OLYMPOS MEZAR ODASI

KURTARMA KAZISI**
. Akan ATILA*
Olympos, Antalya'nn 77 km gneybatsnda, deniz kenarnda kurul
mu bir Likya kentidir. Bu renyerinde sk sk defineciler tarafndan kur
calanan mezar odasnda kurtarma kazs yaplmasna ilikin Bakanlk
onay ile Antalya zel dare Mdrl btesinden temin edilen de
nekle Mze Mdrl adna kaz almalarna 18.6.1990 gn balan
m ve kaz 16 gn srmtr.
III. binden itibaren varln srdren Likya blgesindeki kentlerden
Olympos'a ait kesin bilgiler Hellenistik Devir'den itibaren bilinmektedir.
M.. II. yzylda bastrd sikkelerden ve M.. 100 ylnda da Likya
Birlii ierisinde oy hakkna sahip bir kent olmas Olympos'un blge
deki gl varlnn bir rneidir1.
Ancak kent, yaam boyunca iki defa deprem geirmesi ve iki defa
da korsan yata olmas sonucu kentsel bymesini gerekletirememi
tir. Osmanl dneminde de fonksiyonunu yitirdiinden tamamen terkedil
mitir.
Bugn kanal grnmndeki Olympos ay kenti ikiye ayrmakta
dr. ay ierisindeki kpr ayanda kuzeye doru yaklak 60 m yeni su
kanaln izlediimizde ant mezara ulalr (Harita: 1). Yaklak kare
plnl olan ant mezarn gney ynne bakan giri kapsnn genilii 280
cm dir. Dtan da 850x930 cm llerinde olan ve Olympos'taki birka
yap dndaki dierleri gibi, dta dzeltilmi kk ta bloklar ve arala
rna sktrlm ta yongacklar, ite ise ta ve harla yaplan mezar oda
s, kaz ncesinde ken tonozun molozu ve bitkilerle kaplyd, ancak ii
ne ayr lhdin yerletirilmi olduu anlalyordu. Ayrca kaak kaz
* I. Akan ATILA, Arkeolog, Antalya Mzesi Mdrl.
** Kaz sresince ve kaz sonrasndaki almalarma katklaryla yardmc olan Arkeolog mit
Atvur, Mimar Sleyman Ergn ve Konservatr Abdurrahman zkan'a teekkr ederim.
(1) Cevdet Bayburtluolu; Lykia, s. 17
105
yapanlarn ortada atktan ukurdan karttktan toprak ve dolgu malze
mesi kapnn nne atlm durumdayd (Resim: 1).
A lhdine ait kapan bir ksm ile teknenin bir blm ve yaztn bir
blou aktayd. B lhdine ait kaaklann aa karttktan kapan b
yk bir blm, C lhdinin ise kapak ve teknesinin ok az bir ksm g
rlmekteydi (Resim:2). Tonoz balangcna kadar tayc yan duvarlann
kalnl 120 cm olup, n ve arka duvarlar ise 75 cm kalnlktadr. Tonoz
balangcndan itibaren tonozun bir blm ile arka duvarda tonozun
oturduu dairesel iz grlmektedir. Yan duvarlar zerinde tonoz balan
gc seviyesinde tonoz kalbn tayacak desteklere ait adet hatl delii
vardr. Bu deliklerin derinlii 40 cm, ykseklii 60 cm, genilii 30-45
cm arasnda deimektedir. Aynca duvarlarda iskele delikleri de grl
mektedir (Resim: 3).
Oda ierisindeki 1-1.5 metrelik moloz dolgu kaldrldnda A ve C
lhidlerinin tamam aa kartld, B lhdine ait birka para kabartma
bulundu. U eklindeki podyumun n ksmndaki dolgu boaltlrken B
lhdine ait kapan arkasnda tekne tabannn byk bir ksm ile yan
yzlere ait eitli byklklerde plastik ve mimari paralar ele geti (Re
sim: 4). Podyumun ikinci basamana kadar temizlik tamamlandnda B
(Sidemara Tipi) lhdinin paralarnn bulunduu podyum cephesinde 10
satrlk bir yazt aa kartld. A (Prokonnesos Tipi) lhdinin nnde
ve podyumun ikinci basama ile kapan arasnda yaztn ilk blou bu
lundu2. Zemini bulmak iin aa doru kazya devam edildiinde podyu
mun birinci basama hizasndan ortadaki alan ikiye ayran moloz ve
harla yaplm bir duvara daha gelindi (Pln: 1). Giriin sandaki I no-
lu blmde podyum basamana bitiik 26 cm geniliinde, 84 cm uzun
luunda ve 36 cm ykseklikte ikinci bir duvar yaplm ve duvarn iine
dikine iki adet p.t. knk konmutur (Resim: 5). Bu durum Likya nekro-
pollerinin bir ounda grlebilir. Prof. Dr. Fahri Ik, Patara nekropo-
lndeki benzer buluntular sulu sunu iin hazrlanm sunak yerleri olarak
tanmlamaktadr. Bu gm yerindeki topran ierisinde iki adet, aplan
kk altn bilezik ile iki adet sikke bulunmutur. II nolu gm yerinin
zerinde bir sikke ele geti. Aynca III nolu gm yerinin temizlenmesi
srasnda bir adet tal altn yzk bulundu. lk iki gm dorudan mezar
odasnn zemini zerine yapld halde, nolu gm yerinin taban tu
lalarla denmi olup, ak kenanna sra tula ile set yaplmtr (Re
sim: 6). U gm yerinin temizlii srasnda da iskelete rastlanmamtr.
Buluntular aynca ele alnacaktr (Pln: 1).
(2) Yaztlar Dr. Vedat elgin'le aynca detayl olarak yaynlanacaktr.
106
Tamam dzgn kalker bloklardan yaplm ve zenli bir iilik gs
teren podyum U eklindedir. Ant mezann taban toprakla sktrlm
ta paracklarndan olumaktadr. Bu sert zemin zerine 36 cm yksek
likteki birinci basamak bloklar oturmaktadr. kinci basamak ise 40 cm
ykseklikte olup, i bkey profil verilerek oturma kademesi eklinde ya
plmtr. U'nun her iki ucunda stilize aslan aya kabartmas yaplmtr,
ikinci basaman zerine alt ve stnde silmesi olan 100 cm lik bloklar
gelmektedir. Podyumun en stnde ise podyum kenann epeevre dola
an 30 cm yksekliindeki bloklar bulunmaktadr. A ve C lhitlerinin bu
lunduu ksmlardaki bloklarn alt ksmlarnda ie doru girinti eklinde
bant yaplm (Pln: 2), B lhdinin olduu ksmdaki bloklarda ise bu k
sm blok ortasna getirilmitir. A lhdinin altndaki iki blok zerinde ya
zt vardr (Resim: 7). Podyum ile d duvarlar aras lhit taban seviyesi
ne kadar ta ve harla doldurulmutur. Podyumun mezar odas
duvarlarndan sonra yapld dolgu ve bloklarn duvarlarla balants ol
madndan anlalmaktadr.
A (Prokonnesos) lhdi gri damarl beyaz Marmara Adas mermerin
den yaplm, dtan da 220 cm uzunluunda, 115 cm geniliinde ve
102 cm yksekliindedir. Teknenin i ykseklii 86 cm'dir. Teknenin ar
ka dar yz tamamen krk ve eksiktir. Lhdin tamam dier benzerlerin
de olduu gibi kabaca ilenmitir. Adn ald ilk yapm yeri olan Mar
mara Adas'ndaki atlyeden getirtildikten sonra ayrntlar ilenmeden
olduu gibi mezar odasndaki yerine yerletirilmitir.
Uzun n yzde drt adet yan kenarlan konkav pano arasnda adet
tam bitirilmemi, kabaca ilenmi girland, girlandlann ortasnda aa
doru sarkan sarmak yapra ekline benzer yine tam ilenmemi bir
zm salkm bulunmaktadr ki bu ssleme Anadolu lhitlerinde ok sk
grlmektedir3. Girlandlann zerindeki hemen hemen daireye yakn bo
luklardan ortadakinde kabaca braklm tabula-ansata, yanlardakinde ise
birer yuvarlak mevcuttur (Resim: 8). Arka uzun yz, n yz gibi yapl
mtr. Ancak girlandlann st boluklan lhdin iilii tamamlanmad
iin yuvarlak motifler eklindedir. Dar n yzde ise iki pano arasna bir
girland motifi, st bolukta bir yuvarlak ve girlanddan aa doru sarkan
zm salkm yine stilize olarak yaplmtr.
Kapak ile tekne arasnda kenet izine rastlanmam olup, yer yer har
izi grlmtr. Kapak uzunluu 232 cm dir. Her iki dar yznde krklar
vardr. Kapak ykseklii 56 cm dir. Semerdam eklindeki kapan drt
kesinde akroterler bulunmaktadr. ksm hafife oyulmutur. Anado
lu'nun birok antik kentinde olduu gibi blgemizdeki nemli yerleme
(3) G. Mendel; Catalogue des Sculpores I, s.113
107
lerden Perge ve Sidede de Prokonnesos atlyelerinde yaplm bu tip l-
hitlere rastlanmtr4.
B (Sidamara Tipi) lahit, ince kristalli beyaz mermerden yaplm,
mezar odasnda kapnn tam karsna gelecek ekilde yerletirilmitir.
Dtan da 240 cm uzunlukta, 115 cm genilikte, 100 cm yksekliktedir.
Mezar odasndaki duru pozisyonuna bal olarak tekne ve kapan n
yz detayl ilenmitir. Lahdin salam tek paras tekne tabam ve dier
krk paralar mzeye getirilerek onarlm ve lhit ayaa kaldrlmtr.
n uzun yzde teknenin dz profil veren taban silmesinden sonra bir
entikle, zerinde giyo motifini andrr bir ssleme bulunan ikinci bir
silme yer alr. Sadan profilli kesik silmeler yaplmtr. kinci bir silme
ile figrlerin durduu stylobata geilir. Plinthuslu Attik-on stun kaide
leri zerinde burmal stunlar, kompozit balklarn tad stilize yaprak
motiflerinin ssledii yuvarlak kemerler ve kemerler arasndaki akant
yapraklan ile lhtin mimari bezemeleri tamamlanmaktadr.
n uzun yzdeki figrleri sadan itibaren inceleyecek, olursak (Re
sim: 9);
1. Ni: Sandalye zerinde sola doru oturan kadn figrnn dizden
aas grlen blmdr, st ksm knk ve eksiktir. Sandalyenin arka
aya ile minder ilenmitir. Sandalyeye oturan giyimli kadnn mantosu
dizinin altnda toplanp, sandalyenin kenarndan tomar halinde kvrmlar
yaparak sarkmaktadr ve iki diz arasnda diagonal kvrmlar oluturur.
Alttaki giysinin kvrmlar ayan n ksmn akta brakacak ekilde ye
re kadar uzanmaktadr. Ayanda, bandan parmak arasndan geen sade
sandalet vardr. Ayak kaidenin plinthus ksmna basmaktadr5.
Lhdin btn kabartmalan dnldnde podiumdaki yaztta sz
edilen ve adna ant mezar yaptmlan Arkhepolis, nam dier Hoplon'un
kansn betimleyen bir kabartma olabilecei kansna vanlmtr.
2. Ni: Cepheden, giyimli, byk bir olaslkla mezar sahibini temsil
eden erkek figrne ait olan yksek kabartma, gs altna doru knk
olup, st ksm yoktur. Giysi iindeki sa dirsei ile sol bilek zerine ka
dar olan ksm grlebilen bu figrn mantosu ayak bileklerine kadar in
mektedir. Ayaklannda parmak arasndan gelip, bilekten balanm sanda
letleri mevcuttur. Sa dirseinin arkasnda hokka ve yaz kalemlerinin
olduu bir torba gze arpar ki bu da yaztta belirtildii gibi "Likiark
olan mezar sahibinin makamn gsteren belirtilerdir. Figr sol elinde de
kat rulosuna benzer bir tomar tutmaktadr.
(4) Arif Mfd Mansel-Akdil Akarca; Pergede Kazlar ve Aratrmalar, Ankara-1949 s.4-6
(5) Hans Wiegartz; Kleinasiatische saulensarkophage, s.99-113
108
3. Ni: Cepheden yaplm plak bir gen (Genius ?)6kabartmasdr.
Omuzlarndan gelen pelerinin bir ucu arkasnda sarkmaktadr. Pelerinin
dier ucunu sol eliyle toplam ve ierisine eitli meyveler doldurmu
tur. Pelerin boynunun altnda "U" eklinde bir kvnm oluturduktan son
ra, sa omuzunda bir toka ile tutturulmutur. Sa kol dirsekten krlm
tr. Y zde glmser bir anlatm vardr. Sa yanak tahrip olmu,
gzbebekleri ilenmitir. Salar iri dalgalar halinde omuzlara dklmekte
olup, ban zerinde oluturulmu topuzu krktr. Niin sol alt kesinde
oturur durumda ba ve n bacaklar krlm bir hayvan (kpek olabilir)
gvdesi vardr. Bu figr mitolojide, insanda lmeyen, lmden sonra da
varolan tinsel bir varlk saylan Genius ile badatrlabilecei gibi, me
zar sahibinin gen olu ya da yardmcs da olabilir.
4. Ni: Ba, kol ve bacaklarn bir blm eksik olan plak erkek fi
gr grlr. Vcudu hafif sola doru dnk ve sa koluyla yannda
ykselen asma ktne dayanmtr. Sol kol dirsekten bklerek eli kal
as zerine konmutur. Sol omuzu ve gs akta brakan bir kei pos
tu, karn hizasndan gelerek sa omuzda balanmtr. Postun bir blm
sa bacak hizasnda aa doru sarkar durumda grlmektedir. Sa kol
tuk altnda keinin ba stilize olarak belirtilmitir. Vcuda "S" hareketi
verilecek durumda sa bacak dizden hafife bklerek, dik bir ekilde
duran sol bacak zerinden atlarak parmak ulan ile yere basmaktadr.
Asma kt ve kei postundan dolay bu figre Gen Dionysos veya
onun Satyr'lerinden biri denilebilir.
5. Ni: Cepheden yaplm plak erkek figrdr. Sa yannda kv-
nml bir kuma ktlesi durmakta, sol yannda niin st seviyesine kadar
ykselen ve yapraklan defne yaprana benzeyen bir aa bulunmakta
dr. Ba boyundan, sol kol dirsekten knktr. Sa kol ve bacaklarda eksik
likler vardr. Sa bacak dizden bklerek parmak ucuyla yere dokunmak
tadr. Btn arl tayan sol bacak dz bir ekilde yere basmaktadr.
Buna bal olarak vcutta bir "S" hareketi grlmektedir. Sa kolunu dir
sekten bkerek arkasna koymutur. Kanmzca Apollon olarak adlandn-
labilir.
n dar yz: Sol st ke tamamen tahrip olmu, knk ve eksik
tir. Sa kedeki stunun bir blm ile balk yoktur. Ortadaki Ha-
des Kaps'nn alt ve st ksmlanndan bir blm de knktr (Re
sim: 10).
Orta ni Hades Kaps olarak ilenmitir. Kapnn st ksm "Suriye
Alnl" denilen istiridye kabuu eklindeki alnlkla tamamlanmtr.
Kap lentosu zerindeki on kymas ile di srasndan kk bir blm
grlmektedir.
(6) Azra Erhat; Mitoloji Szl, s. 147
109
Kapnn solundaki nite chiton giymi bir kadn figr ayakta dur
maktadr. Diz ve ayaklarn bir blm onarlarak ortaya kartlabilmi-
tir. Ayana parmaklan rten bir ayakkab giymitir.
Kapnn sandaki nite plak bir erkek figr nden ilenmitir.
Byk bir olaslkla llerin ruhlann Hadese tayan Tann Hermes'tir.
Ba, yz, sol el, sol bacak, sa ayak ucu tamamen tahrip olmutur. Tanr-
nn ayaklannda kanatl sandaletleri vardr. Bu da tannnm en nemli atr-
bsdr. Aa doru uzatt sa elinde kabzaya benzer birey tutmakta
dr. Omuzlanndan gelen pelerin nde diagonal kvnmlar yaparak gs
hizasna kadar sarkm ve arkadan gelen para da sol kola sanlm du
rumdadr.
Arka uzun yz: Lahdin en fazla tahrip grm ve eksik olan ksm
dr. Sadece ikinci niteki figr korunmutur, dier niler tamamen eksik
durumdadr (Resim: 11). Sadan sola doru niler ierisindeki figrler
incelendiinde;
1. Ni: Sadece ke stununun bal ve nie ait kemerin bir blm
grlmektedir.
2. Ni: Cepheden yaplm plak bir erkek figr yer alr. Ba, sol el
dirsekten, sol ayak bilekten ve sol stunun yans krk ve eksiktir. Arka
dan omuzlar zerinden diagonal kvnmlar yaparak gelen pelerin, gs
zerinde bir toka ile tutturulmutur. Pelerinin arkada kalan blm dirsek
hizasnda sol koluna dolanarak aa doru sarkmaktadr. Kol eksik ol
makla beraber mzrak ucu ve sopa paralanndan bu elin mzra tutmakta
olduu sylenebilir. Sa kol dirsekten hafife ne bklm ve avu iin
de arkaya doru sarkmakta olan kuma-deri benzeri birey tutmaktadr.
Sa diz hafife bklerek sa ayak ne ve yana doru atlmtr. Aya
na, konlan bilek zerine kan izme giymitir. Vcudun arln e
ken sol ayak dik olarak yere basmaktadr. Dier figrlerde grlen "S'
hareketi burada da grlmektedir. Figr izmesi, duruu, mzra ve pele
rini ile Meleagros heykellerini anmsatmaktadr7.
3. Nite de 2. niin stununa dayanm ve bir sunak (?) zerinde du
ran kalkan grlmektedir. Niin dier ksmlar tahrip olmutur.
4. Ni tamamen tahrip olmutur.
5. Ni, sol kede balk hizasnda mzrak tutan bir el grlmekte
dir.
Arka dar yz, yan yzlere gre daha kk nie ayrlmtr. Sa
st kesi, sol ke stunun tamam ile altta bir bant halinde silmeye ka
(7) Antalya Mzesi'ndeki 2.29.81 Env. nolu Meleagros Heykeli Perge kazlarnda bulunmu
olup, t.S. . yzyla tarihlenir. Antalya Museum Guide, s. 98
110
dar olan ksm eksiktir. Ayrca figr ve nilerde de eksiklikler vardr (Re
sim: 12).
Ortadaki nite cepheden giyimli bir kadn figr yer alr. Mantosu
nun bir blm ile ban rtmtr. Sa omuz hizasndan aa doru
gelen bu paray krk olan sa eliyle gs hizasnda tutmaktadr. Ba
rtsnn altndan grlen salar enseye doru toplanmaktadr. Aln ks
m krktr. Gzbebekleri belirtilmitir. Alt dudak hizasndan itibaren e
nesi krktr. Figrn sol kolu mantonun altnda kalmakta, aa doru
uzanp, sol eliyle diz zerinde tomar halinde kvrmlar oluturan manto
sunu toplamaktadr. Mantonun altnda chiton grlmektedir. Sol diz ne
doru bklmtr, alt ksm yoktur.
Bu figrn sandaki ve solundaki niler ierisinde ona doru bakan
birer plak erkek figr yer alr. Bunlardan sadakinin ba ve bacakla
rnn dizden aa ksm eksiktir. Sa omuzuna atlm pelerini nde ve
arkada diz hizasna kadar sarkmaktadr. Sol kolu dirsekten bklerek ka
rn hizasna doru kvrlarak pelerini tutmakta, kuman bir blm de
koluna sarlm durumdadr. Soldaki figrn ba salam olup, vcudu
nun karndan aas ve sa eli eksiktir. Salar ksa kabark buklelerle be
lirtilmi, arkada enseye doru inmektedir. Gzler ileri doru bakmaktadr
ve gzbebekleri ilenmitir. Sol omuzundaki pelerini kvrml bir ekilde
ne ve arkaya doru sarkmaktadr. ne doru uzatt sol eliyle knnda
ki klcn kabzasndan tutmaktadr. Bu yzdeki figrler kompozisyon
olarak Likya ve Pisidya blgelerindeki mezar stellerinde ok sevilen bir
konu olan Helena ve Dioskurlar kompozisyonunu hatrlatmaktadr.
Lhit kapa kline eklinde yaplmtr. n sa ke krk ve eksiktir.
Kapan n yznde en altta di sras grlmektedir. Di sras zerinde
ki iki sra banttan sonra kline iindeki yatak grlmektedir. Klinenin alt
drt kesine simetrik sfenks kabartmalar, st drt keye de silen bala
r yaplmtr. Klinenin tarafn eviren ksa korkuluklarn d yzle
rindeki metoplar iine sra ile tryton ve dolphin kabartmalar yaplmtr.
Klinenin sol kesinde yatak kenarnda oturur durumda gvercin tutan
bir Eros bulunmaktadr. Eros'un gsten itibaren st ksm eksiktir. Ya
tak zerinde sol dirsekleri zerine yaslanm giysili bir ift bulunmakta
dr. nde dier Sidemara lhit kapaklarnda olduu gibi kadn, arkada er
kek uzanmaktadr. Her ikisinin de boyundan itibaren balar kabaca
braklmtr. Bu da bize bu lhdin fabrikasyon lhitlerden olduunu be
lirtir (Resim: 12-13)8.
(8) Lhitteki mimari ve heykeltrai iilik onun t.S. . yzyln sonlan . yzyln balannda
yaplm olabileceini gsterir.
111
C (Sanduka tipi) lhit, ince kristalli, beyaz mermerden yaplmtr.
Dtan da 240 cm uzunlukta, 110 cm genilikte, 132 cm yksekliktedir.
Teknenin derinlii 110 cm dir. Lahdin btn yzleri ok iyi ilenmitir.
Dar arka yzn bir blm ok nceden tahrip edilmitir. Mermer yangn
geirmi gibi kolayca dalmaktadr. Kaz ncesi teknenin dar n yz
nn stten tebiri yok idi. Kaz srasnda bulunan paralarla onanm ya
plarak tamamlanmaya allmtr.
n uzun yzde teknenin dz profil veren taban silmesinden sonra
ikinci dz bir bantla cephesi ereve iine alnm, kk bir girintinin
zerine ibkey bir ereve daha yaplmtr. Orta boluk dz olarak bra
klmtr (Resim: 14). Ust ksmdaki banttan sonra ince bir silme ve d
bkey profilli silme ile ssleme tamamlanmtr. Dier dar ve uzun yz
lerde de ayn bezemeler yaplmtr.
Kaz ncesinde kapan hemen hemen yansnn yok olduunu tesbit
ettik. Var olan ksm da birok paralara aynlm ekilde idi. Kapak ge
nilii 128 cm, ykseklii ise 44 cm dir. Kapak ii gen biiminde yon
tulmutur. Kapan arka yznde paralel iki ince bantla gen alnlk be
lirtilmi olup ortasnda Medusa kabartmas vardr. Alnlk kesindeki
yanm Ion kymas biimindeki akroterin n yznde, istiridye kabuu
iinde, sol kolu zerine yaslanm uyuyan kanatl plak Eros bulunmak
tadr. Duvar kenarndaki dier ke akroterinde ise ayn pozisyonda
zm salkm ve asma dallan arasnda uyuyan Eros bulunmaktadr (Re
sim: 15, 16, 17). Kapan uzun yzleri zerinde alak kabartma eklinde
geni ve dz kiremitler iki sra gsterilmi, en stte de dar mahya kiremi-
ti yaplmtr. Tekne veya kapan mevcut ksmlannda kenet izine rast
lanmamtr.
Lhitlerin de ok nceden kmlp soyulduklanndan ilerinde hi
bir buluntuya ve iskelet parasna rastlanmamtr.
ANIT MEZARDA BULUNAN KK ESERLER
Envanter No: 1.22.90
Eserin ad ve cinsi: Bilezik-altm
Bulunduu yer: I nolu gmt
lleri : ap: 3.8 cm, Kal: 0.2 cm
Tanm: Bklerek birbirine balanm ince ulardan sonra silindirik u
buk kalnlaarak halkay oluturur9.
112
Envanter No: 2.22.90
Eserin ad ve cinsi: Bilezik-altn
Bulunduu yer : I nolu gmt
lleri: ap: 4.6 cm, Kal: 0.3 cm
Tanm: Silindirik ubuun iki ucu bklerek birbirine balanm, u
larda ince olan ubuk kalnlaarak halkay olutuntutur. Bu
tr bilezikler .S. II. ve IV. yzyllar arasnda fazla bir ekil de
iikliine uramadan yaplp kullanlmlardr.
Envanter No: 3.22.90
Eserin ad ve cinsi: Yzk-altm
Bulunduu yer : III nolu Gmt
lleri: ap: 2 cm, Kal: 0.2 cm, Gen: 1.4 cm
Tanm : Yzk halkas iki tarafnda genileyerek yukar doru kvrlr.
st ksm dikdrtgene yakn dz bir ekil alr. Tam ortada ko
nik formda, ortasnda beyaz renkli bir halkas olan kahverengi
kk bir ta ykselir (Resim: 18).
Ant mezarn zemininden 30-40 cm ykseklikte bulunan drt adet
sikke olduka tahrip olmutur. Tanmlanabildiince aada aklanm
tr.
Podyumun birinci basamann biraz stnde bulunan MARCUS
ULPUS TRAJ ANUS'a ait sestertius: n yzdeki portre ksmen, yazlar
tamamen silinmi. Arka yzdeki motif ve yazlar belirsiz. Ancak tanm
portre karakterinde yaplmtr.
I nolu gmtn st seviyesinde bulunan mp. HADRANUS'a ve
CARACALLA'ya ait denarius'lann n yzleri hafif silik, arka yzleri be
lirsizdir.
II Nolu gmtn st seviyesinde bulunan FLAVUS THEODOSI-
US I (MAGNUS)'a ait sikke: Ufak bronz, 12-13 mm. n yz: Diadem
balkl mparator bst, saa DN. THEODOSIUS P.F. AVG. tamam
nokta bordr iinde. Arka Yz: SALUS REPUBLICAE-SMANE- Ayak
ta duran Victoria sola doru yryor ve beraberindeki esiri srklyor.
Tamam nokta bordr iinde. 9
(9) F.H.Marshall, M.A., Cataloguc of the J ewellery, Greek, Etruscan and Roman in the Depart-
ments of Antiquities, British Museum London 1911, Cat. no. 2809
113
YAZITLAR ve EVRS10
A (Prokonnesos) Lhdinin altndaki yazt
1 " " ( ] [)\

2 -

3 \
,
4 xcT> \
X
5 {} .
Diotimos olu Hoplon'un olu Olymposlu Hoplon bu lhdi ana-
babasna, kendine, Melitine, nam dier Euklesin olu Arkhepolis kz
Aristonoe'ye, karde ocuu Gagatise, kendi kansma ve kz Melitine'ye
yaptrd. Eer birisi -bu lhde- bakasn koyarsa, mezar ama crmyle
sulanacak, davacya mal varlmdan 1000 dinar verilecek, lhde konan
l de karlacaktr.
B (Sidemara) Lhdinin altndaki yazt
() () " '
2 , ,

4
() ()
6 '

8 ,
-
10 .
(10) Yaztlarla ilgili almalar bildirideki ekliyle Do. Dr. Ender Varinliolu tarafndan yapl
mtr.
114
Rhesimakhos'un nam dier Diotimos'un olu ben, Olympos'lu Likiark
M(arkos) Aur (elios) Arkhepolis, nam dier Hoplon, bu lhdi ok sevgili
babam Rhesimakhos, nam dier Diotimos'a, ok sevgili kardeim M (ar-
kos) Aur (elios) Menodoros; nam dier Rhesimakhos'a, kendime ve va
siyetimde belirteceim kiilere yaptrdm; hi kimse -bu lhde- l koya
maz; koyan, ok kutsal imparatorluk hzinesine 20000 gm (dinar)
ceza deyecektir (Resim: 19).
Sonu olarak; podyum zerindeki yaztlardan anlalaca gibi bu
antsal mezar yaz karekteri, Sidemara lhtinin iilii ve tabandaki me
zarlarda bulunan altn taklarn tarihleri, sikkeler de gznne alndn
da; I.S. II. yzyl iinde, hatta, tula demeli basit mezar dnlecek
olursa, .S. IV. yzyl iinde de ayn aileden gelenlerce srekli olarak
kullanlmtr denilebilir.
115
Harita: I
Resim: 1
Resim: 2
117
Resim: 3
Resim: 4
118
Resim: 5
Resim: 6
119
Resim: 8
1 2 2
Resim: 9
Resim: 10
123
Resim: 12
124
Resim: 11
Resim: 13
Resim: 14
Resim: 15
Resim: 16
Resim: 17
Resim: 18
Resim: 19
127