Qurbanî
(XVI. yüzyıl)
16. yüzyıl Azerbaycan âşıklarından olup,
doğum ve ölüm tarihi belli değildir. Çeşitli kay-
naklardan öğrendiğimize göre Güney Azerbaycan
sınırları içerisinde bulunan Diri köyünde doğ-
muştur. Şiirlerinin büyük bir çoğunluğu sözlü kay-
naklarda olmasına rağmen, az da olsa cönklerde de
şiirlerine rastlanmaktadır. Hayatı etrafında te-
şekkül eden Qurbanî veya Qurbanî Peri
hikâyelerinden de onun bazı şiirlerini elde ede-
biliyoruz.
Qurbanî, 16. yüzyıl Anadolu sahasına göre,
âşık edebiyatı örneklerinin günümüze kadar ulaş-
masında daha şanslı olan bir âşığımızdrr. Bu ta-
nınma sadece Azerbaycan sahasında olmayıp,
Anadolu'da da kendisini göstermektedir. Bugün
Doğu Anadolu'nun birçok İlinde, ilçesinde, kö-
yünde onun şiirleri sözlü kaynaklarda bilinmekte
ve dilden dile, nesilden nesile aktarılmaktadır.
Qurbanî şiirlerinde zamanının, sosyal ko-
nularım ele almıştır. Devrin hükümdarı Şah İsmail
Hataî'ye yazdığı şiirleri bulunmaktadır. Zaman
zaman sarayına âşıkları da toplayan Şah İsmail,
bunların araşma Qurbanî'yi de dahil etmiştir:
Men Haqq aşiqiyem, haq yola mayii
Kitabım Qur'an'dır, olmuşam qayil
Müridim, mürşidim ey Şah İsmail
Derdimin elinden feryada geldim.
Şiirlerinde sosyal konuların yanında, ta-
biattan, iyilikten, doğruluktan da bahseden Qur-
banî, zaman zaman ümitsizliğe düşmüş gibi gö-
rünürse de kendisini çabuk toplamasını bilir.
Lirik şiirlerinde onun dört başı mamur bir âşık
olduğunu söyleyebiliriz. Edebî sanatları ustalıkla
kullanmıştır.
O, halk şiirinin geraylı, koşma ve tecnis dal-
larında birbirinden güzel şiirler söylemiştir.
Şiirlerinde Azeri Türkçesini ustalıkla kullanmış
olup, kendisinden sonra gelen pekçok âşığı tesiri
altında bırakmıştır.
Kaynaklar:
Aşıqlar, Bakı 1960, 5-10
Azerbaycan Edebiyyah İncileri/Bayatı, Qoşma, Tecnis, Bakı
1988, 68-69,178-180,452, 534 A. Dadaşzade, Qurbanî, Bakı
1972 Paşa Efendiyev, Azerbaycan Şifahi Halq Edebiyyah, Bakı
1981,
184-187
---- , Xalqın Söz Xezinesi, Bakı 1985,237-238.
Sunay Gültekin, İğdır Ağzı Üzerinde Bir İnceleme, İstanbul
1974, (Mezuniyet tezi), "Aşıh Gurbanî Hikâyesi" 26-27.
Hasan Kartan, Doğu Anadolu'da Aşık Edebiyatmmm Esas-
ları, Ankara 1977.
Sami Kaya, Erciş'ten Derlenmiş Hikâye ve Masallar, Erzurum
1976, (Mezuniyet tezi), "Qurbanî,," hikâyesi s. 40-55'dedir.
Muharrem Zeki Korgunal, Âşık Qurbanî, İstanbul 1935.
Perizad ile Aşık Kurbanı Hikâyesi, Taşbasma, (?), (?). Osman
Sarıvelli, Azerbaycan Poetry, Moskova, 619-621. Telli Saz
Üstadları, Bakı 1964,3-6.
M. Şakir (Ülkütaşır), "Aşık Kurbânî'nin Üç Manzumesi", Azer-
baycan Yurt Bilgisi, 1 (4-5), Nisan-Mayıs 1932, 167-169.
Aynı yazı için bakınız; Halk Bilgisi Haberleri, 10 (109)
İkinci teşrin 1940, 8-10).
Azerbaycan Aşıqlan ve El Şairleri I, Bakı 1983,19-54.
 a) Gerayhlar

DOLANA DOLANA GÜLE GÜLE

Alçaq yerden duman qalxar, Girdim yarım bağçasına,

Dağı dolana dolana. Dedim derdim, güle güle.
Göy üzünü bulud alar, Men ona ele müştağam,1
Mahı dolana dolana. Nece bülbül güle güle.

Kimi ağa, kimi nöker.^ Naşı2 bağban, satma gülü,

Nöker olan cefa çeker, Haramdı axçası, pulu,
Bülbül ağlar, qan yaş töker, Küsdürdüm şeyda3 bülbülü,
Bağı dolana dolana. Daha gelmez güle güle.

Qurbanî murada yetdi, Qurbanî'yem ermemişem,

Canan geldi burdan ötdü,2 Yar qesrine4 girmemişem,
Nobat geldi, mana yetdi, Bele cellad görmemişem,
Saqi dolana dolana Aldı canım güle güle.

1. hizmetçi 2. geçti 1. arzu ediyorum, istekliyim 2. acemi, tecrübesiz 3. şen, şakrak

4. sarayına, köşküne

ALLATDI MENİ ALDIĞIM

Ay ağalar, ay qazılar,1 Seherin dan yeli kimi,

Yar yaman allatdı2 meni. Esme qadasm1 aldığım!
El atdrm yarın destine,3 Menim sebrü qerarımı,
Yar kenara atdı meni. Kesme qadasın aldığım!

Tor4 qurdum çeşmim5 gölüne, Bizim bağda gül derginen,

İlişti sonam teline, Sıh könlüne, tel hörginen.2
Düşdüm dil bilmez eline, Ağ üzden buse verginen,
Aldı, ucuz satdı meni. Esme qadasm aldığım!

Qurbanî'di menim adım, Qurbanî aşiq üzüne,

Adem atadı bünyadım,6 Qurbandı ala gözüne,
Şeş7 atdım, çahar8 oynadım, Baxma yadların sözüne,
Axır felek uddu9 meni. Küsme, qadasm aldığım!

1. kadılar 2. aldattı 3. eline 4. tuzak, ağına 5. gözüm 1. dert, bela, musibet 2. örgü

6. aslım 7. altı 8. dört 9. yendi

 GELDİM
GELIREM MEN
Yar, seni edalet bildim,
Men qapma dada1 geldim. Heç gelmirsen bulaq! üste,
Çox cefa çekdim yolunda, Günde üç yol gelirem men.
Ömür verdim bada2 geldim. Üzüme soyuq baxırsan,
Üreyini bilirem men.
Lebin3 içib çeşmim4 qanı,
Olmtişam cellad qurbam, Kaşki güzel olmayaydın,
Qoynundu ettar5 dukanı, Saralıban solmuyaydm,
Ne eceb bu, dada geldim. Mennen2 aşna3 olmu yaydın,
Ayrılanda ölürem men.
Qurbanî'di menim adım,
Mövlamdan aldım muradım, Gül dibini xara4 qoydun,
Sinendi çarşım, bazarım, Bülbülü ah-zara qoydun,
Şekere, nabata6 geldim. Qurbanî'n(i) biçara qoydun,
Gedirsen get, gelirem men.
1. İmdada, yakarışa 2. rüzgâra, yele 3. dudağın
4. gözüm 5. güzel kokular, iğne, iplik vs. satan 1. pınar, kaynak göze 2. benimle 3. bildik, tamdık 4. dikene
6. nöbet şekerine.

YETİRMESİN OLMAZ

Vezir, sana qarğayıram,1 Fend1 eleme felli2 derviş,

Haqq dileyin yetirmesin! Bele kâr eylemek olmaz!
Göyden nün bir bela ense, Yıxıbsan könlüm evini,
Birin senden ötürmesin.2 Mürğüzar eylemek olmaz!3

Evinde düşesen naçaq.3 Söyle derdin bilenlere,

Sağ gözüne batsın bıçaq, Derd başına gelenlere,
Oğul, uşaq düşsün qaçaq4 Her üzüne gülenlere,
Istediyin getirmesin! E'tibar eylemek olmaz!

Oturubsan ağ otaqda, Qurbanî'ye getir meze,

Qan qusasan laxta laxta,5 Derd üstünde derdim teze
Seni görüm ölen vaxtda, Derd bileni derd bilmeze,
Dilin kelme getirmesin! Giriftar4 eylemek olmaz!

Qurbanî qaldı burada,

Çağır Xudan yetsin dada,
Meyidin6 qalsm arada,
El yığılıb götürmesin!

1. beddua ederim 2. geçirmesin, yolcu etmesin 3. güçsüz 1. hile, tuzak 2. hileli 3. gönlümü eski haline
4, Azerbaycan'da Rus zulmüne isyan ederek dağa çıkanlara getiremezsin 4. tutkun, derde düşmüş.
verilen ad 5. pıhtılaşmış kan parçası 6. ölün
 b) Qoşmalar

KENARINDA YETTNCE

Bugün bir gözelin seyrine vardım, İsteyirsen gelib mene yetesen,1

Elinde şanası,1 tel kenarında. Ayaq götür ta ki yara yetince.
Halqa hakja, qıvrım qıvrım çin be çin,2 Ömrüm bağçasının gülün dererler,
Ondört hörük3 gördüm bel kenarında. Dost bağında az kenara yetince.

Qapma gelmişem, sayılam, sayıl,4 Her iyidin sığındığı başına,

Haqq veren paylara olmuşam qayıl, El aparmaq2 olmaz Haqqm işine,
Perimin boynunda heykel, hemayıl,5 Suyu gelib çatıb novun3 başına,
Le'l6 bazubend7 düzüb qol kenarında. Hesret çekir ta ki, pere4 yetince.

Qurbanî der, menim sözüm düzgündü, Qurbanî sözlerin yarasta5 söyle!

Yar elinden yazıq canım üzgündü, Sızildaşır yaram yar, asta6 söyle,
Baxdım, yarın gözü mene süzgündü, Bir aç qarm doyur yar az tas eyle,
Bir cüt8 öpüş aldım, yol kenarında. Nagâh nagâb7 könüllere yetince.

1. tarağı 5. 2. kıvrım kıvrım 3. örük, saç örgüsü 4. dilenci 6. l.ulaşasm 2. götürmek, alıp gitmek 3. su oluğu 4.
muska 8. yakuta benzer, değerli, kırmızı bir taş 7. kol bağı kanat 5. yavaşça 6. yavaş, yavaşça 7. ansızın
8.çift

UREYIMDE DEYER SENE

Bî-mürvetin,1 bî-insafm2 balası,3 Sallana sallana geden salatm,1

Men seni sevmişem sağ üreyimde. Gel bele sallanma, göz deyer sene.
Qıya baxdm,4 ortalığa qan tökdün, Al, yaşıl geyinib qarşıda durma,
Qara nöqte qoydun, ağ üreyimde. Yayın bed nezerden,2 söz deyer sene.

Mehebbet bir derya, geçebilmirem, Getme, getme görüm, kimin yarışan,

Ayrılıq şerbetin içebilmirem, Hansı bexteverin3 vefadarısan,
Sirr sözüm yadlara açabilmirem, Kölgede beslenmiş quzey qarısan,
Geder qiyamete dağ üreyimde. Seherin yelleri tez deyer sene.

Qurbanî çıxmayıb qem libasmnan,5 Qurbanî der, heçkes4 yarın, Övmesin,

Göz doymaz gözlerin temennasmnan, Düymele yaxanm çarpaz düymesin,
Cehennem hofinnen,6 eşq havasmnan, Destele zülflerin, yere deymesin,
Eridi, qalmadı yağ üreyimde. Yollar qubarlanar,5 toz deyer sene.

1. insaniyetsizin 2. insafsızın 3. yavrusu, çocuğu 4. yan 1. sultanlar, güzeller 2. kötü bakıştan 3. şanslının, talihlinin
baktın 5. elbisesiyle 6. korkusuyla 4. hic kimse 5. tozlanır
 BU İŞE AYRI

Qadir Allah, senden budu dileyim, Seher bülbülleri ne feğan1 eyler,

Penahdanm1 imdad eyle bu işe! Düşerse güzarı2 çemenden ayrı.
Senden başqa yoxdur menim kömeyim2 Seher seher qönçesinden ayrılan.
Aman Allah, imdad eyle bu işe! Şeqayiqler3 gülmez semenden4 ayn.

Bismillah eledim, girdim meydana, Yanında dayanan yoldaşların var,

Ümidim bağladım Şah-i Merdan'a,3 Sinini saxlayan sirdaşların var,
Mecnun kimi meni qoyma divana, Senin elin, günün qard aşların var,
Aman Allah, imdad eyle bu işe. Menim kimsem yoxdu, yar senden ayrı.

Qurbanî der; eslim Qaradağlıdı, Dedim, peri ne elersin mehpara,5

Yar üzünden ürek düyun,4 dağlıdı,5 Menim hesret gözüm, heç uymaz hara,6
Zülm eleyen vezir, nâmerd oğludu, Bir qetre7 yaş toktun, bir de dubara,8
Aman Allah, imdad eyle bu işe. Egiqden,9 yaqutdan, yemenden ayrı.

Qurbanî der meğer axır zamandı,

Sevgi sevgisinden ayrı yamandı,
Bağrım delik delik, sinem peykândı,10
Menim üzüm gülmez vetenden ayrı.

1. Allah'ım, koruyucum 2. yardımcım 3. Hz. Ali'ye 1. inilti 2. geçişi 3. horozgülleri 4. yaseminden 5.

4. yara 5. yaralıdır ay parçası 6. nere 7. damla 8. hile, yalan dolan 9.
değerli bir taş İÜ. okun ucundaki demir parça

EYLEDİ QAL İNDİ

Bir peri sevmişem sizin ellerde, Ayrı düşdüm vetenimden, elimden,

Meni camalma1 heyran eyledi. Başı çenli,1 qarlı dağlar, qal indi! İçen
Bunca bir gözeli bulmadı könül, ölmez derde derman suyundan,
Gezdi bu cahanı seyran eyledi. Axar sular, ter2 bulaqlar,3 qal4 indi!

Esli şahzadadı, ismidi Feri, Bey vefasan,5 men görmedim vefanı,

Yolunda qoymuşam can ile seri, Çox çekmişem senin cövr ü cefanı,
Bir teklif eyledi, getdim içeri, Menden sonra qerib sürer sefanı,
Dindirdikçe könlüm xendan2 eyledi? Ferş6 döşeli ağ otaqlar, qal indi!

Gümüş piyalelim,3 altun ayaqlım, İlqarsrzsan/ vefan yoxdu dünyada,

Sürahi gerdenli, qaymaq dodaqlım, Dostunun sirrini verirsen yada,
O ceyran yerişlim, ayna qabaqlım,4 Şamamanı8 derdirirsen xoryada,9
Qurbanî der, meni candan eyledi. Sebze bostan, sarı tağlar10 qal indi!

Qurbanî'yem, yeqin11 oldu sözlerim,

Eşq elinden kabab ister gözlerim,
Qan tökürsen, qürbet elde gözlerim,
Ağla, canan deyib ağla, qal indi!

1. yüz güzelliğine 2. gülen, sevinçli 3. kadehlim 1. sisli, dumanlı 2. taze, yeni 3. pınarlar, gözeler
4. ayna yüzlüm 4. karışıklık, bağırış, kavga 5. vefasızsın 6. döşeme, yayma,
halı 7. sözünde durmazsın 8. memeni, döşlerini
9. hoyrata, başı boşa 10. dal, uzantı 11. kesin
 OYADA MENİ MENİ

Xeste düşüb qürbet elde yataram, Başına döndüyüm, ay pir ü qoca,

Bir kimsenem yoxdu oyada1 meni. Bir peri salıbdı çöllere meni.
0 siyah telleri, şirin dilleri, Ne günüm gündüzdü, ne gecem gece,
Salıbdı sönmeyen oy, oda2 meni. Bir peri salıbdı çöllere meni.

Evinin dalında3 çeşmede su var, Xeber alsan budu sözümün düzü,1

Gözüm gördü, könlüm eyledi qubar4 Sızıldayır yaram, sepme gel duzu,
Menden qeyri belke bir sevgisi var, Cevad Xan bacısı, Ziyad Xan qızı,
01 sebebden salmir o yada, meni. O beri salıbdı çöllere meni.

Sensen Qurbanî'nin gül üzlü yan, Qurbanî'niıı derdi olub ziyada,

Qalsa qürbet elde artar azarı,6 Allah'ı çağırram, yetişer dada,2
Herden7 oğrun8 baxır o mene san.9 Bir gözel seçmişem işıq dünyada,
Baxışi yandırar ay o da meni. O peri salıbdı çöllere meni.

1. uyandıra 2. ateşe 3. arkasında 4. toz 5. gurbete, 1. doğrusu 2. imdada, feryada

yabancıya 6. derdi, kederi, hastalığı 7. arada sırada,
bazen 8. gizli, yan bakar 9. bana doğru

SENİ BENEFŞENİ

Başına döndüyüm ay Perizada, Başına döndüyüm, ay qeşenq1 peri,

Can içinde cana vermerem seni. Adetdi, dererler yaz benefşeni.2
Neynerem bostanı, neynerem bağı, Ağ, nazik elinle der, deste bağla,
Yüz bağ u bostana vermerem seni! Ter3 buxaq4 altında düz benefşeni.

Dağlarda maralsan,1 çöllerde ceyran.2 Tanrı seni xoş camala yetirmiş,

Ordubad, Naxçıvan boyuna heyran, Seni gören aşıq ağlın itirmiş,
Tamaşaya geler cem-i gülistan, Melekler mi dermiş, göyden getirmiş?
Güllü Dağıstan'a vermerem seni. Heyif ki,5 deribler az benefşeni.

Qurbanî der, can içinde can gele, Başına döndüyüm, bağa gel bağa,
Yaş yerine, gözlerimden qan gele, O gözel hüsnünden bağa nur yağa,
Camalm görmeye Süleyman gele, Deste deste derib taxar buxağa,
Taxt-ı Süleyman'a vermerem seni. Benefşe qız iyler,6 qız benefşeni.

Seher olcaq, şeyda7 bülbül oxuşdu,8

Hökm olundu, Süleymanlar yerişdi,9
Sert qış geldi, gülün vaxtı sovuştu,10
Daha iylemirik biz benefşeni.

Qurbanî der, könlüm bundan sayrıdı,11

Ne etmişem, yarım menden ayrıdı,
Ayrılıq mı çekib, boynu eyridi,
Heç yerde görmedim düz benefşeni.

1. dîşi geyik, ceylansın 2. ceylan 1. hoş görünüşlü, güzel, yakışıklı 2. menekşeni 3. taze, yeni
4. çene ile boğaz arasındaki kısım 5. yazık ki, 6. koklar 7. şen,
şakrak 8. ötüşdür 9. yürüdü, gitti 10. geçti 11. hasta idi
 DEYILEM GELMİŞEM

İxtiyar] senindi, vefalı dilber, Gence dağlarından, uzaq ellerden,

Men senin xetrine deyen deyilem. Elbette ki bir murada geîmişem.
Sebeb nedi, Menden kenar gezirsen, Eşqin siteminden, çeran1 elinden,
Sir sözüm yadlara deyen deyilem. Bir şahım var, ona dada gelmişem.

Her gece bayğamda2 görürem seni, Feragat2 evimde, otduğum3 yerde,

Sen Allah, sen Tanrı, sen de gör meni, Oxuyub elmime4 çatdığım5 yerde,
Çixsın ilqarmdan3 dönenin cam, Bir şirin yuxuda6 yatdığım yerde,
Men ki ilqarımdan dönen deyilem. Içiribler mana bada7 gelmişem.

Qurbanî der, gülü tutasan deste,4 Bülbül idim, ayrı düşdüm, gülümden,
Deriben veresen vefalı dosta, Felek vurdu, cida8 saldı elimden,
Üzümü qoysam da üzüvün5 üste, Qurbanî'yem, Qara Vezir elinden,
Öpüben dişlerem, yeyen deyilem. Şahoğluna şikâyete gelmişem.

1. seçme, seçilme 2. uykumda 3. sözünde durmak 1. geleceğin 2. vazgeçme, el çekme 3. oturduğum 4. ilmime
4. grup, bölük, küme 5. yüzünün 5. yetiştiğim, ulaştığım 6. uykuda 7. içki 8. ayrı düşmek

YARİ GÖRMÜŞEM RAS GELDİM

Ay ata,1 can gedib, qahbdı nefes, Perinin bağında seyran eyledim,

Bu nişanda bele yarı görmüşem. Almalı, alçalı1 yaza ras geldim,
Buncaki gözeli tapmadı2 könül, Almasın, heyvasm derdim, döşürdüm,
Ah çekiben intizarı3 görmüşem. Könül istediyi naza ras geldim.

Gözellikde kimse yoxdu tehrinde,4 Gözeller gözeli, gözeller xası,

Onuncun çekerem yarın qehrin de, Silindi qalmadı könlümün pası,
Ne Iran, ne Turan, Gence şehrinde, Sineni benzetdim şonqar2 yuvası,
Canlar alan o nigân5 görmüşem. Oğlan libasında3 qıza ras geldim.

Ay ata, sen meni etme günahkâr, Qurbanî'yem görcek hezer eyledim,4

Besdi6 bunca ne elersen ah u zar, GÖzelleri gördüm, nezer eyledim,
Qurbanî der elden gedib ixtiyar,7 Yeddisinde bağda güzar eyledim,5
Xublar8 şahı, o serdarı9 görmüşem. Hesabım yanıldı, yüze ras geldim.

1. baba 2. bulmadı 3. beklemeyi, gözlemeyi 4. tarzında, 1. erikli 2. ak doğan 3. elbisesinde 4. çekindim 5. gezdim,
usulünde 5. güzeli 6. pekiyi 7. seçkin 8. güzeller 9. dolaştım.
başbuğu, baş çekeni
 YETÎŞDIM SENE QURBAN

Lamekan1 şehrinden geldim cana men, Dindirem niye dinmirsen ay qız,

Canlar ehli bir canana yetişdim. Bir zaman lal olu, dil sene qurban.
Elden ele, qabdan qaba süzüldüm, Gülüb neşter ile tökdün qanımı,
Qetre2 idim, bir ummana yetişdim. Nazik ellerinle sil sene qurban.

Bir gözelin eleyinden elendim, Maral geder, otlar dağın içinde,

Beli3 dedim, belasına belendim, Pilte1 şö'le verer yağın içinde,
Yeri göyü yaradandan dilendim, Bağbanı dindirdim bağın içinde,
Göheri4 axtardım,5 kana yetişdim. Açılan laleler, gül sene qurban.

Qurbanî der, göz gözledim, göz aldım, Yazıq Qurbanî'yem ay gül-i xendan,2
Semağ6 oldum, ağılmendden7 söz aldım- Bir cüt3 ay baş verib çıxıb yaxandan,
Düz8 terpendim9 me'rufumu10 tez aldım, Bir buse istedim ağ üzde haldan,4
Edeb götdüm,11 yol erkana yetişdim. Acıxlandı dedi al sene qurban.

I. yersiz, yurtsuz 2. damla 3. pekiyi, evet, doğru 1. fitil 2. gülen, sevinçli 3. çift 4. benden
4. mücevheri 5. aradım 6. işittim, dinledim 7. akıllıdan,
akıl sahibinden 8. doğru 9. hareket ettim, coştum 10.
tarunmışlığımı, ünümü, meşhurluğumu
II. götürdüm, aldım

GEZE GEZE MEN BILMEDIN MI SEN

Altı yol gelmişdim, bununla yeddi, Şebnişin1 eyleyib yola düşmüşem,

Öldüm bu bağçanı geze geze men. Yar menim geldiyim bilmedin mi sen?
Dedim bir yar sevdim unudub getdi, Derdini çekmekden deli olmuşam,
Öldüm bu bağçanı geze geze men. Yar menim geldiyim bilmedin mi sen?

Gözüm doymaz senin kimin canandan, Men qurbanam senin kimi canana,
Cananın itiren1 tez olar candan, Olmuşam derdinden deli divana,
inanmırsan soruş şah-ı xubandan,2 Dağılsın otağım, ev ile xana, Yar
Öldüm bu bağçanı geze geze men. menim geldiyim bilmedin mi sen?.

Peri sene qurban, Dirili Qurban, Qurbanî deyir ki, sonasan sona,
Yolunda qoyubdu o baş ile can, Bir zaman görmesen yanaram yana,
Bir elinde fanus,3 yanında xuban,4 Qarabaş gönderdim ehde2 peymana,3
Öldüm bu bağçanı geze geze men Yar menim geldiyim bilmedin mi sen?.

1. kaybeden 2. güzeller şahından 3. fener, içinde mum 1. bir yerde gece vakti konaklama 2. söz vermeye 3. söz
yakılan büyük fener 4. güzeller, iyiler vermeye, yemin etmeye
 XOŞ GELDİN
Bugün ne xoş gündü, ne xoş saatdı,
Oedern1 basdm Peri Xanım xoş geldin.
Metlebim2 almışam, ab-ı heyatdan,3
Tezelendi ruh-revanım xoş geldin.
Gözlerin nergizdi, hüsnün mahtaban,4
Açılıb gül, süsen, sünbül, erğevan,5
Zambağ ü yasemen berg-i ireyhan,6
Fesl-i bahar7 gülüstanım xoş geldin.
Şad eledin Qurbanî'nin didarcn,8
Hesretin çekirdim sen kimi yarın,
Saldın bağa küllü cemi dostlarm,
Gözeller şahvarı9 canım xoş geldin.
1. ayak, adım 2. arzum, isteğim, talebim 3. hayat suyundan,
ölümsüzlük suyundan 4. parlak ay 5. yedi-sekiz metre
boyunda, kışlan yaprak döken bir ağaç 6. reyhan yaprağı 7.
bahar mevsimi 8. görünüşünü, yüzünü, çehresini 9. şaha
yakışacak surette
SEVİNSİN
Ay arifler bu dünyanın üzünde,1
Tezece2 açılan güller sevinsin.
Bir eyri çalmah,3 xumar4 gözlünün,
Zülfünü dağıdan yeller sevinsin?
Gelsin bahar fesli, açılsın yazlar,
Göllere tökülsün ağ quba5 qazlar,
Beyzada oğlanlar, xanzada qızlar,
Yar ile danışan diller sevinsin.
Qurbanî'yem men severem Narinci,
Yar yar deyib oldum ahır zarına,6
Almanı, heyvanı, narı, turuncu,
Bu dördünü deren eller sevinsin.
1. üzerinde 2. yenice 3. örtüiü 4. baygın, süzgün bakışlı 5.
yabani kaz 6. çok hastalık çekip, iyice zayıflamış insan
GÖRMESİN
Xandı gelen, vezirler de yanmca.
Çek perdeni, nâmehremler görmesin!
Kaş1 öleydim bugünlere qalınca,
Çek perdeni nâmehremler görmesin!
Ses yayılar, sirrimizi bildiler,
Dost düşmeni axır bize güldüler,
Müxennetin sözü adam öldürer,
Çek perdeni nâmehremler görmesin!
Qurbanî, başına yağar yağış2 qar,
Ah, nece vetenden oldum derbeder,
Bu sevdaya düşen çeker ah ü zar,
Çek perdeni nâmehremler görmesin!
1. keşke 2. yağmur
LEBLERİN
Ey gözel, tellerin, yıxdı evimi,
Bürünmüşdü al duvağa leblerin.1
Rahat qoymur bir dem xumar2 gözlerin,
Salmış meni daşa, dağa leblerin.
Şe'ri gözel men söylerem şanına,
Olsun varım qurban senin canına,
Men yetimem bir al meni yanma,
Gelsin onda kef damağa leblerin.
Şipşirindi dilin, memen yemeli,
Sana Leyli, Esli, Şirin demeli,
Ağ bedende ince bel, gül memeli,
İşıq salıb, al yanağa leblerin.
Ter qonçasan, axır xann3 olmasa,
Bir laçınsan4 sarı sarın olmasa,
Menim kimi can-nisarm5 olmasa,
Düşer ol dem çoh sorağa6 leblerin.
Olsun feda mülk ü malım zülfüne,
Çeker meni derd xayalım zülfüne,
Heyran oldum, men a zalim zülfüne,
Qoymur ancaq danışmağa leblerin.
Qurbanî der, besdi7 meni puç8 etdin,
Aldın ağlım elden, deli gic etdin,
Zehmetimi hem se'yimi9 heç etdin,
Axır saldı qara dağa leblerin!
1, dudakların 2. baygın, süzgün 3. dikenin 4. doğansın,
şahinsin 5. serpme, saçma, kurban 6. sormaya 7. yeter,
pekiyi, kafi 8. boş, hiç 9. çalışmamı, gayretimi
 NEDENDİR
Ey nazenin,1 bu qen,2 geniş dünyada,
Namusu eğyara3 satmak nedendir,
Ger4 adına deyilmişse şahbaz5,
Söyle görüm onu atmak nedendir.
Eylerem her yerde senin sorağm6,
Günden güne artar bil iştiyakın7, öz
elinle yandırdığın çırağın8,
Şöleyi firakla9 yaxmak nedendir.
Hıfzeylesin Tanrı seni beladan,
Tapsın10 canın sıhhat ey gül şifadan,
Her ikimiz vasle11 yetek duadan,
Hicranın oduna12 yanmak nedendir.
Ne gözeldir senin şirin sözlerin,
Zail etti13 meni ela gözlerin,
Ey sevdiğim kaydasıdır14 kızların,
Qahi qahi15 bu söz atmak nedendir.
Sana eyandır ey dilber sevdiğim,
Qurbanî'dir bir şey diler sevdiğim,
Ay yüzünü görmek ister sevdiğim,
Söyle görüm bes16 yaşmmak17 nedendir.
1. cilveli, oynak 2. geniş 3. yabancılara, başkalarına 4. eğer
5. bir cins iri doğan, gösterişli 6. sorma, havadis, haber, bilgi
7. arzun, isteğin, hevesin, özlemin 8. ışığın 9. ayrılık ateşiyle
10. bulsun 11. kavuşmaya 12. ateşine 13. yok etti, kaybetti
14. kaidesidir 15. bazı bazı 16. yeter, kafi, pekiyi, artık
17. gizlenmek
BEHANEDI BU
Dedim, dilber getme bir de danişaq,
Dedi, sözün yoxdu behanedi bu.
Dedim, bir nezer qıl1 aşıq halma,
Dedi, eceb deli divanedi bu.
Dedim, ey vay, halım yaman olubdu,
Dedi, qemden belin kaman olubdu,
Dedim, vallah sinem meydan olubdu,
Dedi, men bilmenem, xezanedi bu.
Dedim, qoy gözüme qıvrım tellerin,
Dedi, lazım deyil vehşi güllerin,
Dedim, sen bizimsen, biz de ellerin,
Dedi, aldanmayın biganedi 2 bu.
TELLENİR
Gece gündüz, vaxit, bivaxit1 ağlaram,
Çeşmim2 yaşı Ceyhun olur sellenir,
Yaz mevsimi bülbül dil dil ötende,
Bağ bahçeler nergizlenir, güllenir.
Qayıtmak3 istemez gözüm güzelden,
Qaygımı artıran, derdim tezelden,
Ellerde kaidedir ruzi4 ezelden,
Güzellerin şamaması5 ellenir.
Merd odur ki, işin tuta merd ilen,
Er istesen kec6 namerdden er dilen,
Remz7 anlayan, söz düşünen derd bilen,
Alemlerde şöhretlenir, bellenir.
Gönlüm talep edip axtarır yarın,
Halk içre hıfzeder namusun, arm,
Yar yarma günde olsa mukarm8,
Gönülü şen olur, ruhi tellenir.
Qurbanî'yem dert çekmişem nahanlar9
Hayalim seçmekdir sen dek cahanlar
Yanaşsa yüzüne müştaq10 dehanlar11
Nefes değer çığaları12 yellenir.
I. vakitsiz 2. gözüm 3. dönmek, tekrar başlamak
4. günü, gündüzü 5. küçük, güzel kokulu bir tür kavun,
meme 6. eğri, eğilmiş 7. rumuz, sembol 8. birlikte
bulunan 9. gizliler 10. arzulu, istekli, alaka gösteren
II. ağızlar 12. tacı, kalkık saçları, perçemleri
Dedim, sene aşiq olancan budu,
Dedi, senin eşqin axar bir sudu,
Dedim, cavan ömrüm çürüyüp budu,
Dedi, ebes3 sözdü, efsanedi bu.
Dedim, Qurbanî'yem yarın adma,
Dedi, ele senden düşen yadma,
Dedim, men ha yandım eşqin oduna,
Dedi, şama 4 yanan pervanedi bu.
1. göz at, bak 2. kayıtsızdır, ilgisizdir, yabancıdır 3. boş,
saçma 4. mum, kandil
 DONUBDU OLMAZ

Hicran1 geceleri Qayğı çekmeden, Ey salatm, aşiqlerin serinde,1

Elif qetdim2, eyri yaya dönübdü. Senin zülfün kimi bîşitab 2 olmaz!
Bedesüin3 eşiden tek sözlerin, Camaline peri, müştaq olalı,
Yeqin etdim ömrüm zaya dönübdü. Bîdar 3 olan gözlerimde xab4 olmaz.

Uçuşur durnalar, sekir teyhular,4- Misir şehri derler, ona varmışam,

Nâmerd adam qalibliyin arzular, Yusıf Ken'an sevdasına girmişem,
Bulandı deryalar hem daşdı sular, Men felek ayını göyde görmüşem,
Qaynaqsız bulaqlar 5 çaya dönübdü. Yerde senin kimi mah-i tab 5 olmaz.

Biz de qonaq olduq Qars'lı Osman'a, Qurbanî der, budu sende nezerim,,
Yunis tek mat qaldıq6 behr-i ummana/ Men seni sevmişem gül üzlü yarım,
Qurbanî der dönsün bele zamana, Ta sen sağ ol, şirin dilli nigârım,
Göydeki ulduzlar, aya dönübdü. Men ölsem, bu âlem, heç xarab olmaz.

1. ayrılık 2. boyum boşum 3. aslı kötünün, asaletsizin 1. başında 2. acele etmeyen, yavaş 3. uyanık, uyumayan,
4. çil kuşu 5. pınarlar, kaynaklar, gözeler 6. hayrette kalmak, uykusuz 4. uyku 5. ay ışığı
şaşmak 7. Umman denizine

YARA UZ OLA

Gözel adam gel Allah'ı seversen, Felek sennen elleşmeye 1 bir bele meydan ola,
Daldalanma1 bir de görgez 2 yara üz. Açıla haqq'm qapısı, edalet divan ola.
Astana3 gör yarın astanasmda, Men gelmişdim mürşidimin derdine dava qilam,
Qulluq eyle, xidmet eyle yara üz. Ne bileydim, men gelince xak ile yaksan 2 ola.

Sağdan vurdu, soldan çixdı, sağa lam, Perim, zülfün kölgesinde bir qeder yatmaq gerek,
Sağ qoşundu, 4 sol leşkerdi5 sağ elem, Tabutumdu selb ağacı, kefenim yarpaq görek,
Nagümanam 6, men bu derdden sağalam, 7 Tezce yuyun, tez götürün, menzile çatmaq3 gerek,
Tebib birdi, derd min birdi, yara yüz. Bar İlahim, nece qıydm bir bele cavan 4 ola.

Qurbanî der bura geldim yar üçün, Bir gülü ki, deremmirsen, derib xendan5 eyleme,
Kes ciğerim, doğra bağrım yar üçün, Bir könlü ki, tikemmirsen, yıhıb viran eyleme,
Yar odu ki yardan sonra yar üçün, Haqq Tala'dan seda geldi, Qurbani qem eyleme,
Zülf dağıda, yaxa yırta, yara üz. Yazı yazan bele yazıb, çohlara nişan ola.

1. gizlenme, saklanma 2. göster 3. eşik, kapı 4. orduydu 1. uğraşmaya 2. yerîe bir olma 3. yetişmek,
5. askerdi 6. düşüncesizim, şaşkınım 7. iyileşeceğim ulaşmak 4. genç, delikanlı 5. gülen, sevinçli