi, derin dncelere
dalm halde piposunu yakarken.
Sherryyi anlatmaya devam ederken
Lochtonun vakayla giderek daha ok
ilgilendiini fark ettim. Bu srada
piponun duman oday doldurdu,
ksrerek elimle duman datmaya
altm. Lochton ise bunlarn farkna
bile varmad.
Bu durumda karmzda eitimli,
konukan, uzun sreli iliki kabiliyeti
olan, gen bir kadn var. Ama kadn
douramyor ve muhtemelen
ksrlndan yle utanyor ki hayat
bombo, skc ve tatminsiz olduu halde
evlat edinmek istemiyor. ne doru
eildi. Psikoterapiyi renmene
yardmc olmak bakmndan mkemmel
bir vaka. Kocann sk seyahatleri
merakm uyandrd benim.
Adam uzaktayken kadnn
semptomlar ktleiyor
Evet, ama adam neden bu kadar ok
seyahat ediyor? Kadn kaygsyla baa
kmak iin zel hayatnda ne yapyor?
Hayatnn erken evrelerindeki bir travma
yznden ayrla ve kaybetmeye kar
bir duyarll olmal. ocukluundan
kanyor olmas da bu dncemi
kantlyor.
Lochtonun dncesini nasl
kantladn anlayamamtm ama
erken yataki ayrlklar ve
kaybetmeler konusunda takntl
olduunu biliyordum. Onun neredeyse
her hastann sorununa getirdii
psikodinamik aklama psikolojik
kaypt. Erken ocukluk dneminde
aileden birinin lm, travmatik bir
boanma ya da sevilen bir kediyi yitirme
eklinde olabilirdi bu kayp. Onun
teorisine gre bu tr ocukluk
deneyimleri hastalar hayatlarnn
ilerleyen dneminde ayrlklara ve
kaybetmeye kar fazlasyla krlgan hale
getiriyordu. Lochton ocukluk
kayplarnn, kaygdan depresyona,
saplantdan takntya, ou psikiyatrik
semptomu akladna inanyordu.
Sonunda beni Sherryyi ocukluu
hakknda daha fazla konuturmaya tevik
etti. Kadnn gemiini irdelemem ve
onu haftada iki defa grmem gerektiini
syledi. Seanslarn saysn arttrmak
aratrmamz younlatracak, kadnn
daha abuk almasn salayacakt.
Babasyla ilikisini ren dedi.
Sherry kkken babas da ok seyahat
eder miymi? Belki de ailesini terk etti
ve kadn tpk imdiki gibi kendisini
yalnz braklm hissetti.
Lochtona Sherrynin batankarc
davranlarndan sz ettiimde ifadesi
tamamen deiti. Ne ekilde flrt
ediyordu? dedi.
Aslnda flrt etmekten ok, beden
diliydi mesele; kanepede kprdan,
bana bak, seans sonunda elimi uzun
uzun tutuu Rahatszlk verici
dzeydeydi.
Lochton sessizce gzlerini bana dikti.
En sonunda, Devam et dedi. Tepkisi
tuhaft. Benimle hastasymm gibi
konuuyordu.
Kz arkadanz var m, gibi zel baz
sorular sordu.
Nasl hissettin kendini o durumda?
dedi.
Garip hissettim. Sonuta terapi
seansndaydk, barda deil.
Kiisel sorulara yant verdin mi?
Hayr. Onun duygularn konumak
zere grtmz syledim, benim
zel hayatm deil dedim, savunmaya
gemi gibi grnmemeye alarak.
yi etmisin Gary. Peki ama kadnn
ayartc davranlarn tetikleyecek bir
ey yapm olabilir misin?
Kesinlikle hayr, Dr Lochton.
Tamamen profesyonel davrandm.
Huzursuz olmann eiine gelmitim.
Lochton Sherrynin davranlarn
grmedii halde batankarann ben
olduumu ima ediyordu.
Sonra saatine bakt ve Zamanmz
doldu dedi. te imdi sahiden hastas
gibi davranmt.
Gitmek iin ayaa kalktm srada,
Biliyorsun Gary, bu kadn gibi bir
hasta, terapistinde rahatszlk
uyandrabilir. Buna dikkat et ve kadnn
gemiini aratrmaya devam et. Eminim
nevrozun ardnda yatan travmay
bulacaksn.
Lochtonun teorisi biraz zorlama gibi
grnse de nerileri dinledim ve
Sherryyi haftada iki defa grmeye
baladm. Gemii aratrmaya altm
ama pek bir yere varamadm. Ayn
zamanda batankarc davran olarak
grdm ey de giderek artt. Sherry
seanslara gelirken ar makyaj yapmaya,
ksa etek giymeye, yakasn amaya
balad. Ayrca kocasnn ehir dnda
olduu zamanlarda giyiminin, dier
zamanlara kyasla daha kkrtc
olduunu da fark ettim.
Bu konuda onunla yzleme fikrini
Lochton ile tarttm ama Lochton
durumu grmezden gelmemi, kadnn
gemiindeki travmaya odaklanmam
syledi. Dorusu rahatladm nk seksi
giyim dngsn dile getirdiim takdirde
Sherrynin bunu olas batankarc
nerilerinin bir reddi olarak
alglamasndan ve terapiyi
brakmasndan korkuyordum.
Gemiin srlarna vakf olma
yolundaki sonusuz abalarmla geen
bir ayn ardndan Sherry bana fkelendi
ve sonunda, Bakn, normal bir
ocukluum oldu benim, tamam m?
dedi. stismar falan yoktu. Annemle
babam hibir yere gitmezdi. Okulda
derslerim de iyiydi. Sorularnz rahatsz
ediyor artk beni.
Belli ki bu konuda konumasn
istiyorsam farkl bir yaklam denemem
gerekiyordu. Anlald Sherry.
Rahatszlk vermek istemem sana.
Teekkrler Dr Small. Gary diyebilir
miyim sana?
Benim iin sorun deil. Uzun bir
sessizlikten sonra sordum: Seni rahatsz
eden baka bir ey var m?
Gzlerini stme dikti. Aslnda evet.
Bir ey itiraf etmek istiyorum.
Buyur dedim.
Eddie sk seyahat etmeye
baladndan beri ben geceleri bir bara
gidiyorum dedi. lk balarda sadece
bir arkadamla bir kadeh bir ey imek
iin uruyordum ama sonunda tek bama
gitmeye baladm. Durdu ve ban
baka tarafa evirdi.
ok fazla itiinden mi endielisin?
dedim.
Hayr, konu o deil. Rahatlamak iin
bir iki kadeh arap iiyorum sadece.
Duraksad, sonra devam etti. Bir gece
bir adamla tantm. Birlikte bol bol
gldk, elendik, bar kapannca da onu
evime gtrdm.
Ne hissettin o durumda? dedim.
Ertesi sabah uyandmda gitmiti.
Kendimi kirlenmi, iren hissettim.
araf da pe attm dedi, ban ne
eerek.
Bara tekrar gittin mi?
lk bata, hayr. Uzak durdum. Ama
birka hafta sonra gittim. Az nce
anlattklarm itirafmn bir ksmyd. O
eyi bir defadan fazla yaptm.
Yani kocan ehir dndayken bir bara
gidiyorsun ve ilikiler yayorsun, yle
mi? dedim, aknlm sesime ve
yzme yanstmamaya alarak.
liki denemez aslnda, bir gecelik
birliktelikler. Her defasnda da ertesi
gn kendimi kirlenmi hissediyorum ve
kendimden nefret ediyorum. Yani, ne de
olsa Eddieyi hl seviyorum.
Kendinden nefret etmene neden
oluyorsa ve sonradan kendini kirlenmi
hissediyorsan, sence neden bara gitmeye
devam ediyorsun? dedim.
Sherry bir an iin duraksadktan sonra,
Kirlenme konusunu ilk bata pek
dnmyorum aslnda. Sadece kendimi
skkn ve bolua dm hissediyorum
ve biriyle olmak istiyorum. ok garip,
seks yaparken bu erkekler beni gerekten
seviyormu gibi geliyor bana ama
orgazma ulatm anda her ey
deiiyor. O yabanc heriflerin yok olup
gitmesini istiyorum. rkildi. Eddie bir
bilse, lr.
Bu durum ne zamandr devam ediyor
Sherry?
Bilmem, bir yldr sanrm. Ama seni
grmeye baladmdan beri her ey ok
farkl, Gary. Sen beni gerekten
nemsediini gsteren ilk erkeksin. Her
zaman ne hissettiimi bilmek istiyorsun,
gzlerinde o bak gryorum. Ne
hissettiimi sorarken samimi olduunu
biliyorum. Yine kkrtc tavryla
glmsedi.
Onu nemseyen ilk erkek olduumu
sylemesi tuhaft. Ya kocasyla babas?
Her ne kadar Sherrynin bu srr
aacak kadar bana gvenmesinin bir
ilerleme olduunu dnsem de
endielenmitim. Davran tehlikeliydi
ve evliliini mahvetmekle kalmayp onu
fiziksel zarar grme durumuna
getirebilirdi. Bu konuda neri almaya
ihtiyacm vard Hem de hemen.
Bence bunu ikimiz de daha iyi
anlamalyz Sherry. Acaba Cuma gn
tekrar konuana kadar bara gitmesen olur
mu?
Sherrynin glmsemesi seksiliin bir
karikatr gibiydi. Senin iin Gary, her
eyi yaparm ben.
O gnn ilerleyen saatlerinde
Lochtonun ofisine gittim. Lochton
Sherry ile seansm rendiinde cevher
kefetmi gibi oldu. Piposunu tttrerek
oday arnlamaya, heyecanla konumaya
balad. ocuklukta karlanmayan
duygusal ihtiyalarn telafi edebilmek
iin cinselliini da vuruyor. ocukken
cinsel istrismar yaam olmal. Bu
yzden sevilmediini hissediyor ve
sevgiyi bu yabanc erkeklerde aryor.
Loctona istismar olduuna
inanmadm sylemeye altm ama
bir kasrgayla konumaya almak gibi
bir eydi bu. Odada dnp duruyor,
Sherrynin bu alaltc cinsel
eylemlerinin tekrarlanmasnn, bir
yetikin tekrarlama zorlanm olduunu
sylyordu. Bana ynelik batankarc
davran artk mkemmellie ulamt.
Klasik bir aktarm gelitiriyordu. Neyse
ki Lochton en azndan kadnn
batankarc davran hakknda bana
inanmt.
Nihayet oday arnlamay brakt ve
nutuk moduna geti. Aktarm, igr
ynelimli psikoterapinin en nemli
ynlerinden biridir, dedi. Bu, hastann
bir ebeveyne ya da otorite figrne
ynelik duygularn terapiste aktard
anlamna geliyordu. Tarafszln ve
pein hkmszln koruyabilen -
terapi srasnda kendi sorunlarn ve
duygusal tepkilerini bastran- terapistler,
hastann kendine gre bir terapist tepkisi
yorumu getirmesine izin verirlerdi.
Terapist iin ilikinin gereini
vurgulama vakti geldiinde, hasta kendi
arptmalarnn farkna varacak ve
gemiin arptmalarn hayatndaki
dier ilikilere nasl aktardn
grecekti. Terapistin yardmyla hasta bu
dngnn stesinden gelecek,
arptmalarn bir perspektife oturtacak
ve hayatna devam edecekti.
Aktarm konusundaki nutku anlamtm,
tpk duyduum ilk seferde de
anladm gibi. Sherrynin ocukluk
dnemindeki kaybetme duygular
hakkndaki aklamalar ise akla yatknd.
Sherry hl benden bir eyler saklyor
olabilirdi.
Cuma gnk seanstan nce Sherrynin
kendine zarar verici bara gitme
davranna odaklanmaya ve onun buna
son vermesine yardmc olmaya karar
vermitim. Ancak Sherry hayat kadn
kyafetleriyle kagelince duraksadm.
Dar mini eteiyle glkle oturduktan
sonra konumaya balad. aramba
gn beni dinlediin ve yaptm eye
son vermeme yardmc olduun iin sana
teekkr etmek istiyorum Gary. Delilikti
o ve artk senin beni gerekten
nemsediini biliyorum.
Brakmana memnun oldum. Nasl
hissediyorsun kendini? dedim.
Bu sorunun cevabn biliyorsun.
Bizim kk srrmz o. Aramzda gizli
bir espiri varm gibi gz krpt.
Ne demek istiyorsun?
Hibir ey sylemedi, glmsemekle
yetindi.
Seninle artk srlar atmz
dnyordum Sherry. Psikoterapinin ie
yaramas iin bana aklnda ne olduunu
anlatmaya almalsn.
Sonunda, Ama sen biliyorsun aklmda
ne olduunu dedi. Gzlerimin iine
her baktnda biliyorsun. antasna
uzand. te geen seansmz iin kk
bir teekkr. Umarm sen de benim kadar
keyif almsndr. Bana bir hediye
uzatt ve bir ey sylememe frsat
kalmadan ofisten frlayp gitti.
Hediye ok k paketlenmiti. Ne
yapacam bilemediim iin paketi
atm. inde bir Rolex vard; hem de
gereinden. Koarak koridora ktm,
asansre baktm ama Sherry oktan
gitmiti.
Psikoterapinin temel ilkelerinden biri
insanlarn duygularn kelimelere
dkmelerini salamaktr, eyleme deil.
Sherry bu saatle izgiyi amt.
Terapide kesinlikle hediye kabul
etmemek gibi genel bir kural vardr.
Tavsiye almak iin Lochtonu aradm. O
da bana saati geri vermemi ve hastann
hediye verme drtsnn altnda neyin
yattn aratrmam syledi. Ayrca
kadnn mini eteini ve dekoltesini de
dert etmememi syledi. Bunlar sadece
onun aktarmnn ifadeleriydi. Benimle
hibir ilgisi yoktu. Kadnn peine
dt kii aslnda babasyd.
Sherry bir sonraki seansta ofise
krmz bir kokteyl elbisesi ve ona uygun
ayakkablarla geldi. Yeni evlenmi, k
bir insan gibi sevinliydi. Yerine
otururken Rolexin sehpada durduunu
grnce ciddileti.
Saati ona doru ittirdim. Sherry,
terapide baz kurallar vardr. Hediye
kabul edilmez ve
fkeyle szm kesti. Saatimi geri mi
veriyorsun? yle olsun. Saati alp
antasnn iine frlatt. Bu ne cret?
Beni batan karan sensin!
Neden bahsediyorsun sen?
Ah, ltfen ama! Gzlerimin ta iine
baktn ve benimle seks yaptn. O seksi
bakn yok mu! Tecavznden, delici
baklarndan hamile bile kalm
olabilirim.
Bana hastalar konuurken, ilgi ve
anlay belli etmek iin gz temas
kurmam ve hastann konumasn
blmeden dinlemem retilmiti. Fakat
u an aknlktan dilimi yutmutum.
Sherry gz temasm cinsel bir saldr
olarak deneyimlemiti. Nevrotik bir ev
kadnndan ok daha teydi; delice
konuuyordu. nsann gzlerinin iine
bakarak onunla seks yapmaktan sz
etmesi bana onun nevrotik skntlarn
dile getiren kaygl bir kadndan ok,
gereklikle ilikisini yitirmi psikotik
biri olduunu dndrd.
Biraz yavalayalm Sherry dedim,
kekeleyerek.
Sherry ayaa kalkt, sehpaya doru
ilerledi. Gzlerimin iine bakmadan
nce dnecektin onu.
Ne yapacam ararak ben de ayaa
kalktm. O sehpann etrafn dolarken,
benim kalbim gmbr gmbr atmaya
balamt. Kapya doru gerilemeye
baladm. Yakalayacak myd beni?
Sarlacak myd? Deli gibi
davranyordu. Seansn kontroln
tamamen yitirmitim.
Otur yerine Sherry. Konualm bu
konuyu. Seans normale dndrme
giriimim Sherrynin durumunu daha da
ktletirdi.
Yz fkeden kpkrmz kesildi. Ne
cretle hediyemi geri evirirsin?
Yreimden kopmutu o.
Seni incitmek istemedim Sherry.
Sadece terapide baz kurallar
Terapi ha? diye haykrd. Aniden
ne atlarak yzme sert bir tokat
yaptrd. Tam yeniden tokat ataca
srada bileini yakaladm ve Bu kadar
yeter! Bu grme bitmitir dedim.
Hzla ofisten karak koridorda
yrmeye baladm.
Klinik sekreteri neyse ki
masasndayd. Ondan Sherryyi kontrol
etmesini ve klinikten kana kadar ona
elik etmesini istedim. Saklanmak iin
baka bir odaya girdikten sonra
Sherrynin fkeli admlarla koridorda
yrdn duydum.
Sarslmtm. Acaba bu acemi
psikiyatristlerin hayatnda bir gei
treni miydi, yoksa ben devasa bir taktik
hatas m yapmtm? Pek ok tehdide
ramen o gne dek hibir hastadan dayak
yememitim. Bir nceki ay devlet
hastanesine sevk ettiim kronik izofreni
hastasnn bana, Bunu sana deteceim,
Small. Asla unutmam ben deyiini
hatrladm. Fakat nedense o, bu kadar
tehditkr grnmemiti gzme.
Sherrynin yaptn nceden tahmin
edememitim. Kadnn beni kendi
ofisimden kovalamasna izin vermitim.
imdi onu tedaviye devam edebilecek
miydim? Beni yine tokatlamaya kalkar
myd? Birine danmaya ihtiyacm vard
ama artk Lochtonun yardmc
olabileceini dnmyordum. Aslnda
kzgndm ona. Tavsiyesini dinlemek
beni bu durumlara drmt.
Mass Generalda zorlu hastalardan ve
durumlardan anlayan pek ok yetenekli
terapi gzetmeni vard. Ertesi gn
snrda ve psikotik hastalar konusunda
uzmanlam, tecrbeli bir analist ve
psikodinamik terapist olan Joe
Sandlerdan randevu aldm. Birka
seminerine katlm, tarzn beenmitim.
Dik kafal rlandal bir barmen ile
efkatli Yahudi anne karm bir eydi.
Sandler suratma tokad yediimden
beri bana aikr grnen eye katld.
Sherry Lochtonun da benim de
sandmdan ok daha hastayd.
rdeliyici psikoterapinin yaratt
gerginlikle baedemeyen, snrda
psikotik dediimiz bir hastayd. Snrda
hastalar, psikolojik durumlar normal
kayg ile psikoz arasndaki izgiyi
oluturan hastalardr. Stres altndayken
gereklii arptma eilimi gsterirler,
sanrlar, halsinasyonlar grrler.
Sherrynin gemiini didiklemem ve
ahsi sorularna yant vermeyiim onu,
gzlerinin iine bakarak onunla seks
yapyormuum sanrsna itmiti. Oysa
onun irdelenmeye deil, destee ve
ilgiye ihtiyac vard.
Sandler Sherrynin tbbi gemiini
daha yakndan incelememi nerdi. Eski
hastane kaytlarna baktmda
laboratuar testlerinin normal olduunu
ama hi tomografisinin ya da
elektroensefalogramnn (EEG)
ekilmediini grdm. Kk bir ihtimal
de olsa Sherrynin psikozuna ya da
erotomanisine katkda bulunan bir beyin
tmr veya nrolojik bir tr problem
olabilirdi.
Sherrynin yardma ihtiyac olduunu
biliyordum. Benimle terapiye devam
etmemesi ihtimaline karlk onu sevk
edebileceim isimleri aratrdm.
Onunla alma konusundaki endieme
ramen, aldm yeni nerilerle
cesaretlenmitim ve yeniden denemek
istiyordum.
Bir hafta sonra Sherryyi aradm. Onu
geri dnmeye ve olanlar konuma tevik
ettim. lk bata ineleyiciydi ama
dinlemeye de gnllyd. Ona gerekten
yardm etmek istediimi ve bu noktada
farkl bir yaklamn anlaml
olabileceini syledim. Ama kurallara
uymas gerekiyordu, tokat atmak ya da
hediye vermek yoktu. Gemiini o kadar
incelememiz gerekmeyeceini, onu
terapiye iten asl duygularla, boluk ve
yalnzlk duygusuyla ba etmenin
yollarn arayacamz anlattm. Ayrca
ii biraz ardan alabilir, haftada sadece
bir defa buluabilirdik. Sinirlerinin
yatmasna yardmc olacak ila
tedavisine balayabilmek iin de tp
doktorunun ek baz testler yapmasn
istedim. Sonunda onu gzlerinin iine
bakmayacam konusunda temin ettim ve
amacmn rahatszlk vermek olmadn
tekrarladm. Sanrm Sherry
psikoterapisti olarak yeniden ofr
koltuuna getiimi sezdi ve geri
dnmeyi kabul etti.
O haftalk terapilere dnd, ben de
dk dozlu antipsikotik ila tedavisine
baladm. Bu tedavi onun erotize aktarm
sanrsn hemen yattrd ve Sherry
gardrobunun tonunu da yumuatt.
Neden yle yaptm, hi bilmiyorum
Dr Small dedi. Eddie ok seyahat
ediyor diye ok strese girmitim, siz de
sylediklerime ilgi gsteriyor
gibiydiniz.
Kendini daha iyi hissetmene ok
memnun oldum Sherry.
O bara giderek ne kadar aptallk
ettiime inanamyorum. Eve baltal katil
falan getirebilirdim.
Sanrm ilalar kaygnla baetmede
sana yardmc olmaya balad dedim.
Bu arada Sherrynin tbbi
deerlendirme sonular geldi.
EEGsinde akak lobu epilepsisine
yani akaklarn altndaki bir beyin
tmrnn neden olduu, kiilik
deiimlerine ve hiperseksaliteye yol
aabilen rahatszla dair herhangi bir
bulgu yoktu. Sherryde hiperseksalite
belirtileri vard ama yaplan tarama,
belirtiler iin nrolojik bir aklama
olasln ortadan kaldryordu. Mevcut
semptomlarn ve Sherrynin Lochton
tarafndan nerilen igr ynelimli
psikoterapiye verdii olumsuz tepkinin
en iyi aklamas, nihayetinde snrda
kiilik bozukluu tans oldu.
Sherry destekleyici psikoterapi ve
ilal tedavi takibi iin beni haftada bir
grmeye devam etti. Genel olarak artk
daha az kayglyd ve gereklie daha
hkim gibiydi. Kocas uzun bir i
seyahatine gittii zaman antipsikotik
ilacn dozunu arttryordum, bylece
Sherry eski bar ziyaretlerine dn
yapmyordu Tabii bildiim kadaryla.
Aslnda yle iyi bir gelime kaydetmiti
ki biraz gemiini irdelemeye bile
balamtm. Anne babasnn Sherry 12
yandayken ayrldn rendim.
Lochton erken ya travmas konusunda
ksmen haklyd. Ne var ki Sherry bir
sonraki seansa mini etek ve topuklu
ayakkabyla gelince hemen gemii
irdelemeyi braktm ve ona hlihazrdaki
kayg ve korkularyla baetmede
yardmc olmaya odaklandm. Benimle
bir yl daha sren terapinin ardndan
Sherry banliyde, kendisine daha yakn
birine gitmeye balad. Onun gidiini
grmek beni bir yandan zd nk
terapi nihayet artk iyi gidiyordu ve
hayat nispeten istikrara kavumutu.
Ama bir yandan da rahatlamtm. O
tokad hibir zaman unutmadm ve
atacam kck bir yanl admn onu
gereklikten psikotik sanrya
srkleyebileceinden daima korktum.
imdi anlyorum ki Sherry ile alma
konusunda beni en ok rahatsz eden ey,
ilk tehisimin doruluktan o kadar uzak
olmas, gzetmenimin de duruma hkim
olamamasyd. Haftalar boyu kck
bir odada tandm sandm biriyle
oturmutum ve o insan sonunda
bambaka biri kmt; davranlar
kestirilemeyen, ciddi anlamda rahatsz
ve potansiyel olarak tehlikeli bir kadn.
Genel olarak bana yanl geldii halde,
Lochtonun neri ve talimatlarn yerine
getirmitim.
Seksi bak olay bana terapist
olarak kendi sezgilerime gvenme
konusunda ok ey retti. Loch Ness
Canavar sonunda ksmen hakl kt ama
gzetmen olarak onu braktktan sonra
anladm ki kimse kusursuz deildi;
nlleri ve politikaclar tedavi eden
bilmi profesrler bile Sherrynin
suratma att tokat canm yakmt ama
gzmdeki perdeyi de kaldrmt ve ben
ilk defa kendimi gerek bir psikiyatrist
gibi hissetmeye balamtm.
1 ABDde akademik onur topluluu. (.N.)
KNC BLM
KAFA ST DURAN IPLAK KIZ
1979 Bahar
PSKYATR BLM ASSTAN
DOKTORLARININ KAHVE
ODASINDA zdm bulmacann
ortalarna gelmitim. O gnk uzman
doktor Mike Piercet ve imdi dar
kmak zereydi. Bense 11 saattir grev
bandaydm ve daha 13 saatim vard. O
srada hoparlrden tandk bir anons
duyduk: Psikiyatri alt nolu odaya.
Gvenlik grevlileri yeni gelen birini
zellikle takn grdklerinde hastay
hemen 6 Nolu odaya alrlard.
Delimen hasta buraya kapatlarak
gzetim altnda tutulurdu.
Alt numaral oda. Sra sende Small
dedi Mike.
Ah, en sevdiim ey dedim.
Alt numaral odann berbat bir ey
olduunu dnyor olabilirsin ama inan
bana Gerekten de yle dedi Mike
alayc bir glmsemeyle.
Yok canm, ocuk oyunca benim
iin dedim, bir yandan evhama
kaplarak.
Merak etme, seni beklemeyiz dedi
Mike, arkamdan.
Acil odasna girdiim srada birka
hemire telala yanmdan geti.
Koridordaki sedyelerden birinde
alayan bir ocuun bandajn saran
cerrahi asistannn yanndan getim. Bir
baka doktor bararak acil destek
arabas istedi. Acil servis ise inleyen
hastalardan, hemirelerden ve asistan
doktorlara emirler yadran grevli
doktorlardan oluan bir kakafoniydi. te
size tipik bir aramba akam.
Kalbim kt kt atmaya balad. Bu yeni
hastayla tanmaya hevesliydim ama bir
yandan da korkuyordum. 6 Nolu oda
bazen rktcyd, hemen her zaman
zorluydu ve hibir zaman skc deildi.
6 Nolu oda ars her anlama
gelebilirdi; cebinde kebap ii saklayan
ajite bir izofrenik katil, bir ie Valium
gizleyen intihara meyilli bir bipolar
veya ekilme yaayan ve stnze
kusmak zere olan bir eroin bamls
Tp eitimindeki talihsiz ama geleneksel
bir gei treni yznden en az
deneyimli doktorlar -rnein ben- en
zorlu ve mcadelesi g hastalarla
boumak zorundayd.
mknsz gibi grnen durumlarla baa
kabilmek iin ben genelde kitap
bilgime bavurur, hastalar resmi ve
klinik bir tarzda tedavi etmeye
ynelirdim. Freud olsa hastalarma
yardm etmek isteme ama zarar vermek
istememe ynndeki kaygmla baetmede
entelektalizmi bir savunma
mekanizmas olarak kullandm
sylerdi. Ne de olsa her doktor gibi beni
de muazzam bir bilgiyi basit bir tanya
ve tedavi planna dntrmek gibi gz
korkutucu bir grev bekliyordu. O
gnlerde hangi savunma mekanizmasn
kullanrsam kullanaym, arada bir
insancl tarafm ortaya kveriyordu ve
sanrm hastalarma en ok faydas
dokunan anlar da bu empati anlaryd.
Kariyerimin ilerleyen safhalarnda daha
ok deneyim ve zgven kazandka
hastalarm dinleme ve anlama
konusunda daha iyi bir noktaya geldim.
6 Nolu odann dndaki hemire
blmne vardmda yle gergin ve
telalydm ki bahemire Judy Nelson
alnm silmem iin bana bir peete
uzatt. Judy 12 yldr acil servis
hemirelii yapyordu ve benim gibi
yzlerce aylak asistan doktorun 6 Nolu
oda ile mcadele ediine tanklk
etmiti. 30lu yalarnda, boanm ve
ok ho bir kadnd. Genel holuun ve
alaycln mkemmel bir dengesine
sahipti. Ondan ayrlan insan tam bir
ahmakt.
Judy hasta takip izelgesini uzatt.
Kadnn kimlii belirsiz, 20li
yalarnda. Polisler onu North Endde
kendi kendine anlamszca konuurken
bulup getirmi. Aklmda olsun da
oralarda anlamszca konumayaym
bundan sonra.
Judynin kaytsz tavr beni rahatlatt,
izelgeye gz attm. Polisler hastay
perian halde Bostonun North End
sokaklarn arnlarken bulmulard.
Bulunduu yer hastaneye yakn bir
talyan mahallesiydi. Acil servis
grevlileri kadnn ambulans yolculuu
srasnda srekli lklar attn ve
giysilerini ekitirdiini not
dmlerdi. Kadn lklarn arasnda
ok terlediini sylyordu, oysa darda
scaklk drt derecelerdeydi. Acil
grevlileri hastay ksa bir muayeneden
geirmi, ajite ve srad
davranlarnn dnda anormal bir ey
grememilerdi.
Koridoru geerek 6 Nolu odaya
geldim. Dier acil muayene odalarndan
farkl olarak bu odann kapsnda,
psikiyatri hastalarn ieri girmeden
kontrol edebilmek iin kaydrlarak
alan ahap bir panel vard. Paneli
atm ve 19-20 yalarnda minyon bir
kzn rlplak kafa st durduunu
grdm. Grdm manzaray idrak
etmem bir dakika kadar srd. Gleyim
mi, kaaym m bilemedim. Paneli
kapamadan nce kzn aslnda gayet iyi
dengede durduunu fark ettim. Arkam
dnp grdklerimi anlamaya alarak,
koridordaki sedyelere ve hastalara
bakmaya baladm.
yi misiniz Dr Small? dedi Judy.
yiyim. Sadece ieri girmeden nce
izelgedeki bir eyi kontrol etmek
istiyorum.
Ama iyi deildim. plak amuda
kalkmak ne demekti? Davrann, benim
anlayamadm psikolojik bir nemi mi
vard? Kz bir ey anlatmaya m
alyordu yoksa tamamen akln m
karmt?
Judy her ihtimale kar buraya birka
gvenlik grevlisi arabilir misin?
Hasta iin de bir nlk getiriver ltfen.
Tekrar kk pencereyi atm. Hasta
hl kafa st duruyor, yznde bo bir
ifadeyle kapya bakyordu. Merhaba.
Benim adm Dr Small. Bu gece grevli
psikiyatrist benim.
Tepki yok.
Beni duyuyor musun? eri girip sana
birka soru sormak istiyorum dedim.
Yine tepki yok.
Tamam, kabul, ieri girmeye
korkuyordum. Judy de olanlar izliyordu.
Kimlii belirsiz hastann bu tuhaf
davranlar, her an her eyin
olabileceini gsteriyordu. rnein,
aniden saldrganlaabilirdi. Bir an iin
gzmde ne doru atlp beni bomaya
alt canland. Ancak plakl da
ona savunmasz bir hava veriyordu.
Hastayla konumalydm ama nce ieri
girmem gerekiyordu.
Birka derin nefes alp sakinletim ve
bazen hastaya kontroln karsndaki
grevlide olduunu gstermenin, abartl
bir sahne yaanmasn engellediini
hatrladm. Judy sonunda bir nlkle ve
yannda iki gvenlik grevlisiyle geldi;
Joe ve Carl. kisi de asistan doktorlarla
dalga gemeye, bizi zorda brakmaya
baylan Bostonlu adamlard. Hastalar
kontrolden karsa onlarn yanmzda
olmas bize kendimizi gvende
hissettiriyordu.
Kapdaki kk pencereden ieri
seslendim. Ben imdi bir hemire ve
grevlilerimizle ieri geliyorum. Kafa
st durmay brakman istiyorum
senden. Kz hi kprdamad. Odann
bir kesine att kirli, yrtk giysileri
fark ettim.
Sedyenin stne bir hastane nl
koyacaz. stersen kendin giyersin,
istersen hemire yardm eder. Ne
yapaca kestirilemeyen psikotik
hastalara seenekler sunmann kimi
zaman onlar halsinasyonlarndan ve
sanrlarndan kopardn, genel olarak
onlar daha mantkl olmaya
ynlendirdiini renmitim.
Kimlii belirsiz hasta tepe st bo
bo bakmay srdrrken, ekibimiz
yava yava odaya girdi. eride sadece
tekerlekli bir oturak ve metal bir
sandalye vard. Judy ba ekerek nl
sedyenin stne koydu. Carl ile Joe
keleri tuttular. Ben de ak kapnn
nnde durdum. Her ne kadar o srada
amacm hastann odadan frlayp
gitmesini nlemektiyse de geri dnp
baktmda bir yandan da bilinaltnda
kendime bir ka imkn saladm
fark ediyorum.
Saysal stnlk taktii ie yaram
gibiydi. Judy hastann yanna gitti ve bir
jimnastikiye asistanlk eder gibi
nazike hastann dorulmasna yardmc
oldu. Kzn giyinmesine yardm ederken
de ksk sesle konuarak, Byle gzel
sar buklelerin olduu iin ok
anslsn dedi. Ardndan isimsiz bayan
sedyeye gtrd ve Otur bakalm tatlm,
rahat et dedi.
Ben de sandalyeyi ekerek biraz
hastay gzlemledim. Sa mat ve
kirliydi, ayak bileinde de bir kelebek
dvmesi vard. Bana ismini syler
misin? Yant alamaynca devam ettim.
Buraya nasl geldiini biliyor musun?
Kz ierisinin ne kadar scak olduuyla
ilgili bir eyler mrldand.
Haklsn, scak buras dedim. Bir
vantilatr getirtmemi ister misin?
Bo bak ve sessizlik.
Aramam istediin biri var m?
Hasta bir an iin seirince sonunda
gerek bir eyler syleyecek sandm ama
yine bir ey olmad. Joe ile Carl
besbelli bo abalarmla baya
eleniyorlard ama kahkahalarn
bastrmay baardlar. Judyye bakmaya
cesaret bile edemiyordum.
Sinirlenmeye balamtm dorusu.
Hastaya yardmc olmaya alyordum
ben, hastane grevlilerini elendirmeye
deil. Kz konuturmaya ynelik bitmek
bilmez karlksz giriimlerimin
sonunda fiziksel muayeneye baladm ve
nabzna bakmak iin hastann bileini
tutup kaldrdm. Eli nemliydi. Dizlerini
ve ayak bileklerini kontrol ettiimde
derin tendon reflekslerinin normal
olduunu grdm. Hasta kol ve bacak
gcn lmeme pek yardmc olmad
ama sonuta onda hafif yksek bir kalp
hz ile dk bir ate dnda fiziksel bir
sorun gremedim.
O gne dek yzlerce muayene
yapmtm ama hibiri bunun kadar garip
deildi. Hastane grevlilerinin
karsnda almam yetmiyormu gibi,
hastamn akl da baka yerdeydi. Kz
benimle yrtemediim iin yryn
gzden geiremedim. Yapabilsem bu
muayene eitli beyin problemlerini
ortaya karabilirdi -yana ak admlar
hidrosefalus, ayak srme Parkinson
belirtisi olabilirdi- ama hastann
nrolojik olarak kafa st durmada
hibir sorunu olmadn biliyordum.
Onun gereklikten kopuk olduunu
anlamtm ama tan konusunda afallam
durumdaydm.
nsanlar pek ok nedenden dolay
gereklikle balantlarn yitirebilirler.
Bazen iddetli depresyon, stres ya da
travma insan ulara itebilir ve kii
bakalarnn delilik gibi grd
arptlm bir zihinsel duruma ka
yapabilir. Ancak psikoz gibi zihinsel
semptomlarn son kertede fiziksel bir
nedeni vardr. Aslnda pek ok tbbi
aciliyet kendini ilk etapta sadece
zihinsel rahatszlk belirtileriyle
gsterir; hezeyan, akl karkl,
depresyon, kayg, psikoz veya panik
atak.
Psikolojik semptomlarn eitli
fiziksel nedenlerini hatrlayabilmek iin
yaygn olanlardan kendime bir ksaltma
oluturmutum; WHHIMP. Harflerin her
biri hezeyann tbbi nedenlerinden
birinin ba harfiydi: W kronik alkol
kullanmndan doan beyin hasar
Wernicke ensefalopatisiydi. Hler
hipersensitif (ar hassas) krizin (ar
yksek tansiyonun beyne kan aknda
akut de neden olmas) ve kan
ekerindeki dengesizlikten doan
hipogliseminin ba harfleriydi. I ise
inme, tmr ve kanama gibi intrakraniyal
(kafa ii) lezyonlar olabileceini
hat rl at yordu. M menenjitin ba
harfiydi, bu da beyin ve beyni saran
zarn enfeksiyonlaryla ilgiliydi. P ise
zehirleri temsil ediyordu ki bu da
elence amal uyuturucu kullanmas
muhtemel bir gen iin, elbette ki
listenin ban eken olaslklardan
biriydi.
simsiz hasta aniden ksrnce hepimiz
sradk. Kz imdi dosdoru bana
bakyordu ama hl konumuyordu.
aret parmam tam nnde soldan
saa hareket ettirdim ama gzyle takip
etmedi. Gzlerinin hemen nnde
parmam aklattm, hibir tepki
vermedi. Aniden el rptmda rkt ve
gz krpt, bylece tepki alm oldum.
Beyin tmr veya i kanama olasln
ortadan kaldrmak iin tomografi
istedim.
Kzn hafif atei enfeksiyona iaret
ediyor olabilirdi ama menenjitin tipik
belirtisi olan boyundaki sertlik yoktu.
Hastann scaktan ikyeti ve plakl,
ar aktif tiroit kaynakl scak
toleransszlnn belirtisi olabilirdi.
Kan testleriyle bunu da ihtimaller
arasndan eleyebilirdik. Toksikolojik
tarama iin idrar numunesine ihtiyacmz
vard ama bu kzn bir kaba idrarn
yapmas imknszd. Kateter balamak
gerekiyordu. Judy hastay iki gvenlik
grevlisi tarafndan tutulmann
utancndan kurtarmak iin biz erkekleri
odadan kard ve kateter iin iki kadn
asistan doktordan yardm istedi. Ayrca
hastada anemi, tiroit bozukluu ya da
zihinsel durumu deitirebilecek baka
bir kimyasal dengesizlik olmadn
garantiye alacak laboratuar testleri iin
de kan ald.
Bense laboratuar sonularn beklerken
bir kez daha konumay denemeye karar
verdim. Grevlilerle birlikte yeniden 6
nolu odaya girdik. Joe ile Carln
gayretlerimin yine suya dtn
grmek iin can attn
hissedebiliyordum. Hastaya daha az
resmi davranmaya altm ve portakal
suyu ikram ettim. Kz sonunda bana tepki
verir gibi oldu. Barda almak iin elini
ar ar kaldrd. nce kk bir yudum
ald sonra barda kafaya dikti.
ok susamsn galiba dedim.
Grevliler yine karlksz sorular
duymay bekleyerek byk altndan
gldler ama hastann tavr deiiyor
gibiydi. Bo baklarnn yerini imdi
aratran baklar almt. nce odaya
gz gezdirdi, vcudu gerginleti, kalar
atld.
Bir yerlere doru gidiyormuuz gibi
hissettiim iin gayr resmi tonla
konumam srdrdm. Belki artk
konuabiliriz, ne dersin?
simsiz bayan aniden yerinden frlad
ve stndeki giysi eksikliinin farkna
vard. nl skca vcuduna
dolayarak, Neredeyim ben? Sen
kimsin? Neler oluyor? dedi.
Ekibi etkilediimi hissedebiliyordum.
O anda basiretli, ylmaz, zamanlamas
mkemmel mlakat becerimle bu inat
plak kadn vakasn zdm iin
gururlanmalydm. Psikiyatrist olarak
oynadm rol srasnda sylemi
olduum bir eyin, bu sanrl, sessiz
kadn normal bir insan gibi konuturmu
olmasndan gurur duymalydm. Elbette
okula gitmi, kitaplar okumu,
snavlardan baaryla gemitim ama
imdi gerek dnyada doktoru
oynuyordum ve bir hastay gerekten
dzeltmitim. Ne yazk ki
sylediklerimden hangisinin ie
yaradn bilmiyordum.
Hasta barda uzatp, Daha dedi.
O anda kz konuturan eyin
sylediim deil, yaptm bir ey; daha
ak sylemek gerekirse portakal suyu
olduunu anladm. Verdiim bir bardak
portakal suyu kzn tuhaf davranna
neden olan eyin anahtaryd. Kan ekeri
den hasta, akut hipoglisemi yayordu.
Hastann hastane gmleinin
kklnden rahatsz olduunu fark
edince Judyden doktor nl
getirmesini istedim. Judy kzn
giyinmesine yardm ederken gvenlik
grevlileriyle odadan ktm. Elimde bir
bardak daha portakal suyuyla geri
dndm ve hasta onu ierken ben de
sedyenin yanndaki sandalyeye oturdum.
Hastamz imdi daha sakindi.
Ona bir kez daha admn Dr Small
olduunu syledim ve kendisiyle ilgili
sorular sordum. smi Katie Genaroydu.
19 yandayd ve ailesinin North Endde
ilettii pastanenin zerindeki evlerinde
yayordu. Bir yandan yar zamanl
garsonluk yapyor, bir yandan da
oyunculuk dersleri alarak, rol
verildiinde sahneye kyordu.
Sanrnn nedenini daha iyi anlamak
iin sohbeti uzattm. Katie, tbbi bir
hastaln var m? dedim.
Neden sordunuz?
nk bu akam hastaneye
getirildiinde hezeyan iindeydin.
Sokaklarda anlamszca konuarak
dolanyordun ve az nce portakal suyunu
itiinde kendine gelebildin.
Th. u aptal diyabetim yznden
yine. Muhtemelen inslin inemi
yapmadan nce yeterli kahvalt
etmedim.
Daha nce de oldu mu bu yani?
Bir iki defa. nslinimi her zaman
doru alamyorum, o yzden ara sra
bam dnyor, terliyorum dedi.
Ne zamandr var diyabetin?
Bir yl kadar nce rendim.
Diyabetiklerin vcudu yeterince
inslin retemez. nslin kandan ekeri
alarak enerji iin hcrelere gnderen
doal bir vcut hormonudur. nsan bir
yemekten sonra yeterli miktarda eker
veya karbonhidrat sindirmeden
kendisine gereinden fazla inslin
enjekte ederse kanndaki glikoz dzeyi
aniden de geebilir. eker beynin
ana enerji kayna olduundan, beyin
eker seviyesinin dmesi Katieyi
amnezi odakl bir sanrya srklemiti.
Portakal suyu ise durumu annda
dzeltmi, onu yeniden normal hale
getirmiti. Byk bir psikiyatrik baar
deildi benimkisi ama hastaya doru
tedavi uygulamtm; o srada bunu
bilmesem bile
rendiimde ok ardm nk
ben oldum olas salk delisiyimdir.
Salk delisi olmak iyi bir ey ama
kan ekeri seviyeni yakndan takip
etmezsen diyabetik semptomlarn
kontrol altna almana hibir yarar
olmaz. Atele oynuyorsun Katie, dikkat
etmezsen lebilirsin.
Annem gibi konutunuz. O da beni
srekli oyunculuk iin ince kalabilmek
adna inslinimle oynamakla suluyor.
Samalk.
Kzn ok ince olduunu fark edince
annenin syledii eyin gerekten
samalk olup olmadn merak ettim.
Ebeveynin gibi konumak istemem
dorusu. Sadece diyabet konusundaki
dorular bildiinden emin olmak
istedim. Bu hastalk senin yanda
baladnda genelde kaltsal olarak
aktarlm oluyor dedim.
Halamn 40l yalarnda diyabeti
kt ama o ar kiloluydu ve babamn
pastanesinde alyordu.
Judy Katieye getirdii sandvile ieri
girdi ve bana da laboratuar sonularn
uzatt. Tahmin ettiim gibi Katienin
kandaki glikoz seviyesi krk beti;
normalin hayli altnda.
Katie seni Judyle tantraym.
Geldiinde seninle o ilgilendi. Judy
hastamz Katie Genaro. Ailesiyle
birlikte North Endde yayor.
Genarosu bilir misin? Onlarn aile
pastanesi.
nanmyorum dedi Judy, kendinden
geercesine. Babann biskottileri benim
sonum olacak, biliyor musun?
Giysiler ve her ey iin ok teekkr
ederim. Deli gibi davrandysam zr
dilerim.
Hi nemli deil hayatm. Doru yere
geldin. Bir ihtiyacn olursa ben hemen
dardaym.
Judynin Genaros ile ilgili imay
anlayp Katienin ailesiyle temasa
geeceini umuyordum. Aile muhtemelen
kzlarn merak etmiti ve gelip alacakt.
Katie, buraya ilk geldiimde sen kafa
st duruyordun. Kz daha fazla
utandrmamak iin plaklktan sz
etmedim.
Katie gld. Aman Tanrm, yoga
dersi alyorum da, bazen gevemek iin
amuda kalkyorum.
Katie sandviini yemeye balad, ben
de notlarm yazmak zere koridora
ktm. Kzn amuda kalkma hareketinin
psikolojik bir nemi yok gibi
grnyordu. Hastann diyabet
konusunda endokrinolog ve beslenme
uzman ile de grmesi gerektiini
dnyordum. Judy, Bay ve Bayan
Genaronun yola ktklarn syledi. 10
dakika kadar sonra Katieyi yeniden
kontrol ettim. Elleriyle yzn rtm,
sedyede dinleniyordu.
Neyin var Katie? dedim.
Gzyalarn sildi. Hayatm tam bir
felaket. u diyabet olayyla bir trl
baa kamyorum. Aktris olup
oyunculuk derslerimin parasn kendim
demeye alyorum ama annemi hibir
zaman memnun edemiyorum.
Nasl yani? dedim.
Bu gece olanlar onu yine
hayalkrklna uratacak. Zaten baka
bir ie yaradm da yok dedi.
Anneme gre aktris olmak samalk;
niversiteden kamak ve hayat boyu
garson olmak iin bir mazeret. Aslnda
ok komik nk eskiden kendisi de
oyuncuymu.
ar cihazma yine acil durum ars
geldi. Katienin basit bir acil servis
hastasndan ok daha karmak bir vaka
olduunu grebiliyordum. Fakat iime
devam etmek istiyordum. Sonuta
portakal suyu zaferini elde etmitim ve
orada kalmaya devam ettiim takdirde
Katienin ailevi ve tbbi sorunlarna
taklp kalacaktm.
Bir yandan frsatm varken ekilmek
istiyordum nk Katienin dier
sorunlar iin psikiyatrik adan bir
kahraman olabileceimden emin
deildim. Hem kahve odasnda anlatacak
gzel bir hikyem de vard artk. Ama
bir yandan biliyordum ki daha iyi bir
psikiyatr olabilmek iin kalp bu
zorlukla yzlemeliydim. Bu yzden de
kap gitmek yerine ar cihazm
susturdum ve Annenin kariyerini
desteklememesi seni ok zyordur
herhalde dedim.
Szlerim gzya selini iyice coturdu.
Katieye bir mendil uzatp bir sre
alamasn bekledim.
Doru sylyorsunuz Dr Small.
Gerekten ok zyor. Kimse anlamyor
bunu.
Katie, bence duygularn hakknda
konuabilecein biri olursa senin iin iyi
olur. stersen bu hafta grelim seninle.
Dnr msn byle bir eyi? Katie
evet anlamnda ban sallad, o srada
kap ardna kadar ald. 40l
yalarnda bir kadn ile kocas telala
ieri girdiler.
Katie, nasl merak ettik seni! Nereye
gittin, bana neler geldi bilemedik.
Bayan Genaro kollarn, skkn ve
rahatsz grnen kznn boynuna dolad.
Anne, iyiyim ben. nslinimle ilgili
bir sorunum oldu yine. Seni Dr Smallla
tantraym. Kendisi bana neler
olduunu buldu Bundan sonra
psikiyatristim olacak benim.
Ne? dedi Katienin annesi.
Psikiyatriste ihtiyacn yok ki senin.
Deli falan deilsin. Bayan Genaro bana
bakt. Neler oluyor? Katienin ne ii
var burada?
Cevap vermekte tereddt ettim. Katie
ile daha yeni doktor/hasta ilikisi
kurmutum ve hastamn bana
sylediklerinin gizli kalacan
bilmesini istiyordum. te yandan, ortada
tbbi olarak acil bir durum vard ve aile
de belli ki endieliydi. Ben
seeneklerimi gzden geirirken Katie
yardmma yetiti.
Glukozum ok dt iin
buradaym.
Bay Genaro ilk defa konutu. Ama
hayatm, yine acil odasndasn?
Kahvaltda az yemiim, biraz kafa
karkl yaamm, bu yzden de Dr
Smallu armlar. imdi iyiyim
ama
Annesi tatmin olmamt. Ama niye
kimse beni aramad?
Aradk Bayan Genaro, ilk frsatta
aradk dedim.
Eh, yeterince vakitli aramamsnz.
Dava etmem lazm bu hastaneyi.
Katieye dnd. Sen de cezalsn kk
hanm. Belli ki ayn anda hem inslininle
hem de aptal garsonluk iinle
baedemiyorsun.
Katie annesinin eletirisi zerine
gerginleti. Bana ceza veremezsin anne.
20 yana geldim artk.
Benim atmn altnda yaadn
srece ne istersem onu yaparm.
Bak hayatm dedi Bay Genaro
karsna, Katieyi bulduk, kimseye bir
ey olmam. Gel imdi eve gidelim,
gerisine yarn bakarz.
Katieye kartvizitimi verdim, annesi
Katieye getirdii kyafetleri giydirirken
ben Bay Genaro ile 6 Nolu odadan
ktm. Bay Genaro darda bana
yardmm iin teekkr etti. Bense acil
servisten ayrlmadan nce Judynin
Katieye diyabetle ilgili gerekli bilgileri
vermesini saladm.
Kahve odasna dnerken acil servisin
artk sakin olduunu fark ettim.
Yorgunluktan bitap dtm iin
kanepeye uzanp biraz gzlerimi
dinlendirmeye karar verdim.
Small. Uyan. Berbat grnyorsun.
Sabah olmutu ve Mike az nce
hastaneye gelmiti. Btn gece kanepede
uyuyakalmtm ve bir sonraki mesaim
balamak zereydi.
Saat ka? dedim.
Saat du saati. ren durumdasn.
Mike bana bir bardak kahve uzatt,
kahveyi alp du yapmak ve stm
deitirmek zere asistan doktorlar
odasna gittim. Gnn geri kalannda
nbetle geen her gecenin ertesi yakama
yapan kronik yorgunlukla mcadele
ettim. Hareket ettiim srece sorun yoktu
ama uzun uzun oturursam gzkapaklarm
ak tutmaya kendimi zorlamam
gerekiyordu aksi takdirde
uyuyakalyordum. Gnmzde artk
asistan doktorlarn hastalarla
ilgilenirken bu derece yorgunluk
yaamasn nlemek iin nbet saatleri
snrlandrld.
Aklm srekli Katie Genaronun acil
servisteki srad haline gidiyordu.
Kzn urat duygusal sorunlar
olduka karmakt. Ona gerek anlamda
yardm edebilecek kadar tecrbeli
olduumdan emin deildim.
CUMA GN AYAKTA TEDAV
GREN hastalara baktm gnd ve
leden sonra Katie ile randevum vard.
Sonunda hasta bakmam iin bana ayrlan
zel bir ofise terfi etmitim. Odann
penceresi olmasa da ieride eski yzl
bir koltuk, iki metal sandalye, kk bir
sehpa ve masa, telefon, mendil kutusu
gibi dier gerekli eyalar vard. Ortama
resmi bir grnt katabilmek iin duvara
birka diploma astm, masamn
arkasndaki raflara birka psikiyatri
kitab yerletirdim.
O gne dek birka psikiyatri vakasyla
almtm ama hi tanmadm
insanlarn gvenini kazanmak ve 50
dakikalk seanslar iinde en gizli
srlarn dkmelerini salamaya
almak bana hl tuhaf geliyordu. Ne
diyeceimi bilemediim zamanlarda
bavurabilmek iin elimde bir kopya
kd olsa, diye dndm bile
oluyordu.
Klinik sekreteri telefonumu aldrarak
Katienin geldiini haber verdi, ben de
onu karlamak zere dar ktm.
Katie bir kot, bir sveter giymiti ve
oyuncu olmaya alan herhangi gzel,
sarn, 19 yanda bir kz gibi
grnyordu.
Kk ofisime geip oturduk, Katie
konumaya balad. Nasl yapyoruz
imdi? Grdm kadaryla kanepe falan
yok. Ben burada oturup konuuyorum, siz
de not mu alyorsunuz? Yoksa siz mi
bana sorular soruyorsunuz?
Temel olarak senin duygularn
hakknda konuuyoruz ve hayatnda neler
olup bittiini tartyoruz.
Tamam dedi.
Ee, kan ekerin ne durumda? dedim.
yi. Yakndan ilgileniyorum ama
annem geen gece olanlar konusunda
drdr kesmiyor bir trl. i yzme
gzme bulatrmm, neredeyse
lyormuum... Hatta tm bunlar dikkat
ekmek iin yaptm bile dnyor.
Eh, birka defa acile gelmisin ama
dedim.
Hepsi kazayd onlarn. Dikkat
ekmeye falan almyordum. alsam
bile fark etmezdi zaten.
Nasl yani? dedim.
Hayatm boyunca annemi memnun
etmeye altm ben. Kkken
pastanede ona yardm ettim, btn
derslerimden tam not aldm, haftada iki
defa dans dersi aldm ama annem bunlar
fark etmedi bile. Ona oyuncu olmak
istediimi sylediimde benim adma
mutlu olur diye dnmtm.
Ne oldu peki?
Sinir krizi geirdi. niversiteye
gitmeyip doru drst bir ie girmediim
iin hayatm mahvettiimi syledi.
Ama annen de eskiden oyuncu deil
miydi?
Evet, ama babamla evlenip hamile
kalnca brakm. imdi pastanede
alyor. Hi mutlu deil.
Olabilir Katie ama isteyerek ya da
istemeyerek diyabetine dikkat etmediin
zamanlarda annenin tepesini attrdn
kesin.
Yani kastl olarak yaptm m
sylyorsunuz? dedi.
Hayr, ama bazen kaza olduunu
dndmz eyler yaparz, oysa onlar
bir amaca hizmet eder.
yi de acile dmek berbat bir ey
dedi Katie.
Doru ama annenin dikkatini ektii
kesin. Katie cevap vermeyince ben
devam ettim. Annen kariyerini
desteklemediinde neler hissediyorsun?
Kzyorum, yanl anlaldm
dnyorum Annem diyor ki ben de
tpk onun gibi oyunculukta baarszla
uramaya mahkmmuum ve o beni ac
ekmekten, reddedilmekten korumaya
alyormu.
Belki onun tecrbesi yleydi ve
kendince seni korumaya alyor.
Katie, Nasl yani? Ona m
alyorsunuz siz? Hayat benim
hayatm. Annem bunu gremiyor bir
trl. Bence kariyerimi kskanyor diye
bana kt.
Onun aniden sinirleniine arm, son
yorumumu onu desteklemediim eklinde
anladn fark etmitim. Hemen aklma
hayali kopya kdm getirdim. Neden
seni kskandn dnyorsun? Bu
soru onu bana dndrm gibiydi.
Derin bir nefes ald ve Geen yl
Colonial Theatrede byk bir oyunda
rol almtm. Bram Stokern
Draculasn sahneliyorduk. Benim
rolm kkt ama tiyatro byk bir
tiyatroydu ve ben de ok heyecanlydm.
Al gecesi iin annemle babama da
bilet aldm.
Ne gzel dedim.
Evet ama Katienin yzne zgn
bir ifade geldi, ban baka tarafa
evirdi.
Ama ne, Katie?
Sahneye ktmda babamn
yanndaki koltuun bo olduunu
grdm. Annem gya ba ard iin
gelememi. Katie alamaya balad,
ben de mendil kutusunu ona doru
ittirdim. Baarya yakn bir ey
sergilememi bile grmeye dayanamad.
Burnunu sildi, boazn temizledi. Belki
de gerekten onun dikkatini ekmek iin
diyabetime bo veriyorumdur, kim
bilir?
Bir yerlere varyormuuz gibi hissettim
ama hangi ynde ilerlemek gerektiinden
emin deildim. Burada scak nokta
Katienin annesiyle ilikisiydi, benim de
aklma bir fikir geldi. Seanslarmzdan
birine annen de katlsn ister misin?
Geleceini sanmam. Ona gre akl
doktorlar psikopatlar iindir.
Dnceye dalarak duraksad. Ama
biliyor musunuz bu hi de fena bir fikir
deil. Onun benden ok ihtiyac var
terapiye. Ben size haber veririm.
Ertesi hafta acil servis artc
derecede sessizdi. Sal leden sonra
sabah gelen hastalarla iimiz bitmiti ve
baka hastamz yoktu. Mike Piercele
sandvi almak iin kedeki dkkna
kadar gittik. Paray dedikten sonra
sandvilerimizi alp darda bir banka
oturduk.
Geen hafta amuda kalkan plak bir
kza bakmsn duyduuma gre. Nesi
varm kzn? dedi Mike.
Bir bardak portakal suyu verdim,
iyileti. Akut hipoglisemisi var.
Aferin sana Small dedi Mike.
Sonra takibini yaptn m?
Evet, aslnda dedim. Ayakta tedavi
kliniinde tedavisine baladm. 19
yanda ve annesiyle seperasyon
sorunlar var. Bir sonraki seansa
annesini de getirecek.
Of, sana iyi anslar o zaman. Ses
geirmez bir oda ayrtsan iyi edersin.
Kt fikir mi diyorsun yani? dedim.
Miken gzetmenlii ve nerileri
genelde salamd.
Kt fikir deil. Aslnda terapiye hz
kazandrabilir. Mesele u ki hastay daha
ok az zamandr tanyorsun ve onunla
henz gl bir teraptik ittifak
kurmadn. Hem hastayla hem de
meseleyi bulandran ahsla almak ii
iyice karmaklatrabilir. Ama bana
kalrsa can simidini atp kendi kendine
yzmeye ne kadar erken balasan o
kadar iyi.
ERTES GN KATIE LE ANNES
saat 15:00te gelecekti. Ben de mz
rahat ettirmek iin kk ofisimi
toparlayp olabildiince dzenledim. Ne
de olsa ilk aile seansm yapacaktm.
Telefon alnca yerimden frladm.
Sekreter beklenen kiilerin geldiini
haber verdi, ben de onlar ieri almasn
syledim. eri girdiklerinde Katie ile
annesinden oturmalarn rica ettim.
Katie konumaya balad. Benim
bugn erken gitmem gerekiyor nk
semelere katlacam.
Tabii ya diye kt Bayan Genaro.
Ben burada olmaya zaman ayrdm,
doktor zaman ayrd ama senin kalkp
semelere gitmen gerekiyor. Samalk
bu. Seilmek iin ne kadar ansn var
ki?
Destein iin teekkrler anne dedi
Katie ve bana dnd. Grdnz m
neden bahsettiimi?
Ah dedi Bayan Genaro bana, Katie
benden mi bahsetti size yoksa? O nl
tiyatro kariyerini kskandm m
syledi? Oyunculuk nde geldii iin
niversite eitimini askya aldndan
sz etti mi peki?
Mike haklyd. Bu defa gerekten zorlu
bir durumun ortasna dmtm. Annesi
sylenmeye devam ederken Katienin
giderek kprdn grebiliyordum.
Bayan Genaro, Katie dedim.
sterseniz bugn Sulamalar geelim
de duygulardan sz edelim.
Ben kendimi yapayalnz ve yanl
anlalm hissediyorum dedi Katie,
alamaya balayarak.
Ne o yle? diye sordu Bayan
Genaro, Sahne gzyalar m?
Katie hkrarak antasn ald. Benim
semelere gitmem gerekiyor. Haftaya
grrz Dr Small. Tek bamza.
Frlayp odadan kt.
Kap Katienin arkasndan kapanrken
annesi, Tipik tavr bu onun dedi.
ler istedii gibi gitmeyince ya alama
krizi geirip kaar ya da kan ekerini
drp gzn hastanede aar. Gnn
birinde hastaneye vaktinde yetiemeyip
canndan olacak. Sylyorum size Dr
Small, bu kzla ne yapacam
bilmiyorum ben.
Anlalan baya zorluk yaamsnz
bu konuda Bayan Genaro dedim.
Ltfen Ellen deyin bana diye karlk
verdi.
Bir tahminde bulunacam imdi
Ellen. Bence fkenin ve kzgnlnn
altnda sadece kk kzn koruma arzun
yatyor.
Tabii ki... Bebeim o benim.
Ama Ellen, artk bebek deil ki o.
Yetikin bir kadn. Kendi tercihlerini
yapmas gerek.
yi de tercihleri ok ocuka.
Oyunculuk kalp acsndan baka bir ey
deil dedi.
Bunu kendi tecrbenden biliyorsun,
deil mi?
Aynen yle. Ama bu kz daha
diyabetiyle baa kamyor.
Kolay deil, biliyorum ama kzn
bunu senden duymak istemiyor gibi
geliyor bana. Belki de artk biraz geri
ekilip ona sorumluluk alma frsatn
tanma vakti gelmitir. Hem hastalyla
hem de kariyeriyle baa kmay
renmesi gerekiyor dedim.
Biliyor musunuz, her gn korkuyorum
onun iin. Onu iyi bir niversiteye
gnderecek paray biriktirmek iin yle
ok altk ki. imdi o kalkm her eyi
bir kenara frlatyor.
Belki o parann bir ksmn Katienin
oyunculuk derslerini demesi iin
verebilirsiniz. O durumda Katie gndz
iinde o kadar ok almak zorunda
kalmaz.
Ellen hemen cevab yaptrd.
Dinlemiyorsunuz beni. Kzmn hi
ciddiye almad, lmcl olabilecek bir
hastal var, diyorum. O ise kalkm,
yldz olma hayalleriyle yayor.
Bir an iin Katienin annesi tarafndan
ciddiye alnmadnda neler hissettiini
anlar gibi oldum. Ellen, benim tek
sylediim u ki sen Katieyi ne kadar
zorlarsan, o da o kadar aksi ynde
gidiyor. Onun adna korkuyorsun bence,
haklsn da.
Dinleyin, Dr Small, ne hissettiimi ya
da kzm nasl yetitireceimi sizden ya
da bakasndan duymaya ihtiyacm yok
benim. yilik olsun diye geldim buraya
ve yeterince dinledim doktor
muhabbetini. Eyalarn toplayp kt.
Aile terapisi konusundaki ilk giriimim
tam bir fiyaskoyla sonulanmt. Asl
hastam birka dakika iinde frlayp
gitmi, ardndan ben annenin
konumasna izin vermek yerine
sorununun ne olduunu tahmin etmi ve
ona neler hissettiini sylemitim.
Neden bana retildii gibi sadece
oturup dinlememitim ki? Gergindim
herhalde. Kendimi terapist taklitisi gibi
hissediyordum. Belki de o can simidini
yeniden taksam iyi olacakt.
Tahmin ettiim gibi Katie bir sonraki
seans iptal etti. Sonra da alt hafta ara
vereceine dair bir mesaj brakt.
Ofisimden erken kt gn ald roln
provalarna katlacan sylemiti.
Anladm kadaryla terapiyi brakmak
istiyordu ama sylemeye korkuyordu.
Kabul etmeliyim ki baya rahatladm.
Yardm giriimimin anne ile kz
arasndaki gerilimi daha da arttrdn
dnyordum. Ne yazk ki Katieyi
yiyip bitiren psikolojik sorunlar henz
zmlenmeye balamamt ve bu
sorunlar muhtemelen onun diyabetiyle
baetmesini de zorlatryordu. Onun
kendini yine bir acil serviste kafa st
durmu bir halde ve plak bulmasn
istemiyordum.
Alt hafta sonra Katie beni artarak
randevusuna geldi. Farkl grnyordu;
daha gvenli, daha rahatt.
Glmseyerek koltuuna yerleti.
Seni grdme sevindim, Katie.
Naslsn?
Daha iyi olamazdm dedi,
glmseyerek.
Neler oluyor? dedim.
Annemle buraya geldiim gn
semelere gittiimde yle duygusaldm
ki heyecanlanmay unuttum. Wilburda
Aint Misbehavinde nemli bir rol
kaptm. Bana oyunun biletini uzatarak,
Mutlaka gelmelisiniz dedi. Harika
bir gsteri ve ok iyi yorumlar ald.
Peki, bunca heyecann arasnda kan
ekerin ne durumda? dedim.
ok komik, biliyor musunuz, Dr
Small? Bir oyunda rol aldmda ya da
gerekten megul olduumda veya bir
ey iin heyecanl olduumda kendime
daha iyi bakacak motivasyonu
buluyorum.
Bunu duyduuma sevindim, Katie
dedim. Annenle durumlar nasl?
ster inann ister inanmayn, baya
iyi anlayoruz. Kariyerim hakknda
baartmay brakt, hatta birka defa
oturup yetikinler gibi konutuk.
Gerekten mi? dedim. Ne konuda
konutunuz?
Her eyden nce oyunculuk hakknda
konutuk. Bana reddedilmenin, sonra da
Broadwaye kma hayalinden
vazgemenin kendisine ne kadar zor
geldiini anlatt.
Sen ne dedin?
Benim iin her eyin farkl olduunu
anlattm. Reddedilmek beni daha ok
kkrtr ve daha ok almaya iter.
Annenle byle sohbetler etmek nasl
geldi sana? dedim.
ok iyi geldi dedi Katie. Eskisi
kadar yalnz hissetmiyorum kendimi.
Annem hayatmda ilk defa beni
gerekten gryor sanki. Gzleri
yalarla doldu.
Mendili ona doru ittirerek, zgn
msn Katie? dedim.
Yo, yo, mutluyum. Al gecesini
dnyordum da.
Neden?
Bam kaldrp ilk kez seyircilere
bakmaya cesaret ettiimde babam
grdm, yannda da annem oturuyor ve
bana glmsyordu.
Anladm ki ilk aile seans facia olsa da
geriye bir eyler kalm ve terapi
almas ofisimin dnda, bensiz de
devam etmiti. Kariyerim boyunca bu
dersi aklmdan karmadm. Bir saat,
hastann bir haftas iinde ksa ama
potansiyel olarak gl bir zaman
dilimidir ve eer kii kendiyle ilgili bir
eyler renip deiecekse bu, her
zaman benim karmda, o bir saat iinde
olmayacaktr.
Katie asistan doktorluk eitimim
boyunca benimle psikoterapiye devam
etti. Annesiyle ve diyabetiyle inili
kl dnemleri oldu ve birka defa
daha kendini acil serviste buldu. Ancak
annesiyle ilikisi gelime kaydetti.
Sonunda kendi evine kt, Ellen da
kznn artk bir yetikin olduunu ve
kendi hayatn yaamas gerektiini
kabullendi.
Stajm bitirip Bostondan ayrlmaya
hazrlandm srada Katie Broadway
sahnesinde ilk roln ald ve New
Yorka tand. Sonrasnda da Broadway
aktrisi olmay srdrd. Ara sra hl
bana bir kartpostal veya gsteri bileti
gnderir.
NC BLM
ELM TUT LTFEN
1980 K
NBET ODASINDA
UYUYORDUM K telefonun sesine
uyandm. Saat sabahn 2siydi ve
ortopedik cerrahi blmnn asistan
doktoru acil servise inmemi, bilei
krlm 28 yanda bir adamla
grmemi istiyordu. Srnerek yataktan
kalktm, merdivenleri indim.
Acil servis odas her zamanki gibi
kaza geiren hastalarla, kaygl anne
babalarla, ar hastalarla ve bir Tylenol
alp evde otursa ok daha iyi edecek
kiilerle tka basa doluydu. Ortopedik
cerrahi asistan Dr Neil Coopern
hemire kesinde bir dosyaya bir eyler
yazdn grdm. Eski tenis oyuncusu,
yank tenli, iri yar, kendini beenmi
Cooper, adeta cerrah olmak iin
domutu. Kral olmak gzel bir ey
olmal.
Sylesene Neil, ne zamandan beri
krk bilei sarmak iin akl doktorundan
yardm istiyorsun?
Neil ban kaldrp Gary, senden
tavsiye istiyorum. Bir gariplik var bu
hastada dedi.
Cooper fena adam deildi aslnda.
Bazen birlikte taklrdk. D dnyaya
kar bir doktor iin fazla seksiyim
tavrn taknrd ama aslnda i
dnyasnda gvensiz, hepimiz gibi
zorluklar karsnda bocalayan biriydi.
Tahminimce cerrahlardan ok akl
doktorlaryla taklmasnn nedeni
annesinin psikiyatrist olmasyd. Ona
gre psikiyatri ve cerrahi en mdahaleci
uzmanlk alanlaryd -o insanlar
keserken ben zihinlerinin iine
bakyordum- ve hem korku hem de sayg
uyandrmamz bu yzdendi.
Nesi garipmi? dedim.
nc defadr sol st ekstremite
yaralanmasndan geliyor buraya.
Esnedim. Sakardr belki.
Yok, hayr, adam cidden bir garip.
Srekli ameliyat gerekip gerekmediini
soruyor. stiyor sanki ameliyat olmay.
Tylerimi diken diken ediyor resmen.
Neil tandm cerrahlar iinde
psikolojik kavray yksek olanlardan
biriydi. Bu hastada tehlikeli olabilecek
bir eyler sezmi olmalyd.
Acil serviste bir dhiliyeci veya
cerrah psikiyatrik danma istiyorsa bu
genelde olas bir intihar riskinden veya
tp ekibinin telal ritmini etkileyen,
sekteye uratan ajite davranlardan
dolaydr. Srekli megul acil
doktorlarnn genelde hastann zihinsel
rahatszla veya duygusal sorunlara
iaret edebilecek ilk bakta
anlalamayan, karmak veya tuhaf
davranlarn doru biimde
deerlendirecek vakti yoktur.
Kendi tp hekimlii stajm srasnda
ben de ayn anda neredeyse 20 hastayla
ilgilenirken, herhangi bir gariplik veya
duygusal sorun sezdiimde acilen
psikiyatriye ar gnderirdim.
Psikiyatriye daima ilgi duyduum halde
zihnin inceliklerini aratrma olasln
aklmda bloke ediyordum. Dier
intrnlerle konutuumda onlarn da ayn
ekilde davrandklarn rendim.
Daha sonra, psikiyatri eitimim
srasnda profesrlerimden Ed Messner
bana bloke etme konusunda yardmc
oldu. Messner verdii ztan balkl
seminerde tan becerimizi gelitirmek
iin hastalara verdiimiz duygusal
tepkileri tanmamz salad. Seminer
doutan gelen empatik becerilerimiz
sayesinde bakalarnn duygusal
durumunu bir noktaya kadar
deneyimlediimiz ilkesini temel
alyordu. Dier bir deyile,
depresyondaki veya fkeli bir insanla
vakit geiriyorsak o insann zihinsel
durumu empatik olarak bulacyd ve
biz de kendimizi zgn veya sinirli
hissetmeye balyorduk. Dolaysyla
terapist hastalarna verdii duygusal
tepkileri belirleyebildiinde, hastann
tans hakknda ipular edinebilir. Bu
strateji, zellikle de hastalar bilinli ya
da bilinsiz, gerek duygusal
deneyimlerini maskelemeye ya da
saklamaya altklarnda yararl olur.
Elbette ki psikiyatrist iin dozunu
kararak her depresyonlu hasta
geldiinde kendini depresif hissetmek
istemez. Hastaya kar hem duygusal
mesafeli hem de duyarl olunabilecek
mesafeli bir ilgiyi korumak yararl
olacaktr. Mesafelilik doktoru
iyileemeyen veya belki de lm
olasl olan hastalara duyulan ilginin
yaratt duygusal sarsntlardan korur.
Tp okullar ne yazk ki bu becerileri
retmeye ya hi vakit ayrmazlar ya da
ok az ayrrlar.
Hastamz Kenny Miller acil servise
annesi getirmiti. Hastada sadece sarg
ve askya almay gerektiren yaygn
yaralanmalardan biri olan, sol bilekte
dorsal trikuetral avlsiyon kr vard.
Sylediine gre evlerinin garajnda bir
dolap yaparken ekici kaydrm,
bileine vurmutu. Neiln notlarna gre
son bir yl iinde ayn bilekte ve elde
benzeri yaralanmalar yznden iki defa
daha acil servise gelinmiti. Hastann
gecenin bir yars garajda neden dolap
yapmaya altn merak ettim. Hikye
batan sona tuhaft.
Perdeyi ekip atmda Kennynin
sedyede oturduunu, yanndaki
sandalyede de orta yal bir kadnn
oturduunu grdm. Kadn kaygl ve
stresli grnyordu. Kennynin uzun,
sapsar salar ve dzgn ksaltlm
sakal vard. stne eski bir oduncu
gmlei, altna soluk bir kot giymiti ve
sol kolunun sargs yaplm, kol askya
alnmt.
Hey, cerrahm nereye gitti? Kenny
sakin, hatta neredeyse neeliydi.
Dr Coopern acil bir durumla
ilgilenmesi gerekti dedim. Ben Dr
Small. Dr Cooper benden urayp biraz
daha bilgi almam istedi. Bileini nasl
incittiini anlatabilir misin bana
Kenny? dedim.
Doktora anlatmtm zaten
Marangozum ben. Bir dolabn kapan
takarken dikkatim dald herhalde,
ekicim kayd. Aptallk ite.
Kenny konuurken kadn ayaa kalkt
ve olunu rahatlatmak iin srtn okad.
Arn var m canm?
Yok anne, iyiyim ben. Saol.
Demek marangozsun. Elinde ok i
vardr herhalde. Burada yazdna gre
bu yl bileini iki defa daha incitmisin
dedim Kennyyi aklamaya
ynlendirmeye alarak.
ey, evet, aldm birka i yznden
baya megulm. Sanrm kazaya da
yatknlm var.
Annesi anlayla ban sallad.
Zavall bebeim. Ne kadar ok
alyor, ok da tehlikeli ii.
Kenny annesinden fazlaca sevgi efkat
gryordu ve annesi dikkatimi datmaya
balyordu. Bayan Miller? Ba baa
konuabilmemiz iin bize birka dakika
verebilir misiniz? Kafeterya koridorun
hemen ilerisinde.
Ne dersin Kenny, olur mu? htiyacn
olursa biliyorsun yerimi dedi anne.
Ben iyiyim anne. Merak etme.
Kadn odadan ktnda Kenny, ben
psikiyatristim dedim. Dr Cooper
buraya uramam syledi nk senin
bilek yaralanmalarnn tamamen kaza
sonucu olmayabileceini dnyor.
Kenny bozulmu gibiydi. Ne
diyorsunuz yani? Bileimi bilerek mi
krdm?
Mutlaka kastl ya da planlyd
demiyorum. Sadece farknda olmadn
ama cann skan bir ey olabilir.
Bakn Dr Small, cerraha da
sylediim gibi sadece kazayd. Bu
konuda niye byle tela ettiniz,
anlamadm.
Kenny konuurken ben de ekici
kaydrmasnn olas baz nedenlerini
aklmdan geirdim. i tazminat
peinde olabilirdi veya belki annesinden
ilgi grmekten holanyordu. Belki de
uyuturucu bamlsyd ve ar kesici
almaya alyordu. Gerek hikye ne
olursa olsun, kaynan gecenin bu
saatinde kefedemeyeceimi biliyordum.
u an dolaysz denebilecek yaklamma
kar savunmaya getiini fark edince
ciddiyetin dozunu biraz azalttm.
Biliyorsun Kenny, stres bazen
dikkatimizi datr, bizi kazalara yatkn
hale getirir. Bu aralar hayatnda stres
yaratan bir ey var m?
Kenny ajite olmaya balamt. Eh,
tabii. Einden ayr yaamay ve ailenin
yanna dnmeyi stres sayarsanz, evet,
var. Durup kendini toparlad. Yani
kolay deil, demek istiyorum. Ama idare
ediyoruz ite.
Einle aile danmanln
dndnz m hi? dedim.
Hayr. Zaten onun isteyeceini
sanmyorum dedi. Bkt artk benden.
Biliyor musun Kenny, Sal veya
aramba leden sonra bo vaktim var
benim. stersen karnla birlikte haftaya
bana gelin. O gelmese bile seninle
stresini azaltmann yollarn
aratrabiliriz.
Bilemiyorum. Onunla konumay
deneyebilirim herhalde. 10 yl birlikte
geirdik sonuta. Belki gelir.
Kenny ile ilgili notlarm
tamamladktan sonra merdivenleri
geerek asansre doru yrdm.
Aklmda Kennynin asl sorununun ne
olduu vard. Karsn resme dhil etmek
iyi olacakt. Ne de olsa Kenny ayrlk
konusunda zgnd ve kadn ok
saydaki bilek kazasna bir aklk
getirebilirdi.
aramba gn ofisimi dzeltip
sandalyeleri yerletirdiim srada Kenny
ile kars randevuya geldi. Kennynin
salam elini sktm, o de beni Lauren
Miller ile tantrd. Kadn da dnk
tipte, sarn, ekici biriydi. kisi de
tirt ve kot gibi gndelik giysiler
giymilerdi ve aralarndaki gerilim
hemen belli oluyordu.
Tantmza memnun oldum Lauren
dedim.
Lauren sert bir biimde elimi
sktnda kzgnln hissettim. Belli ki
burada olmak istemiyordu.
Oturun ltfen. Sandalyeleri iaret
ettim.
Aralarndaki gerginlik bende
gvensizlik yaratyordu, o anda fark
ettim ki seans iin herhangi bir strateji
hazrlamamtm. Aklma syleyecek
hibir ey gelmeyince onlara Celtics
takm ampiyonlua koar m sizce, gibi
bir soru sormay dndm.
Haftasonunda evlilik terapisi
tekniklerini okuyarak biraz vakit
geirmitim. iftlerle ilgilenmek
genelde terapist iin bireylerle
ilgilenmekten daha karmaktr. Evlilik
terapisinde bir kii yerine iki kiinin
psikolojik perspektifleri ve
motivasyonlarn dnmekle kalmayp
ou zaman aralarnda hakemlik yapmak
zorunda kalrsnz. rdeleme ve
yorumlarnz fazlaca kocaya
odaklarsanz, kars kendi tarafnda
olduunuzu, koca da ikinizin ona kar
birlik olduunuzu dnebilir.
Desteinizi kocaya kaydrrsanz o
zaman da kadn yanl anlaldn,
yalnz brakldn hissedebilir. Bir
yandan bu destekleyici ve aklayc
yorumlar dengelemeye alrken, bir
yandan da duruma kendi verdiiniz
tepkilere dikkat etmeniz ve bunlarn size
yanllk kazandrmasn engellemeniz
gerekir.
Millerlar karmda huzursuzca
sessizlik iinde otururken aklmdan bir
dizi soru geti: Lauren niye bu kadar
kzgnd? Kennynin neden sol bileini
incitip durduunu biliyor muydu? Kenny
karsnn yannda neden byle sessiz ve
sayglyd? Bu ikisini ilk bata bir araya
getiren, imdi ise ayr dren ey
neydi? e nereden balayacam
bilemiyordum, haftasonu okumalarmn
da pek bir faydas dokunmuyordu.
Tedirginliimi sezdiklerinden
phelenerek bir anda, Bugn birlikte
gelmenize gerekten memnun oldum
deyiverdim.
Bakn, Dr Small dedi Lauren, bizim
artk yeniden bir araya gelmemiz
mmkn deil, o yzden de syler
misiniz nedir renmek istediiniz?
Kenny bu yorum karsnda incinmi
gibiydi, kadnn akszll beni de
afallatt. Daha konuya girmeden beni
savunma pozisyonuna koymutu.
Lauren, bugn senin de gelmeni
istedim nk bunun Kennyye neler
olduunu anlamamza yardmc olacan
dndm dedim. Birinizden biri
dierine kar hisleri hakknda konumak
isterse, onu da yapabiliriz. Lauren
ban ne eip huzursuzca antasyla
oynamaya balad. Kennynin bu sene
bileini defa incittiini biliyor
muydunuz Bayan Miller? dedim.
Lauren gld. Herhalde, ki geen
hafta yine incitmesine hi armadm.
Yllardr takntl sol koluyla. O kadar
ilgiyi bana gsterse onu evden
kovmayabilirdim.
Kenny hemen araya girdi. Hakszlk
ediyorsun ama. Sana bol bol ilgi
gsteriyorum ama hibir zaman yetmiyor
ki
Lauren gzlerini devirdi.
Ne olmu birka kaza geirmisem
dedi Kenny. ok youn alyorum,
ok da stresliyim.
Sorun o deil ki Sen her zaman
alyorsun, almadn zaman da
akln baka yerde. Hem kabul et, sol
kolunla ilgili bu olay yaralanmalarndan
ok nce balad.
Eliyle ilgili nasl bir olaydan sz
ediyorsunuz? dedim, yorumlarn bana
yneltirse Kennynin zerindeki basknn
biraz azalacan dnerek.
Lauren bana dnerek, Neredeyse onu
tandmdan beri elini arka cebine
koyarak geziyor.
Bir sr insan yapar bunu dedi
Kenny. Ne olmu ki?
Lauren ona dik dik bakt. Normal bir
ey deil bu Kenny. Sinir tiki gibi bir
ey sendeki. stelik beni de ok rahatsz
ediyor.
Tamam dedi Kenny, btn derdin
buysa yapmam artk.
Lauren de ona kt, Benim
sorunummu gibi gstermeye alma
unu. Cadlar Bayramna ne diyorsun?
Bana dnd. Kostm mkemmeldi
gerekten. Kaaktaki tek kollu adam
klna girdi.
Komik bir kostm olduunu dndm
de ondan dedi Kenny. Bu konuyu
aman bile sama.
Millerlarn didimesinin giderek
iddetleniini izlerken durumu
sakinletirme ihtiyac duydum ama bir
yandan da u Cadlar Bayram kostm
hakknda daha ok renmek istiyordum.
Kenny, istersen Laurene konuma ans
tanyalm dedim.
Teekkrler Dr Small. Lauren
kmsercesine Kennye bakt.
Kostmn ilk bata biraz komik
olduunu kabul ediyorum. Eskiden
Kennynin bir espri anlay vard. Her
neyse, ilk giydiinde bir sorun yoktu.
lk giydiinde mi? dedim.
Kenny araya girdi. Neden
konuuyoruz bu konuyu?
Lauren onu duymazdan geldi. Cadlar
Bayramndan sonra kostm evde de
giymeye balad. Arkadalar geldiinde
bile giydi.
akayd alt taraf dedi Kenny,
bunalarak.
Evet, Kenny, ok komikti gerekten
dedi Lauren, alayc bir tavrla. Sonra
bana bakt. O szde kostmle dar da
kmaya baladnda gayet ciddiydi
ama. Sinemaya, akam yemeine gitmeye
balad. Hi komik deildi artk,
rezillikti resmen.
Kostmn Kennynin sol elini
incitmesiyle bir balants olduunu
anladm ama bulmacay tam olarak
zebilmi deildim. Kennynin
incinmeleri kazara da kasten de olsa
kendi kendine verilmi hasarlard ve bir
noktada yardm lyd. Bu durumda
ortaya ksa bir olas psikiyatrik tehisler
listesi kyordu. Listeyi hemen
aklmdan geirmeye baladm. Kenny
depresyonda gibi grnmyordu,
yaralanmalar da intihar mimikleriyle
tutarllk gstermiyordu. Bazen snrda
kiilik bozukluu olan insanlar kamaya
altklar duygusal acnn yerini almas
iin fiziksel ac deneyimlemek adna
kendilerini incitirler.
Kenny, bu kostm akasnn Lauren
ne kadar rahatsz ettiini fark ettin mi?
dedim.
Fark etsem o kadar ileri
gtrmezdim dedi.
Nasl fark etmezsin? dedi Lauren
skkn bir sesle. Gnde belki 10 defa
sylyordum! Bana bakarak, ok
utanyordum nk dedi.
Demek Kenny size kulak vermiyordu.
Kennyle aranzn nasl olmasn
istiyorsunuz? dedim.
lk evlendiimizde olduu gibi. O
zaman srekli glyor, eleniyorduk,
beni rahatsz eden bir ey olduunda
dinliyordu. Beni teselli ediyordu,
sarlyordu. Lauren duraksad, gzleri
yalarla doldu. Mendil kutusunu uzattm
ama istemediini iaret etti.
Kenny, sen hatrlyor musun o
zamanlar? dedim.
ylesine taklp, glp elenmemizi
ok seviyordum. Laurena dnd ve
Hl sana sarlp teselli etmek
istiyorum dedi.
Lauren uzanp ona sarlacakm gibi
grnyordu ama onun yerine, Ama
sadece sa kolunla diye kt.
Laurenn seansa gelmesi ilikiye bir
ans daha tanmay dnebileceini
gsteriyordu ama o ans veremeyecek
kadar incinmi gibi bir hali vard.
Seansn devamnda didimenin tesine
geer gibi oldular. Son birka yldr
ocuk sahibi olmay konutuklar ortaya
kt. Ancak Kenny, Lauren kadar
hevesli deildi. Seansn sonunda bir
randevuya daha gelmeleri iin onlar
ikna ettim; benim adma kk bir
zafer...
Onlar gittikten sonra kendime notlar
aldm. Laurenn Kennynin el
saplantsndan duyduu rahatszl,
Kennynin de ocuk isteme konusundaki
gnlszln anlayabiliyordum.
Kzgnlna ve dkrklna ramen
Lauren kocasn hl nemsiyor gibiydi.
Eski Kennyyi, onu gldren ve
rahatlatmay bilen adam geri
getirebilirsek, Laurenn bir ans daha
tanyabileceini dnyordum.
O HAFTA DR WILLIAM
BROWNING ile gzetmenlik toplantm
vard. Zihinsel ve fiziksel saln
arayzn oluturan alt uzmanlk alan
psikosomatik tp konusundaki
uzmanlndan dolay Kenny vakasn
onunla tartmak istiyordum. Willin
ayrca Sherlock Holmese ve esrar
zmeye de zel bir merak vard.
Kendine zg dier becerileri arasnda
bir denizcinin dvmesinin ayrntlarna
ve tasarmna bakarak o kiinin ilk
ykleme limannn neresi olduunu
anlamak da vard. Donanmada edinmiti
bu zelliini.
Willin ofisi Harvard hastane
arazisinin en gzel yerindeydi. Bullfinch
Binasnn hemen nndeki yemyeil
alana bakan ofis hayli geni ve
havadard ve Willin dnya
seyahatlerinden toplad hatra
eyalarla dekore edilmiti. eri girip
rahat bir koltua oturdum, Will de
masasna geti.
Mesele nedir? dedi.
Geen hafta acil serviste 28 yanda
bir marangoza baktm dedim.
Cerrahinin asistan doktoru devreye
girmemi istedi nk hasta bir yldan
ksa bir sre iinde bileini kendi
kendine defa incitmiti. Portakal
suyumdan koca bir yudum aldm.
Bu kadar m? dedi Will.
Hayr. Bilek sarlrken hasta asistan
doktora el ameliyat gerekip
gerekmeyeceini sormu. Doktorun
dediine gre adam sanki ameliyat ister
gibiymi.
Enteresan dedi Will. Sen neler
rendin?
Boanmak zere olduu karsyla
bana seansa gelmeyi kabul etti. Kadnsa
adamn Cadlar Bayramndan beri tek
kollu adam kostm giyme saplants
gelitirdiini syledi.
Will sandviini brakp Sol elini ya
da kolunu ihmal etme veya saklama
eilimi var m? Hayrete dmtm.
Nereden bilmiti bunu?
Evet dedim, stne basarak.
Yllardr sol elini arka cebinde tutma
alkanl varm.
Acaba yar alan ihmali vakas
olabilir mi?
Yar alan ihmali genelde beynin sa
yarmkresindeki bir hasardan
kaynaklanr ve bedenin sol tarafnn
grsel olarak ihmaline yol aar.
Rahatszlk ou zaman duyumsal zrle
sonulanr ve hastann duyumsal
girdilere daha az dikkat etmesine yol
aabilir. Kennynin sol tarafnda
duyumsal bir eksiklik yoktu, dolaysyla
bu olaslk devred kalyordu.
Sanmyorum dedim. Nrolojik
muayenesi normaldi.
Geri ameliyatla ilgili syledikleri
sadece ilgi istedii iin de olabilir dedi
Will.
Acilde annesinden baya bir sevgi
efkat grd, ayrca
Will szm kesti. Acaba bu tek kollu
adam olaynn cinsel bir yan olabilir
mi? Will karmak vakalar anlamaya
ve tehis etmeye alrken olas cinsel
aklamalar irdelemeye baylrd.
Sanmam dedim. Ama onu
aratracak frsatm da olmad dorusu.
Kar koca o kadar ok tarttlar ki
tekrar gelmeleri iin zor ikna ettim.
Will glmsedi. Demek hl
birbirlerine kar bir eyler
hissediyorlar.
Evet dedim, ama kadn bu el
olayn kaldrmakta zorlanyor. Ayrca
kadnn biyolojik saati de iliyor ve
adam ocuk konusunda gnlsz.
Tahminimce hastann el saplants
kar koca olarak aralarndaki gerek
soruna eilmelerini engellemeye yarayan
dikkat datc bir etken. Onlar altta
yatan sorunlar hakknda konuturmaya
al. Ayrca adama da eliyle ilgili neler
olmasn istediini dorudan sor.
ERTES HAFTA KENNY LE
ofisimde, ge kalan Lauren
bekliyorduk. Kenny tedirgindi ve saatine
bakp duruyordu. Geleceini
sanmyorum dedi, kzgnlkla.
Olsun, biz balayalm. Bu hafta nasl
hissettin kendini?
Berbat dedi. Geen hafta Laurenla
bir ba kurduumuzu sanmtm, ama
imdi telefonlarma cevap vermiyor.
Annemle babamsa beni resmen deli
ediyor. Daha fazla yaayamayacam
onlarla Kenny konuurken askya
alnan sol kolunu gizlemek iin dalgn
dalgn ceketini ekitiriyordu.
Kenny, acildeyken doktora ameliyat
sormusun. Neden atn o konuyu?
dedim.
Bilmem ki diye karlk verdi.
Bazen metal ivi falan koyuyorlar ya.
Hatta kesmeleri bile gerekebilir, belli
mi olur?
Vay canna! Krk bilekten el kesmeye
nasl gemiti byle? aka m yapyordu
yoksa elini kestirmek iin bilind bir
arzusu mu vard? Belki de psikotikti.
Sence uzuv kesmek, krlan bir bilek
iin biraz abartl deil mi? dedim.
Nereden bileyim ben? diye kt.
Doktor deilim ki. Hem ben sol elim
olmadan da gayet iyi alabiliyorum.
Solak deilim, sa elimi kullanyorum
sonuta.
Belki de uzuv kestirme arzusu o kadar
da bilind deildi. Kennynin yz
ifadesi o anda kzgndan zgne dnt.
Bu o kadar belirgindi ki yorum yapma
ihtiyac duydum.
zgn grnyorsun Kenny.
Homurdand, omuz silkti.
Neler oluyor, anlatsana dedim.
Derin bir i ekti. Ne olsun ite,
kendimi yalnz hissediyorum. Her
zaman. Konuabileceim hi kimse yok.
Benimle konuabilirsin dedim.
stersen eline gerekte ne olmasn
istediini anlat bana.
Kenny ban kaldrp endieyle bana
bakt. Anlatsam da anlamazsnz. Ben
bile anlamyorum.
Bir denesene.
Kenny ayaa kalkp pencereye gitti.
Birka dakika dar baktktan sonra,
Bunu imdiye kadar hi kimseye
sylemedim dedi. ok utan verici bir
ey Dr Small.
Belki bana sylersen kendini daha iyi
hissedersin dedim.
Kenny tekrar yerine oturdu ve Bazen
ok lgn bir hisse kaplyorum dedi.
Sanki elim vcudumun bir paras
olmamalym gibi. Sanki vcuduma ait
deilmi gibi Laurene hi
sylemedim nk ileden kar. Ama
bir srrm olduunu biliyor ve
deliriyor.
Kennynin gizli hisleri tuhaf
davranlarn aklyordu. Psikotik
olabilirdi ama durumu kulaa daha ok,
ender rastlanan trde bir beden algs
bozukluu gibi geliyordu. Kennynin
hisleri, vcudunun normal boyutu gzne
yanl grnd iin kendisini ala
mahkm eden anoreksikleri andryordu.
Ancak Kenny rneinde arzulanan ey
ince bir vcut deil, bir elin eksik
olmasyd. Kenny elini kesmeye raz
olacak bir cerrah bulmadan nce bu
rahatszlk hakknda acilen daha ok ey
renmem gerektiini hissettim.
Bu hislerden sz etmenin neden zor
olduunu anlayabiliyorum dedim.
Lauren hayatta anlayamaz. Benim
kak falan olduumu dnr. Kenny
sinirleri yine gerilince sol kolunu geriye,
kendisinden uzaa doru ittirmeye
balad. Bu drtler bazen o kadar
gleniyor ki alt kattaki testere
tezghma gidip kendi kendime kesip
atmaktan korkuyorum.
Bu yorum durumu tamamen deitirdi
ve ben bir anda Kennynin tehlikede
olabileceinden endielenmeye
baladm. Peki, nedir bunu yapman
engelleyen Kenny? dedim,
serinkanllm korumaya alarak.
Bir cerrah yaparsa daha gvenli olur
diye dndm hep. lmek istemiyorum
sonuta, sadece u aptal elden kurtulmak
istiyorum. Orada olmamal o. Yere
bakarak devam etti: Ama bilemiyorum.
Ne fark eder ki? Lauren beni iki trl de
kabul etmeyecek naslsa.
Bu noktada Kennynin ciddi biimde
kendini incitme tehlikesiyle kar karya
olduundan kayglandm ve istese de
istemese de onu hastaneye yatrmam
gerektiini anladm. Kamasn
engellemek iin atacam bir sonraki
adm ok nemliydi. Kenny gzlerini
dikmi yere bakarken u eski kendi
arn aldr numarasna bavurarak
kendime ar gnderdim. Ben arm
kontrol ederken Kenny ban kaldrp
bakt. Bana biraz msaade eder misin
Kenny? Acil bir durum var da dedim.
Kenny omuz silkti, ben de ofisten kp
kapy kapadm.
Hemen klinik sekreterine gvenlii
aramasn, hastam Lindemannda 72
saatlik gzetim altna alacam
syledim. Sekreter, gvenlik kapya
geldii anda telefonumu aldracan
syledi.
Ofise dnerek tekrar yerime oturdum.
Kusura bakma.
Kenny dalgn grnyordu. nemli
deil. Bakn, doktor, biliyorum kulaa
delirmiim gibi geliyordur ama bu
duygular ok uzun zamandr var bende
ve yine de bamn aresine bakyorum.
Bir noktada fevri bir eyler
yapmaktan, belki dndn eyi kendin
denemekten korkmuyor musun? dedim.
Sadece dnce bunlar Dr Small.
imdiye kadar bir ey yapmadm, yle
deil mi? dedi, gergin bir sesle. Neyse
ki o srada telefonum ald. Telefonu
atm ve onlara beklemelerini syledim.
Ama imdi zor bir dnem
geiriyorsun Kenny dedim. Evliliin
sorunlu, ailenle yaamak seni ldrtyor.
Ayrca kendi elini kesmekten sz
ediyorsun. Bence biz bu durumu zme
kavuturana kadar hastaneye gitsen iyi
olacak.
Deliler kouuna m diyorsunuz
yani? dedi tkrkler saarak. Hayatta
olmaz.
Bir psikiyatrn kimi zaman almas
gereken en zor kararlardan biri hastasn
kendi rzas dnda hastaneye yatrma
karardr. Hastay rzas olmadan
hastaneye yatrmann temelde nedeni
vardr: Hastann akut intihar, cinayet
eilimi vardr veya bir adan kendisine
ya da bakalarna tehlike tekil ettii
dnlyordur. Kendine zarar vermeye
ynelik dnce veya duygularn acil bir
tehlike tekil edip etmedii karar
genelde psikiyatristin deerlendirmesine
kalm bir karardr. Baz insanlar
kendilerini kronik olarak intihara meyilli
hissedebilir ve durmakszn bu
hislerinden sz ediyor olabilirler ama
hibir zaman harekete gemezler.
Bazlar kronik intihar eilimli davran
sergileyerek, alkla, uyuturucuyla,
alkolle veya sigarayla kendilerini yava
yava yok edebilirler. Ancak bu insanlar
akut tehlikeli olarak alglanmazlar ve
nadiren hastaneye yatrlrlar.
Psikiyatri eitiminin bir ksm,
hastann sylediklerini, gemiini ve
hlihazrdaki davrann bir araya
getirerek, bu kritik karar almay ierir.
Hastalarn szn ettikleri potansiyel
kendine zarar verme yntemleri doktorun
kararn etkiler. Erkekler genelde
kendilerini vurma eilimi gsterirken,
kadnlar daha ok ar doz hap almay
tercih ederler. Depresyonda ve yalnz
bir kadn, evde uyku hap zulas
yaptndan bahsederse bu psikiyatristin
endiesini arttrr. Ve eer elini kesme
fikrini saplant haline getirmi bir
marangoz bodrum katndaki testere
tezghndan bahsederse
Kusura bakma Kenny ama u noktada
o karar sana bal deil dedim.
Kendine zarar vermemeni salamak
iin seni gzetim altna almak
zorundaym.
Kenny birden ayaa frlad. Balatma
imdi slalene. Gvenmitim sana
aalk herif. Kenny kapy at gibi
kendini dar att ama iri kym iki
gvenlik grevlisi onu kollarndan
yakalad. Hey, koluma dikkat et hyar
dedi Kenny.
ERTES GN WILL BROWNING
beni yarm saatliine dier ilerinin
arasna ald. Kenny ile olanlar duyunca
hi armad. yle yapmak
zorundaydn Gary dedi.
Biliyorum. Sadece kendimi kt
hissediyorum nk srrn ilk kez bana
at ve benim ona kazk attm
dnyor.
Muhtemelen hayatn kurtardn
adamn. imdi de ona gerekten yardm
etme ansn var. Will dosya dolabna
giderek birka kt kard. u
makaleye bir gz atsana.
Bal yksek sesle okudum:
Apotemnofili: Cinsel tercih olarak
kiisel talep zerine iki uzuv kesme
vakas. Kendi kesilen uzuvlarnn
kalntsna kar cinsel saplants olan bu
iki srad erkek hastay anlatan yazya
gz gezdirdim.
Gary, sanrm ok ender rastlanan bir
rahatszlkla kar karyasn. Kenny
sana sonunda ne istediini sylemi: Sol
st ekstremitesini kestirmek dedi Will.
Uzuv kestirme arzusuyla herhangi bir
cinsel balant bulabildin mi?
Saplantsnn cinsel bir yn
olduunu sanmyorum dedim.
O zaman bir eit dismorfofobi
olabilir. Hasta kendini veya kendisinin
bir parasn, gayet normal grnd
halde acayipmi gibi alglar.
Bu onun durumuna daha yakn
grnyor dedim. Ama elini acayip
grdn sanmyorum. Sadece oraya ait
deilmi gibi hissediyor Sanki o el
gidene kadar kendini normal
hissetmeyecekmi gibi.
Dismorfofobi ilk kez talyan psikiyatr
Enrico Morselli tarafndan, 1886da
tanmland. Bugn buna vcut dismorfik
bozukluu diyoruz. Bu kiiler fiziksel
kusur gibi algladklar bir eyi
dzeltmek iin bedensel modifikasyon
isterler. Bu rahatszln obsesif
kompulsif bozuklukla baz benzerlikleri
vardr ve hastalar genelde ayn anda her
iki hastal da yaarlar. Bu insanlar
bazen estetik cerrahiye baml grnr
ve ortaya geri dndrlmesi imknsz
tuhaf sonular kabilir. Bu kiiler,
semptomlar arya kamad srece,
genelde kendilerine kar ivedi bir
tehlike oluturmazlar.
Kennyde bu semptomlarn bazlar
vard ama o aslnda yine bununla
balantl ama bugn vcut btnlne
ilikin kimlik bozukluu (ngilizcede
ksaca BIID) diye adlandrdmz son
derece ender bir rahatszlktan
mustaripti. BIIDi olanlar vcutlarnn
kafalarnda kendilerine ilikin imgeyle
rtmediine inanr. stenmeyen
uzuvlarnn irkin olmasa da onlar
kusurlu ya da engelli yaptn
hissederler. ou zaman uzuvlar
gerekten kesilmi insanlar kskanr ve
bu hissettiklerinden ok utandklar iin
bu konuyu hi amazlar. ounlukla
intihara meyilli deildirler, sadece
uzuvlarnn gitmesini isterler ve
kendilerine seimli amptasyon yapacak
bir cerrah ararlar. BIID hastalar bazen
istenmeyen uzva, kesilmeyi gerektirecek
kadar zarar verebilir. Kayda gemi bir
vakada bir adam arabasn otomatik el
kumandalaryla donattktan sonra
istenmeyen bacaklarn kurtarlamaz hale
gelene kadar buzda dondurmutu.
Ardndan arabay kullanarak hastaneye
gitti ve orada bacaklar mecburen
kesildi.
BIID kurbanlarnn ounda kendi
uzvunu kesme ihtiyac ocuklukta ya da
ergenlikte balar. Baz uzmanlar bu
rahatszln vcut imajn bir ekilde
arptan beyinsel bir hastalktan
kaynaklandn dnr ama henz
spesifik bir neden bulunamamtr.
Tedavi hem psikoterapiyi hem de ilal
tedaviyi ierir ve hastalarda uzuv
aldrmaya ilikin dnceler devam etse
de hayat kaliteleri iyiletirilebilir ve
istenmeyen uzuvlaryla birlikte makul
lde ilevsel bir yaam
srdrmelerinin yollar bulunabilir.
Antidepresanlar saplantl dnceleri
azaltabilir. Terapinin nemli bir yn de
hastaya srrn destek alabilecei
insanlara ama konusunda yardmc
olmaktr.
KLNK BNALARININ
ARASINDA yrrken uzakta Neil
Cooper grdm ve Neil! diye
seslendim. Ama Neil arkasna dnmedi.
Ben de admlarm hzlandrarak tekrar
bardm, Dr Cooper!
Admlar yavalayan Neil cevaben
seslendi: Aman Tanrm, sesler
duyuyorum. Hemen bir psikiyatrist bulun
bana. Acil.
Coopera yetitim ve ona Kenny
Miller vakasnn son durumu hakknda
bilgi verdim.
Biliyor musun ok ilgin bir durum bu
Gary. Sence insan hangi noktada seimli
ameliyat hakkna sahip olur? Birok
insan grnmnden memnun olmad
iin san deitiriyor, burnunu
yaptryor, hatta belki yzn gerdiriyor.
Hangi noktada onlara deli diyoruz?
yi de, kabul et ki elini kestirmeyi
istemek biraz abartl bir durum Neil.
Olabilir ama izgiyi nerede
ekeceiz? Bir insann ka burun
ameliyat olabilecei konusunda bir snr
var m? Hayr. Estetik cerrahlar bazen
vcudun ayn blm stnde ok sayda
ameliyat yapabiliyor. rnein, gzlerini
beinci defa yaptrmak isteyen birini
hastaneye yatracak msn?
Yani sana sorsa bu adam iin seimli
uzuv kesme ameliyat yapar mydn?
Duruma bal dedi Neil.
Hangi duruma? dedim.
Sigortasnn ne kadar iyi olduuna.
Gitmem lazm. Grrz.
Lindemann Akl Sal Merkezine
girdim. Lindemann, Harvard Mass
General Hospitala bal tecritli bir
yatan hasta nitesiydi. Dardan baknca
sanat galerisi zannedilebilecek ama ii
tipik bir psikiyatri kouu hissi, kokusu
ve gerilimi tayan, modern beton bir
binayd
Dr David Kellern ofisinin kaps
akt. Keller st kt, dosya ve kitap
dolu masasnda iiyle meguld. Kendisi
benim senemde asistan doktorluk yapan,
mtevaz bir espri anlayna sahip, ho
biriydi. Asistanlktan sonra psikanalist
olmay planlyordu ve hemen her konuda
analitik yorum yapma frsatn asla
karmazd.
Dave dedim, ofis danklnla
baetme biimini takdir ettim.
Ban kaldrp srtt. Sen benim
buradaki incelikli dzenimden
anlamazsn Dr Small.
E, nasl benim olan, Kenny Miller?
dedim.
Byleyici bir vaka. Vcut dismorfik
bozukluu tehisin doruymu. Kendisi
benim gzetimim altnda olduu halde
gayet iyi durumda.
Buraya gnderdiimde sinirleri ok
bozuktu dedim. Sence hl elini kesme
tehlikesi var m?
Uzuv kesme dncelerinin azaldn
iddia ediyor dedi Dave.
Klomipramine balattm. Bir haftadan
az oldu daha ama saplantl dnceleri
azalyor sanki. Hastann biraz ba
dnyor ama tahamml eder diye
dnyorum.
Klomipraminin marka ad Annafranil
genelde obsesif kompulsif semptomlar
hafifletmede kullanlan bir trisiklik
antidepresandr. Tam etkisini gstermesi
genelde birka hafta srer. Ne yazk ki
hastalarn ou ba dnmesi, ba ars
ve halsizlik de dhil sknt verici baz
yan etkilerle karlatklarn bildirirler.
Bugn Prozac, Zoloft veya Paxil gibi yan
etkileri daha az olan selektif serotonin
gerialm inhibitrleri (SSRI) denen yeni
baz antidepresanlar kullanlyor.
Dave konumaya devam etti. Bence
karsndan ayrlmas rahatszln iyice
iddetlendirmi. Ama ei burada onu
ziyarete geldii iin hasta daha sakin ve
ok daha ulalabilir durumda.
Lauren buraya m geldi? dedim.
Hem de her gn diye cevap verdi
Dave. Artk Kennynin gizli dnyasn
bildii iin birbirlerine ok daha
yaknlar.
Harika dedim. Kennyi grmek
isterim.
Buyur, tabii. 212 Nolu odada.
Kennynin odas yatt nitenin dk
gvenlikli kanadndayd ki bu da iyiye
gittiinin bir iaretiydi. Kapya
yaklatmda ieriden konumalar
geldiini duydum. Kapy tklatp girdim.
Lauren Kennynin yanndaki yatakta
oturuyordu. kisi birden bana dndler.
Merhaba, sizleri grmek ne gzel
dedim.
Merhaba Dr Small dedi ikisi birden.
Kendini nasl hissediyorsun Kenny?
dedim.
Size yle bardm iin zr
dilerim dedi Kenny. imdi anlyorum
ki beni buraya gndermekten baka bir
areniz yoktu. Dorusunu isterseniz artk
daha iyiyim.
Lauren araya girdi. Aramz da daha
iyi.
Harika dedim. Sizce neyin faydas
oldu?
Ben artk kendimi dlanm
hissetmiyorum dedi Lauren. Kenny
nihayet bana asl derdini anlatyor.
Bunu duyduuma memnun oldum
dedim.
Kenny glmsedi. Buradan ktmda
da eve dnyorum.
Tekrar deneyeceiz diye ekledi
Lauren.
Kenny iki hafta sonra taburcu oldu.
Lauren ile birlikte bana ift terapisi iin
haftada bir gelmeye baladlar.
Kennynin semptomlarnn Laurenn
bebek fikrini ilk kez ortaya atmasyla
ktletii sonradan anlald. Kenny
uzvunun kesilmesinin marangozluk
mesleini mahvedeceinden ve ailesini
geindiremeyeceinden korkuyordu.
Ancak bunu Lauren ile konumak yerine
utanc yznden hislerini gizlemiti. Bu
da neler olduunu anlayamayan
Laurenn kendini dlanm
hissetmesine yol amt.
Kenny ilal tedavi sayesinde eliyle
daha az saplantl ve Lauren ile daha iyi
iletiim kurar hale geldi. Hatta yeniden
ocuk sahibi olmay konumaya
baladlar. Lauren birka ay sonra
hamile kald ve ikisi terapiyi brakmaya
karar verdiler. Onlar brakmamalar ya
da en azndan Kennynin devam etmesi
iin ikna etmeye altm ama kar koca
adeta ikinci balayndaydlar ve artk
yardmma ihtiyalar olmadndan
emindiler.
Kenny son seansta uzuv kesme
drtlerinin yeniden saplantya
dnmesi halinde beni hemen
arayacana sz verdi. Hibir zaman
aramad. Kennyi dndm
zamanlarda iyi olduunu ve ocuklarn
iki eliyle birden tuttuunu mit
ediyorum.
DRDNC BLM
BAYILAN KIZ RENCLER
1980 Bahar
BR MAYIS AKAMI
CAMBRIDGEDEK buz gibi evimde
Carl Jung makalelerini inceliyordum.
Artk gzlerimi ak tutamaz olmutum ki
buharl stcnn ani tslamas beni cin
gibi ayltt. Acaba ev sahibime ikramiye
vurmutu da bahar aynda kiraclarn
starak zenginliini paylamaya m
karar vermiti?
Jungdan skldm iin -bol teori az
aksiyon- 11 haberlerini izlemek iin
televizyonu atm. Haber balklarn
dinlerken kendime ay yapmak iin
mutfaa gittim. O srada haberlerden biri
dikkatimi ekti. Yaknlardaki bir
banliyde bir grup ilkokul rencisi o
gn bilinmez bir hastalktan dolay
hastaneye kaldrlmt. Baylrdm
gizemli durumlara.
Haberi izlemek iin koarak salona
dndm. Kk ocuklardan oluan bir
kalabalk okul bahesinde korku ve
aknlk iinde dolanyordu ve
retmenleri onlar rahatlatmaya
alyordu. ocuklarn bazlar
alyordu, bazlar karnlarn tutarak
minderlerin zerinde uzanyordu, birka
da ambulanslara bindiriliyordu. Olay
yerindeki haber sunucusu esrarengiz
durumu anlatmaya koyuldu: Olay bir
okul toplants srasnda, toplant
salonunda patlak verdi. retmenlerden
biri ocuklarn sinek gibi birer birer
dmeye baladn syledi. Hastalanan
ocuklarn ou State Street Community
Hastanesine kaldrld ve birka saat
sonra tamamen iyilemi durumda
taburcu edildi. Yerel salk yetkilileri
hl olayn nedenini aratryor. Balca
sulular arasnda ise zehirli dumanlar
yer alyor. Ancak henz herhangi bir ey
kantlanm deil.
Kitle histerisini daha nceden
duymutum. Fiziksel rahatszlk gibi
grnen ama aslnda psikosomatik
semptomlarn grupsal bulama etkisi
yaratt durumlard bunlar. Bu
esrarengiz hastalk da bu tehise uyuyor
olabilirdi. Salk grevlileri fiziksel bir
neden bulsa bile yaananlar fazla
dramatikti; ok sayda gz yal ocuk,
lgna dnm anne babalar ve etrafta
koturan retmenlerle acil servis
grevlileri.
Ertesi sabah klinikten nce tp
fakltesinin ktphanesine uradm ve
kitle histerisi hakknda birka makale
buldum. ok az rastlansa da bu
salgnlarn Ortaada bile kayda
getiini rendim. Olaylar daha ok
ocuklarda ve genlerde, erkeklerden
ok kzlarda grlyordu ve en yaygn
semptomlar baylma ve
hiperventilasyondu (sk nefes alp
verme). Hastalk nadiren de olsa
gnlerce devam edebiliyordu ancak
hastala tutulan kalabalk daldnda
hastalk belirtileri de kaybolur gibi
oluyordu nk belirtiler sadece insanlar
bakalarnn hastalandn grdnde
ortaya kyordu. Salgnn nedeni
hakkndaki sylentiler de cemiyetin
tamamna yaylyordu.
Bu srad olaylar okumak beni iyice
heveslendirdi. Okuduklarm tbbi
gizemin tm unsurlarn barndryordu
ve kitlenin gc, zihnin bedeni kontrol
etme becerisi konusunda akla byleyici
baz sorular getiriyordu.
Vaktin nasl getiini anlamamtm.
Klinie ge kaldm fark ettim.
Makalelerden hzla kendime fotokopi
alarak hastaneye doru yola dtm.
Neyse ki klinik youn deildi. Bombo
denebilecek bekleme odasndan ok gibi
geerek dostum Don Williams kahve
alannda, bir yandan hasta notlarn
tamamlayp bir yandan diyet kolasn
ierken buldum. Don ihtisas snfmzda
en yakn arkadalarmdan biriydi ve
kendini Woody Allenn uzun boylu,
siyah tenli ve yakkl versiyonu olarak
tanmlard.
u sakin vakitte terif etmekle ne iyi
ettiniz Dr Small. Alarm saatini kpek mi
yedi? dedi.
Her daim komedyen, hibir zaman
komik deil diye karlk verdim.
Ktphanedeydim, merak ediyorsan.
Don kahkaha att. Tabii canm, zaten
ben de Red Soxta beyzbol oynuyorum.
Dur imdi Don, hani dn baylp
hastaneye kaldrlan u banliy
ocuklaryla ilgili haberi duydun mu?
Evet, zehirli bir sznt yznden falan
olabilirmi diyorlar. u Three Mile
Island olayndan beri herkesin evre
felaketi kacak diye d kopar oldu.
Okulda herhangi bir zehre ilikin
kant yok. Bence orada psikolojik bir
durum sz konusu olabilir. ocuklar
aniden hastalanyorlar, sonra yine aniden
iyileiyorlar. Kulaa biraz pheli
geliyor. Bu yzden ktphanede kitle
histerisini aratrdm.
Don ksa bir sessizlikten sonra,
Olabilir dedi. Biliyor musun Gary,
gerekten de sen gidip bir incele bu
olay. Hani herkesi aratrma iine
girmekle tehdit edip duruyordun ya, al
sana frsat ite.
Aslnda ok isterdim oraya gitmeyi
ama bugn btn gn kliniim var
dedim.
Ben seni idare ederim. Git
mahalleliyle konu, neler olduunu
ren. Belki ortaya bir alma falan
karr, yaynlatrsn. Hibir ey olmasa
da sana en azndan klinikten kma
frsat veriyorum. Don hemen
Godfather / Baba filminden Marlon
Brando taklidine geti. Ama gnn
birinde ben de senden bir iyilik
isteyebilirim
Ne diyorsun yani? Oraya gidip saa
sola sorular sormaya m balayaym?
Hangi yetkiyle?
Yetkiye falan ihtiyacn yok ki.
Prestijli Harvard Tp Fakltesinin
alanlarndan birisin. Onlara salgn
hastalklar konusunda uzman olduunu
ve bu zc olay zmek zere
geldiini syle.
Olaslklar beni heyecanlandrmaya
balamt. Tp fakltesindeyken
aratrma ile amatrce ilgilenmitim ama
belli bir eyi takip etme frsatm
olmamt. Oysa ocukluumdan beri
bulmaca zmeyi severdim. Bir problem
iin strateji ya da zm gelitirmenin
benim iin muazzam tatminkr bir yan
vard. te bu, gerek hayattan bir
bulmacay zmek iin frsatt.
Haklyd Don. Harvardl doktor
kartn oynamay sesem de semesem
de, en azndan oraya gidip neler
olduunu anlamaya alabilirdim. Kitle
histerisi uzman olmayabilirdim ama iki
makale okumutum ve muhtemelen bu
konuda yerel doktorlarn hepsinden fazla
ey biliyordum. Sonradan rendiime
gre hastalk denetim merkezleri bile
aklanamayan hastalk salgnlarnn
tehisinde kitle histerisini bir aklama
olarak grmezden gelmiti.
Birka telefon grmesi yaptktan
sonra salgnn gerekletii okulun
mdrnden randevu aldm. Aileler ve
ocuklar iin tek sayfalk bir anket
hazrlayarak oalttm.
1974 model Toyota Corollamla
Boylston Streetde ilerlerken banliyye
yaklatka bina manzarasnn bitki
rtsne dnmesini izledim.
Muhtemelen birden fazla kiiyle bir
arada konuacam halde bireysel
hastalarmda kullandm psikoterapik
aratrmac yaklamn uygulamay
dnyordum. Ailelere eriimim olduu
srece bunun ok da zor olmayacan
tahmin ediyordum. Fark ettim ki bunu
yaparken ayn zamanda bir teze zemin
oluturacak bir aratrma hipotezi de
gelitirmi olacaktm.
Davran aratrmalar ve benzeri
psikiyatrik aratrmalarn, dier tp
almalarndan bir ekilde daha az
bilimsel olduuna dair genel bir nyarg
vardr. Bunun ardnda ise pek ok neden
yatar. Psikiyatriyle ilgili her konuda
bitmek bilmez bir utan vardr, ayrca
ou insan kendi temelinde yatan
psikolojik sorunlara bakmaktan korkar.
BANLY YOLUNU KISA
SREDE kat ettim, arabay okulun
hemen karsna park ettim ve arka
koltuktan defterimi aldm. Beyaz klinik
gmleim gzme taklnca onu da alp
stme geirdim. Belki karma kan
kaplar aabilmek iin Donun szn
ettii, kayg duyan uzman roln
oynayabilirdim.
Bay Saxonun odasnn nnde
beklerken adamn yorgun, asabi bir sesle
telefonda konutuunu duydum.
Anladm kadaryla bir veliyi her eyin
yolunda gittiine ikna etmeye
alyordu. Telefonu kapadktan sonra
beni karlamak iin dar kt. Bu uzun
boylu, azametli adam, elimi skarken
neredeyse kryordu. Beni odasna buyur
etti ve masasnn karsndaki koltua
oturttu. Bir an kendimi ilkokulda mdr
odasna arlm gibi hissettim.
Evet, Dr Small, nedir sizi
Harvarddan buraya getiren? dedi.
Geen akam haberlerde anlatlan
olay hakknda konumak istiyorum.
Defterimi ve kalemimi kardm, not
almak iin izin istedim.
Ne renmek istiyorsunuz? dedi Bay
Saxon.
ey, Harvarddaki doktorlar olarak
bazlarmz hastal duyduk ve bizim
Yani benim bu tr durumlarla
tecrbem oldu. Eh, ne de olsa
ktphaneye gitmitim. Salgnn nasl
baladn anlatabilir misiniz bana?
yle ki, altnc snflar okulun bahar
gsterisi iin yaplan kostm provasnn
ortalarna gelmilerdi dedi Saxon.
Baz renciler de gsteri salonunda
provay izliyordu. O srada sahnedeki
olanlardan biri baylp yere dt.
ocuk enesini platformun basamana
vurdu, enesi kanamaya balad. Herkes
aknla dt, sonra bir baktk dier
koro yeleri de karnlarn tutup yere
kmeye balamlar. Ardndan i iyice
rndan kt ve salondaki ocuklarn
yars mide bulants ekmeye,
baylmaya, nefes almakta zorlanmaya
balad.
Delice not alyordum. Erkeklerden
ok kzlarn hastalanmas gibi bir ey
dikkatinizi ekti mi? dedim.
Aslnda baylanlarn ou kzd
galiba.
Sonra ne oldu? dedim.
tfaiye efi abucak, belki yarm
saatten ksa srede geldi. Duman kokusu
alr gibi olduu iin gsteri salonunu
boalttrd. Ambulanslar 20den fazla
ocuu hastaneye gtrd, ben de
kalanlar yattrmaya altm dedi
Saxon. Sonra ayaa kalkarak pencereye
gitti. Bir sr renci alyordu ama
velileri geldiinde sakinletiler.
Kanmca retmenlerimiz ve
grevlilerimiz ortal yattrmakta
olaanst bir baar sergiledi.
Bam defterimden kaldrdm.
Baya bir dram yaanm anlalan.
Hastanedekiler ne buldu?
Hibir ey bulamadlar. Laboratuar
sonular normaldi. Olay le
yemeinden nce oldu, sanrm ocuklar
a ve yorgundu. Bir iki tanesi hzl hzl
nefes almaya balaynca herkes korkuya
kapld herhalde. Ama ocuklarmzda
fiziksel olarak hibir sorun yoktu,
okulumuz da gerekli tm protokolleri
yerine getirdi dedi kendini
savunurcasna Saxon. Sonra da tekrar
yerine oturdu.
Yani bu geici hastala neyin sebep
olduunu hl bilmiyoruz dedim.
O konuda endieli deiliz Dr Small.
Gsteri salonunda hibir zehirli madde
bulunmad, okulumuz da renciler ve
yetkililer iin son derece gvenli.
Fevkalade bir sicilimiz var bizim. Her
ey yolunda.
Grdm kadaryla Saxonun salgnn
gerek nedenini renmek iin daha
fazla aratrma yapmaya niyeti yoktu.
Dorusu tarif ettii ey kitle histerisinin
tipik zelliklerini ieriyordu: Fiziksel
bir nedeni destekleyen laboratuar
sonularnn olmay, sklkla nefes alp
verme, baylma ve renciler
birbirinden ayrldktan sonra hastalk
belirtilerinde hzl bir d. Saxonun
aklamalar psikolojik bir nedene iaret
ediyordu ama bu noktada kitle
histerisinden sz ettiim takdirde
Saxonun daha fazla savunmaya
geeceini biliyordum. Belli ki okulun
da kendisinin de olaya herhangi bir
ekilde katkda bulunduu ynnde bir
sulamayla karlamak istemiyordu ama
-ister psikolojik bir nedeni olsun, ister
fiziksel ya da her ikisi birden- bu olayn
kkenine inmediimiz srece yeniden
yaanmas ihtimali vard.
Baka bir salgn olmasndan endie
etmiyor musunuz? dedim.
Hayr, kesinlikle. Bitti o. Sadece
herkes gereinden fazla heyecanland.
imdiye kadar hi olmamt, bundan
sonra da olmayacak. Koltuunda
kprdand ve sinirli bir ekilde
masasnn stndeki ktlar dzeltti.
Acaba kendini mi inandrmaya
alyordu, beni mi?
Syledii doru olabilir diye
dndm ama bir daha olursa eer,
kendi gzlerimle grmek istiyordum.
ocuklarn veliler iin yapaca gsteri
ne zaman? dedim.
Bahar elencesi Cuma akam,
tahminimce baya kalabalk olacak.
sterseniz siz de davetlimiz olun?
Davet biraz yarm azla yaplmt.
Saxon hi phesiz sorularm
savuturmaktan yorulmaya balamt.
Acizlik verdiimi hissederek ayaa
kalktm ve Davetiniz iin teekkrler
Bay Saxon. Gsteriye geleceim
dedim.
Saxon geleceimi duyduuna pek
sevinmi gibi grnmyordu, kalktm
iin rahatlam gibiydi. Tam kmak
zereyken dndm ve Aslnda Bay
Saxon dedim, kk bir ey daha
vard Sevdiim televizyon dizisi
karakteri Columbo grse benimle gurur
duyard.
Saxon skkn bir ifadeyle bana bakt.
Nedir?
Bu tr bir eyin bir daha
tekrarlanmayacandan tamamen emin
olabilmek iin ailelerden bir-iki
tanesiyle konuup ksa bir anket
databilir miyim diye soracaktm.
nk eminim byle bir eyin tekrarn
istemezsiniz.
Bilemiyorum, dnrz dedi Saxon.
Mesele u ki imdiye dek
ailelerimizin mahremiyetine ok byk
hassasiyet gsterdik. Yarn bir toplantm
daha var. Beni arayn, bu konuyu
konualm. Ayaa kalkarak odasndan
kmama elik etti. Belli ki kk
aratrmamla hibir ekilde
ilgilenmiyor, her eyin eski haline
dnmesi iin can atyordu.
Arabam State Street Community
Hastanesine srdm ve giriin nne
park ettim. Baylan ocuklar tedavi
eden hastane grevlilerinden birkan
bulmay umuyordum. Lobi, bekleyen
anne babalar ve etrafta kouturan
ocuklarla doluydu. Danma masasnda
ise hi kimse yoktu. Hemire blmn
aranarak koridorda yrmeye
balamtm ki hademelerden biri
kede neredeyse stme kt. Bir
yandan serumu tutmaya alyor, bir
yandan da bir hastann sedyesini
itiyordu. Yardmc olabilir misiniz
doktor? Bu hastay ameliyat odasna
karmam lazm ama personel eksiimiz
var.
stmde hl beyaz gmleim
olduunu fark ederek panie kapldm.
Ne kadar personel eksii vard acaba?
stme ameliyat gmleimi ekip bu
adam ameliyat etmem mi gerekecekti?
Okulda apandisit ameliyat yapmtm
ama hastann kalp nakline falan ihtiyac
varsa benden medet ummasa iyi ederdi.
Neyse ki ameliyat ekibi ameliyat
odasnda hazr ve nazrd, ben de yan
kapdan kp gittim.
Bu defa baka bir koridorda yrrken
candan grnml bir hemireyle
karlatm. Ona baylan kz rencileri
sordum.
Ah, o olay geldi geti. Nedenini
bulamadlar. Koridora doru bakarak
iaret etti. urada bugn taburcu olacak
son kzn ailesini bulabilirsiniz.
Hemireye teekkr ederek velilerin
yanna gittim.
Dorothy ile George Holland kzlarnn
odasnn nnde fsltyla konuuyordu.
Kendimi Harvardl bir doktor olarak
tanttm ama daha batan savunmaya
gemelerini istemediim iin psikiyatrist
olduumu sylemedim.
Aile benimle okulda olanlar hakknda
konumaya gnllyd. Kzlarnn neden
bayld anlalamad iin canlar
skknd. ocuklar basbaya hastayd
dedi Dorothy. Zar zor nefes alyorlard.
rendiime gre kzmz Dorothy yerde
seiriyormu ve neredeyse felli
gibiymi.
George araya girdi. Okul olay
tamamen batan savd. Kimse Hastalk
Kontrol Merkezini armad, salk
grevlileri de doru drst bir inceleme
yapmad. Bir ey onca ocuu hasta etti.
Bence okul rtbas ediyor.
Salgna neyin yol atn
bilmediimiz doru ama uras kesin ki
ben de sizin gibi buna neyin sebep
olduunu renmek istiyorum.
George glmsedi. Teekkrler.
Benimle ayn fikirde bir doktorun olmas
ok gzel.
Devam ettim. Duyduuma gre o gn
bolca heyecan ve karmaa yaanm.
Sizce hastalk belirtileri bu yzden daha
da ktlemi olabilir mi?
Dorothy bana dik dik bakt. Ne demek
istiyorsunuz?
Panik ve histeri ocuklarn hastaln
daha da azdrm olabilir mi diyorum.
George afallam gibiydi, Dorothy ise
sinirlenmiti. Kzmn hastalanm
numaras yaptn m sylyorsunuz
yani? Yalanc m diyorsunuz kzma? ki
gndr hastanede yatyor ocuk. Nesiniz
siz? Psikiyatrist falan m?
ey, evet, psikiyatristim.
Daha faza uzatmayalm diye kt
George. Sizinle konuacak baka bir
eyimiz yok. Gel Dorothy. Kadn
kocasnn peinden kzn odasna girerek
kapy kapad. Bugn benim iin anket
doldurmaya yanaacaklarn pek
sanmyordum.
Savunmaya geileri ok tipik bir
tepkiydi. Kitle histerisi kurbanlar ve
aileleri, kendilerine fiziksel belirtilerin
olas psikolojik nedenleri konusunda
yaklaldnda hep aksi yne kaarlar.
nsanlar genelde hastalklarnn
kafalarnn iinde olduunu duymak
istemezler.
Bu olay takip eden yllar iinde bu
tuhaf salgnlarn birkan daha
inceledim ve altta yatan psikolojik
nedenleri konuurken ok dikkatli
davranmay rendim. Olay hastann
bak asndan dndmzde aslnda
kolayca anlayabiliriz. Kii fiziksel
hastalk belirtilerini gerek birer belirti
gibi yaar ve olay etkisini gstermeye
baladnda hasta kendisini kalabaln
heyecanna ve gerginliine kaptrr.
Peki, (nefesin hzlanmas, mide
bulants, mide ars gibi) gerek
fiziksel deneyimler, nasl fiziksel
olmayan bir hastaln sonucu olabilir?
Hastalar genelde zihnin bedene etki
ettii fikrine teslim olmaktansa, hastala
olmadk, acayip birtakm nedenler
atamay tercih ederler. rnein, kitle
histerisi iin yaplan tuhaf bir
aklamaya gre gaz skan bir deli
Mattoon, Illinoisl gen kzlarn yatak
odasnn penceresinden ieri zehirli gaz
skarak onlarda mide bulants, kusma,
az ve boazda yanma hissine yol
amtr. Washington eyaletinde
yaayanlarn nkleer deneylerden
tedirgin olduu 1950lerin balarnda
ise pek ok kii nceden fark
etmedikleri araba camndaki bir delik
veya girintiye kozmik nlarn ya da
dnya manyetik alanndaki kaymalarn
yol atna inanmtr. Hatta doast
cinleri sulayanlar bile olmutur. Her
ne kadar bu sulama kitle histerisinden
ok, toplu hezeyann bir rnei olsa da,
kaygl bir grubun zaten var olan ama
anksiyetenin yaylmasndan nce fark
edilmeyen fiziksel fenomeni nasl
yorumlayabileceini gsteren iyi bir
rnektir.
Aratrdm Boston banliy ilkokulu
salgnnda da yine birtakm sylentiler
sz konusuydu. 12 ocuun gda
zehirlenmesinden ld sylentisi
zerine mteveffa ahslarn ailelerine
elik etmek iin okula iki rahip gelmiti.
Yaylan baka bir sylentiye gre de
dp enesini yaran ocuk, bayldktan
ksa sre sonra ak kalp ameliyat
geirmiti. Bunlarn ve zehirli
dumanlarla sular hakkndaki dier
sylentilerin hepsi yanlt.
Belirsizlik durumlaryla
karlatmzda zihnimiz duruma
aklama getirmek iin aba sarf eder.
Eer belirtilere aklama getirmenin bir
yolu yoksa kendimizi kontrol kaybetmi
gibi hissederiz ve korkumuz giderek
artar. stelik belirtileri yaratann kendi
zihnimiz olduunu renirsek o zaman
zihnimizin yapabilecei dier eyler iin
daha da ok endieye kaplrz. nsanlar
beyinlerinin bir ruh tarafndan ele
geirildiinden ya da bir cnn
iradelerini ynettiinden korkabilir. O
durumda esrarengiz bir sudan
zehirlenme teorisini benimsemeyi
tercih ederler.
Psikosomatik hastalk uzmanlar kitle
histerisi vakalarnda ortaya kan
belirtilere, ek baz fizyolojik
aklamalar getirdi. Buna gre insanlar
heyecanlandklarnda ve korktuklarnda
hiperventilasyona, yani sk nefes alp
vermeye balar ve bylece soluk
verirken ar miktarda karbondioksit
brakrlar. Dk karbondioksit dzeyi
kol bacak gibi uzuvlarn kaslarnda
spazma yol aabilir ki bu da baz
hastalarn yaad uyuukluu,
karncalanmay ve kas seirmesini
aklar. Karbondioksit azalmas kt bir
torbann iine nefes alp vererek kolayca
tedavi edilirse, hastalk belirtileri hzla
ortadan kalkabilir.
iddetli anksiyete durumlarnda
hastalar ou zaman normal fiziksel
duyumlar fark edip yanl yorumlar.
Mide guruldamas gda zehirlenmesi
sanlabilir. Etrafnzdaki insanlar da
karnlarn tutup yere derse korkunuz
giderek iddetlenebilir, dizleriniz
tutmayabilir, yere ylabilirsiniz. Grup
dinamiinin gc kontrol ele geirebilir
ve insanlar kalabaln gsterdii
belirtilere kaplabilir. Grubun sosyal
hiyerarisi de belirtilerin yaylmasnda
rol oynayabilir. lk nce popler
kzlar baylrsa, daha az popler olanlar
da onlar takip eder. Boston banliy
vakasnda hastalanp enesini arpan
ocuk, okulun en sevilen ocuklarndan
biriydi.
Bu olaydan 10 yl sonra Gney
Californiada sahne gsterisi yapan bir
grup renciyi aniden etkisi altna alan
benzeri bir hastalk patlamasn daha
inceledim. Aratrma ekibimizin
bulgularna gre bir ocuun histeri
belirtilerine yakalanmas konusunda en
i y i tahmin unsurunun, ocuun
arkadann hastalandn grmesi
olduu ortaya kt. Kitle histerisi
patlamas tm gerekli unsurlarn bir
araya geldii kusursuz frtna gibidir:
Kalabalk, anksiyete art, s,
yorgunluk veya alk gibi fiziksel
stresler ve sosyal a oluumu. Kesilen
bir ene ya da bir arkadan hazmszl
gibi tek bir tetikleyici, tam kapasiteli bir
grup histerisine dnebilir. Gnmzde
kitle histerisi bagsterdiinde salk
grevlileri hem fiziksel hem de
psikolojik aklamalar tespit etmede
ok daha bilgililer. nsanlarn genelde
farkna varmadklar ey u ki
belirtilerin psikolojik bir nedeni varsa
hasta hastalanma karar almyordur.
Bu bilinsiz bir sretir ve fiziksel
semptomlar da gerektir.
CUMA AKAMK GSTER N
ilkokula giderken banliy gzer-ghn
artk iyice bellemeye balamtm.
Arabam okuldan birka sokak geriye
park ettim ve gsteri salonuna doru
yrrken gerekten de bir vaka daha
patlak verirse ne yapacam dnerek
kayglanmaya baladm. Acaba markete
urayp insanlarn nefeslerini
dzenlemeleri iin birka yz adet kt
torba m alsaydm? Sonra sahiden
fiziksel bir neden varsa ve ben de
hastalanrsam diye dndm. Daha da
beteri, ya ben de kitle histerisine kurban
dersem? Pekl, sakin olmalydm.
Daha salona gitmeden histeriklemeye
balamtm. Hem de kerli ferli bir
Harvard psikiyatristi olarak
stmde beyaz ceketimin yerine
sradan mavi bir takm elbiseyle ieri
girdim. Salon velilerle ve rencilerin
kardeleriyle dolmu tayordu.
Cebimde not defterim, arkadaki
koltuklardan birine oturdum ve nemli
bir gzlemim olduu takdirde not almaya
hazrlandm. Zehirli duman kokusu
geliyor mu diye sa solu belli etmeden
kokladm. Hastanede tantm Dorothy
ile Georgeun salonun n taraflarnda
oturduunu fark ettim. George birileriyle
konuuyordu ama Dorothy gzlerini
dikmi doruca bana bakyordu. Bana
hl kzgnd belli ki. Bam hafife
eerek selam verdim ve ilgintir ki o da
samimi bir tavrla selamma karlk
verdi.
Saxon izleyicileri selamladktan sonra
koroyu sundu. Bense bir yandan onlar
izlerken, bir yandan da salonda srad
davranlar var m diye evreme
bakndm. 20 dakika kadar sonra
sklmaya baladm. Her ey kazasz
belasz, gayet yolunda ilerliyordu. Ne
karn ars vard ne de baylan kzlar.
Kitle histerisinden eser yoktu. tiraf
etmeliyim ki biraz hsrana uradm ama
ayn zamanda da rahat bir nefes aldm.
Gsteri bittikten sonra gitmek zere
ayaa kalktmda birinin bana
seslendiini duydum. Dr Small! Dr
Small! Bekleyin ltfen. Dorothynin
telala bana doru geldiini grnce
kalkanlarm hazrladm.
Sizi tekrar grdme memnun
oldum. Hastanede size souk
davrandm iin zr dilerim. Lindsey
iin ok endieliydik de
Durumu nasl imdi? dedim.
ok daha iyi, teekkrler dedi
Dorothy. Ama baz zorluklar yaad,
sizinle onu konumak istemitim. Biraz
vaktiniz var m?
Elbette dedim. Gelin dar
kalm.
Yakndaki bir banka oturduk ve
Dorothy bana olay batan sona kt
idare ettii iin okulu suladn anlatt.
Ama Lindseynin dier ocuklardan
daha ar hastalanmasna armamt.
Son zamanlarda ok fazla hastalanyor
ve babasndan iki yl nce
boandmdan beri ok zorluk ekiyor.
George ile evlenmemden sonra durum
daha da ktledi. Okula gitmedii gnler
ok artt. Biraz burnu aksa, karn arsa
okula gitmeyi reddediyor. Ben de hi
szm geiremiyorum.
Sizce neden sz geiremiyorsunuz?
dedim.
Sanrm boanma ve ksa sre sonra
Georgela evliliim yznden sululuk
duyuyorum.
Bu konuda doktorunuz ya da
terapistinizle konutunuz mu? dedim.
Hayr, konumadm Siz psikiyatr
olduunuzu sylediinizde ilk bata
sinirlendim ama sahiden yardmc
olmaya alyormu gibi bir haliniz
vard. stelik Lindsey de u okul
olayndan beri iyice ktledi. imdi
okula gittii takdirde dier ocuklarn
onu hastalandracan iddia ediyor.
Grne baklrsa Lindsey
boanmayla ilgili duygularyla baa
kabilmek iin fiziksel semptomlarn
abartmt. Bedenselletirme diye
bilinen bu savunma mekanizmas
insanlarn duygusal aclarn fiziksel
olarak ifade etmelerini salar. Lindsey
stresle bu ekilde baa kyorsa kitle
histerisi belirtilerinin onda dier
ocuklardan ok daha iddetli
bagstermesi artc deildi.
Annesinin boanma konusundaki
sululuk duygusu byk olaslkla
Lindseynin bedenselletirmesini daha
da glendirmiti. Dorothy snrlar
belirlese ve kznn okula gitmesinde
srarc olsa ok daha iyi edecekti.
Ayrca kzna boanmayla ilgili
duygular hakknda konuma frsat
vermesi de faydal olurdu. Tahminimce
bu ailede fazla iletiim yoktu.
Dorothy dedim, bana Lindseyi
anlatmana memnun oldum. kinizin veya
en azndan Lindseynin olanlarla ilgili
konumak iin bir terapiste gitmesi iyi
olabilir.
Sizinle konuabilir miyiz? Siz durumu
anlyor gibisiniz dedi.
Memnun olurum ama size yakn birini
bulursak sizin iin ok daha kolay olur.
Lindseynin sorunlar bir gecede ortadan
kalkmayacaktr. Dolaysyla artlar
asndan size daha uygun biriyle dzenli
grmeniz daha iyi olabilir. Dorothye
yakndaki terapistlerin isimlerini vermek
zere bir sonraki hafta telefon edeceimi
syledim. O da teekkr ettikten sonra
bana telefonunu verdi. Georgeun da ok
memnun olacan syledi.
Arabama yrrken Lindseynin
durumunu dndm. Belki dier
ocuklarn bazlarnda da benzeri
sorunlar sz konusuydu. Boanma ok
yaygnd. Belki anne babas boanan
ocuklar kitle histerisi belirtileri
sergilemeye daha yatknd. Ayrca
histeri ksmen kaybetmenin yaratt
psikolojik stresle de tetiklenmi
olabilirdi. Altnc snflar mezun olmak
zereydiler, mdr ksa sre nce baka
bir okula geeceini duyurmutu ve
rencilerin ou ilk defa yatl bir
geziye kmak zereydi. Bu yaklaan
ayrlklarn ve kaybetmelerin neden
olduu kayg da kitle histerisi vakasna
katkda bulunmu olabilirdi.
ocuklarn boanma ya da yakn bir
akrabann lm gibi bir kayp yaayp
yaamadn soran bir anket kullanarak,
nceki kayplarn ocuun hlihazrdaki
kaybetme krlganln etkileyebildii
ve o ocuu kitle histerisine hazr kld
teorisini kolayca test edebilirdim.
Nihayet almamla ilgili kafamda bir
fikir netlemiti. Kaybetmeyle takntl
eski gzetmenim Profesr Lochton olsa
baylrd almann geldii noktaya.
Fakat nce mdr ikna etmem
gerekiyordu.
Haftasonunu takiben onu aradm,
sekreteri beni hemen balad.
Dr Small, sizden haber almak ne
gzel dedi Saxon.
Teekkrler. Cuma akamki bahar
elencesinden ok keyif aldm. ocuklar
harikayd. Haklymsnz, endielenecek
bir ey yoktu. Esrarengiz hastalk
bagstermedi.
Ben demitim demeyeceim ama
gsteriden keyif almanza sevindim.
Bugn nasl yardmc olabilirim size?
Szn ettiim anket konusunda
aryorum sizi. Bu tr bir olayla baetmek
zorunda kalabilecek dier mdrlere
yardmc olabilseniz ok iyi olurdu.
Velilere birka soru ynelten tek
sayfalk bir anketim var. ocuklarn
katlmas gerekmiyor. Kabul ederseniz
siz ve okulunuz, baka pek ok okula
byk yardmda bulunmu olacaksnz.
Bir aratrma almas yapacamz
fikrini olabildiinde yumuatmaya ve
Saxonun hem yardmseverlik duygusuna
hem de egosuna hitap etmeye
almtm. e de yarad.
Olabilir aslnda. Baka okullara
yardmc olmak gzel olur. Hem
ocuklar da dorudan iermeyecei iin
kuruldan geirebilirim sanrm. Bana
anketin bir kopyasn ulatrabilir
misiniz?
Tabii ki. Bugn gnderirim. Belki de
aratrma alannda benim iin bir umut
vard. O da olmazsa ilkokul
politikalarnda ansm deneyebilirdim.
Saysz telefon konumasnn ve
sebatkrln sonunda nihayet anketime
yzde 80lik bir yant aldm. Bir
istatistikiden sonularn analizi iin
yardm istedim ve hipotezim doru kt.
Yaanan vaka kesinlikle kitle
histerisinin zelliklerini tayordu.
Ayrca erken yata yaanan kayp -
aileden birinin lm veya anne baba
boanmas- hastalanan ocuklarda,
hastalanmayanlara kyasla nemli lde
daha sk grlyordu.
Heyecana kaplmtm. Bir almam
yaynlatma ynndeki ilk giriimim
baarl oldu ve almam gayet iyi bir
dergide yaynland.
Tp camiasn bulgularm karsndaki
tepkileri hayli ilginti. Tezimi Harvard
Massachusetts General Hospital
Aratrma Sempozyumundaki yelere
sunuumu hatrlyorum. Kitle histerisinin
istikrarl bir biimde erkeklerden ok
kzlar etkilediini bildirdiimde
uzmanlarn ve klinik hekimlerinin ou
basbaya ck ck yapt veya kkrdad.
Histeri belirtilerindeki cinsiyetler aras
farkllklar ne zaman anlatsam hem
uzmanlardan hem de hastalarn
ailelerinden gerilim dolu tepkiler aldm.
Yllar sonra Harvarddan Larry
Summers akademik bir konferansta
bilimde neden daha az sayda kadnn
baarl olduu sorusunun doutan
gelen cinsiyet farkllklar tarafndan
aklanabileceini syledii iin oradaki
bakanln kaybetti. Ben de kadnlarn
kitle histerisi semptomlarna daha yatkn
olduu konusunda konuurken yorum
yapmadm, sadece bir bilgiyi
aktardmn anlalmasn salamaya
daima dikkat ettim. almalar bunu
ortaya koyuyordu ama nedenini kimse
bilmiyordu. Belki mesele kzlarn daha
yakn dostluklar ve daha sk sosyal
alar olmasyd, belki de erkeklere
kyasla birbirleriyle duygularn
konumaya daha yatkn olmalaryd.
Ergenlik andaki erkekler duygularn
ilerinde tutmaya ve di skmaya
eilimlidir; tpk babalarnn da
davranacan dndkleri gibi.
Banliydeki gizemli hastalktan hemen
hemen iki yl sonra Bostonun baka bir
banliysnde arpc derecede benzer
bir vaka patlak verdi. Yine bir koro
provas, yine baylan ve hastaneye
kaldrlan ocuklar ve evresel zehirler
konusunda bolca kayg. ocuklar yine
hzla iyiletiler ve ben henz oraya
gidemeden okul ayn gnn akamnda
gsteriyi sergilemeye karar verdi. Ancak
ocuklarn ark sylemeye
balamasndan hemen sonra koroya yeni
bir bulant ve baylma dalgas yayld.
Daha ar hasta olan ocuklar o gn
ikinci defa hastaneye yetitirilirken
ambulanslar ve itfaiye arabalar histerik
kalabal daha da galeyana getirdi.
ocuklarn tm bir kez daha birka saat
iinde iyileti ve ou kitle histerisi
vakasnda olduu gibi olaydan daha ok
kzlar etkilendi.
Bense bu defa soluu mdr odasnda
almadan nce lkenin nde gelen
psikiyatrik aratrmaclarnn birine
danmaya karar verdim. Gerald
Klerman Ulusal Akl Sal
Enstitsndeki grevinin ardndan
Harvarda dnmt ve ben de o gn
onunla grme ansn yakaladm.
Yaanan gizemli okul hastalnn yan
sra iki yl nceki olaylar ve yaptm
almay anlattm. Gerald bana bu defa
okulla uramay brakp dorudan
salk mdrlne gitmemi syledi.
Salk grevlilerinin doruyu ortaya
karmak gibi bir zorunluluu vard.
Oysa okul sistemi genelde hata
yapmamakla ve izlerini kapatmakla daha
ok ilgileniyordu. Klermann bu nerisi
bana yle bariz grnd ki keke bu
konumay iki sene nce yapsaydm diye
dndm.
Salk mdrl, ekibe katlmama ok
memnun oldu. Bu tr bir salgnda gerek
tecrbe sahibi Harvardl bir
psikiyatrist, aratrma iin bir kazan
olacakt. Onlar da bana yapmak
istediim her tr aratrma almasnda
yardmc olacaklard. Beni geici salk
aratrmacs atadlar ve bu defa
anketleri hem ocuklara hem de velilere
dattm. Salk mdrl sayesinde
yzde 100lk bir geri dn aldm.
alma, sz konusu vakann kitle
histerisinin tm tipik zelliklerini
ierdiini dorulad; baylma, nefes
skl, hastaln hzla geliip
kaybolmas, kzlarn erkeklerden daha
ok etkilenmesi ve bakalarnda
gzlemlenen belirtilerin yaylmas. Tm
bunlar fiziksel bir salgnn aksi ynnde
gl iaretlerdi.
Ancak bu vakada enteresan bir durum
sz konusuydu. Vakadan iki gn sonra
hastane laboratuar hasta ocuklarn
13nden alnan idrar rneklerinde
bcek ilalarnda, plastiklerde ve
dezenfektanlarda grlen bir kimyasal
bileene rastlandn aklad.
evresel kirleticiler konusundaki
genel kayglara ramen velilerin ou,
artc bir biimde, ocuklarn
idrarndaki toksine ilikin laboratuar
sonularna sevindi. Veliler ocuklar
zihinlerinin hasta ettii olasln
deerlendirmektense bu aklamay
benimsemeyi tercih ediyorlard. Ancak
haftalar sonra grevliler mahcubiyet
iinde okulda veya evresinde herhangi
bir toksinin bulunmadn duyurdu.
almay anlattm New England
Journal of Medicinedeki makalede de
ifade ettiim gibi, toksin numunelere
iine konduklar plastik kaplardan
bulamt. Cam kaplarda saklanan
numunelerin hepsi temizdi. Fiziksel ve
psikolojik kantlarn bu ekilde birbirine
karmas, yllar iinde incelediim
onlarca gizemli hastaln tipik
zelliini oluturdu.
O zamandan bu yana incelediim ve
yazdm tm kitle histerisi vakalarnda
benim iin yant bekleyen soru, bunlarn
neden daha sk gereklemedii oldu.
Gerekli temel malzemeler -psikolojik ve
fiziksel stres altnda, belki a yorgun
veya her ikisi birden- hemen her gn
dnyann drt bir yannda bir araya
geliyor. O halde insanlar uurumdan
aa iten ve zihinlerinin bedenlerini
toptan ele geirmesini salayan o nihai
tetikleyici nedir? Bu sorunun yantn
aramay hl srdryorum.
BENC BLM
BEBEK AKI
1981 K
HARVARD MASS
GENERALDAK SON YILIMDA
konsltasyon servisi baasistan doktoru
pozisyonuna getirildim. Bu grevimde,
psikiyatrik sorunlu tp hastalarna
verilen gnbirlik hizmette daha az
deneyimli asistan doktorlara gzetmenlik
ettim. Ksa srede rendim ki srf byle
haval bir nvanm ve Charles Nehrine
bakan byke bir ofisim var diye
(benden sadece bir yl geride olan) Ivy
League stajyerlerim, onlara retecek
ok eyim olduunu dnmyorlard.
Beni bir gzetmenden ok aabeyleri
gibi gryorlard.
Nihayetinde en yakndan
tanyabildiim asistan doktorlar, benim
eitim verdiim yldan olan doktorlar
oldu. an alp yryen kk
terapi/eitim ya da ksaca T-grubumuzda
zamanla birbirimizi ve kendimizi
tandk. Kdemli bir psikanalistin
nderlik ettii ve haftada bir buluan
grubumuzun amac, bize grup psikoterapi
tekniklerini yaatarak retmekti.
Aslnda tam olarak bir terapi grubu
deildi ama nihayetinde oumuz iin
yle oldu.
T-grubumda birlikte ska takldm
ocuklardan biri, Jim Schaefferdi. Jim
birka ya bykt nk geri dnp
psikiyatri ihtisasn yapmadan nce bir
aratrma laboratuarnda almt.
Onun gruptaki insanlarla ilgili duygular
konusundaki akyrekliliine
hayrandm. Birinden holanmad
zaman o kiiden bunu hi saklamazd.
Varlkl bir aileden geliyordu ama bu
konuda sevimsiz davranmazd. Zekiydi
ve kimi zaman kontrolden kan
rekabeti bir yan vard. Ayrca
apknlyla da nlyd.
T-grubumuzun bulumasnn bittii bir
gn klinik binamza dnerken Jim, Mike
Calhounun ne kadar moron olduuna
inanmyorum dedi. Gemiine dair
anlatt hikye yle uydurmayd ki
kendi bile inanmad.
Nasl yani, rock grubuyla Avrupay
turladktan sonra NASCAR ofrl
yaptna sonra da her eyden vazgeip
psikiyatrist olduuna inanmadn m?
Dorusu bana gayet olabilirmi gibi
geldi dedim glerek.
Ya Arlenee ne demeli? dedi, grup
liderimizi kastederek. Bana m yle
geliyor yoksa herkes onu evine gtrp
sarlp yatmak m istiyor? Aniden bana
dnerek, Gary, sakn bakma, Pam
Sefton bize doru geliyor. Uf, muhteem
bir kadn-doumcu ya! Sam nasl
sylesene? dedi.
Dnp kza bir gz attm ama tipim
olmadn sylememe frsat kalmadan
Jim konutu. Selam Pam, ne var ne yok?
ok gzel grnyorsun.
Pam glmsedi. Selam Jim. Seni
grmek daima gzel. Gary sana
rastladma sevindim. Blten tahtasnda
bugn psikiyatri iin kadn-doum
kliniine gelecein yazyor.
Seni ansl kurt dedi Jim,
aktrmadan.
Gary rica etsem birka dakika
benimle yryebilir misin? Seninle bir
hastay konumak istiyordum.
Tabii dedim. Grrz Jim.
Size iyi elenceler. Uslu durun ha,
yaramazlk yapmayn dedi ask suratla
yanmzdan ayrlrken.
Jimin iitme mesafesinden
ktmzda Pam, Uf, nesi var bu
adamn ya? dedi. Sakz gibi yapt
bana, stelik doru drst tanmyor bile
beni.
Ne diyebilirim ki? arpk bir benlik
duygusu vardr kendisinin. E, anlatsana
u hastay.
smi Anne Drexler. 20li yalarnn
ortalarnda ve yaklak 10 haftalk
hamile ama az nce negatif test sonucu
aldm.
Dk m yapm yani? dedim, bariz
bir ey deilmi gibi.
Evet, hem de nc defa dedi Pam.
Byle bir sr hastan oluyordur,
neden beni istiyorsun?
Bu hasta bebek sahibi olmay o kadar
ok istiyor ki haberi verdiimde
kendisini kaybedecek diye korkuyorum.
Her ihtimale kar yanmda olursan
kendimi ok daha iyi hissedeceim. Bir
saat sonra benim klinie geliyor.
Mass Generaln kadn doum klinii
tp merkezini meydana getiren mimari
stil potpurisinin iindeki yeni yaplardan
biriydi. Klinie giden yol stnde
getiim koridor labirentleri ve
kestirmeler arasnda bir de arya
cevap vermek zorunda kalnca birka
dakika geciktim. Muayene odasna
geldiimde Pamin kt haberi verdiini
hemen anladm.
Anne Drexler telaa kaplm
durumdayd. Hayr, olamaz! Ka defa
geldi bu bama. Bir bebek daha
kaybedemem. Alamaya balad, Pam
de ona mendil kutusunu uzatt. Anne
kutuyu ittirdi.
Hemen odaya girdim ve Merhaba
Anne dedim. Ben Dr Small. Hastane
psikiyatristlerinden biriyim.
Anne psikiyatrist szn duyduu anda
feryat figan etmeye balad.
Psikiyatriste falan ihtiyacm yok benim.
ten anlayan bir kadn doumcuya
ihtiyacm var!
Bakn dedi Pam, canna tak ederek,
laboratuar testi yalan sylemez. Siz
istediinize inann. Benim baka
hastalar grmem gerekiyor. Size Dr
Small ile konumanz neriyorum.
Sonra da odadan frlayp gitti.
Pamin hastaya olumlu tutumu da
buraya kadard demek.
Anne ayaa kalkt, gitmek zere
eyalarn toplamaya balad.
Ltfen Anne, gitme dur. Biraz
konualm.
Dik dik bakt bana. Neyi konualm?
Hamile grnyorum. Kendimi hamile
hissediyorum. Belli ki bu hastanenin
doktorlarnda ve laboratuarlarnda bir
terslik var.
Anne inkr iindeydi. Hamile olduu
fikrini yle benimsemiti ki dk
yaptn ortaya koyan laboratuar testi
gibi somut bir kant bile bu inancn
sarsmyordu. Ona ulaabilmek iin hzl
bir manevra yapmam gerekiyordu, ben
de empati gstermeye altm ve tepki
almay mit ettim.
Neler hissettiini anlayabiliyorum
Anne ve bence mutlaka baka birinin
fikrini de almalsn.
Teekkrler Dr Small. Buralarda
duyduum en mantkl ey bu. Tekrar
muayene sedyesine oturdu. u
ayaklarm yle iti ki, bir dakika
dinlendirsem iyi olacak. Gzlerini
ovuturduunda ne kadar arpc gzleri
olduunu fark ettim; iri, delici ve ela.
Olayl bir gn geirdin anlalan
dedim.
Aslnda bu randevuya kadar gayet
gzel gemiti. Dr Seftonn ne kadar
yanldna inanamyorum. Yani benim
ailemin kadnlar o kadar dourgandr
ki, suratmza baksanz hamile kalrz.
Ciddi misiniz? dedim, igdsel
olarak bam baka yana evirerek.
Annem en byk ablam Kareni
dourduunda daha on dokuz
yandaym. Bir yl sonra da Valeri
domu. Karen evlendikten sonra
ocuk dourdu, Valerienin ikizleri de
geldi gelecek.
Ailende bir sr bebek var yani
dedim.
Evet. imdi benim de olacak. Ayaa
kalkt ve kk karnn vurgulayarak
gerindi. Bakn Dr Small, gerekten iyi
bir insansnz ama benim psikiyatra
ihtiyacm yok. Aslnda kendim
terapistim. Evlilik ve aile danmanl
diplomam iki yl nce aldm. u an tek
ihtiyacm, ne yaptn bilen bir kadn
doum doktoru.
Ona kartm uzattm ve Herhangi bir
konuda konumak istersen beni ara
dedim.
Kendi kliniime dnerken Anneden
hi haber alamayacam dndm.
Geri imdi inkr iindeydi ama yeni
gr alaca kii de Seftonu
doruladnda muhtemelen akl bana
gelecekti. Bana hayatyla ilgili anlatt
birka eyden, yeni bir dn acsyla
yzlemekte neden bu kadar zorlandn
anlamtm. ocuklu ablas byk
ihtimalle dikkatleri stne topluyordu,
imdi de dier ablasnn ikizleri
olacakt. Annein yumurtalklar
herhalde harekete geme ve meyve
verme rekabetinin basksn
hissediyordu.
O GECE K MEK N
HARVARD MEYDANININ nl
restoran Harvestta Jimle bulutum.
Barda iki sandalye bulmay baarp
biralarmz smarladk. Televizyonda
Celtics Lakersla oynuyordu ve bir Los
Angelesl olarak Boston taraftarlar
yannda fena halde aznlktaydm.
Celtics dokuz say nde olduu iin Jim
bana satap duruyordu ama bangr
bangr mzik ve kck yere skm,
etrafta dolanp birbirini szen bir sr
insan yznden ma zaten zar zor
duyuyorduk.
Jim birasn yudumladktan sonra E,
gerek akm Pamela Seftonla
muhabbetiniz nasl gitti? dedi.
Bence senden gerekten ok
holanyor Jim. Arkasn dnp
kamasndan belli dedim,
glmseyerek.
Daha Schaef-adam deneyip grmedi
de ondan. Bir kahkaha att. Seninle
konumak istedii mehur vaka neymi?
nc defa dk yapm, 25
yanda bir kadn. Pam haberi kendisi
vermekte zorland dedim.
Hasta nasl karlad? dedi.
Pek iyi karlamad. Hatta habere
inanmad, baka gr almak istiyor
dedim, biram yudumlayarak.
nkra girdi yani? dedi Jim.
Dikkatini ekmeye balamtm.
Tamamen. Anlayabiliyorum da
urad hsran. Benim gzme 10
haftalktan fazla grnd hamilelii.
Karn baya bykt, teni ldyordu ve
ok zgn grnyordu.
Jim arkasna yaslanp Olum var ya,
dnyadan haberin yok senin dedi.
Neden?
Psdosiyezi diye bir ey duymadn
m, moronum benim? dedi.
O an kk beynimde bir k parlad.
Histerik gebelii kastediyorsan, yle
sylesene.
Ne sandn ya? dedi, yznde
inanamyormu gibi bir ifadeyle.
Peki, tamam, iyi dnememi
olabilirim, barmzn psikiyatri dehas
sensin dedim, utanarak. Hastann eski
bilgilerine bakp bunu kontrol edeyim o
zaman.
Umarm tekrar gelip terapiye
balamaya ikna etmisindir kadn dedi
Jim.
Kartm verdim ama, ben zaten evlilik
ve aile danmanym, deli doktoruna
ihtiyacm yok, dedi.
Jim elini bar tezghna vurdu. Th, ne
kadar ender bir vaka hlbuki! Tam bir
cevhermi kadn; yalanc gebelik
yaayan bir akl sal uzman. Ben
olsam resmen stne atlardm.
Sen zaten her eyin stne atlarsn.
Yok, ok ciddiyim Gary. Daha agresif
olmalsn olum. Kadn artk hayatta
aramaz seni. Gld. Seni psikiyatri
polisine mi ihbar etsem acaba?
Ben de gldm ama kendimi
aalanm hissettim ve Anne Drexler
konusunda uvalladm fark ettim. Ne
yapalm, Anne belki gerekten hamileydi
ve Jim de yanlyordu.
Yalanc ya da histerik gebelik diye de
bilinen psdosiyezi son derece ender
rastlanan ama antik adan bu yana
belgelenmi bir durumdur. M 300de
Hipokrat 12 vaka kaydetmiti, 16.
yzylda ise ngiltere Kraliesi Marynin
bana birka defa gelmiti. Histerik
gebelikte gerek gebeliin tm tipik
iaretleri ve belirtileri ortaya kabilir;
mide bulants, gslerde hassasiyet,
fetsn hareket ettii hissi ve kilo alm.
Kadnn karn tpk normal hamilelikte
olduu gibi byyebilir ve kadn
gerekten hamile grnr. deti de
kesilince hasta gerekten hamile
olduuna inanr. Hormonal dengesizlik
de genelde fiziksel belirtilere ve gebelik
testinde yalanc-pozitif sonu kmasna
katkda bulunur. Kimi zaman stres,
hipofiz bezi fonksiyonunu deitirebilir
ve bu da prolaktin hormonunda arta yol
aar. Sonu olarak hasta gebe olmad
halde st retir. Hatta semptomlar yle
inandrc olabilir ki yalanc gebelii
olan tahmini be kadndan birine, tbbi
grevli tarafndan bir noktada gebelik
tehisi konabilir.
Benim bu rahatszlkla ilgili asl ilgin
bulduum eyse arka planda yatan
psikolojik nedenlerdir. Normalde
psikotik olmayan bir kadn, hamile
olduuna inanacak kadar bedensel
deiim yaamaya iten ey ne olabilir?
Genelde bu kiiler hamile kalma
arzusuyla yanp tutuurlar. Bu kiilerde
zsayg ve kimlik duygusu, bebek sahibi
olmakla ya da en azndan iinde bir
bebek tamakla yakndan ilgilidir. Baz
kiilerde gebelik yalnzl amaya veya
dikkat toplamaya yarayan bir unsur
olabilir. ocuk sahibi olamayan kimi
kadnlarda biyolojik baarszlk
duygusu, zihni kandrarak kadn yalanc
gebelie itebilir. Hamilelik baz
kadnlara ise reme veya bir erkei elde
tutma gc gibi bir g verir.
Sonraki birka hafta abucak gelip
geti. O sre iinde seminerlere
gitmekle, hasta bakmakla ve bir
aratrma almasn bitirmekle
meguldm. Ofisimde Perembe eitimi
iin notlarm hazrladm srada
telefon ald. Arayan Annedi. Beni
aramasna sevinmitim ama yle
hkrarak alyordu ki ne dediini
anlamakta zorlanyordum. Derin bir
nefes al ve yavala Anne dedim.
det oldum! Hamile deilmiim! O
cad Sefton haklym. Duraksayp
burnunu temizledi. Artk uruna
yaayacam hibir ey yok te bu
dikkatimi ekti.
En erken ne zaman gelebilirsin?
Konumalyz. Hastay geri kazandm
anladm bu an, dostum yce Jimin
havasnn sneceini dnmeden
edemedim.
Bundan iki saat sonra, verdiim
eitimin ardndan, Anne bezgin ve zgn
grnmyle kendini glkle ofisime
att. Zayflamt ve hibir gebelik
belirtisi gstermiyordu.
Otur ltfen Anne. Anlat bakalm neler
oldu.
Kanepeye oturdu, bana bakt. Dr
Sefton ksmen haklym. Ben aslnda
hi hamile kalmamm. O kadar ok
istemiim ki aklm beni gerekten hamile
olduuma inandrm. stelik kendim de
terapistim! Anlamalydm byle
olduunu. stedikleri bir eyi elde
edemeyince insanlarn nasl deliye
dndn gayet iyi bilen biriyim.
Devam et dedim.
Ama her ey yle tuhaft ki! Bebein
tekmesini hissettiime yemin
edebilirdim. Doktorum imdi diyor ki o
gazdan olabilirmi. Nasl olur byle bir
ey?
Bazen bir eyi o kadar ok isteriz ki
zihnimiz bedenimizi o eye inanmaya
iter. Sylesene, neden bu kadar ok
istiyorsun hamile kalmay?
Ben hep anne olmak istemiimdir.
Ailemde bu kadar ok bebek olduu
halde benim hi bebeimin olmamas da
hakszlk ayrca.
Kz kardeinin ikizleri olacakt deil
mi? Oldu mu? dedim.
Anne gzyalarna bouldu. Evet, bir
kz bir de olu oldu. yle de irinler
ki Ne kadar ansl u Valerie, nefret
ediyorum ondan. Annee mendil
uzattm. Burnunu sildi, devam etti.
Ayrca Karene ve onun kk
kusursuz meleine de dayanamyorum.
Anlalan kardelerinle aranda bir
srtme var dedim.
Eh, tabii. Ama onlar mutluluktan yle
kendilerinden gemi durumdalar ki,
farknda bile deiller. Artk kimse beni
fark etmiyor zaten.
te imdi bir yerlere varmaya
balamtk. Anne nihayet durumunun
gerekliini kabul etmiti ve ardnda
yatan nedeni aratrmaya gnllyd.
lk ne zaman baladn kendini byle
hissetmeye? dedim.
Bilmem ki Kkken sanrm. O
zamanlar ben evin bebeiydim ve ok
zel muamele grrdm. Herkes beni
ok sevimli ve olgun bulurdu. Kendimi
hep annemin gzdesi gibi hissederdim.
Ablalarm da bana kimin bakaca
konusunda kavga ederlerdi.
Bu durum ne zaman deiti?
Yava yava deiti. Sanrm
ortaokula geldiim sralarda kk
sevimli kz olmaktan kmtm. Gzel
olan Karendi artk. Valerie komik
oland, bense ne olduumu
bilmiyordum.
Artk kendini zel hissetmemeye
baladn yani. Nasl baettin bu
durumla? dedim.
Derslerime ok altm ve akll
olan oldum. Ama kimse aldr etmedi.
zellikle de kz kardelerim liseden
sonra hemen evlenip iki de bir bebek
prtlatmaya balaynca. Dnyalar
annemle babamn oldu tabii. Sonra da
benim iin endielenmeye baladlar.
Evde kalm, zavall kzlar terapist
olmak iin niversiteye gidiyordu.
Hi evlendin mi peki?
Gordonla be yldr birlikte
yayoruz. Bir kt paras yznden
birbirimize daha ok balanacamza
inanmyoruz. Hem dorusunu isterseniz
ailemin benden ok, o kt parasyla
ilgilenmesine de ierliyorum.
Gordon evlenmek istese evlenir
miydin? dedim.
Anne tekrar alamaya balad.
Bilmiyorum, belki. Ama evlensem bile
annem yakamdan dsn diye
evlenirdim. Belki de istiyorumdur. Ne
bileyim! Ama bebei ok daha fazla
istiyorum ve bir trl bebek sahibi
olamyoruz.
Anne bunun ardndan dklerini
anlatt ve ilk dkten sonrakilerden
ailesine bahsetmediini syledi. ok
byk hsrana uruyorlard nk
Anne iin deil tabii ki, yeni bir
torundan mahrum kaldklar iin. Bebek
sahibi olmakta zorlanmasna ve bebei
olmazsa Gordonun onu terk
edeceinden endie etmesine ramen
Anne hl ergenlik uzmanlna dayal
psikoterapi mesleini youn biimde
devam ettiriyordu. Kimlii konusundaki
zgvensizliklerinin de ergenlik
dneminde ortaya km olmas
dikkatimi ekti. Ergenlik andaki
kiileri tedavi etmeyi semi olmas
byk olaslkla tesadf deildi.
Akl sal profesyonellerinin ou
ksmen kendi kiisel atmalarna
zm bulmak iin bu alana ilgi
duyarlar. Yeme bozukluu olan hastalar
tedavi eden anoreksik grnml
psikiyatrlar, duygudurum rahatszlklar
klinii ileten hipomanik psikologlar ve
obsesif kompulsif bozukluklarn
tedavisine odaklanan obsesif terapistler
tandm ben. Bu kiilerin bazlar,
zellikle de kiisel atmalarnn
stesinden gelebilenler, o konuda daha
iyi bir terapisttir nk, kendi
yaadklarn yaayan hastalara kar
daha anlayldr. Sorunlaryla
mcadeleyi srdren terapistler ise
hastalarnn sorunlarnn
kendilerininkine ok yakn olduunu ve
bu durumun hastaya yardm etme
kabiliyetlerini engellediini fark
edebilir.
Annein zgven eksikliiyle ve
kardelerine kar rekabeti duygularyla
yzlemesi iin yeniyetmelikteki evin
bebei olma ihtiyacndan vazgemesi
ve imdiki halini takdir etmesi
gerekiyordu. Eitimli bir yetikin,
baarl bir terapist ve uzun sreli bir
ilikinin partneriydi o. Bugnk seans
onun iin byk bir adm olmutu. Anne
hamile olmadn kabul etmi, anne
olmann benlik duygusu asndan ne
kadar hayati nem tad konusunda
konumu ve kz kardelerine kar
hissettii rekabeti aklkla dile
getirmiti. Tahminimce bu rekabet
drts yle glyd ki onun bilind
zihnini, bedeni yalanc gebelie
inandrsn diye zorlamt. Belki nceki
iki d de histerik gebeliklerdi.
Biyolojik dzeyde kadnlar genetik
olarak remek zere hazrlanmlardr.
Bir kadn ksr olduunu renirse
kendisini fizyolojik adan baarszla
uram hissedebilir ve bu da ykc
birtakm psikolojik sonular dourabilir.
Ksr olan her kadn bu zorlukla kendi
yntemiyle baeder ve tabii partneri de
onun baetmesinde nemli rol oynar.
Baz iftler nihayetinde evlat edinir,
bazlar ise baar gvencesi olmayan
yksek teknolojili fertilite
prosedrlerine bavurur. Ksrln
yaratt stres kimi zaman katlanlmaz
hale gelebilir ve sonuta pek ok ift
ayrlr. Ksrln baz kadnlar delilie
srkledii bile bilinir. Dourganl
olmayan kadnlar hamile bir kadna ya
da bebee bakmaya bile
dayanamayabilir, her ay det dneminde
depresif duyguduruma girebilirler.
Yalanc gebelik pek ok kadn iin kabul
edilemez bir gereklie getirilen geici
ama son derece ender rastlanan bir
zmdr.
ERTES HAFTA HASTANE
KAFERTERYASINDA Jim ile le
yemei yiyordum. Duvar kenarndaki
bo bir masaya oturduk. Sandviimden
bir lokma srmtm ki Jim, Kasadaki
esmer hemireye bak, saat on bir
ynnde dedi.
Yemeini yesene Jim dedim.
Bekrlar barnda deiliz.
Evet de kz ok tatl, tam da bana
doru glmsyor. Yatm mymdr
onunla acaba?
Bam kaldrp baktm. Gzel bir
kzd; Jimi ok aan trden. Hi
sanmam. Hey, Pam Seftonun bana
ynlendirdii u terapist hastay
hatrlyor musun?
Jim gld. Hani o aptal parmaklarnn
arasndan kayp gitmesine izin verdiin
psdosiyezisi olan ahane hasta m?
Her neyse ite dedim. Artk onu
haftada bir gryorum. stelik bu
konunun temelinde mthi bir tez
yattn da dnyorum.
Jim yemeyi brakt, aknln
gizlemeye alarak bana bakt. Harika
Gary. yi anslar sana. Sonra da saatine
bakp Th, benim gitmem lazm dedi.
Ayaa kalkt, sandviini kda sard.
Sonra grrz.
Jimi morartmak houma gitmiti ama
kalkp gittiini grnce kendimi kt
hissettim. Anlalan aka yapmay
biliyordu ama kaldrmay bilmiyordu.
Ya da kendisi stn durumdayken
rekabeti taklmalar iyiydi hotu ama
stnl kaybedince arkasna bakmadan
kayordu. Ne yazk ki kariyer erim
ykseldike Jim ile dostluum neredeyse
sona erdi. Bunda benim rekabeti
yanmn ne gibi bir etkisi olduunu
daima kendime sordum ama sonradan
anladm ki asl mesele Jimin
kendisiydi. Onun senelerdir konumad
-biri Wall Street finanss, dieri
Bostonda gl bir dava vekili- iki tane
ok baarl erkek kardei vard.
Jimle aramda hissettiim rekabete
kafa yorarken, Annein kz kardeleriyle
rekabete dayal sorunlarn nasl yeni
yeni fark ettiini dndm. Terapinin
ilerleyen birka aynda Annein ya
bebek gibi davranarak ya da bebek
yaparak dikkat ekme ihtiyacn
aratrdk. Anne ayrca evlenmeme
konusundaki tavrnn da Gordonun
kendisiyle evlenmek istemeyebilecei
korkusu karsnda gelitirilmi bir
savunma olduunu anlad.
Annein nihayetinde zgveni artt,
Gordon ile ilikisi salamlat ve
Gordon ona evlenme teklif etti. Anne
teklife tahmin ettiim gibi ok
heyecanland ve kabul etti. Gordon ona,
kendi ocuklar olsa da olmasa da onu
sevdiini syledi ve ikisi evlat edinme
konusunu ciddi ciddi dnmeye
baladlar.
Gordonla Avrupada balaynda
olduklar bir aylk sre iinde Annei
grmemitim. Bir ayn sonunda bronz bir
ten, beyaz bir tunik ve turkuvaz bir
kolyeyle ofisimden ieri girdi. ri yeil
gzleri ldyordu, verdii birka kiloyu
geri almt.
Dr Small, sizi grmek ne gzel dedi.
Gordonla Yunanistanda harika vakit
geirdik. Deniz yle mavi ve berrak
ki
ok sevindim Anne. Byle bir ara
vermeye ihtiyacn vard.
Anne kanepeye oturdu ve srtmaya
balad. Biliyor musunuz, kz
kardelerimin hibiri balaynda
Avrupaya gitmedi. Hatta sanrm ikisi
de bir-iki defa Floridaya gitmek dnda
Kuzeydoudan bir kez olsun ayrlmad.
yle mi? dedim.
Gordonla da yle yaknlatk ki hem
d o s t hem de sevgili olduk. Kz
kardelerimin kocalaryla byle bir
ilikisi olduunu hi sanmyorum.
Anne, bugn burada daha nce
tarttmz bir temay yeniden
duyuyorum senden.
yle mi? Neyi? dedi Anne.
Kz kardelerine ynelik rekabeti
duygularn. Fakat imdi konu bebekler
yerine ilikiler ve balaylar olmu.
Bebekler! En gzelini duymadnz
daha!
Nedir? dedim, giderek kayglanarak.
Hamileyim!
Ah, ie bak, diye dndm. Tekrar
baa m dndk acaba? Dikkatle
ilerlemem gerekiyordu. ok iyi bir
haber dedim, tereddtle.
yi mi? aka yapyorsunuz herhalde?
Muhteem bir haber dedi Anne.
Neden heyecanlanmadnz benim
adma?
Ne zaman rendin?
Anne gld ve Bu sabah evde
gebelik testi daha yaptm, hepsi pozitif
kt dedi. Karnma baksanza!
Tuniini kaldrdnda karnnn tpk
histerik gebelik dnemindeki gibi
itiini grdm. Konumaya devam etti.
ocuk sahibi olamayan iftlerde olur
ya hani; tam evlat edinmeye karar
verdikleri srada kadn hamile kalr?
Aln benden de o kadar! ki elini
kaldrarak zafer iareti yapt.
Heyecanlsn biliyorum Anne, ama
kadn doum doktoruna gittin mi?
dedim.
Derdiniz nedir sizin, Dr Small?
Benim adma sevinirsiniz sanmtm.
Yedi ay nce Gordondan ayrlmaya
hazrdm, imdi sayenizde mutlu bir
evliliim var ve bebeim olacak.
Annein gebe olmas mmknd tabii
ama kz kardeleriyle rekabetin yeniden
ortaya kmas, durumunda bir gerileme
olduuna iaret ediyordu ve ben de
yalanc gebeliin genelde tekrarlandn
biliyordum. Gebeliin doruluu veya
yanll gerek bir laboratuarda ne
kadar erken kantlanrsa Annein
psikolojisi asndan o kadar iyi
olacan dndm. Ayrca kadn
doum doktoru konusunu konumaktan
bile kanmasnn yeniden inkra
girdiinin bir dier gstergesi
olduundan da phe ettim. Terapiyle
geen aylarmz boyunca Annein igr
kazandn ve terapisti olarak benimle
ittifak oluturduu hissini edinmitim.
Gerekle yzlemesine yardmc olmak
ya da en azndan resmi bir kan testi
yaptrmasn salamak iin onu biraz
daha zorlarsam inkrn amasn
salayabilirdim.
Anne hamile olduunu umuyorum
gerekten ama yine zihnin bedenini
yanltyor olabilir. Ne zaman kan testi
yaptrmay dnyorsun?
Ne diyorsunuz yani? Yine gerekten
hamile olmadm m dnyorsunuz?
dedi.
Onu demedim Anne. Ama u an benim
bebeine heyecanlanmam, senin iin ok
nemliymi gibi grnyor. Tpk ailenin
bebekler iin heyecanland gibi. Son
birka ayda bebek sahibi olmann, senin
iin imdiye dek hep zsayg asndan
temel unsur olduunu tartp durduk.
Size kulak vermiyor deilim Dr
Small. Ne demek istediinizi de
anlyorum ama umurumda deil dorusu.
Biliyorum nk hamile olduumu.
Gslerim iti ve hassaslat,
sabahlar da midem bulanyor. Hem
byle olumsuz konumalara da ihtiyacm
yok. Aslna bakarsanz bence u an
terapiye hi ihtiyacm yok.
Annei kalmaya ikna etme abalarma
karn kararndan dndremedim.
Sorunlarn atlatmasna yardmc
olduum iin bana teekkr etti ve
gidiattan beni haberdar edeceine dair
sz verdi. Ama artk hamile olduu iin
hayatnda herhangi bir olumsuzluk
istemiyordu. Olumluluk iinde yaamak
istiyordu. Ona bunun kulaa inkr gibi
geldiini sylediimde sadece gld ve
Ne demek istediimi anlatabiliyor
muyum? dedi.
Geriye dnp baknca Annee belki de
ok yklendiimi, o noktada ona daha
fazla destek vermem gerektiini
dnyorum. Hatrladm ki onu bir
hasta olarak ilk dizginlediim zaman,
onun bak asn benimsediim ve
hastane dnda ikinci bir gr almas
gerektii konusunda ona katldm
zaman olmutu. Tabii Annein terapiyi
zaten brakmay planlyor olmas da bir
ihtimaldi.
ou hastann psikoterapiyi istemesi
iin motive edilmesi gerektiini
renmitim. Anne ise u an stnde
allmas gereken herhangi bir sorunu
olmadn dnyormu gibi
grnyordu. lgintir ki en derin ve en
yararl terapi almas, hastalarn
duygusal ac veya kriz iinde
olmadklar zaman yaplr. Hastalar
ancak byle zamanlarda psikolojik
dnyalarn gerek anlamda aratracak
bir dinginlie ve perspektife sahip
olurlar.
Sonraki birka ay iinde Anneden
genelde i saatleri sonrasnda birka
telefon mesaj aldm. Benimle dorudan
konumak istemiyordu besbelli.
Mesajlarnda hamileliinin harika
gittiini, Gordonla bebek odasnn
badanasn yaptklarn ve kz
kardelerinin ona bebek partisi
dzenlediini sylyordu. Gebeliine
ilikin herhangi bir tbbi belgeden sz
etmiyordu. Onu aradm zamanlarda
karma hep telesekreter kt.
Sonradan psdosiyezi konusunda
okumaya devam ettim ve yazmay
planladm inceleme tezinin taslan
karmaya baladm. Sekizinci aya kadar
hamileliine inanmay srdren
kadnlara dair birka vaka raporu
olduunu rendim. Annein de onlardan
biri olabileceinden endie duydum.
Annein telefon mesajlar nihayetinde
kesildi ama alt ay kadar sonra
kendisinden bir not aldm. liiinde iki
fotoraf bulunan, elle yazlm bir kartt
bu. lk fotoraf erkek olduu aka belli
olan iri bir fetsn siyah-beyaz ve
bulank amniyosentez fotorafyd.
Aklma bir anda Annein yalanc
gebeliinin iyice ileri boyuta vararak,
psikotik bir annelik kuruntusuna eritii
ve onun yenidoan kliniinden fotoraf
ald geldi. Ancak ikinci fotoraf
korkularm yattrd. Fotorafta Anne
ve 30lu yalarnda bir adam,
muhtemelen Gordon, gzel bir olan
ocuunu tutuyorlard. ocuun gzleri
iri, delici ve elayd. Anne yazd notta
olunun ilk iki fotorafnn bir kopyasn
benimle paylamak istediini
sylyordu. Onun adna ok sevinmi
ama kendi adma biraz utanmtm.
Dorusu Annein hakl olabilecei
fikrine yeterince ans vermemitim.
O akam evime girerken aklmda hl
Anne vard. Kz kardeleriyle
rekabetinin onu hamile deilken hamile
olduuna inanmaya itii beni hayrete
dryordu. Fakat ayn zamanda onun
girdii rekabetin, benim dostum Jimle
rekabetimi yansttn da dnyordum.
Acaba kendi sorunlarm, Annee
sorunlar iin yardmc olma
kabiliyetime engel mi olmutu? Yoksa
benzeri bir durumdan getiim iin beni
daha anlayl m klmt?
Salkl rekabet ne zaman izgiyi ap
insanlar psikotik biimlerde
davranmaya iten salksz rekabete
dnr? Hastam iin bu, hayat boyu
sren bir mcadele olmutu ve ben,
acaba bebeinin olmas sorunlarn
yattracak m yoksa yeniden
canlandracak m diye dnmeden
edemedim.
Gidip televizyonu atm. Celtics yine
Lakersla oynuyordu. Neyse ki etrafta
Celtics taraftar yoktu da kazanan
Lakersa yksek sesle tezahrat
yapabilecektim. Mutfaktan souk bir bira
aldm ve Kerim Abdul Cabbarn Larry
Birdn nnde topu alp zerinden sma
yapn izledim. Ama Kerime faul
yapld ve dt. Larry dnd ve yerden
kalkmasna yardm etmek iin ona elini
uzatt. Bu iki basketi dostane rekabet
sanatnn ustas olmulard.
ALTINCI BLM
SESSZLN TEDAVS
1984 Sonbahar
405 GNEY OTOYOLUNA
DNMEY BEKLERKEN kahvemi
sabitleyip radyonun kanallaryla
oynamaya baladm. ime gidiyordum
ve trafik henz sabahn 7sinde
tkanmt. Mulholland Drive
stgeidinin yaknndaki tepeye
vardmda dikiz aynasndan geride
uzanan San Fernando Vadisine baktm.
Santa Ana rzgrlar her zamanki sis ve
pusu datmt ve manzara
ocukluumdaki kadar gzeldi. Tek fark,
imdi daha az iftlik, daha ok bina
olmasyd.
Bostondaki psikiyatri ihtisasmdan
sonra Los Angelesa dnmekten ok
mutluydum. Eski dostlara ve aileye
yeniden kavumak harikayd. Mezun
olduum UCLAda imdi geriatrik
psikiyatri blmnde grev yapyordum.
Yallara ynelik psikiyatri burada
henz yeni balyordu ve ben de bu
konuda nemli bir ihtiya olduunu
grmtm. Ska akl karkl
yaayan ve ihmal edilen, ok saydaki
tbbi rahatszl yznden karmak
birer vaka olan yallarla almaya
gnll gen psikiyatrlarn says pek
fazla deildi.
Ayakta tedavi gren genel hastalarm
ve konsltasyon pratiim yava yava
geliirken, geriatrik alanda klinik
aratrmam yaplandrmaya
balamtm. Ancak bu benim iin hi de
sandm kadar kolay bir gei
olmuyordu. Harvarddaki ylmda
lkenin drt bir yanndan bavuran en
iyiler arasndan zel olarak seilmi,
elit bir grubun stajyerlerinden biriydim.
Orada kendimi kantlam, isim
yapmtm. UCLA da saygn bir
kurulutu ama ok bykt ve imdi yine
engin bir denizde isimsiz, kk bir
balktm. Meslektalarm tanmak ve
gvenlerini kazanmak biraz vaktimi
alacakt.
UCLA Tp Merkezi en az Harvard
Mass General Hospital kadar
hareketliydi ama Los Angelesn kendisi
gibi tp merkezi de daha geni alana
yaylm bir yapdayd. 1953te ina
edilen UCLA Tp Merkezi erken dnem
modern mimarinin en iyi rneklerinden
biri saylyordu. Tuladan yaplma 11
katl ana hastane binas ile okulun
birbiriyle kesien yarm dzine kanad,
yukardan bakldnda bir zgara dzeni
oluturuyordu. Pencerelerin stndeki
paslanmaz elikten yatay havalandrma
panjurlar bizi sdan ve gn ndan
koruyordu ama ieriden baknca
parmakl andryorlard. Gnein
ynne bal olarak da bazen
hapishanede alyormuuz grnts
ve hissi yaratyorlard.
Drdnc kat hemire blmnde
sabah konsltasyonu notlarm
yazyordum ki upuzun dou-bat
koridorundan nlayan bir ses geldi.
Sonra nrolojiden bir grup asistan
doktorun, uzman doktor Ralph Portern
peinden, sabah kontrol dhilinde bir
hastann odasndan ktn grdm.
Porter hastadaki inme ve hematom
hakknda ahkm kesiyordu. Kendisi,
cevaplayamayacaklarn bildii sorular
sorarak asistan doktorlar aalamaktan
zevk alan, grltc okbilmilerden
olduu iin, dikkatimi notlarma
vermekte zorlanyordum.
Grup, hemire blmnn yannda
toplat ve Porter nroloji birinci
snftan utanga bir asistan doktora, az
sonra grecekleri hastay anlatmasn
syledi. Kz tereddtle konumaya
balad. Kendine gvenmedii her
halinden belliydi. Tam da Portern
diine gre
Los Angelesn gneyindeki hareketli
ve sanata merakl sahil kasabas
Veniceten gelen gen ressam Heather
Phillipsi anlatyordu. Heather bir ay
nce gribe yakalanm, kz kardei
tarafndan yerel hastaneye yatrlmt.
Hasta orada dilsiz ve tepkisiz hale
gelmiti. Omurilikten su alndnda
beyin omurilik svsnda lkoside
rastlanmt. Bu da menenjit, ensefalit
veya baka trde bir beyin
enfeksiyonuna iaret ediyordu. Hastaya
damar ii antibiyotik tedavisi
uygulamlard ama iyileme
grlmedii iin doktorlar hastaln
viral olduuna karar vermiti. Hasta yine
tepkisiz kalnca UCLAya sevk
edilmiti. Heathern nrolojik
muayenesi, sorulara ya da talimatlara
szel veya fiziksel tepki vermemesi
dnda normaldi.
Bu vakada bir gariplik var gibi geldi
bana. Hastada beyin enfeksiyonu varsa
neden o kadar hzla ve uzun sre
konuamaz olmutu? Neden zihni bir
alp bir kapanmyor, sanrl bir
sreten gemiyordu? Ayrca neden
nrolojik muayenesinde dier her ey
normaldi? Menenjit hastalarnda genelde
boyun sertlemesi olurdu.
Ekip koridordan Heathern odasna
doru ilerlerken Dr Portera yetitim ve
onlara katlp katlamayacam sordum.
Porter yaka kartma bakp kmseyerek
gld. Psikiyatrist ha? Olur tabii, neden
olmasn? Belki bu sayede hastann
ocukluundaki hangi travma yznden
beyin iltihab geirmekte olduunu
anlarz.
Alaycl duymazdan geldim.
Elimden geleni yaparm Dr Porter.
Hep birlikte Heathern odasna
dolutuk. Hasta pencere kenarndaki
yatakta, ba dikletirilmi olarak
yatyordu. Dier yataksa botu.
Muhtemelen 30lu yalarndaki bu ince,
soluk, esmer kadnn yznde bo bir
ifade vard. Porter onun yanna giderek
kendini tantt. Hastaya ismini sordu ama
hibir yant alamad. Nerede olduunu
bilip bilmediini sordu, yine tepki yok.
Birka oryantasyon sorusu denedikten
sonra stnkr bir nrolojik muayene
yapt.
Refleks ekicini karp Heathern
reflekslerini kontrol etti. Refleksler
gl ve simetrikti. Ardndan hareket
eriimini ve esneklii kontrol etmek iin
hastann st kolunu sabit tutarak alt
kolunu ileri geri hareket ettirdi. Sonunda
asistan doktorlara dnerek vakay
zetlemesi iin bir gnll istedi.
Tedirgin gen nrologlardan biri
ensefalitin ayrc tansn anlatrken
benim gzme tuhaf bir ey takld.
Heathern kolu hl havada, Portern
brakt yerdeydi. Grne baklrsa
bunu benden baka fark eden de yoktu.
Asistan doktor Porter etkilemeye
alarak bir eyler gevelemeye devam
ederken, ben Heathern kolunun
neredeyse gzle ayrt edilemeyecek
kadar yava bir biimde aa iniini
izledim.
Hayal mi gryordum acaba? Neden
baka kimse grmyordu? imdi
sylesem kafadan atlak olduumu mu
dnrlerdi? Porter aniden bana dnd.
Dr Small, bu sunum sizi mest etti sanki.
Hastann rahatszlnn ardnda yatan
bilind motivasyonu kefedebildiniz
mi?
Bu adam psikiyatristlerden
holanmyordu, oras kesin. Acaba
kendisi ne gibi tuhaf kiisel sorunlar
barndryordu? Daha deil, doktor.
Ama sakncas yoksa formal bir
konsltasyon yapmak isterim.
Porter gld. Tabii, buyurun. Aslnda
diiyi de aralm, bakalm o ne
bulacak. Gruptan bir-iki kii ks ks
glerken, ben yzmn kzardn
hissettim. Nefret ediyordum yzmn
kzarmasndan.
Porter bu psikiyatri kart
yaklamnda yalnz deildi. 1980lerin
balarnda pek ok dhiliyeci ve cerrah
psikiyatriye ok az deer verirdi.
Psikiyatriyi anlamazlard, hastalar da
akl hastas diye damgalanmaktan
korkard. Tp fakltesindeyken arada bir
rencilerden ya da profesrlerden
birinin, bilimden ok speklasyona
dayal etkisiz bir uzmanlk olduunu
syleyerek psikiyatriyle dalga getiini
duyardm.
htisas dnemimde bu nyarglarn
nedenleri hakknda daha fazla bilgi
sahibi oldum. sko psikiyatr R. D.
Laing kantlanm fiziksel bir nedeni
olmadna gre, akl hastalnn bir
hastalk olarak kabul edilip edilmemesi
gerektiini sorgulamt. Ona gre
delilik kavram politik ve kiiler aras
etkilerden domutu.
1973te Stanfordlu psikolog David
Rosenhan psikotikmi gibi davranan
niversite rencilerinin psikiyatri
tesislerine nasl giri yaptn anlatan
Deli Yerlerde Akl Banda Olmak
stne adl kitabn yaynlad. Bu
yalanc hastalar, hastaneye yatrldktan
sonra delilik taklidini braktklar halde
normal davranlar hastane alanlar
tarafndan psikoz belirtileri olarak
alglanmt. lgin olan, asl yatl
hastalarn bunu gayet iyi bilmesiydi.
II. Dnya Savandan sonra pek ok
tp okulunun psikiyatri blmnde
psikanaliz -bir zihin aratrmas ve
tedavisi teorisi- hkm srd. Freudyen
psikanalizde hastalar serbest
armlarn, fantezilerini ve ryalarn
analistlerine anlatr. Ardndan analist
hastann semptomlarna veya
problemlerine yol atn varsayd
bilind atmalar yorumlar. Hasta
analistin yorumuyla igr kazandnda
semptomlarda genelde iyileme grlr.
Ancak bu, gnlk tedavilerle bile,
yllarca srebilir ve tabii son derece
pahalya mal olur ve ok vakit alr.
Psikanaliz pek ok insana nevroz ve
kiisel problemler konusunda yardmc
olmutur. Ancak sistematik almalar
benzeri bir tedavi yaklam olan
psikodinamik psikoterapinin etkinliini
kantlam olsa da, psikanalizin sadece
anlayl ve destekleyici biriyle
konumaktan daha iyi ilediini bilimsel
olarak kantlamak zordur. Ayrca
psikanaliz herkes iin uygun da deildir.
zellikle de iddetli depresyonu veya
psikozu olan hastalar iin uygun olmaz.
Zihinsel semptomlar genelde daha hzl
iyiletiren antidepresanlarn ve
antipsikotik ilalarn gelitirilmesiyle
birlikte tp camias psikiyatriye biraz
daha snr gibi oldu. te yandan pek
ok psikiyatr da sadece psikanalitik
yaklamlar kullanmak yerine, daha
eklektik bir stratejiye geerek, konuma
terapisi ile ilal tedaviyi bir arada
kulland. Psikiyatrinin bu ekilde
tbbiletirilmesi, dier tp disiplinlerinin
bu dal daha gvenilir bulmasn ve
kabullenmesini salad. Ne var ki
psikiyatri kart tutumlar, zellikle de
ya daha ileri olan hekimler arasnda
varln srdrd.
Pek ok doktorun ve halktan insann
psikiyatriye kar nyargsnn ardnda
korku yatar. Kendi zihinsel
atmalarnn inkr iinde olan
insanlar kimi zaman gizli psikolojik
sorunlarnn fark edilmesini nlemek
iin psikiyatristlerden kanr veya
onlara saldrrlar. Sanki psikiyatristin
byle bir eyi yapacak sihirli gc
varm gibi
Ancak Ralph Portern durumunda
psikiyatri kart inelemeler ahsi bir
meseleymi hissi uyandryordu bende.
Oysa ben resmi psikiyatrlma yeni yeni
balyor, ciddiye alnmak istiyordum.
Portern bana kendimi bir anda
gvensiz hissettirebilmek gibi bir
zellii vard. Psikiyatri kart oklarn
zerime ynlendirdiinde itiraf
etmeliyim ki bir an iin kariyer
tercihimden pheye dmtm. Neyse
ki bu dzeysiz insana fkem,
gvensizliime baskn geldi ve kendimi
ona kantlamaya itti beni. Ortalk yerde
kk drlmenin de kendine zg bir
avantaj vard, insan grlerini
kantlamaya itebiliyordu.
ERTES SABAH RESM
KONSLTASYONUMA balamak iin
Heathern odasna gittim. Televizyon
akt ve Heather bo bo ekrana
bakyordu. Ona kendimi tanttktan sonra
yatan yanndaki sandalyeye oturdum.
Heather beni hibir ekilde fark etmedi,
alabildiim tek tepki ise yznn nnde
elimi rptmda gzlerini krpmas
oldu.
Yeni bir nrolojik muayene yaptm.
Refleksleri hl simetrik ve glyd.
Ban hafife yastktan kaldrdm ve
boynunu edim; hibir sertleme yoktu.
Son olarak asl yapmak istediim eyi
yaptm ve kolunu havaya kaldrp
braktm. Be saniye kadar havada kalan
kolu tutup yavaa yatay duruma
getirdim, orada da kald. 30 saniye sonra
kol ar ar yana indi.
Heathern dier kolunu denedim, yine
ayn sonucu aldm. Kendimi Las Vegas
gsterilerindeki hipnotik transa gemi
gnll seyircisinden tuhaf
pozisyonlarda donup kalmasn isteyen
hipnozlar gibi hissettim. Heather ise tm
bu sre boyunca televizyona bakt. Sinir
bozucu bir eydi bu.
O gne dek hi gzlerimle mumsu
esneklik rnei grmemitim ama tp
fakltesinde, derslerde okumutum.
Mumsu esneklik, uyarlara azalm
fiziksel tepki gstermek ve hareketsiz
pozisyon koruma eilimi diye tanmlanr.
Bu rahatszl olan birinin kolunu
hareket ettirdiinizde, siz yeniden
kprdatana kadar kol ayn pozisyonda
kalr. Dier bir deyile kol ve bacaklar
mumdan yaplm gibi tepki verir.
Rahatszlk ilk bata motor becerilerde
byk kayp yaayan ve kimi zaman
saatler boyu sabit bir pozisyonda
kalabilen katatonik izofreni
hastalarnda tanmlanmt. Ender ve
tedavi edilmeyen vakalarda hastalarn
bitkinlikten ld oldu.
Heathern nabzna bakmaya
hazrlandm srada ieri biri girdi.
Pardon, siz gerek doktor musunuz
yoksa tp rencisi mi?
Arkam dndmde Heathern
birazck daha yal halinin kapda
durduunu grdm.
Kadn devam etti. Hastaneyi
eitmekten gna geldi artk bana. Yanz
tutuyor mu sizin burada olmaya?
O gnlerde henz salarm
aarmamt ve 30uma yaklatm
halde yamdan ge grnyordum.
Dorulup elimi uzattm: Ben Dr Gary
Small. Heathern vakasnda
konsltasyon yapyorum. Kadn elimi
skmaynca geri ektim.
Aman ne gzel, akl doktoru kt bir
de dedi. Sessizlik terapisi falan m
uyguluyorsunuz, ne yapyorsunuz?
Kardeimin konumadn fark ettiniz
herhalde, deil mi? antasn ve
mantosunu brakp oday toparlamaya
balad.
Tp doktorlarnn kardeinize
ensefalit tehis koyduunu biliyorum
dedim. Ama bazen hasta konumay
braktnda veya tepki vermediinde
psikiyatristin yardm dokunabilir.
Kadn derin bir i ektikten sonra
Heathern san taramaya balad.
fkesi teslimiyete dnmt.
Psikiyatrist de olur tabii, neden
olmasn? Hastanede hangi uzman varsa
grdk zaten.
sminiz nedir? dedim.
Andrea. Heathern ablasym. Asl
bana terapi lazm. Heathern bu olay
tam bir kbusa dnt.
Sizin iin ok zor olmutur eminim
dedim.
Her ey yle hzl geliti ki, inanlr
gibi deil. Heather bir gn gribe
yakaland sonra bir baktk bu hale
gelmi.
Geen bir ay iinde herhangi bir
iyileme fark ettiniz mi?
Ettim diyemem dedi Andrea. Baz
gnler biraz daha kendine gelir gibi
oluyor geri -sanrm san taramam
houna gidiyor- ama genelde ne olup
bittiinin farknda bile deil.
Heather konumamzn farknda
deilmi gibi grnse de kk bir
ihtimalle bizi dinliyor olabilirdi. Bu
yzden Andreadan koridora kmay
rica ettim. Koridorun en sonundaki
sandalyelere oturduk.
Heather hastalanmadan nce nasl
biriydi? dedim.
Muhteem bir sanatyd. Annem hep
ailemizin yeteneklisinin Heather,
zekisinin de ben olduumu syler.
Kinayeyle gld.
Normalde bu szleri kz karde
rekabeti konusunu irdelemek iin bir
girizgh olarak kullanrdm ama o
konuya girmemeye karar verdim.
Heather hakknda daha fazla ey
renmeliydim.
Resim yapyormu anladm
kadaryla. Ne tr resimler yapyor?
dedim.
Ruh haline bal dedi Andrea.
Enerjisi yerindeyken haftalarca birbiri
ardna inanlmaz, rengrenk, soyut
resimler retir. Kocaman resimler. Nasl
bu kadar retken olup da uyumaya vakit
buluyor, hi anlamyorum.
Demek yle dedim.
Andrea devam etti. Ama bazen de
gnlerce stdyosuna kapanr ve karanlk,
kasvetli otoportreler yapar. Sanki
bakas yapyor o tablolar.
Grne baklrsa Heatherda
bipolar affektif bozukluk diye de
bilinen klasik manik depresyon vard.
Bu hastalk nfusun yaklak yzde 1ini
etkiler ve tipik zellii, depresyon
dnemleri arasna serpitirilmi ar
cokulu (forik) duygudurum, yani mani
episodlardr. Bipolar hastalar manik
durumdayken fazla uyku ihtiyac
duymazlar. retken, enerjik, hatta
genelde ar cokun ve elencelidirler.
Ancak mani ykseldiinde,
grkemlilikleri yznden balar derde
girebilir. Bu hastalarda ayrca hzl
konuma, halsinasyon, sanr ve agresif
davran da grlebilir.
Bipolarlar depresyon haline
getiklerinde genelde uyuuk olurlar ve
ou zaman gnboyu uyurlar. Baz
insanlarda hastaln hafif bir eidi
grlr ve bu kiilerde tam kapsaml
manik episodlar yerine hipomani olur.
Yani hastalar gerginlik ve psikoz
olmakszn fori ve retkenlik yaarlar.
Depresyon dnemleri ise daha az
iddetlidir veya yok gibidir. Bu
hipomanik halin cazibesi yznden pek
ok bipolar hasta, ruh hallerini
dengeleyebilen ve geilerin sklk ve
younluunu azaltan lityumlarn almay
(szde) unutur.
Bipolar bozukluu olan kiiler
hipomanik ve manik episodlar srasnda
sk sk srad yaratclk patlamalar
sergiler. Vincent van Gogh, Paul Gaugin,
Jackson Pollock, Mark Twain, Ernest
Hemingway, William Faulkner, Ludwig
van Beethoven, Robert Schumann ve
Brian Wilson de dhil, en nl ressam,
yazar ve mzisyenlerimizden bazlarnda
bu hastaln olmas artc deildir.
Heatherda deiken ruh hali varm
gibi geldi bana. Bu konuda kendisine
yardmc olmas iin bir doktora ya da
terapiste gitti mi? dedim.
Neden ki? Herkeste vardr deiken
ruh hali. Hem Heather bir sanat.
Kendisini o ekilde ifade ediyor dedi
Andrea savunmaya geerek.
Ailenizde baka deiken ruh hali
sergileyen biri var m?
Ban iki yana sallad.
Akrabalarnzdan herhangi birinin
psikiyatra gittii veya lityum ald oldu
mu hi? dedim.
Andrea bir an durup dnd. Anne
babamz biz niversitedeyken araba
kazasnda ld. Ama anneannemin bana
East Coasttaki bir akl hastanesinde
yllarca yatan kz kardeinden sz
ettiini hatrlyorum. Fakat nesi vard,
ila alyor muydu, bilmiyorum.
Bu byk teyze de manik depresif
miydi acaba diye dndm. Hi ilal
tedavi grmeden yllar yl bir hastanede
yatm olabilirdi. FDA mani tedavisi
olarak lityumu ancak 1969da onaylad.
Ondan nce inslin ok terapisinden
psikanalize kadar deien eitli
tedaviler uygulanrd. Manik-depresif
hastalk aile yelerinde kendini gsterme
eiliminde olduundan Heathern olas
aile tarihesi de onda tan konmam
bipolar hastalk olduu ynndeki
sezgimi destekliyordu.
Andrea, bildiin kadaryla
akrabalarndan herhangi birinin alkol ya
da uyuturucu problemi var myd
Bipolar hastalar bazen madde
istismaryla, zellikle de alkolle
kendilerini uyutururlard.
Bakn Dr Small, belli ki kardeimin
ensefaliti iin psikolojik bir neden
aryorsunuz ama onun enfeksiyon
hastalklar uzmanna ihtiyac var, akl
doktoruna deil, tamam m?
Size katlyorum, enfeksiyon
hastalklar uzmannn verecei bilgi son
derece nemli. Ancak Heathern
durumu u ana dek tm doktorlar
artt. Bence aklmz tm olaslklara
ak tutmalyz.
Andrea kendini bir sandalyeye att.
Doru diyorsunuz. Sonuta ondan baka
kimsem yok benim. Bir anda yzne
ok zgn bir ifade geldi. Acaba
Andreada da manik-depresif eilimler
olabilir miydi? Bu rahatszln
dngleri arasnda bazen dakikalar
iinde gei olabiliyordu.
Heather byle grmek size ok zor
geliyordur dedim.
Andrea gzleri dolarak bana bakt.
Heather hep gl biri oldu. Onu
seviyorum ama karmda hangi Heather
bulacam hibir zaman bilemiyorum;
iine kapank, karamsar olan m yoksa
fkr fkr, yaratc olan m? imdi de bu
hale geldi.
Size ok ac veriyordur bu dedim.
Evet dedi Andrea. Ama mesele ben
deilim burada, kardeim. yilemeli
mutlaka.
Andreann bu noktada kendi
duygularnn derinlerine inmeye hazr
olmadn grebiliyordum. Ben de zaten
Heathern hastalyla ilgili teorimin
aratrmasn yapmak istiyordum.
sterseniz tm uzmanlara bu olayn
paralarn bir araya getirmeleri iin
vakit tanyalm dedim. Sizi daha fazla
tutmayaym, kardeinizle ilgilenin. Ben
de Heathern dier doktorlaryla
konuaym. Umarm daha sonra sizinle
biraz daha konuabiliriz.
Ertesi gn Dr Portern yedinci kattaki
ofisinin kapsn tklattm.
Kap ak dedi Porter, atlak bir
sesle.
405 Otoyoluna bakan ferah, standart
deli, metal masa ve metal dosya
dolapl ofise girdim. Duvarlar ereveli
diploma ve dllere doluydu; Portern
ikin egosunu destekleyen belgeler
Porter dzenlemekte olduu slaytlardan
ban kaldrd. Ne var Small?
Megulm u an
eri makalelerim ve argmanlarmla
donanm olarak girdiim halde
Portern bana kendimi zgven yoksunu
bir ahmak gibi hissettirmesi sadece bir
dakika srmt. Neyse ki anlk
aalanmalara karn yoluma devam
etmeyi artk renmitim.
Hemen tezimi ortaya attm. Kuzey
Drtteki konumayan hastay muayene
etme frsatm oldu. Sanrm hastanda
ensefalit komplikasyonlu katatonik
sendrom var, katatonik sendromun
kayna da manik depresif bozukluk .
Peter ban kaldrp gld. Deme ya?
Yoksa kadn yle bir akln bana
toplayp hepsini anlatt m sana
bunlarn?
fkem devreye girerek beni iyice
tetikledi. Hastann kz kardei bana
hastann gemiiyle ilgili pek ok bilgi
verdi. Heather Phillipsde ak ve net
bir deiken duygudurum gemii var,
aile yelerinden birinde de muhtemelen
bipolar affektif bozukluk vard. Ayrca
hastay muayene ettiimde klasik mumsu
esneklik sergiledi ve
Porter szm kesti. Mumsu ne?
Kadnda viral ensefalit var be adam!
Laboratuar sonularn grmedin mi?
Beyin omurilik svsnda lkosit art
var. Bu vakayla ilgili net bir ey varsa o
da senin zihinsel bir eyler olduu
konusundaki naif srarndr. imdi
gidebilir misin ltfen?
fkeden gzm karard. Hastann
bipolar bozukluk tedavisi grmesi
gerekiyordu ama bu hyarn gzleri
psikiyatriye olan nyargs ve inat
kstahl yznden kr olmutu.
Duvarda asl aptal plaketlerden birini
alp kafasna akmak geldi iimden. Dr
Porter, hastada ensefalit yok demiyorum
ama ayn zamanda bipolar bozukluk
tedavisi de grmesi gerekebilir.
Sama dedi Porter. Hem ne
yapmamz neriyorsun? Zorla lityum mu
verelim?
Hayr. Bu noktada en gvenli ve etkili
tedavi elektrokonvlsif tedavi, ECT
olur dedim.
Bak Small, beyin enfeksiyonu olan bir
hastaya ok tedavisi yapacak deilim,
tamam m?
Sana getirdiim u makalelere bir gz
atabilir misin ltfen? dedim.
Masann stne, uraya brak. 10
dakika sonra ders veriyorum, slaytlarm
hazrlamam lazm. Ben artk yokmuum
gibi masasnn zerindeki slayt
emberine dnd. Ben de makaleleri
masaya brakp dar ktm.
Makalelerden biri Alan Gelenbergin
klasik Katatonik Sendrom
makalesiydi. Burada hem mumsu
esneklik hem de katatoninin psikiyatrik
ayrc tans anlatlyordu. Gelenberg
maninin katatoni iin dier tm
psikiyatrik rahatszlklardan, hatta
izofreniden bile daha yaygn bir neden
olduunu gsteriyordu. Dier
makalelerse modern ECTnin
gvenliini ve yararlarn aklyor,
medyann ve ECTyi iyiletirici bir
mdahaleden ok, bir ceza gibi
resmeden, One Flew Over the Cuckoos
Ne s t / Guguk Kuu gibi filmlerin
yaratt eski algy yerle bir ediyordu.
Portern ofisinden ktktan sonra
kendi hcreme dndm. Benim ofisimin
de bir penceresi vard ama tp
merkezinin p kovalarna bakyordu.
Neyse ki pencere boyal ve kapalyd.
Artk uzman olduum halde Porter gibi
adamlar tarafndan ciddiye alnmamak
sinirimi bozuyordu. Grmezden
gelinmek, alaya alnmaktan da kt bir
histi. ok dk de olsa Portern
braktm makalelere bakma ihtimali
vard ama duruma benim gzmden
bakma ihtimali pek yoktu. Bana onun
seviyesinde veya stnde bir mttefik
lazmd ve tam da yle birini
biliyordum.
Dr Larry Klein Amerikan
psikiyatrisinde bir ikondu ve ben de akl
hocas olarak UCLAya gelir gelmez onu
arayp bulmutum. 1,65 boyundayd ama
gr sesi, mthi zekas ve politik
tavrlaryla girdii her ortamda
hkimiyet kurard. Toplantmz iin
ofisinde beklerken onun nam salm,
anlalmaz yazlarla dolu karatahtasna
bakarak yazdklarn deifre etmeye
altm. Yazlanlar ya deha ya da
delilik rnyd ki adamn cazibesi de
zaten oradan geliyordu.
Kap aniden ald ve Larry uarak
yanmdan geti. Koltuuna oturmasyla
purosunu yakp ayan masaya koymas
bir oldu. Yeni sa kesimini sevdim
Gary. Pek bir Steve McQueen tarz
olmu.
Saol Larry dedim. Grdm
kadaryla sen hl papyona devam.
Daima Gary, daima. nsan ne kadar
resmi olsa azdr dedi. Syle bakalm,
neymi bekleyemeyecek u acil
mesele?
Larrye Heathern salk durumunu ve
Portern koyduum tanya ve tedavi
nerilerime direniini anlattm. Larry
purosunu tttrerek anlattklarm
dinledi. Kendisi sadece dnya apnda
bir psikofarmakolog deil, ayn zamanda
saygn bir analistti.
Porter tipinde karakterleri gayet iyi
bilirim dedi. Gvensiz, takntl bir
dhiliyecidir. Muhtemelen buyurgan bir
anneden kaynaklanan yetersizliklerini
rtmeye alyordur. Ayrca bu ahmakla
nasl baa klacan da biliyorum. Bu
arada senin deerlendirmen tam isabet
gibi grnd bana. yi i kardn evlat.
imde bir gurur dalgasnn kabardn
hissettim. dealize edilmi baba figr
karmda durmu, almam vyordu.
Kendi babam olsa tany neden daha
nce koymadm sorard. imdi
Larrynin Portera haddini bildireceini
biliyordum ama kendimi biraz da
ocukca davranm gibi hissediyordum.
Kariyerimin bu aamasnda bu olay
kendi kendime halledebilmeliydim. Ama
en azndan hasta gerekli bakm
alabilecekti.
Larry purosunu dev kltablasnda
sndrdkten sonra Dur u ahma bir
arayaym ben dedi ve yan odaya
seslendi: Janet, Dr Ralph Portera ar
gnderir misin ltfen?
Hi vakit kaybetmeden yukar, hastann
odasna ktk. Larry Heather nrolojik
muayeneden geirirken ieri Ralph
Porter girdi. Ralph, Archivesa
yazdn yaz mthiti. Larrynin
kusursuz politik tavrndan etkilenmitim.
Ralphn az kulaklarna vard. ok
naziksin Larry. Dr Small, teekkrler Dr
Klein bu enteresan vakama dhil
ettiin iin.
Ne yaltak adam diye dndm. Ne
demek, rica ederim dedim.
Onlara Heathern mumsu esnekliini
gsterdim. Larry hemen atld:
nanlmaz ha, ne diyorsun Ralph?
Evet. Benim ilk bata edindiim,
ensefalit dnda da bir eyler olduu
ynndeki pheye ok uyuyor. nsan ne
daha ne kadar yalan syleyebilirdi
acaba?
Larry manidar bir biimde glmsedi
bana. O halde hepimiz bu katatonik
sendromun hastann ensefalitinde
komplikasyon yaratm olabilecei
konusunda hemfikiriz, yle mi?
Ben bam salladm, Ralph da,
Olabilir dedi.
Larry devam etti. Bana kalrsa
kzcaza biraz elektrik vermekle hibir
ey kaybetmeyiz. Gary, hastay ne kadar
srede ECT deneme tedavisi listesine
sokabiliriz?
Kardei bugn izin kdn imzalarsa
hastay yarn sabah iin programa
alrm dedim.
Sence bu noktada izlenecek en iyi yol
bu mu Larry? dedi Ralph.
Kesinlikle. Hastann gemiinde
bipolar bozukluun iaretleri yeterli
dzeyde var. Hem ECT seanslarndan
sonra tepki alamasak bile dururuz ve
enfeksiyonun doal srecini takip
etmesini bekleriz. ECTnin buna bir
etkisi olmaz.
O halde size tamamen katlyorum
dedi Ralph ylk bir tavrla. Glmemek
iin kendimi zor tuttum.
Harika dedi Larry. Ayrntlar Gary
takip eder o zaman.
Her ne kadar angaryac ocua
indirgenmi olsam da Portern Larrye
yaltaklk yapmasn izlemekten tatmin
duymutum.
Larry odadan kmak zere ilerlerken
bana gz krpt ve Bu arada Ralph, bir
yerde okuduuma gre nfusun yzde bir
ya da ikisinin omurilik svsnda
aklanamayan lkosit olurmu. Acaba
bu ensefalit, dikkatimizi asl meseleden
kaydran yanltc bir ey olabilir mi?
dedi.
Ralph tkrdn yalayarak, Her ey
mmkndr Larry dedi. Larry onu
duydu mu bilemiyorum, o srada
koridoru yarlamt bile.
ECT siti tp merkezinin birinci
katnda, konferans odasndan
dntrlm geni bir salondu. eride
bir kenardan perdeyle dierinden
ayrlm drt sedye vard. Salonun dier
ucunda ise bir acil destek arabas, iki
tane elektrotlu ECT makinesi, bir
elektrokardiyograf, ila ieleri ve
anestezi ekipman vard. ECT uzman
doktoru Tom Reynolds, Gods Spor
Salonundaki haftasonu almalarnn
etkisini arttrabilmek iin steroid
kulland sylenen, tknaz, kasl bir
psikiyatrd.
Gerek hayattaki ECT, filmlerde
grlen, lklar atan, aresiz hastalarn
skca balanp vcuduna elektrotlar
takld ve tyler rpertici granmal
nbetlere sevk edildii, o szde ok
tedavilerinden ok farkldr. Aslnda
ECTnin iyiletirici unsuru kas
spazmlar deil, o kaslar denetleyen
sinirlerin elektrikle uyarlmasyla ortaya
kan nbettir. Tam kas spazmnn
tehlikelerinden kanmak iin, anestezi
altndaki baygn hastaya kaslar geici
fel eden succinyl choline adl ila
enjekte edilir.
Heather tedavi iin hazrlyorlard,
ben de gzlemlemek ve gerektiinde
yardmc olmak iin oradaydm. Hastaya
ksa etkili anestezik ila verildikten
sonra Tom dier kola, n ksma giden
kan akn kesmek iin manon balad.
Bu sayede succinyl cholin n kola
ulaamayacakt ve biz de kolun
titrediini gzlemleyerek, hastann
vcudunun dier ksmlarnn sinirsel
spazm yaadndan emin olacaktk.
Tom elektrotlardan birini Heathern
alnna, dierini de sa temporal blgeye
yerletirdi. Ardndan hemire sadece bir
saniye sren elektrik akmn verdi ve
Tom elektrotlar kard. Heathern sol
n kolunun ve elinin otuz saniye kadar
titrediini gzlemledik. Tom manonu
kard, biz de sedyeyi odann dier
tarafna gtrdk. Hastann yatan
evreleyen perdeyi kapadm ve anestezi
etkisinin gemesini beklemeye baladm.
Ben Heathern hasta izelgesine notlar
alrken Tom bir sonraki hastay
hazrlamaya balad.
Notlarm tamamladm srada birinin
Neler oluyor? dediini duydum.
Biri yardm m istiyor diye perdeyi
ap dar baktm.
Neredeyim ben? Sen kimsin?
Hzla nme dndm ve Heathern
lmden uyanm gibi dorulmu
oturduunu grdm. lk defa gerekten
bakyordu bana.
Hastanedesin Heather dedim.
UCLAda.
Heather bitkin halde yeniden uzand.
ok susadm.
Sevinten neredeyse havalara
umutum. Sana biraz buz getireyim.
Heather bunu izleyen yarm saat iinde
ECT dinlenme alannda nispeten zihni
ak ve tepki verir durumda kald. Ona
geen ay iinde neler olduunu ve
buraya nasl geldiini olabildiince
anlattm. Kardeini grmek istedi ama
sonra uyuyakald. Ancak odasna
dndnde yine tepkisiz, katatonik
duruma girdi.
Birbirini izleyen her ECT tedavisinin
ardndan Heathern zihin aklk sresi
giderek uzad ve altnc tedaviye
gelindiinde katatoni tamamen ortadan
kalkt. Hastann ECTye olumlu tepkisi,
deiime urayan akli durumunun
ensefalit deil, akut mani olduunu
dorulad. Heather yatt koutan
psikiyatri yatan hasta nitesine sevk
edildi. Duygudurumunu stabilize etmek
iin ona lityum vermeye baladk ve 12
tedavinin ardndan ECTyi kestik.
Ayrca eve dndkten sonra terapi ve
ilal tedavi takibi iin Heather
alabilecek, Santa Monicadan bir
psikiyatrist buldum.
Hastaneden taburcu edilecei sabah
veda iin Heathern odasna ktm.
Heather iki dk riskli, yksek ilevli
yatl hastayla birlikte Gney 2de
yatyordu. Koridorda yrrken
hastalardan birkann kt oynad,
televizyon seyrettii dinlenme odasnn
nnden getim. Devam ettiimde
Heathern kapsnn ak olduunu
grdm. Kardei Andrea ieride
toplanmasna yardm ediyordu. Kapy
tklatarak merhaba dedim.
Andrea bana dnd. Dr Small siz
bizim kahramanmzsnz. Heatherm
bana geri dndrdnz. Bir ey
sylememe frsat kalmadan Andrea
kollarn boynuma dolad ve bana sk
skya sarld.
Heather kahkaha att. Hey ocuklar
sakin olun biraz. Yine nefret ettiim
refleksim devreye girdi ve kzardm.
Andrea konumaya devam etti.
Gerekten ama, siz olmasanz
Heathera hl antibiyotik dayyor, beyin
enfeksiyonun gemesini bekliyor
olacaklard.
imden ocuk gibi dudak iirip Yok
canm demek geldi ama onun yerine,
yilemene ben de ok memnunum
Heather. Ama kalabalk bir doktorlar
ekibi yardmc oldu senin iyilemene.
Andrea gld. Vay canna, iltifat
almakta zorlanyorsunuz galiba, yle
deil mi doktor? Belki sizin de bu
konuda yardma ihtiyacnz vardr?
Srttm ve Evet, hakl olabilirsin
dedim.
Ofisime dnerken Andreann
sylediini dndm. Bu vaka ve
vakay idare ediim konusundaki
duygularm karmakt. Bir yandan
Heathera doru tehis koyduum iin
kendimi kahraman gibi hissediyordum
ama bir yandan da akl hocam Larry
Klein araya girip beni desteklemi
olmasa tehisimin ciddiye
alnmayacan biliyordum. Ayrca
Portera olan kzgnlmn beni vakay
zmeye iten nedenler arasnda nemli
bir rol olmasndan dolay da biraz
sululuk duyuyordum. O srada
kavrayamadm ey, olgun bir
klinisyenin bile gerektiinde ricasn
yerine getirmesi iin Larry Klein
arabildiiydi. Kariyerimin o
noktasnda insanlardan ne zaman yardm
isteyeceimi ve kime gideceimi
renme aamasndaydm. Yardm
kabullenme konusunda rahatlamam biraz
zamanm ald.
YEDNC BLM
KLEN PENS
1985 Bahar
UCLA BAYIRLARINA YARIM
SAATLK MESAFEDE, Sherman
Oaksda evimin yaknndaki marketten
bir eyler alyordum. Los Angelesa
dndmden beri geen drt yl iinde
klinik ilerim ve aratrma programm
oluturmak yle vaktimi alyordu ki
akamlar ancak sekizde ya da dokuzda
markete gidebiliyordum. Meyve
blmnde durmu kusursuz olgunlukta,
ho kokulu bir kavun aradm srada
Gney aksanl, tandk, bouk bir ses
duydum: Aman efendim, Vadide
alveri mi yapardnz siz Dr Small?
Arkam dnnce karmda arkadam
ve meslektam Dr Pete Carter buldum.
Pete azna kadar dolu alveri sepetini
yanma ekti.
e bak Pete Carter greceim
varm efendim dedim, Petein aksann
taklit ederek.
Pete kocaman srtarak, 1,90lk
boyuyla tepeme dikildi. Kendisi Tulane
niversitesinden mezun bir
dhiliyeciydi ve yeni kurduu ailesini
Batdan kararak uzman doktorluk
grevi iin UCLAya tamt. Aksan
biraz daha alman lazm Gary. Uzanp
rastgele bir kavun ald ve Biliyor
musun, rastlamamz ok isabetli oldu.
Telefon etmekten kurtuldum. Sana
ynlendirmek istediim bir ift var.
Olur tabii. Hikyeleri nedir? dedim,
tekerlekli alveri sepetlerimizle
dedikodu eden ev kadnlar gibi raflarn
arasnda ilerlediimiz srada.
Pete sesini alaltt. Adam benim
hastam. ehirdeki u byk firmalardan
birinde avukatlk yapyor. ocuklar
var. Adam ortakla girme konusunda
ar derecede stresli. Kars bkm
durumda. Sanrm evlilikleri de zorda.
Petein sepetindeki bebek bezlerini ve
eker paketlerini grnce hastann
sorunlarna kar neden hassasiyet
gsteriyor olabileceini anladm. Ne
tedavi uyguluyorsun? dedim.
yle heyecanl bir ey deil. Bildiin
eyler. Adamn firmasnn tm tp
hizmetleri bizim grupta.
Msait zamanm var. Syle, arasnlar
beni dedim, kasaya doru ilerlerken.
Pete alveri listesine gz att, Th,
fstk ezmesini unuttum. Sonra benim
sepetime bakp gld. Ah, ah, nasl
zlyorum iki muz bir st alp ii
bitirdiim gnleri.
Eve dndmde ierisi sessiz ve
karanlkt. Normalde tek bama olmay
severdim ama bu akam kendimi yalnz
hissediyordum. Pete ile hemen hemen
ayn yataydm ama o oktan evlenmi,
olua ocua karmt. Bense kz
arkadam Linda ile iki aydr
birlikteydim ama ilikimiz ikimize de
ciddi bir ballk gibi gelmiyordu.
Acaba ne zaman yuva kurma fikrini
benimseyeceim diye dndm. O
srada bebek bezi ve ekerler pek iimi
amyordu ama hayatmda nemli yer
verdiim birinin olmas fikri kulama
ho geliyordu. Marketten aldklarm
yerletirmeye baladm srada Petein
dikkatimi datarak beni kusursuz kavunu
bulmaktan alkoyduunu fark ettim.
Aldm kavun tam olgunlamamt. Ben
de onu mutfak tezghnn stnde
braktm.
ki gn sonra Petein hastasnn
mesajn dinliyordum. Ehm, merhaba,
ben Steve Ackerman. Sizi aramam Dr
Carter nerdi. Sesi sert ve ciddi
geliyordu. Birka defa mesajlatktan
sonra nihayet Steve ve ei Sharona
uygun bir randevu saati belirledik.
Artk kendimi daha bir evimde
hissedecek kadar vakit geirmitim
UCLAda. Psikiyatri ihtisasm da dhil,
alt senelik bir psikiyatri deneyimi
edinmi durumdaym. imdi Jules Stein
Gz Enstitsne bakan, daha genie bir
ofisim vard. Ofiste masam ve dosya
dolaplarmn dnda koltuk, bir
kk yeil kanepe, bir de sehpa
bulunuyordu.
Kardm baz makaleleri okuduum
srada Ackermanlar ak duran kapm
tklattlar. Dr Small siz misiniz? dedi
Sharon.
40l yalarnda, incecik, uzun,
kvrck kahverengi sal bir kadnd.
Altnda soluk bir kot, stnde askl
tirt vard. Steve de ayn yalarda
grnyordu ve ince izgili takm elbise
giymiti. Kapda dururken vcut dili
bana acele iinde olduunu ve bu ii
hemen bitirip gitmek istediini
sylyordu. Tahminimce ofisinden
aceleyle gelmiti ve buna can skknd.
Sharon ile Steve, deil mi? dedim.
eri girin, oturun ltfen. Ben ayaa
kalkp kapy kapatrken onlar kanepenin
iki ayr ucuna oturdu.
Koltuuma dnmeme frsat kalmadan
Sharon abuk abuk konumaya balad.
Ofisinizi ok zor bulduk Dr Small.
Labirent gibi buras. Bir koridora
giriyorsunuz, git git bitmek bilmiyor, tam
keyi dnyorsunuz, bu sefer de ofis
numaralar deiiyor. Sonunda saydan
nce gelen C harfinin aslnda kat
belirttiini anladk ama asansrde byle
yazmad iin ta lobideki danma
masasna geri dndk
Steve karsnn szn kesti. Bunlarn
bir nemi yok Sharon. Asl meseleye
gelelim. Adam saat bana para alyor,
ben de yle. Sharonn kocasnn
buyurgan tavrndan rahatsz olmamas
beni artt.
Bu ift bende tedirginlik
uyandryordu, demek ki kendileri de
tedirginlik hissediyorlard. Sharonn
motor gibi konumasnda hafif manik bir
tat vard ama yine de lineer ve mantkl
bir konumayd. Bu konukan persona
muhtemelen onun kaygsn ifade
ekliydi. Steve ise kaygsn glkle
kontrol altnda tutuyor gibiydi ve
sabrszl da altta yatan bir fkeye
iaret ediyordu. ten ie kaynyordu
sanki, patlad patlayacak gibiydi.
Pekl, nasl yardmc olabilirim
size? dedim.
Sharon hemen atld. yle ki,
ocuklarmz olmadan nce ben
eczaclk yapyordum. Steve ise USCyi
snf birinciliiyle bitirmi bir avukat.
ocuumuz var. Alt yandaki
kzmz Lisay planlayarak dnyaya
getirdik ama yandaki ikizlerimiz
Jackson ve Robby srpriz oldu. i de o
yzden braktm zaten. Sharon yldrm
hzyla konumasna devam ederken
Steve hem bezgin hem de sklm
grnyordu. Steve pencereden dar
bakarken Sharon anlamszca konumay
srdrd. Benedict Canyonda
oturuyoruz. Bilirsiniz, hani 70lerde
Manson cinayetlerinin ilendii yer.
Steve dayanamayp kt. Yeter
artk Sharon! Bu kadar ok konuup bu
kadar az ey sylemen olacak ey deil.
Doktora gemiimizle ilgili bilgi
vermeye alyorum hayatm. Az sonra
da irkette ortakla geerken yaadn
stresi anlatacaktm. Yani geceleri
neredeyse hi uyumuyorsun, srekli
sinirlisin tatlm.
Stevein ineleyici szlerine ramen
Sharon istifini hi bozmad. Onun
durmakszn konumasndan Stevein
rahatsz olmasn anlayabiliyordum.
Dndm ve Bana yaadn stresi
anlatr msn Steve? dedim.
Herkesin bana gelir byle eyler.
Haftada 80 saat alyorum ama
bytlecek bir ey de deil. Bu durumla
baedemeyen asl Sharon.
Hi de deil hayatm. Baediyorum.
Senin iin endieleniyorum sadece dedi
Sharon.
Araya girdim. Bakalm doru anlam
mym? Steve, sen yaknda bir ortakla
giriyorsun ve youn alyorsun. Sharon
sen de bu durumun Stevein ruh halini
etkileyip onu strese sokmasndan
kayglanyorsun. Fakat Steve, sen
durumu idare edebildiini sylyorsun.
O zaman ortada herhangi bir sorun
olduu fikrine katlmyorsun demektir.
Sorun var canm, olmaz olur mu?
dedi Steve. Ben evime ekmek paras
getirmek iin didiniyorum, geleceimiz
iin alyorum, ama Sharonn enesi
evle yeterince ilgilenmiyorum diye
kapanmak bilmiyor.
Steve sonunda Sharon kkrtmt.
Sharon gerildi ve daha tiz bir sesle
cevap verdi. ok ey istemiyorum ki
Steve! Sadece arada bir ocuklarn
yannda ol istiyorum. Sen alrken ya
da bo bo havaya bakarken, evle ilgili
dier her eyi ben yapyorum. stelik
yardm da almyorum.
Steve ar ar ve kontroll bir
hiddetle konutu. Milyon defa syledim
sana Sharon bakc tutacak paramz var
bizim. stediin takdirde, yoga m olur
Pilates mi, artk her neyse, onu yapmak
iin kendine vakit ayrabilirsin.
Kafasn iki yana sallad ve bana dnd.
Sharon yle kontrolc ki ocuklara ya
da ev ilerine yardm edecek birini ie
alamyor.
Stevein alma saatleri onu
ocuklarndan ve evinden uzak tutuyordu
ama o Sharondan uzak kald iin pek
de yaknyormu gibi deildi. Stevele
yaamann da yle kolay bir ey
olmadn anladm. Bitmek bilmez
eletirilerini kaldrmak Sharon iin zor
olmalyd. Pete Carter, Ackermanlarn
arasnn kt olduunu sylerken ne
demek istemiti, imdi anlyordum.
Tm arabuluculuk abalarma ramen
kar koca seansn byk blmn
atarak geirdi. Sharonn aralksz
yorumlar sabrm zorluyordu ama
Stevein acmasz dokundurmalar da
bende Sharon koruma istei
uyandryordu. Bu ikisi kesinlikle
kkrtc bir iftti. Bazen Sharon
konuurken Steve kafasnn iinde
kendisiyle sohbet ediyormu gibi
tamamen kopup gidiyordu. O ne kadar
sessizleip iine ekilirse Sharonn
konumas da o kadar hzlanyordu.
liki hakknda daha fazla ey
renebilmek iin Sharonn konudan
uzaklamasn nlemeye altm. Yani
siz lisede mi kmaya baladnz?
Steve gzlerini devirirken Sharon
oltaya atlad. Evet. Steve
basketbolcuydu, ben de amigo
takmndaydm. niversitede birlikte
yaamaya baladk, son snfta da
evlendik. Ben eczaclk okuluna devam
ettim, Steve de hukuktan mezun oldu.
Ama ben ikizlere hamile kalnca
almay braktm.
Aile gemiinde psikiyatrik bir
rahatszlk olmadn ve ikisinin de
imdiye kadar depresyondan
yaknmadklarn veya akl sal
uzmanna grnmediklerini rendim.
Alkol sadece hafta sonlarnda sosyal
ortamlarda iiyorlard, niversite
yllarnda, daha ok marihuana olmak
zere, elence amal uyuturucu
kullanmlard.
Seansn bitmesine 20 dakika kadar
kala temel gemi hikyesinin tesine
gemek istedim. Sharonn konumay
brakt ender anlardan birinde, Peki,
seks hayatnz nasl? dedim.
kisi ayn anda cevap verdiler.
yi dedi Steve.
Daha iyi olabilirdi dedi Sharon.
Steve dik dik Sharona bakt, Sharon
ise omuz silkti.
Steve aniden ayaa kalkt. Biliyor
musunuz toplantma ge kaldm. Siz
ikiniz neyi istiyorsanz konuun.
Bir ey sylememe frsat kalmadan
Steve kp gitti. Belli ki seks, tartmak
istedii bir konu deildi.
Sharon alamaya balad. Ona mendil
kutusunu uzattm. yi misin Sharon?
Burnunu sildi, ban sallad.
Anlalan yatak odanzda olup
bitenler hakknda hemfikir deilsiniz.
Hibir ey olduu yok yatak
odasnda. Sorun da bu zaten. Neredeyse
bir yldr doru drst seks yapmadk.
Doru drst derken neyi
kastediyorsun? dedim.
Cinsel ilikiyi dedi Sharon. Bir
sre oynamaya falan devam ettik ama
Steve dokunmama izin vermiyordu
Orasna. Spor salonundaki bir ey
yznden kasnda isilik gibi bir ey
km, bana da bulamasn
istemiyormu. yi de ne kadar srer ki
yle bir ey? Hayatmzn sonuna kadar
m? Bir ilikisi falan bile olabilir,
nereden bileyim?
Nesi var sence? dedim.
Bilmiyorum ama ne zaman sorsam
konuyu deitiriyor dedi. Bir hafta
kadar nce dutan kmt, u isilii
gstermesini istediimde adeta fttrd,
sanki havluyu stnden ekecekmiim
gibi paranoyaya kapld. Sonra da
giyinmek iin odaya kat.
Bu isilik balamadan nce seks
hayatnz nasld? dedim.
Harikayd dedi Sharon.
Birbirimizden uzak duramyorduk.
imdi ise o seksten kamak iin her tr
sama mazereti retiyor. Ya ok ii
oluyor, ya ok yorgun oluyor, ok stresli
oluyor ya da isiliine yeni merhem
srm oluyor. Srekli bir ey buluyor
yani.
Merhem mi? diye dndm sesli bir
biimde.
Evet, isilik ilk baladnda Dr
Carterdan ald bir krem. Duraksad
ve Buna ne kadar dayanabilirim
bilmiyorum Dr Small.
Stevein isilii ve merhemi konusunda
Petele konumay kafamn bir kesine
yazdm. Ak szlln iin sana
teekkr ederim Sharon. Bu konu zerine
biraz daha konumamz iyi olacak diye
dnyorum ama imdilik bu kadar
yeter. Senle ve Stevele haftaya ayn
saatte grebilirim.
O Cumartesi gecesi Linda ile
sinemadan dnyorduk. Linda bende
kalaca iin evi attrmalklarla ve
kahvaltlk malzemeyle doldurmutum.
Yataa girince Linday pmek iin
uzandm ama o az nce adetinin
baladn, sevimek istemediini
syledi. Bunun zerine hsranm
gizleyerek alnna bir pck kondurdum.
Linda arkasn dnp uykuya dald.
Bense Ken Follett romanm alarak
okumaya baladm.
Aklm kitabm ne Deliinden
Lindann tedbir mahiyetindeki
pskrtmesine kayd. Sonra da Steve ile
Sharonn sekssiz evliliini dndm.
Onlarda frene basan taraf Stevedi ve
kask isilii mazereti de pek zayf bir
mazeretti. Ayrca kars isilii grmek
istediinde neden o kadar
paranoyaklatn da aklamyordu. Ne
saklyordu havlunun altnda? Ne kadar
kt olabilirdi bu kask dknts ve bir
yldr neden hl gememiti?
imden bir ses Stevein Sharonn
bilmedii daha derin baz psikolojik
sorunlarnn olduunu sylyordu. Adam
saat gibi kurulmutu adeta ve her an
yaylar atacak gibi grnyordu. Gizli
bir obsesif kompulsif veya fkeli
depresif olabilirdi. Belki de havlu olay
daha da ciddi bir eyin iaretiydi.
Seansmzda kopup gittii anlarda
aklndan neler geiyordu acaba? Seks
hayatlar hakknda konumaya
baladmz anda frlayp gitmiti.
Terapide seks pek ok insan iin
nemli bir meseledir. Freud seksi
birincil sosyal aktivitemiz olarak
grrd ve onu basit bir cinsel
birlemenin ok daha tesi olarak
tanmlard. Cinsellik gcn bir sembol
olabilir ve gl insanlar -milyarderler,
politikaclar, nller- fiziksel olarak
ekici olmasalar bile, genelde seksi diye
alglanrlar. Sevgi ve yaknlkla
beslenen ilikilerde seks sevginin bir
ifadesi olabilir; partnerlerden birinin
veya her ikisinin, bakalarn da ieren
aalanma, balanma veya benzeri feti
fantezileri olsa bile.
likide seksin inie gemesinin pek
ok nedeni vardr. veya para stresi,
ocuk veya ailevi sorumluluklar ve
salk problemleri libidoyu drebilir
ve baz iftlerde aseksel bir yapya yol
aabilir. Depresyon da kiinin seks
drtsn azaltabilir. ou antidepresan
morali iyiletirerek libidoyu
ykseltebilir ama gariptir ki orgazma
ulama kabiliyetini de azaltabilir.
Sharon ile Stevein asl sorunu neydi
bilemiyordum ama bulmaya ve onlara
yardmc olmaya kararlydm. Dnp
horlamakta olan kz arkadama baknca
benim libidom da dt. Kitabma
dnmeye altysam da bam dmeye
balaynca sndrp yattm.
PAZARTES SABAHI PETE
CARTERLA TELEFONDA
birbirimizi yakalamaya altk, nihayet
leden sonra konumay baardk.
Stevein isiliini ve merhemini
sorduumda Pete ard. Yazdm o
kremleri hl kullanyor muymu? Ta bir
sene nce, dknts olduunda
vermitim.
Ayrntlar hatrlyor musun? dedim.
Elbette dedi Pete, her zamanki ar
ar konumasyla. Sporcu kants
diye bilinen tinea crurisi vard. Kask
blgesi iin bir mantar ilac verdim,
kanty kesmek iin de birka gn
kullanlmak zere kortikosteroid bir
krem verdim.
Anlalan hl kullanyor onu dedim.
yi de sorun yaratabilir dedi Pete.
Nadir olur ama bazen emilip kana
karan steroid, hipofiz bezinin ilevini
durdurabilir ve kan ekeri frlar. Dahas,
kremi hl kullanyorsa kant ve
dknt daha da beter bir hal alr.
Sa ol verdiin bilgiler iin Pete. Bu
hafta yine gelecekler bana.
yi dedi Pete. Ben de onu yeniden
greyim de, ne haltlar kartrm
aasyla bir reneyim.
Ben reneceime sen ren dedim
ve telefonu kapadm. Tp fakltesinde
hi sevmezdim dermatoloji derslerini.
Cilt tahrileri midemi bulandrrd.
Perembe gn Steve saat tam ikide
geldi. Merhaba dememe frsat
kalmadan oturup Ge kald deil mi?
Tipik ite! dedi.
Biz balayabiliriz dedim.
Duymazdan gelerek devam etti.
Sharonn bugn ocuklar anneme
brakp buraya gelmekten baka yapacak
ii yok, yine de ge kalyor. Hep byle
yapyor.
Kolay deildir senin iin eminim ama
bu sayede seninle birka dakika ba
baa konuabiliriz. Benim de zaten
takibini yapmak istediim bir konu
vard. Bu szm dikkatini eker gibi
oldu.
yle mi? Nedir?
Geen hafta sen gittikten sonra Sharon
ile senin tbbi gemiini konutuk biraz.
Vcudundaki dknt iin bir krem
kullandndan sz etti dedim.
Evet? Ne olmu? dedi, savunmaya
geerek.
Hl kullanyor musun? dedim.
Arada bir, gerek olduu zaman dedi.
Siz de spor salonuna gidiyorsunuzdur
herhalde, deil mi? Bilirsiniz, bir
noktada herkes mantar kapar. Ne diye
mesele oldu ki bu?
nk Sharon bunun seks hayatnz
etkilendiini dnyor dedim
t e d i r gi nl i kl e . Seks kelimesinin
kullanlmasyla bu defa frlayp
gitmeyeceini umuyordum.
Yine mi seks? Seks, seks, seks.
Sharon enesini kapamyor u konuda.
Baka hibir ey duyamyorum; sadece
seks hakknda konuan sesler. Steve
tedirgin olmu, odada baka biri varm
gibi tuhaf bir ekilde konumaya
balamt.
Sesler mi? dedim. Acaba bu adam
psikotik olabilir miydi? itsel
halsinasyonlar m gryordu?
Cevap vermedi. Baka bir
dnyadaym gibi pencereden dar
bakmakla yetindi.
Sesimi ykselttim. Steve! Sesler
duyduunu syledin?
Kendine geldi. Ha? Ne dediniz?
Sesler Kafanda sesler mi
duyuyorsun? dedim.
Canm Ses deil tabii. Anlarsnz
ite, hi susmak bilmiyor ki. Tekrar
pencereye doru bakt. O anda Sharonn
syledikleri geldi aklma; Stevei
banyoda grd ve isilie bakmak
istedii zaman Steve paranoyaklamt.
imdi de seks hakknda konuan sesler
duyduu gereini ylece geitiriyor ve
neredeyse gzmn nnde halsinasyon
gryordu. Eer psikotik bir tr deneyim
yayorsa bunu ok iyi saklyordu nk
ou zaman sadece obsesif, fkeli, zeki
bir avukat gibi grnyordu; tpk
tandm pek ok avukat gibi.
Tekrar ona ulamaya altm. Neye
bakyorsun Steve?
Ha? Hibir eye dedi. Bir ey
grdm gibi geldi de
Sharon o srada paldr kldr ieri
girdi. ok zr dilerim ge kaldm
iin ama Wilshireda tam bir trafik
kbusu vard. Federal Buildingde
protesto gibi bir ey varm. Sonra da
burada park yeri bulmaya altm.
Mmkn deil! Neyse, sonunda bir mil
falan tede bir yer buldum, koarak
buraya geldim
Sharonn aralksz konumas Stevei
zel dnyasndan karm gibiydi. Tm
iritasyonunu karsna odaklad. Tamam,
yeter Sharon. Ge kaldn zaten. Kalan
vakti kurtarmaya alalm hi deilse.
Sharon incinmi gibiydi. zr dilerim
dedim ya Steve. Alamaya balad.
Elimden geleni yapyorum. Bazen
yetiemiyorum ite.
Gzyalar Stevei biraz yumuatt.
Kusura bakma Sharon. O kadar youn
ve stresliyim ki bazen kyorum ite.
Kanepede Sharona yaklaarak teskin
etmek iin kolunu omzuna koydu.
Steve az nce ters bir k yapm
olsa da imdi grdm gidiat houma
gitmiti. Gerekte neler olup bittiini
kefedebilmemiz iin onlar geen
seansn didimeli havasndan teye
geirmek istiyordum.
Sharon, Steve seni teselli edince ne
hissediyorsun? dedim.
Sharon burnunu ekti. yi
hissediyorum kendimi Daha yakn
hissediyorum ona.
Ya sen Steve?
Onun gzyalarn grnce yelkenleri
suya indiriyorum sanrm dedi.
Birbirimize sarldmzda pek fazla
ey dnmyorum.
Sharon glmsedi. Biliyor musun
hayatm, aklma uyuyabilmek iin hani
birbirimize sarlarak yatmz vard ya,
o geldi.
E, ne olmu? dedi Steve, Sharondan
uzaklaarak.
Sharon devam etti. E, hi yapmyoruz
onu artk.
Peki, sence niye? dedi Steve.
Sen hi uyumuyorsun da ondan diye
cevab yaptrd Sharon. Ya baka bir
odada oturmu alyor oluyorsun ya da
yatakta dosyalarn okuyorsun. En
sonunda sndrdnde de gece
boyu bir saa bir sola dnp duruyorsun
ve hi seks yapmyoruz.
Biliyorsun Sharon, kafam ok megul
bu aralar. O kadar ok uykuya ihtiyacm
yok, seks konusunda kafamn
iirilmesineyse hi ihtiyacm yok.
Konumay seksten baka yne
evirmeye altm. Ka saat uyku
uyuyorsun Steve?
Bilmem, drt ya da be diye
mrldand.
Stevein yanda biri iin bu kadar
uykunun yeterli olmadn biliyordum.
Ama onu uyutmayan eyin ne olduunu
bilmiyordum. Depresyon olabilirdi,
stres olabilirdi ya da baka pek ok ey
olabilirdi ama davranlar altta yatan
bir psikoza iaret ediyordu ve ou
psikotik insan gibi o da alp kafasnn
iinde olup bitenleri bana anlatamayacak
kadar savunmacyd.
Psikoz gereklikle ilikiyi yitirme
eklinde tanmlanr. Psikotik insanlar
halsinasyon grebilir, yani gerekte
olmayan sesleri duyabilir, grntleri
grebilirler. Ayrca kuruntular, yani
hatal birtakm sabit inanlar vardr ki
bunlar, dnce izleyen Marsllar gibi
paranoyak inanlardan tutun da nl bir
rock yldz, hatta sa olduklar gibi
grkemli fikirlere kadar deiiklik
gsterebilen eitli klklarda ortaya
kabilir.
nsan pek ok ey psikotik yapabilir.
Psikiyatrist genelde ncelikle tbbi
hastalk ihtimallerini gzden geirir
sonra akut mani, psikotik depresyon ya
da izofreni gibi eitli psikiyatrik
rahatszlklar deerlendirir. Hastann
kuruntularnn yaps, bu hastalklardan
hangisi olduunu ayrt etmede ie
yarayabilir. Depresyonlu hastalarda
genelde somatik kuruntular grlr. Yani
hasta vcudunun bir ekilde hastalkl,
anormal ya da deitirilmi olduuna
inanr. Kimi zaman korkun bir su
ilemi ve ar biimde cezalandrlmas
gerekiyormu gibi abartl pimanlk
duygular yaar. Buna kyasla psikotik
izofrenler daha tuhaf deneyimler
yaarlar ve dncelerinin radyodan
yaynlandna inanabilirler. Bazen
kafalarnda iki ya da daha ok kii
arasnda geen konumalar duyarlar.
Steve psikozun balang
aamalarndaysa, nedeninin tbb bir
sorun olduundan pheliydim nk
Pete Carter ok titiz bir dhiliyeciydi.
Steve 40l yalarnn balarnda
olduundan izofreni pek olas deildi
nk izofreninin psikotik zellikleri
genelde daha gen yalarda, ergenlik
sonunda veya 20lerin balarnda ortaya
kar. Stevein uykusuzluu manik
episodla tutarl olabilirdi ama onda,
manik dnemdeki bipolar hastalarn
tipik zellii olan hararetli konuma ve
ar cokunluk yoktu. Ancak depresyona
iaret edebilen gerginlik, fke ve iine
ekilme zellikleri vard. Fakat bir
yandan da ofisimdeki paranoyas ve
tuhaf davranlar bana izofrenin
kysndaki birini artryordu.
Tansn doru koyabilmem iin Stevein
neler yaadn ve dndn daha iyi
anlamalydm.
Antipsikotik ilalarla deneme tedavisi
ou zaman psikozda grlen
savunmacln, paranoyann ve
halsinasyonlarn bir ksmn ortadan
kaldrr. Ben de Stevein uyku sorununu,
ona antipsikotik ila yazmak iin bir
frsat olarak grdm. Bu sayede
semptomlar iyiletirebilir, onu terapiye
daha uygun duruma getirebilirdim.
Steve dedim, senin yanda bir
adamn gecede en az yedi saat uyumas
gerekir. Sana daha iyi uyuyabilmen iin
dk dozlu bir ila vereceim. Bunu
alnca muhtemelen gndzleri kendini
daha dinlenmi ve daha az stresli
hissedeceksin.
Ona iki miligramlk Haldol tablet
reetesi yazdm. Akamlar yatmadan
yarm saat nce bundan bir tane al. Yine
uyuyamazsan bir tane daha al.
Reeteyi Stevee uzattm srada
Sharon, la kullanmaktan nefret eder
o dedi.
ok dk dozlu bir ey bu. Hem
alkanlk yapan trden uyku haplarndan
da deil diye onlar temin ettim. Stresi
azaltmaya da yardmc olur.
Tamam, sorun deil Sharon dedi
Steve. Denerim ilac.
Gzel dedim. Birka gn sonra beni
arayp nasl gittiini haber ver.
Hafta boyunca Steveden haber
alamaynca ila tedavisinin ya iyi
gittiini ya da ilac hi almadn
dndm. Bir sonraki randevuda
hangisi olduunu renecektim.
Telefon ald, arayan Stevedi. kizler
atelendii, Sharonn da onlar Stevein
annesine brakmaya gnl raz olmad
iin randevuya gelemeyeceklerini
syledi.
ocuklara zldm, gemi olsun
dedim. Sen tek bana gel istersen
Steve? Naslsa ikimiz de o saati
ayrmtk, hem biraz daha konuma
frsatmz olur.
Bir an durup dnd. Olabilir.
Neden olmasn? Sesindeki neeyi fark
edince ardm.
Bu arada Steve, ilal tedavi nasl
gidiyor?
Fena deil. Daha iyi uyuyorum.
Ya gndzleri? Bir fark oldu mu?
dedim.
Eh, eskisi kadar yorgun deilim.
Sharon moralimin de daha iyi olduunu
sylyor. Psikiyatrik ilalarn ilk
etkilerini genelde hastann kendisinden
ok yaknlar fark eder. Duyduum ey
Haldolun ie yaradna dair iyi bir
iaretti.
Harika Steve. Dinle bak, seninle
grmemizden hemen nce benim bir
personel toplantm var, o yzden birka
dakika gecikirsem ieri girip bekle.
Fazla uzun srmez.
Tamam, sorun deil dedi.
Personel toplantsna gitmek zere
asansre doru yrrken Steve iin
endielenmeye baladm. Telefonda sesi
daha iyi gelse de dk dozlu Haldolun
onu bir gecede iyiletirmeyeceini
biliyordum. Ama en azndan imdi
ibirlii yapyordu ve seansa tek bana
gelecek kadar esnek davranmas da beni
yreklendirmiti.
Personel toplants tahmin ettiim gibi
uzun srd ve Stevein seansna 10
dakika ge kaldm. Asansr beklemeye
sabredemeyince kat merdiveni
karak ofisime geldim. Koar admlarla
koridorda ilerlerken Stevee yeterince
yksek dozda bir antipsikotik verip
vermediimi dndm. Belki
antidepresana da ihtiyac vard. ok
sayda irdeleyici soru sorarsam psikozu
yeniden depreir mi acaba, diye
dndm.
Ofisime geldim, kapy atm.
Kanepede Stevei grdmde
yaadm oku gizlemem mmkn
deildi. Karmdaki manzaraya hi
kprdayamadan, aknlk iinde baktm.
Steve pantolonunu dizlerine kadar
indirmiti. Bir eliyle penisini tutuyor,
dier eliyle penisi kremle ovuyordu.
Yaptn izleyebilmek iin de
bacaklarnn arasna kk, yuvarlak bir
makyaj aynas sktrmt. Kanepede
hemen yanna ak bir prezervatif
yerletirmiti. ine yle dalmt ki ieri
girdiimi fark etmedi bile. Mastrbasyon
mu yapyordu? Belki de tehirciydi ve
ben bu tany tamamen gzden
karmtm. Psikotik bir ritel miydi
bu? Yoksa bu tuhaf performansn, akla
gelmeyen ama mantkl baka bir
aklamas m vard? Afallamtm ama
ayn zamanda da merak iindeydim ve
nasl devam edeceimi bilemiyordum.
Sonunda patladm. Ne halt ediyorsun
sen Steve? Kendini toparlayana kadar
darda bekleyeceim.
rkilen ve utanan Steve, Ah, Dr Small,
bir saniye arkanz dnn ltfen, tedavim
neredeyse bitti dedi.
Ne yapacam bilemeden Stevein
szn dinleyip arkam dndm.
Prezervatifi takp fermuarn ekiini
duyabiliyordum.
Tamam, iim bitti dedi. Arkam
dndmde onu kremi ve aynay
antasna kaldrrken buldum. Kendime
gelmeye alarak, tkezleyerek
koltuuma gittim. Herkesin penisi
pantolonunun iinde kaldnda terapi
seanslarnn daha bir iyi gittiini
dnmmdr nedense?
Neler oluyor Steve? Kap akt, ieri
baka biri de girebilirdi.
Steve utan iinde nne bakt. Hani
benim kask isiliimden sz etmitik ya,
ite deli gibi kanmaya balad, ben de
mecburen tedavimi yaptm.
yi de sen kasna deil, penisine bir
ey sryordun.
Biliyorum dedi savunmaya geerek,
ama penisime de yayld. Aylardr bu
halde. Merhemi dorudan kantl yere
srdmde iyi geliyor. Prezervatif de
merhemin dalp gitmesini nlyor.
Doktor Carter m nerdi bunu?
dedim.
silikten haberi var ama penisime
yayldn sylemedim ona.
Tahminimce Steve bunu kimseye
sylememiti; zellikle de Sharona.
Karsnn onu neden plak grmesini
istemedii veya karsyla neden seks
yapmad imdi anlalyordu. Belki de
kulland antipsikotik ila bana
almasn, srrn paylamasn
salamt. Tabii onu i stnde
yakalam olmamn da etkisi yok deildi.
Kimseye sylemediin baka eyler
var m? dedim. Yardm etmek
istiyorum sana Steve ama bana kar
drst olmalsn.
Steve ar ar ayaa kalkarak
pencereye yrd. O yolun karsndaki
binaya bakarken, ben de Haldolun
Stevein psikozunu, dncelerini
dzenlemesine yetecek ve zel
dnyasna girmemi salayacak kadar
kontrol altna alm olduunu mit ettim.
Steve pencereden dar bakmay
srdrerek, Bir ey var aslnda
dedi. Bekledim. Sonunda devam etti.
Kulaa delice gelecek biliyorum ama
Dknt penisime yayldndan beri
klmeye balad.
Dknt m? dedim.
Hayr, penisim. Giderek ufalyor
dedi.
Beni nihayet zel dnyasna kabul
ediyordu ama imdi de ben oraya gitmek
istediimden emin deildim.
Steve devam etti. Penisimi
klmekten alkoyan tek ey o
merhemmi gibi geliyor bana.
imden ona aynann arka tarafn
evirip byten ksmyla bakmasn
sylemek geldi. Bu sevimsiz espri
aklma geldii anda anladm ki
dndm ey aslnda kendi dtm
tuhaf durumun yaratt kaygnn bir
ifadesiydi. Freud mizahn kaygy ve
bastrlm drtleri azaltmaya yarayan
etkili bir savunma mekanizmas
olduuna inanrd. Kahkaha bu
rahatszlk verici duygular bir anlamda
keyifli duygulara dntrr. Tp
ortamnda kara mizah yaygndr ve bu,
hekimlerin insana ar gelen trajedi ve
hastalklarla baetmesine yardmc olur.
Hastalar ve aile yeleri iitme mesafesi
dnda olduu srece ou uzman
mizahn zararsz olduunu ve tp
alanlarnn biraz rahatlamalarna
yaradn dnr. Bu sayede doktorlar
hastalarna kar daha eriebilir ve etkili
olur.
Stevein klen penisle ilgili
endiesinin sembolik yann da
dnmeden edemedim. Sonuta irkette
ortakla girmeye, be kiilik aileyi
geindirmeye ve karsn yatak odasnda
tatmin etmeye alyordu ve bunlarn
hepsi de onun iktidarn ve erkeklik
duygusunu tehdit eden eylerdi.
Bilind bir dzeyde muhtemelen
klm, kanan bir penis yerine
byk, gl bir penis istiyordu.
Steve dedim, bunlar bana
anlatmana memnun oldum. Byle bir
eyin gerekten olduuna inandn
biliyorum ve Dr Carterla ibirlii
yaparak bu dkntden kurtulmana,
kendini daha iyi hissetmene yardmc
olacam.
Peki ama penisimin klmesini
durdurabilir misiniz? Yazabileceiniz
daha gl bir ila var m?
Onun daha gl bir merhemi
kastettiini biliyordum ama benim
aklmdaki daha yksek dozda bir
antipsikotik ilat. Durumu Dr Carterla
konuaym. Bu arada senden Haldolun
dozunu iki katna karman istiyorum.
Tahminimce kantna faydas olacak,
endielerini azaltacaktr.
Pete ile konuup olup biteni daha iyi
kontrol altna alacak vaktimin olmas
iin, birka gn sonrasna randevulatk.
Steve bir daha gn ortasnda tedavi
ihtiyac duyduunda kapy
kilitleyeceine sz verdi.
Ayn gnn ilerleyen saatlerinde Pete
Carter aradm ve ona Stevein
durumuyla ilgili bilgi verdim. Pete
dardan normal gzken bu avukatn
kendi deyiiyle epey bir kak
olduuna hayret etti. Stevein isiliini
ise hemen yeniden grmek ve ACLEN
bir dermatologa danmak istediini
syledi. Steroid kremin uzun sreli
kullanm yznden sorunun devam
ettiini, yaral blgenin kuruyup
iyilemek yerine prezervatif yznden
nemli kaldn dnyordu.
Stevein penisinin kldne dair
inannda tbbi bir neden olmadna
gre, geriye birka psikiyatrik
rahatszlk kalyordu. Bu kuruntunun
yaps izofreniyle tutarlyd ve izofreni
semptomlar nadiren de olsa ilerleyen
yalarda ortaya kabilirdi. Stevede
ayrca baz depresyon zelikleri de
vard; uyku sorunu, kayg ve uzun
dncelere dalma.
Her ne kadar ou izofreni hastas
iini ve ilikisini srdremeyecek kadar
dzensiz olsa da istisnalar da vard. Bir
izofreni hastas ok zekiyse stn
bilisel yetileri psikotik dncelerini
kontrol etmesine yardmc olur ve bu
kiiler (en azndan ou zaman)
grnrde normal bir hayat srdrrler.
Bunun en bilinen rneklerinden biri
Russel Croweun A Beautiful Mind /
Akl Oyunlar filminde hayatn
canlandrd matematiki John Nashtir.
Nash olaanst zeks sayesinde
MITde ve dier nde gelen akademik
enstitlerde stn baar sergilemi,
1994te Nobel dln kazanmt.
Ancak hayatnn pek ok dnemini akl
hastanelerinde, paranoid izofreninin ve
faslal depresyonun penesinde geirdi.
Nash gibi Steve Ackerman da
avukatlk mesleinde son derece
baarlyd ama depresyonun ve
psikozun penesindeydi. Hem
duygudurum hem de psikotik
semptomlar olan ou hasta izoaffektif
rahatszlk diye bilinen tan kategorisine
girer. Bu tannn konduu hastalarda
genelde duygudurum semptomlar
tamayan hastalara kyasla daha iyi bir
hastalk seyri ngrlr. Rahatszlna
ne isim verirsem vereyim, Stevein hem
antipsikotik hem de antidepresan
tedavisine ihtiyac olduunu artk
anlamtm. Bunun yannda, karsyla
yaplan seanslara ek olarak, kendine
zel psikoterapiden de yarar grecekti.
Steve birka gn sonra yeniden ofisime
geldi. Haldolun dozunu ykseltmek
doru karard. Steve imdi daha dzenli,
daha az dalgn ve penisiyle daha az
takntl grnyordu. Ayrca verdiim
antidepresan doxepin de geceleri iyi
uyumasn salamt.
Sonraki birka ay boyunca Stevei
haftada bir defa tek bana, iki haftada
bir de Sharonla birlikte grmeye devam
ettim. lal tedavi etkisini gsterdike
iftin aras giderek dzeldi. Pete Carter,
Stevein steroid krem alkanln
brakmasna yardmc oldu ve dknt,
klen penis kuruntularyla birlikte
ortadan kalkt. Stevein psikotik
semptomlar azaldka Sharon da
sakinleti. Her ne kadar onu hl hzl
konuan biri olarak deerlendirsem de
daha katlanlr hale geldi. Hatta kar
koca tekrar seks yapmaya bile balad.
Steve nihayetinde ortakla girdi,
bundan ksa bir sre sonra irket onu
Chicago ofisine gnderdi ve ailece
tanmak zorunda kaldlar. izofrenik
semptomlarn tekrarlayabileceini
bildiimden Stevee orada
bavurabilecei birka iyi psikiyatristin
ismini verdim.
Steveden bir daha haber almadm ama
Sharon bilgi vermek iin bir sre beni
birka ayda bir arad. Steve ilalarn
alyordu ve listedeki psikiyatristlerden
birine gidiyordu. Sharon bir bakc
alm, yar zamanl almaya
balamt. Ayrca konumasnn hz da
normale inmiti. Onlarla yaptm ift
terapisinin baarya ulatn hissettim.
En azndan evliliklerini en ok aksatan
iki semptom konusunda onlara yardmc
olmutum; Sharonn hzl konumas ile
Stevein penis klmesi.
SEKZNC BLM
DELCESNE ENDEL
1988 Bahar
UCLADA ALIMAYA
BALAYALI YED yl olmutu.
Kadrolu uzman doktor olma yolunda
salam admlarla ilerliyordum ama
nmde hl uzun bir yol vard. nce
zel amal bir inceleme komitesini
aratrmamn yeniliki olduuna ve
mantkl bir yol izlediine ikna etmem
gerekiyordu. Ayrca akl hocalarmdan
bamsz hale geldiimi de
kantlamalydm. Akademik ilerlemenin
sadece bilimle alakal bir ey
olmadn artk anlamaya balamtm;
politika da iin bir parasyd. Destek
mektuplarm kimin yazacan iyi
deerlendirmem, komiteyi uzmanlk
baarlarmla etkileyebilmem
gerekiyordu. Bu arada mesleimde
giderek ilerliyordum, meslektalarmdan
klinik kabiliyetim konusunda gven
kazanyordum ve bana salam yerlerden
hastalar ynlendiriliyordu.
Ilk bir Pazar ikindisinde havuzumun
kenarnda uzanm, dinleniyordum.
Hayat gzeldi. Tm haftasonu
aksesuarlarm yan bamdayd; buzlu
ay, bulmaca ve (o zamanlar pek
gelimi bir teknoloji olan) telsiz
telefon. Anma Gn partisinde tantm
Gigi isimli kzn numarasn tuladm ve
karma yine bir yetenek ajansnn
telesekreteri kt. kinci bir mesaj
braktktan sonra telefonu kapadm.
Canm sklmt nk Gigi hl bir
hafta nceki mesajma karlk beni
aramamt. Grmek istiyordum
onunla. ekiciydi, komikti, akllyd, en
nemlisi de, benimle ilgileniyormu
gibiydi.
Ama bir trl aramyordu. Belki o
kadar da ilgili deildi veya ben, kz
kardeimden numaray yanl almtm.
Kardeim partiyi veren arkadan
aram, arkada Gigiyi partiye getiren
kendi arkadan aram, o da Gigiyi
arayarak numarasn verip
veremeyeceini sormutu. Bir buluma
ayarlamak iin bir sr sama sapan
telefon konumas yaplmt.
Havuza atlayp birka kula yzdkten
sonra ezlonguma dndm ve kendimi
gnete kurumaya braktm. Tam uykuya
dalmak zereydim ki telefon ald.
Arayan Gigi deildi; ilgintir ki eski
psikanalistim Charles Reideldi. Beni,
zellikle de Pazar gn ve evden, neden
aradn merak ettim. Psikanalizim
yllar nce tamamlanmt. Reidel
brakma zorluu mu yayordu acaba?
Sonunda anlald ki Reidel eitimdeki
doktorlar iin bir akl sal programn
stlenmiti ve bana hasta ynlendirmek
istiyordu; tp fakltesi birinci snftaki
bir doktorun annesi. Reidelin
deerlendirmesinde ocukta uykusuzluk
ve anksiyete kmt ve Reidel bu
gencin semptomlarnn otoriter,
mdahaleci anneyle de ilikili olduunu
dnyordu.
Annesiyle konutum, gelip seninle
grmeye gnll dedi Reidel. Hatta
hevesli bile denebilir.
Olur tabii. Haftaya arasn beni. Uygun
saatlerim var dedim.
Rahatszlk verici bir sessizlikten
sonra Reidel, E, sen naslsn Gary?
dedi.
Bu basit soru beni doruca psikiyatrist
olarak grevime hazrlanrken girdiim
psikanaliz srasnda Reidelin ofisindeki
kanepede uzandm zamana dndrd.
Tm igr ynelimli terapilerin,
zellikle de psikanalizin, en nemli
blmn, insann terapistle arasnda
aktarm gelitirmesi sonra bunu fark
etmesi ve nihayet zmlemesi oluturur.
Dier bir deyile hasta hayatnn nceki
dnemlerinde bakalarna -genelde anne
babasna- hissettii duygular terapiste
nasl aktardn renir. deal durumda
terapi bittiinde hasta hayatna devam
eder. Ne var ki aktarm duygular
gldr ve bazen yaam boyu varln
srdrebilir. Analizden sonra insan eski
terapistine rastlarsa bu, tedavi srasnda
tesadfen ortaya kan yzlemeler kadar
rahatszlk verici olabilir.
Benim Reidelin sorusuna kar tepkim
de muhtemelen zmlenmemi
sorunlardan kaynaklanyordu. Bilind
bir dzeyde onu hl gl ve her eyi
bilen biri gibi alglyordum ve o kii
imdi benden hastalarndan birini
grmemi istiyordu. Havam yerindeydi
yani!
Kendimi hemen toparlayp soruya basit
bir cevapla karlk verdim. ok
iyiyim, teekkrler. Hastay
ynlendirdiin iin saol.
O hafta asistanm Jackie telefonumu
aldrd ve Dr Reidelin ynlendirdii
Bayan Carol Wilsonun aradn
syledi. Bense bir konferans
grmesine balamak zere olduum
iin Jackieden Bayan Wilsonun
telefonunu almasn istedim. Ancak
Jackie bana Bayan Wilsonun hastane
iinden, 632 Nolu odadan aradn
syledi.
Ciddi misin? dedim. Ben onu
ararm ama ltfen dhiliyecisinin ismini
sor ve neden hastanede olduunu ren.
Jackie Dr Lisa Chungun Bayan
Wilsonu bir gn nce bel ars
deerlendirmesi zerine hastaneye
yatrdn rendi. Randevularmdan
sonra 632 Nolu odaya ktm.
Drt yatakl kouun ak kapsnda
durdum ve parlak kzl sal bir kadnn
kadn hastaya bir eyler anlattn
grdm. Hangi yatan Bayan
Wilsonunki olduunu anlamak iin
kapda asl listeye baktm sonra da
biraz kulak kabartmak iin oyalandm.
Kzl sal kadn, yani Carol Wilson,
nutuk vermeye devam etti. Shirley
dedi karsndaki kadna, doktorun
hakl diye dnyorsun, biliyorum, ama
bak, senin hastalnn belirtileri basit
bir artritten ok daha fazlas gibi
grnyor. Lupus bile olabilirsin.
Kimsenin aklna sed hzna bakmak geldi
mi? Kastettii ey, vcuttaki iltihab
len ve tberklozdan otoimmn
hastalklara kadar eitli hastalklarn
belirlenmesine ve takibine yarayan,
zgl olmayan tarama testi eritrosit
sedimentasyon hzyd.
Shirleynin kk dilini yutmu gibi
grndn grnce ieri girdim.
Gnaydn bayanlar. Kusura bakmayn,
blyorum. Ben Dr Small. Carol
Wilsonu grmeye geldim.
Carol cvldar gibi bir sesle, Benim
Doktor. Ben aradm sizi dedi.
Caroln yatann yanna bir sandalye
ektim ve sakin bir ortam yaratabilmek
iin perdeyi kapadm.
Beni grmeye geldiinize ok
sevindim Dr Small dedi Carol.
Beklediimden ok daha genmisiniz.
Olum Michael hatrlattnz bana,
biliyor musunuz? Kendisi burada,
UCLAda tp okuyor. Tebriklerimi
savar gibi ellerini havaya kaldrd.
Biliyorum, biliyorum, gurur duyuyorum
kk dhimle. Hayatm o benim.
Susup suyundan bir yudum ad ve
acyla inledi. Sonra ne doru eilerek
yzn buruturdu ve elini beline
bastrd. Hemireyi arabilir misiniz
ltfen? Arm iin bir eyler versin.
Carol bende histriyonik hissi
uyandrd iin gerekte ne kadar ars
olduundan, ne kadarn bana gstermek
iin yaptndan emin olamadm. Belki
ar kesici bamlsyd, doktora reete
yazdrmak iin numara yapyordu.
Hemireyi ardm ve Carola derin ve
yava nefes almasn syledim. Hemire
kaladan ine yaptktan sonra Carol
sakinleti ve yeniden rahatlam gibi
grnd.
ok ani geldi ar Bayan Wilson
dedim.
Evet, biliyorum. Bbrek ta dedi.
Ama Dr Chung pheli bakyor. Neden,
bilmiyorum. drarmda eser miktarda
eritrosit grld, arnn orta-srt
blmnde olmas da tanyla gayet
tutarl.
Tpla ilgili ok ey biliyorsun
dedim. Doktor musun?
Kahkaha att. Hayr, ok hosunuz
dorusu. Dil konusunda doktoram var,
okumay da ok severim. Aslnda
soraym size, JAMAdaki Epstein-Barr
virs ile kronik yorgunluk sendromunu
ilikilendiren makaleyi okudunuz mu?
Yoksa New Yorkerda m okumutum? O
kadar ok okuyorum ki bazen neyi
nerede grdm unutuyorum.
Ben kendi tp dergilerimdeki yazlar
okuyacak vakti zor buluyordum, New
Yorker en son ne zaman elime aldm
hatrlamyordum bile. Hayr,
rastlamadm o makaleye. Ama gel imdi
senden sz edelim. Dr Reidel yardmc
olabileceimi dnm.
Umarm olursunuz Doktor dedi
sessizce. Mesele, olum. Onun
fakltedeki alma temposundan ve
rekabetten dolay fena halde bunaldn
dnyorum. Tamam, ok parlak bir
insan, ama ok da hassas ve
yaadklaryla ilgili benimle konumak
istemiyor.
Eskiden konuur muydu? dedim.
ok yakndk. Babas o be
yandayken ld, srda ben oldum. Ne
zaman cann skan bir ey olsa hisseder,
ona tavsiyelerde bulunurdum. Ama imdi
yle megul ki yzn 40 ylda bir
gryorum.
Tp fakltesinin ilk yl baya youn
olabiliyor dedim.
Biliyorum ama imdi de baarlar
balad. yle ok aryor ki midesi
bulanyor, haftasonlarnda eve bile
gelemiyor. Gerekten ok
endieleniyorum onun iin.
Dr Reidelin ocuunun stne
titreyen otoriter anne tahmini doru
grnyordu. Carol zeki ve iyi
konumay bilen biriydi ama olunun
biraz uzak kalma mesajn gzden
karyor gibiydi. Grdm ey klasik
bir olumsuza dnm ana-oul
ilikisiydi. Carol az nce olunun
hayat olduunu sylemiti ama belki
Michael kendi hayatn istiyordu.
Konsltasyon psikiyatrisinin zorlu
yanlarndan biri, hastane ortamnda
hastaya ayrlabilecek zel alann
olmamasdr. Odadakiler dinlerken
Caroln kiisel meselelerine girmek
istemiyordum. Carol kendinden ok,
olu hakknda konumakta rahatt, ben de
engel olmadm.
Peki, Michaeln baarlar
konusunda cann skan nedir? dedim.
Carol sesi alaltt. Bana anlatmad
bir eyler var diye dnyorum.
Rahatszlklarn kesinlikle hafifleterek
anlatyor, ayrca grme kabiliyetinin de
etkilendiini dnyorum Son
zamanlarda ne zaman grsem gznde
kara gne gzl var. Durdu ve nne
bakt.
Ne oldu? dedim.
Bunu henz doktoruna sylemedim
ama beyin tmrnden pheleniyorum.
Bana doru eildi. Kt huylu.
Kahkaham zor bastrdm. Gne
gzl ile baars ne zamandan beri
beyin kanserinin tan kriteri olmutu?
Gerekten mi? Nedir kt huylu tmr
olduunu dnmenize sebep?
Umuyorum ki yanlyorumdur ama tm
belirtiler ona iaret ediyor.
Carol dedim, bir sr insann ba
arr ve bir sr insan gne gzl
takar.
Ama Michaelda yoktu byle bir ey.
Ia duyarllk, ba ars Her ikisi
de tmr kaynakl beyin deminin
gstergesi olabilir. Hatta belli mi olur,
belki gliyoblastom grme sinirini
etkiliyordur.
Vay canna, bu kadn tp jargonuna
sahiden hkimdi ve gsteriini yapmay
da seviyordu. Gren de olu deil,
annesi tp okuyor sanrd. Onu
gliyoblastoma 35 ya alt insanlarda
hemen hi rastlanmadn sylememe
frsat kalmadan Michael siyah kotu, gri
tirt, kara gzlyle ieri girdi.
Michael! diye haykrd Carol. ok
sevindim uramana. Seni Dr Smallla
tantraym. Hani bana szn ettiin
doktor. Yatakta olunun ilimesini
istedii yeri gsterdi.
Tantmza memnun oldum Dr
Small. Birka hafta nce verdiiniz
geriatri semineri ok gzeldi dedi
Michael, gzln bann stne
kaldrrken. Annemle tanmsnz
bakyorum.
Evet dedim, birbirimizi tanmaya
bal
Carol szm kesti. Seni grmek ne
gzel hayatm. Ben de imdi Dr Smalla
senin nasl bir dhi olduunu
anlatyordum.
Can sklm gibi grnen Michael
ayaa kalkt. Bak anne, sadece
merhaba demek iin uradm, fazla
kalmayacam. alma grubum var.
Michaella birka dakika ba baa
kalabilmek iin bunun bir frsat olduunu
dndm.
Aslnda benim de kmam gerek
dedim. Sonra tekrar gelirim, biraz daha
konuuruz Carol. Michael, ben de
seninle aa ineyim.
Carol cevap verdi: Ne gzel, hadi
biraz birbirinizi tanyn bakalm! Bay
bay! Biz kapdan karken Carol
bayanlara nutuk ekmeye dnd. Bak
imdi Shirley, lupus yle hafife alnacak
ey deil
Merdivenlerden inerek gneli avluya
ktk. Michael itiraf etti: Aslnda
alma grubum falan yok Dr Small.
Sadece annemle bir saat geirip de her
hareketime tehis koymasna dayanacak
halim yoktu. Gzln karp
temizledi, devam etti, Sorular bitmek
bilmiyor. yi uyudun mu? Kahvaltda ne
yedin? Hl o Miayla kyor musun?
Baya sinirini bozuyor anlalan
dedim.
Gld. En hafif ifadesiyle, evet.
Annen ok akll ama bir o kadar da
hararetli bir insana benziyor. Onun
hayatnn merkezi olmak, yorucu olsa
gerek dedim.
Dnya kadar bo vakti var, hepsini de
bana adyor dedi. Bir sandvi istesem,
kran Gn sofras hazrlyor.
ksrsem zatrree oldum sanyor.
stelik bu hali giderek de ktlyor.
Kendimize birer kahve alp avluda bir
masaya oturduk. Sence neden? dedim.
Kz arkadamla birlikte yaamaya
balamama dayanamyor. Yksekokul
boyunca evde yaadm ama tp
fakltesine baladmda Mia ile kendi
evimize ktk. Annem ilk bata benim
adma seviniyormu gibi davrand ama
sonra her ey tuhaflamaya balad.
Encinodaki aile evimizi satt kendine
UCLAnn yaknnda bir daire satn ald.
Sylediine gre ev tek bana ona ok
bykm ama ben biliyorum ki asl
sebebi, bana yakn olmak.
Senden ayrlmakta zorlanyor sanki
dedim.
Aynen yle. Mia srekli annemle
arama snrlar koymam gerektiini
sylyor ama kolay deil ki. Miaya hi
katlanamyor annem, hlbuki hi ans
tanmad ona imdiye kadar. Yani hibir
kz onun kk dehasna layk olamyor.
Mia harika biri ve ben de ilikimiz
yrsn istiyorum ama annemi zmek de
kolay deil. Grdm kadaryla Carol
Michaeln onu terk edii gibi alglad
eyde ne kadar zorlanyorsa, Michael da
annesinden ayrlmakta o kadar
zorlanyordu.
Dr Reidelle grmsn dedim,
ona gitmeye devam edecek misin?
Haftaya randevumuz var ve inann
buna ok da ihtiyacm var. Annemin
bana ektirdii sululukla
baedemiyorum artk; yannda az
kalyormuum, onu az aryormuum, ok
zayfmm Geceleri uykularm
kayor resmen.
Eminim Dr Reidel o konuda yardmc
olur. Ama bence annen de biraz yardm
alsa iyi olacak dedim.
Zaten Dr Reidel de o konuda sizin
devreye girebileceinizi dnmt.
Ofisime dnerken Michaeln kendisini
annesinin penesinden kurtarma
abalarn dndm. Tahminimce Carol
kocasn kaybetmekten doan zntsn
hibir zaman aamam ve o boluu
doldurmak iin oluna sk skya
tutunmutu. Duygusal olgunlua erimi,
ocuunun stne titizlikle eilen bir
anne, oluna olan sevgisini onun
bymesine, kendi bana hata
yapmasna ve sonunda bamsz hale
gelmesine izin vererek ifade ederdi.
Carol olunu seviyor ve onun iin en
iyisini istiyor gibiydi ama onun kendi
hayatn yaamasna izin vermekte
zorlanyormu gibiydi.
Ertesi gn tekrar Caroln drt yatakl
odasna gittim ama yatak botu. Hemire
onun zel bir odaya nakledildiini
syledi. Neler olduunu renmek iin
Dr Lisa Chunga aradm ve hemire
blmnde bulutuk.
Lisa beni grnce glmsedi. Selam
Gary, seni grdme sevindim.
ok iyi grnyorsun Lisa dedim.
Dhiliye yakm sana. Lisa
psikiyatri ihtisasn tamamladktan sonra
dhiliyeye gei yapmt, imdi de
asistan doktorlarn bandayd.
Teekkrler, ben de ok seviyorum
dhiliyeyi. Hastalarn 50 dakika dert
yanmasn dinlemek yerine her defasnda
sadece 10 dakika urayorum.
Peki, bu Bayan Wilson adl hastann
durumu nedir? Nesi var? dedim.
Akut orta-srt arsyla geldi ve
bbrek ta drmek zere olduunda
srar etti dedi Lisa. drarda eritrosit
bulduk gerekten ama idrar yolu
enfeksiyonu da vard zaten, dolaysyla
bu yzden eritrosit grlm olabilir.
Ya IVP? dedim. ntravenz poligram
doktorun iyodin bazl kontrast boya
enjekte ettikten sonra bbrek talarn
grmesini salayan bir rntgendir.
Negatif dedi Lisa, ama benim asl
sorunla ilgili bir dncem var. En
azndan fiziksel olanla
Nedir? dedim.
Ne zaman yutkunsa bel ars
alevleniyor. Bence ar st mide-
barsak kanalndan kaynaklanyor
Ar iin sekiz yz miligram Motrin
alm yedi aydr, a karnna.
Muhtemelen antienflamatuvar ilatan
dolay gastriti ya da lseri var.
Bel ars mide borusundan ya da
mideden mi vuruyor diyorsun yani?
dedim.
Evet, ibuprofeni kestik zaten. Bugn
iin st mide-barsak kanal test serisi
istedim.
Peki, kadnn tpla ilgili merakna ne
diyorsun?
Sorma! Hayatmda bu kadar sabit
fikirli ve kendi tehis kabiliyetine inanan
bir insan -hatta cerrah bile- grmedim
dedi Lisa, kahkaha atarak. Kulaktan
dolma bir miktar tbbi bilgi sahibi ama
yle srarc ki insan sinir ediyor.
Oluyla karlatn m? dedim.
Evet, bir kez. O da annesi gibi biraz
hararetli bir insan ama normal birine
benziyor dedi. Annesi srekli ondan
bahsediyor, ok da endieleniyor.
Belki endiesi gastritini iyice
azdryordur dedim.
Kesinlikle. Ben zaten ou
gastrointestinal bozukluun psikolojik
bir etkeni olduunu dnyorum.
Kolit ve hassas barsak sendromu
psikosomatik hastalklarn klasik
rnekleridir, yani psikolojik faktrlerin
etkiledii veya alevlendirdii gerek
fiziksel rahatszlklardr. ou insan
stresin neden olduu fiziksel
rahatszlklarn ciddi veya gerek
olmadn dnr. Oysa psikosomatik
bir hastala katkda bulunan duygusal
stres, fiziksel semptomlar iyice
ktletirebilir ki bunlar en az fiziksel
nedenlerden kaynaklanan semptomlar
kadar gerek ve potansiyel olarak
tehlikelidir.
Mide-barsak kanalndaki
psikosomatik hastalklarn psikolojik ve
fiziksel bileenleri arasndaki karlkl
etkileim olduka karmaktr. Doktorlar
yllarca lsere kafeinin, antienflamatuvar
ilalarn, alkoln ve stresin neden
olduunu dndler. Stres ve beslenme
ekli, lser semptomlarna etki
edebiliyor. Ancak Barry Marshall ile
Robin Warren 2005te Helicobacter
pylori adl bakterinin gastrite ve peptik
lser hastalna neden olabildii
ynndeki keifleriyle fizyoloji, yani tp
dalnda Nobel dln kazandlar.
imdi lser tedavisinde aylar ya da
yllar sren beslenme tedavisi veya
dier semptomatik tedaviler yerine basit
bir antibiyotik kr ii grebiliyor.
1980lerin sonlarnda gastrit ve lser
hastalnn antibiyotikle tedavisi henz
kefedilmemiti. Ancak Motrin gibi
antienflamatuvar ilalarn mide eperini
irite edebildiini ve kanamaya, arya,
yani lsere yol aabildiini biliyorduk.
Zihnin bedeni nasl
hastalandrabildiine inanamyor insan
dedim. Bu arada senin hem psikiyatri
hem de tp eitiminden yararlandn
grmek ne gzel.
Bir de ifte tarife uygulayabilsem,
daha gzel olacak. Glmsedi. Mide-
barsak serisinin sonular gelir gelmez
seni haberdar ederim.
Teekkrler dedim. Bu arada
Bayan Wilson neden baka bir odaya
nakledilmek istedi?
O deildi isteyen. Odadaki dier
hastalard.
Carol Wilsonun st mide-barsak
kanal testleri zofageal lserin pozitif
olduunu ortaya koyunca hastaya antiasit
ilalar ve lsere uygun bir perhiz
verildi. Bayan Wilson bbrek ta
inancndan vazgemek zorunda kalsa da
kendisine yeni ve resmi bir tan konduu
iin pek heyecanland; hem de
Michaeln ciddiye almas gereken bir
tan. Taburcu edildikten sonra gelip beni
grmek zere randevu ald.
Bir hafta sonra ofisime dpiyesi ve
yapl salaryla girdi. Kolunun altna da
katlanm bir New York Times
sktrmt. Kanepeye oturdu,
glmsedi. Dr Small, sizi tekrar grmek
ne gzel. Ofise gz gezdirdi.
Ambiyans ok sevdim, tam UCLAya
uygun.
Gldm ve Gelmene sevindim Carol
dedim. Kendini nasl hissediyorsun?
lserimin tamamen getiini
memnuniyetle bildiririm. ne eildi.
Dr Chunga sylemeyin ama arada
sabah kahvemle sigara kaama yaptm,
hi de bir ey olmad.
Kendini iyi hissetmene sevindim ama
kafeine fazla yklenme, sigaray da
tamamen brak. Antiasitleri dzenli aldn
m? dedim.
Tabii ki. Annem gibi konutunuz
doktor. antasndan ineme hapn
karp bir tane azna att. Bana da
uzatt, istemedim. Sonra bacak bacak
stne att ama ardan yzn
buruturdu.
yi misin? dedim.
Daha rahat oturabilmek iin oturuunu
deitirdi. yiyim, omurgada, L4-L5
diskimde yrtlma var da Mayo
Clinicte uyguladklar yeni bir tedavi
varm, onu dnyorum. Geri
kimseye kobay olmak da istemiyorum.
nsann srtyla bir oynamaya
grsnler Hi girmek istemiyorum
yle bir eye.
Burada kendini tekrar eden bir yap
grmeye balamtm. Carol iin her
yeni gn beraberinde yeni bir belirti,
incinme ya da hastalk getiriyordu ve
tahminimce her problem Michael
ileden karyordu. Carolda
Munchausen sendromu olabilirdi. Bu
kiiler dikkat ekmek iin hastalklar
uydururlar. Carolda ayrca klasik
histriyonik kiilik, yani uzun sreli
yapda kronik dikkat ekme ve duygusal
uyarlabilirlik de vard.
Carol metanetli bir ifade taknmaya
alt ama ars yznden dikkati
dalm gibiydi. Hemen konuyu
deitirdim. Hastaneden ktndan
beri neler oldu?
Michael iin ok endieleniyorum. lk
bata ba arlar ve bulants yznden
ciddi bir hastal var diye
kayglanyordum ama artk o kadar emin
deilim.
Nasl yani? dedim.
Tm bunlarn psikosomatik
olabileceini dnyorum dedi.
Tencere dibim kara, diye dndm
kendi kendime, babam artrrcasna.
Ama Psikosomatik mi? demekle
yetindim.
Tp rencisi hastaln
duymusunuzdur dedi.
Tp fakltesi rencilerinin
kitaplarda okuduklar her korkun
hastala yakalandklarn dnmesi
durumunu mu diyorsun? dedim.
Evet. Bu ocuklar rendikleri
hastalklar taknt haline getiriyorlar ve
bence Michaela olan da byle bir ey.
O zaten her zaman etkiye kar duyarl
ve ak biri olmutur.
Tp rencisi hastal diye de bilinen
medical studentitisin doktorlarn
neredeyse yzde 60n, eitimlerinin bir
noktasnda etkiledii dnlr. Bu
hipokondrinin bir eididir, yani ciddi
bir hastala yakalanma konusunda ar
dnme ve endielenmektir. Tp
eitiminin klliyetli ve marazi yapsyla
bu trden bir endie ve kaygy
tetiklemesi artc deil. Her ne kadar
ksa sreli olsa da baz renciler
uyumsuz davran ksrdngsne
girerler; sk sk vcutlarnda lezyon
kontrol yapar, gndelik vcutsal
duyumlarn habis yapl olduundan
phelenerek tp kitaplarna gmlp
ipular ararlar. Geici bir kask ars
testis kanseri oluverir; scak bir gnde
svya aermek insline baml
olmayan diyabet belirtisi sanlr; not
almaktan giren krampsa romatoid artrit
balangc saylr. Genelde snfta
incelenmekte olan hastalk ya da organ,
rencinin hipokondriyak kayglarnn
odan oluturur. Tp rencilerinin
deneyim ve bilgisi arttka genelde
kayglar da azalr ve renci hastal
kaybolma eilimi gsterir.
Michael birinci snf rencisiydi, bu
yzden de bu yaygn sendroma
yakalanma riski vard. lk bata okulun
salk servisine kayg ikyetiyle
gitmiti ama benim gzme yle
zellikle kaygl bir insan gibi
grnmemiti. Ayrca hastanedeyken,
rahatszlklarn annesinden uzak
durabilmek iin uydurduunu da
sylemiti bana.
Michaelda bu renci rahatszl
olabilir ama
Carol szm kesti. Olabilir deil,
byk olaslkla var. Bence siz ikimizle
birlikte grseniz mthi faydal
olacak. O sayede neler olduunu
zebiliriz.
Carol yine terapimizi oluna
odaklayarak kendi sorunlaryla
ilgilenmekten kanmaya alyor
gibiydi ama ben de zaten anne oul
arasndaki dinamii gzlemlemenin
faydal olabileceini dnyordum.
kinizle birlikte grebilirim. Sana
uygun saatlerimi vereyim de ikiniz
programlarnza bir bakn.
Yarn saat be gibi benim evime
urasanz olmaz m? Michael dersten
sonra gelip akam yemeine kalmaya sz
verdi. Dairem hemen Westwoodda,
yolun aasnda. Ev ziyareti
yapabilirseniz gerekten ok memnun
olurum.
ou doktorun aksine geriatrik
psikiyatri uzmanlar baz hastalar evden
kamad iin ara sra ev ziyareti
yaparlar. Her ne kadar bu geriatrik bir
vaka olmasa da Carol kendi
plnde, zellikle de oluyla birlikte
gzlemlemenin ilgin olacan
dndm. nsanlar ev ortamnn
rahatl iinde kendileriyle ilgili ok
ey ele verir, ortamlar ise daha da ok
ey syler.
Takvimimi kontrol ettikten sonra
Tamam dedim, Michaela sen haber
ver, yarn be buuk gibi sizde olurum.
Carol UCLAya be dakika mesafede,
Wilshire Boulevardda, Los Angelesn
dou-bat ynndeki ilek ana caddede
yayordu. Oturduu bina okyanus ve da
manzaras ile ehir silueti sunan yksek
binalar topluluunun ortasnda, Bat
Kysnn en arzulanan yerleim
yerlerinden birindeydi.
Arabam binann nne ektim, grevli
park etmek zere arabay devrald.
Yksek tavanl, k fuayeye girdiimde
danma grevlisi beni karlad ve
Carol arayarak geldiimi haber
verdikten sonra asansre binmeme izin
verdi.
22. kata yaklarken kulak zarlarm
patlayacak gibi oldu. Asansr altn
kakmal aynalarla kaplyd, kendime
yle bir gz attm. Uzun gnn ardndan
epey gsterisiz grnyordum. Hemen
kravatm dzelttim, gmleimi iime
soktum, sam elden geirdim ve yar
resmi ama profesyonel ev ziyareti
havasna brnmeye altm.
Asansr dorudan Caroln dairesine
ald. eri adm atar atmaz Bat Los
Angeles ve tedeki Byk Okyanus
manzarasna hayran oldum. Carol elinde
martinisi, boynunda bir boyunlukla
koarak beni karlamaya geldi. eri
girin ltfen Dr Small. Ne iersiniz?
Eilip fsltyla, sterseniz kokteyl de
alabilirsiniz, kimseye sylemem dedi.
Soda alaym ltfen. Sade olsun
dedim. Boynuna ne oldu Carol?
Ah, ok sama ama bende kesintili
bir kuru ksrk var. Dr Chunga
syledim, amfizem balangc olabilir
diye. ksrk C4-C5 disk
protrzyonuma etki ediyor.
Kendi kendime, bu artk Munchausen
olamayacak kadar abartl diye
dndm. Belki de Carol sadece
histriyonik kiilii olan bir
hipokondriyakt. Martini ve lser
konusunda kafasn iirmemeye karar
verdim ama sigara yakarsa ses karmak
zorunda kalacaktm zellikle de
kendisine amfizem tehisi koyduktan
sonra.
Michael daha gelmedi dedi, ama
ben de sizinle birka dakika yalnz
konumak istiyordum zaten. Bence bize
ift terapisi yaplmal.
Kiminle kime? dedim.
Michaella bana tabii ki.
Carol, ift terapisinde genelde kar
koca gibi bir ift olur.
Saygn aile terapisti Salvador
Minuchin yle demiyor ama. Kendi
yapsal aile terapisini pek ok
ebeveyn/ocuk zorluklarnn
zmlenmesinde kullanm.
Carol haklyd. Minuchin sk sk
etkileim eklinde neyin yanl olduunu
anlamalarna yardmc olmak iin hem
ekirdek ailelerle hem de aile yelerinin
alt gruplaryla alrd. Kulland
yntemler birbirine dolanm ilikilerde
zellikle ie yaryordu. Bu tip ilikilerde
Minuchin aile yelerine nasl daha
salkl snrlar tanmlayabileceklerini
gsteriyordu. yiletirici bir deiimin
ancak aile yelerinin birbirleriyle
kurduklar ilikide tekrarlanan yaplarn
farkna varmas ve bunlar deitirmeye
gnll olmas halinde
gerekleebileceine inanyordu.
Minuchinin yaklam Carol ile
Michaela yararl olabilirdi ama ben, bu
istein arkasnda Michael ile daha fazla
vakit geirme hilesinin yattndan
pheleniyordum.
Biliyorsun Carol, ift terapisini
taraflarn her ikisinin de istemesi
gerekir, Michael da artk ocuk deil.
Doru, deilim dedi Michael,
asansrden ieri adm atarken. Hem ne
oldu sana anne? Boyun incinmen mi
nksetti yine?
nemli bir ey deil, hayatm. Dur
sana bir kadeh sevdiin araptan
getireyim. kiniz salona geip oturun.
Biz merdivenle inilen salona geerken
Carol mutfaa giderek seslendi:
Luticia? Bir ie merlot ap ordvrleri
hazrlamama yardm eder misin?
Michael ile Caroln beyaz
kanepelerinde karlkl oturduk.
Doktorlarn hl ev ziyareti yaptn
bilmiyordum. Ban iki yana sallad.
Pek houma gitmedi dorusu.
Merak etme, ou doktor yapmaz.
Luticia scak ordvr taban getirdi.
Sodam ierken sehpann stnde duran
Harrison Hastalklar Prensipleri
kitabn grdm. Tp rencilerinin ve
meslek icra eden doktorlarn standart el
kitabyd bu. Burada da alyorsun
galiba Michael?
Yok canm.
Carol ieri girip Michaela bir bardak
arap uzattktan sonra kanepede onun
yanna oturdu. Anne, sen benim evime
gi r i p Harrisonm m aldn? dedi
Michael.
Carol gld. Samalama hayatm.
Kurgusal olmayan kitap okumay ne
kadar severim biliyorsun. Bu da
kitapda indirimdeydi.
yi de bu sradan bir kitap deil ki
anne, tp kitab.
lgin geliyor bana dedi Carol
Ayrca seninle rendiklerin hakknda
konuabilmek istiyorum.
Etkileimlerini izlerken Caroln
sahneyi nasl maniple ettiini fark
ettim. kisinin tam karsnda
oturuyordum ve onlar birebir ift
terapisi pozisyonunda, kanepeyi
paylayorlard.
Tamam anne sonra konuuruz bunu.
imdi bana geldiim srada Dr Smallla
ne konuuyordunuz, onu syleyin dedi
Michael.
Son zamanlarda senin iin ne kadar
endielendiimi anlatyordum dedi
Carol
Bilmediim bir ey syle bana.
Haprsam lyorum sanyorsun.
Yok canm! diye haykrd Carol
Sadece endieleniyorum hayatm.
Hangi konuda anne?
Sende tp rencisi hastal
olabilecei konusunda.
Michael bir kahkaha att ve ban saa
sola sallad. Sen istersen Harrison
okumay brakp biyografilerine dn.
Ne dnrsen dn canm ama
birinci snf tp rencilerinde ok
yaygn olan bir ey bu. Hem utanacak bir
ey de yok. Yine aryla yzn
buruturdu. Uf, boynum ne zaman
nksetse, ardndan zonklayan bir ba
ars geliyor.
Fark ettim ki Michael tp rencisi
hastal tansn yutmaynca Carol
konuyu kendi arlarna evirmiti.
Biliyorsun anne, ba arsnn en
yaygn nedeni kas gerilimi ve strestir. O
yzden sakn beyin tmrn olduunu
falan dnmeye balama.
Carol alamaya balad.
yi misin anne?
Neyin var Carol? dedim.
Yok bir eyim, u ba ars
yznden. Michael annesini avutmak
iin kolunu onun omzuna att. Carol
devam etti: Dr Small, Luticiaya
Tylenol getirmesini syler misiniz?
Grne baklrsa Michaeln beyin
tmryle ilgili alayc yorumu Caroln
gzyalarn tetiklemiti ve Carol imdi
bir kez daha kontrol ele geirmiti.
Mutfaa gittiimde Luticiay
bulamaynca koridoru geip banyoya
doru ilerledim. Ecza dolabndan
Tylenol alarak salona dnmeye
koyuldum ama ktphane odasnn
nnden geerken bir yn tp kitab
grdm. Merakm uyand. Carol birinci
snfn neredeyse tm kitaplarn masaya
ymt. lerinden birine gz
gezdirince sayfalarn sar kalemle
iaretlendiini grdm. Sradan bir
kurgu d kitap merak deildi bu. Carol
tp fakltesine giden kendisiymi gibi bu
kitaplar alyordu.
Salona dndm ve Carola iki Tylenol
uzattm. Haplar martinisiyle iti.
yi misin anne? dedi Michael.
Evet hayatm. Senin evde olman ok
rahatlatyor beni.
Dzelmene sevindim Carol dedim.
Az nce ktphane odasnn nnden
geerken bir sr birinci yl tp kitab
grdm.
Michael annesinden uzaklat. Ne?
Ne diyorsunuz siz? Koarak koridora
gitti.
Byle merakl olduunuzu hi tahmin
etmezdim Dr Small dedi Carol, tslar
gibi bir sesle.
Michael odadan seslendi.
nanamyorum anne! Snf arkadam m
oldun imdi de? stersen gel de Mia ve
benimle birlikte otur.
Michael, gelir misin ltfen, konualm
bu konuyu diye seslendim.
Michael elinde bir yn kitapla
dnerken Carol bana ters ters bakt ve
Artk hayatta konumaz benimle dedi.
O kadar emin olma dedim.
Michael ar kitaplar sehpann stne
attktan sonra yerine oturdu. Kim
burada tp rencisi, sen mi ben mi?
Sadece sana yakn olmak istemitim
dedi Carol, sulu bir tavrla. ok mu
kt bir ey yani?
yi de ben senin bana o kadar yakn
olman istemiyorum! diye bard
Michael. Kendi hayatm olsun
istiyorum.
yice rndan kmadan seansn
dizginlerini ele almam gerektiini fark
ettim. Ayaa kalktm. imdi biraz
yavalayalm ve burada neler olduunu
anlamaya alalm. kisi de sesimdeki
otoriter tona tepki vererek balarn
kaldrp baktlar. Carol, sen yetikin
olunun evinden tanmasyla baetmekte
zorlanyorsun. Michael, sana gelince;
hem anneni tam anlamyla memnun edip
hem de kendine ait, ayr bir hayat
yaayamazsn. kinizin de ilikinizde
snrlar belirlemeniz gerekiyor.
Carol sesini ykseltti. Ben snrlarla
baedebilirim ama Michael inkr iinde,
u Mia da onu destekliyor.
Ondan srekli u Mia diye
bahsediyorsun. Sanki araba falanm
gibi. Kz arkadam o benim anne,
seviyorum onu. Neden kabul
edemiyorsun? Beni neden
kabullenmiyorsun?
Carol yine alamaya balad. Mutlu
olman gerekten istiyorum Michael.
Sadece o senin iin doru insan m,
bilemiyorum.
yi de hi ans vermediin insan
nasl tanyacaksn ki? dedi Michael.
ans vermek istiyorum ama senin u
tp rencisi hastaln yutuyormu gibi
geliyor bana.
kisinin yanndaki koltua oturdum.
Carol, Miay tanmaya alacak
olmana sevindim ama artk Michaeln
hastalk belirtilerine odaklanmay
brakp kendininkilere daha drste
yaklasan iyi olacak. Kusura bakma ama
burada tp rencisi hastal olan biri
varsa o da sensin.
Sessizlik iinde bana bakyorlard.
ok fazla ey mi sylemitim? kisinin
de gerekleri biraz tatmas gerektiini
dnmtm.
Sessizlii bozan Carol oldu. Bende
nasl tp rencisi hastal olur? Tbba
gitmiyorum ki.
Ama benim kitaplarmn hepsini
okuyorsun. Snf arkadam olmak
istiyormu gibi bir halin var dedi
Michael.
O kitaplar niye aldm bilmiyorum
Michael. Kendimi sana daha yakn
hissetmek istedim sadece.
Kitaplarm alarak m? dedi
Michael. Seninle okul hakknda
konuurken aramzda rekabet varm gibi
hissetmem gayet normalmi demek ki.
Devreye girdim. Carol, o kitaplar
neden okuduun ayr bir konu ama
okuduklarnn tbbi sorunlarla ilgili
endielerini tetiklemesi ihtimali ok
yksek. nceki yorumlarm
yumuatmaya alyordum.
Ben sadece Michaeln hayatnda
olup bitenleri konuabilmek istedim
dedi Carol.
yi de anne, btn hayatm okul deil
ki benim.
Biliyorum. Kendimi kaptrm
olabilirim biraz.
Tamam anne, uzatmayalm dedi
Michael, yorgun grnyorsun.
Ayaa kalktm. Saat ge oldu. Bunu
bir dahaki sefere konuuruz. Msaade
isteyip asansrle otoparka indim.
Eve dnerken Carol ile olunu
dndm. O akam biraz ilerleme
kaydetmilerdi ama daha nlerinde uzun
bir yol vard. Carol Michaeln kz
arkadan neden bir tehdit gibi
grdn anlamalyd. Michael da
baarlarn ve dier rahatszlklarn
Carol grmekten kamak iin
abarttn itiraf etmeliydi. Michael
annesini seviyor ama onun kendisine
yakn olmak iin bavurduu yollardan
rahatszlk duyuyordu. Caroln
maniplasyonlar geri tepmekle ve
olunu ondan uzaklatrmakla kalmam,
ayn zamanda tuhaf ve nevrotik bir ana-
oul ilikisi yaratmt. Bu ilikiyi
besleyen ey de Caroln hipokondriyas
ve ikisinin ortak fiziksel
semptomlaryd. Terapinin ana oula,
aralarndaki dolak ve komplike
ilikinin farkna varma frsatn
sunacan ve onlara hem daha fazla
yaknlk hem de daha fazla otonomi
kazandracan umuyordum.
Eve dndmde telesekreterimin
yanp snyordu. mesajm vard. lki
dostum Rossdand, ikincisi kz
kardeimden, ncs de Gigiden
Nihayet. Bir ie cabernet atm,
kadehimi doldurdum ve Gigiyi aradm.
Telefon kez aldktan sonra Gigi
Alo? dedi.
Merhaba, ben Nancynin Anma Gn
partisinden Gary. Hatrladn m beni?
Ah, tabii. Bir iki hafta geti aradan,
senden haber alacamdan midi
kesmitim artk. Naslsn?
Kusura bakma. Nasl olduysa yanl
numara almm. ki mesaj braktm ama
ajans gibi bir yeri aramm galiba
Gigi gld. Biliyorum. Kz kardein
Nancyi aram, o Shellyi aram,
Shelly de beni arad, olanlar anlatt.
Ben de bunca insan bir daha devreye
sokmadan seni arayaym dedim.
Eh, sonunda balant kurabildik neyse
ki. Tuhaf bir sessizlik oldu,
dayanamayp bozdum. E, aktristsin
demek?
Evet, yleydim ama imdi yazarlk
yapyorum. lk senaryomu yeni sattm.
Harika dedim, tebrikler.
Teekkrler. Sen de
psikiyatristmisin. Nasl gidiyor?
arabmdan bir yudum aldm. yi
gidiyor sanrm ama neden iyi gidiyor,
emin deilim. te bu Gigi ile yllar
iinde yapacamz pek ok sohbetin
ilkiydi.
Carol ve Michael ile birka defa daha
bir arada grtm. Michaeln anneden
ayrlma mcadelesi ile annenin olunu
brakma zorluu aslnda pek ok yetikin
ocuk ile ebeveyni arasnda yaanandan
farkl deildi. Onlarn durumunda
srad olan, Caroln Michealn
hayatna dhil olma ynndeki
abalarnn dolayl yolla tp rencisi
hastal vakasna dnm olmasyd.
Ebeveynlerin dikkat ekmek iin
ocuklarna hastalk kurguladklar
dolayl Munchausen vakalar nceden de
rapor edilmiti. Ancak dolayl tp
rencisi hastal ile ilk defa
karlayordum.
Caroln tedavisine alt ay devam
ettim. Bu sre iinde hem anksiyetesi
hem de fiziksel semptomlarnda iyileme
oldu. Bunun nedeni tahminimce ksmen
terapi, ksmen de dk dozlu
antidepresand. nsanlar kimi zaman
depresyona girdiklerinde altta yatan
duygudurum bozukluunun bir gstergesi
olan fiziksel rahatszlklar yaar. Carol
yava yava eini yitirmenin stesinden
geldike, Michaela ve hayali fiziksel
rahatszlklarna tutunma ihtiyac da
azald. Hl hipokondriyakt ama
arlarn ve aclarn artk lmcl
hastalklarn gstergesi olarak
grmyordu. Tp kitaplarn okulun
ktphanesine balad ve biyografi ile
kurgusal yazn okumaya dnd.
Carol nihayetinde Miay sevdi ve
Michael ile ilikisi iyileti. Benimle
terapisi bittikten iki yl sonra Bat
yakasndan nl bir dhiliyeci ile
evlenecei haberini aldm. Hayatnda
ileri doru adm atm olmasna ok
sevinmitim. Rahatszlklar nksetse
bile hi deilse her gece ev ziyareti
yapabilecek biri vard.
DOKUZUNCU BLM
GZLER TAMAMEN KAPALI
1989 K
JASON RILEY SAAT TAM
14:00TE OFSMDEN ieri adm att.
Yakas dmeli gmlei, izgili kravat
ve gri pantolonuyla yaknda UCLAdan
dereceyle mezun olacak, 20 yanda bir
felsefe rencisinden ok, bir
muhasebeciyi andryordu. Seansa her
zamanki gibi balad; ceplerini boaltp
ajandasn, czdann, gzln,
anahtarlarn ve nane ekerini kanepenin
yanndaki sehpaya dzgnce, yan yana
dizerek. Kanepeye oturmadan nce hem
alttaki hem de arkadaki yastn stn
yle bir silkeledi.
Yumuak sesiyle, Bugn buraya geli
nedenimin gerek anlamn aratrmak
istiyorum dedi. Jason resmi, saplantl
ve kontrolc olabilirdi ama en azndan
bir seanstan ne beklediini biliyordu.
Hatrladm kadaryla mezun
olduunda ne yapacana karar vermeye
alyordun. Kahvemi yudumlayp
cevab bekledim.
Jason kravatn dzeltti, bir an durup
dnd. Ama o, iin sadece bir ksm.
Geen hafta baban sana, kendi mezun
olduu Loyola Hukuka gitmen iin bask
yapyordu sanki.
Evet, ama benim iin en iyisi
Berkeleyde felsefe doktoras yapmak
bence dedi.
Senin iin en iyisi buysa hukuk
fakltesine gitme fikrini neden
dnyorsun?
O tamamen ayr bir konu Dr Small.
Ben bugn ok temel ve nemli bir
konuyu anlamaya alyorum. Sehpann
stnde duran eyalarn dzeltti.
Wittgensteinn yazdklarn bilir
misiniz?
niversitedeyken birka eserini
okumutum.
O zaman problemlerimizin ounun
dilin yanl kullanmndan kaynakland
ynndeki savn hatrlarsnz. Eer
benim dtm ikilemi zecek
mantkl bir analiz gelitireceksek,
ncelikle en temel soruyu yantlamamz
lazm: Benim her eyden nce bu karar
alacak zgr iradem var m?
Jasonn att nutuk nedense bana le
yemeimi dndrd. Genelde felsefi
tartmalardan holanrdm ama onun
etrafndaki herkesi ve her eyi kontrol
etme ihtiyac, terapi seanslarn isel
dnyann kefinden ok, bir g
mcadelesine dntryordu. Aklma
hep kap gitmek istediim, uzun ve
skc bir konumay oturup dinlemek
zorunda kaldm zamanlar geliyordu.
Tedavinin ilk aynda Jasona, obsesif
kompulsif yatknla iyi gelebilecek bir
antidepresan nermitim ama o, ilalarn
kontrol altna girmek istemedi.
Hepimizin zgr iradesi vardr Jason.
Her gn eitli tercihler yaparz.
Hah, babamla tanmamsnz siz!
te imdi bir yerlere geliyorduk.
Anlatsana bana.
ocukluumda evimizde zgr irade
diye bir ey yoktu, sadece babamn
iradesi vard. O da bunu bize her an
hissettirirdi. u insanla arkada ol, u
dersi al, o kadar hzl yeme, UCLAya
git; en iyi eitimi orada alrsn.
Kontrolc bir insanm anlalan
dedim. Gck oluyordun herhalde.
Kzyordun yerine gck oluyordun
szn kullanarak Jason biraz
gevetmeyi, duygularn kabullenmesini
salamay umuyordum.
Babam katyd, sanrm ben de ona
kar bir nebze antipati duyuyordum.
Of, ie bak, dedim kendi kendime, Jason
byle devam ederse seans atlatabilmek
iin masa altndan bulmaca zmem
gerekecek.
Baban tarafndan srekli ne
yapacann sylenmesiyle nasl
baettin?
Dinledim, onayladm sonra da gz
ard ettim.
Otorite figrleriyle genelde byle mi
baedersin?
Pek saylmaz dedi, sadece
babamla.
Baskc bir baba nasl gz ard
edilir?
Baskc olduunu sylemedim ki
diye kestirip att. Sadece gen bir yata
ona mantkla bir ey anlatlamayacan
anladm. Babam dnyay tek bir ekilde
grrd. Yaanacak tek makul yer
Californiayd, tabii Demokratlarla
gmenlerin varl hari. Mesleki
eitim artt ve babamn firmasnda
avukat olmak tek mesleki seenekti.
Fakat ben bunlar danmaya gelmedim
size Doktor. Yoluma devam etmeden
nce temel karar alma srecini anlamak
istiyorum.
Belki baban hakknda ne hissettiini
anlaman, karar almana da yardmc
olur.
Enteresan bir hipotez bu Dr Small.
Ama hl asl soruma cevap vermiyor.
Jason duygular hakknda konumaktan
kanmak iin klasik bir Freudyen
savunma mekanizmas olan
dnselletirmeyi kullanyordu.
Freud btn anlarn hem bilinli hem de
bilinsiz unsurlar olduuna inanyordu.
Ona gre dnselletirme, anlarmzn
bilinli ynlerine odaklanarak bir olay
mantkla analiz etmemizi ve o olayla
ilgili kayg, znt ya da dier
rahatszlk verici duygulardan
kanmamz salar. Gereklere
odaklanarak duygu ykl bir durumu
sadece ilgin bir problem olarak ele
alabilir, duygularmzdan uzak
kalabiliriz.
Dnselletirme dier yaygn
savunma mekanizmas inkrdan farkldr.
nkrda problemin ya da olayn varln
kabullenmeyi bile reddederiz.
Dnsellik insann sorunla baettii
izlenimini verir ama sorunun altnda
yatan duygular ve hisler grmezden
gelinmi ve sorunun kkeni hi ele
alnmam olur. Jason muhtemelen
sorunlarn yle uzun zamandr
dnselletiriyordu ki bu, onun iin
otomatik bir tepkiye dnmt.
Seansn geri kalannda onu duygularna
geri dndrmeye altm ama o teorik
nutuklar ve tartmalaryla
duygularndan kamay srdrd.
Ardndan saat ban tam 50 dakika
gee eyalarn yeniden cebine doldurup
ayaa kalkt. Haftaya grrz Dr
Small.
Onun gidiini izlerken iimde bir
rahatlama hissettim. Bitmek bilmez
dnselletirmelerine yetimeye
almaktan yorgun dmtm. Beni
kyda tutabilmek iin yapyordu bunu,
biliyordum ama, ypratc olmaya
balamt artk. Stratejimi gzden
geirip onun kat savunmalarn krmann
bir yolunu bulmalydm. Amacm
duygularn deneyimlemesini ve
kand karar almasn salamakt.
O gn akam yemeinde Gigi ile en
sevdiimiz talyan restorannda bulutuk.
Alt ay nce evlendiimizden beri
Perembe akamlar La Loggiada
yemek yemeyi adet haline getirmitik.
Restorana geldiimde ef garson beni
gleryzle karlad ve Giginin telefon
ettiini, birka dakika gecikeceini
sylediini iletti.
ar cihazm masaya koyarken
Jasonn ajandasn, czdann, nane
ekerini ve dier eyalarn yan yana
diziini dndm. Sonra fark ettim ki
bende yaratt gerginlik giderek
artyordu. Neredeyse iki aydr terapiye
geliyordu ama ok az ilerleme
kaydedebilmitik.
Garson ekmek getirdi ve iki almak
isteyip istemediimi sordu. Uzakta
Giginin kvrck kzl salar gzme
taklnca iki tane diyet kola smarladm.
Gigi ieri girerken glmsyordu. ef
garson ona sarldktan sonra beni iaret
etti.
Gigi beni perek Kusura bakma ge
kaldm canm dedi.
nemli deil. Sana diyet kola
smarladm.
Saol. Alktan lyorum dedi,
ekmee saldrp menye gz atarken.
Ee, gnn nasl geti?
yiydi. Fakat bugn grdm hasta
bir trl aklmdan kmyor.
niversiteden mezun olmak zere ama
ne yapmak istediinden hl emin
deil.
Garson ieceklerin yannda birka
bruschetta getirdi. Seenekleri ne?
dedi Gigi.
Doktora yapmak istiyor ama babas
aile iine girmesi iin bask yapyor.
O zaman hem doktora yapp hem de
aile iine girsin. Bylece herkes mutlu
olur dedi Gigi, son bruschettay
nmden ararak.
Zaman zaman vakalarm hakknda
Gigiyle konumay seviyordum.
Alanmn tamamen dnda biriyle fikir
alverii yapmak iyi geliyordu bana,
stelik Giginin sezgileri de ok
glyd. Hastalarmn gizlilik hakkn
korumak iin isim ve ayrnt vermekten
kanyordum.
Peki, sence ne yapacak hastan? dedi
Gigi.
Bilemiyorum, ama yanl bir karar
vermesinden endieleniyorum nk
duygularndan tamamen kopuk biri. Ben
de savunma mekanizmalarn bir trl
kramyorum.
eceinden bir yudum ald. htisas
yaptn dnemde gzetmenin olan
adamdan bahsetmitin bana, hatrlyor
musun? Ne isim takmtnz ona Loch
Ness Canavar m?
Gldm. Unutur muyum hi?
Onun, kk yalarda yaanan
kayplarla ve travmalarla takntl
olduunu sylemitin. Bir insann
sorununun kkenine inmek istiyorsanz,
ocukluunda bana ne geldiini
renin dememi miydi?
Hastam kkken aabeyi lm, onu
biliyorum, ama ne zaman sorsam konuyu
deitiriyor. Haklsn belki de. Gemii
konusunda biraz daha bastrsam iyi
olacak.
Gzel dedi Gigi, garsona iaret
ederek. Biraz daha ekmek alabilir
miyiz ltfen?
SONRAK PEREMBE JASON
OFSME yine tam saatinde geldi ve
eyalarn yan sehpaya dizdikten sonra
yast silkeleyip kanepeye oturdu.
Normalden daha gergin grnyordu
ama o seans balatmadan nce bir ey
sylememem gerektiini biliyordum.
Dr Small, size geen hafta sorduum
nemli soruyu bir kenara brakmak
zorundayz nk lisansst eitimim
hakkndaki kararm yarna kadar
vermem gerekiyor. Jason hem
Berkeleye kabul edilmiti hem de
Loyola Hukuk Fakltesine.
Ortada kesin bir tarihin olmas iyi bir
eydi, ilerleme kaydetmemizi
salayabilirdi. Her zamanki entelektel
laflamalar es geip dorudan nemli bir
konuya odaklanarak biraz yol kat
edebilirdik.
Bu kadar abuk karar vermen
gerektiini bilmiyordum.
Sinirli bir sesle cevap verdi.
Hatrladm kadaryla geen ay, son
karar tarihinden birka defa
bahsetmitim size. Gz ard etmeyi
tercih ettiniz herhalde.
Benim tarafmdan gz ard edilme
ihtimali karsnda tyleri diken diken
oluyordu. Bunun nemli bir nokta
olduunu dndm nk onun ana
psikolojik savunmas olan
dnselletirme, bir anlamda insann
kendi isel yaamn gz ard etmesiydi.
Olur da doru zaman yakalayabilirsem,
bu yorumu onunla paylaacaktm ama
bugnk seans, onun basit bir anlamsal
ayrnt gibi grecei bir eyi tartarak
geirmek istemiyordum. Jason, birka
dakikamz senin ocukluun hakknda
konuarak geirmemiz gerekiyor.
Daha nce de konumutuk Dr Small,
konumuzla ne ilgisi var anlamyorum
dedi.
O konuda konumak, hatta dnmek
sana ok ac veriyor olabilir mi diye
dnyorum.
Mesele o deil diye itiraz etti.
Sadece ne nemi var, onu
anlamyorum.
Bana uy ltfen bu defalk. Belki de bu
karar almakta neden zorlandn bu
sayede anlarz.
Tamam. Ne renmek istiyorsunuz?
Sen kkken aabeyinin vefat ettiini
sylemitin. smi neydi? dedim.
Robert dedi ve bir nane ekeri alp
kutuyu sehpadaki yerine geri koydu.
Ne hatrlyorsun onunla ilgili?
Benden be ya bykt ve ok
akllyd. Onda babamn bir ouldan
bekledii her ey vard.
Nasl yani?
Jason kmser bir tavrla cevap
verdi. Avukat olmaya can atyordu.
Hatrlyorum da ben hemen hemen 10
yamdayken -o da 15 yandayd demek
ki, lmnden bir nceki yl-
haftasonlarnda babamla ie giderdi.
Sonra eve gelirdi ve odamzda oyun
olsun diye bir mahkeme salonu kurardk.
Ben hep kt adam olurdum, Robert da
beni koruyan ve hapse dmekten
kurtaran avukatm olurdu.
Seni baka ekillerde de korur ya da
savunur muydu?
Dediim gibi, babam kat biriydi,
kolay sinirlenirdi. Bize hi vurduunu
hatrlamyorum ama ok sinirlendiinde,
zellikle de bana sinirlendiinde, Robert
onu sakinletirmeyi daima baarrd.
O halde Robert seni kollam gibi
grnyor.
Omuz silkti.
Nasl ldnden sz etmemitin
galiba dedim hassasiyetle.
fadesiz bir yzle bana bakt. Babam
ona 16. doum gnnde araba almt,
sarho bir ofr arpp ldrd.
Hepiniz iin korkun olmutur
dedim.
yle oldu, zellikle de annemle
babam iin. Kusursuz oullarn
kaybettiler. Ben yedektim sadece.
Robertn lmyle birlikte Jason; onu
gerek babasndan, asla memnun
edemedii talepkr ve asabi bir kontrol
hastasndan koruyan, efkatli baba
figrn yitirmiti. Robertn zerine
toplad her trl ilgi Jasona kendisini
yedek gibi hissettirmi olmalyd. Bu da
Jasonn, anne babasnn Robertn
lmnden duyduu zntye anlay
gstermesini zorlatrmt. Aabeyine
ynelik elikili duygular ise
muhtemelen kendisinin de znt
duymasn zorlatrmt.
O yata aabeyini kaybetmek senin
iin zor olmutur dedim.
Hibir ey sylemeden ban nne
edi.
Annenle baban seni teselli etti mi?
Genelde gz ard edildim. Babam
bana gsm gerip Roberta ait
sorumluluklarn daha byk bir ksmn
stlenmem gerektii konusunda byk bir
nutuk ekti.
Avukat olmak gibi mi?
Sinirlenmi gibiydi. Gemile ilgili
bu konumalarla vakit kaybediyoruz.
nemli bir kararda yardma ihtiya
duyduum gereini gz ard
ediyorsunuz.
Bana kalrsa sen oktan felsefeye
devam etme karar aldn ama bana
sylemekten korkuyorsun dedim.
Yanlyorsunuz. Karar verebilmi
deilim. Evet, felsefeyi istiyorum ama
hukuka gitmem iin de ok sayda
argman var.
Jason, bence sen duygularn gz ard
ederek hayatta kalmay renmisin.
Aabeyinin lmnn yasn hibir
zaman gerek anlamda tutamadn ya
da baban hayalkrklna uratma
korkunu hi kabullenmediini
dnyorum. Bu duygular anlamadn
srece hayatnda herhangi bir nemli
karar alman zor olacak.
Babamdan korkmuyorum Dr Small.
Ayrca duygularm hakknda
sandnzdan ok ey biliyorum. Hatta
sanrm u an kararm verdim. Felsefe
doktoras yapacam. stelik gemile
ilgili bu konumalarn da bana hibir
faydas olmad.
Eyalarn tekrar cebine koymaya
balad. Bugnk vaktimiz doldu dedi
ve aniden kp gitti. Sanrm fazla
zorlamtm onu.
SAAT 11:30 SULARINDA telefonun
sesine uyandm. Gigi her zamanki gibi
battaniyeyi stne ekti ve gzn bile
amad.
Dr Small? Ben UCLA ar
operatrym. Hattmda Tarzana Tp
Merkezi var, size balyorum.
Tamam dedim sessizce, yanmdaki
uyuyan prensesi uyandrmamak iin.
Merhaba, ben John Peterson, Tarzana
Acil Servis doktoruyum. Yanmzda
hastalarnzdan biri var; Jason Riley. Bu
akam ani gelien krlkle hastaneye
bavurdu. Birazdan tomografisi
ekilecek ve LP testi yaplacak ama
kendisi sizin gelmeniz konusunda srarc.
Anne babas burada ve aile epey telaa
kaplm durumda.
Tarzana Tp Merkezi Sherman
Oaksdaki evime yaknd. Yarm saat
sonra orada olacam syleyin onlara.
Bostondaki ihtisasmdan bu yana
gecenin bir vakti uyanp acil servise
gitme zevkini tadamamtm. Dorusu
hi de zlemiyordum. stme bir kot, bir
tirt geirip beyaz gmleimi aldm ve
Gigiye bir not braktm.
Gece yars tenha Ventura
Boulevardda arabamla ilerlerken Jason
iin kayglanp durdum. Bana geldiinde
iyiydi, imdi kr m olmutu? nme iin
ya ok genti, geri bilateral retina
dekolman da olabilirdi. Belki kafasn
arpmt veya bir kaza geirmiti.
Peterson tomografi ve LP yaptryorsa
bir enfeksiyon ya da tmrden
phelenmi olmalyd. Seansn nasl
bittiini dnnce Jasonn beni
istemesine armtm dorusu. Acil
servisin otoparkna arabam park ettim,
koarak ambulans giriinden ieri
girdim.
Bekleme odasnda yalca bir ift
grdm. Adam sa tarafndaki felten
dolay tekerlekli sandalyedeydi. Kars
ona iecek bir eyler veriyordu. Bir
baka aile kolunu tutarak acyla kvranan
bir kz yattrmaya alyordu. Arka
tarafta orta yalarda bir iftin tarttn
grdm. Adam Jasonn ihtiyar hali
gibiydi. Kumral ve minyon kadnsa
alyor, mendille gzlerini siliyordu.
Doruca koridorun sonundaki hemire
blmne gittim. Dr Peterson yanma
geldi. Genti, byk ihtimalle asistan
doktordu ve bu yerel hastanenin acil
servisinde ek i yapyordu. Geldiiniz
iin teekkrler. Hastanzn morali
baya bozuktu ama annesinin durumu
daha da kt dedi. Nefesi kesilecek
sandm, sakinlesin diye be miligram
Valium verdim.
Jason nasl?
Aslnda grme kabiliyetini
etkileyecek herhangi bir organik sorun
bulamadk. O yzden de psikolojik
olabileceini dnyoruz. Kendisi
koridorun sonundaki odada. Peterson
bana hasta izelgesini uzattktan sonra
sradaki hastay almak iin bekleme
odasna doru yneldi.
Bense izelgeye gz atarak Jasonn
odasna yrdm. Testlerin hepsi
gerekten de negatifti. izelgeyi okurken
acil servis doktorlarnn tedavi ettikleri
hastalar hakknda ok az ey bildikleri
halde onlar nasl lmcl olabilecek
durumlardan kurtardklarn dndm.
Jason zerinde hastane nlyle
sedyede uzanyordu. Gzleri kapalyd.
Jason. Ben Dr Small.
Tanrya kr dedi. Nihayet bana
inanacak biri geldi. Hibir ey
gremiyorum ama kimse bana nedenini
syleyemiyor. Her eyi gayet iyi
grrken bir anda kr oluverdim.
Jason gzlerini neden kapal
tutuyorsun?
Fark etmez ki. Kapasam da asam da
bir ey gremiyorum.
Dur, ben bir ey deneyeyim dedim.
Derin bir nefes al ve geve. Ben imdi
gz kapaklarn kaldracam.
Baparmaklarm Jasonn kalarnn
stne koydum ve gz kapaklarn
yavaa ektim. Ben ekerken o
gzlerini yle sk yummaya alt ki
btn yz burutu.
ok tuhaf bir durumdu bu. Ben
gzlerini amaya altka o skca
kapatyordu. Petersonn karm
muhtemelen doruydu; Jasonn ani
krlnn organik bir nedeni yok gibi
grnyordu. Yoksa neden gzn ama
abalarma direnecekti ki?
Jason, grme kabiliyetini yitirmeden
hemen nce neler olmutu, hatrlyor
musun?
Evet, babama Berkeleye gitmeye,
felsefe doktoras yapmaya karar
verdiimi syledim. Grdnz m, hi
de korkmadm onunla yzlemekten.
Baban ne dedi? dedim.
Tam olarak hatrlamyorum. Tek
bildiim, aniden grememeye
baladm ve paniklediim. Ardndan
herkes barmaya balad. Babam beni
numara yapmakla sulad ama annem
hastaneye gitmemiz iin srar etti.
imdi kendini nasl hissediyorsun?
Korkuyorum. Gremiyorum sonuta.
Doktorlar hibir ey bulamad, u Dr
Peterson da bana inanmyor. Siz
inanyorsunuz, deil mi Dr Small?
Jason, gremediine inanyorum ve
sana yardm edeceim. imdi gidip
doktorla ve ailenle birka dakika
konuacam, sonra geri geleceim.
Bekleme odasna gittim. Arka tarafta
tedirginlik iinde oturan ift dnda
kimse kalmamt. Bay ve Bayan
Riley?
Beklentiyle balarn kaldrdlar.
Evet? dedi Bayan Riley.
Ben Dr Small. Olunuzun
psikiyatristiyim.
Bay Riley ayaa kalkarak elimi skt.
Buralara kadar geldiiniz iin teekkr
ederiz. Bu olay balad anda her eyin
Jasonn kafasnda olup bittiini anladm
ben.
Nereden anladn ki? dedi Ruth
Riley.
Adam karsna dnd. Gzleri kapal
da ondan anladm. Numara yapyor.
Kesin olarak bilemezsin ki Alan
dedi Ruth.
Onu savunma Ruth. Bakalm
psikiyatr ne dnyor.
Henz emin deilim dedim. Ama
grme kabiliyetini yitirmeden hemen
nce neler olduunu bilsem iyi olacak.
Alan Riley tekrar yerine oturdu. Jason
konumak iin alma odama gelmiti.
Konumamz en sonunda onun
mezuniyetten sonra ne yapaca
konusunda hararetli bir tartmaya
dnt.
Ne kadar hararetli? dedim.
Tartmay Jason balatt. yice
iinmiti, hangi okula gideceine
kendisinin karar verdiini syledi. Ne
zamandan beri onun karar oluyorsa bu
artk O mu dyor ki parasn? Hem
nceden anlamtk. Loyola Hukuk
Fakltesine gidecekti.
Ruth kelimelerin stne basarak
konutu. Alan, bu onun karar. Sonsuza
dek ynetemezsin ocuu. Robert deil
o.
Alan koltuun kenarna vurdu.
Robert ne diye kartryorsun imdi?
Hibir ilgisi yok bu konu
Araya girdim. Jason grememeye
balamadan hemen nce neler olduunu
anlatrsanz bize faydas olabilir.
Alan koltuun kollarn sk sk
kavrayarak derin bir nefes ald. Ylda
40 bin dolar maala knn stnde
oturup ders versin diye onu felsefe
okuyaca bir hippi okuluna
gndermeyeceimi syledim. Tm
sakin olma abalarna ramen sesi
ykseliyor, yz kzaryordu.
Ruth kocasnn kolunu okad. Alan,
sakin ol, kalbine yklenme. Sonra da
bana dnerek, Doktor bey, ikisi yle
bararak kavga ediyorlard ki koarak
mutfaktan geldim. Olumu hi o kadar
kzgn grmemitim. Yumruklarn
kaldrd, neredeyse z babasna
vuracakt. Sonra aniden yzn tuttu ve
gremiyorum diye lklar atmaya
balad.
Kulaa ok rktc geliyor. Alan,
sen de byle mi hatrlyorsun? dedim.
Saylr Ama unu syleyeyim o
serseri bana yumruk atmaya kalksa sska
kna yerdi tekmeyi.
Samalama Alan. Senden gl o.
Hem sen ona hibir zaman el
kaldrmadn, bundan sonra da
kaldrmayacaksn.
Jasonn anne babasn dinlerken
Rileylerin nasl bu noktaya geldii
konusunda kendi teorimi oluturmaya
baladm. Jasonun saplantll ve
kontrol ihtiyac yllar iinde fkesini,
zellikle de babasna ynelik fkesini
denetim altna almasn salamt.
Hukuk fakltesine gitmek yerine doktora
yapma karar aslnda sadece bir tercih
deil, ayn zamanda bir bakaldr
eylemi, hayat boyunca ona hkmetmi
olan babasna ynelik fkenin bir
ifadesiydi.
Saplantl, kontrolc bireyler
ounlukla fkeyi dorudan ifade
etmekten kanr nk bunun tehlikeli
olduunu ve taknla dnebileceini
hissederler. Jason da babasyla
tartmas kztnda byle hissetmi
olabilirdi. En sonunda babasyla
yzleip iinde biriktirdii fkeyi
boaltnca babasna fiziksel zarar
vermenin eiine gelmiti ki bu da kabul
edilebilir bir ey deildi; en azndan
bilind bir dzeyde. Kendisine engel
olabilmek iin zihni Jasonu kr
olduuna inandrmt. Bu sayede
yumruk atp babasn incitemeyecekti.
Anladm kadaryla Jason babasna
yumruk atmamak iin histerik krlk
yayordu. Klasik histerik dnm
semptomlarnda akl, rahatszlk verici
ve kabul edilemez duygu ve dnceleri
bastrarak onlar fiziksel semptomlara
dntrr. Fiziksel semptomlarn hem
birincil hem de ikincil kazanc vardr.
Birincil kazan, bir atmadan veya
duygudan kanmaktr. Jason da
babasna vurmaktan ve o eylemin ac
verici sonularndan kanmt. Histerik
semptomun ikinci kazanc ise hastann
histerik hastalk sonucu toplayaca ilgi
ve yaayaca rahatlktr. Dnm
histerisiyle balantl hem birincil hem
de ikincil kazanlar, fiziksel
semptomlar glendirme, kimi zaman
aylarca ya da yllarca devamllklarn
salama ilevi grr. ster psikolojik
ister fiziksel bir kkeni olsun, pek ok
akut balangl hastalkta hzl
mdahale en etkili yntemdir ve kronik
problemlerin ortaya kn nleyebilir.
Teorim doruysa Jasonn babasna
ynelik fkesini bilinli olarak
kabullenmesine ve fiziksel iddet
olmadan ifade etmesine yardmc olmam
gerekiyordu. fkeyi ifade etmek onu
zehirden arndracak, fkeyi daha az
tehlikeli hale getirecek ve histerik
krln birincil kazancn ortadan
kaldracakt. Yaplacak en iyi eyin
Rileyleri bir odaya toplayp sorunla
yzlemelerini salamak olduunu
dndm. Sabahn biri aile seans iin
srad bir zamand ama kilit
oyuncularn hepsi buradayd ve benim
iimde de bir aciliyet hissi vard.
Hep birlikte Jasonn sedyesinin
etrafna sandalyelerimizi ektik ve ben
de onu ireti aile toplantmza
hazrlamak iin dik oturaca bir
pozisyona getirdim.
Biliyorum vakit ge oldu ve herkes
yorgun ama Jasonn bu gece grme
kabiliyetini neden kaybettii konusunda
konumamz gerekiyor dedim.
Demek testlerin sonucu pozitif kt!
dedi Jason.
Ruth hemen atlad. Grdn m Alan?
Her ey grnd gibi
olmayabiliyormu.
O konuda haklsnz Bayan Riley
dedim. Ancak test sonular negatif.
Nasl yani? dedi Ruth.
Jasonn gremedii doru ama onu
kr eden ey, fiziksel bir ey deil, zihni
yapyor bunu.
Alan devreye girdi. Demek her ey
kafasndaym ite! Hemen
kurtulabilirsin bundan olum. A u
gzlerini.
O kadar kolay deil Bay Riley
dedim. Jasonn krlnn anahtar,
zihninin ona bunu neden yaptrdnda
yatyor.
Anlayamadm dedi Alan.
Jason da konumaya dhil etmek
istiyordum, bu yzden sonraki sorumu
ona hitap edecek ekilde
biimlendirdim. Bu fiziksel
rahatszlkla dikkatinin dalmas, Jason
iin ne gibi bir amaca hizmet edebilir?
Jason, beklediim gibi tepki verdi.
Nereye varmak istediinizi anladm
galiba Dr Small. Teoriniz nedir?
Stratejim Jasonn babasna olan
fkesini gvenli bir biimde ifade
etmesini salamakt. Aslnda neden kr
olduunu anlamas art deildi ama artk
o yola girmitik ve bu yntem, onun
entelektel savunmalarna hitap etmiti.
Jason, sen hayatnn nemli bir
blmnde babana kar fke duydun
ama bunu ifade edecek bir yolun yoktu.
Babann seni kontrol etmeye almasna
ierliyorsun.
ok sama! diye kt Alan.
Sessiz ol Alan dedi Ruth. Brak
doktor szn bitirsin.
Devam ettim. Ben babann seni
sevdiine ve senin iin en iyisini
istediine inanyorum. Ancak ikinizin
olaylara bak farkl ve ikiniz iin de
byk sorun, duygularnz hakknda
konumaktan kanmanz. Konumay
renebilseniz, vurma ihtiyac
hissetmezdiniz ve bir gven hissi
duyardnz.
Enteresan bir hipotez Dr Small. Ama
nasl kantlayacaksnz? dedi Jason.
Yant vermeme frsat kalmadan Alan
araya girdi. O kantn sorumluluu
senin zerinde olum. Asana lanet olas
gzlerini.
Alann yorumunu duymazdan geldim.
Jason, gel seninle unu deneyelim.
Babana ona ne kadar kzdn syle.
Kimsenin can yanmayacak. Ben bunu
salamak iin buradaym.
Jason gld. O zaman, bir mr
grmezden gelinip ynetildiimi, sonra
da len aabeyimin yerini almaya
zorlandm anlatmam lazm.
Jason, hangi cretle byle dersin?
diye kt Ruth.
Doru da o yzden diyorum anne.
Babam da bunu biliyor.
Benim bildiim bir ey varsa o da
senin, Robertn yars kadar adam
olamadndr.
Grdnz m Dr Small? te tam da
bundan bahsediyorum dedi Jason.
Alan ban iki yana sallad. Akl
doktoruna benim hakkmda ne anlatrsan
anlat, ben sana mmkn olan en iyi
hayat salamaya altm.
Eminim yledir Bay Riley dedim.
Ancak Jason ile aranzda gerek bir
iliki kurmadan nce Robertn
lmnn kederini yaamanz
gerekiyor.
Bana kederden bahsetmeyin. O olan
ldnde geleceimi yitirdim ben.
Ama hl baka bir olunuz, baka
bir geleceiniz var dedim.
Onu biliyorum ama Robert muhteem
bir oland. Aramzda zel bir ba
vard. Bana kendi genliimi hatrlatrd.
Haftasonlarnda benimle ie gelirdi,
oturup davalar tartrdk. Yaasa
benden de iyi avukat olurdu. Artk
fkeyle deil, hznle anlatyordu
anlarn. Sonra bir an duraksad. Onun
iin her eyi yaptm. Her eyi verdim
ona. Neden aldm ki o lanet olas spor
arabay?
Alan, kendini Robertn lmnden
sorumlu mu tutuyorsun? dedim.
Alan ban nne edi, gzlerini
elleriyle kapad. Ruth da hkrmaya
balad.
Bir saniye dedi Jason, Robert
sarho bir ofr ldrmemi miydi?
O hikyeyi seni korumak iin
uydurduk dedi Ruth.
Ne diyorsunuz siz? dedi Jason.
Babas nne bakt. kili olan
Robertt. Kendisi aaca arpt.
Jason sedyeden frlad gibi gzlerini
babasna dikti. Bunca yldr bana yalan
m sylediniz yani?
Aabeyinden nefret etmeni
istemedik.
Ah tabii ya, onun yerine benim o
olmam ve sizden nefret ederek
bymemi istediniz.
Hakszlk ediyorsun dedi Ruth.
Seni seviyoruz biz. Ayrca babandan
nefret edebileceine de hi
inanmyorum.
Jasonn yz fkeden morard, bu
arada gzlerini de sonuna kadar amt.
Gayet iyi gryor gibi bir hali vard.
Jason, u an baban grebiliyor
musun? dedim.
Jason bana bakt. Evet, nihayet.
Babasna dnd. Ama hl fkeden
kuduruyorum.
Gryorsun canm benim! dedi Ruth
heyecanla. Tanrya krler olsun.
nemli olan da bu zaten. Ne olur artk
sinirlenme.
Rahat brak onu Ruth. Kzmakta hakl.
Yalan sylememeliydik. Hem ben
Robert o kadar zorlam olmasam, o
kadar bask yapmasam, hl hayatta
olabilirdi.
Jason muhtemelen babasna olan
fkesini kelimelere dkt anda kr
olma ynndeki psikolojik ihtiyacndan
kurtulmutu. Acil aile terapisi mucizev
bir konuma krne dnm gibiydi
ama seansn bitiinden az sonra Jason
gzlerini yine smsk kapad ve
grememeye balad. Onu UCLA
psikiyatri blmnde yatan hasta
birimine sevk ettim ve sonraki iki hafta
boyunca aile seanslarna hastanede
devam ettik. Jasonn babas sonunda
yelkenleri suya indirdi ve kariyer tercihi
ne olursa olsun Jason destekleyeceini
syledi. Jasonn psikosomatik krl
de yava yava tamamen kayboldu.
Jason taburcu olduktan sonra da
benimle haftalk terapilere devam etti.
Histerik krlk olayndan birka ay
sonra randevusuna biraz ge kalarak
ofisime girdi ki ben bunu onun kaydettii
birka ilerlemeden biri olarak
yorumladm. Ge kald iin zr
diledikten sonra eyalarn her zamanki
gibi yan yana dizdi.
E, bugnlerde ailenle aran nasl?
dedim.
Babam hl her konumay ynetmek
istiyor, ben de onu grmezden gelmeye
devam ediyorum. Tipik bir insanlk hali
ikilemi ite.
Kalarm kaldrdm. Tipik insanlk
hali mi Jason? Kafandan k da
duygularn hakknda konu.
Gld. Ha, tamam. Dn gece
Cumhuriyeti nutuklarndan birini
ekerek yine gck etti beni.
Jason hl obsesif ve kontrolcyd
ama eskisi kadar deil. Ayrca terapide
de ilerleme kaydetmiti. Duygularndan
kanmak iin dnselletirmeye
bavurduu zaman bunu artk fark
ediyordu. Ailesiyle ilikisi daha iyiydi.
Kendini savunabiliyor, duygularn
kelimelerle ifade edebiliyordu. Bu
yzden de duygularn eyleme dkme
ihtiyacn daha az duyuyordu.
Nihayetinde bana bir antidepresan
deneyecek kadar gvenmeye balad ve
antidepresan da saplantsn azaltt.
Seni kzdrd zamanlarda babanla
konuman giderek kolaylayor mu?
Evet, kolaylayor sanrm.
Sence ne deiti? dedim.
Batan beri ona bu kadar kzdm
iin bende bir terslik olduunu
dnyordum. Ama o gece hastanede,
yalan sylediini ve yanldn itiraf
ettiinde babam benim iin sahici bir
insana dnt; yabanc biri olmaktan
kt. Babam oldu. Kusursuz olmayan,
hatasz olmayan biri. Sadece benim
babam. Sper bir eydi bu.
Tam bu meselenin derinine inmeye
hazrlanyordum ki Jason konuyu
deitirdi. Bu arada okul da harika
gidiyor.
yle mi? Almaya altn o yeni
ders ne oldu? dedim.
Ha, Haksz Fiil mi? dedi, aldm
sonunda. Hocamz muhteem biri.
(ngilizcede) Haksz Fiil anlamndaki
tortsun Latince kkeninin sapkn
olduunu biliyor muydunuz?
yle mi? dedim. lgin.
Karar alma srelerinin ardnda yatan
hukuki mant aratryoruz.
Baylyorum bu konuya
Jason babasnn kendisine
karmasndan doan fkesiyle
hesaplatktan sonra felsefe doktoras
yapma kararnn ksmen babasna
bakaldrma amal olduunu fark etti.
Babas geri ekilince aslnda hukuka ilgi
duyduunu ve kendisini felsefeye eken
entelektel merakn aynsn hukuka da
duyduunu kefetti. Tabii Riley & Riley,
LLCnin orta olmak yerine kamu
avukat olarak yine de gnn birinde
babasn hsrana uratabilir.
Bir vaka olarak Jason dndmde
terapi srecinde onun iin belki de en
gl ann, babasnn Robertn lmne
ilikin vicdan azabyla yzlemesini
izledii an olduu sonucuna varyorum.
Jasonn ani grme kayb, hayatn felce
uratan, kronik bir engellilie dnmek
yerine, gerek hisleri hakknda
konumasn ve ailesine yaknlamasn
salayan bir frsata dnmt. Jason
psikoterapiye ve antidepresanlara birka
yl daha devam etti ve ilerleme gsterdi
ama kkleri derinlere inen pek ok
obsesif kompulsif yan varln
srdrd.
Histerik krlk ender rastlanan tbbi
bir durum olsa da Jasonn nbetini
tetikleyen atma ve duygular ender
deildir. Bir ilikiyi srdrebilmek iin
fkemizi tutup kendimizi ifade etmekten
kandmz zamanlar az mdr? Peki ya
can istediinde fkesini salveren
insanlar? Kimilerinin bu davran
yanna kr kalr, bir bedel demez,
kimileri de fkesini kontrol altnda
tutmay renip ac eker. Bazlar ise
fkeyi ifade etmenin salkl bir yolunu
bulur. Jasonn zgr irade konusundaki
sorusu hayli derin bir soruydu.
Hepimizin zgr iradesi vardr ama
ancak gzlerimizi, gemiimizin ve
bugnmzn gereklerine atmz
zaman zgr iradeden olabildiince
yararlanrz.
ONUNCU BLM
BEYN SS
1990 Yaz
GIGI LE UCLAYA ARABAYLA
40 dakikalk mesafedeki Studio Citye
tanmtk. Haftasonlarnda sk sk
Universal CityWalkdaki sinemalara
gidiyorduk. Buras Los Angeles iinde
Los Angelesn bir taklidiydi. nsan
neden gerek Los Angeles sokaklarnda
yrmez anlamyordum ama ite yine bir
Cuma akam buraya gelmi, elimizde
dondurmamzla yapay ehrin sokaklarn
arnlyorduk.
Arnold Schwarzeneggerin yeni
bilimkurgu filmi Totall Recall / Geree
ardan kmtk. Film hatal bir
bellek nakli yaayarak Marsa doru
hayali yolculua kan inaat iisini
anlatyordu. ler ters gidiyordu ve adam
kendine geldiinde neyin gerek neyin
hayali olduunu ayrt edemiyordu.
Marstan ilk dndnde gelecekten
geldiine dair o kadar ok iaret vard ki
ben inandm dedim.
Ama hayatm, hafza naklini
yaptrmadan nce adam imdiki
zamanda, Dnyada yaamaktan gayet
memnundu. Ondan sonra
paranoyaklat.
Tabii paranoyaklar. nsan hafzasna
gvenemezse neyin gerek olduunu
nasl bilir?
Orasn bilemem. Hafza uzman
sensin. Ben biraz u dkkna bakmak
istiyorum. Gigi bir mzik dkknna
girerek gzden kayboldu.
Bense dondurmam yiyerek kalabal
seyrederken, az nceki sorular
dndm. ki gereklik de eit derecede
sahici geliyorsa insan hangisine
inanacan nereden bilir? ster psikotik
olsun ister bunam isterse de sadece
bellek problemi yayor olsun,
hastalarmn ou benzeri sorunlarla
mcadele ediyordu.
Son birka yldr kariyerimin byk
blmn, sadece Alzheimer hastal
olan ya ileri hastalarda deil, ayn
zamanda artan unutkanlktan dolay kayg
duyan orta yal insanlardaki bellek
sorunlarna odaklamaya balamtm.
Aratrmalarm ayrca bunamann ve
yala balantl bellek zayflamasnn
erken tespitini de ieriyordu. Ayrca bir
tan arac olarak beyin grntlemeyi de
gelitiriyordum.
Gigi elinde bir torba CD ile dnd ve
Hadi arabaya gidelim dedi. Neyse ki
arabay nereye park ettiimizi o
hatrlad.
Sonraki Pazartesi ofisime erken geldim
ve her zamanki gibi telesekreterimi
kontrol ettim. UCLA akl hocalarmdan
Dr Larry Kleindan bir mesaj vard. Dr
Klein benden hafzasndan ikyet eden
VIP film stdyosu yneticisi Greg
Wileyi grmemi istiyordu. smi
hatrladm, LA Timesn i dnyas
sayfasnda daha yeni onunla ilgili bir
eyler okumutum. nde gelen film
stdyolarndan birinde prodksiyonun
bana getirilmiti.
Greg karmda bacak bacak stne
attnda, timsah derisinden ayakkablar
gzme arpt; muhtemelen benim aylk
ev taksitimden pahalyd. Acaba az para
m alyordum bu adamdan? Ancak bu
dnce aklmdan geer gemez hemen
hastamdan gzm korktu da bu duyguya
kar savunma olarak kendi kendime
espriler mi yapyorum acaba diye
dndm.
Ofise yeni bir kahve makinesi
almtm. Kendime kahve koymak iin
makinenin bana gittim, Grege de
isteyip istemediini sordum. Greg ikram
geri evirerek antasndan bir Evian
(mineralli su) iesi kard. Larry
Klein bana sizin kendi alannzda nde
gelen isimlerden biri olduunuzu
syledi. Buraya yeni gelmi biri olarak
ok ksa srede adnz duyurdunuz.
Larry biraz abartmay sever.
Kahvemi yudumladm.
Mtevaz dekorlu hastane ofisimi
iaret ederek, O halde ben sizi bu
ihtiamdan koparp zel olarak kendime
tutaym dedi alayc bir tavrla.
Glmsedim ve Larry bana hafzanda
baz deiiklikler fark ettiini syledi
dedim.
Greg aniden ciddileerek ne doru
eildi. Bakn, bunlar kesinlikle
aramzda kalyor, tamam m?
Elbette dedim.
Bunu kimseye sylemedim, karma
bile, ama baz anlar oluyor ki aklmn
eskisi kadar keskin olmadn
hissediyorum. zellikle de gnn
ilerleyen saatlerinde ve akamlar
ktlyor.
Sence nedir sebebi? dedim.
Ar alma veya stres olabilir,
bilemiyorum. Suyundan bir yudum ald.
Neler yaadn biraz daha anlatr
msn?
Hafzam deil aslnda mesele. Hatta
hafzam genelde gayet iyi. Ama baz
anlar oluyor ki... Kafa karkl
denemez tam olarak ama, beynim ar
ekimde dnmeye balyor sanki. Hani
gece youn siste araba srersiniz ya?
te yle bir his.
Beyin sisi gibi mi? dedim.
Aynen dedi, biraz daha su ierek.
Bakalm doru anlam mym?
dedim. Gnn sonuna doru yaadnz
bu episodlarda dnnz yavalyor
ve dnceler netliini kaybediyor.
Denebilir Syleyeceklerimi
toparlamam daha uzun sryor, sanrm
hatrlamakta da zorlanyorum.
Ne sklkta oluyor bu? dedim.
Haftada birka defa Belki iki
gnde bir.
Aklmdan hemen Gregin gn sonunda
ortaya kan beyin sisiyle ilgili
olaslklar listesi geldi. Listenin en
banda hipoglisemi geliyordu. Tabii
geici iskemik ataklar, GA, yani kalc
beyin hasarna yol amayan mini-
inmeler de olabilirdi. Ama Grege
beslenme eklini ve tbbi gemiini
sorduumda bunlarn hibiri olas
grnmedi. Hatta Greg daha ksa bir
sre nce batan sona tbbi bir check-up
yaptrmt ve tansiyonu, kolesterol
seviyesi, glikoz tolerans normal
kmt. Ancak ailesinde Alzheimer
hastal vard.
Eskiden bunama derdik adna dedi.
Bykannem tamamen dnyadan
kopmutu, erkek kardei de yle. imdi
amcamn da kafas gitti, doktoru
Alzheimer diyor. Sizinle grmek
istememin bir nedeni de buydu. Belki
bende de bir yatknlk vardr ve
imdiden balyordur.
lk belirtiler ortaya ktnda
akrabalarnz ka yalarndayd?
dedim.
70lerin sonunda veya 80lerin
banda.
Muhtemelen sizin imdi hissettiiniz
ey, daha farkl bir eydir. Alzheimer
aileden geliyorsa genelde o kiilerle
ayn yalarda balar, dolaysyla 56 ya
sizin iin henz ok erken dedim.
Gregin Alzheimera yakalanma
kaygs, ailesinde bu hastalk olan
insanlarda ska karlalan bir
durumdu. Ya ilerledike hepimiz
hafzamzda kk deiiklikler
hissederiz; isimleri ya da bir kelimeyi
hatrlamamz veya gzlmz,
anahtarmz bulmamz eskiye kyasla
daha uzun srebilir. nsan bu basit
zihinsel hatalarn sevdii birinde
zamanla nasl ilerlediine ilk elden
tanklk ederse kendi unutkanlndan
ok korkabilir ve kendisinin de mutfak
dolaplarna etiket yaptrmas
gerekeceinden endie edebilir. Bu
hastala yakalanm yakn akrabas
olanlarn, hastala yakalanma riskinin
iki katna ktn biliyoruz ama bu
mutlak bir risk faktr deil. Yaplan
almalar genlerin Alzheimer
hastalnda riskin sadece te birini
oluturduunu ortaya koydu. Dolaysyla
genetik olmayan faktrler, zellikle de
yaam tarz tercihleri, ou insann
farkna vardndan ok daha nemli bir
rol oynuyor.
Geen yllar iinde bu tr konular bana
UCLAda yrttm aratrma ve klinik
programlar iin esin kayna oldu.
Grubumuz PET taramas teknolojisiyle
ok sayda aratrma yrtt ve
Alzheimer hastalnn, yaayan
insanlardaki fiziksel kantn
grntlemenin bir yolunu kefetti. Bu
bulu sayesinde nihayetinde bu
hastaln beyinde, belirtiler henz
kendini gstermeden nce, aamal, hatta
genelde dereceli olarak baladn
bulduk. Gzlemlerimiz bizi risk
altndaki insanlar hedef alan ve sinirsel
hasarn oluumdan sonra
giderilmesindense salkl beyinleri
korumay amalayan bir ila ve nleyici
yaam tarz program gelitirmeye itti.
yi de u benim beyin sisi
Alzheimern ilk safhalarnn belirtisi
olamaz m? dedi Greg.
Olabilir ama yksek bir olaslk
deil dedim. Aslnda biz yeni bir tr
beyin tarama yntemi olan PETle, yani
pozitron emisyon tomografisiyle bir
alma yrtyoruz. Bu yntem
sayesinde gerek belirtilerin ortaya
kmasndan yllar nce kiinin
Alzeheimera yakalanp
yakalanmayacan renebileceimizi
dnyoruz.
Greg heyecanlanm gibiydi.
almalarnz iin fona ihtiyacnz var
m? Kk bir aile fonunu idare
ediyorum ben, katlmak isterim.
Potansiyel bir baya ek defterini -
imdilik- kaldrmasn sylemek beni
kahretse de Cmertliin iin
teekkrler Greg ama sanrm ben seni
fonsuz da bu almaya dhil
edebilirim dedim.
Bak ite bu bir ilk Biri bir eki
geri eviriyor. Etkilendim dorusu.
Pekl, baka ne anlatabilirim size
doktor?
Sorunun stres kaynakl
olabileceinden sz etmitin. Bunu biraz
aar msn?
Greg gld. Benim iim batan sona
stres. stelik mesele sadece filmin
btesini amamak, primadonna
aktrlerle baetmeye almak da deil.
Yerime gemek iin birbiriyle rekabet
eden ve basamaklar trmalarcasna
trmanan altmdaki yneticilerle de
uramam gerekiyor. Gsteri dnyas her
gn yeniden yaanan koca bir parti gibi.
Hafzanla ilgili durum iini hi
etkiledi mi?
imdilik hayr, ama eninde sonunda
etkileyecek diye endieleniyorum. Ne de
olsa akamlar gsterimler, yemekler
oluyor. nsanlarla muhabbet etmem
gerekiyor ama eskisi kadar formda
hissetmiyorum kendimi. Suyundan bir
yudum aldktan sonra devam etti. unu
da syleyeyim, szn ettiim, yzme
glp yerime gz diken gen kurtlardan
da ok var. Ayrca stdyo efini de
memnun etmem gerekiyor ki filmlerim
para yapsn. Benim iimde mesele ne
yaptn deil, son zamanlarda ne
yaptndr.
Bir an durup kendi iimi dndm ve
aklma eski bir fkra geldi: Akademi
dnyasnn politikalar neden vahidir?
Kaybedilecek ok az ey olduu iin. Bu
sralar ben de doent doktorluk iin
dosyam hazrlamakla meguldm.
Kadrolu hayata doru byk bir admd
bu. Yllarm almt ama artk ok
yaklamtm. Meslektalarm iimi
deerlendirecek, gizli oylamayla karar
verecekti. Eski akademik geleneklerden
biri Komitede sizin pozisyonunuz iin
rekabet eden ve sizi bastrmaya alan
biri olup olmadn asla
bilemiyordunuz. Dolaysyla Gregin
kendi karlarn kollamay seen
meslektalarna kar gvensizliini
anlayabiliyordum. Bak am
bulandrp yardm kabiliyetimi
engellememesi iin hastamla bu paralel
meselemize kar duyarl olmam
gerekiyordu.
yerinde gvenebilecein dostlarn
var m? dedim.
Stdyoda gvenebileceime
inandm, raketbol oynadmz birka
yakn arkadam var. Ayrca patronumla
da haftada bir oynarz. Gerek bir
dosttur. Sanrm kendisinden sonra
yerini almaya hazrlyor beni. Greg
yaka dmesini ap kravatn gevetti.
Ama sahada onunla rekabet etmek zor
oluyor bazen.
Neden?
Eh, ya benden byk. Mthi bir
oyuncu olsa da birka defa onu
yenebilecek gibiydim ama yenmedim
Korktum herhalde.
Neden korktun?
Dostum olabilir ama ayn zamanda da
patronum. Tepesini attrrsam kar
saldrya geebilir. Beni iimden
alabilir. Ama biliyor musunuz, kazand
baz zamanlarda adeta hsrana uruyor.
Sanki cesaretimi toplayp adam gibi onu
yenmemi bekliyor.
Demek bu stdyo efi senin dostun ve
seni kendi iine hazrlyor ve sen onu
raketbolda yenip yenmemekte
kararszsn?
Evet, yleyim galiba. Ama alt taraf
bir oyun ite. Hem bu rekabete dayal
sporlar hep kafam boaltr, stres atmam
salar benim. Eskiden basketbol
oynardm ama imdiki youn tempoma
onu sdrmam zor.
Seansn geri kalannda Gregin
gemiiyle ilgili konumaya devam ettik.
Greg okulda ok baarl bir renciydi,
iinde de hemen baarya ulam ve ilk
evlilii sonlansa da sonradan eski film
yldz, muhteem bir kadnla evlenmiti.
imdi ergenlik anda iki ocuu Bat
Los Angelesn en iyi zel okullarna
gidiyordu. Ancak tm bu baarlarn bir
bedeli vard. Srekli formda olmas ve
bunca zorlukla elde ettiklerini kimsenin
elinden almamas iin srtn kollamas
gerekiyordu.
O gn Gregin ocukluunu yeterince
inceleyecek vaktimiz olmad ama ben
kklndeki hangi deneyimlerin
ondaki mrboyu sren baar ve kontrol
arayn, kazanlanlar kaybetme
ynndeki basklayc korkuyu
ekillendirdiini merak etmekten
kendimi alamadm. Alzheimerdan
korkmas da artc deildi. Kontrol
yitirmenin u noktas Alzheimerd
sonuta ve onu alt etmenin yolu yoktu.
Hastal erken tespit etmeye,
yavalatmaya hatta muhtemelen ilalar
ve yaam tarz ayarlamalaryla bertaraf
etmeye alabilirdik ama Alzheimera
yakalanrsa nihayetinde hastalk zihnini
kalc olarak ele geirecekti.
Gregin gen ynetici kurtlar
hakkndaki kaygsnn normal
Hollywood rekabetinden te bir ey
olup olmadn dnmeye baladm.
Onda gerekten beyinsel bir tr bozukluk
varsa episodik zihinsel kaymalardan da
fazlasn yayor olabilirdi. Paranoid
dnceleri vard belki. Baz Alzheimer
balang vakalarnda bellek kayb
yerine psikiyatrik semptomlara
rastlandn nceden grmtm.
rnein, bir kadn hasta aniden ortaya
kan obsesif kompulsif eilimlerden sz
etmiti. Bir adam ani panik atak
balangc yznden bana
ynlendirilmiti. Bunlarn her ikisinde
de Alzheimer hastal ortaya kmt,
anksiyete belirtileri ise arka planda
yatan zihinsel yetilerdeki nral
bozulmann ilk iaretleriydi.
Grege bir PET taramas
ayarlayacam syledim. Ayrca bir
sonraki randevumuzdan nce i
hastalklar doktorunun bana hasta
kaytlarn gndermesini istedim.
Gnn ilerleyen saatlerinde doentlik
dosyam konusunda bana yardmc olmas
iin Larry Klein ile toplant yaptm. lk
inceleme komitesi almalarmn
yeterince odakl olup olmadn
sorgulamt. O gne dek kitle
histerisini, psikosomatik hastalklar,
beyin taramasn ve geriatrik demans
aratrmtm. Komite ise bir almann
dierinin nn nasl atn gsteren
tematik bir yol haritas istiyordu. Ayrca
aratrmac olarak akl hocamdan
bamszlatmdan da emin olmak
istiyorlard. Doal olarak ben de tavsiye
iin hemen akl hocama dndm.
Zaman zaman ofisinin dinlendiinden
phelenen Larrynin konsltasyonlar
ve gzetim seanslarn Bat Los Angeles
Veterans Affairs Tp Merkezi
Kampsndeki yrylerde yapmak
gibi bir alkanl vard. Buras
UCLAya bal hastane binalarndan
biriydi ve 405 Otoyolunun hemen
batsndayd. Eski binalar usuz
bucaksz yeilliklere serpitirilmiti,
kampsn kuzey yakasnda ise Larrynin
en sevdii, gzlerden uzak i idare alan,
yani dokuz delikli golf sahas vard.
Paranoyak m dersiniz? Biraz. Ama
herkesin kendince tuhaflklar vardr.
Otoparktan kp dokuzuncu
fairwaye doru ilerlediimiz srada
Larry dorudan konuya girdi. Kariyerin
boyunca mkemmel aratrmalar yaptn.
Olay imdi sadece bir klf bulma
meselesi. Dokuzuncu deliin etrafndan
dolatk. Brentwood Okulunda bahede
oynayan ocuklar grebiliyordum.
Klf m? Nasl yani? dedim.
Resmin tamamna bak Gary. Eklektik
bir adamsn sen, problemleri zmek
iin de metodik bir yol izliyorsun. ster
resitalde baylan bir avu histerik
renciyi ister Alzheimerda beyin
hasarna neyin yol atn aratryor ol,
bunlarn hepsi almalarnda kendini
gsteriyor. Tek yapman gereken
komiteye kariyerin boyunca yantladn
her sorunun bir sonrakinin nn nasl
atn ve bundan sonra seni nereye
gtreceini gstermen. Larry eildi,
bir golf topu seti ve onu sekizinci
greene gnderdi. Neredeyse tek
vuruta say yapyordu.
Harika at dedim, sylediklerini
dnrken.
E, Wileyle nasl gidiyor? Gizli
senaryonu verdin mi adama? dedi.
Gldm. Los Angelesta masasnn
altna gizli bir senaryo sktrmam tek
insan benim herhalde. Bir golf topu
bularak bir sonraki delie frlattm ve
yeili 20 yardayla kardm. Henz
emin deilim. Hafza sorunlar ve
karklk episodlar yayor. Alzheimer
balangc, geici iskemik atak ya da
baka tbbi bir sorun olabilir,
bilemiyorum. Belki de psikolojiktir ya
da sadece strestendir.
Ne olduunu bulacandan eminim
Gary. Tpk komitenin sorularn
zeceinden emin olduum gibi.
Unutma, en basit olaslklar asla gz ard
edilmemeli.
Anlyorum dediini Larry, ok
teekkr ederim. Ama bazen vaka
srad veya komplike olduunda ben
kendime senin bana gvendiin kadar
gvenemiyorum.
Gary, iyi bir psikiyatrist olmak
hayattaki bankaclk, retmenlik vs gibi
herhangi bir role almaktan farkl
deildir. Kzn ilk kucana aldn an
dn. stne beyaz gmlei geirdiin
ilk gnden ok daha tuhaf hissetmisindir
kendini. Herkes ara sra kendini rol
yapyormu gibi hisseder. in anahtar
yoluna devam etmen ve o anda
alabilecein en doru karar almandr.
Hata yapmaktan korkma. Benim en ok
rendiim zamanlar, hata yaptm ve
hatalarmdan dndm zamanlardr.
Ofisime dnte Larrynin tavsiyesini
dndm. Resmin tamamn grmeye
almal, en bariz ya da belki en basit
aklamay gzden karmamalydm;
hem hazrladm dosyada hem de Wiley
vakasnda. Gregin yerine gz dikmi
meslektalar hakknda paranoid
grnmesi ilginti. Kleinn kiiliinde
paranoid bir yan vard. Ben de
meslektalarmn terfimi sabote
etmelerinden endie duyuyordum. Acaba
phecilik ve paranoid dnce hangi
noktada bizi gerek tehlikelerden
korumaktan karak, hayatlarmz ele
geirmeye, ilevselliimizi yitirmemize
neden oluyordu? Wiley adna bu sorunun
cevabn en ksa srede bulabilmeyi mit
ediyordum. Klein sz konusu olduunda
asla bulamayacam dnyordum.
Kendime gelince; eminim o serseriler
beni bastrmak iin ellerinden geleni
artlarna koymayacaklard.
BRKA GN SONRA GREGN
hasta kaytlar elime ulat. Hemen
oturup ayrntsna dek incelemeye
koyuldum. Ancak herhangi bir
anormallie rastlamadm, yle ki
srtnda pheli bir ben bile yoktu. PET
taramas da tamamen normal knca -
Alzheimer ya da demansa (bunama) dair
hibir bulgu yoktu- iyi haberi vermek
zere onu aradm.
E, neyim varm, sylesenize
doktor? dedi Greg.
Henz emin deilim ama olaslklar
aramba gn tartabiliriz.
Ha evet dedi, yalnz beni o gn
daha sonraki bir saate almanz mmkn
m? Be buua mesela? Raketbol
mam lene alnd da
Takvimimi kontrol ettim. Tamam,
benim iin uygun. Grrz o zaman.
Telefonu kapadm ve Gregteki
zihinsel kaymalarn olas nedenleri
zerine dnmeye baladm. Alzheimer
imdilik devre dyd ama normal PET
taramas kiinin ileride bu hastala
yakalanmayacan gstermiyordu. Tabii
bu ayrntlar telefonda anlatmam
mmkn deildi. Aslnda PET taramas
anormal ksayd bu haberi de yz yze
vermeyi beklerdim. O akam saat
10:30da elimde bir yn dergiyle
yataa girdim. Gigi uan ekmek
kzartclar desenli pijamasyla
banyodan ktnda niyetim dergileri
okumakt.
E, i nasl gidiyor? dedi Gigi.
Bildiin gibi ite, deiik bir ey yok.
Doentlik alma korkusu, komite
toplantlar, deli insanlar.
Yo yo, ciddiyim ben dedi. lgin
vakalar var m?
Bir hasta var aslnda. Prodksiyon
dnyasnn kodamanlarndan. leden
sonralar ve akamlar zihni bulanyor.
Giginin yz aydnland. Ah, ciddi
misin? Acaba bir sabah, hani bulanklk
balamadan nce, ona u benim
senaryolardan birini versen olur mu?
Gldm. Hayr. Vakay dinlemek
istiyor musun, istemiyor musun, onu
syle. Gigi yataa oturup bir yandan
vcut losyonunu srerken bir yandan da
beklentiyle yzme bakt. Ne olduunu
tam olarak zebilmi deilim.
Alzheimer deil, kk inmeler de sz
konusu deil dedim.
Belki depresyondadr. Evli mi?
Ha ha, ok komik. Evet, ikinci
evliliini yapm, kendinden ok daha
gen bir kadnla. Ona gre yani,
uyarmad deme! Gigi yastkla kafama
vurdu, yorgann altna girdi ve romann
okumaya balad.
Giginin sorusu bana Gregde
depresyon olup olmadn ciddi ciddi
dndrmeye balad. Talepkr bir
stdyo yneticisi olarak dardan sert
grnmek zorundayd ama depresyonunu,
krlganln gizliyor olabilirdi. Klinik
depresyonu olan kiilerde semptomlar
diurnal, yani gndzsel bir dng
seyredebilir. Sadece geceleri ya da
sabah erken saatlerde dncelere dalp
gittiini syleyen hastalar vardr. Ancak
bu rnekte depresyona uymayan ey,
Gregde uyku bozukluu veya kilo
deiiminin olmamasyd.
Diurnal dng genelde psikiyatrik
tanya iaret eder ama bunun mutlaka
depresyon olmas gerekmez. rnein,
anksiyetesi olan insanlar uykuya
dalmakta zorluk ekerken, depresyonu
olanlar geceleri uyanr ve yeniden
uyumakta zorlanrlar. Hepimiz yap
itibaryla diurnalzdr, yani gndzleri
geceye kyasla daha aktifizdir. Bunun da
tesinde oumuz kendimizi ya sabah
insan ya da gece insan olarak
tanmlarz. Gn iindeki uyanklk
seviyemizi belirleyen ey, biyolojik
gdml gnlk ritmimizdir. Gnlk
ritmimizin yansmasn 24 saatlik periyot
dngsne sahip hormon seviyelerindeki
ini ve klarda, ayrca uyku dzeni,
beslenme, egzersiz ve ila kullanm da
dhil eitli gndelik alkanlklarmzda
grebiliriz.
Gregin semptomlar gn sonunda
ortaya kyordu ki bu da belirgin bir
diurnal yapyd. Gnn ilerleyen
saatlerinde bu semptomlar fizyolojik bir
rahatszln balatyor olabilecei
aklma geldi. Belki 24 saatlik bir kalp
holter monitr, beyne kan aknda
azalmaya neden olan bir aritmiyi ortaya
karabilirdi. Fakat zihinsel yorgunluu
tetikleyenin harici bir olayn olmas
ihtimalini de gz nne almam
gerekiyordu. Gregin iteki rekabetten
kaynaklanan kaygs seanslarmzda artk
bir temaya dnmt. Belki gnlk
stresli bir durum, i arkadalarndan
biriyle arasndaki bir atma, kendine
bal yneticilerden biriyle, hatta belki
patronla yaplan belli bir toplant,
leden sonra ve akamlar zihinsel
bulankl tetikliyordu.
aramba gelip attnda ben hl
Gregin ayrc tansna kafa yormakla
meguldm. Gregin asistan Tracey
arad ve hastamn ge saatte bir
toplants olduunu, be buuktaki
grmemiz iin beni arabayla aldrtp
stdyoya getirtmelerinin mmkn olup
olmadn sordu. Tabii kaybedeceim
vakit de fazlasyla telafi edilecekti.
Aklma hemen Gregi doal yaam
alannda grmenin avantajlar geldi. Bu
sayede strese neden olan eye dair
ipular elde edebilirdim. Ayrca bir
limuzinle stdyoya gidip film
yldzlaryla bir arada olma fikrinin
cazip geldiini de itiraf etmeliyim.
Baktm ki eve dnp stme haval bir
eyler geirmeyi dnmeye balamm,
hemen kendimi toparlayarak Traceye
cevap verdim. Olabilir ama saat bei
eyrek geeye kadar doluyum.
ou insan nllerin ve dier nemli
insanlarn yannda heyecana kaplr.
Psikiyatristler de bu konuda istisna
deildir. Zengin ve nllere hizmet
vermenin zorluklarn ilk defa 1964te
bir psikiyatri dergisi VIP sendromu
stne yazlm bir makaleyle tanmlad.
VIPler -rock yldzlar, politikaclar
veya dier nfuzlu insanlar- tbbi yardm
almaya kalktklarnda her zaman en iyi
yardmla karlamazlar. Hatta aldklar
yardm genelde standart altdr. nemli
hastalar hekimlerini idare etmeye
alabilirler, baz doktorlar da hastaya
kar kamayacak kadar hretli insan
hayran olabilir. VIPlerin gereinden
fazla ila yazan, eksik tan koyan, hatta
hastalarnn sosyal hayatna kaplan
doktorlar olmutur.
Kariyerimin bu noktasnda onlara
verdiim duygusal tepkileri bilecek ve
tarafszl, profesyonellii korumann
nemini anlayacak kadar VIP tanm
durumdaydm. Her ne kadar baz VIPler
beni etkilemi olsa da -sonuta ben de
insanm- o duygularn hastamla arama
girmesine asla izin vermiyordum.
Saat 17:45te beni alan araba stdyo
kapsna yanat. ofr kapdaki
grevliye yle bir el salladktan sonra
ana binaya doru ilerledi ve binann
nne park etti. Ana ofislerin ilerisine
devasa sesli ekim stdyolar
serpitirilmiti ve sada solda
kouturup duran insanlar vard. ofr
Bay Wileynin ofisinin nc katta
olduunu ve kendisinin geri dndmde
beni bekleyeceini syledi.
Binaya girdiimde sessizlikle
karlatm. Asansrle nc kata
ktm. Kap birka kanepenin, st dolu
koltuklarn ve sektr dergileriyle dolu
sehpalarn bulunduu geni bir oturma
alanna ald. Tracey beni karlamak
iin ayaa frlad ve kahve, ay ya da su
almak isteyip istemediimi sordu. Su
istedim. Tracey bir bardak souk su
getirdi, Bay Wileynin az sonra
geleceini syledi.
Hollywood Reportera gz attmda
Geree ar filminin hl byk gie
hslat yaptn grdm. Az sonra
asansrn kaps ald ve Greg raketbol
giysileriyle dar kt. Kan ter iinde
Evian iesinden son yudumunu iti.
Bana peinden gelmemi iaret ettikten
sonra bo ieyi pe frlatt. Tracey
arkamzdan kapy kapad.
Ofise yle bir baknca byklnden
ve Art Deco dekorundan etkilendim.
Greg bardaki buzdolabndan bir ie su
daha ald ve beni kanepeye oturttu.
Kendisi de karmdaki kanepeye geti.
Buraya kadar geldiiniz iin ok
teekkr ederim. Durup bir havluyla
yzn ve boynunu sildi, biraz daha su
iti. Son anda haber verdiim iin
kusura bakmayn ama ok lgn bir gn
geirdim.
Sorun deil Greg.
nanlmaz bir oyun kardm bugn
biliyor musunuz? Montajdan iki adama
dersini verdim. ne doru eilerek
sessizce konutu. Fakat bugn kortta
yaadm tuhaf duyguyu anlatmam gerek
size.
Ne tr bir tuhaf duygu? dedim.
Hani bazen patronumu yenebileceimi
hissettiimi ama yenmediimi
sylemitim ya? Bam salladm,
devam etti. te bugn de montajdaki bu
serseri l eri n benim kazanmama izin
verdikleri hissine kapldm. Birka basit
at vard, karlamadlar. Ne dersiniz,
beni yerimden etmeye mi alyorlar
acaba?
Gregin phecilii paranoyaya m
dnyordu? Aklma bakalar
tarafndan dinlenmekten phelendii
iin Larry Klein ile golf sahas etrafnda
yrymz geldi. Ancak Gregin
korkular byk bir hzla younlayor
gibiydi. Durumu ktlyor muydu acaba?
Bak, gsteri dnyasn bilmem ben
Greg ama montajdan birinin senin en
tepedeki pozisyonun iin bir ans
olduunu sanmyorum. Onu gerekle
yzletirmeye alyordum ama o lkr
lkr suyunu ierken beni duymuyormu
gibiydi.
Bir kez daha kurulanarak dolaba doru
gitti ve neredeyse orada olduumu
unutmu gibi tirtn deitirdi. Sonra
yerine oturup Neden bahsediyorduk?
dedi.
Senin raketbol karlamandan.
yle mi? Neyse unutun gitsin dedi.
Biliyor musunuz, rnein u an kendimi
biraz yavalam gibi hissediyorum.
Sizce nedir bu zihinsel bulankln
nedeni?
Akamstleri sinirini bozan ve
episodlarn tetikleyebilecek biriyle
toplant yapyor olabilir misin? Ne
zamandr i yerindeki stresten ve
rekabetten sz ediyorsun. Zihinsel
kaymalarn da hep gnn ilerleyen
saatlerinde ortaya kyor.
Greg bir an durup dnd. Pardon,
doktor, u beyin bulankl yavalatyor
beni. Duraksad, sonra devam etti.
Aslnda stresli olan sabah
toplantlarmdr benim. O toplantlarda
saylara bakar, filmlerin performansn
deerlendiririz. En kts de
Pazartesileridir, haftasonunun hemen
ertesi. gnlk tatilse de Sallar
Aslnda ikindi saatleri en az stresli
olduum saatler. Raketbol oynuyorum o
saatlerde. Greg ieyi kafasna dikip
bitirdi.
Bo ieyi sehpaya koyduu srada
birden aklma bir ey geldi. Bunlardan
gnde ka tane iiyorsun? dedim.
Gregin yznde anlamsz bir ifade
belirdi ve bana hibir karlk vermedi.
Greg, Greg, duyuyor musun beni?
Endielenmitim. Konumamza
odaklanmakta glk ekiyordu. Greg?
Resmen barmak zorunda kaldm.
Ne var? dedi.
Gnde ka ie su iiyorsun
diyorum?
Bilmem diye cevap verdi sonunda.
Spor yaptmda ok iiyorum. Domuz
gibi terliyorum nk.
Greg bir ie daha almak iin bara
doru giderken benim Gregdeki zihinsel
kaymalara ilikin birincil tansal teorim
i stresinden, zorlantl su ime diye de
bilinen polidipsiye dnt. Nispeten
ender rastlanan bu rahatszlk su
intoksikasyonuna ya da zehirlenmesine
yol aabilir. Hastann sindirdii suyun
miktar bbreklerin atabilecei miktar
aar. Sonu olarak vcuttaki sodyum
dzeyi der ve bu da karklk,
ynelim bozukluu ve psikotik davran
da dhil eitli semptomlara yol
aabilir. Tedavi edilmezse zihinsel
semptomlar ilerleyerek hezeyana, uyku
sersemliine, hatta komaya dnebilir.
Hastalk iddetliyse lmcl olabilir.
Bostondaki ihtisasm srasnda
psikojenik polidipsisi olan bir kronik
izofreni hastasn tedavi etmitim.
Gizlice su iip nbet geirmemesi iin
hastay srekli gzetim altnda tutmak
zorunda kalmtk.
Gregin su intoksikasyonu farklyd ve
ar eforla, s stresiyle balantlyd.
Baz atletler su zehirlenmesi riski
altndadr ama genelde antrenman ve
karlamalarda normal su yerine ilave
elektrolitler ieren spor iecekleri
tketerek bundan kanrlar. Serebral
deme, dier bir deyile beyinsel
imeye neden olabilen iddetli
hiponatremiyi, yani kandaki sodyum
dmesini nlemek iin rahatszln en
ksa srede belirlenmesi byk nem
tar.
Gregin iinde bulunduu potansiyel
tehlikenin farkna vardm anda hzla
harekete gemem gerektiini anladm.
Peinden bara giderek, Dur Greg
dedim. me o suyu. Sanrm sendeki
beyin sisine neyin sebep olduunu
buldum.
Greg elinde yeni bir ie suyla durdu
ve Harika, hemen anlatn, dinliyorum
dedi. Birazck daha imem gerek ama.
Deli gibi susadm. ieyi kaldrd ama
tam iecei srada uzanp ieyi almaya
altm ve elinden drdm. Her yere
sular sald.
Greg geri adm att. Derdin ne senin
adam?
Mesele su dedim. O kadar ok su
iiyorsun ki beynini zehirliyor.
Greg kuru bir havluya uzanrken
kahkaha att. mrmde byle samalk
duymadm. Su insann iebilecei en
salkl eydir.
Burada bir kliniiniz ya da reviriniz
var m? dedim.
Tabii ki. Bir kliniimiz var.
Tamam, gel o halde yanldm
kantla. Sana hemen bir kan testi
yapalm, kannda sodyum dzeyi dk
m, bakalm.
Greg telefona uzand. Tracey,
hemireyi hemen buraya ar. Kan testi
yaplacak bana, derhal. Telefonu
kapatp glmsedi. Hep bu laf
sylemek istemiimdir... Biliyor musun,
u an stme bir yorgunluk geldi Gary.
Birka dakika kanepeye uzansam iyi
olacak galiba.
Halsizlik dk sodyumun bir dier
gstergesi olduundan Gregin halsizlii
beni daha da endielendirdi. Kan
aldktan sonra sana hemen sodyum
vermeliyiz. Kapy atm ve
Traceyden bize bfeden cips, tuzlu
ubuk ve sporcu iecei getirmesini
syledim.
Hemireyi beklediimiz srada Greg
kanepede gzleri ak ama konumadan,
sersemlemi halde uzand. Bana ok
daha uzun gelen be dakikalk bir
srenin sonunda Tracey nihayet yannda
kan testi seti tayan hemireyle
kageldi. Hemireye Gregi iaret ettim.
Hemire hemen Gregin st koluna bir
damar skac balad ve tpe 10
santimetrekp kan ekti. Ona kartm
verdim ve Gregin elektrolit sonular
kar kmaz, muhtemelen birka saat
iinde, beni aramalarn syledim.
Tracey sehpann stne bir sepet dolusu
cips, kraker ve tuzlu ubuk ile drt ie
sporcu iecei koyduktan sonra
hemireyle birlikte dar kt.
Bense hemen tuzlulardan bir paket ap
Grege uzattm. Greg bir paket krakeri
mideye indirdikten sonra dorulup
ubuklardan ald. Poetin yarsna
geldiinde Gary, hatrladm en berbat
nbetlerden biriydi bu dedi. Sen seans
iin bunca yolu geldin, ben tamamen
kendimden getim. Sporcu ieceinden
bir yudum aldktan sonra suratn
buruturdu.
Onun sisten kurtulduuna memnun
olmutum. Hzla dzelmesi de beni
tehisimin doru olduuna ikna etmiti
ama emin olmak iin kan testlerinin
sonucunu beklememiz gerekiyordu. Saat
iyice ilerlemiti, evime gitmek
istiyordum. Grege imdilik su imeye
ve raketbola ara vermesini syledim.
O akam ar cihazma laboratuardan
sonular geldi. Gregin kanndaki
sodyum dzeyi tahmin ettiim gibi
anormal derecede dkt. nceki hasta
kaytlarnda bir anormallik grlmemiti
nk o testler Gregin ar su itii
ma sonras saatlerde yaplmamt.
Kendimi zafer kazanm gibi
hissediyordum; hastann zihinsel
kaymalarnn nedenini nihayet
zmtm. Aslnda ipular batan beri
ortadayd ama ben Gregi spor sonras
grene kadar ipularn
birletirememitim. Doru aklamay
bulup harekete geebilmem iin hastam
lmcl olabilecek bir su zehirlenmesi
yaarken grmem gerekmiti. Acaba
tbbi bir neden aratrmam gerekirken,
kiiler aras ilikilerde akla gelmedik
bir tetikleyiciyle, ile ilgili bir stresle
fazlaca m ilgilenmitim?
Kariyerimin balang dnemlerinde
olsa Gregdeki polidipsiyi kefetmemin
bu kadar uzun srmesinden dolay
kendime muhtemelen epey yklenirdim.
Ancak yllar iinde elde ettiim tecrbe
bana artk bir perspektif kazandrmt.
Greg gibi vakalarn karmak olduunu
biliyordum. Bunlar hi zemediimiz
zamanlar olabiliyordu. Olayn sonucunu
Larry Kleina anlattmda srtm
svazlad ve tan konusunda bir
kahramanmm gibi beni vd. Dorusu
houma gitti.
GREG BRKA HAFTA SONRA
kontrol iin ofisime geldi. stnde
raketbol kyafeti, elinde spor antas
vard ve l l baklarla seansn
balamasn hevesle bekliyordu.
Gary, ister inan ister inanma ama
sayende oyunum iyileti dedi.
Harika. Az nce karlamadan
ktn dnlrse dikkatin baya
yerinde grnyor. Beyin sisi
belirtilerinden hi kald m geriye?
dedim.
Hayr, ok teekkr ederim sana.
Hani patronumla da oynuyorum demitim
ya? Az nce onu yendim. ok da houna
gitti. Karlamadan sonra sarld bana.
Demek sahiden dostunmu dedim.
Altnda alan yneticilerle durum
nasl?
Artk umurumda bile deil. Kimse
iimi benim gibi yapamaz. Stdyo efi
olduum zaman ilerinden biri yerime
geecek elbet Ki o kiiye bol ans
diliyorum nk dnyann ykn
srtlanacak. Greg antasndan bir havlu
karp terli kan sildi. Of,
susuzluktan lyorum. Eilip antasna
uzandn grnce su ime sorununun
nksettiini dnerek tedirginletim
ama o sporcu iecei kararak bir
yudum ald ve nsan zamanla
benimsiyor u eyi dedi.
O akam Coldwater Canyon trafiinde
skp kalnca Perembe akam
yemeimize ge kalacam haber
vermek iin Gigiyi aramaya altm.
Ancak her zamanki gibi kanyonda
telefonun ekmediini fark ettim. Tipik
Los Angeles ite En pahal, en sekin
semtler kapsama alannn en kt olduu
semtlerdi. Bundan 20 dakika sonra La
Loggiaya vardmda Gigi bana bir
bardak cabernet smarlamt, ekmek
sepetindekiler ise silinip sprlmt.
Paltomu karp oturdum. Gel kadeh
kaldralm.
Kadehlerimizi tokuturduk. Neye
kadeh kaldryoruz Dr Small?
Doent Doktor Small desek daha
doru olacak dedim, koca bir srtla.
Gigi ayaa kalkt, kollarn boynuma
dolad ve beni pt. Garsonlar da alk
tuttular. Biliyor musun dedi Gigi, u
doentlik nvan sende pek seksi durdu.
Acaba pizzay paket yaptrp eve mi
gitsek?
kilerimizi bitirip pizzay
beklediimiz srada Gigiye komitenin
sorduu her soruya nasl cevap
verdiimi anlattm ve zaferimin her
ayrntsn doya doya batan yaadm.
Larry Kleinn tavsiyesi -en basit
olaslklar asla gz ard edilmemeli-
doentlii almamda iime yaramt. Bu
tavsiye ayn zamanda hastamn su ime
sorununu tespit etmeme de yardmc
olmutu. Geen yllar iinde bu basit
mantray hi aklmdan karmadm ve
daima da faydasn grdm.
ON BRNC BLM
RYALARDAK DN
1997 Bahar
LADA KI YAISIZ GEMT
ama Mart sonunda nihayet biraz yamur
grdk. Gney California srcleri her
zamanki gibi gkten ilk damlann
dmesiyle birlikte ldrdlar. Bunu
takiben 134 Otoyolundaki kk trafik
kazas yznden Pasadenada verdiim
konferans dnnde trafikte skp
kaldm. Gnboyu bir ey yememitim ve
yeni hastam 13:00de gelmeden nce
ofise yetimeyi mit ediyordum.
Arabam UCLAda her zamanki park
yerime ektiim gibi emsiyeyi alarak
dar frladm. emsiye ald anda
rzgrdan ters dnd ve krld. Ben de
krk emsiyeyi pe atp tabana kuvvet
binaya komaya baladm. Kafeteryann
yanndan geerken saatime baktm ve bir
sandvi alp ondan sonra ofise gitmeye
karar verdim.
Sonunda ofisimden ieri girdim,
srlsklam yamurluumu kapnn
arkasna astm. Doent olup kadroya
alndktan sonra daha byk bir ofise
gemitim. Artk daha geni
pencerelerim, daha bol m, bir
kanepe ve koltuklu bir oturma alanm
vard, ocuklarmn resimleri de
duvarlarm sslyordu. Ayrca
telefonlarma cevap veren asistanmn
oturduu bir d ofisim de vard.
Sandviimi mideye indirmek iin hl
birka dakikam vard, ben de stne
biraz hardal ekleyeyim dedim ama
hardal doruca kravatma bulatrdm.
Bir elimle peynirli hindili sandviimi
tutup koca bir srk alrken, dier elimle
kravatm zmeye koyuldum. O srada
telefonum ald ve asistanm, elbette ki
tam vaktinde gelen yeni hastam haber
verdi. Hastay ieri almasn syledim.
Hastam Beverly Hillsin saygn
estetik cerrahlarndan Dr Bruce
Rifkindi. Bir hafta nce yaptmz ksa
telefon konumasndan uyku sorunu
yaad iin grmek istediini
renmitim. Ayrca 48 yanda
olduunu, hi evlenmediini ve imdi
nianl olduunu da sylemiti.
Merhaba Gary. Byle ksa srede bir
araya gelebilmemize sevindim. Benim
programm ok youn, eminim seninki de
yledir.
El sktk, kanepeyi iaret ettim. Otur
ltfen Bruce.
Bruce k yamurluunu koltuklardan
birine yerletirdikten sonra yerine
oturdu. nce ve uzun boyluydu. stnde
ince izgili bir takm elbise, kolunda kol
dmeleri vard. Ak mavi bir gmlek
giymi, cebine ona uygun bir mendil
yerletirmiti. GQ dergisinden frlam
gibi bir hali vard.
Dhiliye doktorum bana
psikofarmakolojide senin stne kimse
olmadn syledi. Anladm kadaryla
geriatri hekimlii de yapyormusun.
Estetik cerrah olarak benim de uzmanlk
alanlarmdan biri saylr.
Glmsedim. imdiye kadar hi
psikiyatriste gitmi miydin?
Hayr dedi, ama ailem yle
tktr ki yllarca gitsem yeriydi.
yle mi, biraz dinlemek isterim
onlar senden. Bruce gibi espri anlay
olan hastalarla almak her zamanki
gibi houma gidiyordu ama bunun ne
kadar Bruceun benimle grmekten
doan kaygsyla ilgiliydi, merak ettim.
Aslnda u an sadece uykusuzluk iin
yardmna ihtiyacm var. Geceler
gemek bilmiyor.
Uyumakta m zorlanyorsun, uykuyu
srdrmekte mi? dedim. Klinik
depresyonu olan insanlar tipik olarak
gecenin bir yarsnda uyanr, tekrar
uyumakta zorlanrlar. Anksiyete
bozukluu olan insanlarsa yattklarnda
sakinlemekte zorlanrlar.
Gayet rahat uykuya dalyorum. Asl
sorunum uykumu devam ettirmekte.
Grdm ryalar yznden uyanyorum,
ertesi gn kendimi yorgun hissediyorum.
zellikle de uzun ameliyatlar srasnda.
Bir an durup yzn ve gzlerini
ovuturduktan sonra savunmaya
geercesine Bak, iimi etkilemiyor ok
kr dedi. Ama daha ktlemeden
halletmek istiyorum unu. Kendime
Dalmane veya Valium yazabilirdim ama
prensip olarak insann kendine ila
yazmasnn yanl olduunu
dnyorum.
Bruceun kendine ila yazma
konusundaki yorumu ahlakl biri
olduuna ve doruyla yanl ayrt
ettiine iaret ediyordu. te yandan,
gereinden fazla diren gsteriyor, ila
bamlln gizliyor olabilirdi. Pek ok
doktor kolayl yznden kendisine ve
aile yelerine ila yazar. Ancak
uzmanlk alan dndaki rahatszlklar
iin yanl ilalar veya dozajlar
verirlerse balar derde girebilir. Bu
ayrca reeteli ila balln ve
bamlln da ilk adm olabilir.
Doktorlar grup olarak kokain ya da
eroin gibi yasad ilalar kullanmaya
daha az; uyuturucular ve
sakinletiriciler gibi reeteli ila
istismarna daha ok yatkndrlar. Estetik
cerrahlar, anestezistler ve di hekimleri
ofislerinde ar kesici ve yattrc
depolarlar ve bu kolay eriilebilirlik
kendi kendine ila kullanmn ve
bamllk riskini arttrr. Bruceun tbbi
gemi kaytlarn ayrntsyla
incelemeyi kafamn bir kesine yazdm.
Ancak u an iin en iyisi onun esas
ikyetine odaklanmakt.
Bana ryalarndan sz eder misin
Bruce?
Gerek var m gerekten? Bana en
uygun ilal uyku tedavisini tartrz
diye dnmtm. Mahmurluk yapan ya
da yan etkisi olan ilalar istemiyorum.
Seansmz bitmeden ona da geleceiz
ama bazen bizi uyandran eyin ne
olduunu bulmak daha iyi uyumamza
yardmc olabiliyor.
Ryalarm hakknda konumak
uyumama nasl yardmc olacak
anlayamadm. Hem ok karmak benim
ryalarm. 50 dakikaya smaz. Ayaa
kalkt, ceketini kard, yanna koydu ve
yeniden oturdu.
Bol bol vaktimiz var dedim. Bir
deneyelim istersen.
Neyi bilmek istiyorsun?
lk ne zaman baladn bu ryalar
grmeye?
Sanrm ocukluumdan beri ara ara
gryorum. Ama nianlmla
tantmdan beri daha bir artt.
Ryalarnn nianlnla bir ilgisi var
m? dedim.
Eh, enteresan bir saplants vardr
kendisinin.
Sahi mi? dedim, aklmdan onlarca
srad olasl geirerek. Biraz aar
msn?
Bak, Christina harika bir kadn
aslnda. Ailem benim evleneceimden
midi kesmiti neredeyse. Ama onunla
tantklarnda, benim iin doru insan
olduunu hemen anladlar; Yahudi
olmad halde. Christina gzel, alml,
akll biri nanlmaz da bir enerjisi
var. Birlikte ok eleniyoruz. Seyahat
ediyoruz, golf oynuyoruz, tiyatroya
gidiyoruz.
Harika birine benziyor ama ryalarla
ne ilgisi var?
Bruce kollarn kavuturdu, kamburunu
kard. Kk bir acayiplii var,
sinirimi bozmaya balad.
Peki Nedir? Sinirim gerilmeye
balamt.
Disneylande ve Disneylandle ilgili
her eye byk bir hayranlk duyuyor.
Sustu, ben de beklemeye baladm.
Santa Monicadaki evine ilk
gittiimde neye uradm ardm. Her
yer Disney temalaryla dekore edilmiti.
Pamuk Prenses salonu, Mickey Mouse
mutfa, Denizkz banyosu Bir de
Pinokyo odas var. yle acayip ki iine
girmek bile istemiyorum.
Zor bir durum dedim.
Hem de nasl. Ban iki yana
sallad. Tamam, herkesin hobisi vardr
ama bu gln artk.
Nesi gln? dedim.
Mickey Mouselu saat ya da benzeri
eyler kullanan insanlar vardr, sonuta
kitsch bir ey ama bence Christinann
hobisi saplantnn kysnda geziniyor.
Asl oyunbozan ey de u; dn
Disneylandde yapmak istiyor.
Geleneksel ardak falan olmayacak,
Uyuyan Gzel atosunun zerinde
yeminimizi edeceiz ve Christina
zerine Pamuk Prenses kyafeti giyecek.
stifimi bozmamaya alarak ve
kendisinin Dingo mu Pluto mu olacan
sormamak iin kendimi zorlayarak
Anladm dedim.
Disneylandde byle eyleri
ayarlayan insanlar var biliyor musun?
Ailem Yahudi olmayan biriyle
evlenmeme itiraz etmiyor ama ya bu?
Bilseler lrler.
Daha sylemedin mi yani?
Yok canm, stme iyilik salk
dedi.
Bruce esprili tarzyla hikyeyi
elenceli hale getiriyordu ama kendi
sorunlar yerine Christinannkilere
odaklanarak uykusuzluunu besleyen
ryalar hakknda konumaktan
kanyordu. nceki ilikilerinde onu
balanmaktan alkoyan ykc bir olay
olup olmadn merak ettim.
Srad bir dn fikri olduu kesin
dedim. Ama istersen bana ryalarn
anlat da aradaki balanty
anlayabileyim.
Ryadan ok kbus aslnda lk
bata normal balyorlar. Ya ite
oluyorum ya da ocuum ve
okuldaym Ama hepsinin sonu ayn
bitiyor
Nasl yani? dedim.
Rya nasl balarsa balasn ben
nihayetinde hep Pinokyo oluyorum,
burnum uzuyor ve eee dnmeye
balyorum. Kan ter iinde uyanyorum,
bir daha da uyuyamyorum. Bu kadar.
Uyandnda kendini nasl hissettiini
hatrlyor musun? dedim.
Eek gibi. Kahkaha att, ben de
onunla birlikte glmsedim. Dorusu
dehete dm oluyorum. Akl almaz
bir ey. 48 yandaym ama gece yars
bir izgi filmden korkarak uyanyorum.
Ryalar tuhaf ve anlalmaz olabilir
dedim. Bu ryann duygusal dzeyde
sana ne ifade ettii ak olmayabilir ve
senin iin anlam, ryann ieriiyle de
sadece ksmen balantl olabilir.
Ryalar anlamak 19. yzyln
sonundan beri psikanalitik teori ve
pratiin oda olmutur. Freud
Ryalarn Yorumu adl kitabnda bir
ryann esas ieriinin gizli anlamn
ortaya koyabileceini ileri srer. Tm
ryalarn arzularn bir tatmini olduuna
inanr. Psikoterapist bir ryay anlamaya
alrken ou zaman bir nceki gnn
ryay tetiklemi olabilecek olaylarn
aratrr. Ancak ryann asl ierii
genelde yllarn deneyimiyle ve korku,
fke, kayg, sululuk vs gibi bastrlm
duygularla yanltc, gizli ya da
arptlm niteliktedir. Bu arptmalar
eitli formlara brnebilir.
Younlama; rya birka fikri veya
deneyimi temsil eder. Yerdeitirme;
rya kiinin kabul edilemez duygu veya
arzularn daha kabul edilebilir olanlara
doru kaydrr. Sembolizm; ryadaki bir
olay veya karakter nem tayan baka
bir eyi temsil eder.
Benim ryalarmn anlalmaz olduu
kesin dedi Bruce.
Gel biz anlamaya alalm, dn
geceki ryay sistematik olarak ele
alalm. Dn bu olay tetiklemi
olabilecek neler oldu?
Pek bir ey olmad. Christinalarda
yemek yedim.
Srad bir ey oldu mu? dedim.
Hayr, hatrladm kadaryla olmad.
Orada kalmadm geri. Bu sabah
erkenden ameliyatm vard.
Pinokyo odasna girdin mi? dedim.
Genelde girmekten kanyorum.
Tylerimi diken diken ediyor dedi.
Ryalarma baksana.
Peki, yemekte nelerden bahsettiniz?
Gelitirmekte olduum bir prosedr
anlattm onlara. Ameliyatsz yz germe.
Ama Christina konuyu deitirip durdu.
lgn apkac temal dn pastasn ve
masa ss olarak dnd sama eyi
konumak istiyordu.
Konuyu deitirdiinde neler
hissettiini syledin mi ona? dedim.
Hayr, moralini bozmak istemedim.
Sonuta seviyorum onu. u Disneyland
dn onun iin bu kadar nemliyse
yaparm, olur biter. Teslimiyet iinde
ban nne edi.
Bruce, bu dn senin de dnn.
Biliyorum ama kadnlar u dn
meselesinin ayrntlarna bizden daha
merakllar.
Ama dnn senin iin de bir ey
ifade etmesi nemli dedim.
Ban kaldrd. Sence bunun
ryalarmla bir ilgisi olabilir mi?
Standart psikiyatrist sorusu iin
mkemmel bir and. Sen ne
dnyorsun?
Bruce bir an durup dndkten sonra
konutu. Emin deilim ama bildiim
kadaryla u Pinokyo ile eek, benim bir
korkumu temsil ediyor. Kan ter iinde
uyandma gre.
Belki bir konuda kendine yalan
sylyorsun. Yalan syleyince burnu
uzayan Pinokyo gibi diye ekledim.
Yani evlenmeyi isteme konusunda
kendine yalan sylyorsun mu
diyorsun? dedi endieyle.
Dorusu bunun epey byk bir fikir
sramas olduunu dndm ama belki
de isabetli bir sramayd.
Bilemiyorum Bruce. Belki sadece
dn Disneylandde yapmak
istemiyorsundur.
Ona ne phe? Hem sanrm bunu
Christinadan gizleyerek ona yalan
sylemi de oluyorum.
Bence ryalarnn anlamn biraz daha
iyi kavradmzda Christinayla bu tr
duygularn hakknda konuman daha
kolay olacak.
Hi konumuyor deiliz canm dedi.
Sadece olay yaratmaktansa belli
konular konumaktan kanyorum.
Bruce ilk bataki savunmac tavrna
ramen ryalar ve duygular hakknda
konumann ie yarayabilecei fikrine
snmaya balamt. Daha ilk seansta
nemli bir yol kat etmiti. Balangta
beni grme nedeni uykusu iin ila
yazdrmakt ama imdi sorunlarnn olas
psikolojik nedenlerini aratrmaya heves
ediyordu. Hatta tekrarlanan ryalarna
akla yatkn bir yorum bile getirmiti.
Ama ben onda bu ryalar douran, daha
derin duygusal sorunlar olduunu
dnyordum.
Seansn bitiinden nce problemleri
depresyondan ok anksiyete bozukluuna
benzedii iin Brucea ksa etkili
benzodiazepin yazdm. lac sadece
ertesi gn uzun bir ameliyat olduu iin
gerekten uyumas gerektii zamanlarda
almasn nerdim. Ayrca bu ryalar
grmekten kamamasn, hatta
uyandnda notlar almasn syledim.
Bylece ayrntlar daha iyi
hatrlayacakt ve bir sonraki seansta
onlar konuabilecektik.
Yamur haftasonu kesilince Gigi ile
ocuklar evin hemen aasnda, Studio
Citydeki en sevdiimiz kahvalt
meknna gtrdk. (Frlatr gibi
nmze konan) pankekleri ve
yumurtalarmz yedikten sonra benim
dolarlk park parasn dememek iin
park ettiim, restorann drt buuk sokak
aasndaki mkemmel park yerine
doru yrmeye baladk.
Gigi ve be yandaki kzmz Rachel
vitrinlere bakarak nden gidiyor, ben de
yandaki olumuz Harry ile
yryordum. Harry iki adm nmde -
yakalama mesafemin hemen tesinde-
yryordu ki aya yerdeki bir atlaa
takld ve kt bir biimde dt. Der
dmez feryada balad. Dizleri, elleri
ve dirsekleri kan iindeydi. Dehete
den Giginin yorumuna gre de
alnnda mrboyu tayaca bir yara
vard (ki iki ay iinde tamamen
kayboldu).
Harryyi temizleyip bandajlamak iin
(diki gerekmiyordu) arabayla eve
giderken, bu ilk kt dn yanmzda
olmasnn ne byk ans olduunu
dndm. Annelerimizden birinin veya
bir bakcnn gzetimi altndayken
dm olsa muhtemelen ocuklarn
ikisini de nmzdeki 20 sene boyunca
kimseye brakp gidemezdik. Her ne
kadar Harrynin gzetimim altndayken
dmesinin benim hatam olmadn
savunsam da bunu ocuklarn nnde
tartmamaya zen gsterdik. Giginin
okuduu ok saydaki ocuk yetitirme
kitabndan da bildiimiz zere ocuklar
incindikleri zaman veya bir kriz annda
psikolojik travmay minimuma
indirmenin srr, serinkanll ve birlii
korumakt.
Acaba Bruceun ocukluk travmalar
neydi ve imdiki kbuslarnda, belirgin
balanma korkusunda, hangi
tecrbelerinin etkisi vard? Birka defa
nianlanmann eiine geldiini sylese
de sonuta 48 yandayd ve hi
evlenmemiti. Brucea yardmc
olabilmek iin kklne ait anlar
aratrmam ve bunlarn ryalarla ne gibi
balants olabileceini bulmam
gerekiyordu.
Ertesi hafta Brucela randevumdan
hemen nce, le saatinde, geriatrik
psikiyatri eitim komitesi toplantm
vard. Ben fazladan geriatri deneyimi
isteyen gen psikiyatristlerin ie
alnmas ve eitiminden sorumluydum.
Hayli ihtiya duyulan bu pozisyonlar
iin iyi adaylar bulmak, ksmen ya
ayrmcl yznden olduka zordu. Pek
ok doktor, durumlar genelde karmak
ve zaman alc olduundan ve gen
hastalara kyasla tedavi srecinde
yaamlarn yitirme ihtimalleri yksek
olduundan, ileri yataki hastalar tedavi
etmekten kanr. te bu yzden faklte o
yl adaylar ekebilmek iin birka gzel
fikir gelitirmiti, ben de Bruce
gelmeden nce kravatm mahvetmeden
yle gzel bir le yemei yiyecek
vakti bulduum iin memnundum.
Ofisime dndmde Bruceu bekleme
alannda otururken buldum. Erken gelmi
olmas rya iine dnme konusundaki
gnlllnn iareti olabilirdi.
leden sonrasn boaltm olmalyd
nk srtna dikkatle kondurduu
sveteri de dhil, golf kulb tarznda
gndelik kyafetler giymiti. Ofisin
kapsn atm, Bruce kanepeye
giderken, ben de koltuuma getim.
Ee, hafta nasl geti Bruce?
lac sadece gerekten gerekeceini
dndm birka gece aldm. ok ie
yarad, mahmurluk falan da yapmad.
ok iyi dedim. Peki ya dier
geceler?
Cebinden spiralli bir not defteri
kard. Ryalarmla ilgili notlar
aldm.
Grdm kadaryla defter cerrahlara
zg kargack burgack el yazsyla
batan sona dolmutu.
Devam etti. Haklymsn. Uyanr
uyanmaz dncelerimi yaznca daha ok
ayrnt hatrladm. stelik ryalarn
hepsi tam tamna ayn bitmiyormu.
Dn geceki ryanla balayalm o
zaman. Ne hatrlyorsun?
Biraz garipti. Ameliyat odasndaydm
ama bacerrah deil, doktor bile
olmayan babamn asistanydm.
Baban ne i yapyor ya da yapard?
dedim.
Yatrm bankacsyd. Birka yl nce
emekli oldu. O yzden de benimle
ameliyat odasnda olmas tuhaft.
Ryann baka tuhaf bir yan var
myd?
Evet. Babama bir snger uzattm, o da
elime ok sert bir aplak att.
Sen nasl tepki verdin?
fkeden delirdim. Ben sadece ne
yapmam gerekiyorsa onu yapyordum, o
ise durduk yere saldrmt. Hem
amacm onu kzdrmak da deildi.
Sonra ne oldu?
Babam beni ameliyat odasndan att,
sonra da burnum uzamaya balad.
Burnun uzamaya balad anda ne
hissediyordun? dedim.
Kendimi yine ocukmuum gibi
hissediyordum. Sanki tp fakltesine hi
gitmemiim, sahtekrlk yaparak
ameliyat odasna girmitim. Burnum
uzadka uzad ve eee dnmeye
baladm. Ardndan da uyandm.
Defterini kaldrrken zgn bir hali
vard.
Daha nce baban ryanda grm
mydn?
Grm olabilirim ama belli ki bir
ey hatrlamyorum.
Bu rya sana babanla yaadn
herhangi bir eyi anmsatyor mu?
dedim.
Derin bir nefes ald, koltuuna iyice
yerleti ve cevap verdi: Babam bana
hayatmda sadece bir defa vurdu. Geriye
kalan zamanlarda benimle pek
ilgilenmedi.
Ne demek istiyorsun? dedim.
Mterileri ona baylrd. ekici,
nazik bir insand ama eve geldiinde
akam yemeinde bir-iki iki ier,
televizyon seyreder sonra da
uyuyakalrd.
Peki, ne zaman vurdu sana? dedim.
Yuvaya gidiyordum sanrm. Beni
okuldan babam alacakt ama deli gibi
yamur yad ve o gelmedi. Sinirleri
gerilmi gibiydi, boynunu ovuturdu.
Arkadamn annesi beni gtrmeyi
teklif etti. Darda, yamurda
beklememin sama olduunu syledi.
Ben de onun arabasna bindim, evime
geldim.
Sonra ne oldu?
Babam yarm saat kadar sonra
kplere binmi halde eve geldi.
Yamurda arabayla her yere gitmi, beni
kardlar sanarak lgna dnm.
Tkanm gibi duraksad sonra kendini
toparlad. Tepemde dikilip gerizekal
diye bana bardn hatrlyorum.
Kolumdan tuttuu gibi beni dizine
yatrd, kemerini kard ve canm
kana kadar dvd.
Korkun bir ey olmal. Bruce beni
duymamt. Akl bala yerdeydi.
Bruce, iyi misin? dedim.
Baka bir ey hatrladm birden.
imdiye kadar hi hatrlamamtm
Devam et dedim, cesaret vererek.
O gece bir etkinlik iin ailecek
sinagoga gitmitik. Annemle babam kz
kardeimle beni dinlenme odasna
brakt. Btn ocuklar orada toplanm
film izliyordu.
Annenle baban nereye gitti?
apeldeki bir konumay dinlemeye
gittiler galiba.
Ne oldu seni brakmalarndan sonra?
dedim. zgn grnyordu. Acele etme
Bruce.
Biraz tedirgin bir halde kz
kardeimle oturuyordum. Daha nce hi
filme gitmemitim. Koyduklar katlanan
sandalyelerin ok rahatsz olduunu ve
dvlmekten dolay popomun acdn
hatrlyorum. Filmden de acayip
korktum.
Hangi filmdi, hatrlyor musun?
dedim.
Pinokyo! diye haykrd.
O AKAM OCUKLAR
YATTIKTAN SONRA Gigiyle evde
vakit geiriyorduk. Televizyonda
haberlerin sesini ksmtk, Gigi dizst
bilgisayaryla alyordu. Bense
geriatri stajyerlerini semekte yaadm
zorluklar stne konuuyordum. Gigi
arada h h ya da hmm gibi
karlklar veriyordu. Bir sre sonra
dikkatini bana vermiyor diye kzmaya
baladm fark ettim. O anda aklma
Bruceun babas geldi. Mterileri
kendilerine eksiksiz ilgi gsterdii iin
onu ok seviyorlard ama o, geceleri
ortamdan kopuyor, ailesine neredeyse
hi ilgi gstermiyordu.
nsann srekli kusursuz bir ilgi
gstermesi elbette ki mmkn deildi.
Gigi beni seviyor ve hayatmla
ilgileniyordu ama o anda dikkatini baka
bir eye odaklamt. Bilgisayarn
brakp beni dinlemesini istesem,
eminim ki isteimi yerine getirirdi. Bana
hi aldr etmeyen ya da duygusal
hayatma ilgi gstermeyen biriyle
yaamann nasl bir ey olabileceini
hayal etmeye altm.
Baz insanlarda empati kurma zorluu
narsisizm gibi bir kiilik
bozukluundan kaynaklanr. Bu kiiler
kendilerini kendi ihtiyalarna yle
kaptrrlar ki yaknlarnn ihtiyalarna
karlk vermeyi hibir zaman
renemezler. Baz insanlar ise psikotik
bir hastalk, depresyon veya baka
birtakm kiisel sorunlar yznden dier
insanlara yaklaamaz.
Br uc e Pinokyo filminin etrafnda
dnen travmatik olaylar hatrladktan
sonra daha az kbus grmeye balad.
Onunla almaya devam ettike
babasnn sadece narsistik bir kiilik
deil ayn zamanda, yksek ilevli de
olsa, bir alkolik olduunu rendim.
Gndzleri iki imiyordu ama geceleri
iki onu kiisel sorunlarndan
uzaklatryor, ailesiyle iliki kurmasn
engelliyordu. Babas Bruceu bir defa
dvmt ama olunun korku iinde
yaamasna neden olan, ani fke
nbetlerine kaplan biriydi. Bruceun
gznde gl, pein hkml ve
duygusal adan mesafeli bir kiilikti.
Bruce babasnn mterilerine gsterdii
sevgi ve ilgiye byk ihtiya duyuyor,
oul olarak onda hayalkrkl
yarattn, istedii gibi gerek bir evlat
olamadn dnyordu. Babasndan
dayak yedikten hemen sonra Disney
filmini izlemi olmas, Pinokyoyu
bilinsizce bu travmatik olayla
ilikilendirmesine yol amt. Filmin
konusu da Brucea ryalarnda musallat
olan kiisel atmalarla byk lde
rtyordu nk Pinokyo da babasnn
ilgi gsterecei gerek bir oula
dnmek istiyordu.
Bu zmlenmemi sorunlarn Bruceu
imdiye, yani 48 yana kadar,
bakalaryla yaknlamaktan ve
bakalarna balanmaktan alkoyduunu
dnyordum. Belki nianlsnda
Disney saplants olmas da tesadf
deildi. Bizler hayatta ou zaman
korkumuzu yenmek ve korkunun altnda
yatan atmalar zmlemek iin en
korktuumuz eylerin peine deriz.
Gigiye dndm ve Hayatm, biraz
ara verebilirsen seninle konumak
istiyorum. nerilerine ihtiyacm var
dedim.
Gigi glmsedi. Tabii ki dedi ve
bilgisayarn kenara kaldrd.
PEREMBE GN BRUCE LE
seansmdan nce bir aratrma
almamn zerinden geebilmek iin
ofise erken geldim. Kendimi ie yle
kaptrmtm ki zamann nasl getiini
anlamadm. Asistanm telefonu aldrd
ve Bruceun geldiini haber verdi.
Kapy atmda Bruceu yannda
30lu yalarda, gzel bir kadnla
buldum. Kadn pembe, fazla resmi
olmayan Chanel dpiyes ile alak
topuklu ayakkab giymiti. Seni
nianlm Christina ile tantraym.
Tantmza ok memnun oldum Dr
Small dedi Christina, glmseyerek.
Ben de memnun oldum dedim.
Hayatm, 50 dakika sonra beni
buradan al, olur mu? kp alverie
gideriz dedi Bruce.
Ah, buraya kadar gelip birka dakika
sohbet edemeyecek miyim? Hi
psikiyatrist ofisine girmemitim. Bruce
ile benim bir ey sylememe frsat
kalmadan Christina odaya girerek
kanepeye oturdu. Bruce da tereddtle
onun yanna geti. Christinann neesi
bulacyd ve ben onun hipomanik mi
yoksa sadece inanlmaz derecede canl
bir kiilik mi olduunu kestiremiyordum.
Ama ortama mutluluk satna phe
yoktu. Bruce bana sizin mkemmel bir
doktor olduunuzu syledi dedi
gleryzle.
Teekkrler. Sen de hayr ileri
yapyormusun galiba Christina.
Christina Douda niversiteden
mezun olduktan sonra ailesinin hayr
kurumunda almaya balayn, imdi
de ynetim kurulu bakan olduunu
anlatt. Kurum her yl mzik ve sanat
alannda kr amal olmayan kurululara
yaklak be milyon dolar veriyordu.
Bruce hayranln gizlemeden onu
dinledi.
zellikle konumak istediin bir ey
var myd? dedim Christinaya.
ncelikle Bruceun terapiye
gelmesine ne kadar memnun olduumu
sylemek istiyorum dedi. ok iyi oldu
gerekten. Artk daha iyi uyuyor, morali
de ok yksek.
Doru diye araya girdi Bruce. yi
bir uyku ekmek mucizeler
yaratabiliyor.
Peki, dn planlar nasl gidiyor?
dedim.
Christinann ehresi aydnland.
yle heyecanlyz ki! Peri
masallarndaki gibi bir dn olacak.
Bruce size ayrntlar anlatt m?
Bruce ellerini kenetleyerek ne doru
eildi. Disneyland olayn anlattm tabii
ki Garye.
Christina kibarca ona dnd. Ne
demek istedin, Disneyland olay
derken?
Biliyorsun ite, Pamuk Prenses olay,
Uyuyan Gzel atosu, btn bunlar dedi
Bruce.
Christina incinmi gibiydi. Hani senin
iin hi dert deildi?
Pek deil aslnda ama zerinde
durmadmz daha baka o kadar ok
seenek var ki
Benim dn planmdan memnun
deil misin yani Bruce?
Bruce bir an tereddt ettikten sonra
endieyle Sadece ailemin daha
geleneksel Belki daha Yahudi usul
bir ey beklediini dnyorum dedi.
Christina ard. imdiye kadar hi
bahsetmemitin bundan.
Duygularn incitmek istemedim de,
ondan dedi Bruce. Bu dn senin iin
ne kadar nemli, biliyorum.
Senin iin nemli deil mi? diye
kt Christina.
Bruce onun elini tuttu. Tabii ki
nemli. Seni seviyorum.
Devreye girdim. Dnn ikiniz iin
de nemli olduu ortada ama ayrntlar
hakkndaki hislerinizi tartmanz da bir
o kadar nemli.
Dr Small, ben kklmden beri
mkemmel bir Pamuk Prenses dn
istedim.
Sence neden? dedim.
Sanrm babamla Disneylande
gitmek ok nemliydi de ondan. Elimden
tutarak beni Uyuyan Gzel atosunda
gezdirdiini hatrlyorum. Muhteem bir
eydi. Eminim o da olsa benim adma
bunu isterdi.
Baban vefat m etti? dedim.
Christina zgn bir ifadeyle baklarn
kard. Ben 10 yamdayken pankreas
kanserine yakaland, ayda gitti.
Bruce uzanp Christinaya sarld.
Baba kaybetmek iin hayli kk bir
ya dedim.
Christina toparland. Evet, zordu
gerekten ama annem yeniden evlendi,
hem de harika bir insanla. stelik
Bruceum da var. Brucea glmsedi ve
yanana bir pck kondurdu.
Kendi kendime acaba Christina
duygusal olarak babasyla son defa
Disneylande gittii 10 yanda taklp
kalm olabilir mi diye dndm. Peri
masallarndaki gibi kusursuz bir dn
yapma giriimi, babasyla arasnda
hissettii yaknl yeniden yaamaya
ynelik, tatmin edilmemi bir arzunun
ifadesi olabilirdi. Bu ayrca neden
kendisinden 15 ya byk bir adamla
evlendiini de ksmen aklayabilirdi.
Disneylandde evlenmenin senin iin
neden nemli olduunu anlayabiliyorum
dedim.
Bir hayaldi sadece; hayatm ona bal
deil. Bruceun bana bu fikirden honut
olmadn hi sylememi olmas daha
nemli.
Brucea baktm. Sen de hayallerinden
bazlarn Christinayla paylamak ister
misin?
Evet, ister misin? dedi Christina
giderek sinirlenerek.
Bruce ayaa kalkp pencereden dar
bakt. Hayatm, Gary ile konutuum
eylerden biri srekli grdm bir
kbus.
Christina Bruceun almaya
baladn hissettii anda yumuad.
yle mi canm? Anlatsana bana da.
ok acayip, biraz da utan verici
ryalar dedi.
Benden utanmana gerek yok. Seni
seviyorum.
Biliyorum ey, nasl balarsa
balasn her ryann sonunda Pinokyo
oluyorum ve bir eee dnyorum.
Sonra uyanyorum ve bir daha da
uyuyamyorum.
Vay canna dedi Christina, Hi
haberim yoktu. ok zldm sevgilim.
Benim evden nefret etmene amamal.
kisi de gldler.
Bruce devam etti. Olay batan sona
ok karmak ve de babamla ilgisi var.
Babanla ne oldu? dedi Christina.
Uzun hikye ama ocukken babam bir
gn bana dayak att ve ayn gn Pinokyo
filmini izledim. Film dm patlatt .
Fakat imdi terapi sayesinde gryorum
ki aklmda bu iki olay arasnda bir
ekilde tuhaf bir balant olumu.
Bruce, Disneylandde evlenmek
ocukluumdan beri hayalimdi. Ama ne
diyeceim biliyor musun? duraksad ve
doruldu, Artk yetikin bir insanm ve
sen benim iin fantastik bir atodan ya
da Pamuk Prenses elbisesinden daha
deerlisin. Keke bu konudaki hislerini
daha nce syleseydin bana. Bruce
Christinaya yanat, birbirlerine
sarldlar.
Rya yorumu tm psikoterapistler iin
gl bir ara olabilir. Pinokyo hikyesi
Bruceun hayatyla ilgili metaforlarla
yklyd. Babasyla ilikisi onda hayat
boyunca bakalar tarafndan
grlmeyen, duygudan yoksun bir kukla
gibi deil, gerek bir insan gibi muamele
grme arzusu uyandrmt. Babasndan
yakn bir ilikinin karmaklyla
baetmeyi hibir zaman renememiti
ve ou Disney yksnde olduu gibi,
ortada gl bir ana figr de yoktu.
Bruceun annesi arka planda kalm, ne
olursa olsun daima babann tarafn
tutmutu.
Bruceun estetik cerrah olma tercihi de
kendi hayatnda kusursuzluk yaratma
ynnde bir giriim olabilirdi. Freud
olsa buna yceltme derdi; yani
bilind kusurluluk duygusunu yapc
bir eye ynlendirmenin bir yolu. Bruce
atmalar ve korkular hakknda
Christinaya almam olsa Disney
dnn yeni bir ilikiden daha kamak
iin oyunbozan mazeret olarak
kullanabilirdi. Ama kendine ve
Christinaya yalan sylemeyi braknca
burnu uzayan Pinokyo ryalar, eee
dnen kt ocuk imgesiyle birlikte
giderek ortadan kalkt.
Christinann dn Disneylandde
yapma arzusu, babasnn lmnde
deneyimledii terk edilme ve kaybetme
duygularn tamir etme ynnde bir
giriim olabilirdi. Babasyla yaadn
anmsad yaknl ve byleyici
duygular zihninde yeniden yaratmaya
alyordu.
Christinann Disneyle ilgili her eye
gsterdii ilgi bana hobiden ok saplant
gibi grnmt. Ama poker veya golf
olsun, beyzbol kartndan ayakkabya
kadar eitli eyalar biriktirmek olsun,
hangimizde saplantnn kysnda gezinen
megaleler yoktur ki? Bazen bu
tutkularmz benimser, hatta kendimizi
onlarla tanmlarz, bazen de utanr,
onlar gizli tutarz. Kendi kendimizle
veya bakalaryla rahat olmamzn
anahtar eksantrik yanlarmz kabul
etmemiz ve saplantya dntrmeden
onlardan keyif almamzdr.
Bruce sonraki hafta seansa tek bana
geldi. Dinlenmi ve neeli grnyordu.
Geen hafta Christinann da katld
seans ilikimizde olaanst bir fark
yaratt dedi. Disneyland kontratn
iptal ettik. Christina bir dn
organizatr tuttu, hatta seremoniyi de
bir haham yapacak.
Nerede yapacaksnz peki? dedim.
Srtt. Ailemin gittii sinagogda!
Christina tm bu deiikliklere
tamam dedi mi?
Tamam demekten de te, mkemmel
karlad. Ona duygularm atmdan
beri ok daha fazla yaknlatk.
DN KAZASIZ BELASIZ
ATLATILDI ve Bruce psikoterapiye
bir yl daha devam etti. Kar koca bir ev
satn aldlar ve minimalist stiliyle nl
bir dekoratr tuttular. Christina Disney
eyalarn depoya kaldrtt, Pinokyo ise
Bruceun ryalarnda nadiren boy
gsterdi.
Christina evlilikten birka ay sonra
hamile kald. Bruce ok sevinliydi ama
kbuslar geri dnd. Terapi srecinde
ryalarnn bu defa ocuunun Yahudi
olarak yetitirilmemesi kaygs yznden
tetiklendiini kefettik. Birka ift
terapisinden sonra Bruce nihayet
duygularn Christinaya anlatt.
Aralarndaki dinamik gerei Bruce gizli
korku ve kayglarn ortaya koyduu
anda Christina kendini ona daha yakn
hissetti ve Noel aalar olabildii
srece ocuklarn Musevi okuluna
gnderilmesini kabul etti.
ON KNC BLM
IIKLAR SNERKEN
1999 Yaz
ALECEK SAN FERNANDO
VADSNDEN Bel Air yaknlarnda,
UCLAya bakan bir eve tanmtk.
imdi ykseklerde yaamann yan sra
ie ksa srede gitmenin de tadn
karyordum. Yaadmz yer gzel ve
sessizdi, insan kendini ehirde gibi
hissetmiyordu. Kampse yakn
olduundan, komularmzn ou da
benim gibi niversitede alyordu.
Gneli bir Pazar gn, erken saatte,
biraz okyanus manzaras seyretmek iin
kpeimiz Jakei yrye kardm.
Tepeye vardmzda Jake soluk solua
kalmt. Farknda olmasam da benim
nefesim de kesilmiti. Admlarmz
yavalattm. Dinlenirken UCLAda
alan bir dier psikiyatrist Bob
Martini grdm. Bob evinin n
bahesine ortanca ekmekle meguld.
Bana el sallad, ben de selamlamak iin
yanna gittim.
Bob BDTde yani, Bilisel Davran
Terapide uzmand. BDT hastann duygu
ve davranlarna yol aan eyin harici
olaylar, durumlar ve ilikilerden ok,
hastann kendi dnceleri olduu fikrini
temel alan, amaca ynelik bir tedavi
eklidir. Terapist hastann dnn
sistematik olarak deitirerek, onun
hissettiklerini ve davranlarn
iyiletirebilir. Terapist seanslarda
birka farkl psikiyatrik rahatszla
uygulanabilecek yapsallatrlm bir
yaklam kullanr.
Psikiyatristin terapi stili genelde onun
kiiliini yanstr derler. Bobn
kusursuzca dzenlenmi, zenli bahesi
de bu konuda istisna deildi. Jake etraf
koklamak iin Bobn iek ve
allarnn zerine atladnda Bobn
yznde beliren deheti grdm. Hemen
tasmay ekerek Jakei geri getirdim ve
Bob rahatlad.
Dayanabildiim kadar laleler ve
petunyalardan sz ettikten sonra konuyu
psikiyatriye getirdim. Farkl psikoterapi
formlarnn avantaj ve dezavantajlar
hakknda dostane bir sohbete daldk.
BDTnin birok hastaya yaradn
biliyorum dedim, ama hi merak
etmiyor musun, ksa zamanda
deitirdiin, hatta yok ettiin o
dncelerin aratrlmas ve
anlalmas daha iyi olmaz myd diye?
Bob gld. te senin bu zelliini
seviyorum Gary. Terapinin sonsuza dek
srmesi gerektiine inanyorsun.
Hayr, sadece gerektii kadar srmesi
gerektiine inanyorum.
Konuurken Jakei gzden kaybettim,
sonra bir baktm Bobun bahesini tefti
ediyor, geride de koca bir armaan
brakm. Numuneyi almak iin hemen
mavi poetimi kardm, panie kaplan
Bob ise koarak hortumu getirmeye gitti.
ok zr dilerim Bob ama Jakein
seninki gibi gzel, bakml bir bahe
karsnda batan kmamas mmkn
deildi.
Bob aypl alan suyla ykad. Jake tam
o srada bize doru gelmekte olan beyaz
bir kani grd ve tasmasn ekitirerek
beni tepe yukar ekmeye alt. Son
anda hoakal dedikten sonra Jakee
yava diye seslenerek peinden gittim.
Ertesi gn Bob beni ofisimden arad.
Hl baheye kzyor olamazd herhalde
deil mi?
Bob, kpeimin dn bahendeki
davranndan dolay ok zr
diliyorum.
Bob gld. Bover onu Gary,
konuma frsatn yakalamamz iyi oldu.
Seni, tandm bir ift iin aryorum.
Yardma ihtiyalar var ve bence
grmeleri gereken insan sensin.
Teekkrler, seve seve. Bana biraz
bilgi verebilir misin? dedim.
Ben kadn tanyorum dedi Bob,
Brentwoodda ok youn alan bir
psikolog kendisi. Bir i adamyla evli.
ocuklar byyp evden ayrldndan
beri evliliklerinde ters giden bir eyler
olduundan yaknyor.
Memnuniyetle grrm onlar.
Arasnlar beni.
Ertesi hafta Susan ve Raymond
Wagner ile randevulatm. Randevuya
birka dakika ge geldiler, ieri girerken
de Ray park sorunuyla ilgili ikyette
bulundu. 50li yalarn balarnda, ince,
kr sal bir adamd. zerinde yatlk
giysileri vard. Giysileri hari aabeyim
olabilirmi gibi grnyordu. Susan
ondan birka ya gen gibiydi. Kar koca
kanepenin iki ayr ucuna oturup
konumay balatmam beklediler.
Baladm. Bob Martin size yardmc
olabileceimi syledi. Neler olduunu
anlatabilir misiniz?
Biz, Susan niversiteye giderken, ben
de iletme masterm yaparken
evlendik dedi Ray. En kk
ocuumuz bu sonbaharda niversiteye
gitmek zere yanmzdan ayrld ve bana
kalrsa karmla birlikte harika vakit
geiriyoruz.
Dnp Susana baktm ve Yuvann
bo kalmas nasl bir duygu? dedim.
O kadar da kt deil. kimiz de
kariyerimizle megulz, ok da gzel bir
hayatmz var ama son birka yldr
aramzda bir mesafe olduunu
hissediyorum. Evliliimde eskisi kadar
mutlu hissetmiyorum kendimi.
Ray ban iki yana sallad. Yok
canm Hayatm, nereden karyorsun
bunlar, anlamyorum. Bana dnd.
Dorusunu isterseniz burada ne iimiz
var bilmiyorum. Susan mutlu deil, onu
anlyorum, ama ikimizin deil de, onun
tek bana birini grmesi gerekmez mi?
Susan krgnlkla bakt. Ray, bir
evlilik sorunumuz var. kimizi de ieren
bir ey bu. Neden inkr iindesin
srekli?
Ray teslim olurcasna ellerini havaya
kaldrd. Madem yle diyorsun
hayatm, yle olsun. O zaman anlat
doktora bakalm, sence neymi
problem.
Olur dedi Susan. Birincisi Ray bo
vaktinin tamamn o aptal teknesinde
geiriyor
Yat o canm, tekne deil diye laf
bld Ray.
Her neyse ite. Beni ona baknca bile
deniz tutuyor, biliyorsun. Bana dnd.
O eyi ilk satn aldnda Pazarlar
birka saatliine alrd, o kadar nemli
bir ey deildi. Ama imdi btn
haftasonlarn yat yarlarnda falan
geiriyor. O haftasonlar Pazartesi
akamna kadar da uzuyor.
Ray itiraz etti. Yatta i de yaptm
gayet iyi biliyorsun. Hem karada hem
denizde i balants yapyorum ben.
Ekmeimi yle kazanyorum. Hem her
haftasonu da gitmiyorum.
Son zamanlarda gidiyorsun dedi
Susan. Gittiin zaman da doru drst
aramyorsun bile. Yalnz hissediyorum
kendimi. O yat senin iin benden daha
nemli gibi geliyor bana.
Samalk. ehirde olduumda birlikte
harika vakit geirmiyor muyuz?
Birbirimize yakn hissetmiyor muyuz
kendimizi? Kanepede Susana doru
yaklat, elini tuttu.
Susan yumuad. Doru. Evde
olduun zaman her ey iyi. Ban iki
yana sallad. Kendimi byle ikyet
ederken duymaktan nefret ediyorum.
Mesleimde karma kan huysuz ev
kadnlar gibi konuuyorum. Srekli
kocalarndan ilgi grmedikleri iin
vrvr ediyorlar. Sustu ve ban baka
tarafa evirdi. Utanyorum.
Neden? dedim.
Bana bakt. Byle gvensiz
olmamalym da ondan. Psikoloum ben.
Srekli bu tr sorunlar olan insanlar
tedavi ediyorum.
Ama terapistler de insandr. kimiz de
biliyoruz ki duvardaki diploma bizi
kiisel sorunlardan muaf klmaz dedim.
Bakn, 30 yllk evliliin ardndan
elerden her birinin kendisine vakit
ayrmas ve farkl ilgi alanlarna sahip
olmas salkl bir ey, biliyorum. Ama
bana bir terslik varm gibi geliyor.
Ray efkatle ona bakt. Anlyorum
hayatm, ocuklarn gitmesi de zor oldu
senin iin, biliyorum.
Dndm kadar kt olmad
aslnda. Bana dnd ve Mesleim
insan tatmin eden bir meslek, ayrca
Ray yaknmdayken birlikte gzel vakit
geiriyoruz. Arkadalarmz gryoruz,
sinemaya gidiyoruz, yrye
kyoruz Ben sadece o tekneye
binemiyorum. O da bunu biliyor dedi.
Dalgnlat. O zaman dnyorum,
neden gidip ald onu?
Ray cevap verdi. Babamn da yat
vard, biliyorsun, denizi de her zaman
sevdim ben. ocuklar kkken ne
vaktim vard ne de param. Ama imdi
benim iin mthi bir rahatlama frsat
bu. Hem iim iin de harika. Sen
psikolog olmak ve ocuklar bakcya
brakmak istediinde ben tamamen
desteklemitim. Tek istediim senin
mutlu olmand.
Biliyorum dedi Susan, anlyorum.
Benim problemim bu. Neden byle
rahatsz olduumu bilemiyorum.
Rayin yat dnda bu duygular
uyandran bir ey var m acaba? dedim.
Ray uzun bir sessizlikten sonra unu
bir dn Susan, senin tane kz
kardein var, hibiri de kariyer sahibi
deil.
Susan ona bakt. Ne demek
istiyorsun?
Ailende kzlar kariyer sahibi
olmaktan caydrlm diyorum. Kabul et
ki niversite aslnda koca bulma
yeriydi. Ray bana dnd. Eletirmek
iin sylemiyorum bunu ama acaba
Susann asl cann skan yatm deil
mi, diye dnyorum. Ailesinde kariyer
sahibi tek kz olmaktan dolay sululuk
duyuyor olabilir.
Susan bir an durduktan sonra ok
enteresan. imdiye kadar hi byle bir
balant kurmamtm. Biraz dneyim
dedi.
Karmdaki iftin psikolojik bilgi
birikiminden etkilenmitim. Profesyonel
eitim ald iin bunu Susandan
bekleyebilirdim ama Ray da epey
bilgiliydi. Seansa gelme konusunda
savunmac bir davran sergilese de
Susann endielerine kar duyarl
grnyordu. Susan da Ray ona
yaklatnda karlk veriyordu.
Dorusu Rayin nemli bir noktay
yakalam olabileceini dnyordum.
Susann yata ynelik kskanl daha
derin meselelerden kaynaklanyor
olabilirdi. Belki de olayn kayna onun
bir e, anne ya da terapist olarak
kimliiydi. Belki baarnn iyi bir e ya
da anne olmak anlamna geldiine
inandrlarak yetitirilmiti ve
psikologluk kariyeri ailenin hamuruna
uymuyordu. Kim bilir belki sorunun
yant evlilik danmanl deildi.
Susan iin bireysel psikoterapi daha iyi
olabilirdi. te yandan Susandaki,
Rayin ondan ok yatla ilgilendii hissi
de baka bir eylerin dndnn iareti
olabilirdi. Acaba Rayin bu dnemde yat
almasnn ardnda baka nedenler mi
vard? Tuhaft dorusu, ocuklar evden
ayrldna gre ikisinin birlikte daha
fazla vakit geirme olana vard, hem
Ray Susann yata asla binmeyeceini de
biliyordu. Orta yal erkekler kimi
zaman evlilik d iliki
yaayabiliyorlard ki bu da yat ve
Susann rahatszln gayet iyi
aklayabilirdi. Ray karsn seviyor ve
iyiliini dnyor gibi grnyordu
ama bazen konumalar kulaa ezberden
ve samimiyetsiz geliyordu. Belki sadece
iletiim tarz byleydi.
Aslnda bugn bizi neden ift
terapisine srkledim, bilemiyorum Dr
Small dedi Susan. Sonuta Ray iyi bir
koca, bense sadece son zamanlarda
tuhaflk hissediyorum, o kadar.
Ray kolunu Susann omzuna att.
Utanlacak bir ey yok hayatm. Senin
sorunlarn benim de sorunlarm saylr.
Susan rahatlad ve okuldaki ilk flrt
dnemlerini anlatmaya balad.
Evlendikten ksa bir sre sonra okulu
brakm, ilk ocuu dourmutu. Bu
arada Ray kariyerine devam etmi, irket
kurma iinde baarl olmu, kk bir
servet edinmiti.
Seansn sonunda bundan sonra hangi
admlar atacamz konutuk. ift
terapisi konusunda yaadklar
tereddtlere ramen ksa bir deneme
sresi yapmaya karar verdik ve bir
sonraki hafta iin randevulatk.
HAFTASONU GG LE arka
bahede ezlonglara uzanp ocuklarn
havuzda Marco Polo oynayn
izlediimiz zamana kadar Wagnerler
zerinde fazlaca dnmedim. Gigi
seyahat dergisinin sayfalarn
kartrrken bir St. Barts fotorafnda
durdu. Fotorafta gzel insanlar dizi dizi
yatlarn yan sra yry yapyordu.
Gigi fotoraf gstererek St.
Bartsdaki u yatlara baksana. Ne kadar
ok... Sardunya gibi dizilmiler.
Ben gidip bir yat alsam, sen ne
dnrsn? dedim.
Ya bana talih kuu kondu ya da
Kennedylerle gizli bir balantn var,
diye dnrm.
Geenlerde bir ifti terapiye aldm.
Kadn teknelerden nefret ediyor ama
adam yine de gidip bir tekne satn
alm.
Neden yapm byle bir eyi? dedi
Gigi.
Hep istermi nk. ocuklar
byynce anca paras olmu.
Gigi dergiyi elinden brakp ocuklar
arasndaki giderek sertleen havuz
savan ayrmaya gitti. Geri dndnde
Birlikte herhangi bir ey yapyorlar
mym? dedi.
Evet dedim, ama adam hemen her
haftasonu yatla alyormu, kadn da bu
konuda gvensizlik hissediyor.
Anlayabiliyorum dorusu. Ben de
senin ok seyahat ettiin zamanlardan
nefret ediyorum. nsan kendini yalnz
hissediyor. ocuklar varken bile.
Havuza bakt. zellikle de ocuklar
varken. Rica etsem? dedi kzm iaret
ederek. Rachel alamaya balayan
olumuzu havuz oyuncayla
pataklyordu. Kalkp sulu alete el
koydum ve dikkat datmak iin havuza
iki tane deniz topu frlattm.
Tekrar ezlonguma uzanrken 30
yldr evlilermi dedim. ocuklar
bym artk. Adam sadece hep
hayalini kurduu bir eyi yapmak istiyor.
Nesi yanl bunun?
Hibir eyi dedi Gigi dergisine
dnerek.
Sence insanlarn ayr ayr ilgi
alanlarnn olmas ilikiyi glendirmez
mi? dedim. Gerektiinde birbirlerinin
yannda oluyorlarsa eer
Evet
O zaman bir koca neden kendine hobi
edinmesin? dedim.
Hobi edinmenin yanl bir taraf yok
ama birlikte yapabilecekleri bir ey olsa
gzel olurdu. Bu hastan seni yatna m
davet etti? dedi.
aka m yapyorsun? Son derece
uygunsuz bir ey olurdu dedim, iten
ie yata binmeyi istediimi hissederek.
Ne dndm bilmek ister misin?
dedi Gigi.
Tabii ki.
Bence olaya yanl bakyorsun.
Kocann tarafn tutuyorsun. Ters aktarm
m deniyordu, ne deniyordu ona?
Kar aktarm. Sylediinizi dikkate
alacam Doktor Gigi.
Gnn devamnda, bendeki kar
aktarm tepkisinin Ray ile Susan
arasnda olanlar hakkndaki izlenimimi
arptyor olabileceimi dndm.
Freud bu terimi terapistin psikoterapi
srecinde hastaya verdii duygusal
tepkiye karlk kullanmt. Etkin bir
terapist empati kapasitesine sahiptir ve
kar aktarm duygular yaar ama bu
duygularn terapiye etki etmesine izin
vermez. Aslnda bu tr tepkilere ve
onlarn dourduu arptmalara ilikin
perspektifini koruyan terapistler iin
kar aktarm, hastann duygusal
dnyasn aratrma asndan nemli bir
frsat sunar. Kar aktarm terapiste,
hastann davranlarnn bakalarn
nasl etkilediini ve hastann nasl
ilevsiz iliki kalplar yaratabileceini
anlamakta yardmc olur.
Eer Gigi bendeki kar aktarm
konusunda haklysa, Ray ve Susan
konusunda perspektifimi arptan ey
neydi? Belki bana olan fiziksel
benzerlii yznden Rayle kendimi
gereinden fazla zdeletiriyordum.
Belki kendi hobilerime daha fazla vakit
ayrma arzusu iindeydim. Acaba kpek
gezdirmeyle, ocuk bakmayla geen
haftasonlarndan ka m aryordum?
Pek sanmyordum dorusu. Ailemle
olmay ok seviyordum ve bunu hibir
eyle deimek istemezdim.
Belki de kar aktarmmn Susanla
bir ilgisi vard. Acaba benim gibi bir
akl sal profesyonelinin kiisel
yaamyla ilgili pheler ve
gvensizlikler yaamasndan rahatszlk
m duyuyordum? Baka bir terapisti
tedavi etmenin zorluklar olabilir;
hastann sizden daha bilgili olabilecei
konusunda gvensizlik duygular
yaayabilirsiniz veya hastayla yle
zdeleirsiniz ki sorunlarna kar
krleirsiniz.
SONRAK HAFTA SUSAN LE
RAY ikinci seansa geldiler. Susan
yorgun ve stresli grnyordu. Balarken
ona nasl olduunu sordum, yant Susan
yerine Ray verdi. yi deil Dr Small.
Giderek ktleiyor.
Susana dnerek Neler oluyor?
dedim.
Bilmiyorum Rayi, yat, yat neden
aldn dnmeden duramyorum
Yani, ne ii var o eyin zerinde? imde
bile aklm datyor bu dnceler.
Raye gvenmekte zorlanyorsun
yani? dedim.
Hayr. Neden byle pheleniyorum,
bilmiyorum. Kendimle garip bir sohbet
iindeyim sanki. Akamlar eve
geldiinde ve beraber olduumuzda her
ey gayet iyi ve gzel. Ama ertesi gn
yine balyor. Ban iki yana
sallayarak baka tarafa bakt. Tanrm,
depresyondaym gibi konuuyorum.
Ray devreye girdi. Belki Susana
ilal tedavi gerekiyordur Dr Small?
Olabilir dedim. Ama ilal
tedaviye hemen gemek istemeyiz. Gelin
ncelikle daha fazla keif yapalm.
Susan, itahn ne durumda?
yi deil. Depresyon listesinin
zerinden gemenize gerek yok. Bende
birou var onlarn. lal tedaviden
saknmanza memnun oldum nk ben
hl bizim zmlenmemi bir evlilik
problemimiz olduu dnyorum.
Ray iini ekti. Yine mi? Peki, ne
zmleyecek onu Susan? Yat satmam
m? Senin birka Prozac alman daha
abartsz bir zm olmaz m?
Susan ona dik dik bakt. Sesinin tonu
houma gitmedi. Ayrca, hayr, Prozac
almak, sorunumuza gerek bir yant
bulmaktan daha kolay deil bence.
Ray ban iki yana sallad. Canm,
sorunu olan biz deiliz, sensin.
Biraz yavalayalm diyerek, araya
girdim. lk bataki kimin sorunu var
ve onu nasl dzeltiriz konusundaki
temel anlamazla geri dnmz gibi
grnyor. Susan durumdan endie
duyuyor ve depresyon yayor. Ama
onun neden byle hissettii ve ona nasl
yardm edeceimiz hl belirsiz.
Bakn, ben karm can gnlden
seviyorum dedi Ray, Susana dnerek.
iin ihtiyacm olduu, hayatm
boyunca hayalini kurduum halde,
mutluluun buna balysa yat hemen
satarm.
Rayin Susana sevgisini ilan edii
samimi grnyordu ama yatn satma
ynndeki formalite icab teklifi kulaa
hi gerek gibi gelmiyordu. Bir ey mi
saklyor acaba diye dndm.
Susan ona efkatle bakt. Hayatm,
kimse sana yatn sat demiyor. Ama Dr
Small hakl. imdi biraz ardan alalm
ve neler olduunu anlamaya alalm.
Belki benim yetitirilmemle ilgili bir
eydir ama bunu konuabilmeliyiz.
Seansn geri kalannda gerekten de
bunu konutuk ve ben Susan ile Rayin
etkileiminde tekrarlanan bir yapy
grmeye baladm. Susan ne zaman
kayglansa ve ilikiyle ilgili endielerini
dile getirse Ray nce savunmaya
geiyor, sonra yola gelerek karsn
yattryor, aray buluyordu. Zaman
zaman gzme karsyla gerekten
ilgilenen tipik bir aile erkei gibi, zaman
zaman da fazlaca kibar ve her eye
cevab hazr biri gibi grnyordu. Bu
aralar Susann anksiyetesini harekete
geiren bir ey vard ama ben onun ne
olduundan emin deildim. Rayin
mesleiyle ilgili bir eyse sorun neden
daha nce ortaya kmamt? Hem Ray
yat birka yl nce almt, neden imdi
sorun oluyordu? Her eyin dnp
dolap bo yuva sendromuna
balandna inanmak biraz zordu.
O akam Gigi bize enfes bir makarna
ziyafeti hazrlad. ocuklarla birlikte
yemee yumulduk. Bunun zerine fazla
kalorileri yakmak iin yrsem iyi
olacak diye dndm. Kimse bana ve
kpee katlmak istemeyince Jakei alp
yola dtm. Gne batmak zereydi.
nsann nefesini kesen bir yama ve
okyanus manzaras yakaladm srada
komum Bobn Psikiyatrlar karanlk
ktkten sonra dar brakmyorlar
sanyordum dediini duydum.
zel gece klarmzla ilgili yaz
gelmedi mi sana? dedim.
Hey, Wagnerler arad m seni? dedi
Bob karya geip bana doru
yaklarken. Belli ki Jakei bahesinde
grmek istemiyordu.
Ne kadar yakndan tanyorsun
onlar? dedim.
Dediim gibi ite, hanmn Bat
yakasnda hi bo kalmayan bir ofisi
var. Kocasyla da bir defa, bir yardm
etkinliinde karlamtm. Biliyor
musun, bir ey sylememem gerek sana
ama
Ama, ne? dedim, meslektamn
fikrini merak ederek.
Adamda bir ey var sanki. Geri ok
cana yakn, etkinlikte de herkesten ilgi
grd ama Bilemiyorum ite
Nedir? dedim.
Gvenmiyorum o adama dedi Bob.
yle mi? Neden?
Kars ne zaman srtn dnse etraftaki
kadnlarla flrt ediyordu... Her neyse,
sorunlar neymi? dedi.
Bilirsin ite, her zamanki orta ya
evlilik sorunlar. Hastalarmn
mahremiyetini korumak iin fazlaca bilgi
vermekten sakndm.
Bob bana bir soru daha sormak
zereydi ki cep telefonu ald ve amak
zorunda kald. Bunun zerine ben de el
sallayarak evimin yolunu tuttum.
Bobdan Rayin karakteriyle ilgili
pheleri duymak, bendeki pheleri
besledi.
Susan bir sonraki seansa tek bana
geldi. Rayin sahilde acil bir ii
kmt. Susan kanepede karma oturdu
ve iki profesyonel, karlkl baktk.
Rayin neden ehir dnda bu kadar
ok iinin ktn merak ettin mi hi?
Hayr. Neden edeyim? dedi Susan.
Sadede geldim. Sence Rayin ilikisi
olabilir mi?
Hayr dedi. Bence sadece
evliliimize bir mola veriyor ki bu da
benim hi houma gitmiyor.
Hi kendisine dorudan sordun mu?
dedim.
Tabii ki hayr. Baka bir kadn
olduunu dnmyorum. Bence sadece
bana olan ilgisini yitirdi.
Tuhaf bir pozisyonda kalmtm.
Komumdan Rayin sadakatsizliiyle
ilgili phelerimi destekleyen harici bir
bilgi almtm. Tahminimce Ray bunun
zerini rtme konusunda profesyoneldi.
Susan seansn geri kalann Rayin
binbir eit erdemini verek geirdi.
Kendi depresyonu hakknda konumak
istemedi ve kocasnn olmad
zamanlarda hissettii yalnzl hafife
alarak konutu.
SONRAK HAFTA
AVRUPA DAK bir uluslararas
Alzheimer toplants iin konuma
hazrlayacam iin ok fazla hasta
almamaya altm. Sunumumun
zerinden getiim srada asistanm
telefonumu aldrd ve Francesca
Wagner diye birinin beni grmek iin
beklediini ama randevusu olmadn
syledi.
u an ok megulm. Baka bir
zamana randevu ayarlayabilir misin?
Denedim ama sizi grmekte srar
ediyor dedi Laura. San Diegodan
buraya kadar gelmi, sadece birka
dakikanz alacakm.
Saatime bakp Tamam, bana bir
dakika ver, birazdan alrm onu dedim.
PowerPoint dosyam kapadm, masam
dzelttim ve Lauray arayp kadn ieri
gndermesini syledim.
Francesca 20li yalarn sonlarnda,
Penlope Cruzun birazck kilolu halini
andran bir kadnd. Enerjik bir biimde
ieri girdi, masamn karsndaki koltua
oturdu, kollarn kavuturdu ve ters ters
bana bakt. Kzgn grnyordu ama
nedenine dair en ufak bir fikrim yoktu.
Temkinli bir sesle Sizin iin ne
yapabilirim? dedim.
Ne yapabilirsiniz syleyeyim Doktor.
Faturalarnz kartrp size hi
gelmemi insanlara hesap dkm
gndermeyi brakabilirsiniz. Durdu,
nefes ald ve atp tutmaya devam etti.
Belki de sigortayla ilgili iler
eviriyorsunuz, karlnda bir ey gelir
diye sahte faturalar dzenliyorsunuz.
Neden bahsediyorsunuz siz? dedim.
Anlayamyorum.
nsanlarn hayat nasl mahvolabilir
bu yzden biliyor musunuz? Kavgalara,
evliliklerin bozulmasna sebep olabilir
yaptnz ey Hem de ne uruna?
Sigorta irketinden birka kuru alma
uruna.
yice endielenmeye balamtm.
Kadnn dengesiz bir hali vard. Ne diye
beni semiti? Tehlikeli miydi? Psikotik
olabilirdi, antasnda bak ya da silah
saklyor olabilirdi. Serinkanllm
korumaya ve neler olduunu anlamaya
altm ama kadnn hararetli hali ve
fkesi dnmemi engelliyordu.
Kusura bakmayn Bayan Wagner, hl
neden bahsettiinizi anlam deilim.
Bundan bahsediyorum. antasndan
bir kt karp yle sert bir ekilde
masama arpt ki yerimden sradm.
Susan ve Ray Wagnere gnderdiim
faturayd bu. Hemen adresi kontrol ettim
ve kaytlarmla uyutuunu grdm. Peki,
bu kadn nasl almt faturay? Bir
akraba myd acaba? Postanede mi bir
karklk olmutu? Hem kadn neden bu
kadar fkeliydi?
Bu fatura size nasl ulat
bilemiyorum Bayan Wagner ama size
kesilmemiti dedim. Tm bunlarn alt
taraf bir yazma hatas olduunu
dnerek rahatlamtm.
Herhalde ki bana kesilmeyecek dedi
Francesca.
Peki, o zaman neden sizde?
Kocamn paltosunu kuru
temizlemeden aldmda cebinde
buldum. Faturay yeniden katlayp
antasna koydu.
Belki baka bir Ray Wagnerin
ceketidir dedim mantkl bir aklama
bulmaya alarak.
Kadn kzgnlkla bana bakt. Ben San
Diegoda yayorum. Kuru temizlemecim
San Diegoda. Bu fatura Los Angelesta
ift terapisine giden Ray ve Susan
Wagnere dzenlenmi. Ne tr bir oyun
eviriyorsunuz siz?
Bakn Bayan Wagner oyun evirdiim
falan yok. Ama gelin neler olduunu
anlamaya alalm. Bir bardak su ister
misiniz? Ban evet anlamnda
sallad. Gidip ikimize birer bardak su
getirdim. Sakinlemeye balamt.
Tekrar yerime oturdum. Evet,
imdi San Diegoluyum demitiniz
deil mi?
Evet. Kocam Ray ve bebeimizle La
Jollada yayoruz.
Kocanz Rayin cebinden bu fatura
kt yle mi? dedim.
Evet, dedim ya. Ama u Susan
Wagner kimdir, onu renmek
istiyorum dedi, yeniden sinirlenmeye
balayarak.
Sakin konumaya alarak
Francesca dedim, bana kocan anlatr
msn?
Kendisi baarl bir i adam ve
harika bir babadr. Ondan sz ederken
yz aydnland.
Ne zamandr evlisiniz? dedim.
ki yl oldu. ok romantikti. Yatnda
evlendik.
Kafama bir tula dm gibi oldum.
Francesca Wagner adl bu kadnn neden
bu kadar fkeli olduunu, Susan
Wagnerin de son iki yldr neden
evliliinde bir terslik hissettiini
anlamtm. Francescaya Susandan
bahsedemezdim, gizlilie riayet etmem
gerekiyordu. Francescann bu ii
zmesinin tek yolu Ray ile
konumasyd.
Francesca ortada dolandrclk ya da
yazma hatas falan yok ama benim sana
fazla bir ey sylemem mmkn deil.
Grdm kadaryla bu, seninle kocan
arasnda bir mesele. Bence ona sorsan
iyi olacak.
Francesca yine kzgnlkla ayaa
kalkt. Demek nme duvar ekip
Rayle konumam sylyorsunuz yle
mi? Ne yazk ki yapamyorum o
dediinizi nk Ray yine yatyla ald,
cep telefonu da denizde ekmiyor.
te bu hi akla yatan bir ey deildi.
Cep telefonlarnn denizde altn
biliyordum. Gigi ile Meksikaya
yaptmz gemi yolculuunda ocuklar
braktmz ailelerimizi en az defa
aramtk.
Kusura bakma Francesca,
yapabileceim baka bir ey yok.
Francesca antasn kapt ve rzgr
gibi odadan kt. Tahminimce
haftasonuna kadar Ray ile
yzleemeyecekti. Ray ancak
haftasonunda Susan szde i gezisi
yznden brakp ona gelecekti. Ancak
ertesi gn Wagner iftiyle bir seansm
vard ve bu kaybedilen fatura konusunda
Rayle yzlemeyi iple ekiyordum.
Tam bir oyuncuydu Ray. Susan ile
Fracescay kandrmakla kalmam, beni
de dalaveresine dhil etmiti. Acaba
kar aktarmm beni ksmen onun
sosyopatik manevralarna kar kr m
etmiti? Ray beni kurnazca kafaya alm,
tedavi amal tepkilerimi ynlendirmiti.
Susana ilal tedavi uygulanmal
Susann kendi terapisti olmal Susan
kariyeri konusundaki elikilerini
aratrmal Susan onu yapmal, Susan
bunu yapmal Ama kendisi altn kalpli
bir azizdi ve teknesinde yalnz kalmaya
hakk vard. Rayin birka seanslna
gzme perde ekmesi belki olabilecek
bir eydi ama Susan gibi eitimli bir
psikolou da yllarca kda
getirmiti. Bu ite yle ustayd ki onun
yatna binmeyi bile hayal etmitim.
Rayin bunca zaman insanlar neden
kandrdn biliyordum. rnek bir
sosyopatt o. Sosyopatlar, ya da
psikiyatristlerin deyiiyle antisosyal
kiilikler ahsi kazan uruna
yaamboyu aldatmaca sergilerler.
Pimanlk ve empatiden yoksundurlar ve
bakalarn incitme ve kt davranmay
rasyonelletirmede sihirbaz gibidirler.
nsanlar genelde sosyopatlarn hrsz,
cani veya katil gibi allm sulular
olduunu dnr. Oysa zeki sosyopatlar
bazen hi yakalanmazlar ve byk
irketlerin, milyar dolarlk saadet
zincirlerinin bana geerler. Bir ite
diki tutturamayan, uzun vadeli iliki
srdremeyen ve sonunda ounlukla
kendini hapiste bulanlar, genelde
yeterince organize olmay bilmeyen
sosyopatlardr.
Ray gibi nispeten baarl bir sosyopat
yakalandnda, onun tarafndan
kandrlanlar ilk bata oke olur ve
sarslrlar. Yllardr gvendikleri
insann kendilerine ihanet ettiine
inanamazlar. Her eyi daha iyi ve daha
nce anlayamadklar iin utan
duyarlar. Ray istediini elde edebilmek
iin madurlarnn duygusal ihtiyalarn
fark etme ve tatmin etmede ok
becerikliydi. Eleri -en azndan benim
bildiim ikisi- onun ifte hayat
srdne inanmak istememiti, bu
yzden de ipularn grmezden gelerek,
onun manta brndrmeye alt
fikirleri hemen benimsemilerdi.
oumuz sosyopatik eilimleri olan
insanlarla yle ya da byle karlarz.
nsanlara gvenmeden nce onlar
tanmaya almamzn nedeni de budur.
Empati kapasitesi olanlar bile zaman
zaman antisosyal davranabilirler. Bu,
kimi zaman gelir vergisi
beyannamesinde kk bir hile, kimi
zaman da alveri sepetinde unutulan
derginin parasn geri dnp verme
zahmetine girmeme eklinde ortaya
kabilir.
Ancak erkeklerin yzde 6sn,
kadnlarnsa yzde 1ini etkileyen ileri
sosyopatinin nedeni bilinmiyor. Bu
rahatszlk ocuklukta balar. Yangn
karan ya da hayvanlara ikence eden
ocuklar sosyopattr. Bu durum
yetikinlikte de kronik yalanclk ve
aldatma eklinde devam eder ve
mrboyu srer. Antisosyal kiilik
bozukluunun iddetine bal olarak
semptomlarn bazlar ilalarla,
psikoterapiyle veya her ikisiyle tedavi
edilebilir. Ancak sosyopatinin derecesi
ileriyse tedavisi yoktur.
Eer Ray tahmin ettiim gibi gerek
bir sosyopattysa iki elilii neden
hayatnn bu kadar ge bir dneminde
balamt? Belki de Susan evliliin
bandan beri aldatyor ama bir ekilde
idare ediyordu. Belki bo yuva
sendromu veya bir tr orta ya krizi
davranlarn farkl bir aldatma
boyutuna tamt. Rayden bu sorularn
yantn hi alamayabilirdim, ne de olsa
gereklerden kanmakta stne yoktu.
WAGNERLERN RANDEVUSU
YAKLAIRKEN Rayle yapacam
hesaplamay dnerek kendimi srekli
saatime bakarken buldum. Randevu
saatini be dakika getiinde hi
gelmeyeceklerinden endielenmeye
balamtm ki asistanm arayp
hastalarn geldiini haber verdi. Kapy
atmda karmda sadece Susann
durduunu grdm.
Ray ge mi gelecek? dedim.
Gelmeyecek.
yle mi? Hayalkrklna
uramtm.
nce oturaym, sonra olanlar
anlatrm. Susan kanepeye geti.
Ben de koltuuma oturdum ve Susann
hal ve tavrnda bir deiiklik olduunu
fark ettim. Ciddi ama kendine gvenen
bir hali vard.
stmden koca bir yk kalkm
gibiyim dedi. Depresyondaydysam da
artk deilim.
Neler hissediyorsun? dedim.
fke dedi. O adi herifin baka bir
ailesi varm. nanabiliyor musunuz?
Ben miymiim terapiye ihtiyac olan?
Asl onun hapse atlmaya ihtiyac var.
Ne oldu? dedim.
Buruk bir ifadeyle glmsedi. ki
numaral Bayan Ray Wagner tarafndan
ziyaret edildim. Bu arada kadnn bir
yanda ok sevimli de bir olu var.
Anlald ki kendisi Cumadan
Pazartesiye Rayin cazibesinden
faydalanrm. Ha, yatlara da
baylyormu. 30 ylm bir yalanc ve
hilekrla, lanet olas bir sosyopatla
geirmiim. Kim bilir ilikimiz boyunca
ka kadna kur yapt, ka kadnla
evlendi.
Susan, teki Bayan Wagnerin dn
beni de ziyaret ettiini sylemek
istiyorum sana. Rayin ceketinin cebinde
benim fatura dkmlerinden birini
yakalam dedim.
Evet, biliyorum dedi Susan, ac ac.
Her eyi anlatt bana. ldrtc bir ey
ama bir o kadar da artc. yle
utanyorum ki anlatamam. Bunca
zamandr nasl anlamadm? Evlendiimi,
birlikte ocuk yetitirdiimi sandm
adam gerekte hi var olmam meer.
Hah, asl una baylacaksnz; iimle ok
megul olduum ve ona yeterince ilgi
gstermediim iin her ey benim
hatamm!
Peki, imdi ne olacak?
Evden attm onu. O fiyakac
yalancyla hayatm yeterince heba ettim.
Bir daha asla suratn grmek
istemiyorum. Sadece ocuklar iin
zlyorum.
Rayle yzleme frsatn bulamam
olsam da Susann onunla baediini
dinlemekten tatmin duydum. Tatminimin
ksmen kendi kar aktarmmdan
kaynaklandn biliyordum. Rayin
aldatmacasnn boyutlarn kavrama
konusundaki baarszlmn, mutlu bir
aile erkei olarak onunla gereinden
fazla zdelememle bir ilgisi olabilirdi.
Ayrca, iten ie, profesyonel bir
terapistin -Susan veya ben- oyuna
getirilebileceini de kabullenmek
istememitim. Fakat bu konuda
perspektif sahibi olmaya balamtm.
Aslnda ksa sreliine de olsa Rayin
evirdii dmene kaplmam, Susann
yaadklarn anlamam salamt ve bu
sayede onun da kendisi hakknda
aydnlanmasna yardmc olmutum.
Susan benimle alt ay daha
psikoterapiye devam etti. San
Diegodaki Francesca Wagner ile
balantsn kesmedi. Dorusu
armadm nk ayn insan tarafndan
madur edilenlerin arasnda ba
olumas ska grlen bir durumdur.
Susan ile Francescann Rayi evden
atmasndan ksa sre sonra Ray ikisinin
de hayatndan kt. Susan ile ben, onun
baka bir eyalette veya dnyann baka
bir yerinde kim bilir ka ele, yeni bir
hayata baladn dndk. Kendisi de
bir terapist olarak Susan, Ray gibi bir
sosyopatn asla deimeyeceini
biliyordu. Ancak yine de tandn
sand ve yllarca sevdii Rayin
ardndan hznn yaamaya ihtiyac
vard. Kendisine imdi ok bariz
grnen sadakatsizlie dair ipularn
grmezden gelmenin utancyla baetmesi
biraz zamann ald. lgintir ki Rayin
Susann yetitirilii ve kariyerine
ilikin hisleri hakknda sylediklerinde
bir gereklik pay vard. Ben de
Susann bu sorunlar daha iyi
anlamasna yardmc oldum.
Susann terapiyi brakmasndan bir yl
sonraya kadar Rayi hi dnmemitim.
Bir gn Gigi ile evde televizyon
seyrediyorduk. Gigiin kumanday ele
geirdii, kanaldan kanala dolat
ender akamlardan biriydi. Tam
kumanday kapacam srada klasik film
kanalnda durdu. Ekrandaki Charles
Boyer ve Ingrid Bergmand.
Ah, bu ok gzel dedi Gigi,
baylyorum bu filme.
Ad neydi?
Gaslight / Iklar Snerken. Bu adam
yle yalanc ki, karsn asl delinin o
olduuna inandryor.
Ray neler yapyor acaba diye
dndm. Muhtemelen kaamaklarna
alet ettii yatyla okyanuslarda
dolanyor, baka Bayan Wagnerleri
madur ediyordu. Belki liman yetkilileri
onu sonunda yakalamlard, belki de
korsanlarn eline dmt. Anlamad
uydu ki karadayken bile denizlerde
kaybolmu gibiydi.
ON NC BLM
Bitimsiz alveri
2004 K
ARALIKIN LK GNLERYD
VE HERKES tatil hazrl iindeydi.
Bense Ulusal Salk Enstitlerinden
harika bir haber almtm; bavurduum
byk bir alma fonunun demesi
kabul edilmiti. Dier bir deyile,
aratrma ekibim ve ben, bundan sonra
en az be yl fon konusunu dert etmek
zorunda kalmayacaktk. Aratrma
dnyasnda bu anlar, kutlama gerektiren
sayl anlardan biridir. Geri fon iin
bavurduunuzda alamamaktan endie
edersiniz, aldnzda ise almay
tamamlayamamaktan ya da daha kts,
elde edeceiniz sonularn umduunuz
gibi olmamasndan korkarsnz. Ama bu
akam kutlama akamyd ve ben ailemi
La Cienagann gzde Japon
restoranlarndan birine gtryordum.
Sushiye hepimiz baylyorduk, ayrca
ocuklar da bu sayede lks bir yeri
deneme frsatn yakalayacakt.
12 yandaki kzm Rachel gitmeyi
reddettii iin ge kalmtk. Rachel
stne giyecek haval bir ey
bulamyordu. Gigi onu memnun etmek
iin kendi gardrobundan birka giysi
verdi ve artk ortaokula getii iin
haftaya onu alverie gtreceine sz
verdi. Kadnlarn, hatta ergenlik ncesi
kzlarn, kyafete verdii nem, beni
daima hayrete drmtr.
Ertesi gn Brenda Livingston isimli bir
kadn arad. 10 yl kadar nce 30lu
yalarndayken sevimsiz bir boanma
dneminde bana tedaviye gelmiti.
imdi ise telefonda alayarak, byk bir
kriz yaadn, aklna arayacak baka
birinin gelmediini sylyordu. Onu
yattrdm ve ertesi gn, leden
sonraya randevu verdim.
O gece evde, akam yemeinde Rachel
Cumartesi gn Carolinen doum
gn partisine gidiyorum, ona hediye
almam gerek dedi.
12 yana girecek deil mi? dedi
Gigi.
H h diye cevap verdi Rachel.
Tamam, ben gzel bir ey alrm ona
dedi Gigi.
Yemeimizi bitirdik, ocuklar sofray
topladlar ve odalarna ekilmek iin
izin istediler. Gigiyle ben salonda
kaldk.
Neyin var senin bu gece? Akln baka
yerde gibi dedi Gigi.
Eskiden tandm bir kadn
dnyorum dedim.
Bir kadn dnyorsun ha? Ne
gzel, ailene dknln gzlerimi
yaartt dorusu.
Eskiden tedavi ettiim bir kadn.
Bugn yaad bir kriz yznden arad
da dedim.
Bu defalk affediyorum ama bir
dahaki sefere ceza olarak ayak masaj
yaparsn ona gre.
Bulaklar ykarken eski hastam
dndm. Brenda st dzey yneticilik
yapan ama ailesinde ve evliliinde
zorluklar yaayan kariyer odakl
kadnlarla pek ok ortak zellie sahipti.
Onu tedavi ettiim sre iinde byk bir
reklam irketinin genel mdr yardmcs
olarak haftada altm saat alyordu.
Alannda en st dzeylere erimiti ama
hayatndan tatmin olmuyor, nedenini de
bilemiyordu. Brendann duygularyla
baetme yntemi ar yemekti.
Evliliinin dalp gittii gnlerde
Brendann baz yiyecekleri gn iinde
renklerine gre yeme saplants
gelitirdiini hatrlyordum. Kahvalt
kahverengiydi: Kahve, buday ekmei,
arada bir de bir kse tahll gevrek. le
yemei beyazd: Tavuk gs veya balk
orbas ve pilav. Gece ge vakitte daha
koyu tonlarla midesini doldurmay
seviyordu: ikolata, kakaolu kek ve
scak ikolatal kek. ok zayftan ar
kiloluya kadar deien bir aralkta gidip
geliyordu. Terapi srecinde bir ara
neredeyse 20 kilo almt. Bir meslekta
onu hamile olduu iin tebrik ettiinde
ne kadar utandn hatrlyordum.
Brendann ba sorunu annesiydi. Ne
yaparsa yapsn annesinin gzne
giremiyordu ama o her ann annesinden
onay almaya alarak geiriyordu.
Giydii kyafetler, girdii ve takip ettii
iler, hatta setii erkekler Bunlarn
hibiri anneyi hibir zaman memnun
etmiyordu. Yine de i annesinin
kusurlarn grmeye geldiinde
Brendann gz kr oluyordu. Ardndan
tam terapide ilerleme kaydettiimizi
dndm bir srada iyiletiini
syleyerek tedaviyi brakmt.
Hastalarn bilind atmalarnn
farkna ilk vardklarnda terapiyi
brakmalar grlmemi ey deildir.
Semptomlarn ardna gizlenen ac verici
hisler ve anlarla yzlemek kolay
deildir. Bu rahatszlk verici
duygulardan kanabilmek iin hastann
zihni kimi zaman onu iyiletii ve artk
terapiste ihtiya duymad ynnde
kandrr. Hasta bylece asl sorunu
deen terapisti aradan kararak,
kendisini gerekte rahatsz eden eyi
bastrmaya ya da unutmaya devam eder.
Brenda iyiletiini sylediinde
aslnda henz baetmeye hazr olmad
duygulardan katndan neredeyse
emindim. O gnlerde psikoterapist
olarak deneyimim daha azd ve onun ani
ka biraz moralimi bozmutu. Vakti
gelmeden nce gidenlerin genelde
tedaviyi srdrecek duygusal gten
yoksun, kronik hastalar olduunu
biliyordum. Yine de ani gidiini
dndmde sorunlarn aratrrken
Brendann fazla zerine gitmi
olabileceimi fark ettim. Bu olas yanl
adm aklmn bir kesine yazdm ve bu
defa, frsatm olursa, daha yava
ilerlemeye ant itim.
BRENDA CUMA GN siyah
dpiyesiyle k ve zarif bir grnm
iinde ofisime geldi. Son moda Jennifer
Aniston sa kesimiyle artk sarnd.
Kocaman k antasn kanepenin yanna
koyduktan sonra oturdu. Sigarasn
yakmaya hazrland srada sigara
iilmez kuraln hatrlad. Glmsedi.
Merhaba Dr Small. Sizi grdme
sevindim. Sanza den aklar yakm.
Haval olmusunuz. yle bir
glmsemeden edemedim.
Ben de seni grdme sevindim
Brenda dedim. Neler oluyor,
anlatsana. Bir kriz yaadndan
bahsettin?
Evet. yldr Richardla evliyim
ama o artk imknsz biri oldu. Bir kez
daha boanmak istemiyorum ama
Richard beni terk etmekle tehdit ediyor.
Neden?
Bir sorunum olduunu dnyor da
ondan. Daha dorusu bir sr sorunum
olduunu dnyor. im, annem,
alveriim ok fazla para
harcadmdan ikyet ediyor. O kim ki
bana yle diyor? O aptal evlilik
szlemesini imzaladm ite, kendi
param var benim.
Sana evlilik szlemesi mi
imzalatt? dedim.
Tabii ki. Bu gnlerde herkes yapyor
bunu. Ama Richard buna ramen bir
dolar harcasam kendini kaybediyor.
Gya benim iin endieleniyormu,
hlbuki ben ok tutumluyum. Sadece
indirimlerden alveri yapyorum. Dn
Saksda her eyde yzde 40 indirim
vard, Saks First kartn kullanrsan,
onun da zerinden yzde 15 Ki ben de
kullandm tabii. Aptal mym, tabii ki
kullanrm. Neredeyse be dolara
muhteem, siyah bir Dolce elbise
aldm Tamam, be deil, 900 dolara,
ama bedava gibi bir fiyat, o elbise iin.
Ha bir de ne var, biliyor musunuz? Ki
yemin ederim hayatmda byle bir ey
yapmamtm, yok denecek fiyata mor
bir Versace aldm. nann bana
gardrobum siyah ve gri dpiyeslerle
dolu, birka tane de krk beyaz kokteyl
elbisesi. imdiye kadar hi mor bir ey
almamtm! Richard mutlu olmal benim
adma. i geniletiyorum ne de olsa!
Alveri zaferlerini dinlerken
Brenday bin dolarlk mor bir
elbiseyi, muhtemelen hi giymedii,
birbirinin ayn 40 siyah elbisenin
arasna sktrmaya alrken hayal
ettim. Acaba 10 yl nceki yeme
sorununun yerini yeni bir saplant, yani
alveri mi almt? Daha da nemlisi,
imdiki krize altta yatan hangi duygular
ya da atmalar yol amt? Brenda bir
eyler sylememi bekliyordu.
Gardrobunu geniletmen ok gzel
Brenda. Sence o mor elbiseyi hi
giyecek misin?
Bilmem ki dedi aldrsz bir tavrla
yazn giyerim belki. Ama gerekten ok
gzel ve gardrobuma renk katyor!
Glmsedim. Hl o reklam
ajansnda m alyorsun?
Artk kdemli genel mdr yardmcs
olarak yeni mterilere bakyorum. Yeni
pozisyonumda saatlerimi de kendim
belirliyorum. Bylece alveri yapacak,
beenmediklerimi iade edecek, sonra
biraz daha alveri yapacak bolca
vaktim oluyor. Kahkaha att.
Alveri sohbeti beni hem gldrm
hem de endielendirmiti ama konuyu bu
megaleyi tetikleyebilecek nedenlere
doru kaydrmak istiyordum. Belki
sohbeti ilikisine geri dndrmek krizin
altnda yatan atmalar ortaya
karmamz salard.
Richardn seninle ve annenle
meselesi nedir? dedim. Brendann
azndan Richardn ilikiye bakn
dinlemek, gerekte olup bitenleri
anlamam salayabilirdi.
nsan davranna ilikin genel
ilkelerden birine gre olumsuz bir eyi
kendimizden ok, bakalarnda
grmemiz kolaydr. Bu zihinsel sre
kimi zaman terapistlere tedavi srecinde
yol gsterir. ou zaman bakalarnda
bizi en ok rahatsz eden zellikler,
kendi sahip olduumuz zelliklerdir. Bu
zellikleri bakasnda grmek bizi
kzdrabilir ama onlar kendimizde
grmeyi asla kabul edemeyiz. Richardn
Brendaya ilikin ikyetleri onun
kendine ait sorunlarn da yanstyor
olabilirdi ama Brendann Richardla
ilgili yaknmalar bizi Brendann u
anki sorunlarnn ardnda yatan
atmalara da gtrebilirdi.
50li yalarda, yetikin bir adamn 80
yandaki annemi kskandna
inanabiliyor musunuz? Olacak ey deil!
Ne zaman annemle telefonda konusam
deliriyor.
Ne sklkta konuuyorsun? dedim.
Gnde bir ya da iki defa aryor. Ne
olmu ki? Yalnzlk ekiyor muhtemelen,
ben de neelendiriyorum onu. Richard
anneme ondan daha fazla ilgi
gsterdiimi sylyor.
Gerekten yle olabilir mi acaba diye
dndm.
Devam etti. Tam bebek yani. stelik
iimi de kskanyor! Srekli ofisimi
arayp zledim seni falan gibi aptalca
eyler sylyor ama ben biliyorum ki
aslnda bir ekilde kendini iime dhil
etmeye alyor.
Neden byle bir ey yapsn? dedim.
Hayatmda onu iermeyen bir eyimin
olmas fikrine dayanamyor da, ondan.
Gnboyu annemden ve kocamdan
telefonlar alyorum. yapacak vaktim
kalmyor neredeyse!
Brenda konumasn srdrrken
aklma belli ki hi iyileme salamam
olan, eski tedavi srecinde fark ettiim
temel bir sorun geldi. Hayatnda onunla
ilgileniyor grnen ka kii olursa olsun
-kocas, annesi, i arkadalar, dostlar-
Brenda kendini her zaman yalnz
hissediyordu. Sorun ksmen evresini,
tpk narsistik ve ilgiye muhta annesi
gibi, ona kendini bamsz hissettirecek
duygusal alan tanmayan insanlarla
kuatmasndan kaynaklanyordu.
Tahminime gre Brenda kendini
sevilmeye layk hissetmedii iin,
etrafn sevgi gsteremeyecek kadar
bencil insanlarla evrelemiti.
Brenda tm sorunlarnn temelinde
babasn erken yata kaybetmesinin
yattna inanyordu. Beynindeki habis
tmr yznden babas Brenda 12
yandayken lmt. Annesi ise bunu
izleyen 40 yl boyunca yastan
kmamt. Babasnn lm Brenday
etkilemiti hi phesiz ama ben,
annenin Brendayla empati kurma
kabiliyetinden yoksun oluunun,
Brendann psikolojik tecridinde ve
zsayg eksikliinde daha gl bir
etkisi olduunu dnyordum.
Annedeki narsisizmi ve esirgeyici
kiilii tanmlayan olaylar da son derece
arpcyd. Brendann anlatt, 17
yanda yaanm bir olay
hatrlyordum. Brenda erkek arkadayla
bulumadan eve yarm saat ge gelince
annesi yle sinirlenmiti ki bir hafta
onunla konumamt. nceki
terapimizde Brenda annesinin
sorunlarna olan katksn kavramaya
hazr deildi. Btn meselesi babasnn
lm, annesinin yaad yrek yakan
ac ve adi kocasnn bunlar hi
anlamayyd.
Annen Richard hakknda ne
hissediyor? dedim.
Saygn bir avukat olmasndan ok
memnun. Aslnda Richard annemin
imdiye kadar hayatma giren erkekler
iinde onaylad tek kii. Haberlere
falan ksa epey heyecanlanyor. Btn
arkadalarna gururla anlatyor. Kavga
ettiimizi falan sylersem ilk cevab
Yine ne yaptn? oluyor. Sinir
oluyorum bu lafa. Sanki Richard
muhteem biri de, ben ona sahip
olduum iin anslym. Richard ile
evliliimin hayatmdaki en byk baar
olduunu dnyor. imi ciddiye bile
almyor.
Alayacakm gibi grnyordu,
mendil kutusunu uzattm. Annesinin
kendi zerindeki gcn aa vurduu
iin utanarak ald mendili.
Brendann kriz diye alglad eyi
yava yava zmeye balamtm.
imdi nihayet Richard zerinden
annesinin onayn alyordu ama evlilii
kmaza girdii iin, o onay
kaybetmekten korkuyordu. Bu kriz onun,
ister kocas olsun ister annesi ya da
terapisti, insanlarla yaknlamakta neden
sorun yaadn anlamas iin frsat
olabilirdi. u an yardm alma cesaretini
bulacak bir ac iindeydi ve onu
korkutup karmadan o yardm sunmak
benim iim, daha dorusu zorlu
grevimdi.
Seansn geri kalan ksmnda Brenda
beni yeme sorunlarn geride braktna
ikna etmeye alt. Dediine gre son
be yldr imdiki kilosundayd. Birlikte
bir terapi plan konutuk ve haftada iki
defa grme ayarladk.
Cumartesi sabah kahvaltdan sonra
olum Harryi arkadann evine gitmesi
iin hazrlyordum. Gigi Rachela
Carolinein doum gn iin Gapten
ald antay gsterdi. Rachel antay
beendi. Birlikte hediyeyi paketleyip bir
de kart hazrladlar. Bense Harryi
brakmak ve evle ilgili birka ii
halletmek zere ktm. Ampul, kpek
mamas ve it budayc gibi eyler satn
aldm. Sonra da e-postalarma bakmak
iin ofisime uradm. Bir baktm ki koca
bir gn gz ap kapayncaya kadar
gemi.
Eve dndmde kendimi bir krizin
ortasnda buldum. Rachel odasnda
alyordu, Gigi ise mutfak dolaplarnn
kapaklarn arpp duruyordu.
Hayatm ne oldu? dedim, Gigiye.
Ne olsun ite Rachel partiye gitti.
Her ey iyiydi hotu. Sonra Caroline
hediyesini at, Gap antasna bayld.
Ama bir sonraki hediye Coach antas
kt.
O anta bykler iin ve pahal bir
ey deil mi? dedim.
Evet, 12 yandaki ocua alnacak
bir hediye deil dedi. Ama anlalan
Bat Yakasnda ocuklar birbirlerine
byle hediyeler veriyorlar. Tabii Rachel
verdii hediyeden utand, imdi de bana
kzyor. Coach marka antann uygunsuz
bir hediye olduunu anlatmaya altm
ama dinlemiyor. Eyalarn deeri ve
fiyat arasndaki ayrm hakknda en ufak
bir fikri yok. Tek istedii akranlaryla
uyum salamak.
Kt bir ey mi ki bu? Hepimiz
istemez miyiz? dedim.
steriz tabii de Rachel martlm
zengin ocuklarnn gittii pahal bir
zel okula gidiyor. Bizim yle bir
paramz olmadn ve parann de her
ey demek olmadn anlamas gerek.
Gigi kendine bir bardak arap koyarak
masaya oturdu. Belki de onu o okula
gndermekle biz hata ettik.
yle eyler her okulda olur dedim.
ocuklarmza bu dersi bir ara
vermemiz gerekiyordu zaten. Neden
imdi vermeyelim?
Doru. Ama ben ne olursa olsun 12
yandaki ocua Coach anta
vermeyeceim, oras kesin.
Alveriin, zellikle de kz ocuklar
asndan hayatn ne kadar erken
dneminde bir meseleye dntn
grmek beni armt. ocuklar rn
daha iyi olmasa bile marka ayrt etmenin
ve yksek fiyatn, daha yksek staty
temsil ettiini reniyorlard. Tabii ayn
ey erkekler iin de geerliydi. Bana
Armani takm elbise giyip Ferrari
srmek istemeyen tek bir erkek gsterin.
Gzel modellerin gptayla baklan
eyalar kulland ya da giydii
reklamlara srekli maruz kalyoruz.
ocuklarn bile o eyalar istemesine
amamal.
BRENDA ERTES HAFTA
OFSME geldiinde stnde yine
pahal bir markann giysileri, ayanda
timsah derisinden ayakkablar vard. Tek
bir dakika harcamadan kocasn ikyete
balad. Bakn, ben Richardn gerek
yzn grebiliyorum. Temelde duygusal
olgunlua eriememi, ar kontrolc
biri o.
Evlendiinizde bu konuda herhangi
bir fikrin var myd? dedim.
Tabii ki hayr. ktm ona. Bana
prensesmiim gibi davranyordu. Hi
eletirmiyordu. imdi eletirilerinin ard
arkas kesilmiyor.
Zor oluyordur senin iin dedim.
Evet, ama ben onunla nasl baa
kacam biliyorum.
Peki ya annen? O da seni yakndan
kontrol etmek istiyor mu? dedim.
Tabii ki hayr. O 80 yanda, yalnz
bir kadn. Su mu ki bu?
Brenda hl annesinin hatalarn
gremiyordu. Onu nedense el stnde
tutma ihtiyac duyuyordu.
Brenda annende hi hata grmemen
benim dikkatimi ekiyor, onu korumak
zorunda hissediyorsun sanki kendini.
Ne demeye alyorsunuz Dr
Small?
Biliyorsun, annen ilk kocan
eletiriyordu, sonunda da kocanla
ayrldnz dedim.
Adam pisliin teki olduu iin
ayrldk. Annemle bir ilgisi yoktu.
Earbyla oynamaya balad. Bu arada,
kamir alm nasl buldunuz? Evden
erken kmm, bari alveri merkezine
urayaym dedim. Harika deil mi?
Ne zaman bir eyler kefetmenin
eiine gelsek Brenda konuyu
deitiriyordu. Genelde de son alveri
macerasna gei yapyordu. Alveri
onu rahatsz eden gerek nedenlerin
zerini rten sis perdesi gibiydi.
Terapinin ilk haftalarnda yorumlarmda
ileri gitmedim. Brendann bilinaltnn
fazlaca derinlerini irdelemek,
kaldramayaca kadar byk bir kayg
yaratabilirdi. Onun yerine yava yava
teraptik ittifak kurmak iin yaad
zorluklar ve engellenmeleri anladm
belli ettim. Brenda insanlar nasl
kendinden uzak tuttuunun farknda
deildi ama terapi srecinde insanlarla
arasndaki mesafeyi korumak iin
kulland yntemler ortaya kmaya
balad. Yaknlktan kamad
zamanlarda, bakalarn kendinden uzak
duracaklar ekilde idare ediyordu.
Birka hafta sonra Brenda Sal
randevusuna 10 dakika gecikerek, telala
ieri girdi. Elindeki kocaman alveri
torbalar yznden nefes nefese kalmt.
Kendini kanepeye att, ge kald iin
zr diledi.
Aslnda erken gelmitim dedi
birka dakika Neiman Marcusa
gireyim dedim.
Syler misin Brenda, ne hissettin
oraya gittiinde? Alverie kmak
nasl bir duygu uyandryor sende?
Soru sorar gibi yzme bakt. Nasl
olsun yi hissediyorum kendimi. Gl
hissediyorum Enerji doluyorum.
Kont r ol bende oluyor, etrafmdaki
herkes nefesini tutarak kararm
bekliyor. Ayrca her an gzmn iine
bakan koca bir reklam ajansnn
sorumluluundan da kurtuluyorum. Bazen
srf o sat elemanlar zerinde kontrol
sahibi olmann yaratt badndrc
duyguyu yaamak iin sevmediim
eyleri aldm bile oluyor. Eer
gerekten sevmisem, o zaman daha da
iyi oluyor. Ona dokunduumda,
baktmda, zerine giydiimde
heyecandan rperiyorum. Avlanan ve
avlayan heyecan var bunda. Seks gibi,
ama daha iyi; en azndan baz
zamanlarda. Konuurken transa gemi
gibiydi. Yznde uzaklara dalp gitmi
gibi bir ifade vard. lk ikisini tarif
eden bir alkolii anmsatt bana.
Bu duygu kalc oluyor mu? dedim.
ey, hayr, pek olmuyor. Eve gelip
aldklarm dolaba yerletirene kadar
devam ediyor. Richard iin yeni ve seksi
bir ey giydiimde o hep fiyatn
renmek istiyor. Sonunda aldklarmn
ounu geri gtryorum. Geri verince
rahatlyorum ama ok da utanyorum.
yle mi? dedim.
Eh, tabii. O heyecan verici avlar ksa
srede ltsn kaybediyor dedi.
Tm bu alveri ve iade iinin bo
vaktin byk blmn doldurduunu ve
Brenda iin derinlerde yatan psikolojik
sorunlardan kanmann etkili bir yolu
haline geldiini anlamtm. Anlalan
Brenda yeme bamllnn yerine
alveri bamlln koymutu. Bunun
teknik terimi onyomaniydi.
Yunancada onios sat iin mania ise
delilik anlamna gelir. Brendann
drtsel ve saplantl davran
zellikleri yeni bir amaca doru
kaymt; alveri yapma ve iade etme.
Brenda henz bamllk eilimlerinin
yeni bir amaca saplandnn farknda
deildi. Terapide bir sonraki adm onun
bu tekrarlanan yapy fark etmesine ve
anlamasna yardmc olmakt. Tedaviyi
yine yarda brakp kamasn
istemiyordum ama onu biraz daha
zorlamam gerekiyordu.
Peki, Brenda, burada srekli
tekrarlanan bir yap gryor musun?
dedim.
Nasl yani?
yle ki, artk ar yemek
yemiyorsun ama grne baklrsa yeni
bir megalen var; ar alveri dedim.
Yerinde kprdand. Neden
bahsediyorsunuz siz?
Bir bamlln yerine baka bir
bamll koydun dedim dikkatle.
Brenda kzgnlkla bana bakt. u
televizyona kan akl doktorlar gibi
konutunuz biliyor musunuz? Teoriniz
biraz basmakalp olmad m Dr Small?
Psikolojik zrvalamalar duyduum anda
iimden yine terapiyi brakp gitmek
geliyor.
Bence hi iyi bir fikir olmaz Brenda.
Alverikolik ya da ad neyse ondan
deilim ben. Sadece rahatlatyor
alveri beni. Eilip antasna
uzandn grnce Tamam, buraya
kadarm, gidiyor diye dndm ama
sadece sigarasn kard. Sigara
iilmez kuralnn can cehenneme.
Sigarasnn kalmadn fark edince
paketi fkeyle buruturup yeniden
antasna tkt. Bir sre sakz arandktan
sonra iki tane bulup azna att.
kp gitmediine sevinmitim,
savunmaya geiine ise hi
armamtm. Brenda ilk seferinde
terapiyi iyiletii iin deil, kendi
deyiiyle benim psikolojik
zrvalamalarm yznden braktn
itiraf etmiti. Belki bu noktada biraz
ilerleme kaydetme ansn
yakalayabilirdik.
Kendimize drst bir gzle
bakabilmek hibirimiz iin kolay deil
Brenda. Bana kalrsa bir kontrol
savamn olduunu kabul etmekte
zorlanyorsun sen. Bu savam hayatnn
pekok alannda karna kyor; yemek,
giyim, i, ilikiler.
Brenda elenmi gibi grnyordu.
Beni nelerin harekete geirdiini
gerekten bildiinizi sanyorsunuz deil
mi?
Sylediimi bir dnsen zarar
olmaz. Seni alverie iten eyin kontrol
duygusu olduunu anlatmtn ama o
duygu kalc deildir. ster
alverikoliklik ister bamllk ister
zorlanm, adna ne dersek diyelim
nemli deil. nemli olan senin bir
problemin olduunu kabul etmen.
Brenda ban iki yana sallayarak
pencereye gitti. Konumaya devam ettim.
Sence bu durum daha iyiye mi
gidiyor Ktye mi?
Brenda sakzn bir peetenin iine
koyarak oday arnlamaya balad.
Bilemiyorum Annemle Richard hi
onaylamyor, oras kesin.
Tecrbelerime gre insanlar
bamllklarn bir kriz kana ve
mecbur kalana kadar hi ele almyor.
Sen de Richard kendinden
uzaklatrana, borca batana ve
muhtemelen kariyerini riske atana kadar
beklemek mi istiyorsun?
Dolamay brakp Tabii ki hayr
dedi. Sadece kaygl bir insanm ben,
alveri yapnca da rahatlyorum. Ama
itiraf edeyim ki eve geldiimde kendimi
kt hissediyorum, hatta pimanlk
duyuyorum ve tm aldklarmn yok olup
gitmesini istiyorum. Richard alveri
konusunda beni yle bouyor ki madem
her halkrda yakama yapacak, bari
alveriimi yapaym diyorum. te bu
aptal alveri olay ve Richardn
tepkisi hakknda bunlar hissediyorum.
yle bir noktaya geldi ki artk paketleri
eve gizlice sokuyorum. Richard
almadm her an alveri yaptm
dnyor. Biliyor musunuz, hakl belki
de Yenilgiye uram gibi bir tavrla
kanepeye kt. Kt durumdaym
sanrm Dr Small. Yardma ihtiyacm
var benim.
Rahatlamtm. Brenda nihayet
bamlln kabul etmi, yardm
istemiti. te imdi almaya
balayabilirdik. Sonraki iki hafta iinde
Brenda 12 admlk simsiz Borlular
programna balad. Sylediine gre
toplantlar ilk bata ona ar duygusal
grnmt ama bir sre sonra dier
alveri bamllaryla konumak ona
birileri tarafndan anlaldn
hissettirmiti. Gruptakiler alveriin
yaatt heyecan, iade etmenin yaatt
utanc ve rahatlamay ok iyi
anlyorlard. lerinden Brenda gibi
bazlar alkol, yeme gibi baka
bamllklar da yaam, oradan
alverie gei yapmt. Grup
toplantlarna ve benimle birlikte
terapiye ek olarak Brendaya dk
dozda antidepresan Wellbutrin verdim.
Bu onun moralini ykselterek baz
saplantl davranlarn yattrd.
Beyindeki alkol veya uyuturucu
bamlln glendiren sinir yollar
ayn zamanda yemek, seks, alveri ve
kumar da dhil, hemen her tr zevk
kaynan odak alan saplantl
davranlar denetler. Bir eyler
alveri yapma drtsn harekete
geirdiinde Brendann beyni ve dier
organlar gz alc anta, ayakkab ve
elbise grntlerine otomatik olarak
tepki veriyordu; kalp atlar yavalyor,
beyin damarlar geniliyordu. Onun
zihnini arzu nesnesine odaklayan
fizyolojik bir tepkiydi bu.
Brendann alverileri tam gelimi
bamlln tm tuzaklarn ieriyordu.
Bir alveri macerasn tarif etmek bile
onda zevk dalgas uyandryordu. Bu
forik (mest edici) duygular beyindeki
kimyasal deiimlerle yakndan
balantldr. Sz konusu deiimler
bamllkla ilgili tm davranlar
denetler. Sinir iletici dopamin de iin
bir parasdr. Dopamin hem dl hem
de cezay dzenleyen beyinsel bir mesaj
taycdr. Baml kii zorlanml
olarak haz duygusunu arar, arzular ve
yeniden yaratr. Dopamin, mesajlar
beynin zevk merkezlerine tayarak,
bamllarn haz veren eylemleri
durmadan tekrarlamalarna neden olur;
kii artk ilk bataki zevki yaamyor ve
eylemin yaratt olumsuz sonularn
farkna varyor olsa bile stelik bir
bamllk hakimiyeti ele geirirken,
beynin karar alma ve muhakemeden
sorumlu n lobu giderek hakimiyeti
kaybeder. Benim terapideki amacm
Brendaya dopamin zevklerini denetim
altnda tutmasn salayacak igr ve
mant kazandrmakt.
Terapinin ilerleyen aamalarnda
Brendann hayatnda stres yaratan ve
alveri drtsn harekete geiren
etkenleri daha iyi irdeledik. Brenda
ayrca annesinden ve Richarddan onay
almay ne kadar arzuladn grmeye
balad. Bu arada 12 admlk programa
aksatmadan devam etti, semptomlar
iyileti, hatta sigaray bile brakt. Bu
konuda tahminimce Wellbutrinin de
yarar oldu.
Ancak Brendann alveri
saplantsnn neden bu kadar iddetli
olduunu hl tam olarak anlayabilmi
deildim. Alverii pek ok kadn
sever. Giginin sevdiini gayet iyi
biliyordum, hatta ergenlie henz
girmemi olan kzm bile iyice
holanmaya balyordu. Ama onlar
imknlarn tesinde alveri yapmyor,
bir eyi sadece ihtiya duyduklarnda
satn alyorlard. Brendann tarif ettii
duygusal haz ve kleri onlar da bir
noktaya kadar hissediyorlard
muhtemelen ama baml deillerdi
Bildiim kadaryla.
SEKZ HAFTA KADAR SONRA
Charlie Simon ile kahve imek zere her
aramba olduu gibi yryerek
Westwooda gittim. Charlie ile
UCLAdaki geriatrik psikiyatri
eitimimiz boyunca arkadalmz
srdrmtk ama o sonradan serbest
hekimlikte karar klmt. Yllar iinde
dzenli olarak bir araya geldik ve
vaktimizin bol, sorumluluumuzun az
olduu o eski, kaygsz gnleri andk. Bir
yandan da birbirimizin hayatnda
(serbest hekimlie kar niversite
hayat) neler olup bittiini takip ettik.
Charlie Starbucksta LA Timesn spor
sayfasn okuyarak, beni bekliyordu.
Gzelce krplm, kr top sakal, gr ve
ak salaryla uyumlu grnyordu. Yllar
gese de yalanmyormu gibiydi ama
bunun nedeni biraz da salarnn daha
30lu yalarnda aarm olmasyd.
Kahvesinden bir yudum ald. Ne
kadar iler acs bir durum Sabah
keyfime bakar msn; Lipitor hapm
yutmak iin itiim yasz, tatlandrcl
bir latte! u Apple Pane gidip koca
izburgerleri yalayp yuttuumuz, stne
de dondurmal cevizli turtalar
devirdiimiz gnleri yle zlyorum
ki Kolann da hakikisinden ierdik o
zamanlar.
Charlie ben daha seni tandmda
diyet kola iiyordun. Azda brakt o
kimyasal tad seviyorum demitin
dedim. Sonra da antam Charlienin
yanndaki sandalyeye koyarak espresso
almaya gittim. Dostumla eski gzel
gnlerden, aileden, iten ve tatil
planlarmzdan bahsettik. Bir ara
gazetedeki bir ilan gstererek Karm
u Robinson indirimini hayatta
karmaz dedi. Muhtemelen de orada
yeni hastamla karlar.
yle mi? dedim.
Birka haftadr bir alveri
bamlsn tedavi ediyorum dedi.
Aklma Brendann bamllk
konusunda yardm almadan nceki hali
geldi.
Charlie devam etti. Bu kadn deli gibi
alveri ediyor, aldklarn geri veriyor,
yine de iini gcn aksatmadan
srdryor. Merakm iyice uyanmt.
Bat yakasnda iten sonra alveri
merkezine gitme salgn m balamt?
ok garip dedim. Benim de reklam
ajansnda alp iten sonra alveri
yapan ve aldklarn iade eden bir
hastam var.
Charlie gzmn iine bakt. Peki.
Reklam ajans. Ama alveriten nce
yeme bozukluu var myd hastada?
Olamaz dedim, yoksa ayn hastay
m tedavi ediyoruz?
Birbirimize isim sylemedik ama
hastann grnmn tarif ettik.
Benzerlikler tesadf olacak gibi deildi.
e bak ya! dedi Charlie. Ayn kii
resmen.
Kulaklarma inanamyordum. Brenda
beni baka bir psikiyatrist ile
aldatyordu. Herhangi bir
psikiyatristle de deil, yakn dostum
Charlieyle.
Psikoterapi srecinde bir amaza
girildiinde ikinci bir kiiden fikir
almak yararl olabilir ama bu genelde
terapistin bilgisi dhilinde yaplr.
Brenda acaba arkamdan baka neler
eviriyordu? Aklmdan geenler
reddedilen bir sevgilinin dncelerine
benziyordu. Brenda besbelli hl
gerekle yzlemekte zorlanyordu. Ama
imdi bunu hem benden hem de
Charlieden gizliyordu.
te bu bir ilk hayatmda dedi
Charlie.
Hastamla bir konuma yapsam iyi
olacak dedim.
Charlie glmsedi. Tamam, nce
sen.
Ofise dnerken iimden hemen
Brenday arayp yzlemek geldi.
Richardn ve annesinin onu gnboyu
aramasna amamal. te hastamn
etrafndaki insanlar idare etme
yntemlerinden birini daha renmitim.
Westwood Villageden UCLA
kampuse giden yolu geerken Brendann
ifte terapi marifetine verdiim
tepkileri aklmdan geirdim. Kendimi
kzgn ve kullanlm, vaktim boa
harcanm hissediyordum. Brenda 12
admlk iyileme program konusunda
atp tutmu, gzmz boyamt.
Tepkilerimin Brendann aldatmacas
hakkndaki deerlendirmelerimi
bulandrdnn farkndaydm. Bu da
Brendann kendi duyduu rahatszlkla
baetme ynteminin bir parasyd.
evresindeki insanlarda duygusal
karmaa yaratyor, davranyla herkesi
galeyana getiriyordu. Bylece insanlar
kendisine ilgi gstermeye itiyor, kendini
daha az yalnz hissediyordu.
Perembe akam nihayet gelip att,
Brenda profesyonel ve sakin
grnmyle ieri girdi.
Merhabalatktan sonra sze baladm.
Brenda, senin bana kar yeterince
drst olmadn dnyorum.
Neden bahsediyorsunuz Dr Small?
lerleme kaydettiimizi sanyordum. Ha,
bu arada, bana yeniden Wellbutrin
yazmanz rica edeceim.
Glmsedim. Dr Simon da yazyor
mu?
aknlkla yzme bakt. Ne? Kim?
Brenda, benden baka Charlie
Simon da grdn biliyorum. Ltfen
inkr etme.
Gld. Hakkmda her eyi bildiinizi
dnyorsunuz demek, ha?
Sadece psikoterapi iin meslektam
Charlie Simona gittiini ve bana bundan
hi sz etmediini biliyorum.
Nedir bu anlamadm, hep birlikte
toplanp hastalar ekitirdiiniz bir
kulp m var? Kimi istersem grmek
benim hakkm. Charlie Simon, Dr
Wellsi
Malcolm Wells mi? diye adeta
haykrdm.
Evet. ok da iyi ayrca.
E, baka kime gidiyorsun? dedim,
hayretler iinde.
Jeffrey Sanderson. Ama o sadece
Evlilik Aile ve ocuk Danman, o
yzden saylmaz.
Ben kendimi toparlamaya alrken
Brenda devam etti. Biliyor musunuz Dr
Small, sizinle alveri bamll
konusunda o aydnlanma ann yaamak o
kadar gzel bir histi ki o gnden sonra
hep byle kendimle ilgili aydnlanmalar
yaama arzusu duymaya baladm. yi bir
terapi hastas olmaya alsam da sizinle
o sihirli anlar her zaman
yaayamyordum. u 12 adm
toplantlarndan da sklmtm.
Bana neden sylemedin? dedim.
Sizi hayalkrklna uratmak
istemedim de ondan. Dr Simona
gitmeye baladktan sonra o heyecan geri
dnd. Yeme bamllmn alveri
bamllna dnmesiyle ilgili
aydnlanmalarm anlatmaktan ok byk
bir keyif aldm. Richard ile annem
hakkndaki bilgileri de biraz ssleyerek
anlatm olabilirim. Tm bunlar sizden
gizlemek de ie ayr bir heyecan
katyordu. Anlyor musunuz?
Tpk her zaman annesinin onayn
istedii gibi imdi de benim onaym
istiyordu. Ancak bu oklu terapist
aray bana yine bir tr bamllk gibi
grnmt.
zerimdeki aknl atamasam da
onu kkrttm. Anladm
sanmyorum.
Dr Wells ile Dr Sanderson da
listeye ekledikten sonra hemen her gn
konuabileceim biri oldu. Harika bir
ey. stelik bu sayede maazalardan
uzak da duruyorum. yi bir ey, deil
mi?
Bak Brenda, gizlice ek terapi almak,
birlikte alma anlaymza hi uygun
deil. Yaptn ey, abalarmz
karmaklatrmak ve datmaktan baka
ie yaramaz.
Ne gibi bir etkisi olabilir, hi
anlamyorum dedi.
Anlamayabilirsin ama dier
terapistlerle devam edeceksen ben seni
alamam. stelik grne baklrsa
alveri bamllnn yerine terapist
bamlln koymusun.
Ah, ok sama, ne sandnz beni, seri
baml m?
Dorusu yle gzkyor. lk defa
bamll oklu-psikoterapist
bamllna kaym birini gryorum
ama nceden tarttmz tekrarlanan
davran kalplar bu durum iin de
geerli.
Brenda bir an duraksadktan sonra Dr
Small bamllklarmla yzlememi
salayan kii sizdiniz. Sz veriyorum
dier terapistleri grmeyi brakacam.
Belki seanslarmzn skln
arttrmalyz dedi.
Brenday birka yl daha tedavi ettim.
Nihayetinde onaylanma ihtiyac zerinde
almay baard ve bu da annesinin
onayn alma ihtiyac konusunda fikir
sahibi olmasn salad. Richardla
ilikisi de iyileti.
Charlie Simon ile yaptm dzenli
bulumalardan, en azndan onun
Brenday artk tedavi etmediini
biliyordum ama ne yazk ki oklu
terapist bozukluunu kontrol
edebileceimiz bir akl doktorlar
kulb yoktu. Her ne kadar terapist
bamllndan kurtulduu konusunda
Brendann szne gvenmek durumunda
kalsam da itiraf etmeliyim ki onunla
ilikime bir belirsizlik lekesi dt ve
bende bir gvensizlik olutu; tpk eski
bamllarla ou insann arasnda
olduu gibi. Grebildiim kadaryla
Brenda iyiye gidiyordu. Ayn kyafeti
birden fazla giydii oluyordu ki bu da
benim iin dzelen akl salnn bir
iaretiydi.
ON DRDNC BLM
Aile balar
2007 K
YAVALA! ADAM NNDE
FREN YAPIYOR dedim dehet iinde.
Gryorum baba, yavalyordum
zaten dedi 15,5 yandaki kzm
asabiyetle. Neden srekli bana ne
yapacam sylyorsun?
nanmazlkla bam iki yana salladm.
Sana araba kullanmay retiyorum da
ondan. Tabii bir de hayatta kalalm
istiyorum. ofrlk yann neden gen
insan beyninin tam anlamyla gelikin n
loba kavutuu 25e ykseltilmediini
anlamyordum. Araba kullanmay
reterek geirdiim alt ay iinde
Rachel fena bir ofr olmamt ama
benim de salarm aarmt.
Rachel park halindeki bir arabay
syrarak getikten sonra paralel park
almak iin arabay evimizin nne
ekti. Manevray tamamladktan sonra
Nasld? diye sordu.
Kaldrmdan neredeyse bir metre
uzaktayd ama benim -aklm
kaybetmeden- ofise dnmem gerektii
iin Aferin sana canm. Daha sonra
annenle de alrsn dedim.
e dndmde ilk toplantm kz ve
erkek karde Carolyn ve William
Dunlop ileydi. Onlar yllar ncesinden,
Alzheimer olan yalca bir
akrabalarna yardm ettiim dnemden
tanyordum. Son derece zengin bir
aileydiler. Dedeleri Byk Buhran
dneminde emlak yatrm yapmt,
imdi ise aile ii dallanarak birka
byk irkete yaylmt. Dunlop
kardeler 50li yalarndayd ve Dou
Kysna zg zengin aile ferdi tavrna
sahiptiler.
Asistanm Carolyn ile William
ofisime ald. Ofisim artk aratrmalarm
ve idari elemanlar iin tuttuum suitin
bir parasyd. Ofis Semel Instituteun
en st katndayd ve hem okyanusu hem
de UCLAy evreleyen dalar ieren
etkileyici bir manzaras vard. nsanlar
etkilemeye almama veya at kap
gelen akademik ahslardan korumak
istememe bal olarak buray at
katm veya tavan aram diye
adlandrmak arasnda gidip geliyordum.
William konumay balatt. Bizi bu
kadar abuk grebilmenize ok memnun
oldum Dr Small. Ernest Amca adna
gsterdiiniz abalar iin tekrar teekkr
ederiz size.
Umarm yardmc olabilmiimdir.
Keke daha fazlasn yapabilseydim.
Alzheimer iin hl daha iyi tedavi
aray iindeyiz ama henz byk bir
keif yapabilmi saylmayz.
Babamn geen yl vefat ettiini
duymusunuzdur dedi Carolyn.
Evet, vefat ilann okudum. Banz
saolsun.
Teekkrler dedi Carolyn.
Kendisiyle tantnzda ne kadar
Eksantrik olduunu fark etmisinizdir.
Nasl yani?
William araya girdi. Eh, o kadar
baarl olmak iin insanda biraz
saplant olmas gerekir herhalde. Geri
babam ii biraz ileri gtrmt.
Saplantll emlak iinde avantaj
salyordu ama kiisel hayat tam bir
felaketti.
Neden? dedim.
Her sabah drt buukta kalkar, 10
kilometre koard dedi Carolyn. Yatak
odas duvarnn dibine yan yana dizili
krk ift kou ayakkabs vard, her
ayakkabnn tabanna da satn ald
tarihi yazmt. Bylece hepsini srayla
giyerdi ve daha uzun sre dayanmalarn
salard.
Kulaa biraz saplantl geliyor
gerekten dedim.
Sadece o da deil dedi William
hep tartmacyd ve pein hkmlyd.
Ya ilerledike de basbaya paranoyak
oldu. Onunla ayn fikirde deilseniz,
kuyusunu kazyormusunuz gibi
davranyordu.
Annem be yl nce ldnde
babamn bu hali iyice ktlemeye
balad diye ekledi Carolyn.
Carolyn ile Williamn iki kiilik bir
takmm gibi konutuunu, srayla bilgi
aktararak, biri konuurken dierinin
onayladn fark ettim. Babanz hi
psikiyatriste gitti mi? dedim.
Yok canm dedi Carolyn. Gelip sizi
grmesini istedik ama iddetle reddetti.
Byle bir eyin lafn etmek bile, onu
akl hastanesine yatracakmz gibi
paranoyaklamasna neden oluyordu.
William sabrszlkla araya girdi.
Ama bugn buraya o yzden gelmedik.
Carolynle ben kk kardeimiz Henry
iin endieleniyoruz.
Endieniz nedir? dedim.
Babamdaki saplantl paranoyak
rahatszln ya da ad her neyse onun,
Henrye de getiini dnyoruz.
Babalarnda varsa bile hangi
bozukluun olduunu bilmiyordum ama
yaptklar ksa aklama akla kaltmla
aktarlabilecek birka rahatszl
getiriyordu. Saplantl-paranoyak
bozukluk diye tanmlanm bir ey yoktur
ama saplantl-zorlanml (obsesif
kompulsif) kiilerin ou zaman zaman
paranoid semptomlar sergilerler. te
yandan aileden aktarlan birka psikoz
tr de vardr. Baz kiiler ilerleyen
yalarda izole paranoid kuruntu
gelitirirler. ngiliz geriatri psikiyatr Sir
Martin Roth buna ge parafreni adn
vermitir. Ge parafreni erkeklerden ok
kadnlarda grlr ve grme ya da
iitme yetisinde veya her ikisinde
azalmayla balantldr. Ancak kk
karde byk olaslkla 40l
yalarndayd ve bu rahatszlk iin
genti.
Hank ailenin bebeiydi,
kklmzde baylrdm ona dedi
Carolyn. William spora gittiinde
Hankle ben babamzla birlikte
ikolatal kurabiye yapardk. Babam
hamurun dibini kakla yalamamza izin
verirdi. Hank ok ekerdi o zamanlar.
Cebine gizlice birka kurabiye
doldururdu, akam yatmadan nce
blp yerdik.
Ama sonra babamn gzdesi oldu
deil mi Carolyn? William onu drtt.
Senin de pek houna gitmedi.
Babam hep dknd ona zaten dedi
Carolyn. Ailenin tek kz bendim ama
Hank yaratc olanmzd, o yzden de
zeldi.
stelik Henry hukuk diplomasn
kullanarak ya da aile iini yaparak tek
bir gn geirmedii halde diye ekledi
William. Deerli vaktini gerek i
yaparak harcayamaz o. Sanatdr,
fotorafdr Sanrm babam da bu
yzden el stnde tutard onu.
Nasl? dedim.
Babam hep iiyle ya da sporuyla
ilgilenirdi ama genken sanat bir yn
de varm. i devralma vakti gelince
sanatla ilgilenmeyi brakm. Okulda
klasik piyano eitimi alm, hatta
resitaller vermi. Ben hi aldn
duymadm ama sylediklerine gre
baya iyiymi dedi William.
Carolyn ekledi: Bence babam
Hankin sanat zerinden kendisini
yayordu. Hank lisedeyken ona fotoraf
iin karanlk oda yapt, sanatsal
meraklarn da hep destekledi.
Ama bunlarn hepsi gemite kald
dedi William. Babam yok artk, Hanki
de bir yldan fazladr grmedik.
Neden? dedim merakla.
Coloradoda gzlerden rak bir da
evine ekildi nk dedi William. Hi
kmyor oradan. Ne babamn
cenazesine geldi ne de vasiyetin
okunmasna. Bazen telefonlarmza
cevap veriyor ama onu yanmza
ardmzda veya yanna gitmek
istediimizde iyi olduunu, rahatsz
edilmek istemediini sylyor.
Ne fark eder ki William? dedi
Carolyn. Muhtemelen nceden de
biliyordur babamn onu mlkn tek
vasisi yapacan.
yle mi? Babanz onu mu vasi
atad? dedim.
William bana dnd. Bakn, para
konusu yznden gelmedik buraya.
Carolynle ben kardeimizin akl
salndan ciddi bir endie duyuyoruz.
Ailede saplant, paranoya ve kim bilir
baka neler var, o yzden de ona yardm
etmek istiyoruz; bunun iin hastaneye
yatrlmas gerekse bile.
Yatrlsa epey ilerine gelirdi, diye
dndm. Mlkn tek varisi akl
hastanesinde olursa mali kontrol onlara
geerdi. Bu yk Hitchcock yks gibi
ilerlemeye balamt. Az sonra Janet
Leigh srtna saplanm bakla ieri
girse armayacaktm.
O halde parayla ilgilenmiyorsunuz,
sadece kardeinizin salyla
ilgileniyorsunuz. Peki, Hankin paranoid
olduunu dnmenizin nedeni nedir?
Hayat boyunca phe uyandran bir
yan vard zaten dedi Carolyn. Srekli
Bay Mkemmeldi ve bir ey ters
giderse mutlaka karsndakini sulard.
Dartmouthdayken dekann ona kar bir
hnc olduunu dnmt. Aylarca
bunu syledi syledi, sonunda acil
servise kaldrld. Sonra anlald ki
kokain kullanyormu, kim bilir ne
zamandr Rehabilitasyondan sonra
eski haline dnd; pheci ama deli
olmayan haline.
Annem ldkten sonra diye ekledi
William, Henry bir sre kendini
aileden koparp Coloradodaki eve
yerleti. Babamla balantsn
koparmad ama. Babam ldkten sonra
kimsesi kalmad, biz de
endieleniyoruz.
Kokain kaynakl paranoid krizi
duyunca beynimdeki ayrc tan arklar
dnmeye balad. Kronik amfetamin
veya kokain kullanm paranoyann iyi
bilinen nedenlerinden biridir. Hankin
inzivaya ekilmesi de uyuturucuya
dndnn iareti olabilirdi. Annesinin
lm kullanm balatm olabilirdi,
ardndan babay kaybetmek de onu,
kendini uyuturmadan dayanamayaca
bir ruh haline sokmu olabilirdi.
Paranoya yatknl olan biri stresli bir
olay ya da durumun sonucunda insanlarn
kendisine kar olduuna inanmaya
balayabilirdi. niversitede uyuturucu
kullanm yaamn ileriki dnemlerinde
madde kullanm riskini arttrsa da, orta
yalarda olduu u dnemde Henrynin
sorununun uyuturucu olmas art
deildi.
Carolyn ile William parann
denetimini ele geirmek yerine
kardelerine yardm etmek istedikleri
konusunda beni tam olarak ikna
edememilerdi. Adli vakalarda yllar
iinde defalarca avukatlara danm
biri olarak parann nasl da aniden szde
psikiyatrik hastalklara neden
olabildiini ya da iyiletirebildiini
grmek beni ok defalar armt.
Belki de Henry paranoid ya da psikotik
olmak yerine, kardelerinin niyetinden
hakl olarak phe eden biriydi.
Peki, benim nasl bir yardmm
dokunacan dnyorsunuz? dedim.
Ona tehis koyup varsa doru
tedaviye balatmanz istiyoruz.
Carolyn sustu, zgn grnyordu.
Bakn, Hankle yllar iinde eitli
anlamazlklarmz oldu, biliyorum, ama
kardeim o benim. Seviyorum onu.
Hayatnn bir paras olmak istiyorum.
Onunla yz yze grmeniz
gerektiini biliyoruz ama konsltasyon
iin buraya asla gelmeyecektir dedi
William. Sizin ona gitmeniz gerekecek.
Jetimiz var, sizi gnderebiliriz.
Ben gitmeye razym ama Henry sizin
ziyaretinizi reddettiyse beni grmeyi
neden kabul etsin? dedim.
Byle bir eyi bekliyorduk,
dolaysyla ona tatl sert yaklatk biraz
dedi William. Telefonla grtk ve
sizi grmeyi kabul etmezse daha ciddi
nlemler alacamz syledik.
Bir mdahale giriiminden ya da
yasal giriimden sz ettiimizi anlad
diye ekledi Carolyn.
Ne tepki verdi? dedim.
Aslnda sizin oraya gitmenize ok da
itiraz etmedi dedi Carolyn. Hatta biraz
rahatlam gibiydi.
ki gn sonra Colorado iin antam
hazrlyordum. Eyalarm toplamaya
alrken Gigi amarlar yerletirmek
iin odada pat pat admlarla dolanmaya
balad. Colorado gezisi yznden mi
kzgnd acaba? Sonuta ben bir
limuzinin beni alp Dunloplarn zel
jetiyle kayak tesislerine gtrmesini
beklerken, o ev ii ve ocuklar okula
gtrmek gibi ilerle urayordu.
Sonunda patlad. unu bil ki bensiz
kayak falan yaparsan feci hakszlk etmi
olursun! Hmmm, evet, kzgnd.
Hayatm biliyorsun, Vailde bileimi
burktuumdan beri kayak yapmyorum.
Ha, doru ya dedi, kahkaha atarak.
Yamaca kmadan nce spor salonunda
biraz kas altracaktn ama merdivende
taklp dnce tkezleyerek geri
gelmitin.
Hey, ayrntlara taklmayalm tamam
m? Ne de olsa herkes snowboarddan
dtm sanyor.
Bir saat sonra Dunloplarn jetine
binmitim. ok gzel bir uu grevlisi
beni karlayarak paltomu ald.
Hogeldiniz Dr Small. Rahatnza bakn
ltfen. Hizmetinizdeyim.
Uan kk bir salonu andran
meknda yerime yerletim ve rahatma
bakmakta hi zorlanmadm. Jet
havaland ve hemen irtifa kazand. Son
derece sarsntsz ve sessizdi. Uu
grevlisi bir meyve ksesi ile peynir
taba getirdikten sonra kokteyl ikram
etti. kram geri evirerek soda rica
ettim. te umak diye buna denirdi.
Dorusu insan abucak alabilirdi buna.
Manzarann keyfine varrken, bir
yandan da Henry Dunlopu dndm.
Karmda nasl birini bulacam merak
ediyordum. Uyuturucudan sersemlemi
bir afyon bamls m yoksa hiperaktif
bir amfetamin bamls m? Belki de
iddetli obsesif kompulsif bozukluu
vard ve kendisi gibi zengin ve rahatsz
mnzevi Howard Hughes gibi srekli
ellerini ykyordu. Psikotik ve paranoid
bir duygudurum iinde de olabilirdi.
Kendimi zengin ve muhtemelen tehlikeli
bir mnzevinin gzlerden rak atosuna
girerken hayal edince anlk bir kayg
bile yaadm. Geri orada yalnz
olmayacaktm. alanlar arasnda bir
a, bir hizmeti, ofr, zel asistan ve
gvenlik grevlileri vard. Hem
Henrynin psikotik olduuna inanm da
deildim. Klasik bir paranoid beni
grmeye raz olmazd. Dunlop
ailesinden birileri gerekleri arptyor
gibiydi ve ben o kiilerin Carolyn ile
William olabileceinden
pheleniyordum.
Yere indiimizde bir arabayla alndm
ve uzun, dnemeli bir yoldan
geirilerek, byk bir malikneye
gtrldm. Ana bina sve da evi ile
modern mimarinin ho bir birleimini
yanstyordu. Bykl de tahminimce
900 metrekare kadard. Karlar
krenmi, parke deli, geni bir garaj
yoluna yarm dzine lks araba park
etmiti.
ofr arabay park ettikten sonra
antam almak iin bagaj at. Ben de
gidip zili aldm. ift cepheli devasa,
ahap kapnn bir kanadn Henrynin
asistan Ahmed at ve ofrden antam
alarak kendisini takip etmemi syledi.
Antreye girer girmez Colorado Rockies
beyzbol takmna ait olduunu tahmin
ettiim birka arpc siyah-beyaz
fotorafla karlatm. Akta braklm
kirileri, spiral merdiveni, desteksiz
mineleri ve muhteem da
manzaralarn ereveleyen yerden
tavana pencereleriyle kocaman ve
etkileyici evin iine de gz atma frsatm
oldu.
Ahmedin peinden, onun deyiiyle
Bay Henry ile tanmak zere uzun bir
koridoru getim. Koridorun duvarlarnda
da ereveli fotoraflar vard. Evin arka
tarafna doru ilerledike gl ve karl
da manzaralarnn yava yava arazi,
krsal kesim ve nihayet i mekn
fotoraflarna dntn fark ettim.
Koridorun sonuna geldiimizde Ahmed
bir kapy tklatt ve beni geni bir yatak
odas suitine ald. Oturma alan kitaplar,
dergiler ve fotoraflarla doluydu. Henry
uzaktaki pencerenin yannda duran
uzanma koltuunda kitap okuyordu.
Kvrck kahverengi sal, uzun ve ince
bir adamd. Metal ereveli gzlk
takmt, yapmack entelektel bir havas
vard. Ban kaldrp glmsedi. Dr
Small yolculuunuz nasl geti?
yi geti, teekkr ederim.
Harika dedi. Ahmed, bize kahve ve
su getirebilir misin? Kitabn brakt ve
yine st dolu bir koltuu iaret ederek
Buyurun, oturun dedi.
Teekkrler dedim bir yandan onu
tartarak. u ana kadar lgn, deli,
paranoid psikotik bir hali yoktu.
Kardelerimin anlattklarndan sonra
sizinle grmeyi kabul etmeme
armsnzdr dedi.
Sizin nasl olduunuzu merak
ediyorlard. Bir sredir
grmemisiniz dedim.
Evet, eminim her zamanki gibi
srasyla konuarak, derin kayglarn
dile getirmilerdir. Yllardr her konuda
anlar, beni kk kulplerinden
dlarlar dedi, buruk bir tavrla.
Bu konuda seni biraz daha dinlemek
isterim dedim Ahmed kahve ve suyu
brakrken.
Teekkrler Ahmed dedi Henry.
Ahmed odadan karak kapy
arkasndan kapad.
Kz kardeimle kkken yakndk
birbirimize dedi Henry. Saklamba
gibi oyunlar oynayarak, babamzla
kurabiye yaparak ok elenirdik.
Muhteem ikolatal kurabiyeler
yapardk. Hi unutmuyorum onlar. Ama
bydke bir eyler deiti. Carolynle
William bana kar ete olmaya balad.
Sanrm o zamandan itibaren de yle
devam etti.
Kendini dlanm hissetmisindir
dedim.
Evet, dlanm ve yalnz hissettim.
Ama tipik kardelik rekabeti bu
herhalde. Btn ailelerde oluyordur
eminim. Babam bana zld ve durumu
telafi etmeye alt ama kardelerim bu
yzden beni daha da dladlar.
Kahvesini yudumlayarak ekledi: Benim
iin endielendikleri falan yok,
biliyorsunuz deil mi? stedikleri tek bir
ey var. Muhtemelen mlkn idaresini
almak istiyorlar. Size ne sylediler,
tembel olduumu mu? Belki de deli
olduumu sylemilerdir.
Bu szlerin hibirini kullanmadlar
dedim. Ama neyin olduunu anlamaya
almam, yardmm dokunup
dokunmayacana bakmam istediler.
Bir eyim olduu kesin ama onlarn
bu konuda en ufak bir fikri olduunu
sanmam. kimize birer bardak su
doldurdu Ve yardmc olmanz de
kesinlikle umuyorum. O yzden kabul
ettim zaten sizinle grmeyi.
Kahvemi bitirdim. Sorun nedir,
dinliyorum.
ok basit dedi Henry. Bu evden
kamyorum.
Bu srada telefon ald. Arayan
Carolyndi. Henry onunla konuurken
ben dardaki muhteem manzarann
farkna vardm. Bir kartal, koca bir am
aacnn etrafnda emberler iziyor,
muhtemelen karda kouturan avna
saldrmaya hazrlanyordu. Henryi
dinlerken kartaln dala gemesini
bekledim.
Evet Burada imdi geldi
Tamam, hoparlre alaym.
Merhaba Dr Small, ben Carolyn.
Merhaba Carolyn dedim.
Sa salim gittiniz mi diye soraym
dedim.
Her ey yolunda dedim telefona
doru. Birbirimizi tanmaya
alyoruz.
Bak Hank dedi Carolyn, Dr
Smalldan neden oraya gitmesini
istediimizi merak ediyorsundur,
biliyorum. Nedeni seni seviyor olmamz
ve iyi olduundan emin olmak
istememiz.
Hank sylenenlerin tek kelimesini
yutmadn belli edercesine glmsedi.
Saol Carolyn.
Dr Small telefonu siz alabilir misiniz
ltfen? dedi Carolyn.
Hank telefonu iaret ederek Buyurun
dedi. Sonra da kitabna dnd. Bir
paranoid psikotikten beklenecek
davran deildi bu.
Evet Carolyn? dedim.
Ortala medeniyetin hkim olmasna
sevindim dedi. Ama durumu gerekte
ne kadar kt?
Carolyn daha yeni geldim buraya.
Yolculuk ok rahat geti, u an gayet iyi
anlayoruz. Teekkrler aradn iin.
Tamam anlyorum, u an
konuamyorsunuz. Kapatyorum. Onu
olduundan da ok paranoyaklatrmak
istemem. Herhangi bir ihtiyacnz olursa
beni cepten arayn.
Telefonu kapadktan sonra Carolynin
aile dinamiine katksn dndm. Fark
ettim ki William ile Carolyn iin kendi
akl salklar yerine Henryninkine
odaklanmak ok daha elveriliydi. Oysa
u an Carolyn, Henryden daha paranoid
grnyordu.
Henry kitabn brakarak yzme bakt.
Nerede kalmtk?
Evden kamadn sylyordun
dedim.
Evet. Kapdan dar adm atmaya
altm anda kalp atlarm hzlanyor,
nefesim kesiliyor. Duraksad.
leceimi sanyor ve dehete
kaplyorum. Hatta durum yle ktledi
ki artk antreye gitsem soluum
hzlanyor.
Ne zaman balad bu?
Bir yl kadar nce. Kasabada bir
fotoraf dkknndaydm, aniden
kalbim kt kt atmaya balad.
Baylmamak iin oturmak zorunda
kaldm. Be dakika kadar sonra
dzeldim. Fakat ertesi gn dkkna
gittiimde ayn ey yine oldu. kinci
ataktan sonra bir daha oraya
gidemedim.
Ondan sonra ne zaman tekrarlad
Henry?
Ltfen Hank deyin bana dedi. Sonra
ne zaman oldu, emin deilim ama baka
yerde de panik hissetmeye baladm
hatrlyorum. Restoranda, bankada
Ataklar geliigzeldi sanki. Doktorum
beni muayene etti ama bir ey
bulamaynca dinlenmemi tavsiye etti.
Bir-iki hafta evde dinlendikten sonra
Ahmedden beni arabayla bankaya
gtrmesini istedim. Ama araziden
ktmz anda kalbim yle hzl
arpmaya balad ki geri dnmek
zorunda kaldk. O zamandan beri de
evden dar kmadm. Defalarca
kmaya altm ama artk biliyorum ki
kalp krizi geirmeden bu evden dar
adm atamayacam.
Hankin tans kolayd. Tipik bir
agorafobili spontan panik atak vakas
tarif ediyordu. Bu hastalar ilk bata
aniden gelip aniden biten fiziksel ve
duygusal panik belirtileri yaarlar.
Bazen mitral kapakk kaynakl kalp
arpnts gibi ataklar tetikleyen fiziksel
bir rahatszlk da olabilir. Bazen de
hastann panie genetik bir yatknl
vardr.
Hankin tarif ettii ey, spontan panik
ata olan bir hasta iin tipik bir
senaryoydu. lk ata yaad yeri,
atan nedeniyle ilikilendirdii iin
oradan ve atan meydana geldii dier
yerlerden uzak duruyordu. Bu renilmi
tepki zamanla sz konusu yerlere ynelik
bir fobiye dnmt ve hareketleri de
gitgide kstlanmt. Hank gibi
hastalarda, tam gelimi agorafobi
ortaya kt takdirde kii evden hi
kamaz. Aklma Hankin koridordaki
fotoraflarnn geni d mekn
manzaralarndan daha kstl, yakn plan
i mekn grntlerine dnt geldi.
Bu da ilerleyen fobinin bir yansmasyd.
Yaratt bu dramatik ve kstlayc
etkilere ramen panik bozukluk ve
agorafobi genellikle antidepresanlar ve
duyarszlatrma terapisinin bir
kombinasyonu olan tedaviye iyi yant
verir. lalar panik ataklar ortadan
kaldrrken, terapi de hastann d dnya
korkularn yava yava yenmesini
salar.
O gn Hank ile birka saat geirerek
rahatszl ve gemii hakknda bilgi
edindim. Sonunda Hank ar yoruldu ve
devam edemeyecek duruma geldi. Ertesi
gn kahvaltda devam etmeye karar
verdik. Ahmed beni otelime brakt.
Locadaki lks suitime girdiimde odun
ateinin yanmakta olduunu grdm.
antam atm, duumu aldm ve yemek
ile bir kadeh arap smarlamak iin oda
servisini aradm. Sayvanl karyolaya
uzanarak hava atmak iin Gigiyi
aradm.
Kayak yapmsn, sesinden
anlyorum dedi Gigi, yar aka yar
ciddi, ama sulayc bir sesle.
Yok canm, sesimden nasl
anlayacaksn? dedim durduk yere
kendimi sulu hissederek. mineden de
bahsetmemeye karar verdim.
Yorgunsun da ondan anlyorum.
Kayak yaptnda yorulursun sen dedi.
Odanda da mine vardr imdi?
Yok yok, o trtlar telefon paraziti.
Gigi sustu. Tamam, tamam, minem
var. Oda da ahane ama sen asl
hastamn maliknesini gr! Bir de o zel
jet yok mu? Akln almaz!
yi, tamam, anlald dedi Gigi.
zledim seni. ocuklar da zledi. Ne
zaman dnyorsun?
Yarn akam diye umuyorum.
Sustum, sonra Biliyor musun hayatm,
dnyann parasna sahip olsa mutluluu
ve sevgiyi satn alamyor insan.
yi misin sen?
yiyim, iyiyim dedim. Ama bu akl
almaz derecede varlkl ailenin paraya
odaklanp ayr dmesi ve birbirine
yaknlaamamas ok ac. Birbirlerini
sevdiklerini sylyorlar ama hi
grmeden yllarn geirmiler.
Yardmc olabilecek misin? dedi
Gigi.
Deneyeceim. Tahminimce kk
karde tedaviyle iyileecek. Ama
bykleriyle gerek bir iliki kurmasn
salayabilir miyim, bilmiyorum.
SABAH HANK MALKNESNN
KAYAK PSTNE bakan kahvalt odas
gnele aydnlanmt. Kahvaltda
yumurta akndan yaplma omletler,
meyve salatas ve yulaf gibi salkl
yiyecekler vard.
Hankin srekli srt pencereye dnk
oturduunu fark edince Biliyor musun,
buradan manzara muhteem! dedim.
Glmsedi. Eskiden ok keyif alrdm
ama ataklarm baladndan beri
pencereden uzun sre dar bakarsam
kalbim hzlanmaya balyor.
Bu rahatszlk hayatn ok kstlam
dedim.
zntye kapld. Biliyor musunuz,
zaten hayatmn byk blmnde
kendimi yalnz hissettim, imdi
insanlarla yaknlamak isterken bu eve
kslp kaldm. Dorusu utanyorum
durumumdan.
Bu yzden mi rahatszlndan ailene
sz etmedin? dedim.
Sanrm yle... Utan verici bir ey
nk. Koca adam evinden dar adm
atmaya Hatta penceresinden dar
bakmaya korkuyor! Daha gl olsam bu
duygularn stesinden gelebilirdim.
nsanlarn psikiyatrik rahatszlklar
hakknda byle utan hissetmeleri beni
oldum olas hayrete drmtr.
nsanlar ayaklar krlp yardma ihtiya
duyduklarnda utanmazlar ama
psikiyatrik tan ve tedavi alannda
kaydedilen muazzam gelimelere ramen
pek ok kii hl akl hastalnn kiisel
bir zayflk, utanlacak bir ey olduuna
inanr.
Bu tavrn sonular son derece ykc
olabilir. Hastalar kendilerinden phe
ettikleri ve utandklar iin toplumdan
uzaklarlar. Tedaviye yant verebilecek
pek ok kii hibir sorun yokmu gibi
davranarak yardm reddeder. Bu
insanlar genelde aile ve dostlar
tarafndan dlanr, i yerinde ayrma
maruz kalr. Salk sigortas irketleri
bile bu yanl yaklama prim vererek,
fiziksel rahatszlklara kyasla zihinsel
rahatszlklar iin hep daha dk deme
salar. Akl Hastal in Ulusal Birlik
(NAMI) gibi destek gruplar bu
stereotipleri dzeltmek iin abalar sarf
etse de nmzde alnmas gereken uzun
bir yol var. Hankin de rahatszlndan
duyduu utan, onu yardm almaktan
alkoymutu.
Hank, bu duygular yaayan tek insan
sen deilsin dedim. Ancak insann
psikiyatrik bir hastal olmas zayf
iradeli olduunu gstermez. Seninki gibi
rahatszlklarn, tpk tbbi hastalklarda
olduu gibi nemli bir fiziksel yn
vardr. Hem senin de dediin gibi,
aslnda iten ie sana yardm
edebileceime inanyorsun.
Peki siz yardm edebileceinizi
dnyor musunuz Dr Small? dedi.
Evet, aslnda dnmek de deil,
biliyorum. Sende klasik spontan panik
atak sz konusu. Bunlar, senin de
anlattn gibi aniden ortaya kar ve
abucak kaybolurlar. Zoloft ya da
Prozac gibi bir antidepresanla ataklar
kolayca azaltabilir, hatta
iyiletirebiliriz.
Ya evden kma korkum? dedi.
O da iyiletirilebilir ama farkl bir
ekilde dedim. u an panik atak
yaadn bir yere gitmen gerektiinde
oradan uzak duruyorsun. Sonuta
agorafobi gelitirmisin, yani evden
kma korkusu. Panik ata olan
insanlarda ok yaygndr zaten. Seni
duyarszlatrma programna
balatacaz ve yava yava normal
durumlarda sakin kalmay sana
reteceiz.
lal tedavi ksmn anlyorum ama
bu duyarszlatrma olayn
kavrayamadm dedi Henry.
Onun ileyii yle; u anda seni
korkutan yerlerin ve durumlarn bir
listesini yapacaksn. Sonra onlar teker
teker sende yaratt kaygya gre birden
ona kadar derecelendireceksin.
Yani evimin antresine gitmek bese,
restorana gitmek 10un da st olacak
yle mi?
Aynen dedim. Rahatlama
egzersizleri reneceksin ve ilk bata
seni en az korkutan durumlara yava
yava maruz kalacaksn. Onlara alnca
listede daha rktc olanlara doru
ilerleyeceksin. Muhtemelen ilaca
baladn ilk hafta kendini daha iyi
hissetmeye balayacaksn, ok gemeden
de fobilerini yeneceksin.
Dier bir deyile destek
tekerlekleriyle psikoterapi yapacaz.
Peki, siz tm bunlar iin burada
kalabilecek misiniz? dedi.
Ben seni balatrm dedim. Ama
sana yakn olan ve bu tip terapide byk
baarlar olan birka nitelikli terapist
tanyorum.
Kesinlikle denemeye deer dedi.
Bu ekilde devam edemem. Yaanmaz
ki byle.
Asl zoru belki de kardelerinle
ilikini dzeltmek dedim.
Bakn dedi bkkn bir sesle, onlarla
hibir ilikim yok benim. Karmak bir
konu. Babamla birbirimize ok yakndk.
O da buray ok severdi, srekli gelirdi.
Henz kklmzde bile bana daha
ok ilgi gsterdi. Belki de kz
kardeimle bu yzden uzaklatk
birbirimizden.
Btn aileler karmaktr dedim.
Kardelerinin buraya gelmesini,
rahatszlndan utandn iin
istemediini sylemitin. Belki onlar da
senin onlar hie saydn
dnmtr.
Nasl olur? Onlar yllardr hie
sayyor beni dedi.
Olabilir ama imdi onlar grmeyi
reddeden sensin dedim. Babanla
birbirinize ok yaknmsnz. Carolyn
ile William da aranzdaki bu baa
imrenmi olabilir.
Haklsnz bekli de dedi.
Babandan sana sanat kabiliyetinin
yannda, panik ataa yatknlk zellii de
gemi olabilir.
Pek ok akl hastalnn aileden
kaltmsal olarak getii bilinir. Sz
konusu ister izofreni olsun ister panik
bozukluk ya da majr depresyon,
karmak baz genetik unsurlar
kefedilmitir. Bunun sorumlusu genelde
birden fazla gendir ve evresel
tetikleyiciler de devreye girebilir. Bazen
kiiye akrabasndan kaltmla sadece
hastala yatknlk zellii geebilir ve
hastalk yaam koullarna bal olarak
bazen ortaya kar bazen de kmaz.
Psikiyatrik bir hastalkta kaltmn
etkisini belirlemek her zaman kolay
olmayabilir nk hastalk genini tayan
aile yeleri yaamlarnn ileri bir
safhasna kadar hastala
yakalanmayabilir. lk psikiyatrik genetik
almalardan biri, manik depresif
hastal olan Ami ailelerle yaplan bir
aratrmayd. Kendilerini genel
toplumdan kltrel olarak ayrdklar
iin Amiler genetik aratrma
asndan ideal grup olarak grlyordu.
Bu zelikleri sayesinde kaltm faktrn
belirlemek ve dier etkileri ayrtrmak
daha kolay olacakt. Genetik etkenlerin
ilk defa ortaya konmasyla birlikte byk
bir heyecan yaand ama yllar sonra
normalde etkilenmemi olmas gereken
genlerden birka manik episodlar
yaaynca elde edilen sonular altst
oldu.
Anksiyetenin eitli trleri arasnda
genetik aratrmaya en fazla tabi tutulan
tr, panik bozukluk oldu. Bu rahatszln
aileden geldii nettir, ikizlerle yaplan
almalar da hastaln kaltmla
aktarlabileceini ortaya koyar.
Tahminimce Hank panik bozukluunu
babasndan almt ve babasnn
eksantrik ynleri de byk olaslkla
anksiyeteyle balantl bir durumdu.
Babam zelliklerini bana m aktarm
yani? Kahkaha att. te bu gerekten
ahane.
Nasl yani? dedim, anlamakta
zorlanarak.
Ben evlat edinildim Dr Small.
Kardelerim bilmiyor nk babam
mirasma el koymalarn istemedi.
Gldm. Sr tutmay biliyormusun,
oras kesin. Fakat u an mlkle ilgili
herhangi bir ekime yok, neden
sylemiyorsun onlara?
Hank glmsedi. Gerei saklamam
ocuka bir ey herhalde ama babam
sylemek istememiti, sanrm ben de
babamla olan yaknlm
kskanmalarndan bir para zevk
duyuyorum. stelik babamdan bana
yeteneinin, hatta zayflklarn gemesi
de eminim onlar iyice gck ediyordur.
Ama bu srr saklamak, ayn zamanda
onlardan uzak kalmana da neden oluyor
dedim.
yle dnmemitim dorusu dedi.
Kahvaltdan sonra dhiliye doktoru
bana Hankin hasta kaytlarnn bir
kopyasn getirdi. Bulgularm doktorla
tarttm ve o da elektrokardiyogramn
ardndan Hanki ayn gn Zolofta
balatt. Ardndan blgede tandm
davran terapistlerinden birini aradm
ve duyarszlatrma terapisi iin ertesi
gn gelip Hanki grmesi iin sz aldm.
Gnn geri kalannda Hankin anksiyete
yaratan durumlar listesini hazrlamasna
ve sralamay yapmasna yardmc
oldum.
O noktada eve dnmeyi dnmeye
baladm ama hazr bu kadar yol kat
etmiken bir gn daha kalmam yararl
olacakt. Hem bylece yeni psikiyatristle
de tanabilir, ona bilgi aktarabilirdim.
Hank kendisindeki panik bozukluun
psikiyatrik olduu kadar tbbi bir
rahatszlk olduunu anlad ve umuyorum
ki duyduu utan da biraz azald. Tedavi
plan konusunda iyimser grnyordu,
ailevi anlamay gidermek iin de
zamanlama uygundu.
Hank, Carolyn ile Williamn seni
burada grmeye gelmesine ne dersin?
dedim.
Tedavime daha yeni balyorum,
sizce bu kadar erken gelmeleri iyi fikir
mi?
Semptomlarnda utanlacak bir ey
olmadn anlam gibi grnyorsun.
Tbbi bir durum seninki. Vcudunda
kimyasal bir iletici olan serotoninin
eksiklii var. Zoloft serotoninin
beyindeki eksikliini giderecek ve artk
panik duygusu yaamaktan
kurtulacaksn.
Doru dedi.
Bence kardelerini arp aradaki
buzlar eritmeniz iin iyi bir zaman.
zellikle de ben buradayken.
Hank bir an dndkten sonra
Tamam, deneyelim bakalm dedi.
O AKAM BR GECE DAHA
kalacam haber vermek iin otelden
Gigiyi aradm. Telefon bir sre
almaynca mesaj brakmakla yetinmek
zorunda kalacam dndm. Sanrm
kendimi biraz da sulu hissediyordum
nk aklmdan, hazr buradayken bir iki
saatliine kayak yapmak geiyordu.
Tam telesekretere deceimi
sandm srada Gigi telefonu at.
Alo?
Selam hayatm, naslsn? dedim.
yiyim. Bir sr i hallettim bugn
dedi. imdi ocuklarla yatma vakti
pazarl yapyoruz. Sen bugn
dnmyor muydun?
Bir gece daha kalmam gerekiyor
bebeim. ok zgnm gerekten
dedim.
nemli deil. Benim de bu gece
almam gerek zaten dedi. Ama ne
diyeceim bak, i yetitirmeye altm
iin yarn markete gidecek vaktim
olmayacak. Sen havaalanndan dnerken
urayp st alabilir misin?
Alrm tabii dedim ve kendimi
Dunloplarn zel jetinden inip ofrme
markete uramasn sonra da iki dakika
beni beklemesini sylerken hayal ettim.
Hank maliknesinde sabah vakti her
zamanki gibi mkemmeldi.
Kahvaltmzn sonuna doru Ahmed,
Bayan Carolynin yannda Bay William
olmadan geldiini haber verdi. Bense
Hankle taklmaya yle almtm ki
neredeyse Sa ol Ahmed, kabilirsin
diyecektim. Hank eri al ltfen Ahmed,
kahvalt etmek ister belki dedi.
Williama ne oldu acaba? dedim.
Bir mesaj brakp nemli bir
toplants olduunu sylemi dedi
Hank.
Carolynin koridordaki ayak seslerini
duyabiliyorduk. Henry? Hank? diye
seslendi koridordan. Orada msn?
Kap eiinde durdu. Kaygl
grnyordu, karsnda bulacaklarndan
endie eder gibiydi.
Hank onu karlamak zere ayaa
kalkt. Carolyn, muhteem
grnyorsun.
Sen de yle dedi Carolyn. Hank
kollarn kardeine dolad, skca
kucaklatlar. Carolynin gzlerinde
rahatlamaktan gelen gzyalarn
grebiliyordum.
Gel otur, kahvalt et dedi Hank.
Carolyn antalarn brakrken beni
fark etti. Dr Small, ne yaptnz
bilmiyorum ama Hankin buraya
gelmeme izin vermesini saladnz iin
ok teekkr ederim size.
Onun kararyd dedim.
Hank Carolyne ekmek sepetini
uzatarak, Gelmene sevindim dedi.
Seninle konumak istediim eyler var;
seneler nce anlatm olmam gereken
eyler.
Carolyn glmsedi. Benim de.
antasna uzanarak yeni piirilmi
ikolatal kurabiye dolu bir poeti
kard. Konuurken bunlar yeriz.
Hank bir kurabiye ald ve sesi
atlayarak, ocukluumdan beri
yememitim dedi. Kurabiyeyi srrken
o ana dek grmediim kadar mutlu bir
ifade geldi yzne.
imden bir ses iki kardein yalnz
konumak isteyeceini syledi. Bunun
zerine msaade isteyerek yan odaya
getim ve yapmam gereken birka
telefon konumasn yaptm. Gnn geri
kalannda Carolyn ile Hank konutular,
gldler, bolca aladlar. Blgede
yaayan davran psikiyatristi geldiinde
ona bulgularm ve kaydettiimiz
ilerlemeyi anlattm. Akam yemeinde
ailemle olabilmek iin Los Angelesa
dnmek istiyordum, bu yzden de onlara
eve dneceimi haber verdim. Bana
teekkr ettiler, Hank jete yakt
aktarldn, kalkmak iin beklendiimi
syledi.
O gn Los Angelesa dnerken
Dunloplar ve onlarn karmak aile
dinamiini dndm. Kkken
Carolyni Hankten uzaklatran ve
bydke, babadan uzaklatka, gizli
bir hrs iinde rekabeti kztran kii
William olabilirdi. Ama artk hepsi
yetikin insanlard ve en azndan Hank
ile Carolyn yle davranmak istiyordu.
kardeimle srdrdm aile
hayatmda biz de rekabet yaamtk.
ekimelerimiz bitmek bilmezdi.
Genelde ikiye birlik atmalarmz
olurdu. Sz konusu iki kiinin kim
olduu saat ba deiebilirdi ama
ablam daima kazanan takmda olurdu.
Aklma kendi ocuklarm geldi.
Kkken onlar da kanepede kim babaya
yakn oturacak diye kavga ederlerdi.
Anne babann dikkatini ekme, kalan son
patates cipsini yeme ya da arabada n
koltuu kapma, insann hcrelerine
ilenmi bir eydi adeta.
Hankin en azndan agorafobi
konusunda iyileme yoluna girmi
olmas beni yreklendirmiti. Belki
Carolynin desteiyle Coloradodan bir
sreliine ayrlabilirdi.
Saat yedide evime girdim, eyalarm
antreye braktm. Labradoodlemz
koarak stme atlarken Giginin
ocuklara Hadi ocuklar, ellerinizi
ykayn. Babanz geldi, yemee
oturuyoruz diye seslendiini duydum.
Gigi kocaman kpeimizi kenara iterek
bana bir pck verdi. Dnmene
sevindim canm. Bu arada biliyorsun
deil mi, aka yapyordum, istediin
kadar kayak yapabilirdin.
Biliyorum dedim, ama vaktim
olmad zaten.
yi! ldrrdm zaten seni dedi.
Umarm cann in yemei ekiyordur,
onu sipari ettim nk.
Harika fikir. Alktan lyorum.
Giginin peinden elimde yarm galonluk
stle mutfaa gittim.
ON BENC BLM
SAHTEKR PSKYATRST
2008 Yaz
TOYOTA HYBRIDM
BRENTWOOD golf sahasnn iindeki
V.A. otoparknda bo bir yere sessizce
park ettim. Eski akl hocam Dr Larry
Klein arabasnn yannda durmu beni
bekliyordu. Los Angelesta scak bir
Temmuz sabahyd, scaklk imdiden 30
dereceleri amt. Yank tenli bir gne
olan Larry, iki adm yana gidip
glgelik bankta oturmak yerine gnein
altnda ter dkyordu.
Bir sredir grmemitim onu. Gznde
kocaman gzlkleri, boynunda mehur
papyonu vard ve aarm salar biraz
daha dkld halde 71 yanda hl
din gzkyordu. Saa sola baknd;
takip edilmediimden emin olmaya
alyordu sanrm. Yala birlikte
paranoid eilimleri artt m acaba diye
dndm. Belki de ben unutmutum ne
kadar kak olduunu.
Teekkrler benimle burada
bulutuun iin dostum dedi, bana
sarlarak.
Rica ederim Larry dedim. Ne var
ne yok?
Gel yryelim dedi, hzl, ama eskisi
kadar da hzl olmayan admlarla
ilerlerken. Bir sorunum var ve senden
bakasyla konumam mmkn deil.
Tabii ki Larry. Durma anlat, neler
oluyor?
Yok, Gary, dzenli aralklarla
konumaktan bahsediyorum ben.
Dostuz biz Larry. stersen her gn
konuuruz.
Durup bana dnd. Anlamyorsun. Bu
aralar bir sorun yayorum ve yavatan
kafay syryorum. Terapiye ihtiyacm
var Gary. Senin de terapistim olman
istiyorum.
Fena halde afallamtm. Kariyerim
boyunca grdm en iyi akl hocas
psikoterapi iin bana m bavuruyordu?
Bilmedii ne syleyebilirdim ki ona?
Adam yllardr idolletirdiim bir
dehayd. Terapistin olamam Larry.
Arkadanm, rencinim ben senin.
Sama! Bu ehirde gvendiim tek
insansn sen, bu yzden de ie uygun tek
kiisin. Yapmalsn diyorum, nokta.
Bitmitir.
Buram buram terlemeye balamtm;
gneten deil de Larry Kleinn en gizli
srlarn dinleme fikri yznden. Bana
gvenmene ok sevindim Larry,
gerekten. ini yiyip bitiren herhangi bir
konuda seve seve de konuurum seninle,
ama biliyorsun, ahsi ilikin olan biriyle
psikoterapiye giremezsin.
Palavra ya! Niyeymi? Freud dedi
diye mi? Kimin umurunda yahu? Beynin
ykanm o psikanalistlerle senin.
Nereden biliyorum? Ben de
psikanalistim de oradan.
Psikoterapi hakknda gelmi gemi
yazl ve szl en eski kural, terapistin
hastalaryla kiisel deil, profesyonel
ilikiyi korumasdr. Sosyal
arkadalklarda kiilerin karlkl
fikirleri paylat ve birbirine yardm
ettii bir alp verme durumu vardr.
Psikoteraptik iliki ise tek ynldr:
Sadece terapist hastaya yardm etmek
zere atanmtr. Hasta terapistin
hayatna dair kiisel ayrntlar bilirse
bu, terapinin doal aktarm ve kar
aktarm srelerine etki edebilir. Oysa
sz konusu arptma srelerinden
gemek hastann iyilemesinde kilit rol
oynar.
Ama Larry beni tanyorsun dedim.
Zayflklarm, atmalarm
biliyorsun. stelik ben yllardr kendime
seni rnek alyorum. Bu durumda nasl
anlaml bir aktarm olabilir ki?
Durdu, alnn sildi. Terapinin btn
meselesi bu aktarm zrval deil ki.
Gvendiin, seni anlayan biriyle
konumann da byk faydalar olabilir
insana.
tirazlarma devam edecektim ama
Larry konumay srdrd. Daha fazla
tartmak istemiyorum Gary. Anlatk,
bitti. yle dn; seninle haftada
defa dzenli olarak buluacaz. ster
kahve ieriz ister golf sahasnda yrrz,
neyse artk
Sonunda teslim oldum. Tamam. Ama
para almam, ona gre dedim, kararl
bir tavrla.
Alma, ne olacak? Ben de senin
Yalanma Merkezine aylk balarda
bulunurum, hibir ey yapamazsn dedi
srtarak.
Ertesi gn Cumartesiydi, sabah uzun
uzun uyudum. Saat dokuz buuk gibi
ayaklarm sryerek mutfaa girdiimde
oktan baheye km olan ocuklarn
seslerini duydum. Etrafta olmalar ok
gzeldi. Rachel araba kullanmay, Harry
de kaykay rendiinden beri pek evde
durmuyorlard nk.
Gigi dizst bilgisayaryla darda,
verandada oturmu, muhtemelen
Psychology Today iin blogu zerinde
alyordu. Besbelli mizahi bir anlaya
sahip editr bloga Basit Hayat adn
vermiti. Kendime bir bardak kahve
koyarak The New York Times aldm ve
dar kp glgede Gigiye katldm.
Gnaydn bebeim. Ne gzel bir gn
deil mi? dedim.
Gnaydn canm. Aaa, hl kahve var
mym? Bir yudum versene dedi Gigi.
ezlongda gnelenen Rachel seslendi.
Baba gelip bulmacama yardm eder
misin?
Edemem canm. Gnete ok yandm.
Hem LA Timesn Cumartesi bulmacas
benim iin fazla kolay. Biliyorsun.
ok komiksin baba dedi Harry,
bahede kpekle greirken. Talk-show
programna m ksan acaba?
Nerede yandn yle? dedi Gigi.
Uzun hikye.
Neymi?
Anlatrm ama bloguna
koymayacaksn.
Ay, sanki insanlar seninle ilgili bir
ey okumaya ok merakl da
Yazmay brakp bana bakt. Sylesene
hadi, ne oldu?
Golf sahasnda eski akl
hocalarmdan biriyle sohbet ettim ama
gne kremi srmeyi unutmuum.
Bu muymu uzun hikye? dedi.
sim vermesem de Giginin kimden sz
ettiimi anladn biliyordum. Aklma
yakn zamanda gittiim bir psikiyatri
konferans geldi. Konferanstakilerin
ou ara sra hastalar hakknda elerine
sr verdiklerini itiraf ettiler. Ben de
gr almak istiyordum ve Gigiye
gveniyordum. Bu yzden Bak dedim
hi isim vermeyeceim, tamam m?
Tabii ki dedi.
Ama hayatmda bir eyler rendiim
onca insan iinde onun yeri ayr.
Mkemmel bir psikofarmakolog.
imdiye kadar belki 500 tane
aratrmas yaynlanmtr. Ayrca
muhteem de bir psikanalist. nsanlarn,
hatta ok hasta olanlarn bile temeldeki
dertlerini gerekten anlar. Benim iin
baba figr gibi bir eydir.
Hikye nedir? dedi Gigi.
Hayatnn skntl bir dneminden
geiyor ve benim kendisi iin arkada
terapist olmam istiyor.
Ne kadar gurur verici ite dedi.
Akl hocan terapi iin sana geliyor.
Evet, ama tuhaf bir durum. Sonuta
tanyorum onu, o da beni tanyor. Nasl
objektif olabilirim ki?
Ben ve baka insanlar sz konusu
olduunda srekli yapyorsun bunu.
Biliyorum genken terapisti oynuyor ve
bu sana ne hissettiriyor samalnn
arkasna saklanyorsun diye canna
okuyordum ama imdi arkada
terapisinde baya iyisin.
Hakl saylrd aslnda. nsan bir eyi
yllar boyu her gn yaptnda o ey
insann yerleik bir alkanl,
kiiliinin bir paras oluyor. Ama bu
adam rnek aldm, en azndan ile
ilgili sorunum olduunda bavurduum
bir insan. Ya onun zel eylerini
dinlemek bana garip gelirse?
Senin iin bu Gary. Dnsene
tesisat olsan ve eski bir dostunun
evinde boru patlasa hemen gidip yardm
edersin. Arkada dediin byle yapar.
Hukuki tavsiyeye ihtiyacmz olduunda
ka defa Robu aradk ya da ocuklar
diiye gtrmek gerektiinde ka defa
kaynbiraderine gittik? Gigi bu szlerin
ardndan bloguna dnd.
Biraz daha kahve almak iin ieri
girerken Giginin sylediklerini
dndm. Batan beri dndklerimi
onun azndan sesli duymak Larrye
yardm edebileceim konusunda beni
temin etti. Ama arabamda gne kremi
ve apka bulundurmaya karar verdim.
Haftasonunun ardndan Larry ile ilk
dzenli grmemizi ayarladk ama
nerede olacan bilmeme izin yoktu.
Buluma yerini bana son dakikada
sylemekte srarcyd. aramba sabah
ofisime geleceini bildiren bir mesaj
aldm. Orada rahat olacan dnmesi
beni artt. Belki de enstitnn en st
katnda, kattaki tek oda olduu iindi.
Bylece kimsenin konuulanlar
dinleyemeyeceini dnmt.
Larrynin randevusundan hemen nce
e-postalarm temizliyordum. Bu i
hayatmda sonu gelmez bir angaryaya
dnmt. Larry elinde alminyum
folyoya sarl bir eyle ieri girdi.
Elindekini masaya brakp Bu keki
senin iin Louise yapt. Muhteem bir
ey. Al biraz dedi.
Al biraz derken aka yapmyordu.
Yahudi anneler gibiydi Larry, verileni
yemekten baka areniz yoktu. Dolaba
gidip kt tabak ve peete kardm.
Kahven var m? dedi.
Her zaman olduunu biliyordu. Bana
kahve getir demek istiyordu. Ben
kahveleri koyup keki getirirken, o
kanepeye yerleti. Koltuuma getikten
sonra E, neler oluyor, sylesene
Larry? dedim.
imdi, sen de bilirsin benim pheci
bir mizacm olduunu dedi.
Larrynin durumlar basite indirgemesi
ok hotu gerekten. yle de
denebilir.
Eh, imdi pheciliin de tesine
getim dedi. Paranoyaklayorum
galiba ama emin de deilim.
Nasl yani? dedim gerekten leziz
keki azma tkarak.
Birileri benimle urayormu gibi
hissediyorum ve tm sezgilerim de bana
bunun doru olduunu sylyor.
Sezgilerine gvenmekte neden
tereddt edesin ki? Her zaman sen bana
derdin resmin tamamna bak diye
dedim. Yap itibaryla olaanst
igrl bir insansn sen. Birilerinin
seninle uratn dnyorsan, belki
de haklsndr. yle dndn m hi?
Dndm tabii. Ama beni
endielendiren u; baz semptomlarm
var. Eskiden hi gecenin bir yars
uyanp dncelere dalmazdm. Ne
olursa olsun daima ml ml uyurdum.
Yatma vaktim getiyse ngiltere kraliesi
gelse yatama gider, misafir arlama
iini Louiseye brakrdm. Fakat imdi
uyumakta zorluk ekiyorum, ite de
aklm dank.
Nedir akln datan?
Belli birinin bana tuzak kurduunu,
beni psikiyatri blmnden atmaya
altn dnyorum.
Kim yapar ki byle bir eyi Larry?
Kimin byle bir pozisyonu ya da gc
var?
nan bana yapabilir dedi terslenerek.
Bizler ne kadar savunmaszz haberin
yok senin. Eski hastalarn birinden
gelecek tek bir cinsel taciz yorumu ya da
sana hn besleyen bir sekreter, kolayca
kariyerini bitiriverir. Yoksa sekreterlere
asistan m diyorduk artk? Emin
olamadm.
Kimdir seninle uratna inandn
bu insan? dedim.
u anasnn gz Anthony Wilson
dedi. stelik o koltua oturmasn da
ben salamtm.
Hi armadm. Tony Wilson
Princetondan mezundu, tbb
Columbiada okumutu ve kendini her
zaman, sradan devlet niversiteleriyle
zgemii lekelenmi biz zavall
lmllerden stn grrd. Maniplatif
ve kindard, sinirime dokunan az
insandan biriydi.
Bak dedim, biliyorum Wilson
kk hesap, bencil bir brokrat
hretine sahip ama seninle ne alp
veremedii olabilir?
Uykularm karan asl mesele u.
Larry kahvesini brakp ellerini bann
arkasna koydu ve kanepeye uzand.
Klasik analitik pozisyonu almt. Ben
de igdsel olarak kahvemi braktm,
kulak kesildim.
Bilimsel sahtecilikten dolay
soruturma altndaym.
oke olmutum. Larry tam anlamyla
saplantl bir bilimciydi. Tm bulgular
defa kontrolden geirmesiyle
tannrd. nde gelen biyolojik psikiyatri
dergilerinden birinin editr olarak
herkes onun verilen her makaleyi ahsen
okuduunu ve daima ciddiyetli, ayrntl
notlar aldn bilirdi.
Samalk. Akademik politik darbe
gibi bir ey sz konusu herhalde. Bir
hata vardr dedim.
Bir hata olduu kesin dedi Larry.
Ben ii yzme gzme bulatrdm.
Nasl? dedim.
Sz konusu makale benim
laboratuarmdan km bir makale,
birincil yazar da benim yeni doan
yldz olarak lanse ettiim bir ocuk. 40
yl nceki halimi hatrlatyor bana.
Yani bu ocuu sevdiin iin tedbiri
elden braktn, bilgileri her zamanki gibi
defa kontrol etmedin yle mi?
Aynen yle dedi.
Bak Larry, insansn sonuta. Arada
bir yaz ileriyle ilgili bir hata gznden
kaabilir. Yllar iinde yzlerce gence
akl hocal yaptn. Hepsinin de
mkemmel olmasn bekleyemezsin.
Gary, olayn ocuun hatas olduunu
biliyorum. Ama sonuta benim
laboratuarmdan kt. Yani nihayetinde
sorumluluk benim.
Bu soruturmadan ilk defa haberim
oluyor dedim. Nasl balad?
Biri dd ttrd. Kim olduunu
bilmiyorum. Muhtemelen memnuniyetsiz
laboratuar teknisyenlerinden biri. imdi
de Tony Wilson sulamalar aratran
komitenin bana geti.
Sulama nedir?
Hatal veri. Fark etmeliydim aslnda.
Sonular fazlasyla iyi grnyordu.
ocuk yazy baskya vermeden nce
neden daha dikkatle incelemedim
bilmiyorum.
Sence neden? dedim.
Milyon dolarlk soru da bu ya zaten
Gary. Sustu, derin bir nefes ald. Evet,
bu gen bilimciden etkilendim, yapt
her eyi cevher gibi grdm ama
bilemiyorum Belki de artk balatay
syryorumdur. Kahvesinden bir yudum
aldktan sonra devam etti. Beyin nasl
yalanyor, sana anlatmama gerek yok,
iin uzmansn zaten. Belki de
pheciliim ekil deitirip arpk
kararlara dnmtr, bu nedenle yanl
insanlara gveniyorumdur ve
dierlerinden de tamamen uzak duracak
kadar paranoyaya kaplmmdr. Bu
ocuk hi hata yapmaz diye
dnyordum. Herhalde ona ok
yaknlatm ve onu kendimle fazla
zdeletirdim. u akal Tony Wilson
saolsun, artk ocuun gerek
olamayacak kadar iyi olduunu ve
verilerde tahrifat yaptn biliyorum.
Hi kimse mkemmel deil ki Larry.
Her hatay yakalayamazsn. Komiteye bu
ocuun verilerle oynadn, senin de
gznden katn syle. Basit bir
dikkatsizlik sz konusu. Hem dergi
dzelti yaynlayabilir. Brak sulu kimse
suu o stlensin.
O kadar basit deil dedi Larry,
alayc bir glmsemeyle. David
Baltimorea baksana. rencisinin
verilerde sahtecilik yapt ortaya
knca Rockefeller niversitesi
bakanlndan istifa etmek zorunda
kald.
yi de Baltimore ok uzun sre
rencisinin tarafn tuttu. O yzden ba
derde girdi.
Haklsn, biliyorum. Kendimi
kollamam gerek bu noktada. Dorulup
papyonunu dzeltti. Cuma gn yine
konuuruz. Louise belki bu defa strudel
yapar.
Gnn geri kalann Larry ile
grmemi dnerek geirdim. Onun
niversitedeki durumu ile benim onunla
olan durumumun karmakl aklm
kurcalyordu. Dikkatimi iime vermekte
zorlanyordum. Larrynin semptomlar
bana gemiti adeta. Sorunlar zerine
derin derin dnyor, hatta izgiyi
atm ve hsranla sonlanaca batan
belli bir ii mi stlendim diye kendime
soruyordum.
O akam evde 30 dakikalk bir
egzersiz iin eliptik bisikletime bindim.
Egzersiz srasnda genelde CNNi
izlerdim ama bu defa Larry Klein
meselesini dnmek iin sessizlik
istiyordum. Seans batan sona aklmdan
geirdim, Larrynin ana ikayetlerine
odaklanmaya altm. Larry uyku sorunu
ve hata olarak grd eyler konusunda
sululuk duyma sorunu yayordu.
ikyet listesini sistematik olarak
gzden geirdiimde onda birka
depresyon semptomu olduunu fark
ettim.
Antidepresana ihtiyac olup
olmadna karar vermek iin ihtisas
srasnda rendiim hatrlatc yntemi
kullandm. Buna gre majr depresyonun
sekiz zellii iin (ngilizcede)
kullanlan ksaltma SIG E CAPSdi.
SIG doktorlarn prescribe yani reete
yazma iin kulland ksaltmadr. E
enerjiyi temsil eder. CAPS ise
kapslleri. Harflerin her biri
semptomlarn ksaltmasdr; s uyku
azalmas ya da art; i ilgi kayb; g
sululuk duygular; e enerjide d; c
konsantrasyon bozukluu; a itah
dei i mi ; p psikomotor rahatszlk
(ajitasyon ya da hareketlerde yavalk);
dier s ise intihar eilimli dncedir.
Bu belirtilerin ya da fazlasn
sergileyen hastalar genelde
antidepresanlara olumlu tepki verirler.
Larryde deneme maiyetli ilal tedaviyi
gerektirecek sayda belirti vard. Bunu
znce biraz rahatladm nk artk ona
yardm etmek iin yapabileceim somut
bir ey vard.
Depresyonda olmas Larrynin
paranoyasndaki art da aklyordu.
te yandan, paranoyaya kaplmak iin
hakl nedenleri de olabilirdi. nsanlar
hakkndaki sezgileri genelde doru
kard, Tony Wilsonn da hileci ve
insan srtndan baklayan biri olarak
hreti vard. Komite soruturmas
hakknda daha fazla bilgi edinebilsem
iime yarayabilirdi ama byle bir ey
mmkn deildi. niversitede gizlilik
iinde alan pek ok komite vard ve
bu da hi phesiz onlardan biriydi.
Kendimi dncelere yle
kaptrmtm ki bir saatten fazla egzersiz
yapm, kan ter iinde kalmtm. Gigi
yukar gelerek Aleti ldrmeye mi
alyorsun? dedi.
Yavaladm ve durdum. Endorfin
sarhou olmaya alyordum herhalde.
Eh, o partiyi bitirdiinde duunu al da
gelip biraz bizimle takl.
CUMA AKAMI OFSMDE
antidepresan konusunu konumaya hazr
halde Larryyi bekliyordum. Larry
elinde iki Starbucks lattesi ve
Louisenin strudeli ile ieri girdi.
Otursana dedim. Ben peete
getireyim.
Yok, yok. Bugnk grmemizi
burada yapmayacaz. Dar, verandaya
kp biraz temiz hava alalm.
Tamam dedim. Kendisi gelmeden
nce ofisime dinleme cihaz
yerletirdiklerini mi dnmt acaba?
Ofislerimin bulunduu suitin nnde
yuvarlak masalar, sandalyeler,
gnelikler ve inanlmaz bir Byk
Okyanus Manzarasnn olduu oturma
alan vard. Larry gnein tam altna
oturup dev gne gzln takarken,
ben de kendime glgede bir yer setim.
Larry, aramba gnk grmemizi
dndm de, sende depresyon
belirtileri varm gibi geldi bana.
Deme ya, Sherlock seni! dedi. u
strudeli bir denesene. Nasl 1000 kilo
olmadm ben hl, bilmiyorum.
Teekkrler dedim. Hi Zoloft ya
da Prozac almay dndn m?
Gld. Senden ndeyim Gary.
Grmemizden sonra kendimi 40
miligram Cymbaltaya balattm.
Serotonerjik ve noradrenerjik
kombinasyon, ruh halimi iyiletirir,
saplantl dnm de muhtemelen
yattrr diye dndm.
Tercihi gayet akla yatknd.
Duygudurumunu iyiletirmek iin
serotonini arttran Zoloft veya Prozaca
yerine Cymbalta almas, ayn zamanda
noradrenalini de ayarlayarak obsesif
kompulsif semptomlar azaltabilirdi.
Larry her zamanki gibi
psikofarmakolojiye herkesten ok
hkimdi. Kendisine ila yazm olmas
beni biraz endielendirmiti ama o
mcadeleye daha sonra girecektim.
Bak Gary, geen gn sana
soruturmadan ve baz semptomlarmdan
sz ettim ama asl canm skan konuya
deinmedim.
Bugn nasl bir bomba patlatacak
acaba diye dndm. Biraz tereddtten
sonra ekinerek Neymi o Larry?
dedim.
Strudelini bitirip arkasna yasland.
Kendimi sahtekr gibi hissediyorum.
Her zaman da yle hissettim.
Ne demek istiyorsun? dedim.
Kendimi bildim bileli numara
yapyorum. Herkesin sand gibi bir
dhi deilim ben. yleymi gibi
davranyorum sadece.
Kulaklarma inanamyordum.
Kariyerin boyunca verilerde sahtecilik
mi yaptn yani?
Tabii ki hayr, kt kafal. Sahte
olabilirim ama ahlaksz deilim.
Verilerim konusunda son derece
titizimdir. Demek istediim u ki, benim
tek yaptm var olan bilgiyi alp onu
farkl ekillerde geri kusmak.
Yani var olan bilimsel keifleri daha
nce kimsenin dnmedii bir biimde
birletirip ortaya koyduunu mu
sylyorsun? dedim.
yle de denebilir dedi.
Dehann tanm da bu deil mi zaten?
En temel bilimsel yntemdir sylediin;
gzlemleri alrsn, bir hipotez
gelitirirsin ve onu teste tabi tutarsn.
Yeni olan ve dnyay daha gzel bir yere
dntren her ey, yaratcln zn
oluturur.
Yapma Gary Yaratclk ve
dehayla ilgili bayat argmanlarla
moralimi dzeltmeye alma ne olur. Bu
zeki bilgi ahsiyetini ilkokuldan beri
oynuyorum ben, artk ustas oldum.
Tamam, yksek bir IQum var, orduda
ltklerinde 183 kmt. Ama test
edersen ou baarl sahtekrn zaten
stn zekl olduunu grrsn.
50 yl boyunca dnyann tm parlak
akademisyenlerini kandrp, hi belli
etmemen mmkn deil Larry.
Mmknm demek dedi, ben
yaptm nk. Deham da bu ite.
Sahtekr olma konusunda dhiyim. Bu
gerein farkna varmam salad iin
de Tony Wilsona ve o aptal
soruturmasna teekkr borluyum. Hem
biliyor musun daha fazla oynamak
istemiyorum bu oyunu.
Depresyon yznden byle
konuuyorsun bence. Olaylar net
gremiyorsun. Bir psikanalist ve
psikofarmakolog olarak sen de
biliyorsun ki beynin biyokimyas
bozulduu zaman insan sadece olumsuzu
grr ve dnme ekli de arpklar.
Brak da bir sre Cymbalta etkisini
gstersin.
Cymbalta olsun ya da olmasn senin
daha domadn zamandan beri byle
hissediyorum ben kendimi.
Aklma ihtisasn ilk gnleri ve
hastalarm bana Doktor dediinde bile
kendimi nasl sahte hissettiim geldi.
Bana tuhaf ve yapmack gelse de bilinli
olarak psikiyatrist roln oynamak
zorundaydm. Ama bu hisler yava yava
kaybolmutu ve deneyim kazandka
imdiki halime dnmtm.
Yetersizlik duygusu, zellikle aratrma
ve pratikte aina olmadm alanlara
girdiim zamanlarda geri dnyordu ama
sonuta herkesin dnem dnem bu
hislere kapldn dnyordum. Ne
var ki Larry btn kariyerinden sz
ediyordu.
Ben de zaman zaman kendimi sahte
hissettim Larry. Evrensel bir duygu bu.
Sanrm u soruturma seni depresyona
soktu, imdi her eye kara gzlklerle
bakyorsun.
Gzln kararak glmsedi.
Haksz saylmazsn aslnda. stelik
ilala imdiden kendimi daha iyi
hissetmeye baladm. Fakat sylyorum
bak, bu sahtekrlk duygusu kaybolmuyor
bende.
Bu oyunu artk oynamak istemiyorum
dedin. Neyi kastediyordun? dedim,
dolayl yoldan intihar dncelerini dile
getirdiinden korkarak.
Merak etme, kendimi yok edemeyecek
kadar narsistim ben dedi. Sadece
yakn bir zamanda bu akademik
zrvalklar biraz aza indirgemeyi
dnebilirim. Herkese bir k
stratejisi lazm ne de olsa, deil mi?
Gidip kendimi bir binadan atacak falan
deilim yani.
Atlamaya niyetli birinin sabilecei
bir boluk var m diye hemen sekizinci
kat terasnn parmaklklarna gz attm.
Ah, hay aksi! dedi Larry. Yarm saat
nce bir blge toplants vard, tamamen
unutmuum. Strudel sende kalsn. Benim
gitmem gerek.
Panik iinde kapya ve asansre doru
kotu. Onun byle telalandn ya da
toplant kardn hi grmemitim.
Soruturma gerekten de dengesini
bozmutu.
Gnn ilerleyen saatlerinde Larrynin
asistan arayarak Pazartesi randevusunu
iptal etti. Larrynin programlar
akmt ve o gn sabahtan akama
kadar ofis dnda olacakt. Bu da
allmadk bir eydi. Larry normalde
programn haftalar ncesinden bilirdi
ve gerektiinde ok nceden iptal
ederdi. in bilmediim bir yn m
vard acaba? Belki Larry Pazartesi
gnk aylk departman toplantsndan
kayordu ve imdiden akademik
oyundan ekilmeye alyordu.
Bu boyutta faklte departman
toplantlar enstitnn konferans
salonunda dzenlenirdi. oumuz
fuayede, kahve ve kurabiyelerin yan
banda, biraz kaynaabilmek iin
toplantya erken geldik. En sevdiim
kurabiyeyi seerken -beyaz ikolatal-
akama bisikletimle bolca egzersiz
yaparm diye dndm.
O srada yan bamda beliren biri
Kurabiye seiminiz harika Dr Small
dedi. Bu kibirli, hafif alayc ses, tahtaya
srtlm trnak sesi hissi uyandrd
bende.
Teekkrler Profesr Wilson dedim
bam kaldrmadan. Siz bugn hangi
sekin attrmala yneliyorsunuz?
diye sordum Larrynin badmanna.
Sadece kahveye. Kz gibi formumu
korumaya alyorum da... Sonra
sesinin tonu deiti, bana doru eildi.
aka bir yana Gary, biraz vaktin varsa
seninle endielendiim bir meslekta
hakknda birka dakika konumak
istiyorum.
ou akademik psikiyatrist gibi Tony
Wilson da karmak biriydi. Kstah tavr
yznden insana sevimsiz grnse de
kalpsiz deilmi, hatta insanlara nem
veriyormu gibi grnd zamanlar da
oluyordu. Kimi zaman onda Asperger
sendromu mu var acaba diye
dnrdm. Otizmin hafif bir tr olan
Asperger sendromunun tipik zellii
sosyal bir etkileimdeki normal ama
incelikli ayrntlar okuyamamakt. Tony
de sk sk normal insan roln
oynamakta zorlanyormu gibi
grnrd.
Olur tabii Tony. tekiler gelmeden
arkaya geip oturalm.
Elimizde kahvelerle konferans
salonuna girip oturduk. Tony ksk bir
sesle konumaya balad. Bunu sana
sylyorum nk Larry Kleinla
yllardr yakn olduunuzu ve onun sana
sayg duyduunu biliyorum.
Eyvah, nereye gidiyordu bu konuma?
Olabildiince aldrsz grnmeye
alarak, Neden endieleniyorsun
Larry iin? dedim.
Ayrntlarn ya da nasl rendiimi
syleyemem ama Larryde demansn ya
da belki bilisel bozukluun ilk
aamalarnn baladndan
korkuyorum.
Sama. Mthi zekidir o. Tamam,
biraz acayip ve pheci, hatta bazen
paranoid olabilir ama bunak? Hi
sanmam.
Belki de dikkatli bakmyorsundur
Gary. Ya da gremeyecek kadar
yakndan bakyorsundur. Buradaki en iyi
demans uzman olduun iin geldim
sana. Larryye yardm edebilecek biri
varsa o da sensin.
Bak Tony, benim de baz haber
kaynaklarm var, bir soruturma
yrtldn biliyorum. Belki o yzden
strese girmitir.
Benden duymu olma ama bir tr
soruturma yapld fakat haftalar nce
tamamland. Sz konusu veri hatas basit
bir gzden kama durumuydu, dergi de
zaten dzelti yaynlyor. Ortada ne bir
kurmaca vard ne de veri sahtecilii.
Larry de bunu biliyor.
Konferans salonu dolmaya balaynca
konumamz bitirmek zorunda kaldk.
Bunlar benimle paylamana memnun
oldum Tony. Bir dnp yapabileceim
bir eyler var m bakaym.
Teekkrler. Sonra grrz. Tony
kalkp nlere geti. Bense olduum
yerde kaldm ve yeni edindiim bilgi
stne dnmeye baladm.
Konumac bte kesintileri ve son
niversite ynetmelii stne mrl mrl
konuurken, aklmdan Larryyi ve belki
de gzden kardm eitli iaretleri
geirdim. Larry demans (bunama) veya
Alzheimer hastal riskinin artt bir
yatayd, unutkanl da kard
toplantlarda, program akmalarnda
kendini gsteriyordu. Larrynin
paranoyasna yeterince dikkat
vermediimden endielenmeye
baladm. Anlalan soruturmann
bittii ve temize kt gereini
grmezden geliyordu. Ondaki
semptomlara yol aan eyin sadece
depresyon olduuna karar vermekte
acele etmi olabilirdim.
Alzheimer ya da demansn ilk bakta
gze arpmayan nitelikteki bir ncl
olan hafif bilisel bozukluk ou
insanda paranoya semptomlar yaratr.
Kaybolan bilginin yerini doldurmann
bir yoludur bu. Hatta depresif
semptomlar bile aamal bilisel
zayflamann ilk gstergelerinden biri
olabilir. Yaplan birka alma
duygudurum deiiklii ve bellek kayb
karm belirtiler gsteren ileri yataki
insanlarda geri dn olmayan
demans riskinin yksek olduunu ortaya
koydu.
Bense Larrye o kadar yakn ve
hayrandm ki demans bir olaslk olarak
deerlendirmekte bile baarsz
olmutum. kimiz adna da byle bir
acnn yaanmasn istemiyordum.
Depresyonun, paranoyann ve obsesif
kompulsif bozukluun tedavisi, hatta
iyilemesi mmknd. Ancak demans
iin sadece bir sreliine yardm
dokunan semptomatik tedavilerimiz
vard. Her hasta nihayetinde ktye
gidiyor, hastala teslim oluyordu.
te Larryyi batan beri hasta olarak
almak istemeyiimin nedeni de buydu.
Eski bir deyi vardr: Kendini tedavi
eden doktorun hastas ahmak olur. Bana
yakn birini -akl hocam, dostumu, baba
gibi grdm birini- tedavi ederken
aklma en ktsn -yani resmen akln
kaybetmekte olduunu- getirmek
istememitim. Oysa her ey gzlerimin
nndeydi. Herhalde bilinsiz bir
dzeyde Larry gibi biri demansa
yakalanyorsa kendimin de
yakalanabileceinden korkmutum.
aramba gn Larry tekrar
Brentwood golf sahasnda bulumaya
karar verdi. Buluma yerine erken gittim
ve bolca gne kremi srerek arabada
bekledim. Ayrca Giginin eski plaj
antalarndan birinde bulduu ve artk
arabada tutmaya baladm apkay da
kafama geirdim.
Larry arabasn hemen yanma park etti
ve bagajdan antika bir golf seti kard.
ok fazla konuuyoruz dedi. Biraz da
oynayalm. Benim sopalar kullanrz.
Buras hi deilse bamn aresine
bakabileceim dokuz delikli bir pitch &
putt sahayd. Aslnda gnmn arasna
yle biraz golf serpitirme fikri houma
gitmiyor deildi, ama Larry neden
aniden konumak yerine golf oynamak
istedi diye de dnmeden edemedim.
Larry bir birdie ektikten ve ben
vuruumu yaptktan sonra Geen gn
faklte toplantsnda Tony Wilsona
rastladm dedim. Senin soruturmann
haftalar nce kapandn, veri hatasnn
ise basit bir gzden karma durumu
olduunu syledi. Herhangi bir
sahtecilik yokmu, sen de temize
kmsn.
Ha, evet, unutmuum onu, ne olmu
ki? Ben hl kendimi sahtekr gibi
hissediyorum. Bir driver kard ve
tek vurula topu bir sonraki greende
bayran fit yaknna gnderdi.
Cymalta nasl gidiyor? dedim topu
allara gnderdikten sonra.
Baya iyi. Ruh halim iyiye gidiyor,
saplantllm da azalyor dedi. Sonra
da mendilini karp az nce geri
verdiim golf sopasnn sapn titizlikle
sildi.
Oyun yznden ciddi bir konuma
yapamadmz dnerek Gel biraz u
banka oturalm dedim.
Gld. Ne o, yoruldun mu? Hi bana
ayak uyduramyorsun Gary.
Oturup mendille alnmz sildik. Larry
sen de benim kadar biliyorsun ki beynin
yalanyor.
Eh, alternatifinden iyidir.
Dediim u ki gzmzden bir ey
kasn istemiyorum. Baz semptomlar
giderek klen hipokampus ve azalan
sinir ileticiler yaratyor olabilir.
Alt taraf bir faklte toplantsn
kardm diye Alzheimera
yakalandm m dnyorsun? dedi,
gcenmi numaras yaparak. nemli
deil, yanldn seve seve kantlarm
sana.
Sandmdan ok daha kolay olacakt
bu i. Larry konumann bu ynde
ilerlemesini nceden planlamt sanki.
Tamam o zaman dedim. Bir PET
taramas, birka da nropsikiyatrik test
yapalm.
Olur dedi. Ama PET taramas iin
o antika cihaz istemem. Barrio ile
yatrm yaptnz u yeni cihaz olsun.
Ad neydi, FDDNP mi?
UCLAda birka kii gelitirip
patentini aldmz yeni kimyasal
iaretleyiciden sz ediyordu. Bu cihaz
Alzheimer hastalnn beyindeki fiziksel
kantnn, yani amiloid plaklarn ve
kck, znmez, anormal protein
tortular olan tau yumaklarnn somut
lmlerini veriyordu.
Aratrmalarmzda bu tortularn
zamanla beyinde biriktiini, ardndan
hastalarda belirgin Alzheimer
semptomlar olutuunu kefetmitik.
Larry ayaa kalkarak, Eh, anlatk o
zaman dedi. imdi sana u oyunda
dersini vereyim de iimize dnelim.
Cumartesi gecesi Gigi ile yatmaya
hazrlanyorduk. ocuklar derin uykuya
dalmlard ve Gigi de duruma uygun bir
kyafetle banyodan kt. Ben yatakta
zorlu bir bulmacay tamamlamakla
meguldm.
Hey, sen dedi Gigi brak o
bulmacay da ann tadn karalm.
yi fikir. ok gzel olmusun. Kusura
bakma bu aralar kafam ok dank.
Neyin var? dedi bana sokularak.
Ne olsun dedim, derin bir ektikten
sonra hani arkadam olan u hastam
vard ya? Bugn PET taramas ve test
sonular geldi.
ok mu kt? dedi.
imdilik ok kt deil ama zamanla
ktleyecek.
ok zldm hayatm.
Gerekten inanmas zor geliyor
insana. 180in stnde IQsu olan bir
dhinin IQsu imdi 140a dm. Hl
da ortalamann stnde.
Olsun, Nobel dl alamaz belki ama
zevk olsun diye kuantum teorisi kitaplar
okumaya devam edebilir dedi beni
neelendirmeye alarak.
Ama PET taramasnda beynin plaklar
ve yumaklarla dolu olduu grlyor.
Hastaln gidiat iyi deil, muhtemelen
yaknda yoku aa gitmeye
balayacak.
Larrynin durumu, zek dzeyi yksek
olup Alzheimera yakalanan kiilerde
tipik olarak grlen bir durumdu. Bu
kiilerde bellek deiiminin ilk
iaretlerini maskeleyebilecek bir
bilisel rezerv oluyordu. Kii onun
yerine daha ok, fke ve ajitasyondan
balayp depresyon ve toplumdan
uzaklamaya kadar uzanabilen
duygudurum ve kiilik deiimi
sergiliyordu. Ancak nihayetinde zaman
iinde hem bilisel hem de davransal
semptomlar ktlyordu.
Senin iin ok zor bir durum hayatm.
Arkadan, biliyorum.
Evet, imdi de ona tm bunlar
sylemem gerekiyor.
Gigi alnmdan perek, O
Pazartesinin ii. imdi Cumartesi
gecesi. Rahatlamaya al. TiVo listende
ne var? dedi. Uzaktan kumanday alp
televizyonu at ve Aa, Entouragen
iki yeni blm gelmi. Ne dersin?
dedi.
Kumanday elinden alarak televizyonu
kapattm. Bover Entourage, klar
sndr yeter dedim.
PAZARTES LARRY YE test
sonularn sylediimde gayet iyi
karlad. Hatta hi arm
grnmyordu. O gn onu Aricept isimli
anti-Alzheimer ilacna balattm. Bu
ilacn sadece bilisel semptomlara
deil, ayn zamanda hastalkla balantl
duygudurum ve kiilik deiimlerine de
yarar olur. Buna bir de Namenda diye
bir ila ekledim. Namendann da
benzeri etkileri vardr ve kombinasyon
tedavinin bir paras olarak iyi i grr.
Midenin tedaviden zarar grmemesi iin
de nlemler aldm; grd takdirde
Exelon Patche gei yapabilirdik.
Larry ile grmeleri devam ettirdik
ama haftada bire indirdik. Paranoyas
azald ve sadece ofisimde grmeyi
kabul etti. Bir sre neredeyse eski haline
dnm gibiydi. Birka ay sonra
arkada terapisine ara vermeye karar
verdi.
Alt ay kadar sonra bir sabah randevulu
grmemize geldi. Tam vaktinde ieri
girdi ve kanepeye oturmadan nce
kendine bir bardak kahve ald. Birka
kilo vermi grnyordu. lalar itah
m azaltyor acaba diye dndm.
Aricept ve Cymbalta bazen bu etkiyi
yaratabiliyordu.
Biliyor musun Gary dedi, buradaki
Tony Wilsonlar kazandklarn
dnecek ama ben emekli olmaya karar
verdim.
Ne? Ne zaman? dedim inanmakta
zorlanarak.
Bugn. Can cehenneme hepsinin.
yi dndn m Larry?
Parman sallayarak Senin sorunun,
gen dostum, ok fazla dnyor
olman dedi. Hem Louise ok mutlu
oldu. Birlikte gemi seyahatine
kacaz.
Gldm. Nefret edersin sen gemi
seyahatinden. Hani batma tehlikesi olan
hapishaneydi oras?
Evet ama iin iinde Cymbalta varken
eleniyormu numaras yapabilirim.
Muzipe glmsedi. Numarada stme
yoktur, biliyorsun. Hem Louise bunca yl
bana katlandktan sonra hak ediyor byle
bir eyi.
Dorudan emekli olmak yerine biraz
izin alp seyahate ksan olmaz m?
Dnte bakarsn ne yapacana. PET
taramas ne gsterirse gstersin, IQun
hl en az 140 senin. Psikiyatriye hl
pek ok katkn olabilir.
Gary ikimiz de biliyoruz vaktimin
azaldn. O plaklar ve yumaklar
beynimi her geen gn biraz daha yiyor.
Alt ay sonra ot gibi bir eye
dnebilirim.
Larry bunu byle aniden kelimelere
dknce olay gereklik kazand. imde
derin bir znt hissetim ama istifimi
bozmadm.
Larry yine de zldm fark ederek
ciddileti. Bak dostum, biliyorum beni
hasta olarak alman kolay olmad. Ama
sen dnyada gvenebileceim birka
kiiden birisin.
Sa ol Larry. Benim iin anlam ok
byk bu dediinin.
Eh, senelerdir yetitiriyorum seni,
stelik bunama da uzmanlk alanlarndan
biri. Dorusunu istersen ben bir sredir
bir eyim olduundan pheleniyordum
zaten.
Son cmleleri sindirmeye alrken
derin derin nefes aldm. Sen zaten hep
bir adm nmdeydin Larry.
Ama artk yle olmayacak. kimiz de
yzletik bu gerekle dedi.
Biliyor musun Larry, sen hep baba
gibi oldun benim iin.
Sen de benim iin bir oul, bir
psikiyatrist ve en ok ihtiya
duyduumda bir dost oldun Gary. Her
eyi kontrol etme ihtiyacndan
kurtulmam saladn. Bundan byle
hayatma devam edebilirmiim gibi
hissediyorum. Durup elimi tuttu. Sen
de ayn eyi yapmalsn.
yle kederlenmitim ki ne diyeceimi
bilemedim.
Ayaa kalkt ve Seni seviyorum
dostum. Gitmeliyim artk dedi.
Larry hzl admlarla dar karken
gzyalarma zor hkim oldum.
Larry tam da beklediim gibi
tavsiyeme kulak asmayarak o gn
UCLAdan emekli oldu. kt Akdeniz
seyahatinden bana birka kartpostal
yollad. Gerekten iyi vakit
geiriyormu gibiydi, hi de numara
yapyormu gibi bir hali yoktu.
LARRY YOLCULUK
DNNDE laboratuarn kapad.
Zaman zaman faklte toplantlarna ve
eitim konferanslarna katlmay
srdrd. Brentwood golf sahas
etrafndaki turlarmz giderek seyrekleti
ve ben yava yava onun terapi
arkadandan ok, eski dostu olmaya
dndm.
Arciept ve Namenda Larrynin bir
sonraki yl istikrarl bir yaam
srdrmesini salad ama sonunda yoku
aa ini balad. Onun kayp gidiini
izlemek benim iin ok zordu ama o, bir
anlamda hazrlamt beni buna.
Geri dnp Larry ile yllar iindeki
ilikimi ve bana hem mesleim hem de
kendim hakknda ne ok ey rettiini
dndmde, teraptik ve kiisel
snrlar tanmlamann byk bir nemi
olduunu anlyorum. Ne de olsa bu
snrlar sayesinde olabileceim en iyi
terapist, koca, baba ve dost olmay
baarmtm. Ancak akl hocam en
sonunda bana, sevdiklerimizin iyilii
iin snrlarn bazen esnetilmesi
gerektiini retmiti.
Larrynin durumunda srad olan ey
ilikimizin karmaklyd. Bu durum
bir sre bakm yle bulandrmt ki
kendi alanma giren bir tany gzden
karmtm. Hatta Larry yle zekiydi ki
bunama sreci yaklat halde bu
gerei benden nce fark etmiti.
Larry ile yaadklarm pek ok adan
ou yetikinin yalanmakta olan anne
babasyla yaadklarna benziyordu.
Yetikin ocuklar da rollerin
deimesinden doan psikolojik
karklkla yzlemek, bir yandan da
anne babalaryla ilgilenmek zorunda
kalrlar. ou kii buna sevgi ve
anlayla karlk verir ama bazlar da
fke, aresizlik ve sululuk duyar.
Larry emekli olduktan sonra yine ara
ara kendini sahtekr gibi hissettiinden
sz etti ama artk buna aldr
etmiyormu gibiydi. Bu konu bizim iin
bir felsefi tartma konusu oldu. Bir sre
sonra olaya benim amdan bakmaya
balad; bu duygular evrenseldir. Tabii
onu sahiden ikna edebildim mi, yoksa
ilerleyen demans onu daha uyumlu birine
mi dntrd, bilemiyorum. ok
gemeden Larrynin bilisel bozukluu
yle ilerledi ki yrylerimizi kesmek
zorunda kaldk ve Louise eve yatl bir
bakc ald. Onu ziyaret etmek,
kahramanmn gzlerimin nnde
kaybolup gidiini izlemek gerekten ok
zordu.
Larry vefat ettikten sonra bile bana
verdii dersleri aklmdan karmadm.
Ne zaman doru bir tan koysam, kendi
kayglarm tolere etmeyi baarsam veya
rencilerime akl versem, Larrynin
yanmda olduunu hissediyorum. Hibir
plak ya da yumak bunu benden alamaz
diye umuyorum.
SONSZ
KARYERM BOYUNCA
LGLENDM srad vakalar
dndmde, saylarnn ne kadar ok
olduuna ve kitaba hangilerini dhil
edeceime karar vermenin ne kadar zor
olduuna aryorum. Bazlar ender
tanlar olduklar iin sradyd,
bazlar ise ilikilerinin ve durumlarnn
karmakl yznden kayda deer
nitelikteydi. ou tbbi anlamda bir
gizem tayordu ve ben, gen bir
psikiyatrist olarak, kimi zaman kendimi
hi farkna varmadan doru tany
koymu ve tedaviyi uygulam olarak
buluyordum.
Bu srad vakalarn her biri -ister
kafa st duran plak kz olsun ister tek
elle daha rahat edeceine inanan adam-
ayn zamanda hepimizin hayatn bir
noktasnda mcadelesini verdii sradan
sorunlar da bnyesinde barndryordu.
Elbette ki ou insan fazla gelen bir
uzvunu kesmeyi aklna getirmez ama
zaman zaman kilosundan ya da sann
grnmnden rahatszlk duymayan
kimse var mdr? Srf gznn iine
baktnz diye kendisiyle seks yaptnz
dnen biriyle her gn tanmazsnz
elbet ama oumuz kendisini dayatan
yabanclarla ve tandklarla tecrbeler
yaamzdr. Bu belki baklar
stnzde gereinden fazla gezinen biri,
belki de kolunuza uygunsuz bir biimde
dokunan bir meslektanz olmutur.
Yine pek oumuz aniden delice
davranmaya balayan biriyle rahatszlk
verici tecrbeler yaamtr. Bu, gizli
alkolik olup dengesini yitirmeye
balayan bir akraba ya da toplantda akut
maniye kaplan bir meslekta olabilir.
Hepimiz bu tuhaf anlarda ne tepki
vereceimizi, ayar bozulan kiiye nasl
yardmc olacamz ve bu olaylara
kendi verdiimiz tepkiyle nasl
baedeceimizi dnrz.
lk tepkimiz genelde kama ynnde
olur ama korku ve kayglarmzn tesine
gemeyi baarabilirsek, karmzdaki
kiinin acsn anlayabilir, ona efkat
gsterebiliriz. Anlay ve efkat zihinsel
sorun yaayan kiiye yardmc olmakla
kalmaz, bizim de kendimizi daha
insancl hissetmemizi salar.
Psikiyatriste gitmekten yarar
grebilecek pek ok insan, korku ve
inkr yznden bunu yapmaz. Okulda ve
niversitede eitli konular aratrarak
yllarmz geirdiimiz halde kendimizi
aratrarak birka saat geirme fikri
oumuza garip gelir. Kabul grme,
deer verilme ve sevilme abalarmz
srasnda yaadmz psikolojik
aclardan kamak iin bazen ar ulara
gitmemiz hi artc deildir.
Benim psikiyatri eitimi aldm
zamandan bu yana tp eitiminde pek ok
ey deiti. Vakalar asansrde,
koridorda, aile ve hastalarn iitme
mesafesi iinde umursamadan tartan
doktorlara artk pek rastlanmyor.
Stereotipik okbilmi doktorun yerini
imdi iyileme srecinin bir katlmcs
olan hekim alyor. Tp rencilerinin
artk etkin dinleme ve empatik beceri
dersleri almas gerekiyor. Doktor
seiminde pek ok kii teknik beceriyi
nde gelen nitelik olarak grse de
almalar o teknik becerilerin en ok,
duyarllk ve anlayla sunulduunda
etkili olduunu ortaya koyuyor.
Psikiyatri dal gelimeye devam
ediyor. Giderek daha ok sayda gvenli
ve etkili ilacn bulunmas ve konuma
terapisinin ie yaradnn daha ok
takdir edilmesiyle birlikte psikiyatri
gelecee hem zihne hem de bedene yarar
salayan, saygn bir tp uzmanl olarak
adm atyor. Hayatmz boyunca hemen
hepimiz duygusal atmalarla
karlarz. Bu atmalarla mcadelede
savunma mekanizmas olarak ister
mizah kullanalm ister inkr, zihnimizin
nasl ilediini durup dnmek hi
phesiz bize hem isel bir aydnlanma
hem de rahatlama salayacaktr.
NOTLAR
NSZ
Her yl tahmini drt
yetikinden biri- Ulusal Akl
Sal Enstitleri web sitesi:
http://www.nimh.nih.gov/health/publications/the-
numbers-count-mental-disorders-
in-america/index.shtml.
1. BLM: SEKS BAKI
YAVIS young (gen), attractive
(ekici), verbal (konukan),
insightful (igrl, bilgili) ve
wealthy (varlkl) szcklerinin
ba harflerinden meydana gelir.
Kimm HJ, Bolz W, Meyer AE.
Hamburg Ksa psikoterapi
karlatrmal deneyi. Hasta
rneklemesi: Ak ve kapal seim
faktrleri ve prognostik tahminler.
Psychotherapy and
Psychosomatic 1981; 35:96-109.
Freud terapistin hasta
asndan nfuz edilemez
nitelikte olmas gerektiini
dnrd- Gelso CJ, Hayes JA.
Countertransference and the
Therapists Experience: Perils
and Possibilities. Lawrance
Ehrlbaum and Associates, Mahwah,
NJ, 2007, s. 62.
Aktarm, igr ynelimli
psikoterapinin en nemli
ynlerinden biridir, dedi-
Goldberg ST. Using the
Transference in Psychotherapy .
Jason Aronson Publishers, Dr.
Lanham, 2006; Bloch, S (ed). An
Introduction to the
P s y c h o t h e r a p i e s . Oxford
University Press, New York, NY,
2006.
36 Snrda hastalar, psikolojik
durumlar- Friedel RO, Hoffman
PD, Penney D, Woodard P
Borderline Personality Disorder
Demystified: An Essential Guide
for Understanding and Livin with
BPD. Da Capo Press, New York,
NY, 2004.
EEGsinde akak lobu
epilepsisine dair herhangi bir
bulgu yoktu- Geschwind N.
Temporal lob epilepsisinde kiilik
deiimleri. Epilepsy & Behaviour
2009; 15:425-33.
2. BLM: KAFA ST DURAN
IPLAK KIZ
Talihsiz ama geleneksel bir
gei treni- Small GW. Stajyer
doktor stres sendromu.
Psychosomatics 1981; 22:860-9.
Kendime bir ksaltma
oluturmutum- Cassem NH,
Murray GB, Lafayette JM, Stern
TA. Hezeyanl hastalar, The MGH
Handbook of General Hospital
Psychiatry, 5. Bask. Editr Stern
TA, Fricchione GL, Cassem NH,
Jellinek MS, Rosenbaum JF.
Mosby, St. Louis, MO, 2004, s.
119-34.
Kendisine gereinden fazla
inslin enjekte ederse- Fishbain
DA, Rotundo D. Psikiyatri acil
servisinde hipoglisemik hezeyan
s kl . Psychosomat i cs 1988;
29:346-8.
Gnmzde nbet saatleri
snrlandrld- Meltzer DO,
Arora, VM. htisas grev saatlerinin
deerlendirilmesi: Yaplacak daha
ok i. Journal of the American
Medical Association 2007; 298:
1055-7.
3. BLM: ELM TUT LTFEN
Verdii ztan balkl
seminerde- Stern TA, Prager LM,
Cremens MC. Tp stajyerleri iin
ztan turlar. Psychosomatics
1993; 34:1-7.
Mesafeli bir ilgiyi korumak
yararl olacaktr- Halpern J. From
Detached Concern to Emphaty:
Humanizing Medical Practice.
Oxford University Press, New
York, NY, 2001.
Apotemnofili- Money J, Jobaris
R, Furth G. Apotemnophilia: Two
cases of self-demand amputation as
sexual referance. The Journal of
Sex research 1977; 13:115-24.
Dismorfofobi ilk kez talyan
psikiyatr tarafndan
tanmland-Gilman SL. Creating
Beauty to Cure the Soul. Race and
Psychology in the Shaping of
Aesthetic Surgery. Duke
Universite Press, Durham, NC,
1998.
BIIDi olanlar- Frare F, Perugi
G, Ruffolo G, Toni C. Obsessive
Compulsive Disorder and body
dismorphic disorder: A comparison
of clinical faetures. European
Psychiatry 2004; 19:202-8. Mller
S. Body integrity identity disorder
(BIID). Is the amputation of healthy
limbs ethically justified? American
Journal of Bioethics 2009; 9:36-
43; bayne T, Levy N, Amputees by
choice: Body integrity disorder and
the ethics of amputaiton: Journal
of Applied Philosophy 2005;
22:75-86.
A n a f r a n i l - Gitlin MJ.
Psychotherapists Guide to
Psychopharmacology. Free Press,
New York, NY, 1990.
4. BLM: BAYILAN KIZ
RENCLER
ok az rastlansa da bu
salgnlarn- Small GW, Nicholi
AM. Mass hysteria among
schoolchildren: Early loss as a
predisposing factor. Archives of
General Psychiatry 1982; 39:721-
4.
Altnc snflar- Ibid.
Tarif ettii ey kitle histerisinin
tipik zelliklerini- Small GW,
Borus JF. Outreak of illness in a
school chorus: Toxic poisoning or
mass hysteria? New England
Journal of Medicine 1983;
308:632-5.
Bu tuhaf salgnlarn birkan
daha inceledim- Small GW, Borus
JF. The influence of newspaper
reports on outrbeaks of mass
hys t er i a. Psychiatric Quarterly
1987;58:269-78; Small GW,
Propper MW, Randolph E, Eth S.
Mass hysteria among student
performers: Social relationship as a
symptom predictor. American
Journal of Psychiatry
1991;148:1200-5: Small GW,
Feinberg DT, Steinberg D, Collins
MT. A sudden illness outbreak
suggesting mass hysteria in
schoolchildren. Archive sof Family
Medicine 19944;3:711-6.
Tuhaf aklamalar- Johnson
DM. The phantom anesthetist of
Matttoon: A field study of mass
hysteria. Journal of Abnormal and
Social Psychology 1945;40:175-
86; Medalia NZ, Larsen ON.
Diffusion and disblief in a
collective delusion: The Seattle
Windshield Pitting Epidemic.
American Sociological
Assosication 1958; 180.
Aratrdm Boston banliy
ilkokulu salgnnda- Small GW,
Nicholi AM. Mass hysteria among
school children: Early loss as a
predisposing factor.Archives of
General Psychiatry 1982;39:721-4.
On ylinceledim-Small GW,
Propper MW, Randolph E, Eth S.
Mass hysteria among stuent
performers: Social relationship as a
symptom predictor. American
Journal of Psychiatry
1991;148:1200-5.
Hemen hemen iki yl sonra-
Small GW, Borus JF. Outreak of
illness in a school chorus: Toxic
poisoning or mass hysteria? New
England Journal of Medicine
1983; 308:632-5.
almay anlattm New
England Journal of Medicinedeki
makalede-Ibid.
5. BLM: BEBEK AKI
Yalanc ya da histerik gebelik
diye de bilinen psdosiyezi- Small
GW. Pseudocyesis: An Overview.
Canadian Journal of Psychiatry
1986;31:453-7; Sobrino LG.
Prolactin, psychological stres and
environment in humans: adaptation
and mal adapt at i on. Pituitary
2003;6:35-9.
Okumaya devam ettim- Small
GW. Pseudocyesis: An Overview.
Canadian Journal of Psychiatry
1986;31:453-7.
6. BLM: SESSZLN TEDAVS
Yallarla almaya gnll
gen psikiyatrlarn says pek
fazla deildi-Jarvik LF, Small GW
(ed). Psychiatric Clinics of North
America, Yalanma konulu say, 5.
Cilt, say 1, 1982; Small GW, Fong
K, Beck JC. Training in geriatric
psychiatri: Will the supply meet the
de mand? American Journal of
Psychiatry American Journal of
Psychiatry 1988;145:476-8.
sko psikiyatrist R. D. Lang-
Boyers R. R.D. Laing and Anti-
psychi at ry. Hippocrene Books,
New York, NY, 1974.
Stanfordlu psikolog David
Ros enhan- Rosenhan DL. ON
being sane in insane places. Science
1973;179:250-8.
Psikanaliz pek ok insana
yardmc olmutur- Gabbard GO,
Gunderson JG, Fonagy P. The place
of psychoanalytic treatments within
psychiatry. Archives of General
P s y c h i a t r y 2002;59:505-10;
Leichsenring F, Rabung S.
Effectiveness of long-term
psychodynamic psychotherapy: A
meta-analysis. Journal of the
American Medical Association
2008;300:1551-65.
Bu hastalk nfusun yaklak
yzde 1ini etkiler-Jamison KR.
An Unquiet Mind: A Memoir of
Moods and Madness. Vintage
Books, New York, NY, 1997.
Alan Gelenbergin
klasik-Gelenberg AJ. The catatonic
syndrome. La n ce t 1976;1:1339-
41.
Dier makalelerse
gvenliiniaklyor-Shrese A,
Welch CA, Park LT, ve ark.
Encephalitis and catatonia treated
with ECT. Cognitive and
Behavioral Neurology
2008;21:46-51; Fink M, Taylor,
M A . Catatonia: A Clinicians
Gudie to Diagnosis and
treatment. Cambridge University
Press, New Yor, NY, 2003.
7. BLM: KLEN PENS
Freud seksi birincil sosyal
aktivitemiz olarak grrd- Freud
S, Brill AA. The Basic Writings of
Sigmund Freud. Basic Books, New
York, NY, 1995.
Psikozeklinde
tanmlanr-International Early
Psychosis Association Writing
Group. International clinical
practice gudielines for early
psychosi s. British Journal of
Psychiatry 2005; 187:s120-4.
Tp ortamnda kara mizah-
Small GW. Stajyer doktor stres
s e n d r o m u . Psychosomatics
1981;22:860-9.
Hem duygudurum hem de
psikotik semptomlar olan ou
hasta-Mahli GS, Green M,
Fagiolini A, Peselow ED, Kumari
V. Schizoaffective disorder:
Diagnostic issues and future
r e c o mme n d a t i o n s . Bipolar
Disorders Bipolar Disorders
2008;10:215-30.
8. BLM: Delicesine endieli
gr ynelimli terapilerin
en nemli blmn-Goldberg ST.
Using the Transference in
Psychot herapy. Jason Aronson
Publishers, Lanham, MD, 2006.
Stres ve beslenme eklietki
edebiliyor. Ancak- Marshall BJ,
Warren JR. Unidentified curved
bacilli in the stomach of patients
with gastritis and peptic ulceration.
Lancet 1984;1(8390):1311-5.
Medical studentitis-Kellner R,
Wiggins RG, Pathak D.
Hypochondriacal fears and bliefs in
medical and law students. Archives
of General Psychiatry
19856;43:487-9;Moss-Morris R,
Petrie KJ. Redefining medical
stuendts disease to reduce
mor bi di t y. Medical Education
2001;35:274-8.
Minuchin sk skekirdek
ailelerlealrd-Minuchin S.
Families and Family Therapy.
Harvard University Press,
Cambridge, MA, 1974.
Dolayl Munchausen
vakalar-Meadow E. Munchausen
syndrome by Proxy. Archives of
Disease in Childhood
1982;57:92-8.
9. BLM: GZLER TAMAMEN
KAPALI
Klasik histerik dnm
semptomlarnda-Murphy GE. The
clinical management hysteria.
Journal of the American Medical
Association 1982;247:2559-64.
10. BLM: BEYN SS
Yaplan almalar genlerin-
Small GW. What we need to know
about age related memory loss.
British Medical Journal
2002;324:1502-5.
Grubumuz PET taramas
teknolojisiyle ok sayda
aratrma yrtt-Small GW,
Kepe V, Ercoli LM, ve ark. PET of
brain amyloid and tau in mild
cognitive impairment. New
England Journal of Medicine
2006;355:2652-63.
lk defa 1964te bir psikiyatri
dergisitanmlad-Weintraub W.
The VIP syndrome: A clinical
study in hospital psychiatry.
Journal of Nervous and Mental
D i s o r d e r s 1964;138:181-93;
Parker-Pope T. When the patient is
a V.I.P. The New York Times,
Austos 27, 2009.
Birincil tansal
teorim-Hiramatsu R, Takeshita A,
Taguchi M, Takeuchi Y.
Symptomatic hyponatremia after
voluntary excessive water ingestion
in a patient without psychiatric
pr o bl e ms . Endocrine Journal
2007;54:643-5; Farrel DJ, Bower
L. Fatal water intoxication. Journal
of Clinical Pathology
2003;56:803-4.
Psikojenik polidipsi-Rae J.
Self-induced water intoxication in a
schizophrenic patient. Canadian
Medical Assocication Journal
1976;114:438-9.
11. BLM: RYALARDAK
DN
Doktorlar grup olarak
yasad ilalar kullanmaya daha
azyatkndrlar-Hughes PH,
Brandenburg N, Baldwin D Jr. Ve
ark. Prevelance of substance use
among U.S. physicians. Journal of
the American Medical Association
1992;267:2333-9.
Freud Ryalarn Yorumu adl
kitabnda- Freud S, Brill AA. The
Basic Writings of Sigmund Freud.
Basic Books, New York, NY, 1995.
12. BLM: IIKLAR SNERKEN
Bilisel Davran
terapi-March JS. Cognitive
behavioral therapy, Sadock BJ,
Sadock VA (ed). Comprehensive
Textbook of Psychiatry, 8. Bask .
Williams & Wilkins, Baltimore,
MD, 2005, s.2806-13.
Freud bu terimi- Gelso CJ,
Hayes JA. Countertransference
and the Therapists Inner
Experience: perils and
Possibilities. Lawrence Ehrlbaum
and Associcates, Mahwah, NJ,
2007.
Sosyopatlar ya da
psikiyatristlerin deyiiyle
antisosyal kiilikler-American
Psychiatric Association.
Diagnostic and Statistical Manual
of Mental Disorders. American
Psychiatric Association,
Washington, DC, 1994, s.645-50.
13. BLM: BTMSZ ALIVER
Bu forik (mest edici) duygular
beyindeki kimyasal deiimlerle
yakndan balantldr-Kalivas
PW, Volkov ND. The neural basis
of addiction: A pathology of
motivation and choice. American
Journal of Psychiatri
2005;162:1403-13.
14. BLM: ALE BALARI
Kronik amfetamin veya kokain
kullanm paranoyann iyi bilinen
nedenlerinden biridir- Cherland
E, Fitzpatrick R. Psychotic side
effects of psychostimulants: A 5-
year review. Canadian Journal of
Psychiatry 1999;44:811-3.
Tipik bir agorafobili spontan
panik atak vakas-Bienvenu OJ,
Onyike CU, Stein MB.
Agorophobia in adults: Incidence
and longitudinal relationship with
p a n i c . British Journal of
Psychiatry British Journal of
Psychiatry 2006;188:432-8.
Akl Hastal in Ulusal
Birlik-http://www.nami.org/.
lk psikiyatrik genetik
almalardan biriAmi
ailelerle yaplan bir
aratrmayd-Egeland JA, Shaw JA,
Endicott J, ve ark. Prospective
study of prodromal features for
bipolarity in weel Amish children.
Journal of the American Academy
of Childe & Adolescent Psychiatry
2003;42:786-96.
Anksiyetenin eitli trleri
arasndapanik
bozukluk-Smoller JW, Gardnner-
Schuster E, Covino J. The genetic
basis of panic and phobic anxiety
disorders. American Journal of
Medical Genetics 2008
15;14C:118-26.
15. BLM: Sahtekr psikiyatrist
3 1 2 Antidepresana ihtiyac
olup olmadna karar vermek
iin-Bender S, Messner E.
Becoming a Therapist: What Do I
Say and Why? The Guilford Press,
New York, NY, 2003.
312 SIG E CAPS- SIG E CAPS
Dr. Carey Gross tarafndan
Massachussetts Geeeral
Hospitalda majr depresif
bozukluk kriteri iin mnemonik
olarak gelitirildi.
3 1 8 Yaplan birka alma
ortaya koydu- Alexopoulos GS,
Meyers BS, Young RC, Mattis S,
Kakuma T. The course of geriatric
depression with reversable: A
controlled study. American
Journal of Psychiatry
1993;150:1693-9; Devanand DP,
Sano M, Tang MX, Taylor S,
Gurland BJ, Wilder D, Stern Y,
Mayeux R. Depressed mood and
the incidence of Alzheimers
disease in the elderly living in the
community. Archives of General
Psychiatry 1996;53:175-82.
3 2 0 Larry yeni kimyasal
iaretleyiciden sz ediyordu-
Small GW, Kepe V, Erocoli LM, ve
ark. PET of brain amyloid and tau in
mild cognitive impairment, New
England Journal of Medicine
2006;355:2652-63.
3 2 2 Anti-Alzheimer ilac-
Alzheimers Disease Medications
Fact Sheet:
http://www.nia.nih.gov/Alzheimers/Publications/medicationsfs.htm
SONSZ
Vakalar asansrde
umursamadan tartan doktorlara-
Small GW. That boorsih,
insensitive, loudmouthed,crass
physician in the elevator. Journal
of the American Medical
Assocication 1985;253:2645.
Pek ok kii teknik
beceriyi-Dibblet S, Schaidhammer
M, Fleischer C, Greitemann B.
Patient-doctor interaction in
rehailitation: The relationship
between percieved interaction
quality and long-term treatment
r esul t s. Patient Education and
Counceling 2009;76:328-35. Kim
SS, Kaplowitz S, Johnston MV. The
effects of physician emphaty on
patient satisfaction and compliance.
Evaluation & the Health
Professions 2004;27:237-51.